192 web

‫ساڵی ‪ 1959‬یەكێتی الوان لە شاری سلێمانی‪ ،‬لەیادی لە سێدارەدانی چوار ئەفسەرە‬ ‫پایە بەرزەكەی كۆماری كوردستان‪ ،‬شانۆگەریەكیان ئەنجامدا‬

‫پێشکه‌وتن‬

‫‌ژماره‬

‫‪192‬‬

‫ئایار ‪2013‬‬

‫مانگنامه‌یه‌کی رۆشنبیریی ‌ه یه‌کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان ده‌ریده‌کات‬

‫کچێک‪« :‬کوڕێکم زۆر خۆش‬ ‫ویست‪ ،‬بەاڵم بێوەفا بوو‪،‬‬ ‫منیش بڕیارم دا تۆڵەی خۆم‬ ‫لە کوڕان بکەمەوە»‬

‫بەناز شێرزاد سەرسپی‪ :‬ئەگەر حەز و خولیا لەناخت‬ ‫نەبێ قەت ناتوانی سەركەوتوو بی‬

‫تانیا جەمال‪ :‬زۆر لە ئافرەتان بە ناوی كێشەی ژنەوە رێكخراویان‬ ‫پێكهێناوە و لە ڕووی مادی و پێگەی كۆمەاڵیەتیەوە خۆیان پێشخست‬

‫پەیامی سەرۆک بارزانی بۆ سێیەمین کۆنفرانسی نەتەوەی‬ ‫الوانی چوار بەشی کوردستان‬

‫بەناوی خوای گەورە و میهرەبان‬ ‫الوانی ئازیز‪ ،‬خوشك و برایانی خۆشەویست‪...‬‬ ‫ئامادەبوانی بەڕێز‪..‬‬ ‫زۆر بەخێر بێن و هیوای سەركەوتن و بەختەوەریتان بۆ دەخوازم‪ .‬پیرۆزباییەكی گەرم لە ئەندامانی كۆنفڕانس و الوانی هەر چوار پارچەی كوردستان‬ ‫دەكەم بە بۆنەی بەستنی سێیەمین كۆنفڕانسی الوانی كوردستان و هیوادارم هەمیشە بەمشێوەیە یەك دڵ و یەك ئامانج بن كە ئەویش گەشەپێدان و‬ ‫خزمەتكردنی گەنج و الوی كوردە لە هەر چوار پارچەی كوردستان‪.‬‬ ‫ئومێدێكی زۆرم بە ئێوەی ئازیز هەیە كە هەمیشە تێبكۆشن بۆ سەربەرزیی گەلەكەمان و گەییشتن بە ڕزگاریی یەكجارەكی لە ژێر دەستی و داگیركاریدا‪.‬‬ ‫داواتان لێ دەكەم هەردەم بەهێز و بە ئومێد بن و دژی ئەو دەنگ و هزرانە بوەستنەوە كە بڕوایان بەخۆ و بە تواناكانی گەلی كورد نییە و خۆیان‬ ‫لە خەڵكی دی بە كەمتر دەزانن‪ .‬مێژوو و دەستكەوت و قوربانیدان و سەروەرییەكانی گەلی كورد بێهەژمارن و دەبێ ببنە هەوێنی بڕوابەخۆبوونی‬ ‫نەتەوەییمان بۆ ئەوەی هانمان بدات هەموو مافەكانی خۆمان مسۆگەر بكەین و لەسەر پێی خۆمان بوەستین و خاوەنی ئیرادە و چارەنووسی خۆمان بین‪.‬‬ ‫الوانی خۆشەویست‪:‬‬ ‫ئێستا لە هەموو كاتێك گونجاوترە بۆ ئەوەی بیر لە بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی بكەینەوە بە بەشداریی هەموو الیەنە كوردستانییەكانی هەر چوار‬ ‫پارچەی كوردستان‪ ،‬بۆ ئەوەی بەردی بناخەی ستراتیژیی كوردستان دابنێین لە ناوچەكەدا كە لەسەر بنەمای پەیامی ئاشتی و پێكەوەژیانی گەالن‬ ‫دەبێت‪.‬‬ ‫هیوادارم كونفرانسەكەتان ببێتە دەروازەیەك بۆ بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی و هەوێنی یەكڕیزیی هەموو الیەك‪.‬‬ ‫بە پێویستی دەزانم كە ئاگادارتان بكەمەوە ئێستا لەهەموو كاتێك زیاتر ئومێد هەیە گەلی كورد هەنگاوی گەورەتر بنێت و ئاییندەیەكی پرشنگدار‬ ‫چاوەڕوانی گەلی كوردە‪ .‬سەدەی بیست و یەك‪ ،‬سەدەی گەلی كوردە و ئەركی ئێوەی الو و گەنج قورستر دەبێت و پێویستە هەمووتان خۆتان بە باشی‬ ‫ئامادە بكەن بۆ ئەوەی بە باشترین شێوە خزمەتی واڵتەكەتان بكەن‪.‬‬ ‫لە كۆتاییدا دووبارە پیرۆزباییتان لێ دەكەم و هیوای سەركەوتن بۆ ئێوە و كۆنفرانسەكەتان دەخوازم‪.‬‬ ‫هەر شاد و سەر فیراز بن‬ ‫مسعود بارزانی‬ ‫سەرۆكی هەرێمی كوردستان‬ ‫‪2013/4/26‬‬

‫مانگنامه‌یه‌کی رۆشنبیرییه‌ یه‌کێتی‬ ‫الوانی دیموکراتی کوردستان‬ ‫ده‌ریده‌کات‬

‫خاوه‌ن ئیمتیاز‪:‬‬ ‫ئومێد خۆشناو‬

‫بۆ کێشەی دەستور‪ ،‬کێ بڕیار دەدات؟‬

‫ل‪4‬‬

‫سه‌رنووسه‌ر‪:‬‬ ‫ئاڤان حه‌م ‌ه ساڵح‬

‫‪0750 446 1301‬‬ ‫‪avanpirs@yahoo. com‬‬

‫جێگری سه‌رنووسه‌ر‪:‬‬ ‫شاخه‌وان عومه‌ر سلێمان‬

‫‪shaxawanlawan@yahoo. com‬‬

‫بەڕێوەبەری نووسین‪:‬‬ ‫محەمەد عومەر‬

‫سێیەمین كۆنفرانسی نەتەوەیی الوانی هەر چوار‬ ‫پارچەی كوردستان بەرێوەچوو ل‪6‬‬

‫هاوکاران‪:‬‬ ‫نەوزاد فوئاد‬ ‫عومەر عەزیز‬ ‫تریفە بڵباس‬ ‫فۆتۆگرافەر‪:‬‬ ‫کارزان خۆشناو‬ ‫جیهانگیر گەردی‬ ‫نه‌خشه‌ساز‪:‬‬ ‫فوئاد یوسفی‬ ‫ماڵپه‌ڕ‪:‬‬

‫‪www. lawanikurdistan. org‬‬ ‫ناونیشان‪ :‬هەولێر‪ -‬بارەگای مه‌کته‌بی‬ ‫سکرتارییه‌تی یەكێتی الوانی دیموكراتی‬ ‫كوردستان–پشت ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬

‫«لیژنەی ڤێستیڤاڵی ‪ 16‬ـ ‪3‬ی هەڵەبجە‪ ،‬بەرپرسن‬ ‫لە رێگەگرتن لە كردنەوەی خولێكی نێودەوڵەتیی‬ ‫شەتڕەنجی لەو یادەدا» ل‪32‬‬

‫وتــار‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان پێشوازی ل ‌ه نوێنەرانی‬ ‫ڕێکخراوەکانی به‌شداربووی سێیه‌م كۆنفرانسی الوانی‬ ‫هەرچوار پارچەی كوردستان ده‌كات‬ ‫یه‌كشه‌مم ‌ه ‪ 2013/4/28‬به‌ڕێز مسعود بارزانی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان ل ‌ه سه‌الحه‌دین‬ ‫پێشوازی ل ‌ه نوێنەرانی ڕێکخراوەکانی به‌شداربووی‬ ‫سێیه‌م كۆنفرانسی الوان��ی هه‌ر چوار پارچه‌ی‬ ‫كوردستان كرد‪.‬‬ ‫ل ‌ه دی��دارەک��ەدا‪ ،‬س�ه‌ره‌ت��ا ئومێد خۆشناو‬ ‫سكرتێری الوان��ی دیموكراتی كوردستان به‌‬ ‫ن��اوی به‌شداربووانی كۆنفرانسه‌ك ‌ه سوپاسی‬ ‫س�ه‌رۆك��ی هه‌رێمی كوردستانی ك��رد بۆ ئه‌و‬ ‫په‌یامه‌ی ئاراستەی كۆنفرانسه‌كه‌ی كرد‪ ،‬پاشان‬ ‫بڕیار و راسپارده‌كانی سێیه‌م كۆنفرانسی الوانی‬ ‫ه�ه‌رچ��وار پارچه‌ی كوردستان و داواك���اری و‬ ‫پێداویستییه‌كانی نیشته‌جێبووانی كه‌مپی دۆمیزی‬ ‫ب ‌ه سه‌رۆك بارزانی راگه‌یاند‪.‬‬ ‫سه‌رۆك بارزانی وێڕای ب ‌ه گه‌رمی به‌خێرهێنانی‬ ‫به‌شداربووانی كۆنفرانسه‌كه‌‪ ،‬ده‌ستخۆشی به‌ستن‬ ‫و پیرۆزبایی سه‌ركه‌وتنی سێیه‌م كۆنفرانسی‬ ‫لێكردن‪ ،‬هاوكات ئامۆژگاری كردن ك ‌ه پێویسته‌‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪2‬‬

‫الوانی هه‌ر چوار پارچه‌ی كوردستان هه‌وڵ بۆ‬ ‫یه‌كبوونی تواناكانیان بده‌ن و له‌ژێر یه‌ك ئااڵدا‬ ‫كار بكه‌ن و گوتی‪ :‬پێویست ‌ه هه‌موو الوان به‌‬ ‫ی و دیموكراتیانه‌ی‬ ‫بیری نه‌ته‌وه‌یی ئاشتیخواز ‌‬ ‫دوور ل ‌ه ره‌گه‌زپه‌رستی په‌روه‌رد‌ه بكرێن‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئاماژه‌ی ب ‌ه قوربانی و مه‌ینه‌تییه‌كانی گه‌لی كورد‬ ‫دا و گوتی‌‪ :‬گه‌لی كورد قوربانی زۆری داو‌ه و‬ ‫رێگه‌ی زۆریشی بڕیووه‌‪ ،‬ئه‌و قوربانیانه‌ی گه‌لی‬ ‫كورد داویه‌تی به‌شی د‌ه ده‌وڵه‌تی سه‌ربه‌خۆیه‌‪.‬‬ ‫ل ‌ه به‌شێكی دیكه‌ی دی��داره‌ك��ه‌دا س �ه‌رۆك‬ ‫بارزانی ئاماژه‌ی ب ‌ه خۆراگریی گه‌لی كورد كرد‬ ‫و گوتی‪ :‬گه‌لی كورد سه‌ره‌ڕای نه‌هامه‌تییه‌كان‬ ‫توانی خۆڕاگر بێت و ناسنامه‌ی نه‌ته‌وه‌یی خۆی‬ ‫بپارێزێ و ئێستاش گه‌یشتۆت ‌ه قۆناغی خه‌باتی‬ ‫ئاشتی و دیموكراتی‪ ،‬و تەنیا بەو رێگه‌چاره‌یه‌‬ ‫ده‌سكه‌وته‌كان گه‌وره‌تر و پڕ به‌هاتر ده‌بن‪.‬‬ ‫ل ‌ه ته‌وه‌رێكی دیكه‌ی دی��داره‌ك �ه‌دا سه‌رۆك‬ ‫بارزانی باسی ل ‌ه گۆڕانكارییه‌كانی ناوچه‌ك ‌ه كرد و‬

‫گه‌شبینی خۆی نیشان دا ك ‌ه گۆڕانكارییه‌كان ل ‌ه‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی نه‌ته‌وه‌یی كوردن‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌بێ كورد‬ ‫كارێك بكات ل ‌ه هاوكێش ‌ه تازەكاندا ده‌سكه‌وت‬ ‫مسۆگەر بکات‪ ،‬ئه‌وه‌ش ل ‌ه رێی یه‌كڕیزی و دانانی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی نه‌ته‌وه‌یی ل ‌ه سه‌رووی به‌رژه‌وه‌ندیی‬ ‫حزبیه‌و‌ه دێته‌دی و گوتی‪ :‬حزب ته‌نیا ئامرازێكه‌‬ ‫بۆ گه‌یشتن ب ‌ه ئامانجه‌كان نه‌ك زیاتر‪.‬‬ ‫ب �ه‌ڕێ��ز س �ه‌رۆك��ی هه‌رێمی ك��وردس��ت��ان له‌‬ ‫ته‌وه‌رێكی دیكه‌دا به‌ستنی كۆنفرانسی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫ب ‌ه به‌شداری هه‌موو الیه‌نه‌كان بۆ قۆناغی ئێستا‬ ‫ب ‌ه پێویستزانی بۆ ئه‌وه‌ی له‌و سه‌رده‌مه‌دا كورد‬ ‫په‌یامی ئاشتی و پێكه‌وه‌ژیان ب ‌ه گه‌النی ناوچه‌كه‌‬ ‫بگه‌یه‌نێ‪.‬‬ ‫ل ‌ه كۆتایی دیداره‌كه‌دا ئاماده‌بووانی سێیه‌م‬ ‫كۆنفرانسی الوانی هه‌ر چوار پارچه‌ی كوردستان‬ ‫چ�ه‌ن��دی��ن پ��رس��ی��ار و تێبینیان خ��س��ت�ه‌ڕوو‪،‬‬ ‫سه‌رۆك بارزانییش وه‌اڵمی سه‌رجه‌م پرسیار و‬ ‫تێبینییه‌كانیانی دایه‌وه‌‪.‬‬

‫وتــار‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫کێ هه‌ڵبژێرین بۆ سه‌رۆکی کوردستان؟‬

‫تابلۆ حه‌سه‌ن‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ئه‌مان ‌ه هه‌مو گرنگن‪ ،‬به‌اڵم له‌وان ‌ه گرنگتر‬ ‫ڕه‌نگ ‌ه خه‌ڵکانێکی که‌م درکیان به‌و‌ه کردبێت‬ ‫ک ‌ه کاتی دروێ��ن�ه‌ی ئ�ه‌و به‌رهه‌مانه‌ی ‌ه که‌‬ ‫سه‌رۆک بارزانی چاندویه‌تی‪ ،‬ئه‌م چوار ساڵی‬ ‫داهاتو‌ه گرنگترین چوار ساڵ ‌ه ل ‌ه مێژووی‬ ‫ک��ورددا هه‌نگاوێکی پت ‌ه و فراوان ‌ه به‌ر‌ه و‬ ‫سه‌ربه‌خۆبوونی کوردستان به‌پاڵپشتی‬ ‫کێش!!! ب ‌ه پاڵپشتی یه‌کێک له‌سه‌رسه‌خترین‬ ‫دوژمنانی کورد ک ‌ه تا دوێنی باوه‌ڕیان به‌و‌ه نه‬ ‫ده‌هێنا ک ‌ه نه‌ته‌وه‌یه‌ك له‌ناو خاکه‌که‌یاندا هه‌یه‌‬ ‫پێیده‌وترێت کورد‪ ،‬به‌اڵم به‌به‌رچاوی هه‌مومان‬ ‫بینیمان چ��ۆن سه‌هۆڵی په‌یوه‌ندیه‌کان‬ ‫به‌گه‌رمی سیاسه‌تی بارزانی توایه‌و‌ه ئێمه‌‬ ‫ده‌بێت چاوه‌روانی ئه‌و‌ه بین ک ‌ه ئه‌و وواڵته‌‬ ‫هه‌م دان بنێت ک ‌ه نه‌ته‌وه‌یه‌ك ناوی کورد‌ه و‬ ‫هه‌میش ببێت ‌ه شه‌ریکێکی ئابوری واڵته‌که‌مان‬ ‫به‌شیوه‌یه‌ك هه‌ردو و ال قازانجمه‌ند بن ئێمه‌‬ ‫له‌وان و ئه‌وان ل ‌ه ئێم ‌ه که‌مه‌به‌ست تورکیایه‌‪،‬‬ ‫ک ‌ه زۆرب �ه‌ی زۆری سیاسه‌تمه‌داران ده‌ڵێن‬ ‫ده‌بێت ‌ه پردی په‌یوه‌ندی ل ‌ه نێوانی کوردستان‬ ‫و ئه‌وروپا‪ .‬بۆی ‌ه ده‌بێت ئێم ‌ه بزانین ده‌ست‬ ‫ده‌نێین به‌سه‌ر ناوی کێی و کێ هه‌ڵده‌بژێرین‬ ‫بۆ سه‌رۆکی کوردستان‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫یه‌ك ل ‌ه پۆست ‌ه هه‌ر‌ه گرنگه‌کانی کوردستان‬ ‫پۆستی س �ه‌رۆک �ه‌‪ ،‬ڕه‌نگ ‌ه وه‌زی��رێ��ك یان‬ ‫به‌ڕیوه‌به‌رێکی گشتی یان ب ‌ه هه‌رپۆستێکی‬ ‫دیک ‌ه بدرێت ب ‌ه که‌سێکی بێتوانا یان گه‌نده‌ڵ‬ ‫یان نه‌زان ئه‌و کاردانه‌و‌ه پر مه‌ترسیه‌ی نه‌بێت‬ ‫‪ ،‬وه‌کو ئه‌وه‌ی پۆستی سه‌رۆکی هه‌رێم بدرێت‬ ‫ب ‌ه که‌سێکی نه‌زان ک ‌ه لیاقه‌‌تی سه‌رۆکایه‌تی‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬سه‌رۆکی هه‌رێم به‌رپرس ‌ه ل ‌ه وێنه‌‬ ‫کێشانی سیاسه‌تی ن���اوه‌و‌ه و ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫کوردستان‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌گه‌ر بێتو سه‌رۆکێك ته‌نها‬ ‫ئاره‌زووی ئه‌وه‌ی هه‌بێت بۆ نمون ‌ه ناوی بچێته‌‬ ‫مێژوه‌و‌ه یان ل ‌ه پێناوی مه‌به‌ستێکی مادی‬ ‫یان سه‌رخستنی حیزبێك ل ‌ه حیزبه‌کان ئه‌وا‬ ‫کوردستان دووچاری خه‌ته‌رناکترین چاره‌سه‌ر‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئێم ‌ه خه‌ڵکی ئه‌م کوردستانه‌ین زۆربه‌ی‬ ‫زۆری خه‌ڵکی کوردستان بێگومان هه‌واداری‬ ‫پارتێک ‌ه ل ‌ه پارته‌کان ‌ه هه‌رچه‌ند‌ه هه‌ندێک‬ ‫که‌س خۆڵ ده‌که‌ن ب ‌ه چاومانه‌و‌ه ب ‌ه ناوی‬ ‫بێالیه‌نیه‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئه‌مه‌یان گرنگ نيیه‌‬ ‫وه‌کو ئه‌وه‌ی مرۆڤ به‌ڕاستی بیر بکاته‌وه‌‬ ‫له‌و که‌سایه‌تیه‌ی ک ‌ه هه‌ڵی ده‌بژێرێت بۆ‬ ‫س �ه‌رۆک��ی ک��وردس��ت��ان‪ ،‬ب��ۆ نمون ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫من ه��ه‌واداری حیزبێکم با ده‌نگ بده‌م بۆ‬ ‫که‌سایه‌تی حیزبێکی دیک ‌ه ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫حیزبه‌که‌ی خۆم‪ ،‬ئه‌گه‌ر بزانم به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫بااڵی نه‌ته‌و‌ه و وواڵتی تێدایه‌‪ ،‬ده‌بێت تاکی‬ ‫کورد ل ‌ه هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆکایه‌تی و له‌هه‌ر‬ ‫هه‌ڵبژاردنێکی دیک ‌ه ئه‌م واقیع بینی ‌ه بکات‬ ‫ب ‌ه ده‌ستور و یاسا و ڕێسای خۆی‪ ،‬گه‌ر وا‬ ‫نه‌کات خوانه خواست ‌ه ئه‌گه‌ری ب ‌ه هه‌ده‌رچونی‬ ‫ڕه‌نجی چه‌ند ساڵه‌مان ب ‌ه چاوی خۆ ده‌بینین‪.‬‬ ‫ئێم ‌ه خه‌ڵکی هه‌رێمێکین یان پارچه‌یه‌کین‬ ‫ل ‌ه چوار پارچه‌ی کوردستاندا بهڕه‌نج و بازوو‬ ‫خوێنی شه‌هیدان و ماندوو بونی ڕۆڵه‌کانی‬ ‫گه‌ل ‌ه که‌مان هێناومانه‌ت ‌ه ب �ه‌ره �ه‌م‪ ،‬خۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی سه‌یرێکی نه‌خشه‌ی ناوچه‌ک ‌ه بکات‬

‫چاك ده‌زانێت ک ‌ه ب ‌ه چی گه‌ل ‌ه گورگێکه‌و‌ه‬ ‫گه‌مارۆ دراوین‪ ،‬هه‌ر یه‌ك له‌و وواڵتان ‌ه خاوه‌ن‬ ‫هێزێکی گه‌وره‌یه‌و سه‌ربه‌خۆی کوردستان به‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی خۆی نازانێت‪.‬‬ ‫بۆی ‌ه ده‌ست نیشانکردنی که‌سایه‌تیه‌کی‬ ‫خاوه‌ن تاقیکردنه‌و‌ه زۆر گرنگ ‌ه بۆ کوردستان‪.‬‬ ‫ک��وردس��ت��ان وواڵت���ی ئێمه‌ی ‌ه ب � ‌ه هۆی‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌کانه‌و‌ه حیزب نیی ‌ه نه‌یناسین‪،‬‬ ‫که‌سایه‌تی نیی ‌ه نه‌یناسین و نه‌زانین سنوری‬ ‫ده‌س�ه‌اڵت��ی تا ک��وێ بڕ ده‌ک���ات‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫سیاسه‌تمه‌دارانی کن ئێم ‌ه وا ده‌زانن ئه‌گه‌ر‬ ‫بچن بۆ ئێران له گه‌ڵ به‌رپرسێکی ئێران‬ ‫دابنیشن ئه‌وا هه‌موو شتێك کۆتای پێدێت و‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی وا ده‌بێت‪ ،‬هه‌ر وه‌کو په‌ندێکی‬ ‫عه‌ره‌بی هه‌ی ‌ه دڵێت (بعد عبادان ماکو‬ ‫قریه‌) یان ب ‌ه کوردی ل ‌ه دوای عبادانه‌و‌ه هیچ‬ ‫گوندێك نامێنێت ل ‌ه دونیا‪.‬‬ ‫س�ه‌رۆک��ی ئێستای کوردستان به‌رێز‪،‬‬ ‫مه‌سعود بارزانی که‌سایه‌تیه‌ک ‌ه ڕه‌نگ ‌ه وه‌زنی‬ ‫سیاسی ل ‌ه زۆر سه‌رۆکه‌کانی دونیا به‌هاتر‬ ‫بێت‪ ،‬هه‌روه‌ها تۆرێکی په‌یوه‌ندی پته‌وی‬ ‫له‌گه‌ڵ زۆربه‌ی زۆری سه‌رۆکه‌کانی دونیای‬ ‫پێشکه‌وتو هه‌یه‌‪ ،‬ب ‌ه چاوی ڕێزه‌و‌ه سه‌رۆک و‬ ‫که‌سایه‌تی و دام وده‌زگاکانی جیهان سه‌یری‬ ‫ده‌که‌ن‪ ،‬ل ‌ه مه‌یدانی سیا‌سه‌تدا وێڕای ئه‌وه‌ی‬ ‫ل ‌ه ناو ڕه‌حمی کۆماری مهاباد ل ‌ه دایک بوه‌‬ ‫تاقیکردنه‌وه‌یه‌کی دوور و درێژی ل ‌ه مه‌یدانی‬ ‫سیاسه‌تدا هه‌یه‌‪ ،‬له‌سه‌ر مێزی دانستاندن‬ ‫که‌سێک ‌ه وات��ای ت�ه‌ن��ازول نازانێت له‌سه‌ر‬ ‫حیسابی به‌رژەوه‌ندی میلله‌ته‌که‌ی هه‌ر وه‌کو‬ ‫چۆن بینیمان بۆ نمون ‌ه ل ‌ه مه‌جلیسی حوکمدا‬ ‫پێیداگرت له‌سه‌ر هه‌ڵکردنی ئااڵی کوردستان‬ ‫و گۆڕینی ئااڵی به‌عسی عێراق ئاخیریشی‬ ‫له‌ناو ئه‌و هه‌مو ئه‌ندامانه‌ی ئه‌نجومه‌نی حوکم‬ ‫دا قس ‌ه هه‌ر قسه‌ی ئه‌و ده‌رچوو‪ ،‬له‌و ڕۆژه‌وه‌‬ ‫ئیتر خه‌ڵکی کوردستان و هه‌مو جیهان ئاشنا‬ ‫بوون ب ‌ه ئااڵی پیرۆز و شه‌کاوه‌ی کوردستان‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫وتــار‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫بۆ کێشەی دەستور‪ ،‬کێ بڕیار دەدات؟‬

‫غازی حه‌سه‌ن‬

‫کوردستان پرۆژەی‬ ‫دەستوری هەیە و لە‬ ‫ساڵی ‪٢٠٠٥‬ەوە لە نێو‬ ‫پەرلەمان گفتوگۆی لەمەڕ‬ ‫دەکرێت و تەنیا ئەوەی‬ ‫ماوە بدرێتە راپرسییەوە‪.‬‬ ‫ئەو کات و ئێستەش‬ ‫گفتوگۆی سیاسی و‬ ‫تەنانەت حزبیش لەمەڕ‬ ‫ئەم پڕۆژە یاسایە هەیە‪.‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪4‬‬

‫کوردستان هێشتا نە بۆتە واڵتێکی‬ ‫سەربەخۆ‪ ،‬بەاڵم حکوومەتێکی فیدرالی‬ ‫سەربەخۆی لە بڕیاری سیاسی و ئابوری‬ ‫و دانانی یاسادا هەیە‪ .‬کوردستان سەرۆک‬ ‫و پەرلەمانیشی ه��ەی��ە‪ ،‬بەشێوەیەکی‬ ‫دەستوری و یاسایی کار دەک��ەن‪ .‬وەلێ‬ ‫هێشتا نەبووەتە کیانێکی سەربەخۆ‪،‬‬ ‫تاکو لە رووی دەستوری و سیاسییەوە‪،‬‬ ‫ب��ەش��داری ب��ڕی��ارە نێودەوڵەتییەکان و‬ ‫کۆمەڵگەی پێشکەوتووی دیموکراسی‬ ‫بکات و هەروەها وەکو کیانێکی دانپیانراو‬ ‫ل��ە ن��ەت��ەوە ی��ەک��گ��رت��ووەک��ان پێشوازی‬ ‫لێبکرێت‪.‬‬ ‫کوردستان پ��رۆژەی دەس��ت��وری هەیە‬ ‫و لە ساڵی ‪ ٢٠٠٥‬ەوە لە نێو پەرلەمان‬ ‫گفتوگۆی لەمەڕ دەکرێت‪ ،‬لەراستیدا چەند‬ ‫ساڵێک پێش ئێستە پەرلەمان بە زۆرینەی‬ ‫دەنگ پ��رۆژە یاسای دەستوری هەرێمی‬ ‫کوردستانی پەسند کردووە و تەنیا ئەوەی‬ ‫ماوە بدرێتە دەنگدان و راپرسییەوە‪ .‬ئەو‬ ‫کات و ئێستەش گفتوگۆی سیاسی و هەتا‬ ‫حزبیش لەمەڕ ئەم پڕۆژە یاسایە هەیە‪.‬‬ ‫ئ��ەوەی جێگەی سەرنجە ئەوانەی لە‬ ‫ماوەی رابردوو دژی ئەوە بوون لە پەرلەمانی‬ ‫کوردستان مەسەلەی هەڵبژاردنی سەرۆک‬ ‫و هەندێک بواری دیکە بڕیاری لێبدرێت‪،‬‬ ‫دەی��ان��وی��س��ت خ��ەڵ��ک راس��ت��ەخ��ۆ دەن��گ‬ ‫بەسەرۆکی هەرێم بدات‪ .‬کەچی هەنووکە‬ ‫لەبەر تێکچوونی هاوسەنگی هێز و پێگە‬ ‫سیاسییەکان و سەرهەڵدانی رۆڵی هەندێک‬ ‫الیەنی دەرەکی لە دەستوەردان لە مەسەلە‬ ‫گرینگ و ستراتیژییەکانی کوردستان‪.‬‬ ‫یەکێک لەو مەسەالنەش نمونەی بڕیاردان‬ ‫لە دەستوری هەرێمە‪ ،‬کە مەسەلەیەکی‬ ‫ستراتیژییە و پێگەی هەرێم لە داهاتوو لە‬

‫رووی دەستوری و پەیوەندی نێودەوڵەتی‬ ‫و دیاریکردنی جوگرافیای کوردستان و‬ ‫بەرهەمهێنان و ئابوری و رۆشنبیری و‬ ‫پێکەوەژیانی پێکهاتەکانی کوردستان‬ ‫دیار دەک��ات‪ ،‬ئەو الیەنانەی دوێنێ دژی‬ ‫چ��ارەس��ەرک��ردن��ی م��ەس��ەل��ەک��ان ل��ە ناو‬ ‫پەرلەمان بوون هەنووکە بایان داوەتەوە و‬ ‫دەڵێن نەخێر دەبێت شتەکان لە پەرلەمان‬ ‫لە رێگەی هاوسەنگی و رێککەوتنی سیاسی‬ ‫و حزبی ل��ە نێو پ��ەرل��ەم��ان چ��ارەس��ەر‬ ‫بکەین‪ .‬نیگەرانی رای گشتی لەوەیە کە‬ ‫مەسەلە دەستورییەکان کە دەخرێنە ژێر‬ ‫کاریگەری مەزاج و کاردانەوەی ئایدیۆلۆژی‬ ‫و ب���ەرژەوەن���دی ب��ەرت��ەس��ک‪ ،‬رەه��ەن��دە‬ ‫نیشتیمانییەکان الواز و بێ متمانە دەبن‪.‬‬ ‫ئ���ەم���ە م���ەس���ەل���ەی���ەک���ی گ��ری��ن��گ��ی‬ ‫دیموکراسییە‪ ،‬چونکە بەشی هەرەسەرەکی‬ ‫راپرسی پەیوەستە بە دەرفەتدان بە خەڵک‬ ‫و تەواوی پێکهاتە ئاینی و نەتەوەیی و‬ ‫ئافرەتان و گەنجان و توێژەکانی دیکەی‬ ‫کۆمەڵگە بۆ ئ��ەوەی ب��ەش��داری سیاسی‬ ‫و بەکارهێنانی مافەکانیان لە بڕیارێکی‬ ‫گرینگی وەک��و راپرسی لەسەر پ��رۆژەی‬ ‫دەستوردا بە کاربهێنن‪.‬‬ ‫لە کوردستاندا گروپێک هەن بەشداری‬ ‫ل��ە راپ��رس��ی ن��اک��ەن‪ ،‬هەشیانە هێشتا‬ ‫یەکالیی ن��ەب��ۆت��ەوە ب��ەش��داری دەک��ات‪،‬‬ ‫یاخود بەکارتی سپی بەشداری لە راپرسی‬ ‫دەکات‪ .‬گروپێکی دیکە هەیە پەیوەندیان‬ ‫بە بڕیار و بۆچوونی الیەنە سیاسییەکانەوە‬ ‫هەیە‪ .‬دوور نییە ئەوانەش بەشێکی کەمیان‬ ‫لە دوای��ن ساتی راپرسی دەنگی خۆیان‬ ‫بگۆڕن‪ ،‬بە ئیجابی یاخود سلبی بەشداری‬ ‫لە راپرسییەکە بکەن‪.‬‬ ‫گرفت لێرە ئەوە کە خەریکە مەسەلەی‬

‫وتــار‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫راپرسی لە مەڕ دەستور کە پەیوەستە‬ ‫بە چارەنووسی نیشتیمان و پتەوکردنی‬ ‫پێگەی دەستوری و یاسایی و سیاسی و‬ ‫دیموکراسی و مافی مرۆڤ لە کوردستاندا‪،‬‬ ‫بچوک دەک��رێ��ت��ەوە ل��ە ئەنجامی بااڵتر‬ ‫نیشاندانی ناکۆکی و تێڕوانینی سیاسی‬ ‫هەنووکەیی و بەرچاوتەنگی هەندێک‬ ‫الیەن لە تێڕوانینی سیاسی و هەروەها‬ ‫گروپێکیش دەیانەوێت لە رەخنەکانیان‬ ‫مەسەلە لەوە بچوک بکەنەوە کە گوایە ئەم‬ ‫دەستورە بۆ تەنیا کەسێک دەنووسرێتەوە‪.‬‬ ‫من پێم وای��ە نابێت راپ��رس��ی وەکو‬ ‫مەبدەئێکی نیشتیمانی تێکەڵی هەندێک‬ ‫بۆچوون و ب��ەرژەوەن��دی و ک��اردان��ەوەی‬ ‫کورت بینانە بکرێت‪ .‬مەسەلەی راپرسی بۆ‬ ‫بڕیاردان لەسەر پرۆژەی دەستوری هەرێمی‬ ‫ک��وردس��ت��ان پەیوەستە ب��ە پێکهێنانی‬ ‫کیانێکی دەس��ت��وری و کۆمەڵگەیەکی‬ ‫م��ەدەن��ی و حکوومەت و پێکهاتەکانی‬ ‫دیکەلە سەرۆکایەتی هەرێم و پەرلەمان و‬ ‫دادگا بە پێی دەستور‪ .‬نابێت ئەو مەسەلە‬ ‫ستراتیژییە تەنیا لە روانگەی هەڵبژاردنی‬ ‫سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە قالب‬

‫بدرێت‪ .‬چونکە سەرۆکی ئایندەی هەرێمی و بڕیارانەی خەڵک دەنگی بۆ دەدات‪.‬‬ ‫کوردستان هەر کەسێک بێت ئەگەر کار بۆیە هەڵبژاردنی خەڵک لە دیاریکردنی‬ ‫بۆ بەدەوڵەت بوون و پێکهێنانی کیان چارەنووسی خۆیان و بەسداری پێکردنیان‬ ‫و بارێکی ئابوری و دەروونی و ئەمنی و لە بڕیاری گرینگدا کارێکی گونجاوە و‬ ‫رۆشنبیری و کۆمەاڵیەتی نەکات‪ ،‬هەروەها متمانە و پێگەی دیموکراسی پتەوتر‬ ‫شتی باشتر لەوەی ئێستە نەکاتە بەرنامەی دەکات‪ ،‬نەک بە پێچەوانە‪ .‬ئەوەی ئەمڕۆ‬ ‫خۆ کاندیدکردن‪ ،‬مێژوو گلەیی لێدەکات‪ .‬ش��ەڕ لە پێناو خەڵک دەک���ات‪ ،‬دەبێت‬ ‫ئ��ەو س��ەرۆک��ەی ئێستەی لە دەسەاڵتە دەرفەت بۆ بەشداری خەڵک دروست بکات‪،‬‬ ‫ئەگەر زەمینەی بەشداریکردنی خەڵک نەک رێگرتن لە بەکارهێنانی مافەکانیان‪.‬‬ ‫بە شێوەیەکی شەفاف و دیموکراسی و‬ ‫ماڵپەڕی ‪KDP‬‬ ‫رێزلێگیراو بۆ راپرسی لە سەر دەستور‬ ‫دروس���ت ن��ەک��ات‪ ،‬دەک��ەوێ��ت��ە ژێ��ر پ�لارو‬ ‫رەخنەوە‪.‬‬ ‫پێم وایە نابێت راپرسی‬ ‫هەورەها دەستوریش دەبێت ئەمە بکاتە‬ ‫وەکو مەبدەئێکی‬ ‫بنەما بۆ بەشداری کردنی خەڵک لە بڕیار‬ ‫دان لە کێشە و مەسەلە چارەنووساز‬ ‫نیشتیمانی تێکەڵی‬ ‫و س��ت��رات��ی��ژی��ی��ەک��ان‪ .‬ک��ەوات��ە کاتێک‬ ‫هەندێک بۆچوون‬ ‫بماونەوێت چەمک و بنەما سەرەکییەکانی‬ ‫کۆمەڵگەیەکی م��ەدەن��ی و دیموکراسی‬ ‫و بەرژەوەندی و‬ ‫پتەو بکەین‪ ،‬دەبێت بگەڕێینەوە بۆ‬ ‫راسی کاردانەوەی کورت بینانە‬ ‫خەڵک‪ ،‬با خەڵک بڕیار ب��دات و الیەنە‬ ‫بکرێت‬ ‫سیاسیەکانیش سیاسەت بکەن‪ ..‬لە پێناو‬ ‫رێزگرتن و جێبەجێکردنی ئ��ەو هیواو‬

‫‪5‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫سێیەمین كۆنفرانسی نەتەوەیی الوانی هەر چوار پارچەی‬ ‫كوردستان بەرێوەچوو‬

‫راپۆرت‪ :‬پێشكەوتن‬

‫رۆژانی ‪ 3013\4\27-26‬بە بەشداری زیاتر‬ ‫لە ‪ 76‬رێكخراوی الوان��ی هەر چوار پارچەی‬ ‫كوردستان پشكداریا ‪ 250‬ئ��ەن��دام‪ ،‬لە ژێر‬ ‫دروشمی (یەكگوتاری نەتەوەیی الوانی كورد)‬ ‫سێیەمین كۆنفراسی نەتەوەیی الوانی هەر چوار‬ ‫پارچەی كوردستان لە كەمپی دۆمیز‪-‬دهۆك‬ ‫بەرێوەچوو‪.‬‬ ‫سەرەتا‪ ،‬كۆنفرانس بە س��رودی نەتەوەیی‬ ‫ئەی رەقیب دەستی بەكارەكانی كرد‪ ،‬كردنەوەی‬ ‫كۆنفرانس بە خوێندنەوەی پەیامی سەرۆكی‬ ‫هەرێمی كوردستان‪ ،‬بەرێز مەسعود بارزانی‬ ‫دەستی پێكرد و لە الی��ەن ئومێد خۆشناو‪،‬‬ ‫سكرتێری یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان‬ ‫خوێندرایەوە‪ ،‬لەو پەیامەدا سەرۆك بارزانی وێڕای‬ ‫پیرۆزبایی هیوای سەركەوتنی بۆ كۆنفرانس‬ ‫خواست و داوای لە الوانی هەر چوار پارچەی‬ ‫كوردستان كرد یەك دڵ و یەك ئامانج بن‪ ،‬هەر لە‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪6‬‬

