pirs 149 web

‫ل‪2‬‬

‫نێچیرڤان بارزانی و هێنانەوە پێشی حزبە بچوكەكان‬

‫‪149‬‬

‫ل‪5‬‬

‫باڵوکراوه‌یه‌کی ئازاده‪ ‌،‬یه‌کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان مانگی دوو جار ده‌ری ده‌کات‪ .‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/2/14‬‬

‫پەیڤدارێ كوما جڤاكێن كوردستانێ بۆ پرس‪:‬‬ ‫ئەم چ جاران هەلویستێ نەتەوەییێ‬ ‫الوێن دەڤەرا ئامێدی ژبیر ناكەین‬

‫ئیستیغالل كردنی‬ ‫«خۆپیشاندان»‬ ‫لەالیەن جەماوەرەوە‬ ‫باڵەکایەتی بە نموونە‬ ‫خۆپیشاندان یەكێك لە مافەكانی هاواڵتیانە و جەماوەر بۆی‬ ‫هەیە لە كات و شوێنی دیاریكراو بۆ مەبەستێكی دیاریكراو‬ ‫لەپێناو مافەكانی خۆی خۆپیشاندان بكات‪ ،‬جا دژی هەر الیەن‬ ‫و دەزگایەك بێت‪ ،‬بەمەرجێك هێمانە بێت و لەچوارچێوەی‬ ‫یاسا كارپێكراوەكانی ئەو واڵتە بێت‪.‬‬

‫ل‪4‬‬

‫ژنان نهێنییەكانی گەنجێتیان الی مێردەكانیان باس ناكەن‬ ‫هاوسەرەكان بۆ شتەكان لەیەكتر دەشارنەوە‬

‫هەر یەك لەئێمە بە كوڕ‬ ‫و كچەوە‪ ،‬رابردوویەكی‬ ‫شیرین و تاڵی هەیە‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم ئ�����ەوەی جێی‬ ‫سەرنجە ئەوەیە‪ :‬دوای‬ ‫پرۆسەی هاوسەرگیری‪،‬‬ ‫ك��وڕان بە شانازییەوە‬ ‫ب����اس ل���ە راب������ردووی‬ ‫س���������ۆزداری خ��ۆی��ان‬ ‫ل��ەگ��ەڵ كچان دەك��ەن‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم كچان حاشا لە‬ ‫رابردووی خۆیان دەكەن‬ ‫و راب���ردووی س��ۆزداری‬ ‫خ��ۆی��ان دەش���ارن���ەوە و‬ ‫ناوێرن راستگۆیانە لەگەڵ‬ ‫مێردەكانیان لەم بارەوە‬ ‫بدوێن‪ .‬لەم راپۆرتەدا ئەم‬ ‫حاڵەتە شیدەكەینەوە‪.‬‬

‫ل‪8‬‬

‫عەزیز رەئوف‪ :‬ئەوەی‬ ‫لەئێستاوە حیجاب بسەپێنێت‬ ‫بەسەر ئەندام و الیەنگرەكانیدا‬ ‫بێشك سبەی قوماشێكی‬ ‫زۆریش حازر دەكات بۆسەر‬ ‫ژن و كچەكانمان‬

‫ل‪3‬‬

‫‪2‬‬

‫ژماره‌ ‪149‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫‪2012/02/14‬‬

‫نێچیرڤان بارزانی و‬ ‫هێنانەوە پێشی حزبە‬ ‫بچوكەكان‬

‫ئا‪ :‬پرس‬

‫لەكابینەی شەشەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان بە هۆی بوونی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن حزبە بچوكەكان لە گۆرەپانی سیاسی ئەو ڕۆڵە كاریگەرەی‬ ‫جارانیان نەما و جۆرێك لە پەراوێزخستنیان پێوە دیار بوو‪ .‬لە ئێستادا‬ ‫نێچیرڤان بارزانی دەیەوێت هەیبەت و كاریگەری ئەو حزبە بچوكانە‬ ‫بگەڕێنێتەوە و سەردانیان دەكات‪.‬‬ ‫سەرەتا‪ ،‬عەلی حوسێن بەرپرسی لقی دووی پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان‪ ،‬لەم ب��ارەوە بۆ پرس وتی «كاك نێچیروان لە الیەن‬ ‫پارتی و یەكێتییەوە كاندید كراوە بۆ پێكهێنانی حكومەت‪ ،‬هەڵبەتە‬ ‫بەرپرسیارەتییەكی گ��ەورەی لەسەر شانە‪ ،‬ئەمەش وا دەكات بیر‬ ‫لە هەموو پێكهاتەكانی كوردستان بكاتەوە‪ ،‬حزب ئەگەر بچوك‬ ‫یان گەورە بێت دەبێ رێزی لێبگیرێت‪ .‬رێز گرتن لە حزبی بچوك‪،‬‬ ‫گەورە‪ ،‬ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬دەسەاڵت رێزگرتنە لە بنەمای دیموكراسی‪ .‬بۆ‬ ‫ئەوەی زیاتر پەرە بە دیموكراسیەت و ڕای جیاواز و یەكترقبوڵ كردن‬ ‫بدرێت»‪ .‬بەرپرسەكەی پارتی ئەوەشی وت «بە تەسەوڕی من كاك‬ ‫نێچیروان وەكو حزبی بچوك تەماشایان ناكات‪ ،‬بەڵكو وەكو روئیا و‬ ‫بیروباوەڕ تەماشایان دەكات كە هەریەك روئیایەكی هەیە»‪.‬‬ ‫لەئێستادا نێچیرڤان بارزانی كاندیدی پارتی بۆ پێكهێنانی حكومەت‬ ‫لە هەوڵی هێنانەوە پێشێ و رۆڵپێدانی حزبە بچوكەكانە‪ ،‬لەمەڕ‬ ‫ئەم بابەتە تانیا تاهیر‪ ،‬ئەندامی سەركردایەتی حزبی سۆشیالیست‬ ‫دیموكراتی كوردستان وەهای وت «ئەوەی تێبینیمان كردبێت كاك‬ ‫نێچیرڤان بارزانی پێی خۆشبووە ئیشەكانی دەستە جەمعی بێت و‬ ‫بڕیاری تاك الیەنی پێوە دیار نەبێت‪ .‬هەموو پێكهاتەكان و چین و‬

‫توێژە سیاسیەكان و بیروبۆچونەكان بە ئیسالمی و عەلمانیەوە‪ ،‬ئەو‬ ‫حزبانەی كە لە گۆرەپانی سیاسی كار دەكەن بەشدار بن لە پێكهێنانی‬ ‫حكومەتەكەدا‪ ،‬بۆیە ئەمە خاڵێكی بەرچاوە لە سیاسەتی نێچیرڤان‬ ‫بارزانی‪ .‬ئومێدیش دەكەین بە جدی تر كار لەسەر ئەو پرانسیپانەی‬ ‫خۆی بكات»‪.‬‬ ‫لە كابینەی شەشەمدا بەهۆی ڕۆڵ و ئەزموونی ئۆپۆزسیۆن لەكایەی‬ ‫سیاسیدا ئەو حزبە بچوكانە پەراوێزخران و بەرەو دواوە هەنگاویان نا‪.‬‬ ‫لە ئێستادا نێچیرڤان بارزانی گرنگیان پێدەدات‪ ،‬بە ڕای چاودێرانی‬ ‫سیاسی ئەم هێنانە پێشەوەی حزبە بچوكەكان لەسەر حیسابی‬ ‫الیەنەكانی ئۆپۆزسیۆن‪ .‬ئەندامەكەی سەركردایەتی حزبی سۆشیالیست‬ ‫ئەوە رەتدەكاتەوە كە ئەوان لەسەر حیسابی الیەنەكانی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫بێنە پێشەوە‪ ،‬هەر وەك خۆی دەڵێ «پێموانییە ئێمە لەسەر حیسابی‬ ‫هیچ كام لە الیەنەكانی ئۆپۆزسیۆن بمانەوێت بێینە پێشەوە‪ ،‬یان‬ ‫پارتی و یەكێتی بیانەوێت ئێمە لەسەر حیسابی ئۆپۆزسیۆن بێنە‬ ‫پێشەوە‪ .‬ئەوەندەی تێبینی ك��راوە جەنابی نێچیرڤان بارزانی و‬ ‫سەرۆك بارزانی داوایان كردووە بەشداری بكەن لە حكومەت‪ ،‬كاتێك‬ ‫ئەوان ئامادەییان نەبێت بەشداربن لەو حكومەتە‪ ،‬چونكە پێكهێنانی‬

‫حكومەت دواناخرێت لەسەر ئەوان‪ .‬الیەنەكانی تر دەمێنێتەوە وەكو‬ ‫سۆشیالیست‪ ،‬زەحمەتكێشان‪ ،‬شیوعی ئەوانەش كاریگەرییان هەیە و‬ ‫خاوەن نفوسی خۆیانن بۆیە پێویستە بەشدارییان پێبكرێت و دەور و‬ ‫كاریگەرییان پێبدرێت‪ ،‬بەاڵم لەسەر ئەساسی بوونی خۆیان نەك لەسەر‬ ‫كەم كردنەوە و بچوك كردنەوەی رۆڵی ئۆپۆزسیۆن»‪.‬‬ ‫لەماوەی رابردوودا ئەو حزبە بچوكانە رۆڵ و كاریگەری ئەوتۆیان‬ ‫نەبووە لە گۆرەپانی سیاسی‪ ،‬لەمبارەوە رۆژنامەنووس جەبار قادر‬ ‫دەڵێ «ئەو حزبە بچوكانە كاریگەریەكی بەهێزیان لەسەر خەڵك و‬ ‫پرۆسەی سیاسی لەسەر حاڵەتە گشتییەكە و پێگەیەكی بەهێزیان‬ ‫نییە لە ڕووی جەماوەرییەوە‪ .‬لە راستیدا هەڵبژاردنەكانی رابردوو‬ ‫ئەوەی خستۆتەڕوو كە ئەم حزبە بچووكانە ڕێژیەكی جەماوەری دیاری‬ ‫كراوییان هەیە‪ ،‬بۆیە دەبێت بە پێی پێگەی خۆیان دەوریان پێبدرێت‪.‬‬ ‫واتە نەپەراوێزبخرێن نەپێگەیەكی بەهێزیان پێبدرێت كە لە پێگەی‬ ‫خۆیان زیاتر بێت»‪.‬‬ ‫رۆژنامەنووسەكە ئەوەش ڕەتدەكاتەوە كە ئۆپۆزسیۆن رۆڵی ئەم‬ ‫حزبە بچوكانەی كەم كردبێتەوە‪.‬‬

‫سـیستەمی پەروەردە و ناڕەزایی قوتابیان لە نێوان‬ ‫بۆچوونی جیاوازدا‬

‫راپۆرت‪ :‬عومەر عەزیز‪ ،‬هەڵەبجە‬ ‫ئەگەرچی سستەمی پەروەردە لە شارەكانی كوردستاندا ڕوبەڕوی ناڕەزایی‬ ‫چەندین قوتابی پۆلی دەیەم و یانزەیەمی ئامادەیی بووەتەوە و قوتابیانی‬ ‫دیسان هێناوەتەوە سەرشەقام‪ ،‬بەاڵم لە نێوان ناڕەزایی قوتابیان و سستەمی‬ ‫پەروەردەدا جۆرە تێنەگەشتنێك بەدی ئەكرێت‪ ،‬ئەمەش پێویستی بە لەیەك‬ ‫نزیكبوونەوە و تێگەشتن هەیە تا بتوانرێ پێكەوە چارەسەر بكرێت‪.‬‬ ‫عەبدواڵ ئەحمەد‪ ،‬خوێندكاری دكتۆرا و مامۆستا لە پەیمانگای تەكنیكی‬ ‫هەڵەبجە لەم بارەیەوە بە پرسی راگەیاند «بەڕای من ئەم سستەمە تازەی‬ ‫خوێندن گۆڕانكارییەكی نەوعییە لە پڕۆسەی خوێندندا‪ ،‬بەاڵم خەلەلەكە‬ ‫لەوێدا نابینمەوە كە ئەو گۆڕانگارییە گۆڕانكارییەكی باش نەبێت‪ ،‬بەڵكو بە‬ ‫گۆڕانكارییەكی باش و پێشكەوتو و سەردەمیانەی لە قەڵەم ئەدەم‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەڕاستی ئەوخەلەلەی كەمن ئەیبینم بریتییە لەوەی كە دەزگاكانی ڕاگەیاندن‬ ‫یاخود وەزارەت��ی پ��ەروەردە و پسپۆڕانی بواری پ��ەروەردە وەك پێویست‬ ‫نەیانتوانیوە روونكردنەوە بدەن لە سەر گۆڕانكارییەكانی ناو پڕۆگرامی خوێندن‬

‫و نەیانتوانیوە قوتابی تێبگەیەنن كە ئەم گۆڕانكارییانە لە مەساڵحیاندایە»‪.‬‬ ‫ناوبراو لەبارەی هەژماركردنی نمرەی پۆلی (‪ 10‬و ‪)11‬ەوە وتی «بە‬ ‫بۆچونی من گۆڕانكارییەكان هەمووی گۆڕانكاری باشن بەتایبەتی هەژماركردنی‬ ‫نمرەی پۆلی (‪ 10‬و ‪ ،)11‬بەالی منەوە هەنگاوێكی زۆر گرنگە بۆ ئەوەی‬ ‫ئاستی قوتابی بەرز ببێتەوە بۆ ئاستێكی باش و بتوانێت ئامادەباشییەكی‬ ‫گونجاو بكات بۆ ئەوەی بتوانێت لە پۆلی دوازدەدا بۆ ئەو نمرەی كە ئەیهێنێت‬ ‫بنەمایەكی هەبێت‪ ،‬نەوەكو پۆلی (‪ )12‬بەتەنها بووببێتە بنەما»‪.‬‬ ‫مامۆستا تارا عەبدوڕەحمان‪ ،‬بەڕێوەبەری خوێندنگەی ئامادەیی شەهیدانی‬ ‫كیمیابارانی كچان لە شاری هەڵەبجە‪ ،‬وتی «ڕاستە كەم وكورتییەك لە‬ ‫سیستەمەكەدا هەیە‪ ،‬بەاڵم هەڵەی تێدا نیە‪ ،‬خوێندكارانیش سەبەبی یەكەم‬ ‫تێنەگەشتنییانە لە سیستەمەكە و تێنەگەیشتوون ئایا قازانجی ئەوانی تێدایە‬ ‫یان تێیدا نیە»‪ .‬ئەوەشی وت «ئەبوایە پەروەردە و كەناڵەكانی ڕاگەیاندنی‬ ‫پەروەردە ڕۆڵێكی گرنگیان ببینیایە و ئەم سیستەمەیان بۆ خوێندكارەكان‬ ‫شیبكردایەتەوە بۆ ئەوەی خوێندكارەكان تێبگەشتنایە لەم سستەمە»‪.‬‬

‫ئەو ئاماژەی بە گرفت و كۆسپەكانی بەردەم سیستەمەكە كرد و دەڵێت‬ ‫«هەتا ئێستاش نەك خوێندكارەكان بەڵكو زۆر جار مامۆستاكانیش كە‬ ‫بیدایەت مامۆستایەكی تازە تەعین دەبێت لە سیستەمەكە تێناگات‪ .‬خاڵێكیتر‬ ‫قەرەباڵغی خوێندكارانە لە پۆلەكاندا‪ ،‬چونكە پۆڵی وا هەیە (‪)45‬خوێندكاری‬ ‫تێدایە‪ ،‬بۆ ئەم سیستەمە مەفروزە حەدی ئەكسەر (‪ )25‬قوتابی لە پۆلێكدا‬ ‫هەبێت‪ ،‬هەروەها نەبوونی تاقیگەی پێویست لە خوێندنگەكاندا‪ .‬ناعەدالەتی‬ ‫نمرە و دانانی هەڵسەنگاندنەكانیش خاڵێكی دیكەیە‪ .‬چونكە كە هەڵسەنگاندن‬ ‫ئەكرێ بۆ قوتابی هەست ئەكەی جۆرە ناعەداڵەتی تێدایە‪ ،‬بۆیە گلەیی‬ ‫قوتابی زیاتر لە هەڵسەنگاندنەكاندایە‪ ،‬بەاڵم تاقی كردنەوەی بیست نمرەكە‪،‬‬ ‫كە ئەكرێ لە سەر پەڕەیە‪ ،‬ئیتر هەر چەندی هێنا بێت هەر ئەوەندەی‬ ‫وەاڵمداوەتەوە»‪ .‬بەڕێوەبەركە لە درێژەی قسەكانیدا وتی «مادەم سیستەمەكە‬ ‫گۆڕا دەبا لە گەڵیدا شێوازی تاقیكردنەوەكانی كۆتاییش بگۆڕایە و وەك پۆلی‬ ‫دوازدە مەركەزی بوایە»‪ .‬ئەو ئاماژە بە چارەسەرییەكان دەكات و دەڵێت‬ ‫«چارەسەریش البردنی ئەو بەرهەڵستانەیە كە لە بەردەمیدایە‪ :‬پێوەری‬ ‫هەڵسەنگاندنەكان بگۆڕێ و خوێندنگەی زۆر بكرێتەوە و تاقیگەكان بكرێنەوە‬ ‫بەڕووی قوتابیدا و ڕاگەیاندنەكانیش ڕۆڵی گەورە ببینن لە شیكردنەوەی‬ ‫سـیستەمە گۆڕاوەكە و لە سەرەتای ساڵەوە گوێ بۆ قوتابیش بگیرێت‪،‬‬ ‫چونكە ئێمە وەك مامۆستا لە بیدایەتی ئەم وەرزەوە پێشبینی ئەوەمان ئەكرد‬ ‫كە لە كۆتایی وەرزەوە قوتابیان بڕژێنە سەر جادە»‪.‬‬ ‫كوڕە خوێندكار و ڕۆژنامەنووس جەمال سەرگەتی‪ ،‬بەمجۆرە رای خۆی‬ ‫دەرب��ڕی «من ئەم خۆپشاندانانە ئەكەم بە دوو بەشەوە‪ ،‬بەشی یەكەم‬ ‫خوێندكاران خۆیان خوێندكاری تەمەڵیان تێدایە و زیرەكیشیان تێدایە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫تەمەڵەكە زیاتر هەوڵی ئەوە ئەدات خۆپشاندان بكات بۆ ئەوەی وانەكان‬ ‫بفەوتێنێت و نەچێتە ژوورەوە‪ .‬بەشی دووەمیش وەزارەتی پەروەردەیە‪ ،‬چۆن‬ ‫هەڵیدەسەنگێنیت كە كەسانی پسپۆڕ و شارەزا كاریان تێدا كردووە‪ ،‬پێویستە‬ ‫الیەنی پەروەردەش خزمەتێكی زۆر بكات و كارێك بكات بۆ خوێنكاران كە‬ ‫هەلبڕەخسێنێ بۆ ئەو هەل و مەرجەی كە خۆی ئەیەوێت بەدەستی بێنێ‪،‬‬ ‫بۆیە من ئەمە ئەگەڕێنمەوە بۆ تێنەگەشتنی خوێندكار لەم سیستەمە و‬ ‫لەالیەن مامۆستاكانەوە ڕوونكردنەوی پێویستیان بۆ نەكراوە»‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ژمار ‌ه ‪149‬‬

‫‪2012/02/14‬‬

‫‪3‬‬

‫عەزیز رەئوف‪ ،‬نووسەر‪:‬‬

‫خراپی ئەدای بەناو عەلمانی كوردی دەستی هەیە لە فراوانبوونی‬ ‫بیری ئیسالمی سیاسی لە كوردستاندا‬

