pirs 156 web

‫پەرلەمانتارێكی گۆڕان پێشنیار دەكات‬ ‫حكومەتی هەرێم بە رێگەی قاچاغ‬ ‫چەك بكڕێت بۆ رووبەڕووبوونەوی‬ ‫حكومەتی ناوەندی‬ ‫ل‪6‬‬

‫ئەندامێکی سەرکردایەتی یەکێتی‪:‬‬ ‫پشتیوانی لە هەڵوێستەکانی سەرۆکی‬ ‫هەرێم دەکەین و مالیكی دەبێ بڕوات‬

‫‪156‬‬

‫ل‪4‬‬

‫باڵوکراوه‌یه‌کی ئازاده‪ ‌،‬یه‌کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان مانگی دوو جار ده‌ری ده‌کات‪ .‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/6/5‬‬

‫پرس ئامارەكانی هاوسەرگیری و جیابوونەوە لە هەرێم و كەركوك ئاشكرا دەكات‬

‫هەولێر زۆرترین و كەركوك كەمترینە‬

‫بەپێی ئامارێكی فەرمی ئەنجومەنی دادوەری‪ ،‬كە وێنەیەكی‬ ‫دەست هەفتەنتامەی پرس كەوتووە‪ ،‬لە ساڵی ‪ 2011‬ژمارەی‬ ‫ماڕەبڕین و تەاڵق لە شارەكانی كوردستان بە كەركوك و‬ ‫گەرمیانیشەوە بەم شێوەیە‪ ،‬لە هەولێر ژمارەی مارەبڕین‬ ‫(‪)18565‬هەژدە هەزار و پێنجسەد و شەست و پێنج حاڵەت‬ ‫بووە‪ ،‬لە بەرامبەریشدا ژمارەی تەاڵق (‪)1910‬ه��ەزار و نۆ‬ ‫سەد و دە حاڵەت بووە‪ ،‬واتە بەرێژەی لە ‪.%10‬‬ ‫هەورەها لە شاری سلێمانیش ژمارەی مارەبڕین (‪)14642‬‬

‫چواردە هەزار و شەش سەد و چل و دوو حاڵەت بووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ژمارەی تەاڵق(‪ )1339‬هەزار و سێسەد و سی و نۆ حاڵەت‬ ‫بووە‪ ،‬واتە بە رێژەی ‪.%9‬‬ ‫لە شاری دهۆكیش ژمارەی مارەبڕین (‪ )11446‬یانزە هەزار‬ ‫و چوار سەد و چل و شەشە حاڵەت بووە‪ ،‬لە بەرامبەریشدا‬ ‫ژمارەی تەاڵق تەنها (‪)712‬ح��ەوت سەد و دوانزە حاڵەت‬ ‫بووە‪ ،‬واتە بەرێژەی لە ‪.%6‬‬ ‫هەروەها لە كەركوك و گەرمیانیش ژم��ارەی مارەبڕین‬

‫بەشداری گەنجان‪ ،‬لە بۆنە و یادی حزبی كەمی كردووە‬

‫«هۆكارەكەی كەمتەرخەمی حزبە»‬

‫هەر چەندە حزبەكانی كوردستان‪،‬‬ ‫بە عەلمانی و ئیسالمی و كۆن و‬ ‫نوێوە‪ ،‬شانازی بەوەوە دەكەن كە‬ ‫چەند هەزارێك ئەندامیان هەیە‪ ،‬كە‬ ‫رێژەی زۆرینە لەو ئەندامانە گەنجن‪،‬‬ ‫بە هەر دوو رەگەزی «نێر و مێ»‬ ‫وە‪ .‬بەاڵم وەك تێبینی دەكرێ ساڵ‬ ‫بەساڵ بەشداری گەنجان و الوان‬ ‫لە چاالكی حزبی و بۆنە و یادی‬ ‫حزبی‪ ،‬تەنانەت حزبەكەی خۆشیاندا‬ ‫رووی لە كەمیكرووە و رێژەیەكی‬ ‫كەم ئامادەی ئەو چاالكی و بۆنە‬ ‫حزبییە دەبن‪.‬‬ ‫بەشێك لە توێژەران و چاالكوانانی‬ ‫كۆمەڵی مەدەنی‪ ،‬ئەمە بۆ وشیاری‬ ‫الوان و جۆرێك لە رەخنە گرتن لە‬ ‫حزب بە هۆی پەراوێزخستینانەوە‪،‬‬ ‫دەگەڕێننەوە‪.‬‬

