190 web

‫گەنجێک‪ :‬کریستاڵ بە دوو گۆرانی داهێنانی کردووە‪ ،‬کەچی من‬ ‫سەیارەم دروستکردووە هیچم نەکردوە‬

‫پێشکه‌وتن‬

‫‪190‬‬

‫‌ژماره‬ ‫ئاداری ‪2013‬‬

‫مانگنامه‌یه‌کی رۆشنبیریی ‌ه یه‌کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان ده‌ریده‌کات‬

‫جابر سەعید‪:‬‬ ‫لە وەزارەتی رۆشنبیری‬ ‫کە بەبادینی قسە ئەکەم‬ ‫هەر جوابیشم نادەنەوە‬

‫بزاڤا الوێن کورد ل کوردستانا‪-‬عێراقێ‬ ‫بەری دامەزراندنا (ی‪.‬ل‪.‬د‪.‬ک)ێ‬ ‫ئەوانەی لە شوێنە گەرمەکان دەژین و کاردەکەن‪،‬‬ ‫زیاتر تووشی بەردی گورچیلە دەبن‪ ،‬چونکە زۆر ئارەقە دەکەن‬

‫راگەیاندنێک سەبارەت بە سێیەمین کۆنفرانسی الوانی هەرچوار‬ ‫پارچەی کوردستان لە الیەن چل وشەش ڕێکخراوی الوان‬ ‫بەڕێزان و خۆشەویستان‬ ‫ئێمە رێژەیەکی زۆر لە رێکخراوەکانی (باشور و‬ ‫رۆژهەاڵت و رۆژئاواو باکوری کوردستان)‬ ‫بە پێویستی دەزان��ی��ن ئ��ەو راگەیاندنە باڵو‬ ‫بکەینەوە‪:‬‬ ‫بە پێی راسپاردەی دووەمین کۆنفرانسی الوانی‬ ‫چوار پارچەی کوردستان بڕیار درا کوردستانی‬ ‫رۆژئاوا سەرپەرشتی سێیەمین کۆنفرانس بکات‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەو مەبەستە لێژنەیەکی (‪ )5‬کەسی پێکهات‪ ،‬لە‬ ‫هەمان کاتدا بڕیار درا لە شاری قامشلۆ بکرێت‪،‬‬ ‫بەمەرجێک ئازاد کرابێت‪ ،‬بە پێچەوانەوە شوینی‬ ‫دووەم هەڵەبجەی شەهید دیاری کرا کەوا شارێکە‬ ‫بە ناسنامەی مەزلومیەت و جینۆسایدی گەلی کورد‬ ‫ناسراوە‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەشدا‪ ،‬لێژنەی ئامادەکاری کۆنفرانسی‬ ‫سێیەم دەبوایە لەگەڵ لێژنەیەکی (‪ )3‬کەسی لە‬ ‫پارچەکانی تری کوردستان کۆببێتە بۆ بڕیاردان‬ ‫لەسەر شوێن و کاتی سێیەمین کۆنفرانس‪،‬‬ ‫ئەو لێژنەی هەرچوار پارچە رێپێدراوە بڕیاری‬ ‫ئازادبوونی شاری قامشلۆ یان شوێنێکی تر بدات‬ ‫بۆ بەڕێوەچوونی سێیەمین کۆنفرانس‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ب��ەپ��ێ��چ��ەوان��ەی س��ەرج��ەم ئ��ال��ی��ەت و‬ ‫راسپاردەکانی کۆنفرانسی دووەم‪ ،‬پاش چەندین‬ ‫محاوەلە بۆ دواخستنی‪ ،‬بەتەنها دوو رێکخراوی‬ ‫الوان (پەیەدەو بەدەپە) شوێن و کاتی سێیەمین‬ ‫کۆنفرانسیان یەکالیی ک��ردۆت��ەوە‪ ،‬سەرجەم‬ ‫رێکخراوەکانی تری هەر چوار پارچەی کوردستانیان‬ ‫فەرامۆش کردووە‪.‬‬ ‫کۆنفرانسی الوان��ی چ��وار پارچەی کوردستان‬ ‫دەبێت گوزارشت لە کۆنفرانسێکی الوان بکات‬ ‫هەروەها زۆربەی رێکخراوەکانی الوان بە سەرجەم‬ ‫دەنگ و رەنگ و فیکرە جیاوازەکان بەشداری تێدا‬ ‫بکەن‪.‬‬ ‫بۆیە لەبەر ئەو هۆکارانەی س��ەرەوەو جێگیر‬ ‫نەبوونی بارودۆخی ئەمنی کوردستانی رۆژئاوا‪ ،‬پاش‬ ‫چەندین پرس و را‪ ،‬رایدەگەیەنین ئەو کۆنفرانسی‬ ‫لەالیەن دوو رێکخراو بەڕێوە دەچێت‪ ،‬کۆنفرانسی‬ ‫الوانی چوارپارچەی کوردستان نییە‪.‬‬ ‫هەروەها رایدەگەیەنین کە کۆنفرانسى الوانى هەر‬ ‫چوار پارچە لە مانگى (‪ )4‬نیسانى ‪ 2013‬لە کەمپى‬ ‫دۆمیز دەبەسترێت‪ ‬‬ ‫ڕێکخراوەکانی‪ ‬‬ ‫الوانی چوار پارچەی کوردستان‬ ‫‪٢٠١٣/٣/٢٥‬‬

‫هەر بۆ ئەم مەبەستە ئەمڕۆ وێڕای باڵوکردنەوەی‬ ‫ئەو ڕاگەیاندنە ‪ ٤٦‬ڕێکخراوی الوانی چوار بەشی‬ ‫کوردستان لە ش��اری هەولێر کۆبونەوە و ئەو‬ ‫بڕیارانەیاندا‪ ‬‬ ‫‪/١‬ئ��ەو کۆنفراسەی ‪٢٦‬ی مانگ لە ڕۆژئ��اوا‬ ‫سازدەکرێ شەرعیەتی نیە‬ ‫‪/٢‬ل��ەه��ەر چ��وار پ��ارچ��ەی واڵت چل و شەش‬ ‫ڕێکخراو بەشداری ناکەن لەوەها کۆنفراسێک‬ ‫‪ /٣‬کۆنفراسی سێیەمین کۆنفراسی نەتەوەی‬ ‫الوان��ی چ��وار بەشی کوردستان مانگی چ��وار لە‬ ‫کەمپی دۆمیز ساز دەکرێت‬ ‫‪/٤‬ئەو کۆنفراسەی ‪٢٦‬ی مانگی سێ لە ڕۆژئاوا‬ ‫لە ژێر هەژمونی حزبی و ئایدۆلۆجیە‪،‬کە ئەمەش‬ ‫نەگونجاوە لە گەڵ دروشمی کۆنفرانس کە بریتیە لە‬ ‫یەکگوتاری نەتەوەیی الوانی واڵت‪.‬‬ ‫*ناوی ڕێکخراوەکان‬ ‫‪ 1‬س��ەن��ت��ەری گ��ەش��ەپ��ێ��دان��ی چ��االک��ی الوان‬ ‫کوردستانی باشور‬ ‫‪ 2‬یەکێتی الوان���ی دی��م��وک��رات��ی کوردستان‬ ‫کوردستانی باشور‬ ‫‪ 3‬یەکێتی الوانی دیموکراتی کوردستان (شیوعی)‬ ‫باشور‬ ‫‪ 4‬الوان و قوتابیانی پارتی ئازادی کوردستان‬ ‫کوردستانی رۆژهەاڵت‬ ‫‪ 5‬کۆمەڵەی پەرەپێدانی الوان کوردستانی باشور‬ ‫‪ 6‬پەیوەندی ئیسالمیی الوان کوردستانی باشور‬ ‫‪ 7‬سەنتەری پەرەپێدانی الوان کوردستانی باشور‬ ‫‪ 8‬خوێندکارو الوان��ی سەربەخۆی کوردستان‬ ‫کوردستانی باشور‬ ‫‪ 9‬مونەزەمەی هەولێر للتیار دیموکراتی سوری‬ ‫کوردستانی باشور‬ ‫‪ 10‬پێشەنگی الوان کوردستانی باشور‬ ‫‪ 11‬ناوەندی الوانی خەباتی کوردستانی ئێران‬ ‫کوردستانی رۆژهەاڵت‬ ‫‪ 12‬ناوەندی الوانی پێشڕەو کوردستانی رۆژهەاڵت‬ ‫‪ 13‬یەکێتی الوانی کوردستانی ئێران کوردستانی‬ ‫رۆژهەاڵت‬ ‫‪ 14‬کۆمەڵەی الوان��ی رۆژه���ەاڵت کوردستانی‬ ‫رۆژهەاڵت‬ ‫‪ 15‬الوان��ی یەکیەتی شۆڕشگێڕانی کوردستان‬ ‫کوردستانی رۆژهەاڵت‬ ‫‪ 16‬الوان��ی یەکێتی دیموکراتی کوردستانی‬ ‫کوردستانی رۆژهەاڵت‬ ‫‪ 17‬الوانی ‪ PSKS‬الپارتی کوردستانی رۆژئاوا‬ ‫‪ 18‬الوانی پارتی یەکێتی کوردستان کوردستانی‬ ‫رۆژئاوا‬

‫‪ 19‬الوان��ی پارتی دیموکراتی کورد لە سوریا‬ ‫کوردستانی رۆژئاوا‬ ‫‪ 20‬الوان���ی پ��ارت��ی ئ���ازادی ک��ورد ل��ە سوریا‬ ‫کوردستانی رۆژئاوا‬ ‫‪ 21‬الوانی پارتی ئازادی کورد (‪ )2‬کوردستانی‬ ‫رۆژئاوا‬ ‫‪ 22‬تەڤگەڕا جوانێنن کورد ‪ TCK‬کوردستانی‬ ‫رۆژئاوا‬ ‫‪ 23‬یەکێتی جوانێن ک��ورد سوریا لە دەرەوە‬ ‫‪ ASKYA‬کوردستانی رۆژئاوا‬ ‫‪ 24‬یەکێتی جوانێن عفرین کوردستانی رۆژئاوا‬ ‫‪ 25‬یەکگرتووی جوانێن ئازادی کوردستانی رۆژئاوا‬ ‫‪ 26‬د‪ .‬ڤیان عدنان یوسف کوردستانی رۆژئاوا‬ ‫‪ 27‬رێکخراوی الوانی کوردستان‪ ‬‬ ‫‪ 29‬الوان��ی پارتی دیموکراتی کورد لە سوریا‬ ‫(الپارتی) کوردستانی رۆژئاوا‬ ‫‪ 30‬هفرکرنە هڤریزن جوانین کورد لە سوریا‬ ‫کوردستانی رۆژئاوا‬ ‫‪ 31‬الوانی پارتی یەکێتی دیموکراتی کورد لە‬ ‫سوریا (یەکێتی) کوردستانی رۆژئاوا‬ ‫‪ 32‬تەڤگەڕا جوانێن شۆڕشێ ‪ TCS‬کوردستانی‬ ‫رۆژئاوا‬ ‫‪ 33‬یەکێتی قوتابیان و الوان��ی کلدو ئاشوری‬ ‫کوردستانی باشور‬ ‫‪ 34‬رێکخراوی رۆشنبیری تورکمان کوردستان‬ ‫کوردستانی باشور‬ ‫‪ 35‬بزوتنەوەی گەنجانی سەربەخۆ کوردستانی‬ ‫باشور‬ ‫‪ 36‬الوانی دیموکراتخوازی کوردستان کوردستانی‬ ‫باشور‬ ‫‪ 37‬الوانی پارت و مافی ئازادی کوردستانی باکور‬ ‫‪ 38‬الوانی پارتی دیموکراسی بەشدار کوردستانی‬ ‫باکور‬ ‫‪ 39‬الوان���ی پ��ارت��ی ئ���ازادی و سۆسیالیست‬ ‫کوردستانی باکور‬ ‫‪ 40‬الوانی ئێسپیاتیڤی ئازادی کوردستانی باکور‬ ‫‪ 41‬گەنجانی پارتی دیموکراتی کوردستان‬ ‫کوردستانی باکور‬ ‫‪ 42‬الوان���ی ک��ۆم��ەڵ��ەی چ��ان��دو ه��ون��ەری چرا‬ ‫کوردستانی باکور‬ ‫‪ 43‬الوان��ی گروپی دیالۆگی دیجلەو ف��ورات‬ ‫کوردستانی باکور‬ ‫‪ 44‬الوانی نەوبەهار کوردستانی باکور‬ ‫‪ 45‬الوان��ی کۆمەڵەی ک��وردی یا دیموکراتی‬ ‫کوردستانی باکور‬ ‫‪ 46‬تەڤگەڕا جوانێن کوردستان کوردستانی باکور‬

‫مانگنامه‌یه‌کی رۆشنبیرییه‌ یه‌کێتی‬ ‫الوانی دیموکراتی کوردستان‬ ‫ده‌ریده‌کات‬

‫خاوه‌ن ئیمتیاز‪:‬‬ ‫ئومێد خۆشناو‬

‫عەبدواڵ ئەلیاس‪ :‬ساڵی ‪ ١٩٨٨‬چەندین رێپێوان لە‬ ‫تاران ساز کرا‪...‬‬ ‫ل‪16‬‬

‫سه‌رنووسه‌ر‪:‬‬ ‫ئاڤان حه‌م ‌ه ساڵح‬

‫‪0750 446 1301‬‬ ‫‪avanpirs@yahoo. com‬‬

‫جێگری سه‌رنووسه‌ر‪:‬‬ ‫شاخه‌وان عومه‌ر سلێمان‬

‫‪shaxawanlawan@yahoo. com‬‬

‫بەڕێوەبەری نووسین‪:‬‬ ‫محەمەد عومەر‬

‫ئادار مانگی کوردان‬

‫هاوکاران‪:‬‬ ‫نەوزاد فوئاد‬ ‫عومەر عەزیز‬ ‫تریفە بڵباس‬

‫بیست نیشانەی خێزانی خۆشبەخت‬

‫ل‪14‬‬

‫فۆتۆگرافەر‪:‬‬ ‫کارزان خۆشناو‬ ‫جیهانگیر گەردی‬ ‫نه‌خشه‌ساز‪:‬‬ ‫فوئاد یوسفی‬ ‫ماڵپه‌ڕ‪:‬‬

‫‪www. lawanikurdistan. org‬‬ ‫ناونیشان‪ :‬هەولێر‪ -‬بارەگای مه‌کته‌بی‬ ‫سکرتارییه‌تی یەكێتی الوانی دیموكراتی‬ ‫كوردستان–پشت ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬

‫ل‪26‬‬

‫لـێـکـۆڵـیـنـەوە‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫بزاڤا الوێن کورد ل کوردستانا‪-‬عێراقێ بەری دامەزراندنا‬ ‫(ی‪.‬ل‪.‬د‪.‬ک)ێ‬ ‫بەشی یەکەم‬

‫فرسەت تەیب عەبدوڵاڵ*‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪2‬‬

‫پشتی عێراق ل ساال‬ ‫‪١٩٢١‬ێ بوویە دەولەت‬ ‫الوێن کورد بزاڤ کریە بو‬ ‫خوە ڕێکخراوێن تایبەت‬ ‫بخوە ڤە دروست بکەن‪،‬‬ ‫ئێک ژ ڤان ڕێکخراوان‬ ‫(کومەاڵ الوێن کورد)‬ ‫بوو‪ ،‬کو ل ساال ‪١٩٢٥‬ێ‬ ‫ل باژێرێ بەغدا ژالیێ‬ ‫ژمارەکا قوتابیێن کورد ڤە‬ ‫هاتیە دامەزراندن‬

‫لەۆرا دناڤ کومەڵگەهێن گەلەک وەاڵتێن‬ ‫جیهانی دا شیاینە ڕۆلەکێ گرنگ بگێرن‪،‬‬ ‫و پشکداریەکا ب��ەرچ��اڤ د ش��ورەش و‬ ‫سەرهلدان و خوپیشاندانێن مللەتێن خوە دا‬ ‫کرینە‪ ،‬هەر وەسا ڕێکخراوێن الوان ڕۆلەکێ‬ ‫بەرچاڤ د پێشڤەبرنا بزاڤێن نەتەوەیێن‬ ‫گەلەک وەاڵتێن جیهانی دا گێرایە نەخاسمە‬ ‫ل وەاڵتێن بن دەست‪ ،‬بزاڤا الوێن کوردان‬ ‫ژی ئێک ژ ڤان سازیان بوویە‪ ،‬کو ڕۆلەکێ‬ ‫پێش چ��اڤ د ش��ورەش و سەرهلدانێن‬ ‫کوردستانێ دا هەبوویە وەکو دینەمویێ‬ ‫شورەشان لێ هاتبوو‪.‬‬ ‫پشتی عێراق ل س��اال ‪١٩٢١‬ێ بوویە‬ ‫دەول��ەت الوێن کورد بزاڤ کریە بو خوە‬ ‫ڕێکخراوێن تایبەت بخوە ڤە دروست بکەن‪،‬‬ ‫ئێک ژ ڤان ڕێکخراوان (کومەاڵ الوێن کورد)‬ ‫بوو‪ ،‬کو ل ساال ‪١٩٢٥‬ێ ل باژێرێ بەغدا‬ ‫ژالیێ ژمارەکا قوتابیێن کورد ڤە هاتیە‬ ‫دامەزراندن‪ ،‬تا ساال ‪١٩٣٠‬ێ ئەڤێ کومەڵێ‬ ‫چوو بزاڤ و چااڵکێن بەرچاڤ نە بوون‪،‬‬ ‫بەلێ دامەزراندنا وێ بوی دەمی مەزنترین‬ ‫تشت بوو بو الوێن کورد هاتیە کرن‪ ،‬پشتی‬ ‫ل ساال ‪١٩٣٠‬ێ بزاڤا (کومەاڵ الوێن کورد)‬ ‫بەرفرەە بووی‪ ،‬نە خاسمە پشتی ژمارەکا‬ ‫الوێن کورد وەکو قوتابی بمەرەما خواندنێ‬ ‫چووینە بەغدا‪ ،‬شیان لیژنەکا سەرپەرشتیار‬ ‫بو (کومەاڵ الوێن کورد) پێک بینن‪ ،‬ئەو‬ ‫لیژنا سەرپەرشتیار پێکهاتیبوون ژ‪ :‬فازل‬ ‫رەئ��ووف تالەبانی‪ -‬ئەمیندار‪ ،‬ئیبراهیم‬ ‫ئەحمەد‪ -‬سکرتێر‪ ،‬حامد فەرەج‪ -‬ئەندام‪،‬‬ ‫فائق بێکەس‪ -‬ئەندام‪ ،‬عەبدولاڵ گوران‪-‬‬

‫ئەندام‪ ،‬سالح یوسڤی‪ -‬ئەندام‪ ،‬حەسەن‬ ‫تالەبانی‪ -‬ئەندام‪ ،‬شاکر فەتاح‪ -‬ئەندام)‪.‬‬ ‫م��ەرەم ژ دروس��ت کرنا ڤێ ڕێکخراوێ‬ ‫ئەو بوو خزمەتا ڕەوشەنبیری یا کوردی‬ ‫بهێتە کرن‪ ،‬پشتی بزاڤا (کومەاڵ الوێن‬ ‫کورد) بەرفرەە بووی لقێن خوە ل باژێرێن‬ ‫(هەولێر‪ ،‬سلێمانی‪ ،‬کەرکوک‪ ،‬مووسل) ڤە‬ ‫کرن‪ ،‬بەلێ دوو بوچوون دناڤ ئەندامێن‬ ‫(کومەاڵ الوێن کورد) دا دروست بوون‪،‬‬ ‫ژمارەکێ ژ وان داخواز کر کومەڵە گرنگیێ‬ ‫بدەتە ب الیەنێ خواندنێ بتنێ دویر ژ‬ ‫سیاسەتێ‪ ،‬ژمارەکا دی داخواز کر گرنگی‬ ‫ب خەباتا سیاسی بهێتە دان زێدەباری‬ ‫الیەنێ خواندنێ‪ ،‬وەس��ا دی��ار دبیت کو‬ ‫(کومەاڵ الوێن کورد) ئارمانجێن سیاسی و‬ ‫پیشەی هەردوو هەبوون‪ ،‬و ئێک ژ داخوزی‬ ‫یێن (کومەاڵ الوێن کورد) ئەو بوو (شێخ‬ ‫مەحموود حەفید) بهێتە ئازادکرن‪ ،‬کو ئەو‬ ‫دەمی ژالیێ حکوومەتا عێراقێ ڤە هاتبوو‬ ‫دەستە س��ەر ک��رن‪ ،‬ه��ەر وەس��ا ژمارەکا‬ ‫ئەندامێن کومەڵێ داخ��واز کر دەست ب‬ ‫شورەشەکێ بکەن پێخەمەت دروست کرنا‬ ‫دەولەتەکا سەربەخو یا کوردی‪ ،‬و دەست ب‬ ‫بەاڵڤکرنا هزرا نەتەوەی کر‪ ،‬نە بتنێ دناڤ‬ ‫الوان و قوتابیان دا بزاڤ و چااڵکیێن خوە‬ ‫ئەنجام داینە بەلکو ژمارەکا کاسبکارێن‬ ‫کورد ژی ببوونە ئەندامێن (کومەاڵ الوێن‬ ‫کورد)‪ ،‬سەرەرای بزاڤا ئەڤێ کومەڵێ چ‬ ‫پەیرەو و پروگرامێن نافخوی یێ نڤێسی‬ ‫نەبوون‪.‬‬ ‫حکوومەتێن عێراقی ئێک لدویڤ ئێک‬

‫لـێـکـۆڵـیـنـەوە‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫کونترول لسەر کوردستانێ کریە‪ ،‬نەخاسمە‬ ‫پشتی عێراقێ ل ساال ‪١٩٣٢‬ێ سەربەخەیا‬ ‫خو وەرگرتی‪ ،‬و ئاستەنگێن دژوار ئێخستینە‬ ‫سەر بزاڤا سیاسی ل کوردستانێ‪ ،‬زێدەباری‬ ‫ئەڤێ چەندێ دەڤەرا ڕۆژهەالتا ناڤەراست‬ ‫دناڤبەرا هەردوو شەرێن جیهانی ‪-١٩١٨‬‬ ‫‪١٩٣٩‬ێ دا هندەک دەلیڤە بو پێلێن هزری‬ ‫و سیاسی دیار بوون‪ ،‬کارتێکرنا وان پێالن‬ ‫گەهشتنە کوردستانا عێراقێ ژی‪ ،‬بێگومان‬ ‫بارۆدوخێ ئابووریێ کوردستانێ یێ خراب‬ ‫بۆ ئەگەرێ هندێ هزرێن چاکسازی و‬ ‫شوسالستی و ڕادیکالی و مارکیسی دناڤ‬ ‫الوێن کوردستانێ دا پەیدا ببن‪.‬‬ ‫س���ەڕەرای ئ��ەوی ب��ارۆدوخ��ێ ئالوز و‬ ‫نەخوش و الوازی یا ئامیرێن چاپێ چەندێ‬ ‫ژی (کومەاڵ الوێن کورد) بەردەوامی دا‬ ‫بزاڤ و چاالکی یێن خو‪ ،‬شیایە گوڤارا‬ ‫(یادگاری الوان) وەکو زمانحالێ خوە ل‬ ‫ساال ‪١٩٣٣‬ێ ل باژێرێ بەغدا دەربێخیت‪،‬‬ ‫و ل ساال ‪١٩٣٤‬ێ ناڤێ گوڤارا (یادگاری‬ ‫الوان) بو (دیاری الوان) هاتیە گوهارتن‪،‬‬ ‫بەلێ پشتی ساال ‪١٩٣٤‬ێ (کومەاڵ الوێن‬ ‫ک���ورد) چ ب��زاڤ و چ��ااڵک��ی یێن وەس��ا‬ ‫بەرچاڤ نە ماینە‪ ،‬چونکی حکوومەتێن‬ ‫عێراقی ئێک لدویڤ ئێک ئەو دەلیڤە نە‬ ‫داینە الوێن کوردان بزاڤێن ژ ڤی جوری‬ ‫ئەنجام بدەن‪ ،‬بەلکو هەمی دەمەکی بووینە‬ ‫ڕێگر الوێن کورد ڕۆلێ خوە نە گێرن‪ ،‬هەر‬ ‫وەسا ل ساال ‪١٩٣٠‬ێ ژی ژمارەکا الو و‬ ‫ڕەوشەنبیر و قوتابیێن کورد شیاینە ل‬ ‫ساال ‪١٩٣٠‬ێ یانا (سەرکەوتنی کوردان)‬ ‫ل بەغدا دامەزڕینن‪ ،‬ئێک ژ ئارمانجێن‬ ‫ئەڤێ یانێ یێن گرنک ئەو بوو ئاهەنگێن‬ ‫هەڤنیاسینێ بۆ ئەندامێن یانێ بهێنە گێران‬ ‫دا پەیوەندی دناڤبەرا وان دا بهێز بکەڤیت‪،‬‬ ‫و دا ڕەوشەنبیریەت دناڤ الوێن کوردا‬ ‫بەاڵڤ ببیت‪.‬‬ ‫بزاڤا الوێن کورد تا شەرێ جیهانی یێ‬ ‫دووێ بەردەوام بوون‪ ،‬و ڕۆلێ خو دروست‬ ‫کرنا کومەڵە و پارتێن سیاسی دا گێرایە‪،‬‬

‫ک��وم��ەاڵ (دارک����ەر) ل س��اال ‪١٩٣٨‬ێ ل الوێن کورد ئەو هێز یا هەی گورنکاری یا‬ ‫هەولێرێ ژ الیێ ژمارەکا الو و قوتابیێن دناڤ مللەتێ کوردا درزست بکەن‪ ،‬و ژ‬ ‫ک��ورد ڤە هاتیە دام��ەزران��دن‪ ،‬موستەفا بلی کارێ سیاسی پارتا (هیوا) بزاڤەکا‬ ‫عوزیەر و موسا عەبدولسەمەد دیار دکەن‪ ،‬رەوشەنبیری یا ئاشکەرا هەبوو‪.‬‬ ‫کو ئەڤ کومەڵە لسەر دەستێ ژمارەکا‬ ‫ژێدەرێن مفا ژێ هاتیە وەرگرتن‬ ‫الوێن کورد ل هەولێرێ هاتیە دامەزراندن‪،‬‬ ‫‪-١‬سروە ڕسعد ێابر‪ ،‬کوردستان الجنوبیە‬ ‫پشتی هینگێ لقێن ئەڤێ کومەڵێ ل‬ ‫کەرکووک و سلێمانیێ هاتینە ڤەکرن‪١٩٣٩-١٩٢٦ ،‬دراس�����ە تاریخیە سیاسیە‪،‬‬ ‫پاشی دامەزڕێنەرێن کومەاڵ (دارک��ەر) (السلیمانیە‪.)٢٠٠٦،‬‬ ‫‪-٢‬ماجد حسن علی‪ ،‬الحرکە الگالبیە‬ ‫پێدڤی دیت ئەڤ کومەڵە ببیتە پارتەکا‬ ‫سیاسی‪ ،‬ل��ەۆرا ل نیسانا ساال ‪١٩٣٩‬ێ الکوردیە فی العراق ‪،١٩٧٠-١٩٢٦‬رس��ال��ە‬ ‫کومبوونەکا بەرفرەە ل کەرکووکێ هاتە ماجستیر غیر منشورە مقدمە الی کلیە‬ ‫گرێدان تێدا بریار هاتە دان ناڤی کومەاڵ اڵداب جامعە ێالح الدین‪( ،‬ڕربیل‪.)٢٠٠٨ ،‬‬ ‫‪-٣‬هلبین محمد ڕمین المزوری‪ ،‬حزب‬ ‫(دارکەر) بۆ پارتا (هیوا) بهێتە گوهارتن‪،‬‬ ‫و ب هەزارەها الو و قوتابی و رەوشەنبیرێن هیوا‪-‬اڵمل‪ ١٩٤٦-١٩٣٩ -‬دراسە تاریخیە –‬ ‫کورد دناڤ ڕێزێن پارتا (هیوا) خەبات سیاسیە‪ ،‬گ‪( ،١‬ڕربیل‪.)٢٠٠٨ ،‬‬ ‫‪-٤‬هیوا عەزیز سەعید‪ ،‬خویبوون هیوا‬ ‫ک��ری��ە‪ ،‬ب��ۆ ئەڤێ پ��ارت��ێ پ��روگ��رام��ەک و‬ ‫پەیرەوەکێ نافخویێ نوی هاتیە دانان تێدا ژ‪.‬ک لێکولینەوەیەکی ب��ەراوردک��اری��ی‪،‬‬ ‫(سێمانی‪.)٢٠٠٦ ،‬‬ ‫هاتبوو‪-:‬‬ ‫‪ -٥‬حبیب محمد کریم‪ ،‬تڕریخ الحزب‬ ‫زمانێ کوردی ل قوتابخانە و دادگەە و‬ ‫الدیمقراگی الکوردستانی‪-‬العراقی (فی‬ ‫دائیرێن کوردستانێ زمانێ رەسمی بیت‪.‬‬ ‫فەرمانبەرێن کورد ل دائیرێن حکوومی محگات رئیسیە) ‪،١٩٩٣-١٩٤٦‬گ‪،١‬‬ ‫بێ جێوازی بهینە دامەزراندن‪ ،‬و کوردان (دهوک‪.)١٩٩٨ ،‬‬ ‫*ماستەر لە مێژووی نوێ‬ ‫دەنگێ خو ل پەرلەمانێ عێراقێ هەبیت‪.‬‬ ‫داخواز کر هەمی پارچێن کوردستانێ‬ ‫بنە ئێک و دەولەتەکا کوردی یا سەربەخو سەڕەرای ئەوی بارۆدوخێ‬ ‫بهێتە دامەزراندن‪.‬‬ ‫ئەڤە نیشانا ئ��ەوێ چەندێ ب��وو‪ ،‬کو ئالوز و نەخوش و الوازی‬ ‫ئەوی دەمی هەستەکێ گەرمێ نەتەوەی یا ئامیرێن چاپێ چەندێ‬ ‫ل��دەڤ الوێ��ن ک��ورد هەبوو‪ ،‬و‬ ‫هەستکوردب ژی (کومەاڵ الوێن کورد)‬ ‫نەخوشی و ئێش و ئازارێن مللەتێ‬ ‫کریە بەرامبەری وێ سیاسەتا خراب ئەوا بەردەوامی دا بزاڤ و‬ ‫حکوومەتێن عێراقی و تورکی و ئیرانی چاالکی یێن خو‪ ،‬شیایە‬ ‫دگەل کێشا کوردی بکار دئینان‪ ،‬پارتا‬ ‫(هیوا) شیا ل ساال ‪١٩٤٤‬ێ گوڤارا (دەنگی گوڤارا (یادگاری الوان)‬ ‫کورد) ل باژێرێ هەولێرێ دەربێخیت‪ ،‬ئەڤ وەکو زمانحالێ خوە ل‬ ‫گوڤارە ببوو کەناڵەک بۆ ناساندنا‬ ‫کێشا ساال ‪١٩٣٣‬ێ ل باژێرێ‬ ‫نەتەوا کورد و هەوڵدان ل پێناڤ ڕزگارکرنا‬ ‫بەغدا دەربێخیت‬ ‫کوردستانێ ژ زولم و زورداری��ێ‪ ،‬و هەر‬ ‫وەسا جەخت لسەر ئەوێ چەندێ هاتە کو‬

‫‪3‬‬

‫پــڕۆژە‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫کۆمەڵگای گەنج‬ ‫تێڕوانینێکی شڕۆڤەیی بۆ ئاریشەکانی‬ ‫بەردەم گەنج‪..‬‬ ‫پڕۆژەی هاوار محمد‬

‫ڕێژەی دانیشتوان‪-:‬‬ ‫زۆربوونی ڕێژەی دانیشتوان کاریگەری نەرێنی‬ ‫هەیە لەسەر بارودۆخی الوان بە گشتی و بە‬ ‫تایبەتیش لە بواری بێکاری دا‪ ،‬هەروەها کاریگەری‬ ‫خ��ۆی لەسەر کوالێتی ئ��ەو خزمەتگوزاریانە‬ ‫دادەنێت کە پێشکەش بە الوان دەکرێت لە هەموو‬ ‫بوارەکان‪ ،‬بەاڵم ئەوەی گرنگە پێویستە الوان بە‬ ‫بەشێکی دانەبڕاوی ئەم پڕۆسەیە دابندرێن کە‬ ‫سیاسەتی دانیشتوان بە بەشێک لە پالن و‬ ‫بەرنامەی خۆی بزانێت‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪4‬‬

‫پێشنیاری پێویست‬ ‫ناواخنکردنی بەرنامەی پەروەردەی دیمۆگرافیا‬ ‫(التربیە السکانیە) لە قۆناغە جۆراوجۆرەکانی‬ ‫خوێندن و فێرکردن‪٠‬‬ ‫باڵو کردنەوەی ڕۆشنبیری و وشیارکردنەوەی‬ ‫الوان لەسەر چۆنیەتی ڕێکخستنی خێزان و رێژەی‬ ‫دانیشتوان و نیشتەجێ بوون‪.‬‬ ‫سوود وەرگرتن لە بەرنامەکانی خزمەتگوزاری‬ ‫گشتی لە بواری رێکخستنی خێزان و بەستنەوەی‬ ‫بە هەوڵەکانی رێکخستنی کاری خۆبەخش‪٠‬‬ ‫پشتیوانیکردن و هاندانی کۆمەڵە تایبەتەکان‪،‬‬ ‫کە کار لە ب��واری خزمەتگوزاری تەندروستی‬ ‫گشتی و ڕێکخستنی خێزان دەکەن‪٠‬‬ ‫هەوڵدان بۆ کەمکردنەوەی چڕی دانیشتوان‬ ‫لە شارەکان و ئاراستەکردنی خزمەتگوزارییەکان‬ ‫بۆ گوند و ئیدارەکانی دەرەوەی شار‪ ،‬کە ئەمە‬ ‫لە الیەک کێشەی نیشتەجێبوون بە ئاراستەی‬ ‫چارەسەردا دەب��ات و لە الیەکی تریشەوە بۆ‬ ‫بوژانەوەی باری ئابووری و ژینگەییەکان سوودی‬

‫(‪)٢-٢‬‬ ‫دەبێت‪،‬چونکە ئەوەی لە کوردستان دەزانرێت‬ ‫چڕی دانیشتوان لە شارەکان نزیکەی ‪ %٨٠‬ە‪.‬‬ ‫‪-٧‬ڕۆشنبیری‪:‬‬ ‫بواری ڕۆشنبیری گرنگی تایبەتی خۆی هەیە‬ ‫لە ناواخنی بۆردی پێشنیازی نیشتیمانی الوانی‬ ‫کوردستان لە پێناو پەرەپێدانی هۆش و ویژدانی‬ ‫الوان و ئامادەکردنیان بۆ هاموشۆ کردن لەگەڵ‬ ‫گۆڕانکاریەکانی س��ەردەم و بەشداربوونیان لە‬ ‫فراوانترکردنی بوارەکانی کاری نیشتیمانی‪ ،‬الوان‬ ‫بە بەرهەمهێن و بەکاربەری سەرەکی چاالکی و‬ ‫جموجۆڵە کەلتورییە جۆراوجۆرەکان دادەنرێن‪،‬‬ ‫ب��واری ڕۆشنبیری بە یەکێک لە هۆیەکانی‬ ‫گوزارشت کردن و بە یەکێک لە سەرچاوەکانی‬ ‫پێگەیاندنی خود دادەنرێن‪ ،‬چاالکی ڕۆشنبیری‬ ‫تایبەتمەند ب��ە الوان ڕووب����ەڕووی گرفت و‬ ‫ئاستەنگی جۆراوجۆر دەبێتەوە‪ ،‬کە گرنگترینیان‬ ‫کەمی هۆکارە ڕۆشنبیرییە سەردەمیەکانن لە‬ ‫پێگە جۆراوجۆرەکانی ڕۆشنبیری‪ ،‬یان بە دیوێکی‬ ‫دیکەدا ئەوەی کە هەیە لە هەرێمی کوردستان‬ ‫دا ڕاگەیاندن و ڕۆشنبیری واڵت سیاسەت بینا‬ ‫دەکات و ڕەگنڕێژی بۆ دەکات‪ ،‬ئەمانەش بوونەتە‬ ‫هۆکاری هاتنە ئارا و ڕوودان��ی پاشاگەردانی و‬ ‫چەقبەستوویی لە کاروانی ڕۆشنبیری‪ ،‬هاوکات‬ ‫ب�ڵاون��ەب��وون��ەوەی بنکەکانی خزمەتگوزاری‬ ‫ڕۆشنبیری ب��ە تایبەتیش ل��ە ناوەندەکانی‬ ‫خوێندندا‪ ،‬چونکە ئەوەی لە الیەن زۆر لە ناوەند‬ ‫و سەنتەرە ڕۆشنبیریەکان ئەنجام دەدرێ��ت‬ ‫زیاتر کاری سیاسی و ڕۆشنبیری سیاسییە‪،‬‬ ‫ئەمە جگە لەوەش جموجۆڵ و چاالکیەکان لە‬

‫ئاستی پێگەیشتودایە‪ ،‬ئەگەر ب��ەراورد بکرێت‬ ‫لەگەڵ ئاستی رۆشنبیری الوێکی تازە پێگەییودا‪،‬‬ ‫لە الیەکی تریشەوە ڕووبەری بەشداریکردن لە‬ ‫چاالکیەکان بۆ هەموو خەڵک ناڕەخسێت‪٠‬‬ ‫چارەسەر لە بۆردی نیشتمانی بۆ ڕۆشنبیری‬ ‫گەنج‬ ‫دانانی ستراتیژیەتێکی تەواوکەر بۆ کاری‬ ‫ڕۆشنبیری تایبەت ب��ە الوان ک��ە سەرجەم‬ ‫پێداویستیە ڕۆشنبیرییە مۆدێرنەکان و تێکڕای‬ ‫ئەو گۆڕانکاریانە لە خۆ بگرێت کە لەسەر ئاستی‬ ‫کۆمەڵگە و تەنانەت جیهانیش دێنە ئاراوە‪.‬‬ ‫پێشخستنی پێگە بنەڕەتیەکانی دام��ەزراوە‬ ‫ڕۆشنبیرییەکان لە سەرجەم شار و شارۆچکەکانی‬ ‫کوردستان و تەنانەت لەسەر ئاستی دێهاتەکانیش‪،‬‬ ‫بە فەراهەم کردنی کەل و پەلی پێویست بۆیان‬ ‫بە جۆرێک کە سەرنجی الوان بۆ الی خۆیان‬ ‫کێش بکەن‪ ،‬هەموو الوێک بە بێ بوونی هیچ‬ ‫سانسۆرێک بتوانێـت خۆی لە نێو ئەم چاالکیانەدا‬ ‫ببینێتەوە و پەرە بە بەهرەو داهێنانەکانی بدات‪.‬‬ ‫دووپاتکردنەوە لە سەر پاشخانی ڕۆشنبیری‬ ‫شارستانی کوردستان هەر لە دێرزەمانەوە و‬ ‫وەبەرهێنانی لە ب��واری چاالکی ڕۆشنبیری و‬ ‫دەستەبەر کردنی بۆ الوان‪ ،‬بۆ ئەوەی الو بە‬ ‫شێوەیەکی زانستی و کردەیی بەشدار بێـت لە‬ ‫قوڵترکردنەوەی باری رۆشنبیری و پتەوتر کردنی‬ ‫پەیوەندی ڕۆشنبیری نێوان خۆی و نەتەوەکەی و‬ ‫زیاتر ئاشنابوونی بە ڕۆشنبیری و شارستانیەتی‬ ‫گەلەکەی‪ ،‬بەمەش دەبێـتە پارێزەرێکی باشی‬ ‫مێژووی گەلەکەی و خۆڕاگری لە هەمبەر ئەم‬ ‫باهۆزەی جیهانگیریەی کە خەریکە تێکڕای‬

‫پــڕۆژە‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫لەم بۆردەدا پێشنیاز بۆ بواری ڕاگەیاندنەکان‬ ‫بریتین لە‪:‬‬ ‫ڕەخساندنی هەلی زیاتر بۆ بە شداری الوان‬ ‫لە داڕشتن و جێ بە جێ کردنی سیاسەتی‬ ‫گشتی ڕاگەیاندن‪ ،‬بە تایبەتیش ئەو الیەنەی‬ ‫کە پەیوەندی بە ڕۆشنبیری الوانەوە هەیە‪ ،‬لە‬ ‫چوارچێوەی سیستەمی گشتی ڕاگەیاندن‪.‬‬ ‫پێدانی ڕۆڵی زیاتر بە الوان بە تایبەتیش‬ ‫ل��ە وەرگ��رت��ن��ی پۆستە سەرکردایەتیەکانی‬ ‫دامەزراوەکانی ڕاگەیاندن و ڕۆژنامەنوسییەکان‪.‬‬ ‫ڕەخ��س��ان��دن��ی ڕووب��ەرێ��ک��ی ف��راوان��ت��ر بۆ‬ ‫ڕووماڵکردنی پرسە تایبەتەکانی الوان لە ڕۆژنامە‬ ‫و دەزگا جۆراو جۆرەکانی ڕاگەیاندن‪.‬‬ ‫بەکارهێنانی شێوازی زمانی پاراو و گەنگەشە‬