‫“‬ ‫“‬

‫دیمانە‪ :‬پرس‪ ،‬سلێمانی‬

‫چەندە پرۆسەی دیموكراسی و‬ ‫كرانەوە لەكۆمەڵگەدا پەرەی‬ ‫پێبدرێت هێندەش فەزای حزبی‬ ‫دینی تەسك دەبێتەوە‬

‫دەسەاڵتی عەلمانی فاشی بێشك‬ ‫ئیسالمی سیاسی توندڕەو بەرهەم‬ ‫دەهێنێت‬

‫پ‪ :‬زۆر باس لە گۆڕانی ریشەیی دەكرێت لە سیستمی حكومڕانی‬ ‫و ئیداری هەرێمدا‪ ،‬بەاڵم هەندێك كەس رایانوایە كە پێویستە پێشتر‬ ‫گۆڕان و چاكسازی لە هەیكەل و سیستم و عەقڵییەتی حزبی بكرێت‪،‬‬ ‫چونكە حزب پێكهێنەری حكومەتە و ئەو كەسەكان دیاری دەكات‪.‬‬ ‫ئایا ئێوە پێتانوایە پێویستە گۆڕانكاری لێرەوە دەست پێبكات؟‬ ‫و‪ :‬ئەوەی ئێستا لە كوردستاندا بەدی دەكرێت لەسەر ئاستی‬ ‫حزبەكاندا‪ ،‬بێشك ئەم حزبانە بە ئۆپۆزسیۆن و دەسەاڵتەوە بە‬ ‫عەلمانی و ئیسالمیەوە ئیشكالی گەورەیان لەگەڵ خۆیاندا هەڵگرتووە‪.‬‬ ‫كۆمەڵگەی كوردی لە ئێستادا لەبەردم حزبگەلێكی شمولیدایە كە‬ ‫لەمپەرێكی گەورەیان بۆ كۆمەڵگە دروست كردووە‪ .‬كێشەی گەورەی‬ ‫ئەم حزبانەش ئەوەیە هەر خۆیان قەیرانی گەورەیان بۆ كۆمەڵگە و‬ ‫حوكمڕانی و دەوڵە‌تداری دروست كردووە‪ .‬ئەم حزبانە ب ‌ێ جیاوازی‬ ‫شمولین و سەرۆك تێیاندا پیرۆزە و ئاڵوگۆڕی دەسەاڵت لە سەرۆكی‬ ‫حزبەوە بۆ هاوڕێكانیان ئەستەمە و هەر ئەمەشە وایكردووە كە لەناو‬ ‫حكومەت و دامەزراوەكاندا ڕەنگ بداتەوە‪.‬‬ ‫بەڵ ‌ێ بێگومان بەر لە هەر شت مادام حزبە حكومەت بەڕێوە دەبات‬ ‫دەبێت گۆڕانكاری لە هەناوی حزبەكانەوە دەست پێبكات و پرۆسەی‬ ‫گۆڕان لەناو حزبەوە ئەگەری ئەوەشی هەیە لەناو حكومەتیشدا‬ ‫ئەنجام بدرێت‪ .‬بەاڵم لەدەرەوەی گۆڕانكاری لە پیرۆزیەكانی حزب‬ ‫گۆڕانگاری لە حكومەت و دام و دەزگاكانی كارێكی نەكردەیە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ماوەیەكە هەست ب��ەوە دەكرێت كە هەندێك كەسایەتی‬ ‫ئایینی و حزبی ئیسالمی سیاسی لەپاڵ كاریی ئۆپۆزسیۆنی و بەناو‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬پەرە بە بیریی ئیسالمی سیاسی دەدەن و بە سود‬ ‫وەرگرتن لە نارەزاییەكانی خەڵك‪ ،‬گەنجەكان جۆش دەدەن‪ .‬تۆ‬ ‫تاچەند ئەمە بە مەترسی دەزانی لەسەر داهاتووی ئەم كۆمەڵگەیە؟‬ ‫و‪ :‬بێگومان خراپی ئەدای بەناو عەلمانی كوردی دەستی هەیە‬ ‫لە فراوانبوونی بیری ئیسالمی سیاسی لە كوردستاندا‪ .‬ئەمە بۆ‬ ‫میسریش هەر ڕاستە و بۆ تونس و سوریا و یەمەنیش هەر ڕاستە‪.‬‬

‫ئەوە دەسەاڵتی عەلمانیەتی فاشییە وایكردووە ئیسالمیەكان پەرە‬ ‫بسێنن‪ .‬بەاڵم بیریشت نەچێت هێزە ئیسالمیەكان كوڕی كۆمەڵگەی‬ ‫خۆمانن و تەنها بە شەفافیەت و كرانەوە دەكرێت لەگەڵیاندا مامەڵە‬ ‫بكەن‪ .‬ئەوان ئێستا لە كۆمەڵگەدا دەژێن و چەكداریان نیە و كاری‬ ‫توندوتیژی ئەنجام نادەن و بەشداری سیاسی و خەباتی پارلەمانی‬ ‫دەكەن‪ .‬چەندە پرۆسەی دیموكراسی و كرانەوە لەكۆمەڵگەدا پەرەی‬ ‫پێبدرێت هێندەش فەزای حزبی دینی تەسك دەبێتەوە‪ ،‬بەپێچەوانەوە‬ ‫چەندە فشاریان بخرێتە سەر ئەوا زیاد دەكەن وەك ئەوەی لە میسردا‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫سەبارت ئەوەی چەندە مەترسین بۆسەر كۆمەڵگە‪ ،‬نەك هەر حزبی‬ ‫دینی هەموو ئایدۆلۆژیا و مەزهەبێك مەترسی هەیە بۆسەر كۆمەڵگە‬ ‫و لەو ناوەندەشدا بیری توندی ئیسالمی سیاسی‪ .‬ئەوەی لەئیستاوە‬ ‫حیجاب بسەپێنێت بەسەر ئەندام و الیەنگرەكانیدا بێشك سبەی‬ ‫قوماشێكی زۆریش حازر دەكات بۆسەر ژن و كچەكانمان‪ .‬من الریم‬ ‫لەمە نیە‪ ،‬بەاڵم ڕێگەی تریش نیە‪ ،‬ئەوە ئادای خراپی دەسەاڵتی‬ ‫كوردیە لە بیست ساڵی ڕابردوودا وایكردووە ئەم هێزانە الیەنگریان‬ ‫بۆ زیاد بێت‪ .‬دەسەاڵتی عەلمانی فاشی بێشك ئیسالمی سیاسی‬ ‫توندڕەو بەرهەم دەهێنێت‪.‬‬ ‫پ‪ :‬تێبینی ئەوە دەكرێت‪ :‬ئەوەی لە نێوان ئۆپۆزسیۆن و دەسەاڵت‬ ‫دەگوزەرێت ملمالنێیە لەسەر پۆست و دەسەاڵت و نفوس (هەر‬ ‫چەندە ئەمە مافێكی ئاسایی و یاساییە)‪ ،‬بۆیە زۆرینەی كات شەقام‬ ‫(هاواڵتی) ئامرازە و قوربانیدەرە لەم نێوەندەدا‪ .‬تۆ پێتوایە شەقامی‬ ‫كوردی بۆتە قوربانی ملمالنێی نێوان ئۆپۆزسیۆن و دەسەاڵت؟‬ ‫و‪ :‬بەپێچەوانەوە من وای نابینم‪ .‬ئێستا ئۆپۆزسیۆنێكی كارا هەیە‬ ‫بەرگریكارێكی باشی شەقامە‪ .‬ئەوە خوێنی هاواڵتیانە لەسەر شەقام‬ ‫ڕژاوە وا دەكات ئۆپۆزسیۆن بەشداری حكومەت نەكات‪ .‬بیریشت‬ ‫نەچێت ئەوە شەقامە دابەش بووە بەسەر ئۆپۆزسیۆن و دەسەاڵتدا‬ ‫و ئەمەش مافێكی سروشتیە‪ .‬من بڕوا ناكەم ئۆپۆزسیۆن هەموو‬

‫هەوڵێكیان گەیشتن بێت بەدەسەاڵت ئەگەر وابوایە لە كابینەی‬ ‫حەوتەمی حكومەتدا بەشدارییان دەكرد‪ .‬من وای نابینم كە شەقام‬ ‫بوبێتە قوربانی نێوان ئۆپۆزسیۆن و دەس��ەاڵت‪ .‬ئەوە دەسەاڵتە‬ ‫شەقامی جێهێشتووە و ئەوەش ئۆپۆزسیۆنە لە میدیاكانیەوە بەرگری‬ ‫لە شەقام دەكات و دەستیشی خۆش بێت‪ .‬من لە تۆ دەپرسم میدیای‬ ‫ئۆپۆزسیۆن نەبوایە كێ دەنگی شەقامی دەگەیاند‪ .‬بۆیە من دروست‬ ‫بڕوام بەوە نیە كە خەڵك بوبێتە قوربانی‪ .‬هەرچەندە من دەزانم‬ ‫شەقامێكی بێالیەن هەیە كە لەدەرەوەی ئۆپۆزسیۆن و دەسەاڵتە‪،‬‬ ‫و بۆخۆی بزوتنەوەیەكی كۆمەاڵیەتیە‪ ،‬بەاڵم دەبێت ئەوەش بزانین‬ ‫لە سێ ساڵی راب��ردوودا ئۆپۆزسیۆن و شەقام لەیەكەوە نزیكن و‬ ‫خۆپیشاندانەكانی ‪17‬ی شوباتی ساڵی پاریش ئەو ڕاستیەی سەلماند‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئەو رەخنەیە لە ئۆپۆزسیۆن دەگیرێت كە لە حاڵەتی رەفزكردن‬ ‫و سڕینەوەدایە و رەتی دیالۆگ دەكاتەوە و دەوترێت ترسی لە‬ ‫دانووسان هەیە‪ ،‬گوایە جەماوەریبوونی لەدەستدەدات ئەگەر لەگەڵ‬ ‫دەسەاڵت بكەوێتە دانووسان‪ .‬دەمەوێ بپرسم‪ :‬لەسەروبەندی كابینەی‬ ‫نوێدا دەبێ ئۆپۆزسیۆن و دەسەاڵت چی بكەن؟‬ ‫و‪ :‬من تەسەور ناكەم ئۆپۆزسیۆن وەك دەسەاڵت لە حاڵەتی‬ ‫سڕینەوە و ڕەفزكردندایە‪ .‬جارێ با بپرسین ئۆپۆزسیۆن چی هەیە‬ ‫تا بەرامبەر بسرێتەوە؟ ئۆپۆزسیۆن یەك بەرێوەبەری حكومی‬ ‫لەبەردەست نیە‪ ،‬یەك پێشمەرگەی نیە‪ ،‬چەكداری نیە‪ ،‬پارەی‬ ‫میللەتی لەبەر دەست نیە‪ ،‬میدیای زەبەالحی لەبەردەست نیە‪ ،‬پێم‬ ‫ناڵێی چۆن بەرامبەر دەسڕێتەوە؟‬ ‫ڕەدی دیالۆگ دەكاتەوە كاكە وەال منیش بم ڕەدی دەكەمەوە‪.‬‬ ‫تۆ بارەگا بسوتێنی‪ ،‬خەڵك لەسەر شەقام بكوژیت‪ ،‬تەقە لە‬ ‫خۆپیشاندەر بكەیت‪ ،‬داوای دانیشتنیش بكەیت‪ .‬چاوەكەم لەژێر‬ ‫لولەی تفەنگدا دانیشتن چ ئەنجامێكی هەیە‪ .‬با نمونەیەی ڕوون‬ ‫بێنمەوە‪ ،‬بارەگای یەكگرتوو لە بادینان سوتا‪ ،‬چەندین كادریان‬ ‫دەسگیر كرا‪ ،‬پارتی داوای دانیشتن دەكات‪ ،‬برام تۆ بەبێ ئەمری‬ ‫دادگا خەڵك دەسگیر دەكەی یەكگرتوو چۆن ئەندامەكانی لێی قبوڵ‬ ‫دەكەن سەركردایەتیەكەی لەگەڵ پارتی دابنیشێت؟ برام گفتوگۆ‬ ‫دەبێت فەزایەك لەبار بێت ئینجا ئەنجام بدرێت‪ .‬تۆ لە پڕدا لە هێزێكی‬ ‫مەدەنیەوە ببیتە هێزێكی سەربازی‪ ،‬برام لەژێر لولەی تفەنگەكاندا‬ ‫گفتوگۆ هیچ بەهایەكی نیە‪ .‬ئۆپۆزسیۆنیش فشاری لەسەرە لەالیەن‬ ‫كەسوكاری شەهیدانەوە‪ ،‬دەسەاڵت یەك پیاوكوژ تەسلیمی دادگا‬ ‫نەكات خەڵك چۆن لە ئۆپۆزسیۆن قبوڵ بكات بچن دابنیشن و سێو‬ ‫و مۆز بەیەكەوە بخۆن‪ .‬لەم فەزایەدا هیچ جەوێك لەبار نیە بۆ گفتوگۆ‬ ‫و بەبڕوای من كورد زمانی گفتوگۆ نازانێت و بشكرێت هیچ ئەنجامێكی‬ ‫نیە جگە لە كات كوشتن لە بەرژەوەندی دەسەاڵت‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫ژماره‌ ‪149‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫‪2012/02/14‬‬

‫ئیستیغالل كردنی چەمك و كردەی «خۆپیشاندان»‬ ‫لەالیەن جەماوەرەوە‬ ‫ئا‪ :‬پرس‪ ،‬هەولێر‬ ‫خۆپیشاندان یەكێك لە مافەكانی هاواڵتیانە و جەماوەر بۆی‬ ‫هەیە لە كات و شوێنی دیاریكراو بۆ مەبەستێكی دیاریكراو لەپێناو‬ ‫مافەكانی خۆی خۆپیشاندان بكات‪ ،‬جا دژی هەر الیەن و دەزگایەك‬ ‫بێت‪ ،‬بەمەرجێك هێمانە بێت و لەچوارچێوەی یاسا كارپێكراوەكانی‬ ‫ئەو واڵتە بێت‪.‬‬ ‫ئ��ەوەی تێبینی دەك��رێ��ت زێتر لە دووس���اڵ دەبێت خەریكە‬ ‫خۆپیشاندان لەالیەن چین و توێژەكانی كوردستانەوە لەحاڵەتەوە‬ ‫دەبێتە دیاردە و لە بەرژەوەندی گشتییەوە دەگۆڕێت بۆ بەرژەوەندی‬ ‫شەخسی و گروپی‪ ،‬بەتایبەتی لەالیەن قوتابیان و فەرمانبەرانی‬ ‫حكومەتەوە‪ ،‬خەریكە وەك دیاریدەی لێدێت و ب��ەردەوام دژی‬ ‫سیستمی خوێندن و سیستمی كارگێڕی خۆپیشان دەكرێت‪.‬‬ ‫هەندێكجار بەشێك لەو خۆپیشاندانانە بەبێ مۆڵەت و رێڕەوی‬ ‫یاساییە و تەنانەت دژی یاسا و چاكسازییە و جەماوەر «كردەی‬ ‫خۆپیشاندان» وەك فشارێك بۆسەر حكومەت بەكار دێنن لەپێناو‬ ‫ب��ەرژەوەن��دی شەخسی و گرۆپی و پێشێل كردنی مافی گشتی‬ ‫بەتایبەتی كە شەقامی گشتی دەگرن و دەبێتەهۆی وەستانی هاتوچۆ‬ ‫و گرفت بۆ هاواڵتیان‪.‬‬ ‫س��ەردار لەتیف‪ ،‬ت��وێ��ژەری كۆمەاڵیەتی و رۆژن��ام��ەن��ووس لە‬ ‫تەلەڤیزیۆنی لۆكاڵی (هەتاو) لەم بارەوە دەڵێت «رۆژانە هاواڵتیان‬ ‫بەهەموو چین و توێژەكانەوە لە ئەنجامی دڵگران بونیان بە هەر‬ ‫یاسایەك یاخود لە كاتی یەكنەگرتنەوەی بەرژەوەندیان یان لە‬ ‫بەرژەوەندی دانیان لە بابەتێكی دیاركراودا تەنانەت ئەگەر سوودی‬ ‫گشتیشی تێدا بێت‪ ،‬ئ��ەوا دەڕژێ��ن��ە س��ەر شەقام و بە گرتنی‬ ‫رێگەی بازرگانی و ڕێگەنەدان بە هاتووچۆی ئۆتۆمبێلی هاواڵتیان‬ ‫و پەكخستنی كاروباری هاواڵتیان بێ گویدانە بەرژەوەندی گشتی‬ ‫خۆپیشاندان ئەنجام دەدەن‪ ،‬كە ئەمەش جۆرێك لە ئیستغاللی‬ ‫هاواڵتیان دەنوێنێ بەرامبەر دام ودەزگاكانی حكومەت»‪ .‬ئەوەشی‬ ‫وت «بە بڕوای من زۆرێك لەو خۆپیشاندانانەی ئێستا لە هەندێك‬ ‫ناوچەی هەرێم ئەنجام دەدرێت‪ ،‬چووەتە ئەو قاڵبەوە و لە ڕێڕەوە‬ ‫ئاسایی و یاساییەكەی خۆی الی داوە»‪.‬‬ ‫سیروان گەردی‪ ،‬چاالكوانی كۆمەڵی مەدەنی و بەرپرسی سەنتەری‬ ‫ئاسوودە بۆ رۆشنبیری گەنجان‪ ،‬جەخت لەوە دەكاتەوە كە زۆربەی‬ ‫خۆپیشاندانەكان داخوازی تاكەكەسین‪ .‬وەك ئەو دەڵێت «بێگومان‬ ‫زۆربەی خۆپیشاندانەكان داخوازی تاكە كەسی و چەند كەسین‪ ،‬بۆ‬ ‫نموونە لە قوتابخانەیەك چەند قوتابییەك دەرناچن لەوانەكانیان‬ ‫دەیكەن بە خۆپیشاندان دژی سیستمی خوێندن و وەزارەتی پەروەردە‬ ‫و خوێندنی بااڵ گوایە خەتای ئەوانە كە دەرچوونە‪ ،‬لەكاتێكدا زۆرینەی‬

