pirs 154 web

‫رەنگە پێوەندیی‬ ‫گۆڕان و پارتی‬ ‫ئاسایی بووبێتەوە‬

‫ل‪2‬‬

‫‪154‬‬

‫محەمەدەكەی یەكگرتوو‪ ،‬هادی‬ ‫بەرەو كوێ دەبات؟‬

‫ل‪3‬‬

‫باڵوکراوه‌یه‌کی ئازاده‪ ‌،‬یه‌کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان مانگی دوو جار ده‌ری ده‌کات‪ .‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/5/8‬‬

‫دوای دوو ساڵ و نیو‪ ،‬گۆڕان‬ ‫داوای وەرگرتنی لێژنەكانی‬ ‫پەرلەمانی دەكات‬

‫دوای تێپەربوونی زیاتر لە دوو ساڵ و نیو بەسەر خولی سێیەم‪ ،‬فراكسیۆنی گۆڕان لە پەرلەمانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬داوای وەرگرتنی سەرۆكایەتی چوار لێژنە دەكات‪ ،‬كە پێشتر مافی خۆی بووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەهۆی ملمالنێ لەگەڵ دەسەاڵت ئامادە نەبووە سەرۆكایەتی لێژنەكان وەربگرێت‪ ،‬بە تایبەت‬ ‫لێژنەكانی نەزاهە و دارایی كە پێداگری دەكات لە وەرگرتنی‪ .‬پەرلەمانتارێكی گۆڕان لە پەرلەمانی‬ ‫كوردستان بە مافی خۆیانی دەزانێت جگە لە سەرۆكایەتی سێ لێژنە‪ ،‬لێژنەی نەزاهە یان داراییان‬ ‫پێبدرێت‪ ،‬هاوكات پەرلەمانتارێكی پارتی و یەكێتیش بە گرنگی دەزانن كە لێژنەی نەزاهە بە‬ ‫گۆڕان بدرێت‪ ،‬بەاڵم بە دووری دەزانن كە لێژنەی داراییان پێبدرێت‪ ،‬چونكە دەسەاڵت زۆرینەیە و‬ ‫بۆیان هەیە سەرۆكایەتی ئەو لێژنەیە بكەن‪ ،‬لەم راپۆرتەی پرسدا وردەكاری و ئامانج لە داواكاری‬ ‫فراكسیۆنی گۆڕان لە وەرگرتنی ئەو لێژنانە بخوێنەوە‪.‬‬

‫ڤیستیڤاڵە خێڵییەکان‪...‬‬ ‫پاراستنی كلتور‪ ،‬یا ژیاندەوەی نەریتی هۆز و تیرەگەری؟‬ ‫كۆمەڵگای كوردی‬ ‫بەهۆی بااڵ دەستی ئەو‬ ‫كەلتورەی بەسەریدا زاڵە‪،‬‬ ‫كۆمەڵگایەكی خێڵەكی‬ ‫نیمچە شارستانیە‪،‬‬ ‫زۆربەی لێكۆڵەرانی‬ ‫مێژووی و شارەزایانی‬ ‫كۆمەڵناسی پێیان وایە‬ ‫هێشتا كۆمەڵگای كوردی‬ ‫قۆناغی فیوداڵیشی بە‬ ‫تەواوەتی نەبڕیوە و‬ ‫گەر بەپێوانەی ئاسایی‬ ‫گەشەی كۆمەڵگا و‬ ‫نەتەوەكانی جیهانیش‬ ‫هەڵسەنگاندنی بۆ بكەین‪،‬‬ ‫دەكرێ ئەو بڕیارە بدەین‪،‬‬ ‫كە تەنها بەناو ناوی‬ ‫كۆمەڵگایەكی فیوداڵیمان‬ ‫هەیە‪،‬‬

‫ل‪10‬‬

‫ئەڤین هروری‪:‬‬

‫ل‪5‬‬

‫دەستخۆشی لە نەوشیروان‬ ‫مستەفا دەكەم‬

‫ل‪6‬‬

‫‪2‬‬

‫ژماره‌ ‪154‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫‪2012/05/08‬‬

‫«دوای سەردانەكەی نەشیروان مستەفا بۆ الی سەرۆكی هەرێم»‬ ‫رەنگە پێوەندیی گۆڕان و پارتی ئاسایی بووبێتەوە‬

‫راپۆرت‪ :‬پرس‬

‫دوای ئەوەی نەوشیروان مستەفا رێكخەری گشتی بزوتنەوەی‬ ‫گۆڕان‪ ،‬بۆیەكەمجار دوای دروستبونی بزوتنەوەی گۆڕان‪ ،‬بە‬ ‫یاوەری شاندێك لە بەرپرسانی بزوتنەوەكە سەردانی سەرۆكی‬ ‫هەرێمی كوردستانیان كرد‪ ،‬ئەم سەردانەی گ��ۆڕان بەرامبەر‬ ‫ئەو سەردانەبوو كە سەرۆكی هەرێم لە م��اوەی راب��ردوودا لە‬ ‫شاری سلێمانی سەردانی بزوتنەوەی گۆڕانی كردبوو‪ ،‬بەوتەی‬ ‫چاودێرانیش ئاڵوگۆركردنی بیروڕاكان لە رێگەی ئەم جۆرە‬ ‫سەردانانە كاریگەرییەكی ئیجابی دەبێت بۆ سەر رەوشی سیاسی‬ ‫هەرێمی كوردستان بە تایبەت لەبارودۆخی ئێستادا‪ .‬هاوكات ئەم‬ ‫جۆرە سەردانانە بە تایبەت لە نێوان پارتی و گۆڕان كە هێزی‬

‫ئەوەشی وت «وەفدەی گۆڕان وەك سەرۆكی هەرێم سەردانی‬ ‫سەرۆك بارزانیان كردووە»‪.‬‬ ‫دەربارەی هەمان پرس ئازاد حەمەدئەمین ئەندامی ئەنجومەنی‬ ‫سەركردایەتی پارتی لە پارێزگای سلێمانی‪ ،‬وتی «سەرۆك‬ ‫بارزانی هەمیشە خەمخۆری پتەوكردنی ئەو پەیوەندییانەیە‪ ،‬ئەو‬ ‫سەردانە رەنگدانەوەیەكی باشی بینی لە ناو خەڵكدا‪ ،‬چونكە‬ ‫بمانەوێ و نەمانەوێ كاك نەوشیروان لە سلێمانی قورساییەكی‬ ‫هەیە كە دەبێت بخوێندرێتەوە»‪ .‬هەروەها ئازاد لە بەشێكی تری‬ ‫قسەكانیدا وتیشی «راستە پارتی هاوپەیمانی ستراتیژی لەگەڵ‬ ‫یەكێتیدا هەیە و هەمیشە كاریشیان كردووە بۆ پتەوكردنی‪ ،‬بەاڵم‬

‫عەلی كەریم‪ ،‬سەرۆكی ئەنستیۆتی كوردستان بۆ مافەكانی‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬لەم بارەیەوە دەڵێ «ئەو بەرپرسە سیاسیانە كە سەردانی‬ ‫یەكتری دەكەن چ بە سیفەتی حزبی چ بە سیفەتی حكومی بۆ‬ ‫ئاڵوگۆڕكردنی بیروڕا خاڵێكی گرنگە و جۆرێكە لە دیبلۆماسیەتی‬ ‫ناوخۆیی‪ .‬ئۆپۆزیسیۆن چەندە هەوڵیداوە لە رێگەی میدیا و‬ ‫شەقام بۆچۆون و ئامانجەكانی بێننەدی هێندەش زیاتر گرنگە لە‬ ‫رێگەی دیبلۆماسیەتەوە ئامانجەكانیان بێننەدی‪ ،‬چونكە زۆرجار‬ ‫لە رێگەی دیبلۆماسیەتەوە هەندێك دەستكەوت بە دەست دێت‬ ‫لەوانەیە بە گرژی و گوتاری توند نەیەتەدی»‪.‬‬ ‫عەلی كەریم دەربارەی گرنگی پەیوەندی نێوان پارتی و گۆڕان‬

‫محەمەد تۆفیق هەڵسوڕاوی‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان‪ :‬ئەو‬ ‫جۆرە سەردانانە بە گرنگ و‬ ‫پێویست دەزانین بە تایبەت‬ ‫لەم رەوشەی ئێستای هەرێم‬ ‫کە خزمەت بە رەوشی‬ ‫سیاسی دەكات‬ ‫عەلی كەریم‪ ،‬سەرۆكی‬ ‫ئەنستیوتی كوردستان بۆ‬ ‫مافی مرۆڤ‪ :‬هیوادارم ئەو‬ ‫سەردانە هاندەرێك بێت‬ ‫بۆ ئەوەی سەرۆكی هەرێم‬ ‫لە پرۆژە چاكسازییەكەی‬ ‫بەردەوام بێ‬ ‫یەكەمی دەسەاڵت و ئۆپۆزیسیۆنن بە هۆكارێك دادەنرێت بۆ‬ ‫یەكدەنگی و یەكهەڵوێستی و ئاسایی بونەوەی شەقامی كوردی‬ ‫و دەبێتە فاكتەرێك بۆ كۆتایی هێنان بە ناكۆكی و پەرتەوازەیی‬ ‫پێكهاتە جیاوازەكان‪.‬‬ ‫محەمەد تۆفیق هەڵسوڕاوی بزوتنەوەی گ��ۆڕان‪ ،‬دەرب��ارەی‬ ‫سەردانەكەی رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان بۆ الی سەرۆك‬ ‫بارزانی وتی «ئەم سەردانە زیاتر بۆ ئاڵوگۆڕی بیروڕای هەردووال‬ ‫بووە لەسەر بارودۆخی ئێستای هەرێم بە تایبەت لەسەر گرژی‬ ‫و ئاڵۆزی پەیوەندییەكانی هەرێم و بەغدا‪ ،‬لە هەمان كاتیشدا‬ ‫بەرامبەر ئەو سەردانەبوو كە سەرۆك بارزانی لە ماوەی رابردوو‬ ‫سەردانی ئێمەی كردبوو»‪.‬‬ ‫سەبارەت بە كاریگەری ئەم ج��ۆرە سەردانانە ئاخۆ چ‬ ‫كاریگەرییەكی هەبێت بۆ سەر پەیوەندییەكانی پارتی و گۆڕان؟‬ ‫محەمەد تۆفیق لەم بارەیەوە دەڵێ «ئێمە ئەو جۆرە سەردانانە بە‬ ‫گرنگ و پێویستی دەزانین بە تایبەت لەم رەوشەی ئێستای هەرێم‪،‬‬ ‫راستە پارتی حزبی دەسەاڵتدارە و ئێمەش ئۆپۆزیسیۆن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەو جۆرە سەردانانە خزمەت بە رەوشی سیاسی هەرێم دەكات‪،‬‬ ‫بۆیە پێویستە ئێمە لە ناوخۆدا یەكگرتووبین بە تایبەت لەو‬ ‫ساتەوەختەی ئێستادا هەندێك مەسەلە هەیە دەبێت لەسەرووی‬ ‫حزبایەتیەوە سەیری بكەین»‪.‬‬

‫ناشكرێت الیەنێكی تری ناوگۆڕەپانی سیاسی هەرێم بە تایبەت لە‬ ‫ناو سەنتەری سلێمانی فەرامۆشبكرێت»‪ .‬ئەوەشی وت «بێگومان‬ ‫سەردانەكەی كاك نەوشیروان رێزگرتنە لەسەروەری یاسا و‬ ‫ئومێد دەكەین رەنگدانەوەی زیاتری هەبێت لە ناو تەواوی چین و‬ ‫توێژەكانی كوردستان و ببێتە مایەی خۆرێكخستنەوەی نێو ماڵی‬ ‫كورد و پتەوكردنی پەیوەندییەكان لەسەر هەموو ئاستەكان»‪.‬‬ ‫دكتۆر خالید سەعید مامۆستای زانستە سیاسیەكان لە زانكۆی‬ ‫سەاڵحەدین‪ ،‬جەخت لە گرنگی ئەو جۆرە سەردانانە دەكاتەوە‬ ‫و دەڵێ «دەستخۆشی لەهەردوو الیەن دەكەم كە ئەم جۆرە‬ ‫سەردانانەیان بە گرنگ و پێویست زانیوە‪ ،‬بە تایبەت لە بارودۆخی‬ ‫ئێستای هەرێم كە پێویستە زیاتر پەرە بەو جۆرە سەردان و‬ ‫بیروڕا ئاڵوگۆڕینانە بدرێت»‪ .‬وتیشی «ئەمجۆرە سەردانانە زیاتر‬ ‫پرۆسەی میللەتی كورد بەرەوپێش دەبات و زیاتریش بۆ یەكدەنگی‬ ‫و یەك هەڵوێستی و كۆكردنەوەی نێو ماڵی كورد گرنگە»‪.‬‬ ‫هەروەها ناوبراو دەڵێ «خاڵی گرنگ لەو مەسەلەدا ئەوەیە كە‬ ‫دەبێت ببێتە فاكتەرێك بۆ كۆتایی هێنان بەو گرژی و دوژمنكاریی‬ ‫و ناكۆكیانەی كە لە ناو حزب و الیەنە سیاسیەكان هەبووە‪،‬‬ ‫هەروەها دەشبێت لە رێگەی ئەم سەردانانەوە شەقامی كوردی‬ ‫زیاتر لێكنزیك بكرێتەوە و ئەو كێشانەی كە لەسەر ئاستی‬ ‫شەقامدا هەیە بهێتە چارەسەركردن»‪.‬‬

‫وتی «ئەگەر ئەو دوو الیەنە پەیوەندییان پتەو و تەندروست و‬ ‫بەهێزبێت كاریگەرییەكی ئیجابی دەبێت بۆ سەر رەوشی سیاسی‬ ‫هەرێمی كوردستان‪ ،‬لەبەر ئەوەی گەورەترین باڵی سیاسی لە‬ ‫دەسەاڵت و گەورەترین باڵی سیاسی لە ئۆپۆزیسیۆن ئەوانن‪،‬‬ ‫ئەوەش جگە لەوەی كە هەردوو جەماوەرێكی فراوانیان هەیە‪،‬‬ ‫نابێت ئەوەش لە بیربكەین كە بارەگاكانی گۆڕان لە ناوچەكانی‬ ‫پارتی هێرشی كراوەتە سەر و سوتێندراون‪ ،‬بۆیە ئەو دووالیەنە‬ ‫لە ئێستادا پێویستیان بە پەیوەندییەكی تەندروست هەیە‪ ،‬ئەو‬ ‫پەیوەندییەش پێویستە لە رێگەی پەیوەندی شەفاف و ملمالنێی‬ ‫شەریفانە و دیموكراسیانە بێت‪ ،‬واتە ئەو دوو الیەنە لەسەر‬ ‫بنەماكانی گەمەی سیاسی رێكبكەون‪ ،‬ئەمەش بەو واتایەی كە‬ ‫چانسی بردنەوە بۆ هەموو الیەك چانسی دۆڕاندنیش بۆ هەموو‬ ‫الی��ەك وەک یەک بێت‪ ،‬ئەمەش ئەگەر سەركەوت ئ��ەوا ئەو‬ ‫پەیوەندییانە بەردەوامیان دەبێت»‪.‬‬ ‫ناوبراو لە درێ��ژەی قسەكانیدا جەختی لەوەشكردەوە كە‬ ‫بەچونی نەوشیروان بۆ الی سەرۆكی هەرێم نابێت بگاتە ئەو‬ ‫ئاستەی موجامەلەو سازش لەسەر پرسەكانی چاكسازی بكرێت‪،‬‬ ‫وەكخۆی وتی «هیوادارم ئەو سەردانە هاندەرێك بێت بۆ ئەوەی‬ ‫سەرۆكی هەرێم لە پرۆژە چاكسازییەكەی بەردەوام بێت»‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ژمار ‌ه ‪154‬‬

‫‪2012/05/08‬‬

‫‪3‬‬

‫محەمەدەكەی یەكگرتوو‪ ،‬هادی بەرەو كوێ دەبات؟‬ ‫راپۆرت‪ :‬پرس‬

‫لە رۆژان��ی ‪1‬ت��ا‪3‬ی مانگی ‪ ،2012\5‬یەكگرتووی ئیسالمی‬ ‫كوردستان شەشەمین كۆنگرەی بەست‪ ،‬وێرای گۆڕانكارییەكان‬ ‫لە پەیڕەو و پرۆگرام و هەیكەلییەت و دەزگاكانی حزب و‬ ‫هەڵبژاردنی سەركردایەتی نوێ‪ ،‬جیاواز لە كۆنگرەكانی تری‬ ‫حزب‪ ،‬ئەمیندارێكی نوێ بۆ حزب هەڵبژێردرا و دوای ‪ 18‬ساڵ‬ ‫لە ئەمینداری سەالحەدین بەهادین ئارەزوومەندانە دەستبەرداری‬ ‫پۆستەكەی بوو‪ .‬بەاڵم ئەوەی پێشبینی نەكراو بوو‪ ،‬دەرچوونی‬ ‫محەمەد فەرەج بوو بە ئەمینداری نوێی یەكگرتوو و هەروەها‬ ‫شكستخواردنی هادی عەلی باڵی ریفۆرمخوازی یەكگرتوو بوو‪ ،‬هەر‬ ‫ئەم شكستەش وای لێكرد كە خۆی بۆ ئەندامی سەركردایەتیش‬ ‫نەپاڵێوێت و واز لە كاریی حزبی و یەكگرتوو بهێنێت‪.‬‬ ‫سەركەوتنی پارێزگارەکان بەسەر ریفۆرمخوازاندا‬ ‫كۆنگرە بەتێكڕای دەن��گ ن��اوی یەكگرتوو و پاشگرە‬ ‫ئیسالمییەكەی وەك خۆی هێشتەوە و سیاسەت و بانگخوازیش‬ ‫وەك ئیدیعایەی بۆ دەكرا لێكدی جودا نەكرایەوە و دەرنەچوونی‬ ‫ه��ادی عەلیش بە رەتكردنەوەی گۆڕانكاری یەكگرتوو لێک‬ ‫دەدرێتەوە‪.‬‬ ‫س��ەب��ارەت ب��ە دەرچ��وون��ی محەمەد ف���ەرەج وەك باڵی‬ ‫بانگخوازی و پارێزگارەکان بەسەر باڵی ریفۆرمخوازاندا و‪،‬‬ ‫رۆڵگێڕانی سەالحەدین محەمەد لە سەركەوتنی باڵەكەیدا‪،‬‬ ‫ستیڤان شەمزینانی‪ ،‬جێگری سەرۆكی لقی سلێمانی سەندیكای‬ ‫رۆژنامەنووسان‪ ،‬وەهای وت‪« :‬سەالحەدین بەهادین كه رەمزی‬ ‫باڵی پارێزگاری ناو یەكگرتووه به هاوكاریی دەسته و الیەنگرانی‬ ‫خۆی ئامادەكارییەكی زۆر باشیان كردبوو تا پۆستی ئەمیندار‬ ‫له دەستی خۆیاندا بمێنێتەوه‪ ،‬پاشان زۆرینەی سەركردایەتی‬ ‫ئەو حزبه بەدەستەوه بگرن»‪ .‬ئەوەشی وت «من هەست ناكەم‬