‫ل‪11‬‬

‫(‪ )5828‬حاڵەت ب��ووە‪ ،‬رێ��ژەی تەاڵقیش تەنها (‪)555‬‬ ‫حاڵەت بووە‪ ،‬واتە بەرێژەی لە ‪.%9‬‬ ‫كۆی گشتی ژمارەی مارەبڕین دەكاتە (‪ )50461‬چەنجا‬ ‫هەزار و چوار سەد و شەست و یەك حاڵەت‪ ،‬واتە رۆژانە‬ ‫زیتر لە (‪ )138‬سەد و سی و هەشت حاڵەتی زەواج هەبووە‪،‬‬ ‫ژمارەی تەاڵقیش دەكاتە (‪ )4516‬چوار هەزار و پێنجسەد‬ ‫و شانزە حاڵەت‪ ،‬واتە رۆژانە زێتر لە (‪ )12‬دوانزە حاڵەت‬ ‫هەبووە‪،‬واتە بەرێژەی نزیكەی‪.%9‬‬

‫دیسكۆیەكانی توركیا و‬ ‫سوریا و لوبنان‬ ‫و گەیشتنی الوانی کورد‬ ‫بە ئافرەت‬

‫ل‪10‬‬

‫‪2‬‬

‫ژماره‌ ‪156‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫‪2012/06/05‬‬

‫هەڵوێستی ئۆپۆزسیۆنی كوردستان لەبارەی الدانی مالیكییەوە‬ ‫«كۆمەڵ و یەكگرتوو واژوویان كرد‪،‬بزوتنەوەی گۆڕان بێهەڵوێستە»‬