‫پەیامەكەدا هاتبوو كە «ئێستا لە هەموو كاتێك‬ ‫گونجاوترە بۆ ئەوەی بیر لە بەستنی كۆنگرەی‬ ‫نەتەوەیی بكەینەوە بە بەشداریی هەموو الیەنە‬ ‫كوردستانییەكانی هەر چوار پارچەی كوردستان‬ ‫بۆ ئەوەی بەردی بناخەی ستراتیژیی كوردستان‬ ‫دابنێین لە ناوچەكەدا كە لەسەر بنەمای پەیامی‬ ‫ئاشتی و پێكەوەژیانی گەالن بێت»‪.‬‬ ‫پاشان وتاری هەر یەك لە رێكخراوەكانی‬ ‫الوانی هەر چوار پارچەی كوردستان(باكور‪،‬‬ ‫ب��اش��ور‪ ،‬رۆژه����ەاڵت‪ ،‬رۆژئ����اوا) و خێزانە‬ ‫ئ��اوارەك��ان��ی كەمپی دۆمیز خوێندرایەوە‪،‬‬ ‫سەرجەم وتارەكان جەخت كردنەوە بوون‬ ‫لەسەر یەك دەنگی و یەك ئامانجی كورد و‬ ‫پاڵپشتی شۆرشی كوردانی رۆژئاوا‪ ،‬ئاماژە دان‬ ‫بە كێشەكانی كورد و رێگا چارەسەرییەكان‬ ‫هەروەها هەر یەك لە پەیامی رێكخراوەكانی‬ ‫الوان���ی ه��ەر چ���وار پ��ارچ��ەی ك��وردس��ت��ان‬

‫ئ��ام��اژەی��ان بە كێشە و ستەمكارییەكانی‬ ‫واڵتانی داگیركاری كوردستان دەدات كە بە‬ ‫چ شێوەیەك ستەم بەرامبەر كورد دەكەن‬ ‫و چاالكوانانی كورد لە زیندان دەكرێن و لە‬ ‫سێدارە دەدرێن‪ ،‬باسكردن لە مێژوو و خەباتی‬ ‫بزاڤی رزگاریخوازی نەتەوەیی كورد و شۆرشە‬ ‫لە یەك لە دوای یەكەكانی كورد تەوەرێكی‬ ‫تری نێو پەیامەكان بوو‪ ،‬تەوەری سەرەكی‬ ‫نێو پەیامی رێكخراوەكانی الوانی هەر چوار‬ ‫پارچەی كوردستان ئاماژە دان بوو بە شۆرشی‬ ‫سوریا و هاوكاری و پاڵپشتی ئەو شۆرشە بە‬ ‫ئەركێكی نەتەوەیی و نیشتیمانی وەسف كرا‪،‬‬ ‫هەروەها باس لەو كرانەوەی توركیا كرا بە‬ ‫ڕووی كورددا هەنگاوەكانی پرۆسەی ئاشتی لە‬ ‫باكوری كوردستان بەرزنرخێندرا‪.‬‬ ‫باشوری كوردستان (حكومەتی هەرێمی‬ ‫كوردستان) جێی بایەخی الوانی هەر چوار‬

‫راپــۆرت‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫پارچەی كوردستان بوو كە تاكە پارچەی‬ ‫ئازاد كراوی كوردە بۆتە مەڵبەند و شوێنی‬ ‫چاو لێبڕینی هەموو كوردێك لە هەر شوێنی‬ ‫جیهان‪ ،‬لە پەیامی رێكخراوەكانی الوان��ی‬ ‫رۆژه��ەاڵت��ی ك��وردس��ت��ان��دا ب��اس��ی ب��اش��وری‬ ‫كوردستان دەكات « لە كوردستانی باشوور‬ ‫دا بەهۆی بوونی دەسەاڵتی كوردی واتە «‬ ‫حكوومەتی هەرێمی كوردستان» ناساندنی‬ ‫پرسی كورد لە دونیای دەرەوە پێشكەوتنێكی‬ ‫بەهێزی بە خۆیەوە بینیوە‪ ،‬بەاڵم ئەوە بەو‬ ‫مانایە نییە كە كەموو كوڕی نەبێت‪ ،‬بەڵكوو‬ ‫بوونی كەم و كوڕیش لەو پارچەیەی كوردستان‬ ‫بووەتە هەوێنی ئاگایی لە نێو تاكی كورددا و‬ ‫بە ئەزموون وەرگرتن لەو كەشە دێموكراتیكەی‬ ‫كە لە كوردستان لە ئارا دایە‪،‬جەماوەریش بە‬ ‫شێوەیەكی باشتر و سەردەمیانەتر هەوڵی‬ ‫داكۆكی كردن لە مافە كانیان دەدەن‪ ،‬كە‬ ‫ئەوەش واتە پاراستنی دیموكراسی لە الیەن‬ ‫پارت و رێكخراوە سیاسییەكانی كوردستانی‬ ‫ب��اش��ورەوە‪ ،‬چ وەك دەس���ەاڵت و چ وەك‬ ‫ئۆپۆزیسیون‪ ،‬خزمەتێكی شیاوی ك��ردووە‬ ‫بە سەقامگیر بوونی دێموكراسی و كەشی‬

‫سەردەمییانەی سیاسی»‪.‬‬ ‫دوات��ر وت��اری ماڵباتە ئاوارەكانی كوردانی‬ ‫رۆژئاوا لە كەمپی دۆمیز خوێندرایەوە و تێیدا‬ ‫سوپاسگوزاریی خۆیان بۆ ئەو بایەخدانەی‬ ‫حكومەتی هەرێمی كوردستان و خودی سەرۆك‬ ‫بارزانی گەیاند كە هاوكار و پاڵپشتیان بوونە‬ ‫لەم نێوەندەدا چەندین داواكارییان خستەڕوو‬ ‫بۆ هاوكاری كردنی كوردانی رۆژئاوا لە كەمپی‬ ‫دۆمیز‪ .‬هەر لەو چوارچێوەیەدا كۆنسێرتێكی‬ ‫گۆرانی بەرێوەچوو‪.‬‬ ‫لە میانەی دوو رۆژەی كۆنفرانسدا قسە و‬ ‫باس لەسەر ئەو پرسانە كرا‬ ‫• چ ڕوانینێك بۆ شۆڕشی نەتەوەی كورد‬ ‫هەیە بەتایبەت رۆژئ���اوای كوردستان‪ ،‬ئایا‬ ‫گۆڕانكاری ناوچەكە چ كاریگەری لەسەر دۆزی‬ ‫ڕەوای كورد هەیە؟‬ ‫• ئایا ب��ەالی ت��ۆ هۆكارەكانی نەبوونی‬ ‫دەوڵەتی كوردی چیە و بۆ دروست بوونی كیان‬ ‫چی بكرێت؟‬ ‫• داخوازیە سەرەكیەكانی الوانی كورد لەچیدا‬ ‫دەبینی و چۆن لە ئاستی ئینتیمای نەتەوەیی‬ ‫الوانی كورد دەڕوانی؟‬

‫• هەوڵەكانی رژێمە داگیركەرەكان چین بۆ‬ ‫تێكدانی شیرازەی كۆمەاڵیەتی و قڕكردنی الوان؟‬ ‫دوای��ی گفتۆگۆیەكی چڕ و پڕ لەسەر ئەم‬ ‫خااڵنە لە دووەم رۆژدا بەالغی كۆتایی كۆنفرانس‬ ‫راگەیاندرا كە لە راگەێندراوەكەدا تاكید لەسەر‬ ‫پرسە نەتەوەیی و نشتیمانیەكانی كورد و الوانی‬ ‫كورد كرایەوە‪ ،‬هاوكات راگەێندراوەكە كە لە‬ ‫‪ 26‬خاڵ پێكهاتبوو گوزارشتی لە خواستی‬ ‫یەكگرتووی الوانی چوار پارچەی كوردستان‬ ‫دەكردەوە‪ ،‬كە هەموویان سەرئەنجام لە پێناو‬ ‫یەكگوتاری نەتەوەیی الوانی كورد بوون‪.‬پاشان‬ ‫سەرجەم ئەندامانی سێیەمین كۆنفراس سەردانی‬ ‫ئاوارەكانی كەمپی دۆمیزیان ك��رد‪ .‬جێگەی‬ ‫وەبیرهێناوەیە كۆنفراسی یەكەم لە ئ��اداری‬ ‫‪ 2011‬لە ئامادی باكوری كوردستان بەرێوەچوو‪،‬‬ ‫دووەمین كۆنفرانس لە هەولێری پایتەختی‬ ‫ب��اش��وری ك��وردس��ت��ان ل��ە ‪2012\3\17-15‬‬ ‫بەرێوەچوو‪ ،‬ل��ەدوا خاڵی راگەێندراوەكەشدا‬ ‫ئاماژە بەوەكرا كە چوارەمین كۆنفرانس لە ساڵی‬ ‫داهاتوو الوان��ی رۆژهەاڵتی كوردستان كات و‬ ‫شوێنەكەی دیاریدەكەن‪ ،‬سەر ئەنجام كۆنفرانس‬ ‫سەركەوتوانە كۆتایی بە كارەكانی خۆی هێنا‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪7‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫كۆنفرانسی دۆمیز‪ ،‬لە دیدی ئەندام كۆنفرانسەكانەوە‬ ‫راپۆرت‪ :‬محەمەد عومەر‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪8‬‬

‫بەشدار بووانی سێیەمین كۆنفرانسی‬ ‫ن���ەت���ەوەی���ی الوان�����ی ك����ورد ب���اس لە‬ ‫كۆنفرانسەكە دەكەن بە گرنگیەوە دەڕواننە‬ ‫پێشوەچوونەكانی هەرێمی كوردستان‬ ‫و بایەخ و گرنگی سێیەمین كۆنفرانسی‬ ‫نەتەوەیی الوانی كورد‪.‬‬ ‫سەرەتا‪ ،‬ڤارین ناسح لە رێكخراوا چرای‬ ‫كۆما چوما ژ ئەوروپاێ گۆتی «بایەخا‬ ‫لەوێ دا ئەم یەكگرتنا چێدكەن و یەكبوونا‬ ‫ك��وردان��ە ببەنە ی��ەك ن��ەك ببەنە چوار‬ ‫پارچە بۆ دەرەوەی واڵت نیشان بدەین‬

‫ئ��ەم یەكین ئ��ەم هەمی ك��وردی��ن هەمی‬ ‫جوانانە كوردستانێ و دەرەوە كۆمدبمو‬ ‫تێكەڵ دبن یەكتر ناس دك��ەن‪ ،‬زاراوەی‬ ‫یەكدی فام دكەن كۆمبونەكی پیرۆزە»‪.‬‬ ‫ڤارین خۆشحالی خۆی بۆ پێشكەوتنەكانی‬ ‫هەرێمی كوردستان دەربڕی و گوتی «زۆر‬ ‫زۆر سەر بڵندم بۆ هەرێمی كوردستان‬ ‫پێشكەتیە وەكو كوردەك سەر بڵندم بۆ‬ ‫پێشكەوتنی كوردستان پێشكەوتنی گەلەك‬ ‫مەزن هاتە كرن جێ پیرۆزباییە»‪.‬‬ ‫شەمێران عەلی لە عەفرینی رۆژئ��اوای‬

‫كوردستان ژ بۆ گۆڤارە مە گوتی «ناوێ‬ ‫كوردی لە هەمی گرنگترە باس لە رۆڵی‬ ‫ك���وردا دك��ەی��ن ل��ە ش��ۆرش��ا س���وری‪ ،‬مە‬ ‫بەشداریا كۆنفرانسا رۆمێالنی نەكرد ژبەر‬ ‫رەخنا مە لەو كۆنفرانسێ لە رۆمێالنی»‪.‬‬ ‫حیسام ئەحمەدی جێگری سكرتێری‬ ‫یەكێتی الوان��ی دیموكراتی كوردستانی‬ ‫ئێران ئەوا بۆ پێشكەوتن دوا «ئێمە وەكو‬ ‫ن��ەت��ەوەی ك��ورد بە حكومی ئ��ەوەی لە‬ ‫مێژوودا زۆر چەوسێندراینەوە مێژوویەكی‬ ‫خوێناوییمان هەیە بەتایبەت داب��ەش‬

‫راپــۆرت‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫شیراز‬ ‫مهاباد‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ڤارین‬

‫مەهاباد نەواف‪:‬‬ ‫«ئامانجی مە لە‬ ‫كۆنفرانسی ئەم كە‬ ‫كورد هەر چوار پارچەی‬ ‫كوردستانێ ئەم دەستێ‬ ‫خۆ بكەینە یەك دەست‬ ‫پتر دەما پێشتر ئەم‬ ‫دەستێ خۆ نەكردا یەك‬ ‫ئەم نەباوەڕە ببین بەیەك‬ ‫ژی هێڤی و ئومێدە»‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫كراوین‪ ،‬ئەمڕۆ دەبێت الوان لە هەوێنی‬ ‫یەكتر قبوڵ ك��ردن و یەكتر ویستن و‬ ‫یەكگرتندا بن دەبێت كۆڕ و كۆبونەوەی‬ ‫زیاتر بەرێوەببەن بۆ ئەوەی داهاتوومان‬ ‫ڕوون ب��ێ��ت ب��ەت��ای��ب��ەت��ی ئ���ەو س��ن��ورە‬ ‫دەستكردانەی چاك كراونن ئێمە دەبێت‬ ‫بەر لە هەر شتێك بە بیر و هۆشی الوی‬ ‫كورد بهێنینەوە كە دوژمنی كورد دروستی‬ ‫كردووە‪ ،‬بۆیە كۆنفرانسی نەتەوەیی الوانی‬ ‫كورد پێكهاتوە ئەم كۆنفرانسە ئامانجێكی‬ ‫زۆر گەورەی لە پشتە بەو مانایەی مەسەلە‬ ‫نەتەوەییەكان ئاشنای الوی كورد بكەین‬ ‫لە هەمان كاتدا بتوانێ زانیاری لە بارەی‬ ‫مێژووی نەتەوەكەی وەربگرێ»‪ .‬لەبارەی‬ ‫سێیەم كۆنفرانسی الوان���ی ك���وردەووە‬ ‫ئەحمەدی گوتی «مەسەلەی شەرعیەتدان‬ ‫بۆ الوانی كورد دەهێڵینەوە‪ ،‬چوون لەو‬ ‫كۆنفرانسەی رۆژئ���اوا دا ‪ 15‬رێكخراو‬ ‫بەشدار بوون ئێمە ‪ 76‬رێكخراو بەشداری‬ ‫كۆنفرانسی دۆمیزمان كردووە»‪.‬‬ ‫م��ەه��اب��اد ن���ەواف ل��ە ش���اری دێركی‬ ‫رۆژئاوای كوردستانەوە وەكو چاالكوانێكی‬ ‫سەربەخۆ بەشداری سێیەمین كۆنفرانسا‬ ‫نەتەوەیی الوانی كورد كردووە ئەڤ ئەوا‬ ‫هاتە ئاخاڤتنێ ژ بۆ گۆڤارە مە «ئامانجی‬ ‫مە لە كۆنفرانسی ئەم كە كورد هەر چوار‬ ‫پارچەی كوردستانێ ئ��ەم دەستێ خۆ‬ ‫بكەینە یەك دەست پتر دەما پێشتر ئەم‬ ‫دەستێ خۆ نەكردا یەك ئەم نەباوەڕە‬ ‫ببین بەیەك ژی هێڤی و ئومێدە من‬ ‫گەلەك خۆرتان هەنە ببین یەك هیڤی و‬ ‫ئومێدە من هەردوو كۆنفرانسە سەربكەوێت‬ ‫لێ كۆنفرانسا پرسگەلە ژن و كچان هاتە‬ ‫پرسكرن ژ الی گەلەك ئەنداما هاتە پرس‬ ‫ك��رن حەقێ ژن��ێ هەبێت ل��ێ پرسگەل‬ ‫سیاسیە»‪.‬‬ ‫شیراز ن��ادری بە نوێنەرایەتی الوانی‬ ‫رۆژه���ەاڵت ب��ەش��دار ب��ووە ئ��ەو ئ��ەوا بۆ‬ ‫پێشكەوتن دوا «پێویستە س��ااڵن��ە‬ ‫كۆنفرانسێك بۆ الوانی كوردستان بكرێت‪،‬‬

‫چونكە الوان ك��ۆدەك��ات��ەوە ل��ە پێناو‬ ‫دروشمێكی گ��ەورە كۆیان دەكاتەوە كە‬ ‫دروشمی یەكگوتاری نەتەوەیی الوان��ی‬ ‫ك��وردە‪ ،‬ئەوەش دروشمێكی گەورەیە بۆ‬ ‫الوان كە بتوانین یەكرێزی و یەكهەڵوێستی‬ ‫الوی كورد نیشان بدات ئەو خااڵنەی قسەی‬ ‫لەسەر دەكرێت هەمووی خاڵی نەتەوەیین‬ ‫الوی بتوانێ یەكهەڵوێستی خۆی نیشان‬ ‫بدات»‪.‬‬ ‫لەبارەی شەرعیەتی كۆنفرانسی الوان‬ ‫لە رۆمێالن و دۆمیز شیراز نادری دەڵێت‬ ‫«من كۆنفرانسەكەی رۆژئاوای كوردستان‬ ‫ڕەت ناكەمەوە دەكرا بە تەوافقی هەر دووال‬ ‫یەك كۆنفرانس بگیرایە لە شوێنێك بایە‬ ‫هەر دووال بیانتوانی بایە بەشداری بكەن‬ ‫كە بەشدار نەبووینە بایكۆت نەبووە لەبەر‬ ‫ب��اری ئەمنی ب��ووە پێمانوایە رۆژئ��اوای‬ ‫كوردستان ئازادی بەدەست نەهێناوە لە‬ ‫ژێر باڵی بەشار ئەسەد دایە»‪.‬‬ ‫شیراز گوتیشی «باس لە كێشەكانی‬ ‫الو دەكرێت بە بێ رەچاو كردنی رەگەزی‬ ‫هەروەها لە چەند خاڵێكدا باسمان لەوە‬ ‫ك��ردووە جیاوازی رەگ��ەزی نەمێنێت لە‬ ‫نێوان رەگەزی نێر و مێ دا»‪.‬‬

‫‪9‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫ئەو گەنجانەی زیاتر لە یەك پەیوەندی خۆشەویستیان هەیە‬ ‫ئامادەكردنی‪ :‬ژیلوان كانەبی‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪10‬‬

‫زۆر لە گەنجانی كوڕ و كچ هەن زیاتر‬ ‫لە پەیوەندیەكی خۆشەویستیان هەیە‪،‬‬ ‫ئ��ای��ا ئ���ەوان ئ��ەو ج���ۆرە خۆشەویستیە‬ ‫بەڕاستدەزانن‪ ،‬تاچەند بڕوای تەواویان بەو‬ ‫شێوازە هەیە‪ ،‬رای چەند گەنجێكمان لەو‬ ‫بارەوە وەرگرت‪.‬‬ ‫س�����ازان ع��ل��ی‪ /‬ئ��ەوك��ەس��ان��ەی كە‬ ‫زیاترلەپەیوەندیەكیان هەیە هەر دوو رەگەز‬ ‫دەگرێتەوە‪ ،‬بە بۆچونی من پاڵنەرێكی‬ ‫هەیە كەوای لێ دەكات زیاترلەپەیوەندیەكی‬ ‫هەبێت‪ ،‬بەنمونە من باسی خۆم دەكەم‬ ‫كوڕێكم زۆر بەپاكی و بەڕاستی خۆشویست‪،‬‬ ‫بەاڵم بەداخەوە ئەو بێوەفابو خیانەتی لەمن‬ ‫كرد وژنی هێنا‪ ،‬زۆرب��ێ بەزەییانە دوای‬ ‫شەش ساڵ خۆشەویستی جێی هێشتم‪،‬‬ ‫منیش بڕیارمدا تۆڵەی خ��ۆم لە ك��وڕان‬ ‫بكەمەوە‪ ،‬چونكە پێم وایە كوڕان هەموان‬ ‫وەك یەكن‪ ،‬بۆیە لەوكاتە بەدواوە دەستم‬ ‫كرد ب��ەڕاب��واردن بەكوڕان و ئازاردانیان‬ ‫تائێستا زیاتر(‪)200‬پەیوەند یم هەبوە و‬ ‫هیچیانیشم خۆش نەویستوە و خۆشیشم‬ ‫ناوێن‪ ،‬هیچ پەشیمان نیم لەو كارەی كردومە‬ ‫و دەی كەم تامردن‪ ،‬لە بەر ئەوەی لەالیەن‬ ‫كوڕەوە ئازاردراوم كوڕیش ئازارئەدەمەوە‪،‬‬ ‫بونی زۆری پەیوەندی خۆشەویستی هیچ‬ ‫پەیوەندیەكی بە ڕۆشنبیریەوە نییە‪ ،‬من‬ ‫لەگەڵ ئەوشتانەش خۆم بەڕۆشنبیر دەزانم‪،‬‬ ‫تێڕوانینی كۆمەڵگاش چۆنە باوابێت‪،‬‬ ‫دوایی ئەوەی لەالیەن خۆشەویستەكەمەوە‬ ‫ئازاردراوم كۆمەڵگام بەالوە گرنگ نیە‪.‬‬ ‫شنۆ سابیر‪ /‬زۆری پەیوەندی لەنێوان‬

‫كاتێك كوڕان لەكوچە و بازاڕدا دەگەنەیەك یەكیان دەڵی من(‪)4‬‬ ‫دانەم هەیە‪ ،‬ئەویتریان دەڵێ من(‪)5‬دانەم هەیە‬

‫كچان و كوڕاندا كەم تا زۆر هەردوو ڕەگەزەكە‬ ‫دەگرێتەوە‪ ،‬پێم وای��ە ئەوكەسانەش چ‬ ‫كچانبن یان كوڕان تەمەنیان ‪16‬ساڵ تا ‪45‬‬ ‫ساڵە‪ ،‬هەروەها پێموانیە ئاستی ڕۆشنبیری‬ ‫پەیوەندی بەبونی زۆری پەیوەندیەوە هەبێت‬ ‫لەنێوان كچان و كوڕاندا‪ ،‬ئەوكەسانەش‬ ‫پاڵ نەرێكی سێكسی وای��ان لێ دەكات‬ ‫هەوڵ بدەن زیاترلەپەیوەندیەكیان هەبێت‪،‬‬ ‫لە بەرئەوەی ئەوكەسانە پێیان وایە بەم‬ ‫ڕێگایە دەت��وان��ن ح��ەزە سێكسیەكانیان‬ ‫بەتاڵ بكەنەوە‪ ،‬تێڕوانینی كۆمەڵگا بۆ ئەو‬ ‫كەسانە دەكەوێتەوە سەر كەسەكەخۆی‬ ‫ئەگەر بەشێوەیەكی زۆر ئاشكرا و هەڵەشانە‬ ‫پەیوەندیەكانی ببەستێت ئەوا كۆمەڵگا‬ ‫هەستی پێ دەكات و بە ناشیرنی سەیری‬ ‫دەك��ات‪ ،‬ئەگەریش بەپێچەوانەشەوە بوو‬ ‫ئەوا بێگومان كۆمەڵگا بەڕێزەوە سەیری‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫ع��ی��م��اد ع��ل��ی‪ /‬ئ���ەو ك��ەس��ان��ەی كە‬ ‫حەزدەكەن زیاتر لەپەیوەندیەكیان هەبێت‬ ‫ك��وڕان و كچانیش دەگرێتەوە‪ ،‬تەنانەت‬ ‫خۆشم دەگرێتەوە كە زیاترلەپەیوەندیەكم‬ ‫هەیە‪ ،‬بەاڵم پەیوەندیەكانی من هاوڕێیەتییە‬ ‫نەك خۆشەویستی‪ ،‬من وەك خوشكی خۆم‬ ‫سەیریان دەكەم و قسەیان لەگەڵ دەكەم‪،‬‬ ‫بە بۆچونی من تەمەن ڕێگرنابێت لەبەستنی‬ ‫زیاترلەپەیوەندیەك‪ ،‬دڵنیام ئەوكەسانەی‬ ‫ئەم كارەدەكەن ئاستی رۆشنبیریان سفرە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەم قسەیەم پەیوەندی هاوڕێیەتی‬ ‫ناگرێتەوە جانازانم لەبەرئەوەیە كەخۆم‬ ‫زیاتر لەپەیوەندیەكم هەیە وادەڵێم‪ ،‬یان‬

‫هەر بەوشێوەیەیە‪ ،‬بیركردنەوەی خەڵكیش‬ ‫چۆنە‪ ،‬ئەوكەسانە خویان بەم كارەیانەوە‬ ‫گرتوە پێم وایە كۆمەڵگاش زۆر بەناشیرن و‬ ‫كەم سەیریان دەكات‪.‬‬ ‫ش���ەی���دا ف�����اروق‪ /‬ب��ون��ی زی���ات���ر لە‬ ‫پەیوەندیەكی خۆشەویستی لەهەردوڕەگەزدا‬ ‫یەكسانە و تەمەنیش بە هیچ جۆرێك‬ ‫ه��ۆك��ارێ��ك نییە بۆڕێگرتن لەبەستنی‬ ‫پ��ەی��وەن��دی بەناوخۆشەویستی‪ ،‬كەسی‬ ‫واهەیە تەمەنی ‪44‬ساڵەو خێزاندارە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫چەندین پەیوەندی هەیە‪ ،‬من پەیوەندی‬ ‫هاوڕێیەتی نێوان كچان و كوڕانیش بە باش‬ ‫نازانم‪ ،‬چونكە من كچێكم چەندین كوڕی‬ ‫هاوڕێم هەبوە‪ ،‬ب��ەاڵم من وەك برایەك‬ ‫سەیریانم كردوە‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە نەمزانی‬ ‫ئەوان گورگن و لەپێستی مەڕدان و لەدواوە‬ ‫قەپم پیائەكەن‪ ،‬ئێستاش زۆرپەشیمانم لەم‬ ‫كارە ناشیاوەم كەپێشترالم پەسەندبو‪،‬‬ ‫ئەوكەسانەی ئەوكارە دەكەن مەبەستیان‬ ‫لكەدار كردن و ناشیرن كردنی خەڵكە‪،‬‬ ‫الی كچانیش حەزە‪ ،‬كۆمەڵگاش كە ئێمەین‬ ‫ئێمەش بەناشیرینی سەیریان دەكەین و‬ ‫ئەوكەسانەمان الپەسەندنییە‪.‬‬ ‫ئ��ام��ان��ج م��ح��م��د‪ /‬زۆری پ��ەی��وەن��دی‬ ‫خۆشەویستی الی كوڕانە‪ ،‬بەاڵم هۆكاری‬ ‫س��ەرەك��ی كچانن ك���ەوا دەك���ەن ك��وڕان‬ ‫زیاترلەپەیوەندیەكیان هەبێت‪ ،‬ئەگەر‬ ‫كچان ڕازی نەبن ك��وڕان چ��ۆن دەتوانن‬ ‫زیاترلەپەیوەندیەكیان هەبێت‪ ،‬یاخود‬ ‫تەنهاپەیوەندیەكیشیان هەبێت‪ ،‬ئەمڕۆ‬ ‫هەرچی ك��وڕە ه��ەوڵ دەداه��ەرچ��ی كچی‬

‫راپــۆرت‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫جوانە بۆخۆی بێت‪ ،‬من وەك��و گەنجێك‬ ‫حەزەكەم هەرچی كچی جوانە بۆمن بێت‬ ‫بۆئەوەی چێژی لێببینم و بەینی خۆمانبێت‬ ‫ح���ەزدەك���ەم پ��ۆزی��ش��ی پ��ێ��وە ل��ێ��ب��دەم‪،‬‬ ‫هەركەسێك جوانبێت و ئاقڵم بیگرێت داوای‬ ‫هاوڕێیەتی یاخود داوای خۆشەویستی لێ‬ ‫دەكەم‪ ،‬بەاڵم زۆری لێناكەم خۆ دەمانچەم‬ ‫لەسەرسەری ڕانەگرتوە‪ ،‬بەكوردیەكەی‬ ‫خەتای كچانە ئێمەی ك��وڕان چیبكەین‬ ‫تەنها دڵیان ناشكێنین هەندێكمان خومان‬ ‫پێوەگرتوە و هەندێكی تریشمان حەزمان‬ ‫لێیەتی‪ ،‬م��ن خ��وم پێوەگرتوە بەخوا‬ ‫حەزیشم لێیەتی‪ ،‬ئەگەر بێتو بەهەڵەشانە‬ ‫رەفتار بكەین كۆمەڵگا بە خراپ سەیرمان‬ ‫دەك��ات‪ ،‬ب��ەاڵم ئەگەر كەمێك بەئاقاڵنە‬ ‫هەڵسوكەوت بكەین ئەوكاتە دەتوانین‬ ‫ئەوكارە ناشیرنەمان لەپێش چاوی كۆمەڵگا‬ ‫بزر كەین‪.‬‬ ‫شۆڕش محەمەدی‪ /‬ئەم كارە لە كوڕاندا‬ ‫زۆرترە وەك لەكچان‪ ،‬كچانیش دەیكەن‪،‬‬ ‫بەاڵم كەمترن لەكوڕان ئەوكەسانە لەكوڕاند‬ ‫تەمەنیان‪16‬ساڵ تا ‪18‬ساڵییە‪ ،‬بۆنمونە‬ ‫كاتێك لەكوچە و ب���ازاڕدا دەگەنەیەك‬ ‫یەكیان دەڵی من(‪)4‬دانەم هەیە ئەویتریان‬ ‫دەڵێ من(‪)5‬دانەم هەیە وەك منافەسەیەك‬ ‫بەكاریان دەهێنن‪ ،‬بۆكچانیش ئەوكەسانەن‬ ‫كەتەمەنیان ل��ە ‪13‬س���اڵ ت��ا ‪15‬ساڵیە‬ ‫ئەوكەسانەی كەئەم كارە دەكەن لەڕوی‬ ‫ئیحساسەوە دەجوڵێنەوە كاتێكیش كە‬ ‫ئحساس دێ��ت��ەگ��ۆڕێ فكرلەڕۆشنبیری‬ ‫ناكەنەوە‪ ،‬كە واتە ئەوكەسانە ڕۆشنبیریان‬ ‫الگرنگ نییە ئەم كارەشیان نەوەك حەزە‬ ‫نەوەك خوە‪ ،‬چونكە لە تەمەنێكدان بیر‬ ‫لەهیچ ناكەنەوە و هیچ بیركردنەوەیەكیان‬ ‫نیە‪ ،‬لەوتەمەنەدا دەبێت كەسانی لەخۆیان‬ ‫گەورەتر ڕینیشاندەریان بن‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە‬ ‫ئەمڕۆ ئەوە زۆركەم بوە الی گەورەكانمان‪،‬‬ ‫هەندێك كات كۆمەڵگاالی گرنگنیە كەئەمانە‬ ‫ئەم كارە ئەكەن‪ ،‬چونكە كۆمەڵگا پێی وایە‬ ‫ئەوانە لە تەمەنی هەرزەكاریدان و ئەم‬ ‫تەمەنەش لێی ناگیرێت و هەندێك كاتیش‬ ‫كۆمەڵگا لەوكەسانە توڕیە‪.‬‬

‫پ��ەری كریم‪/‬من دەمەوێت باسی خۆم‬ ‫تان بۆبكەم‪ ،‬تائێستا ئەوەندەم پەیوەندی‬ ‫هەبوە لەژمارە نایات‪ ،‬بەاڵم واهەست دەكەم‬ ‫زیاترلە(‪)1000‬كوڕ هەبوبێت كەقسەم لەگەڵ‬ ‫كردبن‪ ،‬چونكە من هەر بۆخۆم ژمارەم لێ‬ ‫ئەداو قسەم لەگەڵ دەكردن‪ ،‬لەپۆلی یەكی‬ ‫ناوەندییەوە دەستم بە پەیوەندی كردوە‬ ‫لەگەڵ كوڕان‪ ،‬تائێستا كە لەپۆلی شەشی‬ ‫ئامادەیم هەربەردەوامم زۆركات لەشەو و‬ ‫ڕۆژێكا زیاترلە (‪)40‬كوڕقسەم لەگەڵ كردون‬ ‫و كارتم پێ داخڵ كردون‪ ،‬بەاڵم تائێستاش‬

‫هیچیانم نە بینیوە و نەشیان بینیوم‪ ،‬تەنها‬ ‫بەتەلەفۆن قسەم لەگەڵ كردون وەهەروەها‬ ‫تەمەن گرنگ نیە بۆپەیوەندی بەستن‪،‬‬ ‫چونكە من مناڵ بوم دەستم پێكردوە و‬ ‫ئێستاش گەورەم و هەربەردەوامم‪ ،‬هەروەها‬ ‫خوم بە و كارە وەگرتوە‪ ،‬ئەگەر نا هیچی‬ ‫ترنییە كۆمەڵگا نازانێت من چی دەكەم‪،‬‬ ‫چونكە بەس بە تەلەفونە كەواتە كۆمەڵگا‬ ‫هەست بەمن ناكات و بەڕێزەوە سەیرم‬ ‫دەكات‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫كچان لە فەیسبوك دا ئیستغالل دەكرێن‬ ‫راپۆرت‪ :‬محەمەد عومەر‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪12‬‬

‫زۆرێك لەو كچانەی فەیسبوك بەكار دەهێنن‬ ‫ل��ە كاتی چ��ات و قسەكردن ل��ەگ��ەڵ ك��وڕان��دا‬ ‫ئیستغالل دەكرێن و داوای پەیوەندی سۆزداریی و‬ ‫خۆشەویستیان لێدەكرێت‪ ،‬ئەمەش نیگەرانی الی‬ ‫كچانی بەكارهێنەری فەیسبوك دروست كردووە‪.‬‬ ‫ل��ەم��ب��ارەوە سایە شێخانی بەكارهێنەری‬ ‫فەیسبوك گوتی» ئیستغالل ك��راوم لەالیەن‬ ‫ك��وڕان��ەوە‪ ،‬تەنانەت گەیشتۆتە ئ��ەوەی كەوا‬ ‫فرێندەكەی ڕەش ك��ەم��ەوە‪ ،‬ب��ۆ پەیوەندی‬ ‫خۆشەویستیش ئەوە داوام لێكراوە هەر بەبێ‬ ‫موجامەلە پێم گوتوە من لەگەڵ پەیوەندی‬ ‫خۆشەویستی نیم‪ ،‬ئەگەر ژیانی هاوسەریش پێك‬ ‫بهێنم مەحاڵە بەكەسێك رازی بم داوا لە خۆم‬ ‫بكات‪ ،‬هیچ متمانەم بە خۆشەویستی پێش زەواج‬ ‫نییە‪ ،‬لەگەڵ ئەوەشدا كەسانی باش هەن سودی‬ ‫زۆریان هەیە جێی متمانەن زۆر كەس هەن تەنیا‬ ‫بۆ ئیستغالل كردن قسەت لەگەڵ دەكەن»‪.‬‬ ‫گۆنا تۆفیق كە كاتێكی زۆر لە فەیسبوك‬ ‫دەمێنێتەوە ئ��ەو‪ ،‬ئ��ەوا ب��ۆ پێشكەوتن دوا‬ ‫«فەیسبوك و چاتكردن وەك هەموو ئامێرێكی‬ ‫تری تەكنەلۆژی بەكاری دەهێنێیت بۆ خراپ یان‬ ‫باش بە كار هێنانی دەكەوێتەوە سەر كەسایەتی‬ ‫مرۆڤەكان ‪ .‬وەك ئیستغالل كردن بەڵێ زۆریش‬ ‫دەكرێم تەنانەت چەند كەسانێك بەناوی منەوە‬ ‫چەندین پەیجیان دان���اوە‪ ،‬ئەمەش جۆرێكی‬ ‫تری ئیستغالل كردنە بە داخ��ەوە كە هێشتا‬ ‫كۆمەڵگاكەمان نە گەشتۆتە ئەو ئاستەی كە‬ ‫بە باشی وەك خۆی بەكار بهێنرێت»‪ .‬لەبارەی‬ ‫داواكاری بۆ پەیوەندی خۆشەویستی گۆنا گوتی‬ ‫“ئەوە هەر هەبووە و زۆریش‪ ،‬بەاڵم تا رادەیەك‬ ‫هەبوونی ئاساییە بەش بە حاڵی خۆم رێگە بەم‬ ‫جۆرە گفتوگۆیە نادەم و كاتی گونجاوم بۆ ئەمە‬ ‫نییە»‪.‬‬ ‫ژال��ە ع��ەزی��ز یەكێكی ت��رە ل��ەو كچانە كە‬ ‫فەیسبوك بەكار دەهێنی گوتی «گەر سودت بوێ‬ ‫دەبێت‪ ،‬گەر زیانت بوێ ئەویش دەبێت‪ ،‬من هیچ‬ ‫كات تووشی ئەوە نەبوومە لەو رێگەوە ئیستغالل‬ ‫بكرێم»‪.‬‬ ‫نەشمیل محەمەد‪ ،‬رۆژنامەنووس دەڵێت «هیچ‬ ‫كات ئەوە ڕووی نەداوە‪ ‌،‬چونكە ئەوانەی كە لە‬ ‫فەیسبوك قسەیان لەگەڵ دەكەم كەسانی دیارن‬