‫خۆی و باڵەكەی»‪.‬‬

‫كاریگەری لە جواڵنی حزبەكە زێتر دەبێ‪.‬‬

‫محەمەد‪ ،‬یەكگرتوو بەرەو كوێ دەبات‬ ‫باس لەوە دەكرێ كە محەمەد فەرەج سەر بەباڵی بانگخواز و‬ ‫پارێزخوازە‪ ،‬لەگەڵ ئەوەشدا كەسێكی میانڕەوە و لە هەر دوو‬ ‫حزبەكەی دەسەاڵتەوە نزیكە‪ ،‬بۆیە گوومانی ئەوەی لێدەكرێ‬ ‫یەكگرتوو لەبەرەی ئۆپۆزسیۆنەوە بگوازێتەوە بۆ بەرەی‬ ‫حكومەت و دەسەاڵت‪ .‬بەاڵم بەبڕوای ئەبوبەكر كاروانی‪ ،‬ئەندامی‬ ‫سەركردایەتی یەكگرتووی ئیسالمی ئەمیندار ئەو کاریگەرییەی‬ ‫نابێ لەسەر ئاستی بڕیارە سیاسییەكانی یەكگرتوو‪ ،‬بەڵكو‬ ‫سەركردایەتی یەكگرتوو بڕیار دەدات‪ .‬وەك ئەو دەڵێت «كادیر و‬ ‫جەماوەر ناوەندەكەی یەكگرتوو بەشداری لە دروستكردنی بڕیارە‬ ‫هەستیارەكانی وەك مانەوە لە ئۆپۆزسیۆن و چۆنییەتییەكەی و‬ ‫گوتاری یەكگرتوو دەكەن‪ ،‬بۆیە بڕوا ناكەم كەسی یەكەمی حزب‬ ‫كاریگەری قۆڵی لەو مەسەالنەدا هەبێت»‪.‬‬

‫مانەوە و نەمانەوە‬ ‫كامیل مەحمود وای دەبینێ مانەوە و نەمانەوەی یەكگرتو‬ ‫لەبەری ئۆپۆزسیۆن پێوەندی بە بەرژەوەندی حزبەكە و ئەو‬ ‫گەمە سیاسییانەوە هەیە كە لە گۆڕەپانی سیاسی هەرێمدا روو‬ ‫دەدات‪ ،‬بۆیە محەمەد فەرەج ئەو كاریگەرییەی نابێ‪ ،‬هێندەی‬ ‫دۆخەكە كاریگەرە‪.‬‬ ‫لەبارەی چارەنووسی هادی عەلییەوە راشكانەوە رایگەیاند‬ ‫«بە بروای من ئاییندەی مامۆستا هادی لە ناو یەكگرتووی‬ ‫ئیسالمی كۆتایی پێهات‪ ،‬لە كۆی حەوت سەد كەس نزیكەی‬ ‫دوو سەد دەنگی هێناوە‪ ،‬ئەمە شكستێكی زۆر گەورەیە بۆ ئەو‬ ‫پیاوە‪ ،‬بۆیە بوونی كۆتاییهاتووە لەناو یەكگرتوو»‪.‬‬ ‫كامیل مەحمود رەتیدەكاتەوە هادی سەركردایەتی بەرەی‬ ‫ریفۆرمخوازی كردبێت بەو مانایەی بڕوایان بە ریفۆرمی حەقیقی‬ ‫هەبوو بێت بەڵكو وەكخۆی وتی «ئەوە ملمالنێیەك بووە لەسەر‬

‫«سەالحەدین بەهادین كه رەمزی‬ ‫باڵی پارێزگاری ناو یەكگرتووه به‬ ‫هاوكاریی دەسته و الیەنگرانی خۆی‬ ‫ئامادەكارییەكی زۆر باشیان كردبوو‬ ‫تا پۆستی ئەمیندار له دەستی‬ ‫خۆیاندا بمێنێتەوه»‬

‫هەیمەنه و دیدی سەالحەدین بەهادین بەسەر یەكگرتووەوه‬ ‫كۆتایی هاتبێت‪ ،‬بەڵكو ئەو روانگەیەی بەهادین نوێنەرایەتی‬ ‫دەكرد ئێستا له رێگەی محەمەد فەرەجەوه درێژەی پێدەدرێت‪.‬‬ ‫بەواتایەكی تر ئەوەی له دیمەنەكەدا دەبینرێت زیاتر له دەور‬ ‫و تەسلیم دەچێ نەك گۆڕانكارییەكی ئۆرگانی و جەوهەریی له‬ ‫یەكگرتوودا»‪.‬‬ ‫چارەنووسی (نەوشیروان)ه شكستخواردووەكەی ناو یەكگرتوو‬ ‫دوای دەرچوونی ئەمینداری نوێی یەكگرتوو‪ ،‬هادی عەلی‬ ‫پێشڕەوی باڵی ریفۆرمخواز كە بە (نەوشیروان)ەكەی ناو‬ ‫یەكگرتوو ناسرا بوو‪ ،‬خۆی بۆ سەركردایەتی كاندید نەكردەوە‪.‬‬ ‫ئەمەش وای لێدەخوێنرێنتەوە كە لە یەكگرتوو جیابێتەوە و‬ ‫هەمان ئەزموونی نەوشیروان دووب��ارە بكاتەوە‪ .‬لەمبارەوە‬ ‫شەمزینی دەڵێت «له ئێستاشدا پێشبینیكردنی ئەوەی هادی‬ ‫عەلی له یەكگرتوو جیا ببێتەوه یان حزبی نوێ دابمەزرێنێت‪،‬‬ ‫زووه ئەو بڕیاره بدەین‪ ،‬بەاڵم ئەوەش دەبینرێت رەنگه چیتر ئەو‬ ‫باڵه الوازیی و پەڕاوێزیی خۆیان پێ قبوڵ نەكرێت و بیر لەوه‬ ‫بكەنەوه به رێگەی تر قورسایی خۆیان بگەڕێننەوه»‪ .‬ناوبراو‬ ‫زێتر درێژەی بەقسەكانی دا و وتی «خۆ هەڵنەبژاردنەوەی هادی‬ ‫عەلی بۆ پۆستی سەركردایەتی یەكگرتوو دوای ئەوەی پۆستی‬ ‫ئەمینداریی له دەستدا‪ ،‬ئاماژەیەكه بۆ ئەوەی هادی عەلی وەك‬ ‫رابەر و سەركردەیەی یەكەمی باڵی ریفۆرمی نێو یەكگرتوو بیر‬ ‫له رێگەی تر دەكاتەوه بۆ بردنه پێشەوەی خەون و ئامانجەكانی‬

‫سەالحەدین بەهادین‪ ،‬دژی هادی و پشتیوانی محەمەد‬ ‫چاودێران وای بۆ دەچن كە هۆكارێكی دەرنەچوونی هادی‬ ‫عەلی‪ ،‬پەیوەستە ب��ەو ملمالنێ و ناكۆكییەی كە لەگەڵ‬ ‫ئەمینداری پێشوو‪ ،‬سەالحەدین محەمەد هەیبووە‪ ،‬هەر ئەمەش‬ ‫وایكردووە سەالحەدین پشتگیری محەمەد بكات و دژی هادی‬ ‫كار بكات و هادی شكست بێنێت‪ .‬ئەندامەكەی سەركردایەتی‬ ‫یەكگرتوو پێیوانییە مامۆستا سەالحەدین پشتگیری لە مامۆستا‬ ‫محەمەد فەرەج كردبێت‪ .‬بەاڵم ئاشكرای كرد «بە دڵنیاییەوە‬ ‫ئەو رووداوانەی دوو ساڵی رابردوو كە روویاندا و پەیوەندیان‬ ‫بە مامۆستا هادییەوە هەبوو‪ ،‬كاریگەری لەسەر دەرەنجامی‬ ‫دەنگەكان هەبوو‪ ،‬كەواتە دەرنەچوونی مامۆستا هادی پەیوەندی‬ ‫بەبێ كەفائەتی ئەوەوە نییە»‪.‬‬ ‫كاروانی رەتیدەكاتەوە بەهۆی دەرنەچوونییەوە هادی عەلی‬ ‫واز لە یەكگرتوو بهێنێت و حزبی نوێ دروس��ت بكات «من‬ ‫پێموایە خوێندنەوەیەكی هەڵەیە‪ ،‬لەئێستادا شتی وا لەگۆڕێ‬ ‫نییە»‪.‬‬ ‫كامیل مەحمود ش��ارەزا لە ئیسالمی سیاسی‪ ،‬پێیوانییە‬ ‫محەمەد فەرەج بەتەنیا كەسێكی دەعی بێت‪ ،‬هەر چەندە زێتر‬ ‫الیەنگیری گەڕاندنەوەی یەكگرتووە بۆ كاری بانگەواز و پەروەردە‬ ‫وەك لەوەی مۆركە سیاسیەكە زاڵبێ بەسەر حزبەكەیدا‪ .‬ئەو‬ ‫پێیوایە كەسێكی سیاسی و ئەزموونداریشە‪ ،‬ئەگەر لە مامۆستا‬ ‫سەالحەدین كاراتر نەبێ ئەوا لەو كەمتر نابێ‪ .‬لەداهاتوودا‬

‫دەسەاڵت كراوە»‪.‬‬ ‫مەولوود ئافەند سەرنووسەری گۆڤاری ئیسرائیل‪-‬كورد‪،‬‬ ‫پێیوانییە ئەمینداری نوێ بتوانێ یەكگرتوو گەشەتر پێبكات‪،‬‬ ‫وەك��خ��ۆی روون��ی��دەك��ات��ەوە «ی��ەك��ەم‪ :‬یەكگرتوی ئیسالمی‬ ‫كوردستان پێدەچێت لەسەر دەستی محەمەد فەرەج تەواو لە‬ ‫دەسەاڵت نزیك ببێتەوە چونكە هەمیشە ئەو پیاوە لەوەتەی كە‬ ‫یەكگرتوو گرفتی سیاسی لەگەڵ پارتی هەیە ئەو بە ئاسانی‬ ‫یەكگرتوی رادەست كردووە وەك سوڵحێكی عەشایری لێهاتووە‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬یەكگرتوو بە دۆخێكی مەترسیدار تێدەپەڕی سەرجەم‬ ‫پارتە ئیخوان موسلیمەكانی واڵتانی عەرەبی بەو ئاراستەیەن كە‬ ‫لەالین ئەمریكاوە پاڵپشتیان لێدەكرێت‪ ،‬بەاڵم یەكگرتوو لەمەیان‬ ‫بەجێما»‪.‬‬ ‫سەرنووسەرەكە پێیوایە محەمەد فەرەج كەسێكی نیمچە‬ ‫كۆنسەرڤاتیزمە تا نوێخواز‪ ،‬رەنگە لە سەردەمی حوكمرانی ئەو‬ ‫یەكگرتوو زیاتر رۆڵی بانگەشەی دین بگێڕێ تا مومارەسەی‬ ‫رەوای سیاسی‪ .‬ئەمەش بە تەكید ئەگەر ئەجێندایەكی‬ ‫نوێخوازانەی نەبێت یەكگرتوو لە كەناڵی ئۆپۆزسیۆن بوونەوە‬ ‫دەپەرێتەوە بۆ حزبێكی بانگەخواز و بەمەش رەنگە رۆڵی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بوون لە ناخی ئەو حزبە دەربچێ و كەمێك لە‬ ‫دەسەاڵت نزیكتر ببێتەوە‪ .‬بۆیە پێشبینی دەكەم قەیرانەكانی‬ ‫یەكگرتوو لەسەردەمی محەمەد فەرەج ئاراستەكانی بە توندی‬ ‫دەردەكەوێت»‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫ژماره‌ ‪154‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫‪2012/05/08‬‬

‫لە گۆڕانخوازییەوە بۆ چەقبەستوویی و‬ ‫جیابوونەوەی ئەندامانی‬ ‫ئا‪ :‬پرس‬ ‫وا بۆ ‪3‬ساڵ دەچێ باڵی ریفۆرم لە ناو یەكێتی بە سەرۆكایەتی‬ ‫نەوشیروان مستەفا جیابوونەوەی خۆی راگەیاند و «بزووتنەوەی‬ ‫گ��ۆڕان»ی راگەیاند‪ .‬دوو ساڵی سەرەتای ئەم بزووتنەوەیە پڕ لە‬ ‫هەڵچوون و ملمالنێی توند بوو لە گەڵ یەكێتی و پارتی‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫یەكێتی و كابینەی شەشەم بە سەرۆكایەتی دكتۆر بەرهەم ئەحمەد‪،‬‬ ‫بەاڵم بزوتنەوەكە لە ماوەی ئەو سێ ساڵەدا نموونەیەكی نوێ و جوانی‬ ‫لە كاریی حزبی و رێكخراوەیی و سیستماتیكییەوە پێشكەش نەكردووە‪،‬‬ ‫تەنانەت نەیتوانیوە كۆنگرە ببەستێت‪ ،‬هەروەها لەم ساڵدا زۆرترین‬ ‫كادیران و هەڵسووڕاوانی گۆڕان دەستیان لەكاركێشایەوە‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫سەاڵح مەزەن بەرپرسی بازنەی گۆڕان لە شاری هەولێر‪ ،‬ئەمەش وای‬ ‫لێدەخوێنرێتەوە كە بزووتنەوەی گۆڕان وەك كاردانەوەیەك بەرامبەر بە‬ ‫یەكێتی خۆی راگەیاندووە و هێندە مەبەست و ئامانجی گۆڕینی ریشەیی‬ ‫و چاككردنی سیستەمەكە نەبووە‪ ،‬هەر بۆیە نەشیتوانیوە لە ناوخۆی‬ ‫خۆیدا گۆڕانكاری و چاكسازی بكات بۆیە رۆژ لە دوای رۆژ ئەندامان و‬ ‫هەڵسووڕاوانی بەرەو كەمبونەوە و جیابوونەوە دەچن‪ .‬بەتایبەتی چەند‬ ‫پەرلەمانتارێكی فراكسیۆنی گۆڕان لەپەرلەمانی كوردستان سەربەخۆیی‬ ‫خۆیان راگەیاند و لە بزوتنەوەكە جیا بوونەوە‪.‬‬ ‫پەرلەمانتارە جیابووەكانی فراكسیۆنی گۆڕان‬ ‫«مرۆڤ كاتێك ئەچێته ناو حزبێكی سیاسی ئەبێت ئاماده بێت‬ ‫بەشێك له جیهانبینی خۆی بكاته قوربانی جیهان بینی حزبەكەی‪،‬‬ ‫به شێوەیەكی تر مرۆڤ له حزبدا كۆمەڵێك قوربانی ئەدات بۆ ئەوەی‬ ‫به روحی گرووپ ئیش بكات‪ .‬ناكرێت تۆ له ناو گرووپ ئیش بكەیت‬ ‫و تەنها بیر له دنیا بینی خۆت بكەیتەوه»‪ .‬ئەمە سەرەتای قسەكانی‬ ‫كامران وریا قانع رۆشنبیر و نووسەر بوو سەبارەت بە جیابوونەوەی‬ ‫پەرلەمانتارەكانی گۆڕان‪.‬‬ ‫ئەو وتشی «ئەم برادەرانەی گۆران كه له فراكسیۆنی گۆران له‬ ‫پەرلەمانی كوردستان هاتونەته دەرەوه وەكو كەسایەتی (سەربەخۆ!)‬ ‫دەمێننەوه‪ ،‬به بۆچوونی من غەدرێكی گەوره لەو بزووتنەوەیه ئەكەن‪.‬‬ ‫تۆ هەم حزب بەجێبهێلیت هەم پۆستەكەشی داگیر بكەیت ئەمه ئەو‬ ‫پەڕی خود پەرستیه»‪.‬‬ ‫كامەران وریا جیابوونەوەی پەرلەمانتارەكان بۆ كێشەناوخۆییەكانی‬ ‫بزووتنەوەی گۆڕان دەگێڕێتەوە و دەڵێ «ئەم برادەرانەی گۆران كه‬ ‫واز له فراكسیۆنی بزووتنەوهكه دەهێنن لەبەر ئەوه نیه ئیشیان له‬ ‫لیژنەكانی پەرلەمان بۆ ناكرێت یان بروایان به كاریگەری پەرلەمان‬ ‫نەماوه‪ ،‬بەڵكو ئەوان واز له فراكسیۆنی بزووتنەوەكه ئەهێنن چونكه‬ ‫لەگەڵ بزووتنەوه ناكۆكن»‪.‬‬ ‫بەبڕوای ئەو دەبوایه ئەم برادەرانه دوای بەجێهێشتنی فراكسیۆنی‬ ‫گۆران له كۆنفراسێكی گشتی هۆیه سەرەكیەكانیان باس كردایە و‬ ‫هیوای دووباره نەبوونەوەیان بكردایه له دوارۆژ‪.‬‬ ‫دەستلەكاركێشانەوەی هەڵسووڕاوان و بەرپرسانی بزووتنەوی گۆڕان‬

‫لەم ساڵدا زۆرترین هەڵسووڕوای گۆڕان دەستیان لەو حزبە كێشایەوە‪،‬‬ ‫وەكخۆیان لەبەیانێكدا راگەیاندبوو بەهۆی ناعەدالەتی و نەشەفافییەتەوە‬ ‫بووە‪ .‬هەروەها لەم رۆژانە سەاڵح مەزن بەرپرسی بازنەی گۆڕان لە‬ ‫هەولێر لەدەستی لەكاركێشایەوە‪.‬‬ ‫کەژال نوری‪ ،‬رۆژنامەنووس و چاالكوانی كۆمەڵی مەدەنی لەو بارەوە‬ ‫دەڵێ «هۆکاری هەرجارەی ئینشقاقی ئەندامیکی بااڵی بزوتنەوەی‬ ‫گۆران بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە گۆڕان لەزەمینەیەکی سیاسی نالەباری‬ ‫کورستان دا وەک قارچک هەڵتۆقی و لەئەنجامی ئەو هەموو زوڵم‬ ‫و چەوساندنەوەیە و ئەو مودێلە تاسەرئێسقان تاقەت پروکێنەی کە‬ ‫دەسەاڵتی یەکێتی و پارتی پێشکەشیان کرد‪ .‬ئەمە بێجگە لەنارازییەكانی‬ ‫ناو سەرکردایەتی یەکێتی و هەندێ لەئەندامە دڵشکاوەکانیان کە بووە‬ ‫هۆی لێکترازان»‪.‬‬ ‫هەر سەبارەت بەو پرۆسەیە‪ ،‬ساالر بابەشێخ بەڕێوەبەری نووسینی‬ ‫هەفتەنامەی میدیا دەڵێت «ئەوەی كە كادیرانی وەك سەالح مەزن‪،‬‬ ‫لە گۆڕان دەكشێنەوە‪ ،‬لەوانەیە یەكێك لە هۆكارەكانی ئەوە بێت كە‬ ‫گۆڕان وەك هەڵگری دروشمی گۆڕانكای‪ ،‬نەیتوانیوە لە هەیكەل و‬ ‫پێكهاتەی بزووتنەوەكە و لەناوخۆیدا‪ ،‬سیستمێك پالنڕێژ بكات‪ ،‬كە لە‬ ‫سیستم و عەقڵییەتی حزبەكانی كوردستان دوور بێت‪ ،‬واتە كوردستان‬ ‫و كوردستانییەكان خوازیاری سیستمێكن كە هەموو پلە وپایەیەك و‬ ‫هەموو پاڵێوراوێك خۆی بۆ خزمەتكردنی میللەت و واڵتەكەی تەرخان‬ ‫بكات‪ ،‬نەك ئەركی پێسپێردراوی تێكەڵ بە بەرژەوەندی تایبەتی خۆی‬ ‫بكات»‪.‬‬ ‫داهاتووی گۆڕان بەرەو كوێ دەچێت‬ ‫بەم سیستم و كەسایەتی و عەقڵییەت و سیاسەتەوەی كە‬ ‫ئێستا بزووتنەوەی گۆڕان هەیەتی‪ ،‬داهاتووی چۆن دەبێ؟ كەژاڵ‬ ‫نوری وەه��ای وەاڵم��ی ئەو پرسیارە دەدات��ەوە «بزوتنەوەی گۆران‬ ‫لەئەساسەوە بزوتنەوەیەکی فاشیلە و رۆژیک لەرۆژان هەڵدەوەشێتەوە‪،‬‬ ‫چونکە ئەوانەی لە پلە بااڵکاندان و لەسەرەوەن هەر ئەوانەن دوێنێ‬ ‫بەناشیرینترین شێوە لەناو یەکێتی دا سیاسەتیان دەکرد‪ ،‬ئەوانیش‬ ‫هەروەک هەموو ئەوانەی کە ئێستاشی لەگەڵ بێت لەگەڵ یەکێتی و‬ ‫پارتی دا لەکورسی دان یەک مۆدیلیان لە بەرێوەبردن پێشکەشکردین‬ ‫کە تەواو لە هی ئەوان دەچێت و جیاوازی نییە»‪.‬‬ ‫ئەوەشی وت «بۆیە ئایندەی ئەو بزوتنەوەیە فەشەلەو کۆمەڵێک‬ ‫چەتەو هەلپەرست بەهۆی ئەوانەوە گەیشتن بەپارە و دەوڵەمەند بوو ن‪،‬‬ ‫هەندێك چەتەش بەئاواتی کورسی یەکانی پەرلەمانەوە بوون بۆ خۆیان‬ ‫پێی گەیشتن و دەنگی دەنگدەرانیش هەمووی تیاچون»‪.‬‬ ‫نەبەستنی كۆنگرە و بڕوا نەبوون بە دەستاودەستی دەسەاڵت‬ ‫سەبارەت بە بەستنی كۆنگرە و مانەوەی نەوشیروان وەك سەرۆكی‬ ‫بزوتنەوەكە بەبێ هەڵبژاردن‪ .‬ساالر بابەشێخ بەرێوەبەری نووسین‬ ‫لە هەفتەنامەی میدیا‪ ،‬بەمجۆرە لێكدانەوەی بۆ دەكات «نەبەستنی‬ ‫كۆنگرە و خۆڕێكنەخستنی (گۆڕان) دەچێتە سێ خانەی تایبەتەوە‪،‬‬ ‫یەكەم كەمتەرخەمی لە بەرامبەر دەستاودەستكردنی پۆستی بااڵ‪،‬‬ ‫دووەم بڕوا نەبوون بەو دەستاودەستییە‪ ،‬سێیەم نەبوونی كەشی لەبار‪،‬‬