‫ئامادەكردن‪ :‬پرس‬

‫لێسەندنەوەی متمانە لەنوری مالیكی و هەڵوەشانەوەی‬ ‫حكومەتەكەی نزیكبۆتەوە‪ ،‬الیەنە سیاسییەكان بەكورد و‬ ‫سووننە و بە شێك لە شیعییەكان‪ ،‬هەوڵەكانیان چڕكردۆتەوە‬ ‫بۆ وەرگرتنەوەی متمانە لەنوری مالیكی‪ ،‬لەپێناو رێگرتن‬ ‫لەدروستبوونی ت��اك��ڕەوی و دووب���ارە سەرهەڵنە دان��ەوەی‬ ‫دیكتاتۆرییەت لەعێراق‪.‬‬ ‫لەكوردستانیش الیەنە سیاسییەكان پاڵپشتی هەوڵ‬ ‫وهەڵوێستە كانی سەرۆكی هەرێم دەك��ەن‪ ،‬ئ��ەوەی جێی‬ ‫رەخنەو تێبینی بوو بێدەنگی سێ حزبەكەی ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫كوردستان بوو‪ ،‬بەپێی زانیارییەكان‪ ،‬رۆژی ‪ 2012\5\30‬هەردوو‬ ‫فراكسیۆنی كۆمەڵ ویەكگرتووی ئیسالمی لەپەرلەمانی عێراق‪،‬‬ ‫لە چوارچێوەی هاوپەیمانی كوردستانی واژوویانكردووە بۆ‬ ‫لێسەندنەوەی متمانە لەمالیكی و پاڵپشتی هەوڵەكانی سەرۆكی‬ ‫هەرێم‪ ،‬بەاڵم فراكسیۆنی بزوتنەوەی گۆڕان بێهەڵوێست ماوەتەوە‬ ‫و هیچ كام لەپەرلەمانتاران و سەركردەكانی بزوتنەوەكەش‬ ‫ئامادەنین روونكردنەوەی پێویستو روون لەوبارەوە بدەنە‬ ‫دەزگاكانی راگەیاندن‪.‬‬ ‫ئوسامە جەمیل‪ ،‬ئەندامی نوێنەرانی عێراق لەسەر لیستی‬ ‫یەكگرتووی ئیسالمی كوردستان‪ ،‬ئەوەی بۆپرس ئاشكراكرد كە‬ ‫فراكسیۆنی كۆمەڵ ویەكگرتووی ئیسالمی‪ ،‬هەر ‪ 6‬ئەندامەكەیان‪،‬‬ ‫رۆژی ‪ 2012\5\30‬واژوویان كردووە و واژووەكانیان ناردووە بۆ‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێم بۆئەوەی رەوانەی سەرۆكایەتی كۆماری‬ ‫بكرێت‪ ،‬كەمتمانە لە نوری مالیكی وەربگیرێتەوە‪ .‬ئەوەشی‬ ‫روون��ك��ردەوە» ئەمە بەپرسورای حزبەكانمان ب��ووە‪ ،‬واتە‬ ‫بڕیاڕێكی حزبی بووە»‪.‬‬ ‫ناوبرا و هۆكاری واژووك��ردن و پاڵپشتیان بۆهەوڵەكانی‬ ‫سەرۆكی هەرێم روونكردەوە ووتی «لەسەر ئەوبنەمایە واژوومان‬ ‫كردووە كە مالیكی دەیەوێ بەرە و تاكڕەوی بڕوات و سەدام‬ ‫حوسێنێكی تر لە عێراق دروستببێتە وە و هەرخۆی ودەوڵەتی‬ ‫یاسا و حزبی دەعوە دەست بەسەر عێراق دابگرن و پرسی‬ ‫كەس نەكەن‪ .‬بۆ ئەوەی جارێكی تر دیكتاتۆرییەتی لەعێراق‬ ‫سەر هەڵنەداتەوە‪،‬كورد و سووننە و زۆرینەی شیعە رێكەوتن‬ ‫لەسەرئەوەی كەئەو پیاوە بگۆڕدرێت»‪.‬‬ ‫س��ەب��ارەت بەوكەسەشی كە جێی مالیكی دەگرێتەوە‪،‬‬ ‫پەرلەمانتارەكە وتی «ئەوەی دێتە جێگەی مالیكی‪ ،‬دەبێ‬ ‫پابەندی دەستوور بێت و حكومەتی هاوبەشی نیشتمانی‬ ‫پێكبهێنێت و پ��ەی��ڕەوی دیموكراسی بكات و دەس��ەاڵت‬ ‫قۆرخنەكات و مافی الیەنەكانی ترنەخوات»‪.‬‬ ‫هەفتەنامەی پرس پێوەندیكرد بە چەند پەرلەمانتار و‬ ‫هەڵسووراوێكی بزوتنەوەی گۆڕانەوە‪ ،‬بەاڵم ئامادەنەبوون‬ ‫لەو بارەوە لێدوان بدەن بەپاساوی ئەوەی گوایە لە سەرزاری‬ ‫وتەبێژی بزوتنەوەی گۆڕانەوە روونكردنەوە دراوە‪ ،‬كە تا ئێستا‬ ‫فراكسیۆنی گۆڕان بۆ لێسەندنەوەی متمانە لە نوری مالیكی‬ ‫هیچ بڕیارێكی نەداوه و لەكاتی خۆیدا بڕیاری یەكالكەرەوه‬ ‫دەدات‪ .‬دكتۆر شاهۆ سەعید ئەوەشی وتووە‪ :‬بەحوكمی ئەوەی‬ ‫نە لە حكومەتی هەرێم و نە لەحكومەتی ناوەندی بەشدار‬ ‫نین و نە ئاگاداری كۆبوونەوەكانن‪ ،‬هەربۆیە چاودێری ووردی‬ ‫بارودۆخەكه دەكەن ولەكاتی خۆیدا بڕیاری یەكالكەرەوه دەدەن‪.‬‬ ‫عارف تەیفور‪ ،‬جێگری سەرۆكی ئەنجوومەنی نوێنەرانی‬ ‫عێراق‪ ،‬سەبارەت بەیەك دەنگی الیەنه كوردیەكان لەسەر‬ ‫مەسەلەی س��ەن��دن��ەوەی متمانه لەمالكی رایگەیاندووە‬ ‫«ئ��ەگ��ەر سەركردایەتیەكان ك��ۆدەن��گ ب��ن بەدڵنیاییەوه‬ ‫پەرلەمانتارەكانیشیان كۆدەنگ دەبن‪ ،‬بەاڵم ئەوەی كه تا‬ ‫ئێستا دیار نیه هەڵوێستی فراكسیۆنی گۆڕانه و بەتەواوەتی‬ ‫هەڵوێستی خۆی ڕووننەكردۆتەوه كه ئایا لەگەڵ لێسەندنەوەی‬ ‫متمانەیه له مالیكیدان یان نا‪ ،‬بەمەش بۆتە جێگای نیگەرانی‬