‫یەكتر دەناسین»‪ .‬نەشمیل گوتییشی»هیچ جار‬ ‫ئەوە رووی نەداوە داوای پەیوەندی خۆشەویستیم‬ ‫لێكرا بێت ‌فیسبوك كە تۆرێكی كۆمەاڵیەتیە‬ ‫پێوستە وەك خۆی بەكاربێت نەك بۆ بێزاركردنی‬ ‫تاكەكان بێت»‪.‬‬ ‫الی خۆیەوە‪ ،‬بەناز شەمێرانی گوتی «زۆرن‬ ‫ئ��ەو كچانەی لە فەیسبوك بەناوی خۆیان و‬ ‫وێنەی خۆیان بەشداری فەیسبووكیان كردووە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ئ��ەوان��ەی ب��ە ناونیشانی راستەقینە‬ ‫بەشداریان كردووە هەمیشە توانیویانە خۆیان‬ ‫بپارێزن‪ ،‬من وەكو كچێك بەدەستی خۆمە رێگا‬ ‫بدەم پیاو چۆنی بووێ وا چاتم لەگەڵ بكات‪،‬‬ ‫بەاڵم هەرخۆشم ناهێڵم سنوری پەیوەندیەكان‬ ‫بشكێ و ئیستغاللم بكەن یان داوای پەیوەندی‬ ‫خۆشەویستم لێبكرێت»‪.‬‬ ‫ژاڵە بڵباس یەكێكی ترە لە بەكارهێنەرانی‬ ‫فەیسبوك ئەوا بۆ پێشكەوتن دوا وەكو كچێك‬ ‫ئەوە بۆ ماوەی ساڵێكە فەیسبوك بەكاردەهێنم‪،‬‬ ‫تا ئێستا تووشی هیچ گرفتێك نەبوومە كۆمەڵێك‬ ‫هاوڕێی چاكم ناسیوە‪ ،‬داوایی پەیوەندی سۆزداریم‬ ‫لێنەكراوە‪ ،‬وەكو خوشك و برا لەگەڵ هاورێكانم‬ ‫قسەدەكەم تائێستاش ئەو شتە الی من ڕووی‬ ‫نەداوە‪ ،‬بۆیە پێویستە فەیسبوك بۆ كاری باش‬ ‫بەكار بهێنرێت نەك بۆكاری نەشیاو تا ئێستاش‬ ‫ئیستغالل نەكراوم»‪.‬‬ ‫دلڤین ئەحمەد بەوتەی خۆی رۆژانە نزیكەی‬ ‫چوار كاتژمێر فەیسبوك بەكار دەهێنێت «نەخێر‬ ‫هیچ كات لە چاتكردن ئیستغالل نەكراوم‪ ،‬چونكە‬

‫من خۆم بوار بە كەس نادەم ئیستغاللم بكەن‬ ‫نامەی كەسی نە ناسراو ناكەمەوە وە كەسێك‬ ‫باش نەیناسم چۆن چاتی لەگەڵ دەكەم‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئەگەر هەر كچێك بزانێ چۆن چات بەكاردەهێنی‬ ‫هەرگیز ئیستغالل ناكرێت ل��ەس��ەر كچەكە‬ ‫دەوسێتەوە نەك كوڕان»‪.‬‬ ‫بێگەرد جەمال ئاماژە بەوە دەدات كە داوای‬ ‫خۆشەویستی لێكراوە هەروەكو خۆی دەڵێت‬ ‫«چەندین جار لە رێگەی فەیسبوكەوە لە الیەن‬ ‫كوڕانەوە داوای خۆشەویستی و رەقم تەلەفۆن و‬ ‫ئەو شتانەم لێكراوە چەندین جار نامەی وێنە و‬ ‫نامەی ناشیرینم بۆ هاتووە بە هۆی ئەوەی كە‬ ‫رەفزم داوە»‪.‬‬ ‫سارا كوینگ هێما بۆ ئەوە دەكات كە رێگە‬ ‫ب��ە ك��ەس ن���ادات س��ن��وری خ��ۆی ببەزێنێت و‬ ‫دەڵێت»داوای پەیوەندی خۆشەویستیم لێكراوە‬ ‫ئەوە دەگەڕێتەوە سەر خۆم ئەگەر من رێگەیان‬ ‫بدەم ڕەنگە لە قسە كردن لە سنور دەربچن»‪.‬‬ ‫دیاری حەسەن‪ ،‬رۆژنامەنووس دەڵێت «وەك‬ ‫كچێك سودێكی زۆرم لە فەیسبوك وەرگرتووە‬ ‫لە ڕووی سیاسی و كۆمەاڵیەتی و رۆشنبیری‬ ‫دۆزینەوەی كۆمەڵێك هاوڕێی خۆشەویستم‪ ،‬من‬ ‫قەد ئادی هیچ كەسێك وەرناگرم كوڕ بێت یان كچ‬ ‫هەتا ئەگەر تەواو نەیناسم و ئاشنای نەبم ئیتر‬ ‫چۆن داوای خۆشەویستیم لێ دەكرێت هەرگیز‬ ‫داوان لێ نەكراوە‪ ،‬چونكە فرێندەكانم هاوڕێ‬ ‫نزیكی خۆمن»‪.‬‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫تانیا جەمال‪ :‬ئۆپۆزسیۆنیش وا دەڕوانێتە پرسی ئافرەت‬ ‫كە كێشەكانیان لە دیوەخان و لەسەر دەستی پیاوماقواڵن‬ ‫چارەسەر بكرێن‬

‫دیمانە‪ :‬محەمەد عومەر‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫چ��االك��وان و م��ی��دی��اك��ار‪ ،‬تانیا ج��ەم��ال بۆ‬ ‫«پێشكەوتن باس لە ئافرەتانی رۆژنامەنووس و‬ ‫ئەدای پارلەمانتارانی ئافرەت و بەشداری پێكردنی‬ ‫ئافرەت لە پۆستە بااڵكاندا دەكات ‪.‬‬ ‫پ‪ :‬كارنامە و ئەجندای الیەنەكانی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫چۆن دەبینی بەرامبەر بە پرس و ئاریشەكانی‬ ‫ئافرەتان لە هەرێمی كوردستاندا؟‬ ‫و‪:‬هەموو كەسێكی رۆشنبیر ئۆپۆزسیۆن بە‬ ‫پێویستیەكی حەتمی دەزانێت لە هەر واڵتێك و‬ ‫شوێنێكدا‪ ،‬بەاڵم بە مەرجێك كەس بە میزاجی و‬ ‫حەزی خۆی قسە نەكات و ڕا دەرنەبرێت لە هەر‬ ‫پرسێكدا هەستی بەرپرسیاریەتی زاڵ بێت بەسەر‬ ‫بیركردنەوەدا‪ ،‬من كارو ئەجندای ئەوانم نەبینیوە‬ ‫تا بزانم چۆنن‪ ،‬بەاڵم ئەمرۆ راگەیاندن ئەو رۆڵە‬ ‫دەبینێ و هەر لە رێگای راگەیاندنەوە دەتوانیت‬ ‫بیرو بۆچونەكان بخوێنیتەوە‪ ،‬بەداخەوە من لە‬ ‫راگەیاندنەكانی ئۆپۆزسیۆن نە لە راگەیاندنەكانی‬ ‫دیكەشەوە ك��اری جدیم نەبینیوە لەسەر پرسە‬ ‫كۆمەاڵیەتیەكان بە تایبەتیش ئافرەتان كە تەوەری‬ ‫پرسیارەكەی ئێوەیە‪ ،‬نەك لە بۆنەكاندا تەنیا‬ ‫هەندێك قسە بكرێت و تەواو‪ ،‬بە ڕای من ئۆپۆزسیۆن‬ ‫و دەسەاڵت و رێكخراوەكان زادەی ئەم كۆمەڵگایەن‬ ‫و گۆڕانكاری كۆمەڵگاكانیش لە هەموو دنیادا لەسەر‬ ‫دەستی نوخبە و خەڵكی رۆشنبیر و خۆ بەخشە‪،‬‬ ‫بەاڵم بەداخەوە الی ئێمە ئەوەی نوخبەیە لە كوێ‬ ‫كاری بسوڕێت لەوێ مایك بە دەستەوە دەگرێت‪،‬‬ ‫بیركردنەوەی سیاسەنەی كورد ئەوەندە بە هەڵە‬ ‫ڕوانیویەتیە ئاریشە كۆمەاڵیەتیەكان و بە جدی و‬ ‫بە بوێری لێی نزیك نەبۆتەوە‪ ،‬لەبەر ئەوەیە دەبینی‬ ‫ت��ەواوی كێشەكان بە هەڵواسراوی ماونەتەوە‪،‬‬ ‫رۆشنبیران لە هەر كوێیەكبن پێویستە جیاواز بیر‬ ‫بكەنەوە پێویستە خۆبەخشانە تر و بوێرانە تر‬ ‫هەنگاو بنێن‪ ،‬بەاڵم تا ئەمڕۆشی لەگەڵ بێت ئاش‬ ‫لە كوێ بسورێت ڕوو لەوێ دەكەن‪ ،‬لەبەر ئەوەی‬ ‫كەسیان نەیانتوانیوە ببنە كاریزما و لە كۆمەڵگایەی‬ ‫پریەتی لە دوو رووی نیفاقی كە لەوانەوە سەر‬ ‫هەڵدەدەن‪ .‬لە ئۆپۆزسیۆنیش تا ئێستا هەنگاوێكی‬

‫وا بوێر و جدیمان لێ نەبینیوە دەرهەق بە پرسی‬ ‫ئافرەت و هەموو كایە كۆمەاڵیەتیەكانی دیكە‪،‬‬ ‫هێندەی گرێدراوی پرسە سیاسیەكانن هێندە كاریان‬ ‫لەو بوارانە نەكردووە‪ ،‬چونكە ئەقڵیەتی ئەوانیش‬ ‫هەروا وا دەڕوانێتە پرسی ئافرەت كە كێشەكان‬ ‫كۆمەاڵیەتین و لە دیوەخانەكان و لەسەر دەستی‬ ‫پیاوە ماقواڵن چارەسەر بكرێن‪.‬‬ ‫پ‪ :‬دەوترێت چاالكوان و داكۆكیكارانی ئافرەتانیش‬ ‫بونەتە چینێكی مەشەخۆر ڕای جەنابتان؟‬ ‫و‪ :‬زۆر لەگەڵ ئەو ڕای��ەم كە كۆمەڵێكی زۆر‬ ‫لە ئافرەتان بە ن��اوی كێشەی ژن��ەوە كۆمەڵێك‬ ‫رێكخراویان پێكهێناوە و لە ڕووی مادی و پێگەی‬ ‫كۆمەاڵیەتیەوە خۆیان پێشخست و پۆست و ناوەندیان‬ ‫پێدرا‪ ،‬زۆر و بۆریەكی زۆر لەو ناوەندەدا دەبینرێت‬ ‫كاتێكیش دێتە سەر كارێكی جدی هەموویان بێدەنگ‬ ‫دەبن‪ ،‬بۆ نمونە لە ماوەی رابردوو پیاوێك ژنەكەی‬ ‫خ��ۆی كوشتبوو لەبەر ئ��ەوەی لە ك��ۆاڵن لەگەڵ‬ ‫ماڵێك شەریان ب��ووە‪ ،‬ئەوە دووەم ژنیشی بووە‬ ‫كە بیكوژێت تەنیا لەبەر ئەوەی كابرا عەسەبیە‬ ‫براكانی ئەم ئافرەتە ئامادەبوون هەر شت بكەن‬ ‫بۆ دەستگیركردنی ئەو پیاوە و رادەستی حكومەت‬ ‫بكرێت‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە یەك رێكخراو ئامادە نەبوو‬ ‫هاوكاری بكەن‪ ،‬لەبەر ئەوەی گوایا بكوژەكە لە‬ ‫ماڵی یەكێك خۆی حەشارداوە كە دەستی كەسی‬ ‫پێناگات‪ ،‬ئەگەر لەسەر پرسێكی وا بە دەنگ نەیەن‬ ‫لەسەر چ بە دەنگ دێن‪ ،‬ئەوە راگەیاندنەكانیش‬ ‫هەر هیچ‪ ،‬زۆر پرسی دیكەش هەیە كە زۆرێك لە‬ ‫ئافرەتان بە دەست ئافرەتانەوە دەچەوسێنرێنەوە‬ ‫بە تایبەتی لەو پۆستانەی كە ئافرەتانی تێدایە‪،‬‬ ‫چونكە زۆریان بە توانا و لێهاتووی خۆیان نەهاتوون‬ ‫و پۆستەكانی شایانی ئەوان نییە دێن و فرسەتەكە‬ ‫دەقۆزنەوە و غیرە و حەسودی خۆیان هەموو لەوێدا‬ ‫خاڵی دەكەنەوە و كێشە بۆ زۆرێك لە ئافرەتەكانی‬ ‫دیكە دروست دەكەن‪ ،‬ئامادەش نین لەسەر هیچ‬ ‫ئافرەتێك بە دەنگ بێن بە بیانوی جیاجیاوە ئیدی‬ ‫من نازانم ئافرەتێك پۆستێك وەربگرێت لەسەر ئەو‬ ‫بنەمایەی كە بەداخەوە كۆمەڵگەی مەدەنیش بە‬

‫‪13‬‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫هەموو پێكهاتەكانیەوە بێدەنگ دەبن‪ ،‬تەنیا بەرامبەر ئەوەی رۆژێك ئیشیان پێی‬ ‫دەبێت‪ ،‬بۆ ئەنجامدانی پرۆژەیەك من تێناگەم كە ئافرەتان لە هەموو شوێنێك و لە‬ ‫ژێر دەستی پیاوان و ئافرەتان بچەوسێنەوە ئیدی ئەنجامدانی ئەو پرۆژانە بۆ چیە‪،‬‬ ‫ئێمە خەڵكی بوێرمان كەمە جا لە هەر شوێنێك بن‪ ،‬ئەو ئافرەتانەی كە لە پێناو‬ ‫پۆست و الیەنی مادی و بەرژەوەندی تاكە كەسی خۆیان ئافرەتانی دیكە دەكەنە‬ ‫قوربانی لەگەڵ ئەو جاش و خۆفرۆشانە هیچ جیاوازیەكیان نییە كە لەكاتی خۆی‬ ‫كوردیان دەفرۆشت یا مساوەمەیان لەسەر پرسری كورد دەكرد‪.‬‬ ‫پ‪ :‬بۆچی لە هەرێمی كوردستاندا ژن ناگاتە پۆستە بااڵكان لە حكومەت و‬ ‫حزبەكاندا؟‬ ‫و‪ :‬لەوەتەی كۆتا هاتۆتە پێشەوە كۆمەڵێك ئافرەت كەم و زۆر پۆستی بااڵیان‬ ‫وەرگرتووە‪ ،‬بەاڵم لە كاتی هەڵبژاردنی ئافرەتەكان بۆ پۆستەكان‪ ،‬چونكە دیسان هەر‬ ‫پیاوان بریار دەرن ئەو ئافرەتانە هەڵبژێردراون كە وەك شێری سێرك بە ئاماژەیەكی‬ ‫حزبەكان یا پیاوەكان هەستن و دانیشن‪ ،‬كێشەكەش لەوەیە كە پۆستەكان وەردەگرن‬ ‫بێ ویژدانیەكی زۆریش دەره��ەق بەوانەی پێش خۆیان دەكەن و دەڵێن هیچی‬ ‫نەكردووە و هیچی نەزانیوە وەك جەنابی داری ئەفسوناوی پێ بێت چۆن بیجوڵێنێت‬ ‫ئاوا كۆمەڵگا بگۆرێت‪ ،‬زۆر جار دەڵێن كاتی ئەوە هاتووە بە جدی بیر لە كارێك‬ ‫بكەینەوە یا كارێك ئەنجام بدەین‪ ،‬بەاڵم من دەڵێم زۆر درەنگ كەوتوین و دەبوایە‬ ‫زۆر زووتر حزبەكان كە بە دەست پیاوانەوەن لە بیركردنەوەی تەقلیدی دەربچن و‬ ‫ئەو ئافرەتانە بێننە پێشەوە كە ببنە نمونەی باش بۆ خۆیان و بۆ حزبەكانیش نەك‬ ‫هەردەم ئافرەتێك دابنێن كە ببێتە مایەی شەرمەزاری حزب و بەرپرسەكان‪ ،‬چونكە‬ ‫هەموومان لەو كۆمەڵگایەدا دەژین و رۆژانە دەبینین ئەو كەسانەی نا موستەهەقن‬ ‫چەند ئەزیەتی خەڵك دەدەن جا بە زانایی بێت یان نەزانی‪ ،‬لەبەر ئەوە نابێت هەرگیز‬ ‫ئەوەیان بیر بچێت كاتێك كەسێك هەڵدەبژێری بۆ پۆستێك یا بۆ نوێنەرایەتیەك ئەوە‬ ‫لەبیر نەكەن كە تەمسیلی ئەوان دەكات واتا كەسایەتی تۆ لە كەسایەتی ئەودایە و‬ ‫ئەو هەڵبژاردەی تۆیە‪ ،‬بەداخەوە ئێستا مۆدێلێكی دیكە ڕووی لە بەرپرسان و حزب‬ ‫و سیاسەتمەدارانی ئێمە كردووە كە بەداخەوە بە هەڵە تەوزیف كراوە‪ ،‬ئەویش بوونی‬ ‫بڕوانامەی بااڵیە وا دەزانن هەرچی بڕوانامەی هەبوو شایەستەیە ئەوەیان لە بیر‬ ‫كردووە كە لە كۆمەڵگایەكی دواكەوتوی وەك ئێمە كە واستە و پەیوەندی شەخسی‬ ‫چەند بڕیار لەسەر هەموو شتەكان دەدات و بڕوانامە گەلێكی زۆر هەیە كە ئەسڵەن‬ ‫بە هەقی خۆیان بە دەستیان نەهێناوە‪ ،‬ماشاڵاڵ ئەوەندە زۆرن كە لە ژمارە نایەن‪،‬‬ ‫بەاڵم كەسایەتی بە ئەزموون و خاوەن خیبرە هەر زۆر كەمن و كەسیش راوێژیان‬ ‫پێ ناكات‪ ،‬یەكێك لە هۆكارەكانی دواكەوتویی كۆمەڵگا زۆر وبۆری بروانامەی بااڵیە‬ ‫سەیرێكی فەلەستینیەكان بكە لە نێوان سێ كەس یەكێكیان دكتۆرای هەیە ئەوەش‬ ‫حال و وەزعی فەڵەستینیەكانە‪ ،‬لەبەر ئەوە دەڵێم ئافرەتان گەیشتونەتە پۆستە‬ ‫بااڵكان‪ ،‬بەاڵم ئەوانە كێن كە گەیشتوون‪.‬‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکه‬ ‫پێشکه‬

‫‪14‬‬

‫پرۆفایل‬ ‫تانیا جەمال غەریب لە دایك بووی ‪ 1970‬قەاڵدزێ‬ ‫دەرچ��ووە پەیمانگای تەكنكیی هەولێر بەشی یاسا‪ ،‬ئێستا قوتابی بەشی‬ ‫پەیوەندیە نێودەوڵەتیەكان و دبلۆماسیەت لە زانكۆی جیهان‪.‬‬ ‫چاالكوان لەبواری كۆمەاڵیەتی و میدیاكار‪..‬سەرنوسەری رۆژنامەی (وەتەن‬ ‫شمس) بووە لە سااڵنی نەوەدەكان سەدان وتار و چەندین راپۆرتی ئەنجامداوە‬ ‫وەك پەیامنێر و پێشكەشكار و ئامادەكاری تەلەفزێونی و رادیۆ كاری كردووە‬ ‫خاوەنی الپ��ەرەی پەروەردەیی و كۆمەاڵیەتی بووە لە هەندێك رۆژنامە و‬ ‫گۆڤارەكان و چەندین كۆر و سیمنار و ۆرك شۆك لە شار و شارۆچكەكانی‬ ‫كوردستان ئەنجام داوە‪.‬‬

‫یەکێک لە گرفتە‬ ‫گەورەکانی‬ ‫پارتی الوانن‬ ‫ئومێد خۆشناو‬

‫باسی بەشداری الوان لە ڕیزەکانی پارتی دیموکراتی‬ ‫کوردستان ‪،‬بەتایبەت لەدوای ڕاپەڕینی خەڵکی کوردستان‬ ‫ئ��ەو پرسە ه��ەرە باسی گ��ەرم ب��وو کە لە ج��ەدەل و‬ ‫نیقشاکان لە الیەن خەسمەکانی پارتی ڕوو بەڕووی کادیرە‬ ‫گەنجەکانی پارتی دەبۆوە‪ ،‬گەلێ جاران الوە کادیرەکانی‬ ‫پارتی بە سەرسوڕمانەوە پێیان دەگوترا تۆش پارتی؟!‬ ‫ئەوان ویستیان بوو وای نیشانبدەن گوایە پارتی پێشڕەو‬ ‫حزبی بەتەمەنەکانە و ناوازەیە الو بیت و پارتی بیت‪.‬‬ ‫وەلێ ئەگەر ئێستا سەیر بکەین ڕیزەکانی پارتی لە‬ ‫خوارترین ئۆرگانی تا سەرکردایەتی پڕاوپڕە لە گەنج و‬ ‫الوی کارامە کە لە ڕیزەکانی حزب یا ئیدارە یا لەشکر‬ ‫هتد‪ ...‬کار دەک��ەن و جێ پەنجەیان کاریگەرەو جێ‬ ‫نەخشیان دیارە‪.‬‬ ‫وات��ە ئێستا گرفتێکی زۆری پارتی ئەوەیە ژم��ارەی‬ ‫گەنجانی هێندە زۆرە تا ئێستا نەیتوانیوە هەموویان بەکار‬ ‫بخات و سود لە توانا لەبن نەهاتوە کانیان وەربگرێت‪ ،‬نەک‬ ‫ئەوەی پێچەوانە کە الوان لە ڕیزەکانیدا کەم ژمارەبن وەک‬ ‫ئەو خەونەی کە زۆر الو الیەن دڵخۆشی خۆیانی پێدەکەن!‬ ‫ئەوەی لەشاری هەولێر و لە کەرنەڤاڵی ‪٢٦‬ی گواڵن‬ ‫بینرا و نیشان درا‪ ،‬وەاڵمێکی حەقیقی ئەو باسەیە کە‬ ‫الوان چ پێگەیەک و مەکانێکیان لە نێو پارتی هەیە‪ ،‬هەر‬ ‫بۆ زانیاری یارو نەیارانی پارتی بە پێی لێکوڵینەوەیەک و‬ ‫دیراسەیەک کە لەو کەرنەڤاڵە جەماوەریە کراوە بەشداری‬ ‫گەنجان نزیک بە سەدا نەوەت بووە‪ .‬جا ئیتر ئەوانەی‬ ‫لە دوێنێوە تووشی شۆک بوینە و ناتوانن وەک خۆی‬ ‫سەیری گرتەو وێنەکانی کەرناڤاڵ بکەن با باش بزانن‪،‬‬ ‫سڕی سەرکەوتنی پارتی جگە لە سەرۆکایەتی حەکیمانەو‬ ‫ئەمینی بارزانی‪ ،‬چ لە دوێنێ چ لە ئەمڕۆ چ بۆ سبەیەکەی‬ ‫پڕ لەدەسکەوت و گەش ئەوا الوان��ن هۆکاری هەمیشە‬ ‫چوون بەرو لوتکەی سەرکەوتنی پارتی و گەنج مانەوەی‬ ‫پارتی دایک‪.‬‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫ئەزموون و بیرەوەری‬ ‫(نەوزاد سابیر قەرەداغی) لە ساڵی ‪ 1946‬لەشاری سلێمانی لەدایك بووە‪ ،‬لەساڵی ‪ 1961‬تا ‪1975‬لە ناو یەكێتی الوانی‬ ‫دیموكراتی كوردستان كاری كردووە‪ ،‬چەندین پلەی بەرپرسیارێتی بڕیوە‬

‫كاری ئێستای ئەندامی ئەنجومەنی مەكتەبی راوێژكاری لقی (‪( )4‬پ ‪.‬د ‪ .‬ك)ە لەسلێمانی‬ ‫ئامادەكردنی‪ :‬نـەوزاد فـوئـاد رەشید‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫لە درێ��ژەی هەڵدانەوەی الپەڕەكانی‬ ‫ئ��ەزم��ون و ب��ی��رەوەری ل��ە ن��او یەكێتی‬ ‫الوانی دیموكراتی كوردستان‪ ،‬لە گۆشەی‬ ‫ئەمجارەماندا ه��ەڤ��اڵ (ن���ەوزاد سابیر‬ ‫ق���ەرەداغ���ی) رۆش��ن��ای��ی دەخ��ات��ە سەر‬ ‫ساڵی كاركردنی ل��ەم رێ��ك��خ��راوەداو‪ ،‬لە‬ ‫دی��دی خ��ۆی��ەوە ب��اس ل��ە راب����ردووی پڕ‬ ‫س��ەروەری و رۆڵی بەرهەمداری (ی‪ .‬ل‪.‬‬ ‫د‪ .‬ك) دەك���ات‪ ،‬ه��ەروەه��ا ئ��ام��اژە دەدا‬ ‫بە كاریگەرییەكانی ئەم رێكخراوە و بە‬ ‫قوتابخانەی دەزانێ بۆ پێگەیشتنی الوان‬

‫لە رووی بەهرە و كەسایەتی و گەیشتن بە بوین لە گەڕەكی ئیسكانی شاری سلێمانی‪،‬‬ ‫ئاستێكی پێشكەوتوو‪ ،‬لە كۆتاییشدا چەند ئەوانەی ناوەكانیانم لەیادبێت (عەزیز‬ ‫پێشنیازێك دەخاتەڕوو‪.‬‬ ‫ئەحمد و دارا سدیق و دڵشاد سدیق و‬ ‫عوسمان حەمە سەعید) ئەوكات سلێمانی‬ ‫پرسیار‪:‬چۆن رێكخراوی یەكێتی الوانی دابەشی سەر ‪4‬چوار كەرت كرابوو‪ ،‬ئێمە‬ ‫لەكەرتی با كارمان دەكرد‪ ،‬یەكەم بەرپرسی‬ ‫دیموكراتی كوردستانت ناسی؟‬ ‫وەاڵم‪ :‬ل��ەس��ەرەت��ای ساڵی ‪ 1961‬و من ئەوكات هەڤال (نەوزادی حەمە ئاغا‬ ‫هەڵگیرساندنی شۆڕشی ئەیلولی مەزن‪ ،‬بوو دوواتر هەڤاڵ ئازادی نەجمەدین مەال‬ ‫ئەوكات رێكخراوی الوان یەكێك بوو لە بو دوواتر عەبدال قادر مەعروف بوو)‪.‬‬ ‫پرسیار‪ :‬ئیشوكارەكانی ئەوكاتی ئێوە‬ ‫رێكخراوە هەرە چاالك و پرجموجۆڵەكانی‬ ‫گۆڕەپانی كوردستان‪ ،‬ئێمە كۆمەڵێك الو بەتایبەت لەكاتی هەڵگیرساندنی شۆڕشی‬

‫‪15‬‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪16‬‬

‫ئەیلول چی بوو؟‬ ‫وەاڵم‪ :‬ل���ەو س���ەردەم���ەدا ك��ە ت��ازە‬ ‫شۆڕشی ئەیلولی مەزن دەستی پێكرد‪،‬‬ ‫هەموو جارێك كۆبونەوەمان بە نهێنی‬ ‫دەبەست و دەنگوباسی شۆڕش‪ ،‬ئەوەی‬ ‫پێمان دەگەیشت و گرنگ بوو مانگانە بە‬ ‫بەیاننامەی سەربازی دەردەچوو‪ ،‬لەڕێگەی‬ ‫باڵوكراوە و نوسراو و دیداری تایبەت بە‬ ‫خەڵكمان دەگەیان‪ ،‬ئەركێكی دیكەی ئێمە‬ ‫كۆكردنەوەی پیتاك و هەموو پێداویستیەكی‬ ‫دیكەی جل و بەرگ و تەندروستی بوو بۆ‬ ‫شۆڕش و پێشمەرگە‪ .‬ئەوكات ئێمە حزب‬ ‫و رێكخراوەكانمان بە خێودەكرد ئێستاكە‬ ‫بارودۆخەكە گۆڕاوە و حزب و رێكخراوەكان‬ ‫خەڵك بە خێودەكەن‪.‬‬ ‫پرسیار‪ :‬ئەوكاتە دەرفەتی ئەوە هەبوو‬ ‫ئێوە دوور لە كاری سیاسی كاری دیكەی‬ ‫تایبەت بە هەژار و ئازارەكانی الوان بكەن؟‬ ‫وەاڵم‪ :‬لەكاتی سەرهەڵدانی شۆڕش‬ ‫لە ‪ 1961‬تاكو رێككەوتن ننامەی ئاداری‬ ‫‪ ،1970‬نە دەتوانر كاری ئاشكراو تایبەت‬ ‫بە حەزی الوان ئەنجام بدرێت‪ ،‬بەاڵم پێش‬ ‫شۆڕش و دوای شۆرش شت هەبووە‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونە لەساڵی ‪ 1959‬لە شاری سلێمانی‬ ‫یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان لە‬ ‫هۆڵی (ئامادەیی)شاری سلێمانی‪ ،‬لەیادی‬ ‫لە سێدارەدانی(‪)4‬ئەفسەرە پایە بەرزەكەی‬ ‫ك��ۆم��اری ك��وردس��ت��ان‪ ،‬شانۆگەریەكیان‬ ‫ئەنجامدا لەژێر ناونیشانی (شەوی كۆتایی)‬ ‫لە نوسینی (كەمال قەرداغی) و رۆڵی‬ ‫ئەكتەریشی بینی‪ ،‬لە ساڵی ‪ 1970‬چەندین‬ ‫كاری هونەری ئەنجامدرا وەك شانۆگەری‬ ‫و گۆرانی و هەڵپەركێ و هونەرمەندەكانی‬ ‫ئەو سەردەمە لەوێ ئامادەبون وەك(فواد‬ ‫ئەحمد و رەس��ول گ��ەردی و و لەالیەن‬ ‫رادیۆی بەشی كوردی ئەوكات راستەخۆ‬ ‫گواسترایەوە‪.‬‬ ‫پرسیار‪ :‬لەو سەردەمەدا چەند رێكخراوی‬ ‫تایبەت بەالوان هەبون؟‬ ‫وەاڵم‪ :‬دوو رێ��ك��خ��راو ه���ەب���وون‪،‬‬ ‫رێكخراوێكیان بەناوی رێكخراوی گەنجانی‬ ‫عیراق كەسەربە حزبی شوعی ب��وون‪،‬‬

‫لەساڵی ‪ 1959‬یەكێتی‬ ‫الوانی دیموكراتی‬ ‫كوردستان لە هۆڵی‬ ‫(ئامادەیی)شاری‬ ‫سلێمانی‪ ،‬لەیادی‬ ‫لە سێدارەدانی (‪)4‬‬ ‫ئەفسەرە پایە بەرزەكەی‬ ‫كۆماری كوردستان‪،‬‬ ‫شانۆگەریەكیان ئەنجامدا‬

‫رێ��ك��خ��راوی خ��ۆم��ان ك��ە یەكێتی الوان��ی‬ ‫دیموكراتی كوردستانە‪ ،‬ئ��ەوان زیاتر بە‬ ‫رێكخراوی گەنجانی عیراق ناسرابوون‪،‬‬ ‫ئێمەش بە الوانی كوردستان‪ ،‬بەداخەوە‬ ‫كێشمەكیشی زۆر لە نێوانمادا هەبوو‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬لەبەرچی؟‬ ‫وەاڵم‪ :‬ئەوان زیاتر خۆیان پەیوەستكردبوو‬ ‫بە عیراقەوە بڕوایان بە خەباتی نەتەوایەتی‬ ‫ن��ەب��وو‪ ،‬ب��ەه��ۆی بیری ماركسی وە كە‬ ‫پەروەردەكرابون و ئێمەش جیاواز لەئەوان‬ ‫بەبیری نەتەوایەتی و شۆرشگێڕی پەروەردە‬ ‫كرابوین‪ ،‬هەتا ئەوكات لە زۆرشوێن وتافاتی‬ ‫سوك و سەیرمان بە یەك دەگوت‪ ،‬دواتر‬ ‫داواكرا هەردوو رێكخراو ببنەیەك رێكخراوی‬ ‫الوان لە عیراق و كوردستان‪ .‬سەرەتا بڕیار‬ ‫بوو س��ەرۆك كۆمار (عبدالكریم قاسم)‬ ‫مۆڵەت بەرێكخراوی الوان بدات‪ ،‬بەاڵم نەیدا‬ ‫رێكخراوی گەنجان دروشمی ئەوەیان بەئێمە‬ ‫دەگ��وت��ەوە(‪27‬ت��ی رەم���ەزان عەبدلكریم‬ ‫قارەمان ئیجازەی داب��ە گەنجان شەقی‬ ‫هەڵدا لە الوان)‬ ‫پرسیار‪ :‬مەرجی ئەندامێتی لەوسەردەمە‬ ‫چۆن بوو؟‬ ‫وەاڵم‪ :‬دەبوا الوبیت تەمەنی لە ‪16‬تاكو‬ ‫‪36‬ساڵی بێت‪ ،‬بڕوای بە پەیڕە و پرۆگرامی‬ ‫رێكخراوەكە هەبێت‪ ،‬بەشداری كۆبونەوەكان‬ ‫بكات و ئابونەی مانگانە ب��دات و ئەو‬ ‫ئەركانەی پێی رادەسپێردرێت جێ بەجێان‬ ‫بكات‪.‬‬

‫پرسیار‪ :‬شێوازی گەیاندنی پەیامی ئێوە‬ ‫بۆ خەڵك لەچ رێگەیەكەوە بوە؟‬ ‫وەاڵم‪ :‬تەنها رێگەی باڵوكراوە بووە هیچ‬ ‫وەسیلەیەكی دیكەمان نەبوو‪ ،‬بۆ نموونە‬ ‫ل��ەدوای رێكەوتننامەی ‪11‬ئ��اداری ‪1970‬‬ ‫یەكەم بەیاننامەی بەئاشكرا كەدەرمان‬ ‫كردبێت سەبارەت بەكردنەوەی بارەگای‬ ‫لقی سلێمانی بوو‪ ،‬تێیدا رامان گەیاند بوو‬ ‫بارەگای لقی سلێمانی دەكەینەوە و كات و‬ ‫شوێنەكەمان دیاری كردبوو‪ ،‬وەك نیمچە‬ ‫دەعوت نامەیەك بوو‪.‬‬ ‫پرسیار‪ :‬هیچ ج��ار مەترسی گرتنت‬ ‫لەسەرنەبووە ی��ان نەگیراویت لەالیەن‬ ‫دەسەاڵتی ئەوكاتی رژێمەوە؟‬ ‫وەاڵم‪ :‬لە ساڵی ‪ 1963‬رۆژێك پێش بەیانی‬ ‫‪9‬ی حوزەیران پێش گیران و لەسێدارەدانی‬ ‫كۆمەڵێك كادیرو پێشمەرگەی قارەمان‪،‬‬ ‫كەلە شوێنی پاركی ئ��ازادی ئێستاكەی‬ ‫سلێمانی حكومەتی ف��اش��ی ئەوكاتی‬ ‫بەغدا شەهیدیانی كرد‪ ،‬من پایسكلێكم‬ ‫هەبوو لە ناو ه��ەردوو الستیكی سوكانی‬ ‫پاسكیلەكەدا دەم ش��اردن��ەوە‪ ،‬ئەوكات‬ ‫بەیاننامەكان بەدەست دەنوسران‪ ،‬لەالیەن‬ ‫بەرپرسەكەی خۆت پێت دەدراو دەبوایە‬ ‫تۆ بەخەتی خۆت دووبارە بینوسیتەوە و‬ ‫بیگەیەنیتە كەسانی دیكە‪ ،‬من گیرام بەاڵم‬ ‫بەیاننامەكەیان نەدیتەوە‪ ،‬جارێكی دیكەیان‬ ‫لەالیەن (‪)7‬ب��راك��ەوە گیرام ئەو حەوت‬ ‫برایە لەشاری سلێمانی واناسرابون هەر‬ ‫هەموویان پیاوی حكومەت بوون‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ئەفسەرێكدا دەگ��ەڕان لە ساڵی (‪)1964‬‬ ‫من و دوو هەڤاڵی دیكە بوین بە ناوەكانی‬ ‫(كاك عەزیز وكاك یاسین) گیراین دواتر‬ ‫لە ساڵی (‪ 1978‬كە ب��ەداخ��ەوە ئەوان‬ ‫لەسێدارەدران‪.‬‬ ‫پرسیار‪ :‬بارەگای ئەوكاتی لقی الوان لەچ‬ ‫جێگایەكی شاری سلێمانی بوو؟‬ ‫وەاڵم ‪ :‬لەساڵی (‪ )1958‬لە الی مزگەوتی‬ ‫گەورە بوو‪ ،‬لەگەڵ یەكێتی قوتابیان‪ ،‬لە‬ ‫ساڵی (‪ )1971‬لە خوارەوەی نەخۆشخانە‬ ‫ك��ەوەب��وو لەگەڵ یەكێتی مامۆستایانی‬ ‫كوردستان‪.‬‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫پرسیار‪ :‬ئەوكات جموجۆڵی ناو بارەگاو‬ ‫سەردانیكردنتان چۆن بو؟‬ ‫وەاڵم‪ :‬زۆر قەرەباڵغ بوو سەردانیمان‬ ‫زۆردەكرا‪ ،‬بە بەردەوامی بارەگا كراوە بوو‬ ‫و خەڵك دەه��ات‪ ،‬جارێكیان ن��ەورۆز بوو‬ ‫ئاهەنگی ن��ەورۆزم��ان ب��ردە قەشقوڵی لە‬ ‫دووكان‪ ،‬بەسەدان مەنجەڵ چێشت لێنرابوو‬ ‫لەسەرحسابی یەكێتی الوان ئاهەنگ و‬ ‫سەیرانێكی زۆرگەورەمان رێكخست‪ ،‬خەڵك‬ ‫لەیەكێتی الوانەوە فێری قەشقۆڵی بوو‪ ،‬واتا‬ ‫لەناو شارەوە بۆ دەرەوەی شار‪ ،‬جارێكیان‬ ‫لە بەردەم دەرگای سەرا شیعرێكی دیكەی‬ ‫بەعسیان نویسبوو ئێمەش هەر بەوشەوە‬ ‫هاتین ن��ەم��ان هێشت ی��ەك كاتژمێری‬ ‫بەسەردا بچێت چوینە الی (عومەری خەت‬ ‫خ��ۆش) بەهەمان ئ��ەن��دازەی ئەو قتعەی‬ ‫ئەوان شعرێكی (ئەحمەد پەری) لەسەر‬ ‫ب��ارزان��ی هەیە ئ��ەوم��ان لە تەنیشت ئی‬ ‫بەعسیەكان هەڵواسی‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬لەساڵی ‪ 1970‬ئێوە دەعەوت‬ ‫كرابون بۆ بەغدا لەوێ چتیان كرد؟‬ ‫وەاڵم‪ :‬ب��ۆ ی���ادی ‪ 14‬ت��ەم��م��وز بوو‬