‫(ال��ح��واری) و ئاوێتەکاری لە ئاراستە کردنی‬ ‫پەیامی ڕاگەیاندن بۆ الوان لە شوێنی شێوازی‬ ‫ئامۆژگاری و پێدانی ڕێنمایی‪ ،‬چونکە ئەم شێوازە‬ ‫توشی شۆک و ماندووبونیان دەک��ات لە گوێ‬ ‫گرتن‪.‬‬ ‫سوود وەرگرتن لە دەزگاکانی ڕاگەیاندن بە‬ ‫مەبەستی پەرەپێدانی ڕۆشنبیری سیاسی الوان‬ ‫لە ڕێگەی وەرگرتنی زانیاری وبیستن و بینینی‬ ‫ئەو گفتوگۆیانەی ساز دەکرێن لە سەر ئاستی‬ ‫ناوخۆ و دەرەوەدا‪.‬‬ ‫ب��ە کارهێنانی دەزگ��اک��ان��ی ڕاگ��ەی��ان��دن‬ ‫ل��ە پڕۆسەکانی وش��ی��ارک��ردن��ەوەی الوان لە‬ ‫مەترسیەکانی م���ادە ه��ۆش��ب��ەرەک��ان و ئەو‬ ‫نەخۆشیانەی کە لە نێو الواندا باڵودەبنەوە‪.‬‬ ‫بەشداری پێ کردنی الوان لە ڕاپەڕاندن و‬ ‫بەجێ گەیاندنی پڕۆسەی جۆراوجۆر لە پێناو‬ ‫وشیارکردنەوەی الوان و باڵوکردنەوەی ڕۆشنبیری‬ ‫سەرکەوتن لە نێوانیاندا و بەرز ڕاگرتنی بەها‬ ‫ئەرێنیەکان و ڕووبەڕووبونەوەی کێشە و دیاردە‬ ‫کۆمەاڵیەتیە نەرێنیەکان‪.‬‬ ‫دەرخستن و بەرچاوخستنی دیاردەکانی‬ ‫سەرکەوتن و داهێنانەکانی الوان لە دەزگاکانی‬ ‫ڕاگەیاندن‪٠‬‬ ‫هاندانی الوان لە پێناو باڵو کردنەوەی ڕۆژنامە‬ ‫و ک��ۆوار و دامەزراندنی پێگەی ئەلیکترۆنی‬ ‫و بەشداربوون لە پێگە ئەلیکترۆنیەکان‪ ،‬بە‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫کاراکردنی کۆڕی زانیاری کورد‪.‬‬ ‫پەرەپێدانی زیاتری کاری ناوەند و سەنتەرە‬ ‫ڕۆشنبیریەکان و هەوڵدان بۆ زیاتر ڕێکخستنی‬ ‫کارەکانیان و دوورخستنەوەیان لە ئەنجامدانی کار‬ ‫و چاالکی موجامەلە و خراپ بەکارهێنانی الیەنی‬ ‫ماددی بە شێوەیەک کە ئەم بۆشاییە پڕناکاتەوە‪،‬‬ ‫کە پارەکەی بۆ تەرخانکراوە بەڵکو کاری وای پێ‬ ‫ئەنجام دەدرێـت کە کاری سەنتەرێکی رۆشنبیری‬ ‫نییە‪.‬‬ ‫هاندانی کاری خۆبەخشی ڕۆشنبیری لە نێو‬ ‫الواندا‪٠‬‬ ‫دامەزراندنی دەزگایەکی چاپ و باڵ وکردنەوەی‬ ‫تایبەت بە الوان‪.‬‬ ‫هاندانی بەهرە ڕۆشنبریەکانی الوان و چاپ و‬ ‫باڵ وکردنەوەی بەرهەمەکانیان‪٠‬‬ ‫چاپ و باڵ ک��ردن��ەوەی کتێب و نامیلکەی‬ ‫ڕۆشنبیری تایبەت بە الوان‪٠‬‬ ‫سازادنی پێشبڕکێی ڕۆشنبیری وەرزی و سااڵنە‬ ‫لە نێو الواندا لە سەر ئاستی دێهاتەکان وشارەدێ‬ ‫و قەزا و پارێزگاکان و تەنانەت نیشتیمانیش‪.‬‬ ‫هاندانی کەرتی تایبەت بۆ ئەنجامدانی داشکان‬ ‫لە نرخ بۆ کارە ڕۆشنبیری و بەرهەمە فیکری و‬ ‫هونەرییەکانی تایبەت بە الوان‪٠‬‬

‫‪-٨‬ڕاگەیاندن‪-:‬‬ ‫ڕاگەیاندن رۆڵێکی بەرچاو دەگێرێت لە بنیادنانی‬ ‫کەسایەتی الو‪ ،‬بەو پێ یەی سەرچاوەیەکی‬ ‫بنەڕەتیە بۆ گواستنەوەی زانیاریەکان‪ ،‬ئەو‬ ‫کاریگەریانەش کە ڕاگەیاندن لەسەر ت��ەواوی‬ ‫کۆمەڵگا و الوان بە تایبەت هەیەتی‪ ،‬لە قۆناغی‬ ‫ئێستا زۆر هەست پێ کراوە و کەناڵەکان بە‬ ‫بینرا و بیسترا و نووسراویشیانەوە هاوبەشیان‬ ‫کردوە لە ئاراستە کردنی الودا‪ ،‬ئەمە لە کاتێکدا‬ ‫تۆڕەکانی ئینتەرنێت و گواستنەوە خێراکان ڕۆڵی‬ ‫ڕاگەیاندنیان کاریگەرتر کردوە و خێرایی هەواڵ و‬ ‫زانیارییەکان وای کردوە کە تاکە کەس لە هەر‬ ‫کونجێکی دنیا بێت لە کەمترین ماوەدا زۆرترین‬ ‫ڕووداو ببینێت و خوێندنەوەیان بۆ بکات‪.‬‬

‫پەرەپێدانی زیاتری‬ ‫کاری ناوەند و سەنتەرە‬ ‫ڕۆشنبیریەکان و‬ ‫هەوڵدان بۆ زیاتر‬ ‫ڕێکخستنی کارەکانیان‬ ‫و دوورخستنەوەیان لە‬ ‫ئەنجامدانی کار و چاالکی‬ ‫موجامەلە و خراپ‬ ‫بەکارهێنانی الیەنی‬ ‫ماددی‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫تایبەتمەندیەکان و کەلتوری گەالن ڕادەماڵێت‪،‬‬ ‫هەروەها دەبێتە هۆکاری پتەوبوونی ئینتیمای‬ ‫نیشتیمانی و نەتەوەیی و هەروەها هۆکارێکیشە بۆ‬ ‫بە گەورە سەیرکردنی دەسکەوتە نەتەوەییەکان‪،‬‬ ‫کە بە دەست هاتوون‪ ،‬بە تایبەتیش کە ئێستا‬ ‫لەم رووەوە زۆر گلەیی لە توێژی الو دەکرێت‪.‬‬ ‫ڕەخساندنی هەلی زیاتر بۆ کەرتی تایبەت و‬ ‫کۆمەڵگەی مەدەنی بە مەبەستی بەشداربوون لە‬ ‫پێشخستنی ژێرخانی کۆمەڵگا و کاراتر کردنی‬ ‫رۆڵ��ی کۆمەڵە و سەنتەرە ڕۆشنبیریەکان و‬ ‫وااڵ کردنی دەرگاکان بۆ زیاتر بوونی کیاناتی‬ ‫ڕۆشنبیری ئەهلی کە کار لە سەر بەرهەمهێنان و‬ ‫وەبەرهێنانی فیکری و داهێنانە فیکریەکان بکەن‪.‬‬ ‫هەوڵدان بۆ زیاترکردنی ژم��ارەی کتێبخانە‬ ‫گشتییەکان لە تەواوی شارو شارۆچکەو دێهاتەکان‬ ‫و ناوەندەکانی خوێندن وکردنەوەی کتێبخانەیەکی‬ ‫نیشتیمانی لەسەر ئاستی کوردستان‪.‬‬ ‫دام��ەزران��دن��ی دام��ەزراوەی��ەک��ی تایبەت بۆ‬ ‫وەرگ��ێ��ڕان��ی کتێبە ب��ە نێوبانگ و شاکارە‬ ‫جیهانیەکان و سەرچاوە گرنگە زانستییەکان‪ ،‬کە‬ ‫تا ئێستا وەرنەگێڕدراونەتە سەر زمانی کوردی‪.‬‬

‫ه��ەڵ��ب��ژاردن��ی الوی س��اڵ ل��ە س��ەر ئاستی‬ ‫ڕۆشنبیری و هونەری و داهێنانەکانی فیکری لە‬ ‫سەر بنەمایەکی زانستی و دوور لە ئیجتیهادی‬ ‫شەخسی‪ ،‬هەڵبەت ئەمە پێویستی بە پێوەری‬ ‫دروس��ت و بنەمادار هەیە بۆ ئ��ەوەی زیاتر بە‬ ‫شێوازی دادوەرانە لە خۆ بگرێت‪.‬‬ ‫لە ناوەندەکانی خوێندنی بنەڕەتیدا زیاتر بایەخ‬ ‫بە باری ڕۆشنبیری بدرێت‪٠‬‬ ‫هاندان و ئاسانکاری ک��ردن بۆ سەردانی‬ ‫مۆزەخانە و ناوچە شوێنەواریەکان (اثری) کانی‬ ‫واڵتەکەمان لە پێناو زیاتر ئاشنابوونی نەوەی‬ ‫نوێ بە شارستانیەتی کۆنی نەتەوەکەمان‪،‬‬ ‫وشیارکردنەوە و هاندانی الوان لە پاراستنی‬ ‫شوێنەوار بە گشتی و خۆماڵییەکان بۆ ئەنجامدانی‬ ‫پڕۆسەی خۆبەخش لە پێناو پاک ڕاگرتنیان‪٠‬‬

‫‪5‬‬

‫پــڕۆژە‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫شێوەیەکی زانستیانەو گونجاو و هەوڵ دان بۆ‬ ‫دامەزراندنی کەناڵی ڕاگەیاندنی جۆراوجۆری‬ ‫تایبەت بە الوان‪.‬‬ ‫ه��ان��دان ب��ۆ س��ازدان��ی پ��ێ��وەری دەوری بۆ‬ ‫هەڵسەنگاندنی ئاستی ڕۆشنبیری الوان لە سەر‬ ‫پرسە جۆراوجۆرەکان‪٠‬‬ ‫‪-٩‬چاالکی کۆمەاڵیەتی و کاری خۆبەخش‪-:‬‬ ‫ب��ەش��داری الوان لە چاالکییە کۆمەاڵیەتی‬ ‫و کاری خۆبەخش بە یەکێک لە هۆکارەکانی‬ ‫بەرەوپێشچوونی کۆمەڵگا و باشتر کردنی ئاستی‬ ‫ژیانی تاکەکان دادەنرێت‪ ،‬جگە لەمەش هۆکارێکە‬ ‫بۆ ناواخن کردنی الوان لە کۆمەڵگاداو زیاتر‬ ‫گونجاندنیان‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪6‬‬

‫لەم ڕووەشەوە ئەم پێشنیازانە دەخەینە ڕوو‪:‬‬ ‫پشتیوانی کردن لە رۆڵی الوان لە رێکخراوەکانی‬ ‫کۆمەڵگەی مەدەنی و کۆمەڵە تایبەتەکان و‬ ‫دەستەبەر کردنی چەند کورسیەک لە ئەنجومەنی‬ ‫بەڕێوەبردن بۆ الوان بە پێی شارەزایی و پسپۆڕی‪.‬‬ ‫بانگەشە کردن بۆ ڕۆشنبیری خۆبەخش و‬ ‫چەمکی بەرپرسیارێتی لە کۆمەڵگادا و بایەخ‬ ‫پێدانی لە ڕێگەی بابەتەکانی خوێندن و لەو‬ ‫بەرنامانەی کە لە دەزگاکانی راگەیاندن پەخش‬ ‫دەکرێن‪.‬‬ ‫فراوانکاری لە یانەکانی ک��اری خۆبەخش‬ ‫ل��ە بنکەکانی الوان‪،‬و ب��ەی��ەک��ەوە گرێدانی‬ ‫ک���اری خۆبەخش ب��ە پرسە نەتەوەییەکان‬ ‫نەخوێندەواری‪-‬کێشەی‬ ‫لەوانەش(نەهێشتنی‬ ‫نیشتەجێ ب��وون‪-‬ئ��ال��ودە ب��وون ب��ە م��اددەی‬ ‫هۆشبەرو نەخۆشیە گوازراوەکان –کێشەکانی‬ ‫ژینگە‪.‬تد‪.)...‬‬ ‫پشتیوانی ک��ردن لە دامەزراندنی ڕێکخراو‬ ‫و کۆمەڵەی ئەهلی و تایبەتی کارا لە بواری‬ ‫پێشکەشکردنی خزمەتگوزاری بۆ الوان‪ ،‬بە‬ ‫تایبەتیش ئەوانەی لە الی��ەن خ��ودی الوان��ەوە‬ ‫بەڕێوە دەبرێن‪ ،‬هاندانی دامەزراوە حکومیەکانی‬ ‫تایبەت بەم بوارە بۆ ڕاوێژکردن پێیان لە کاتی‬ ‫جێ بەجێ کردنی هەندێک لە پڕۆگرامەکانیان کە‬ ‫لە چوارچێوەی پالنی کاریاندایە‪.‬‬ ‫پشتیوانی زیاتر لە چاالکیەکانی تایبەت بە‬ ‫کردنەوەی خێوەتگای هاوینەو ڕێبەرایەتی کردن‬ ‫لە ناوەندەکانی خوێندن تا دەگاتە زانکۆکانیش‪،‬‬ ‫چونکە فاکتەرێکی بنەڕەتی باڵوکردنەوە و‬ ‫پتەوکردنی گیانی کاری خۆبەخشیە‪.‬‬ ‫هاندانی دەزگاکانی ڕاگەیاندن بۆ ڕووماڵکردن‬

‫و پەخش کردن و دەرخستنی هەوڵەکان لە پێناو‬ ‫ئەنجامدانی کاری خۆبەخش‪.‬‬ ‫دامەزراندنی بنکەی نمونەیی الوان لە پێناو‬ ‫پێشکەشکردنی خزمەتگوزاری جۆراوجۆر بە‬ ‫الوان‪ ،‬بۆ نمونە ‪ :‬بنکەکان لە شێوەی کافیتیریای‬ ‫کراوە بن و خزمەتگوزاری لە سەر بنەمای خزمەت‬ ‫بە خۆکردن پێشکەش بکرێت‪ ،‬واتا هەر کەسێک‬ ‫خ��ۆی خزمەتی خ��ۆی بکات و ه��ەر بنکەیەک‬ ‫کتێبخانەیەک لە خۆ بگرێت و هێلی ئینتەرنێتی‬ ‫(‪ )Wi-Fi‬تێدابێت و بە رن��ام��ەی ڕۆژان��ەی‬ ‫لە بەڕێوەچوونی کۆڕ و سیمیناری ئەدەبی –‬ ‫ڕۆشنبیری – سیاسی –وشیارکردنەوە – پرسە‬ ‫نەتەوەییەکان –ژینگە پارێزی‪ -‬تەندروستی‬ ‫گشتی‪...‬تد) لە الیەن خەڵکی پسپۆڕ شارەزای‬ ‫تایبەتمەند تێدا بەڕێوە بچێت‪.‬‬ ‫گرنگی دان بە سینەما کۆفی(‪cinema‬‬ ‫‪ )coffee‬کە تیایدا فیلمێکی سینەمایی نمایش‬ ‫بکرێت و پاشان گفتوگۆی لە سەر بکرێت‪.‬‬ ‫‪-١٠‬چاودێری کۆمەاڵیەتی و نەهێشتنی تاوانی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‪-:‬‬ ‫هەندێک لە الوان لە دەست فشاری کۆمەاڵیەتی‬ ‫و دەروون��ی و ئابووری دەناڵێنن‪ ،‬کە زۆر جار‬ ‫ئەمەش پاڵنەر دەبێت بۆ ئەنجامدانی کاری‬ ‫نەگونجاو و تەنانەت تاوانی کۆمەاڵیەتی‪ ،‬بە‬ ‫پێی ئامارە نا فەرمیەکان کە لە دەزگاکانی‬ ‫ڕاگ��ەی��ان��دن ب�ڵاو دەب��ن��ەوە‪ ،‬ئ��ام��اژە هەیە بۆ‬ ‫زیاتر بوونی ڕێ��ژەی تاوانەکان بە تایبەتیش‬ ‫لە بوارەکانی (بازرگانیکردن و ئاڵودەبوون بە‬ ‫م��اددەی هۆشبەر – دزی – هەڵس و کەوتە‬ ‫نە گونجاوەکان) کە نەگونجاون لەگەڵ کەلتوری‬ ‫کۆمەاڵیەتی کۆمەڵگەی کوردستانی‪ ،‬ئەمەش ئەو‬ ‫پێویستیەمان بۆ دووپات دەکاتەوە کە گەرەکە لە‬ ‫سەر ئاستە فەرمی و نافەرمیەکان بەرەنگاری ئەم‬ ‫دیاردە کۆمەاڵیەتیە نەخوازراوانە ببینەوە‪٠‬‬ ‫ئ���ەم ه��ەن��گ��اوان��ەش گ��رن��گ��ی��ان دەب��ێ��ت لە‬ ‫دۆزینەوەی چارەسەردا‪:‬‬ ‫چڕ کردنەوەی هەوڵە جۆراو جۆرەکان لە پێناو‬ ‫وشیارکردنەوەی الوان لە مەترسیەکانی دیاردە نە‬ ‫گونجاوەکان و دیاریکردنی دەرئەنجامە خراپەکانی‬ ‫بە تایبەتیش ئەوانەی پەیوەندیان بە ئالوودە‬ ‫بوونەوە هەیە‪.‬‬ ‫کاراتر کردن و پشتیوانی کردنی زیاتری ئەو‬ ‫دام��ەزراوە حکومیانەی کە لە ب��واری وشیاری‬ ‫کۆمەاڵیەتی و دەروونی الوان کاردەکەن‪٠‬‬

‫بایەخدانی زیاتر بە دامەزراندنی بنکەی‬ ‫چارەسەر کردنی ئالوودە ب��وون و چارەسەر‬ ‫کردنی تووشبووان و دووبارە گەڕاندنەوەیان بۆ‬ ‫ناو کۆمەڵگا‪٠‬‬ ‫بایەخدانی زیاتر بە زیندانی و بنکەکانی‬ ‫چاکسازی کۆمەاڵیەتی و هاموشۆ کردن لەگەڵ‬ ‫ئەوانەی بە تۆمەتی ئالوودە بوون دەستگیر‬ ‫دەکرێن لە سەر بنەمای زانستی و شارەزایی‬ ‫تەواو‪٠‬‬ ‫ڕوونکردنەوەی زیاتری مەترسیەکانی الدانی‬ ‫کۆمەاڵیەتی و سست بوونی پێگەی کۆمەاڵیەتی‬ ‫کەسەکە و دابەزینی کەسایەتی‪.‬‬ ‫‪-١١‬وەرزش‪-:‬‬ ‫وەرزش ڕۆڵێکی گرنگ و پۆزەتیڤ دەبینێت‬ ‫لەسەر تەندروستی گشتی و دەروون و پێگەیاندنی‬ ‫جەستەیی و بونیادنانی کەسایەتی م��رۆڤ‪،‬‬ ‫هەروەها یارمەتی دەدات لەسەر پێگەیاندن‬ ‫و پتەوکردنی بنەماکانی ڕابەرایەتی ک��ردن و‬ ‫گیانی یەک تیمی وئەنجامدانی کاری بە کۆمەڵ‪،‬‬ ‫هاوکات بە یەکێک لەو کارە ئەرێنیانە دادەنرێت‬ ‫کە دەکرێت کاتی بۆشایی پێ پڕبکرێتەوە‪ ،‬کە‬ ‫نەبوونی بۆشایش پێش بە هەندێک الدان و خۆ‬ ‫لە دەستدان دەگرێت‪.‬‬ ‫جگە لەمەش ئێستا زۆرێک لە واڵتان بەشێک‬ ‫لە داهاتی نەتەوەییان لە داهاتی ئەو یاریزانانە‬ ‫دیاری دەکەن کە یانە بە نێو بانگەکانی جیهان‬ ‫دەیانکڕن‪ ،‬بۆیە دەکرێت ئێمەش لەم رووەوە‬ ‫سوود وەربگرین لە بەهرە و تواناکانی الوانی‬ ‫هەرێمەکەمان‪.‬‬ ‫پەیوەند بە وەرزش پێشنیاز دەکەین‪:‬‬ ‫بایەخ پێدانی زیاتر بە وەرزشی قوتابخانەکان‬ ‫و ناوەندەکانی تری خوێندن‪ ،‬ئەمەش بە دابین‬ ‫کردنی مامۆستای ش��ارەزاو کەلوپەل وئامێر و‬ ‫ژێرخانی وەرزشی پێویست و گونجاوی ئەم بوارە‬ ‫دەبێـت‪.‬‬ ‫سوود وەرگرتن لە تواناکانی الوانی پسپۆڕ‬ ‫و ش��ارەزا لەم ب��وارەداو قۆرخ نەکردنی دام و‬ ‫دەزگا وەرزشیەکان لە الیەن چەند کە سێکی‬ ‫دیار‪ ،‬دەرفەت ڕەخساندن بۆ هەموو کەسێک بە‬ ‫پێ ی شارەزایی و پسپۆڕی وبنەمای زانستی و‬ ‫ئەکادیمی‪.‬‬ ‫فراوانکردنی پڕۆژەکانی بونیادنانی ژێرخانی‬ ‫وەرزش���ی ل��ە دروس��ت��ک��ردن��ی (ی��اری��گ��او هۆڵ‬ ‫ومەلەوانگە و دابینکردنی شوێنی تایبەت بە‬

‫پــڕۆژە‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫‪-١٢‬ژینگە ‪-:‬‬ ‫ژینگەی پاک ڕۆڵێکی دیارو بەرچاو دەبینێت‬ ‫لە دەستەبەرکردنی ژیانێکی تەندروست و‬ ‫بەرزکردنەوەی ئاستی ژیانی الوان‪ ،‬بەمەش زیاتر‬ ‫دەتوانێت بەشداربێت لە پڕۆسەی پەرەپێدان و‬ ‫خود بونیاتناندا‪.‬‬ ‫لە الیەکی تریشەوە الوان دەتوانن ڕۆڵی باشتر‬ ‫ببینن بۆ پاراستنی ژینگە و بەرچاو خستنی‬ ‫مەترسیەکانی پیس بوونی ژینگە‪ ،‬چونکە‬ ‫هەمووان دەزانین ژینگەیەکی نالەبار کۆمەڵگای‬ ‫دەردەدار بەرهەم دەهێنێت و بە پێچەوانەشەوە‬ ‫ژینگەی پاک کۆمەڵگای تەندروست و چاالک‬ ‫تێیدا ژیان دەکەن‪ ،‬پاک ڕاگرتنی ژینگەش تەنها‬ ‫پەیوەندی بە ئەمڕۆمانەوە نییە‪ ،‬بەڵکو ڕیشەکەی‬ ‫بۆ نەوەکانی داهاتوو درێژ دەبێت و هەمووانیش‬ ‫بێ جیاوازی لە بەرامبەر پارێزگاری لێ کردنیدا‬ ‫بەرپرسیارین‪.‬‬

‫بۆ گرنگی دان ب��ەم ب��وارە ئ��ەم خااڵنە بە‬ ‫پێویست دەزانین‪:‬‬ ‫هاندانی دامەزراوە تایبەتەکانی حکومەت بە‬ ‫توێژینەوەو لێکۆڵینەوەی وورد دەربارەی الوان بۆ‬ ‫ئەنجامدانی خوێندنەوەو هەڵسەنگاندنی تایبەت‬ ‫بە الوان و چۆنیەتی ڕەفتارکردن لە گەڵیاندا‪٠‬‬ ‫دامەزراندنی یەکەیەکی تایبەت وەکو بۆردێکی‬ ‫نیشتیمانی بۆ توێژینەوە لە کێشەکانی الوان بە‬ ‫تایبەتی و پرسە کۆمەاڵیەتیەکان بە گشتی‪.‬‬ ‫گرنگی دان بە لێکۆڵینەوەی مەیدانی لەو‬ ‫بابەتانەی تایبەتمەندن بە پرسەکانی الوان و‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫ئەوەی کە پێویستە بکرێت بۆ ژینگە پارێزی‬ ‫بریتین لە‪:‬‬ ‫بایەخدان بە گرنگی ژینگە لە چوارچێوەی‬ ‫بابەتەکانی خوێندن لە قوتابخانەکاندا و کردنەوەی‬ ‫خولی شیاندنی تایبەت بە ژینگە بۆ مامۆستایان‪.‬‬

‫‪-١٣‬خوێندن و توێژینەوە‪-:‬‬ ‫زۆر لە واڵتان بایەخ بە بواری لێکۆڵینەوەی‬ ‫زانستی دەدەن‪ ،‬چ لە ڕێگەی سازدانی سیمینار‬ ‫و کۆنفڕانس و کۆنگرەی زانستی بێت‪ ،‬یان لە‬ ‫ڕێگەی دام و دەزگا پەیوەنددارەکانی حکومەت‬ ‫و زانکۆکان و بنکە تایبەتمەندەکانی بواری‬ ‫توێژینەوە‪ ،‬چونکە واڵتانی پێشکەوتوی جیهان‬ ‫لە مێژە ئەو ڕاستییەیان بۆ سەلماوە کە زانست‬ ‫و بەرهەمە مەعریفیەکانی مرۆڤ و توێژینەوەکان‬ ‫دەتوانن بەرهەمهێنی هێزی ڕەها بن و ڕێگە بە‬ ‫سەرهەڵدانی زۆر کێشە بگرن و بەر لە ڕوودانیان‬ ‫چارەسەری گونجاویان بۆ دەست نیشان بکەن‬ ‫بە تایبەتیش ئەوەی لێرەدا نەمان ویست زۆر بە‬ ‫زەقی باسی لێوە ئەویش دیاردەی خۆکوشتنی‬ ‫الوان��ە کە بە خۆشحاڵیەوە دەڵێین ئەگەر لە‬ ‫چەندین شوێن گرفتی دیار و بەرچاوبێت ئەوا لە‬ ‫ناو کۆمەڵگای ئێمەدا لە چەند کەیسێکی دیاری‬ ‫کراودا تێپەڕ ناکات‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫گۆڕەپان و مەیدان و‪...‬تد) وە هەروەها گرنگی‬ ‫دانی زیاتر بە یاریە تاکە کەسییەکان‪.‬‬ ‫هاندانی زیاتری کەرتی تایبەت بۆ جێ بە جێ‬ ‫کردنی پڕۆژەی وەرزشی بە پێ ی بنەماو پێوەری‬ ‫زانستی‪.‬‬ ‫کردنەوەی خوێندنگەی وەرزشی جۆراو جۆر‬ ‫و هێنانی ش��ارەزاو پسپۆڕی بیانی لێهاتوو بۆ‬ ‫قوتابیان و دۆزینەوەی بەهرە وەرزشیەکان بە‬ ‫تایبەتیش لە کاتی پشووی هاوینەدا‪٠‬‬ ‫هەموارکردن و پێشخستنی یاساو ڕێنماییە‬ ‫تایبەتەکان بە ب��واری وەرزش بە جۆرێک کە‬ ‫لەگەڵ پێشکەوتنی باری وەرزش لە جیهاندا‬ ‫بگونجێت‪ ،‬بە جۆرێک دەرف��ەت بڕەخسێنێت‬ ‫بۆ بەڕێوەبەرایەتی ئابوری وەرزشی و هەروەها‬ ‫هاندانی وەبەرهێنان لە الیەن کەرتی تایبەت‬ ‫بۆ دامەزراندنی یانەی وەرزشی تیپە وەرزشیە‬ ‫تایبەتەکان لە هەموو ئاستەکاندا‪.‬‬ ‫سازدانی ڤیستیڤاڵی وەرزشی جۆراوجۆر کە‬ ‫تێکڕای کێ بەرکێ وەرزشیەکان لە خۆ بگرێت‬ ‫لەسەر ئاستی ناوخۆ و نیشتیمانی و هەرێمایەتی‬ ‫و جیهانی‪.‬‬

‫ه��ان��دان و ب��ەش��داری پێ کردنی الوان لە‬ ‫پڕۆسەکانی باڵوکردنەوەی وشیاری ژینگەیی و‬ ‫گرنگیەکانی پاراستنی ژینگە لە ڕێگەی دەزگاکانی‬ ‫ڕاگەیاندنەوە‪.‬‬ ‫هاندان بۆ کردنەوەی یانەو مۆڵگەی تایبەت بە‬ ‫بزاڤی ڕۆشنبیری وکۆمەڵەی تایبەت بە پاراستنی‬ ‫ژینگە‪.‬‬ ‫هاندانی الوان بۆ بەشداربوون لە پڕۆسەی‬ ‫دارچاندن و پاکڕاگرتن و پاراستنی ژینگە‪.‬‬ ‫پشتیوانی کردن لە ڕێکخراو و کۆمەڵە ئەهلیە‬ ‫کاراکانی بواری ژینگە‪.‬‬ ‫ه��ەوڵ��دان ب��ۆ دام��ەزران��دن��ی ناشناڵ پ��اڕک‬ ‫(‪ )National Park‬کە لە کوردستان زۆر‬ ‫شوێنی گونجاو بۆ ئەم بوارە هەیە‪٠‬‬

‫وەرگرتنی بیرو بۆچونی الوان لە ڕێگەی ڕاپرسی‬ ‫ڕای گشتی و سوود وەرگرتن لە و نامە زانستیانەی‬ ‫کە پێشکەش بە زانکۆکان دەکرێت دەرب��ارەی‬ ‫چاودێری و پەرەپێدانی تواناکانی الوان‪.‬‬ ‫ف��راوان��ک��ردن و زی��ات��رک��ردن��ی دام����ەزراوەی‬ ‫ڕۆشنبیری بە تایبەتیش لەو ناوچانەی کە لێی‬ ‫بێ بەشن‪ ،‬لەوانەش گوند و شارەدێیە دوورە‬ ‫دەستەکان‪.‬‬ ‫پێشخستنی زیاتری بنکە کانی الوانی سەربە‬ ‫وەزارەتی ڕۆشنبیری و الوانی هەرێمی کوردستان‬ ‫بە شێوەیەک کە ببنە جێ سەرنجی زیاتری الوان‬ ‫بۆ ئ��ەوەی بتوانن ئارەزووەکانی خۆیانی تێدا‬ ‫تێر بکەن لەسەر بنەمای زانستی و بە شێوازی‬ ‫سەردەمیانە کە تیایدا الوان پەرە بە بەهرەکانی‬ ‫خۆیان بدەن لە ڕووی (وەرزش‪ ،‬ڕۆشنبیری و‬ ‫هونەرو چاالکیە کۆمەاڵیەتی و فیکریەکان)‪.‬‬ ‫زیاتر کردن و پێشخستن و نوێکاری لە شێوازی‬ ‫سازدانی خێوەتگای هاوینەی قوتابیان‪ ،‬بە‬ ‫شێوەیەک هەموو الوێکی ئارەزوومەند بگرێتەوە‬ ‫و بەرنامەو پڕۆگرامی تایبەتی بۆ دابندرێت و‬ ‫خاوەن بەهرەو سەرکەوتوەکان لە کێبەرکێکاندا‬ ‫خەاڵت بکرێن و لە ڕووی ڕاگەیاندنەوە بایەخیان‬ ‫پێ بدرێت و بناسێنرێن‪٠‬‬ ‫هەوڵ بدرێت بە پێ ی بەرنامەیەکی دارێ��ژڕاو‬ ‫الوان��ی خ��اوەن بەهرە و سەرکەوتووی ب��وارە جیا‬ ‫جیاکان و هەروەها لەسەر ئاستی قوتابیانی بنەڕەتی‬ ‫و ناوەندی بە مەبەستی بەشداربوون لە ڤیستیڤاڵە‬ ‫نێودەوڵەتیەکان و ئاشنا کردنیان بە کلتور و‬ ‫شارستانیەتی جیاوازی گەالنی تر و چۆنیەتی‬ ‫گوزەرانی ژیانیان بنێردرێنە دەرەوەی واڵت‪.‬‬ ‫ه��ەوڵ دان بۆ دامەزراندنی ماڵی الوان لە‬ ‫شاروشارۆچکەکانی کوردستان بە تایبەتیش ئەو‬ ‫شوێنانەی کە نزیکن لە شوێنەواری مێژوویی‪،‬‬ ‫ڕۆشنبیری و گەشت و گوزاری تد‪٠...‬‬ ‫هەوڵدانی پێویست بۆ باڵوکردنەوەی چەمکی‬ ‫خوێندنی مەدەنی کە بایەخێکی باش بدات‬ ‫بە ئ��ام��ادەک��ردن و ڕاهێنانی مندااڵن و تازە‬ ‫پێگەیشتوان بۆ ئەوەی ببن بە ڕێبەری دواڕۆژ و‬ ‫بەشداربن لە بوارە جۆراوجۆرەکان‪ ،‬چ لە ڕێگەی‬ ‫کاری خۆ بەخش یان کاری تایبەت و ئەهلی‬ ‫یاخود پەرەپێدانی کۆمەڵگە‪٠‬‬ ‫گرنگی دان بە گەشت و گ��وزاری الوان و‬ ‫پێشکەشکردنی ئاسانکاری و داشکاندن لە‬ ‫کرێ ی هاتووچۆو مانەوە لەناوخۆ و دەرەوەی‬ ‫کوردستان‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫وتــار‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫خۆنەویستی و شۆڕشگێری لە بارزانی نەمردا‬

‫شێرزاد عەبدولسەمەد شێخانی‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪8‬‬

‫یەکێک ل��ەخ��ەس��ڵ��ەت دی��ارەک��ان��ی‬ ‫ب��ارزان��ی نەمر لەپاڵ سەرکردایەتی‬ ‫کردنی شۆرش‪ ،‬دەرکەوتنی بووە وەک‬ ‫پێشمەرگە و لەبەرەکانی جەنگ شان‬ ‫بەشانی پێشمەرگە جەنگاوە‪ ،‬ئەو‬ ‫شۆڕشگێڕەی سەرکردایەتی مەزنترین‬ ‫ش��ۆرش��ی ک��وردس��ت��ان��ی ک��رد ب��وو لە‬ ‫ناسکترین و ئاڵۆزترین قۆناغی مێژووی‬ ‫عێراق و ناوچەکەو جیهاندا کۆچبار‬ ‫بوو‪ ،‬ئەو شۆڕشەی کە کوردو رۆڵەکانی‬ ‫نەتەوەو ئاینە جیاجیاکانی کوردستان‬ ‫بەهەموو چین و توێژەکانیانەوە لە پێناوە‬ ‫مافە رەواکانیان چووبوونە ریزییەوەو‪،‬‬ ‫لە یانزەی ئ��اداری ‪ ١٩٧٠‬حکومەتی‬ ‫ناوەندی عێراقی ناچارکرد دان بەمافە‬ ‫رەواک��ان��ی گەلی کوردستاندا بنێت‪،‬‬ ‫بارزانی نەمرو پێشمەرگەکانی مەزنترین‬ ‫پاڵپشت بوون بۆ کۆماری کوردستان‬ ‫لەمەهاباد‪ ،‬بارزانی نەمر هێمای گەلێکی‬ ‫بەش خووراوو زۆرلێکراوو بوو کە جیهان‬ ‫لە رێگەی ناوی ئەوەوە کوردی ناسی‪،‬‬ ‫لە دوای خۆشی رێبازێکی جێهێشتووە‬ ‫کە ئەمڕۆ گەلی کوردستان توانیوێتی‬ ‫لەبەر رۆشناییەکەیدا لە ناوگێژاوی‬ ‫ئاڵۆزییەکانی جیهاندا سیاسەتێکی‬ ‫هاوسەنگ و هێور بگرێتەبەرو لە ناو‬ ‫هاوکێشە نێودەوڵەتییەکانی ئەم‬ ‫س��ەردەم��ەو ب��اری سیاسی پشێوی‬

‫کادیر و کۆیلە‬

‫کامەران غەریب‬ ‫ع��ێ��راق��دا‪ ،‬پێگەی خ��ۆی بپارێزێت‪،‬‬ ‫ئازایەتی و بڕوابەخۆبوون و خەباتکردن‬ ‫لە دژی زۆرداری و رەتکردنەوەی ژیانی‬ ‫بن دەستی‪ ،‬لەو خەسڵەتە دیارانەی‬ ‫ب��ارزان��ی نەمر ب��وون کە لە مەکۆی‬ ‫بارزان و لە قوتابخانەی خۆنەویستی و‬ ‫شۆڕشگێرییدا پێی گۆشکرابوو‪ ،‬دواتر‬ ‫هەرئەو بنەمایانە بوون کە بە هۆیەوە‬ ‫بارزانی نەمر دید و پەیڕەوێکی بۆ بزافی‬ ‫رزگاریخوازی کوردستان داڕێشت‪ ،‬کە‬ ‫ئەمڕۆ لە هەرکاتێکی تر زیاتر لە رۆحی‬ ‫سەردەم و بەها بەرزەکانی مرۆڤایەتی‬ ‫و شارستانییەوە نزیکە‪ .‬ئەو سەرکردە‬ ‫مەزنە بوو نەیهێشت خەبات لە پێناوی‬ ‫دۆزی رەوای ک���وردا ب��گ��ۆڕدرێ��ت بۆ‬ ‫دوژمنایەتی نێوان ک��وردو ع��ەرەب و‬ ‫نەیهێشت تیرۆرو تیرۆرکاری بە شۆڕش‬ ‫و بزافی رزگاریخوازی کوردستانەوە‬ ‫بلکێت‪ ،‬ئەگەر ئاوڕێکی خێرا لەمێژوویی‬ ‫پڕ لەسەروەری بارزانی نەمر رابەری‬ ‫مەزن و سمبولی گەلی کورد بدەینەوە‬ ‫دەبینین بەدرێژایی مێژووی هاتنە دونیای‬ ‫ئەو راب��ەرە مەزنەی وەک ناسنامەی‬ ‫نەتەوەیەکی ب��ەش خ��وراو ناسراوە‬ ‫لێوان لێوە لەخەبات و قوربانیدان‬ ‫و خ��ۆراگ��ری و هەڵشاخین ب��ەڕووی‬ ‫ئاستەمەکاندا لەپێناو سەندنەوەی مافە‬ ‫زەوتکراوەکانی نەتەوەی کورد‪.‬‬

‫هەمیشە لەو بڕوایەدام کە مرۆڤ هەمیشە‬ ‫و لە هەر باروودۆخێکدا پێویستە خاوەنی ڕای‬ ‫سەربەخۆ بێت و لێکدانەوە و سەرنجی لە سەر‬ ‫گۆڕانکارییەکان هەبێت بە پێی عەقڵ و لۆژیک‬ ‫نەوەکو بە پێی سۆز و عاتیفە بۆ کەسێک یا‬ ‫حیزبێکی دیاریکراو‪ ،‬هیچ پارتێکی سیاسی‬ ‫ناتوانێت مافی لێکدانەوە و ڕای جیاواز لە‬ ‫ئەندامەکانی بسێنێتەوە مەگەر پارتێکی شۆڤێنی‬ ‫بێت و هیچ شوێنێک بۆ ڕەخنە و ڕای جیاواز‬ ‫تیایدا شک نەبەی‪.‬‬ ‫ئەوەی کوێرانە و بێ بیرکردنەوە تەنیا و تەنیا‬ ‫بۆ پێخۆشبوونی بەرپرسەکەی‪ ،‬یا بۆ پاراستنی‬ ‫پێگەی خۆی‪ ،‬یا لە ترساندا نەتوانێ ڕای خۆی لە‬ ‫سەر کایە جۆراوجۆرەکانی ناو پارتەکەی دەرببڕێ‬ ‫ئەو کەسە کادیر نیە بەڵکو کۆیلەیە‪ ،‬کۆیلەی‬ ‫دەستی ئەو بڕوا هەڵەیەی کە پێی وایە کادیری‬ ‫خوارەوە مافی ڕادەربڕینی نیە و تەنیا ئامرازی‬ ‫جێبەجێکردنی بڕیارەکانە‪ ،‬کۆیلەی دەستی‬ ‫سیستەمێکی خۆکردی حیزبی کە کۆیلەکانی ناو‬ ‫حیزب خوڵقاندوویانە‪ ،‬کۆیلەی دەستی ترسنۆکی‬ ‫و نەبوونی کەسایەتییەکی خاوەن بڕوا‪.‬‬ ‫کادیر ڕای خۆی بە بێ ترس دەردەب��ڕێ‪،‬‬ ‫ڕەخنە دەگ��رێ‪ ،‬بۆ چاکسازی لە حیزبەکەیدا‬ ‫شەڕ دەکات‪ ،‬بەاڵم شەڕێکی مەدەنیانە‪ ،‬گوێ‬ ‫بە هەڕەشە و چاوسوورکردنەوە نادات‪ ،‬هەوڵی‬ ‫ڕاستکردنەوەی هەڵەکانی حیزب دەدات‪ ،‬بە بێ‬ ‫سوکایەتی و ناوزڕاندن بەرگری لە حیزبەکەی‬ ‫دەکات‪ ،‬ڕێز لە هەموو بیروبۆچوونێک دەگرێ‪،‬‬ ‫کار لە سەر تواناکانی خۆی دەکات نەوەکو خاڵە‬ ‫الوازەکانی هاوڕێیانی‪.‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫‪١٨‬ی شوبات پێشوزای لە میوانان کرا‬ ‫‪١٨‬ی شوباتی ‪ ،٢٠١٣‬شەستەمین ساڵوەگەڕی دامەزراندنی یەکێتی الوان و یەکێتی قوتابیانی کوردستان لە بارەگای مەکتەبی سکرتاریەتی یەکێتی‬ ‫قوتابیانی کوردستان‪ ،‬مەراسیمی پێشوازی میوانانی یەکێتی الوانی دیموکراتی کوردستان و یەکێتی قوتابیانی کوردستان بەرێوەچوو‪ ،‬کە تێیدا سکرتێر و‬ ‫ستافی سکرتاریەت و ئەندامانی هەردوو رێکخراو لە پێشوازی هەڤااڵنی مەکتەبی سیاسی و سەرکردایەتی و ئەندام و کارگێڕ بەرپرسی لق و ناوچەکان و وەزیران‬ ‫و بەرێوەبەر و ئەندامانی پەرلەمان و ستافی رێکخراوەکانی الوان و کۆمەڵگای مەدەنی و گەنجانی ئازاد و مامۆستایان و سەرجەم چین و توێژەکانی دیکەکرد‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکهه‬ ‫ پێشک‬