‫پەرلەمانتارێكی یەكگرتووی‬ ‫ئیسالمی‪ :‬لەسەر ئەوبنەمایە‬ ‫واژوومانكردووە كە مالیكی‬ ‫دەیەوێ بەرەوتاكڕەوی بڕوات و‬ ‫سەدام حوسێنێكی تر لە عێراق‬ ‫دروستببێتەوە‬ ‫مامۆستایەكی زانكۆ‪ :‬پێویستە كورد‬ ‫یەك دەنگ ویەك هەڵوێست بێت‬ ‫لەهەمبەر پێشهات ولێكەوتەكان‬ ‫عارف تەیفور‪ :‬تائێستا فراكسیۆنی‬ ‫گۆڕان هەڵوێستی خۆی‬ ‫ڕووننەكردۆتەوه كه ئایا لەگەڵ‬ ‫لێسەندنەوەی متمانەیه له مالیكی‬ ‫یاننا‪ ،‬بەمەش بۆتە جێگای نیگەرانی‬ ‫الیەنەكوردییەكان‬ ‫الیەنەكوردییەكان»‪.‬‬ ‫س��ەب��ارەت ب��ەم بێ هەڵوێستییەی فراكسیۆنی گ��ۆڕان‪،‬‬ ‫ئوسامە جەمیل پەرلەمانتارەكەی یەكگرتووی ئیسالمی وتی‬ ‫«فراكسیۆنی بزوتنەوەی گۆڕان دەڵێن‪ :‬ئەگەر سەندنەوەی‬ ‫متمانە لەنوری مالیكی‪ ،‬لە سەر ‪ 8‬دەنگەكەی ئەوان بوەستێ‪،‬‬ ‫ئەوا ئامادەن واژووی بكەن»‪.‬‬ ‫شـوان رابـەر‪ ،‬ئەندامی سەركردایەتی كۆمەڵی ئیسالمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬دەنگدانی فراكسیۆنەكەیان بۆ لێسەندنەوەی متمانە‬ ‫لەنوری مالیكی‪ ،‬دەخاتە قاڵبی یەك هەڵوێستی كوردەوە و‬ ‫دەڵێت «ئێمە لەگەڵ بەرژەوەندی كورد و گۆڕانكاری ئیجابین‪.‬‬ ‫بۆیە پەرلەمانتارانمان لەزمنی هاوپەیمانی كوردستانی‬ ‫بڕیاریانداوە بۆ وەرگرتنەوەی متمانە لە مالیكی»‪.‬‬