‫بێ رووتووش‬

‫*پ��اس��ەوان��ەک��ان��ی لقی ی����ازدەش چ��وون��ە پ��اڵ ئەو‬ ‫پێشمەرگانەی كە بۆ زیادكردنی مووچەكانیان‪ ،‬خۆپیشاندان‬ ‫و مانگرتنیان راگەیاند‪ ،‬بەرپرسی پاسەوانەكانیش پێی‬ ‫گوتن باشە بۆتان چاك دەكەم (بەتووڕەبوونەوە)‪.‬‬ ‫(دیارە بەڕێزیان لە گیرفانی باوكی مەعاشەكان دەدات)‬ ‫*لەسەر رێگای كەسنەزان‪-‬هەولێر كە رێگایەكی سەرەكییە‬ ‫و لە نزیك ماڵی بەرهەم ساڵح‪ ،‬كولێرەخانەیەك هەیە‪ ،‬لە‬ ‫دەرەوەڕا دەڵێی دوكانی شوشەواتە دەبریسكێتەوە‪ ،‬كەچی‬ ‫لیژنەی چاودێری سەردانی كردن لە ژورەوە حاوییەكی‬ ‫زبڵخانە بوو بە شاراوەیی‪.‬‬ ‫(گومان هەیە خواردنی دەرەوە پاكی تێدا مابێت)‬ ‫*لە روونكردەوەكەی ستافی گۆڤاری چرپەدا هاتووە‬ ‫«ئ��ەوەی هەڵە ناكات‪ ،‬ئیش ناكات»‪ ،‬ئەو رۆژەش لە‬ ‫هەواڵێكی رادیۆی نەورۆزدا دەڵی «تەقینەوەیەك كوژرانی‬ ‫نۆ كەس و بیست كەسی لێ كەوتەوە»‪.‬‬ ‫(رێزمانی كوردی هەر لەگەشەكردندایە‪ ،‬ماشەڵاڵ لە چاو‬ ‫نەچێ)‬ ‫*لە یەكێك لە زانكۆ ئەهلییەكاندا‪ ،‬لە كاتی تاقیكردنەوەی‬ ‫وەرزی دووەم لە وانەی ئینگلیزی‪ 13 ،‬قوتابی بە هۆی‬ ‫ئەوەی كە لەسەر دەستیان قۆپییەیان نووسیبوو‪ ،‬لە الیەن‬ ‫راگرەوە‪ ،‬گیران و بڕیاری فەسڵكردنی بۆ دەركردن‪ .‬تەنانەت‬ ‫پێی گوتبوون بڕۆن لە وەزارەتی خوێندنی بااڵ كتابم بۆ‬ ‫بهێنن هەتا فەسڵ نەكرێن‪.‬‬ ‫(جا ئەوەش لە پیاوچاكی نییە‪ ،‬بۆ خۆچاككردنەوەیە لە‬ ‫بەرامبەر هەڵەكانی ساڵی رابردوو بۆ ئەوەی بتوانێ ساڵی‬ ‫داهاتوو قوتابی نوێ وەربگرێت)‬ ‫كەوا دەبینرێ ئەو بزووتنەوەیە گیرۆدەی هەر سێكیان بێت‪.‬‬ ‫ئەگەر گشتاندن نەبێت‪ ،‬راموایە خۆخوازی پەتی‪ ،‬بەرۆكی سەرۆكی‬ ‫زۆرب��ەی الیەنە سیاسییەكانی ك��وردی بە (گۆڕان)یشەوە گرتووە‪،‬‬ ‫ئەوەشیان پشتگوێ خستووە كە كورسی پەرستی زۆر جار كوردی‬ ‫تووشی ماڵوێرانی و شەڕی خۆكوژی كردووە»‪.‬‬ ‫بزووتنەوەی گۆڕان و كابینەی شەشەم‬ ‫بابەشێخ راشكاوانە رایدەگەیەنێت كە «نكۆڵی لەوە ناكرێت كە‬ ‫بزووتنەوەی گۆڕان بە سەرۆك و كادیر و الیەنگرانیەوە‪ ،‬لە كابینەی‬ ‫شەشەم‪ ،‬زۆر بە توندی رووبەڕووی حكومەت بوونەوە‪ ،‬كە دەكرا لە‬ ‫بری هەوڵی رووخاندنی ئەو حكومەت و كابینەیە‪ ،‬رای جەماوەری بە‬ ‫ئاراستەی چاكسازی و دروستكردنی فشاری مەدەنییانە لەسەر حكومەت‬ ‫ببەن‪ .‬گۆڕان سواری شەپۆلێك بووە بە ناوی (ناڕەزایەتی بەرامبەر بە‬ ‫گەندەڵی و نادادپەروەری) كە بەشێك لە دەسەاڵتی خۆماڵی و زۆرینەی‬ ‫نزیك بەگشتیی دانیشتووانی باشووری كوردستان و كەرتەكانی دیكەی‬ ‫واڵتیش لەو بوارەدا خوازیاری گۆڕانكارییەكی ئەرێنین»‪.‬‬ ‫دۆخی ئێستای بزووتنەوەی گۆڕان‬ ‫بەرێوەبەری نووسینی هەفتەنامەی میدیا‪ ،‬بارودۆخی ئێستای‬ ‫بزووتنەوەی گۆڕان‪ ،‬وەها شرۆڤە دەكات «سەبارەت بە بارۆدۆخی‬ ‫ئێستای بزووتنەوەی گۆڕان‪ ،‬دەكرێ بە كورتی هێما بە هەندێك جووڵەی‬ ‫دڵخۆشكەر بكەین‪ ،‬لەوانە وازهێنان لە لووتبەرزی و ئامادەبوونی‬ ‫سەرۆكی ئەو بزووتنەوەیە لە دیداری سەرۆكی هەرێمێكی خواپێنەداو‪،‬‬ ‫كە تا هەنووكەش ناوچە دابڕێنراوەكانی باشووری واڵتەكەمان لەبەر‬ ‫خاتری خاترداران بە «ناوچە جێ ناكۆكەكان « ناو دەبردرێ‪ ،‬ئەم‬ ‫تەلیسمی شەرمە بەرامبەر بە نەیار و خۆ فش كردنەوە بەرامبەر بە‬ ‫خودی‪ ،‬دەبێت بشكێت‪ ،‬جا لەهەر ئاست و پلەیەكدا بێت»‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ژمار ‌ه ‪154‬‬

‫‪2012/05/08‬‬

‫‪5‬‬

‫دوای دوو ساڵ و نیو‪ ،‬گۆڕان داوای وەرگرتنی لێژنەكانی پەرلەمانی دەكات‬

‫پەرلەمانتارێكی پارتی‪ :‬گۆڕان لەسەرەتاوە غەدری لە خۆی كرد‪ ،‬بۆیە ئێستا پەشیمان بونەتەوە‬ ‫راپۆرت‪ :‬پرس‬

‫دوای تێپەربوونی زیاتر لە دوو ساڵ و نیو بەسەر خولی سێیەم‪،‬‬ ‫فراكسیۆنی گ��ۆڕان لە پەرلەمانی كوردستان‪ ،‬داوای وەرگرتنی‬ ‫سەرۆكایەتی چوار لێژنە دەكات‪ ،‬كە پێشتر مافی خۆی بووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەهۆی ملمالنێ لەگەڵ دەسەاڵت ئامادە نەبووە سەرۆكایەتی لێژنەكان‬ ‫وەربگرێت‪ ،‬بە تایبەت لێژنەكانی نەزاهە و دارایی كە پێداگری دەكات‬ ‫لە وەرگرتنی‪ .‬پەرلەمانتارێكی گۆڕان لە پەرلەمانی كوردستان بە مافی‬ ‫خۆیانی دەزانێت جگە لە سەرۆكایەتی سێ لێژنە‪ ،‬لێژنەی نەزاهە یان‬ ‫داراییان پێبدرێت‪ ،‬هاوكات پەرلەمانتارێكی پارتی و یەكێتیش بە گرنگی‬ ‫دەزانن كە لێژنەی نەزاهە بە گۆڕان بدرێت‪ ،‬بەاڵم بە دووری دەزانن‬ ‫كە لێژنەی داراییان پێبدرێت‪ ،‬چونكە دەسەاڵت زۆرینەیە و بۆیان هەیە‬ ‫سەرۆكایەتی ئەو لێژنەیە بكەن‪ ،‬لەم راپۆرتەی پرسدا وردەكاری و ئامانج‬ ‫لە داواكاری فراكسیۆنی گۆڕان لە وەرگرتنی ئەو لێژنانە بخوێنەوە‪.‬‬ ‫داواكەی فراكسیۆنی گۆڕان لە كاتێكدایە‪ ،‬كە پێشتر پێداگری لەسەر‬ ‫سەرۆكایەتیكردنی لێژنەی نەزاهە یاخود دارایی دەكرد‪ ،‬بەاڵم پارتی‬ ‫و یەكێتی ئامادە نەبون هیچ كامێك لەو لێژنانەیان پێبدەن‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئەوانیش رازی نەبون سەرۆكایەتی هیچ لێژنەیەكی تر بكەن‪ ،‬لەمەشیان‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنیان هەڵبژارد‪ ،‬لێرە پرسیارەكە ئەوەیە ئایا بۆچی لە كاتێكدا‬ ‫داوای وەرگرتنەوەی سەرۆكی لێژنەی پەرلەمان دەكەن كە ماوەی ئەو‬ ‫خولە كەمتر لە دوو ساڵی ماوە؟ دكتۆر سەروەر محەمەد‪ ،‬ئەندامی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان لەسەر لیستی یەكێتی‪ ،‬لەم بارەیەوە دەڵێت‬ ‫«كاتی خۆی فراكسیۆنی گۆڕان لەسەر سەرۆكایەتی كردنی چەند‬ ‫لێژنەیەك پێكنەهاتن‪ ،‬بەتایبەت لیژنەكانی نەزاهە و دارایی‪ ،‬بۆیە كاتێك‬ ‫هیچ كامێك لەو لێژنانەیان پێنەدرا الیان بووە گرێیەكی دەروونی و لە‬ ‫هەموو شتێك خۆیان بێبەشكرد و دەیانگوت نا‪ .‬ئێستا بە كارەكانی‬ ‫رابردوویاندا چونەتەوە و هەستیان كرد هەڵەبونە»‪.‬‬ ‫ئەوەشی وت «دوای ئەوەی گۆڕانكاری بەسەر سەرۆكایەتی پەرلەماندا‬ ‫هات‪ ،‬دكتۆر ئەرسەالن بایز شوێنی دكتۆر كەمالی گرتووە سیاسەتی‬ ‫پەرلەمان كرانەوەی زیاتر بووە‪ ،‬ئەوەبوو لەگەڵ برادەرانی ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫دانیشت بە تایبەت گۆڕان‪ ،‬داوای لێكردن كە بەشداری لێژنەكان بكەن‪،‬‬ ‫هاوكات ئەوانیش بەڵێنیاندا كە بەشداری بكەن‪ ،‬چاوەڕوان دەكرێت لە‬ ‫ماوەیەكی نزیكدا ئەنجامی هەبێت»‪.‬‬ ‫كاردۆ محەمەد سەرۆكی فراكسیۆنی گۆڕان‪،‬‬ ‫ل��ەم ب��ارەی��ەوە دەڵێت «ل��ەس��ەرەت��ای خولی‬ ‫پەرلەمانەوە داوای لێژنەی ن��ەزاه��ە یاخود‬ ‫داراییمان كرد‪ ،‬بەاڵم لیستی زۆرینە ئامادە نەبوو‬ ‫پێمان بدات‪ ،‬بۆیە بڕیارماندا كە سەرۆكایەتی‬ ‫كردنی هیچ لێژنەیەك وەرنەگیرن‪ ،‬لە كاتێكدا‬ ‫كە مافی خۆمان بوو كە لە سەرجەم لێژنەكان‬ ‫دوانزە پلەمان هەبێت وەك‪ ،‬سەرۆك‪ ،‬جێگری‬ ‫سەرۆك‪ ،‬بڕیاردەری لێژنە‪ ،‬بۆیە ئێستا داوای ئەو‬ ‫مافەی خۆمان دەكەینەوە»‪.‬‬ ‫شڤان ئەحمەد پەرلەمانتاری كوردستانی‬ ‫لەلیستی پارتی‪ ،‬هاوڕایە لەگەڵ پەرلەمانتارەكەی‬ ‫یەكێتی‪ ،‬بۆچونی وەهایە كە گۆڕان لەسەرەتاوە‬ ‫غەدری لە خۆی كرد‪ ،‬هەڵبەتە زووش بۆیان‬ ‫دەرك��ەوت كە زەرەری��ان ك��ردووە‪ ،‬بۆیە ئێستا‬ ‫پەشیمان بونەتەوە و داوای وەرگرتنەوەی‬ ‫س��ەرۆك��ای��ەت��ی��ك��ردن��ی ل��ێ��ژن��ەك��ان دەك���ەن‪،‬‬ ‫هەروەها دوای گفتوگۆكردن بەپێی قورسایی‬ ‫فراكسیۆنەكەیان لێژنەیان پێدەدرێت‪.‬‬ ‫هەردی مەهدی مامۆستا لە زانكۆی سلێمانی‪،‬‬ ‫دەرب���ارەی هەمان پ��رس دەڵ��ێ «پێدەچێت‬ ‫پێداچونەوە بە سیاسەتی گۆڕان كرابێت‪ ،‬لەوەی‬ ‫كە لە رابردوو كراوە ئێستا خوێندنەوەیەكی تری‬ ‫بۆ كرابێت‪ ،‬بەاڵم لە كاتێكیشدا پۆستی ناو‬ ‫پەرلەمان ناكاتە وەرگرتنی ئیمتیازات بۆ گۆڕان‪،‬‬

‫بەڵكو داواكەی گۆڕان بۆ چاالكتربوونی ئۆپۆزیسیۆنە‪ ،‬چونكە لە رێگەی‬ ‫ئەو لێژنانە دەتوانن زیاتر كاریگەرییان هەبێت‪ ،‬هەنگاوێكی زۆریش‬ ‫باشە‪ ،‬چونكە ئەو كات گفتوگۆیەكان زیاتر گەرمتر دەبن‪ ،‬شەڕی شەقام‬ ‫دەچێتە ناو پەرلەمان»‪.‬‬ ‫عەدالەت عەبدوڵاڵ‪ ،‬رۆژنامەنووس و چاودێری سیاسی‪ ،‬دەربارەی بە‬ ‫ئاگاهاتنەوەی فراكسیۆنی گۆڕان لەو داوایە وتی «رەنگە تێگەیشتبێتن‬ ‫كە خەباتی پەرلەمانی گرنگە و شتێكی بێ بایەخ نیە وەك لە رابردوودا‬ ‫سەیرییان كردووە‪ .‬پێشتر دەیان وت پەرلەمان شانۆگەرییە و هیچ‬ ‫شەرعیەتێكی نیە و هەندێك رەخنەی تریش كە خزمەتی خۆشیانی‬ ‫نەدەكرد‪ ،‬بۆیە پێشبینی دەكەم مامەڵەیەكی تر لەگەڵ پەرلەماندا بكەن‬ ‫و هەستیشیان بەوە كردبێت سەرۆكایەتی لێژنەكان و كاركردن بۆی‬ ‫كاریگەریی بەهێزی دەبێت‪ ،‬هاوكات دووریش نیە ئامانجی سیاسیشی‬ ‫لە پاڵەوەبێت»‪.‬‬ ‫لە ئێستادا فراكسیۆنی گۆڕان‪ ،‬بە فەرمی داوای سەرۆكایەتیكردنی‬ ‫لێژنەكانی‪ ،‬تەندروستی‪ ،‬ناوخۆ‪ ،‬مافی مرۆڤ‪ ،‬نەزاهە یاخود دارایی‪،‬‬ ‫كردووە‪ ،‬بەاڵم تاوەكو ئێستا وەاڵمیان نەدراوەتەوە‪ ،‬پرسیارەكە ئەوەیە‬ ‫كە ئایا داواكاریی گۆڕان بۆ ئەم لێژنانە دەبێت چ مەبەستێكی لە پاڵەوە‬ ‫بێت بە تایبەت لێژنەكانی نەزاهە و دارایی‪ ،‬كە دوو لێژنەی گرنگی‬ ‫ناو پەرلەمانن‪ ،‬بە بڕوای عەدالەت عەبدوڵاڵ‪ ،‬هێشتا زووە بۆ ئەوەی‬ ‫بزانین بۆ چ مەبەستێكە‪ ،‬بەاڵم ئەو كاتە ئامانجەكەیان دەردەكەوێت‬ ‫كە سەرۆكایەتی لێژنەكانیان وەگرت‪ .‬بەاڵم پەرلەمانتارەكەی یەكێتی‪،‬‬ ‫دەڵێ «بۆ هەرچ مەبەستێك بێت ئاساییە‪ ،‬بەاڵم زۆرم پێخۆشە ئەوان‬ ‫سەرۆكایەتی لێژنەی نەزاهە وەربگرن بۆ ئەوەی ئەو لێژنەیە زیاتر‬ ‫ئەكتیڤ بێت لە رێگەی فشاری ئەوانە بارودۆخەكە باشتربكرێت‪،‬‬ ‫هەروەها ئەگەر مەبەستیان باشتركردن بێت ئەوكات ئێمەش پاڵپشتی‬ ‫و پشتگیرییان دەكەن»‪.‬‬ ‫هاوكات پەرلەمانتارەكەی پارتی بە زەحمەتی دەزان��ێ��ت كە‬ ‫سەرۆكایەتی لێژنەی دارایی بدرێت بە گۆڕان‪ ،‬چونكە هەروەك خۆی‬ ‫باسی لێوەدەكات و دەڵێ «دەسەاڵت لیستی زۆرینەیە و بەپێی كورسی‬ ‫پەرلەمانیمان هەقی خۆمانە ئەو لێژنەیەمان هەبێت‪ ،‬بۆیە ئەگەری هەیە‬ ‫ئەو داوایەیان بۆ جێبەجێنەكرێت و ئەو لێژنەیەیان پێنەدرێت»‪.‬‬