‫قوتابیان دەرچوونە تەنیا كەمینەیەك كە نەیانخوێندووە دەرنەچووە‪.‬‬ ‫یان وەك ئەوەی لەم چەند رۆژەی رابردوو لەیەكێك لە قوتابخانەكانی‬ ‫هەولێر ئااڵی كوردستانیان سەراوگێڕ كردبوو پاشانیش پەیوەندیان‬ ‫بە كەناڵێكی راگەیاندن كرد بوو بێتو وێنەی بگرێت»‪.‬‬ ‫نابراو ئەوەشی وت «پێویستە خۆپیشاندان بە شێوەیەكی واقیعی‬ ‫بێت (شوێن و كات و دروشم و داوا و سەقفی زەمەنی) دیاری‬ ‫بكرێت»‪ .‬روونیشی دەكاتەوە «زۆر سەیرە كەسێكی ئاسایی دێت‬ ‫قسە لەسەر وەزارەتی سامانە سروشتیەكان دەكات‪ ،‬كەسێكی هونەری‬ ‫دێت دەڵێت‪ :‬چۆن دەكرێت وەرزش لە كوردستان بەو شێوەیە بێت‪.‬‬ ‫مەبەستی من لێرەدا ئەوەیە هەموو شتێك پێویستی بە پسپۆری‬ ‫و تایبەتمەندی هەیە ناكرێت ئەوەی بە دڵی من نەبێت نابێت بۆ‬ ‫كەسیش بێت‪ .‬خەریكە ئەوە دەبێتە دیاردەیەكی ناشارستانی لە‬ ‫كوردستان‪ ،‬بۆیە بە هیوام هەمومان لە ئاست و ئیشی خۆمان قسە‬ ‫بكەین بۆ ئەوەی هەموو مەجالەكان خەڵكی خۆی قسەی لەسەر‬ ‫بكات‪ ،‬بۆ ئ��ەوەی شتەكان بە شێوەیەكی جوانتر و داواك��ان بە‬ ‫جۆرێكی شارستانی و واقیعیانە مامەڵەی لەگەل بكرێت»‪.‬‬ ‫خۆپیشاندان وەك گشت مافێكی تر بۆ كاتی ناڕەزایی و دەربڕینی‬ ‫نیگەرانی بۆ رووداوێك دژی حزبێك‪ ،‬یاخود دژی حكومەتێك‪ ،‬یان‬ ‫یاسا و بڕیارێك بە مرۆڤ دراوە‪ ،‬بەاڵم ئەو خۆپیشاندانە لە هەموو‬ ‫واڵتێك‪ ،‬هەروەها واڵتە دیموكراسییەكانیش لە چوارچێوەی یاسایەك‬ ‫رێكخراوە‪ ،‬ئەو ئازادییەی كە پێتدراوە بۆ خۆپیشاندان ئەوەندەش‬ ‫رێگریت لێدەكرێت ئازادی تر بەم هۆیەوە پێشێل نەكرێت‪.‬‬ ‫دڵدار عەبدواڵی رۆژنامەنووس لە ماڵپەڕی رووبەرنێت روننیدەكاتەو‬ ‫كە كردەی خۆپیشاندان لە كوردستان بەالرێدا براوە و بۆ بەرژەوەەندی‬ ‫شەخسی بەكار دەبرێت‪ .‬ئەو لەمەڕ بابەتەكەمان لێدوانێكیدا بۆ‬ ‫رۆژنامەی پرس وەهای وت «ئەوەی ئەمڕۆ لە كوردستان دەبینرێت‬ ‫خۆپیشاندان بە الرێدا براوە و هەندێك الیەن و توێژ هەن‪ ،‬خۆپیشادان‬ ‫بە بیانووی وەك مافێكی سروشتی بۆ بەرژەوەندی تایبەتی خۆیان‬ ‫بەكاردەهێنن‪ ،‬چونكە دەبینین زۆرج��ار بڕیاری وەزیرێك یاخود‬ ‫بڕیارێكی حكومەت كە دەردەكرێت لە بەرژەوەندی حزبێك یاخود‬ ‫بەرژەوەندی رێكخراوێك نییە‪ ،‬ئەوا كۆمەڵێك كەسێك بۆ دژایەتی‬ ‫ئەو بڕیارە بۆ سەر شەقام هاندەدات»‪.‬‬ ‫راشیەگەیاند «دەسەاڵت بۆ ئەو خۆپیشاندانانەی كە دەكرێت‬ ‫وەاڵمی ئەوتۆی نییە‪ ،‬چونكە بەهۆی زۆری خۆپیشاندان نازانرێت‬ ‫كام الیەن مافی خوراوەو داوای مافی خۆی دەكات‪ ،‬یاخود ئامانجی‬ ‫تری لە پشتەوەیە»‪ .‬ناوبراو ئەوەشی وت «ئەمڕۆ خۆپیشاندان وەك‬ ‫دیاردەی لێهاتووەو خەڵك هەر كاتێك بەرژەوەندییە كەسییەكانی‬ ‫كەوتە مەترسییەوە پەنا بۆ خۆپیشاندان دەبات‪ ،‬بەداخەوە ئەو‬ ‫مافەش كە بە مرۆڤ دراوە لەالیەن ئێمەوە بە هەڵە بەكار دێت»‪.‬‬

‫بێ رووتووش‬

‫*دیسانەوە برادەرانی كۆمەڵی ئیسالمی لە یادی شۆرشی‬ ‫پیرۆز و مەزنی كۆماری ئیسالمی ئێران‪ ،‬كە لەالیەن حكوومەتی‬ ‫هەرێمەوە رێكخرابوو بۆ رێزگرتن لە س��رودی ئەی رەقیب‬ ‫هەڵنەستانەوە‪ ،‬بەاڵم بۆ ئەوەی ئێران یەك پێ هەستانە‬ ‫سەرپێ‪.‬‬ ‫(چا كێ گلەیی لەكێ بكا‪ ،‬ئەگەر ئەو بۆ سرود هەڵنەستاوە‪،‬‬ ‫ئەی حكوومەت بۆ ئەویادە قۆر و قۆترە دەکاتەوە)‬ ‫* كەناڵی ئێن ئارتی و هەندێك دەزگای دیكەی راگەیاندیش‬ ‫لە رۆژی شێرپەنجەدا كۆمەڵێك هەڵمەتی راگەیاندیان‬ ‫دەسپێكرد‪ ،‬جیا لەوشیاركردنەوەی خەڵك‪ ،‬مەبەستیشانە‬ ‫وابكەن توشبووان بێ هیوا نەبن و لەو نەخۆشیە نەترسێن‪.‬‬ ‫(ئ��ەو ماڵوێرانییەی بەهۆی هاتنی خۆراكی خ��راپ لە‬ ‫سنورەكە هەیە‪ ،‬بەوە تیمارناكرێ)‬ ‫*هەواڵەكان رایانگەیاند كە وەزارەت���ی كارەبا بەهۆی‬ ‫كەمبوونەوەی سوتەمەنی سعاتەكانی پێدانی كارەبا بەهاواڵتیان‬ ‫كەمدەكاتەوە‪ ،‬وەزارەتی كارەباش لە راگەیاندێك رەتیكردووە‪،‬‬ ‫كەچی كارەباش بەتایبەتی شەوان چەند سعاتێك دەبڕێ‬ ‫(رووی درۆزن رەشبێ باشە)‬ ‫*لە یادی مەولودی پیرۆزی پێغەمبەری ئیسالم (د‪.‬خ)‪،‬‬ ‫دوكاندارەكان شەربەت و چكلێت و پاقاڵوەیان دەبەشیەوە‪،‬‬ ‫لە نوێترین داهێنانیش تەكسی بۆماوەی یەك رۆژ بەبەالش‬ ‫نەفری باردەكرد‪.‬‬ ‫(هەر ئەوانەشن رۆژانی عارفە چوار قات پارەدەخەنە سەر‬ ‫كەل و پەلەكانیان)‬ ‫*دەڵێن ئەو كارگەی دەرمانخانەیەی لە هەولێر دەستی‬ ‫بەسەردا گیرا وبە قەبێلكی ئەوروپی و ناوەرۆكی هیندی‬ ‫دەرم��ان��ی بەخەڵك دەف��رۆش��ت‪ ،‬لەناو پێكهاتەی م��ەوادی‬ ‫دەرمانەكە ڤالیۆمیشی دادەنا‪.‬‬ ‫(بڵێی دەستێكی پارتی و یەكێـی لەپشت نەبێ‪ ،‬تاكو‬ ‫خەڵك بەس بخەوێ تاقەتی شەقامگرتن و خۆپیشاندانی نەبێ)‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ژمار ‌ه ‪149‬‬

‫‪2012/02/14‬‬

‫‪5‬‬

‫پەیڤدارێ كوما جڤاكێن كوردستانێ بۆ پرس‪:‬‬

‫ئەم چ جاران هەلویستێ نەتەوەییێ الوێن دەڤەرا ئامێدی ژبیر ناكەین‬ ‫دیمانە‪ :‬بیالل ئەحمەد‬ ‫روژ وەالت پەیڤدارێ كوما جڤاكێن كوردستانێ ددیدارەكا‬ ‫دگەل پرس دا ل بنارا قەندیلی سوپاسیێن خۆ ئاراستەی الوێن‬ ‫ئامێدی و بامرنێ كرن بۆ بەرسینگ گرتنا لەشكەرێ توركیا ل‬ ‫ساال ‪ 2008‬دەما خواستی هێرشی سەر گەریال بكەن و گوت‬ ‫ئەم چ ج��اران ڤی هەلویستی ژبیرناكەین‪ ،‬ناڤبری بەحس ل‬ ‫چەند تەوەرێن گرێدای الوێن كورد ل باكور و دناڤ رێزێن‬ ‫پەكەكێ دا دكەت‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬الوێن عەرەبان‪ ،‬بوهارا عەرەبی دەست پێكر چما الوێن كوردان ل‬ ‫باكور بوهارا كوردی ناكەن؟‬ ‫روژ وەالت‪ :‬كێشەیا كورد‪ ،‬كێشەیەكا هزری و كەلتوری و سیاسی‬ ‫و ئابوری یە ل سەر وی بنەمای هەر چوار پارچێن كوردستانێ ئەڤ‬ ‫كێشەهەیە‪ ،‬ب تنێ ل باشور حكومەت و دەستهەالتا كوردی ئاڤابویە الوێن‬ ‫كورد ل باشور د ئالێ زانستی دا پێشكەفتن كریە لێ كێشە‪ ،‬كێشەیا هەر‬ ‫چوار پارچەیانە و ئەڤرو ل هەر چوار پارچەیان الوێن كورد هێزا خۆ ئاڤا‬ ‫دكەن‪ .‬ل باكور الوان ئێك گرتیە و هێزا خۆ چێكریە واتە روژانە ل سەر‬ ‫پیانە بۆ ئازاد بونا گەلێ كورد‪ ،‬دەستهەالتدارێن توركیا ژی هێرشێن خۆ بۆ‬ ‫سەر الو و زاروك و ئافرەتێن كورد بهێزتر كرینە تیرورێ پەیرەو دكەت و‬ ‫الوێن كورد دگریت و زیندان دكەت و هەتا دكوژیت‪ .‬راگەهاندنا جێهانێ دەما‬ ‫نها بەحس ل سەرهلدانێن وەالتێن عەرەبی دكەت‪ .‬بەحس ل سیه سالێن‬ ‫خەباتا كوردان ناكەن كو سیه سالە كورد وەكو وان خەباتێ دكەت و الوێن‬ ‫كورد هەر ل سەر پێانە و دێ بەردەوام بن‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬شورەشێن عەرەبی ب مەهان سەركەفتن لێ یا باكورێ كوردستانێ‬ ‫ب سیه ساالن سەرناكەڤیت ؟‬ ‫روژ وەالت‪ :‬سێ سەد سالە دەولەتا توركیا بەرامبەر مللەتێ كورد‬ ‫تیرورێ ب كار دئیینت ل سەر الوان د ئالێ دینی و ئابوری دا‪ .‬د خوازیت‬ ‫الوێن كورد وەالت پارێز نەبن دەرڤەی مللەتێ خۆ بمینن لەورا بەردەوام‬ ‫كار ل سەر الوان دكەن ئەڤرو ئاكەپە بەردەوامە ل سەر هەمان سیاسەت‬ ‫جەماعەتا فتح اللە گونە كو دبێژە ئەز ئیسالمم لێ دكریار دا نە وەسایە‪،‬‬ ‫دبێژە كورد نینە دبێژە دڤێت هەر كوردەكێ ل سەر پێانە ژناڤ ببەین و‬ ‫ئەو بخۆ ژی نها ل ئەمریكایە‪ .‬پروپاگەندەیا ئاكەپێ هەیە دبێژە الوێن كورد‬ ‫ئالیگرێن منن وسیاسەتمەدارێن كورد دگەل منن‪ ،‬مللەتێ كورد دگەل منە‬ ‫ئەڤە ژی درەوەكا مەزنە و راست نینە و پارچەیەكە ژ شەرێ سایكولوجی‪.‬‬ ‫بەدەپە ل ناڤ كوردستانێ ‪ %100‬دەنگ ئینان‪ .‬ئاكەپێ ب پشتەڤانیا‬ ‫هەمی وەالتان و لەشكەر و پارتێن دی و دگەل هەمی گەف و فشارێن بۆ‬ ‫سەر گەلێ كورد ئیناین نەشیا ل كوردستانێ یەكەم بیت‪ ،‬هندەك كورد‬ ‫جاشاتیێ بۆ دكەن و پاران وەردگرن دبێژیت هەمی كورد پشتەڤانێن منن‬ ‫چ تشتەك بڤی رەنگی نینە ئاكەپە نەمایە ل ناڤ كوردستانێ و بدوماهی‬ ‫هاتیە لێ راگەهاندنا تورك و فتح الله گونە پروپاگەندان بۆ ئاكەپێ دكەن‪.‬‬ ‫مادەم هەمی كورد پشتگیریا وان دكەن بۆچی كوردان دكوژن ب كوم وەكو‬ ‫كوشتارگەها روبوسكێ‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬هاتنا الوێن كورد بۆ ناڤ شورەشێ كێم بویە یان زێدە بویە ؟‬ ‫روژ وەالت‪ :‬نها الوێن كورد زێدەتر دهێنە ناڤ شورەشا چەكداری چونكە‬ ‫ئاستێ الوێن كورد بلند بویە ژ هەمی ئالەكی ڤە و خۆ زێدەتر ناس دكەت‪،‬‬ ‫الوێ كورد نها دشێت دهەر چوار پارچێن كوردستانێ دا رەوشا سیاسی‬ ‫شروڤەبكەت كێشە چنە؟ دوژمن چنە؟ چ دكەن؟ و پیالن چنە؟ چ پێدڤیە؟‬ ‫دوژمن چ دخوازیت؟ ل سەر ئاستێ جیهانێ ژی تێگەهشتنا وان باشە ل‬ ‫سەر ڤی بنەمای ئاستێ الوێ كورد ژ هەمی ئالەكی بلند بویە ئیرو ‪2012‬‬ ‫یە هاتنا الوێ كورد بۆ ناڤ شورەشی زێدەتر بویە ئەز دشێم بێژم هەر‬ ‫شەهیدەكێ ئەم بدەین ل شوینا وی دەه گەنج دهێنە ناڤ شورەشێ‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬چما هوین رێ نادەن وان الوێن دخوازن دناڤ شورەشێ دا‬ ‫بدەركەڤن و بهێن باژێران ؟‬ ‫روژ وەالت‪ :‬ئەڤ تشتە راست نینە و پروپاگەندەیا دوژمنانە ئەڤرو‬ ‫دوژمن شەرەكێ سایكولوژی و ب تایبەت دگەل الوێن كوردان ب رێ دكەت‬ ‫نوچەیێن ب درەو بەالڤ دكەت «كەس نەشێت بۆ دووساالن الوان ل بن‬ ‫فشار و گەفان ل چیا بهێلیت و ژیان بكەت تشتێ هوسا نەبە» كەسێ‬ ‫دهێتە دناڤ شورەشێ بخۆ بریارێ ددەت و بدلێ خۆ دهێت‪.‬‬ ‫«ئەگەر ئەڤە ممكن با دا تیرورا دەولەتا توركیا ب سەركەڤیت چما ئەو‬ ‫نەشێن ب تیرورا خۆ الوێن كورد لناڤ توركیا بهێلن ئەگەر ب گەفان كارەك‬

‫“‬

‫ئەگەر ب گەفان بایە پێدڤی بوو نها‬ ‫گەلێ كورد ل توركیا نەمابا‬

‫بهێتە كرن نها گەلێ كورد ب گەفێن توركیا نەما با ب گەفان و فشاران‬ ‫شورەش ب رێڤە ناچن» بەری چەند ساالن ئەز چوم باژێرەكێ هەرمێ‬ ‫هندەك الوان ژ من پرسی مرحبا هەفال «من نەزانی وان چەوا زانی ئەز‬ ‫هەڤالم « گوتن مە بهیستیە پەكەكە الوان درەڤینیت بۆ ناڤ شورەشێ و‬ ‫چاڤێن وان دەردئینن و گوهێن وان دبرن و‪...‬هتد «ئەز شاش مام‪ ،‬من گوت‬ ‫كاكە جان تشتەك هوسا چنە ئەم كوردین ئەم شورەش گێرین و ل سەر‬ ‫چیا شەر دكەین داكو كورد ب ئازاد و دیموكراسی و ئاشتی بژین ئەم بۆ‬ ‫ڤێ چەندێ ل سەرێ چیاینە چما ئەم زاروكێ كوردان بڤی رەنگی ببەین»‬ ‫من گوتێ ئەڤ پروپاگەندەیا پیس كێ كریە؟ گوت مەزنێ مە نزانم ئەڤ‬ ‫مەزن كی بون؟ بەرێ ل كوردستانێ بڤی رەنگی پروپاگەندە دهاتە كرن‪ .‬بۆ‬ ‫مە گرفت نینە لێ دێ كارتێكرنەكا خراب ل سەر سایكولوجیا زارویان كەت‪،‬‬ ‫دوژمن ژی هەمان پروپاگەندەیان دكەت‪ .‬ئەڤە هەمی درەوە كەسێ شورەش‬ ‫گێر دڤێت بدل و هزر دگەل شورەشێ بیت‪ ،‬هەمی كەسەك نكاریت ببیتە‬ ‫ئەندامێ پەكەكێ ل وی دەمی دشێت دەما ئەو بخۆ بخازیت‪ .‬ئەگەر كەسەك‬ ‫نەخوازیت بمینیت ئەم نەشیێن رێ لێ بگرین‪« .‬بەلێ ئەم رێ ددەین و‬ ‫دبێژینێ كاكە گیان تۆ هەرە ماال خۆ و وەكو ئینسانەكێ كورد بژی»‬ ‫ئەو گوهرینێن نها ل روژهەالتا ناڤەراست دروست بوین پێدڤی دكەت‬ ‫الوێن كورد یەكێتی یا خۆ خورت بكەن‪ .‬وەختێ شورەشێ یە نەك بتنێ‬ ‫شورەشا چەكداری بەلكو شورەشا راگەهاندن و جەماوەری و زانستی و‬ ‫ئابوری ژی پێدڤیە‪.‬‬

‫“‬

‫ئاكەپە ل باكورێ كوردستانێ‬ ‫بدوماهی هاتیە‬

‫پرس ‪ :‬نها الوێن باشور ژبۆ هەوە خونیشاندانان دكەن هاریكاریان‬ ‫پێشكێش دكەن هەلویستێ هەوە چیە ؟‬ ‫روژ وەالت ‪ :‬بەرێ ژی گەنجێ كورد بەردەوام دناڤ شورەشێ دا بوو‬ ‫ئیرۆ زانستیێ گەنجێ كورد و وەالت پارێزی و شورەشگێری پر پر مەزن‬ ‫بویە ل باشورێ كوردستانێ ژی ئەڤ ب شێوەیەكێ زور دلخوشكەر‬ ‫پێشكەفتیی یە ل سەر ڤی بنەمای ل ساال ‪ 2008‬دەما توركیا هێرش كری‬ ‫ژ ئالیێ زاپێ ل دەڤەرا ئامێدیێ هندەك لەشكەرێ تورك هەنە «نزانم ئەو‬ ‫ل ناڤ باشور چ دكەن؟ پێدڤیە نەمینە» دڤیا ل بامرنێ و كانی ماسێ‬ ‫لەشكەرێ توركیا هێرشا گەریال بكەت الوێن ڤێ دەڤەرێ رێ نەدایێ‪ ،‬ئەڤە‬ ‫پر گرنگ بوو نەتەوەی بون و یەكێتی یا كورد پر پێشكەفتیە‪ .‬الوێ باشور‬ ‫نها هەر چوار پارچەیان دبینیت و ئازادیا هەر چوار پارچەیان و سەركەفتنا‬ ‫وان دخوازن‪ ،‬بال الوێن باشور بۆ پێشڤە چونێ و یەكگرتنێ شورەش بكەن‬ ‫و ل هەر ئالیەكێ ب راوەستن و «ئەم چ جار هەلویستێ الوێن دەڤەرا‬ ‫ئامێدیێ ژبیرناكەین»‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ژماره‌ ‪149‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫‪2012/02/14‬‬

‫مەهدی زریان‪ ،‬بەرپرسی لقی كەركوكی سەندیكای رۆژنامەنووسانی كوردستان‬

‫ئەگەر بزانم ئۆپۆزسیون لەدژی من بایكوتیان كردووە سبەی ئیستقالە دەدەم‬ ‫دیمانە‪ :‬پرس‪ ،‬كەركوك‬