‫هەرچەندە بەبڕوای ئەندامەكەی سەركردایەتی كۆمەڵی‬ ‫ئیسالمی‪ ،‬الدانی مالیكی شتێكی ئاسان نییە‪ ،‬لەبەرئەوەی بە‬ ‫یاساو بەتەوافوق هاتۆتە سەركار و‪ ،‬دەسەاڵتیكی باشی هەیەو‪،‬‬ ‫تا ئێستایش ئەمریكا و ئێران و چەندان الیەن لەگەڵ الدانی‬ ‫دانین‪ .‬ئەوەشی وت «تەییاری سەدر لەبەر بەرژەوەندی خۆی‬ ‫فشار لەمالیكی ئەكات‪ ،‬وەك جۆرێك لەپاشگەزبوونەوە داوای‬ ‫ریفراندۆمی گشتی ئەكات‪ ،‬الیەنە شیعەكان لەسەر بەرژەوەندی‬ ‫شیعەكۆكن‪ ،‬ئەگەر سەدر لەوگۆڕانكارییە بەهرەمەند نەبێ‬ ‫ئەوە ناكات‪،‬تا ئێستا لەعێراق مجلسول ئەعالو لەكوردستانیش‬ ‫یەكێتی‪ ،‬سەد لەسەد لەگەڵ الدانی مالیكی نین»‪.‬‬ ‫ئەوەشی خستە رووك��ە «بەشێكی زۆری الدان��ی مالیكی‬ ‫پەیوەستە بە جەالل تاڵەبانییەوە‪ ،‬سەرۆك كۆماری عێراق‪،‬‬ ‫ئەویش تا ئێستا قەناعەتی بەوە نەهاتووە‪ ،‬مەگەر بزانێ‬ ‫ئەمریكا و ئێرانیش رازین‪ ،‬لەوانەشە هەندێ لەئەندامان لەكاتی‬ ‫دەنگدان متمانەی لێ نەسەننەوە»‪.‬‬ ‫راشی دەگەیەنێت لەعێڕاق زەمانەت نیە‪ ،‬ئەوەی دێتە سەر‬ ‫كار لەمالیكی باشتربێ‪ .‬بۆیە سیاسەت بەرژەوەندییە و ئەمانی‬ ‫نییە‪ .‬پێویستە مالیكی لەسەر بنەمای یاسا و تەوافوق و‬ ‫زەمانەتی پاراستنی بەرژەوەندییەبااڵكانی كورد بگۆردرێت ‪.‬‬ ‫سەبارەت بەیەك هەڵوێستی كورد بەتایبەتی سێ حزبەكەی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن لەبارەی لێسەندنەوەی متمانە لەنوری مالیكی‪،‬‬ ‫ئەمین ف��ەرەج‪ ،‬مامۆستای زانستە سیاسییەكان لەزانكۆی‬ ‫سەالحەدین‪ ،‬دەڵێت «ئەگەر بڕیاردرا بەلێسەندنەوەی متمانە‬ ‫لەنوری مالیكی‪ ،‬لەبنەڕەتدا واباشترە كورد یەك هەڵوێستی‬ ‫هەبێت لەسەر ئەوبابەتە چ بەالدان یان مانەوەی مالیكی»‪.‬‬ ‫لەبارەی بێهەڵوێستی گۆڕانەوە‪ ،‬مامۆستاكەی زانكۆ دەڵێت‬ ‫«پێویستە كورد لەسەر ئەوپرسە یەك دەنگبێت‪ ،‬دەشكرێ‬ ‫ل��ەورووەوە قسە لەگەڵ فراكسیۆنی گۆڕان بكرێت بۆئەوەی‬ ‫بزانرێ پاساوی چییە كە هەتائێستا لەسەر ئەو پرسەرای‬ ‫كۆتایی و هەڵوێستی خۆی رانەگەیاندووە‪ .‬پێویستەگوێی لێ‬ ‫بگیرێت و راكانی تاوتوێ بكرێن‪ .‬بۆئەوەی كورد بەرامبەر‬ ‫بەسیناریۆكانی داهاتووی عێراق یەكدەنگ و یەك هەڵوێست‬ ‫بێت»‪.‬‬ ‫لەكۆتاییدا ئەمین فەرەج‪ ،‬مامۆستای زانستە سیاسییەكان‬ ‫لەزانكۆی سەالحەدین‪ ،‬ئەوەشی وت «هەرچەندە ئەومەسەلەیە‬ ‫وائاسان نییە و بەواژووكۆكردنەوەیەك كۆتایی نایەت‪ ،‬بەڵكو‬ ‫چەندقۆناغێكی یاسایی و سیاسیی پێویستە‪ ،‬كەنازانرێ‬ ‫لێكەوتەكانی البردنی چیدەبن‪،.‬بۆیە پێویستە كورد یەكدەنگ و‬ ‫یەك هەڵوێستبێت لەهەمبەر پێشهات ولێكەوتەكان»‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ژمار ‌ه ‪156‬‬

‫‪2012/06/05‬‬

‫‪3‬‬

‫«سەردانەكەی سەرۆكایەتی هەرێم بۆ الی ئۆپۆزیسیۆن‪ ،‬بۆ یەكهەڵوێستی‬ ‫حزبە كوردییەكان هەنگاوێكی باشە»‬ ‫كارێكی باش وەسف دەكات‪ ،‬هەروەك خۆی بۆ پرس باسی‬ ‫لێوەدەكات و دەڵێت «پێموایە ئەوە هەنگاوێكی زۆرباشە‪،‬‬ ‫چونكە پێویستە لە پرسە نیشتیمانی و نەتەوەییەكان‬ ‫كورد یەك هەڵوێستی هەبێت لە نێوان دەسەاڵت و‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن‪ ،‬ئەوەش لە رێگەی ئەوەوە دەبێت‬ ‫كە لە رێگەی ئەو سەردانانەوە پرس و ڕا‬ ‫بگۆڕنەوە‪ ،‬ئەمە هەنگاوێكی زۆرگرنگە‬ ‫بۆ یەكدەنگی گەلی كورد بۆ ئەوەی‬ ‫رووب����ەرووی قەیرانە سیاسیەكان‬ ‫بببنەوە»‪.‬‬