‫پەرلەمانتارەكەی گۆڕان دەرب��ارەی هەمان پرس دەڵێ «ئێمە‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنین‪ ،‬بۆیە بە مافی خۆمانی دەزانین یەكێك لە لێژنەكانی‬ ‫دارایی یان نەزاهە وەربگرین‪ ،‬بۆیە پێداگری لەسەر وەرگرتنی یەكێك‬ ‫لەو لێژنانە دەكەین‪ ،‬چونكە ئۆپۆزیسیۆن دەبێت بەدواداچون بۆ‬ ‫كارەكانی حكومەت بكات و چاودێر بێت بەسەر حكومەتەوە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫واشمان نەكرد‪ ،‬كەوایە ئیشمان چیە؟‬ ‫دەوترێت گۆڕان‪ ،‬بۆ گەورەكردنی قەبارەی كێشە و قەیرانەكانی‬ ‫كوردستان داوای وەرگرتنی ئەو لێژنانە دەك��ات‪ ،‬لەو ئەگەرەدا‬ ‫ه��ەردی مەهدی بە كارێكی سروشتی و ئاسایی دەزانێت‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەوان ئۆپۆزیسیۆنن و ئەوە كاری ئەوانە‪ .‬ئەو دەڵێت «هەر هێزێكی‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن ك��اری بریتیە لە گەورەكردنی كێشەكان بۆ ئەوەی‬ ‫خەڵك بیان بینێت‪ ،‬لە دونیای دیموكراسیدا كارێكی زۆر ئاساییە»‪.‬‬ ‫بەاڵم پەرلەمانتارەكەی یەكێتی لەم حاڵەتەدا بە دووری دەزانێت كە‬ ‫سەركەوتوبن‪ ،‬ئاماژە بەوە دەكات كە ئەگەر مەبەستیان بێت قەیرانەكان‬ ‫گەروە بكەن ئەوا تێیدا سەركەوتوو نابن‪.‬‬

‫سەرۆكی فراكسیۆنی گۆڕان‪:‬‬ ‫پێداگری لەسەر وەرگرتنی لێژنەی‬ ‫نەزاهە یان دارایی دەكەین‬ ‫پەرلەمانتارێكی یەكێتی‪ :‬زۆرم‬ ‫پێخۆشە گۆڕان سەرۆكایەتی لێژنەی‬ ‫نەزاهە وەربگرێت‬ ‫چاودێرێكی سیاسی‪ :‬داواكەی گۆڕان‬ ‫دوور نییە ئامانجی سیاسی لە‬ ‫پاڵەوەبێت‬

‫‪6‬‬

‫ژماره‌ ‪154‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫‪2012/05/08‬‬

‫ئەڤین هروری‪ ،‬ئەندامی سەركردایەتی پارتی‪:‬‬

‫ئەگەر مالیكی لەو كارانەی‬ ‫بەردەوام بێت چارەنوسی وەك‬ ‫سەدام حوسێنی لێدێت‬ ‫دیمانە‪ :‬توانا شێخانی‬ ‫ئەڤین هروری‪ ،‬ئەندامی ئەنجومەنی سەركردایەتی و ئەندامی لێژنەی‬ ‫بااڵی كۆنفرانسی ناوخۆی پارتی‪ ،‬لەو دیدارەیدا لەگەڵ «پرس» باس‬ ‫لە دەرئەنجامی كۆنفرانسی ناوخۆ دەكات و رایدەگەیەنێت كە هەیكەلی‬ ‫رێكخستنەكانی پارتی لەو كۆنفرانسەدا پوختكرایەوە و نوێ بونەوەی بە‬ ‫خۆوە بینیوە‪ .‬هەروەها ئاشكراشی دەكات كە رێژەی بەشداری كردنی‬ ‫ئەندامان لە سەرووی ‪ %70‬بووە‪ .‬لە تەوەرێكی تریشدا دەربارەی لێدوانە‬ ‫دژ بە یەكەكانی پەرلەمانتارانی یەكێتی و پارتی لە لیستی هاوپەیمانی‬ ‫لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق‪ ،‬دەڵێت «نەدەبوو ئەو پەرلەمانتارانە‬ ‫لێدوانی دژ بە یەك بدەن بە تایبەت لە هەلومەرجێكی وەك ئێستادا كە‬ ‫گرژی و ئاڵۆزییەكانی نێوان هەرێم و بەغدا لە لوتكەدایە»‪ .‬هەروەها‬ ‫هروری سەردانەکەی نەوشیروان مستەفا بۆ الی سەرۆك بارزانی بەرز‬ ‫دەنرخێنێت و دەڵێت «هەنگاوەكەی كاك نەوشیروان زۆر ئیجابی بوو‪،‬‬ ‫دەستخۆشی لێدەكەم»‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬بەگشتی كارەكانی كۆنفرانسی ناوخۆ‪ ،‬چۆن بەرێوەچوو؟‬ ‫ئەڤین‪ :‬پرۆسەیەكی گەورەی وەكو كۆنفرانس‪ ،‬ئیجابیات و سلبیاتی‬ ‫تێدایە‪ ،‬بەاڵم ئیجابیاتەكەی زیاتربوو‪ ،‬لەبەر ئەوەی دوای چەند ساڵێك‬ ‫دووبارە رێكخستنی پارتی جواڵنەوەیەكی بەخۆوە بینییەوە‪ ،‬هەروەها لەم‬ ‫كۆنفرانسەدا ژمارەیەكی زۆر لە گەنج و خاوەن توانا هاتنە پێشەوە‪،‬‬ ‫هەروەها ژمارەیەكی بەرچاوی ئافرەتیش هاتنە پێش‪ ،‬كە پێش ئێستا‬ ‫ئەو مەجالەیان پێنەدرابوو‪ ،‬هەروەها بەپێی پەیڕەوی كۆنگرەی سێزدە‬ ‫تاڕادەیەكی باش هەیكەلیەتی رێكخستنی پارتی پوختكرایەوە‪ ،‬ئەو‬ ‫بەرفراوانیەی كە پێشتر هەبوو ئێستا كە نەماوە‪.‬‬ ‫هەروەها پرۆسەكە لە كاتێكی گونجاودا بەرێوەچوو‪ ،‬بەاڵم بەبێ ئاریشە‬ ‫كۆتایی هات‪.‬‬ ‫سلبیاتەكەشی ئەوەبوو ئەو كەسەی دەرنەچووە دەڵێت پرۆسەكە‬ ‫بەشێوەیەكی دیموكراسیانە نەبووە‪ ،‬بەاڵم بەدیدی من پرۆسەكە حەفتا‬ ‫لەسەد سەركەوتو بوو‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬ئایا لەم كۆنفرانسەدا خروقات تاچ رادەیەك بوونی هەبووە؟‬ ‫ئەڤین‪ :‬لێژنەی بااڵی سكااڵمان هەبوو‪ ،‬بەو مانایەی بڵێن تەزیو‬ ‫یاخود ساختەكاری نەبوو‪ ،‬بەاڵم ژمارەیەك لەو كەسانەی كە دەرنەچوون‬ ‫ئەوان گوتیتیان ساختەكاری كراوە‪ ،‬ئێستاش لیژنەكە لە لق و ناوچەكان‬ ‫بەدواداچون بۆ ئەو سكااڵیانە دەكات كە بۆیان هاتووە‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬بۆچی لە سنوری لقی دووی هەولێر و لقی بیست و چواری‬ ‫سەفین و لقی گەرمیان باس لە خروقات دەكرێت‪ ،‬هەروەك ئاگاداریش‬ ‫بووین كە هەڵبژاردن لەوێ دووبارە كرایەوە؟‬ ‫ئەڤین‪ :‬لە ناوچەیەكی لقی بیست و چوار هەڵبژاردن دووبارە كرایەوە‪،‬‬ ‫ئەویش یەكەم ناوچەبوو كە هەڵبژاردنی تێدا دەك��را‪ ،‬ئ��ەوەش لەبەر‬ ‫ئەوەی رێژەی ئاسایی ئەندامان ئامادە نەبوون‪ ،‬لەالیەن لێژنەوە بڕیاردرا‬ ‫هەڵبژاردن دووبارە بكرێتەوە‪ ،‬دواب��ەدوای ئەوەش لە هەندێك ناوچەی‬ ‫تریش بایكۆتی هەڵبژاردن كرا‪ ،‬هەروەها لەسەر ئاستی لقیش بایكۆت‬ ‫هەبوو‪ ،‬دووبارەی ئەوەش تەنها لەبەر ئەوەبووە كە هیچ كەسێك گلەیی‬ ‫نەمێنێت‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬بایكۆت كردنەكە لەسەر چی بووە؟‬ ‫ئەڤین‪ :‬هەندێك لە كادیرەكان دیعایەی ئەوەیان دەكرد كە دەستوەردان‬ ‫هەیە بۆیە بایكۆتیان كردبوو‪ ،‬هەر لەبەر ئەمەش جەنابی سەرۆك و‬ ‫مەكتەبی سیاسی گوتیان مادام دیعایەكی وەها هەیە و بەبێ بەڵگەشە‪،‬‬ ‫بۆ ئەوەی هیچ گرفتێك نەهێتە پێش و هیچ كادیرێكیش مەغدور نەبێت‪،‬‬ ‫با هەڵبژاردن دووبارە ببێتەوە‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬رێژەی بەشداری كردنی ئەندامان چۆن بوو؟‬ ‫ئەڤین‪ :‬رێژەیەكی باش بوو لێشی رازیبوین‪ ،‬نزیكەی حەفتا لەسەد بوو‪،‬‬ ‫چونكە رێژەی یاسایمان لەبەر چاو گرتبوو‪ ،‬بە رێژەی پەنجا كۆ یەك‪،‬‬ ‫بە بۆچونی من ئەگەر وەهاش نەبوایە لەسە رووی هەشتاوپێنچ لەسەد‬ ‫ئامادە دەبون‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬بەپێی ژمارەی ئەندامانی پارتی‪ ،‬ئایا ئەو رێژەیەی كە ئاماژەت‬ ‫پێدا كەم نیە‪ ،‬چونكە هەروەك دەزانین پارتی لەسەرجەم هەڵبژاردنەكان‬

‫پلەی یەكەمی بەدەست دەهێنا؟‬ ‫ئەڤین‪ :‬لەوانەیە ئەوە هەڵەیەك بێت‬ ‫لەالیەن لێژنەی بااڵی هەڵبژاردن‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەوان بڕیاری بەشداریكردنی پەنجا كۆ‬ ‫یەكیان داوە‪ ،‬كە لە ه��ەر شوێنێك‬ ‫ئەو رێژەیە ئامادە ببێت هەڵبژاردنی‬ ‫تێدا ئەنجام بدرێت‪ ،‬بەبۆچونم ئەگەر‬ ‫ئەو یاسایە پەیرەو نەكرابایە رێژەی‬ ‫بەشداریكردنی ئەندامان دەگەیشتە‬ ‫سەرووی لە سەدا هەشتاوپێنچ‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬رێژەی بەشداریكردنی ئافرەت‬ ‫چۆن بوو لەم كۆنفرانسەدا؟‬ ‫ئەڤین‪ :‬رێژەی بەشداریكردنی ئافرەت‬ ‫لە ئاست تموحی ئێمەدا نەبوو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوەی مایەی دڵخۆشی بوو‪ ،‬ئەوەبوو‬ ‫كە لە ناوچەكانی پیشەیی و زانكۆ و‬ ‫مامۆستایان رێژەیەكی بەرچاوی ئافرەت‬ ‫بەشداریان تێدا كردبوو‪ ،‬هەروەها رێژەی‬ ‫بەشداریكردنی ئافرەت لەم كۆنفرانسەدا‬ ‫باشتربوو لەوەی پێشتر‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬ئایا ئۆرگانەكانی پارتی‪ ،‬پاش ئەو كۆنفرانسە نوێبونەوەی‬ ‫بەخۆوە بینیوە؟‬ ‫ئەڤین‪ :‬بێگومان‪ ،‬چونكە رێژەیەكی زۆری گەنجان هاتونەتە پێشەوە‪.‬‬ ‫پ��رس‪ :‬ئایا ئەوانەی كە پێشتر بەرپرسی ناوچە یاخود كارگێر‬ ‫ناوچەبوون‪ ،‬بەاڵم لەو كۆنفرانسەدا دەرنەچون‪ ،‬چارەنوسی ئەوان چی‬ ‫بەسەردێت؟‬ ‫ئەڤین‪ :‬هەندێكیان وەك كادیری چاالك دەمێننەوە‪ ،‬لەوانەشە هەندێك‬ ‫لەو كادیرانە لە مەكتەبی ناوەندی سەر بە مەكتەبی سیاسی شوێنیان بۆ‬ ‫بكرێتەوە‪ ،‬لەگەڵ ئەوەشدا موچەی هیچ كەسێك نابڕدرێت‪ ،‬تەنها لەڕووی‬ ‫مەعنەوییەوە پلەی نامێنێت و بەشدار نابێت لە كۆبونەوەكان‪.‬‬ ‫پ��رس‪ :‬یەكێك لە پرۆگرامەكانی كۆنگرەی سێزدە‪ ،‬دامەزراندنی‬ ‫ئەنجومەنی راوێژكارییە‪ ،‬ئایا ئەو ئەنجومەنە كەی دادەمەزرێت؟‬ ‫ئەڤین‪ :‬بەم زووانە ئەو ئەنجومەنەش دادەمەزرێت‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬ماوەیەكە لێدوان و هەوڵوێستی پەرلەمانتارەكانی یەكێتی‬ ‫جیاوازە لەگەڵ رێككەوتنی ستراتیژی‪ ،‬هۆكاری ئەم ناكۆكیانە بۆچی‬ ‫دەگەڕێنیتەوە؟‬ ‫ئەڤین‪ :‬جێگای داخە لەو هەلومەرجەی ئێستای هەرێمی كوردستان‬ ‫ناكۆكی ل��ە ن��ێ��وان پەرلەمانتارانی یەكێتی ه��ەی��ە‪ ،‬ه��ەروەه��ا ئەو‬ ‫پەرلەمانتارانەش نەدەبو لێدوانی لەو شێوەیە بدەن‪ ،‬چونكە هەروەك‬ ‫ئاگادارین پەیوەندی هەرێم و بەغدا ناخۆشبووە‪ ،‬بەاڵم خۆشبەختانە دوای‬ ‫كۆبونەوەی سەرۆك بارزانی و تاڵەبانی هەموو لێدوانەكانی رەتكردەوە‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬بەاڵم ئەو ناكۆكیانە‪ ،‬رۆژنامەنوسانیشی گرتۆتەوە‪ ،‬هاوكات جگە‬ ‫لە تۆڕی كۆمەاڵیەتی؟‬ ‫ئەڤین‪ :‬بەڵێ‪ ،‬جەنابی سەرۆك ئاماژەی ب��ەوەدا كە پێویستە ئەو‬ ‫شەڕەی لە فەیسبوك هەیە رابگیرێت‪.‬‬ ‫پ��رس‪ :‬گ��رژی و ئاڵۆزییەكانی‪ ،‬حكومەتەكەی مالكی و هەرێم لە‬ ‫زیادبووندایە‪ ،‬پێتوایە تاكەی بەردەوام دەبێت؟‬ ‫ئەڤین‪ :‬بێگومان ماوەیەكی زۆرە دەبینین كە جەنابی سەرۆك خەریكە‬ ‫بەشێوەیەكی دیبلۆماسیانە ئەو كێشانە چارەسەربكات‪ ،‬هەروەها جێگای‬ ‫دڵخۆشیە كە زۆربەی كوتلەكانی عێراق كۆكن لەسەر هەڵوێستەكەی‬ ‫جەنابی سەرۆك بارزانی‪ ،‬ئەوەش بۆخۆی وەاڵمێكە بۆ مالیكی كە دەبێت‬ ‫دەستبەرداری ئەو سیاسەتە ببێت‪ ،‬پێشموایە ئەگەر مالیكی لەو كارانەی‬ ‫بەردەوام بێت چارەنوسی وەك سەدام حوسێنی لێدێت‪.‬‬ ‫پ��رس‪ :‬سەردانەكەی بەرێز نەوشیروان مستەفا رێكخەری گشتی‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان بۆ الی جەنابی سەرۆك‪ ،‬چۆن هەڵدەسەنگێنی؟‬ ‫ئەڤین‪ :‬دەستخۆشی لە نەوشیروان مستەفا دەكەم‪ ،‬هەنگاوێكی زۆر‬ ‫ئیجابی نواند‪ ،‬سەردانەكەشی لە كاتێكی زۆر گونجاودابوو‪.‬‬

‫““‬ ‫““‬

‫دەستخۆشی لە نەوشیروان‬ ‫مستەفا دەكەم‬

‫بەشداریكردنی ئەندامان لە‬ ‫كۆنفرانسی ناوخۆ ‪ %70‬بوو‬

‫ئەو بەرفراوانیەی پێشتر لە ناو‬ ‫حزب هەبوو‪ ،‬ئێستا نەماوە‬ ‫رێژەی بەشداریكردنی ئافرەت لە‬ ‫ئاست تموحی ئێمەدا نەبوو‬ ‫پرس‪ :‬ئایا بەرێز نەوشیروان مستەفا وەك سەرۆكی هەرێم سەردانی‬ ‫سەرۆك بارزانیان كردبوو یاخود وەك سەرۆكی پارتی؟‬ ‫ئەڤین‪ :‬بەرێزیان وەك سەرۆكی هەرێم سەردانی سەرۆك بارزانیان‬ ‫كردبوو‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬پەیوەندی نێوان پارتی و گۆڕان‪ ،‬چۆن دەبینی‪ ،‬بە تایبەت لەم‬ ‫كات و ساتەدا؟‬ ‫ئەڤین‪ :‬دوای ئەوەی جەنابی سەرۆك بارزانی سەردانی كاك نەوشیروانی‬ ‫كردووە‪ ،‬لەو كاتەوە هەڵوێستیان نەرمترە‪ ،‬هەروەها سەردانەكەی كاك‬ ‫نەوشیروانیش وەاڵمدانەوەی سەردانەكەی سەرۆك بارزانی و سەرۆكی‬ ‫كابینەی حەوتەم بووە‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬دوای ئەوەی رێزدار نێچیرڤان بارزانی‪ ،‬سەردانی هەر سێ بەرەی‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنی كرد‪ ،‬بۆ بەشداری كردن لە حكومەت‪ ،‬بەاڵم ئەوان سوربون‬ ‫لەسەر بەشداری نەكردنیان‪ ،‬پێتوایە ئۆپۆزیسیۆن دەوێت خزمەت بكات‬ ‫یاخود دژایەتی حكومەت بكات؟‬ ‫ئەڤین‪ :‬مافی خۆیانە‪ ،‬بەشداری بكەن یان نەكەن‪ ،‬هەروەها یەكگرتووی‬ ‫ئیسالمی رایانگەیاندوو كە بەشداری حكومەت ناكەن بەاڵم هاوكاری‬ ‫حكومەت دەك��ەن‪ ،‬هەروەها رۆژ دوای رۆژ جۆرە نەرمیەك بەرامبەر‬ ‫دەسەاڵت دەنوێنن‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ژمار ‌ه ‪154‬‬