‫لەبەغدا كرایەوە‪ ،‬ئێمە (‪)60‬ك��ەس بوین‬ ‫لەسلێمانیەوە چوین وەك نوێنەرایەتی‬ ‫الوان��ی سلێمانی‪ ،‬ه��ەر بە گەیشتنمان‬ ‫بۆ بەغدا تاكو ش��ەو لەگشت شەقامە‬ ‫بەناوبانگەكانی شاری بەغدا وەك شارع‬ ‫رەشید و بابل شرجی و حەیدەرخانە و‬ ‫ش��ارع جمهوری) لەگشت ئ��ەم شوێنانە‬ ‫بەقەدەر گشت حزبی بەعس‪ ،‬دروشمی‬ ‫نەتەوایەتی ك��وردی و یەكێتی الوانمان‬ ‫هەڵواسی‪.‬‬ ‫پرسیار‪ :‬بەرێزتان تاچەند لە كاری‬ ‫ئێستاكەی یەكێتی الوان رازیت؟‬ ‫وەاڵم‪( :‬نەجمەدین مەال) كەسایەتیەكی‬ ‫دیاری شاری سلێمانی بوو كتێبخانەیەكی‬ ‫هەبو دەرسی تێدا دەخوێنرا‪ ،‬لەساڵی‪1960‬‬ ‫كاتێك بەبۆنەی ئەوەی پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان ئیجازەی بەرەسمی كاركردنی‬ ‫لەالیەن حكومەتی ئەوسای بەغدا پێدرا‬ ‫لە ئاهەنگێكی شاری سلێمانی كە چەند‬ ‫رۆژێكی خایاند وەسیەتی كرد و گوتی‬ ‫(الوانی كوردستان گەرمن مردم تەرمەكەم‬ ‫ببەن بۆ شاخی ئەزمەر بەدهۆڵ و زورناو‬

‫هەڵپەركێ بیكەن بەشایی لەسەر گۆرەكەم)‬ ‫ئەوە بوو لەساڵی ‪ 1970‬ئەو شەهیدكراو‬ ‫ئێمەش لەگەڵ هونەرو وێ��ژەی كوردیا‬ ‫ئەو وەسیتەی ئەومان جێ بەجێ كرد و‬ ‫بردمان بۆ ئەزمەر‪ ،‬ئەو رۆژە زۆربەی شاری‬ ‫سلێمانی لەگەڵ ناشتنی تەرمەكەی ئەو‬ ‫بوون لە ئەزمەر‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە لەدوای‬ ‫راپەڕین و بەتایبەت لە دوای ساڵی ‪2003‬‬ ‫بە یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستانم‬ ‫گوت فریای گۆرەكەی شەهید(نەجمەدین‬ ‫مەال) بكەون و خۆتان بكەن بەساحێبی‪،‬‬ ‫ئێمە لەساڵی ‪ 1970‬بوینە ساحێبی ئێوە‬ ‫لە ‪2003‬وەببنە خاوەنی‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە‬ ‫نەیانكرد دوایی برادەرانی دیكە كەشتی‬ ‫نوحیان لەسەری دروستكرد و كردیان‬ ‫بەمڵكی خ��ۆی��ان بۆیە ئ��ەم رەخنەیەم‬ ‫هەیە‪ ،‬پاشان ئێمە كاتی خۆی تەنانەت‬ ‫پارەی كرینی رۆژنامەیەكیشمان نەبوو كە‬ ‫بیخوێنینەوە‪ ،‬ئێستا الوانی ئەم سەردەمە‬ ‫هەمووشتێكی رۆشنبیریان لەبەردەستدایە‬ ‫و رێكخراوەكەش ئیمكانیاتی زۆرباشترە‬ ‫كەچی چاالكی زۆركەمە‪.‬‬

‫‪17‬‬

‫هــونەری‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫پەیكەرتاش چیا گلی‪ :‬پاڵپشتی ئەو پێشانگایانەی ئەمساڵم‬ ‫بۆ یادی(هەڵەبجە و ئەنفال)تەنها فرمێسكی چاوی دایكی‬ ‫شەهیدان و خۆڵی بیابانەكانی عەرعەر بوون‬ ‫ئامادەكردنی‪ :‬نەوزاد فواد‬ ‫چەند بوارێكی هونەری وەك پەیكەرتاشی‬ ‫وێنەكێشی و خەت خۆشی لەهونەرمەندی الو‬ ‫كاكە (چیاگلی) كۆبوەتەوە‪ ،‬بۆئەوەی لەنزیكەوە‬ ‫بە خوێنەرانی گۆڤاری پێشكەوتنی ئاشنا بكەین‬ ‫لەدەرفەتێكدا ئ��ەم چاوپێكەوتنەمان لەگەڵ‬ ‫سازكرد‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬چۆن و كەی هاتیە ناو دنیای پر لە‬ ‫جوانی هونەر؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬هەر لە قۆناغی منداڵی و لە پۆلی (‪)4‬‬ ‫ی سەرەتاییەوە یەكەم پێشانگای شێوەكاریم‬ ‫ك����ردەوە‪ ،‬ل��ە پ��ۆل��ی ی��ەك��ی ن��اوەن��دی یەكەم‬ ‫پێشانگای خۆشنوسیم كردەوە‪ ،‬بەردەوام ئارەزوی‬ ‫پەیكەرتاشیشم هەبووە‪ ،‬خولیای هەمیشەیی من‬ ‫بووە ئەو (‪)3‬بوارەیە كە بەردەوام لێی دانەبڕاوم‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬ئەم سێ بوارەی هونەری كەباسمانكرد‬ ‫هەرسێكیان پێكەوە كارت تیاكرد؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬لە هەرسێ بوارەكەدا ب��ەردەوام كارم‬ ‫كردووە‪ ،‬بەاڵم شێوەكاری و خۆشنوسی زیاتر‪،‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪18‬‬

‫رەنگە هۆكارەكەی بگەڕێتەوە بۆ ئەوەی كە كاتی‬ ‫كاری پەیكەرم كەمتر بێت‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬لە چكاتێكدا دەست دەكەیت بە ئیشە‬ ‫هونەریەكانت؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬كاتێك كە حەزی كارم هەبێت ئەگەر‬ ‫لە كاتی شرینی خەویشدا بێ هەستاوم ئەوەی‬ ‫لە مێشكمدایە بە رەنگەكان دەرم بڕیوە‪ ،‬زۆربەی‬ ‫كارەكانم زیاتر لەشەودا بووە بەهۆی سەرقاڵیم‬ ‫بە رۆژ یان رۆژانی پشوو‪ .‬شەو دنیایەكی فراوان‬ ‫و جوان و بێدەنگە كاركردن جێژی خۆی هەیە‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬لەكۆكردنەوەی دارو تەختەو گەچ و‬ ‫بەرد‪ ،‬زۆجار بەهۆی ئەمانەوە لەماڵەوە كێشەت بۆ‬ ‫دروست ناكرێت‪ ،‬پێت بڵێن ماڵەكەمان لێ پیس‬ ‫دەكەیت؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬لەماڵەوە رێككەوتوین گرنكترین‬ ‫دەسكەوتی من لە ژیاندا ئەوەیە كە ئەگەر حەز بە‬ ‫هەر كارێك بكەم‪ ،‬لەماڵەوە ناڵێن (بۆ؟؟)ئەوانەی‬ ‫كە ناوت هێنا ئەوەندە خۆشەویستن الم وادەزانم‬

‫پێویستی ژیانی منن‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬ئەم ساڵ لەیادی ئەنفال و هەڵەبجەدا‬ ‫چەندین تابلۆت نەخشاندو و پێشەنگات بۆكرایەوە‪،‬‬ ‫لە ئەم كارانە كێ پاڵپشت و هاوكارتن؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬پاڵپشتی ئەو پێشانگایانەی ئەمساڵ بۆ‬ ‫یادی(هەڵەبجە و ئەنفال)تەنها فرمێسكی چاوی‬ ‫دایكی شەهیدان و خۆڵی بیابانەكانی عەرعەر‬ ‫ب��وون‪ ،‬منیش ك��وڕە گەرمیانیەكم بێبەش نیم‬ ‫لەو مەینەتیانە‪ ،‬سوپاس بۆ هەموو ئەو الیەن‬ ‫و ناوەندە بااڵیانەی كە ئەركی راگەیاندنی ئەو‬ ‫پێشانگایانەیان بۆ گرتمە ئەستۆی خۆیان‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬تا ئێستا چەند پێشانگات كردۆتەوەو‬ ‫چەند بەرهەمت هەبووە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬تائێستا (‪)7‬پێشانگای تایبەتی‬ ‫شێوەكاریم كردۆتەوە لە بۆنە جیاوازەكان و‬ ‫لە ش��ارە جیاوازەكاندا‪ ..‬جگەلەهی هاوبەش‬ ‫لەسەردەمی منداڵی و دوواتر‪.‬‬ ‫و (‪ )3‬پێشانگای خۆشنووسی و كاری(‪)2‬‬

‫هــونەری‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫پرۆفایل‬ ‫ناوی تەواوی (چیـــا نازم حسین)ە ناسراوە‬ ‫بە چیا گلی لە دایكبووی ساڵی(‪)1981‬ە سێ‬ ‫منداڵی هەیە‪)2( :‬كچ و (‪ )1‬كور‪ ،‬كاكە چیا‬ ‫دەڵێت (بەئاواتەوەم (‪)3‬كچی تریشم هەبێت‪).‬‬ ‫پیشەی ئێستاكەی (مامۆستای زمانی‬ ‫ئینگلیزی یە لە ناوەندی میدیا لە چەمچەماڵ)‬ ‫و (بەرپرسی ناوەندی ب��ااڵی چەمچەماڵی‬ ‫یەكێتی الوانە)‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫پەیكەری گەورەو ‪ 4‬پەیكەری بچوك ئەوانەی كە‬ ‫بەرچاون‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬بۆ خۆت زیاتر لەكام بواری هونەری‬ ‫دا زیاتر حەزدەكەیت كاربكەیت؟‬ ‫وەاڵم‪/‬یەكەم‪ :‬شێوەكاری دووەم‪ :‬خۆشنوسی‬ ‫سێیەم‪:‬پەیكەر سازی ئەمەش كات و مەجال‬ ‫دەزانێت ‪..‬داوای مێشكم دەزانێت‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬لەچەند پێشەنگایەك بەرهەمەكانت‬ ‫دەبینین‪ ،‬بەاڵم هیچ جاربوە تابلۆیەك بفرۆشیت‬ ‫یان نرخی لەسەردابنێیت؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬قەت بیستوتانە كەس نرخ لەسەر‬ ‫منداڵی خۆی دابنێت یا بیفرۆشێت!‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬لەنێوان ئیش و كاری قوتابخانەو‬ ‫رێكخراوی الوان و لەگەڵ ب��ارودۆخ��ی خێزانی‬ ‫دەرفەتی كاری هونەریت چۆن بۆ دەرەخسێت؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬ئەوە تەنها خولیای منبووە و قەت‬ ‫رۆژێك لە كاری هونەری بێزارنەبوومە بۆیە هەر‬ ‫كاتی بۆ دەگونجێنم بە تایبەت شەوان‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫مامۆستای زمانی ئینگلیزیم‪ ،‬بەاڵم لە قوتابخانەش‬ ‫بەردەوام پێشانگاو خولی هونەریم هەبووە‪ .‬لە‬ ‫الوانیش بە هەمان شێوە‪..‬چونكە الوان مامۆستای‬ ‫كاری هونەری منە‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬لەماڵەوە منداڵەكانت حەزدەكەن وەك‬ ‫تۆ خەریكی كاری هونەری بن یان خۆت هەوڵیان‬ ‫لەگەڵ دەدەیت؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬تەنها (‪ )1‬لە منداڵەكانم ئەم بەهرەیەیان‬

‫تێدایە بەتەواوی ئەویش(هیفین)خانی(‪)7‬ساڵەی‬ ‫كچمە كە نوسینی زۆر جوانە و لەوێنەكێشانیش‬ ‫هەروەها‪ .‬ئەوەش خولیایە بەزۆر نابێت‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬ئەو بەرهەمانەی كۆتكردوونەوە‬ ‫لە ئەنجامی ئەوە چەند ساڵە هەڵتگرتون یان‬ ‫دەیانكەیتە دیاری و الی خۆت نامێنێت؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬هەركەس كام بەرهەمی منی بەدڵ بێت‬ ‫پێی دەبەخشم بە دڵنیاییەوە بەرهەمیش هەبووە‬ ‫قەت دڵم نەهاتووە بیبەخشم‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬لەكاتی بەكارهێنانی رەنگەكاندا زیاتر‬ ‫حەزدەكەیت بەچ شێوازی رەنگێك تابلۆ بكێشیت؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬سەبارەت بە رەنگ من پێم وایە هیچ‬ ‫وێنە كێشێك نییە بتوانێ دەست بەرداری هیچ‬ ‫كام لە رەنگەكان ببێت‪ ،‬زۆر جار وێنەكێش‬ ‫بەدوای هەندێ رەنگدا دەگەڕێ كەبوونی نییەو‬ ‫ئەیەوێ دروستی بكات‪ ،‬ئیتر چۆن دەتوانرێ‬ ‫دەست ب��ەرداری ئەو رەنگانەببین كەلە بەردە‬ ‫ستماندایە‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬ئایە‌راستە گشت وێنەكێشێك خەت‬ ‫خۆشە‪ ،‬بەاڵم گشت خەت خۆشێك وێنەكێش نی‬ ‫یە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬ناتوانی بەرەهایی (موتڵەقی) وا بڵێیت‪،‬‬ ‫ئەكەوێتە سەر ئاست و توانی هونەرمەندەكە‬ ‫خۆی‪ ،‬بەاڵم خەت خۆشی بەرای من زەروریاتی‬ ‫رۆژانەیە بەدەر لەوەی خولیایە‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬لەبواری پەیكەرتاشیدا زیاتركاری‬

‫سرامیك دەك��ەی��ت ی��اخ��وت ب��ەرد هەڵكوڵین‬ ‫وەكامیان زیاتر قورسترە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬سەبارەت بە پەیكەر دوو شێوازمان‬ ‫هەیە یەكێكیان پێی دەڵێن (پەیكەر سازی) كە‬ ‫لە خاڵی سفرەوە دەست پێدەكەیت بۆ خاڵی‬ ‫(‪ ،)100‬ئەوی تریان پەیكەر تاشیە كە لە خاڵی‬ ‫‪ 100‬وە دادە بەزی بۆ خاڵی سفر‪ ،‬هەر پەیكەر‬ ‫سازێك یان پەیكەر تاشێك تایبەتمەندی خۆی‬ ‫هەیە لە كاركردندا‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬كەی هەست بەتێربونی ناخت دەكەیت‬ ‫لەكارە هونەریەكانت؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬سەبارەت بە شارەزابون لە هونەری‬ ‫شێوە كاری یان پەیكەر سازی تێر بوون نیەو‬ ‫هەركارێكی نوێ شتێكی نوێت فێر دەكات‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫هــونەری‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫بەناز شێرزاد سەرسپی‪ :‬ئەگەر حەزوخولیا لەناخت نەبێ قەت‬ ‫ناتوانی سەركەوتوو بی‬ ‫دیمانە‪ :‬هێمن خەلیل‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪20‬‬

‫پاش ئەوەی بەشی پەیكەرسازی پەیمانگای‬ ‫هونەرەجوانەكانی هەولێر ت��ەواودەك��ات‪،‬‬ ‫حەزوخولیای وای لێدەكات لەم بوارە بەردەوام‬ ‫بێت‪ ،‬بۆ ئەم مەبەستە دەبێتەوە قوتابی‬ ‫لەهەمان بەشی كۆلێژی هونەرەجوانەكانی‬ ‫زانكۆی سەالحەدین‪ ،‬لەئێستادا‪ ،‬بۆ ئەم‬ ‫مەبەستە بەچەند پرسیارێك هێنامانە ئاخاوتن‪:‬‬ ‫سەرەتا لێمان پرسی دەستپێكی كارەكانت‬ ‫بۆ كەی دەگەڕێتەوە لەوەاڵمدا گووتی‪ :‬دەست‬ ‫پێكی ك��ارە هونەریەكانم دەگ��ەڕێ��ت��ەوە بۆ‬ ‫پەیمانگای هونەرەجوانەكانی هەولێر‪ ،‬لەقۆناغی‬ ‫سێ یەم چوومە بەشی پەیكەرسازی كەحەزو‬ ‫خولیام زۆر زیاتر بوو بۆ ئەم بەشە‪ ،‬وەك‬ ‫ئەوەی بڵێی بەحەزی خۆم چوومە ئەو‬ ‫بەشە‪ ،‬بەخۆش حاڵیەوە ئەو چەند‬ ‫ساڵەی كەلەپەیمانگا بووم چەندین‬ ‫كارم ئەنجامداو بەخۆشی حاڵیەوە‬ ‫ت��اڕادەی��ەك��ی ب��اش لە كارەكانم‬ ‫س���ەرك���ەوت���وو ب����ووم‪،‬‬ ‫ئ��ێ��س��ت��اش ل��ەه��ەم��ان‬ ‫ب����ەش����ی ك���ۆل���ێ���ژی‬ ‫ه��ون��ەرەج��وان��ەك��ان��م‬ ‫ئەمەش بۆ ئەوەیە‬ ‫تاكو زیاتر گرنگی‬ ‫بەكارەكەم بدەم ئەو‬ ‫ح���ەزو خولیایەی‬ ‫ه���ەم���ە ب��ت��وان��م‬ ‫لەكۆلێژ بهێنمە‬ ‫دی و ك����اری‬ ‫ج��وان��ت��رو باشتر‬ ‫ئەنجام بدەم‪.‬‬ ‫ئ���ەو قوتابیە‬ ‫ب���������������اس‬ ‫لە جیا و ا ز ی‬ ‫ن�����ێ�����وان‬

‫ئەكادیمیەت و ئەزموون كرد لەم بوارە بۆیە‬ ‫گووتی‪ :‬ئەزموون و ئەكادیمیا هەردووكیان‬ ‫ت��ەواوك��ەری یەكترن‪ ،‬ب��ەاڵم ئەزموون‬ ‫گرنگترە‪ ،‬چونكە ئەگەر حەزوخولیا‬ ‫ل��ەن��اخ��ت��ا ن��ەب��ێ ق���ەت ن��ات��وان��ی‬ ‫سەركەوتوو بی لەهیچ بوارێك‪ ،‬بۆیە‬ ‫ب��ەڕای من ه���ەردووك ت��ەواوك��ەری‬ ‫یەكترن‪.‬‬ ‫سەبارەت بەوەی لەم بوارە‬ ‫ئ���اف���رەت ك��ەم��ە ڕای ئ��ەم‬ ‫ق��وت��اب��ی��ەی پ��ەی��ك��ەرس��ازە‬ ‫ئەوەیە‪ :‬بواری پەیكەرسازی‬ ‫ب����ەش����ێ����ك����ی ق����وڕس����ە‬ ‫هێزوتوانایەكی زۆری دەوێ‪،‬‬ ‫ئافرەتیش هیچیان لەپیاوان‬ ‫كەمتر نییە‪ ،‬هیوادارم ئەو‬ ‫ئافرەتانەش ڕوو ل��ەم بەشە‬ ‫دەكەن شانبەشانی پیاوان‬ ‫كاری پەیكەرسازی یاخود‬ ‫پەیكەرتاشی بكەن‪،‬‬ ‫منیش وەكو كچێك‬ ‫ك���ەل���ەو ب��ەش��ەم‬ ‫ح���ەزی خ��ۆم بوو‬ ‫كەچەندین ك��ارم‬ ‫ئ��ەن��ج��ام��داوە‪،‬‬

‫یەكێك لەكارەكانم لەپاڕكی شانەدەر دانراوە‬ ‫كارەكانی ت��رم لەناو پەیمانگای هونەرە‬ ‫جوانەكانی هەولێرن‪ ،‬كەبووەتە جێی خۆشحاڵی‬ ‫ئامادەبووان و ئەمەش مایەی خۆشحاڵی منە‪،‬‬ ‫من لێرەوە زۆر سوپاسی ماڵەوەمان دەكەم‬ ‫ك��ەزۆر هاندەرمن و هاوكاری باشم دەكەن‬ ‫بەتایبەتی باوكی ئازیزوخۆشەویستم(شێرزاد‬ ‫سەرسپی) كەجێی فەخرو شانازیە بۆمن ‪.‬‬ ‫ئ���ەو ك��چ��ە پ��ەی��ك��ەرس��ازە س��ەرس��ام��ە‬ ‫بەپەیكەرسازان (جابیر‪ ،‬مامۆستا هێمن‪،‬‬ ‫مامۆستا ئەحمد زەهاوی‪ ،‬شوان‪)،‬‬ ‫خاتوو بەناز باسی لەپەیكەرەكانی نێو‬ ‫شارەكان كردو گووتی‪ :‬من وەكو قوتابیەكی‬ ‫ئەم بەشە زۆر خۆشحاڵم ودڵخۆشم كاتێك‬ ‫لەشوێنێك كاری پەیكەرسازی دەبینم‪ ،‬لەم‬ ‫چەند ساڵە زۆر بەخۆشحاڵیەوە لەم بوارە‬ ‫لەشوێنە گشتیەكان دەبینرێت‪ ،‬منیش یەكێك‬ ‫لەكارەكانم لە پاڕكی شانەدەر دانراوە‪ ،‬ئەوەی‬ ‫جێی خۆشحاڵیە ئەوەیەكە هونەرمەندی بەتوانا‬ ‫هەیە لەبواری پەیكەرسازی لەشاری هەولێر‪،‬‬ ‫هیوادارم نموونەیان زۆر بێت ‪.‬‬ ‫لەكۆتایدا گووتی‪ :‬زۆر سوپاستان دەكەم‬ ‫كەمنتان بەسەر كردەوە هیوادارم ئافرەتانیش‬ ‫زیاتر بێنە ئەم بوارەو گرنگی پێبدەن‪.‬‬

‫هــونەری‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫شێوە كار ساڵح نەجار‪ :‬لە ڤیستڤاڵی سااڵنەی لوتن لە بەریتانیا‬ ‫توانیم بەشەش تابلۆ بەشداری بكەم وهەرشەشیان لێم كڕی‬ ‫دیمانە‪ :‬سەربەست برزۆ‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫بەكردنەوەی گەلەرییەك لە سەر حیسابی‬ ‫خۆم داوای ئەرزەم لە قایمقامی خانەقین‬ ‫و ئەنجومەنی ش��ارەوان��ی ك��ردوە‪ ،‬دەست‬ ‫خۆشیان لێ دەك���ەم كە هەموالیەكیان‬ ‫رەزامەندیان دا لە سەر ئەوە پارچە ئەرزە‪،‬‬ ‫ئێستا ئیشەكە لە پارێزگای دیالە لە شارەوانی‬ ‫یە بۆ وەرگرتنی رەزامەندی‪ ،‬ئامادەم كە ئەو‬ ‫خانوەی تیایدا دەژیم بیفرۆشم بۆ ئەوەی‬ ‫گەلەرییەكە دروست بكەم ‪ .‬ناویشی دەنێم‬ ‫نەورۆز‪ ،‬وداواش لە هەموو الیەك دەكەم كە‬ ‫هاوكاریم بكەن بۆ سەرخستنی پرۆژەكە ‪.‬‬ ‫هیوادارم هونەر بە هەموو بەشەكانیەوە‬ ‫سەركەوتنی باش بەدەست بینێ بە تایبەتی‬ ‫لە خانەقین متمانەشمان هەیە‪ ،‬چونكە‬ ‫خانەقین دەوڵەمەندە لە هونەری رەسەن‪،‬‬ ‫خاوەنی خ��داداد عەلی و ئ��ازاد خانەقینی‬ ‫وئیسماعیل غوالم و ‪ ....‬هتد ‪ .‬وهەروەها‬ ‫هیوادارم كە حكومەتی هەرێمی كوردستان‬ ‫هاوكارم بێ بۆ ئەوەی پرۆژەی گەلەرییەكەم‬ ‫سەربخەم وهیوای سەركەوتن بۆ هەموو‬ ‫الیەك دەخوازم ‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫هونەرمەند (سالح نەجار) یەكێكە لە‬ ‫هونەرمەندە دیارەكانی ش��اری خانەقین‬ ‫وجێی دەستی دیارە لە گەشەپێدانی بواری‬ ‫هونەری شێوەكاریدا‪ ،‬بە پێویستمان زانی‬ ‫ئەم دیمانەی لەگەڵ سازبدەین‪.‬‬ ‫سالح ئیبراهیم نەجارە لە ساڵی ‪ 1968‬لە‬ ‫گەڕەكی تیلخانەی شاری خانەقین لە دایك‬ ‫بووە‪ ،‬دەرچوی بەشی هونەری پەیمانگای‬ ‫مامۆستایانە‪.‬‬ ‫پ‪ /‬ل��ە ك��ەی��ەوە دەس��ت��ت داوت���ە ك��اری‬ ‫هونەری؟‬ ‫و‪ /‬هەر لە منداڵیەوە خولیای هونەریم‬ ‫هەبووە‪ ،‬دواتر لە قوتابخانە ئەو خولیایە‬ ‫زیاتری الی من بەهێز بوو‪.‬‬ ‫پ‪/‬ل��ە زۆرب���ەی وێنەكانت بایەخت بە‬ ‫گرتەكانی ژیان داوە بۆ ؟‬ ‫و‪ /‬لە وێنەكانم هەوڵمداوە ژیان بە خۆشی‬ ‫وناخۆشیەكانیەوە نیشان بدەم‪ ،‬بەاڵم ئەو‬ ‫وێنانەی كە زیاتر خەمەكانی مرۆڤی تێدابێ‬ ‫دەكرێ زیاتر نیشانیان بدەم تاكو الی بینەر‬ ‫زۆرترین كاریگەری دروست بكەم‪ ،‬زۆر جار‬ ‫هەوڵئەدەم خەمەكانی بینەر لە تابلۆكانم‬ ‫نزیك بكەمەوە ‪.‬‬ ‫پ‪ /‬تاكو ئێستا چەند پێشانگات كردۆتەوە؟‬ ‫یاخود لە چەند پێشانگا بەشداریت كردوە؟‬ ‫و‪/‬حەوت پێشانگای تایبەتم كردۆتەوە لە‬ ‫خانەقین و بەغدا وسلێمانی و لە ناوەوە و‬ ‫دەرەوەی واڵت زیاتر لە شەست پێشەنگای‬ ‫هاوبەش بەشداریم كردوە‪.‬‬ ‫پ‪ /‬بۆ كاری هونەری كێ هاوكارت بووە؟‬ ‫و‪/‬زیاتر لە ماڵەوە هاوكارم بوون‪ ،‬هەروەها‬ ‫زۆر سوپاسی مامۆستا و هونەرمەندی دیاری‬ ‫خانەقین سەباح محێدین دەكەم كەمنی هێنا‬ ‫ئەم رۆژە‪.‬‬

‫پ‪ /‬تا ئەمڕۆ چەند جار خەاڵت كراوی؟‬ ‫و‪/‬لە ساڵی ‪ 2007‬لە پێشنگای پێشبڕكێی‬ ‫هونەرمەندانی الو خەاڵتی یەكەمم بەدەستهێنا‬ ‫وشانازی پێوە دەكەم‪ ،‬دوایین رێزلێنانیشم لە‬ ‫الیەن كۆمەڵەی شێوەكارانی ئوردن بوو ‪.‬‬ ‫پ‪/‬پەیوەندی نێوان ئیسماعیل خەیات و‬ ‫سالح نەجار بۆ كەی دەگەڕێتەوە؟‬ ‫و‪/‬م��ام��ۆس��ت��ا ئیسماعیل یەكێكە لە‬ ‫هونەرمەندە گەورەكانی نەك كوردستان‬ ‫بەڵكو جیهانیش‪ ،‬شانازی پێوە دەك��ەم‬ ‫كە یەكێكە لە حەوت سەرسورهێنەرەكانی‬ ‫جیهان الی من‪ ،‬زۆرجار هاوكاری كردوم و‬ ‫لە چەند پێشەنگایەك هابەشی منی كردوە‪،‬‬ ‫لە ڤیستڤاڵی سااڵنەی (لوتن) لە بەریتانیا‬ ‫توانیم بەشەش تابلۆ بەشداری بكەم و‬ ‫هەرشەشیان لێم كڕی‪ ،‬لە پڕۆژەی ئاشتیی‬ ‫دێگەڵە لە ساڵی ‪ 2012‬بەشداربوم لەگەڵی‬ ‫چونكە تا ئێستا ئەو پرۆژەیە بەردوامە ‪.‬‬ ‫پ‪/‬زۆربەی هونەرمەندانی خانەقین گلەیی‬ ‫ئەوە دەكەن كە رێكخراوی هونەرمەندانی‬ ‫نەك خزمەتی نەكردون بەڵكو وجودی نیە؟‬ ‫و‪/‬گلەیی ئێمە لە كەسەكان نیە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫لە رێكخراوەكە زیاترە دەڵێین لە خانەقین‬ ‫رێ��ك��خ��راوی ه��ون��ەرم��ەن��دان ه��ەی��ە‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫من نازانم لە كوێیە وك��اری چی دەك��ەن‪،‬‬ ‫هونەرمەندانی خانەقین لە هەموو مافێك بێ‬ ‫بەشن كەس خۆی بەخاوەنیان ناكات‪ ،‬نە‬ ‫ئەرزە وەردەگرین و نە وەكو ئەوانی تر لە‬ ‫دەرەوەی واڵت بەشداریمان پێ دەكەن‪ ،‬هیچ‬ ‫خزمەتێك بە ئێمە نەكراوە ‪.‬‬ ‫پ‪/‬بیستومانە بە تەمای گەلەری بكەیتەوە‬ ‫لە خانەقین تاچەند راستە؟‬ ‫و‪ /‬بەڵێ ماوەی دوو ساڵە سەرقاڵی ئەم‬ ‫كارەم بۆ ئەوەی خزمەتی شارەكەم بكەم‪،‬‬

‫‪21‬‬

‫جـوگـرافـی‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫أ‪/‬ئاسیا‬ ‫‪/19‬توركیا‬

‫هەرجارەو واڵتێك‬

‫چۆمان تەقێدین‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکه‬ ‫پێشکه‬

‫‪22‬‬

‫‪/1‬ناوی فەرمی‪ /‬كۆماری توركیا‬ ‫‪/2‬پایتەخت‪ /‬ئەنكەرا ‪ 5.000.000‬كەس‪.‬‬ ‫‪/3‬م��ان��ای واڵت‪ /‬وش��ەی توركیا ل��ەدوو بڕگە‬ ‫پێكهاتووە‪ ،‬یەكەمیان وشەی تورك لەبنچینەدا‬ ‫وشەیێكی مەگۆلییە ك��ەوات��ەی رۆڵەكانم دێت‪،‬‬ ‫دووەمیان وشەی یا كەواتەی موڵك یان زەوی دێت‬ ‫كەهەردوو وشەكە بەسەر یەكەوە واتەی موڵك یان‬ ‫زەوی رۆڵەكانم دێت‪.‬‬ ‫‪/4‬دانیشتوان‪ 80.000.000 /‬كەس‪.‬‬ ‫‪/5‬رووبەر‪783.570/‬كیلۆمەترچوارگۆشەیە كە‬ ‫لە دووب��ەش پێكهاتوە (خاكی ت���ورك‪503.570‬‬ ‫كیلۆمەتر چوارگۆشەیە‪ ،‬خاكی كورد (باكووری‬ ‫كوردستان)‪ 280.000‬كیلۆمەتر چوارگۆشەیە)‪.‬‬ ‫‪/6‬ڕۆژی س��ەرب��ەخ��ۆی��ی‪ /‬ه��ەر ل��ە ك��ۆن��ەوە‬ ‫سەربەخۆیە‪.‬‬ ‫‪/7‬نەتەوە‪ 19 /‬نەتەوەی تێدایە كەئەمانەن‪.‬‬ ‫ت��������ورك‪ ،%50‬ك��������ورد‪ ،%40‬ئ����ەرم����ەن‪،%4‬‬ ‫گ��ورج‪%1‬چ��ەرك��ەس‪ ،%1‬ع����ەرەب‪ ،%1‬ئ���ازەر‪،%1‬‬ ‫رۆم(قەرەج)‪ ،%1‬الز‪ ،%0.7‬هەنگار‪ ،%0.6‬فارس‪،0.2‬‬ ‫بولگار‪ ،%0.1‬كلدۆئاشوور‪ ،%0.05‬چیچان‪،0.05‬‬ ‫ئەبخاز‪ ،0.05‬ئەلبان‪ ،0.05‬بۆشناك(بۆسنە) ‪،0.05‬‬ ‫یەهوود‪ ،0.04‬یۆنان(گریك)‪. 0.01‬‬ ‫‪/8‬ئایین‪/‬ئیسالم ‪(%92.06‬سوننە(حنفی‪،‬‬ ‫وش����اف����ی)‪ ،%75.06‬ش��ی��ع��ە(ع��ەل��ەوی)‪،)%15‬‬ ‫م��ەس��ی��ح��ی‪(%6‬گ��ری��گ��ۆری‪ ،%4‬ك��اس��ول��ی��ك‪،%1‬‬ ‫ئۆپهزكس‪ ،)%1‬زەردەشتی ‪( %1‬یەزیدی ‪،)%1‬‬ ‫یەهوود ‪0.04‬‬ ‫‪/9‬زمان‪ /‬توركی‬ ‫‪/10‬دراو‪ /‬لیرە=‪100‬قروس‪.‬‬ ‫‪/11‬زانینی خوێندن ونووسین‪%85 /‬‬ ‫‪/12‬رژێ��م��ی دەس���ەاڵت‪ /‬كۆمارێكی سەربازی‬ ‫بەناو دیموكراسییە‪ ،‬كە سەرۆك كۆمار بۆماوەی‬ ‫حەوت ساڵ هەڵدەبژێردرێت‪ ،‬بەاڵم بۆجاری دووەم‬ ‫هەڵنابژێردرێتەوە‪ ،‬لەگەڵ هەبوونی دوو ئەنجوومەن‬ ‫یەكەمیان ئەنجومەنی وەزیرانە دەسەاڵتی تەواوی‬

‫لەدەست دایە‪ ،‬دووەمیان ئەنجوومەنی نوێنەرانە كە‬ ‫لە ‪550‬ئەندام پێكهاتووە‪.‬‬ ‫‪/13‬داهاتی نەتەوەیی‪ 440.000.000.000 /‬ملیار‬ ‫دۆالر لەساڵێكدا‪.‬‬ ‫‪/14‬بەشی تاك لەداهاتی نەتەوەیی‪5500 /‬دۆالر‪.‬‬ ‫‪/15‬زەویی كشتوكاڵی‪ %35/‬لە رووبەری واڵت‪.‬‬ ‫‪/16‬بەرهەمی كشتوكاڵی‪ /‬خوێ‪ ،‬گەنم‪ ،‬جۆ‪،‬‬ ‫پ��ەم��ۆ‪ ،‬زەی��ت��ون‪ ،‬گ��وێ��ز‪ ،‬ت���ەڕە‪ ،‬میوەجات‪،‬‬ ‫هەنگوین چ��ەوەن��دەری شەكر‪ ،‬نزیكی‪ %60‬ئەم‬ ‫بەرهەمە كشتوكاڵیانە لە باكووری كوردستان بەرهەم‬ ‫دەهێنرێ‪.‬‬ ‫‪/17‬سامانی ئاژەڵی‪67/‬ملیۆن سەر پەلەوەر‪،‬‬ ‫‪24‬ملیۆن سەر مەر‪9 ،‬ملیۆن سەر بزن‪200 ،‬هەزار‬ ‫سەر گامێش‪ ،‬ك��ە‪ %65‬سامانی ئاژەڵی توركیا‬ ‫دەكەوێتە خاكی باكووری كوردستانەوە‪.‬‬ ‫‪/18‬بەرهەمی كارەبا‪ 99.500 /‬ملیار و نیو‬ ‫كلیۆوات كاتژمێر‪.‬‬ ‫‪/19‬سامانی سروشتی‪ /‬كرۆم‪ ،‬جیوە‪ ،‬نوحاس‪،‬‬ ‫حەڵوز‪ ،‬ن��ەوت‪ ،‬ئەنیمۆنیا‪ ،‬كبریت‪ ،‬جیوە‪،‬‬ ‫كەبەشی زۆر لە ب��اك��ووری كوردستان بەرهەم‬ ‫دەهێنرێ‪.‬‬ ‫‪/20‬پیشەسازییەكانی‪/‬پۆاڵ‪ ،‬دەره��ێ��ن��ان و‬ ‫ئامادەكردنی كانزاكان‪ ،‬رستن وچنین‪ ،‬ئامادەكردنی‬ ‫جل وب��ەرگ‪ ،‬مافور‪ ،‬مۆبیلیات‪ ،‬دروستكردنی‬ ‫خۆراك‪ ،‬ئامادە گۆشت‪ ،‬گەلێك بەرهەمی تر‪.‬‬ ‫‪/21‬دەرچ��ووەك��ان��ی‪ /‬پێست‪ ،‬ش��وش��ەوات‪،‬‬ ‫ب��ەره��ەم��ەك��ان��ی رس��ت��ن وچ��ن��ی��ن‪ ،‬ب��ەره��ەم��ە‬ ‫كشتوكاڵییەكان‪ ،‬جل وبەرگ‪ ،‬داوودەرمان‪.‬‬ ‫‪/22‬هاتووەكانی‪/‬ئۆتۆمبیل و پێداویستییەكانی‪،‬‬ ‫نەوتی خ��او‪ ،‬سوتەمەنی‪ ،‬دانەوێڵە‪ ،‬پەینی‬ ‫كیمیاوی‪.‬‬ ‫‪/24‬هاوبەشی بازرگانی‪ /‬واڵت��ان��ی‪ ،‬یەكێتی‬ ‫ئەوروپا بەریتانیا و ئەڵمانیا و ئیتاڵیا و فەرەنسا بە‬ ‫تایبەتی‪ ،‬رووسیا‪ ،‬یابان‪ ،‬ئەمریكا‪ ،‬چین‪ ،‬عێراق‬ ‫بەگشتی و هەرێمی باشووری كوردستان بەتایبەتی‬