‫‪9‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫لە ژێرچاودێری سەرۆک بارزانی‬ ‫یادی ‪ ١٨‬شوبات بەرز راگیرا‬ ‫ئامادەکردن‪ :‬محەمەد عومەر‬ ‫بە بۆنەی ‪١٨‬ی شوبات ب��ی��رەوەری ‪٦٠‬‬ ‫ساڵەی دامەزراندنی یەکێتی الوانی دیموکراتی‬ ‫کوردستان و یەکێتی قوتابیانی کوردستان‬ ‫لە ژێر چاودێری سەرۆک بارزانی ئاهەنگێکی‬ ‫هاوبەش سازکرا‪ ،‬بە ئامادەبوونی ئەندامانی‬ ‫مەکتەبی سیاسی و ئەنجومەنی سەرکردایەتی و‬ ‫بەرپرسی لقەکانی پارتی دیموکراتی کوردستان‬ ‫و وەزیر و پارلەمانتار و باڵیۆز و کونسڵخانەکانی‬ ‫واڵتان لە هەولێر و نوێنەری رێکخراو و پارت و‬ ‫الو و قوتابێکی زۆر‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪10‬‬

‫لەو ئاهەنگەدا سەرۆکی هەرێمی کوردستان‬ ‫وت��ەی��ەک��ی پێشکەش ک���رد ئ��ەم��ەش دەق��ی‬ ‫وتارەکەیە‪:‬‬ ‫بەناوی خودای گەورە و میهرەبان‬ ‫قوتابیان و الوان��ی خۆشەویست‪ ،‬خوشک‬ ‫و برایانی بەرێز‪ ،‬ئامادەبووانی بەرێز‪ ،‬مێوانە‬ ‫بەرێزەکان‪ ،‬خۆم بە بەختەوەر دەزان��م کە‬ ‫بەشداریتان دەکەم لە یادکردنەوەی ‪ ٦٠‬ساڵ‬ ‫بەسەر دامەزراندنی یەکێتی الوان و قوتابیانی‬ ‫کوردستان‪ ٦٠ ،‬ساڵ خەبات مافی خۆتانە کە‬ ‫شانازی پێوە بکەن‪ ،‬چونکە س��ەروەری زۆر‬ ‫گەورەتان تۆمار کردووە‪ ،‬شەهیدی زۆرتان داوە‬ ‫لە پێناوی گەل و نیشتیمان‪ ،‬دەبێ شانازی‬ ‫بەوە بکەن کەبەشی هەرە زۆری سەرکردەکانی‬ ‫بزاڤی رزگاریخواری کوردستان و بەشی هەرە‬ ‫زۆری سەرکردەی حزبەکان لەو دوو سەنگەرە‬ ‫دەرچوون‪ ،‬لێرەدا منیش دەنگم دەخەمە پاڵ‬ ‫کاک ئومێد تەمەنای شیفا دەکەین بۆ جەنابی‬ ‫س��ەرۆک کۆمار‪ ،‬مام ج��ەالل هەروەها جێی‬ ‫خۆیەتی یادی قوتابی و مامۆستا و پێشمەرگەی‬ ‫ماندوو نەناس شەهید فەرەنسۆ بکەینەوە‪،‬‬ ‫هەروەها ساڵو دەنێرین بۆ هەموو شەهیدانی‬

‫دڵنیابن کە ئێوە قوتابیان و الوان چینێکی زۆر زۆر‬ ‫گرنگن‪ ،‬ئومێدێکی زۆرمان پێتانە‪ ،‬بۆیە هەر چی لە‬ ‫دەستم بێت بۆ ئێوە درێغی ناکەم‬

‫راپــۆرت‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫الوان و قوتابیانی کوردستان و شەهیدانی بزاڤی‬ ‫رزگاریخوازی گەلی کوردستان‪.‬‬ ‫خۆشەویستان ڕۆڵ��ی ئێوە ڕۆڵێکی زۆر‬ ‫زۆر کاریگەرە‪ ،‬چ الوان چ قوتابیان جەنابی‬ ‫بارزانی جوان وەسفی ئێوەی کردووە الوان بە‬ ‫شوڕەی پۆاڵیین و قوتابیانیش بە سەرە ڕم‪،‬‬ ‫ئەرکی ئێوە بەند نییە بە قۆناغێکی دیاریکراو‬ ‫لە خەباتی گەلەکەماندا‪ ،‬بەڵکو ئەرکێکی‬ ‫ب��ەردەوام��ە‪ ،‬ئەمڕۆ دەبینین وابزانم ئێوەش‬ ‫هاوبیرن لەگەڵ من کە پیالنێکی داڕێژراو هەیە‬ ‫بۆ ئەوەی گەنجانی گەلەکەمان دوور کەونەوە‬ ‫لە بیری نەتەوەیی‪ ،‬بۆ ئ��ەوەی بڕوایان بە‬ ‫خۆیان نەمێنێت بە دۆزی نەتەوەکەیان‪ ،‬ئەمە‬ ‫کارەساتێکی گەورەیە ئەگەر ناحەزانمان لەوە دا‬ ‫سەرکەون‪ ،‬من دڵنیام کە دڵسۆزانی ئەم گەلە‬ ‫پێشمەرگە قارەمانەکانی قوتابیان الوان پیر‬ ‫و جوان ناهێڵن پیالنی دوژمنان سەرکەوێت‪،‬‬ ‫هۆشیارکردنەوە پێویستە‪ ،‬چونکە زۆر زۆر بە‬ ‫جدی لەسەر ئەوە ئیشدەکەن وامان لێبکەن‬ ‫بڕوامان بە خۆمان نەمێنێت‪ ،‬گەنجەکانمان‬ ‫هیچ ئومێدێکیان بە ئایندە نەمێنێت کەچی‬ ‫هیچ کاتێک وەکو ئێستا ئاسۆیەکی گەش و‬ ‫ئایندەیەکی گەشمان لە پێش نییە‪ ،‬دۆزی‬ ‫گەلەکەمان ب��ەرەو قۆناغێک چۆتە پێشەوە‬ ‫مەحاڵە بگەرێتەوە دواوە‪ ،‬هیچ هێزێک ناتوانێت‬ ‫رێگەمان لێبگرێت تەنیا دەبێ ئێمە یەکرێزی‬ ‫خۆمان بپارێزین‪ ،‬بە تایبەتی بەرامبەر بە کێشە‬ ‫نەتەوایەتیەکان دەبێ ئاگەداریش بین پالنی‬ ‫ناحەزان بەردەوامە بەردەوامیش دەبێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەبێت وریایی ئێمەش بەردەوام بێت بۆ ئەوەی‬ ‫پوچەڵیان بکەینەوە‪ ،‬دڵنیابن کە ئێوە چینێکی‬ ‫زۆر زۆر گرنگن ئومێدێکی زۆرم��ان پێتانە‪،‬‬ ‫بۆیە هەر چی لە دەستم بێت درێغی ناکەم‬ ‫لەگەڵ حکومەتی هەرێمیش تەنسیق دەکەم‬ ‫چ بە نیسبەت الوان چ بە نسبەت قوتابیان‬ ‫کە هەرچی مولتەزماتی پێویستە بۆ ژیانێکی‬ ‫بەختەوەر بۆ ئێوە بۆ خوێندنێک لە ئاستێکی‬ ‫بەرزدا هەموو پێویستیەکان دابین بکرێت‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی ئێوەش بتوانن بە ئەرکی پیرۆزی سەر‬ ‫شانی خۆتان هەڵستن‪ ،‬من بە پێویستی دەزانم‬ ‫کە ناوەندەکانی خوێندن لە کوردستان زۆر‬

‫گرنگی بە فەرهەنگی لێبوردەیی و پێکەوە ژیان‬ ‫بدات‪ ،‬دەبێت یەکتری قبوڵ بکەین دەبێ ئامادە‬ ‫بین پێکەوە بژین بە رەغمی ئەوەی جیاوازی‬ ‫ئایینی و مەزهەبی و سیاسیشمان هەبێت‬ ‫ئێمە بەوە سەرکەوتووین بەمەش کوردستان‬ ‫سەنگێکی گەورەی بۆ دروست بووە لە هەموو‬ ‫جیهان‪ ،‬لە هەموو واڵتانی دەرەوە و میللەتانی‬ ‫دەرەوە‪ ،‬بۆیە ئەمە خاڵێکی گرنگە دەبێت ئێوە‬ ‫داکۆکی لەسەر بکەن‪ ،‬ئومێدەوارم کە هەموو‬ ‫هەنگاوەکانی پێویست بهاوێژرێن بۆ ئەوەی‬ ‫کارەساتی وەک��و ئ��ەوەی لەبەشی ناوخۆی‬ ‫فیردەوس ڕوونەداتەوە بەڕاستی کارەساتێکی‬ ‫ناخۆشبوو‪.‬‬ ‫خۆشەویستان بزوتنەوەی رزگاریخوازی گەلی‬ ‫کوردستان ئەمڕۆ لە قۆناغێکی پێشکەوتوو‬ ‫و حەساس دا تێدەپەڕێت‪ ،‬چەند ئێمە بەرەو‬ ‫پێش بچین تەحدیاتی زۆر دێتە پێشمان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دڵنیاتان دەکەمەوە کە مەحاڵە پاشەکشێ‬ ‫بکەین ئێمە هەنگاو دەنێین بەرەو پێشەوە‪،‬‬ ‫ئێمە هەنگاو دەنێین بەرەو دەستکەوتی گەورە‬ ‫تر‪ ،‬چونکە مافی خۆمانە دەبێ هەموو الیەکیش‬ ‫بزانێت عێراقی ئەمڕۆ عێراقی پێش ‪ ٢٠‬ساڵ ‪٣٠‬‬ ‫ساڵ پێش ئێستا نییە‪ ،‬عێراقی ئەمڕۆ عێراقێکی‬ ‫تازەیە عێراقێکە لە ئیتحادی ئیختیاری دروست‬ ‫بووە‪ ،‬لە نێوان کورد و عەرەب‪ ،‬لەگەڵ رێزی‬ ‫بێ پایانم بۆ هەموو نەتەوەکانی تر کە پێکەوە‬ ‫دەژی��ن وەک��و تورکمان و کلدان و ئاشوری‬ ‫ئەرمەن‪ ،‬بەاڵم دیارە دوو نەتەوەیی سەرەکی‬ ‫هەن لە عێراق کە کورد و عەرەبن ئەم عێراقە‬ ‫عێراقێکی فیدڕاڵە بە ئیتحاد ئیختیارییە‪ ،‬ئەو‬ ‫دەستورەی کە ئێستا دەستوری عێراقە بەشی‬ ‫هەرە زۆری خەڵکی عێراق دەنگی لەسەر داوە‬ ‫ئێمە‪ ،‬پابەندی ئەو دەستورەین‪ ،‬بەاڵم بەهیچ‬ ‫شێوەیەک رازی نابین لە دەرەوەی ئەو دەستورە‬ ‫رەفتار لەگەڵ هەرێمی کوردستان بکەن‪ ،‬ئەمڕۆ‬ ‫عێراق لە قەیرانێکی زۆر جدیی دا تێدەپەڕێت‬ ‫ئێمە خەریکی راوێژکردنین لەگەڵ هێزەکانی‬ ‫کوردستانی‪ ،‬هەروەها لەگەڵ هێزەکانی تری‬ ‫عێراقی بۆ ئەوەی دیراسەتی ئەو هەنگاوانە‬ ‫بکەین کە چۆن دەتوانین لەو قەیرانە دەربچین‬ ‫‪ ،‬دەبێت سود لە ئەزموونی رابردوو وەربگرین‬

‫ئێمە ئەزموونی راب��ردوو دووب��ارە ناکەینەوە‪،‬‬ ‫بەڵکو سود لەو ئەزمونەی رابردوو وەر دەگرین‬ ‫بۆ ئەوەی هەنگاوەکانی داهاتوو پشت بە خوا‬ ‫ببێتە بنبڕکردنی هەموو ئەو قەیرانانەی کە لە‬ ‫عێرق هەن‪ ،‬ئێمە وەکو کورد هیچ وەختێک‬ ‫بەشێک نەبووین لە گرفتەکان‪ ،‬بەاڵم بەسەر‬ ‫ئێمەدا فەڕزکرا کە ئێمە هەندێک هەڵوێست‬ ‫وەربگرین ئەرکی خۆمانە ئێمە بەرگری لە‬ ‫مافی خۆمان بکەین لە مافی ڕەوای هەموو‬ ‫گەلی عێراق‪ ،‬بەتایبەتی لە هەرێمی کوردستان‪،‬‬ ‫ه��ەم��ووت��ان دەزان���ن س��ەرک��ردای��ەت��ی بزاڤی‬ ‫رزگاریخوازی گەلی کوردستان هەر لە یەکەم‬ ‫رۆژی شۆرشی ئەیلولەوە زۆر چاک دەردەکەی‬ ‫دیاری کرد بوو کە دەڵێت دیموکراسی بۆ عێراق‬ ‫پێشەکی‪ ،‬پاشان ئۆتۆنۆمی بۆ کوردستان‪ ،‬ئەو‬ ‫سەردەمە مانای ئەوەیە بە بێ ئەوەی حکومێکی‬ ‫دیموکراتی لە عێراقدا نەبێت هیچ گرفتێک‬ ‫عێراق چارەسەر ناکرێت‪ ،‬بۆیە ئێمە داکۆکی‬ ‫لەسەر ئەوە دەکەین ئیلتیزم بە دەستور دەبێ‬ ‫بە کردەوە سیستەمێک و رژێمێکی دیموکراسی‬ ‫حاکم بێت لە عێراق ئەوجا گرفتەکانی عێراق‬ ‫چارەسەر دەبێ‪ ،‬جارێک هیچ شتێکی ڕوون نییە‬ ‫ئێمە چی دەکەین ئێستا ئێمە لە راوێژکردنداین‬ ‫دیراسەتی ئ��ەو هەنگاوانە دەک��ەی��ن ئەگەر‬ ‫گەیشتینە ئەنجامێک ئەو وەختە ئێمە موکینە‬ ‫شتێک رابگەین‪ ،‬بەاڵم جارێک هێشتا هەر راوێژ‬ ‫کردنە سەبارەت بەو هەنگاوانەی لە کوردستانی‬ ‫باکور ئەو پرۆسەی کە دەستی پێکردووە‬ ‫پرۆسەی ئاشتی و چارەسەری ئاشتییانەی‬ ‫دۆزی گەلی کورد لە تورکیا ئێمە بە هەموو‬ ‫توانایەکەوەپشتیوانی لێدەکەین‪ ،‬ئامادەین هەر‬ ‫شتێک بە ئێمە بسپێردرێت بۆ سەرکەوتنی‬ ‫ئەو پرۆسەیە‪ ،‬چونکە بە تەکید چارەسەری‬ ‫ئاشتییانەی دۆزی گەلی کورد لە کوردستانی‬ ‫باکور دەبێتە سەرکەوتنێکی گەورە بۆ تورک‪،‬‬ ‫کورد‪ ،‬عەرەب‪ ،‬فارس‪ ،‬بۆ ناوچەکە بە گشتی بۆ‬ ‫ئاشتی جیهانیش دەبێتە سەرکەوتنێکی گەورە‬ ‫سەبارەت بە رۆژئاوای کوردستانیش بە داخەوە‬ ‫رۆژ بە رۆژ وەزعی سوریا خراپتر دەبێ خەڵکی‬ ‫سوریا دەکوژرێت‪ ،‬بەاڵم خۆشبەختانە ئەگەر‬ ‫قیاس بکەین ئەو زەرەران��ەی بەر کوردەکان‬

‫‪11‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫ک��ەوت��ووە زۆر زۆر کەمترە ل��ەو زەرەران���ەی‬ ‫بەر ناوچەکانی تر ک��ەوت��ووە‪ ،‬ئێمە لەگەڵ‬ ‫هەموو خەڵکی سوریاین خۆیان بریار دەدەن‬ ‫خۆشبەختانە سەرکەوتین لەوەی کە کوردەکانی‬ ‫سوریا لە ژێر یەک چەتردا بن‪ ،‬خەریکین لەگەڵ‬ ‫هەموو الیەنەکان بۆ ئەوەی ئایندەیەکی گەش‬ ‫بۆ ئەوانیش دابین بکەین‪ ،‬ئێمە لەگەڵ مافی‬ ‫گەلی خۆمانین لە هەر کوێێک بێت‪ ،‬بەاڵم هەر‬ ‫پارچەیەکیش تایبەتمەندی خۆی هەیە خۆیان‬ ‫بریار دەدەن ئەوەی لەسەر ئێمەیە پشتیوانییان‬ ‫لێدەکەین بە شێوەیەکی دیموکراتییانە بە‬ ‫شێوەیەکی ئاشتییانە چارەسەری گرفتەکان‬ ‫بکرێت‪ ،‬ئێمە هەمیشە ئامادە بووینە ئێستاش‬ ‫ئامادەیین لە پشتگیری لە پرۆسەی ئاشتی‬ ‫لە هەر کوێێک هەبێت‪ ،‬لە کۆتاییدا دەمەوێت‬ ‫جارێکی ت��ر پیرۆزبایتان لێبکەم داوای‬ ‫سەرکەوتنتان بۆ دەکەم ئومێدەوارم هەمیشە‬ ‫ئەوها پێکەوە ئەو ئاهەنگە بگێڕن‪ ،‬چونکە ئەمە‬ ‫سەنگی ئێوە زیاتر دەکات واش دەکات هەموو‬ ‫ساڵ ئەگەر تەمەن بمێنێت بەشداریتان بکەین‬ ‫ئەگەر وا نەبێت بەشداریتان ناکەین‪ ،‬ئیتر هەر‬ ‫سەرکەوتوو بن زۆر سوپاستان دەکەم‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪12‬‬

‫ئومێد خۆشناو‪ ،‬سکرتێری یەکێتی الوانی‬ ‫دیموکراتی کوردستان وتارێکی خوێندەوە‪:‬‬ ‫بەناوی خوای گەورە و میهرەبان‬ ‫بەرێز و خۆشەویست س��ەرۆک مەسعود‬ ‫بارزانی‬ ‫بەرێزان نوێنەرانی واڵت��ان و باڵیۆزان و‬ ‫کونسوڵخانەکان لە هەولێری پایتەخت‪ ،‬بەرێزان‬ ‫ئەندامانی مەکتەبی سیاسی و ئەنجومەنی‬ ‫سەرکردایەتی پارتی دیموکراتی کوردستان‪،‬‬ ‫بەرێزان وەزیر و ئەندام پارلەمانانی کوردستان‪،‬‬ ‫الوانی شورەی پۆاڵیین‪ ،‬قوتابیانی سەرە ڕم‪،‬‬ ‫هەموو الیەکتان بەخێر بێن بۆ پیرۆزکردنی‬ ‫‪١٨‬ی شوبات بیرەوەری ‪ ٦٠‬ساڵەی دامەزراندنی‬ ‫هەردوو رێکخراو یەکێتی قوتابیانی کوردستان‬ ‫و یەکێتی الوانی دیموکراتی کوردستان‪ ،‬بۆ‬ ‫ئێمە وەکو یەکێتی الوانی کوردستان ئەمڕۆ‬ ‫لە زەم��ەن��ی ئ��ازادی��دا حکومڕانی خۆیی و‬ ‫خ��اوەن حکومەت و پارلەمان سەرۆکایەتی‬ ‫هەرێم‪ ،‬ئاسانە مومارەسەی کاری رێکخراوەیی‬ ‫گەنجان و توێژاڵی خۆمان بکەین‪ ،‬بەاڵم بۆ‬

‫رۆژانێک بەر لە ئەمڕۆ ‪ ٦٠‬ساڵ بەر لە ئێستا‬ ‫بۆ کاروانی خەباتی کوردایەتی‪ ،‬لەو دەماندا‬ ‫چ لەباری کۆمەاڵیەتی چ لە ب��اری سیاسی‬ ‫چ لە باری ئابوریدا ئەستەم بوو مەگەر بیر‬ ‫کردنەوەی سەرکردایەتی پارتی دیموکراتی‬ ‫کوردستان و تایبەت تێڕوانین و روئیای‬ ‫سمبولی نەتەوەییمان مستەفا بارزانی نەمر‬ ‫کە بیر لەوە دەکاتەوە چەترێک بۆ لە ئامێز‬ ‫گرتنی الوانی کوردستان بۆ کۆ کردنەوەی هێز‬ ‫و توانای الوان دروست بکات‪ ،‬کە ئەوەبوو‬ ‫ل��ە ‪١٨‬ی شوباتی ساڵی ‪ ١٩٥٣‬یەکێتی‬ ‫الوان��ی دیموکراتی کوردستانی تێیدا هاتە‬ ‫دامەزراندن‪ ،‬ئەمڕۆش یەکێتی الوانی دیموکراتی‬ ‫کوردستان پێدەنێتە ‪ ٦٠‬ساڵەی پشت ئەستور‬ ‫بە سیاسەتی حەکیمانەی سەرۆک بارزانی‪،‬‬ ‫کە هەمیشە رێنمایی سەرکردایەتی یەکێتی‬ ‫الوانی کردووە کە تەنیا و تەنیا گوزارشتێکی‬ ‫واقیعانە لە کێشە و داخوازییەکانی گەنج و‬ ‫الوانی کوردستان بکەن‪ ،‬پشت ئەستور بەو‬ ‫پرانسیپە ئەمڕۆ بە شانازییەوە یەکێتی الوانی‬ ‫دیموکراتی کوردستان میمبەری راستەقینەی‬ ‫گەنج و الوانی کوردستانە‪ ،‬هەمیشە گەنجانە‬ ‫یاخییانە ڕەخنەگرانە لەبەردەم کەموکوڕییەکان‬ ‫دەوستێت و پەنجە لەسەر نەقوستانیەکان‬ ‫دادەنێت‪ ،‬داکۆکی لە ماف و خواستەکانی‬ ‫الوانی کوردستان دەکات کە پێمانوایە جیلی‬ ‫بەر لە ئێمە هەموو قوربانی ئەو شۆرش و ئەو‬ ‫نەهامەتیە بوونە کە بەسەر خەڵکی کوردستاندا‬ ‫هاتووە‪ ،‬ئەمڕۆ کاتی ئەوەیە الوانی کوردستان‬ ‫لە هەموو بوارەکاندا گرنگی زیاتریان پێبدرێت‬ ‫لە موشارەکە کردنی هەموو کایە سیاسیەکانی‬ ‫واڵت لە باشترکردنی ب��اری ئ��اب��وری و لە‬ ‫پێشخستنی ئاستی زانستی الوانی کوردستان‪،‬‬ ‫بۆیە یەکێتی الوانی دیموکراتی کوردستان بێ‬ ‫سڵەمینەوە جارێکی تر پەیمان بە گەنج و الوانی‬ ‫کوردستان دەدات کە هەمیشە داکۆکیکارێکی‬ ‫سەر سەختی ماف و داخوازییەکانیان بێت‪ ،‬داوا‬ ‫دەکەین لە حکومەت و دەزگا پەیوەندارەکان‬ ‫ئاوڕی جدیتر لە الوانی کوردستان بدەنەوە کە‬ ‫لە رابردوو دا بە شانازییەوە ئێمە یەکێک لەو‬ ‫رێکخراوانە بووین هاوشان لەگەڵ رێکخراوەکانی‬ ‫دیکەی الوانە کوردستان هەمیشە پێداگیریمان‬ ‫لەسەر داخوازییەکانی الوان ک��ردووە‪ ،‬وەک‬

‫زیادکردنی پێشینەی هاوسەرگیری و زیاتر‬ ‫بەشداری پێکردنی گەنجان لە کایە سیاسی و‬ ‫کۆمەاڵیەتی یەکان و چارەسەر بوونی گرفتی‬ ‫نیشتەجێبوون‪ ،‬چەندین گرفتی دیکە کە‬ ‫هەمیشە لەمپەر بوونە لە پێشخستنی تواناکانی‬ ‫گەنج و الوانی کوردستان‪ ،‬لەو ساڵیادەوە بە‬ ‫خۆشحالیەوە رایدەگەێنین کە وەعد و بەڵێنمان‬ ‫بە گەنج و الوان دا زیاتر دەنگی الوان بەهێز‬ ‫بکەین کە هەموومان ئێمە رێکخراوەکانی‬ ‫کوردستان بە بیر و ئایدۆلۆژیای جیاوازەوە‬ ‫کۆک بین لەسەر دوو پرسی گرنگ کە ئەویش‬ ‫پرسی گەنج و الوان��ی کوردستانە‪ ،‬پرسە‬ ‫نەتەوەیی و نیشتیمانییەکانە بە خۆشحاڵییەوە‬ ‫ت��ەواوی رێکخراوەکانی الوانی کوردستان لە‬ ‫ماوەی رابردوودا گەیشتنینە ئەو ئەنجامەی کە‬ ‫لێژنەیەک یاخود بۆردێکی شەراکەت و راوێژکاری‬ ‫لەگەڵ حکومەت دروست بکرێت کە ئەو بۆردە‬ ‫بەشدار دەبێت لە بریارەکانی تایبەت بە ماف و‬ ‫داخوازییەکانی گەنج و الوان‪ ،‬بە خۆشحاڵییەوە‬ ‫حکومەت پێشوازییەکی گەرمی لێکردین ئێستا‬ ‫بۆردی شەراکەت لە نێوان رێکخراوەکانی الوان‬ ‫و حکومەت هەیە لە الیەکی تر بۆ پرسە‬ ‫نیشتمانیە نەتەوەییەکان دیسان ئێمە تەواوی‬ ‫رێکخراوەکان بە رێکخراوەکانی ئۆپۆزسیۆن و‬ ‫دەسەاڵتەوە بە خۆشحاڵییەوە ئێستا لە ژێر‬ ‫چەترێک دایین بە ناوی لێژنەی هەماهەنگی‬ ‫بۆ پرسە نیشتیمانی و نەتەوەیییەکان‪ ،‬کە‬ ‫مەسیری هەمومانە جارێکی تر ل��ەو یادە‬ ‫مەزنەدا ‪١٨‬ی شوبات تکا دەکەین داواکارین‬ ‫لە حکومەت و دەزگا پەیوەندیدارەکان بتوانن‬ ‫ئ��اوڕی زیاتر لە گەنج و الوان��ی کوردستان‬ ‫بدەنەوە‪ ،‬داخوازییەکانیان بە هەند وەربگیرێت‬ ‫و پشت ئەستورین بە رێنماییەکانی جەنابی‬ ‫سەرۆک کە هەمیشە خەمخۆر و پەرۆشی ماف‬ ‫و خواستەکانی گەنج و الوانی کوردستان بووە‪،‬‬ ‫ئێمەش وەکو یەکێتی الوان لەو میمبەرانە‬ ‫درێغی ناکەین زیاتر تێکۆشان بکەین لە پێناو‬ ‫خەباتە مەدەنییەکان و شارستانییەکان لە‬ ‫پێناو بەدەستهێنانی ئەو ماف و دەستکەوتانەی‬ ‫کە گەنج و الوان��ی کوردستان شایانی ئەو‬ ‫مافانەن‪ ،‬ل��ەو ی��ادەش��دا وەک وەف��ای��ەک بۆ‬ ‫دوێنێ پێویستیەکیش بۆ ئەمڕۆ داوای شیفای‬ ‫سەالمەتی بۆ یەکەمین سکرتێری قوتابیان و‬

‫راپــۆرت‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫الوانی کوردستان جەنابی مام جەالل سەرۆک‬ ‫کۆماری عێراقی فیدراڵ دەکەین تەمەنا دەکەین‬ ‫کە ئەمڕۆ ئەو زرووفە زیاتر پێویستی پێیەتی‬ ‫بە سەالمەتی بگەڕێتەوە کوردستان‪ ،‬لەو یادەدا‬ ‫جارێکی تر سەری رێز و ن��ەوازش لە ئاست‬ ‫گ��ەورەی��ی شەهیدان س���ەروەری و سمبوڵی‬ ‫شەهیدان و ساڵو درود بۆ رۆحی فەرەنسۆ‬ ‫دەنێرین کە هەمیشە لە نێو مەجلسی الوان‬ ‫و قوتابیان ئامادەیی هەبووە‪ ،‬بژی کورد بژی‬ ‫کوردستان هەر شەکاوە بێت ئااڵی کوردستان‬ ‫بە رێبەرایەتی سەرۆکی هێژا سەرۆک مەسعود‬ ‫بارزانی‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫هەر لەو چوارچێوەدا فاتیح مەولەوی زادە‪،‬‬ ‫سکرتێری یەکێتی قوتابیانی کوردستان وتاری‬ ‫یەکێتی قوتابیانی پێشکەش کرد‪:‬‬ ‫یەکێتی قوتابیانی کوردستان ئەو مێژووە‬ ‫دوور و درێژەی تێپەڕاندووە گومان لەوە دا‬ ‫نییە کە ب��ەردەوام لەگەڵ نوێبوونەوە دابووە‬ ‫لەگەڵ سەرجەم قۆناغەکان‪ ،‬کە کوردستانی‬ ‫تێدا تێپەڕیوە لە ئێستاشدا وەکو هەموو پێ‬ ‫ئاگەدارین پێشەنگین لە بەرپاکردنی شۆرشێکی‬ ‫زانستی گەورە‪ ،‬ئەویش بە توند و تۆڵکردنی‬ ‫گرێدانی چەندین پەیماننامە لەگەڵ پەیمانگە‬ ‫جیهانییەکان زانکۆکانی خۆرئاوا و زانکۆکانی‬ ‫ئەمەریکا لە پێناو بەرگری کردن لە مافەکانی‬ ‫قوتابیان و گەیشتن بە فراوانکردنی هزری‬ ‫تاکی قوتابی لە کوردستاندا‪ ،‬ئەمڕۆ لە سایەی‬ ‫سیاسەتی حەکیمانەی س��ەرۆک ب��ارزان��ی و‬ ‫سەرکردایەتی سیاسی کورد مامەڵەیەکی باش‬ ‫بەرچاو دەکەوێت لەگەڵ پێشکەوتنی سیاسەت‬ ‫لە گۆرەپانی سیاسی هەرێمی کوردستان و‬ ‫عێراق و ناوچەکە بە شێوەیەکی گشتی‪ ،‬لەم‬ ‫نێوەندەشدا رێکخراوەکەمان هەر وەک چۆن‬ ‫لە راب��ردوودا بێ سڵمینەوە پاڵپشتی خۆی‬ ‫راگەیاندووە کە پشتگیری هەر سیاسەتێکی‬ ‫حەکیمانە دەکات کە خزمەت بە دۆزی کورد و‬ ‫شەهیدەکانمان بکات ئەمڕۆش هەمان سیاسەت‬ ‫پەیڕەودەکات‪.‬‬ ‫بەرێزان یەکێتی قوتابیانی کوردستان لە‬ ‫یادی ‪ ٦٠‬ساڵەی دامەزراندنیدا جەخت لەسەر‬ ‫پیشەیی بوونی کاری رێکخراوەیی بزوتنەوەی‬ ‫قوتابیان دەکات خۆشی بەکردار مومارەسەی‬

‫ئەو بانگەوازەی دەکاتەوە‪ ،‬بۆیە داواکارین لە‬ ‫پارلەمانی کوردستان یاسای هەڵبژاردنی قوتابی‬ ‫و خوێندکاران پەسند بکات تا قوتابیان ئازادانە‬ ‫لە پرۆسەیەکی دیموکراسیانە نوێنەرەکانی‬ ‫خۆیان هەڵبژێرن‪ ،‬لەم رێگەیەشەوە قوتابیان‬ ‫کە هەستیارترین توێژی کۆمەڵگایە دەتوانن‬ ‫مومارەسەی دیموکراتیانەی مافی خۆیان بکەن‬ ‫لە پێناو ئایندەیەکی گەش بۆ گەل و نیشتیمان‪،‬‬ ‫ئاشکرایە الی هەمووتان کە دوا بە دوای کۆتایی‬ ‫هاتنی جەنگی جیهانی دووەم بە سود وەرگرتن‬ ‫لە ئەزموونی خۆرئاوا لەگەڵ پێویستیەکانی‬ ‫ناوچەی رۆژهەاڵتی ناوین بە دروستبوونی‬ ‫ئەو رێکخراوەی کە ئێمە باسی لێوە دەکەین‪،‬‬ ‫ه��ەروەه��ا رێ��ک��خ��راوە پیشەییەکان لەگەڵ‬ ‫دروستبوونی ژینگەی سیاسی و کۆمەاڵیەتی‬ ‫لە ن��اوچ��ەک��ەدا لە زۆر ڕووی ت��رەوە وەک‬ ‫دەزانن رێکخراوە جەماوەریی و پیشەییەکان‬ ‫سەرییان هەڵدا‪ ،‬بەرەو گەشەسەندن رۆیشتن‬ ‫باشوری کوردستان لەو ڕەوت��ەی ناوچەکە‬ ‫بە پاشنەکەوت وەک پێویستیەکی مێژوویی‬ ‫واقیعی س���ەردەم بە ب��ڕی��اری حەکیمانەی‬ ‫کۆنگرەی سێی پارتی دیموکراتی کوردستان‬ ‫لە ژێر رێنمایی و راسپاردەی جەنابی رەحمەتی‬ ‫مەال مستەفای بارزانی بریاری دامەزراندنی‬ ‫رێکخراوەیی پیشەیی و جەماوەرییەکان درا‪،‬‬ ‫ل��ەم نێوەندەشدا پ��اش بڕیارەکە لە ‪١٨‬ی‬ ‫شوباتی ‪ ١٩٥٣‬ئەم رێکخراوە کە رێکخراوی‬ ‫توێژی قوتابیانە دام��ەزرا لێرەوەش یەکەم‬ ‫ئەزموونی مێژوویی کاری رێکخراوەیی قوتابیانە‬ ‫لە باشوری کوردستان دەستی پێکرد بووە‬ ‫یەکەمین وێسگەی خەباتی کاری قوتابیانەی‬ ‫پیشەیی بە ئاراستەی نەتەوایەتی کەوتە‬ ‫مەیدانی خەباتکردن‪ ،‬لێرەشەوە پێمباشە بە‬ ‫کورتی ئاماژە بەوە بکەم هۆکارێکی گەورە لە‬ ‫گرنگی دامەزراندن و پێویستی بوونی یەکێتی‬ ‫قوتابیان بەو قۆناغەی تێپەڕی ئەویش ئەوەیە‬ ‫کە پێشتر یەک رێکخراوی پیشەیی قوتابیان‬ ‫هەبوو لە سەر ئاستی ئیراقدا کاری دەکرد‪،‬‬ ‫کە ئەویش یەکێتی گشتی قوتابیانی ئێراق‬ ‫بوو کە هەموو مافێکی مومارەسەی کاری‬ ‫رێکخراوەیی پیشەیی بوونی زەوت کرد بوو لە‬ ‫قوتابیانی کورد و کەمایەتیەکانی ئێراق‪ ،‬ئەمە‬ ‫بووە هۆکاری ئەوەی ئەو رێکخراوە داببەزێت‬

‫وەکو زەروورەتێکی رەها لە مەیدانی کاری‬ ‫رێکخراوەیی‪ ،‬هەر ئەمەش وایکرد یەکێتی‬ ‫قوتابیانی کوردستان ببێتە خاڵی وەرچەرخانی‬ ‫کۆکردنەوەی بیری جیاوازی سەرجەم قوتابیانی‬ ‫کوردستان لە یەک بازنەدا‪ ،‬تا ئێستاش شانازی‬ ‫بەوە دەکەین کە تاکە رێکخراوی قوتابیانەی‬ ‫کوردستانە کە لە ماوەیەکی کورتدا باوەشی بۆ‬ ‫سەرجەم قوتابیان کردەوە لە مومارەسەکردن‬ ‫و ماف و کارکردنی لە پێناو ئامانجە نەتەوەیی‬ ‫و پیشەییەکاندا لە کاتێکی ئەوادا کەسی بە‬ ‫ویژدان ناتوانێت مێژووی ‪ ٦٠‬ساڵەی ئەو یەکێتیە‬ ‫هەڵسەنگێنێت‪ ،‬بەاڵم بە کورتی دابەشبوونی‬ ‫مێژووی ئەو رێکخراوەتان بۆ ڕوون دەکەینەوە‬ ‫کە بە شانازییەوە لە گشت قۆناغەکاندا ڕۆڵی‬ ‫کاریگەری بینیوە لە خزمەتکردن بە قوتابیان‬ ‫ب���ەردەوام لە داهێناندا ب��ووە بە لەبەرچاو‬ ‫گرتن بە هەست ک��ردن بە بەرپرسیارەتی‬ ‫لەبەرامبەر بە دۆزی میللەتەکەمان و پیادە‬ ‫کردنی ئەرکە نیشتیمانییەکان کە بەشداری‬ ‫ک��ردن ب��ووە لە چاالکییە نەتەوەییەکان و‬ ‫گۆشکردنی بیری نەتەوییانەی قوتابیان بە‬ ‫چەند قۆناغێک تێپەڕیوە یەکەم قۆناغی‬ ‫نهێنی ب��ووە پاشان قۆناغی خەباتی شاخ‬ ‫پاشانیش قۆناغی ئاوارەیی پاشانیش راپەرین‬ ‫و قۆناغی دوای پرۆسەی ئ���ازادی ئێراق‪.‬‬ ‫دەخوازین بەوەی بوارێکی فراوانتر بدرێت بە‬ ‫رێکخراوەکان بۆ خزمەتکردنی مومارەسەکانی‬ ‫کاری رێکخراوەییان بۆ خزمەتکردنی توێژە‬ ‫جیاجیاکانی ناو کۆمەڵگا‪ ،‬لە کۆتاییدا ساڵو‬ ‫دەنێرین بۆ گڵکۆی شەهید فەرەنسۆ هەریری‬ ‫خۆشەویستی نێو دڵی قوتابیان الوان کە‬ ‫ل��ەی��ادی دام��ەزران��دن��ی یەکێتی قوتابیانی‬ ‫کوردستاندا بە دەستی چەپەڵ و شەمشەمە‬ ‫کوێرەکانی ئازادی تیرۆر کران ساڵو بۆ تەواوی‬ ‫شەهیدانی کوردستان و شەهیدانی بزوتنەوەی‬ ‫قوتابیان و سەوەر و سەر قافڵەیان بارزانی‬ ‫ب��اوک و کاکە ئیدریسی جوانە م��ەرگ بژی‬ ‫کورد بژی کوردستان هەر شەکاوە بێت ئااڵی‬ ‫قوتابیان و ئاالی کوردستان‪.‬‬ ‫لە کۆتاییدا مەراسیمەکە بە کۆنسێت و‬ ‫گۆرانی بۆ هەر یەک لە هونەرمەندان میرە و‬ ‫لۆکە و مۆنیکا و عەبدولقەهار زاخۆلی کۆتای‬ ‫هات‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫ئادار مانگی کوردان‬ ‫لە ‪ ١٩٠٣/٣/١٤‬سەرکردەی مێژوویی کورد بارزانی نەمر هاتۆتە دونیا‪ ،‬بارزانی لە ماوەی ژیانیدا‬ ‫سەرکردایەتی چەندین شۆرش و بەرخودانی کردوووە‪ ،‬گرنگترینیان شۆرشی ئەیلول بوو کە ماوەی‬ ‫‪ ١٤‬ساڵی خایاندووە‪ ،‬بارزانی یەکێکە لە کاریزماترین سەرکردەی کورد لە سەدەی بیستەمدا‬ ‫پێشکەوتن‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکه‬ ‫پێشکه‬