‫پرس‪ :‬دەوترێت كەركوك بە شارێكی پڕ مەترسی دادەنرێت‬ ‫بۆ رۆژنامەنووسان‪ ،‬دەمەوێ بپرسم جۆری ئەو مەترسیانە‬ ‫چین كە رووبەرووی رۆژنامەنووسان دەبنەوە؟ یاخود ئاستی‬ ‫پێشێلكارییەكان بەرامبەر بە رۆژنامەنووسان چۆنە؟‬ ‫زری��ان‪ :‬كاری رۆژنامەنووسی لەشاری كەركوك مەترسی‬ ‫زۆرە‪ ،‬بۆنموونە لەپاش تەقینەوەیەكی خۆكوژی لەوساتەدا كە‬ ‫رۆژنامەنووس رۆماڵی هەواڵەكە دەكات دوور نییە تەقینەوەی‬ ‫دووەم رووب���دات و س��ەری تیابچێت‪ ،‬ی��ان لەرۆماڵكردنی‬ ‫هێندێ كێشەی هەستیار و پێكدادانی دوو الیەنی دژ بەیەك‬ ‫رۆژنامەنووس دەبێتە قوربانی‪ ،‬لەهێندێ دام ودەزگادا توشی‬ ‫لێدان و ئ��ازاردان و كامێرا شكاندن دەب��ن و رێگایان پێ‬ ‫نادرێ رۆماڵی هەواڵەكە بكەن‪ ،‬ئەمە جگە لەو نووسینانەی‬ ‫كە رۆژنامەنووس دەیاننووسێتەوە لەسەر كەم وكورییەكان‬ ‫تەفسیری خراپ و لێكدانەوەی ن��اڕەوای بۆدەكرێ‪ ،‬دیارە‬ ‫ئەمانەش دەرهاویشتەی ئەو بارە ئالۆزەیە كە لە كەركوكدا‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬ئاستی خوێنەر و فرۆشی رۆژنامە كوردییەكان لەو‬ ‫شارەدا چۆن هەڵدەسەنگێنیت؟‬ ‫زریان‪ :‬لەئێستادا زۆر خراپە بەتایبەتی گۆڤار و رۆژنامە‬ ‫كوردییەكان‪ ،‬ئەمەش دووهۆكاری هەیە‪ ،‬یەكەم زمانی خوێندنی‬ ‫كەركوكیەكان عەرەبی بووە‪ ،‬دووەمیش زۆری ئامرازەكانی‬ ‫راگەیاندن وەكو سەتەالیت و فەیسبوك و‪...‬هتد‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬بەحوكمی ئەوەی كەركوك لەالیەن هەر دوو حكومەتی‬ ‫هەرێم و بەغداوە بەڕێوە دەبرێت‪ ،‬زۆر جاران رۆژنامەنووسانی‬ ‫ئەو شارە باس لەوە دەكەن كە ئیمتیازاتی حكومەتی ناوەندی‬ ‫رۆژنامەنووسانی ئەندامانی سەندیكای رۆژنامەنووسانی هەرێم‬ ‫ناگرێتەوە و لەمڕووەوە حكومەتی هەرێم پابەندی رێنمایی و‬ ‫بڕیارەكانی ناوەند نابێت تایبەت بە رۆژنامەنووسان‪ .‬ئێوە چۆن‬ ‫مامەڵە لەگەڵ ئەم حاڵەتەدا دەكەن؟‬ ‫زریان‪ :‬لقی رۆژنامەنووسانی كەركوك سەر بەئەنجوومەنی‬ ‫بااڵی سەندیكای رۆژنامەنووسانی كوردستانە و جیاوازی نییە‬ ‫لەگەڵ لقەكانی تری وەكو هەولێر و سلێمانی و دهۆك و‪..‬هتد‪،‬‬ ‫بۆیە دەبێت ئەنجوومەنی بااڵ ئەو كێشەیەمان بۆ چارەسەربكات‬ ‫و بەجۆرێك لەجۆرەكان رۆژنامەنووسانی كەركوك بەشدار‬ ‫بكات لەئیمتیازەكانی هەرێم‪ .‬ئامادەین لەهەموو دەرگایەك‬ ‫بدەین تا ئاوڕمان لێدەدەنەوە‪ ،‬چونكە بەڕاستی ناكرێت‬ ‫كەركوكییەكان هەمیشە لەراپەراندنی ئەركەكاندا لەپێشەوەبن‬ ‫و لەئیمتیازاتیشدا هیچ!!‬ ‫پ��رس‪ :‬لەكاتی كۆنفرانسی لقی كەركوكی سەندیكای‬ ‫رۆژنامەنووسان و كاندید كردنی تۆ لە الیەن پارتییەوە‪،‬‬ ‫بووە هۆی نارەزایی رۆژنامەنووسانی ئۆپۆزسیۆن و بایكۆتی‬ ‫كۆنفرانسەكەیان كرد بەپاساوی بە حزبی كردنی سەندیكاكە‪.‬‬ ‫تۆ ئەو هەڵوێستە چۆن لێكدەدەیتەوە؟‬ ‫زریان‪ :‬ئەڵبەتە سەندیكای رۆژنامەنووسان بەشێوەیەكی‬ ‫گشتی و بەر لەم دەورەی��ەش جۆرێك لەتەوافوقی حیزبی‬ ‫تێدا بووە‪ ،‬ئەمەش لەزۆربەی رێكخراو و ناوەندەكانی تریشدا‬ ‫هەیە‪ ،‬بەر لەمنیش كاك شیخ سدیق سكرتیری لقی كەركوك‬ ‫بووە لەسەر لیستی شیوعی‪ ،‬پاشان لەتیف فاتیح فەرەج‬ ‫یەكێتی نیشتمانی وەكو سكرتیری لق كاندیدی كرد و نزیكەی‬ ‫چوار ساڵ سكرتیری لقی كەركوك بوو‪ .‬ئەڵبەتە من شتی‬ ‫وام نەبیستبوو‪ ،‬دڵنیابە ئەگەر بزانم ئۆپۆزسیون لەدژی من‬ ‫بایكۆتیان كردووە سبەی ئیستقالەی خۆم پێشكەش دەكەم‬ ‫بەمەرجێ ئەوان بەشداری بكەن لەسەندیكای رۆژنامەنووسانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬چونكە من بۆ خزمەتی ئەوانیش لەوێدا كاردەكەم‪،‬‬

‫“‬ ‫“‬

‫خۆ ئەوان لەئەستێرەیەكی ترەوە نەهاتوون‪ ،‬هەموو هاوڕێ و‬ ‫خۆشەویستی منن و بەخوشك و برای خۆمیان دەزانم‪ ،‬دڵنیابن‬ ‫بایكۆتی ئەوان لەسەرووی لقەكانەوە بووە نەك دژی من!‬

‫پرس‪ :‬هەندێك لە رۆژنامەنووسان دەڵێن‪ :‬نەدەبا مەهدی‬ ‫زری��ان بكرابایە بە بەرپرسی لقی كەركوكی سەندیكای‬ ‫رۆژنامەنووسان‪ ،‬دەبا بەرپرسی لقی یەكێتی نووسەران بایت‪.‬‬ ‫چونكە ئەوان تۆ بە شاعیر و چیرۆكنووس دەناسێنن نەك‬ ‫رۆژنامەنووس‪ .‬رای خۆت لەم بارەوە چییە؟‬ ‫زریان‪ :‬ئەڵبەتە راستە من شاعیر وچیرۆكنووسێكی ناسراوم‪،‬‬ ‫بەاڵم كەسێكم لەوانەی بونیادی لقی سەندیكای رۆژنامەنوسانی‬ ‫كەركوكمان نایەوە‪ ،‬من پەیامنێرێكی چاالكی هەفتەنامەی گواڵن‬ ‫بووم و زیاتر لەسێ ساڵ رۆماڵی هەواڵە سیاسی و ئیدارییەكانی‬ ‫شاری كەركوكم كردووە‪ ،‬جگە لەوەش سەرپەرشتی رادیۆی‬ ‫دەنگی كوردستانم ك��ردووە لەكەركوك‪ ،‬هەروەها دەستەی‬ ‫دامەزرێنەری باڵوكراوەیەك بووم بەناوی پەیامی كەركوك و‬ ‫راوێژكاری گشتی گۆڤارەكانی رۆژ و لە چەندین جێگای دیكەش‬ ‫بووم‪ ،‬هەروەها گۆشەی تایبەتی سیاسی وكۆمەاڵیەتیم هەبووە‬ ‫لەباڵوكراوەكاندا و ئەندامی كارای سەندیكای رۆژنامەنووسانی‬ ‫كوردستان بوومە‪ ،‬نازانم ئەم لێكدانەوە سەیرانە كێ دەیكات و‬ ‫بە چ مەبەستێك دەكرێن؟!‬

‫كاری رۆژنامەنووسی لەشاری‬ ‫كەركوك مەترسی زۆرە‪ ،‬بۆنموونە‬ ‫لەپاش تەقینەوەیەكی خۆكوژی‬ ‫لەوساتەدا كە رۆژنامەنووس‬ ‫رۆماڵی هەواڵەكە دەكات دوور‬ ‫نییە تەقینەوەی دووەم رووبدات‬ ‫ناكرێت كەركوكییەكان‬ ‫لەراپەراندنی ئەركەكاندا‬ ‫لەپێشەوەبن و لەئیمتیازاتیشدا‬ ‫هیچ‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ژمار ‌ه ‪149‬‬

‫‪2012/02/14‬‬

‫‪7‬‬

‫شیالن محەمەد‪ ،‬رۆژنامەنووس و چاالكوانی كۆمەڵی مەدەنی‬

‫باوەڕنەبوون بە بەشداری و توانا و لێهاتوویی ئافرەت بەمانای باوەڕ نەبوون‬ ‫بە پرسی دیموكراسی دێت‬ ‫دیمانە‪ :‬پرس‪ ،‬كەالر‬

‫پرس‪ :‬لەناو حزبە كوردییەكاندا‪ ،‬وێ��رای ئ��ەوەی كە ئافرەت‬ ‫بەشداربووە لە هەر دوو خەباتی چەكداری و سیاسی هاوشانی‬ ‫پیاوان‪ ،‬وێرای ئەوەشی كە لە زۆربەی حزبەكاندا لەسەر ئاستی‬ ‫سەركردایەتی و مەكتەبی سیاسی كەمینەیەك ئافرەت بوونیان‬ ‫هەیە‪ ،‬بەاڵم تائێستا ئافرەت نەگەیشتۆتە پلەی «سەرۆكی حزب»‪.‬‬ ‫هەندێك پێیانوایە ئەمە پێوەندی بە نادیموكراسی و باوەڕنەبوونی‬ ‫حزبەكانەوە هەیە بە توانا و مافی ئافرەتان‪ ،‬هەشە پێیانوایە كە‬ ‫هێشتا ئافرەتانی كورد نەگەیشتوونەتە ئەو ئاستە‪ .‬رای تۆ لە‬ ‫مبارەوە چییە؟‬ ‫شیالن محەمەد‪ :‬جگە لە پارتی چارەسەری كە ئێستا هاوسەرۆكی‬ ‫سەرۆكی پارتەكە ئافرەتە‪ ،‬ئەمە بۆ پارتەكانی تر بە عیلمانی و‬ ‫ئیسالمییەوە راستە‪ ،‬لەبەر ئەوەی زۆرینەی ئەندامانی سەركردایەتی‬ ‫ئەم پارتە سیاسیانە بۆخۆیان لە ژێر ئەو كاریگەرییەدان كە بیری‬ ‫باو (فكر سائد) لە كۆمەڵگادا دروستی كردووە‪ ،‬كە بیرێكی السەنگی‬ ‫پیاوساالرانەیە‪ ،‬ئەگەر ئەمە راست بێ‪ ،‬كەواتە پیاوانی سیاسی‬ ‫ئێمە یان سیاسەتكارانی ئێمە لەم پرسەدا‪ ،‬بە هەمان شێوازی هەر‬ ‫كەسێكی سادەی تری كۆمەڵگا بیر دەكەنەوە و جیاوازییان نییە! لە‬ ‫كاتێكدا كەسی سیاسی دەبێ پێشەنگی كۆمەڵگا بێ و لە پۆڵێنی‬ ‫نوخبەی فەرمانڕەوادایە‪ .‬لە دنیادا ئەو سیستەمە سیاسیەی تا‬ ‫ئێستا سەركەوتوو بووە و پشتیوانی لێدەكرێ‪ ،‬لەالیەن واڵتانی زلهێز‬ ‫و سیاسەتی خواستراوی نێودەوڵەتییەوە و مافی تاك دەپارێزێ و بە‬ ‫یەكسانی لە مرۆڤەكان دەڕوانێ‪ ،‬دوور لە جیاوازی رەگەزی و نەژادی‬ ‫و رەنگ و دینی و مەزهەبی و‪...‬تد و ئەلتەرناتیڤێكیش نییە بۆ‬ ‫جێگرتنەوەی‪ ،‬سیستەمی سیاسی دیموكراسی‪ ،‬بۆیە باوەڕنەبوون بە‬ ‫بەشداری و تواناو لێهاتوویی ئافرەت بەمانای باوەڕ نەبوون بە پرسی‬ ‫دیموكراسی دێت‪ ،‬بۆیە بە پلەی یەكەم ئەندامانی سەركردایەتی‬ ‫پارتە سیاسییەكانی كوردستان هۆكاری سەرەكین‪.‬‬ ‫سەبارەت بە ئاست نزمی توانای ئافرەت‪ ،‬بە پێچەوانەوە ئافرەتی‬ ‫وامان هەیە توانای بەڕێوەبردنی واڵتێكیشی هەیە نەك سكرتێری‬ ‫پارتێكی سیاسی! لە راستیدا دەبوو ئێستا ئافرەت بۆ پۆستی‬ ‫سەرۆكی كۆمار و سەرۆكی هەرێم و سەرۆكی حكومەت خۆی كاندید‬ ‫بكردایە‪ ،‬نەك تازە پرسیار لە رەوایەتی بەدەستەوەگرتنی پۆستی‬ ‫سكرتێری حزب بكرێت‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬وێرای ئەوەی كە دەیان رێكخراو و سەنتەر و میدیای‬ ‫تایبەت بە ئافرەتان هەن و پشتیوانی ماددیان لێدەكرێت‪ ،‬كەچی‬ ‫رۆژ بە رۆژ «كێشەكانی تایبەت بە مێینە» و «خۆكوشتن» و‬ ‫«خۆسوتان» و «كوشتنی مێینە» لە زیادبووندایە‪ .‬هەندێك‬ ‫پێیانوایە كە ئەم رێكخراو و سەنتەر و میدیانە «خۆژێنن» لەسەر‬ ‫حیسابی ئافرەتان و رۆڵیان وەك پێویست نییە‪ .‬هەندێك كەسیش‬ ‫پێیانوایە كە ئەمە پێوەندی بە وشیاری و رۆشنبیری تاكەكانەوە‬ ‫هەیە بەتایبەتی خودی ئافرەتان نەك رێكخراوەكان‪ .‬خوێندنەوەی‬ ‫تۆ بۆ رۆڵی رێكخراو و سەنتەر و میدیاكانی ئافرەتان و كێشەكانیان‪،‬‬ ‫چییە؟‬ ‫شیالن محەمەد‪ :‬ژنانی هەرێمی كوردستان بە داخەوە كە خاوەنی‬ ‫رێكخراوگەلێكی زۆرن‪ ،‬بەناوی خزمەتكردنی ژنان و ئافرەتانەوە‬ ‫پشتگیری ماددی باشییان لێكرا‪ ،‬بەاڵم ئەو رێكخراوانە كە ئامانجی‬ ‫سەرەكییان خزمەتكردنی ژن و داكۆكی كردنە لە ژن هێشتا هەموو‬ ‫هەوڵ و چاالكییەكانیان لەم پێناوەدا نەبوو‪ ،‬بارتەقای ئەوەی‬ ‫دامەزراندنی رێكخراوەكانیان بۆ مەبەستی تر و خزمەتی تر بوو‪،‬‬ ‫ئیتر ئەو مەبەستە خزمەتی پارتێكی سیاسی دیاریكراو بێ یان‬ ‫دۆزینەوەی پۆستێك بێ بۆ كەسێك و كەسانێكی دیاریكراو كە‬ ‫تێیدا بوونە خاوەن بودجەیەكی زەبەالح و سەرچاوەیەكی دارایی‬ ‫ناشەرعی‪ ،‬لە گەڵ ئەمەشدا بێ ئینسافییە بڵێین هەر هیچیان‬ ‫نەكردووە‪ ،‬بەاڵم دەیانتوانی زیاتر بكەن‪ ،‬دەیانتوانی ژنانی سەركردە‬ ‫پێبگەیەنن‪ ،‬دەیانتوانی توانای ژنان بە جۆرێك ساز و ئامادە بكەن‬

‫كە بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم و سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران و‬ ‫سەرۆكی پەرلەمان بەبێ ترس كاندیدیان بكەن‪ ،‬دەیانتوانی پرۆژەی‬ ‫ئابووری لەڕێی حكومەتەوە بۆ ژنان بكەن و ئێستا لە بازاری‬ ‫كاردا سەرمایەگوزاری ژن هەبووایە و لەو رووەوە ژنان تواناكانیان‬ ‫وەگەڕبخستایە و ئافرەتانی وەبەرهێن لە بواری سەرمایەگوزاریدا‬ ‫جێــــپێــــــبكەنەوە‪ ،‬دەیان شتی تر كە نەیانكرد یان ئەو مافەیان‬ ‫بە خۆیان نەدایە كە بەناوی ژنەوە دروست بن و كەمتەرخەم بن‬ ‫بەرامبەر خەمەكانی ژن‪.‬‬ ‫میدیای ئافرەتان (چ وەك كاراكتەری راگەیاندن و چ وەك‬ ‫بابەتی راگەیاندن و چ وەك باڵوكراوەكانیان) كۆمەڵێ كەموكورتی‬ ‫لەبەرچاوی هەیە‪ ،‬جگە لەوەی رێكخراوەكانی ژنان هێشتا ئامارە پڕ‬ ‫كەموكورتییەكانی توندوتیژی كوشت و بڕی ژنان لەشوێن و الیەنی‬ ‫ترەوە وەردەگرن‪ ،‬هێشتا كارێكی جددیان بۆ ئەم پرسە نەكردووەو‬ ‫تەنانەت لە رۆژانی ‪8‬ی مارس و ‪25‬ی نۆڤەمبەردا هەندێ چاالكی‬ ‫سادەو بەیاننامە دەرەكەن‪ ،‬كە هەر تاكێكی تر ئەتوانێ بیكات! یان‬ ‫ئەو رۆژنامەو گۆڤارانەی كە ئەم رێكخراوانە دەریدەكەن‪ ،‬میكانزمی‬ ‫دابەشكردنی هێندە الوازە ناگاتە زۆر شوێن‪ ،‬تەنها لە سەنتەری‬ ‫پارێزگاكان ناپەڕێتەوە شوێنانی دی كە ئاستی هۆشیاری تێدا كەمەو‬ ‫پێویستە گرنگییان پێبدرێ لەو رووەوە‪ ،‬یان هەندێ جار ناوەڕۆكی‬ ‫باڵوكراوەكان هێند الوازە یان كۆنە كەس بە ‪ 250‬دیناریش نایكڕێ و‬ ‫نایخوێنێتەوە! بۆیە گرنگە لەم رووانەوە رێكخراوەكانی ژنان هەوڵی‬ ‫چاككردنی خۆیان بدەن و پێشكەون‪ ،‬یان رێكخراوەكانیان با بەناوی‬ ‫ژنانەوە نەبێ!‬