‫كەژمارەیەكی زۆر لەكۆمپانیا توركییەكان لەهەرێمی‬ ‫كوردستان كاری وەبەرهێنان دەكەن‪.‬‬ ‫‪/25‬ش��ارە گرنگەكانی‪/‬ئەستەنبۆل كەنیوەی‬ ‫دانیشتوانەكەی لەنەتەوەی ك���وردن‪ ،‬ئەزمیر‪،‬‬ ‫مارسین‪ ،‬ئۆرفە‪ ،‬ئامەد(دیاربەكر)‪ ،‬گازی ئانتەب‬ ‫(دێرلۆك) قونیە‪ ،‬بۆرسا‪ ،‬ئەنتالیا‪ ،‬ئەدەنە‪.‬‬ ‫‪/26‬پێگەوسنووری جوگرافی‪ /‬خۆرهەاڵتی‬ ‫ناوەڕاست لە خۆرئاوای ئاسیا‪ ،‬لە باكوورەوە‬ ‫هەرسێ واڵتی گورجستان و بولگاریا و یۆنان(گریك)‬ ‫و دەری��ای ڕەش‪ ،‬لەخۆرهەاڵتەوە هەرسێ واڵتی‬ ‫ئەرمینیا و ئازەربایجان وئێران‪ ،‬لەباشوورەوە عێراق‬ ‫و (هەرێمی باشووری كوردستان) و سوریا و دەریای‬ ‫سپی ناوەڕاست‪ ،‬وەلەخۆرئاواوە دەریای ئیجە‪.‬‬ ‫‪/27‬داب���ەش���ی ج��وگ��راف��ی‪/‬ت��ورك��ی��ا ل���ەڕووی‬ ‫كارگێرییەوە بەسەر ‪81‬پارێزگا دابەشكراوە كەلەو‬ ‫ژمارەیە‪ 27‬پارێزگایان كوردیین‪.‬‬ ‫‪/28‬كورتەیەك لەمێژووی توركیا ‪/‬توركیا هەر‬ ‫لەكۆنەوە واڵتێكی ئ��اوەدان ب��ووە و بە ئاسیای‬ ‫بچوك ی��ان ئ��ەن��ادۆڵ ن��اس��راوە‪ ،‬ك��ە نیشتمانی‬ ‫دێرینی نەتەوە كۆنەكانی كورد ویۆنان(گریك)‬ ‫ب��ووە‪ ،‬نزیكی ‪%80‬خاكی واڵتەكە بەشێك بووە‬ ‫لەدەوڵەت و ئیمپراتۆریاكانی (میتانی و حیسی و‬ ‫نەهری‪ ،‬سوبارتۆ‪ ،‬ئۆراتۆ) ‪%20‬تریشی بەشێك‬ ‫ب��ووە لەدەوڵەتی یۆنان (گریك)ییەكان‪ ،‬دوایی‬ ‫ئیمپراتۆریای م��اد(م��ی��دی��ا)ی ك���وردی ب��وو كە‬ ‫لەساڵی(‪853‬پ‪.‬ز)‪ ،‬هەموو واڵتی ئێرانی یەكخست‬ ‫لەژێر چەتری یەك دەسەاڵتدا وب��ووە ناوەندێكی‬ ‫شارستانیەت و دیموكراسەیەت لەناوچەكەدا‪،‬‬ ‫پاشان بە سەركردایەتی شاكیخەسرەو سوپای ماد‪،‬‬ ‫لەساڵی(‪612‬پ‪.‬ز)دا توانی ئیمپراتۆریای ئاشووریان‬ ‫لەناوببات‪ ،‬لەساڵی(‪590‬پ‪.‬ز)هێرشی كردە سەر‬ ‫دەوڵەتی لیدیای یۆنانیان و شەڕ بۆ ماوەی(‪)5‬ساڵ‬ ‫لەنێوانیاندا بەردەوام بوو‪ ،‬واتە تا ساڵی(‪580‬پ‪.‬ز)‬ ‫لەوساڵیدا ڕووداوی خۆرگیران ڕوویدا كە بووە هۆی‬ ‫وەستاندنی شەڕو گەیشتن بە ڕێكەوتنی ئاشتی‪،‬‬

‫جـوگـرافـی‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫‪www.‬‬ ‫‪lawanikurdistan. org‬‬ ‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکه‬ ‫پێشکه‬

‫رووب���اری گالیسگە لە نزیك ش��اری ئەنكەرای‬ ‫پایتەختی ئێستای توركیابووە سنووری نێوان‬ ‫هەردوو دەوڵەت‪ ،‬لەساڵی(‪550‬پ‪.‬ز) ئیمپراتۆریای‬ ‫م��اد بەبێ ش��ەڕ ل��ەالی��ەن س��وپ��ای میرنشینی‬ ‫هەخامەنشی فارسان بەسەركردایەتی كۆرشی فارسی‬ ‫داگیركرا‪ ،‬بەمەش كورد بووەپاشكۆیی فارسان‬ ‫و میرنشینی هەخامەنشی بووە بە ئیمپراتۆریا‪،‬‬ ‫ل���ەس���اڵ���ی(‪549‬پ‪.‬ز)‪ ،‬س��وپ��ای ئیمپراتۆریای‬ ‫هەخامەنشی هێرشی كردە سەر لیدیای هەرلەوساڵدا‬ ‫هێرشی كردە سەر واڵتی یۆنانی كۆن توانی یەك‬ ‫لە دوای ی��ەك ش��ارە یۆناییەكان داگیر بكات‪،‬‬ ‫كاتێك سوپای مەكدۆنی‪-‬یۆنانی بە سەركردایەتی‬ ‫ئەلكیساندەری مەكدۆنی‪ ،‬واڵتانی ئێرانی داگیركرد‬ ‫كە بەشێك بوون لە ئیمپراتۆریای هەخامەنشی‪،‬‬ ‫واڵتانی ئێران بوونە بەشێك لە ئیمپراتۆریای‬ ‫مەكدۆنیا‪-‬یۆنان‪ ،‬پ��اش مردنی ئەلكیساندەری‬ ‫مەكدۆنی‪ ،‬ئیمپراتۆریای مەكدۆنی‪-‬یۆنانی لەبەریەك‬ ‫هەڵوەشایەوە لەناوچەكانی كوردستانی دێرین‬ ‫(ئێران) و میزۆپۆتامیا و شام و بەشێكی توركیا‬ ‫دەوڵەتی سلوكیان دامەزرا‪ ،‬بەشێكی زۆری بووە‬ ‫قەڵەمڕەویی دەوڵەتی لیسیماخوس‪ ،‬بەشێكی‬ ‫بچوكی كەوتەدەست دەوڵەتی پەتلیموس‪ ،‬بەم‬ ‫شێوەیە مایەوە لەساڵی(‪247‬پ‪.‬ز) ئیمپراتۆریای‬ ‫ئەشكانیان دامەزرا توانی سەرجەم واڵتی ئێرانی‬ ‫بگرێت‪ ،‬ئێران جارێكی تر دەستی ك��ردووە‬ ‫بەگەشەسەندن بەشێك لەناوچەكانی توركیا‬ ‫كەلەژێر دەسەاڵتی دەوڵەتی سلوكیدا بووە‪ ،‬كەوتنە‬ ‫ژێردەسەاڵتی ئەشكانییان‪ ،‬بەاڵم بەشێكی وەكو‬ ‫خۆی مایەوە تا ئەوكاتەی كەئیمپراتۆریای رۆمانی‬ ‫كۆتایی هێنا بەدەوڵەتە یۆنان(گریك)ییەكان‬ ‫یەك ل��ەدوای یەك بەمەش بەشێكی زۆر توركیا‬ ‫بووە قەڵەمڕەویی ئیمپراتۆریای رۆمانی و لەگەڵ‬ ‫ئەوەشدا بەشێكی باكووری كوردستان قەڵەمڕەویی‬ ‫ئیمپراتۆریای ئەشكانییان بوو‪ ،‬وەب��ووە بەشێك‬ ‫لەئیمپراتۆریای ساسانی ك���وردان‪ ،‬كەئەوەبوو‬ ‫بۆچەند جار هەندێ لەناوچەكانی توركیان لەنێوان‬ ‫ه��ەردوو ئیمپراتۆریای ساسانی و ئیمپراتۆریای‬ ‫رۆمانی دابەشكرا‪ ،‬لەدوایی ئەوەی ئیمپراتۆریای‬ ‫رۆمانی داب��ەش بوو لەساڵی(‪395‬ز)بۆ ه��ەردوو‬ ‫بەشی ئیمپراتۆریای رۆمانی(بێزانسی) خۆرهەاڵت و‬ ‫ئیمپراتۆریای رۆمانی خۆرئاوا‪ ،‬بەشێكی زۆر توركیا‬ ‫كە قەڵەمڕەویی ئیمپراتۆریای رۆمانی بوو‪ ،‬بەر‬ ‫ئیمپراتۆریای رۆمانی(بێزانسی)خۆرهەاڵت كەوت‪،‬‬ ‫ب��ەم شێوەیە مایەوە ئیمپراتۆریای ساسانیان‬ ‫و بێزەنتی هەڕەشەی داگیركردنی ناوچەكانی‬ ‫ژێ��ردەس��ەاڵت��ی��ان لێكرد‪ ،‬كەئەمجارە سوپای‬

‫مەكدۆنی‪-‬یۆنانی نەبوو‪ ،‬بەڵكو سوپای عەرەبانی‬ ‫موسڵمانان ب��وو‪ ،‬كەهێزێكی تازەپێگەیشتووی‬ ‫جیهان بوون‪ ،‬بەم شێوەیە بەشێكی زۆری توركیا‬ ‫ب��ووە قەڵەمڕەویی خەالفەتەكانی ئیسالمی وە‬ ‫بەشێكی تری لەژێردەسەاڵتی ئیمپراتۆریای رۆمانی‬ ‫(بێزانسی) خۆرهەاڵت مایەوە‪ ،‬بەاڵم تائەوكاتە‬ ‫نەتەوەی تورك لەتوركیا بوونی نەبووە‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫الوازبوونی دەسەاڵتی خەالفەتی عەباسی ئەوەبوو‬ ‫لەبەشە ئیسالمییەكەی توركیا میرنشینە كوردەكانی‬ ‫وەك��و میرنشینی ش���ەدادی���ی���ان(‪339‬ك‪951/‬ز‪-‬‬ ‫‪595‬ك‪1199/‬ز)و میرنشینی دۆستەكییان‪-‬‬ ‫م�����ەڕوان�����ی�����ی�����ان(‪350‬ك‪511-961/‬ك‪1117/‬ز)‬ ‫درستبوون‪ ،‬بەاڵم هەردوو میرنشینەكە لەالیەن‬ ‫دەوڵەتی سەلجوقیانی توركانەوە رووخ��ا‪ ،‬دوایی‬ ‫شەڕی مەالزگرد لەباكووری كوردستان لەنێوان‬ ‫دەوڵەتی سەلجوقیانی توركان و ئیمپراتۆریای‬ ‫رۆمانی (بێزانسی)خۆرهەاڵت رویدا كە لەئەنجامدا‬ ‫سەلجوقیانی توركان سەركەوتن‪ ،‬دواتر یەك لەدوای‬ ‫یەك ناوچەكانی ژێر ئیمپراتۆریای رۆمانی(بێزانسی)‬ ‫خ��ۆره��ەاڵت كەوتەدەست سەلجوقیانی توركان‬ ‫كەبەسەلجوقی رۆم ناسراوە‪ ،‬كە ئەو ناوچەكانە‬ ‫كەوتنە بەرهێرشی چەند قۆناغێكی هەڵمەتی خاچ‬ ‫پەرستانی ئەوروپا‪ ،‬بەاڵم سەلجوقیانی توركان‬ ‫بەرەنگاریان بوونەوە‪ ،‬لەساڵی(‪1299‬ز)دەوڵەتی‬ ‫عوسمانی لەناوچەی سوگرت دام���ەزرا لەالیەن‬ ‫سوڵتان عوسمانی یەكەم(‪1326-1299‬ز)وەدەوڵەتی‬ ‫عوسمانی پەلیهاویشت بۆ ناوچەكانی دەوروبەری‬ ‫ك��ە ل��ەس��اڵ��ی(‪1307‬ز) كۆتاییان هێنا ب��ەدوا‬ ‫دەسەاڵتی سەلجوقیانی توركان‪ ،‬لەگەڵ بەردەوام‬ ‫بوونی بەرە و ناوچەكانی ژێردەسەاڵتی دەوڵەتی‬ ‫رۆمانی(بێزانسی) خۆرهەاڵت‪ ،‬كەهەڵمەتەكان‬ ‫ڕووەو خۆرئاوا بوو‪ ،‬كەتوانیان لەساڵی(‪1389‬ز)‬ ‫واڵتەكانی سربیا و مۆنتینگر ۆ وكۆسوڤۆ ومەكدۆنیا‬ ‫داگیربكەن‪ ،‬لەمیانەی جەنگی كۆسوڤۆلوكی‬ ‫وەلەساڵی(‪1396‬ز)واڵتی بولگاریاشیان داگیركرد‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ل��ەس��اڵ��ی(‪1402‬ز)دەوڵ��ەت��ی عوسمانی‬ ‫لەالیەن سوڵتان تەیموری ل��ەن��گ(‪1405-1370‬ز)‬ ‫هێرشی كرایەسەر وەش���ەڕی ئەنكەرا لەنێوان‬ ‫ه��ەردووال هەڵگیرسا كەعوسمانییەكان تێكشكان‬ ‫وسوڵتان بایزیدی یەكەم(‪1402-1389‬ز)بەدیلی‬ ‫سوڵتان تەیموری ل���ەن���گ(‪1405-1370‬ز) گیرا‪،‬‬ ‫لەساڵی(‪1453‬ز) سوڵتان مەحمەدی دووەم(‪-1451‬‬ ‫‪1481‬ز) كە بەسوڵتان(مەحمەد فاتیحی داگیركار)‬ ‫ناسراوە‪ ،‬بە سەركردایەتی سوپایەكی گەورە شاری‬ ‫قۆستەتینیە(ئەستەنبۆل)ی پایتەختی ئیمپراتۆریای‬ ‫رۆمانی(بێزانسی)خۆرهەاڵتی داگیركرد‪ ،‬بەمەش‬

‫كۆتایی بەم ئیمپراتۆریا مەزنە هات لەهەمان‬ ‫ساڵدا یۆنان(گریك)یش داگیركرا‪ ،‬ب��ەردەوام‬ ‫بوون لەهەڵمەتە داگیركارییەكان ڕووە و خۆرئاوا‬ ‫ئەوەبوو لەساڵی(‪1462‬ز) بۆسنەوهەرسك داگیركرا‪،‬‬ ‫لەساڵی(‪1478‬ز)واڵتی ئەلبانیایان داگیركرد‪ ،‬كاتێ‬ ‫دەوڵەتی سەفەویی لەئازەربایجانی ئێران دامەزرا‬ ‫لەساڵی(‪1501‬ز)لەالیەن شائیسماعیلی یەكەم(‪-1501‬‬ ‫‪1524‬ز) دەوڵەتی عوسمانی لەساڵی(‪1514‬ز)‬ ‫لەدەشتی چاڵدێران لەگەڵی كەوتە جەنگەوە‬ ‫لەئەنجامدا عوسمانییەكان لەوجەنگەدا سەركەوتن‬ ‫بەسەركردایەتی سوڵتان سلێمان قانونی(‪-1520‬‬ ‫‪1566‬ز)كەئەوە بوو هەموو ناوچەكانی كوردستان‬ ‫بەهەموو میرنشینە كوردییەكانەوە جگە لەلۆرستان‪،‬‬ ‫و عێراق‪ ،‬كەوتە ژێردەسەاڵتی عوسمانییەكان‬ ‫وە لەجەنگەكانی مەرج دابق (‪1516‬ز) ورایدنیە‬ ‫(‪1517‬ز)ل��ەگ��ەڵ دەوڵەتی مەمالیك‪ ،‬كۆتاییان‬ ‫هێنا بەودەوڵەتە و ت��ەواوی ناوچەكانی كەوتنە‬ ‫ژێردەسەاڵتیان واتە(شام وحیجاز و یەمەن ومیسر)‬ ‫دواتر یەك لەدوای یەك واڵتە عەرەبییەكانی باكووری‬ ‫ئەفریقیا (لیبیا و تونس وجەزائیر) دایگركرد‪ ،‬وە‬ ‫لەساڵی(‪1526‬ز)پەالماری كرواتیایاندا ولەهەمان‬ ‫ساڵیشدا هێرشیان كردەسەر مەجەر(هەنگاریا)بەاڵم‬ ‫توانیان باشوور وخۆرهەاڵتی واڵتەكە داگیربكەن‪،‬‬ ‫لەهەمان كاتیشدا گەلی كرواتی زۆر پاڵەوانانە‬ ‫بەرەنگاری داگیركاری عوسمانییەكان بووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ل��ەس��اڵ��ی(‪1538‬ز)ئ��ەو واڵتەشەیان داگیركرد و‬ ‫هەردوو میرنشینی ئەفالق ومۆڵداڤیای رۆمانیایی‬ ‫كەوتنە ژێرچاودێری عوسمانییەكانەوە‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫دەوڵەتی سەفەویی ئێران رێكەوتننامەی ئەماسیای‬ ‫لەساڵی(‪1555‬ز)مۆركرا كەهەردوو دەوڵەت ڕێكەوتن‬ ‫لەدابەشكردنی كوردستان لەنێوانیاندا‪ ،‬لەساڵی‬ ‫(‪1571‬ز)لەڕێگەی دەری��اوە هێرشیان كردەسەر‬ ‫قوبرس و توانیان داگیری بكەن‪ ،‬ڕێكەوتننامەی‬ ‫زەهاو(ڕێكخستی سنوور)لەخۆرهەاڵتی كوردستان‬ ‫لە نێوان سوڵتان مورادی چوارەم (‪1640-1623‬ز)‬ ‫(‪1642-1629‬ز)شای صەفەویی لەساڵی (‪1639‬ز)‬ ‫مۆر كرا بەمەش كۆتایی هات بەو جەنگە دوورو‬ ‫درێژەی نێوان هەردوو واڵت‪ ،‬لە ئەنجامدا دووبارە‬ ‫خاكەكانیان لەنێوان خۆیان دابەش كردووە‪ ،‬دوایی‬ ‫ئ��ەودوو ڕێكەوتننامەیە چەندان ڕێكەوتننامەی‬ ‫تر لەنێوان ه��ەردوو الك��را‪ ،‬كە لەسەرجەم ئەو‬ ‫ڕێكەوتننامانە كوردستانیان دابەشكردووە لەنێوان‬ ‫خۆیان‪ ،‬لەساڵی(‪1699‬ز) میرنشینی ترانسلفانیای‬ ‫رۆمانیاییشان داگیركرد‪ ،‬عێراق و باشووری‬ ‫كوردستان لەنێوان دەوڵەتەكانی ئێران وعوسمانی‬ ‫دەستاودەستی پێ دەكرا‪.‬‬

‫‪23‬‬

‫ئــەدەب‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫پەری رەش‪ :‬ئەگەر رەگەزی بەرامبەر نەبێ شتێك نییە وام‬ ‫لێبكا كە شیعر بنوسم‬ ‫دیمانە‪ :‬محەمەد عومەر‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪24‬‬

‫شاعیری غوربەتنشین پ���ەری رەش‬ ‫ماوەی ‪ 12‬ساڵە لەتاراوگەو غوربەتدایە‪،‬‬ ‫ئەو لەوەسفی غوربەتدا دەڵێت غوربەت‬ ‫شەقامێكی چۆڵە پڕە ل��ەوردەگ��ەاڵ چەند‬ ‫پێناسەی بكەی ناگەیتە كۆتایی‪ ،‬پەری‬ ‫پێوایە قوبادی جەلیلزادە و هاوڕێ رەش‬ ‫لەشیعردا دەنگێكی ژنانەیان هەیە‪ ،‬لەم‬ ‫دیمانەدا پەری ڕەشی شاعیر باس لەغوربەت‬ ‫و شیعری مێینەو لەجەستەی پیاو دەكات‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬پەری رەش كێیە؟‬ ‫پ��ەری ڕەش‪ :‬پ��ەری ڕەش كەسێكی‬ ‫ئاسایی وەك زۆرب��ەی كەس سەرقاڵم بە‬ ‫دونیای نوسین و هۆنراوە‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬ل��ەك��ەی��ەوە هاتویتە نێو‬ ‫دونیای شیعر و نووسینەوە؟‬ ‫پەری ڕەش‪ :‬مێژوویەك نییە دانی پیا‬ ‫بنێم بڵیم فاڵن ساڵ هاتمە ناو دونیای‬ ‫شیعر‪ ،‬دەكرێت نوسین لەگەڵ گەورەبوونی‬ ‫مندا بە شێوازی جیاواز جیاواز گەورەبووبێت‬ ‫و ڕۆژێك لە ڕۆژان لەدایك بوبێت‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬چۆن بوویتە غوربەتنشین؟‬ ‫پ���ەری ڕەش‪ :‬غ��ورب��ەت نشینی من‬ ‫ق��ەدەرێ��ك��ی سەختی كۆمەاڵیەتی ب��وو‪،‬‬ ‫ڕێ��گ��ەی��ەك ب��وو ب��ە ویستی خ��ۆم هەڵم‬ ‫نەبژارد و ویستی ڕۆژگارێك بوو كە دەبوو‬ ‫كوردستان جێبێڵین‪ ،‬هەتا بتوانین هەناسە‬ ‫بدەین لە ژیان‪ ،‬غوربەت شەقامێكی چۆڵە و‬ ‫پڕە لە وردە گەاڵ چەندی پیاسەی پیابكەی‬ ‫ناگەیتە كۆتایی و بەهارێك نایەت لە‬ ‫هەمووی سەختر ئەوەیە كە ئەم شەقامە‬ ‫بووە بە بەشێك لە فەلسەفەی ژیانمان و‬ ‫ناتوانین دەستبەرداری بین‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬جیاوازی نووسینی شیعر‬ ‫لەغوربەت و نیشتیمان چییە؟ واتا ئەو‬ ‫شیعرەی لەغوربەت دەنوسرێ لەگەڵ ئەو‬

‫شیعرەی لەنیشتیمان دەنووسرێ جیاوازی‬ ‫چییە؟‬ ‫پەری ڕەش‪ :‬ژینگەی ژیانی هەركەسێك‬ ‫پەیوەستە بەو پەیوەندیە كۆمەاڵیەتیانەی‬ ‫كە لەدەوروبەریدا هەن‪ ،‬دەشێت كەسێكی‬ ‫تاراوگە مامەڵەیەك بكا لەگەڵ عەشق و‬ ‫كەسێكی تر لەناوەوەی واڵت مامەڵەیەكی‬ ‫تر‪ ،‬بەم واتایە ژینگەی ژیان كاریگەری‬ ‫ڕاستەخۆی لەسەر هەبوونی دەقی شیعری‬ ‫ه��ەی��ە‪ ،‬ب��ۆی��ە ناكرێت شیعرنووس لەم‬ ‫پەیوەندیە خۆی بدزێتەوەو یانیش خۆی لێ‬ ‫البدا‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬چ شتێك هەست و سۆزتان‬ ‫دەوروژێنێت دەبێتە ئیلهامی شیعرەكانت؟‬ ‫پەری ڕەش‪ :‬عەشق فەلسەفەی شیعرە‬ ‫عەشق نەبێ شیعر لەدایك نابێت‪ ،‬واتا‬ ‫شیعر بێ عەشق وەك كارتۆنێكی تەق و‬ ‫وڕەق وایە و كەس خولیای خوێندنەوەی‬ ‫نییە‪ ،‬بۆیە ناكرێت لە دەرەوەی بازنەی‬ ‫خۆشەویستی بین وباس لە شیعر بكەین‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬شیعرت بۆ رەگەزی بەرامبەر‬ ‫نووسیوە؟‬ ‫پەری ڕەش‪ :‬بێگومان شیعرم بۆ ڕەگەزی‬ ‫بەرامبەر نوسیوە ئەگەر رەگەزی بەرامبەر‬ ‫نەبێ شتێك نییە وام لێبكا كە شیعر‬ ‫بنوسم‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬بۆچی بۆ رەگ��ەزی نێرینە‬ ‫رەوا بێت لەشیعرەكانیاندا باس لەجەستەو‬ ‫وروژان���دن���ی الی��ەن��ی سێكسی رەگ���ەزی‬ ‫بەرامبەریان بكەن‪ ،‬بۆچی بۆ رەگ��ەزی‬ ‫مێینەش رەوا نەبێت ب��اس لەجەستەو‬ ‫وروژاندنەكانی رەگ��ەزی بەرامبەر بكات‬ ‫ئ��ای��ا ج��ەن��اب��ت��ان وەك���و شاعیرێكی ژن‬ ‫لەشیعرەكانتان ب��اس لەجەستەی پیاو‬ ‫دەكەن؟‬

‫ئــەدەب‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫دانا سنجاوی‬

‫ئیشم نییە‬ ‫لە بالكۆنەكەم دانیشتووم‬ ‫جگەرەیەكی بێزاریم‬ ‫خستۆتە سەر دەم و لێوم‬ ‫شەقام شەقام‬ ‫كوچە بە كوچە دەژمێرم‬ ‫ئاقار بە ئاقار دەپێوم‬ ‫بۆ شێت بوونی لە ناكاو و‬ ‫رەنجەرۆبون و تەنیایی‬ ‫كێ‌ دەربەستە لە شێت بوون و‬ ‫ئاوارەیی و لێك جودایی‬ ‫ئیشم نییە‬ ‫كاتژمێری كامەرانی سفر دەكەم‬ ‫هەناسەشم‬ ‫دەخەمە بەر چنگی مردن !‬ ‫چش لە مردن‪،‬‬ ‫باشتر نیە لە دوبارەی‬ ‫هەموو رۆژێی كوشتنی من ؟‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ی‬ ‫‫دەریــــــا هەڵەبجەی ‬‬ ‫‫فەتانەكە‬م‬ ‫‫ڕێم پێ بدە تائاوابوو ‬ن‬ ‫‫نزا بۆ ژنێتییت بكەم‬‪!...‬‬ ‫‫فەتانەكە‬م‬ ‫‫ئەكرێ باسی عیشقم بۆبكە ‬ی‬ ‫‫چۆن گوڵ ئەگر ‬ێ‬ ‫‫لەدووریدا‬‪!....‬‬ ‫‫فەتانەكە‬م‬ ‫‫بڕوا ناكە‬م‬ ‫‫نیگایەكی شێتانەی ت ‬ۆ‬ ‫‫تەفسیر بكر ‬ێ‬ ‫‫بەهیچ كەسێ‬‪!...‬‬ ‫‫فەتانەكە‬م‬ ‫‫دڵم پڕ‬ە‬ ‫‫كەمێ خاڵی بكەرەو‬ە‬ ‫‫بە ڕوانینت‬‪!...‬‬ ‫‫فەتانەكە‬م‬ ‫‫ئەمەو ‬ێ‬ ‫‫چاوەزارێكی شیع‬ر‬ ‫‫بەگەردنی تۆ و(فروغ) ەو‬ە‬ ‫‫هەڵواسم‬‪!...‬‬ ‫‫فەتانەكە‬م‬ ‫‫گالراوم ‬ە‬ ‫‫دەستێ بێنم بە پیرۆز ‬ی‬ ‫‫ئەولەچكەتد‬ا‬ ‫‫من ئەزان‬م‬ ‫‫ئێست‬ا‬ ‫‫پڕ‬ە‬ ‫‫لە گوڵەشیعر‬‪!...‬‬ ‫‫فەتانەكە‬م‬ ‫‫پێم بڵێ ت ‬ۆ‬ ‫‫كام سپێد‬ە‬ ‫‫ماچی هەتا‬و‬ ‫‫ڕۆ ئەكەی بۆ پاسارییەكا ‬ن‬ ‫‫بامنیش بێم‬‪!...‬‬ ‫‫فەتانەكە‬م‬ ‫‫ڕێم پێ بد‬ە‬ ‫‫لەفەقیانە ‬ی‬ ‫‫شیعرێكی مەستی الملت‬ا‬ ‫‫تا ئاوابوو ‬ن‬ ‫‫نزا بۆ ژنێتییت بكەم‬‪!..‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫پەری ڕەش‪ :‬جۆرە بۆشایەكی شیعری‬ ‫هەیە لە نوسینی شیعری ژناندا دی��ارە‪،‬‬ ‫ئەمەش كۆمەڵە فاكتەرێكی كۆمەاڵیەتی و‬ ‫كەلتوری و ژیاری هەن كە وایان كردووە‬ ‫زۆرێك لە ژنە شاعیرەكان لە باسكردنی‬ ‫جەستەی خۆیان بۆ پیاو دوورە پەرێز بن‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەمە مانای ئەوە نییە ئیتر وشكە‬ ‫بەندیە و شتێك نییە بۆ ڕەگەزی بەرامبەر‬ ‫كەم تا زۆر هەیە‪ ،‬سەبارەت بە خۆم تا‬ ‫ڕادەی��ەك دوور بووم ئیتر بۆ دوور بووم‬ ‫نازانم لەوەیە ڕەهەندە تاكە كەسیەكان‬ ‫هۆكار گەلێك بن یانیش نەپڕژابمە سەر‬ ‫ئەوەی كە ئاخۆ دەتوانم لە شیعری خۆمدا‬ ‫بەرجەستەی بكەم‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬خوێندنەوەتان بۆ ئەدەبیاتی‬ ‫شیعری مێینە چییە؟ ئایا ئەوەی شیعری‬ ‫بۆ رەگەزی مێینە نووسی دەچێتە قاڵبی‬ ‫شیعری مێینەوە؟‬ ‫پ��ەری ڕەش‪ :‬شیعر نووسین داب��ەش‬ ‫ناكرێت بەسەر نێرینە و مێینەدا‪ ،‬ئەمە هی‬ ‫نێرە وئەمە هی مێیە‪ ،‬شیعر هەر كەسێك هەر‬ ‫ڕەگەزێك كە شیعر دەنوسێ بۆ بەرامبەر بۆ‬ ‫دەوروبەر بۆ كۆمەڵگای دەنوسێت‪ ،‬ئەوەی‬ ‫بیخوێنێتەوە دەبێتە بەشێك لێی مەرج نییە‬ ‫هەر ڕەگەزی بەرامبەر بێت و نەبادا ئەوەی‬ ‫كە باس لەوە بكرێت ئایا شیعری مێینە‬ ‫هەیە یان نا بنەمای ئەم پرسیارە دوورە لە‬ ‫ئەتەكێتی شیعری‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬لەنێو شاعیرانی عەرەب دا‬ ‫نزار قەبانی بەشاعیری ژن ناسراوە‪ ،‬بەڕای‬ ‫جەنابتان كامەشاعیری كورد شاعیری ژنە؟‬ ‫پ���ەری ڕەش‪ :‬ك���ورد ش��اع��ی��ری زۆرە‬ ‫دەكرێت بڵیم هەموو ماڵێك شاعیرێكی‬ ‫لێیە‪ ،‬بەاڵم ئەوەی من تێبینم كردبێت لە‬ ‫قوبادی جەلیزادە و هاوڕێ ڕەش دەنگێكی‬ ‫ژنانە هەیە‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬دەتەوێ چیتر بڵێی؟‬ ‫پەری ڕەش‪ :‬زۆر شت ماوە بوترێت دیارە‬ ‫ناكرێت لە هەموو جێگایەك خاڵی كۆتایی‬ ‫دابنرێت‪ ،‬بۆ ئەم چاوپێكەوتنە سوپاس‬ ‫بۆ ئێوە‪ ،‬بمێنن بۆ خزمەت كردنی بواری‬ ‫ئەدەبی‪.‬‬

‫‫نزایەك بۆ‬ ‫(فەتانەی وەلیدی‬)‬

‫ئیشم نییە‬

‫‪25‬‬

‫ئــەدەب‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫وەرزێک لە تریفەی مانگ و‬ ‫نێرگزێک لە جوانیی بەھار‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪26‬‬

‫کەژاڵ ئیبراھیم خدر‬ ‫‪١‬‬ ‫لە نێو پرووشەی ھێمنی باران و‬ ‫سپێدەی رووناکی تریفەی مانگ و‬ ‫نەسیمێک لە گەاڵرێزانی وەرینی گەاڵ و‬ ‫جەژنانەیەکی غەمگین بە نائومێدی‬ ‫بۆت دەگەرێم و پێت دەڵێم‬ ‫دڵم وەک سێوێکی پایزی‪ ،،‬دوولەت بووە و‬ ‫رۆحیشم بۆتە نێرگزێکی بێ ئاوی بەھار و‬ ‫رێبوارێکی بێ وەرزی باخچەی گوڵ و‬ ‫مانگەشەوێکی تۆراوی ئەستێرەی دڵتەنگ‬ ‫بۆنی کۆستی سپیەتی تۆدەکەم و‬ ‫وا دەزانم ھەرگیز ماچم نەکردووە‬ ‫پەپولەی گۆڕغەریبێکی وێڵم و‬ ‫مەراسیمی ئارامی شەوم و‬ ‫خەویش ناگاتە رۆحم‬ ‫دنیا لە الم یاخی بووە‪.‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫بۆت دەگەڕێم‬ ‫لە شەوەزەنگی پەڵەی ھەورێکی پڕ بارانی‬ ‫رۆحمدا‬ ‫لە نێو پەنجەی دەستی مۆسیقارێکی پڕ نۆتەدا‬ ‫خەیاڵ بە دەم رووباری گریانەوە‬ ‫دەروێش بە تەریقەتی سەربادانەوە‬ ‫وا هەست دەکەم‬ ‫دنیا لەالم وێران بووە‪.‬‬ ‫‪٣‬‬ ‫بۆت دەگەڕێم‬ ‫وەک پەپولەیەکی ناسکی بەھار‬ ‫بە وێنەی ئاھەنگی گوڵێکی جوان‬ ‫پڕ لە شکۆفەی چاوەڕوانی‬ ‫بەوێنەی ھەتاوی میهرەبانی‬ ‫بە وێنەی دەستی پڕی رەنگاڵەیەکی ژنێک و‬ ‫پێت دەڵێم‬ ‫نیشتمانم یادەوەریی چنارێکە و‬ ‫لەژێر ھەتاوی سێبەری بااڵتدا‬ ‫بتکەم بە کازیوەی بەیان و‬ ‫بۆنی رەیحانەی پیری و‬ ‫تریفەی رووبار و‬ ‫لە چواردەوری ماڵەکەمدا بەندت بکەم‪.‬‬

‫‪٤‬‬ ‫زۆر حەزدەکەم‬ ‫لە پەرژینی پەنجەرەی دڵمەوە‬ ‫بە وێنەی گۆرانیەکی غەمگین‬ ‫وەک چرایەک داتگیرسێنم‬ ‫تاکو بتکەم بە پەیکەرێک‬ ‫لە ژوور سەرما‬ ‫وەک کاتژمێرێک ھەڵت واسم‬ ‫تاکوو رێگەی دووری کۆتایی دێ و‬ ‫بۆ ھەمیشە‪ ،‬یادت بکەم‪.‬‬ ‫‪٥‬‬ ‫من دەمەوێ‬ ‫وەک کیژۆڵەیەکی سپی و ساکار‬ ‫وەک دەستە سڕەکانی وەرزی بەھار‬ ‫تاڵێ لە قژتم بدەیتێ و‬ ‫تێکەڵ بە شەپۆلی روباری بکەم‬ ‫چەند بمەوێت ماچت بکەم‪.‬‬ ‫‪٦‬‬ ‫من دەمەوێ‬ ‫شەوی مەرگی‪ ،‬پەرژینی بەفر نەبینم‬ ‫کە شەونمی جوانیەکانی‬ ‫لە رۆحمدا سوتاندووە‬ ‫من دەمەوێت‬ ‫نمەیەک لە عەتری ھەناسە و‬ ‫نیگای چاوانت و‬ ‫شەوانی تەنهایی پرئازارەکانی‬ ‫بۆنی سینەت بنەخشینم‬ ‫خۆم بکەمە پەیکەرساز و‬ ‫بەدڵی خۆم بت چوێنم‪.‬‬ ‫‪٧‬‬ ‫من دەمەوێت‬ ‫لە ئاوێنەی غەریبی رۆحمەوە‬ ‫وەکو شەونمی گەاڵ و گوڵ‬ ‫بە دیار باخچەیەکی رووخاوی شعرێکەوە‬ ‫ماچت بکەم‬ ‫تاکو جوانترین تابلۆی زستانی بەفر‬ ‫لە نێو تاڵەکانی قژتا بنەخشێنم‪.‬‬ ‫‪٨‬‬ ‫من دەمەوێت‬ ‫لە زستانی پڕباران و‬

‫دڵنەوایی گەڕانەوەی ئومێدوو‬ ‫تەمەنی وەرزی گەاڵرێزانەوە‬

‫ئــەدەب‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫کچی پیاوە ڕاوچییەکە‬

‫ئومێدی شانۆ (پیرەمەگروون)‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫کێشا‪ .‬بەاڵم نەی ئەتوانی هیچ بەباوکی‬ ‫بڵێ‪ .‬بۆیە ناچار چوەوە ژوورە بچوکەکەی‬ ‫کەلەنهۆمی دووەم��ی خانووەکەیان بوو‪،‬‬ ‫چووەوە بەر پەنجەرەکە کە ئەیڕوانی بەسەر‬ ‫باخچە یەکی بچوکی ماڵەکەی دراوسێیاندا‪.‬‬ ‫دارک��اژی بااڵ بەرز و گوڵە باخ و ژاڵەی‬ ‫تیابوو‪ ،‬الوالوەک��ان بەبااڵی درەختەکاندا‬ ‫هەڵزنابوون دەنگی بولبول و کەنارییەکان‬ ‫مرۆڤی مەست ئەکرد‪ ،‬ئاوابوونی خۆر لەو‬ ‫پەنجەرەیەوە زۆر جوانبوو‪ ،‬هەموو ئێواران‬ ‫ئەچووە هەمان شوێن و بۆ ماڵئاوایی‬ ‫خ��ۆری ئ��ەڕوان��ی‪ .‬زۆر ئێوارانیش کوڕە‬ ‫ئەسمەرەکەی دراوسێیان سەیری ئەکرد‬ ‫و خەندەیەیەکی بۆ ئەکرد و نیگایەکیان‬ ‫ئەگۆڕیەوە کە خۆشیان نەیان ئەزانی چ‬ ‫هەستێکە ! ڕۆژانی بەهاریش لەدوای تاوە‬ ‫بارانی عەسران پەلکە زێڕینەی ڕەنگاو‬ ‫ڕەن��گ ل��ەو دی��و چیا س��ەوز پۆشە سەر‬ ‫سپیەکەوە سەرنجی ئەدزی بۆ دنیای ئەو‬ ‫دیو پەنجەرەکە‪ .‬ئەم ئێوارەیە دوای ئەوە‬