‫‪14‬‬

‫لە مانگی ئادار (ئازار)‪ ،‬یا مارس یاخود رەشەمێ‬ ‫نەورۆز زۆرترین ڕووداو بۆنە و یادەوەری و سەرکەوتن‬‫و شکست لەو مانگەدایە‪ ،‬مانگی ئادار بۆ گەلی کورد‬ ‫تایبەتمەندی خۆی هەیە جیاوازە لە مانگەکانی تری‬ ‫ساڵ گرنگترین ڕووداو و یادەوەرییەکانی ئەو یادە‬ ‫ئەمانەن»‬ ‫*نەورۆز یەکێکە لە جەژنە نەتەوەییەکانی کورد‪،‬‬ ‫هاوکات لەگەڵ کوردیش نەتەوەکانی رۆژهەاڵتی‬ ‫ناوەراست نەورۆز بە جەژنی خۆیانی دەزانن واتە‬ ‫ن��ەورۆز مۆرکێکی رۆژهەاڵتی وەرگ��رت��ووە‪ ،‬هەموو‬ ‫نەتەوەکانی رۆژه��ەاڵت بە جەژنی خۆیان دادەنێن‬ ‫ئەوەی پەیوەندی بە کوردەوە هەبێت‪ ،‬یەکەم رۆژی‬ ‫نەورۆز سەری ساڵی کوردییە بە سەرەتای وەرزی‬ ‫بەهار دادەن��درێ��ت لە باشوری کوردستان تۆفیق‬ ‫بەگ (پیرەمێرد) رۆڵێکی گرنگی هەبووە لە زیندوو‬ ‫کردنەوەی نەورۆز‪.‬‬ ‫*لە ‪ ١٩٠٣/٣/١٤‬سەرکردەی مێژوویی کورد‬ ‫بارزانی نەمر هاتۆتە دونیا‪ ،‬بارزانی لە ماوەی ژیانیدا‬ ‫سەرکردایەتی چەندین شۆرش و بەرخودانی کردوووە‪،‬‬ ‫گرنگرترینیان شۆرشی ئەیلول بوو کە ماوەی ‪١٤‬‬ ‫ساڵی خەیاندووە‪ ،‬بارزانی یەکێکە لە کاریزماترین‬ ‫سەرکردەی کورد لە سەدەی بیستەمدا‪.‬‬ ‫لە ‪ ١٩٤٧/٣/٣١‬پێشەوا ق��ازی محەمەد لە‬ ‫گۆرەپانی چوار چرای شاری مەهاباد‪ ،‬لە الیەن رژێمی‬ ‫ئەوسای ئێرانەوە لە سێدارەدرا‪ ،‬پێشەوا بۆ یەکەمجار‬ ‫لە مێژووی گەلی کورددا‪ ،‬کۆمارێکی کوردی راگەیاند‬ ‫خ��ۆی س��ەرۆک کۆمار ب��وو پایتەختەکەی شاری‬ ‫مەهاباد بوو ئەو کۆمارە نزیکەی ‪ ١١‬مانگێک درێژەی‬ ‫کێشا دواتر لەناوبرا‪.‬‬ ‫*دوای ‪ ٩‬ساڵ لە شۆرش و بەرخودان حکومەتی‬ ‫عێراقی دانی نا بە مافە رەواکانی گەلی کورد لە‬ ‫چوارچێوەی رێکەوتننامەی یانزدەی ئازاری ‪١٩٧٠‬ی‬

‫نێوان شۆرشی کوردی و حکومەتی ئەوکاتی عێراقی‪.‬‬ ‫*لە ئەنجامی گەلە کۆمەکی نێودەوڵەتی پیالنێکی‬ ‫هەرێمی لە چوارچێوەی رێکەوتننامەی جەزائیری‬ ‫نێوان س��ەدام حوسێن رەزای شای پەهلەوی بە‬ ‫نێوندگیری هاواری بومدین لە ‪ ١٩٧٥/٣/٦‬عێراق و‬ ‫ئێران رێکەوتن بەو هۆییەوە شۆرشی رزگاریخوازی‬ ‫کورد تووشی نسکۆ هات‪.‬‬ ‫*ل��ە ب����ەرواری ‪ ١٩٧٩/٣/١‬ل��ە یەکێک لە‬ ‫نەخۆشخانەکانی ویالیەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا‬ ‫بارزانی نەمر کۆچی دوایی کردووە‪.‬‬ ‫*رژێمی بەعس لە ‪ ١٩٨٨/٣/١٦‬بە دڕندانەترین‬ ‫شێوە ش��اری هەڵەبجەی کیمیا ب��اران ک��رد‪ ،‬بەو‬ ‫هۆیەوە زیاتر لە ‪ ٥‬هەزار هاواڵتی سڤیلی ئەو شارە‬ ‫بوونە قوربانی و زیاتر لە ‪ ١٠‬هەزار هاواڵتی بریندار‬ ‫بوون‪ ،‬لەگەڵ ئاوارە بوونی هەزارانی دیکەو و بێ‬ ‫سەروشوێن بوونی سەدانی تر‪ ،‬جینۆسایدی هەڵەبجە‬ ‫یەکێک بوو لە تراژیدیترین تاوانی سەدەی رابردوو لە‬ ‫دوای جینۆسایدی هیرۆشیما و ناکازاکی لە یابان‪،‬‬ ‫تەواوی واڵتانی دونیا بێدەنگیان بەرامبەر ئەو تاوانە‬ ‫هەڵبژارد‪.‬‬ ‫پانۆرامای راپەڕین‬ ‫راپەڕینی بەهاری ‪١٩٩١‬ی گەلی کوردستان لە‬ ‫مێژووی کورددا بۆتە خاڵی وەرچەرخان و سەردەمێکی‬ ‫نوێ و جیاکردنەوەی نەوەکان لەیەکتر نەوەی پێش‬ ‫راپەرین و نەوەی دوای راپەرین‪ ،‬ئێستا کە‪ ٢٢‬ساڵ‬ ‫بەسەر ئەم ڕووداوە گرنگەی خەڵکی کوردستان‬ ‫تێپەڕیوە تا ئێستا دەرئەنجامەکانی راپەرین درێژەیان‬ ‫هەیە‪ ،‬چونکە دوای راپەرینەکە هەڵبژاردنی یەکەمین‬ ‫خولی پارلەمانی کوردستان ئەنجامدرا‪ ،‬ئەنجامی ئەو‬ ‫هەڵبژاردنە شەڕێکی نەخوازراوی ناوخۆ بوو زیانێکی‬ ‫زۆری لە هەرێم دا هەرێمی کردە دوو ئیدارە‪ ،‬بێجگە‬

‫ل��ەوەش دوای راپەرین پارلەمانی کوردستان لە‬ ‫‪ ١٩٩٢/١٠/٤‬بریاری مافی فیدراڵی لە چوارچێوەی‬ ‫عێراقدا دا‪ ،‬ئەم بڕیارەی پارلەمان لە دەستوری عێراق‬ ‫لە ساڵی ‪ ٢٠٠٥‬چەسپێندرا‪ ،‬تا ئێستا فیدراڵەت لە‬ ‫عێراقدا کێشمەکێشی لەسەرە‪ ،‬خودی راپەرینیش‬ ‫دەرئەنجام و درێژەپێدەری بزاڤی رزگاری خوازی‬ ‫کوردبووە‪.‬‬ ‫‪ ١٩٩١/٣/٣‬وەکو دەستپێکی راپەرین لە قەزای‬ ‫خەبات(کەڵکی یاسین ئاغا)ی هەولێر شەرێک لە‬ ‫نێوان پشدەرییەکان و بنکەی پۆلسی ئەو قەزایە‬ ‫ڕوویدا وقوربانی لێکەوتەوە‪.‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫‪ ١٩٩١/٣/٥‬بۆ یەکەمجار راپەرینی خەڵکی‬ ‫کوردستان لە رانیە دەستی پێکرد ئەو شارە پاک‬ ‫کرایەوە لە رژێم هەمان رۆژیش چوارقوڕنە و دەشتی‬ ‫بێتوین و حاجیاوە و سەرکەپکانیش گرتوە‪.‬‬ ‫‪ ١٩٩١/٣/٦‬ناوچەی بازیان و دوو ناوچەی دەشتی‬ ‫پشدەر ئازاد کرا‪.‬‬ ‫‪ ١٩٩١/٣/٧‬جەماوەری شاری سلێمانی ڕاپەرین‬ ‫و هەڵیان کوتایەسەر حامیەی پۆلیس و سەرایان‬ ‫ئازاد کرد بۆ بەیانییەکەی قەاڵی ئەمنە سورەکەی‬ ‫ناو شاری سلێمانییان ئازادکرد‪ ،‬هەروەها معەسکەر‬ ‫سەالمیان کۆنتڕۆڵ کرد ه��ەزاران سەرباز تەسلیم‬ ‫بوون‪.‬‬ ‫‪ ١٩٩١/٣/٨‬راپەڕین لە چەمچەماڵ‪ ،‬هەڵەبجە‪،‬‬ ‫عەربەت‪ ،‬زەرایەن‪ ،‬پیرەمەگرون‪ ..،‬دەستی پێکرد‬ ‫رێگا سەرەکییەکانی نێوان سلێمانی_ کەرکوک‬ ‫کۆنتڕۆڵ کران‪.‬‬ ‫‪ ١٩٩١/٣/٩‬جەماوەری کۆیە‪ ،‬شەقاڵوە‪ ،‬ئۆردگای‬ ‫زۆرەملێ باسرمە راپەڕین‪.‬‬ ‫‪ ١٩٩١/٣/١٠‬جەماوەری شارۆچکەکانی سۆران‪،‬‬ ‫حاجی ئۆمەران‪ ،‬مێرگەسوور‪ ،‬چۆمان‪ ،‬سپیلک‪،‬‬ ‫خەلیفان‪ ،‬هەریر‪ ،‬باتاس‪ ،‬مەسیف‪ ،‬تەق تەق‪،‬‬ ‫ئاغجەلەر‪ ،‬قەرەهەنجیر راپەڕین‪.‬‬ ‫‪ ١٩٩١/٣/١١‬جەماوەری شاری هەولێر راپەرین‬

‫هەڵیان کوتایەسەر دایەرەکانی (ئەمن و جەیشی‬ ‫شەعبی) هەولێریان پ��اک ک���ردەوە لە بەعسی‪.‬‬ ‫هەر هەمان رۆژ کەسنەزان‪ ،‬بنەساڵوە‪ ،‬دارەت��وو‪،‬‬ ‫ئۆردوگاکانی قوشتەپە‪ ،‬شاوێس‪ ،‬پیرزین‪ ،‬مەالئۆمەر‪،‬‬ ‫جدیدە‪ ،‬تۆبزاوە‪ ،‬کەورگۆسک‪ ،‬بەحرکە‪ ،‬بەرحوشتر‬ ‫ئازاد کران‪.‬‬ ‫‪ ١٩٩١/٣/١٢‬ج��ەم��اوەری جەلەوال و خانەقین‬ ‫راپەڕین ئازادبوون هەمان رۆژ ناحیەی مەخمور و‬ ‫ئاکرێ‪ ،‬بجیل‪ ،‬سورچیایەتی‪ ،‬بەردەرەش‪ ،‬دینارەتی‪،‬‬ ‫زێبار‪ ،‬شێخان ئازاد کران‪.‬‬ ‫‪ ١٩٩١/٣/١٣‬جەماوەری زاخۆ‪ ،‬دەشتی سلێڤان‪،‬‬ ‫راپەڕین‪ .‬لە سنوری کەرکوک شارۆچکەی پردێ ئازاد‬ ‫کرا لە گەرمیانیش کەالر و جەبارە ئازاد کران‪.‬‬ ‫‪ ١٩٩١/٣/١٤‬جەماوەری شاری دهۆک راپەڕین و‬ ‫هەڵیان کوتایەسەر دایەرەکانی (ئەمن و ئیستخبارات‬ ‫و ئالیات و لیوا و فرقەی حزبی) هەر هەمان رۆژ‬ ‫ناوچەکانی زاوێتە‪ ،‬سەرسەنگ‪ ،‬دێرەلوک‪،‬شێالدزێ‪،‬‬ ‫ئامێدی‪ ،‬بامەڕنێ‪ ،‬ئازاد بوون‪.‬‬ ‫‪ ١٩٩١/٣/١٥‬جەماوەری شارۆچکەی سمێل راپەرین‬ ‫‪ ١٩٩١/٣/١٦‬شاخی (سەربەشاخ و قەرەچوغی‬ ‫مەخمور) ئازاد کرا‬ ‫‪ ١٩٩١/٣/١٨‬شارۆچکەی پردێ و دەوروب��ەری‬ ‫ئازاد کرا‬

‫‪ ١٩٩١/٣/١٩‬دەوروبەری شاری کەرکوک ئازاد کرا‬ ‫‪ ١٩٩١/٣/٢٠‬جەماوەری شاری کەرکوک راپەڕین‬ ‫شارەکە ئازاد بوو‬ ‫‪ ١٩٩١/٣/٢١‬ئاگری نەورۆز لە کەرکوک کرایەوە‬ ‫شەڕ لە معەسکەر خالید بەردەوام بوو‬ ‫‪ ١٩٩١/٣/٢٧‬رژێمی بەعس شاری کەرکوکی داگیر‬ ‫کردەوە‪.‬‬ ‫*ل��ە ‪ ١٩٩١/٣/٣١‬گەلی ک��ورد ل��ە باشوری‬ ‫کوردستان لە ترسی دووب��ارە بوونەوەی ئەنفال و‬ ‫کوشتن شارەکانی کوردستانیان چۆڵ کرد‪ ،‬کۆچی‬ ‫کوردان دەستی پێکرد یەکێک لە دەرئەنجامەکانی‬ ‫راپ��ەڕی��ن و ک��ۆڕەوەک��ە دەرک��ردن��ی بریاری ‪٦٨٨‬‬ ‫ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیەکگرتووەکان لە‬ ‫‪ ١٩٩١/٤/٥‬ئەم بڕیارە لە هەلومەرجێکی دژوار و‬ ‫سەخت دەرچ��وو ئەنجومەنی ئاسایش نەیدەتوانی‬ ‫خۆی لە بەرپرسیارەتی مرۆڤایەتی بە دوور بگرێت‬ ‫و تەدەخول نەکات‪ ،‬لە بارێکی دەروونی ناسک لە‬ ‫بەرامبەر کۆرەوی سێ ملیۆنی کوردی عێراقی بۆ‬ ‫واڵتانی دراوسێ لە ژێر فشاری ڕای گشتی جیهانی‬ ‫پەشۆکاوە بۆ چ��ارەن��ووس��ی کۆمەاڵنی خەڵکی‬ ‫کوردستان لەوێیەوە دیسان پرسی کورد هاتەوە‬ ‫ئاراوە لە ناوەندە مرۆیی و میدیا جیهانییەکان گرنگی‬ ‫پێدرا‪.‬‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکهه‬ ‫ پێشک‬

‫‪15‬‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫ئەزموون و بیرەوەری‬ ‫عەبدواڵ ئەلیاس‪ :‬ساڵی ‪ ١٩٨٨‬چەندین رێپێوان لە تارانی پایتەختی ئێران بۆ ئیدانەکردنی کیمیا‬ ‫بارانکردنی هەڵەبجە سازکرا‪،‬یەکێـتی الوان بەشداریەکی فراوانی تێداکرد‬ ‫ئامادەكردنی‪ :‬نـەوزاد فـوئـاد رەشید‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪16‬‬

‫ع��ەب��دوڵ�ڵا ئەلیاس ک��ارگ��ێ��ڕی پێشووی‬ ‫مەکتەبی سکرتاریەتی یەکێتی الوان��ی‬ ‫دیموکراتی کوردستان لە ساڵی ‪١٩٨٤‬وە تا‬ ‫‪ ٢٠٠٤‬لە یەکێتی الوان کاری کردووە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬عەبدوڵاڵ ئەلیاس کێیە؟‬ ‫و‪ :‬من عەبدوڵاڵ ئەلیاس خدر لە ساڵی‬ ‫‪ ١٩٧٠‬لە ئاکرێ لە دایک بوومە‪ ،‬لە ساڵی‬ ‫‪١٩٨٤‬ەوە لە ئێران پەیوەندیم بە یەکێتی‬

‫قوتابیان و الوان��ی کوردستان ک��ردووە‪ ،‬تا‬ ‫کۆنگرەی ‪ ٦‬من ب���ەردەوام بوومە لە کارو‬ ‫چاالکی لەو رێکخراوەدا‪.‬‬ ‫پ‪ :‬چۆن هاتییە ناو یەکێتی الوان؟ چی‬ ‫سەرنجی راکێشای بۆ ئ��ەوەی پەیوەندی‬ ‫بەو رێکخراوەوە بکەی و چەندین ساڵ لەو‬ ‫رێکخراوە کار بکەی؟‬ ‫و‪ :‬ئێمە لە ساڵی ‪ ١٩٧٥‬ئ��اوارەی واڵتی‬

‫ئێران ب��ووی��ن‪ ،‬ئ��ەو کاتی ئێمە ب���ەردەوام‬ ‫لەناو کاروچاالکی ش��ۆرش بووین‪ ،‬ه��ەردوو‬ ‫رێکخراوەکە پێکەوە بوون یەکێتی قوتابیان و‬ ‫الوانی دیموکراتی کوردستان‪ ،‬ئێمە وەکو گەنج‬ ‫بەشداری زۆر کاروچاالکی یەکێتی قوتابیان‬ ‫و الوانی دیموکراتی کوردستانمان دەکرد‪ ،‬بە‬ ‫تایبەتی گێڕانی ئاهەنگ بۆ بەرزکردنەوەی‬ ‫ورەی شۆرشگێڕی ئ��اوارەک��ان کە تووشی‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ئایا لە کۆنفراسی ساڵی ‪ ١٩٨٦‬بەشدار بووی؟‬ ‫و‪ :‬لە کۆنفراسی هەشتاو شەش ئەو کاتی‬ ‫من بەرپرسی رێکخراوی شۆرشی قوتابیان و‬ ‫الوان بووم لە شنۆ‪ ،‬دەعوەت کرام کە بچمە‬ ‫بەشدار بم ئیشێک هاتە پێش من نەچووم‬ ‫هەڤاڵێک چ��وو بەناوی شاکر عوسمان بە‬ ‫نوێنەرایەتی رێکخراوی شۆرش بەشدار بوو‬ ‫وەکو عەبدوڵاڵ ئەلیاس بەشدار نەبوومە لە‬ ‫کۆنگرەی ئازادییەوە هەتا کۆنگرەی شەشەمی‬ ‫‪ ٢٠٠٤‬بەشدار بوومە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ل��ە ک��ۆن��گ��رەی ئ���ازادی پلەی چیت‬ ‫وەرگرت؟‬ ‫و‪ :‬پێش ئەوەی من بچمە ناو کۆنگرە لە‬ ‫مەکتەبی سکرتاریەتی یەکێتی قوتابیان و‬ ‫الوان لە هەولێر لە هۆتێڵ شیراتۆن بووم‪،‬‬ ‫پێشتر مامۆستا عادل پاشان رێبەر بەرپرسی‬ ‫لقی هەولێری الوان و قوتابیان بوو‪ ،‬لەسەر‬ ‫ئەمری مەکتەبی سکرتاریەت من لە مانگی‬ ‫‪٤‬ی ‪ ١٩٩٣‬گواسترامەوە بۆ لقی هەولێری‬ ‫قوتابیان و الوانی دیموکراتی کوردستان وەکو‬ ‫کارگێڕی لق‪ ،‬دوای دوو مانگ بوومە بەرپرسی‬ ‫لقی هەولێری الوان و قوتابیان لە کۆنگرەی‬ ‫ئازادی کە هەردوو رێکخراو لێک جیابوونەوە‬ ‫من لە رێکخراوی یەکێتی الوان��ی مامەوە‬ ‫بەرپرسیارەتی لقی ئاکرێ یەکێتی الوانم پێ‬ ‫راسپێردرا‪.‬‬ ‫پ‪ :‬دوای کۆنگرەکە ئۆفیسی مەکتەبی‬ ‫سکرتاریەت لە کوێ دامەزرا؟‬ ‫و‪ :‬مەکتەبی سکرتاریەتی یەکێتی قوتابیان‬ ‫و الوانی دیموکراتی کوردستان لە هۆتێڵی‬ ‫شیراتۆن دام���ەزرا جارێکی تر دەستی بە‬ ‫خەباتێکی تر کرد و دامەزراندنەوەی لقەکان و‬ ‫جێگای خۆشحاڵییە کە بۆ یەکەمجار لە ‪١٨‬ی‬ ‫شوباتی ‪ ١٩٩٢‬یەکەم ئیزگەی رادیۆی الوان لە‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫نائومێدی نەبن‪ ،‬بێجگە لەوەش خزمەتکردنی‬ ‫توێژی قوتابیان تاکو رەوانەی دەرەوە بکرێن‬ ‫بۆ ئەوەی پەرە بە خوێندنی خۆیان بدەن‪،‬‬ ‫خزمەتی کوردستان بکەن بەشداری من لەو‬ ‫کار و چاالکییانە نەخاسمە هەندێک کۆڕ و‬ ‫سمینار و ئاهەنگی جەماوەری زۆر بابەتی‬ ‫تری نەتەوەیی منی هاندا بۆ ئەوەی پەیوەندی‬ ‫بەو رێکخراوە بکەم‪ ،‬جێگای خۆشحاڵییە کە‬ ‫یەکەمجار لە ساڵی ‪ ١٩٨٤‬تا ساڵی ‪٢٠٠٤‬‬ ‫من بەشانازییەوە لەو رێکخراوە بەردەوامیم‬ ‫پێداوە دەتوانم بڵێم قوتابخانەیەک بووە بۆ‬ ‫پێگەیاندنی کادری بە توانا بۆ ناو رێزەکانی‬ ‫پارتی دیموکراتی کوردستان‪.‬‬ ‫پ‪ :‬یەکەم چاالکیتان لەو رێکخراوەدا چی‬ ‫بوو؟‬ ‫و‪ :‬یەکەم چاالکی بەشدارییم کرد بێت وەکو‬ ‫ئەندامی تیپێکی مۆسیقا چوومە ناو کۆرسەکە‬ ‫وە سرودی ئەی رەقیب و ئەی شەهیدانمان‬ ‫دەگوت‪ ،‬زیاتریش بۆ یادی نەورۆز و بیرەوەری‬ ‫بارزانی نەمر بەشداربووم‪.‬‬ ‫پ‪:‬ڕۆڵ���ی یەکێتی الوان لە ه��اوک��اری و‬ ‫یارمەتیدانی بریندارەکانی کارەساتی ئۆردوگای‬ ‫زێوە چۆن بوو؟‬ ‫و‪:‬فڕۆکەکانی رژێمی بەعس چەندین جار‬ ‫هێرشیانکرد زێوەش نەیتوانی بەرگری بکات‬ ‫ئەو کارەساتە لە ساڵی ‪ ١٩٨٦‬بوو نزیکەی‬ ‫‪ ١٣٠‬کەس شەهید بوون بە دەیانیش بریندار‬ ‫بوون زۆریش هەتا ئێستا بێ سەروشوێنەن‬ ‫و کەس نازانی الشەیان چی بەسەر هاتووە‪،‬‬ ‫لەو دەمی وەکو رێکخراوی الوان و قوتابیان‬ ‫سەرەڕای ئەوەی بەرپرسی رێکخراوەکە و عەلی‬ ‫سالح و غازی حوسێن و زۆر کادری چاالکمان‬ ‫شەهید ب��وون‪ ،‬ب��ەاڵم جێگای خۆشحاڵییە‬ ‫الوان بە ورەیەکی بەرزەوە شەخسی جەنابی‬ ‫سەرۆکیش لەو رۆژەدا ئامادە بوو‪ ،‬چووە ناو‬ ‫خەڵکە بە چاوی خۆیان ئەو کارەساتەیان‬ ‫دیت ڕۆڵی الوان لە گەیاندنی بریندارەکان بۆ‬ ‫نەخۆشخانەکانی کۆماری ئیسالمی ئێران‪ ،‬بە‬ ‫پێکهێنانی لێژنەی دەیانی کەسی گەنج و الو‬ ‫بۆ بەخشینی خوێن بۆ بریندارەکان و ناشتنی‬ ‫‪ ١٣٠‬تەرمی شەهید لە گۆڕستانەکانی زێوە بە‬

‫گشتی کارەساتێکی زۆر دڵتەزێن بوو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ڕۆڵی یەکێتی قوتابیان و الوان جێگای رێز‬ ‫بوو هەتا شەخسی جەنابی سەرۆکیش رێز‬ ‫و پێزانینی ئاراستەی مەکتەبی سکرتاریەتی‬ ‫قوتابیان و الوان کرد‪.‬‬ ‫پ‪ :‬کار و چاالکی یەکێتی الوان لە ئێران‬ ‫چی بووە؟‬ ‫و‪ :‬لەکاتی ئ��اوارەی��ی تاکە رێکخراوی‬ ‫جەماوەری لەسەر ئاستی هەموو حزبەکان‬ ‫یەکێتی قوتابیان و الوان���ی دیموکراتی‬ ‫کوردستان بوو رۆڵی ئەو رێکخراوە بە شاهێدی‬ ‫مێژوو جێگای رێزە‪ ،‬پاش شکستی شۆرش‬ ‫بە هەزاران ئاوارە ڕوویان کردە ئێران وەکو‬ ‫پشتگیری کردن لە پێناو رێبازی پارتی و‬ ‫بارزانی ئەوکاتە بارزانی نەمر سەرەڕای ئەوەی‬ ‫تووشی نەخۆشییەکی گرانیش بوو راسپاردەی‬ ‫هەبوو کە پێویستە توێژی قوتابیانی کورد‬ ‫لە بیر نەکرێت ئەوکاتی سکرتاریەتی قوتابیان‬ ‫و الوان��ی تەکلیف کرد کە سەرژمێرییەکی‬ ‫گشتی بۆ ئەو قوتابیانە بکرێت کە بڕوانامەی‬ ‫خوێندنی ئامادەییان بەسەرەوەیان هەیە‪،‬‬ ‫سەرژمێری کرا بە هەزاران قوتابی رەوانەی‬ ‫ئەوروپا و ئەمەریکاکران هەتا رەوانەی واڵتانی‬ ‫رۆژهەاڵتیش ک��ران کە درێ��ژە بە خوێندنی‬ ‫خۆیان ب��دەن بتوانن رۆژێ��ک لە رۆژان بە‬ ‫بڕونامەی ب��ەرزەوە بگەڕێنەوە واڵتی خۆیان‬ ‫خزمەتی ئاوەدانکردنەوەی کوردستان بکەن‪،‬‬ ‫ئەو رێکخراوە رۆڵی هەبووە لە بەرزکردنەوەی‬ ‫هەستی نەتەوایەتی و جۆشدانی هەستی‬ ‫شۆرشگێری‪ ،‬هەروەها ئاسانکارییمان بۆ ئەو‬ ‫قوتابیانە دەکرد کە لە ئێران دەیانخوێند لە‬ ‫دابینکردنی شوێنی حەوانەوە و زەمانات کە‬ ‫باشتر بەردەوامی بە خوێندنی خۆیان بدەن‪،‬‬ ‫وەکو قوتابیان و الوان زۆرجار خۆپیشاندان‬ ‫و رێپێوانیان دەگێڕا دژی ئەو رەفتارانەی‬ ‫رژێمی بەعس بەرامبەر بە گەلی کورد دەکرا‬ ‫لە ساڵی ‪ ١٩٨٨‬چەندین رێپێوانی زۆر گەورە‬ ‫لە تەهرانی پایتەختی کۆماری ئیسالمی ئێران‬ ‫ئەنجام دران بۆ ئیدانەکردنی کیمیا بارانکردنی‬ ‫هەڵەبجە و بالیسان وبادینان‪.‬‬ ‫پ‪ :‬بەشداری چەند کۆنگرەی الوانت کردووە‬

‫جێگای خۆشحاڵییە کە بۆ‬ ‫یەکەمجار لە ‪١٨‬ی شوباتی‬ ‫‪ ١٩٩٢‬یەکەم ئیزگەی رادیۆی‬ ‫الوان لە هۆتێڵی شیراتۆن‬ ‫دامەزرا‬

‫‪17‬‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪18‬‬

‫هۆتێڵی شیراتۆن دامەزرا‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ڕۆڵی یەکێتی الوان لە دوای راپەرێن‬ ‫چی بوو؟‬ ‫و‪ :‬پاش راپەرین لەو سەردەمە ناخۆشە‬ ‫گەمارۆ لەسەر کوردستان هەبوو رێکخراوی‬ ‫قوتابیان و الوان بەتایبەتی لقی هەولێر‬ ‫رۆڵێکی بااڵیان هەبوو کە پرۆسەی خوێندن‬ ‫نەوەستێت‪ ،‬بێجگە لەوە وەکو لقی هەولێر‬ ‫خزمەتێکی زۆری جۆشدانی هەستی رۆشنبیری‬ ‫و شۆرشگێڕی الوانی دەکرد‪ ،‬پاش راپەرین لە‬ ‫هەر سێ بواری وەرزشی رۆشنبیری هونەری‬ ‫بە دەیان هونەرمەند لە ژێر چەتری الوان و‬ ‫قوتابیان کۆکرانەوە لە بواری رۆشنبیریش لە‬ ‫سازدانی دەیان فیستڤاڵی رۆشنبیری وەکو‬ ‫شیعر و پەخشان و کۆڕ و سمینار لەسەر‬ ‫مێژووی سیاسی و ئەدەبی گەلی کورد و گێرانی‬ ‫دەیان ئاهەنگی جەماوەری و زیندووکردنەوەی‬ ‫ن�����ەورۆزی پ��ی��رۆز‪ ،‬ل��ە ب����واری وەرزش����دا‬ ‫رێکخراوەکەمان هەستی بە گرنگی وەرزش‬ ‫ک��رد‪ ،‬پ��اش راپ��ەری��ن بەرنامەیەکی پوختی‬ ‫هەبوو کە بتوانێت خزمەتی وەرزشکاران بکات‬ ‫لە دەی��ان فیستیڤاڵی وەرزش��ی لە سنوری‬ ‫هەموو لقەکانی الوان و قوتابیان یەکێک لەو‬ ‫خوالنە خولی بارزانی نەمر بوو کە ئێستا بۆتە‬ ‫فیستیڤاڵی بارزانی نەمر لەسەر ئاستی هەرێم‪،‬‬ ‫ئەوە زۆر گرنگە بە هەزاران تیپی میللی لەو‬ ‫چوارچێوەی خولی بارزانی نەمر بەشدارییان‬ ‫کردووە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬بۆ ئێوە قورس نەبوو ئەزمونی ئەو‬ ‫رێکخراوە شۆرشگێڕە بێنن بۆ کوردستانێکی‬ ‫ئازاد و باوەڕهێنانی الوان بەوەی ئەو رێکخراوە‬ ‫بەدیهێنەری خواست و داخوازییەکانیەتی؟‬ ‫و‪ :‬نەخێر قورس نەبوو‪ ،‬وەکو رێکخراوەکە‬ ‫لقمان لە شارەکان هەبوو وەکو لقی هەولێر‬ ‫نەینەوا سلێمانی کەرکوک ئ��ەو رێکخراوە‬ ‫کۆمەڵێک باڵو ک��راوەی هەبوو دەگەیندرایە‬ ‫خەڵکەکە‪ ،‬خەڵک ئ��اگ��ەدار ب��وو کە بەڵێ‬ ‫رێکخراوێک هەیە بەناوی یەکێتی قوتابیان و‬ ‫الوان دیموکراتی کوردستان‪ ،‬لە چوارچێوەی‬ ‫ئ��ەو گ��ۆڤ��ارە سیاسەتی ئ��ەو رێ��ک��خ��راوە‬ ‫دەگەێندرا خەڵک بۆنمونە لە سااڵنی ‪١٩٧٠‬‬ ‫هەتا ‪ ١٩٧٣‬لە رۆژنامەی برایەتی الپەرەیەک‬

‫هەبوو تایبەت بوو بە کار و چاالکی الوان‬ ‫و قوتابیان‪ ،‬بەرنامەیەکی هەفتانە هەبوو لە‬ ‫رادی��ۆی بەغدا‪ ،‬گۆڤاری پێشکەوتن هەبوو‪،‬‬ ‫گۆڤاری خەباتی قوتابیان و الوان هەبوو‪،‬‬ ‫گۆڤاری بەیان هەبوو لقی کەرکوک دەری‬ ‫دەکرد‪ ،‬گۆڤاری موژدە هەبوو لقی سلێمانی‬ ‫دەری دەکرد‪ ،‬گۆڤاری هیوای قوتابیان و الوان‬ ‫لقی ئاوارە دەری دەکرد‪ ،‬گۆڤاری رۆژی الوان‬ ‫لقی نەینەوا دهۆک دەری دەکرد‪ ،‬ئەو گۆڤارانە‬ ‫بە بەردەوامی لە رێکخستنە نهێنیەکانەوە‬ ‫دەگەێندرایە خەڵک‪ ،‬خەڵکیش ئاگەدار بوو لە‬ ‫سیاسەتی ئەو رێکخراوە بەرنامەش لە ئێزگەی‬ ‫دەنگی شۆرش هەبوو خەباتی رێکخراوەکەمان‬ ‫خەباتێکی کوردستانی نەبوو‪ ،‬بەڵکو خەباتێکی‬ ‫نێودەوڵەتی ب��وو بگرە لە ‪ ١٤‬فیستیڤاڵی‬ ‫جیهانی الوان و قوتابیان نوێنەرییان هەبووە‬ ‫لە ساڵی ‪١٩٥٥‬ەوە هەتا ‪ ١٩٨٧‬لە چەندەها‬ ‫کۆنفراسی نێودەوڵەتی بەشدار بوون‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئ��ەو س��ەردەم��ەی تۆ بەرپرسی لقی‬ ‫هەولێر بووی کار و چاالکیتان چی بوو؟‬ ‫و‪ :‬رێز و حورمەتی بێ پایانم هەیە بۆ‬ ‫خەڵکی هەولێر ه��ەر چەند م��ن هەولێری‬ ‫نیم‪ ،‬بەاڵم خۆم بە هەولێری دەزانم‪ ،‬چونکە‬ ‫یەکەمجار کە شوێنێک منی هان دابێت بۆ‬ ‫ئەوەی بچمە ناو خەڵک پێشتر لەناو مەکتەبی‬ ‫سکرتاریەت ب��ووم لەناو چوارچێوەیەکی‬ ‫زۆرتەسکدا‪ ،‬هەرچەند من بوومە بەرپرسی‬ ‫لقی هەولێری یەکێتی قوتابیان و الوان چەند‬ ‫مانگێک مابوو کۆنگرەی ئازادی بکرێت خەڵک‬ ‫زۆر دەیانوت تۆ گوازرایەوە لقی هەولێر چەند‬ ‫مانگێک م��اوە بۆ کۆنگرە دەرناچی ریسوا‬ ‫دەبی‪ ،‬بەاڵم پێشتر خەڵک بە باشی باسی‬ ‫هەولێریان دەکرد زۆر لە خزمانی خۆمان لە‬ ‫بادینان کە تووشی ئەنفال بوون هاتنە هەولێر‬ ‫باسی مرۆڤایەتی و مرۆڤدۆستی هەولێرییان‬ ‫دەکرد‪ ،‬خەڵکی هەولێر پاروی دەمی زارۆکی‬ ‫خۆیان دەردەهێنا دەیاندا بەو وانەی هاتبوونە‬ ‫بەحرکە و قوشتپە و ئەو شوێنانە خەڵک‬ ‫دەیانوت مرۆڤدۆستی هەبێت هەر هەندەی‬ ‫خەڵکی هەولێرە‪ ،‬بۆیە کە ئ��ەوان باسیان‬ ‫دەکرد منیش وتم زۆر ئاساییە هەموو کەس‬ ‫لەگەڵ خەڵکی هەولێر دەگونجێت‪ ،‬بە بێ دوو‬

‫دڵییەوە ئیشی باشمان کرد‪ ،‬چووینە کۆنگرە‬ ‫جێگای خۆشحاڵییە ئەوەی لە سەرکردایەتی‬ ‫الوان من یەکەم دەنگی کۆنگرەی ئازادیم‬ ‫هێنا‪ ،‬چووینە هەولێر ئەوانەی ئیشیان لەگەڵ‬ ‫دەک���ردم کۆمەڵێک گەنجی زۆر م��ان��دوو و‬ ‫خۆبەخش بوون یەکێک لە هەڵمەتەکانی لقی‬ ‫هەولێر پاککردنەوەی شار و نەخۆشخانەکان‬ ‫بوو یارمەتی خێزانە هەژارەکانمان دەدا‪.‬‬ ‫پ‪ :‬دەوترێت خۆشەویستیەکی زۆر لە نێو‬ ‫دڵی گەنجەکانی ئاکرێ هەیە بۆ تۆ؟‬ ‫و‪ :‬م��رۆڤ ش��وک��ری خ��وا بکات ک��ە ئەو‬ ‫رەوشتەی بە من داوە من قەرزداری دایک و‬ ‫باوکی خۆمم کە منیان بەو شێوەیە پەروەردە‬ ‫ک���ردووە‪ ،‬س��ادە بم لەگەڵ هەموو چین و‬ ‫توێژەکان بگونجێم الی من مەسولیەت خۆ بە‬ ‫گەورە زانین نییە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬سااڵنێک لەناو یەکێتی الوان بووی‬ ‫هەوڵت نەدا بۆ پۆستی سکرتێری الوان یان‬ ‫خۆت نەتویست؟‬ ‫و‪ :‬الی من مەسئولیەت زۆر گرنگ نییە‪،‬‬ ‫بەڵکو خزمەتکردن گرنگە ئێستاش من‬ ‫کارگێڕی لقم ئەگەر ئیشێک هەبێت دەچم‬ ‫کورسی هەڵدەگرم الفیتە لێدەم بەس ئەوەی‬ ‫م��رۆڤ تموحی نەبێت تموح هەر هەیە لە‬ ‫کۆنگرەی شەش نێتی سکرتێریم هەبوو خۆم‬ ‫هەڵبژارد دەری��ش چووین‪ ،‬بە داخ��ەوە کە‬ ‫باس دەکەم کۆنگرەی پێش ئێمە کۆنگرەی‬ ‫قوتابیان و ئافرەتان گرێدرا دیار بوو خەڵکی‬ ‫ناوچەی ده��ۆک بوونە سکرتێر‪ ،‬دی��ار بوو‬ ‫پێشنیاری حزب بوو کە حیسابێک بۆ خەڵکی‬ ‫ناوچەی هەولێر و سلێمانی بکرێت‪ ،‬ڕەنگە زۆر‬ ‫کەس بڵێت نەجات باپیر رێز و تەقدیرم هەیە‬ ‫بۆی بڵێن کودەتای بەسەر عەبدوڵاڵ ئەلیاس‬ ‫کرد‪ ،‬بەڵکو هەتا دوا ساتیش نەجات باپیر‬ ‫لەگەڵ هەڤااڵنی مەکتەبی سکرتاریەت هەر‬ ‫دەیوت کاک عەبدوڵاڵ سکرتێرە بەس ئەوەبوو‬ ‫پێشنیارێک بۆ ناوچەی هەولێر و سلێمانی‬ ‫کرا‪ ،‬پێشتر لەسەر ئەو پێشنیارە کۆک بووین‬ ‫مەسەلەن ئەگەر من نەمێنم ک��اک نەجات‬ ‫باپیر بێتە سکرتێر لە کۆبونەوەی مەکتەبی‬ ‫سکرتاریەت کاک رێبوار یەڵداش لەوێ بوو من‬ ‫لەسەر پێشنیاری خۆمەوە رەتم کردەوە‪.‬‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫دیالن محەمەد‪ :‬کریستاڵ بە دوو گۆرانی داهێنانی کردووە‬ ‫کەچی من سەیارەم دروستکردووە هیچم نەکردوە‬ ‫دیمانە‪ :‬محەمەد عومەر‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫دیالن محەمەد لە دایکبووی ساڵی ‪١٩٩٣‬‬ ‫شاری سلێمانییە‪ ،‬لە ئێستادا قوتابی پۆلی‬ ‫‪١٠‬ی ئامادەیی پیشەی راستکردنەوەی‬ ‫ئۆتۆمبێلە(تعدیل چ��ی)ە بە هاوکاری‬ ‫باوکی توانیویەتی ئۆتۆمبێلێک دروست‬ ‫بکات‪ ،‬هەر وەکو خۆی دەڵێت لە سلێمانی‬ ‫سوکایەتی پێکراوە و مۆڵەتی شۆفێرییان‬ ‫لێوەرگرتووە بەهۆی ئەوەی ئۆتۆمبێلەکەی‬ ‫خۆی دروستی کردووە دەشڵێت «کریستاڵ‬ ‫بە دوو گۆرانی داهێنانی کردووە کەچی من‬ ‫سەیارەم دروستکردووە هیچم نەکردوە»‪.‬‬

‫پێشکەوتن‪ :‬چ��ۆن ئ��ەم ئۆتۆمبێلەت‬ ‫دروستکردووە؟‬ ‫دی�ل�ان‪ :‬ل��ە س��اڵ��ی ‪ ١٩٩٤‬دا باوکم‬ ‫لەگەڵ مامێکمدا هەیکەلی سەیارەکیان‬ ‫دروستکردووە دوای ئەوەی باوک و مامم بە‬ ‫هۆی چەند هۆکارێک چوون بۆ دەرەوەی‬ ‫واڵت وازیان لێهێنا تا ساڵی ‪ ٢٠١٠‬کە لە‬ ‫لە هەندەران گەڕانەوە بە هاوکاری مامم‬ ‫و باوکم و برایەکم خەریکی دروستکردنی‬ ‫سەیارەکە بووین‪ ،‬ئەوە بوو سەیارەکەمان‬ ‫تەواو کرد‪ ،‬لە خوا بە زیادبێت شتێکی زۆر‬