‫پرس‪ :‬هەموار كردنەوەی یاسای «باری كەسێتی» و یاسای‬ ‫«نەهێشتنی توندوتیژی ناوخێزان» بەتایبەتی‪ ،‬هەندێك كەس‬ ‫و الیەن بەسەرەتای مەترسی لێكترازانی خێزانی ك��وردی و بە‬ ‫رۆژئاواكردنی كولتوری كوردی دەزانن‪ .‬لێكدانەوەتان بۆ یاساكە و‬ ‫واقیعی كۆمەڵگەی كوردی چۆنە؟‬ ‫شیالن محەمەد‪ :‬یاسایەك ئەگەر توانای زامنكردن و پاراستنی‬ ‫مافە گشتی و تایبەتییەكانی هاواڵتییانی نەبێ‪ ،‬ئەوا زۆر شتێكی‬ ‫ئاساییە هەموار بكرێ‪ ،‬نەك هەر ئاسایی‪ ،‬بەڵكو پێویستە هەموار‬ ‫بكرێ‪ .‬لەو چوارچێوەیەدا كە یاسای باری كەسێتی نەیتوانیوە‬ ‫رەگەزی نێر و مێ لەبەردەم حوكمی یاسادا یەكسان بكات لە ماف‬ ‫و ئەركدا لەپێگەی مرۆیی و كۆمەاڵیەتی و یاساییاندا‪ ،‬كەواتە خۆی‬ ‫هەمواركردنەكەی بەسەر خۆیدا سەپاندووە‪ .‬دەسەاڵتی یاسادانان‬ ‫نوێنەری راستەقینەی هاواڵتین (هاواڵتیش بریتیە‪ :‬لە نێرومێ)‬ ‫كەواتە ئەركییانە ویست و داخوازییەكانی هاواڵتییان و ئەرك و‬ ‫مافەكانییان لە نێو بەندە یاساییەكاندا بچەسپێنن و هەر بەهەمان‬ ‫یاساش بیپارێزن‪.‬‬ ‫سەبارەت بە دەرچواندنی یاسای بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی‬ ‫خێزانی لە هەرێمی كوردستان ژمارە (‪ )8‬ساڵی ‪ 2011‬یەكێكە لە‬ ‫یاسا باشەكان كە رێگری دەكات لە هەركەس و الیەنێ پێشێلی‬ ‫مافەكانی ئافرەتان بكات‪ ،‬چونكە دەرچوواندنی وەها یاسایەك بۆ‬ ‫خۆی گوزارشت كردنە لەسەر واقعی كۆمەڵگای كوردی‪ ،‬كە بەداخەوە‬ ‫واقعێكی تاڵ و پڕ مەترسییە بۆ سەر حاڵ و ژیانی ژنان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كەموكورتی یاساكەو كارییەگەرییەكانی لە كاتی جێبەجێكردنیدا‬ ‫دەردەك��ەوێ‪ .‬بەجێبەجێكردنی ئەم یاسایە ئەخالق لە الی تاك‬ ‫پتەو ئەكات و بەرامبەر مافی مرۆیی و بڕیار لەسەر چارەنوسی‬ ‫خۆیی و ئ��ازادی ئافرەت دەچەسپێنێ‪ ،‬كە دوای چەند ساڵێكی‬ ‫تر كاریگەرییەكان وەك ئاسەواری جێیەجێكردنی ئەو یاسایە بە‬ ‫دیدەكەین ئەگەر پێداگیری لەسەر بكرێ‪ .‬ئەوانەی كە پێیان وایە‬ ‫سەرەتای لێكترازانی خێزانی كوردییە زۆر هەڵەن‪ ،‬چونكە ئەمانە بە‬ ‫گروهگەلی موحافیزكار و دژە پرەنسیپەكانی مافی مرۆڤن‪ ،‬ترسییان‬ ‫لە لەدەستدانی دەسەاڵت و هەیمەنەی خۆیان هەیە بەسەر ژندا‪،‬‬ ‫ئەو دەسەاڵتەی كە كلتوور‪ ،‬دەسەاڵتی ناتەندروستی سیاسی‪،‬‬ ‫شرۆڤەی سەقەتی ئایینی (كە لە كاتێكدا فەلسەفەی دین ئەسڵەن‬ ‫بۆ ئاوەدانی سەر زەوی و خۆشگوزەرانی و خزمەتی مرۆڤایەتی‬

‫“‬

‫بە پێچەوانەوە ئافرەتی وامان‬ ‫هەیە توانای بەڕێوەبردنی‬ ‫واڵتێكیشی هەیە نەك سكرتێری‬ ‫پارتێكی سیاسی‬

‫و بەختەوەركردنێتی)‪ ،‬یاسا ستەمكارەكان و‪....‬تد‪ ،‬بۆیە گرنگەو‬ ‫دەبێ یاساكان لە ناوەڕۆكیاندا هەڵگری یەك ئامانجی سەرەكی بن‬ ‫كە ئەویش بەختەوەری مرۆڤەكانە‪ ،‬لەسەر بنەمای بنەمای رێزگرتن‬ ‫لە كەرامەت و بەها مرۆیی و دینی و مۆراڵییەكان‪.‬‬ ‫پرۆفایل‪:‬‬ ‫ناو‪ :‬شیالن محەمەد ئیبراهیم‬ ‫بڕوانامە‪ :‬بەكالۆریۆس لە زانستە رامیارییەكان‬ ‫لە ساڵی ‪1995‬ەوە تا ئێستا لە بواری راگەیاندندا كار دەكات‬ ‫دەستەی دامەزرێنەری رادیۆی «تەوار» بووە لە ‪.2003‬‬ ‫ماوەی ‪ 2‬ساڵ لە سەنتەری پەیوەندی و گەیاندن‪.‬‬ ‫لەگەل چەندین رێكخراوی خۆماڵی و بیانی کاری كردووە‪.‬‬ ‫ماوەی ‪ 4‬ساڵ بەرپرسی لقی گەرمیانی رێكخراوی مافی‬ ‫مرۆڤ بووە‪.‬‬ ‫ماوەی ‪ 3‬ساڵ نوێنەری رۆژنامەنوسانی مێینەی گەرمیان‬ ‫بووە لە سەندیكای رۆژنامەنوسانی كوردستان‪.‬‬ ‫لە ‪ 2003‬وە وەك فەرمانبەری وەزارەت���ی مافی مرۆڤ‬ ‫دامەزراوە‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ژماره‌ ‪149‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫‪2012/02/14‬‬

‫ژنان نهێنییەكانی گەنجێتیان الی مێردەكانیان باس ناكەن‬

‫هاوسەرەكان بۆ شتەكان لەیەكتر دەشارنەوە‬

‫راپۆرت و بەدوا داچوون‪ :‬بەهرە سدیق‬ ‫هەر یەك لەئێمە بە كوڕ و كچەوە‪ ،‬رابردوویەكی شیرین و تاڵی هەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوەی جێی سەرنجە ئەوەیە‪ :‬دوای پرۆسەی هاوسەرگیری‪ ،‬كوڕان‬ ‫بە شانازییەوە باس لە رابردووی سۆزداری خۆیان لەگەڵ كچان دەكەن‪،‬‬ ‫بەاڵم كچان حاشا لە رابردووی خۆیان دەكەن و رابردووی سۆزداری خۆیان‬ ‫دەشارنەوە و ناوێرن راستگۆیانە لەگەڵ مێردەكانیان لەم بارەوە بدوێن‪ .‬لەم‬ ‫راپۆرتەدا ئەم حاڵەتە شیدەكەینەوە‪.‬‬ ‫«دڵ رەقی كۆمەڵگایە وادەكات حەز و ئارەزووەكان پێچەوانە ببنەوەو‬ ‫بگۆردرێن بەملمالنێەكی زۆر توند لەنێوان ژن و پیاو»‬ ‫سەرەتا خاتوونی شاعیر كەژاڵ ئیبراهیم خدر‪ ،‬لەم بارەوە بۆ پرس وتی‬ ‫«كۆمەڵگا وادەكات كەمرۆڤ هەمیشە باپەندی یاساو رێساكان بێت كەچۆن‬ ‫رەفتار لەگەڵ یەكتریدا بكەن‪ ،‬زۆرجاریش هەر ئەم دڵ رەقی كۆمەڵگایە‬ ‫وادەكات حەز و ئارەزووەكان پێچەوانە ببنەوەو بگۆردرێن بەملمالنێەكی‬

‫بوو بێت‪ ،‬بۆیە كچان لەترسی لە دەستدانی دەرفەتی هاوژیانی لەگەڵ ئەو‬ ‫كوڕەدا ناچارن لەنێو بازنەی درۆیەكی گەورەدا بژین لەگەڵیان‪ .‬چونكە‬ ‫ئەگەر وا نەكەن ئەوا بە چاوێكی بێ رێز و گومانەوە سەیری ئەكەن‪.‬‬

‫«زۆرجار كاریگەری سلبی لەسەر الیەنی دەروونی كچان دروست دەكات‬ ‫لە ژیانی هاوسەرگیریدا»‬ ‫هودا درێژە بەووتەكانی دەدات و شیدەكاتەوە‪ ،‬كە پێوەرەكانی پیاو‬ ‫و كۆمەڵگە بۆ كچان ئەوەیە كە نابێت تەنانەت بە چاویش هەڵوێستەی‬ ‫لەسەر كوڕێك كردبێت‪ ،‬ئەگینا تەرازووی هەڵسەنگاندنەكان بەرەو سوكی‬ ‫دەچێت بەالی كچەكەیا‪ ،‬ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی كە زۆرجار كاریگەری‬ ‫سلبی لەسەر الیەنی دەروونی كچان دروست دەكات لە ژیانی هاوسەرگیریدا‪.‬‬ ‫وتیشی «ترس لە ئاشكرابوون و قبوڵنەكردنی ئەو نهێنیانە لەالیەن‬ ‫هاوسەرەكانیان توشی خەمۆكییان دەكات و ئەمەش رەوتی ژیانێكی‬ ‫ئاسایی لێ تێكدەدات‪ .‬تەنانەت هەندێكجار ئەگەر كوڕەكە قبوڵیشی بكات‬ ‫دواتر لە ژیانی هاوسەرگیریدا هەمیشە وەك تانەیەك دەیداتەوە بە چاوی‬

‫ئەوەی رۆیی رۆی ژیانی خۆم بۆ داهاتووم تێك نادەم‪ ،‬هەرچەندە ئەوەی‬ ‫رۆیی گرینك نیە هەموو نهێنیەكی بێ ناڵێم»‪.‬‬ ‫ناوبراو ئەوەشی وت « كۆمەڵگەی ئێمە كچی وای دەوێت كە رابردوویەكی‬ ‫پاكی هەبێ‪ ،‬بۆ كوڕ ئاساییە ‪ 10‬كچ بناسێ‪ ،‬باسیشی بكات الیان ئاساییە‪،‬‬ ‫بەاڵم بۆ كچ نا؟»‪ .‬هێدی بەوە كۆتایی بەقسەكانی هێناو ووتی « من‬ ‫دەڵێمەوە ئەو پرسە لە كۆمەڵگەی ئێمە بۆ كچ بڤەیە و كوفر و گوناحە»‪.‬‬

‫« لە واڵتانی ئەوروپا زۆر بەئاسانی كچان باسی رابردووی خۆیان دەكەن‬ ‫بۆئەوكەسەی دەبێتە هاوسەریان‪ ،‬چونكە ئەوان ئەوشتانە بەهەڵە نازانن‪،‬‬ ‫بەاڵم لەالی ئێمە لەنێوان ترس و هەڵەكردنی قورسدایە «‬ ‫(د‪.‬مەها حەسەن بەكر) مامۆستای دەروونزانی لەكۆلێژی ئاداب‪ ،‬لەمەڕ‬ ‫ئەم بابەتەوە بۆ پرس وتی»شاردنەوەی ئەو نهێنیانەی كەپەیوەندی‬ ‫بەرابردوو و شووكردنەوە هەیە لەالیەن كچانی ئێمە‪ ،‬كاتێك دەچنە ناو‬ ‫ژیانی هاوسەرگیریەوە‪ ،‬دەگەرێتەوە بۆ رووداوی ژینگەیی و كارەكتەری‬ ‫كۆمەاڵیەتی بۆ گوتنی ئەو راستیانە‪ ،‬مانعی دەبن‪ ،‬درۆ بەشێكە لەناخی‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬بۆیە زۆری درۆكردن دەبێتە نەخۆشی بۆی‪ ،‬بۆنموونە ئەگەر كەسێك‬ ‫درۆبكات و ئەو درۆیە گەورە بێ ئەوكەسە دادەبرێ لەئیش و تووشی ئەوهام‬ ‫دەبێت و كەسایەتی خۆی لەدەست دەدات‪ ،‬چونكە دەبێتە هۆی ئیختراب‪،‬‬ ‫واتە كەسەكە وردە وردە كەسایەتی خۆی لەدەست دەدات و جیادەبێتەوە‬ ‫لەخەڵك‪ .‬بۆیە لەكاتی ئاشكرابوونی راستیەكان لەالیەن هاوسەرەكانیان‬ ‫ناچار دەبێ درۆیەكی تر بكات تا ئەوەی پێشتری پێ بشارێتەوە»‪.‬‬ ‫دكتۆرەكە ئەوەشی وت «رەنگە زۆرجار كلتورو كۆمەڵگە كاریگەر بن‬ ‫لەشاردنەوەی ئەوراستیانە لەالیەن كچانەوە‪ ،‬ئێستا لە واڵتانی ئەوروپا زۆر‬ ‫بەئاسانی كچان باسی رابردووی خۆیان دەكەن بۆ ئەو كەسەی دەبێتە‬ ‫هاوسەریان‪ ،‬چونكە ئەوان ئەوشتانە بەهەڵە نازانن‪ ،‬بەاڵم بەهۆی ئەوەی‬ ‫لێرە بەهەڵە دەزانرێ دەترسن قسەبكەن و ناتوانن ئاشكرای بكەن‪ ،‬كەواتە‬ ‫بەهۆی ئەو زەختە دەروونیەی لەسەر كچانمان هەیە دووچاری درۆ و هەڵە‬ ‫دەبنەوە»‪.‬‬

‫ترس یان كاریگەری كۆمەڵگە‪،‬‬ ‫یان دەروونی‪ ،‬یان بێ متمانەیی‬

‫زۆر توند لەنێوان ژن و پیاو‪ ،‬كەكۆمەڵێك كارەسات بەدوای خۆیدا دێنیت‪.‬‬ ‫لەژیانی رۆژانەی ئێمەشدا بەهۆی بەها كۆمەاڵیەتییەكان و زۆرجار ئەو‬ ‫توندو تیژییەی روبەڕوومان دەبێتەوە ناچارین پەنا بۆ زۆر شت بەرین‪،‬‬ ‫كەجیاوازە لەبیركردنەوەی ژن لەپیاو یاخود پیاو لەژن هەریەكەیان خۆیان‬ ‫بەچەندین مەسەلەی ترەوە گۆش كردووە‪ ،‬كەرەنگە نەكرێت ئەو نهێنیانە‬ ‫بدركێنێت و چارەنوسی ئەو ماڵە خنجیالنە بكەوێتە هەرەسەوە‪ ،‬بۆیە زۆرجار‬ ‫ئەوەی تۆ مەبەستە رەنگە بەدڵی ئەو هاوسەرە نەبێت‪ ،‬كەچەندین ساڵە‬ ‫ژیانی بەخۆشی و ناخۆشی لەگەڵیدا دەبەیتە سەر و بەپێچەوانەشەوە»‪.‬‬ ‫«بوونی پەیوەندی سۆزداری پێشووتر و یان هەر روداوێكی كۆمەاڵیەتی‬ ‫بە عەیبە و شكستی كەسایەتی كچەكە پێناسە ئەكەن»‬ ‫هودا زەنگەنەی كۆمەڵناس هۆكارەكانی شاردنەوەی راستیەكان لەالیەن‬ ‫كچانەوە وەها دەخاتەڕوو «سەرەتا هۆكارە كۆمەاڵیەتیەكان‪ ،‬ئەمەش بۆ‬ ‫ئەوە ئەگەرێتەوە تێروانینی كۆمەڵگە بۆ كچێك كە پێشتر پەیوەندیەكی‬ ‫سۆزداری لەگەڵ كورێكدا هەبوو بێت‪ ،‬یان هەر رووداوێكی كۆمەاڵیەتی بە‬ ‫عەیبە و شكستی كەسایەتی كچەكە پێناسە ئەكەن و لەم حاڵەتەشدا‬ ‫كچەكە لە ترسی كاریگەری كۆمەڵگە بۆسەر رای ئەو كەسەی هاوسەرگیری‬ ‫لەگەڵ دەكات ناوێرێت راشكاوانە و راستگۆیانە هەر حاڵەتێك هەبوبێت‬ ‫باسی بكات‪.‬‬ ‫هۆكارە تایبەتیەكان‪ ،‬ئەمەش پەیوەندارە بە رای خودی كچەكە و‬ ‫كوڕەكە‪ ،‬بەداخەوە زۆرجار كوڕ خۆی هۆكارە بۆ ئەوەی كچ درۆی لەگەڵ‬ ‫بكات یاخود حاڵەتەكانی ژیانی لێبشارێتەوە‪ ،‬چونكە پێی خۆشە تا ماوە‬ ‫لەگەڵ درۆیەكی گەورەدا بژی‪ ،‬نەك كچەكە پێی بڵێت پێشتر پەیوەندییەكی‬ ‫سۆزداریم هەبووە یان تەنانەت ئەگەر تەنها هەستێكی سادەی هەرزەییش‬

‫كچەكەدا و زۆرجار بەوهۆیەوە سوكایەتی پێ ئەكات‪ ،‬جگە لەوەی هەمیشە‬ ‫گومانی لێ ئەكات و پێی وایە چیتر جێی متمانە نیە»‪.‬‬ ‫«تێگەیشتنی پیاو نەگەیشتۆتە ئەو رادەیەی كە رابردووی كچی قبوڵ‬ ‫بێ ئەگەر خۆشەویستی كردبێ یان هەر شتێكی تر كە لە ژیانی ئەو كچە‬ ‫هەبوبێ»‬ ‫(ئەڤین بەهجەت) كچە راگەیاندنكار لەمەڕ نهێنییەكانی راب��ردووی‬ ‫كچانەوە دەڵێ «شاردنەوەی نهێنی الی كچان و نەدركاندنیان الی مێردی‬ ‫داهاتوویان چەند هۆكاریكی هەیە‪ ،‬لەوانە تێگەیشتنی پیاو نەگەیشتۆتە ئەو‬ ‫رادەیەی كە رابردووی كچی قبوڵ بێ ئەگەر خۆشەویستی كردبێ یان هەر‬ ‫شتێكی تر كە لە ژیانی ئەو كچە هەبوبێ‪ ،‬واتا ناهۆشیاری پیاو‪ ،‬پیاوساالری‬ ‫لەوەی كە ئەو كچەی دەیخوازێ بەالی ئەوان كچێكی پاكەو بەتەمەنی هیچ‬ ‫هەڵەیەكی نەبووە‪ ،‬نەوەك لە داهاتوو بڵێن ژنی فالن پێشتر پەیوەندی‬ ‫لەگەڵ كەسێك هەبووە‪ .‬لە الیەكی تر لەترسی دروست بونی دڵپیسی و‬ ‫نەمانی متمانە لە نێوانیان‪ ،‬چونكە ئەو كچانەی نهێنی دەدركێنن بەردەوام‬ ‫لە دڵە راوكێدان‪ ،‬كە دەبێت رۆژێك ئەو نهێنیانە نەبنە كێشە بۆیان لەالیەن‬ ‫پیاوەكانیان و كەس و كاری پیاوەكان»‪.‬‬ ‫«ئەو پرسە لە كۆمەڵگەی ئێمە بۆ كچ بڤەیە و كوفر و گوناحە»‬ ‫خاتوو (هێدی محەمەد) قوتابی زانكۆ‪ ،‬ئەو كچەو هێشتا شووی نەكردووە‬ ‫پێی وایە‪ ،‬لەواڵتی ئێمە ئەوەندە پێویستیان بە پاكی رابردوو هەیە ئەوەندە‬ ‫بڕوایان بە راستگۆیی نیە‪،‬‬ ‫ئیتر زۆر جار راستگۆیی باجی گرانی دەبێ‪ ،‬بەدڵنیایەوە‬