‫راپۆرت‪ :‬پرس‬

‫دوای هەر كۆبونەوەیەكی سەرۆكی هەرێم لەگەڵ الیەنە‬ ‫سیاسیەكانی عێراق بە مەبەستی چارەسەركردنی‬ ‫ق��ەی��ران��ە س��ی��اس��ی��ەك��ان‪ ،‬س��ەرۆك��ی دی��وان��ی‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان دكتۆر فواد‬ ‫حوسێن‪ ،‬بە مەبەستی گەیاندنی ناوەڕۆكی‬ ‫كۆبونەوەكان سەردانی سەركردەی هەر‬ ‫سێ حزبی ئۆپۆزیسیۆن( گ��ۆڕان‪،‬‬ ‫ك��ۆم��ەڵ‪ ،‬ی��ەك��گ��رت��وو)‪ ،‬دەك���ات‪،‬‬ ‫هەروەها ناوەڕۆكی كۆبونەكانیان‬ ‫ب��ۆ ش��ی��دەك��ات��ەوە‪ ،‬ل��ە هەمان‬ ‫ك��ات��ی��ش��دا ت��ێ��ڕوان��ی��ن��ی ئ���ەوان‬ ‫بەرامبەر كێشەكان بە گرنگ‬ ‫زانراوە‪ .‬بەبۆچونی چاودێران و‬ ‫حزبە ئۆپۆزیسیۆنەكان مەبەست‬ ‫لەو سەردانەی سەرۆكی دیوانی‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێم‪ ،‬بایەخدانە بە‬ ‫بەرەی ئۆپۆزیسیۆنی و زیاتریش‬ ‫ب��ۆ یەكدەنگی و یەكهەڵوێستی‬ ‫حزبە كوردییەكانە ب��ەرام��ب��ەر بە‬ ‫حكومەتەكەی مالیكی‪ .‬چاودێرێكی‬ ‫سیاسی بۆ پرس دەڵێت «ئەو سەردانانە‬ ‫زیاتر بۆ خۆشەویستی و متمانە دروستكردنە‬ ‫لە نێوان هەردووال»‪.‬‬ ‫كۆمەڵی ئیسالمی‪ :‬بەهۆی ئ��ەو س��ەردان��ەوە ملمالنێیە‬ ‫ناوخۆییەكان كاڵبۆتەوە‬ ‫لە چەند رۆژی رابردوو دكتۆر فواد حوسێن سەرۆكی دیوانی‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێم‪ ،‬سەردانی ئەمیری كۆمەڵی ئیسالمی كرد‪،‬‬ ‫ناوەڕۆكی كۆبونەوەكانی الیەنە سیاسیەكانی بۆ ئەمیری‬ ‫كۆمەڵ روونكردەوە‪ .‬تۆفیق كەریم‪ ،‬ئەندامی سەركردایەتی‬ ‫كۆمەڵی ئیسالمی لەبارەی گرنگی ئەو سەردانەوە بۆ پرس‬ ‫وتی «ئەو سەدرانە زیاتر بۆ پرس و راوێژكردنە دەربارەی‬ ‫قەیرانە سیاسیەكان كە لە ئاستی عێراق هەیە‪ ،‬بە تایبەتی‬ ‫ئەو پشكەی كە بەر هەرێمی كوردستان كەوتووە»‪.‬ئەوەشی‬ ‫وت «ئ��ەو سەردانانە بەدەرنییە لە نزیكبونەوەی الیەنە‬ ‫سیاسیەكان‪ ،‬چونكە هەر خودی هاتوچۆیەكە و گفتوگۆكردن‬ ‫لەسەر مەسەلەكە جۆرێك لە لێكتێگەیشتنی دروستكردووە‪،‬‬ ‫ئەوەتا دەبینین ملمالنێیە ناوخۆییەكان كاڵبۆتەوە‪ ،‬ئەمەیش‬ ‫بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە كە الیەنە سیاسیەكان بڕیارییانداوە‬ ‫لەسەر مەسەلە نیشتیمانیەكان یەك دەنگبن»‪.‬‬ ‫لە بەشێكی ت��ری قسەكانیدا تۆفیق ك��ەری��م‪ ،‬وتیشی‬ ‫«ئەوەش بەو مانایە ناێیت كە لەسەر ئاستی كوردستاندا یەك‬ ‫دەنگبین‪ ،‬یاخود كێشە لە نێوانیاندا دروست نەبێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێستا تاڕادەیەك ئەوە بەالوە نراوە و بەرژەوەندی نەتەوەیی‬ ‫بە پێش بەرژەوەندی حزبی كەوتوە»‪.‬‬ ‫ه��ەروەه��ا ل��ە كۆتایی قسەكانیشدا ن��اوب��راو جەختی‬ ‫لەوەكردەوە كە سەرۆكایەتی هەرێم گەیشتۆتە ئەو قەناعەتەی‬ ‫كە قەیرانەكانی عێراق لە پێشتر گەورەترە و دەسەاڵتیش بە‬ ‫تەنیا پێی چارەسەر نابێت‪ ،‬بەڵكو پێویستی بە كۆدەنگیەكی‬ ‫هەموو كوردە‪ ،‬هەروەها نابێت ئەوەش لە یاد بكەین‪ ،‬كە لە‬ ‫بەغدا هەوڵدراوە كورد بكەنە دوو پارچەوە‪ ،‬بۆیە سەرۆكایەتی‬ ‫هەرێمیش دركی بەو مەسەلەیە كردووە و بە گرنگی زانیوە‬ ‫سەردانی الیەنە سیاسیەكان بكات‪.‬‬