‫جوانی لێ دەرچوو‪.‬‬ ‫پێشکەوتن‪ :‬کەرەستەکانی ل��ە چی‬ ‫پێکهاتوە؟‬ ‫دی�ل�ان‪ :‬مەکینەکە و گ��ێ��ڕەک��ەی هی‬ ‫پیکابێکی هەشتاو پێنجە هەموو شتەکانی‬ ‫تری تەرهیمکراوە‪.‬‬ ‫پێشکەوتن‪ :‬هیچ الیەنێک هاوکاری و‬ ‫پاڵپشتی کردووی؟‬ ‫دیالن‪ :‬هیچ کەسێک هاوکاری نەکردم‬ ‫تەنیا لە رێی کاک بروسک نوری شاوێسەوە‬ ‫کتابی بۆ کردم بۆ کاک کەریم وەزیری‬

‫‪19‬‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪20‬‬

‫ن��اوخ��ۆ ل��ەوێ رێزێکی زۆری���ان لێگرتم‬ ‫دەستخۆشیان لێکردم‪ ،‬ب��ەاڵم لێرە هیچ‬ ‫دەستخۆشیەکیان لێنەکردم ئەوپەڕی‬ ‫سوکایەتیان پێکردم‪ ،‬تا ئێستا مۆڵەتی‬ ‫شۆفێریم گیراوە لەسەری نووسراوە جۆری‬ ‫سەرپێچی خ��ۆی دروس��ت��ی��ک��ردووە واتە‬ ‫سەیارەکە دروستکراوی خۆتی‪ ،‬کە خۆت‬ ‫سەیارەیەک دروست بکەی بە سەرپێچی‬ ‫دادەندرێ ئەمە یاسایەکە تازە لە هاتوچۆی‬ ‫سلێمانی دەرچووە‪.‬‬ ‫پێشکەوتن‪ :‬هاتوچۆی سلێمانی تابلۆت‬ ‫دەداتێ؟‬ ‫دی�لان‪ :‬یەکەم کەسم لە کوردستان‬ ‫سەیارە دروست بکەم‪ ،‬ژمارە ‪١‬ی کوردستانم‬ ‫لێداوە بۆ جوانی‪ ،‬ئەوە نییە ژمارە بێت‬ ‫تەنیا بۆ جوانی و بۆ ناوی کوردستانە کە‬ ‫سەیارەکە تاکە‪ ،‬هەر ئەوە هەیە لە هەموو‬ ‫جیهاندا‪ ،‬هاتوچۆی سلێمانی خستیە سەر‬ ‫فالتێک بردیان چوومە هاتوچۆی سلێمانی‬ ‫وتیان دەبێت تەعاهودی مەحکەمە بدەی‬ ‫لە ماوەی ‪ ٧٢‬سەعاتدا سەیارەکە لەناو‬ ‫هەرێمدا نەمێنێت‪ ،‬خۆ بی ئێمی رەبیعە‬ ‫نییە لە شاردا نەمێنێت تەنیا سەیارەیەک‬ ‫خۆت دروستی بکەی بۆ دەبێت بیبەیتە‬ ‫دەرەوەی شار لە ‪٢٠١٢/٦/٨‬وە مۆڵەتەکەم‬ ‫گیراوە دەڵێن ناتدەینەوە تاوەکو تەعاهودی‬ ‫مەحکەمە نەهێنی خۆ تاوانبار نیم‪.‬‬ ‫پ��ێ��ش��ک��ەوت��ن‪ :‬ک��ێ��ش��ی ل��ێ��خ��وڕی��ن��ی‬ ‫ئۆتۆمبێلەکەت چ��ەن��دە ت��ا ک��وێ پێی‬ ‫رۆیشتی؟‬ ‫دیالن‪ :‬هەتا سەنگاو و دوکان و سورداش‬ ‫لێم خوڕیوە‪ ،‬خەڵکێکی زۆر داوا دەکات پێ‬ ‫بفرۆشم پێم نەفرۆشتووە پارەیەکی چاکیان‬ ‫پێ دوام‪ ،‬بەاڵم نرخەکەی ناڵێم‪.‬‬ ‫پێشکەوتن‪ :‬ئەگەر الیەنێک هاوکاریت‬ ‫بکات ئامادەیی ئەوەت تێدایە کاری لەوە‬ ‫گەورەتر بکەی؟‬ ‫دیالن‪ :‬ئەمە ئیشی یەکەمجارمان نییە‬ ‫س��ەی��ارەی بچوکترمان دروس��ت ک��ردووە‬ ‫مەکینەی مانتۆڕی لەسەر بووە‪ ،‬بەرە بەرە‬ ‫پەرەمان بە ئیشەکەمان داوە‪ ،‬لە سلێمانیدا‬ ‫یارمەتی کەس نادرێت بەراستی سلێمانی‬

‫حکومەتێکە هەولێر حکومەتێکە‪ ،‬ئەوەی‬ ‫هەولێر یارمەتی دروام لە الیەن کاک کەریم‬ ‫وەزیری ناوخۆ هیچ کەسێک لێرە یارمەتی‬ ‫ن��ەداوم بەس ئەوە ماوە سەیارەکە ببەم‬ ‫هەولێر فەحسی بکەن‪ ،‬ژمارەم بدەنێ بە‬ ‫داخەوە لێرە بە منیان دەوت هیچ کەس‬ ‫ژمارەت بۆ ناکات‪ ،‬لە هەولێر بۆیانکردم‬ ‫لێرە بۆتان نەکردم یانی من گەنجێکی‬ ‫دانیشتووی سلێمانیم ب��ۆ ل��ە هەولێر‬ ‫پێشوازیم لێدەکەن بۆ لێرە سوکایەتیم‬ ‫پێدەکەن‪.‬‬ ‫پێشکەوتن‪ :‬ناوت لە لیستی داهێنەران‬ ‫هەبوو؟‬ ‫دی�لان‪ :‬ن��اوی کریستاڵی تێدایە دوو‬ ‫گۆرانی وت��وە ئەمە داهێنانە یان ئەمە‬ ‫داهێنانە گەنجێک سەیارە دروست بکات‪،‬‬ ‫چووم بۆ وەزارەتی رۆشنبیری بە من دەڵی‬ ‫ئیشی من دەنگە ئیشی من سەیارە دروست‬ ‫کردن نییە‪.‬‬

‫هاتوچۆی سلێمانی‬ ‫سەیارەکەمیان خستە‬ ‫سەر فالتێک و‬ ‫بردیان وتیان دەبێت‬ ‫تەعاهودی مەحکەمە‬ ‫بدەی لە ماوەی ‪٧٢‬‬ ‫سەعاتدا سەیارەکە‬ ‫لەناو هەرێمدا‬ ‫نەمێنێت‬

‫گرنگی هۆشیاری‬ ‫سیاسی لە سەردەمی‬ ‫سیاسیدا‬

‫ئەرشد خەلیل شوانی‬

‫ت��ەواو کامڵبوونی هۆشیاری سیاسی لە‬ ‫کۆمەڵگا پێشکەوتووەکاندا دەتوانێت گۆڕانی‬ ‫مەزن بکات لە بواری ڕۆشنبیری و سیاسی‬ ‫و کۆمەاڵیەتی ئەمەش وادەک��ات هۆشیاری‬ ‫سیاسی تاک پێرفێکت بێت‪.‬‬ ‫لەم بوارەشدا گرنگترین سەرچاوەکانی‬ ‫گەشەکردنی هۆشیاری سیاسی بریتی یە لە‬ ‫ماس میدیا (هۆکارەکانی ڕاگەیاندن بە هەموو‬ ‫جۆرەکانیەوە) جا چ سەربەخۆ بێت یان‬ ‫الیەندار بێت‪ ،‬هەروەها ڕێکخراوەکانی کۆمەڵی‬ ‫مەدەنی بە هەموو پسپۆڕەکانیانەوە لەم بارەدا‬ ‫ڕۆڵی کاریگەر و بەرفراوانیان هەیە‪.‬‬ ‫نابێت ئەوەشمان لەیاد بچێت کە خودی‬ ‫تاک سەنتڕاڵی گۆڕانکاریەکانە بۆیە دەبێت‬ ‫تاک هەوڵی خۆڕۆشنبیرکردن بدات لە ڕێگەی‬ ‫خوێندنەوەو بە دواداچوونی بۆ سەرچاوەکانی‬ ‫کتێب و ڕۆژنامە و گۆڤارەکان و بەشداریکردن‬ ‫لە خول و سیمینارە سیاسیەکان‪.‬‬ ‫بە هەمان شێوەش بەشداریکردنی تاک لە‬ ‫پڕۆسە سیاسیەکاندا وەکو ناڕەزایەتیەکان و‬ ‫خۆپیشاندان و بەشداریکردن لە پرۆسەکانی‬ ‫هەڵبژاردن و دەنگدان ئاستی هۆشیاری تاک‬ ‫بەرز دەکاتەوەو فکر و هزری نوێ الی تاک‬ ‫گەاڵڵە دەکات وجارێکی تر ڕوئیای سیاسی‬ ‫تاک سەر لەبەری نوێ دەکاتەوە‪ ....‬ئەمەش‬ ‫ڕاستەوخۆ خزمەتی بەرەو پێشچوونی پڕۆسە‬ ‫و ک��اری سیاسی و دیموکراسی دەک��ات لە‬ ‫وواڵتدا‪.‬‬ ‫وە گرنگی هۆشیاری سیاسی لە کۆمەڵگا‬ ‫تازە فراژووبووەکان لە وێدا ڕەنگ دەداتەوە کە‬ ‫ڕوئیای تاک بۆ دۆزەکانی گەل و کۆمەڵگای‬ ‫خۆی شرۆڤە بکات و هەوڵی گەشەسەندنی‬ ‫کۆمەاڵیەتی بدات لە ڕێگای بە پڕاکتیزەکردنی‬ ‫ئ��ەرک و مافەکانی بە خ��ودی سیستەمی‬ ‫حوکمرانیدا‪.‬‬

‫ئــەدەب‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫پشتیوان هەڵەبجەیی‪:‬‬ ‫ژیانم هێندە ال جوانە ئەگەر بشمکوژێت‬ ‫توانای خۆکوشتنم نییە‬ ‫دیدار عومەرعەزیز‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫شاعیر و چ��ی��رۆک ن���وس‪ ،‬پشتیوان‬ ‫عەلی عبدالرحیم‪ ،‬پشتیوان هەڵەبجەیی‬ ‫لەدایکبووی ‪١٩٨٤‬ی هەڵەبجەی شەهید‪،‬‬ ‫دانیشتووی هەڵەبجەیە‪ ،‬ساڵی ‪ ٢٠٠١‬دەستی‬ ‫داوەتە نوسین‪ )٣( ،‬سێ کتێبی چاپ کراوی‬ ‫هەیە‪ .‬ڕۆمانی (شانۆگەری مەمللەکەتی‬ ‫(ڕۆحە پەشموردەکان) هەروەها نامیللکە‬ ‫شیعری (پەیامی عیشق) و کۆمەڵە چیرۆکی‬

‫(جەلالدێکی قوربانی) ئێستاش (‪ )٢‬کتێبی‬ ‫ئامادەی چاپ کردنە کە بریتین لە ڕۆمانێک‬ ‫و کۆمەڵێک نامەی ئەدەبی‪.‬‬ ‫بەبابەتی شیعر و چیرۆک بەشداری زیاد‬ ‫لە (‪ )١٦‬شازدە ڤێستیڤاڵی کردووە و لە(‪)٤‬‬ ‫چوار ڤێستیڤاڵدا پلەی یەکەمی لەبواری‬ ‫چیرۆکدا بەدەست هێناوە و لە ڤێستیڤاڵێکدا‬ ‫پلەی دووەمی بەدەست هێناوە‪.‬‬

‫پێشکەوتن‪ :‬ساڵی نوسینی یەکەم شیعرت‬ ‫بۆ کەی دەگەڕێتەوە؟‬ ‫پشتوان‪ :‬سەرەتای نوسینم دەگەڕێتەوە‬ ‫بۆ ساڵی (‪ )٢٠٠١‬ب��ەاڵم یەکەمین پارچە‬ ‫شیعرم کە ڕووناکی بینیوە و لە گۆڤارێکدا‬ ‫باڵو بووەتەوە ساڵی (‪ )٢٠٠٢‬بووە‪.‬‬ ‫پێشکەوتن‪ :‬وەک هەموو پرسیارێکی‬ ‫تەقلیدی شیعر الی تۆ چی یە؟‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫گەورەترین‬ ‫ئازارم لە نوسینی‬ ‫شیعرێکدا کۆتایی‬ ‫پێدەهێنم‬

‫‪21‬‬

‫ئــەدەب‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪22‬‬

‫پشتیوان‪ :‬شیعر دەک��رێ ئیحساس و‬ ‫هەستی م��رۆڤ بێت‪ ،‬وە دەک��رێ مرۆڤ‬ ‫شتێکی هەبێت ب��ە زووبانێکی ئاسایی‬ ‫نە توانێت تەعبیری لێ ب��ک��ات‪ ..‬شیعر‬ ‫دونیایەکی جاوێدانیە شاعیر تیایدا ئەچێتە‬ ‫خەڵوەتەوە‪ ..‬هەر ئەمەش وای ک��ردووە‬ ‫شاعیران بە شێت پێناسە بکرێن‪ ،‬ئاخر‬ ‫زۆر کەس لەو خەڵوەت و دونیا جاوێدانیەی‬ ‫شاعیر تێناگات‪.‬‬ ‫پێشکەوتن‪ :‬بەکێ دەگوترێت شاعیر؟‬ ‫هەڵەبجەیی‪ :‬لە مێژە باس لە شاعیر بوون‬ ‫دەکرێت‪ ،‬الی من شاعیر ئەوەنیە کە تەنها‬ ‫ووشە ڕیز بکات‪ ،‬شاعیر دەبێت ئەخالقیانە‬ ‫شاعیربێت و بە مانای وشە بیسەلمێنێت کە‬ ‫شاعیرە‪ ،‬ناکرێت شاعیر لە شیعردا باسی‬ ‫گوڵ و پەپولە و جوانی و فیردەوس و بە‬ ‫هەشتی زەمین و پیرۆزی ئافرەت بکات و‬ ‫کەچی لە ژیانی ئاسایدا مرۆڤێکی پیرۆز‬ ‫نەبێت‪ ،‬من هەمیشە کێشەم لەگەڵ ئەو‬ ‫مرۆڤانەدا هەیە کە لە شیعردا شاعیرن و لە‬ ‫ڕاستیشدا هیچیان کەمتر نیە لە جەالدێک‪،‬‬ ‫شاعیرێک ئەگەر گرنگی بە شکانی دڵێک‬ ‫نەدات الی من شاعیر نیە و خۆی بە پەیژەی‬ ‫شیعردا هەڵواسیوە بۆ گەشتن بە پلەکانی‬ ‫خۆشی‪ ،‬ناکرێت جۆگەلەی خوێن لە بەر‬ ‫پێی شاعیرەوە بڕوات و لە شیعردا باسی‬ ‫سەرزەمینێکی جوانم بۆ بکات‪..‬‬ ‫پێشکەوتن‪ :‬ئەوەی کە باستکرد تاچەند‬ ‫لە خۆتتدا ڕەنگی نەداوەتەوە؟‬ ‫هەڵەبجەیی‪ :‬وەک خ��ۆم ه��ەوڵ دەدەم‬ ‫لە ژیانی ئاسایشدا وەک ئەو دێڕانەبم کە‬ ‫دەینوسم‪.‬‬ ‫پێشکەوتن‪ :‬ئایا هەموو کەس دەتوانێ‬ ‫ببێتە شاعیر؟‬ ‫هەڵەبجەیی‪ :‬نوسەرێکی بیانی دەڵێت‪:‬‬ ‫هەموو کورد شاعیرە‪ ،‬ئەمە تا سنورێک ڕاستە‬ ‫کورد لە ڕووی هەست و سۆز و عاتفیەوە‬ ‫شاعیرانە هەڵکەوتووە‪ ،‬ب��ەاڵم ئەستەمە‬ ‫هەموو کەس بتوانێ شیعر بنوسێت‪ ،‬ئەگەر‬ ‫هەموو کەسیش بتوانێت شیعر بنوسێت‬ ‫کێشە نابێت‪ ،‬بەاڵم دواجار شیعری داهێنەرانە‬

‫ئەمێنێتەوە ڕەنگە لە مێژوودا هەزاران کەس‬ ‫شیعری نوسیبێت کەچی ئێستا ئێمە چەند‬ ‫شاعیرێک دەناسین‪ ،‬ئەوە نیشانەی ئەوەیە‬ ‫کە هەموو کەس ناتوانێ ببێتە شاعیر‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەکرێت هەموو کەس شیعر بۆ خۆی و چەند‬ ‫کەسانێک بنوسێت‪.‬‬ ‫پێشکەوتن‪ :‬وەک شاعیرێک شیعر چی پێ‬ ‫بەخشیت و چی لێسەندیتەوە؟‬ ‫هەڵەبجەیی‪ :‬دەتوانم بڵێم شیعر و دونیای‬ ‫نوسین و خوێندنەوە یەک دونیا شتی جوانی‬ ‫بە من بەخشیوە‪ ،‬ئارامی و میهرە بانی و‬ ‫دڵفراوانی و لێبوردەیی و سەبر‪ ،‬بەگشتی‬ ‫هەرچی شتی جوان لە کەسایەتی مندا هەبێت‬ ‫ناسینی شیعرە و ئەوەشی شیعر لە منی‬ ‫سەندەوە شتە ناشیرینەکانە وەک توڕەیی‬ ‫و زوو هەڵچون و خەسڵەتە سلبیاتەکان‪،‬‬ ‫دەت��وان��م بڵێم لە گەورەترین هەڵچونمدا‬ ‫پەنا دەبەمە بەرگوێگرتن لە شیعرێک‪ ،‬یان‬ ‫گەورەترین ئ��ازارم لە نوسینی شیعرێکدا‬ ‫کۆتایی پێدەهێنم‪ ،‬دواجار شیعر خۆمی بۆ‬ ‫دۆزیمەوە و خۆمی پێبەخشیم‪ ،‬دیوی دووەمی‬ ‫نەگریسی خۆمی لە کۆڵ کردمەوە‪.‬‬ ‫پێشکەوتن‪ :‬عەشق تا چەند ڕەنگدانەوەی‬ ‫دەبێت لە سەر دەق؟‬ ‫هەڵەبجەیی‪ :‬عیشق س��ەرچ��اوەی��ە بۆ‬ ‫بەردەوامی ژیان‪ ،‬ئەگەر شاعیرێک عاشق‬ ‫نەبێت پێم وایە ناتوانێت ژیان دۆستیش‬ ‫بێت‪ ،‬چونکە عاشقانی دنیا ئ��ەوان��ەی‬ ‫ک��ە ل��ە عیشق تێگەشتوون ل��ە چ��اوی‬ ‫مەعشوقەکانیانەوە ژیان دەبینن بۆیە عیشق‬ ‫پێویستە بۆ خوڵقاندنی دەقی داهێنەرانە‪،‬‬ ‫بە مەرجێک شاعیر بچوک نەبێت بۆ ئاستی‬ ‫بچوکی عیشقەکەی‪ ،‬دەکرێت عیشقەکەی‬ ‫بەرێتە سەرەوە تا ئاستی نەمری‪.‬‬ ‫پێشکەوتن‪ :‬خوێندنەوە تا چەند گرنگە‬ ‫بۆ شاعیر؟‬ ‫هەڵەبجەیی‪ :‬ناکرێت شاعیر ب��ە بێ‬ ‫خوێندنەوە و ئاگاداربوون لە ئەدەبیاتی‬ ‫دونیا دەست باتە نوسین یان لە ناوەڕاستی‬ ‫ڕێگا دەست لە خوێندنەوە هەڵگرێ‪ ،‬چونکە‬ ‫چ��ۆن کۆترێک بۆ فڕین باڵی پێویستە‪،‬‬

‫شاعیریش بۆ نوسین خوێندنەوەی پێویستە‬ ‫ب��ە مەرجێک ه��ەم��وو چەشنە شیعرێک‬ ‫ی��ان ئەدەبێک بخوێنێتەوە و نەکەوێتە‬ ‫ژێر کاریگەری هیچ ڕێباز و قوتابخانە و‬ ‫شاعیرێک‪ ،‬دەکرێت لە کۆی خوێندنەوەکانی‬ ‫شێوازێک بۆ خۆی دروستبکات بە بێ خۆ‬ ‫دووبارە کردنەوە‪.‬‬ ‫پێشکەوتن‪ :‬خامەی الوان��ی ئێستا لە‬ ‫بواری شیعر چۆن دەبینی؟‬ ‫هەڵەبجەیی‪ :‬بەداخەوە لە ئێستا دەبینم‬ ‫شاعیر زۆر بووە بە جۆرێک کە فەیسبووک و‬ ‫سایتەکان دەکەیتەوە جگە لە شیعر شتێکی‬ ‫ئەو تۆ نا بینیت کەچی بە دەگمەن دەقێکی‬ ‫شیعر دەبینیت‪ ،‬یان ئەوەتانێ بەر وشەی بازار‬ ‫دەکەویت یان لە سەر شێوازی کالسیک بە‬ ‫سەقەتی دەنوسن من نائومێدم لە داهاتووی‬ ‫شیعری الوان بەڕاستی بەبێ خوێندنەوە و‬ ‫وشیاری دەنوسن‪ ،‬بەاڵم لە گەڵ ئەوەشدا پێم‬ ‫خۆشە دەنوسن ئەگەر لە هەزاردا یەک الو‬ ‫ببێتە شاعیر من پێم جوانە‪..‬‬ ‫پێشکەوتن‪ :‬ئ��ەم وشانە الی تۆ چی‬ ‫دەگەیەنێت (ژیان دایک نیشتیمان)‬ ‫هەڵەبجەیی‪:‬‬ ‫ژیان‪ :‬هێندە الم جوانە ئەگەر بشم کوژێت‬ ‫توانای خۆکوشتنم نیە‪.‬‬ ‫دای��ک‪ :‬بەهەشت لە ژێرپێیدایە دەبوو‬ ‫دونیاشی لە سەر دەست بوایە‪.‬‬ ‫نیشتیمان‪ :‬من و ژیان و جوانی و ناشیرین‬ ‫و خەم و خۆشیەکان پێکەوە گرێدەدات و‬ ‫ئەوێیە کە منی لە ئامێز گرتووە‪.‬‬ ‫پێشکەوتن‪ :‬لە کۆتایدا کۆمێنتت چیە لە‬ ‫سەر ڤێستیڤاڵەکان ؟‬ ‫هەڵەبجەیی‪ :‬ڤێستیڤاڵ الی م��ن کە‬ ‫(‪ )٤‬چ��وار خەاڵتی یەکەمم هەیە تەنها‬ ‫بۆچونی(‪ )٣‬سێ کەسە‪ ،‬کە وەک لیژنە‬ ‫دەستنیشان کراوون و ئەگەر ئەو سێ کەسە‬ ‫بگۆڕێ بە (‪ )٣‬کەسی تر ڕەنگە ئەنجامەکان‬ ‫بە جۆرێکی تر دەرچ��ن چوون بە تایبەت‬ ‫شیعر ناکێشرێت‪ ،‬ڤێستیڤاڵەکان نە دڵخۆشم‬ ‫دەکا و نە دڵگران‪.‬‬

‫ئــەدەب‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫ڕێدار سابیر‪ :‬ئەوەندە بەهەڵە ناشیعرو زڕەشیعر بەخەڵکی‬ ‫دەفرۆشرێن ودەناسرێن‪ ،‬خەڵکی چێژی شیعریان سواوە‬ ‫دیمانە‪ :‬سانا هێمن‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫توانیوویەتی چەندین پارچە شیعری‬ ‫ناوازەو جوان بنووسێت و جێ پەنجەی دیاری‬ ‫بێت لەم ب��وارەدا‪ ،‬تاکو ئێستا بەردەوامە‬ ‫لەم جیهانەداو دانەبڕاوە‪ ،‬بۆ ئەم مەبەستە‬ ‫دیمانەیەکمان لەگەڵیدا ئەنجامدا‪:‬‬ ‫سەرەتا باسی لەسەرەتای دەستپێکی‬ ‫شیعرنووسینی کردو گووتی» بۆ تەمەنی‬ ‫چواردەساڵیم دەگەڕێتەوە‪ ،‬ئەوکات تازە‬ ‫لەهەوڵی موماڕەسەکردنی ڕاژانی هەست و‬ ‫سۆزوخەیاڵ بووم بۆ سەرکاغەز‪ ،‬هەموو ئەو‬ ‫دیمەن و ڕووداو و حاڵەتانەی کەدەمبینین‬ ‫و لەناخمدا بوونیان هەبوو بەوردودرشتیەوە‬ ‫کاریگەریان لەسەرم هەبوو‪ ،‬سەرباری حاڵە‬ ‫سایکۆلۆژیەکانی خۆم و مەراق و خەون و‬

‫پرسیارە وەهمیەکانی زەینم‪ ،‬بەاڵم سەرەتا‬ ‫هەوڵەکانم کاڵ و کرچ و سادەو زۆر ئاسایی‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫پاشان باسی لەوەکرد کەبەچەند زمان شیعر‬ ‫دەخوێنێتەوەو چەند گۆرانیبێژ شیعرەکانیان‬ ‫کردوە بەگۆرانی و گووتی» بەزمانی کوردی و‬ ‫عەرەبی ئەوەندەی تێیان بگەم دەخوێنمەوە‪،‬‬ ‫چوارکتێبی شیعریشم چاپکردوە‪،‬دوای حەوت‬ ‫ساڵ لەدابڕانی چاپکردن وائەمساڵ خەریکم‬ ‫پێنجەم کتێبم چاپ بکەم‪،‬بیست و پێنچ‬ ‫هونەرمەند شیعرەکانی منیان کردۆتە گۆرنی‪.‬‬ ‫پاشان لەوشاعیرە الوەمان پرسی لەنێو‬ ‫شاعیرە کالسیکیەکان کاریگەری کامەیانت‬ ‫بەسەرەوەیە‪ ،‬لەوەاڵمدا گووتی‪ :‬چ شاعیرانی‬

‫کالسیک و چ شاعیرانی هاوچەرخ و ئێستایش‬ ‫هەر یەکەو بەچەند دەقێکی جوانی سەرسامم‬ ‫و شاعیرێکیش شک نابەم بەتەنیا کاریگەری‬ ‫لەسەرم هەبێ‪ ،‬من بەهەموو دەقێکی جوانەوە‬ ‫حاڵ دەمگرێ و مەست و حەیران دەبم‪،‬‬ ‫جا گرنگ نییە شاعیرەکە کێیەو سەر بە چ‬ ‫قوتابخانە و گروپێکە‪.‬‬ ‫ئەو شاعیرە الوە باسی لەژیانی شاعیرانەی‬ ‫کردو گووتی» ئەم بابەتە گەلێک گرنگەو زێتر‬ ‫لەجارێ باسی لێوەکراوە‪ ،‬مەحاڵە بەتایبەتی‬ ‫لەواڵتی ئێمە تۆ بتوانی شاعیرانە بژیت‪،‬‬ ‫ڕەنگە نزیکترین کەس و ئازیزت تەحەمولت‬ ‫نەکات و ئەسڵەن گاڵتەشی پێ بێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوەندەی بۆم لوابێ توانیوومە مومارەسەی‬

‫‪23‬‬

‫ئــەدەب‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪24‬‬

‫ژیانی شاعیرانەی خۆم ک��ردوە‪ ،‬ئەگەرچی‬ ‫باجێکی زۆریشم لەپێناوی داوەو ئەزیەتی‬ ‫نەفسی و شعوریشم لەپێناویدا چەشتووە‪.‬‬ ‫لەو شاعیرەمان پرسی چ کات و ساتێک‬ ‫شیعر دەبێتە میوانت لەوەاڵمدا گووتی‪ :‬هیچ‬ ‫کات و سات و شوێنێکی دیاری کراوم نییە بۆ‬ ‫نووسین‪ ،‬ئێستاکەشی لەگەڵدابێت بێ وەاڵمم‬ ‫بۆ ئەو حاڵەتە سەیرو نائاساییە کەلەنێو‬ ‫خانەقا و شەپۆل و مەوجی شیعر نووسیندا‬ ‫گ��ەرم دادێ��م و هەڵچوونەکانمی تێداهێور‬ ‫دەکەمەوە‪.‬‬ ‫ب��اس��ی ل��ەک��ەم ب���وون���ەوەی ب�ڵاوک��راوە‬ ‫ئەدەبیەکان کردوو گووتی‪ :‬من ئێستاکەش‬ ‫مەندهۆشم کەئەوشتەی پێی دەگوترێ‬ ‫ئیلهامی شیعر لەکوێ وە بۆچی و چۆن و‬ ‫بەچ ڕێگەیەک ئەم حاڵەتە دەگاتە ناخ و دڵ و‬ ‫شعوری شاعیر‪ ،‬بەڵێ کەمبۆتەوە و کەمتریش‬ ‫دەبێتەوە‪ ،‬چونکە شەڕەشەق و شەڕەقسەی‬ ‫سیاسەت و کێشەو ئاریشەکانی نێوان‬ ‫هونەرمەندان و ڕق و قینەو ڕشتنی ژەهری‬ ‫کینەی یەکتری و دژایەتی کردن وشکاندنی‬ ‫یەکتری و‪ .....‬تادێ مەوداکە زیاترو فروانتر‬ ‫دەبێت و خەڵک و خوێنەری ئێمەش حەز‬ ‫بەم ج��ۆرە بابەتانە دەک��ەن تادەگاتە ئەو‬ ‫باڵوکراوانەی کەباس لەسێکس و وروژاندنی‬ ‫نائاسایی و نازانستیانەی جەستەی ئافرەت‬ ‫دەکات‪ ،‬بێگومان لەحاڵەتێکی ئاوادا ئەدەبیات‬ ‫خوێنەری ڕوو لەکزی دەکەن و نافرۆشێن‪،‬‬ ‫ئەمە پەیوەندی بەئاستی تێگەیشتن و‬ ‫هۆشیاری عەقڵی کۆمەڵگەوە هەیە‪.‬‬ ‫ب���ەڕای ت��ۆ شیعری ک���وردی ب��ەدەس��ت‬ ‫خۆجووینەوە و السایی کردنەوە دەناڵێنێ‬ ‫؟ لەوەاڵمدا گووتی‪ :‬چونکە شاعیرانی ئێمە‬ ‫ئەوەندەی هەڵپەو پەلەی زوو باڵوکردنەوە‬ ‫و ناوبانگ پەیداکردن و زۆر نووسینیانە‪،‬‬ ‫ئەوەندە لەخەمی داهێنان و خوێندنەوەو‬ ‫خۆڕۆشنبیرکردن نین‪.‬‬ ‫کەسانێک ه��ەن پێیان وای��ە خوێنەری‬ ‫شیعر کەم بۆتەوە ڕای بەڕێزتان چییە ؟‬ ‫لەوەاڵمدا گووتی‪ :‬ئەوەندە ت��اوان و گوناە‬ ‫بەناوی شیعرەوە دەکرێ‪ ،‬ئەوەندە بەهەڵە‬ ‫ناشیعرو زڕەشیعر بەخەڵکی دەفرۆشرێن‬

‫ودەناسرێن‪ ،‬خەڵکی چێژی شیعریان سواوەو‬ ‫بێزاری و بێ تاقەتی هەڵیپڕکاندوون‪ ،‬بۆیە‬ ‫دەتوانم بڵێم زۆربەی (ناڵێم هەمووی) ئەم‬ ‫کتێب و نامیلکانەی کە وش��ەی شیعریان‬ ‫لەسەر بەرهەمەکانیان نووسراوە شیعرنین‬ ‫و وشەو گوزارشتی عادەتی و ئاسایین و‬ ‫لەئینشاو خاتیرات و نامەی دڵداری و وێنە‬ ‫شیعری کۆپیکراوی یەکترو چەند وشەیەکی‬ ‫ه���ەزار ب���ارەک���راوی لەیەکتری وەرگ��ی��راو‬ ‫بترازێ‪ ،‬نەیتوانیووە خاوەن دەنگ و شێواز‬ ‫خەیاڵی تایبەتی خۆیان بن‪،‬ئەمەش دیسان‬ ‫دەگ��ەڕێ��ن��م��ەوە ب��ۆ زێ��دە نووسین و کەم‬ ‫خوێندنەوەو کەمتر قوڵبوونەوەو وردبوونەوە‬ ‫لەدنیابینی و حاڵەتە سەیروسەمەرەکانی‬ ‫ناخ و دەروونی مرۆڤ و هەموو ئەو ڕووداوو‬ ‫دیمەنە عاجباتیانەی کەڕۆژانە بەبەرچاوماندا‬ ‫ڕوودەدەن‪.‬‬ ‫لەدواییدا ڕێدار سابیری شاعیر لەبارەی‬ ‫دەق��ی زی��ن��دوەوە گ��ووت��ی‪ :‬نهێنی دەق��ی‬ ‫زیندوو لەوەدایە‪ ،‬کەخوێنەر و ڕەخنەگران‬ ‫و توێژەرانی ئ��ەدەب��ی و ه��ون��ەری هەست‬ ‫بکەن بەرامبەر دەقێکی بااڵوپڕ لەداهێنان‬ ‫وەستاون و ئەو شێوازو دەربڕین و وێنەو‬ ‫تەعبیرانە تازەن و لەمەوبەر نەبیستووە و‬ ‫نەیانخوێندۆتەوەو هەمیشە لەناخ و زەین‬ ‫و فکریاندا حزوریان هەیەو لەیاد ناچنەوە‪،‬‬ ‫ڕادەی سەرسوڕمانبوونیش خاڵێکی گرنگی‬ ‫ئەم نەمریەی دەقە‪ ،‬من خۆیشم هەر لەهەوڵی‬ ‫نووسینی ئەوانە دامە‪.‬‬

‫ئەم کتێب و نامیلکانەی‬ ‫وشەی شیعریان‬ ‫لەسەر بەرهەمەکانیان‬ ‫نووسراوە شیعر نین‬ ‫و وشە و گوزارشتی‬ ‫عادەتی و ئاسایین لە‬ ‫ئینشا و خاتیرات و‬ ‫نامەی دڵداری‬

‫ئەمڕۆ بەهارە‬ ‫نەوبەرەی گوڵە‬ ‫سازگار محەمەد‬ ‫وەختی خوێندنی نەغمەی بولبولە‬ ‫گواڵڵە سوورە خۆی دەرئەهێنی‬ ‫بۆ ئەوەی لە بەهار خۆی بنوێنێ‬ ‫لەم سات و وەختە لەم کوردستانە‬ ‫پێنج هەزار مروڤ فڕین لەم ئاسمانە‬ ‫پێنج هەزار مرۆڤ بێ تاوان کوژران‬ ‫لە وەختی بەهار سەرنگون کران‬ ‫چ دەست ئەمەی کرد چ تاوانێک بوو‬ ‫بۆ کەس ناپرسی گوناهیان چی بوو‬ ‫ئەگەر بەردیش بی ئەیهێنێتە جۆش‬ ‫چ بگا بە دڵی مرۆڤی بۆ کورد بە خرۆش‬ ‫ئەمەتاوان بوو بەرامبەر ئێمە‬ ‫لەسەر حەق خۆمان کراین بە قیمە‬ ‫کفرە و گوناحە بۆچی تاوانە‬ ‫گەر بڵێم کوردم لەم کوردستانە‬ ‫ئەمڕۆ لە جیهان مقۆ مقۆیە‬ ‫کە هەرسەرباسەو هیرۆشیمایە‬ ‫بۆ کەس باس ناکا بوکی کوردستان‬ ‫کە لە بەهاردا خۆی کرد بە نیشان‬ ‫خەاڵتی بەخشی بە عزەتی خۆی‬ ‫خۆی کرد بە ئاگرێ بۆ نەورۆزی نوێ‬ ‫بە جارێ تارای سوری ئەو پۆشی‬ ‫لە قینی دوژمن نەوەی نوێ جۆشی‬ ‫وادەنگی داوە لە هەموو جیهان‬ ‫هاتن بە یەکدا وەک باو بۆران‬ ‫بۆ لەعنەت کردن لەتاوانباران‬ ‫ڕوو ڕەشیان بکەن لە بەردەم گەالن‬ ‫بەاڵم داخەم هەمووی بەهارێ‬ ‫برینی کۆنە و دێتەوە ئازار‬ ‫خۆشی بەهارت لێ کردین بە شین‬ ‫لە جێ شادی یا ئەسرین ئەوەرین‬ ‫خوێنی شەهیدان‬ ‫بو بە گواڵلە بۆ ڕووی نیشتمان‬ ‫مژدەتان بەمێ ئەی گشت شەهیدان‬ ‫بەخاک و خۆڵی هەموو کوردستان‬ ‫هەر هەڵەبجە بو بوکی کوردستان‬ ‫کە کوردی ناساند بە هەموو جیهان‬

‫ئــەدەب‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫((حەیات مەجید)) سەلیقەیەکی جوان و خەیاڵێکی فراوان‬ ‫گەردین بەرزێوەیی‬

‫بە دیوێکی تر شاعیر‬ ‫بەزمانی هەڵبەست بە‬ ‫خۆشەویستەکەی دەڵێ‬ ‫دڵنیابە خۆشەویستی‬ ‫ئێمە لە خۆشەویستی‬ ‫پەپولەو گوڵ بێگەرد ترە‪،‬‬ ‫گوڵ ئەگەر ڕۆژێ جارێک‬ ‫باوەش بۆ پەپولە ئاوااڵ‬ ‫بکات باوەشی من بۆتۆ‬ ‫هەموو کات کراوەیە‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ببمبەرەوە بۆ ناو نەرمی نیگاکانت‬ ‫تا لە ژێر باوەشێنی برژانگتا وەنەوزێک بەم‬ ‫بمبەرەوە بۆ سەر شیلەی لێوەکانت‬ ‫تا تینویەتی ئەم غەریبیەم‬ ‫بە ماچێکی تەڕ بشکێنم‬ ‫بۆ الی نزیک گوێکانتم بە‬ ‫با نهێنی هێمنی شەوت پێ بڵێم‪.‬‬ ‫حەیات سەلیقە و خەیاڵ و ئەندێشەیەکی جوانی‬ ‫هەیە‪ .‬زۆر بە وردی سەرنج لە هەموو وردەکارییەکانی‬ ‫شیعر ئەدات‪ ،‬شارەزایەکی تەواویشی لە هونەری‬ ‫شیعردا هەیە‪..‬سەیرکەن چ زمانێک بە کار دەهێنێت‬ ‫بۆ ئاخافتن‪.‬لەگەڵ خۆشەویستەکەی‪ .‬ئاخر شیعر‬ ‫چەمکێکە هەمیشە هەوڵ دەدات هەموو ئەو یاسایانە‬ ‫بشکێنێت کە کۆمەڵگە بە حەرامی دەزانێت‪ ،‬بۆیە‬ ‫هێندە بە ئارامی بە مەعشوقەکەی دەڵێ ماندوو‬ ‫بوم لە تێڕوانینی کۆمەڵگا بۆ عەشق‪ .‬مۆڵەتم‬ ‫بدە با لە ژێر باوەشێنی برژانگەکانتا سەرخەوێ‬ ‫بشکێنم‪ ،‬ئاخر نیگا ئاماژەیە بۆ ئەوە کە دەبێ زۆر‬ ‫وریابین دەنا چاوی خەڵک هەمیشە بەدوامانەوەیە‪،‬‬ ‫چونکە ئەو دەزانێ عەشق بوون نەک هەر بڤەیە‪،‬‬ ‫بەڵکو هەمیشە هەوێنی مەرگە لەو واڵتەدا بۆیە‬ ‫پێی دەبێژی بمبەرەوە بۆسەر شیلەی لێوەکانت‬ ‫با تینوەتی ئەو غەرییبیەم بە ماچێک‪ .‬بشکێنم‬ ‫ئەو هەر خۆی دەزانێ چەندە ئازارو ماندوو بوونی‬ ‫چەشتووە لەپێناو ئەو عەشقە پیرۆزەدا‪ ،‬بۆیە‬ ‫دەیەوێ بە ماچێکی تەڕ ساڕێژی ئەو زامە قوڵەی‬ ‫بکات کە دەمێکە لە دڵی دایەو هەمیشە بە دەست‬ ‫ئێش و ئازارەوە دەناڵێنێ‪ ،‬لە دوایشدا بەزمانێکی‬ ‫زۆر هێمن و لە سەر خۆ دەڵێت‪ ،‬بۆ الی نزیک‬ ‫گوێکانتم بە با نهێنی شەوت پێ بڵێم‪.‬ئاخر ئەگەر‬ ‫عەشق نەبێ دەبێ کێ بێت لە نهێنی شەو بگات‬ ‫ئەوە عەشقە وا دەکات کە لە هەمو نهێنیەکانی شەو‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫قسەکردن لەسەر شیعر کارێکی دژوارە وەلێ‬ ‫هەندێ ج��ار شیعر بۆخۆی پەلکێشت دەک��ات‬ ‫هەڵوێستەی لەسەر بکەی‪ ،‬چونکە شیعری چاک‬ ‫تا زیاتر بیخوێنیەوە زێدەترشیرنییت پێدەبەخشێ‪.‬‬ ‫ئەوە شیعرە کە دەتوانێ بێ ناسنامەو پەساپۆرت‬ ‫هەموو سنوورەکان ببڕێ‪.‬‬ ‫حەمە سەعید حەسەن گوتەنی دەقی جوان تەواو‬ ‫وەک دەقی پیرۆز هەڵگری کۆمەڵێک مانایە چەندان‬ ‫لێکدانەوە هەڵدەگرێت‪ ،‬چونکە ئەوە شیعرە ڕێمان‬ ‫بۆ خۆش دەکات کە زێدەتر بیر بکەینەوە ئەوە‬ ‫شیعرە هزرمان فراوانتر دەکات و بینینمان رونترو‬ ‫رونتر دەکات‪ ،‬ئەوە شیعرە فێرمان دەکات کە ئازاری‬ ‫نەک گوڵ بگرە دڕکیش نەدەین‪.‬‬ ‫شیعری چاکیش ل��ەوە بەدیار دەک��ەوێ��ت کە‬ ‫خوێنەر بێنێتە گۆ‪.‬‬ ‫کاتێک پر پر ئەبم لە تۆ‬ ‫عەشقت بەسەرما ئەچۆرێ‬ ‫زیاتر ترسم لێ ئەنیشێت‬ ‫خەممە کەسێک بەو ناوەدا تێبپەڕێ‬ ‫ئەو عەشقەی بە چوار دەورمدا ڕژاوە‬ ‫کۆی کاتەوە بۆخۆی بەرێ‪!..‬‬ ‫هەمیشە م��رۆڤ کە عاشق دەب��ێ ئیرەیی بە‬ ‫عەشقەکەی دەب��ات سەیرکەن (حەیات مەجید)‬ ‫چەندە جوان بەزمانێکی تژی لە شیعر‪ ،‬پڕاو پڕ لە‬ ‫مۆزێک‪ ،‬لێوان لێو لە جوانی ئیرەیی بە عەشقەکەی‬ ‫دەبات‪ ،‬چەندە جوان بە مەعشوقەکەی دەڵێ کە پڕ‬ ‫ئەبم لەتۆ زێدەتر ترس دام دەگرێ خەمی ئەوەمە‬ ‫کەسێک بەو ن��اوەدا بروات ئەو عەشقەی لێمەوە‬ ‫دەڕژێ ئەو بۆخۆی بیبات و تۆم لێ بسێنێت ئەوەیە‬ ‫زمانی شیعر ئەوەیە گرتنی وێنە بە دوا مۆدیلی‬ ‫کامیرای شیعری‪ .‬کە ئەو تێکستە دەخوێنیتەوە‬ ‫زێدەتر هەست بە عەشق دەکەی لەوێوە دەزانی‬ ‫عاشق بون چ نرخ و بەهایەکی هەیە‪ .‬بە دیوێکی‬ ‫تر شاعیر بەزمانی هەڵبەست بە خۆشەویستەکەی‬ ‫دەڵێ دڵنیابە خۆشەویستی ئێمە لە خۆشەویستی‬ ‫پەپولەو گوڵ بێگەرد ترە‪ ،‬گوڵ ئەگەر ڕۆژێ جارێک‬ ‫باوەش بۆ پەپولە ئاوااڵ بکات باوەشی من بۆتۆ‬ ‫هەموو کات کراوەیە‪ ،‬ئەگەر شیلەی گوڵ بایی‬ ‫یەکجار هەڵمژینی پەپولە بێت‪ ،‬خونچە گوڵی‬