‫كچێك ‪« :‬ئەو پرسە لە كۆمەڵگەی‬ ‫ئێمە بۆ كچ بڤەیە و كوفر و‬ ‫گوناحە»‬ ‫دەرووناسێك‪ :‬لە واڵتانی‬ ‫ئەوروپا زۆر بەئاسانی كچان‬ ‫باسی رابردووی خۆیان دەكەن‬ ‫بۆ هاوسەریان‪ ،‬چونكە ئەوان‬ ‫ئەوشتانە بەهەڵە نازانن‬ ‫ژنە شاعیرێك‪ :‬دڵ رەقی‬ ‫كۆمەڵگایە وادەكات حەز و‬ ‫ئارەزوەكان پێچەوانە ببنەوە و‬ ‫بگۆردرێن بەملمالنێەكی زۆر توند‬ ‫لەنێوان ژن و پیاو‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ژمار ‌ه ‪149‬‬

‫‪2012/02/14‬‬

‫‪9‬‬

‫ئافرەتان جی جۆرە پیاوێك دەخوازن؟‬

‫ئەو خەسڵەتانەی لە شاسواری خەونی كچاندا هەبێت‬

‫ریپۆرتاژ‪ :‬محەمەد عەبدوڵاڵ كەالری‬ ‫(نەسرین) پێی خۆشە پیاو بەهێمنی بدوێ و وشەی ئەڤیندارانە دەرببڕێت‪.‬‬ ‫ئەو دان بەوەدا دەنێت كە «پێش ئەوەی مێردی پێ بكەم خەونم بەوە دەبینی‬ ‫هاوسەرەكەم كەسێكی خەیااڵوی و رۆمانسی و سەرنجڕاكێش و قۆز بێت»‪.‬‬ ‫كاتێك ك��چ و ك��وڕێ��ك ل��ە پەیوەندییەكی ئەڤینداری ی��ان لەكاتی‬ ‫دەسگیرانداریدان‪ ،‬كوڕان مامەڵەیەكی نەرم و نیان لەگەڵ ئافرەتان دەكەن و‬ ‫زۆر دەستەواژەی رۆمانسیانە گوێبیستی كچان دەدەن‪ ،‬بەاڵم دوای پرۆسەی‬ ‫هاوسەرگیری بەماوەیەك هەندێجار ئەو كەشوهەوا رۆمانسییە بزر دەبێت‪.‬‬ ‫نەسرین كە ئافرەتی ماڵەوەیە ئاماژە بەوە دەدات‪ :‬لەكاتی دەسگیرانداری‬ ‫ئەم خەسڵەتانەم لێ رەچاو كرد‪ ،‬بەاڵم دوای پرۆسەی هاوسەرگیری گۆڕاو‬ ‫چیتر بایەخی بە سیمای خۆی نەدەداو‪ ،‬ئەو وشە شیرینانەی بەكاری دەهێنا‬ ‫بوونە وشەی رەق و توند‪ .‬نەسرین بەردەوام دەبێت و دەڵێت‪ :‬سەرەتا تاڵیم‬ ‫زۆر چەشت و كێشەكانی نێوانمان لەزیادبووندا بوو‪ ،‬تەنانەت گومانم هەبوو كە‬ ‫ئافرەتێكی دیكە لەژیانیدا هەبێت‪ ،‬بۆیە چاودێریم دەكرد بەاڵم هیچ بەڵگەیەكم‬ ‫دەست نەكەوت بۆ پشتڕاستكردنەوەی گومانەكەم‪ .‬وەك نەسرین خۆی‬ ‫دووپاتیكردەوە‪ ،‬لە هەڵسوكەوتی مێردەكەی راهاتووە‪ ،‬دوای ئەوەی هەموو‬ ‫هەوڵێكی بێ ئاكامی دا تاكو بیگۆڕێت‪.‬‬ ‫پارە بەختەوەری دەهێنێ‬ ‫ئافرەتان بەتایبەتی لەتەمەنی پێگەیشتندا سیماو تایبەتمەندی شاسواری‬ ‫خەونەكانیان لەمێشكیاندا دەكێشن و‪ ،‬ئارەزوو دەكەن ئەوەی بۆ خۆشەویست‬ ‫یان هاوسەری هەڵدەبژێرن‪ ،‬چەند خەسڵەتێكی جەستەیی و رەفتاریی و ماددی‬ ‫تێدا بێت‪ ،‬ئەم تایبەتمەندییانەش لە ئافرەتێكەوە بۆ یەكێكیتر دەگۆڕێت‪.‬‬ ‫«سامان و پارە لەو تایبەتمەندیانەن كە ئافرەت پێی خۆشە لەپیاودا‬ ‫هەبێت‪ ،‬بۆیە من ئەو پیاوەم بەدڵە كەهەموو ویست و پێداویستییە ماددیەكانم‬ ‫بۆ دەستەبەر بكات»‪ .‬ئەمە رای (شەونم)ە كە فەرمانبەری حكومییە‪.‬‬ ‫ئەو بەپێی ئەزموونی ئەو هاوڕێیانەی مێردیان كردووە‪ ،‬ئاماژە بەوە دەدات‬ ‫«دەتوانم بڵێم پارە یارمەتی ئافرەت دەدات بۆ زاڵبوون بەسەر ئەو كێشانەی‬ ‫لەگەڵ مێردەكەی دێتە رێگەی»‪ .‬هەروەها دەڵێت‪ :‬من بڕوام بەو قسەیە نییە‬ ‫گوایە پارە بەختەوەری لەگەڵ خۆی ناهێنێت‪ ،‬بەپێچەوانەوە پێموایە بەهۆی‬ ‫پارەوە هەموو ئاستەنگەكان دەبەزێنین و بە بەختەوەری دەژین‪ .‬بە رای شەونم‬ ‫لەم سەردەمەدا ئەو پیاوەی پارەی هەبێت‪ ،‬خواستی زۆری لەسەرە‪.‬‬

‫بێ دەنگی‬ ‫(شیالن) لە هاوسەرەكەی جیابۆتەوە لەبەرئەوەی قسەی لەگەڵ ناكات‪.‬‬ ‫ئەو كە ئافرەتی ماڵەوەیە دەڵێت‪ :‬كاتێك كچ بووم حەزم دەكرد لەگەڵ‬ ‫كەسێك هاوسەرگیری بكەم لەسەرخۆو كەمدوو بێت‪ ،‬بەاڵم هەرگیز پێشبینیم‬ ‫نەدەكرد وەكو ئەم بارەی هاوسەرەكەم بێت كە لێی جیابوومەوە‪ .‬شیالن‬ ‫ئاماژە بەوە دەكات كە خوازیارە ئەو رۆژانەی لەگەڵ هاوسەرەكەی بەسەری‬ ‫بردووە لەیادەوەریدا بسڕێتەوە‪ ،‬چونكە «هاوسەرەكەم بەهیچ شێوەیەك‬ ‫لەگەڵم نەدەدوا‪ ،‬ئەگەر شتێكیشم لێ بویستیایە دەیگوت بەئارەزووی خۆت‪،‬‬ ‫ئەگەر كێشەیەكیشم بهاتایە رێگە ئامادە نەبوو گوێم لێ بگرێ‪ ،‬ئەگەر گوێشی‬ ‫بگرتایە وەاڵمی نەدەدامەوە»‪ .‬ئەم رەفتارانە هەست بە بێزاری و تەنیایی‬ ‫كرد الی شیالندا چاندو‪ ،‬بەهۆی ئەو رەفتارە ئیستفزازیانە لە قسە نەكردن‬ ‫و خۆبێدەنگكردن ژیان لەگەڵ ئەو پیاوە بۆ شیالن مانایەكی بۆ نەمایەوە‪،‬‬ ‫ئاكامەكەشی جیابوونەوە بوو‪ .‬شیالن دەڵێت «كاتێك داوای جیابوونەوەم لێ‬ ‫كرد بەڕاستی مەبەستم ئەوە نەبوو‪ ،‬بەاڵم كاتێك سەری بۆ لەقاندم وەك ئەوەی‬ ‫بڵێم الریم نییە‪ ،‬بەتەواوی تووڕە بووم و سووربووم لەسەر جیابوونەوە»‪.‬‬ ‫زوو تووڕە نەبێت‬ ‫(تریفە) هەمیشە رێزم لەو پیاوە گرتووە كە هەرگیز تووڕە نابێت‪ ،‬بۆیە‬ ‫كەوتە داوی خۆشەویستی هاوپیشەییەكیەوە كە زۆر نەرمونیان بوو‪ .‬ئەو كە‬ ‫فەرمانبەرە دەڵێت‪ :‬خەسڵەتێكی ئەو سەرنجی منی راكێشا كە لەپیاواندا‬ ‫نەمبینیوە‪ ،‬ئەویش تووڕە نەبوونە‪ ،‬بۆیە كە هاتە خوازبێنیم رازی بووم و‬ ‫هاوسەرگیریمان كرد‪ .‬بەاڵم دوای ئەوەی هاوسەرگیرییان كرد تریفە بۆی‬ ‫دەركەوت كە هیچ پیاوێك لەسەر رووی زەوی نییە تووڕە نەبێت‪ .‬لەمبارەیەوە‬ ‫دەڵێت «ئەوەی پێوە دەناڵێنم ئەوەیە هاوسەركەم زوو تووڕە دەبێت تەنانەت‬ ‫بۆ هۆكارێكی بێ ماناش‪ ،‬زۆرجار بەسەرسوڕمانییەوە لەخۆم دەپرسم ئایا ئەمە‬ ‫ئەو كەسە بوو لە هەموان پێم باشتر بوو؟!»‪.‬‬ ‫السایی كچ نەكاتەوە‬ ‫هەندێ لەو كچانەی هێشتا هاوسەرگیرییان نەكردووە‪ ،‬رقیان لەو خەسڵەتانەیە‬ ‫كە كوڕی ئەم سەردەمە هەیەتی‪ ،‬هەندێكیان ئەو كوڕانەیان رەتكردەوە كە‬

‫جۆرە مۆدەیەكی جلوبەرگ لەبەر دەكەن هاوشێوەی جلی ئافرەتانە‪( .‬نیگار)‬ ‫تەمەنی ‪ 25‬ساڵە وای دەبینێ «ئەوەی گەنجی ئەم سەردەم دەیپۆشێت وەك‬ ‫تیشێرتی رەنگاو رەنگ و كابۆی تەسك‪ ،‬مایەی بێزلێبوونەوەیە»‪ .‬ئەو پیاوی‬ ‫رۆژهەاڵتیانەی بەدڵە كە لە پرچتاشین و جلوبەرگی رێزی خۆی و دابونەریتی‬ ‫كۆمەڵگا بگرێ و متمانەشی بە خۆی بێت‪ .‬نیگار پێیوایە «ئەم نەوە تازەیەی‬ ‫گەنجان‪ ،‬بۆ پێكەوەنانی خێزانێكی سەقامگیر پشتیان پێ نابەسترێ»‪.‬‬

‫تریفە‪ :‬كەسێكی هێمنم دەویست‪،‬‬ ‫بەاڵم تووشی پیاوێكی تووڕە‬ ‫هاتم‬

‫كەچەڵ نەبێت‬ ‫(دكتۆرە سوندس) پسپۆری نەخۆشی دەم و ددان دەڵێت‪ :‬زۆر كەس هاتنە‬ ‫خوازبێنیم بەاڵم مەرجی من ئەوە بوو كەچەڵ نەبێت‪« .‬هەموو رەفتارێكی پیاو‬ ‫ئەگەرچی نەرێنیش بایە لەالم پەسند بوو‪ ،‬تەنها كەچەڵی نەبێت‪ ،‬سوپاس‬ ‫بۆ خوا مێردم بە كەسێك كرد كەچەڵ نەبوو و تووشی كەچەڵیش نابێت»‪.‬‬ ‫(سیما)ش كە مامۆستایە پێیوایە پاشەكشەی ئافرەت لە هەندێ لەو‬ ‫خەسڵەتانەی كە پێی خۆشە لە پیاودا هەبێت‪ ،‬مانای شكستێكی گەورەی‬ ‫مێینەكەیەتی‪ ،‬زەحمەتە بڕوای پێ بێنم چونكە ئەمە لە خاڵە گرنگەكانی كە‬ ‫ئافرەت و پیاو لێك دوور دەخاتەوە‪ .‬ئەو ئاماژە بە نموونەی ئەو خەسڵەتانە‬ ‫دەكات «بەتایبەتی مەسەلەی مانەوەی پیاو لەدەرەوەی ماڵ بۆ ماوەیەكی‬ ‫زۆرو‪ ،‬رێز لە راو هەستی ئافرەت نەگرێ و‪ ،‬درۆی لەگەڵ بكات و هیچ شتێكی‬ ‫لەبارەی ژیانی رۆژانەی خۆی پێ نەڵێت»‪.‬‬

‫نەسرین‪ :‬سەرەتا ئەڤیندارانە‬ ‫دەدوا‪ ،‬كە شووم پێ كرد‬ ‫بەتەواوی گۆڕا‬ ‫نیگار‪ :‬پیاوێكم الپەسندە لە‬ ‫رەفتارو پۆشاكی السایی كچ‬ ‫نەكاتەوە‬

‫‪10‬‬

‫ژماره‌ ‪149‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫‪2012/02/14‬‬

‫كاروان ساالر‪ ،‬سەرنووسەری ماڵپەڕی مانشێت‬

‫هەڵەیەكی گەورەیە ئۆپۆزسیۆن الی وابێت تەنیا سێ میدیای سەربەخۆ لە‬ ‫هەرێمدا بوونی هەیە‬ ‫دیمانە‪ :‬پرس‪ ،‬سلێمانی‬

‫پ‪ :‬تۆ سەرنووسەری رۆژنامەیەكی ئەهلی بوویت‪ ،‬كەچی‬ ‫دەستت لەكار كێشایەوە و رووت لە میدیای ئەلیكترۆنی كرد‪،‬‬ ‫چۆن بوو لە میدیای نووسراوەوە بڕیارتدا رووبكەیتە میدیای‬ ‫ئەلیكترۆنی؟‬ ‫و‪ :‬ئەگەر راست بدوێین لەگەڵ خۆماندا ئەوا بەبێ دوو‬ ‫دڵی لە ئێستادا راگەیاندنی نووسراو بە شێوەیەكی بەرچاوو‬ ‫روو لەنشێوە و بەرەو كاڵبوونەوەی جدی دەچێت و رۆژ‬ ‫بەڕۆژیش خوێنەری لە ئێستادا بەرەو كەمبوونەوە دەچێت‪،‬‬ ‫بۆیە ئەگەر ئەم واقعە الی هەندێكیش لە ئێستادا تاڵ بێت‬ ‫و قبوڵی نەكەن ئەوا راستیەكەو هەمووان بینیمان رۆژنامەی‬ ‫(ئاسۆ و رۆژنامە) كەدوو رۆژنامەی رۆژانەبوون و هەروەها‬ ‫رۆژنامەی (كۆمەڵ)یش و چەندین گۆڤار و رۆژنامەیەكیتریش‬ ‫بەهۆی كەمی فرۆش و كەمبوونەوەی تیراژەوە داخ��ران‪.‬‬ ‫ئەمە جگەلەوەی بە تێڕوانینم فەزای ئازادی لە رۆژنامەی‬ ‫ئەلیكترۆنیدا زیاترە وەك لە كاغەز‪ ،‬چونكە لە راب��ردوودا‬ ‫كە لەمیدیای كاغەزدا كارم كردووە بەهۆی ئەوەی بەردەوام‬ ‫دەبێت چاوەڕیی هاوكاری دارایی بیت لە دەزگایەك یان لە‬ ‫شوێنێكەوە‪ ،‬بۆیە بەشێوەیەكی ناراستەوخۆ و راستەوخۆ‬ ‫كاریگەری لەسەر مەودای ئازادی دادەنێت‪ ،‬بەاڵم میدیای‬ ‫ئەلیكترۆنی تێچوونی ئەوەندە كەمە كە چاوەڕوانی هیچ‬ ‫كەسێك نابێت هاوكاریت بكات‪ ،‬بۆیە دەتوانی ئازادانەتریش‬ ‫بیر بكەیتەوە و بنوسیت‪.‬‬ ‫پ‪ :‬لەنامەی دەست لەكاركێشانەوەتدا دەڵێی‪ :‬تەنانەت‬

‫ئۆپۆزسیۆنیش هاوكاری نەكردووین و نەیانویستووە میدیای‬ ‫ئەهلی لە سێكوچكە دەربچێت‪ ،‬یان قبوڵیان نەبووە‪ .‬مەبەستت‬ ‫لەم سێكوچكەیە چییە؟‬ ‫و‪ :‬ب��ەداخ��ەوە ك��اری ه��ەرەگ��ران ل��ەم هەرێمەی ئێمەدا‬ ‫كەئەنجامدانی سەختە رۆژن��ام��ەی ئەهلییە‪ ،‬ئ��ەوەش بەو‬ ‫پێیەی كە هاوكاری ناكرێت نە لەالیەن دەس��ەاڵت��ەوە‪ ،‬نە‬ ‫لەالیەن ئۆپۆزسیۆنیشەوە‪ ،‬بەپێی ئەزموونی كاركردنم بە‬ ‫تایبەت لەماوەی ساڵ و نیوێكی سەرنوسەرێتی رۆژنامەیەكی‬ ‫ئەهلی ئەوەمان بەروونی بۆ دەركەوت كە هیچ هاوكاریەك‬ ‫نەكراین لە پێدانی زان��ی��اری‪ ،‬ب��ەداخ��ەوە چەند دەس��ەاڵت‬ ‫هاوكارنیە بۆ پێدانی زانیاری بەرۆژنامەی ئەهلی‪ ،‬ئەوەندەش‬ ‫ئۆپۆزسیۆن چەق بەستوون لەوەی كەنایانەوێ جگە لەو‬ ‫رۆژنامە و گۆڤارانەی خۆیان دەیانەوێ دەربكەوێت‪ ،‬ناهێڵن‬ ‫هیچ رۆژنامەیەكی تر سود لە زانیاریەكانیان وەربگرێت‪ ،‬ئەم‬ ‫هاوكاری نەكردنەش لەماوەی رابردوودا بۆ ئێمە روون بۆوە‪.‬‬ ‫كەئەمە خویەكی خراپە الیەنە حزبیەكانی ئێرە فێری بوون‪،‬‬ ‫هەڵەیەكی گەورەشە كە ئۆپۆزسیۆن الی وابێت تەنیا (‪)3‬‬ ‫میدیای سەربەخۆ لە هەرێمدا بوونی هەیە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬تۆ پێتوایە ئێستاكە میدیای ئەلیكترۆنی جێی بە‬ ‫میدیای نووسراو لەق كردبێت و زێتر خوێنەری میدیای‬ ‫ئەلیكترۆنی رووی لە زیادی كردبێت‪ ،‬یاخود تاچەند میدیای‬ ‫ئەلیكترۆنی كاریگەری لەسەر كەمبوونەی خوێنەری میدیای‬ ‫خوێنراو هەبووە؟‬ ‫و‪ :‬ئەوەی روونە ئەوەیە وەك چۆن زۆر شت مۆدێلیان‬ ‫بەسەر چووە‪ ،‬بەهەمان شێوەش رۆژنامەی كاغەز مۆدێلی‬ ‫بەسەر چووە‪ ،‬ئەمەش بەو مانایە نایەت كە رۆژنامە رۆڵی‬ ‫نەماوە‪ ،‬بەڵكو بەپێچەوانەوە‪ ،‬رۆژنامە تەكانێك هەنگاوی ناوە‬ ‫بۆ پێشەوە و ئێستا لەبری بەكارهێنانی كاغەز میدیا بە شێوەی‬ ‫ئەلیكترۆنی دەكەوێتە بەرچاو‪ ،‬كاریگەری میدیای ئەلیكترۆنی‬ ‫و تیڤی تەنیا لەسەر رۆژنامەی كاغەز درووست نەبووە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫دەتوانین بڵێین كاریگەری لەسەر كتێب و رادیۆش درووست‬