‫باوکی کۆترەکەی کوشت‪ ،‬ئەم زۆر بێتاقەت‬ ‫ب��وو‪ ،‬بۆیە بەبێدەنگی دانیشتبوو بیری‬ ‫ئەکردەوە‪ .‬ئەمجارە دەنگی دەرگای دەرەوە‬ ‫ڕای چڵەکاند‪ .‬بینی باوکی بە خۆیی و‬ ‫کاڵشینکۆفێکە و پریاسکەیەکەوە ئەچێ بۆ‬ ‫ڕاو‪ .‬سەیری کرد تا دوور کەوتەوە‪ .‬دواتر‬ ‫لەناکاو بیرۆکەیەکی بۆ هات‪ ،‬ڕای کردە بەر‬ ‫دەرگا و هاتەوە دیوی حەوشە‪ ،‬دەستی‬ ‫کرد بەهەڵکەندنی چاڵێک لەشێوەی گۆڕ‪،‬‬ ‫تا کاتژمێر دووی شەو خەریک بوو‪ ،‬دواتر‬ ‫چ��ووە ژووری تەقەمەنیەکانی باوکی و‬ ‫سەرجەم چەکە کانی هێنا و خستنیە‬ ‫ناو چاڵەکەو سەرجەمیانی ناشت‪ .‬ئینجا‬ ‫کێلێکی گەورەی دانا و لەسەری نوسی‪.‬‬ ‫(گۆڕی چەکەکانی باوکم‪ ،‬با چەک بنێژین‬ ‫ب��ەرل��ەوەی ئەو بمان نێژێت) کە باوکی‬ ‫هاتەوە بەرامبەر کێلی گۆڕەکە تۆزێک‬ ‫وەستاو لەم دیمەنە ڕاما‪ ،‬دواتر نازانم چی‬ ‫کرد‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫ل��ەش��وش��ەی پ��ەن��ج��ەرەک��ەوە سەیری‬ ‫ئەکرد‪ ،‬هەمان ژوور و هەمان حەوشە و‬ ‫باخچە‪ ،‬شنەبایەک وەک ئەوەی لەدرزی‬ ‫پەنجەرەکەوە دەستبێنێتە ئەم دیو پرچە‬ ‫تێک ئ��ااڵوەک��ەی خستە جوڵە‪ ،‬دەنگی‬ ‫ڕاکێشانی میلی کاڵنشیکۆفەکە ڕای‬ ‫چڵەکان و هەمان دارتووە پیرەکەی جارانی‬ ‫بینی‪ ،‬ئەوە باوکیەتی! کە هەروەک جاران‬ ‫لەژێر سێبەری دارتووەکە دانیشتووە و‬ ‫سەرقاڵی پاککردنەوەی چەکەکەیەتی‪ ،‬ئەو‬ ‫ڕۆژەی بیرهاتەوە کەباوکی لەگەڵ دایکی‬ ‫دەمە تەقێیان بوو‪ ،‬باوکی سێ فیشەکی‬ ‫لە دایکی دا و کوشتی‪ ،‬ئەودەم ئەم حەوت‬ ‫ساڵ ب��وو‪ ،‬ئێستا شازدەساڵە‪ ،‬بەیادی‬ ‫دایکیەوە دوو فرمێسک لە گۆنایەوە پەڕیە‬ ‫سەر شوشەی پەنجەرەکە‪ ،‬دوات��ر چووە‬ ‫ئ��ەو ژوورەی کە باوکی وەک پێشانگا‬ ‫جۆرەها چەک و تەقەمەنی بەدیوارەکانەوە‬ ‫هەڵواسیبوو‪ ،‬ماوەیەک ڕوانی و ماوەیەک‬ ‫بێدەنگی ڕووخ��س��اری داپۆشی و ماتەم‬ ‫ئامێز وەستا‪ ،‬لە مێشکیا جۆرەها خەیاڵ‬ ‫ڕێچکەیان بەست‪« :‬ئ��ای خوایە ئەمانە‬ ‫ب��ۆچ��ی درووس����ت ک����راون؟ بۆکوشتنی‬ ‫گیانەکان؟ ئەمە هەمووی داهێنانی مرۆڤن‪.‬‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬چ بونەوەرێکی پیسین؟ شانازی‬ ‫بە کوشتنی یەکدیەوە ئەکەین‪ .‬گیانەکان‬ ‫لەسەر زەوی هەست بەخۆشی و حەز‬ ‫بەزیاتر ژیان ئەکەن‪ ،‬بەاڵم خۆمان لەناویان‬ ‫ئەبەین‪ ».‬لەم کاتەدا دەنگی تەقەیەک‬ ‫هات و ڕاچڵەکی و ڕای ک��ردە دەرەوە‪.‬‬ ‫ئای خوایە ! ئەوە دیسان باوکە قژ لولە‬ ‫بێ سمێڵەکەی کۆترە قومریەکی کوشت‪.‬‬ ‫هەوری خەمێک باڵی بەسەر ڕووخساریدا‬

‫‪27‬‬

‫گــشــتــی‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫دابونەریتی كوردەواری چۆن بپارێزین‬ ‫سیفەتە جوانەكانی كوردەواری زۆرن كە لەناو هیچ نەتەوەیەكی تر بوونی نیە‬ ‫ئامادەكردنی‪ :‬سیڤان‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪28‬‬

‫‪-1‬یەكێك لەوانە بەجێهێنانی سیلەی ڕەحمە‪،‬‬ ‫هاتووچۆ و دراوسێیەتی هەرماوە الی كورد‪ ،‬بۆیە‬ ‫هەركەسێك دەڵێت سیلەی ڕەحم نەماوە‪ ،‬بزانە ئەو‬ ‫كەسە خۆی لە خۆیدا دڵی لە لێدان كەوتووە‪ ،‬بەس‬ ‫پێی نازانێ كە تەنها جەستەی ماوە‪ ،‬بەاڵم لە زۆر‬ ‫شوێن هەیە كە لە جاران زیاتر هاتوچۆ دەكەن‪،‬‬ ‫ئێستا بەبیانوی‪:‬‬ ‫ سەختی ژیان و پارە پەیداكردن‬‫ بوونی مۆبایل وئینتەرنێت كە بەهۆیەوە هەواڵی‬‫دەزانێت‪.‬‬ ‫ئیتر ب��ی��ان��وی ب��اش ب��اش��ی ت��ردەدۆزێ��ت��ەوە‬ ‫بۆخۆشاردنەوە لەو هاتوچۆیە‪ ،‬لەهەمووی خۆشتر‬ ‫ج��اری وا هەیەكەسە نزیكەكانمان لەئاهەنگ‬ ‫دەبینین دەڵێت بەخوا بۆیە نەهاتم ب��ۆالت كە‬ ‫نەشتەرگەری كرای یان نەخۆش بویت بۆم نەكرا‪،‬‬ ‫بەخوا مۆبایلەكەش هیچ نیە بەشی دوو تێل ناكات‪،‬‬ ‫هەر دڵم التبوو بە مناڵەكانم وت هەر هەواڵێكمان‬ ‫نەپرسی‪...‬بەخوا هەر لە ماڵەوەم وەكو سجنم لێ‬ ‫هاتووە دەرەوە نابینم ‪!...‬سەیرە بۆ وەاڵمی ئەو‬ ‫قسانەش دەزان��ن چیی بڵێن ب��ەو كەسەی وتی‬ ‫بۆمنەكراوە بێم بۆالت‪:‬‬ ‫أ‪ -‬لە ئاهەنگەكە سەرچۆپی بەر نەئەدا‪ ،‬ئەگەر‬ ‫مەجالی چوونە دەرەوەی نییە ئ��ەی چی لێرە‬ ‫چی دەك��ات‪ ،‬ئاهەنگ گرنگە یان نەشتەرگەری و‬ ‫نەخۆشی!‬ ‫ب‪ -‬ئەی مۆبایلەكەی بەشی دوو تێل ناكات! ئایا‬ ‫نەدەبوو یەكێك لەو تێالنە بۆمنی بكردایە‪.‬‬ ‫ج‪ -‬ڕاست ناكات دڵی الی من نەبووە‪ ،‬الی خۆی‬ ‫ب��ووە‪ ،‬گەر الی من بوایە‪ ،‬ئێستاسەرچۆپی بەر‬ ‫نەدەدا‪.‬‬ ‫‪-2‬هەروەها بوونی ئامانەت پاراستن‪ ،‬مامۆستایەكی‬ ‫زانكۆی ئەم كوردستانە كە خەڵكی (فینلەندا)‬ ‫یە وتی‪ :‬ئەو ئامانەت پاراستنەی كە لە ناو كورد‬ ‫بینیومە لەناو هیچ نەتەوەیەكی تر نەم بینیوە‪،‬‬ ‫تەنانەت لەناو نەتەوەكەی منیش بەم شێوەیە نییە‪.‬‬ ‫وتی لە شاری سلێمانی بووم بۆ ئیشی ڕۆژنامەوانی‬

‫تەسویرم دەكرد‪ ،‬بە تەسویركردنەوە سەرقاڵ بووم‪،‬‬ ‫پاشان كامێراكەم دان��ا‪ ،‬كەمێك سەرقاڵ بووم‬ ‫پاشان ڕۆشتمە ماڵەوە بۆ سبەینێ بیرم كەوتەوە‬ ‫كە كامێراكەم هەڵنەگرتۆتەوە‪ ،‬وتم تازە لێی نەماوە‬ ‫براوە‪ ،‬زۆرخەفەتم خوارد‪ ،‬چونكە تەسویری گرنگی‬ ‫تیابوو‪ ،‬تازە لەدەستم دەرچوو‪ ،‬بەاڵم هەر با بڕۆم‬ ‫بەڵكو كەس نەیبینی بێت و لێی مابێت ‪.‬كەڕۆشتم‬ ‫لێی نەما بوو‪ ،‬سەیری ئەمالوئەوالم كرد‪ ،‬پیاوێكی‬ ‫بەتەمەن هات وكوڕێكی گەنجی لەگەڵ بوو‪ ،‬كوڕەكە‬ ‫وتی ئەمە باوكمە زمانی ئێوە نازانێت‪ ،‬من كەمێك‬ ‫دەزانم لە دوێنێوە ئەم كامێرایەت بیرچووە‪.‬‬ ‫باوكم ئەم كامێرایەی بەتۆ بینیوە بۆیە زانیویەتی‬ ‫ئەوەی تۆیە بیرت چووە بەئومێدی گەڕانەوەت بوین‬ ‫و بۆمان پاراستوی هەرهەڵیشمان دەگرت بۆت هەتا‬ ‫هەتایە‪ ،‬بۆیە منیش كە گوێم لەوقسانە بوو گریانم‬ ‫هات‪ ،‬خۆزگەم خواست كورد بومایە‪ ،‬چونكە هیچ‬ ‫قەومێك وەكو كورد بە ئەمانەت نیە‪.‬‬ ‫‪ -3‬جلوبەرگ‪ ،‬بەداخەوە دەتوانم بڵێم لەڕووی‬ ‫جلوبەرگەوە زۆر گۆڕاوین‪ ،‬ئەگەر جلی ڕەسەنی‬ ‫كوردی خۆمان لەبەر بكەین دەڵێن چیە بۆئاهەنگ‬ ‫دەڕۆی��ت؟ب��ەاڵم ئەگەرجلی ئەوروپی لەبەربكەین‬ ‫ئاساییە‪ ،‬هەرچەندە بڕوابكەن كوردی وامان هەیە‬ ‫بەجلی ئەوروپییەوە دەیبینین وادەزانین ئەوروپی‬ ‫تەواوە لەكورد ناچێ هەرئەسڵەن بۆنی كوردیشی‬ ‫لێ نایەت‪ ،‬تەنانەت لە قسەكردنیش وای لێهاتوە‬ ‫ئەسڵەن دەڵێی ئەوروپییەو خۆی فێری كوردی‬ ‫ك��ردوە‪ ،‬پێیخۆش نیە دان بە كوردبونی خۆیدا‬ ‫بنێت چەندەها وشەی ئەورووپی تێكەڵی كوردی‬ ‫دەكەین بۆیە زۆرجار بەتایبەت بەتەمەنەكان لێمان‬ ‫تێناگەن‪ ،‬پێویستە گەرنەشتوانین ب��ەردەوام جلی‬ ‫كوردی لەبەربكەین باجلێكی تەواو ئەوروپیش لەبەر‬ ‫نەكەین‪ ،‬هیچ نەبێت لە بۆنە تایبەتە كوردیەكان‬ ‫یاخود ئاهەنگەكان جلی خۆمان لەبەر بكەین یان‬ ‫گۆرانی ك���وردەواری خۆمان بوترێت‪ ،‬بەداخەوە‬ ‫ئێستا ئاهەنگەكانمان تەواو بۆنی ئەوروپی لێدێت‪،‬‬ ‫زۆرجار دەڕۆین بۆئاهەنگ وادەزانین لە ئەوروپاین‬

‫هەتا نەیەینە دەرەوە بڕواناكەین كە لە كوردستانین‬ ‫بەاڵم گەڕەكە كوردەواریەكان دەڵێم نەك گوندی‬ ‫ئەڵمانی‪...‬هتد‪.‬ئەگەرجلی كوردی لە بەربكەین خوا‬ ‫نەكات ئەگەر لە ئاهەنگدابەتایبەت لە هۆڵەكان‬ ‫دەڵێن ئەوە چیە بۆ خۆت ك��ردووە بە پیرەژن‪،‬‬ ‫ئێ عەزێیەكت بە كرێ بهێنایە بە ‪ $100‬بۆ ئەم‬ ‫دوو كاتژمێرە جوانتر بوو‪ ،‬خۆشی دەزانێت‪$100‬‬ ‫بۆ دوو سەعاتە! خۆ پشتی پێوە نەئێشاوە یان‬ ‫لەسەرسكەی دۆالرخەوتوە‪ ،‬دواتر دەڕوات��ەوەو تێر‬ ‫دەگری دەڵێت ئاخ بۆ (‪$)100‬ەك��ەم چۆن بۆ(‪)2‬‬ ‫كاتژمێر بەباچوو‪ ،‬خۆزگە من بەرپرسێك بومایە‬ ‫یەكسەر بڕیاری پۆشینی جلی كوردیم دەردەكرد‬ ‫هەموو ڕۆژێك لە سەرجەم دام ودەزگاكاندا‪ ،‬ئێستا‬ ‫بەداخەوە زۆر كەس دەڵێن بەس نییە تۆ(بەرپرس)‬ ‫نیت‪ ،‬بەخوا بەقسەمان نەدەكردی‪.‬‬ ‫وایان لێهاتووە ئەگەر كەسێكیان لەدەرەوە بێت و‬ ‫شتی بۆناردبێتن بۆ(نمونە) كاتێك سەریان دێشێت‬ ‫ئەوەچییە سەرت دێشێت ! ئێ حەبە ئەڵمانییەكەی‬ ‫بۆ بێنن یەكسەر چاكدەبێت‪ ،‬یان قاچی ئازاری هەیە‬ ‫دەڵێت مەلحەمە بەڕیتانیەكەی بۆ بێنن یان شت‬ ‫دەكڕن لە نەفسی بازاڕی ئەم كوردستانە دەڵێن‬ ‫وەاڵ لەدەرەوە بۆیان هێناوم لێرە دەست ناكەوێ‪،‬‬ ‫یان شانازی كردن بەوەی كە خەڵكی چ شارێكی‬ ‫كوردستانیت‪ ،‬ئۆی ئێوە خەڵكی(فاڵنە شوێنن)‬ ‫ماڵیشتان هەر لەوێیە ئەی چۆن ئیدارە دەكەن‬ ‫وەرنەوە بۆشار چیتان داوە لەوێ‪.‬‬ ‫‪-4‬خواردنی كوردەواری‪ :‬بەداخەوە ئێمە بۆئەوەی‬ ‫كوردستان بناسێنین پێویستە كلتووری خۆمان‬ ‫بپارێزین چ پێویستە لە ڕێستۆرانتەكاندا تەنها‬ ‫خواردنی بیانی دروست بكەین‪ ،‬هەندێ خواردن ناوی‬ ‫تازەی لێ نراوە(پەتاتەی سووركراوە)یەك دونیا‬ ‫ناوی تازەی لێ نراوە‪ ،‬تەنها پێی ناڵێن(پەتاتە)‬ ‫كاتێك بیانیەك دێتە واڵتمان پێویستە خواردنی‬ ‫خۆمانی بۆئامادە بكەن‪ ،‬چونكە ئێمە لەواڵتاندا‬ ‫خواردنی ئەو واڵتە دەخۆین‪ .‬تكایە با بە كوردی‬ ‫خۆمان بمێنینەوە!!!؟‬

‫گــشــتــی‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫مامۆستایانی زانكۆ حكومیەكان تۆڵە لە قوتابیان دەكەنەوە‬ ‫شەیما محەمەد‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫زانكۆ بەرزترین دام��ەرزاوەی زانستییە‬ ‫لەنێو كۆمەڵگادا‪ ،‬كە زۆربەی گۆڕانكاری‬ ‫و پێشكەوتنەكان لە مرۆڤ و كۆمەڵگادا‬ ‫بەرهەمی زانكۆ و قوتابیانی زانكۆن‪.‬‬ ‫ت��ا پێش چەند ساڵێك ل��ە هەرێمی‬ ‫كوردستان تەنها زانكۆی حكومی هەبوون‪،‬‬ ‫بەاڵم ماوەی چەند ساڵە كەرتی تایبەت‬ ‫دەس��ت��ی��ك��ردووە ب��ە ك��ردن��ەوەی زانكۆی‬ ‫ئەهلی‪ ،‬خۆشگوزەرانی و باشتر بوونی‬ ‫باری ئابووری هۆكارێك بوو كە خەڵك‬ ‫زیاتر لە پێشوو روو لە زانكۆ بكەن تەنانەت‬ ‫ئەوانەی خوێندنیان بەجێهشتبوو جارێكی‬ ‫تر گەڕانەوە و ڕوویان لە زانكۆكان كرد‪.‬‬ ‫بێگومان بوونی دوو سیستەمی زانكۆی‬ ‫جیاوازیش دەبێ لە نێوان هەردوو جۆرە‬ ‫زانكۆكاندا‪ ،‬بەاڵم بە بۆچوونی من هەندێك‬ ‫جیاوازیی هەن كە پێویست نین‪ ،‬بەڵكو‬ ‫زیانن بۆ قوتابی وخوێندكار لە ئاستی‬ ‫زانكۆش كەمدەكەنەوە‬ ‫هەڵسوكەوتی مامۆستایانی زانكۆ‬

‫حكومیەكان لەگەڵ قوتابیاندا توندە كە‬ ‫پێویست نییە بەم ئاستە توند بێت‪ ،‬من وا‬ ‫هەست دەكەم رەفتار بەرامبەر تاوانبارێك‬ ‫دەك����ەن‪ ،‬پ��ێ��چ��ەوان��ەی ئ��ەم��ە ل��ە زانكۆ‬ ‫ئەهللیەكان نابینرێ‪ ،‬بەڵكو مامۆستایانی‬ ‫زانكۆ ئەهللیەكان بە هەڵسوكەوتێكی نەرم‬ ‫تر ڕەفتار لەگەڵ قوتابیەكان دا دەكەن و‬ ‫ئاسانكاری زیاتریان بۆ دەكەن‪.‬‬ ‫ڕۆحی جیاكاری لەزانكۆكاندا دیاردەیەكی‬ ‫باڵو و دیارە‪.‬‬ ‫زانكۆ حكومیەكان تا بكرێ قوتابی‬ ‫ماندوو دەكەن نەك بە مەبەستی فێربوونی‬ ‫زانست و زانیاری‪ ،‬بەڵكو بە مەبەستی‬ ‫كەمكردنەوەی قوتابیەكان كە زۆرج��ار‬ ‫ترس و روخاندنی كەسایەتی الی قوتابی‬ ‫دروست دەكەن‪ ،‬هەروەكو هیچی پێ نەبێت‬ ‫كە گومان لەوە دا نییە مامۆستا قوتابی‬ ‫فێردەكات و بەشی هەرە زۆری ئەگەری‬ ‫فێرنەبوونی قوتابی مامۆستایە‬ ‫ئەوەی سەیر ترە دیاردەیەك دروست‬

‫ب��ووە لە هەندێك كۆلێژ كە لە قوناغی‬ ‫دووەم و سێیەم داوای لێكوڵینەوەی‬ ‫زانستی لە قوتابیان دەكرێ‪ ،‬كە ئەمەش‬ ‫پێچەوانەی سیستەمی زانكۆیە‪ ،‬چونكە لە‬ ‫هەر زانكۆیەك دەبێ قوتابی لە قوناغی‬ ‫چوارەم لێكوڵینەوەی زانستی ئامادەبكات‬ ‫و پێشكەشی بكات‪.‬‬ ‫خاڵێكی تری جیاوازی لە نێوان زانكۆ‬ ‫ئەهللیەكان و حكومیەكاندا‪ ،‬هەر كاتێ‬ ‫قوتابی دوا ك��ەوت لە وان��ە لە زانكۆی‬ ‫حكومی رێگەی نادرێ بچێتە ناو وانەوە‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا قوتابی خێزاندارە یان كاردەكات‬ ‫‪...........‬هتد‪ ،‬بەاڵم لەزانكۆ ئەهللیەكان‬ ‫ئەم دیاردەیە نییە‪ ،‬كە رێگە ن��ەدان بە‬ ‫چوونە ناو وانە تەنها بە زیانی قوتابی‬ ‫تەواو دەبێت‪.‬‬ ‫قوتابیان دەڵێن شەشەمی ئامادەیی‬ ‫ناخۆشترین قۆناغی خوێندیانە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫وا خەریكە زانكۆ جێگەی ئ��ەم قۆناغە‬ ‫دەگرێتەوە‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪29‬‬

‫گــشــتــی‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫كاروان مەسعود‪ :‬كاتێك مایك بە دەستەوە دەگرم هەست بە‬ ‫بەرپرسیارێتییەكی گەورە دەكەم‬ ‫دیمانە‪ :‬تریفە ئازاد‬ ‫كاروان مەسعود یەكێكە لەو گەنجە بە توانیانەی كە سااڵنێكی زۆرە‬ ‫لە بواری راگەیاندنی وەرزشی توانیویەتی ئەركەكانی خۆی راپەرێنێت و‬ ‫خزمەتێك بكات‪ ،‬كاروان لە دایك بووی ساڵی ‪ 1987‬شاری هەولێرە و لە‬ ‫گەڕەكی مەنتكاوە چاوی بە دونیا هەڵێناوە‪ ،‬دەرچووی بەشی ژمێریاری‬ ‫پەیمانگای تەكنیكی هەولێرە‪،‬نزیكەی ‪ 10‬ساڵ دەبێت لە بواری راگەیاندن‬ ‫كاردەكات‪ ،‬ئێستاش پەیامنێری سەتەالیتی گەلی كوردستانە‪ ،‬جگە لەوەش‬ ‫بەرنامەیەكی هەفتانەی وەرزشی هەیە لە كەناڵی هەولێری تەلەفزیۆنی گەلی‬ ‫كوردستان‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪30‬‬

‫پ‪-‬كاروان یەكەم هەنگاوی لە بواری راگەیاندن كەی بوو؟‬ ‫و‪-‬بەر لەوەی لە دەزگایەكی راگەیاندن كار بكەم‪ ،‬سەرەتا لە ئامادەیی‬ ‫ئەحمەدی خانی لە ش��اری سلێمانی باڵوكراوەیەكمان دەردەك���رد بە‬ ‫ناوی‪(،‬خانی) یەكەم نوسینی من لەو باڵوكراوەیە بوو‪ ،‬دواتر لە ساڵی‬ ‫‪2004‬وە لە رۆژنامەی ئاسۆ كە دەزگای خەندان دەری دەكرد وەك پەیامنێر‬ ‫دەست بەكار بووم ئەمە یەكەم هەنگاوی من بوو‪.‬‬ ‫پ‪-‬بۆچی حەزت كرد لە بواری وەرزش كار بكەی؟‬ ‫و‪-‬بەو پێیەی خۆم وەرزشم ئەنجام دەدا و زانیاریەكی زۆرم لەو بوارە‬ ‫هەبوو‪ ،‬ب��ەردەوام سەیری چاالكیە وەرزشیە جیهانیەكان و كوردستانم‬ ‫دەكرد‪ ،‬جگە لەوەش خۆم حەز و خولیایەكی زۆرم بۆ راگەیاندنی وەرزشی‬ ‫هەبوو‪ ،‬ئەمانە وای كرد كە من ئەو بوارە هەڵبژێرم بۆ كاركردنم‪.‬‬ ‫پ‪-‬جگە لە بواری وەرزش‪ ،‬حەز بە چ بوارێكی تری راگەیاندن دەكەی؟‬ ‫و‪ -‬لە رۆژنامەی ئاسۆ جگە لە وەرزش‪ ،‬لە بەشی هونەری كارم كردووە‬ ‫و چەندان دیمانە و هەواڵ و راپۆرتی هونەریم ئەنجامداوە‪ ،‬ئێستاش زۆر لە‬ ‫بواری هونەری و ئەدەبیەوە نزیكم‪ ،‬بەردەوام سەرقاڵی خوێندنەوەی كتێبم‪،‬‬ ‫چونكە خۆم توانای شیعر نوسیم هەیە و چەندان شیعری باڵوكراوەم هەیە‬ ‫و لە شاری سلێمانیش بەشداری چەند كۆڕێكی شیعریم كردووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەوەتەی گەڕاومەتەوە هەولێر ئەو دەرفەتم بۆ نەڕەخساوە بەشداری كۆر‬ ‫بكەم‪.‬‬ ‫پ‪-‬رۆڵی راگەیاندنی وەرزش چۆن دەبینی؟‬ ‫و‪-‬لە دوای ‪ 115‬ساڵ لە دەرچوونی یەكەم رۆژنامەی كوردی‪ ،‬راگەیاندنی‬ ‫وەرزشی بەبەراورد لەگەڵ ئەو مێژووە دەتوانم بڵێم تازەیە‪ ،‬نزیكەی ‪28‬‬ ‫ساڵێك دەبێت ئێمە ئاشنای راگەیاندنی وەرزشین‪ ،‬لەگەڵ ئەوەش دەتوانم‬ ‫بڵێم هەنگاوی باشمان ناوە و بەردەوام لە پێشكەوتندایە‪ ،‬ئەمەش جێگەی‬

‫گــشــتــی‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫خەلیل غەفور‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫یەكەم بەڵگەئەوەیە سەركردە بتوانێ متمانەی ئەوانە بەالی خۆی‬ ‫راكێشێ كەلەبەر دەستی كار دەك��ەن‪ ،‬یا قەناعەت بە جەماوەرەكەی‬ ‫بكات كە متمانەی پێبكەن‪ ،‬سەركردایەتی لەم سەردەمەی ئێستاماندا و‬ ‫بگرە لەهەموو سەردەمەكاندا بوەتە گرفتێكی سەرەكی ئەگەربتوانین‬ ‫بگەینە بڕیارێكی راست و ڕەوان ئەوادەكرێ بڵێین ئامانجێكی گەورەمان‬ ‫پێكاوە‪ ،‬دەبێ ئەوە لەبەرچاوبگرین كەبۆ رووبەروو بونەوەی ئەم كێشەیە‬ ‫پێویستیمان بە ئازایەتی و راستگۆی هەیە‪ ،‬بۆیە دەبێ ئەوكارەی دەزانین‬ ‫تێیدا لە سەرهەقین ئەنجامی بدەین چەند بەگرانیش لەسەرمان بكەوێ‪،‬‬ ‫ئەگینا ناتوانین قەت مەبەستەكانمان بپێكین‪ ،‬پێش ئەوەی زۆر درێژە بە‬ ‫بابەتەكەم بدەم حەزئەكەم رایەك سەبارەت بەم كێشەیە دەرببڕم‪ ،‬بڕواشم‬ ‫وایە یەكەم شت كەپێویستە لە سەركردەدابەدی بكرێ ئەوپەری راست گۆی‬ ‫و دڵسۆزی راستەقینە كە لە خەسڵەتەكانیدا بەدی بكرێ‪ ،‬دڵسۆزیێكی وای‬ ‫تێدابێت سنوری بۆنەبێت‪ ،‬مەبەستم لەم دڵسۆزیە دڵسۆزیێكی خۆرسكە‬ ‫كە لەگەڵ ئادەمیزاد لەدایك دەبێ بەواتاێكی تر كەسێك بێت كەلەدونیادا‬ ‫جگە لەدڵسۆزی هیچی تر شك نەبات‪ ،‬پاشان خەسڵەتی دووەم دێت‬ ‫ئەویش خۆنەویستیە بەواتایەكی تر ئەوپەڕی گیانی خۆبەختكردنی تێدابێت‪،‬‬ ‫لەپێناو ئەومەبەستەی خزمەت دەكات‪ ،‬بێ ئەوەی چاوەڕوانی هیچ قازانج‬ ‫و پاداشتێك بكات‪ ،‬پاش ئەمە خەسڵەتی سێیەم دێت كەئەویش ئەوەیە‬ ‫دەستەاڵت خۆراگری تێدابێت لەكاتی تەنگانە و لەوكاتە زۆرسەخت و ناسكەدا‬ ‫بتوانێ جەمسەری كارەكان بگرێتەدەست و نەهێڵێ رایەڵەی سەركردایەتی‬ ‫لێك بترازێ و متمانەی خەڵكەكە لەدەست بدات‪ ،‬دەبێت سەركردە درك‬ ‫بەسروشتی ئەوخەڵكە بكات ئادەمیزادیش بە شارەزایی خۆی دەتوانێ‬ ‫هەموو شتێكی لێ دروست بكرێت‪ ،‬بەو پێیە سەركردە دەتوانێ تاخمەكەی‬ ‫بەردەستی خۆی واڕابهێنێ هێز و توانایان لەكات وشوێنی خۆیدا بەكاربێنێ‪،‬‬ ‫كەبەشی هەموو فەرمانەكانیان بكات‪ ،‬لەگەڵ هێز و توانایاندا بگونجێ‪ ،‬ئەگەر‬ ‫سەركردەتوانی ئەو وزەو تاقەتانە بەرەو ئامانجە دیاریكراوەكانی خۆی بەرێ‬ ‫ئەوسا زۆر لەمەبەستەكانی خۆی دەهێنێتەدی ئەمەیش هۆكاری سەرەكین‬ ‫چ لەسەركردایەتی سەربازیدابێ یان سەركردایەتی مەدەنیدا‪.‬‬ ‫بە لەبەرچاوگرتنی ئەو خااڵنە دەتوانین سەكردەی لێهاتو خاوەن پێگە‬ ‫و سەنگ و قورسایی بناسین‪ ،‬سەركردەی سەركەوتوو ئەو سەركردەییە كە‬ ‫هەمیشە لە خزمەتی گەل و نشتیماندابێ و هەموو كاتی خۆی بۆ نەتەوەكەی‬ ‫تەرخان بكات‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫دڵخۆشیە‪ ،‬لە ئێستا كەناڵەكانی راگەیاندن بە گشت جۆرەكانی گرنگی‬ ‫بەو بوارە دەدەن‪ ،‬چەند تەلەفزیۆنێكی لۆكاڵی وەرزشی و رۆژنامە و‬ ‫گۆڤار و سایتی وەرزشیمان هەیە و هەریەكە بە جۆرێك خزمەت دەكات‬ ‫ئەمەش دڵخۆشكەرە‪.‬‬ ‫پ‪-‬ئاستەنگەكانی بەردەم راگەیاندنی وەرزشی لە كوردستان چیە؟‬ ‫و‪-‬راگەیاندنی وەرزشی كوردی یاخود راگەیاندنكارانی وەرزشی بە‬ ‫خۆشمەوە زانیاریمان لە بارەی ئەو پێشكەوتنانەی كە لە جیهانی ئەمڕۆ‬ ‫روودەدات بە تایبەت لە بواری رۆژنامەگەری كوردی وەك پێویست‬ ‫نییە‪ ،‬پێویستە الیەنی پەیوەنددار بە تایبەت سەندیكای رۆژنامەنووسان‬ ‫و لیژنەی رۆژنامەنووسانی وەرزشی خول و ۆورك شۆپی گرنگ بۆ‬ ‫رۆژنامەنووسان بكەنەوە و كەسانی پسپۆر لەو بوارە لە دەرەوە بهێنن تا‬ ‫بە تازەترین زانیاریەكان ئاشنا بین‪ ،‬بۆ ئەوەی بتوانرێت رۆژنامەنووسی‬ ‫تایبەتمەند بێتەكایەوە‪ ،‬بۆ نمونە رەنگە من زانیاری ئەو تۆم لە سەر‬ ‫یاساكانی یاری تایكواندۆ نەبێت‪ ،‬بە پێچەوانەوە رەنگە زانیاری زۆرم لە‬ ‫سەر یاساكانی تۆپی پێ هەبێت لە كاتێكدا بۆ ئامادەكردنی راپۆرتێك‬ ‫رەنگە زیاتر حەق بە تۆپی پێ بدەم وەك لە تایكواندۆ‪.‬‬ ‫پ‪-‬كاتی رووماڵكردنی هەواڵە وەرزشیەكان چەندە هاوكاری دەكرێن؟‬ ‫و‪-‬تاڕادەیەكی زۆر سەرجەم یانە و یەكێتیە وەرزشیەكان لە بۆنە‬ ‫وەرزشیەكان هاوكاری سەرجەم كەناڵەكانی راگەیاندن دەكەن‪ ،‬دواجار‬ ‫هەردووالمان دەبینە تەواوكەری یەكتری‪ ،‬بەاڵم جاری واهەبووە جیاوازی‬ ‫كراوە لە نێوان دەزگاكانی راگەیاندن بۆ ئاگاداركردنەوەیان لە بوونی‬ ‫پاڵەوانێتیەك یان خولێكی وەرزشی‪ ،‬هیوادارم ئەوەش نەمێنێت‪ ،‬وەك‬ ‫ئاماژەم پێكرد هەردووال تەواو كەری یەكترین بۆ گەیاندنی ئەو پەیامە‬ ‫بە بینەر یان خوێنەر و بیسەر‪.‬‬ ‫پ‪-‬پێت وانیە زۆری راگەیاندنەكان ئێستا تینوێتی بینەر ناشكێنی لە‬ ‫گەیاندنی هەواڵەكان بە شێویەكی پوخت؟‬ ‫و‪-‬هەموو دەزگایەكی راگەیاندن دەبێت درك بەوە بكات كە بینەر‬ ‫چی دەوێت وچی پێویستە تا لەو رێگەیەوە كار بۆ ئەوە بكات كە‬ ‫تینوێتی بینەر و وەرزشكاران و وەرزشدۆستان بشكێنێت‪ ،‬رەنگە لە‬ ‫كەناڵێكەوە بۆ كەناڵێكی تر جیاواز بێت‪ ،‬بە تایبەت بۆ بۆنە و رووداوە‬ ‫وەرزشیەكانی ناوخۆ كە پێویستە ڕاگەیاندنی وەرزشی زیاتر كار لە سەر‬ ‫ئەو بوارە بكات‪ ،‬رۆژنامە هەیە لە پەڕەی یەكەمی تا دوا الپەڕەی هەموو‬ ‫هەواڵی جیهانیە‪ ،‬یان تەلەفزیۆنەكان بەهەمان شێوە‪ ،‬لەگەڵ ئەمەش‬ ‫زۆر دەزگای راگەیاندن گرنگیان بە هەواڵە وەرزشیە ناوخۆیەكان داوە‬ ‫كە پێموایە چەند زۆرتربكرێت هێشتا تینوێتی ناشكێنێت‪.‬‬ ‫پ‪-‬كاتێك مایك بەدەستەوە ئەگری هەست بە چی دەكەی؟‬ ‫و‪-‬كاتێك مایك و لۆگۆی كەناڵی گەلی كوردستان بەدەستەوە‬ ‫دەگرم‪ ،‬یەكەمیان هەست بە لێپرسراوێتیەكی گەورە دەكەم بەرامبەر‬ ‫بە بینەر‪،‬چونكە رۆژنامەگەری هەڵگری پەیامی راستگۆیە‪،‬دەبێت منیش‬ ‫لە ئاست ئەوە دابم‪ ،‬دووەمیان شانازیەكی گەورەیە بۆمن كە نزیكەی‬ ‫‪ 5‬ساڵ دەبێت لە كەناڵی گەلی كوردستان كاردەكەم و ئەو مایكە‬ ‫بەدەستمەوە دەگرم‪.‬‬