‫لێوەکانی من بایی تەنێک شیلەی تیایە کە تۆ‬ ‫هەڵیمژی و بیکەیتە شانە و سفرەی هیواو ئاواتمانی‬ ‫پێ بڕازێنیەوە‪.‬‬ ‫لە هۆنراوەیەکی تری پڕاو پڕ لە ئەحساس لە‬ ‫چێژ لە خۆشەویستی‪ .‬بە ناونیشانی ((بمبەرەوە بۆ‬ ‫خۆت)) چیرۆکی عەشق بوونی خۆی دەگێڕێتەوە‪.‬‬

‫بگەی‪ .‬شاعیر دەیەوێ لەوێ لە ناو تاریکایی شەودا‬ ‫بە خۆشەویستەکەی بڵێ خۆشم دەوێی زیاتر لەوەی‬ ‫کە بیرت بۆی دەچێ‪ .‬بە دیوێکی تر‪ .‬دەیەوێ لە‬ ‫گوێچکەی مەعشوقەکەی نزیکتر بێتەوە‪ .‬تا لە ناو‬ ‫تاریکایی شەودا ماچێکی موفاجەئە‪ .‬بکات و پێی‬ ‫بێژیت ئەوە منم لە ناو ئەو تارییکاییە دا رووناکیت‬ ‫پێدەبەخشم‪..‬‬ ‫حەیات مەجید پەرخی یەکێکە لەو شاعیرە ژنانە‬ ‫کە دەیەوێ لە ڕێگای شیعرەکانی دا بۆ هەموو دونیا‬ ‫بسلمێنێت کە ئەو ژنێکە بوێر و چاو نەترس سڵ‬ ‫لە هیچ شتێک ناکاتەوە کە خۆی ئارەزوی لە سەر‬ ‫نەبێت‪ ،‬حەیات دەیەوێ پێمان بێژێت من دەمەوێ‬ ‫ژنانیەتی خۆم بسەلمێنم وەک ئەوەی کە ژن بەس‬ ‫لە دیوی دەرەوە سەیر نەکرێت ئێمە ناخمان لە‬ ‫ڕوخسارمان جوانترە‪.‬ئاخر ئەو دەیەوێ پێمان بڵێ‬ ‫من بە قەد ئەو وشانەی کە لە شیعر دا وازییان‬ ‫دەکەم کۆشش دەکەم و خۆ ڕاگردەبم لە ئاست‬ ‫ئەوانەی گوشار دەخەنە سەر ژن‪.‬ئەو بە هەموو‬ ‫هێزییەوە ه��اوار دەک��او دەبێژێ (ئێمەش مافی‬ ‫هەناسەدان و هاوارکردنمان هەیە بۆچی دەتانەوێ‬ ‫هاوار لە سەر لێوو هەناسە لە سینەماندا کپ بکەن)‬ ‫‪!...‬‬

‫‪25‬‬

‫گــشــتــی‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫بیست نیشانەی خێزانی خۆشبەخت‬ ‫الڤان خۆشناو‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪26‬‬

‫سادەترین جۆری خێزان و جوانترین جۆری‬ ‫خێزان ئەوەیە کە تەنیا مەرگ بتوانێت لێکیان‬ ‫جیاکاتەوەو ماڵیان لێبشێوێنێت‪ ،‬هیچ کام‬ ‫لە کێشەکانی ژی��ان و ناخۆشیەکانی ژیان‬ ‫کاریان تێنەکات و خۆڕاگربن بەرامبەر هەمو‬ ‫و ئەوکێشانەی ڕووب��ەرووی��ان دەبێتەوە‪ ،‬ئەو‬ ‫ناخۆشیانەی دەکەوێتە نێوانیانەوە هیچ شتێک‬ ‫کارلەخۆشبەختی و خۆشگوزەرانی ئەوان نەکات‪،‬‬ ‫خێزانی خۆشبەخت هەندێک نیشانەی هەیە کە‬ ‫بە کورتی لە ‪ ٢٤‬خاڵدا کۆدەکرێتەوە ئەوەیە کە‪،‬‬ ‫‪ -1‬لە ناو ئەو خێزانەدا رستەی (بەمن چی‬ ‫بە تۆ چی) بوونی نییە هەموو شتێکی یەکتر بە‬ ‫گفتوگۆیەکی شیرین باس دەکەن و خۆیان بە‬ ‫بەرپرسیار دەزانن بەرامبەر هەموو ئەو شتانەی‬ ‫کە بۆ بەرامبەرەکەیان پێش دێت‪.‬‬ ‫‪-٢‬هەریەکێکیان متمانەیان بە ئ��ەوی تر‬ ‫هەیەو متمانەکردن بەشتێکی سادە نازانن و بە‬ ‫سەرکەوتنی ژیانی دەزانن‪.‬‬ ‫‪-٣‬تا بکرێت دڵی یەک رادەگرن و لە هەموو‬ ‫کارێکدا پرس بەیەکتر دەکەن و بە هەماهەنگی و‬ ‫هاوبیری و هاوڕایی و هاوقسەی یەکتر کارەکانیان‬ ‫دەکەن‪.‬‬ ‫‪-٤‬بڕوایان بەیەکتری هەیەو هەموو کێشەکانیان‬ ‫بە گفتوگۆکردن و لەیەک تێگەیشتن کۆتایی‬

‫ئەگەر کێشەیەکیان بۆ پێشهات بە تاوانی کەسی‬ ‫بەرامبەری نازانن بە ئارامی دادەنیشن و بیر لە‬ ‫ڕێگەچارەیەکی گونجاو دەکەنەوە‬ ‫پێدەهێنن و ئەگەر یەکێکیان توڕەبوو ئەویتر‬ ‫بەئارامیەوە هەوڵدەدات تێیگەیەنێت نەک بە شەڕ‬ ‫و توڕەبوون و دەنگ بەرزکردنەوە‪.‬‬ ‫‪-٥‬بە سەلیقەو بیروبۆچون و حەزو ئارەزووی‬ ‫یەکتر هەموو کارێک ئەنجام دەدەن‪.‬‬ ‫‪ -٦‬هەموو شتێک بە ویستی خۆیان ناکەن‬ ‫بیرلە ه��ەڵ��س��وک��ەوت و تایبەتمەندیەکانی‬ ‫بەرامبەریشیان دەکەنەوە‪.‬‬ ‫‪-٧‬لە شتە تایبەتیەکانی یەکتردا هیچ کات‬ ‫سنور نا بەزێنن‪.‬‬ ‫‪-٨‬نیگەرانی سەالمەتی دەرون و جەستەی‬ ‫یەکترن و بە بچوکترین ئازاری یەکتر نارەحەتن‪.‬‬ ‫‪-٩‬ه��ەم��ی��ش��ە ل��ەب��ی��ری ی���ادگ���اری و ڕۆژە‬ ‫خ��ۆش��ەک��ان��ی��ان��ن و ه��ەرگ��ی��ز ب��ی��ر ل��ە ڕۆژە‬ ‫ناخۆشەکانیان ناکەنەوەو بیر لەوکاتانە ناکەنەوە‬ ‫کە بەیەکەوە توشی کێشە و ناخۆشی بوون‪.‬‬ ‫‪ -١٠‬ڕێز لە هاوڕێ و کەسوکاری یەکتر دەگرن‬ ‫و گرنگیان پێدەدەن‪.‬‬ ‫‪-١١‬ئاگاداری بوون و پارەی یەکترن و هیچ‬ ‫کامیان لەوی تری ناشارێتەوەو کاری نهێنی‬ ‫ناکات‪.‬‬ ‫‪-١٢‬ه��ەم��ی��ش��ە بیر ل��ە راوب��ۆچ��ون��ی یەکتر‬ ‫دەکەنەوە و هیچ کامیان بە ئارەزووی خۆیی و‬ ‫تەنیا بە ویستی خۆی بڕیار لەسەر شت نادات‪.‬‬

‫‪-١٣‬سنوری خۆیان دەزانن لە هەمو شتێک و‬ ‫دەزانن لە سنور دەرچوون کاری ئەوان نییە و‬ ‫ناشیاوە‪.‬‬ ‫‪ -١٤‬هەمیشە هەست بە ئارامی و نائارامی‬ ‫یەکتر دەکەن و حەز بە بێتاقەتی یەکتر ناکەن‪.‬‬ ‫‪ -١٥‬پەیوەندی عەشق و سۆزو خۆشەویستی‬ ‫یەکتر هیچ کات لە بیرناکەن و هەمیشە بە‬ ‫سۆزەوە قسە بۆ یەک دەکەن‬ ‫‪ -١٦‬چ��اوەڕوان��ی هیچ کارێکی ن��ادروس��ت‬ ‫لەیەکتر ناکەن‪.‬‬ ‫‪-١٨‬ئەگەر کێشەیەکیان بۆ پێشهات بە تاوانی‬ ‫کەسی بەرامبەری نازانن بە ئارامی دادەنیشن و‬ ‫بیر لە ڕێگەچارەیەکی گونجاو دەکەن‪.‬‬ ‫‪ -١٩‬بۆ بەرامبەریان هەمیشە بە دوای ئارامی‬ ‫و خۆشی دەگەڕێن هیچ کات نایانەوێت کێشەو‬ ‫ناخۆشی بۆ یەکتر دروستدەکەن‪.‬‬ ‫‪ -٢٠‬ژن و مێرد دەبێت بەخاتری یەکتر‬ ‫بەیەکەوە بژین نەوەک بە خاتری ژیان یاخود‬ ‫مناڵ یاخود خەڵک‪.‬‬ ‫‪-٢٠‬ژن و مێرد دەبێت ڕۆژ بە ڕۆژی ژیانیان‬ ‫زیاتر لەیەک نزیک بکنەوەو یەکتریان خۆشبوێت‬ ‫نەک ڕۆژ بەڕۆژ لەیەکتر بێزاربن و ڕقیانەیەک‬ ‫ببێتەوە‪.‬‬ ‫*سەرچاوە‪ :‬ئینتەرنێت‬

‫گــشــتــی‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫زێدەبونا کەنالێن‬ ‫کوردی و نەبونا‬ ‫بەرنامەیێن‬ ‫پەروەردەیی‬

‫رەمەزان هەرنی‬

‫شەوکەت برادۆستی‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫زۆرجار ئێمەی پیاو هۆکاری سەرەکی تێک‬ ‫چوونی پەیوەندی و هەڵوەشانەوەی ژیانی‬ ‫خێزانین‪ ،‬بەو پێیەی کە ڕەنگبێ نەمان توانیبێ‬ ‫لە ئاست سایکۆلۆژیا و سروشتی ئافرەت مامەڵە‬ ‫بکەین و لێی تێبگەین بە ڕوونتر نەمان توانی‬ ‫بێت ئافرەت وەک خۆی بناسین کە کائینێکە‬ ‫لەجوانی و گەشەی مرۆڤایەتی ! جیاوازیێکی زۆر‬ ‫هەیە لە نێوان قۆناغی ناسین و خۆشەویستی‬ ‫لەگەڵ قوناغی هاوسەرگیری و پێکەوەبوون‪،‬‬ ‫پیاو لە ئاست ئافرەت خاون دوو کارەکتەری‬ ‫جیاوازە‪ ،‬یاخود کەسێتی جیاوازە لە قۆناغی‬ ‫ناسین و خۆشەویستی زۆر کراوە و لێبوردە و‬ ‫خاوەن هەست و زەوقێکی جوانی بێ ئەندازەیە‬ ‫و بەرگەی زۆربەی ئاستەنگ و کێشەکانی ئەم‬ ‫قۆناغە دەگرێت‪ ،‬کەچی بە پێچەوانە لە قۆناغی‬ ‫هاوسەرگیری کاڵە لە ئاست هەموو ئەمانە‬ ‫خاوەن کەسێتێکی پێچەوانەیە لە ڕووی هەست‬ ‫و زەوق و سۆز و خۆشەویستی‪ ،‬بە سادەترین‬ ‫پرسیاری ژنەکەی هەڵدەچێت و بەرگە ناگرێت‬ ‫؟ ئەمە بە ئەزمون تاقی کراوەتەوە پیاو پشکی‬ ‫شێری ب��ەرک��ەوت��وە ئافرت کەمترین گۆرانی‬ ‫بەسەردا دێت ! ڕەنگبێ ئەمە هیچ پەیوەندی‬ ‫بەو بەرپرسیاریەتیەوە نەبێ کە لەکاتی هاوسەر‬ ‫گیری دەکەوێتە سەر پیاو وەک زۆرێک لەپیاوان‬ ‫پێان وایە‪ ،‬لەکاتێکدا هەمان ئەو بەرپرسیاریەتە‬ ‫بۆ ئافرەتیش هەر وایە کاتێ پیاو لە دەرەوە ماندو‬ ‫دەبێت وکاردەکات بۆ ئەوەی خێزانەکەی بە خێو‬ ‫بکات بەهەمان شێوە ئافرەتیش لەماڵەوە ماندوو‬ ‫دەبێت و کار دەک��ات تا خێزانەکەی بژێنێ !‬ ‫کەواتە بارەکە هاوسەنگە‪ ،‬بەرپرسیاریەتی گەورە‬ ‫و گرنگ ئەویە پیاو لەناو خێزانەکەی خۆی بە‬ ‫میزاج و کراوە و نەگۆر بێت و هیچ کات ئاسودەیی‬ ‫خێزانەکەی بە هیالکی و دەستکەوت و زیانەکانی‬ ‫ئابوری ژیانی تایبەتی نەگۆرێتەوە‪ ،‬ئەمەش‬ ‫زۆربەروونی لە زۆرێک لەپیاوان بەدی دەکرێ‬ ‫کە نەهەر کاریگەری دەروون��ی لەسەر ئافرەت‬

‫دورست دەکات کاریگەرێکی راستەوخۆشی بەسەر‬ ‫ژینگەی خێزان بەگشتی هەیە‪ ،‬کەوا دەکات تۆیی‬ ‫جیاکاری رەگەزی و هەست و خۆشەویستی لە‬ ‫نێوان منداڵەکانیش دروست بێت وەک ئەوەی‬ ‫ئێستا بە دی دەکرێ !رەنگبێ پێوانێکی گشت‬ ‫گیر نەبێت ئەشێ لە هەندێ خێزان بارەکە جیاواز‬ ‫بێت‪ ،‬بەاڵم بەگشتی ئەمە سروشتی پیاوە! زۆر‬ ‫جار ئافرەت پێویستی بەوشەیەکە کە ئارامی و‬ ‫ئاسودەی دەرونی زۆری پێ دەبەخشێ‪ ،‬کەچی‬ ‫پیاو جورئەت ناکات لە راستیدا نایەوێت بۆی‬ ‫دەربڕێت پێی وایە بە دەربڕینی لە هەیبەتی پیاو‬ ‫بونی کەم دەکاتەوە !لە بنچینەدا ئەم هەستکردنە‬ ‫وەک (علی وەردی) گ���ەورە کۆمەڵناس و‬ ‫دەرونناسی عیراقی دەڵێ بنیاتێکی خێڵەکیە‬ ‫پشتا وپشت بۆتاکی ئێمە ماوەتەوە ناتوانین‬ ‫بە ئاسانی دەستبەرداری ئەم مافە نێرساالریەی‬ ‫خۆمان بین‪ ،‬کە لەراستیدا بیرێکی هەڵەیە ئێمەی‬ ‫پێ فرجک دراوین ! کێ هەیە لە ئێمە بەو کور‬ ‫و کچانەی تازەش چوونەتە نێو پرۆسەی هاوسەر‬ ‫گیری مانگی جارێک بەخێزانەکەی گوتووبێ‬ ‫خۆشم دەوێ یاخود خۆشەویستم ؟ لەکاتێکد لە‬ ‫قۆناغی بەر لەهاوسەر گیری ئەم وشەیە رۆژانە‬ ‫وێردی سەر زمانمان بوە ! ئەم وشەیە ئەگەر چی‬ ‫بە نوسین و دەربڕین سادە و بچوکە‪ ،‬بەاڵم بە واتا‬ ‫و گەورەیی ئەتوانرێ دەیان پەرتوکی لێپڕبکرێ و‬ ‫بنوسرێ ! کلیلی زۆربەی هەڵچون و توڕەیی و‬ ‫کێشەکانی نێوان مرۆڤەکان بەگشتی هاوسەرانە‬ ‫بەتایبەتی ؟ دەربڕینی ئەم وشەیە هاوتەریبە‬ ‫لەگەڵ بنچینەکانی هەموو ئاینێک و رەوشتێکی‬ ‫مرۆڤایەتی و مرۆڤدۆستیشە بۆپەروەردەیێکی‬ ‫تەندروست کەواتە جگە لە کلیلی چارەسەری‬ ‫کێشەکانی نێوان ژن و پیاو‪ ،‬خۆشەویستی‬ ‫بنەمایێکی بە هێزی کەسێتی جوانە لە مرۆڤدا‬ ‫وات��ە بەر لەهەر کەسێ گرنگە م��رۆڤ بۆخۆی‬ ‫پارێزگاری لێ بکات و رۆژێ دەی��ان جاریش‬ ‫بەرامبەر ژنەکەی بە کاری بێنێ !‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫دەستپێکێ جهێ دلخوشیێ ی��ە ک��و ئ��ەڤ��رو ل‬ ‫کوردستانێ رێژا کەنالێن کوردی روژ بو روژێ بەرەڤ‬ ‫زێدەبونێ ڤە دچیت ژ بەرکو چەندین سال بو ئەم‬ ‫چاڤەرێ ئەڤێ قوناغێ بوین ببینین‪ .‬ئەو قوناغا ئەم‬ ‫چاڤەرێ ئەڤرو ئەم یێ تێدا کاردکەین‪ .‬جهێ داخێ یە‬ ‫ئەڤرو دگەل زێدەبوناڤان هندە کەنالێن ئاسمانی یێن‬ ‫راگەهاندنێ بەرنامە و پروگرامێن پەروەردەیی بەرەڤ‬ ‫کێبونێ ڤە دچن ئانکو هەرنینە‪ .‬فەرە ئەڤ کەنالێن‬ ‫کوردی چ ل کوردستانێ پەخشێ خوە رابگەهینن چ ل‬ ‫دەرڤەی کوردستانێ زێدە پێتڤیە هەر کەنالەکێ بەرنامە‬ ‫یەک و پروگرامەک هەبیت تایبەت ب پەروەردەیا‬ ‫زاروکان ڤە نەبەس تنێ زاروکان بەلکو هەمی بوارێن‬ ‫پەروەردەیی بو هەمی ژیان چ پیر چ گەنج‪.‬هەرجار‬ ‫زارویەکێ خو دان بەهرە بسپورەکێ دەرونی یێ زاروکان‬ ‫و ماموستایەکێ تایبەت دبیاڤێ کارکرنا زارویان دا مامو‬ ‫ستایەکێ پ��ەروەردەی��ی پێکڤە دستویویا بەرنامەی‬ ‫دا مێهڤان بکەن داکو ئەو بەهرەمەند فێرێ بیت ژ‬ ‫ماموستایەکێ خودان ئەزمون‪ .‬ژبەرکو ئەم وەکو نە تە‬ ‫وا کورد چەندین سالە دچاڤەرێ بونا ڤێ ئازادیا ئەڤرو‬ ‫ئەم دبینین کول سەر ئاستێ کوردستانێ نها رێژەیەکا‬ ‫زێدەیا کەنالێن کوردی یێن پەخشێ خو بو ماوێ ‪٢٤‬‬ ‫دەمژمێران رادگەهینن بەلێ تنێ دچەندین بیرەوریان دا‬ ‫زێدەتر کەس نابینیت بەرنامەیەکێ تایبەت ب زارویان‬ ‫ڤە‪ .‬یان دشێین بێژین بەرنامەیێن پەروەردەیی هەرنینە‬ ‫ناهێنە دیتن‪ .‬مە هەمیان دبیاڤێن ژیانێ دا قوناغ ب‬ ‫قوناغ پێتڤی ب پەروەردەیەکا باش و عاقالنە هەیە داکو‬ ‫ل پاشەروژی کەسێن دونیا نە دیتی نە بین دشارەزابین‬ ‫چاڤ ڤەکری بین‪.‬یان ژی ئەگەر ساالنە بەرێ خوە‬ ‫بدەینە ئاماران دێ چەندین حالەتێن خوە کوشتنێ و‬ ‫سوتنێ و دارڤەکرنێ بینین ژبەرنە بونا رەوشەنبیری‬ ‫و پەروەردەیێ ئەڤ کریارە دهێنە ئەنجام دان بال‬ ‫راگەهاندێن مەژی دەست ژ دژایەتیا ئێک بەردەن و‬ ‫دەست ب بەرنامە و پروگرامێن پەروەردەیی بکەن داکو‬ ‫ئەم هەمی پێکڤە دژیانە کا ساخلەم دا بژین‪.‬‬

‫وشەیەک بۆ پیاو!‬

‫‪27‬‬

‫هــونــەری‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫هونەرمەند جابر سەعید‪:‬‬

‫لە وەزارەتی رۆشنبیری کە بەبادینی قسە ئەکەم هەر‬ ‫جوابیشم نادەنەوە و ساڵوەکەم ئەسوتێ‬

‫دیمانە ‪:‬تریفە ئازاد‬

‫جابر سەعید یەکێکە لەو هونەرمەندانەی‬ ‫سااڵنێکە لەبواری هونەری کاردەکات‪ ،‬خاوەن‬ ‫دەنگێکی تایبەتە ئەو لەدایک بووی ساڵی ‪،١٩٨٥‬‬ ‫ە ئێستا لەشاری سۆران نیشتەجێیە و بەردەوامە‬ ‫لەکاری هونەر گۆڤاری پێشکەوتن لەنزیکەوە ئەم‬ ‫دیمانەی لەگەڵ سازکرد‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪28‬‬

‫پ‪/‬سەرەتای دەستپێکی کاری هونەریت بۆ‬ ‫کەی دەگەڕێتەوە؟‬ ‫و‪/‬س��ەرەت��ای دەسپێکی ک��اری هونەریم بۆ‬ ‫ساڵی ‪١٩٩١‬دەگەرێتەوە‪ ،‬ئەوکات ‪٦‬ساڵم تەواو‬ ‫نەکردبوو‪ ،‬لە رۆژهەاڵتی کوردستان گەڕامەوە‬ ‫باشور کۆنسێرتێکی گۆرانیم لەگەڵ هونەرمەندی‬ ‫گ��ەورە شڤان پ��ەروەر سازکرد‪ ،‬کەکۆنسێرتی‬ ‫راپەرین بوو لەسۆران‪.‬‬ ‫پ‪/‬یەکەم بەرهەمت کەی بوو؟ ناوی چی بوو؟‬ ‫و‪/‬وەک ئاماژەم پێکرد ساڵی ‪ ،١٩٩٠‬بەاڵم‬ ‫ساڵی ‪ ١٩٩٨‬بە شێوەی کاسێت گۆرانیمان تۆمار‬ ‫ئەکرد‪ ،‬ئەو وەک سیدی پرۆفشناڵ نەبوو‪ ،‬لە‬ ‫ساڵی ‪ ١٩٩٩‬ئەوکات من لەمهاباد یەکەم سیدیم‬ ‫تۆمارکرد‪ ،‬کە گەڕامەوە کوردستان گەیشتمەوە‬ ‫ش��اری س��ۆران دەم��ان ویست سیدیەکە باڵو‬ ‫بکەینەوە‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە وەزعی کوردستانمان‬ ‫وا بینی گەرچی هەر باڵویشم کردەوە‪.‬‬ ‫پ‪/‬ئێستا رەوش��ی ه��ون��ەری ک��وردی چۆن‬ ‫دەبینی؟‬ ‫و‪/‬زۆر ب��اش نییە‪ ،‬بۆ ئێمەش کە چەند‬ ‫ساڵە خزمەت دەکەین هیچ سوودێکی نییە‬ ‫بەداخەوە دەبین لە پێش چاوی خۆمان هەقمان‬ ‫دەخۆن پارەی من و دەیانی وەک من دەدەنە‬ ‫هونەرمەندێکی بیانی و بازرگانی پێوە دەکەن‪.‬‬ ‫پ‪/‬ب��ۆچ��ی ئێستا ک���ەم دەرئ��ەک��ەوی��ت؟‬ ‫و‪/‬بەڵێ زۆر راستە بەچی دەرک��ەوم کۆمەڵێک‬ ‫ک��اری جوانم لەبەردەست دای��ە‪ ،‬ب��ەاڵم بەچی‬ ‫تۆماریان بکەم بەم مووچەی کە وەری ئەگرم‬ ‫دەبێت شەش مانگ سەبر بگرم تا کلیپێک‬ ‫دروست بکەم‪ ،‬کێ هاوکاریم بکات ئەومووچەی‬

‫وەری دەگ���رم لەخێزانم‬ ‫سەرف بکەم یان لەکلیپ‬ ‫کێ هاوکایم بکات؟‬ ‫پ‪/‬پێت وای��ە هونەری‬ ‫کوردی ئێستا زۆری و بۆری‬ ‫تێکەوتوە؟‬ ‫و‪/‬بەڵێ رێ��زم هەیە بۆ‬ ‫هەموویان‪ ،‬بەاڵم کەسانێک‬ ‫هەن ئیمکانیەت و پشگیری‬ ‫ه��ون��ەری ک��وردی��ان تێک‬ ‫شکاندوە‪.‬‬ ‫پ‪/‬م��اوە م��اوە دەنگۆی‬ ‫ئ��ەوە باڵودەبێتەوە کەتۆ‬ ‫لەژیان نەماوی؟‬ ‫و‪/‬بەڵێ راستە ئەم جۆرە‬ ‫هەوااڵنە منیان کوشتوە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم خۆشبەختان خۆم‬ ‫سەالمەتم‪ ،‬ئەو کەسانەی‬ ‫ئ��ەم ج��ۆرە ه��ەوااڵن��ە باڵو‬ ‫دەک����ەن����ەوە بەتەئکید‬ ‫ئەوانە ناحەزوو دووژمنی‬ ‫هونەرمەندانن من ئەوکەسانەبە بەسەرشۆر‬ ‫وەسدەکەم‪.‬‬ ‫پ‪/‬لە گۆرانیەکانت زیاتر پشت بە کامە شاعیر‬ ‫دەبەستی؟‬ ‫و‪/‬کۆڤان عەبدللە و برای گ��ەورەم جەمیل‬ ‫سعید کە زۆر هاوکارمن لە هەمو بوارەکانی تری‬ ‫هونەرکەم‪ ،‬من سوپاسیان ئەکەم‪.‬‬ ‫پ‪/‬تاوەکو ئێستا چەند هاوکاری کراوی؟‬ ‫و‪/‬ن��ەک ه��اوک��اری ن��ەک��راوم تاوەکو ئێستا‬ ‫موچەی هونەریشم نیە‪ ،‬کە دەچم بۆ وەزارەت‬ ‫پێش ئەوەی قسە بکەم رێزم هەیە بۆ خەڵکانی‬ ‫بادینی و سۆرانی بەهەڵە لێم تێمەگەن‪ ،‬لە‬ ‫وەزارەت کە بەبادینی قسە ئەکەم هەر جوابی‬ ‫ساڵویشم نادەنەوە و ساڵوەکەم ئەسوتێ‪.‬‬ ‫پ‪/‬ب��ۆچ��ی الی ئێمە زی��ات��ر گرینگی بە‬ ‫هونەرمەندانی دەرەوە ئەدرێت ن��ەک ن��اوەی‬

‫کوردستان؟‬ ‫و‪/‬چونکە ئێمە لەبەر چاوی ئەوانین ئەگەربێت‬ ‫و ئێمەش وەکو ئەوان خاک و نیشتیمانمان جێ‬ ‫بهێڵێن بۆ بێگانە کار بکەین‪ ،‬ماوەیەک دوربین لە‬ ‫کوردستان بێگومان رۆژێک هەر دێت ئێمەش ئەو‬ ‫کات بگەڕێینەوە و قەدرمان بزانن‪..‬‬ ‫پ‪/‬پێت وایە هونەرمەند جگە لە گۆرانی گوتن‬ ‫لە مۆسیقاش دەبێت شارەزایی هەبێت؟‬ ‫و‪/‬بەڵێ بە تەئکید‪ ،‬زۆر پێویستە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫هونەرمەندی گۆرانی بێژ ئامێری موزیک بژەنێت‬ ‫ئ��ەوا دەتوانێت ک��اری میلۆدی و تا تێکست‬ ‫بۆخۆی ئەنجامی بدات‪.‬‬ ‫پ‪/‬لە کۆتای چ شتێکت ماوە ؟‬ ‫و‪/‬لە کۆتایی ئەمەوێت ئەوە بڵێم هەردەم لە‬ ‫خزمەتی هونەری کوردی دا ئەبم و زۆر سوپاسی‬ ‫گۆڤاری پێشکەوتن ئەکەم‪.‬‬

‫تــەنــدروستــی‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫دکتۆر داود‪:‬‬ ‫ئەوانەی لە شوێنە گەرمەکان دەژین و کاردەکەن‪ ،‬زیاتر بەردی‬ ‫گورچیلە دروست دەکەن لەبەرئەوەی ئارەقە زۆر دەکەن‬

‫دیمانە‪ :‬محەمەد سەردۆڵی‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫دەک��ەی‪،‬دوای وەرزشەکە ئاو زۆر‬ ‫بخۆ ئاو زۆر زۆر گرنگە بۆ ئەوەی‬ ‫ڕێبگیری لەدروستبوونی بەردی گورچیلە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬چارەسەر چیە؟‬ ‫و‪:‬چارەسەرەکانیش دیسان وەک هۆکارەکان و‬ ‫نیشانەکان بەگوێرەی نەخۆشی گورچیلە کە ئەوانەی‬ ‫تووشی پەکەوتنی گورچیلەی درێژخایەن بوونە لە‬ ‫سەرەتادا بەدەرمان چارەسەر دەکرێت‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫پارێزکردن‪ ،‬کە گەیشتە قۆناغەکانی چارەسەری‬ ‫ی��ان ئ��ەوەی��ە ش��ۆردن��ی گورچیلە بەشێوەیەکی‬ ‫ب��ەردەوام هەفتەی سێجار یاخود نەشتەرگەری‬ ‫چاندنی گورچیلەی بۆ بکرێت‪،‬یانیش ئەوانەی‬ ‫بەردی گورچیلەیان هەیە ئەمەش دەوەستێتەوە‬ ‫سەر قەبارەی بەردەکە‪،‬جۆری بەردەکە‪،‬ئەمەشیان‬ ‫چارەسەرەکەی دەرمانە یاخود بەنەشتەرگەریە‬ ‫یان ئەوەتا چارەسەرەکە بەشێوەی لێزەر دەبێت‬ ‫واتە شکاندنی بەرد بەلێزەر‪ ،‬ئەوانەی کەنەخۆشی‬ ‫پرۆستاتیان هەیە ئەوانیش بەهەمان شێوە‬ ‫لەسەرەتادا بەدەرمان چارەسەر بکرێت لە کۆتاییدا‬ ‫پێویستی بە نەشتەرگەری دەبێت یاخود بەشێوەی‬ ‫نازور دەبێت‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫لە میانەی دیمانەیەکی پێشکەوتندا دکتۆر داود‬ ‫حەسەن‪،‬پسپۆر لە نەخۆشیەکانی گورچیلە باس‬ ‫لە نەخۆشیەکانی گورچیلە و وەزیفە و کاریگەری‬ ‫س��ەرم��او گەرما لەسەر گورچیلە و رێگاکانی‬ ‫پارێزیکردن و چارەسەرییەکانی دەکات‪.‬‬ ‫پ‪:‬نەخۆشی گورچیلە چییە؟‬ ‫و‪:‬نەخۆشییەکانی گورچیلە کۆمەڵێک نەخۆشی‬ ‫دەگرێتەوە‪ ،‬هۆکارەکانی زۆرن ئەوانەی کە تووشی‬ ‫نەخۆشی درێژخایەنی گورچیلە دەبن نەخۆشی‬ ‫شەکرە و بەرزبوونەوەی فشاری خوێن و هەوکردنی‬ ‫درێژخایەنی گورچیلە کەپێی دەڵێن ‪chranic‬‬ ‫‪ disease kedny‬ئەمەش هۆیەکی گرنگە‬ ‫بۆپەکەوتنی گورچیلەی درێ��ژخ��ای��ەن‪ ،‬گیرانی‬ ‫رێرەوی میز بەهۆی بەردی گورچیلە یان بەهۆی‬ ‫هەوکردنی پرۆسات یان گیرانی ملی میزڵدان بە‬ ‫هۆی گرێوە‪ ،‬هۆکاری بۆ ماوەیی‪ ،‬یاخود ئەوانەی‬ ‫فۆردی سەرگورچیلەیان هەیە‪،‬یان ئەوانەی نەخۆشی‬ ‫ئەلفرۆتیان و نەخۆشیە کانی دەمارەکانی گورچیلە‬ ‫یاخود خوێنبەرەکانی گورچیلە هەیە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬کارە سەرەکیەکانی گورچیلە چین و چەند‬ ‫وەزیفەی هەیە؟‬ ‫و‪ :‬گورچیلە ک���اری دەره��اوی��ش��ت��ن��ی ئەو‬ ‫پاشەڕۆیانەیە کە لەئەنجامی زیندە چاالکیەکانی‬ ‫ل��ەش دروس���ت دەب��ێ��ت‪ ،‬ه��اوک��ات هاوسەنگی و‬ ‫رێکخستنی ئاو لە لەشدا هاوسەنگی و رێکخستنی‬ ‫خوێ و کانزاکان و هەروەها دروستکردنی چەند‬ ‫هۆرمۆنێک‪ ،‬بۆ نمونە هۆرمۆنی ‪ery tro politie‬‬ ‫کە بەرپرسیارە لە دروستکردنی خوێن لە لەشدا‬ ‫هاوکات چاالک کردنی ڤیتامین (‪ )d‬کە ئەمیش بەر‬ ‫پرسیارە لە هەڵمژینی کالیسیۆم بە ڕیخەڵۆکەکان و‬ ‫ڕاگرتنی ڕێژەی کالیسیۆم لە خوێن‪ ،‬لەگەڵ ڕاگرتنی‬ ‫هاوسەنگی فشاری خوێن‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئەوخۆراکانەی کەزیان بە گورچیلە دەگەیەنن‬ ‫چین؟‬ ‫و‪ :‬دەوەستێتەوە سەرجۆری نەخۆشیەکە یانی‬

‫نەخۆشی گورچیلە زۆرن‪ ،‬بۆنمونە ئەوانەی بەردی‬ ‫گورچیلەیان هەیە پێویستە بەرێژەیەکی زۆر‬ ‫ئاوبخۆنەوە هەندێک ماددە و خۆراک هەیە‬ ‫دەوری هەیە لە دروستکردنی بوونی‬ ‫ب��ەرد و دروستبوونی کریستاڵ بۆ‬ ‫نموونە مەشروباتی غازی‪،‬پپسی کۆال‪،‬‬ ‫سێڤن‪ ،‬ق��اوە‪ ،‬کەکاو‪،‬چای بەڕەنگ‪،‬‬ ‫ئەوخواردنانەی کە ڕێژەیەکی زۆرخوێی‬ ‫تێدایە‪.‬‬ ‫پ‪:‬بەکارهێنانی چارەسەری پزیشکی تا چەند‬ ‫کاریگەری نێگەتیڤی لەسەر گورچیلە دەبێت؟‬ ‫و‪ :‬لەراستیدا هیچ کاریگەری نییە الیەنی‬ ‫باشی هەیە‪ ،‬بەاڵم الیەنە خراپەکەی وەک هەموو‬ ‫نەشتەرگەریەک بۆ نموونە‪،‬ڕیخۆڵە کوێرەیە یان هەر‬ ‫نەشتەرگەریەکی تر کە دەکرێت ڕەنگە هەندێک‬ ‫موزاعەفاتی هەبێت‪ ،‬لەکاتی نەشتەرگەری رەنگە‬ ‫هەوکردن ڕووب���دات‪ ،‬ب��ەاڵم بەشێوەیەکی گشتی‬ ‫الیەنێکی نێگەتیڤی وای نییە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ڕۆڵی گەرما وسەرما لەسەر گورچیلە چییە؟‬ ‫و‪ :‬ناتوانین بڵێن ئەو ڕۆڵەی هەیە‪ ،‬بەاڵم ئەوانەی‬ ‫کە لە شوێنە گەرمەکان دەژین‪ ،‬یان لە شوێنی گەرم‬ ‫کاردەکەن‪ ،‬ئەوانە زیاتر نزیکن بۆ دروست بوونی‬ ‫بەردی گورچیلە لەبەرئەوەی ئارەقە زۆر دەکەن‬ ‫کە ئارەقەیان زۆر کرد ڕێ��ژەی میزکردنیان کەم‬ ‫دەبێتەوە‪ ،‬ئەو ئاوەی کە لە لەشیان دایە بەشێوەی‬ ‫ئارەقە دێتە دەرەوە‪ ،‬بۆیە ئەو جۆرە کەسانە کە‬ ‫لە شوێنی گەرم یاخود لەشوێنی گەرم کاردەکەن‬ ‫ئەمانە زیاتر گورچیلەیان تووشی دروستکردنی رمل‬ ‫و کریستاڵ دەبن‪.‬‬ ‫پ‪ :‬چۆن ڕێگە لە دروستبوونی بەردی گورچیلە‬ ‫دەگیرێت؟‬ ‫و‪:‬سەدا سەد ناتوانی ڕێگەی لێی بگری‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەتوانی خۆتی لێی بپارێزی‪ ،‬ئەگەر ڕێمان گرت‬ ‫لەو هۆکارانەی کە دروست دەبن بۆ نموونە‪ ،‬تۆ‬ ‫لە شوێنی گەرمی ئ��او زۆر بخۆی‪،‬یان وەرزش‬

‫‪29‬‬

‫وەرزش‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫تیپی کێوەڕەش پاڵەوانی ڕانیە‬ ‫ئامادەکردنی‪ :‬پێشکەوتن‬ ‫تیپی کێوەڕەش یەکێکە لە تیپە چاالک و‬ ‫ناسراوەکانی سنوری شاری رانییە‪ ،‬مێژووی‬ ‫دروستبوونی بۆ ساڵی ‪ ١٩٧٦‬دەگەڕێتەوە‪،‬‬ ‫کۆنترین تیپی وەرزشیە لەسنوری بیتوێن‬ ‫و پشدەر‪ ،‬وەک��و قوتابخانەیەکیش بوە بۆ‬ ‫پێگەیاندنی یاریزانان لەشاری ڕانیە‪ ،‬تا ئێستا‬ ‫توانیویەتی لەکۆی (‪ )٤‬بەشداریکردنی لە‬ ‫ڤیستیڤاڵی وەرزشی بارزانی نەمر لەسنوری‬ ‫ناوەندی بااڵی ڕانیە (‪ )٣‬خول بەدەست بێنێت‬ ‫و بەشداری بکات لەخولی بارزانی لەسەر‬ ‫ئاستی هەرێم و لەسەر ئاستی قەزاو ناحیەکانی‬ ‫سنوری نوێنەرایەتی بیتوێن و پشدەرو یەکەمی‬ ‫قەزاو ناحیەکان بوو لەساڵی (‪ ،)٢٠١٢‬لە شاری‬ ‫ڕانیە توانی بگاتە یاری کۆتایی لەبەرامبەر‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪30‬‬