‫“‬

‫لەبەر ئەوەی لەم هەرێمەدا گوێ لە‬ ‫زمانی نەرم ناگیرێت ئەوا زمانی‬ ‫زبر لەدۆخێكی وادا بەرەو‬ ‫پێویستیبوون دەچێت‬

‫كردووە و جێگەی بەوانیش لێژ كردووە و ئەمەش لەگەڵ ئەو‬ ‫پێشكەوتنە تەكنەلۆژیایەی ئەمڕۆ جیهان پێیدا تێدەپەڕێت‬ ‫دەتوانین بڵێین دۆخێكی سروشتییە رووبەرووی بینەوە‪.‬‬

‫پ‪ :‬ماڵپەڕی ویكیلیكیس شۆڕشێكی لە میدیای ئەلیكترۆنیدا‬ ‫دروست كرد‪ ،‬تۆ پێتوایە میدیای ئەلیكترۆنی لە هەرێمدا‬ ‫هەمان كاریگەری نووسراوی هەبێت و جێی بایەخی خوێنەر و‬ ‫بەرپرسان و الیەنە پێوەندیدارەكان بێت و رۆڵی كارای خۆی‬ ‫بگێرێت؟‬ ‫و‪ :‬بەدڵنیاییەوە میدیای ئەلیكترۆنیش كاریگەری گەورەی‬ ‫هەیە و دەتوانین بڵێین ئەگەر كاریگەری لە رۆژنامەی‬ ‫كاغەز زیاتر نەبێت كەمترنییە‪ ،‬چونكە میدیای ئەلیكترۆنی‬ ‫هەواڵەكانی گەرماو گەرمترن و زیاتر وێنە تیادا دەدوێت و‬ ‫مەودای باڵوكردنەوەی وێنەش تێیدا زۆرترە و لە كوێ تۆ‬ ‫وێنەیەك بە رەش و سپی باڵو بكەیتەوە‪ ،‬لەكوێ وێنەیەك‬ ‫بەرەنگاورەنگی باڵوی بكەیتەوە كەزیندوێتی تیادا زیاترە‪.‬‬ ‫بینیشمان میدیای ئەلیكترۆنی چ رۆڵێكی گەورەی گێڕا لە‬ ‫شۆڕشەكانی بەهاری عەرەبیدا و گواستنەوەی ئەو شۆڕشە‬ ‫بۆ زۆر واڵتیتر‪.‬‬ ‫پ‪ :‬دەوترێت ماڵپەڕە ئەلیكترۆنییەكان بایەخ بە ئەتەكێتی‬ ‫رۆژنامەنووسی و یاسای رۆژنامەگەری نادەن و زێتر بوونەتە‬ ‫شوێنی جوێندان و تەشهیر كردن بە كەسایەتی و بەرپرسان‬ ‫و حزبەكان و شوێنی ملمالنێ و شەڕە شەخسییەكان‪ .‬رای تۆ‬ ‫لەم بارەوە چییە؟‬ ‫و‪ :‬رەنگە بەو جۆرە نەبێت و ناشكرێت یەك دوو ماڵپەڕی‬ ‫شەخسی بكرێتە پێوانە بۆ هەموو ماڵپەڕێك و ئازادی بیروراش‬ ‫كاتێك ممارەسە كرا‪ ،‬بێگومان هەندێك تانە و تەشهیریش‬ ‫جێگەی تێدا دەگرێت‪ ،‬لەبەر ئەوە كەسێك بیەوێت سنووری‬ ‫ئازادی رادەربڕین ببەزێنێت لە تیڤی بێ یان لە رۆژنامە یان لە‬ ‫سایت‪ ..‬ئەوا ئەو سنورە دەبەزێنێت‪ ،‬چونكە ئەو بڕیاری سنور‬ ‫بەزاندنی داوە‪ .‬بەرای من ئەگەرچی زمانی زبر تێبینیم لەسەری‬ ‫هەیە‪ ،‬بەاڵم حاڵەتێكی سروشتیشە كە هەندێك هەبن باوەڕیان‬ ‫بەزمانی زبر هەبێت‪ ،‬چونكە كەباسی ئازادی كرا بێگومان ئەو‬ ‫جۆرە زمانەشی تێدەكەوێت و لە زۆربەی دۆخەكانیشدا لەبەر‬ ‫ئەوەی لەم هەرێمەدا گوێ لە زمانی نەرم ناگیرێت ئەوا زمانی‬ ‫زبر لەدۆخێكی وادا بەرەو پێویستیبوون دەچێت‪.‬‬ ‫پ‪ :‬داهاتووی میدیای ئەلیكترۆنی و ماڵپەڕە ئەلیكترۆنییەكان‬ ‫لە كوردستان چۆن دەبینیت؟‬ ‫و‪ :‬لەئێستادا میدیای ئەلیكترۆنی م��ۆری خ��ۆی لەم‬ ‫قۆناغەداوە و هەنگاوەكانی بەرەو پێشەوەیە‪ ،‬دەشتوانین‬ ‫بڵێین ئێستا راگەیاندنی كوردی خاوەنی چەندین ماڵپەڕی‬ ‫باش و پڕ خوێنەرە و ئەگەر بەراوردیشی بكەین لەگەڵ‬ ‫خوێنەری رۆژنامەی كاغەزدا ئەوا دەبینین میدیای ئەلیكترۆنی‬ ‫رەنگە چەند هەنگاوێك لەپێش میدیای كاغەزەوە بێت‪ .‬ئێستا‬ ‫ماڵپەڕی (فەیسبووك) وای كردووە كە بە جۆرێك زۆربەی‬ ‫تاكەكانیش ببنە خاوەنی پێگەیەك یان النی كەم الپەڕەیەكی‬ ‫تایبەتی ئەلیكترۆنی خۆیان‪ .‬ئەمەش پێویستی بوونی میدیای‬ ‫ئەلیكترۆنی زیاتر كردووە‪.‬‬ ‫* سەرنووسەری پێشووتری رۆژنامەی چەتر‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ژمار ‌ه ‪149‬‬

‫‪2012/02/14‬‬

‫‪11‬‬

‫پەتای ئایدز لە هەڵکشانە‬ ‫ئا‪ :‬پرس‬ ‫‪ 25‬ساڵ لەمەوبەر یەكەمین حاڵەتی توشبوو بە نەخۆشی ئایدز لە‬ ‫ئێران تۆمار كرا‪ ،‬داتاكانی تووشبوو بەم نەخۆشییە لەهەڵكشاندایە‪.‬‬ ‫رێگەی گواستنەوەی ئەم نەخۆشییە بەهۆی پێوەندی سێكسییەوە‬ ‫زیادی كردووە‪ .‬هەروەها ئاماری ژنانی تووشبووش بەرز بۆتەوە‪.‬‬ ‫بەگوێرەی راگەیاندراوی وەزارەتی تەندروستی ئێران‪ ،‬نزیكەی‬ ‫(‪ )25‬هەزار كەس لە ئێران هەڵگری ڤایرۆسی (‪)HIV‬ن‪ .‬تا یەكی‬ ‫مانگی تیری ‪ 1389‬ئەم ئامارە بریتی بووە لە (‪ )21‬هەزار و ‪435‬‬ ‫كەس‪ .‬هەروەها بەگوێرەی دوایین ئاماری تۆماركراو لە ئێران لەم‬ ‫ساڵەی دواییدا‪ ،‬لە ‪%91،5‬ی تووشبووان لە پیاوان و ‪ %8،5‬ژنان‬ ‫بوونە‪ .‬بە گوتەی بەرپرسی بەشی ئایدز لە وەزارەتی تەندروستی‪،‬‬ ‫ئاماری تووشبووانی ژنان بەراورد بە ساڵی رابردوو‪ ،‬لە ‪ %2‬زیادی‬ ‫كردووە‪.‬‬ ‫جگە لەمە‪ ،‬راپۆرتی ئەنجومەنی ئایدزیی ئێران لە ساڵی ‪،2011‬‬ ‫زێتر لە ‪%66‬ی حاڵەتی ئایدز لەرێگەی دەرزی مادە هۆشبەرەكانەوە‬ ‫بووە و زێتر لە ‪ %21‬لەرێگەی هەبوونی پێوەندی سێكسی و ‪%2،5‬‬ ‫گواستنەوەی لە دایكەوە بۆ منداڵ بووە‪.‬‬ ‫ئەم راپۆرتە ئاشكرای دەكات لە سێ مانگی سەرەتای ئەمساڵ‬ ‫‪ 460‬حاڵەتی تازەی تووشبوو بە ئایدز دەست نیشانكراوە كە‬ ‫دەكاتە ‪ 5‬حاڵەت لە رۆژێكدا‪.‬‬ ‫رێكخراوی تەندروستی جیهانی ئاماری تووشبووانی ئایدز لەئێران‬ ‫زۆر زێتر لە ئاماری فەرمی حكومەت دەزانێت‪ .‬یەكێك لە ئەندامانی‬ ‫ئەنجومەنی زانستی زانكۆی «زانستی پزیشكی»ی ت��اران بە‬ ‫هەواڵدەری (ئۆنالین)ی وتووە «ئامارە نافەرمییەكانی تووشبووان‬ ‫نزیكەی ‪ 100‬هەزار كەس دەبن و هەروەها پێشبینی تا ‪ 300‬هەزار‬ ‫تووشبوو كراوە‪ ،‬بەاڵم ئەم ئامارانە نەسەلمێنران و خەماڵندنە»‪.‬‬ ‫هەروەها ئەو بەسەرنجدان لە ئاماری تووشبووان بە ئایدز بەهۆی‬ ‫دەرزی لێدانی مادەهۆشبەرەكانەوە‪ ،‬وتویەتی «دەتوانین بڵێین‬ ‫بەهۆی ئەم نەخۆشییە لە رێگەی دەرزی ماددە هۆشبەرەكانەوە‬ ‫ئێران نەخۆشاوی بووە‪ ،‬یان بەواتایەكی تر ئێران تووشی (پەتا)‬ ‫بووە‪.‬‬ ‫ل��ەب��ارەی كەسانی هەڵگری ڤایرۆسی (‪ )HIV‬بەرپرسان‬ ‫ئ��ام��اژەی��ان ب��ە ‪ 58‬ه���ەزار ك��ەس ك���ردووە‪ .‬ب��ەاڵم پسپۆرێكی‬ ‫نەخۆشییەكانی هەوكردن لە چاوپێكەوتنێكی لەگەڵ هەواڵدەری‬ ‫(مێهر) ئەم ئامارەی لە نێوان ‪ 90‬تا ‪ 118‬هەزار كەس راگەیاندووە‪.‬‬ ‫ئەم كەسانە ئەوانن كەهێشتا نیشانەكانی نەخۆشی ئایدزیان‬ ‫تێدا دەرنەكەوتووە‪ ،‬بەاڵم هۆكاری‬ ‫گواستنەوەی ئ��ەم نەخۆشییەن‪.‬‬ ‫بەشێوەیەكی گشتی لەنێوان ‪ 10‬تا‬

‫‪ 15‬ساڵی داهاتوو چوونی ڤایرۆسی (‪ )HIV‬بۆ ناو لەشی مرۆڤ‪،‬‬ ‫هێماكانی نەخۆشی ئایدز ئاشكرا دەبن‪.‬‬

‫مێردەكانمان بەهۆی ماددە هۆشبەرەكانەوە مردووە‪ ،‬یان تەاڵقمان‬ ‫وەرگرتووە‪ ،‬بەاڵم تاوەكو مێردمان بوو ئێمەش دەمانكێشا‪ ،‬ئێستا‬ ‫كەنەماوە‪ ،‬هەستمان كردووە كە لەوەوە ڤایرسی ئایدزمان گرتووە و‬ ‫تەنانەت نەبوونیشیان بۆ ئێمە بۆتە بەاڵ‪ .‬لەكاتێكدا ئەمانە كەسانی‬ ‫باش بوونە و پێوەندی سێكسی ناشەرعیان نەبووە»‪.‬‬ ‫پسپۆران و شارەزایان وشیاری بە گرنگترین هۆكاری پێشگیری‬ ‫ئایدز دەزانن‪ .‬هەروەها بیرۆكەی خزمەتگوزاری وەكو دابەشكردنی‬ ‫سەرەنگ (سەرەنگ وشیەكی فەرەنسییە‪ ،‬دەرمانێكە دەخرێتە ژێر‬ ‫پێست بۆ خۆبەستنی ئافرەتان یان هەر بەمانای بەستنی ئافرەتان‬ ‫دێت بۆ ئەوەی منداڵی نەبێت) و كۆندۆمی بەخۆرایی دەتوانێ‬ ‫هەنگاوێكی گرنگ بێ لە بەرگریكردن لە م نەخۆشییە‪.‬‬

‫ئەو هۆكاری سەرەكی ئەم نەخۆشییەی بۆ هەل و مەرجی‬ ‫كولتوریی و سنووربەزاندنی نایاسایی بۆ والتانی هاوسێ و فرە‬ ‫هاوسەری گەڕاندۆتەوە‪.‬‬ ‫ماڵپەڕی هەواڵدەری «ئۆنالین» لە راپۆرتێكدا كە لەم بارەوە‬ ‫باڵوی كردۆتەوە‪ ،‬دەنووسێ «زۆریك لە ژنانی تووشبوو بە ماددە‬ ‫هۆشبەرەكان سەردانی پسپۆرانی هەوكردن دەك��ەن و دەڵێن‬

‫ساڵی پار هەواڵی دروستبوونی دەزگای خێرخوازی دابەشكردنی‬ ‫كۆندۆم و سەرەنگ باڵوبۆوە‪ ،‬بەاڵم ئەم هەنگاوە زێتر لەچەند‬ ‫مانگێكی نەخایاند و بەپاساوی «نەگونجانی ئەم كارە لەگەڵ‬ ‫بنەماكانی شەرع» دەزگاكانیان داخست‪.‬‬

‫ژنانی سیستانی زیادتر لە پیاوان تووشی ئایدز دەبن‬ ‫لە پارێزگاكانی سیستان و بلوجستان فرە هاوسەری دیاریدەیەكی‬ ‫باوە و لەمڕووەوە ژنانی تووشبوو بە ئایدز لەم پارێزگاكایانە زێترە‬ ‫لە چاو پارێزگاكانی تری واڵت‪.‬‬ ‫جێگری سەرۆكی تەندورستی زانكۆی «زانستی پزیشكی»ی‬ ‫زاهیدان رایگەیاندووە ژمارەی تووشبووان بە ئایدز لە ناو ژنانی‬ ‫پارێزگای سیستان و بلوجستان دوو هێندەی نێوەندیی واڵتە و ئەم‬ ‫رێژەیەش لەناو مندااڵن سێ هێندەی نێوەندیی واڵت زێترە‪.‬‬

‫سەرچاوە‪ :‬ئینتەرنێت‬

‫كاكی مرور فێرمان مەكە‪ ،‬سزامان بدە‬

‫ئاری عومەر‬

‫دوای چەندین سەرنج و‬ ‫بینینی سەرپێچی هاتوچۆ‬ ‫لە شەقامەكاندا گەیشتمە‬ ‫ئەو باوەڕەی كە ئەو پرسیارە‬ ‫لە خۆم بكەم‪ ،‬كە بۆچی‬ ‫هاوواڵتیانی ئێمە زۆر بە یاساكانی هاتوچۆوە پابەندنین‪ .‬لەگەڵ رێز و‬ ‫سوپاسێكی زۆرم بۆ ئەوە برا بەڕێزانەی بەڕێوەبەرایەتی هاتوچۆ كە‬ ‫رۆژانە ئەركی خۆیان وەكوو بەرپرسیاریەتی جێبەجێ دەكەن و لە‬ ‫شەقام و فولكەكاندا بوونیان هەیە‪ .‬بەاڵم من وەكوو خۆم كە بەرچاوم‬ ‫دەكەوێت یەكێك لە خاڵە الوازەكان كە وای كردووە‪ ،‬شوفێرانی ئێمە‬ ‫زۆر پابەندی یاساكان نەبن‪ ،‬نەرمی نواندنی ئەو كارمەندە بەڕێزانەیە‪،‬‬ ‫بەڕێزێك لە چاوپێكەوتنێكدا كە بەرچاوم كەوت دەڵێت ( من ڕۆژانە‬ ‫‪6‬سەعات كار دەكەم و لەو ماوەیەدا چاوم بە دەیان سەرپێچی و‬ ‫خاوەنی ئیمتیاز‪:‬‬ ‫ئومێد خۆشناو‬ ‫سەرنووسەر‪:‬‬ ‫ئاڤان حه‌مه‌ ساڵح‬

‫‪0750-493 7487‬‬

‫ڕەچاونەكردنی یاساكانی هاتوچۆ دەكەوێت‪ ،‬بەاڵم كەمتر سزای‬ ‫شۆفێرەكان دەدەم‪ ،‬بەڵكوو فێری ڕێنمایەكانی هاتوچۆیان دەكەم‪).‬‬ ‫دەستخۆش بۆ ئەو كارمەندە ماندووە‪ .‬بەاڵم پێویستە ئەوەی هەیە‬ ‫لە یاسایی هاتوچۆدا بەسەر هەموو كەسێكی نامەسئوولدا جێبەجێی‬ ‫بكات‪ ،‬تاوەكوو فێر بێت لێخوڕینی ئوتۆمبێل چۆنە‪ .‬چونكە ئەگەر ئەو‬ ‫شۆفێرە لە كاتی وەرگرتنی مۆڵەتی شۆفێریدا فێری ئەوە نەبووبێت‪،‬‬ ‫هەرگیز بە ڕێنمایەكانی ئەو برا كارمەندە لەسەر شەقام فێر نابێت‪.‬‬ ‫بۆیە ئەگەر ئەوان بەوشێوەیە بن ئەوا هەرگیز هاوواڵتیان فێرنابن بە‬ ‫یاسا و ڕێسا لەسەر شەقامەكان هاتوچۆ بكەن‪ .‬بە تایبەتی لە ئێستا‬ ‫كە هەتابێت ژمارەی ئۆتۆمبێل زۆرتر دەبێت و شەقامەكان قەرەباڵغ‬ ‫دەبن‪.‬‬ ‫لەم رۆژانەدا لە چوارڕێیانێكدا وەستابووم‪ ،‬برایەكی شۆفێر كە‬ ‫پاسێك بوو الی چەپی شەقامەكەی گرتبوو‪ ،‬كە لە هەموو دونیا‬

‫جێگری سه‌رنووسه‌ر‪ :‬شاخه‌وان عومه‌ر سلێمان‬ ‫‪0750-448 0225‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری نووسین‪ :‬فەرەیدون بێوار‬ ‫‪0750-414 1910‬‬ ‫‪f_bewar@yahoo.com‬‬

‫ستافی پەیامنێران‪:‬‬ ‫توانا شێخانی‬ ‫محەمەد عومەر‬ ‫شاخەوان شێخانی‬ ‫نه‌خشه‌ساز‪ :‬شێرکۆ‬