‫‪2012/05/08‬‬

‫‪7‬‬

‫زمانێ كوردی ل تورا فەیسبوكی هەمبەر گەڤێن نەمانێ یە‬

‫ماموستایەكێ زانكویێ ‪ :‬كورد بێ پالنن بۆ رێكخستنا زمانێ كوردی‬ ‫د تەكنەلوجیا نوودا‬ ‫راپۆرت‪ :‬بیالل ئەحمەد‬ ‫فەیسبوك پێگەهەكێ خزمەتگوزاریێن جڤاكی یە‪ ،‬ب زمانێن‬ ‫ئینگلیزی و فەرەنسی و ئەلمانی و ئەسپانی و عەرەبی و كومەكا‬ ‫زمانێن دی كو كوردی یا التینی ئێكە ژ وان خزمەتگوزاریێن خۆ‬ ‫پێشكێش دكەت‪.‬‬ ‫بۆ ماوێ زێدەتری ‪ 4‬مەهانە زمانێ كوردی وەكو زمانەكێ فەرمی‬ ‫ل فەیسبوكی دهێتە بكارئینان و رێڤەبەریا فەیسبوكی راگەهاندیە‬ ‫ئەگەر هەتا شەش مەهان رێژا بكارهێنەرێن زمانێ كوردی نەگەهێتە‬ ‫‪ 200‬هزار كەسان دێ زمانێ كوردی هێتە الدان و ئێدی نابیتە‬ ‫زمانەكێ بكارئینانێ دن��اڤ مەزنترین ت��ورا جڤاكی دا كو نها‬ ‫بكارهێنەرێن وێ گەهشتیە ملیارەك كەسان ل جیهانێ‪.‬‬ ‫ب تنێ دوو مەهـ ماینە و هەتا نها ‪ 200‬هزار كەسان فەیسبوك‬ ‫ب كارنەئینایە‪ ،‬گومان تێدا نینە كو زێدەتری ‪ 200‬هزار كوردان د‬ ‫تورا جڤاكیا فەیسبوكی دا ئەندامن و بكاردئینن‪.‬‬ ‫هوگر محمد وەكو الوەك دبێژیت ئەز كوردی ب كاردئینم و ئەز‬ ‫هایدارم كو ئەگەر ‪ 200‬هزار كورد بكارنەئینن دێ زمانێ كوردی‬ ‫هێتە ژناڤبرن ل فەیسبووكی‪ .‬خەمساری ژ هەمی الیەكی یە و‬ ‫گەلەك كاران ئەم ئەنجام ددەین لێ هزر ل كاریگەری و باشتر‬ ‫بكارئینانا وان ناكەین و ئەم وەكو خۆ هزر دكەین بێ كو بزانین‬ ‫چ جوری َهزركرنێ باشترە‪ .‬هندەك تا نها نزانن فەیسبوك چیە‬ ‫و چەوا بكاربینن زێدەباری زێ چەندێ گەلەك نزانن لیستا زمان‬ ‫بكاربینن‪ .‬دیسان گەلەك نە شارەزانە د ڤێ تورا جڤاكی دا و بگرە‬ ‫هندەك كەس هەنە هەڤالێن وان ئەكاوەنتان بۆ دروست دكەن و‬ ‫ئەو بخۆ نزانن دروست بكەن‪.‬‬

‫شەهال رێكانی كجەكە ب رێ یا فەیسبووكی بۆ پرس ئاخفت و‬ ‫گوت ئەز كوردی بكاردئینم و ل دەسپێكی گەلەك كەسان بزاڤ‬ ‫كر ئەز فارسی و عەرەبی بكاربینم لێ من رەتكر‪ ،‬ئەز كوردی‬ ‫بكاردئینم و دێ هەر كوردی ب كارئینم‪.‬‬ ‫شەهال دبێژیت ئەز هایدار نینم ل سەر بابەتێ ژناڤبرنا زمانێ‬ ‫كوردی لێ تشتەك مەترسیدارە‪ ،‬جهێ داخێ یە ب كارئینانا كوردی‬ ‫زورا كێمە‪ .‬گەلەك كەس هەنە دبێژن عەرەبی یان زمانێن دی‬ ‫خوشترن‪ ،‬ئەز كەسێن فەیسبوكی بكاردئیین بیرپرس دبینم هەمبەر‬ ‫نەمانا زمانێ كوردی ل ڤێ تورێ ئەگەر بهێت ئەڤ چەندە رووی‬ ‫بدەت‪.‬‬ ‫زوربەریا وەالتیێن كوردێن دفەیسبوكی دا زمانێن عەرەبی و‬ ‫ئینگلیزی بكاردئینن و كوردی پێ باش نینە یان تێگەهشتن و‬ ‫نڤیسین و خزمەتێن وی ب گونجایی نابینن‪ ،‬لێ گەلەك ژی هەنە‬ ‫ئاگەهداری ڤێ چەندێ نینن یان نزانن چەوا بگوهرین بۆ زمانێ‬ ‫كوردی‪.‬‬ ‫ژێگر سەفر دبێژیت ئەز كوردی بكاردئینم لێ یێ ب زەحمەت‬ ‫و تێگەهشتنا وی یا پر ئاستەنگە‪ ،‬لێ زمانێ مەیە و نەچارین‬ ‫بكاربینین‪ .‬ناڤبری دبێژیت من باوەر نینە فەیسبوك زمانێ كوردی‬ ‫دناڤا زمانان دا راكەت و ب تنێ گوتنە‪ .‬لێ ئەگەر ئەڤ پێنگاڤە‬ ‫هاتە هاڤێتن كارەك باش نینە‪ ،‬ئەم كورد و ب تایبەت زمان زان‬ ‫بەرپرسن ژبەركو تا نها زمانەكێ ستاندارد و ئێكگرتی نەدانایە كو‬ ‫هەمی كورد تێبگەهن‪ .‬بەلكو زمانێ مە زمانەك ئێكگرتی نینە و‬ ‫ئەڤە مەزنترینە ئاستەنگە هەمبەر زمانێ كوردی د هەر بیاڤەكێ‬ ‫دابیت‪.‬‬ ‫تا نها ژی نە حوكمەت و نەژی ناڤەندێن زمانێ كوردی و زانستی‬ ‫و زانكویێن كوردی و رێكخراوێن جڤاكێ سڤیل كار بۆ ناساندنا‬ ‫زمانێ كوردی و سەرخستنا وی ل فەیسبوكی نەكریە و رەنگە‬ ‫ئاگەهدار ژی نەبن‪ .‬ب تنێ هندەك الو و كەسێن د تورا فەیسبوكی‬ ‫دا خەلكی هانددەن و ریكالمی بۆ ڤێ پێنگاڤێ دكەن كو ئەڤ‬ ‫بزاڤێن پیروز بێ پشتەڤانیەكا حوكمی و زانستی و جەماوەری‬ ‫سەرگرتنا وان دێ بزەحمەت بن‪.‬‬

‫زمانێ كوردی تا نهایە نەشیایە د تەكنەلوجیا نوودا رولێ خۆیێ‬ ‫ئەكتیڤ ببینیت و تا نها ژی كوردان گرفت دگەل ڤێ چەندێ هەنە‪،‬‬ ‫رەنگە ئەڤ بزاڤ هاتبنە كرن لێ پشتەڤانی و كاكرنا پێدڤی ژبۆ‬ ‫نەبویە‪ .‬كورد پێدڤینە كار بۆ ناساندنا زمانێ كوردی و بكارئینانا‬ ‫وی د تەكنەلوجیایێ دا بكەن و مینا گەلەك زمانێن دی ببنە زمانێن‬ ‫بكارهاتی د تەكنەلوجیایێ كو رێژا بكارئینانا گەلەك زمانان ژ رێژا‬ ‫كوردی كێم ترە لێ شیاینە سەربكەڤن د بزاڤێن خۆدا ‪.‬‬ ‫هاریكارێ سەروكێ زانكویا زاخۆ و شارەزایێ زمانێ كوردی د‪.‬‬ ‫عەبدولوەهاب خالد بۆ پرس گوت تەكنەلوجیا نوو رولەكێ كاریگەر‬ ‫هەیە بۆ زیندی مانا زمانان و گەلەك شارەزا ددەنە زانین نە دویرە‬ ‫د سەدەیێ ‪ 21‬دا گەلەك زمان ببنە قوربانێ تەكنلوجیا نوو‪،‬‬ ‫ژناڤ بچن و نەمینن‪ ،‬تورا جیهانیا ئەنترنێتێ نها ئامرازێ هەرە‬ ‫بلەزە بۆ ڤەگوهاستنا پەیامێن گرنگ ل جیهانێ و رول دبەالڤكرنا‬ ‫رەوشەنبیری و كەلتوران دا هەیە‪.‬‬ ‫پاراستنا زمانێ كوردی نها پێدڤی ب هەمی خەلكێ كوردستانێ‬ ‫و ب تایبەت شارەزایێن زمانی و كەسێن پسپور د تەكنەلوجیا نوو‬ ‫دا ‪ .‬دیسان دەستهەالتا سیاسی و ناڤەندێن زانستی و ئەكادیمی‬ ‫پێدڤیە ڤێ رەوشێ بەرچاڤ وەربگرن و كار ژبۆ بكەن‪.‬‬ ‫تا نها كوردان د تەكنەلوجیا نوودا رێنڤیسەكا ئێكگرتی نینە‪،‬‬ ‫دیسان پیتێن عەرەبی ژی د گەلەك كومپیوتەران دا نینن كو‬ ‫زوربەیا كوردێن هەرێمێ بڤێ رێنڤیسێ دنڤیسن‪.‬هەتا التینی ژی‬ ‫نینن‪.‬‬ ‫نها ب هەڤكاریا هندەك دلسوزان پیتێن یونیكود هاتینە‬ ‫پروگرامكرن كو هەڤكارە بۆ بكارئینانا زمانێ كوردی د تەكنەلوجیا‬ ‫ن��وودا‪ ،‬بونا زمانێ ك��وردی ژی گرنگە بۆ هەڤگرتنا نامەیان و‬ ‫دروستبونا پەیوەندیان‪.‬‬ ‫پێدڤیە كورد هەوەكا مەزن بكەن بۆ بكارئینانا زمانێ كوردی‬ ‫ل فەیسبوكی و هەروەسا شارەزا بزاڤێ بكەن رێنڤیسەكا ئێكگرتی‬ ‫دروست بكەن و دیسان میدیا كوردی ب حزبی و بازرگانیڤە كار بۆ‬ ‫پێشخستنا زمانی و هاندانا خەلكی بۆ بكارئینانا وی د تەكنەلوجیا‬ ‫نوودا بكەن‪ .‬دیسان ناڤەندێن زانستی و حوكمی لێكولینان ل سەر‬ ‫بكەن و رونشتنێن بەردەوام ل سەر هەبن‪.‬‬ ‫ئەز نابێژم كورد خەمسارن لێ دبێ پالنن‪ ،‬ئەنتەرنێت تشتێن‬ ‫سادە بالڤ دكەت و ناچیتە دناڤەروكا بابەتان دا‪ ،‬هەروەسا كەسێن‬ ‫ب كوردی بەالڤ دكەن هەر ئێك وەكو خۆ و ب رێنڤیسەكا تایبەت‬ ‫بخۆ كارێ بەالڤكرنێ دكەت‪ .‬هەتا هندەك جاران ئێك كەس د‬

‫رێنڤیسا خۆ دا ئێك نینە و گەلەك جورێن رێنڤیسان بكاردئینن‪.‬‬

‫الوەك كورد بەرپرسن ژبەركو تا‬ ‫نها نەشیاینە زمانەكێ كوردی یێ‬ ‫ئیكگرتی دروستبكەن‬ ‫كجەك ئەز هایدار نینم زمانێ‬ ‫كوردی ل بەر گەڤا ژناڤچونێ بیت‬ ‫ل فەیسبوكی‬ ‫ماموستایێ زانكویێ گەلەك زمان‬ ‫هەمبەر گەڤێن ژ ناڤچونێ نە د‬ ‫سەدەیێ ‪ 21‬ێ دا ژبەر تەكنەلوجیا‬ ‫نوو‬ ‫تا نها كوردان رێنڤیسەكا ئێكگرتی‬ ‫نینە بۆ سەردەری كرن دگەل‬ ‫تەكنەلوجیا نوو‬ ‫زمانێ كوردی د تورا ئەنترنێتێ‬ ‫دا یێ بزەحمەت و ئاسان نینە بۆ‬ ‫تێگەهشتنێ‪.‬‬ ‫ئەم هەمی بەرپرسین هەمبەر‬ ‫مەترسا نەمانا زمانێ كوردی‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ژماره‌ ‪154‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫‪2012/05/08‬‬

‫پاشاگەردانی رۆژنامەنووسیی جارێكی دیكە مەالكانی وروژاندەوە‬ ‫ئامادەكردنی‪ :‬پرس‬

‫رووبەروو بوونەوەی نێوان رۆژنامەنووسان و مەالكان لە كوردستان‬ ‫دیسان روداوێكی تازەی بەرهەم هێنایەوە‪ ،‬ئەمجارەشیان هەڵمەت‬ ‫گۆران لە رێگای گۆڤاری چرپە كۆمەڵێك هێرش و سوكایەتی بە ئاینی‬ ‫پیرۆزی ئیسالم كردو لە رێگای وتارێكەوە هەستی ملیۆنان موسڵمانی‬ ‫لە كوردستان وروژاند و مەالكانیش دوا دەرفەت دەدەنە حكوومەت‬ ‫و پەرلەمان لەپێناو دانانی یاسایەكی تایبەت كە سنوری داری ئەو‬ ‫دەسدرێژیانە بكات كە تاو نا تاوێك دەكرێنە سەر پیرۆزیەكانی ئاینە‬ ‫كەیان‪.‬‬ ‫ئەو روداوانە وەنەبێ سەرەتابن و ئێستا سەریان هەڵدابێ‪ ،‬بەڵكو‬ ‫ساڵی راب��ردووش چەند حاڵەتێكی دیكەی هەمان شێوە دووبارە‬ ‫بوونەوە‪ ،‬هەر لە هەرای گۆڤاری وێران و شیعرەكانی شاعیر قوبادی‬ ‫جەلی زادە و كتێبەكەی مەریوان هەڵبجەیی وە تا بەوەی ئێستا‬ ‫دەگات‪ ،‬كە پێدەچێ لێرەوە فیلمێكی تازە لە دەركەوتە ترسناكەكانی‬ ‫ئەو روداوە بەرهەم بێن‪.‬‬ ‫پاش باڵوبوونەوەی قسەكانی هەڵمەت گۆران و كەوتنە بازاری‬ ‫گۆڤارەكە‪ ،‬بە ماوەیەكی كەم لە بازار كۆكرایەوە و دواین وتاری‬ ‫هەینی راب��ردووی زۆربەی مزگەوتەكانی شاری هەولێر تایبەت بوو‬ ‫بەو بابەتە و وتاربێژان لە مینبەرەكانەوە بەتوندی ئەو گۆڤارەیان‬ ‫سەركۆنەكرد و داوایانكرد دەست بەجێ وێڕای داخستنی باڵوكراوەكە‬ ‫سەرنووسەرەكەشی بەندبكرێ و پەرلەمان و حكوومەتیش لەمەو دوا‬ ‫یاسای تایبەت بە پاراستنی پیرۆزیەكانی ئاین دارێژێ‪.‬‬ ‫بۆ رۆژی دواتر مەالیەكان پاش ئەوەی لەالیەن پارێزگاری هەولێر و‬ ‫دەزگا ئەمنیەكان داواكاری خۆپیشاندانیان رەتكرایەوە‪ ،‬لە مزگەوتی‬ ‫سەوافی هەولێر گردبوونەوەیەكیان ئەنجامداو تەئكیدان لەوەكردەوە‬ ‫كە گەر حكوومەت هەڵوێستی پەلەو خێرای نەبێ ئەوان دێنە سەر‬ ‫شەقام و خۆپیشاندانێكی فراوان دەكەن‪.‬‬ ‫لەو كاتەدا نوێنەری سەرۆكی حكوومەت سەردانیكردن و داوایكرد‬ ‫كە سەرۆكی حكوومەت بیان بینێ‪ ،‬بەاڵم ئەوان ئامادە نەبوون بچنە‬ ‫سەرۆكایەتی ئەنجوومەنی وەزیران و لە ئەنجامدا لە جێگایەكی تایبەت‬ ‫لەگەڵ سەرۆكی حكوومەت كۆبوونەوە‪ ،‬كە لە كۆبوونەوەكەدا نوێنەری‬ ‫مەالكان تەئكیدیان لەسەر داواكاریەكانیان كردەوە‪ ،‬كە بە داواكاری‬ ‫گشتی خەڵكیان لە قەڵەمدا‪ ،‬لەالیەكی دیكەشەوە نوێنەری سەندیكای‬ ‫رۆژنامەنووسان و گۆڤاری چرپە و لیژنەی ئەوقاف لە پەرلەمانی‬ ‫كوردستان كۆبوونەوە و بڕیاردرا وێ��رای كردنی داوای لێبوردن‬ ‫گۆڤارەكەش داخەن‪.‬‬ ‫لە هەرێمی كوردستان سەدان رۆژنامە و گۆڤار دەردەچن و بەپێی‬ ‫یاسای سەندیكای رۆژنامەنووسان و وەزارەتی رۆشنبیری و حكوومەت‬ ‫و وەزارەتی ناوخۆ‪ ،‬لە دوا دەرئەنجام بڕیاردرا كە هەركەسێك بیەوێ‬ ‫گۆڤارێك یا رۆژنامەیەك دەركات تەنها بە باڵوكردنەوەی ئاگاداریەك لە‬

‫رۆژنامەیەكی رۆژانە و پێشكەشكردنی دووێنە و فۆتۆكۆپی رەگەزنامەی‬ ‫شارستانی دەتوانن ببنە سەرنووسەر و خاوەن ئیمتیازی رۆژنامە یان‬ ‫گۆڤار‪ ،‬ئەوەچ وایكرد خەڵكانێكی زۆر بۆ دەركردنی رۆژنامە داواكاری‬ ‫پێشكەش بكەن و لەماوەیەكی زەمەنی زۆر كورتدا بە ه��ەزاران‬ ‫باڵوكراوە بازارەكانی كوردستانی تەنییەوە‪ ،‬بەوەش پاشەگەردانی و‬ ‫فەوزایەكی ترسناك كەوتەوە كە سەرئەنجام بە كەوتنەوەی روداوی‬ ‫مەترسیداری لەو جۆرە كۆتایی پێ هات‪.‬‬ ‫ئەگەرچی بوونی ئەو فرەییە لە باڵوكراوە و رۆژنامەكان لە دەرەوە‬