‫تیپی وەرزش���ی داب��ان بەئەنجامی (‪ )٠_١‬ڕانیە توانی بگاتە یاری کۆتایی لەبەرامبەر‬ ‫لەبەرژەوەندی خۆی یاریەکەی کۆتایی پێبێنێت تیپی وەرزشی ‪٥‬ی ئازار لە ڕانیە و بەئەنجامی‬ ‫و ببێتە پاڵەوانی خولەکە و لەسەر ئاستی (‪ )٣–٤‬تیپی وەرزش��ی ک��ێ��وەڕەش توانی‬ ‫خولی پلە یەکی تیپەمیللیەکانی شاری ڕانیەش یاریەکە لەبەرژەوەندی خۆی تەواوبکات و‬ ‫لەسەرجەم خولەکانی سااڵنەش ئەنجامی باشی ببێتە پاڵەوانی خولی بارزانی لەسنوری بیتوێن‬ ‫بەدەست هێناوە و گەیشتۆتە قۆناغی چوار‪ ،‬و پشدەر و لەسەرئاستی خولەکانی ناوشار‬ ‫لەساڵی (‪ )٢٠١٢‬گەیشتە یاری کۆتایی کەیاری و ڕێکخراوەکان کەبەشداریان کردوە توانی‬ ‫کۆتایی لەنێوان تیپی وەرزش��ی (ق��ەاڵت و ئاستێکی باش پێشکەش بکات و ئەنجامێکی‬ ‫کێوەڕەش) بەرێوەچوو‪ ،‬ئەنجامەکەش(‪ )١ _١‬باش بەدەست ببێنن‪ ،‬لەزۆربەی خولەکانی‬ ‫بەلێدانی یەکالکەرەوە لەبەرژەوەندی کێوەڕەش ناوشاری ڕانیەدا بووە پاڵەوانی خولەکان و‬ ‫بەکۆتاهات‪ ،‬هەروەها توانی ببێتە پاڵەوانی خاوەنی جەماوەرێکی باش و بەرچاوە لەشاری‬ ‫خولی پلەیەکەکانی شاری ڕانیە لەساڵی ‪ ٢٠١٢‬ڕانیە و دەورو بەری‪ ،‬سەرپەرشتیاری تیپ‬ ‫لەڤیستیڤاڵی بارزانی نەمر بۆتۆپی پێ لەکۆی نەژاد محمود ئەحمەدە و راهێنەر هێمن محمود‪.‬‬ ‫‪ ٦٦‬تیپی میللی لەسنوری ناوەندی بااڵی‬

‫چــاالکــی‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫نوێنەرایەتی دەرەوە‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ب��ۆ ب��ەش��داری��ک��ردن ل��ە ک��ۆب��وون��ەوەی‬ ‫سەرکردایەتی یەکێتی الوان��ی دیموکراتی‬ ‫جیهانی و دانانی پرۆگرامەکانی کۆنگرە و‬ ‫بەشداربوون لە کۆنفرانسی الوانی دیموکراتی‬ ‫ئەلبانیا (ف���ەالح ح��ەس��ەن) راوێ��ژک��اری‬ ‫ئەنجومەنی سەرکردایەتی یەکێتی الوانی‬ ‫دیموکراتی جیهانی و نوێنەری دەرەوەی‬ ‫یەکێتی الوان���ی دی��م��وک��رات��ی ک��وردس��ت��ان‬ ‫گەیشتە تیرانای پایتەختی واڵتی ئەلبانیا‪،‬‬ ‫لەم کۆنفرنسەدا نزیکەی ‪ ٧٠‬واڵتی جیهانی‬ ‫بەشداربوون و باس لە رەوشی ئەمڕۆی الوان‬ ‫کرا لە چەندین واڵت��دا‪ ،‬بۆ ئەم مەبەستەش‬ ‫نوێنەری دەرەوەی یەکێتی الوانی دیموکراتی‬ ‫کوردستان وتارێکی تێروتەسەلی لەسەر‬ ‫رەوشی الوانی کوردستان و بارودۆخی سیاسی‬ ‫ئەمڕۆی عیراق پێشکەش بە ئامادەبووان کرد‪.‬‬ ‫ئەلبانیا‪ ،‬نوێنەری دەرەوەی یەکێتی الوان‬ ‫لە گەڵ وەزی��ری الوان و پارێزگاری تیرانای‬ ‫پایتەخت کۆبووە‪.‬‬ ‫لە تیرانای پایتەختی کۆماری ئەلبانیا (فەالح‬ ‫حەسەن) راوێ��ژک��اری سەرکردایەتی یەکێتی‬ ‫الوانی دیموکراتی جیهانی و نوێنەری دەرەوەی‬

‫یەکێتی الوانی دیموکراتی کوردستان بەجیا‬ ‫چاوی کەوت بە (الدوو بوموجی) وەزیری الوان‬ ‫و کەلتوری کۆماری البانیا‪ ،‬باسێکی لە رەوشی‬ ‫الوانی کوردستان و باسی خزمەتگوزاریەکانی‬ ‫حکومەتی هەرێمی کوردستانی ک��رد‪ ،‬کە‬ ‫پێشکەش بە الوان��ی هەرێمی کوردستانی‬ ‫دەک��ات‪ ،‬باسی لە رۆڵ��ی الوان��ی کوردستان‬ ‫کرد بۆ پێشخستن و بنیاتنانەوەی هەرێمی‬ ‫کوردستان‪ ،‬وەزی��ری الوانی کۆماری ئەلبانیا‬ ‫گوتی لە پێشکەوتنە بەردەوامەکانی کوردستان‬ ‫ئاگادارم‪ ،‬کە زۆر بەخێرایی گەشە دەکات‪،‬‬ ‫هیوای بەردەوامی و دۆستایەتی خواست بۆ‬ ‫ه��ەردووال‪ ،‬پاشان فەالح حەسەن بە یاوەری‬ ‫لەگەڵ بۆردی سەرکردایەتی یە کێتی الوانی‬ ‫دیموکراتی جیهانی پێشوازی کران لە الیەن‬ ‫(لولزیم پاشا) پارێزگاری تیرانای پایتەختی‬ ‫البانیا‪ ،‬بەرێزیان خۆشحاڵی خۆیانی دەربڕی بۆ‬ ‫سەردانەکە و کورتە باسێکی لە سەر شارەکە‬ ‫خستە روو‪.‬‬ ‫راوێژکاری یەکێتی الوانی دیموکراتی جیهان‬ ‫لەگەڵ وەزیری بەرگری تورکیا‬ ‫ل��ەدرێ��ژەی چاالکیەکانی لەواڵتی ئەلبانیا‬

‫(فەالح حەسەن راوێژکاری سەرکردایەتی الوانی‬ ‫دیموکراتی جیهان لەگەڵ وەزی��ری بەرگری‬ ‫تورکیا (د‪.‬عیسمت یلماز) و (حەسەن سیڤلر‬ ‫ئاشان) باڵوێزی کۆماری تورکیا لە تیرانای‬ ‫پایتەختی کۆماری ئەلبانیا کۆبۆوە‪.‬‬ ‫لە دانیشتنەکەدا (فەالح حەسەن) باسی لە‬ ‫رێکخراوی یەکێتی الوانی دیموکراتی جیهانی‬ ‫کرد و رۆڵی رێکخراوەکەی لە پەرەپێدانی بواری‬ ‫دیموکراتیەت و مافی مرۆڤ و ب��ازاری ئازاد‬ ‫رونکردەوە‪ ،‬پاشان پێناسەی یەکێتی الوانی‬ ‫دیموکراتی کوردستانی بۆ بەرێزیان کردو تیشکی‬ ‫خستە سەر زەروریەتی دامەزراندنی رێکخراوە‬ ‫کە لە سەر داوای باوکی کورد (مەالمستەفای‬ ‫بارزانی) لە ساڵی ‪١٩٥٣‬دا‪ ،‬پاشان باسی لە روڵ‬ ‫و گرنگی یەکێتی الوانی دیموکراتی کوردستان‬ ‫کرد‪ ،‬لە نێوگۆڕەپانی الوانی جیهاندا بەگشتی‬ ‫و لە نێو رێکخراوی یەکێتی الوانی دیموکراتی‬ ‫جیهانیدا بەتایبەتی‪ ،‬الی خۆیەوە (د‪ .‬عیسمەت‬ ‫یەلماز) زۆر سوپاسی راوێژکاری سەرکردایەتی‬ ‫الوان��ی دیموکراتی جیهانی ک��ردو خۆشحاڵی‬ ‫خۆی نیشاندا کە گەنجێکی کورد لەم رێکخراوە‬ ‫مەزنەدا بۆتە راوێژکاری سەرکردایەتی‪.‬‬

‫پێشکه‌وتن‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪31‬‬

‫‪31‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫خولی رۆشنبیری ‪١٨‬ی شوبات بۆ پێگەیاندنی کادیران‬ ‫ناوەندی رۆشنبیری هەولێر سەر بە ناوەندی‬ ‫بااڵی هەولێری (ی‪.‬ل‪.‬د‪.‬ک) هەڵسا بەکردنەوەی‬ ‫خولێکی رۆشنبیری بە ناوی (خولی رۆشنبیری‬ ‫‪١٨‬ی شوبات بۆ پێگەیاندنی کادیران) بۆ کادیرانی‬ ‫سنوری خ��ۆی‪ ،‬بۆ ئ��ەوەی بتوانین کادیرانی‬ ‫خۆمان زیاتر پر زانیاری بکەین و وەک قۆناغێکی‬ ‫پێگەیاندن تاکو لە ئیش و کار و چاالکیەکان‬ ‫رۆڵی ئەکتیڤ و بەرچاویان هەبێت‪ ،‬ناونیشانی‬ ‫وانەکان بەم جۆرەی خوارەوەبوون کە پێکهاتبوو‬ ‫لە ‪ ٨‬بابەت‪ ،‬ماوەی خولەکە ‪ ٢‬مانگی خایاند‪.‬‬ ‫دکتۆر کمال کەرکوکی ئەندامی مەکتەبی‬ ‫سیاسی و بەرپرسی پەیوەندیە گشتیەکانی‬ ‫پارتی دیموکراتی کوردستان‪( ،‬دەس��ت��ووری‬ ‫کوردستان)‪ ،‬جعفر ئیمینکی ئەندامی مەکتەبی‬ ‫سیاسی و بەرپرسی مەکتەبی رێکخستن‪،‬‬ ‫هەڵسوکەوتی کادیر لە ناو ئۆرگانەکانی حزب‪،‬‬ ‫س��اس��ان ع��ەون��ی‪ ،‬ئەندامی س��ەرک��ردای��ەت��ی و‬ ‫بەرپرسی بۆردی رێکخراوە جەماوەرییەکان لە‬ ‫دەستەی رێکخراوە جەماوەریی و پیشەییەکانی‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪32‬‬

‫پارتی دیموکراتی کوردستان‪ ،‬بابەتەکەی لەسەر‬ ‫(رۆڵی رێکخراوەکانی کۆمەڵی مەدەنی لەسەر‬ ‫فشار خستنە سەر دەس���ەاڵت)‪ ،‬بوو نەزهەت‬ ‫حالی ئەندامی سەرکردایەتی پارتی دیموکراتی‬ ‫کوردستان بابەتەکەی لەسەر‪( ،‬رۆڵ��ی دەزگا‬ ‫هەواڵگریەکان لە پاراستنی ئاسایشی نیشتیمان)‪،‬‬ ‫قادر قاچاخ ئەندامی سەرکردایەتی و بەرپرسی‬ ‫پەیمانگای کادیران‪(،‬هەستی نەتەوەیی)‪،‬‬ ‫پشتیوان سادق ئەندامی سەرکردایەتی و جێگری‬ ‫بەرپرسی ئەنجوومەنی سەرکردایەتی هەولێر‪(،‬بە‬ ‫دەوڵەت بوون) دکتۆر فرسەت سۆفی مامۆستای‬ ‫زانکۆ‪( ،‬دیموکراتی)‪ ،‬دکتۆر فەرەیدون رەحمانی‪،‬‬ ‫(رۆشنبیر و کۆمەڵگا)‪.‬‬ ‫شکاری عەلی بەشداربوویەکی کۆڕەکە ئاماژەی‬ ‫بەوەکرد کە سەرجەم سیمینارەکان بایەخی‬ ‫خۆیان هەبوو و سودێکی زۆری لێوەرگرتوە‪،‬‬ ‫پێویستە الویش هەمیشە بەشداریەکی فراوانی لەو‬ ‫جۆرە کۆڕ و خول و ۆرکشۆپانە هەبێ‪ ،‬چونکە‬ ‫وەک دەزانین ئاستی زانستی و زانیاری هەموومان‬

‫پێوستی بە پەرەپێدانی زیاتر هەیە‪.‬‬ ‫دالیا محمد کچێکی ب��ەش��دارب��ووی خولەکە‬ ‫دەڵێ» بەتایبەتی بۆ ئافرەتان پێویستە لەو‬ ‫شوێنانە حازربن‪ ،‬چونکە زانیاری لەو شوێنانە‬ ‫دەستدەکەوێ بۆیە من زۆر بەخۆشحاڵیەوە‬ ‫بەشداریمکرد و لە بابەتەکانی هەستی نەتەوایەتی‬ ‫و رۆڵی کادیر و بەدەوڵەتبوون ئەمانە هەموویان‬ ‫تایبەتمەندی خۆیان هەیە و حەقوایە سەرجەم‬ ‫رێکخراوەکان گرنگی بەو جۆری خوالنە بدەن‬ ‫و هەوڵیشبدەن الوانێکی زۆری تێدا ئامادەببێ‪،‬‬ ‫تاکو زۆرترین کەس سودی لێوەرگرێ و ئەوانیش‬ ‫بتوانن پ��ەرە بەتواناکانی خۆیان ب��دەن و بۆ‬ ‫ئایندە خۆیان حازربکەن و لەو رێگایەوە خزمەت‬ ‫بەگەل و نشتیمانەکەیان بکەن‪ ،‬جێگای باسە‬ ‫الوانێکی زۆر لەو سیمنارەدا ئامادەبوون و بە‬ ‫پرسیار و پێشنیار و سەرنجەکانیان خولەکەیان‬ ‫دەوڵەمەندتر و گەرم و گورترکرد‪ ،‬لە کۆتایدا‬ ‫خولەکە بەسەرکەتوانە کۆتایی پێهات و سەرجەم‬ ‫بەشداربوانیش سودێکی زۆریان لێوەرگرت‪.‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫راگەیەندراوی شەشەمین کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی‬ ‫سەرکردایەتی یەکێتی الوانی دیموکراتی کورددستان‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫بە ئامادەبوونی هەڤاڵ ساسان عەونی بەرپرسی‬ ‫دەستەی رێکخراوە جەماوەریەکان و هەڤااڵنی‬ ‫دەستە‪ ،‬ئەنجوومەنی سەرکردایەتی (ی‪،‬ل‪،‬د‪،‬ک)‪،‬‬ ‫شەشەمین کۆبوونەوەی ئاسایی خۆی گرێدا‪ ،‬پاش‬ ‫دەقیقەیەک وەستان بۆ گیانی پاکی شەهیدان‪ ،‬لە‬ ‫سەرەتای کۆبوونەوەکەدا بەرپرسی دەستە باسێکی‬ ‫کورتی لە رەوشی سیاسی ئێستای کوردستان و‬ ‫ناوچەکەکرد‪ ،‬هاوکات ئەرک و بەرپرسیاریەتی و رۆڵی‬ ‫رێکخراوەکانی کۆمەڵگای مەدەنی لە ئێستای هەرێمی‬ ‫کوردستان خستەڕوو‪.‬‬ ‫کۆبوونەوە تاوتوێی رەوشی سیاسی کوردستان‬ ‫و عیراقی کرد و پاڵپشتی و پشتیوانی هەڵوێستە‬ ‫نەتەوەییەکانی سەرۆک بارزانی کرد‪ .‬‬ ‫کێشە و گرفت و ئاریشەکانی الوان و چۆنیەتی‬

‫دۆزی��ن��ەوەی رێگاچارەی گونجاو بۆیان الیەنێکی‬ ‫سەرەکی کۆبوونەوە ب��وون‪ ،‬هاوکات کۆبوونەوە‬ ‫هەوڵدانی زیاتر بۆ بەدواداچون لەو روەوەی کرد ە‬ ‫پالنی داهاتوی یەکێـتی الوان‪.‬‬ ‫کارە تیرۆرستی و تێکدەرانەکانی شاری کەرکووک‬ ‫بەتایبەتی و بە ئامانجگرتنی بارەگانی یەکێتی الوان‬ ‫بەتوندی رەتکرایەوە و بە هەوڵێکی نەزۆکانە بۆ‬ ‫ساردبوونەوە لە کاروچاالکیەکانی رێکخراوەییمان‬ ‫لێکدرایەوە‪.‬‬ ‫پرسی فیدراسیۆنی رێکخراوەکانی الوان و‬ ‫دامەزراندنی بۆردی شەراکەتی رێکخراوەکانی الوان‬ ‫و حکومەت تەوەرێکی دیکەی کۆبوونەوەبوون و‬ ‫کاراترکردن و هەنگاونان بە ئاراستەی بەهێزی‬ ‫کردنی ئەو هەواڵنە بە پێویستیەکی حەتمی زانرا بۆ‬

‫نزیکبوونەوەی زیاتر لە کێشەکانی الوان‪.‬‬ ‫کۆبوونەوە رەوش��ی الوان��ی ک��وردی لە رۆژئ��اوا و‬ ‫رۆژهەاڵت و باکوری کوردستان تاووتوێکرد و هەموو‬ ‫پشتیوانیەکی بۆ بەدیهێنانی خواست و داوارەواکانیانی‬ ‫دووپاتکردەوە‪.‬‬ ‫لە کۆتییدا وێ��ڕای خۆئامادەکردن بۆ پێشوازی‬ ‫پێویست لە ‪١٨‬ی شوبات (‪ )٦٠‬هەمین ساڵوەگەڕی‬ ‫دام���ەزران���دن���ی رێ��ک��خ��راوەک��ەم��ان‪ ،‬ک��ۆب��وون��ەوە‬ ‫بەکاروچاالکیەکانی رابردوودا چوەوە و هەڵسەنگاندن‬ ‫و خوێندەری چڕو وردی بۆکردن و پالن و بەرنامەی‬ ‫بۆ شەش مانگی داهاتوی رێکخراوەکە داڕشت‪.‬‬ ‫یەکێتی الوانی دیموکراتی کوردستان‬ ‫ئەنجوومەنی سەرکردایەتی‬ ‫‪٢٠١٣/٢/٣‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪33‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫نوێکردنەوەی سۆز و وەفا‬

‫‪٢٠١٣/٣/٥‬مەکتەبی سکرتاریەت سەردانی مەزاری نەمرانیانکرد‪ ،‬بە مەبەستی دانانی تاجە گوڵینە لەسەر گڵکۆی نەمران و نوێکردنەوەی پەیمانی سۆز و وەفا بۆ‬ ‫رێبازی پیرۆزی بارزانی‪.‬‬

‫یادکردنەوەی شەهید هەریری‬

‫‪١٨‬ی شوباتی ‪ ٢٠١٣‬مەکتەبی سکرتاریەت بە بەشداری بەرپرسانی حزبی و حکومی لە مەراسیمێکدا یادکردنەوە و دانانی تاجە گوڵینە لە شوێنی تیرۆر کردنی سەرکردە‬ ‫فرەنسۆ حەریری کە لە ‪١٨‬ی شوباتی‪ ٢٠٠٢‬بەدەستی رەشی تیرۆرستان شەهیدکرا‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪34‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫مەکتەبی سکرتارییەت‬

‫کۆبونەوەی لێژنەی هەماهەنگی ڕێکخراوەکانی‬ ‫الوانی باشوری کوردستان لەگەڵ الوانی پەکەکە و‬ ‫پەیەدە‬ ‫بەئامانجی ئامادەکاری بۆ سێیەمین کۆنفراسی‬ ‫نەتەوەی الوانی چوار پارچەی کوردستان‪،‬لێژنەی‬ ‫هەماهەنگی ڕێکخراوەکانی باشوری کوردستان لەگەڵ‬ ‫الوانی پەکەکەو پەیەدە کۆبونەوەیەک بەڕێوە چوو‬ ‫کۆبونەوەی لێژنەی هەماهەنگی ڕێکخراوەکانی‬ ‫الوان لەگەڵ مەکتەبی سیاسی یەکێتی نیشتیمانی‬ ‫کوردستان‬ ‫بەمەبەستی باسکردن لە کارەکانی لێژنەی‬ ‫هەماهەنگی ڕێکخراوەکانی الوان و پرسی نەتەوەی‬ ‫و داخ��وازای الوان‪،‬شاندێکی لێژنەی هەماهەنگی‬ ‫ڕێکخراوەکانی الوان لە‪ ‬گەڵ مەکتەبی سیاسی یەکێتی‬ ‫نیشتیمانی کوردستان کۆبونەوە‬ ‫لە کۆبونەوەکەدا ب��اس لە ئامانجی لێژنەکەو‬

‫هەماهەنگی نێوان ڕێکخراوەکان کرا‬ ‫لەم بارەیەوە هەڤاڵ سەعدی ئەحمەد پیرە ئەندامی‬ ‫مەکتەبی سیاسی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان‬ ‫وێڕای دەسخۆشی لەو هەنگاوە هیوای سەرکەوتنی‬ ‫کارەکانی لێژنەکەی خواست‬ ‫شاندێکی الوان��ی فینلەندا س��ەردان��ی مەکتەبی‬ ‫سکرتاریەتیان کرد‬ ‫شاندێکی ئەنجوومەنی شاری تۆرکۆدی واڵتی فللەندا‬ ‫کە ئەندامی پارتی کۆکۆمۆسی گەورەترین پارتی ئەو‬ ‫واڵت��ەن و لەگەڵ نوێنەری الوان��ی ئەنجوومەنەکە‪،‬‬ ‫کە لەشەش کەس پێکهاتبوون سەردانی مەکتەبی‬ ‫سکرتاریەتیانکرد‪ ،‬لەالیەن ئومێد خۆشناو‪ ،‬سکرتێر و‬ ‫کارگێڕانی سکرتاریەت پێشوازیکران‪.‬‬ ‫شاندی میوان ئامانجی سەردانەکەیان بۆ کوردستان‬ ‫و یەکێتی الوان رون��ک��ردەوە‪ ،‬کە مەبەستیان لە‬ ‫نزیکەوە ئاگاداربوونە لە رەوشی الوانی کوردستان‬

‫و دروستکردنی پەیوەندی هاوبەشە لە نێوان الوانی‬ ‫هەردوو واڵت‪.‬‬ ‫وێڕای بەخێرهێنانی شاندی میوان کورتەیەک لە‬ ‫بارەی رەوشی الوانی کوردستان خرایە روو‪ ،‬هاوکات‬ ‫پێوستی ئاڵوگۆڕکردنی شاندی هاوبەش لە نێوان‬ ‫الوانی کوردستان و گەنجانی واڵتی فللەنداتەئکیدی‬ ‫لێوەکرا‪.‬‬ ‫بەتایبەتی کە الوان��ی کوردستان پێویستان بە‬ ‫ئەزموونی کاری رێکخراوەیی واڵتێکی پێشکەوتویی‬ ‫وەکو فللەندایە‪.‬‬ ‫ئاکرێ ئاهەنگی ‪١٨‬ی شوبات‬ ‫لەگەڵ هەڤااڵنی دەستەی ڕێکخراوە جەماوەریەکان‬ ‫و سکرتێر و مەکتەبی سکرتاریەتی یەکێتی الوان ‪،‬‬ ‫بەشداریمان کرد لە ئاهەنگی ناوەندی بااڵی ئاکرێ‬ ‫ی یەکێتی الوانی دیموکراتی کوردستان کە بەبۆنەی‬ ‫یادی ‪ ١٨‬شوبات سازیان کرد‬

‫سەنتەری ئاسودە هەڵسا بە سازدانی سێیەمین‬ ‫فیستیفاڵی خەاڵتی (گەنجی ساڵ) بۆ سالێ ‪٢٠١٢‬‬ ‫بۆ ‪ ٢٥‬ب��واری جیا جیا‪ ،‬خۆشبەختانە گروپی‬ ‫پارێزەرانی الوی سەر بەیەکێتی الوانی دیموکراتی‬ ‫کوردستان‪ ،‬لە ب��واری یاسایی بۆ سالێ‪٢٠١٢‬‬ ‫خەاڵتی گەنجی ساڵی بە دەستهێنا‪ ،‬بەم بۆنەیەوە‬ ‫پیرۆزبایی لە ئەندامانی گروپ و سەرجەم پارێزەران‬ ‫دەکەین و سوپاسی هەموو ئەو بەڕێزانە دەکەین‬ ‫کە لە ماوەی رابردو هاوکارمان بوون لە ئەنجامدانی‬ ‫کارو چاالکیەکان‪ ،‬هیواخوازین لە مەودوا بەردەوام‬ ‫بین لە کارو پرۆژەکەمان بۆ خزمەتکردنی کۆ مەڵگا‬ ‫لە بواری یاساییدا‪.‬‬

‫ناوەندا نزار‬ ‫خولەکا توپاپێ دوماهیک ئینا ئەوا بو ‪ ١٢‬تیمێن‬ ‫قوتابخانەیا هەرن ڤەکری و ل دوماهیا خولێش دیاری‬ ‫و خەالت بسەر تیمێن سەرکەڤتی دابەشکرن‪.‬‬ ‫دوماهیک ب خولەکا توپا پێ ئینا ل قوتابخانە یا‬

‫گوندێ پرێسە کوتێدا ‪ ٨‬تیم بەشداربون و دوماهیێ‬ ‫تیمێن سەرکەڤتی هاتنە خەالت کرن‪.‬‬ ‫ناوەندا بەروژ‬ ‫ئاهەنگەکا هونەری سازکر ل قوتابخانەیا بە روژ‬ ‫تێدا چەندین الوێن بەهرەمەند هاتنە خەالتکرن‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫سازدانا پێشبرکێیەکا زانستی بو ‪ ١٦‬الوێن دەڤەرێ‬ ‫پاشان هەمی پشکدارێن بەریکانێ هاتنە خەالت کرن‪.‬‬ ‫ناوەندا بلێ‬ ‫ئاهەنگەکا هونەری سازکر کو تێدا چەندین پشکێن‬ ‫شانویێ و موزیک ستران هەلبەست ب خوە ڤە دگرت‬

‫ناڤەندا بااڵ بارزان‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫خەاڵتی(گەنجی ساڵ) لە بواری یاسایی بەخشرایە گروپی پارێزەرانی الو‬

‫‪35‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫ناڤەندا باال شێخان‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪36‬‬

‫سازکرنا سمینارەکێ بو (دلیل رەمەزان) ل‬ ‫هوال نەخوشخانا شێخان یا گشتی‬ ‫گێرانا سمینارەکێ ل کومەلکەها مەهەتێ‬ ‫س��ازک��رن��ا سمینارەکا ج���ەم���اوەری بو‬ ‫رێزدار (دەلیل رەم��ەزان) کارگێرێ(لقی‪)٢٠‬‬ ‫وبەرپرسێ(ن‪٠‬ر‪٠‬ج)‬ ‫دابەشکرنا پێتڤین قوتابیا لسەر (‪)٥٥‬‬ ‫قوتابین هەژار‬ ‫رێکخستنا غاردانەکا (‪ )٦‬کیلو متر ل‬ ‫سەنتەرێ قەزا شێخان ب بەژداربونا (‪)٥٠‬‬ ‫یاریزانا‬ ‫ڤەکرنا یاریگەها (بوزان) یافریزێ دەست‬ ‫کرد ل گوندێ‬ ‫جل و بەرگێن وەرزشی ژالیێ ناڤەندا باال‬ ‫شێخان لسەر تیمێن ناڤەندا ئەلقوش هاتنە‬ ‫دابەشکرن‬ ‫ڤەکرنا قارەمانیەکا تەپاپێ ل کومەلگەها‬ ‫نسێریێ وپ��اش جلوبەرگێن وەرزش��ی لسەر‬ ‫تێمن سەرب ناڤەندا باعەدرێ هاتنە دابەشکرن‬ ‫قارەمانیا تەپاپێ ئەڤا هاتیە ڤەکرن ژالیێ‬ ‫ناڤەندا شێخان یا جاالکی و پێگەهاندنا الوان‬ ‫دوماهیک ئێنانا قارەمانیاکا تەپاپێ ئەوا‬ ‫هاتیا ڤەکرن ژالیی ناڤەندا شێخان یا چاالکی‬ ‫وپێگەهاندنا الوان‬ ‫سازکرنا سمینارەکا ل کومەلگەها کەلەکجی‬ ‫بو رێ��زدار (دەلیل رەم��ەزان) کارگێرێ لقی‬ ‫(‪ )٢٠‬وبەرپرسێ (ن‪٠‬ر‪٠‬ج)‬ ‫گێرانا سمینارەکێ ل کومەلکەها ئەتروش‬ ‫ناڤەندا باعەدرێ‬ ‫تیروپشک هاتە گێران بو قارەمانیا بلێاردێ‬ ‫بو الوێن سنورێ ناوچا باعەدرێ ب بشکداریا‬ ‫(‪ )٦٤‬الوێن خودان شیان‪٠‬‬ ‫دگەل کومەکا ژ گەنجین دەڤ��ەرێ والوێن‬ ‫باعەدرێ قەستا قبرستانێ کرن بو سەرێ‬ ‫گورێ (قیس فرمان) کو گەنجەک ویاریکەرەکی‬ ‫ناڤەندا مە بوو ب رودانەکا دل تەزین گیانێ‬ ‫خو ژدەست دا‬ ‫ناڤەندا ئێسفنێ‬ ‫ڤەکرنا خوالکا (ج��وان��ک��اری) بو (‪)٢٠‬‬ ‫گجان ب هەلکەفتنا (‪ )١٨‬شوباتی دامزراندنا‬ ‫ئێکەتیا الوین دیمقراتی کوردستان‬

‫ڤەکرنا خوالکا (ئێنکلیزی) بو (‪ )٢٠‬قوتابیا‬ ‫ب هەلکەفتنا (‪ )١٨‬شوباتی دامزراندنا ئێکەتیا‬ ‫الوین دیمقراتی کوردستان ب حازربونا بەرێز‬ ‫(جاسم سلیم) کارگیری (ل‪٠‬ن) شیخان‬ ‫جەماوەری‬ ‫ناڤەندا ئەلقوش‬ ‫دیاری (قەرتاسی) دابەشکرن لسەر چەند‬ ‫قوتابیان (میسوری الحال) قوتابخانا ریدارا یا‬ ‫بنەرەت بیبان و قوتابخانا شێخکا و قوتابخانا‬ ‫ئەلقوش‬ ‫چەند قوتابیێن قوتابخانا بیبان بوزا یین‬ ‫سەرکەفتی هاتنە خەاڵتکرن‬ ‫قارەمانیا (بلیاردێ) هاتە ڤەکرن بو الوین‬ ‫سنورێ ناڤەندا مە و (‪ )١٦‬یاریزان تێدا‬ ‫بشکداربوون و هاتنە خەالت کرن‬ ‫فەکرنا قارەمانیا بلیارد بو(‪ )٣٢‬یاریزان ل‬ ‫سنتەری ناحیە ئەلقوش‬ ‫ڤەکرنا یاریگەها بوزا و جل وبەرک هاتە‬ ‫دابەشکرن لسەر (‪ )٢٥‬تیمێن ناڤەندا ئەلقوش‬ ‫بریکانەکا بەرسیار و پەرسڤ هاتە گیران‬ ‫بو گروپی شێخکا (‪ )١٢‬گروپ پشکداربوون‬ ‫یاریزانیێن ناڤەندا ئەلقوش بشکداربوون ل‬ ‫(مارسوونی) ل شێخان‬ ‫بەرێکانەکا بەرسیار وبەرسڤ هاتە گێران‬ ‫بو گروپی بێبانێ و (‪ )٨‬گروپ پشکداربوون‬ ‫ل هوال اللش‬ ‫ناڤەندا ئەتروش‬ ‫راب��وی��ن��ە ب گ��ێ��ران��ا سمینارەکێ لسر‬ ‫ئۆپراسیۆنا دیجلە‬ ‫رابوینە ب گێرانا سمینارەکێ بابەتێ‬ ‫سمینارێ ب شێوەکێ گشتی لسەر هاتنا‬ ‫هێزێن ئوپەراسیونا دجلە بو ئاخا کوردستانێ‬ ‫ناڤەندا مەقلوب‬ ‫خولی تۆپی پێی (‪ )١١‬یاریزانی گروپی‬ ‫(مەتین) بەکۆتاهات‬ ‫راکێشانی تروپشکی لەم خولە (‪ )١٠‬تیپ‬ ‫بەشدارن‪٠‬‬ ‫کردنەوەی پێشبرکێیەکی پسیارو وەالم‬ ‫ئ��ەم پێشبرکێیە تایبەت بو بەتیپی تازە‬ ‫بێگەیشتوانی الوانی کەلەکچی بابەتی‬ ‫راکێشانی تیروپشکی خولی تۆپی سەر‬

‫مێزی کۆمەلگای کەلەکچی‬ ‫ناڤەندا قەسروک‬ ‫دابشکرنا (‪ )٢٢‬دەستێن جل و بەرگێن‬ ‫وەرزشی لسەر تیمێن تە پاپێ لسنورێ مرێبا‬ ‫ژالیێ هێژا‪.‬‬ ‫راکێشانا تیروبشکا خوال(فولی بولێ)بە‬ ‫شداریا (‪ )١٨‬تیمین مللی‬ ‫خەاڵتکرنا (‪ )٥٣‬قوتابیێن هەژار‬ ‫فەکرنا هوال لەش جوانیا قەسروکێ ئە سەر‬ ‫ب ناڤەندا مە‬ ‫ناڤەندا شێخان‬ ‫رابویێ ب هاریکاری (‪ )٥٥‬قوتابێن (هەژار)‬ ‫ل قوتابخانا(مشەختی)‪.‬‬ ‫ڤەکرنا قارەمانیەکا(تەپاپی) بو(‪ )١٠‬تیمێن‬ ‫قەزا شیخان‬ ‫رابویێ ب هاریکاری(‪ )٥٣‬قوتابیێن (هەژار)‬ ‫ل قوتابخانا (پێکڤە ژیان)‬ ‫قارەمانیاکا تەپاپێ ب دووماهی ئێنا کو‬ ‫بهەلکەفتا (‪ )١٨‬ی شوباتێ هاتبو ڤەکرن بو‬ ‫(‪ )١٦‬تیمێن سەرب ناڤەندا مە‬ ‫ناڤەندا خەتارێ‬ ‫بەرهەڤکرنا هێڤارییەکا هوزانخاندنێ بو (‪٢‬‬ ‫کج ‪ ٢‬الوێن) گەنج یێن هوزانڤان ژدەڤەرێ‬ ‫لگوندێ دوغاتا‪.‬‬ ‫گێرانا بەریکانەکا زانستی و رەوشەنبیری بو‬ ‫الوێن گوندێ دوغاتا‬ ‫ناڤەندا چرێ‬ ‫ڤەکرنا چاالکیەکا (پرسیار و بەرسڤ)‬ ‫ب��و (‪ )٥‬گ��روپ��ان (قوتابیان – الوان –‬ ‫ماموستایان – رەوشەنبیر‪ -‬شەهیدان)‬ ‫ڤەکرنا خولەکا تەپا ڤولی بولێ بو (‪)٨‬‬ ‫تیمێن سەر بسنورێ‬ ‫(‪ )٦‬دەستێن بەتەنیا و (‪ )٢٥‬دەستێن جل‬ ‫و بەرگێن زاروکان و وەکو هاریکاری بو ئاوارێن‬ ‫سوری فرێکرنە شارەوانیا چرە‬ ‫(‪ )٨‬دەستێن جل وبەرگێن وەرزشی بسەر‬ ‫(‪ )٨‬تیما هاتنە دابەشکرن‬ ‫(‪ )٣‬دەستێن جل و بەرگێن وەرزش��ی و‬ ‫تورەکا ڤولی پولێ و (‪ )٢‬تەپی لسەر الوێن‬ ‫گوندێ ناڤبری هاتنە دابەشکرن (‪ )٢‬تەپە‬

‫چــاالکــی‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫ناوەندی بااڵی چەمچەماڵ‬

‫دیاری بەخشین بە (‪)٦٠‬الوی سنورمان‬ ‫هاوکاری بۆ ‪ ١٨‬تیپی تازە پێگەیشتووی تۆپی پێ‬ ‫ناشتنی (‪)٦٠‬نەمام لە ڕێگا سەرەکیەکان‪ ‬‬ ‫کردنەوەی خولی خۆشنووسی‪ ‬‬ ‫سازدانی ک��ۆری رۆشنبیری بۆ هەڤاڵ (دکتۆر‬ ‫فەرهاد)بەرپرسی لقی ‪١٩‬‬ ‫سازدانی کۆرێک بۆ مافناس (یوسف ئەنور)‬ ‫کارگێڕی لقی ‪ ١٩‬سەبارەت بە مێژووی پڕ سەروەری‬ ‫الوان‬ ‫کۆتایی خولی تۆپی پێی شەهیدانی ‪١‬ی شوبات‬ ‫سازدانی کۆڕێکی شیعری بۆ شاعیری الو (دەرباز‬ ‫جمال‬ ‫سازدانی سیمینارێک دەربارەی کارو چاالکیەکانی‬ ‫الوان‬ ‫کردنەوەی خولی دروومان بۆ ئافرەتان بە هاوکاری‬

‫کوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو ڤەکرن‬ ‫بو ‪ ٢٤‬تیپ‬ ‫کوتایی ئینا ب خوال توپا سەر مێز ئەوا هاتبو‬ ‫ڤەکرن بو ‪ ٣٤‬یاریزان‬ ‫کوتایی ئینا ب خوال توپا باسکە ئەوا هاتبو‬ ‫ڤەکرن بو (‪ )٨‬تیپ‬ ‫کوتایی ئینا ب خوال بلیاردێ ئەوا هاتبو ڤەکرن‬ ‫بو (‪ )٦٠‬یاریزان‬ ‫ناوەندا دارەتوو‬ ‫کوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ل گورەپانا فریزێ‬ ‫دەست کرد‬ ‫پیشبیرکەکا رەوشنبیری ئامادەکربو جەندین‬ ‫گروپین الوان ئەوین‬ ‫ناوەندا دارەتوو‬ ‫سمینارەک ئامادەکربو بو بەریز کاک مردان خدر‬ ‫کارگیرێ لقێ ‪٩‬‬ ‫ناوەندا ئازادی‬

‫ناڤەندا بااڵ زاخو‬

‫(‪ )٢٥‬یاریزانا‪.‬‬ ‫قارمانیەکا تەپا پێی بدوماهیک هات وخەالت ودیاری‬ ‫هاتنە دابەشکرن‬ ‫ناڤەندا زاخو‬ ‫قارەنیەکا تەپا پێی بدوماهیک ئینا‪.‬‬ ‫قارەنیەکا تەپا پێی یا (‪)١١‬‬ ‫یاریگەر هاتە ڤەکرن بەشداریا (‪ )٢٠‬تیما‪.‬‬

‫کوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو ڤەکرن‬ ‫بو ‪ ٣٦‬تیپ‬ ‫ناوەندا بوتان‬ ‫کورەکا هوزان خاندنێ ئامادەکربو بو ژمارەکا زور‬ ‫هوزانڤانین دەڤەرێ‬ ‫کوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو ڤەکرن‬ ‫بو ‪ ٣٦‬تیپ‬ ‫مەراسونەکا خاردانێ ئامادەکربو بو ‪ ٤٠‬الوین‬ ‫سنورێ ناوەندا خو‬ ‫ناوەندا دینارتە‬ ‫کوتایی ئینا ب خوال توپا بااڵ ئەوا هاتبو ڤەکرن‬ ‫بو ‪ ١٨‬تیپ‬ ‫مەراسونەکا خاردانێ ئامادەکربو بو ‪ ٤٠‬الو‬ ‫خولەکا توپا سەر مێز ڤەکر بو ‪ ٢٤‬یاریزانین‬ ‫سنورێ ناوەندا خو‬

‫قارەنیەکا تەپا پێی بدوماهیک هات‪.‬‬ ‫ناڤەندا خابور‬ ‫قارەنیەکا تەپا پێی هاتە ڤەکرن بەشداریا (‪)٢٠‬‬ ‫تیما‪.‬‬ ‫قارەنیەکا تەپا پێی هاتە ڤەکرن بو تیمێن یاریگەرێن‬ ‫وان ژ دایک بووێن (‪ )١٩٩٤‬بەشداریا (‪ )٣٤‬تیما‪.‬‬ ‫قارەنیەکا تەپا پێی بدوماهیک هات‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫دابەشکرنا (‪ )٢٠٠‬دوو سەد دەستین چل وبەرگێن‬ ‫وەرزشی لسەر تیمێن مللی یێن ناڤەندا زاخو وخابور‪.‬‬ ‫ناڤەندا باتیلێ‬ ‫قارمانیەکا تەپا پێی هاتە ڤەکرن بەشداریا (‪)٥٢‬‬ ‫تیما‪.‬‬ ‫غاردانا مارسونێ بەشداریا (‪ )٤٣‬یاریزانا‪.‬‬ ‫قارمانیەکا تەپا لسەر مێزێ هاتە ڤەکرن بەشداریا‬