‫چۆن سەركردەی سەركەوتوو‬ ‫بناسین‬

‫‪31‬‬

‫وەرزش‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫تەیوب شێخ بورهان‪ ،‬ڕاهێنەری بواری شەتڕەنج‪:‬‬ ‫لیژنەی ڤێستیڤاڵی ‪ 16‬ـ ‪3‬ی هەڵەبجە‪ ،‬بەرپرسن لە رێگەگرتن لە كردنەوەی‬ ‫خولێكی دەوڵەتیی شەتڕەنجی نێو لەو یادەدا‬ ‫دیمانە ـ عومەرعەزیز‬ ‫تەیوب شێخ بورهان‪ ،‬لە ساڵی (‪)1982‬‬ ‫لە ش��اری هەڵەبجە لە دای��ك ب��ووە و لە‬ ‫ساڵی(‪ )1998‬تێكەڵ بە بواری وەرزشی‬ ‫شەتڕەنج بووە و هەر لە و بوارەدا لە بەغدای‬ ‫پایتەخت بڕوانامەی دبلۆمی بە دەست‬ ‫هێناوە و لە یانەكانی (پەیام‪ ،‬هەڵەبجەی‬ ‫شەهید‪ ،‬س��ی��روان و ش����ارەزوور‪ ،‬یانەی‬ ‫بەختیاری لە شاری سلێمانی توانیوێتی‬ ‫وەك ڕاهێنەری بواری شەتڕەنج برەو بە‬ ‫تواناكانی خۆی ب��دات‪ ،‬تەیوب لەم چاو‬ ‫پێكەوتنەی لە گەڵ پێشكەوتن ئاماژە بەوە‬ ‫دەكات و دەڵێت‪ »:‬بیركردنەوەی تەسكی‬ ‫حزبایەتی وای��ك��رد پ���ڕۆژەی ك��ردن��ەوەی‬ ‫خولێكی نێودەوڵەتی لە بواری شەتڕەنج‬ ‫بۆ یادی ‪ 16‬ـ ‪3‬ی ئەمساڵ ڕەفزبكرێت»‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬ئەكرێ بزانین چۆن تێكەڵ‬ ‫بەم بوارەی وەرزش بوویت؟‬ ‫تەیوب‪ :‬بێگومان هەر یەك لە ئێمە لە‬ ‫بوارێكدا خۆی دەبێنێتەوە‪ ،‬بۆیە منیش‬ ‫وەك خولیایەك لەم بوارەدا توانیومە خۆم‬ ‫بدۆزمەوە و تاڕادەیەكی باشیش توانیومە‬ ‫برەوی پێ بدەم‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪32‬‬

‫پێشكەوتن‪ :‬جیاوازی ئەم وەرزش��ە و‬ ‫وەرزشەكانی تر لە چیدا دەبینیتەوە؟‬ ‫تەیوب‪ :‬وەرزشەكانی تر زیاتر توانای‬ ‫جەستەییە‪ ،‬بەاڵم وەرزش��ی شەتڕەنج بە‬ ‫كار هێنانی فیكرەیە ئەمەش وایكردووە‬ ‫كە جیاواز بێت لە وەرزشەكانی تر لەگەڵ‬ ‫ئەوەشدا دەتوانین بڵێین لە فیكرەشدا‬ ‫جیاوازی هەیە‪ ،‬چونكە وەرزشی شەتڕەنج‬ ‫بیركردنەوەی زیاتری دەوێ��ت‪ ،‬بۆیە ئەو‬

‫یاری زانانەشی كە لەم بوارەدا یاری دەكەن‬ ‫زیرەكتر و بە تواناترن‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬وەرزشوانان تا چەند بە دەم‬ ‫ئەم وەرزشەوە هاتوون؟‬ ‫تەیوب‪ :‬ئەوەندەی یاری زانانی بواری‬ ‫شەتڕەنج خولیای ئەو وەرزشەن و هەوڵ‬ ‫و م��ان��دوو ب��وون و كاتی خۆیانیان بۆ‬ ‫تەرخانكردووە و دڵسۆزانە دێنە پێشەوە‪،‬‬ ‫یانە وەرزشیەكان و سەنتەر و ڕێكخراوەكانی‬ ‫كۆمەڵگەی مەدەنی هێندە نەیاتوانیووە نیو‬ ‫ئەوەندەی ئەو یاری زانانە بێنە پێشەوە و‬ ‫خزمەت بەو بوارەی وەرزش بكەن‪ ،‬بەڵكو‬ ‫بە پێچەوانەوە یاری زانەكان خۆیان زۆرجار‬ ‫داوای كردنەوەی خولی شەتڕەنج دەكەن‪.‬‬ ‫پ��ێ��ش��ك��ەوت��ن‪ :‬وەك ڕاه��ێ��ن��ەرێ��ك و‬ ‫ناوبژیوانێك گلەییتان لە كێ هەیە؟‬ ‫تەیوب ‪ :‬كەمتەر خەمی لە یانەكان و‬ ‫لیژنەی ئۆڵۆمپیدایە كە هیچ پێشنیار و‬ ‫ڕوونكردنەوەیەك بە حكومەت نادەن بۆ‬ ‫بەرەوپێشچوونی ئەم یارییە و تەرخانكردنی‬ ‫بوجەیەكی تایبەت بۆی‪ ،‬لەبەر ئەوە زۆرجار‬ ‫گلەی ڕاهێنەرانی ئەم یارییە لە لیژنەی‬ ‫ئۆڵۆمپیە‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬وەك ئاگادارین چەند ساڵێك‬ ‫لەمەوپێش لە سەر ئاستی كوردستان پلەی‬ ‫یەكەمت بە دەستهێنا‪ ،‬بەاڵم دەگوترێت لەو‬ ‫كاتەوە هەتا ئێستا نیگەرانیت‪ ،‬بۆچی؟‬ ‫تەیوب‪ :‬ڕاستە وەك یاریزانێكی هەڵەبجە‬ ‫لە سەر ئاستی كوردستان توانیومە پلەی‬ ‫یەكەمین بە دەست بهێنم‪ ،‬بەاڵم تا ئێستا‬ ‫من خ��ەاڵت ن��ەك��راوم‪ ،‬ب��ڕی��ارواش ب��وو لە‬ ‫بڕی ئەو بەدەستهێنانی پلەی یەكەمیە‬ ‫پارچەیەك زەوی��م پێ بدرێت لە شاری‬

‫هەڵەبجە‪ ،‬كەچی هەتا ئێستاش بەڕێز‬ ‫سەرۆكی ش��ارەوان��ی هەڵەبجە ئەمڕۆ و‬ ‫بەیانیم پێ دەكات لەگەڵ ئەوەشدا كتابی‬ ‫ڕەزامەند بوونی پارچە زەویەكەم لەالیە و‬ ‫شوێنەكەشی دیاری كراوە كە بمدرێتێ‪،‬‬ ‫بەاڵم بە داخەوە ئەو بەڵێنە نەبراوەتە سەر‬ ‫و ئەمەش بە جۆرێك لە جۆرەكان منی‬ ‫نیگەران كردووە‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬لە ئێستادا ب��ەردەوام لە‬ ‫كردنەوەی خول و پێگەیانی یاری زانانی‬ ‫بواری شەترەنجیت لە هەڵەبجە‪ ،‬ئەكرێ‬ ‫بزانین كێ هاوكارتە ؟‬ ‫تەیوب‪ :‬هیچ گومانێكی تێدا نیە كەمن‬ ‫زۆر بە پ��ەرۆش��ەوە هەمیشە لە هەوڵی‬ ‫ئەوەدام كەوا لە شارە خۆشەویستەكەمدا‬ ‫لە بواری شەتڕەنجدا هەوڵ و تواناكانی‬ ‫خۆم بخەمە گ��ەڕو بە ئەركی سەرشانی‬ ‫خۆشمی دەزانم بە مادی مەعنەوی خزمەت‬ ‫بكەم‪ ،‬بەاڵم بە داخ��ەوە هەتا ئێستا نە‬ ‫یانەی وەرزشی هەڵەبجە و نە سەنتەر و‬ ‫ڕێكخراوەكان و نەهیچ كەسێك نەهاتووە‬ ‫هاوكاریمان بكات و تەنانەت لە سەر ئەركی‬ ‫خۆم توانیومە ئەو یاریزانانەی كە ڕۆژانە‬ ‫مەشقیان پێدەكەم بیانبەم بۆ خولەكانی‬ ‫كوردستان و بەشداریان پێ بكەم‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬هۆكاری هاوكاری نەكردنت‬ ‫دەگەڕێنیتەوە بۆچی ؟‬ ‫تەیوب‪ :‬تەنها بۆ ئەوەی دەگەڕێنمەوە‬ ‫كە یاری شەتڕەنج ناتوانن وەكو تۆپی پێ‬ ‫عەرزی خۆیانی پێ بكەن‪ ،‬چونكە شەتڕەنج‬ ‫داخراوە و جمهورێكی كەمی هەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەموان دەزانین یاری تۆپی پێ جمهوری‬ ‫زۆرە و زیاتر خۆیانی پێ دەر دەخەن‪.‬‬

‫وەرزش‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫پێشكەوتن‪ :‬لە ‪ 16‬ـ ‪ 3‬ئەمساڵ ویستت‬ ‫خولێكی نێو دەوڵەتی شەتڕەنج بهێنیتە‬ ‫شاری هەڵەبجە بەاڵم نەكرا ئەمە بۆ؟‬ ‫تەیوب ‪ :‬زۆر ڕاستە من بۆ ئەو یادە‬ ‫پیرۆزە بە باشم زانی خولێكی لەو جۆرە‬ ‫بهێنمە شاری هەڵەبجە‪ ،‬بۆیە پەیوەندیم كرد‬ ‫بە قائمقام و لیژنەی ڤێستیڤاڵی هەڵەبجەوە‬ ‫ئەوانیش وتیان باشە و مەبلەغی (دوو‬ ‫ملیۆن و نیویان) بۆ كردنەوەی خولەكە‬ ‫تەرخان كرد‪ ،‬ئەوەبوو منیش هەستام بە‬ ‫ئامادەكارییەكانی خولەكە كە چی هەتا‬ ‫نزیكەی ‪ 16‬ـ ‪ 3‬بڕیار بوو بكرێتەوە پاشان‬ ‫لە بڕیارەكەی خۆیان پەشیمان بوونەوە و‬ ‫دووملیۆن و نیوەكەشیان سەرف نەكرد‬ ‫بۆیە منیش نەمتوانی ئەو خولە بهێنمە‬ ‫هەڵەبجە ‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬بۆچی سەرف نەكرا؟‬ ‫تەیوب ‪ :‬دەمەوێت لێرەوە ئەوە بڵێم كە‬

‫بیركردنەوەی تەسكی حزبایەتی وایكرد ئەو دەدەم كە دەبوو تۆ سەفەرتكردبا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پڕۆژەیەم ڕەفزبكرێت‪ ،‬چونكە ئەندامێكی سەرۆكی شارەوانی بەرپرسە لە نەڕۆشتنت‪.‬‬ ‫ناو لیژنەكە پێی ڕاگەیاندم كە ئێمەی‬ ‫لیژنەی شانزەی سێ هیچ بە دەست نین و‬ ‫سەروی خۆمان بڕیار دەدەن‪.‬‬ ‫بڕیار وابوو وەك‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬لە كۆتایدا بڕیار بوو وەك‬ ‫سەرپەرشتیاری ئ��ی��داری لەگەڵ چەند سەرپەرشتیارێك لەسەر‬ ‫وەرزشوانێكی منداڵ سەردانی ئیتالیا بكەن‬ ‫بڕیاری قائیمقام و‬ ‫كەچی جەنابت ل��ەو س��ەف��ەرەدا بەشدار‬ ‫سەرۆكی شارەوانی‬ ‫نەبوویت‪ ،‬بۆچی؟‬ ‫لە سەفەری ئیتاڵیا‬ ‫تەیوب ‪ :‬بەڵێ بڕیار وابوو كەمن وەك‬ ‫سەرپەرشتیارێك لە سەر بڕیاری قائیمقام‬ ‫بەشداربم‪ ،‬بەاڵم‬ ‫و س��ەرۆك��ی ش��ارەوان��ی ل��ەو س��ەف��ەرەدا‬ ‫دیسان بیركردنەوەی‬ ‫بەشداربم‪ ،‬ب��ەاڵم دیسان بیركردنەوەی‬ ‫تەسكی حزبایەتی وایكرد كە نەهێڵن من‬ ‫تەسكی حزبایەتی‬ ‫لەو سەفەرەدا بەشداربم‪ ،‬كە پەیوەندیشم‬ ‫كرد بە قائیقامی هەڵەبجەوە تابزانم هۆكاری وایكرد نەهێڵن من لەو‬ ‫نەڕۆشتنم چی یە ئەویش وتی من شایەتی‬ ‫سەفەرەدا بەشداربم‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪33‬‬

‫رەنـگاوڕەنــگ‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫له‌ماو‌ه ‌ی كه‌متر ل ‌ه مانگێكدا ‪ 10‬ملیۆن گاالكس ‌ی ئێس ‪ 4‬ده‌فرۆشرێت‬ ‫كۆمپانیای سامسۆنگ ئاشكرایكرد‪ :‬دوای‬ ‫ئاشكراكردنی مۆبایلی گاالكسی ئێس‪ 4‬ل ‌ه ‪26‬ی‬ ‫مانگی راب���ردودا‪ ،‬تائێسا (‪ )10‬ملیۆن دان�ه‌ی‬ ‫لێفرۆشتوه‌‪.‬‬ ‫ل ‌ه به‌یاننامه‌یه‌كدا كۆمپانیای سامسۆنگ ئاماژی‬ ‫به‌وه‌داوه‌‪ ،‬فرۆشتنی ئه‌و ژماره‌ی ‌ه له‌ماوه‌ی كه‌متر‬ ‫ل ‌ه مانگێك ئه‌نجامێكی زۆر باش ‌ه به‌جۆرێك له‌كاتی‬ ‫فرۆشتنی گاالكسی ئێس‪ 3‬ب ‌ه دوو مانگ توانیویان ‌ه‬ ‫ئه‌و ژماره‌ی ‌ه به‌ده‌ست بهێنن‪.‬‬ ‫گاالكسی ئێس ‪ 4‬ك ‌ه به‌ركابه‌ری سه‌ره‌كی ئایفۆنی‬ ‫‪ 5‬داده‌نرێت و هه‌رچه‌ند‌ه گۆڕانكانی ریشه‌یی له‌و‬ ‫مۆبایله‌دا كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌كو شۆڕشێكی ته‌كنه‌لۆژی‬ ‫سه‌یر ناكرێت‪.‬‬ ‫جگ ‌ه ل �ه‌وه‌ش ه �ه‌ردو كۆمپانیای سامسۆنگ‬ ‫و ئه‌پڵ ماوه‌یه‌ك ‌ه یه‌كتری ده‌ده‌ن ‌ه دادگا به‌هۆی‬ ‫به‌كارهێنانی ب��ی��رۆك�ه‌ی داهێنانه‌كانیان ل ‌ه‬ ‫مۆبایه‌له‌كاندا‪( .‬نەوا)‬

‫ئه‌و خۆراكانه‌ی دژی دڵه‌ڕاوكێن كامانه‌ن؟‬ ‫ئ �ه‌و‌ه شتێكی سه‌لمێنراو‌ه ك ‌ه سیسته‌می‬ ‫خ��ۆراك كاریگه‌ری راسته‌وخۆ ل ‌ه س�ه‌ر باری‬ ‫ده‌روونی مرۆڤه‌كان هه‌ی ‌ه و له‌م نێوه‌دا ژماره‌ی‬ ‫خواردن ب ‌ه تایبه‌تی سوده‌كانیان سه‌لمێنراو‌ه له‌‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی دڵه‌ڕاوكێ‪.‬‬ ‫چۆكلێتی تاڵ ك ‌ه رۆڵ��ی باش ده‌بینێت له‌‬ ‫هێوركردنه‌وه‌ی م��رۆڤ و وزه‌یه‌كی زۆری��ش به‌‬ ‫مرۆڤ ده‌به‌خشێت‪.‬‬ ‫خ��واردن �ه‌وه‌ی شیری ك�ه‌م چ��ه‌وری ی��ان بێ‬

‫چه‌وری یارمه‌تی مرۆڤ ده‌دات ل ‌ه زاڵبوون به‌‬ ‫سه‌ر دڵه‌راوكێدا ب ‌ه شێوه‌یه‌ك ك ‌ه ئه‌و كه‌سانه‌ی‬ ‫ل ‌ه هه‌فته‌یه‌كدا النی كه‌م ‪ 4‬په‌رداخ شیر ده‌خۆنه‌وه‌‬ ‫زۆر كه‌متر له‌و كه‌سان ‌ه تووشی دڵه‌ڕاوكێ ده‌به‌ن‬ ‫ك ‌ه هه‌فتان ‌ه ته‌نیا یه‌ك په‌رداخ شیر ده‌خۆنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ماسی سالێمون ‪ ،‬گوڵه‌به‌ڕۆژ‌ه و گوێزیش جیا له‌‬ ‫چه‌ندین سودیتر به‌پێی چه‌ند لێكۆڵینه‌وه‌ی پزیشكی‬ ‫ده‌ركه‌وتوو‌ه ك ‌ه رۆڵێكی باش ده‌گێڕێن ل ‌ه هێوركردنه‌وه‌‬ ‫و نه‌هێشتنی دڵه‌ڕاوكێ ل ‌ه مرۆڤدا‪( .‬نەوا)‬

‫دوایین بنێشتی (سێر)ب ‌ه نیو ملیۆن دۆالر ده‌فرۆشرێ‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪34‬‬

‫ڕۆژنامه‌که‌ ئه‌وه‌ی ئاشکرا کردووه‌ که‌سێک‬ ‫ل ‌ه ئینگلته‌را شتی سه‌یر و سه‌مه‌ره‌ی‬ ‫وه‌رزش���ی ڕوو ده‌دات و نوێترینیشان به‌و بنێشته‌ی هه‌ڵگرتوو‌ه و ب ‌ه ‪ 110‬هه‌زار‬ ‫فرۆشتنی دوایین بنێشتی (سێر ئه‌لێکس دۆالری فرۆشتووه‌‪ ،‬ئه‌و کۆمپانیایه‌شی‬ ‫فێرگه‌سۆن)ـ ‌ه ب ‌ه نزیکه‌ی نیو ملیۆن دۆالر‪ .‬کڕیویه‌تیه‌وه‌ ده‌یخاته‌ مه‌زاده‌وه‌ و پێشبینی‬ ‫ڕۆژنامه‌ی «زه‌سه‌ن» ئاشکرای کردوو‌ه ده‌کرێت ب ‌ه زیاتر ل ‌ه نیو ملیۆن دۆالر‬ ‫(ف��ێ��رگ �ه‌س��ۆن) ل �ه‌ م���اوه‌ی ‪ 27‬ساڵی بفرۆشرێت‪.‬‬ ‫جێگه‌ی باسه‌ (سێر) وه‌کو ته‌مه‌ندرێژترین‬ ‫ڕاب���ردوودا‪ ،‬ب���ه‌رده‌وام ل ‌ه کاتی بردنه‌و‌ه‬ ‫و شکستدا بنێشتی ج��ووه‌‪ ،‬له‌ دوایین ماوه‌ی ڕاهێنه‌رایه‌تی ل ‌ه مێژوودا بۆ ماوه‌ی‬ ‫یاریشدا که‌ ماڵئاوایی ل ‌ه یاریگاکان کرد‪ 27 ،‬ساڵ ڕاهێنه‌ری یانه‌ی مانچسته‌ر یونایتد‬ ‫بوو‪ ،‬کۆتایی ئه‌م وه‌رز‌ه پاش ئه‌نجامدانی‬ ‫بنێشته‌که‌یی ل ‌ه یاریگادا فڕێ دا‪.‬‬

‫‪ 1500‬یاری وازی ل ‌ه پیشه‌ی ڕاهێنه‌رایه‌تی‬ ‫هێنا‪.‬‬

‫رەنـگاوڕەنــگ‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫بیبه‌ر دژی شەلەلە‬ ‫پاركینزن نه‌خۆشییه‌ك ‌ه ك ‌ه ده‌بێت ‌ه هۆی شه‌له‌ل‬ ‫و له‌رز و كه‌مبوونه‌وه‌ی توانای كۆنترۆڵكردن و‬ ‫جواڵندنی ئه‌ندامه‌كانی جه‌سته‌‪ ،‬ئه‌م نه‌خۆشییه‌‬ ‫ئه‌گه‌ری توشبوونی له‌گه‌ڵ زیادبوونی ته‌مه‌ندا‬ ‫به‌رزده‌بێته‌وه‌‪ ،‬توێژینه‌وه‌یه‌كی نوێ ده‌ریخستوه‌‬ ‫ك ‌ه خواردنی توانای به‌رگری جه‌ست ‌ه بۆ ئه‌و‬ ‫نه‌خۆشیی ‌ه زیاد ده‌كات‪.‬‬ ‫توێژینه‌وه‌ك ‌ه ل ‌ه زان��ك��ۆی (واشینگتن)ی‬ ‫ویالیه‌ت ‌ه یه‌كگرتوه‌كان ئه‌نجامدرا‪ ،‬توێژه‌ران بۆیان‬ ‫ده‌ركه‌وت ك ‌ه خواردنی بیبه‌ر (توون یان شیرین)‬ ‫ب ‌ه رێژه‌یه‌كی پێویست یارمه‌تیده‌رێكی باش ‌ه بۆ‬

‫خۆپاراستن ل ‌ه نه‌خۆشی پاركینزن‪.‬‬ ‫به‌پێی دۆزینه‌وه‌كان هۆكاری ئه‌م كاریگه‌رییان ‌ه‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ هه‌بوونی جۆرێك ل ‌ه مادده‌ی‬ ‫(نیكۆین)ی سروشتی ل ‌ه بیبه‌ردا ‪ ،‬خواردنی‬ ‫چه‌ند دانه‌یه‌ك‪ ،‬دوو جار ل ‌ه هه‌فته‌یه‌كدا‪ ،‬ئه‌گه‌ری‬

‫تووشبوون ب ‌ه پاركینزن ب ‌ه سێیه‌كێك كه‌م‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ته‌مات ‌ه و په‌تات ‌ه و باینجانیش به‌‬ ‫رێژه‌یه‌كی كه‌متر ئه‌م كاریگه‌رییه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫جگه‌ره‌ش له‌م روانگه‌یه‌و‌ه سوودی هه‌یه‌‪( .‬نەوا)‬

‫سوده‌كانی توێكڵ ‌ی میوه‌‬ ‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫توێژینه‌وه‌یه‌كی نوێی پزیشكی ده‌ریده‌خات‬ ‫كه‌ توێكڵی الله‌نگی چه‌ند پێكهاته‌یه‌كی‬ ‫تێدای ‌ه كه‌ به‌سود‌ه بۆ له‌شی مرۆڤ خان ‌ه شێر‬ ‫په‌نجه‌یه‌كان له‌ناو ده‌بات‪.‬‬ ‫ت��وێ��ژه‌ره‌ك��ان چه‌ند لێكۆڵینه‌وه‌یان ل ‌ه‬ ‫پێكهاته‌كانی توێكڵی الله‌نگی كردووه‌ بۆیان‬ ‫ده‌ركه‌وتوو‌ه كه‌ سوده‌كانی ل ‌ه سودی توێكڵی‬ ‫پرته‌قاڵ زیاتره‌ ده‌بێت ‌ه هۆی له‌ناوبردنی خان ‌ه‬ ‫شێرپه‌نجه‌یه‌كانی له‌ش‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و توێژه‌رانه ئ��ام��اژه‌ ب �ه‌و‌ه ده‌ك��ه‌ن ك ‌ه‬ ‫توێكڵی ئه‌م میوه‌ی ‌ه چه‌ندین مادده‌ی كیمیاوی‬ ‫تێدایه‌ ك ‌ه ڕێ له‌ هه‌وكردنیش ده‌گرێت ‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌و ئه‌و م��اددان�ه‌ی ل ‌ه توێكڵی‬ ‫پرته‌قاڵدا هه‌ی ‌ه ل ‌ه له‌ سه‌وزه‌كانی بروكلی و‬ ‫قه‌رنابیت و كه‌له‌رمیشدا بوونی‌ هه‌یه‌‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫ی‬ ‫هه‌روه‌ها توێكڵی هه‌ندێك له‌ میوه‌كان ‌‬ ‫تریش چه‌ندین سودیان بۆ له‌ش هه‌یه‌‪.‬‬ ‫پسپۆڕانی بواری ته‌ندروستی ئاماژ‌ه به‌وه‌ش‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ توێكڵی میوه‌كان چه‌ندین سودی‬ ‫ته‌ندروستی هه‌یه‌‪ ،‬توێكڵی به‌شێك له‌ میوه‌كان‬ ‫ده‌خورێن و به‌شێكی تریشیان به‌كارده‌هێن ل ‌ه‬ ‫الیه‌ن مرۆڤه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی چه‌ند توێكلێكی‌ میوه‌تان بۆ‬ ‫لێره‌دا سوود ‌‬ ‫ده‌خه‌ن ‌ه روو‪:‬‬ ‫‪-1‬توێكڵی سێو‪:‬‬ ‫ترشی ئه‌رسۆلیك ك ‌ه له‌ توێكڵی سێودا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬پێست جوان ده‌ك��ات و ماسولكه‌كان‬ ‫به‌هێز ده‌ك��ات‪ ،‬ه�ه‌روه‌ه��ا كۆنترۆڵی ڕێ��ژه‌ی‬ ‫كۆلسترۆل شه‌كری خوێن ده‌كات‪.‬‬ ‫‪-2‬توێكڵی قۆخ‪:‬‬ ‫توێكڵی ئه‌م‬ ‫میوه‌ی ‌ه به‌رگری‬ ‫ل�����ه‌ش ب��ه‌ه��ێ��ز‬ ‫ده‌ك��ات و ژەهر‌ه‬ ‫زیان به‌خشه‌كانی‬ ‫له‌ش له‌ناوده‌بات‪،‬‬ ‫پ��ێ��س��ت ج���وان‬ ‫ده‌كات و چاویش‬ ‫به‌هێز ده‌ك���ات‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ری‬ ‫ت���وش���ب���وون ب ‌ه‬

‫نه‌خۆشییه‌كانی دڵ و شێرپه‌نج ‌ه كه‌مده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪-3‬توێكڵی لیمۆ‪:‬‬ ‫توێكڵی لیمۆ به‌هۆی بونی ترشی ستریك ل ‌ه‬ ‫پێكهاته‌كه‌یدا‪ ،‬چین ‌ه مردووه‌كان سه‌ر پێست‬ ‫الده‌بات و هه‌روه‌ها پێستیش سپی ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ رۆنی‌ زیت دا بدرێت له‌ پێست‬ ‫ئه‌وا نه‌رمی ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪-4‬توێكڵی پرته‌قاڵ‪:‬‬ ‫توێكڵی ئه‌م میوه‌یه‌ مادده‌ی دژ‌ه ئۆكسیدی‬ ‫تێدایه‌ ك ‌ه ڕێژه‌ی كولسترۆل كه‌مده‌كاته‌و‌ه ‪.‬‬ ‫‪-5‬توێكڵی مۆز‪:‬‬ ‫توێكڵی مۆز پاش كواڵندنی و خواردنه‌وه‌ی‬ ‫ئاوه‌كه‌ی سودی بۆ پێست و چاو هه‌ی ‌ه هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌روون ئ��ارام ده‌ك��ات�ه‌وه‌ و م��رۆڤ دڵخۆش‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫‪-6‬توێكڵی كیوی‪:‬‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه خواردنی تویڵكڵ كیوی ئاسان‬ ‫نییه‌‪،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر بخورێت سودی زۆره‌ چونك ‌ه‬ ‫مادده‌ی دژه‌ ئۆكسیدی زۆر تێدایه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌توانرێت له‌گه‌ڵ توێكڵی مۆز بكوڵێنرێت‬ ‫پاشان ئاوه‌كه‌ی بخورێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪-7‬توێكڵی هه‌نار‪:‬‬ ‫توێكڵی هه‌نار پاش كواڵندنی و خواردنه‌وه‌ی‬ ‫ئاوه‌كه‌ی سودی بۆ ناو سكی مرۆڤ ده‌بێت و‬ ‫هه‌روه‌ها چاره‌سه‌ری سكچونیش ده‌كات‪.‬‬

‫‪35‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫چاالکی مەکتەبی سکرتاریەت‬ ‫گفتو گۆی ک��راوەی نێوان چاالکوانانی‬ ‫کۆمەڵی مەدەنی و ڕێکخراوەکانی الوان و‬ ‫میدیا کاران‬ ‫بەمەبەستی پشگیری لە ڕۆژنامەنوس‬ ‫ساالر جاف و ئیدانەکردنی هەڕەشەکانی‬ ‫س��ەرک��ەوت ح��ەس��ەن ب��اژێ��روان��ی ش��اری‬ ‫سلێمانی بزوتەوەی گۆڕان‪ ،‬یەکێتی الوانی‬ ‫دیموکراتی کوردستان گفتو گۆیەکی‬ ‫کراوەی لە نێوان ڕۆژنامەڤانان و چاالکانی‬ ‫کۆمەڵی مەدەنی و ڕێکخراوەکانی الوان‬ ‫ڕێکخست لە گفتو گۆ کراوەکەدا سکرتێری‬ ‫گ��روپ��ی پ��ارێ��زەران��ی الو و گفتوگۆی‬ ‫ماف و بەرگری ڕۆژنامەوانان لە سەندیکای کراوە دەربارەی ڕەوشی داوکاری گشتی لە‬ ‫ڕۆژنامەنوسانی کوردستان ئامادەبوو‪.‬‬ ‫کوردستان‬ ‫کۆمیتەی ب��ەدواداچ��وون��ی ک��ارەک��ان��ی‬ ‫دوای خستنەڕووی ڕوداوەکە ئامادەبوان‬ ‫ل��ە درێ���ژەی چاالکیەکانیدا گروپی کۆنفرانسی نەتەوەیی الوان سەردانی‬ ‫ڕاو سەرنج و تێبینیەکانیان پێشکەشکردو پارێزەرانی الوان کە گروپێکی خۆبەخشی پارتی ئازادی کوردستان دەکات‬ ‫هەر هەوڵێکی پێشلکاریان لەبەرانبەر س��ەر ب��ە یەکێتی الوان���ی دیموکراتی‬ ‫لە بەردەوامی بزاڤەکانی کۆمیتەی بەدوا‬ ‫ڕۆژنامەڤانان ئیدانە کرد‬ ‫کوردستانە‪،‬بە ئامادەبوونی سەرۆکی داچوونی کارەکانی سێیەمین کۆنفراسی‬ ‫هەر لەدانیشتنەکەدا ئەوە خرایە ڕوو بۆ داواکاری گشتی و سەرۆکی فەرمانگەکانی ن���ەت���ەوەی الوان����ی ه���ەر چ���وار بەشی‬ ‫وەها کارێک پێویستی بە کەمپینێک هەیە داواکاری گشتی ولێژنەی یاسای پەرلەمان کوردستان و بە ئامانجی گەیاندنی بڕیارو‬ ‫تا ئەو ڕەفتارانە دووبارە نەبنەوە‬ ‫و سەندیکای پارێزەران و مامۆستایانی ڕاسپاردەکانی کۆنفراسەکە‪،‬‬ ‫شایەنی باسە ڕۆژنامەنوس ساالر جاف زانکۆو یاساناسان و پارێزەران‪،‬لە ژێر ناوی‬ ‫کۆمیتەی بەداوداچوون سەردانی پارتی‬ ‫کە لە ماڵپەڕی سبەی سەر بە بزوتنەوەی ڕۆڵ و پێگەی داواکاری گشتی لەسەروەری ئازادی کوردستانیان کرد‪،‬لە کۆبونەوەیەکدا‬ ‫گ���ۆڕان ک��اردەک��ات ب��ە ه��ۆی نوسینی یاسا گفتو گۆیەکی کراوەی ڕێکخست‬ ‫لەگەڵ بەڕێز حسێن یەزدان پەنا جێگری‬ ‫کۆمێنتێک لە پەیجی تایبەتی سەرکەوت‬ ‫ل��ە گفتو گ��ۆک��ەدا ب��اس ل��ە ڕەوش��ی سەرۆکی پارتی ئازادی کوردستان باس لە‬ ‫ح��ەس��ەن ن��اس��راو ب��ە س��ەرک��ەوت��ی کوبە داواکاری گشتی و گرفت و ئاستەنگە کانی مەبەستی گەیاندنی ئەنجامنامەی کۆنفراس‬ ‫هەڵسوڕای بزوتنەوەی گۆڕان هەڕەشەی بەردەمیان کرا و پاشان هەڵسەنگاندن و و بڕیارو ڕاسپاردەکانی کۆنفراس کرا‬ ‫ئ��ەوەی لێکراوە کە بە فیشەک وەاڵمی خوێندنەوە بۆ پڕۆژەی یاسای داواکاری‬ ‫پاشان بەڕێز حسێن یەزدان پەنا وێڕای‬ ‫دەداتەوە ئەگەر گردەکە جێ نەهێڵێت‬ ‫گشتی کرا کە ئامادەکراوەتا لەپەرلەمان دەستخۆشی لەوەها کارێک ئاماژەی بە‬ ‫باری ئێستای بزاڤی نەتەوەی کردو ڕێزو‬ ‫گفتوگۆی دەربارەوە بکرێ‬ ‫کۆمیتەی ب���ەدوا داچ��وون��ی کارەکانی‬ ‫ساڵوی بەڕێز عەلی قازی سەرۆکی پارتی‬ ‫کۆنفرانسی نەتەوەیی الوان سەردانی‬ ‫کۆبونەوەی نێوان ڕێکخراوەکانی الوان و ئازادی کوردستانی بەالوان گەیاند‬ ‫ئەمیری کۆمەڵی ئیسالمی کوردستان‬ ‫نوێنەرایەتی ‪BDP‬‬ ‫لە بەشێکیتری قسەکانیدا بەڕێز یەزدان‬ ‫ل���ەب���ەردەوام���ی گ��ەی��ان��دن��ی ب��ڕی��ارو‬ ‫ب���ەم���ەب���ەس���ت���ی ه���ەم���اه���ەن���گ���ی و پەنا هەڵوەستەی لەسەر گۆڕانکاریەکانی‬ ‫ڕاس���پ���اردەو ئەنجامەکانی سێیەمین تێکگەیشتنی ن��ێ��وان الوان���ی ب��اش��ورو ناوچەکە کردو بە ئاماژەی ڕووناکی زانی‬ ‫کۆنفرانسی نەتەوەیی الوانی چوار پارچەی باکوری کوردستان‪،‬نوێنەرانی ت��ەواوی بۆ دۆزی ڕەوای کورد‪،‬هەروەها ئامادەیی‬ ‫کوردستان‪،‬کۆمیتەی ب���ەدوا داچ��وون ڕێکخراوەکانی الوانی کوردستان سەردانی پارتی پارتی ئازادی کوردستانی ڕۆژهەاڵتی‬ ‫سەردان بەڕێز مامۆستا عەلی باپیر ئەمیری نوێنەرایەتی پارتی ئاشتی و دیموکراسی بۆ پشگیری و پشتیوانی کۆنفراس دەربڕی‬ ‫کۆمەڵی ئیسالمی کوردستانیان کرد‬ ‫لە دانیشتنێکدا لەگەڵ ئەمیری کۆمەڵی‬ ‫ئیسالمی ب��ڕی��ارو ڕاس��پ��اردەو ئەنجامی‬ ‫کۆنفرانسەکە یان پێڕاگەیانرا‬ ‫پاشان بەڕێزیان پشتیوانی و پاڵپشتی‬ ‫کۆمەڵی ئیسالمی بۆ ئەنجامەکان ڕاگەیاندو‬ ‫تێڕوانین و بۆچونی خۆی لەمەڕ ئەو بزاڤە‬ ‫نەتەوەیە دەرب��ڕی وبەکارێکی گرنگی لە‬ ‫قەڵەمدا‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪36‬‬

‫بە دە پە یان لەشاری هەولێر کرد‪،‬‬ ‫لە کۆبونەوەیەکداچەندین ڕاوسەرنج‬ ‫خرانە ڕوو بەتایبەتی ناحاڵی نەبوونی ئەم‬ ‫دوایەی نێوان ڕێکخراوەکانی الوان لەمەڕ‬ ‫ئەنجامدانی سێیەمین کۆنفراسی نەتەوەی‬ ‫الوان کوردستان‬ ‫هەموو الیەک کۆک بوون لەسەر ئەوەی‬ ‫هەرچی توانا هەیە بیخەنە گەڕ بۆ زێتر‬ ‫لەیەکتر نزیک کردنەوەی الوانی کوردستان‬ ‫و بە ئامانجگرتنی پرسە نەتەوەیەکان و‬ ‫یەکخستنی تواناکان و گوتاری گەنجان‬

‫چــاالکــی‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫و بەکارێکی پیرۆزی وەسفکرد‬ ‫ک���ۆب���ون���ەوەی ن���ێ���وان ک��ۆم��ی��ت��ەی‬ ‫بەدواداچوونی کۆنفراسی نەتەوەی لەگەڵ‬ ‫سکرتێری گشتی ‪YNDK‬‬ ‫ب��ە ئ��ام��ان��ج��ی گ��ەی��ان��دن��ی ب��ڕی��ار و‬ ‫ڕاسپاردەکانی سێیەمین کۆنفراسی نەتەوەی‬ ‫الوانی چوار بەشی کوردستان‪ ،‬کۆمیتەی‬ ‫ب��ەدوا داچ��وون��ی بڕیارو ڕاسپاردەکانی‬ ‫کۆنفراس لەشاری هەولێر سەردانی بەڕێز‬ ‫غەفور مەخموری سکرتێری گشتی یەکێتی‬ ‫نەتەوەیی دیموکراتی کوردستانیان کرد‬ ‫لەدانیشتنێکدا وێڕای گەیاندنی بڕیارو‬ ‫ڕاسپاردەکانی کۆنفراس و خستنەڕووی‬ ‫کۆ ئەنجامی کۆنفراس ‪،‬سکرتێری گشتی‬ ‫یەکێتی نەتەوەیی دیموکراتی کوردستان‬ ‫هەوڵەکانی کۆنفراسی بەرزنرخاند و پاڵ‬ ‫پشتی و پشتیوانی خۆیانی بۆ ئامادەبووان‬ ‫خستەڕوو‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫کۆبونەوەی سکرتێری حزبی دیموکراتی‬ ‫ک��وردس��ت��ان��ی ئ��ێ��ران ل��ەگ��ەڵ کۆمیتەی‬ ‫ب��ەدواداچ��ون��ی ب��ڕی��ارەک��ان��ی کۆنفراسی‬ ‫نەتەوەی الوان‬ ‫ب��ەم��ەب��ەس��ت��ی گ��ەی��ان��دن��ی ب��ڕی��ارو‬ ‫ڕاس��پ��اردەک��ان��ی سێیەمین کۆنفراسی‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ج��ۆرج��ی��ا‪:‬ک��ردن��ەوەی خولی ڕاهێنانی‬ ‫سەرکردایەتی‬ ‫ب��ەب��ەش��داری وەزی���ری ڕۆشنبیری و‬ ‫الوان��ی حکومەتی هەرێمی کوردستان و‬ ‫پەرلەمانتارانی عێراقی و بەڕێوە بەرە‬ ‫گشتیەکان و چاالکوانانی کۆمەڵی مەدنی‬ ‫و بواری الوان و ئافرەتان‪،‬هاوبەندی نێو‬ ‫دەوڵەتی بەها مرۆڤایەتیەکان کە بارەگای‬ ‫سەرەکی لە سویسڕایە ونوێنەرایەتی لە‬ ‫‪ ١٥١‬واڵت و هەرێمی کوردستانیش هەیە‪،‬‬ ‫خولێکی ڕاهێنانی سەرکردایەتی بۆ ماوەی‬ ‫هەفتەیک لە واڵتی جۆرجیا کردەوە‬ ‫لە ڕاهێنانە کەدا چەند بابەتێک پێشکەش‬ ‫دەک��رێ��ن وەک ه��ۆک��ارە سەرەکیەکانی‬ ‫دروست بوونی سەرکردەی نوێ‬