‫ئەو بارودۆخەش بەجۆرێك بەریەككەوتن و رووبەرووبوونەوەی‬ ‫لێكەوتۆتەوە كە رۆژان��ە روداوی تازە دروستدەكان‪ ،‬كارەستاتی‬ ‫حاڵەتەكەش لەوە دایە كە هەردوو ال وتاربێژان و رۆژنامەنووسان‬ ‫لە رێگای راگەیاندەوە كە كاریگەرترین چەكی دانانی شوێن پێی‬ ‫خۆیانن لەسەر هەست و نەستی جەماوەر جاری شەرەكەیان دەدەن و‬ ‫بەهۆشیەوە شەقام بە جۆر وشێوازێكی ترسنان هەریەكە و بەالیەكیدا‬ ‫ئاراستە دەكات‪ ،‬لە بەرامبەریشدا یاساو دەسەاڵت تەنیا تەماشاكار‬ ‫و هیچی تر‪ ،‬بەوەش رەوشێكی بێ سەروبەر دورستدەبێ كە شەقام‬

‫وانیشانی دەدات كە هەرێمی كوردستان دەسەاڵتێكی دیموكراتی‬ ‫و ئ��ازادی هەیە‪ ،‬بەاڵم لە ناوەخۆدا ئەو بارودۆخە بۆتە هۆكاری‬ ‫قورباینكردنی نەك هەر مەعنەوی بەڵكو جەستەیش‪ ،‬ئەمەش لە‬ ‫كاتێكدا زیاتر لە رۆشنبیرێك و نووسەرێكی كورد مەترسی ئەو‬ ‫رەوشەی خستۆتەڕوو‪ ،‬لەگەڵ ئەوەشی كە هەندێك هەوڵی جوان‬ ‫و خەمخۆری رۆژنامەنووسی لە نێوەدەكەدان كە بە بەرپرسیاریەوە‬ ‫دەیانەوێ كاری پیشەی بكەن‪ ،‬بەاڵم لەناو ئەو قەرەباڵغیەدا دەنگیان‬ ‫ونبووە و كاریگەری پێویستیان نییە‪ ،‬لە الیەكی دیكەوە رۆشنبیران‬ ‫و رۆژنامەنووسان رەخنەی ئەوە لە حكوومەت و دەسەاڵت دەگرن كە‬ ‫زۆر بێ باكانە و سادانە كەوتونەتە ژێركاریگەری مەالكان و ئەوانیان‬ ‫كردۆتە دەم راستی خۆیان‪.‬‬

‫هەموو بڕیارەكان دەدا و هەرخۆشی جێ بەجێیان دەكات‪.‬‬ ‫ئەوەی لێرەدا زۆر گرنگەو پێویستە بكرێت ئەوەیە كە پەرلەمانی‬ ‫كوردستان پەلەبكات لە دەركردنی دوو یاسا یەكەم بۆ پاراستنی‬ ‫پیرۆزیەكان وەكو ئاین و سمبول و كەسایەتیەكان و دووەمیش یاسای‬ ‫سزادانی عێراقی هەمواربكاتەوە و بەپێی بەرنامە و شێوازی ئێستا‬ ‫سەردەم دایرێژێ كە رێگا نەدات چیتر ئەو هەلومەرجە نەخوازراوانە‬ ‫بكەونەوە‪ ،‬بەتایبەتی كە ئێستا و رەنگە داهاتووش هەرێمی كوردستان‬ ‫بە وەزعێكی ناسك تێ دەپ��ەڕێ و رەنگە هەر روداوێكی بچووك‬ ‫كارەسات بخاتەوە‪ ،‬جگە لەوەش خەڵكی ئەمرۆ بە شێوازێكی زۆر ورد‬ ‫و هەستیار گوێڕایەڵی مەالكانن و لە ژێركاریگەری ئەواندا دەجوڵێن‬ ‫و ئاراستەدەكرێن‪ ،‬لەو جۆرە كۆمەڵگایانەش كە ئاین بۆتە هۆكاری‬ ‫كۆكەرەوەی بەشێكی زۆری خەڵك دەبێت دەسەاڵت بە پالن و پرس و‬ ‫راوێژ و بەرنامەی تایبەت مامەڵەی واقیع بكات و لە رێگای بەرنامەی‬ ‫ئیداری سەركەوت و ئەو بارودۆخانە كۆنترۆڵبكات‪ ،‬چونكە كاتێك‬ ‫كۆمەڵگا دەكەوێتە دەست الیەنێك بە تەنیا دەبێ چاوەڕێ تەقینەوەی‬ ‫بارودۆخەكە بكەی لە هەر ئان و ساتێك بێت‪.‬‬

‫كارەسات لەوەدایە كە هەردوو‬ ‫ال وتاربێژان و رۆژنامەنووسان لە‬ ‫رێگای راگەیاندەوە كە كاریگەرترین‬ ‫چەكی دانانی شوێن پێی خۆیانن‬ ‫لەسەر هەست و نەستی جەماوەر‬ ‫جاری شەرەكەیان دەدەن و‬ ‫بەهۆشیەوە شەقام بە جۆر‬ ‫وشێوازێكی ترسنان هەریەكە و‬ ‫بەالیەكدا ئاراستە دەكات‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ژمار ‌ه ‪154‬‬

‫‪2012/05/08‬‬

‫‪9‬‬

‫لە سێ کابینەی حکومەتی هەرێمدا‪ ،‬لە کۆی (‪ )80‬وەزیر تەنیا (‪)5‬یان ئافرەت بوونە‬

‫ئا‪ :‬دڵشاد هەرتەلی‬

‫لە هەر سێ کابینەی پێنجەم و شەشەم و حەوتەمی حکومەتی‬ ‫هەرێم کە (‪ )80‬وەزیری لە خۆگرتووە تەنیا پێنج وەزیریان‬ ‫ژن بوونە و سەرۆکی ئەنجومەنی خانمان و پەرلەمانتاران و‬ ‫چاودێرانی سیاسی نیگەرانن لە کەمی بەشداری پێکردنی ژنان‬ ‫لە حکومەت و پڕۆسەی سیاسی‪ ،‬هۆکارەکەشی بۆ حیزبەکان‬ ‫دەگەڕێنەوە‪ ،‬چونکە ئەوان كەسەكان بۆ پۆستەکان دیاری‬ ‫دەکەن‪.‬‬ ‫لە کابینەی پێنجەمی حکومەتی هەرێم لە کۆی (‪ )42‬وەزیر‬ ‫تەنیا سێ وەزیری ژن بووە‪،‬ئەوانیش «دكتۆر چنار سەعد‬ ‫وەزی��ری كاروباری شەهیدان و ئەنفالكراوەن» و «نازەنین‬ ‫رەسول وسو وەزیری شارەوانی» و «دكتۆر جەنان وەزیری‬ ‫هەرێم بۆ كاروباری ئافرەتان»‪ .‬لە کابینەی شەشەم لە کۆی‬ ‫(‪ )19‬وەزیر تەنیا یەک وەزیری ژن هەبووە ئەویش «ئاسۆس‬ ‫نەجیب وەزیری كاروباری كۆمەاڵیەتی»بووە و لە کابینەی‬ ‫حەوتەمیش لە کۆی (‪ )19‬وەزیر بەهەمان شێوە تەنیا یەک‬ ‫وەزیری ژن هەیە كە هەمان وەزیری كاروباری كۆمەاڵیەتییە و‬ ‫كاندیدی یەكێتی نیشتمانی كورستانە‪ .‬چاودێران و ژنان ئەمە‬ ‫بە پاشەکشەیەکی گەورە لە عەقڵیەتی سیاسی کوردی دەزانن‬ ‫لە هاتنە دواوەی بەشداری پێکردنی ژن لەکایەی سیاسی و لە‬ ‫هەمان کاتیش بە خاڵی الوازی هەردوو حزبی دەسەاڵتدار و‬ ‫کابینەی حەوتەمی ناودەبەن‪ ،‬چونکە لە کابینەی پێنجەم توانرا‬ ‫سەرەتایەکی باش بۆ روو بەڕووبونەوەی گرفت و کێشەکانی‬ ‫ژنان دەست پێکرێت و کێشەکانی ژنان لە کێشەی ژنەوە‬ ‫بکرێتە کێشەی کۆمەڵگە‪ ،‬ئەویش بەهۆی دامەزراندنی وەزارەتی‬ ‫هەرێم بۆ کاروباری ژنان و بەرێوەبەرایەتی رووبەروو بونەوەی‬ ‫توندوتیژی دژی ژنان و چەسپاندنی هەفتەی بەرەنگاربوونەوەی‬ ‫توندوتیژی دژ بەژنان‪.‬‬ ‫پەخشان زەنگەنە سەرۆکی ئەنجوومەنی خانمان لەم بارەوە‬ ‫وتی «ئێمە نیگەرانین لە بەشداری پێکردنی ئەو ژمارە‬ ‫کەمەی ژن لە حکومەت‪ ،‬ژمارەی ژن ئێستا لە حکومەت بە‬ ‫هیچ جۆرێک ناگونجێت لەگەڵ رێژەی ژنان لە پەرلەمان‪ ،‬لە‬ ‫بەرئەوەی لە پەرلەمان کۆتا هەبوو‪ ،‬ناچاربوون کۆتا بۆ ژنان‬ ‫دابنێن‪ ،‬بەاڵم لە عێراق و کوردستان و دەوروبەر مەسەلەی‬ ‫ژن تاڕادەیەک چوەتە دواوە بەهۆی کۆمەڵێک هۆکارەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئێمە داوا لە حکومەتی هەرێم دەکەین ئەو کەلێنەی‬

‫«بەبڕوای من ئەمە رەنگدانەوەیەکی راستەقینەی بیرکردنەوەی عەقڵیەتی‬ ‫پیاوە لە پڕۆسەی سیاسیدا بەتەنیا خۆی بە بڕیاردەری یەکەم و دووەم و‬ ‫بێکۆتا دەبینێت»‬ ‫لە حکومەت رویداوە لە بواری تردا پڕی بکاتەوە‪ .‬بەتایبەتی‬ ‫ئێستا سێ زانکۆ سەرۆکەکانیان بوون بە وەزیر‪ ،‬با سەرۆکی‬ ‫یەکێک لەو زانکۆیانە بدرێت بە ژنێک‪ ،‬چونکە ئێستا ژنی زۆر‬ ‫باشمان هەیە لە هەموو بوارەکاندا»‪.‬‬ ‫لەبارەی ئەوەی کێ هۆکارە لە نەهاتنە پێشەوەی ژنان‪،‬‬ ‫ناوبراو وتی «وەزی��رەک��ان لەالیەن حیزبەکانەوە دان��راون و‬ ‫پێویستە ئەو پرسیارەش لە حیزبەکان بکرێت»‪.‬‬ ‫ئاشتی عەزیز ئەندامی پەرلەمانی کوردستان‪ ،‬لە فراکسیۆنی‬ ‫گۆڕان سەبارەت بە هەمان پرس راگەیاند «ئەو رێژەیەی لەناو‬ ‫پەرلەمان ئێستا ژنان نوێنەرایەتی دەکەن رێژەیەکی راستەقینە‬ ‫نییە‪ ،‬لەبەر ئەوەی لە دەسەاڵتی جێبەجێ کردن سیستەمی‬ ‫کۆتا یان یاسایەک نییە کە لە هەموو دامودەزگاكانی حکومەتدا‬ ‫بیسەپێنێت کە پێویستە یەکسانییەک هەبێت‪ ،‬دەبینیت بوونی‬ ‫ژن رەنگدانەوەی نییە لە دەسەاڵتی جێبەجێ کردن بەتایبەتی‬ ‫لە کابینەکانی حکومەت»‪.‬‬ ‫ئاشتی عەزیز وتیشی «بەبڕوای من ئەمە رەنگدانەوەیەکی‬ ‫راستەقینەی بیرکردنەوەی عەقڵیەتی پیاوە لە پڕۆسەی‬ ‫سیاسیدا بەتەنیا خۆی بە بڕیاردەری یەکەم و دووەم و بێکۆتا‬ ‫دەبینێت»‪.‬‬ ‫سااڵنی پێشتر بیانوی بێ توانایی ژن دەهێنرایەوە بۆ نەهاتنە‬ ‫پێشەوەیان‪ .‬ئەو پەرلەمانتارە راشكاوانە وتی «من لە بەرامبەر‬ ‫ئەمە پرسیارێکی زۆر سادە دەکەم ئایا هەموو ئەو پیاوانەی‬ ‫چەند جارێک پۆستی وەزیری وەردەگ��رن یان وەریانگرتووە‬ ‫یەک لەدوای یەک شکستیان نیە لە وەزارەتەکانی پێشویان؟‬ ‫ئایا ئەمانە خەڵکێکی ئیداری زۆر سەرکەوتو بوون؟ هەمانە لە‬ ‫وەزیرێکی بواری مەدەنیەوە کاری کردووە تا گەیشتۆتە کۆمەڵێک‬ ‫پلەو پایەی عەسکەری‪ ،‬ئایا تەنیا ئەم کەسانە شایستەی ئەوە‬ ‫بوون کە ئەم هەموو ئاڵوگۆڕکیان پێ بکرێت لەم پۆستە جیاواز‬ ‫جیاوازانەدا؟بۆیە بەبڕوای من مەسەلەکە پسپۆڕی نییە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫کۆمەڵگایەکت هەیە بەسیاسەتمەدارەکانیشەوە‪ ،‬زیاتر متمانەیان‬ ‫بە سیاسەتمەداری لەالیەن پیاوەوە هەیە و هەستدەکەن پۆستی‬

‫گەورە شایستەی پیاوە نەک ژن کە ئەمەش بیرکردنەوەیەکی‬ ‫زۆر تەقلیدی و خراپە»‪.‬‬ ‫ئەو پەرلەمانتارە ئەوەشی خستەڕوو کە حیزبەکان هۆکارن‬ ‫لە نەهاتنەوە پێشەوەی ژن‪ ،‬وەك ئەو وتی حزبەكان هەموو‬ ‫پۆستەكان لە نێوان خۆیاندا دابەش دەكەن و ئەوان پێكهێنەری‬ ‫كابینەكانی حكومەت و دام و دەزگاكانن و كەسەكان بۆ‬ ‫پۆستەكان دیاری دەكەن‪.‬‬ ‫هەر سەبارەت بەکەمی بەشداری پێکردنی ژن لە حکومەت‪،‬‬ ‫ش��وان ه��ەورام��ی چ��اودێ��ری سیاسی‪ ،‬پێیوایە س���ەرەڕای‬ ‫دروستکردنی تەالر و باڵەخانەی زل و زەبەالح‪ ،‬بەناوی ژنان و‬ ‫ئافرەتانەوە هەتا ئێستاش پرسی ژن لە رواڵەتەوە نەگەیشتۆتە‬ ‫نێوەڕۆک‪ ،‬واتە ژن لە کاری سیاسی هەرێمەکەدا زیاتر وەک‬ ‫پەنجەرە و روویەک نیشاندەدرێت بەجیهانی دەرەوە بۆ ئەوەی‬ ‫لە کۆبوونەوە تایبەتەکاندا پێیان بڵێن ئێمەش پێشکەوتووین و‬ ‫ئەوەتا مامەڵەی شارستانیانە لەگەڵ ژنان دەکەین!‬ ‫ئەو چاودێرە سیاسیە ئاماژەی بەوەش کرد «لەوانەیە ژنان‬ ‫بۆ خۆیان بەرپرس بن لە بەشێکی ئەو پرسە‪ ،‬ئەویش کەمیی‬ ‫بوونی پسپۆڕییە لە بەڕێوەبردنی پۆستە سیاسیی و ئابووریی‬ ‫و کارگێڕییە بااڵکاندا‪ ،‬چونکە لە حاڵەتی بووندا کەسەکە خۆی‬ ‫دەسەپێنێت‪ ،‬ئەگەر توانای لەو بوارانەدا باشتر بوو لە پیاوان‪.‬‬ ‫راستە ئەمەش بەرپرسیارێتیەکی گەورەی حکومەتە کە لەو‬ ‫رووەوە دەبێت سەرمایە گوزاریی بکات و بە بەرنامە كاری لەسەر‬ ‫بکات‪ ،‬وەک ئەوەی پێشتر لە عێراقدا مەسەلەی کۆتا سەپێنرا و‬ ‫کرایە یاسا‪ ،‬دەکرێت دوبارە پەرلەمانی کوردستان یاسایەکی لەو‬ ‫شێوەیە دەربکات بۆ پۆستەکانی حکومەتیش ‪ .‬چونکە پێموایە‬ ‫ئەوەی ئێستا وەزیرە و بڕوانامەی سێیەمی ناوەندیی هەیە‪ ،‬هیچ‬ ‫کاتێ لەو ژنانە بە تواناتر نیە کە ماستەر یان دکتۆرای هەیە لە‬ ‫بوارێکی بەڕێوەبردنی کاروبارەکانی ژیاندا»‪.‬‬ ‫هەورامی هۆكاری پەراوێزخستنی ژنانی لە كایەی سیاسی‬ ‫بەڕێوەبردندا گەڕاندەوە بۆ بە حیزبی کردنی هەموو کایەکانی‬ ‫ژیانی خەڵک كە ئەو حاڵەتە نەخۆشەی بەرهەم هێناوە‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫ژماره‌ ‪154‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫‪2012/05/08‬‬

‫ڤیستیڤاڵەخێڵییەکان‪...‬‬ ‫پاراستنی كلتور‪ ،‬یا ژیاندەوەی نەریتی هۆز و تیرەگەری؟‬