‫ناوەندی بااڵی ئاکرێ‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ناوەندا بجیل‬ ‫پیشانگەهەکا فولکلوری ڤەکر ل گوندێ کەالتی‬ ‫کوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو ڤەکرن‬ ‫بو ‪ ٣٢‬تیپ‬ ‫خولەکا توپا پێ ڤەکر بو ‪ ٣٦‬تیپین سنورێ‬ ‫ناوەندا خو‬ ‫ناوەندا گردەسین‬ ‫سمینارەک ئامادەکربو بو (جابر بانی) بەرپرسێ‬ ‫ل ‪ ٠‬ن ‪ ٠‬گردەسین پارتی دیموکراتی کوردستان ل‬ ‫سەر رولێ الوان و بارودوخێ ئەڤرو یێ کوردستانێ‬ ‫خولەکا توپا سەر مێز ڤەکر بو ‪ ١٨‬یاریزانین‬ ‫سنورێ ناوەندا خو‬ ‫پیشبیرکەکا رەوشنبیری ئامادەکربو جەندین‬ ‫گروپین الوان‬ ‫مەراسونەکا خاردانێ ئامادەکربو بو (‪ )٤٠‬الوین‬ ‫سنورێ ناوەندا خو‬ ‫ناوەندا بەردەرەش‬

‫ئەنجومەنی قەزای چەمچەماڵی (ی‪.‬ئا‪.‬ک)‬ ‫کردنەوەی خولی میوزیک بۆ ‪ ١٨‬الو‬ ‫ک��ردن��ەوەی خولی کۆمپیوتەر بۆ ‪ ٢٤‬الو بۆ ‪٣‬‬ ‫بەرنامەی نوێ‬ ‫کردنەوەی خولی ئینتەرنێت بۆ ‪ ٣٢‬الو‪ ‬‬ ‫ک��ردن��ەوەی خولی تۆپی پێی ‪١٨‬ی شوبات لە‬ ‫یاریگای تارتان‬ ‫کردنەوەی خولی جوانکاری ئافرەتان (سالون‬ ‫کردنەوەی خولی شەترەنج و تێنس‪ ‬‬ ‫کردنەوەی خولی زمانی ئینگلیزی‪ ‬‬ ‫کردنەوەی خولی میوزیک بۆ ‪ ٢٣‬الو‬ ‫سازدانی ماراسۆن بۆ ‪ ٣٤‬یاریزان‪ ‬‬ ‫کرنەوەی خولی تارتانی تۆپی پێی ‪١٨‬ی شوبات‬ ‫سازدانی ئاهەنگ و فیستیفاڵی یاریە فۆلکلۆریە‬ ‫کوردەواریەکان‬

‫کردنەوەی خولی هەڵپەڕکێ‬ ‫سازدانی پێشبڕکێ ی پرسیارو وەاڵم‬ ‫کردنەوەی خولی میوزیک بۆ ئامێری سایزەر‬ ‫خەاڵتکردنی ‪ ٣٥‬الوی سنورمان‬ ‫کۆتایی خولی ‪١٨‬ی شوباتی تۆپی پێ‬ ‫کردنەوەی خولی بالە‬ ‫دابەشکردنی ‪ ٤٠‬کاالی تۆپێن بۆ یاریزانان‬ ‫دابەشکردنی ‪ ٨‬سێت جل و بەرگی تۆپی پێ بۆ‬ ‫تیپەکانی شارەدێی لەیالن‬ ‫کردنەوەی خولی(ڕاهێنەرایەتی)بۆ تۆپی پێ‬ ‫سازدانی ماراسۆنێک بۆ ‪ ٢٤‬الو‬ ‫بەخشینی دیاری بە ‪ ٣١‬الوی سنورمان‬ ‫دابەشکردنی ئااڵی کوردستان بۆ بەرز راگرتنی‬ ‫ئااڵمان‬ ‫کردنەوەی خولی تۆپی پێ‬

‫‪37‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫کۆتایی هێنانی خولێکی تۆپی پێی بچوککراوە‬ ‫بۆ (‪ )١٢‬تیپی وەرزش��ی سنوری بێتواتە و‬ ‫دواوەی سەربە ناوەند‬ ‫بەشداریمانکرد لەکۆرێکی لقی (‪ )١١‬کە‬ ‫لەالیەن لقی ‪ ١١‬بۆ (حامید گەوهەری) مێژوو‬ ‫نوسی ژیانی بارزانی نەمر سازکرا بوو‬ ‫تیپی وەرزشی کێوەڕەشی سەربە ناوەندی‬ ‫بااڵ توانی لەیاری کۆتایی تیپەپلە یەکەکانی‬

‫ناوەندی بااڵی ڕانیە‬ ‫ڕانیە ببێتە پاڵەوانی خولەکە‬ ‫بەشداریمانکرد لەکۆڕێک کەلەالیەن لقی‬ ‫‪١١‬ی سازکرابوو بۆهەردوو پەرلەمانتار (عمر‬ ‫نورەدینی) و (ق��ادری ئاسایش) سەبارەت‬ ‫بەڕونکردنەوەی بودجەی (‪)٢٠١٣‬‬ ‫بەخشینی خ��ەاڵت ب��ەس��ەر مامۆستایانی‬ ‫ئامادەیی بناری کچان و ڕێزلێنانیان لە هۆڵی‬ ‫‪ ٥‬ئازار‪.‬‬

‫سازکردنی پێشانگایەکی وێنەیی فۆتۆگرافی‬ ‫بۆسەرجەم ئەو وێنانەی کە لە چاالکیەکانی‬ ‫‪١٨‬ی شوباتدا گیراون‬ ‫دابەشکردنی کەل وپەلی وەرزش��ی بەسەر‬ ‫(‪ )١٠‬تیپی وەرزشی سنوری ناوچەی مەرگە‬ ‫بەشداریمانکرد لە یادی ڕاپەڕینە مەزنەکەی‬ ‫بەهاری ‪ ١٩٩١‬لە رانیە‬

‫ناوەندی بااڵی دەوروبەری هەولێر‬

‫سازدانی ئاهەنگێک بۆ بەستەو الوک و حەیران‬ ‫و یاری فۆلکلۆری کاڵومستانێ بۆ (‪ )٥١‬تیپی‬ ‫هەولێری و دەوروبەری ناحیەکان‪.‬‬ ‫ب��ەش��داری��ان��ک��رد ل��ە ک��ۆک��ردن��ەوەی واژوو‬ ‫بەمەبەستی پشگیریکردن لە خاک و نیشتیمان‬ ‫و هێزی پێشمەرگەی کوردستان‪.‬‬ ‫رێخستنی سیمینارێک بۆ د(ئاراس) بەرپرسی‬ ‫لقی ‪( ١٦‬پ‪.‬د‪.‬ک) سەبارەت بە رەوشی هەرێمی‬ ‫کوردستان و حوکومەتی ناوەندی‬ ‫هەڵکرنی ئااڵی کوردستان لە زۆربەی شوێنە‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪38‬‬

‫ناوەندی شەقاڵوە‬ ‫بەبۆنەی رۆژی ڤاالنتاین دابەشکردنی گوڵ‬ ‫بەسەرالوانی سنوری‬ ‫کۆتای هێنابەخولی تۆپی بالە کەبۆ(‪ )١٠‬تیپی‬ ‫سنوری ئەنجامیدابوو‬ ‫کۆتای هێنابەخولی تۆپی سەرمێز بۆ(‪)٤٠‬‬ ‫یاریزان‬ ‫راکێشانی تیروپشک بۆخولی بلیارد‬ ‫ناوەندی کۆڕێ‬ ‫ک��ردن��ەوەی خولی تۆپی پێی بچوککراوە‬ ‫بۆ(‪ )١٨‬تیپی وەرزشی سنوری‬ ‫ک��ردن��ەوەی خولی تۆپی پێی بچوککراوە‬ ‫بۆسەرجەم قوتابخانەکانی سنوری‬ ‫کردنەوەی خولی تۆپی پێی بچوککراوە بۆ‬ ‫گوندەکانی ئاژگە *زەرگوز *شێخ مەمودیان‬ ‫داب��ەش��ک��رن��دن��ی ج��ل وب���ەرگ���ی وەرزش���ی‬ ‫بەسەر(‪ )٣٠‬تیپی وەرزشی سنوری ناوەند‬ ‫دابەشکرندنی خ��ەالت��ی رێزلێنان بەسەر‬ ‫وەرزش��وان��ە دێرینەکان و دام��ودەزگ��اک��ان و‬ ‫چەندیک کەسایەتی سنوری کۆرێ‬

‫گشتیەکان و ناوبارەگایی ناوەندی بااڵ‪.‬‬ ‫سازدانی خولێک بۆ قوتابیان کە لە هەشت‬ ‫پۆل بەشداریان تێدا کردبوو‪.‬‬ ‫ناوەندی کەسنەزان‬ ‫گروپی یەکی ناوەندی چاالکی کەسنەزان‬ ‫هەڵسا ب��ە کۆتاییهێنانی خولی شەهیدی‬ ‫فەرماندە (حەمە خان)‬ ‫ناوەندی دارەتوو‬ ‫کۆتایی هێنا بە خولێکی تۆپی پێی بچوککراوە‬ ‫کە بۆ (‪ )٥٣‬تیپی سنوری خۆی سازی دابوو‪.‬‬

‫ناوەندی بااڵی سەفین‬ ‫ناوەندی هیران‬ ‫ک��ردن��ەوەی خولی تۆپی پێی بچوککراوە‬ ‫بۆقوتابخانەی ئامادەیی هیرانی تێکەاڵو‬ ‫ناوەندی چاالکی وپێگەیاندنی الوانی هەریر‬ ‫لەیـادی ‪١٨‬ی شــــوبات ماراسۆنێکی ئەنجامدا‬ ‫بۆ(‪ )٤٠‬الوی سنوری‬ ‫ناوەندی هەریر‬ ‫ک��ردن��ەوەی خولی تۆپی پێی بچوککراوە‬ ‫بۆ(‪ )٢٠‬تیپی وەرزشی سنوری‬ ‫سمینارێکی ئەنجامدا بۆ (مامۆستا نامیق)‬ ‫ل��ەژێ��رن��اون��ی��ش��ان��ی (خ��ورەوش��ت��ی وەرزش‬ ‫لەناویاریگا) بۆ زۆرێک لەالوان‬ ‫لەیـادی ‪١٨‬ی شــــوبات‬ ‫چ��ان��دن��ی (‪ )٣٠٠‬ن��ەم��ام ل��ەس��ەرگ��ۆڕی‬ ‫شەهیدفەرەنسۆهەریری‬ ‫ناوەندی کۆیە‬ ‫کردنەوەی خولی تۆپی سەرمێزبۆ(‪ )١٨‬الوی‬ ‫سنوری‬ ‫سمینارێکی ئەنجامدابۆ(خلیل غەفور)‬ ‫لەژێرناونیشانی (شەست ساڵ کاری رێکخراوەی)‬

‫س��ازدان��ی ک��ۆرێ��ک ب��ۆ (هێمن ه��ەورام��ی)‬ ‫ئەندامی ئەنجومەنی سەرکردایەتی و بەرپرسی‬ ‫پەیوەندیەکانی دەرەوی (پ‪.‬د‪.‬ک)‪.‬‬ ‫ناوەندی خەبات‬ ‫بەبۆنەی ب��ەدەس��ت هێنانی پلەی یەکەم‬ ‫لەسەرتاسەری عێراق لەبواری تەندروستی‬ ‫د‪(.‬شوان یابا سابر پاالنی) لەگەڵ سێ بنکەی‬ ‫تەندروستی قەزای خەبات کە تیایدا باشترین‬ ‫دکتۆر و پەرستار و بەردەست خەاڵتکران‪.‬‬

‫ناوەندی تەق تەق‬ ‫ک��ردن��ەوەی خولی تۆپی پێی بچوککراوە‬ ‫بۆ(‪ )٣٢‬تیپی وەرزشی سنوری‬ ‫کردنەوەی خولی تۆپی پێی بچوککراوە بۆتیپە‬ ‫وەرزشیەکانی سنوری‬ ‫ناوەندی باسرمە‬ ‫سمینارێکی ئەنجامدا ب��ۆ(زاه��ی��ر بناوی)‬ ‫کارگێری ناوچە کەزۆرێک لەالوان ئامادەبوون‬ ‫ناوەندی سەفین‬ ‫سمینارێکی ئەنجامدا بۆ(هەڤال عباس)‬ ‫کارگێری ناوەند کە(‪)٢٥‬الوان بەشداریانکرد‬ ‫کردنەوەی خولی تۆپی سەرمێزبۆ (‪ )١٨‬الوی‬ ‫سنوری‬ ‫بەبۆنەی لەدایک بوونی (محمد) (د‪ .‬خ)‬ ‫لەسەربێت هەڵسان بەخوێندنەوەی مەولود‬ ‫لەمزگەوتی سابیراوە‬ ‫سمینارێکی ئەنجامدا بۆ(مامۆستا رێبوار)‬ ‫لەژێرناونیشانی (بەرنامە دارێژی بۆساڵی نوێ)‬ ‫کەزۆرێک لەالوان ئامادەی بوون‪.‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫ناوەندی بااڵی شارەزوور‬ ‫ئەنجامدانی قۆناغی دووەم���ی خولی پالنی‬ ‫ستراتیژی بەهاوکاری سەنتەری کوردۆنیا بۆ الوانی‬ ‫شاری هەڵەبجە‪.‬‬ ‫دابینکردنی پێداویستی وەرزش��ی بۆ سەرجەم‬ ‫ناوەندەکانی چاالکی وەک (تۆپ‪ ،‬سێت‪ ،‬مەدالیا)‬ ‫ناوەندی هەڵەبجە‬ ‫بەشداریکرد لەمەراسیمی ناڕەزایی رێکخراوەکانی‬ ‫شاری هەڵەبجە دژی بکوژانی (‪ )٣‬ژنە چاالکوانەکەی‬ ‫کورد لە فەرەنسا‪.‬‬ ‫کردنەوەی خولێک بە ناوی (هۆشیاری خود)کە‬ ‫(‪ )٣٥‬کەس تێیدا بەشدار بوون‪.‬‬ ‫ناوەندی هەورامان‬

‫کۆریک بۆ (م‪.‬یونس) بەرپرسی لێژنەی ناوچەی‬ ‫هەورامان لەژێر ناو نیشانی رۆڵی رێکخراوە پیشەیی‬ ‫و جەماوەریەکان لەئەمرۆدا‪.‬‬ ‫*کردنەوەی خولێکی تۆپی پێ بۆ سەرجەم تیپە‬ ‫وەرزشیەکانی سنووری ناوچەی هەورامان‬ ‫کردنەوەی خولێکی بلیاردو تۆپی سەرمێز بۆ‬ ‫الوانی سنوری ناوەندمان‪.‬‬ ‫ناوەندی سادق‬ ‫کردنەوەی پێشانگایەکی فۆتۆگرافی لە بارەگای‬ ‫ناوەندی چاالکیمان‬ ‫خەاڵتکردنی بەرپرسی گرووپەکانی ناوەندی‬ ‫چاالکی‪.‬‬

‫کردنەوەی خولێکی تۆپی سەرمێز بۆ (‪)٦٠‬‬ ‫وەرزشکاری سنوری ناوەندمان بەبۆنەی ساڵیادی‬ ‫دامەزراندنی یەکێتی الوانەوە‪.‬‬ ‫ناوەندی سیروان‬ ‫نمایشکردنی ش��ان��ۆگ��ەری��ەک بەناونیشانی‬ ‫(قوتابیانی ئەم سەردەمە)‪.‬‬ ‫ک����ردن����ەوەی پ��ێ��ش��ان��گ��ای��ەک��ی ش��ێ��وەک��اری‬ ‫ب��ۆ(س��ەردەش��ت ع��ل��ی) ق��وت��اب��ی پەیمانگای‬ ‫هونەرەجوانەکانی هەڵەبجە‬ ‫ناوەندی خورماڵ‬ ‫کردنەوەی خولێکی تۆپی پێ بۆ (‪ )١٢‬تیپی‬ ‫وەرزشی سنوری ناوەندمان‬

‫ناوەندی بااڵی مەخمور‬

‫ناوەندی بااڵی سلێمانی‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫بەشداریان کرد لە چلەی ماتەمینی خوالێخۆش‬ ‫بو هونەرمەندی پێشمەرگە(سەباح هەورامی)‬ ‫بەشداریان کرد لە خولێکی پەرەپێدانی مرۆی‬ ‫کە لقی چواری پارتی دیموکراتی کوردستان‬ ‫سازی کردبوو‪.‬‬ ‫بەشداریانکرد لە خۆپێشاندانی ئیدانەکردنی‬

‫تیرۆرکردنی سێ ژنەچاالکوانەی‪ ‬کە لەواڵتی‬ ‫فەرنسا بەدەستی ناحەزانی کورد شەهیدکرابون‪.‬‬ ‫بەشداریانکردلە مەراسمی ی��ادک��ردن��ەوەی‬ ‫کۆماری مهابادکە لەسەردەستی قازی محمد‬ ‫بنیادنرابو‬ ‫بەشداریان کردلە مەراسمی رێزلێنان بۆ چەند‬

‫کەسایەتی ناوداری شار‬ ‫ب��ەش��داری��ان��ک��رد ل��ە ک��ۆرێ��ک ک��ە مەکتەبی‬ ‫رۆشنبیری وراگەیاندنی لقی چ��وار ئامادەی‬ ‫کردبو بۆ مامۆستا (زیادعەلی) مامۆستای‬ ‫زانستەسیاسیەکان بابەتەکەی لەژێرناونیشانی‬ ‫ئیسالمی سیاسی‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫کردنەوەی یەکەمین خولی وەرزشی تۆپی پێی‬ ‫(‪ ١٨‬شوبات) کەتێیدا هەڵبژاردەی سەرجەم‬ ‫ناوەندەکان بەشداربوون‪.‬‬ ‫سازکردنی مەراسیمی رێزلێنان لەوکادیرانەی‬ ‫کەپێشتر ل��ەالوان کاریان ک��ردوە کەژمارەیان‬ ‫نزیکەی (‪ )٤٠‬کەس بوون‬ ‫ئەنجامدانی ماراسۆنێکی وەرزش��ی راکردنی‬ ‫بەکۆمەڵ بۆ (‪ )٢٥‬الوی سنوری شەمامک‬ ‫ناوەندی قوشتەپە‬ ‫سازکردنی کورێکی رۆشنبیری بۆنووسەر و‬ ‫رۆشنبیر (عەبدولرەحمان سدیق)لەسەر هەستی‬ ‫نەتەوایەتی‬ ‫کردنەوەی پێشانگایەکی فۆتۆگرافی بۆ هەڤاڵ‬ ‫زاهیر جعفر کەتێیدا وێنەی سەرجەم شەهیدان‬ ‫نمایشکران‬ ‫سازکردنی کۆرێکی شعری‬ ‫ک��ردن��ەوەی خولی رۆشنبیری ب��ۆ(‪ )١٦‬الوی‬ ‫سنوری خۆی‬

‫کردنەوەی خولی فێربوونی کۆمپیۆتەر‪/‬فۆتۆشۆپ‬ ‫ئ��ەن��ج��ام��دان��ی پێشبرکێی پ��اک و خاوێنی‬ ‫قوتابخانەکان کەتێیدا چەند قوتابخانەیەک‬ ‫بەشداربوون‬ ‫کۆتایی هێنا بەخولی وەرزشی تۆپی پێ‬ ‫ناوەندی تورەق‬ ‫ئەنجامدانی کۆرێکی شعری بۆچەند شاعێرێکی‬ ‫سنورەکە‬ ‫ناوەندی شەمامک‬ ‫کۆتایی هێنا بەخولی فێربوونی دوورم���ان‬ ‫کەبۆ(‪ )١٨‬ئافرەتی سنورەکە رێکی خستبوو‬ ‫کردنەوەی خولی بلیارد بۆ هەوادارانی ئەم جۆرە‬ ‫یاریە‬ ‫کردنەوەی خولی وەرزشی تۆپی سەرمێز تێنس‬ ‫ناوەندی کانی قرژاڵە‬ ‫کردنەوەی خولی کارەبا بۆ‪ ١٣‬الوی سنورەکەی‬ ‫کردنەوەی پێشانگای فۆتۆگرافی کەتێیدا وێنەی‬ ‫سەرجەم کاروچاالکیەکان نمایشکرا‬

‫دانەوەی بڕوانامەی دەرچووانی خولی فێربوونی‬ ‫کۆمپیۆتەر کەبۆ (‪ )١٧‬الوی سنورەکەی رێکی‬ ‫خستبوو‬ ‫کۆتایی هێنا بەخولی وەرزشی تۆپی سەرمێز‬ ‫تینس‬ ‫کۆتایی هێنا بەخولی وەرزشی تۆپی پی پێ‬ ‫ناوەندی گوێر‬ ‫کردنەوەی خولی وەرزشی تۆپی سەرمێز تینس‬ ‫کردنەوەی خولی فێربوونی کۆمپیۆتەر بۆ ‪١٥‬‬ ‫الوی سنوری گوێر‬ ‫کردنەوەی خولی وەرزشی تۆپی پێ بۆسەرجەم‬ ‫تیپەکانی سنوری خۆی‬ ‫کۆتایی هێنا بەخولی فێربوونی ئینگلیزی‬ ‫ناوەندی کەندێناوە‬ ‫ئەنجام دانی شانۆگەریەک‬ ‫کۆتایی هێنا بەخولی وەرزشی تۆپی سەرمێز‬ ‫تێنس‬ ‫کۆتایی هێنا بەخولی فێربوونی کۆمپیۆتەر‬

‫‪39‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪Mar 2013 No 190‬‬

‫ناوەندی بااڵی هەولێر‬

‫ک��ۆرێ��ک (س��اس��ان ع��ون��ی)ئ��ەن��دام��ی ئەنجومەنی‬ ‫سەرکرداییەتی لەسەر هۆشیارکردنەوەی الوان‪.‬‬ ‫دابەشکردنی خەاڵ بەبۆنەی (‪١٨‬ی شوبات)بۆسەرجەم‬ ‫کادیرانی ناوەندی بااڵوسەرجەم ناوەندەکانی چاالکی‬ ‫وپێگەیاندن‬ ‫ناوەندی بااڵی هەولێر سەرجەم گروپەکانی سنوری‬ ‫خۆی خەاڵت کرد‬ ‫پێشانگایەکی وێنەی گشت کارو چاالکیەکانی سنوری‬ ‫خۆی کردەوە‬ ‫دابەشکردنی کۆمەک وهاوکاری بۆ‪٧٠‬ماڵی ئاوارەی‬ ‫رۆژئاوای کوردستان‬ ‫دابەشکردنی کۆمەک وه��اوک��اری بۆجاری دووەم‬ ‫بۆ‪٤٥‬ماڵ ئاوارەی رۆژئاوای کوردستان‬ ‫ناوەندی یەک‬ ‫کردنەوەی خولێکی تۆپی پێ بۆسەرجەم تیپەکانی‬ ‫سنوری خۆی‬ ‫کردنەوەی خولێکی تێنسی سەرمێز بۆ‪٣٢‬تیپی سنوری‬ ‫خۆی‪.‬‬ ‫سازدانی کۆرێک بۆهونەرمەند(ئیبراهیم حەکیم)‬ ‫لەژێرناونیشانی رۆڵی الوانی کورد لەبواری سینەمادا‪.‬‬ ‫سازدانی سمیناربۆ دکتۆر فازل علی‬ ‫کۆتایی هێنان بەخولی شەهیدان‬ ‫ناوەندی دوو‬ ‫یادکردنەوەی شەهید(فرنسۆهریری)‬ ‫کردنەوەی خولێکی شەترەنج بۆ‪١٦‬یاریزانی سنوری‬ ‫خۆی‬ ‫کردنەوەی خولی تۆپی پێ بۆ‪٨٠‬تیپی سنوری خۆی‬ ‫کۆتایی هێنان بەخولی شەهید (سەرهەنگ نانەکەلی)‬ ‫بۆ‪٦٤‬تیپی سنوری خۆی‬ ‫سمینارێک بۆ دکتۆر (عیسمەت) لەژێر ناونیشانی‬ ‫مادەی هۆشبەر‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪40‬‬

‫گێرانا سیمنارەکا بەفرە بۆ هەڤال (ک��اوە سعید)‬ ‫بەرپرسی ناوەندا باال ئامادە بوونا گشت بەرپرسێن‬ ‫کروپێن‬ ‫خەالت کرنا کادرێن رنیریێن دەڤەرا پارێزگەها موسل‬ ‫ب گشتی ب ئارمێ الوان کەژمارا وان ‪ ٢٤‬کادر بوون‬ ‫ناوەندا باشیک‬ ‫ڤەکرنا خولەکا توپا پێ یا (‪ )١١‬یارێزانی ل گورەپانا‬ ‫باشیک یاگەورە ب بەشدارییا (‪ )١٦‬تیپێن وەرزشی‬ ‫ڤەکرنا خولەکا توپاپێ یا بچووکری ب بەشدارییا ‪١٨‬‬ ‫تیپێن وەرزشی‬ ‫ناوەندا تلکیف‬ ‫ئەنجامدانا بەریکانەکا زانستی بۆ قوتابخانێن زمانێ‬ ‫کوردی‬

‫ناوەندی سێ‬ ‫کردنەوەی خولی فێربوونی قورئانی پیرۆز بۆ(‪)٤٠‬‬ ‫ئافرەت‬ ‫کۆتایی خولی شۆرشی ئەیلول بۆ(‪)٣٢‬تیپ‬ ‫کۆتایی خولی شەهد(ئەحمد رۆژبەیانی)بۆ‪٣٢‬تیپ‬ ‫کۆتایی خولی دورمان وکۆمپیتەر بۆ‪٦٠‬قوتابی‪.‬‬ ‫کردنەوەی خولی دورمان بۆئافرەتانی سنوری خۆی‬ ‫کردنەوەی خولی کۆمپیوتەر‬ ‫کردنەوەی خولی مەنهج بۆپۆلی شەشی ئامادەیی‬ ‫کردنەوەی خولی فێربوونی زمانی ئینگلیزی‬ ‫کۆتایی هێنانی خولی فێربوونی زمانی عەرەبی‬ ‫کۆرێکی شعری بۆشاعیری رۆژئاوا(محمدعلی) سازکرا‬ ‫سمینارێک بۆ(شیخ فریاد بارزانی)لەژێر ناونیشانی‬ ‫رۆڵی الوان لەدەرەوەی واڵت‪.‬‬ ‫کۆتایی هێنان بەخولی دورمان بەهاوکاری سەنتەری‬ ‫سیداد کەبۆ‪٤٠‬ئافرەتی سنوری خۆی ئەنجامدابوو‬ ‫کردنەوەی خولی (‪١٨‬ی شوبات)کەبۆ‪٦٤‬تیپی سنوری‬ ‫خۆی‬ ‫ک��ردن��ەوەی خولی راپ��ەری��ن بۆ‪٣٢‬تیپی ت��ازە پی‬ ‫گەیشتوان‬ ‫کۆتایی خولی (ئەحمەد رۆژ بەیانی)کەبۆ‪٦٨‬تیپی‬ ‫سنوری خۆی ئەنجام دابوو‬ ‫کۆتایی هێنان بەخولی لەدایک بوونی س��ەروەری‬ ‫مرۆڤاییەتی حەزرەتی کاینات‬ ‫کۆرێک بۆدکتۆر (رەوەز مهدی خۆشناو)ئەندامی‬ ‫پەرلەمانی عێراق لەژێر ناونیشانی باالوانمان ئازادبن‬ ‫سازدانی ئاهەنگێگ بۆسەرجەم بەشداربوانی خولە‬ ‫جۆرا و جۆرەکان‬ ‫خەاڵتکردنی سەرجەم گروپەچاالکەکانی سنووری‬ ‫خۆی‬ ‫ناوەندی چوار‬

‫ناوەندی باالی میسل‬ ‫ڤەکرنا خولەکا توپا پێ یا بچووکری بۆ ‪ ٦‬تیپێن‬ ‫وەرزشە‬ ‫خولەکا بلیارد هاتە ڤەکرن ل سەنتەری قەزا تلکیف ب‬ ‫بەشدارییا ‪ ٦٤‬یاریزان‬ ‫خولەکا توپا پێ هاتە ڤەکرن ل ناحیا وانکێ‬ ‫دابەش کرنا خەالت ل سور تیپێن وەرزشی ل تلکیف‬ ‫وناحیا وانێ‬ ‫ناوەندا خورسیباد‬ ‫ڤەکرنا خولەکا توپا بااڵ بو ‪ ٦‬تیپیێن ورەزشێن دەڤەرا‬ ‫کرودێن شەبەک‬ ‫ئەنجامدانا خولکەکا توپا پێ ب کوندی فازلێە ب‬ ‫بەشداربونی ‪ ١٤‬تیپ‬ ‫ناوەندا قەرەقوش‬

‫دابەشکردنی بڕوانە نامە بەسەر ‪٨٠‬قوتابی کۆمپیتەر‬ ‫وزمانی ئینگلیزی‪.‬‬ ‫کۆتای خولی شۆرشی ئەیلول بۆ‪٤٦‬تیپ‬ ‫کۆتای خولی شەهیدان ‪٣٢‬تیپ‬ ‫کۆتایی خولی برایەتی‪٦٤‬تیپ‬ ‫کۆری شعری بۆهیمن قەرەنی‬ ‫کردنەوەی خولێکی تۆپی پێ بۆ‪ ٦٤‬تیپی سنوری خۆی‬ ‫کۆتایی هێنان بەخولی برایەتی‬ ‫کردنەوەی خولی شەترەنج بۆ‪١٦‬یاریزان‬ ‫کردنەوەی خولی دوورمان بۆ ‪٣٠‬ئافرەت‪.‬‬ ‫کردنەوەی خولی زمانی ئینگلیزی بۆکچ وکوران‪.‬‬ ‫ناوەندی قەاڵی هەولێر‬ ‫کۆرێک بۆ دکتۆر(علی محمود)بەناونیشانی ئەرکی‬ ‫الوچیە لەئێستادا‪.‬‬ ‫سازدانی سمینارێک بۆ مامۆستا (عبدالرحمان قادر)‬ ‫لەسەر بودجەی هەرێم‪.‬‬ ‫کۆتایی هێنان بەخولی کردنەوەی خولی ئ��ازادی‬ ‫هەولێر کەبۆ‪٣٢‬تیپ ئەنجامی داوە‪.‬‬ ‫کردنەوەی فێرکردنی ئەنتەرنێت‬ ‫کۆتایی هێنان بەخولی ‪٢٠‬یاریزانی‬ ‫کۆرەکی وەرزشی بۆراهێنەران‬ ‫کۆتایی خولی شەهید (سەرهەنگ)لەیاریگای‬ ‫کردنەوەی ڤیستڤالی الوک وحیران‬ ‫کۆتایی خولی شۆرشی ئەیلول بۆ‪٢٤‬تیپ‬ ‫کۆتایی خول شەترەنج بۆ‪١٦‬ئافرەت‬ ‫داب��ەش��ک��ردن��ی ب���روان���ام���ە خ��ول��ی ئینگلیزی‬ ‫وکۆمپیتەربەسەر‪٧٠‬قوتابی‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالکی رۆشنبیری هەولێر‬ ‫دابەشکردنی دیاری بەسەر‪٩٤‬منداڵی بێ باوک‬ ‫سمینارەک بۆ‪٤٠‬کور وکچ لەسەر رۆڵی الوان‬ ‫سمناریک بۆ دکتۆر (کمال کەرکووکی)‬

‫ئەنجامدانا (شانوگەریەکێ) ل هوال شاتوبێ ل قەزا‬ ‫قەرەقوش‬ ‫کوتایی ئینانا خولەکا توپایێ کە ‪ ٢٨‬تیپا بەشداری‬ ‫تێدا کربوو‬ ‫تیپا قەرەقوش یاشانوگەری یاکو سەر ب ن‪.‬ج‪.‬پ‬ ‫قەرەقوش سازکر‬ ‫ناوەندا بەرتلە‬ ‫خولەکا یاریا بلیاردێ ل ن‪.‬ج‪.‬پ بەرتلە ڤەکرن‬ ‫خولەکا یاریا سەمێزێ هاتە ڤەکرن‬ ‫ناوەندا کوکجلی‬ ‫ڤەکرنا خولەکا پوپا پێ یا ‪ ١١‬یارێزان‬ ‫کوتایی ئینانا خولەکا توپاپێ ل کوندی توپ زاوە‬ ‫ڤەکرنا خولەکا توپا پێ یا ‪ ١١‬یاریزانی ل کوندی بازوایێ‬

‫گەنجیی هەمیشەیی یان ئارەزووە شێتەکان‬ ‫تابلۆ حەسەن‬ ‫سەرۆک وەزیرانی ن��اوداری بەریتانی(وینستن‬ ‫چرچڵ) لە تەمەنی چل ساڵیدا کاتێک کە لە‬ ‫شەڕی بوێر دەبێت لە باشووری ئەفریقیا نامەیەک‬ ‫دەنووسێت بۆ خێزانەکەی‪ ،‬ناوەرۆکی نامەکە لە‬ ‫وەسیەتنامە دەچێ ‪ ،‬داوای ئەوە دەکات چاوی لە‬ ‫منداڵەکان بێت و ئاگای لە خۆی بێت و لە کۆتاییدا‬ ‫دەنووسێت لەدوای مەرگ یەکدەگرینەوە‪...‬‬ ‫ک��ەچ��ی ک��اک چ��ڕچ��ڵ س��ی س��اڵ دوای ئەو‬ ‫وەسیەتنامەیە ژیا و لە زاری خۆیەوە کۆتایی‬ ‫جەنگی جیهانی دووەم��ی ڕاگەیاند دوای ئەوەش‬ ‫بیست ساڵی دی ژیا و لە کۆتاییدا لە تەمەنی نەوەد‬ ‫و یەکساڵیدا کۆچی دوایی کرد‪.‬‬ ‫لە روسیاش ژنێک بیرەوەرییەکانی خۆی لە‬ ‫چاپدا‪ ،‬تێیدا باس لە پیاوەکەی خۆی دەکات و‬ ‫دەڵێ ئەو تاوانبارە بە زۆر و زۆرداری لەگەڵمدا‬ ‫نووست و دوای��ی��ش س��واری ئەسپەکەی ب��وو و‬ ‫بیست میلێک دوورکەوتەوە و دیسان گەڕایەوە و‬ ‫ئاهەنگی هەفتا ساڵەی لە دایکبوونی خۆی کرد و‬ ‫لە هەمان کاتدا هەڕەشەی لێکردم کە ژنێکی تەمەن‬ ‫چ��واردەس��اڵ بێنێت ئەگەر من بە گوێرەی دڵی‬ ‫ئەو نەجوڵێمەوە ‪ ،‬سەیر ئەوەیە کە ئەو تاوانبارە‬ ‫رۆماننووسی بەناوبانگ و گەورە (تۆڵستۆی) بوو‪.‬‬ ‫فەیلەسووفی بە ناوبانگ (برتراند رسل) لە‬ ‫هەشتا ساڵیدا وتی ‪ ،‬کاتێک گەنج بووم خولیای‬ ‫ماتماتیک ب��ووم‪ ،‬بەاڵم کە هەستم کرد کارێکی‬

‫زەحمەتە هاتمە سەر فەلسەفە‪ ،‬لە دوایشدا سەیرم‬ ‫کرد ئەوەش زەحمەتە کەوتمە دونیای سیاسەت‪،‬‬ ‫جا ئەگەر بێت بە وردی لەم دێرەی رسڵ قووڵ‬ ‫بینەوە دەرەنجامی سەیرمان دەست دەکەوێت‪ ،‬هەر‬ ‫بۆ زانیاری رسل لە هەشتاو پێنج ساڵیدا هەفتەیەک‬ ‫لە بەندیخانەدا تووند کرا لە بەر ئەوەی پێش ئەو‬ ‫خۆپیشاندانانە دەکەوت کە دژ بە چەکی ئەتۆمی‬ ‫ساز دەکرا‪ ،‬چوار جار خێزانی پێکهێنا و لە نەوەد و‬ ‫پێنج ساڵیدا کۆچی کرد (لە کن خۆمان مرۆڤ دوای‬ ‫سێیەم وتاری سیفەتی فەیلەسوف هەڵدەگرێت) هەر‬ ‫وەکو فاڵن و فیستان‪..‬‬ ‫(ول دی��وران��ت) گ��ەورە مێژوونووسی جیهان‬ ‫و ئەمریکا بەشی یانزەی کتێبە بەناوبانگەکەی‬ ‫(دیرۆکی شارستانێتی) لەگەڵ خێزانەکەی (ئەریل‬ ‫دیورانت) نووسیەوە لە کاتێکدا خۆی لە تەمەنی‬ ‫نەوەد و شەش ساڵیدا بوو ئەریلیش لە تەمەنی‬ ‫هەشتاو سێ ساڵی‪ ،‬کا‌تێکیش ئەریل مرد دوا بەدوای‬ ‫ئەو ولیش دوای تەنیا یەک هەفتە سەرینایەوە‬ ‫‪( .‬لە کن خۆمان لە تەمەنی چل ساڵیدا مرۆڤ‬ ‫خانەنشین دەکرێت و لە چل و یەکساڵیدا دوای‬ ‫هەموو کۆکینێکی ئاهەنگی پاشەوەی هەیە)‪.‬‬ ‫هەر لە چوارچێوەی تەمەندا دەڵێن موسای‬ ‫پەیامبەر سەد و بیست ساڵ ژی��اوە‪ ،‬هەر بۆیە‬ ‫جووەکان لە ئاهەنگی لە دایکبووندا بە یەکتر‬ ‫دەڵێن تەمەنت(سەدوبیست ساڵ) بێت ‪ ،‬ژمارەی‬ ‫ئەندامانی کنێست (پەرلەمان)ی ئیسرائیلیش سەدو‬

‫بیست کەسە‪ ،‬بەاڵم ئادەم کاتێک یەکەم کوری بوو‬ ‫تەمەنی سەد و سی ساڵ بوو کاتێکیش کۆچی‬ ‫دوای��ی کرد تەمەنی (‪ )٩٤٠‬ساڵ بوو (خەرمان‬ ‫بەرەکەت)‪ ،‬هەرچی نوحیشە کاتێک کە کەشتیەکەی‬ ‫لە کوردستان دروستکرد تەمەنی (‪ )٥٠٠‬ساڵ بوو‬ ‫و خاوەنی سێ کوڕ بووو (سام و حام و یافت)‬ ‫لە کۆتایشدا (‪ )٩٥٠‬ساڵ ژیا ‪ ،‬بەاڵم (مەتوسالح)‬ ‫ی کورە گەورەی ئادەم (‪ )٩٦٩‬ساڵ ژیا ‪ .‬شیعە‬ ‫مەزهەبەکانیش دەڵێن کە (ئیمامی نادیار‪ -‬مەهدی)‬ ‫نەمردووە و ماوە‪ ،‬کە وا بێت دەبێت ئێستا تەمەنی‬ ‫هەزار و سەد و هەفتا ساڵێک بێت‪.‬‬ ‫گرنگترین وتە لەمبارەیەوە وترابێت قسەیەکی‬ ‫پزیشکی یۆنانی (جالینووس) کە دەڵێت ئەو‬ ‫کەسەی هەست بە پیری ناکات زۆر دەژی و بە‬ ‫پێچەوانەی ئەوەش ئەوەی کە هەست بکات کە تازە‬ ‫پیر بووە و قاچەکانی هێزی هەڵگرتنی الشەیان‬ ‫نەماوە و دڵیان وەکو پێویست کار ناکات ئەو کەسە‬ ‫بە گەنجی دەمرێت با تەمەن درێژیش بێت‪.‬‬ ‫شاعیری کۆچکردووی ئەڵمان(نۆڤالس ‪-١٧٧٢‬‬ ‫‪ )١٨٠١‬کەمتر لە سی ساڵ ژیا‪ ،‬بۆیە دەڵێ ‪ :‬من‬ ‫بە مردوویی لە دایک بووم ‪ ،‬هەر لە منداڵیەوە‬ ‫هەستدەکەم لە نێوانی چرکەیەک و چرکەیەکی‬ ‫تردا دەمرم‪ ،‬من مردووم پێش ئەوەی بژیم‪ .‬کەوا‬ ‫بوو مەسەلەی مەرگ و ژیان بڕیارێکە لە ناخی‬ ‫مرۆڤەکانەوە دەدرێت‪ ،‬منیش ئەگەرمردن رێگە بدات‬ ‫زیاتر لەم مەسەلەیە دەکۆڵمەوە‪.‬‬

‫گەنگەشەی نامەی ماستەری هەڤاڵ موحسین حوسێن‪ ،‬بەرپرسی ناوەندی بااڵی ئامێدی‬

‫ئاهەنگی ‪18‬ی شوبات‬ ‫شەستەمین ساڵوەگەری‬ ‫دامەزراندنی یەکێتی‬ ‫الوان‬