‫نەتەوەی الوانی چوار پارچەی کوردستان‪،‬‬ ‫کۆمیتەی بەداواداچوون سەردانی بەڕێز‬ ‫مستەفا هیجری سکرتێری گشتی حزبی‬ ‫دیموکراتی کوردستانی ئێرانیان کرد‬ ‫لە کۆبونەوەیەکدا بڕیارو ئەنجامەکانی‬ ‫سێیەمین کۆنفراس بە بەڕێزیان ڕاگەیانراو‬ ‫پەیامی الوانی بەشداربوو کە بریتی بوو‬ ‫ل��ە یەکستنی گ��وت��ارەک��ان ب��ۆ ئامانجە‬ ‫نەتەوەیەکان دوپات کرایەوە‬ ‫پاشان بەڕێز مستەفا هیجری پشتیوانی‬ ‫خۆی و حزبی دیموکراتی کوردستانی‬ ‫ئێرانی ل��ە بڕیاروهەنگاوەکانی الوان‬ ‫دەربڕی وستیاشی هەوڵە نەتەوەیەکانی‬ ‫ڕێکخراوەکانی کردودەستخۆشانەی کۆتای‬ ‫کارەکانی کۆنفراسەکەی لە بەشداربووان‬ ‫کردو بەرزی هەڵسەنگاند‬ ‫کۆبونەوەی نێوان ئەمینداری یەکگرتوی‬ ‫ئیسالمی و کۆمیتەی ب��ەدوا داچوونی‬ ‫شێخان ك��ردن��ەوەی قوتابخانەیەكی‬ ‫بڕیارەکانی سێیەمین کۆنفراسی نەتەوەی تایكواندۆ‬ ‫الوان‬ ‫بە ئامادەبوونی عەلی عەونی بەرپرسی‬ ‫لقی ‪20‬ی شێخان و ئیسماعیل مستەفا‬ ‫بە مەبەستی گەیاندنی بڕیارەکانی قایمقام و ئومێد خۆشناو سكرتێری‬ ‫سێیەمین ک��ۆن��ف��راس��ی ن���ەت���ەوەی الوان یەكێتی الوان و كارگێڕانی سكرتاریەت‪،‬‬ ‫‪،‬ک��ۆم��ی��ت��ەی ب���ەدوا داچ��ون��ی ب��ڕی��ارەک��ان بەرپرسانی حزبی و حكومی و الوانێكی‬ ‫س��ەردان��ی بەڕێز مامۆستا محمد ف��ەرەج زۆری دەڤەرەكە‪ ،‬لە شێخان لەسەر ئەركی‬ ‫ئەمینداری گشتی یەكگرتووی ئیسالمی یەكێتی الوان��ی دیموكراتی كوردستان‬ ‫كوردستانیان کرد‬ ‫قوتابخانەیەكی ت��ای��ب��ەت ب��ەوەرزش��ی‬ ‫ل��ەدی��دارەک��ەدا ب��ڕی��ارو ئەنجامەکانی ت��ای��ك��وان��دۆك��رای��ەوە‪ ،‬ك��ە مەراسیمی‬ ‫کۆنفراس بۆ بەڕێز ئەمینداری گشتی كردنەوەكە بە نمایشێكی تایكواندۆ و لەش‬ ‫یەکگرتووی ئیسالمی ڕوونکرایەوەو کارو جوانی دەستیپێكرد‪.‬‬ ‫ئامانجەکانی کۆنفراسەکە ڕووناکی خرایە‬ ‫قوتابخانەكە بەسیستەمێكی ن��وێ‌ و‬ ‫سەر‬ ‫پێشكەوت كاردەكا و راهێنەری بەتوانا‬ ‫پاشان ئەمینداری گشتی پشتیوانی وانەی تایبەت بە هونەرەكە پێشكەش بە‬ ‫یەكگرتووی ئیسالمی كوردستانی بە بەشداربوان دەكەن‪.‬‬ ‫ئامادەبووان ڕاگەیاندن بۆ هەر هەولێكی‬ ‫هەمان رۆژ پێشەنگایەكی شێوەكاری بۆ‬ ‫دڵسۆزانەی الوان و هیوای خواست كە هونەرمەند ناز عەلی كرایەوە‪ ،‬كە سەرجەم‬ ‫بازنەكە فراوانتربكەن و گشت تواناكان لە وێنەكان گوازشتیان لە سروشت دەكرد‪.‬‬ ‫خۆبگرن‬ ‫وەكو پێزانینش بۆ ماندبوون و هەوڵی‬ ‫ئ��ەم��ی��ن��داری ی��ەک��گ��رت��وی ئیسالمی بەردەوامیان لە خزمەتكردنی توێژی الوان‬ ‫کوردستان وێڕای دەسخۆشی بۆ کارەکانی لەسنوری شێخان‪ 31 ،‬الوی كور و كچ‬ ‫کۆنفراس و هیواخواستنی زێتر سەرکەوتن خەاڵتكران‪.‬‬ ‫گوتی چاوەروانی ئایندەیەكی گەشین لە‬ ‫نەوەكانی نوێ‌ كە ناكۆكی و پەژارەكانی‬ ‫ناوخۆیان نەدیوە و ئومێدەوارم كە بتوانن‬ ‫زیاترلە گەورەكانی پێش خۆتان برەو‬ ‫بەگیانی لێبوردەیی و پێكەوەژیان بدەن‬ ‫و بەشداری بكەن لە بڕیاری سیاسی لە‬ ‫كوردستان و كاریگەربن لەسەر توێژی الوان‬ ‫و ئاڕاستەیان بكەن بۆ داهاتوویەكی گەش‬ ‫و دووركەوتنەوە لە فەوزا و شەڕە قسەی‬ ‫سەر فەیسبووك و تۆرەكۆمەاڵیەتیەكان‬ ‫و پێویستە الوی كورد لە بری تەشهیر‬ ‫و ناوزراندن‪ ،‬كار بۆ یەكخستنی تواناكان‬ ‫بكات و بەهیممەتێكی ب��ەرزەوە بیر لە‬ ‫پرۆژەی گەورەتر بكاتەوە و بکۆشێت بۆ‬ ‫بەشداركردنی الوان لە كایەی سیاسی و‬ ‫كۆمەاڵیەتیەكاندا‪.‬‬

‫‪37‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫ناوەندی بااڵی ئاكرێ‬ ‫ناوەندا چاالكی بوتان‬ ‫كوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو‬ ‫ڤەكرن بو ‪ 32‬تیپین سنورێ ناوەندا وان ل‬ ‫كومەلگەها بیشیریان ‪0‬‬ ‫كوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو‬ ‫ڤەكرن بو ‪ 34‬تیپین سنورێ ناوەندا وان ل‬ ‫ناحیا كەلەك ‪0‬‬ ‫ناوەندا چاالكی بجیل‬ ‫كوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو‬ ‫ڤەكرن بو ‪ 16‬تیپین سنورێ ناوەندا وان‬ ‫ل گوندێ نهاڤا‬ ‫كوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو‬

‫ڤەكرن بو ‪ 42‬تیپین سنورێ ناوەندا وان ل‬ ‫سەنتەرێ ناحیا بجیل‬ ‫ناوەندا چاالكی گردەسین‬ ‫خولەكا توپا پێ ڤەكر بو ‪ 28‬تیپین‬ ‫سنورێ ناوەندا خو‬ ‫خولەكا توپا س��ەر مێز ڤەكر بو ‪24‬‬ ‫یاریزانین سنورێ ناوەندا خو ل سەنتەرێ‬ ‫ناحیا گردەسین ‪0‬‬ ‫ناوەندا چاالكی بەردەرەش‬ ‫كوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو‬ ‫ڤەكرن بو ‪ 28‬تیپین سنورێ ناوەندا وان ل‬ ‫گوندێ (كانیالن)‬

‫كوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو‬ ‫ڤەكرن بو ‪ 32‬تیپین سنورێ ناوەندا وان ل‬ ‫گوندێ (ئیسماوا) ‪0‬‬ ‫كوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو‬ ‫ڤەكرن بو ‪ 42‬تیپین سنورێ ناوەندا ل‬ ‫سەنتەرێ قەزا بەردەرەش‬ ‫ناوەندا چاالكی ئازادی‬ ‫مەراسونەكا غاردانێ ئامادەكربو بو‬ ‫(‪ )45‬الوین سنورێ ناوەندا خو‬ ‫ناوەندا چاالكی دینارتە‬ ‫كوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو‬ ‫ڤەكرن بو (‪ )28‬تیپین سنورێ ناوەندا وان‬

‫ناوەندی بااڵی مەخمور‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی‬ ‫قوشتەپە‬ ‫سازكردنی كۆرێكی ف��راوان بۆ(هێمن‬ ‫هەورامی) ئەندامی ئەنجومەنی سەركردایەتی‬ ‫(پ‪.‬د‪.‬ك) و بەرپرسی پەیوەندیەكانی‬ ‫دەرەوەی هەرێم‪،‬لەژێر ناونیشانی (هەرێمی‬ ‫كوردستان لەنێوان هاوكێشەی سیاسی‬ ‫ناوخۆیی و دەرەكی دا)‬ ‫كۆتایی هێنا بەخولی وەرزش��ی تۆپێ‬ ‫كەبۆسەرجەم تیپەكانی گوندەكانی سەر‬ ‫بەناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی‬ ‫قوشتەپە رێكخرابوو‬ ‫كۆتایی هێنا بەدووەمین فیستییڤاڵی‬ ‫وەرزشی بارزانی نەمر كەماوەیەك لەمەوبەر‬ ‫بۆتیپەكانی خۆی رێكی خست بوو‬ ‫بەهاوكاری بەرێوەبەری ناحیەی قوشتەپە‬ ‫هەڵسا بەخەاڵتكردنی چەند قوتابخانەیەك‬ ‫كەگرنگی زۆریان بەپاك وخاوێنی داوە‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪38‬‬

‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی‬ ‫گوێر‬ ‫بەهاوكاری مانگی سوری عێراقی لقی‬ ‫موسڵ كۆتایی هێنا بەخولی فێربوونی‬

‫مەخموور‬ ‫كۆتایی هێنا بەدووەمین فیستییڤاڵی‬ ‫وەرزشی بارزانی نەمر كەماوەیەك لەمەوبەر‬ ‫بۆتیپەكانی رێكخست بوو ‪.‬‬

‫دوورم���ان بۆئافرەتانی ش��ارەدی��ێ گوێر‬ ‫كەتیایدا ‪ 10‬ئافرەت بەشداربوون و دواتر‬ ‫لەالیەن ئامادەبووانەوە (‪ )5‬ئافرەتی یەكەم‬ ‫هەریەكەو مەكینەیەكیان بەدیاری وەرگرت‬ ‫و (‪ )5‬كەی تریش هەریەكەو مێزێك لەگەڵ‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی‬ ‫ئوتوویەك و مەبلەغێك خەاڵتكران‬ ‫كۆتایی هێنا بەخولی وەرزش��ی تۆپی شەمامك‬ ‫كردنەوەی خولی بالە بۆ وەرزشوانان و‬ ‫پیێ ی كەماوەیەك لەمەوپێش بۆسەرجەم‬ ‫هەوادارنی ئەم یاریە‬ ‫تیپەكانی سنوری خۆی رێكی خستبوو‪.‬‬ ‫دوو یاریگا رادەستی الوانی ئەم دەڤەرە‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی‬ ‫كرا یاریگایەكی ‪ 11‬یاریزانی لەسەنتەری‬ ‫كانی قرژاڵە‬ ‫گوێر و ئەوەی تر لەگوندی گامێش تەپە‬ ‫كردنەوەی یاریگای چیمەنی دەستكرد‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی لەگوندی الجان كەلەالیەن كۆمپانیای اربیل‬ ‫ستیل دروستكراوە‬ ‫كندێناوە‬ ‫كردنەوەی خولی وەرزش��ی تۆپی پێی‬ ‫كۆتایی هێنا بەخولی وەرزش��ی تۆپی‬ ‫پێی كەماوەیەك لەمەوپێش بۆسەرجەم بۆسەرجەم تیپەكانی سنوری خۆی‬ ‫كۆتایی هێنا بەخولی وەرزش��ی تۆپی‬ ‫تیپەكانی سنوری خۆی رێكی خستبوو‪.‬‬ ‫كۆتایی هێنا بەدووەمین فیستییڤاڵی پیێ ی كەبۆسەرجەم تیپەكانی سنوری‬ ‫وەرزشی بارزانی نەمر كەماوەیەك لەمەوبەر خۆی ئەنجامی دابوو‬ ‫كۆتایی هێنا بەدووەمین فیستییڤاڵی‬ ‫بۆتیپەكانی رێكخست بوو‬ ‫وەرزشی‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی‬

‫چــاالکــی‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫ناوەندی بااڵی ڕانیە‬ ‫ئەنجامدانی یاریەكی دۆستانە بۆ هەردوو‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی خۆشناوەتی پیرۆزی بارزانی‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی سەنگەسەر تیپی وەرزشی كێوەڕەشی رانییە و راپەڕینی‬ ‫دابەش كردنی (‪ )34‬تاخم سێت و (‪)34‬‬ ‫خولێكی تۆپی پێی فوتساڵی بۆ (‪ )10‬تیپی چەمچەماڵ لە یاریگای كۆمەڵگای وەرزشی‬ ‫تۆپی بەسەر (‪ )34‬تیپی وەرزشی سنوری‬ ‫رانییە‪.‬‬ ‫وەرزشی سنورەكەی كردەوە ‪.‬‬ ‫ناوەندی خۆشناوەتی‪.‬‬ ‫ب��ە ش����داری ك���رد ل��ە ی���ادك���ردن���ەوەی‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی بیتوێن‬ ‫كۆتایی هێنا بەخولێكی تۆپی پێی فوتساڵ‬ ‫خولێكی تۆپی پێی فوتساڵی بۆ (‪ )8‬تیپی بۆمبارانكردنی شاری قەاڵدزێ‪.‬‬ ‫كەبۆ (‪ )30‬تیپی وەرزش���ی سنورەكەی‬ ‫بەمەبەستی پیرۆزبایكردنی (‪)39‬یەمین‬ ‫وەرزشی سنورەكەی كردەوە ‪.‬‬ ‫كردبۆوە ‪.‬‬ ‫ساڵیادی دامەزراندنی كۆمەڵەی خوێندكارانی‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی ڕانیە‬ ‫ناوەندی بااڵ‬ ‫س��ازدان��ی ی��اری��ەك��ی دۆس��ت��ان��ە لەنێوان كوردستان سەردانی لقی راپەڕینی كۆمەڵەی‬ ‫سەردانی مەزاری نەمرانمان كرد بەمەبەستی‬ ‫خوێندكارانی كرد‪.‬‬ ‫دووپاتكردنەوەی بەڵێن و وەفا بۆ رێبازی كێوەرەش و قەاڵ‪.‬‬

‫الوی سنوری ئەنجامی دابوو‪.‬‬ ‫ن��اوەن��دی چاالكی وپێگەیاندنی الوان��ی‬ ‫كۆیە‬ ‫دابەشكردنی جل و بەرگی وەرزشی بەسەر‬ ‫تیپە وەرزشیەكانی سنوری ‪.‬‬ ‫خەاڵتی رێزلێنان بۆ(قادر بەشدار) لەهۆلی‬ ‫نەجیبەخان ‪.‬‬ ‫ن��اوەن��دی چاالكی وپێگەیاندنی الوان��ی‬ ‫شەقاڵوە‬ ‫ك��ردن��ەوەی پێشانگایەكی فۆتۆ لەهۆلی‬

‫لیژنەی ناوچەی شەقاڵوە ‪.‬‬ ‫پێشبركێی پرسیار و وەاڵمی ئەنجامدا بۆ‬ ‫سەرجەم گرووپەكانی چاالكی سنوری ‪.‬‬ ‫ن��اوەن��دی چاالكی وپێگەیاندنی الوان��ی‬ ‫هیران‬ ‫كۆتایی هێنا بەخولی تۆپی پێی بچوككراوە‬ ‫سمینارێكی ئەنجامدا بۆ دكتۆر (ئاری‬ ‫محمد) ش��ارەزا لەبواری مادە هۆشبەرەكان‬ ‫لەژێرناونیشانی (كاریگەری مادە هۆشبەرەكان‬ ‫لەسەركۆمەڵگا)‬

‫ناوەندی بااڵی هەولێر‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫سازكردنی كۆرێك بۆبەرێز (ساسان عونی)‬ ‫لەیادی ئەنفال پێشانگایەكی شێوەكاری‬ ‫بۆمامۆستا(چیا) كردەوە‬ ‫دابەشكردنی كۆمەك وهاوكاری بۆ‪70‬ماڵی‬ ‫ئاوارەی رۆژئاوا‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی یەك‬ ‫كردنەوەی خولی تۆپی پێ بۆ‪26‬یاریزان‪.‬‬ ‫سازدانی سمیناربۆ دكتۆر فازل علی‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی دوو‬ ‫كردنەوەی خولێكی شەترەنج بۆ‪16‬یاریزانی‬ ‫سنوری خۆی‬

‫ك��ردن��ەوەی خولی تۆپی پێ بەبۆنەی‬ ‫‪18‬شوبات بۆ‪80‬تیپی سنوری خۆی‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی سێ‬ ‫ك��ردن��ەوەی خولی دورم��ان بۆئافرەتانی‬ ‫سنوری خۆی‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولی كۆمپیوتەر‪.‬‬ ‫ك���ردن���ەوەی خ��ول��ی ف��ێ��رب��وون��ی زمانی‬ ‫ئینگلیزی‪.‬‬ ‫كۆتایی هێنانی خولی فێربوونی زمانی‬ ‫عەرەبی‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی چوار‪.‬‬

‫كۆتایی هێنان بەخولی برایەتی بەچاودێری‬ ‫(مقدم هێرش)‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولی شەترەنج بۆ‪16‬یاریزان‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولی دوورمان بۆ ‪30‬ئافرەت‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولی زمانی ئینگلیزی بۆكچ‬ ‫وكوران‪.‬‬ ‫ن��اوەن��دی چاالكی وپێگەیاندنی قەاڵی‬ ‫هەولێر‪.‬‬ ‫كردنەوەی فێركردنی ئەنتەرنێت‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولی زمانی ئینگلیزی بۆكچ‬ ‫وكوران‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ن��اوەن��دی چاالكی وپێگەیاندنی الوان��ی‬ ‫هەریر‬ ‫داب��ەش��ك��ردن��ی ج��ل وب��ەرگ��ی وەرزش���ی‬ ‫بەسەرسەرجەم تیپە وەرزشیەكانی سنوری‪.‬‬ ‫كۆتایی هێنا بەخولی تۆپی پێی بچوككراوە‬ ‫كە بۆ (‪ )25‬تیپی وەرزشی سنوری ئەنجامی‬ ‫دابوو‪.‬‬ ‫ن��اوەن��دی چاالكی وپێگەیاندنی الوان��ی‬ ‫سەفین‬ ‫كۆتایی هێنا بەخولی (تێنس) كە بۆ(‪)26‬‬

‫ناوەندی بااڵی سەفین‬

‫‪39‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪May 2013 No 192‬‬

‫ب��ەره��ەڤ ك��رن��ا ئاهنكەكا ج��ەم��اوەری ل‬ ‫ق��ەزا تلكیف بۆ راگەهاندن لیستا (برایەتی‬ ‫وپێكەڤەژیانێ) كەتێدا هەمی كادریت ئامادە‬ ‫بوون‪.‬‬ ‫ئاهنكا راگەهاندنا لیستا (احرار الشبك) كر كە‬ ‫ب هەڤ كاری دگەل ناوەندا بااڵ هاتببو رێكخستن‬ ‫رابین ب هەوەكادار چاندنێ ل مەزارێن برایتێن‬ ‫ئیزدی ومەسیحی ب هەلكەفتا ژ دای��ك بوونا‬ ‫بارزانیێ نەمر‪.‬‬ ‫ڤەكرنا بێشانگەهەگا ویێن بارزانیێ نەمر‬ ‫ڤەكرنا بێشانگەهەگا ویێن كارەساتا حەلبچا‬ ‫شەهید ل قەزا تلكیف‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی باشیك‬ ‫ڤەكرن خولەكا توپا پی بناڤی خوال لیستا‬ ‫برایەتی وپێكەڤەژیانێ یاژمارە ‪469‬ب بەشداریا‬ ‫‪ 24‬تیپێن وەرزشی‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی تلكێف‬ ‫كوتایی ئینانا خولەكا وەرزشی سكرێ مووسل‬ ‫ل ناحیا وانكێ‪ ،‬دابشكرانا جل و بەرگن وەرزشی‬ ‫ڤەكرنا خولەكا درۆمانێ بۆ ‪ 40‬الوێن كچ كو‬ ‫ڤەكرن خولەكا توپا پی بناڤی خوال لیستا‬ ‫برایەتی وپێكەڤەژیانێ یاژمارە ‪469‬ب بەشداریا‬

‫ناوەندی بااڵ موسڵ‬ ‫‪ 24‬تیپێن وەرزشی ئو چل وبەرك ل سەر هەمی‬ ‫تیپا هاتنە دابەش كرن‬ ‫خولەكا درۆمانی ب كوتایی هات باكۆ هاتیە‬ ‫ڤەكرن بۆ زیاتر ‪ 25‬ئافرەتێن الو ب ئامادە بوونا‬ ‫بەرپرسێ لیژنێ‪.‬‬ ‫ڤەكرنا خولەكا توپا پێ ل هەر دوو كوندێن‬ ‫سادە و بەعوێزە ب بەشدارییا ‪ 16‬تیپێن وەرزشی‬ ‫بناڤێ كوتا شەبەك‬ ‫ڤەكرنا خولەكا توپا پێ ل سەنتەری قەزا‬ ‫تالكیف ب بەشدارییا ‪ 16‬تیپێن وەرزشی بناڤێ‬ ‫لیستا برایەتی وپیكەڤەژیان‪.‬‬ ‫ڤەكرنا خولەكا توپا پێ ل ناحیا وانكی ب‬ ‫بەشدارییا ‪ 12‬تیپێن وەرزشی بناڤێ لیستا برایەتی‬ ‫وپیكەڤەژیان‪.‬‬ ‫دابەش كرنا زیاتر ل ‪ 20‬توپێن وەرزش ل سەر‬ ‫كروپێن ناڤ سەنتەری قەزایێ توپا پێ – بااڵ‬ ‫– سەبەتە‪.‬‬ ‫دابەش كرنا زیاتر ل ‪ 100‬توپێن وەرزشی ل‬ ‫كوندێ تلسقف و كوندی بەعویزە‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی بەرتلە‬ ‫خولەكا توپاپی هاتە ڤەكرن ب بەشداریا ‪16‬‬ ‫تیپا ب هەلكەفتا هەلبژاتنێن‬

‫خولەكا توپا پی بناڤی خوال لیستا كوتا‬ ‫شەبەكا یا ژمارە ‪538‬‬ ‫خولەكا توپا پێ ب كوتایی هات باكۆ هاتە‬ ‫ڤەكرن ل ناحیا برتلە ب بەشدارییا ‪ 16‬تیپا بناڤێ‬ ‫خوال كوردستان‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی قەرەقوش‬ ‫ڤەكرنا (پێشانكەهەكا) ویێن بارزانیێ نەمر ب‬ ‫هەلكەف‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی كوكجلی‬ ‫خولەكا توپا پی بناڤی خوال لیستا كوتا‬ ‫شەبەكا یا ژمارە ‪ 538‬ب بەشداریا ‪ 12‬تیپا ئو‬ ‫چل وبەرك ل سەر هەمی تیپا هاتنە دابەش كرن‪.‬‬ ‫هاتە ڤەكرن خولەكا توپا بااڵ بناڤی خوال لیستا‬ ‫كوتا شەبەكا یا ژمارە ‪ 538‬ب بەشداریا ‪ 16‬تیپا‪.‬‬ ‫خولەكا توپا پێ ب كوتایی هات كە تێدا ‪18‬‬ ‫تیب بەشدار بوون ب ناڤێ كوتا شەبەك‪.‬‬ ‫خولەكا توپا پێ ب كوتایی هات باكۆ هاتە‬ ‫ڤەكرن ل كوكجلی ب بەشدارییا ‪ 16‬تیپا بناڤێ‬ ‫خوال كوردستان‪.‬‬ ‫خولەكا توپا بااڵ ب كوتایی هات ل كوندی‬ ‫توبزاوە كە ‪ 16‬تیپێن بەشدار بوون‪.‬‬

‫ناوەندی بااڵی شارەزوور‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪40‬‬

‫لەگەڵ ڕێكخراوی چاودێری كوردۆ ساید(چاك)‬ ‫لە یادی كارەساتی ئەنفالدا هەستا بە كردنەوەی‬ ‫پێشانگایەكی هاوبەشی شێوەكاری بۆ پێنج قوتابی‬ ‫پەیمانگای هونەرە جوانەكانی هەڵەبجە‪ ،‬هاوكات‬ ‫لەگەڵ پێشكەشكردنی كورتەنمایشێك‪.‬‬ ‫ن��اوەن��دی چاالكی هەڵەبجە بەشداریانكرد لە‬ ‫هەڵمەتی ناشتنی نەمام كە زانكۆی كۆمار پێشكەشی‬ ‫هەڵەبجەی كردبوو‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی هەڵەبجە بەشداری جدیانكرد لە‬ ‫دەستەی ڤێستیڤاڵی ‪ 25‬هەمین ساڵیادی كیمیابارانی‬ ‫هەڵەبجە‪.‬‬ ‫ن��اوەن��دی چ��االك��ی هەڵەبجە ش���ەوی ‪ 16‬ـ ‪3‬‬ ‫بەشداریانكرد لە چاالكی هەڵدانی باڵۆن كە لە سەر‬ ‫مەزاری شەهیدان ئەنجامدرا‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی زەڕایەن هەستا بە دروستكردنی‬ ‫گروپی مۆسیقای زەڕایەن كە ژمارەیان (‪ )10‬ئەندامە‪.‬‬ ‫ن��اوەن��دی چ��االك��ی زەڕای���ەن بەشداریانكرد لە‬

‫ڕێوڕەسمی زانست و عیرفانی مەولەوی شاعیر كە‬ ‫لە گوندی سەرشاتەی سەر بە ناوچەی تاوەگۆز‬ ‫بەڕێوەچوو‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی زەڕایەن هەستان بە كڕینی تۆپی‬ ‫پێ و شەبەكە بۆ یاریگای تۆپی پێی نەسر لە سنوری‬ ‫ناوەندی چاالكیان‪.‬‬ ‫ن��اوەن��دی چ��االك��ی س��ەی��دس��ادق ل��ە مەڕاسیمی‬ ‫ساڵیادی ڕۆژنامەی كوردی بەشداربووین و بەرپرسی‬ ‫ناوەندیشیان وەك چاالكوانێكی ب��واری مەدەنی‬ ‫خەاڵتی ڕێزلێنانی پێ بەخشرا‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی سەیدسادق بەشداریانكرد لە‬ ‫پێشانگای تایبەتی فۆتۆگرافەری فۆتۆگرافەر ئەنوەر‬ ‫حمە غەریب ‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی خورماڵ بەشداریانكرد لە خولی‬ ‫پالنی ستراتیجی تاكە كەسی كە لەالیەن مامۆستایانی‬ ‫پێشەنگ ڕێكخرابوو‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی خورماڵ كۆتایی هێنا بە خولێكی‬

‫تۆپی پێ كە بۆ ‪ 12‬تیپی سنورەكەیان كردبوویانەوە‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی خورماڵ هەستا بە دابینكردنی‬ ‫پێداویستی وەرزشی بۆ تیپێكی وەرزشی سنورەكەیان‬ ‫ن��اوەن��دی چاالكی ش���ارەزور بەشداریانكرد لە‬ ‫لیژنەیەكی ڕاپرسی بۆ ئەنجامدانی ڕاپرسیەك كە‬ ‫لیژنەی ناوچەی شارەزووری پارتی پێی هەستابوو‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی شارەزوور هەستان بە چاپكردنی‬ ‫(‪ )70‬مەلزەمە بۆ قوتابیانی پۆلی ‪12‬ی ئامادەیی‬ ‫شەهید دانا لە سنورەكەیان‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی شارەزوور هەستا بە دابەشكردنی‬ ‫پێداویستی وەرزشی بە سەر (‪ )10‬تیپی وەرزشی‬ ‫سنورەكەیان‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی سیروان هەستا بە كردنەوەی خولی‬ ‫تۆپی پێ بۆ ‪ 16‬تیپی وەرزشی ناحیەی سیروان ‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی سیروانا هەستا بە كردنەوەی‬ ‫خولی وەرزشی شەتڕەنج بۆئارەزوومەندانی ئەم بوارە‬ ‫لە سنورەكەیان‪.‬‬

‫راگەیەندراوی سێیەمن كۆنفرانسی نەتەوەیی‬ ‫الوانی هەر چوار پارچەی كوردستان‬ ‫لە رۆژانی ‪ 2013/4/27-26‬لە كەمپی دومیز‪ ،‬لە ژێر دروشمی لە پێناو‬ ‫یەكگوتاری نەتەوەیی الوانی كورد‪ ،‬سێیەمین كۆنفرانسی نەتەوەیی الوانی‬ ‫چوار پارچەی كوردستان بە ئامادەبوونی ‪ 250‬ئەندام كە نوێنەرایەتی ‪76‬‬ ‫رێكخراوی الوانی هەرچوار پارچەی كوردستان دەكەن بەڕێوەچوو‪ ،‬كۆنفرانسەكە‬ ‫تەوەرەكانی بریتی بوون لە روانینی الوان بۆ شۆڕشی نەتەوەیی كورد‪ ،‬هۆكاری‬ ‫دروستنەبوونی دەوڵەتی كوردی لە روانگەی الوانەوە‪ ،‬داخوازیەكانی الوان و‬ ‫ئینتیمای نەتەوەییان‪ ،‬هەوڵدان بۆ بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی‪.‬‬ ‫پاش بەردەوام بوونی لە دوو رۆژ بڕیاری لەسەر ئەو خااڵنەی خوارەوە درا‪.‬‬ ‫‪-1‬پشگیری لە خەباتی نەتەوەیی كورد دەكەین لەهەموو بەشەكانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬پاراستن و رێزگرتن لە بەهاو سەروەریە نەتەوەییەكان بە ئەركی‬ ‫هەموو الوانی كورد دادەنرێ‪.‬‬ ‫‪-2‬بەكارهێنانی دەستەواژەی (باشور و باكور و رۆژهەاڵت و رۆژئاوایی)‬ ‫كوردستان لەبری ناوی واڵتی داگیركاری كوردستان‪.‬‬ ‫‪-3‬داواكارین لەكاتی بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی كورد‪ ،‬رۆژی شەهیدانی‬ ‫كورد دیاری بكرێت‪ ،‬سێ یەم كۆنفرانس پێشنیار دەكات رۆژی شەهید بوونی‬ ‫پێشەوا قازی محمد بە رۆژی شەهیدی كورد دیاری بكرێ‪.‬‬ ‫‪-4‬كاركردن بۆ چەسپاندنی یەكگوتاری لەسەر ستراتیژی دیاریكردنی مافی‬ ‫چارەنووسی نەتەوەیی كورد‪.‬‬ ‫‪-5‬رێگرتن لە شێواندنی مێژوو و كەلتوری كورد و ناساندنی بەنەوەی نوێ‪.‬‬ ‫‪-6‬هەوڵدان بۆ بنیادنانی ژینگەیەكی تەندروست لە هەموو بوارەكان‪.‬‬ ‫‪-7‬هەوڵدان بۆ پێكهێنانی كۆمەڵگەیەكی مرۆڤ ساالر لەسەر بنەمای‬ ‫پابەندبوون بە جاڕنامەی مافی مرۆڤ‪ ،‬لە هەمان كاتدا پێوستە لەهەر شوێنێك‬ ‫مافی تاكێكی كورد پێشێلكرا سەرجەم الوانی كورد لە پێناو ئیدانەكردنیدا‬ ‫هاو هەڵوێستبن‪.‬‬ ‫‪-8‬پشگیری لەهەر چەشنە هەوڵێكی ئاشتیانە لە باكوری كوردستان دەكەین‬ ‫بە مەرجێك خزمەت بۆ وەدیهێنانی مافەڕەواكانی گەلی كورد لە باكوری‬ ‫كوردستان بكات و گەل چارەنووسی خۆی دیاریبكات‪.‬‬ ‫‪-9‬پێوستە شەڕی براكوژی بەهەر پاساوێك بێت دووبارە نەبێتەوە‪ ،‬هەر‬ ‫الیەنێك دووبارەی بكاتەوە پێوستە شەرمەزار بكرێت و رێگری لێبكرێ لەهەموو‬ ‫كوردستان بە تایبەت رۆژئاوای كوردستان‪.‬‬ ‫‪-10‬پشگیری لە شۆڕشی رۆژئاوای كوردستان دەكەین و دژی هەر هەوڵێكی‬ ‫پەرتبوونی ریزەكانی گەل دەوەستینەوە‪ ،‬داواكارین لە چوارچێوەی هەرێمێكی‬ ‫فیدراڵ بە مافەكانی خۆیان بگەن‪.‬‬ ‫‪-11‬لە بەرامبەر سیاسەتی تواندنەوەی زمانی كوردی دەوەستینەوە و‬ ‫داواكارین زمانی ستاندار بێتە ئاراوە‪.‬‬ ‫‪-12‬داوای گەڕاندنەوەی كەركووك و ناوچە دابڕێندراوەكان بۆ سەر هەرێمی‬

‫كوردستان دەكەین‪.‬‬ ‫‪-13‬ئیدانەی ئەو كۆمەڵكوژیانە دەكەین كە رژێمی ئەسەد پەیڕەوی دەكات‪،‬‬ ‫داوا لە كۆمەڵی نێودەوڵەتی دەكەین لە ئاستی پێشێلكاری مافەكانیان بێتە‬ ‫دەنگ‪.‬‬ ‫‪-14‬ئێمە وەكو الوانی هەر چوار پارچەی كوردستان وێڕای پشگیریمان لە‬ ‫خەباتی سەرجەم بەشەكانی كوردستان‪ ،‬ئیدانەی هەر هەوڵێكی خۆسەپاندن و‬ ‫بە الڕێدا بردنی خەباتیان دەكەین‬ ‫‪-15‬بەردەوامبوون لە هەوڵی پێكهێنانی فیدراسیۆنی رێكخراوەكانی الوانی‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫‪-16‬ئێمە وەك الوانی كورد مادە هۆشبەرەكان بەچەكی كاریگەر لە پێناو‬ ‫لەناوبردنی بیری نەتەوەیی كورد دادەنێین و دژی دەوەستینەوە‪.‬‬ ‫‪-17‬هەوڵدان بۆ بەرەنگار بوونەوەی توندوتیژی دژی ئافرەتان‪.‬‬ ‫‪-18‬پێوستە لەسەر حكوومەتی هەرێمی كوردستان زەمینە بڕەخسێنێ‬ ‫بۆ الوانی بەشەكانی تری كوردستان كە نیشتەجێی هەرێمن‪ ،‬كێشەكانیان‬ ‫چارەسەربكرێ‪.‬‬ ‫‪-19‬كۆنفرانسی الوانی كورد كۆمەڵكوژی روبۆسكی شەرمەزار دەكات و‬ ‫داواكارە ئەنجامدەرانی ئاشكرابكرێن و بدرێنە دادگا‪.‬‬ ‫‪-20‬كۆنفرانسی الوانی كورد دژی پێشێلكردنی مافی نووسەر و ئەدیب و‬ ‫رۆژنامەنووسانە كە لە روی ئایدۆلۆژیەوە لەالیەن هەر الیەنێكەوە بكرێ ‪.‬‬ ‫‪-21‬بۆ سود وەرگرتن لە توانا لە بن نەهاتوەكانی الوان پێویستە لە كایە‬ ‫سیاسی و كۆمەاڵیەتی و ئیداریەكان بەشداری یان پێبكرێ‪.‬‬ ‫‪-22‬پێوستە حكوومەتی هەرێمی كوردستان هەوڵێكی جدی بۆ دەستبەر‬ ‫كردنی مافی كوردانی فەیلی بدات‪.‬‬ ‫‪-23‬كۆنفرانس داواك��ارە الوان��ی كورد لە هەندەران لە پێناو ویست و‬ ‫داخوازیەكانی كورد تێبكۆشن‪.‬‬ ‫‪-24‬الوانی كورد تواناكانیان لە پێناو خزمەت بە ئامانجە نەتەوەییەكان‬ ‫پەرەپێبدەن‪.‬‬ ‫‪-25‬پێوستە الوانی كوردستان سااڵنە یادی شەهیدانی سەرهەڵدانی ‪12‬‬ ‫ئاداری ساڵی ‪ 2004‬رۆژئاوای كوردستان وەك بزاڤێكی گەنجانە بكەنەوە‪.‬‬ ‫‪-26‬كۆنفرانسی چوارەم‪ ،‬لە ساڵی داهاتوو رێكخراوەكانی الوانی رۆژهەاڵتی‬ ‫كوردستان كات و شوێنەكەی دیاری دەكەن‪.‬‬ ‫بژی كورد‪ .‬بژی كوردستان‬ ‫سەروەریی بۆ شەهیدان‬ ‫سێیەمین كۆنفرانسی الوانی كوردستان‬ ‫‪ 27‬نیسانی ‪ ،2013‬دومیز‬