‫ئا‪ :‬پرس‬ ‫كۆمەڵگای كوردی بەهۆی بااڵ دەستی ئەو كەلتورەی بەسەریدا‬ ‫زاڵە‪ ،‬كۆمەڵگایەكی خێڵەكی نیمچە شارستانیە‪ ،‬زۆربەی لێكۆڵەرانی‬ ‫مێژووی و شارەزایانی كۆمەڵناسی پێیان وایە هێشتا كۆمەڵگای‬ ‫كوردی قۆناغی فیوداڵیشی بە تەواوەتی نەبڕیوە و گەر بەپێوانەی‬ ‫ئاسایی گەشەی كۆمەڵگا و نەتەوەكانی جیهانیش هەڵسەنگاندنی بۆ‬ ‫بكەین‪ ،‬دەكرێ ئەو بڕیارە بدەین‪ ،‬كە تەنها بەناو ناوی كۆمەڵگایەكی‬ ‫فیوداڵیمان هەیە‪ ،‬گەر نا لەئاستی كردار ئەو خەسڵەتەشمان نییە‪،‬‬ ‫دیارە لە بەینی هەردوو كۆمەڵگای شارستانی و كۆمەڵگای خێڵەكی‬ ‫گەر بكرێت لەو نێوانەدا میانەیەك بدۆزینەوە‪ ،‬ئەوا دەشێ بێ دوو‬ ‫دڵی ئاستی كۆمەڵگاكەمان لەو نێوەدا دانێین و ناشبێ هێندە خۆش‬ ‫باوەڕ و ساوێلكە بین‪ ،‬بە پەرەسەندنی پێداویستیەكانی تەكنەلوجیا‬ ‫لە واڵتەكەمان و زۆری رێژەی بەكاربەری بە پێودانگی پێشكەوتنی‬ ‫كۆمەاڵیەتی كۆمەڵگاكەمانی حیساب بكەین‪ ،‬لەو جۆرە كۆمەڵگایانە‬ ‫كە نموونەیان لە رۆژهەاڵتی ناوەراست و باكور و باشوری ئەفریقیا‬ ‫و رۆژئاوای ئاسیا زۆرە دەرئەنجامی پێنەگرتنی سروشتیانەی خۆیان‬ ‫سیستەمە دیموكراتیەكان و پوكانەوە و وشكبوونی چەمكەكانی‬ ‫كۆمەڵگای مەدەنیی و ئازای فەرد‪ ،‬دیسانەوەش بەر ئەنجامی ئەو‬ ‫دەسەاڵتە پڕ لە هێز و هەمیشە كاراو ئامادەیی كە ئاین و ئاین زاكان و‬ ‫سروتەكانیا بەسەر كۆمەڵەوە هەیەتی‪ ،‬بەردەوام لە بری تاك كۆ پێگەو‬ ‫سەنگی هەیە و لە جیاتی سیستەم و یاسا كەلتور و داب و نەریتی‬ ‫باو حوكمی موتڵەقی هەیە‪ ،‬لەو جۆرە كەش و هەواو بارو دۆخانەش‬ ‫زیاتر لە دامەزراوە و دەسگایەكی بەیاسای بونیادنرا و گروپ و تیپ‬ ‫و كۆمەڵە كەس دەتوانن رۆڵ و كاریگەریان هەبێت کە جێدەستیان‬ ‫بەسەر رەوتی ژیان یەكجار بە زەقی رۆشن و ئاشكرایە‪.‬‬ ‫كۆمەڵگای كوردی هەر لە دێر زەمانەوە كۆمەڵگایەكی سونەتی‬ ‫نەریتی بووە‪ ،‬باشترین نموونەش بوونی ئەو میرنشینە كوردیانە بوونە‪،‬‬ ‫وەكو میرنشینی بابان و میرنشینی سۆران و میرنشینی بۆتان‪....‬هتد‪،‬‬ ‫ئەوەش گەرچی لەرووی سیاسی و شێوازەكانی بەرێوەبردنی ئیدارەی‬ ‫دەوڵەتداری ئەو نموونانە بە ئەزموونی دەوڵەمەند دەژمێردرێن‪ ،‬گەر‬ ‫ئەو سیستەمە لەبەر چاوبگرین كە میرنیشینەكان دەسەاڵتی ئیداری‬ ‫سنورێكی جوگرافیان كردووە و لەرووی ئیدارەكردنی خەڵك جۆرێك‬ ‫لە موئەسەساتی بونیان پەیرەوكردووە‪ ،‬بەاڵم كاتێك ورد دەبینەوە‬ ‫و بە ناوەرۆكی بنەمای دامەزرانی ئەو جۆری دەسەاڵتە هەرێمایەتیە‬ ‫بچوكانەدا دەچینەوە‪ ،‬تێدەگەین كە چۆن بیرۆكەی سەرهەڵدانیان‬ ‫سەرچاوەیەكی بەهێزی لە نەستی هۆز و هۆز گەرایی وەرگرتووە‪،‬‬ ‫تەنانەت خودی وشەی میر كە بۆ سەرۆك و سەركردە بەكار هاتوە‬ ‫مانایەكە پڕە لە روكار و ئاكاری تیرەگەری و مانای عەشرەت گەرایەتی‬

‫ئەبەخشێ‪.‬‬ ‫بەداخەوە لەم سااڵنەی دوایی نەریتێك سەری هەڵداوە ئەویش‬ ‫كۆبوونەوە و گردبوونەوەی سەرۆك خێڵ و هۆزەكانە لە ناوچەیەكی‬ ‫دیاریكراو پاشان ئەنجامدانی چەند چاالكیەكی نەریتگەرای كە‬ ‫هەموویان بۆنی وەستان و چەق بەستنی ئاستی تێگەیشتنی خەڵك‬ ‫دەدەن‪ ،‬پاشان ناونانیان بە ڤیستیڤاڵی ئێڵ بەگی جاف و ڤیستیڤاڵی‬ ‫باڵەكایەتی و ڤیستیڤاڵی بڵباسەكان‪ ،‬ئەوەش دیسانەوە خوێنێكی تازە‬ ‫بەبەر دەمارگیریە كەلتوریەكانمان دەكاتەوە و سەرلەنوێ خۆشویستنی‬ ‫دیوەخان و بەگ و ئاغایەتی لەناوماندا پەرەپێدەدات‪ ،‬كە ئەگەر لە‬ ‫واڵتێكی ئەمریكی یا ئەوروپی ئەو جۆرە ڤیستڤااڵنە ئەنجامیشدرێن‬ ‫دەرئەنجامێكی ئەوتۆیی نییە‪ ،‬بەاڵم الی ئێمە هێشتا زووە بۆ بانگەشە‬ ‫و رێكالم كردن لەو جۆرە كارانە‪ ،‬بەحوكمی ئەوەی هێشتا وشیاری‬ ‫گشتی لەناوماندا ئەو سنورەی نەشكاندوە كە خوار و خێچی و الریەكانی‬ ‫ئەو كەلتور توڕ هەڵدەین و پێمان وابێ یا وا تێبگەین كە پێویستە‬ ‫كۆمەڵگای ئێمەش ئەو نەریتانە بباتە مۆزەخانەوە و تەنیا لەوێوە‬ ‫هەوڵبدەین جارێكی دیكە پێشانی خۆمان و میوانەكانمانی بدەین‪.‬‬ ‫راستیەك هەیە كە هیچ نەتەوە و گەلێك نابێ راب��ردووی خۆی‬ ‫رەشبكاتەوە و تەنیا روو لە ئایندە بكات‪ ،‬سود وەرگرتن لە هەموو‬ ‫روداو بەسەرهات و چیرۆكە تاڵ و شیرنەكانمان لە دوێندا‪ ،‬كارێكی‬ ‫چەندی زووبكرێت درەنگە‪ ،‬بەاڵم ئەوەی بە هەرەشە دەزانرێت بۆ ئێستا‬ ‫زیندوكردنەوەی ئەو بەشە تاریك و تاڵیە لە دیرۆكماندا كە هۆكاری‬ ‫دۆگمابوون و بەستەڵەكی بیركردنەوی كۆمەاڵیەتیمان بووە‪ ،‬هەموومان‬ ‫دەزانین ئەوەی لە مێژووی كۆمەاڵیەتیمان بەخاڵی نارۆشن و زیانخەرەوە‬ ‫دەژمێردرێن ئەو نەریتەیە كە گوزارشت لە خێڵ و خێڵگەرایی دەكات و‬ ‫لەجیاتی دەسگاو دامەزراوەی شارستانی و مەدەنی و داد سەروەری‪،‬‬ ‫دیوەخان و ئاغایەتی و سوڵحی عەشایری و چی و چی‪ ،....‬دەكات‪،‬‬ ‫بەتایبەتیش كاتێك دەبینین بەم دواییانە خوێنێكی كەم نەڕژاوە و‬ ‫خەریكە جارێكی تر یاسا پاشەكشەی زیاتر دەكات و دەبێتەوە پاشا‬ ‫گەردانی و كێ هێزی هەبێ ئەو دەسەاڵتدارێتی دەكات‪ ،‬ئەمانەش‬ ‫پێچەوانەی مۆتێلی پێنج ئەستێرە و فرۆكەخانەی نێودەوڵەتی و‬ ‫شەقامی پان و پۆڕن كە ئێمە خۆمانی پێ هەڵدەدەینەوە و بە رەمزی‬ ‫پێشكەوتنمانی دەزانین‪ ،‬لە هەمووشی ترسناكتر ئەوەیە‪ ،‬گەر لە‬ ‫واڵتانی پێشكەوتوو مونەوەران و بیرمەندان بە هەوڵ و تەقەالكانیان‬ ‫و لە بەشداریی و خستنەوەی بیرۆكەو داهێنانەكانیان توانیبێتیان‬ ‫كاریگەری لەسەر كۆمەڵگاكەیان دانێن و هۆكاری پێشڤەچونیان بووبن‪،‬‬ ‫بەداخەوە لە كوردستان بەشی زیاتر رۆشنبیران و رۆژنامەنووسان‬ ‫و نووسەران دەورێكی بااڵیان گێڕاوە لە هێشتنەوە و پاراستنی ئەو‬

‫كەلتورە باو قوفڵدراوانە‪ ،‬چ بەهۆی بێ هەڵوێستیانەوە بێ‪ ،‬یان لەبەر‬ ‫دانەپاڵیان بۆ پارتی و یەكێـتی وەكو دوو حزبی بااڵدەست كە ئەوانیش‬ ‫زۆر كوێرانە دەستی ئەو كەلتورەیان گرتوە و ناهێڵن لە ناو بچێـت‪.‬‬ ‫لەهەمووشی كۆمیدیتر ئەوكاتە هەستیپێ دەكەین كە زۆرێك لە‬ ‫نووسەران و ئەدیبان و رۆشنبیران پاشگری عەشرت و تیرە بۆ‬ ‫ناوەكانیان دادەنێت و زۆر بە شانازیشەوە لە كاتی باڵوكردنەوەی‬ ‫پەیامەكانیا ئەو راستیانە پشت راست دەكەنەوە‪.‬‬ ‫ئاشكرایە لە ئەوروپاش كە بەالنكەی شارستانیەت دەژمێردرێت‬ ‫و بەتایبەتی لە سەدەكانی ناوەراست تیرەگەری و ئەو كەلتورەی‬ ‫بێزراوەی كە هەیەتی لێكەوتەی سەدان كوشت و كوشتار و بەریەك‬ ‫كەوتن و پێكدا هەڵپژان بوونە‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ بەرپابوونی شۆرشی‬ ‫فەرەنساو شۆرشی پیشەسازی ئینگلتەرا و هاتنەكاییەی رێكخراوەكانی‬ ‫سۆسیال دیموكرات و گەشەكردنی هوشیاری تاك لە ناویاندا‪ ،‬ئەو‬ ‫قۆناغەیان بە چەندین ژان و ئازار تێپەراند و توانیان بۆ خۆیان‬ ‫كۆمەڵگایەكی شارستانی و موئەسەساتی بونیاد بنێت‪ ،‬كە نابێت لێرەدا‬ ‫رۆڵی ئەو فەیلەسوف و بیریارانە نادیدە بگرین‪ ،‬وەكو جان جاك رۆسۆ‬ ‫و مارتن لوسەر و دەیان ناوی دیكەی پرشنگدار كە لەپاڵ جواڵندنی‬ ‫جەماوەربوون بۆ تێپەڕاندنی ئەو وێستگە مێژوویە ترسناكانە‪.‬‬

‫ناونانیان بە ڤیستیڤاڵی ئێڵ بەگی‬ ‫جاف و ڤیستیڤاڵی باڵەكایەتی و‬ ‫ڤیستیڤاڵی بڵباسەكان‪ ،‬دیسانەوە‬ ‫خوێنێكی تازە بەبەر دەمارگیریە‬ ‫كەلتوریەكانمان دەكاتەوە و‬ ‫سەرلەنوێ خۆشویستنی دیوەخان‬ ‫و بەگ و ئاغایەتی لەناوماندا‬ ‫پەرەپێدەدات‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ژمار ‌ه ‪154‬‬

‫‪2012/05/08‬‬

‫‪11‬‬

‫بازگەكانی هەرێمی كوردستان‪ ،‬پارێزەری ئاسایشیی هەرێم و هاواڵتیان‬ ‫ئا‪ :‬پرس‬

‫بازگەكانی هەرێمی كوردستان هۆكاری پاراستنی ئاسایش و‬ ‫ئارامی كوردستان و هاواڵتیان و شوێنی رێگری كردنی هاتنە‬ ‫ناوەوەی تیرۆریست و مادەی هۆشبەرن بۆ كوردستان‪ .‬ئەم بازگانە‬ ‫خزمەتێكی گەورەیان بە ئەمنییەتی كوردستان و هاواڵتیان كردووە‬ ‫و دەیان تیرۆریست و داواكراویان دەستگیر كردووە و رادەستی‬ ‫یاسا كراون‪ .‬هەروەها بە سەدان مادەی بەسەرچوو و قاچاغ و‬ ‫ماددەی هۆشبەریان دەستبەسەردا گرتووە‪ .‬بەاڵم زۆرجاران لە‬ ‫الیەن هاواڵتیانەوە گلەیی ئەوەیان لێدەكرێت كە وەك پێویست‬ ‫شارەزا و كارامە نین و بە دەم هاواڵتیانەوە نایەن‪.‬‬ ‫لەبارەی كێشە و گرفتەكانی هاواڵتیان لە بازگەكان عەمید‬ ‫كەیوان تۆفیق‪ ،‬بەرپرسی ئاسایشی بازگەكانی هەرێم بۆ پرس‬ ‫هاتە ئاخاوتن و گوتی «من دەمەوێت زیاتر باس لە سنوری‬ ‫بازگەی هەولێر و دهۆك بكەم‪ ،‬بە شێوەیەكی گشتی ئەتوانم‬ ‫بڵێم كێشەمان نیە‪ .‬چونكە ئەوە ئەركی ئێمەیە پارێزگاری لە‬ ‫هاواڵتیان بكەین»‪.‬‬ ‫ئێستا باس لەوە دەكرێ گوایە هێنانی ماددە هۆشبەرەكان بۆ‬ ‫كوردستان رووی لە زیادی كردووە‪ ،‬تاچەند بازگەكان توانیوتانە‬ ‫دەست بەسەر ئەو مادە هۆشبەرانەدا بگرن؟ لەم بارەیەوە ناو براو‬ ‫دەڵێت «ئێمە لە بەرێوبەرایەتی گشتی ئاسایش مدیرەتییەكمان‬ ‫هەیە بەناوی بەڕێوەبەرایەتی گشتی ماددە هۆشبەرەكان‪ ،‬لە‬ ‫هەموو سنوری دهۆك و سۆران و هەولێر بنكەیان هەیە‪ .‬لە‬ ‫هەر بازگەیەك دەستی بەسەردا بگیرێت راستەو خۆ تەسلیم بەو‬ ‫مەركەزانە ئەكرێت كە لە قەزاكانن‪ ،‬یاخود راستەخۆ ئەیدەینە‬ ‫بەڕێوەبەرایەتی مادە هۆشبەركان»‪.‬‬ ‫لەبارەی دزەكردنی تیرۆریستان لە رێگەی بازگەكانەوە بۆ ناو‬ ‫هەرێمی كوردستان‪ ،‬بەرپرسەكە رایگەیاند «ئێمە كار لەسەر ناو‬ ‫ئەكەین‪ ،‬ئەوانەی كە تیرۆریستن یان ئەوانەی كە داوا كراون‪.‬‬ ‫ئێمە لە هەموو بازگەیەك ژورێكی زانیاریمان هەیە‪ ،‬لەم ژوورە‬ ‫زانیارییە تەحقیق لە هەموو ناوێك ئەكرێت‪ ،‬ئەو ناوانەی كە‬ ‫داخلی كوردستان ئەبن چ كوردبن چ عەرەب چ توركمان بن ئێمە‬ ‫كاری لەسەر ئەكەین»‪.‬‬ ‫ئاشكراشی كرد كە ئەوان مانگانە چەندین داواكراو و گومان‬ ‫لێكراو و تیرۆریست دەستگیر ئەكەن و رادەس��ت��ی الیەنی‬ ‫پەیوەندیداری دەكەن بۆ لێكۆڵینەوە لێی‪.‬‬ ‫لەبارەی ئەركی بازەگەكانەوە وتی «ئەركی ئەساسی ئێمە‬ ‫ئەوەیە كە كار لەسەر تیرۆر و مادە هۆشبەرەكان بكەین‪ .‬لەسەر‬ ‫ئەوانەی كە بیانەوێ ئەمنیەتی هەرێمی كوردستان تێك بدەن»‪.‬‬ ‫س��ەب��ارەت ب��ەو كەسانەی لە بازگەكان دادەن��رێ��ن تاچەند‬ ‫راهێنانیان پێكراوە و شارەزان؟ عەمید كەیوان روونیكردەوە كە‬ ‫«وەك بەرێوبەرایەتی ئاسایشی گشتی بە نسبەت زابتەكانمان‬ ‫یاخود ئەو مفەوزانەی كە دەرەجەیەك بوون لەرووی شەهادە و‬

‫شەهادەی باشیان هەبووە‪ ،‬دەوراتیان بۆ كراوەتەوە‪ .‬كە لە كولیە‬ ‫زابتەكانی ئێمە تەخەرووج ئەكەن دەرسێكی باش ئەخوێنن‪.‬‬ ‫بازگەكانیش لە ‪ %90‬زیاتری راهێنانیان كردووە‪ ،‬كارمەندەكانیش‬ ‫لەبن دەستی ئەوانن‪ .‬ئێمەش ناوە ناوە خولیان بۆ ئەكەینەوە لە‬ ‫ناو بەرێوەبەرایەتی خۆمان‪ .‬هەروەها لێرە ژوری رێنماییمان هەیە‬ ‫كە تەوجیهاتیان دەدەنێ‪ ،‬كارمەندەكانیشمان لەژێر تەعلیمات كار‬ ‫ئەكەن و سەربەخۆو شەخسی كار ناكەن»‪.‬‬ ‫ئەوەشی وت «ئەركی ئێمەش ئەوەیە ئەبێت ئیحترامی هەموو‬ ‫هاواڵتییەكی سەرتاسەری كوردستان بەبێ هیچ جیاوازیەك بگرین‪،‬‬ ‫ئێمە وەك بازگە لەگەڵ كورد یان عەرەب كێشەمان نیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەو عەرەبانەی كە دێنە كوردستان مەلەفاتیان لێ وەرئەگیرێت‪،‬‬ ‫الی ئێمە وەك دیكۆمێنت ئەمێنێتەوە‪ .‬ئەوانەی پیاو خراپ بن‬ ‫دەستگیر ئەكرێن‪ ،‬ئەوانەی تر كە خەڵكی باشن پسولەی خۆیان‬ ‫بۆ ئەكرێت و بە ئاسانی داخلی كوردستان ئەبن‪ .‬چونكە هەر‬ ‫عەرەبێك كە دێتە كوردستان پسولەیەكی رێگەپێدانی بۆ ئەكرێت‪،‬‬ ‫ئەو پسولەیە پێ بێت لە هەر بازگەیەك پیشانی بدات نەپشكنینی‬ ‫بۆ ئەكرێت نە رایئەگرن»‪.‬‬ ‫لە كۆتاییدا داوای لە هاواڵتیان و گەشتیاران كرد كە رێزی‬ ‫كارمەندانی بازگەكان بگرن و هاوكاریان بن و بە سەبر بن‪ ،‬چونكە‬ ‫وەكخۆی وتی «رۆژانەی نزیكەی ‪ 4‬هەزار كەس لە بازگەكانەوە‬ ‫داخل دەبن و قەرەباڵغی دروست دەبێت»‪.‬‬

‫هەر عەرەبێك كە دێتە كوردستان‬ ‫پسولەیەكی رێگەپێدانی بۆ‬ ‫ئەكرێت‪ ،‬ئەو پسولەیەی پێ‬ ‫بێت لە هەر بازگەیەك پیشانی‬ ‫بدات نەپشكنینی بۆ ئەكرێت نە‬ ‫رایئەگرن»‪.‬‬