‫و لە یاسایی هاتوچۆیشدا نەبوو ئەو خەتە بوەستێت‪ ،‬بەاڵم ئەو‬ ‫برایە و دەیان برادەری دیكە رۆژانە ئەو الچەپەی شەقام دەگرن‬ ‫و ئەوانەی كە دەیان وێت بسووڕێنەوە وەكوو ئەوانی دیكە چاوەڕێ‬ ‫دەكەن‪ ،‬لەو حاڵەتدا كاكی مرور بە ڕێنمایی پاسەكەی هێنایە پێشەوی‬ ‫ئوتۆمبێلەكانی دیكە‪ ،‬دواتر ڕێگەی الی چەپی كردەوە و‪ ،‬هیچیشی‬ ‫بە برا شۆفێری پاسەكە نەگوت‪ .‬بۆیە ئەو شۆفێرە بەالیەوە ئاساییە‬ ‫كە جارێكی دیكەیش هەمان سەرپێچی بكاتەوە‪ ،‬چونكە هیچ سزایەكی‬ ‫نییە‪ ،‬بەاڵم ئەگەر هەر لەوێدا كاكی مرور سزای بدایە جارێكی دیكە‬ ‫ئەویش ئەوەی دووبارە نەدەكردەوە‪ .‬جا بۆیە پێویستە لەسەر‬ ‫كارمەندانی هاتوچۆ زۆر وشیاربن و بتوانن ئەو جۆرە سەرپێچە باوانە‬ ‫كە رۆژانە لەسەرجەم چوارڕیێانەكاندا هەیە نەیەڵن‪ ،‬بێگومان ئەوە‬ ‫دەبێتە سەرچاوەی دروستی بوونی یاسایەك بۆ شۆفێران فێربوونیان‬ ‫بە پابەند بوون بە ڕێساكانی هاتوچۆوە‪.‬‬ ‫ناونیشان‪ :‬هەولێر‪ -‬بارەگای مه‌کته‌بی سکرتارییه‌تی یەكێتی‬ ‫الوانی دیموكراتی كوردستان–پشت ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬ ‫یان له‌ رێگه‌ی ئه‌م ئیمه‌یله‌وه‌ بابه‌ته‌کانتان بنێرن‪:‬‬ ‫‪shaxawanjournalist@yahoo.com‬‬

‫شارا بابان‪ ،‬فۆتۆگرافەر‬

‫دیمانە‪ :‬پرس‪ ،‬سلێمانی‬

‫پرس‪ :‬سەرەتا دەمەو ‌ێ لەم پرسیارە تەقلیدییەوە دەست پێبكەم‪:‬‬ ‫چۆن بوو دەستت بەكاری فۆتۆگرافی كرد؟ یەكەم هەنگاوت لە كوێوە‬ ‫دەست پێكرد؟ چۆن لە ئاستی ئەم هونەرە دەڕوانیت لە كوردستاندا‪،‬‬ ‫بەتایبەتی كە تۆ دەرچووی بەشی پەروەردەی وەرزشی و جودایە لە‬ ‫پیشەكەی خۆت؟‬ ‫شارا‪ :‬سەرەتا بە فۆتۆ جورنالیست دەستم پێكرد‪ ،‬بۆ چەند‬ ‫رۆژنامەیەك كارم دەكرد‪.‬‬ ‫پێم وابێت خوێندن لە گەڵ ئەو هونەرەی لە هونەرمەندێكدا هەیە‬ ‫دوو شتی جیاوازە‪ ،‬بۆیە پێویستە جگە لە هونەرەكەم بە ئەكادیمی‬ ‫بوارێكی تر بزانم‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬ئەوەی زێتر لە كارەكانتا دەبینرێت‪ ،‬زێتر كار كردنە لەسەر ژن‬ ‫و منداڵ‪ ،‬بۆچی ئەم دوو كائینەت هەڵبژاردووە‪ ،‬یاخود چ ئامانج لەپشت‬ ‫ئەم كارەوەیە؟‬ ‫شارا‪ :‬ئەو دوو كائینە زۆر كات مافەكانیان پێشێل دەكرێت و بگرە‬ ‫توندوتیژیشیان روبەرو دەبێتەوە‪ .‬ئێمەی كورد ژنانێكمان هەیە شان بە‬ ‫شانی پیاوان كار دەكەن‪ ،‬لە سەرەتاشەوە ژنانی كورد خەباتی سیاسیان‬ ‫كردووە‪ .‬بۆیە بە شانازییەوە دەڵێم ئەگەر بزانم ژنێك یا مناڵێك لەو‬ ‫جۆرە هەیە ئەگەر ژیانم كەوتبێتە مەترسیشەوە كارم لە سەر كردووە تا‬ ‫بیخەمەروو و وەك دیكۆمێنتێك بمێنێتەوە‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬ئەوەی جێی سەرنج ئەوەیە‪ :‬كە تۆ پێشانگاكانت لەسەر شەقام‬ ‫دەكەیتەوە‪ ،‬بۆچی؟ دەتەوێ لەم رێگەیەوە چ شێكی جیاواز بگەیەنێت؟‬ ‫شارا‪ :‬لە راستیدا كردنەوەی پێشانگاكانم لە سەر شەقام تەنیا ئامانجم‬ ‫ئەوەیە كە خەڵكێك نان نییە بیخوات‪ ،‬پاڵ بە عەرەبانەكەیەوە دەنێت‬ ‫تا دوو پول پەیا بكات‪ ،‬یاخود ژن هەیە نازان ‌ێ كاری هونە ری چییە‪،‬‬ ‫هەیە خوێنەواری نییە نازان ‌ێ پۆستەرێك بخوێنێتەوە‪ ،‬ئەمانە وایان لە‬ ‫من كرد هەموو ئیشەكانم بەرمە سەرشەقام تا ئەو خەڵكە ئاسایەش بێ‬ ‫بەش نەبێت لە بینینی كارێكی هونەری‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬بەدەمەوەهاتن و بایەخی تاكی كورد بۆ هونەری فۆتۆگرافی‬ ‫چۆن دەبینی؟ تاچەن ئەم هونەرە لە كۆمەڵگەی ئێمەدا بایەخمەندی‬ ‫خۆی وەرگرتووە؟‬ ‫شارا‪ :‬هونەری فۆتۆگرافی لە ئاستێكی خراپدا نایبینم‪ .‬هیوادارم ئەم‬ ‫هونەرە لە كوردستانیش پێشكەوێت‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬جگە لە مرۆڤ لەسەر سروشت و ئاژەاڵنیش كار دەكەی‪ ،‬ئایا‬ ‫ئەمە سەخت نییە بۆ تۆ‪ ،‬بەتایبەتی كە ئێوە ئافرەتن و‬ ‫بەربەستەكان زێتر دەبن؟‬ ‫شارا‪ :‬هەر فەنێك بۆ خۆی زەحمەتی خۆی‬ ‫هەیە‪ ،‬هونەری فۆتۆگرافیك‬ ‫جیاواز لە هونەرەكانی تر‬ ‫هەندێجار روبەروی‬ ‫مردن ئەبیتەوە‪.‬‬ ‫نموونەیەك‬

‫بێنمەوە لە سەر خۆم‪ ،‬تائێستا س ‌ێ جار بەهۆی كار فۆتۆوە خەریك بوو‬ ‫گیان لە دەست بدەم‪ ،‬جار ‌ێ لە قەندیل و جار ‌ێ لە كەركوك كە فریام‬ ‫نەكەوتنایا ژیانم لە دەستدا بوو‪ ،‬جارێكیش بە هۆی خۆپیشاندانەكانەوە‪.‬‬ ‫بەس بەهۆی خۆشەویستیم بۆ هونەرەكەم هەر بەرداوام بوومە و‬ ‫بەردوامیش ئە بم‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬ئایا تائێستا لەسەر پیشەكەت تووشی گرتن و هەڕەشە و كێشە‬ ‫هاتووی؟ دەكرێ ئاماژە بە چۆنییەتی لەمپەر و كێشەكانت بكەی؟‬ ‫شارا‪ :‬من بەردەوام لە ماڵەوە رێگریم ل ‌ێ ئەكرێت و هەرەشە لە سەر‬ ‫خۆم و كامێرەكەیشم هەیە‪ .‬تا ئێستا باوكم س ‌ێ كامێرەی لێ شكاندووم‬ ‫بۆ ئەوەی واز لەهونەرەكە بهێنم‪ ،‬ئەگەر ئەندامێكی لەشیشم لەدەسبایە‬ ‫هەر ئەوندە تەئسیری هەبوو‪ ،‬چونكە هەر كامێرایەك كۆمەڵێك مناڵم‬ ‫لێی هەیە‪ ،‬كە هەر یەك لەو كامێرانە بە مناڵێكی خۆمی ئەزانم‪.‬‬ ‫جگە لەمەش دوجار گیراوم بەهۆی ئەم هونەرەوە‪ .‬جار ‌ێ لە سلێمانی‬ ‫لە كاتی خۆپیشاندانەكان‪ ،‬جارێك لە ئاسایشی سەنگەسەر كە بۆ قەندیل‬ ‫ئەچووم لەگەڵ چەند گەنجێك كە ناوی قەڵغانی زیندویان هەڵگرتبوو‪،‬‬ ‫لەو ‌ێ تووشی لێدان بووم‪ ،‬كە تائێستاش قاچێكم ئازاری تیادایە‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬لەكۆمەڵگەی تازە كراوەی كوردیدا ئاسان نییە كچ كاریی‬ ‫فۆتۆگرافی بكات و بەتەنیا بۆ شوێنە دووردەستەكان و جەرگەی ناو‬ ‫رووداوەكان بچێت‪ ،‬دەگێڕنەوە كە تۆ زۆرجاران بە نهێنی ماڵەوەتان‬ ‫دەچیت بۆ پیشەكەت‪ ،‬دەمەوێ بپرسم هاوكاری ماڵەوەتان بۆخۆت و‬ ‫هونەرەكەت چۆنە‪ ،‬تاچەند لەمپەری خێزانیت لەپێشە؟‬ ‫شارا‪ :‬كە بۆ فۆتۆگرتن دەرچوومە لەماڵ بەب ‌ێ پرسی ماڵەوە‬ ‫رۆیشتووم‪ ،‬كە گەیشتومەتە جێگاكە ئینجا پەیوەندیم پێوەكردوون كە‬ ‫من سەالمەتم‪.‬‬ ‫راستە تۆز ‌ێ قورسە بۆ منێكی كچ لە كۆمەڵگا داخراودا‪ ،‬بەاڵم من‬ ‫تەنیا خۆم تەشجیعی خۆم دەكەم لەگەڵ ئەوەش بەردەوامم‪ ،‬هە موو‬ ‫ئەمانە بە یارمەتی خوای گەورە بووە و بەس‪.‬‬ ‫هەر چەندە ئاستی رۆشنبیری خێزانەكەم باشە‪ ،‬بەاڵم هەموو دایك و‬ ‫باوكێك لە خەمی منداڵەكەیەتی‪ ،‬كە رێگریشم لێئەكەن بۆ سەالمەتی‬ ‫گیانی منە‪ ،‬بەاڵم هیوام هەیە وردە وردە شتەكان بگۆڕێت بۆ باشتر‬ ‫بیركردنەوەی خێزانەكەم‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬ئایا بەشداریت لە پێشەنگەی نێودەوڵەتیدا كردووە؟ ئاستی‬ ‫هونەریی فۆتۆگرافی كورد لە پێشەنگە نێودەڵەتییەكاندا چۆن‬ ‫لێكدەدەیتەوە؟‬ ‫شارا‪ :‬بەڵ ‌ێ بەشداریم كردووە‪.‬‬ ‫ئاستی هونەریی فۆتۆگرافی‬ ‫كوردیش لە مستەوایایەكی‬ ‫باشدایە و زۆریش‬ ‫جائیزەمان بردۆتەوە‪.‬‬ ‫من پێموایە ئەگەر‬ ‫بوار برەخسێت بۆ‬ ‫فۆ تۆ گر ا فە ر ە كا ن‬ ‫بكەن‬ ‫بەشداری‬ ‫پێشەنگا‬ ‫لە‬ ‫نێودەوڵەتییەكان ئەوا‬ ‫توانایەكی باش پیشان‬ ‫ئەدەن‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬دوا پرۆژەت لەم‬ ‫بوارەدا چییە؟‬ ‫شارا‪ :‬پرۆژەیەكم لە زاكیرەیە‬ ‫وا ئیشی لەسەر ئەكەم‪ .‬هەروەها‬ ‫لە ‪ 2012_ 3_5‬پێشانگایەكم هەیە‬ ‫لە ئیسپانییە بۆ ماوەی مانگێك نمایش‬ ‫دەكرێت‪ ،‬هەر لە ‪ 3_ 10‬لە پێشەنگایەكی تری‬ ‫نێودەوڵەتی بەشدار دەبم‪.‬‬

‫فەیسەڵ خەلیل‬

‫ێ كامێرەی لێ شكاندووم بۆ ئەوەی واز‬ ‫باوكم س ‌‬ ‫لەهونەرەكە بهێنم‪ ،‬ئەگەر ئەندامێكی لەشیشم لەدەسبایە‬ ‫هەر ئەوندە تەئسیری هەبوو‬

‫عیماد ئەحمەد‬ ‫و حكومەتێك بۆ‬ ‫سلێمانی‬

‫بەر لەدروستكردنی هەر كابینەیەك لە كوردستان‪ ،‬خەڵك و‬ ‫دەزگاكانی راگەیاندن دەكەونە گرەوكردن و پێشبینیی كردن لە سەر‬ ‫ئەوەی كێ بۆ سەرۆك و كێ بۆ جێگری سەرۆك دادەنرێت‪ ،‬ئەوجارە‬ ‫پارتی زووتر كاندیدی خۆی ئاشكراكرد‪ ،‬نەیهێشت گرەوكردن و‬ ‫پێشبینی كردن درێژە بكێشێت‪ ،‬پارتی نێچیرڤان بارزانی دەست‬ ‫نیشانكرد و مەسەلەكەی یەكالیی كردەوە‪.‬‬ ‫زۆرجار كە پێشبینییەكان درێژە دەكێشێ لێكدانەوەكان‬ ‫تا ئاستێكی كۆمیدی سەیر دەردەكەون‪ ،‬بۆ نموونە هێشتا‬ ‫بۆ هەڵبژاردنی پارێزگاكان هیچ نەكراوە‪ ،‬هەندێك هەواڵی وەها‬ ‫باڵودەكەنەوە كە زەكەریا كاندیدی پارتی دەبێت بۆ پارێزگای‬ ‫هەولێر‪ ،‬من رێزم بۆ ئەو هونەرمەندە‪ ،‬بەاڵم ئەو لێكدانەوەیە‬ ‫زۆر بەسەیر دەبینیم‪ ،‬بوونی ئەو دیاردەیە بەشێكی بۆ خەتای‬ ‫پەیدابوونی پارتی ویەكێتی دەگێرمەوە‪ ،‬چونكە زۆر جار لە دانانی‬ ‫ئەندام پەرلەمانەكان و بەرپرسە ئیدارییەكانی تر‪ ،‬خەڵك تووشی‬ ‫شۆك دەكەن بە موفاجەئەكانیان‪ ،‬بەشێوەیەك بەرپرس ئاگای‬ ‫لێنەبووە‪ ،‬بۆتە بەرپرس‪ ،‬كەسی ناشیاویش زۆرجار دوور لە هەموو‬ ‫پێشبینییەكان دانراوە‪.‬‬ ‫دانانی جێگریش لەالیەن یەكێتییەوە دواكەوت‪ ،‬هەندێك باسیان‬ ‫لەوە دەكرد‪ ،‬كە فەریدون عەبدولقادر دەبێتە جێگر‪ ،‬هەندێكی تر‬ ‫باسی حاكم قادرییان دەكرد‪ ،‬دواجار عیماد ئەحمەد دەستنیشان كرا‬ ‫بۆ ئەوەی ببێتە جێگری سەرۆكی حكومەت لە كابینەی حەوتەمدا‪،‬‬ ‫عیماد ئەحمەد كە كۆنە ئااڵی شۆرشە و كۆمەڵێك بەرپرسیارێتی‬ ‫لە ناو یەكێـتی بینیوە‪ ،‬لەوانە جێگری سەرۆك لە ئیدارەی سلێمانی‬ ‫و سەرۆكایەتی بە وەكالەت و لە كابینەی پێنجەمیش وەزیری‬ ‫ئاوادانكردنەوە بووە‪ ،‬دەشێت كۆمەڵێك ئەزمونی لە بەرێوەبردن‬ ‫دا هەبووبێت‪ ،‬بەاڵم چەند ئەو پێوەرانە بۆ دانانی سەرۆك و‬ ‫جێگر سەرۆك لە ناو یەكێتی پێویستن؟ رەنگە وەاڵمدانەوەی ئەو‬ ‫پرسیارانە زۆر قورس دەبێت‪ ،‬ئەگەر هەندێك پرسیاری تر بە لەوە‬ ‫نەكرێت‪ ،‬بۆ نموونە ئایا تەكتوالت بوونی ماوە یان نا؟ ئەگەر مابێت‬ ‫چ كاریگەرییەكی بەسەر دانانی كەسەكانەوە دەبێت؟ ئایا تاكڕەوی‬ ‫لە بڕیارەكانی تاڵەبانی ماوە یان نا؟ بەو مانایەی مام جەالل‬ ‫دەسەاڵتی «كول فی كولی» هەیە لە دانانی كەسەكان یان راوێژ بە‬ ‫مەكتەبی سیاسی دەكرێت و دەنگیان وەردەگیرێت؟ رەنگە كردنی‬ ‫ئەو پرسیارانە گرنگ بێت‪ ،‬بۆ ئەوە لەوە بگەیت كە چۆن عیماد‬ ‫ئەحمەد گرەوی ئەوەی بردەوە ببێتە جێگری سەرۆك‪.‬‬ ‫ئەوەندەی من زانیارم هەبێت‪ ،‬عیماد ئەحمەد كە لەناو حزبدا‬ ‫بەرپرسیاری مەكتەبی رێكخستنی لە ئەستۆیە‪ ،‬لە كارەكەیدا بێ‬ ‫كێشە نییە و كێبركێی سیاسی زۆرە‪ ،‬جیا لەمەش بە پێی پلەی‬ ‫رێكخستن ئەو بەرپرسی هێرۆخانی‪ ،‬خانمی یەكەمی عێراقە‪ ،‬چونكە‬ ‫هێرۆخان بەرپرسی مەلبەندی سلێمانییە‪،‬ئەمە چ كاریگەریەكی لە‬ ‫سەردانانی عیماد ئەحمەد هەیە؟ هەموو ئەمانە باس نەكرا لە‬ ‫رۆژنامەكاندا‪ ،‬بەڵكو باسی ئەوە كرا‪ ،‬كە عیماد خەڵكی خانەقینە‪،‬‬ ‫خەڵكی سلێمانیش پێیناوابیووە دەبوایە كەسێكی سلێمانی بۆ‬ ‫ئەو پۆستە دابنرێت‪ ،‬چونكە سلێمانی لەو وەرگرتنی پۆستەكاندا‬ ‫مەحروم كراوە‪ ،‬من زۆر سەیرم بەو داوایە هات‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەگەر سلێمانی مافی خۆی بێت داوای پۆستێك‬ ‫بكات‪،‬ئەوە دهۆكی دەاللیش مافی خۆیەتی هەمان داوا بكات‪ ،‬جیا‬ ‫لەوەش دەبێت كەركوكیش لەبیر نەكرێت و پۆستێكی فەخریش‬ ‫بە هەلەبجەییەكان بدرێت‪ ،‬من دەلێم گرنگە گوێ لە داوای خەڵك‬ ‫بگیرێت‪ ،‬بەاڵم نابێت بەرژوەندییە بااڵكان هێندە بۆ ناوچە و‬ ‫ناوچەگەری خوردبكرێتەوە‪.‬‬