‫ڕوونكردنەوەیەك لە خەسرۆ گۆران‪ ،‬بەرپرسی دەزگای هەڵبژاردنی پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫لە ژم��ارە ‪153‬ـ��ی هەفتەنامەی (پرس)ـدا دیمانەیەك لەگەڵ‬ ‫من ساز دراوە سەبارەت بە هەڵبژاردن و لە كۆتایی دیمانەكەدا‬ ‫پرسیارێكی دوور لە بابەتەكە لە من كراوە سەبارەت بە هەڤاڵی‬ ‫بەڕێزم كاك شێروان حەیدەری كە گوایە لە ڕاگەیاندن تۆمەتبار‬ ‫كراوە بە تێوەگالن لە ئەنفالدا‪ ،‬لە وەاڵمدا گوتوومانە ئێمە زانیاری‬ ‫ئەوهامان نییە و بەڕێزیان كەسێكی لێهاتوو و زیرەكە‪ .‬پرسیارەكە‬ ‫دووب��ارە كرایەوە و لە وەاڵمدا گوتوومانە وا نییە و لە ڕاگەیاند‬ ‫خاوەنی ئیمتیاز‪:‬‬ ‫ئومێد خۆشناو‬ ‫سەرنووسەر‪:‬‬ ‫ئاڤان حه‌مه‌ ساڵح‬

‫‪0750-446 1301‬‬

‫نەگوتراوە دەستی هەبووە لە ئەنفال‪ ،‬بەڵكوو پارەی بەخشیەوە و لە‬ ‫هەشتاكان ڕژێم بە زۆر پارە و زێڕی لە خەڵك دەستاند‪ ،‬بە ڕاستی‬ ‫من نازانم بەڕێز شێروان حەیدەری لە هەشتاكان چی كردووە‪.‬‬ ‫جێی داخە لە مانشێتی دیمانەكەدا سەبارەت بە شێروان حەیدەری‬ ‫وەزیری داد هەندێ قسە لەسەر زمانی منەوە گوتراوە‪ .‬لەالیەن‬ ‫خۆمەوە ڕایدەگەیەنم كە بە هیچ شێوەیەك ئەو قسانە هی من نین‬ ‫و بۆچوونی پەیامنێرەكەیە‪ .‬پێویستە هەفتەنامەكەش بۆ پاراستنی‬

‫جێگری سه‌رنووسه‌ر‪ :‬شاخه‌وان عومه‌ر سلێمان‬ ‫‪0750-448 0225‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری نووسین‪ :‬فەرەیدون بێوار‬ ‫‪0750-414 1910‬‬ ‫‪f_bewar@yahoo.com‬‬

‫ستافی پەیامنێران‪:‬‬ ‫توانا شێخانی‬ ‫محەمەد عومەر‬ ‫شاخەوان شێخانی‬ ‫نه‌خشه‌ساز‪ :‬شێرکۆ‬

‫ڕاستگۆیی خۆی بە وردییەوە هەڵسوكەوت لەگەڵ بابەتەكان بكات‪.‬‬ ‫من لێرەوە داوای لێبوردن لە برای بەڕێزم كاك شێروان حەیدەری‬ ‫دەكەم كە هەر لە ساڵی ‪ 1992‬تا ئەمڕۆش هەڤاڵ و دۆستی نزیكم‬ ‫بووە‪.‬‬ ‫خەسرۆ گۆران‬ ‫ئەندامی سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان و بەرپرسی‬ ‫دەزگای هەڵبژاردنی پارتی‬ ‫ناونیشان‪ :‬هەولێر‪ -‬بارەگای مه‌کته‌بی سکرتارییه‌تی یەكێتی‬ ‫الوانی دیموكراتی كوردستان–پشت ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬ ‫یان له‌ رێگه‌ی ئه‌م ئیمه‌یله‌وه‌ بابه‌ته‌کانتان بنێرن‪:‬‬ ‫‪shaxawanjournalist@yahoo.com‬‬

‫ئاشتی عەزیز‪ ،‬پەرلەمانتاری لیستی گۆڕان بۆ پرس‪:‬‬

‫یەكێكم لە شارەزاكانی چێشت لێنان‬

‫«بە منداڵی بەردەوام خەریكی وێنەكێشان بووم‪ ،‬منداڵێكی‬ ‫بوێربوم‪ ،‬بەاڵم هاروهاجیش نەبوم‪ ،‬بە شاهێدی هەمووان هەموو‬ ‫خواردنێك دەزانم ئامادەبكەم تەنها سەروپێ نەبێت‪ ،‬سەڕەڕای‬ ‫ئەوەش لێشی دەترسم»‪ .‬ئەمەی سەرەوە سەرەتای قسەكانی‬ ‫ئاشتی عەزیز‪ ،‬پەرلەمانتاری فراكسیۆنی گۆڕانە‪ ،‬ناوبراو لەو‬ ‫دیدارەیدا بۆ یەكەمجار باس لە ژیانی تایبەتی خۆی دەكات‪.‬‬ ‫ئاشتی عەزیز‪ ،‬بە منداڵی ئارەزووی وێنەكێشانی هەبووە‪ ،‬بە‬ ‫بەردەوام وێنەی كێشاوە‪ ،‬هەر ئەوەش وایكردووە كە حەزێكی‬ ‫لە رادەب��ەدەری هەبێت بۆ پەیمانگای هونەرەجوانەكان‪ ،‬بۆیە‬ ‫لە قۆناغی ناوەندییەوە بە دوای حەزەكانی كەوتووە و چۆتە‬ ‫پەیمانگای هونەرەجوانەكان‪ ،‬ئەگەرچی دایك و باوكی حەزیان‬ ‫لێبووە ئاشتی بچێتە كۆلێژی پزیشكی‪ ،‬بەاڵم ئەو سور بووە‬ ‫لەسەر تەواوكردنی پەیمانگا‪ .‬هەروەها پاش تەواوكردنی‬ ‫پەیمانگا‪ ،‬دیسان بە حەزی خۆی چۆتە كۆلێژی یاسا و رامیاری‪،‬‬ ‫بەشی رامیاری تەواو كردووە‪.‬‬ ‫ئاشتی دەڵێت «خۆشترین رۆژەكانی ژیانم‪ ،‬لە گەڕەكی‬ ‫كانیسكان بوو‪ ،‬چونكە سەردەمی منداڵی بەگشتی خۆشە‪ ،‬تێیدا‬ ‫بەسەرهاتی و خۆش و ناخۆشمان هەبووە‪ ،‬لە هیچ كەسێكیشم‬ ‫نەداوە و منداڵێكی شەڕاوی نەبووم»‪.‬‬ ‫بەشێك لە پەرلەمانتارە ئافرەتەكان نێوانیان لەگەڵ‬ ‫جگەرەكێشانە باشە و ب��ەردەوام دەیكێشن‪ ،‬بەاڵم ئاشتی بە‬ ‫پێچەوانەوە دەڵێت «زۆرم رق لێدەبێتەوە و پەیوەندیم لەگەڵی‬ ‫زۆر خراپە‪ ،‬نەم كێشاوە»‪.‬‬ ‫زۆربەی كەسایەتیە ناودارە ئافرەتەكان لە قۆناغی خوێندندا‬ ‫و بە تایبەتی لە قۆناغی زانكۆدا كەوتونەتە داوی خۆشەویستی‬ ‫رەگەزی بەرامبەرەوە‪ ،‬پەرلەمانتارەكەی گۆڕان لەم بارەوە وتی‬ ‫«ئەو كاتەی كە لە زانكۆ وەرگیرام‪ ،‬شووم كردبوو و هەروەها‬ ‫كچێكیشم هەبوو‪ ،‬ئێستاش دوو كچم هەیە بە ناوەكانی یەسنا و‬ ‫یارسان‪ ،‬ئاواتیشم ئەوەیە كە قۆناغەكانی ژیان بە بێ كێشەوگرفت‬ ‫لەگەڵ هاوسەر و منداڵەكانم بەڕێبكەم»‪.‬‬ ‫دەربارەی باوەڕبونی بە بەخت و فاڵ‪ ،‬ئاشتی دەڵێ «بڕوام بە‬ ‫هیچیان نیە‪ ،‬چونكە شارەزایی و ماندوو نەبوون بەردەوام‬ ‫بڕوا بوون بە بەخت رەتدەكاتەوە‪ ،‬بڕواشم وایە كە‬ ‫توانای مرۆڤ سنوری نیە‪ ،‬خەڵكانێك هەیە‬ ‫توانای پێشبینیان هەیە‪ ،‬چونكە تواناكانی‬ ‫ئاڵۆز و شاراوەیە»‪.‬‬ ‫س��ەب��ارەت ب��ە ك��اروب��اری ماڵیشەوە‬ ‫بە تایبەت چێشت ئ��ام��ادەك��ردن‪ ،‬ئەو‬ ‫پەرلەمانتارە‪ ،‬بەبێ موجامەلە دەڵێ‬ ‫«زۆرم حەز لە چێشت ئامادەكردنە‪،‬‬ ‫بە شاهێدی هەمووانیش یەكێكم لە‬ ‫شارەزاكانی چێشت لێنان و بە تایبەت لە‬ ‫خواردنەكانی بریانی و یاپراخ كە ئەوانەی‬ ‫خواردویانە دەڵێن زۆر خۆش و بە تام‬ ‫بووە‪ ،‬تەنها سەروپێ نازانم ئامادە بكەم‪،‬‬ ‫س���ەڕەڕای ئ���ەوەش لێشی دەترسم‪،‬‬ ‫هەروەها هەموو جۆرەكانی شۆربام‬ ‫بەالوە خۆشە‪ ،‬هیچ ژەمێكیش بەبێ‬ ‫شۆربا ناخۆم»‪.‬‬ ‫بەشێك لە پەرلەمانتارەكان‬ ‫بەهۆی كەمی كاتیان لەالیەن‬ ‫ماڵ و منداڵەكانیان رەخنەیان‬ ‫لێدەگیرێت كە نەیان توانیوە‬ ‫لەگەڵیان دابنیشن‪ ،‬بەاڵم ئاشتی‬ ‫عەزیز ل��ەم ب��ارەی��ەوە دەڵێت‬ ‫«پەرلەمان دای نەبڕاندوم لە‬ ‫خێزانەكەم‪ ،‬چونكە كاتەكانم‬

‫زۆر حەز بە لێخوڕینی سەیارە‬ ‫دەكەم‬ ‫لە ژیانمدا كارێك نیە كە هەوڵم‬ ‫بۆی دابێت و پێی نەگەیشتبم‬ ‫ركم لە جگەرەكێشان دەبێتەوە‬ ‫پرۆفایل‪:‬‬ ‫ئاشتی عەزیز ساڵح‪ ،‬لە ساڵی ‪ 1975‬لە شاری سلێمانی لە‬ ‫دایكبووە‪.‬‬ ‫لە ریزبەندی پێنجەم كەسە لە خێزانەكەیان‪.‬‬ ‫دەرچووی كۆلێژی یاسا و رامیارییە‪،‬‬ ‫بەشی رامیاری‪.‬‬ ‫خێزاندارە‪ ،‬دوو كچی هەیە‪.‬‬ ‫لە ساڵی ‪ 2009‬ەوە ئەندامی‬ ‫پەرلەمانی كوردستانە‪ ،‬لە‬ ‫فراكسیۆنی گۆڕان‪.‬‬

‫فەیسەڵ خەلیل‬

‫دیمانە‪ :‬پرس‬

‫دابەشكردووە‪ ،‬كاتێكی دیاریكراویشم بۆ ئەوان تەرخانكردووە»‪.‬‬ ‫پەرلەمانتارەكەی گۆڕان‪ ،‬ماوەی نۆ ساڵە مۆڵەتی شۆفێری‬ ‫هەیە و دەشڵێت «زۆر حەز بە لێخوڕینی سەیارە دەكەم‪،‬‬ ‫سەرجەم رێنماییەكانی هاتوچۆش جێبەجێدەكەم»‪.‬‬ ‫ئەمجارەیان دەربارەی گرنگی پارە لە ژیانی پرسیارمان لێكرد‪،‬‬ ‫ئەو وەها وەاڵمی داینەوە «پارە مەسەلەیەكە زۆر لە بیرۆكەكانی‬ ‫مرۆڤ دەخاتە واری جێبەجێكردنەوە‪ ،‬بەاڵم نەزانین لە بایەخ‬ ‫پێدان و خ��ودان بە كۆكردنەوەی ژیانی راستەقینەی مرۆڤ‬ ‫لەكیس دەبات»‪ .‬ئەو زیاتر دوا و وتی «لە ژیانمدا كارێك نیە‬ ‫كە هەوڵم بۆی دابێت و پێی نەگەیشتبم‪ ،‬چونكە هەوڵدان خۆی‬ ‫كلیلی سەركەوتنە‪ ،‬بۆیە هەوڵم بۆ هەر شتێك دابێت بەدەستم‬ ‫هێناوە»‪.‬‬ ‫هەروەها ناوبراو حەز بە دەنگی گۆرانیبێژان‪ ،‬عەدنان كەریم و‬ ‫كەمال محەمەد و محەمەدی ماملێ و ئەلیسا دەكات‪.‬‬ ‫ئاشتی هەر لە ئێستاوە پالنی بۆ دوای وادەی تەواوبونی ئەو‬ ‫خولەی پەرلەمان داناوە‪ ،‬هەروەك خۆی ئاماژەی بۆ دەكات كە‬ ‫حەزدەكات لە بواری رێكخراوی كۆمەڵی مەدەنی درێژە بە ژیان‬ ‫و كاری خۆی بدات‪.‬‬

‫تاڵەبانی چیمان بۆ‬ ‫دەكات؟‬

‫لە هەموو الیەك باس لەوە دەكرێت‪ ،‬كە سیاسەتی نوری‬ ‫مالیكی بەرەو تاكڕەوی دەڕوات و كەسایەتی دیكتاتۆر لە خۆی‬ ‫دا بەرجەستە دەكات‪ ،‬دیارە لە مێژووی عێراقدا مالیكی یەكەم‬ ‫دیكتاتۆر نابێت و ڕەنگە دوا دیكتاتۆریش نەبێت‪ ،‬بەاڵم ئەوەی‬ ‫تێبینی دەكرێت‪ ،‬لە مێژووی عێراقدا دیكتاتۆریەت و تۆتالیتاریەت‬ ‫یەك فۆڕمیان نییە‪ ،‬هەر جارێك بە شكڵێك دەردەكەون‪.‬‬ ‫دكتۆر فالح عەبدولجەبار كە باسی مێژووی تۆتالیتارییەت‬ ‫دەكات‪ ،‬پێیوایە عێراق لە بیست ساڵەی یەكەمی دا‪ ،‬هیچ‬ ‫رەگەزێكی تۆتالیتاریەت و دیكتاتۆریەتی تێدا نەبووە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫لەگەڵ جواڵنەوەكەی گەیالنی لە سەرەتای ‪1940‬دا‪ ،‬دوو ئایدۆلۆژیا‬ ‫روو لە عێراق دەكەن و مۆدیلی تۆتالیتاریەت لە عێراق پەیدا‬ ‫دەكەن‪ ،‬یەكەمیان مۆدیلی قەومیەكان بوو‪ ،‬كە خودی گەیالنی و‬ ‫هاورێیانی رێبەرایەتیان دەكرد و هەر لەو رەوتەشدا عەفلەقیەت‬ ‫و بەعس دروست بوو‪ ،‬دووەمیش‪ :‬مۆدیلی شیوعیەكان بوو كە‬ ‫ئەوانیش لە سەرەتای دروست بوونیان دابوون‪ ،‬دواتر ئەم دوو‬ ‫مۆدیلە لە عێراق دەسەاڵت دەگرنە دەست‪ ،‬هەرچی شیوعیەكان‬ ‫لەگەڵ عەبدولكەریم قاسم سەردەكەون و ئەوانیتریش دوای ئەو‪،‬‬ ‫ئەوەی لە ژێر عەباكەی قەوییەكانیش دابێت لە ‪ 1963‬تا ‪2003‬‬ ‫دەسەاڵت دەگرنە دەست‪.‬‬ ‫قسەكەی فالیح ئەمە نییە‪ ،‬كە عێراق بەر لە ‪ 1940‬دیموكراسی‬ ‫بێت‪ ،‬خۆی هاوكێشە سیاسیەكان لە عێراقدا ئالۆزن‪ ،‬بۆ نموونە‬ ‫وەسی عەرشی مەلیكی خۆی لە خۆیدا دیكتاتۆرێك بووە‪،‬‬ ‫بۆیە فالح دەرگایەك بۆ تێگەیشتنەكەی دەكاتەوە‪ ،‬پێیوایە‬ ‫لە ژینگەیەكی بچووكیش دابێت دەكرێت تۆتالیتاریەت سەر‬ ‫هەڵبدات‪.‬‬ ‫نوری مالیكیش لەسەر ئەو كولتورە سیاسیە پێ دەگات بەاڵم‬ ‫بەمۆدیلێكی تر‪ ،‬سەدام لە نموزەجی سەرۆك كۆمار بوو‪ ،‬مالیكی‬ ‫سەرۆك وەزیرانەن سەدام بەعسی و سوننە‪ ،‬ئەوەیان دەعوە و‬ ‫شیعە‪ ،‬ئێستا كورد و نەتەوەكانی تریش بڕوایان بەوە هێناوە كە‬ ‫عێراق كولتورێكی دیكتاتۆری بۆ دروست بوە دەكرێت لە هەر‬ ‫لەحزەیەك دا دیكتاتۆرێك دروست بێت‪ ،‬ئەمەش بێ متمانیەكی‬ ‫گەورە دروست دەكات لەگەڵ بەغدا سەرۆكی هەرێمیش چەند‬ ‫جارێك باسی لەوە كردەوە كە كێشەی لەگەڵ ئەو فەرهەنگە‬ ‫هەیە كە لە عێراقدا بااڵ دەستە‪.‬‬ ‫لێردا پرسیاری ئەوە دێتە ئاراوە‪ :‬كە ئەگەر كێشەكە‬ ‫كێشەیەكی كولتووری سیاسی بێت و كێشە لە گەڵ شەخسەكان‬ ‫نەبێت‪ ،‬چۆن چارەسەری ئەو وەزعە دەكرێت؟ بەاڵم ئەگەر‬ ‫سەیری جارەكانی رابردوو بكەین‪ ،‬دەبێت ئەوە لەبەرچاو بگرین‬ ‫كە ئەمجارەیان لەگەڵ بوونی دیكتاتۆریەتی مالیكی سەرۆك‬ ‫كۆمار كوردە‪ ،‬لەو كاتەدا رۆلی مام جەالل چی دەبێت؟‬ ‫هەرچەندە بارزانی تەئكید لەسەر ئەوە دەكاتەوە كە‬ ‫هەڵویستی تاڵەبانی لەگەڵ ئەودا لێك نزیكە‪ ،‬بەاڵم تا ئێستا‬ ‫لەسەرەتای سەرهەڵدانی كێشەكانەوە‪ ،‬نازانرێت تاڵەبانی وەك‬ ‫چ كەسێك مامەڵە لەگەڵ رووداوەكان و هەڵوێستەكان دەكات‪،‬‬ ‫ئایا وەك كەسایەتی سەرۆك كۆمار‪ ،‬یان وەك كەسایەتی‬ ‫الیەنێكی عێراقی گرنگ‪ ،‬یان وەك وەك سەركردەیەكی كورد؟‬ ‫ئەمە ئەركی تاڵەبانی قورس دەكات‪ ،‬كاتێكیش ئەو پرسیارانە‬ ‫دەكرێت مانای ئەوە نییە كە گومانم لە كوردایەتی تاڵەبانی‬ ‫هەبێت؟ بەاڵم دیاركردنی هەڵویستیش گرنگە‪ ،‬بۆ ئەوی بزانین‬ ‫چیمان بۆ دەكات‬