‫بزوتنەوەی گۆران‪ :‬گرنگ نییە‬ ‫ئایا راوێژمان پێدەكرێت یاخود‬ ‫فەرامۆش دەكرێین‬ ‫مەحەمەد تۆفیق‪ ،‬بەرپرسی‬ ‫پ��ێ��وەن��دی��ی��ەك��ان��ی دەرەوەی‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان‪ ،‬ئەو سەردانانەی‬ ‫س��ەرۆك��ای��ەت��ی ه��ەرێ��م ب��ە زیاتر‬ ‫لێك ن��زی��ك��ب��ون��ەوەی دەس����ەاڵت و‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن دانانێت و دەڵێت «ئەو‬ ‫سەردانە بۆ لێك نزیك بونەوە نییە‪،‬‬ ‫بەڵكو ئ��اگ��ادارب��وون��ی ئۆپۆزیسیۆنە لە‬ ‫كۆبونەوەكانی سەرۆكایەتی هەرێم»‪.‬‬ ‫ناوبراو لە بایەخی سەردانەكانی كەم كردووە و‬ ‫دەڵێت «گرنگ نییە ئایا فەرامۆش دەكرێین یاخود نا‪،‬‬ ‫وەفد دەنێرن یاخود نا‪ ،‬ئەوەش بە دەست ئۆپۆزیسیۆنە كە‬ ‫ئایا دەچێتە بازنەی پرس و راوێژپێكردنەوە یاخود نا»‪.‬‬ ‫یەكگرتووی ئیسالمی‪ :‬سەردانەكانی سەرۆكایەتی هەرێم‪،‬‬ ‫بۆ یەك دەنگی و یەك هەڵوێستی گەلی كوردە‬ ‫سەاڵحەدین بابەكر‪ ،‬یاریدەدەری ئەمینداری یەكگرتووی‬ ‫ئیسالمی كوردستان‪ ،‬ئەو هەنگاوەی سەرۆكایەتی هەرێم بە‬

‫ئەندامێكی سەركردایەتی كۆمەڵ‪:‬‬ ‫ئەو سەردانانە جۆرێك لە‬ ‫لێكتێگەیشتنی دروستكردووە‬ ‫یاریدەدەری ئەمنیداری گشتی‬ ‫یەكگرتوو‪ :‬پێویستە لە پرسە‬ ‫نیشتیمانی و نەتەوەییەكان یەك‬ ‫هەڵوێستی هەبێت لە نێوان‬ ‫دەسەاڵت و ئۆپۆزسیۆن‬ ‫هەڵسوڕاوێكی بزوتنەوەی گۆڕان‪:‬‬ ‫ئەو سەردانە بۆ لێكنزیكبونەوەی‬ ‫دەسەاڵت و ئۆپۆزیسیۆن نییە‬ ‫چاودێرێكی سیاسی‪ :‬پێشبینی دەكەم‬ ‫لە رێگەی ئەو سەردانانەوە پانتایی‬ ‫ئەو كێشانەی لە نێوانیاندا هەیە‬ ‫تەسكتر ببێتەوە‬

‫چاودێرێكی سیاسی‪ :‬ئەو سەردانانە متمانە و خۆشەویستی‬ ‫لە نێوان دەسەاڵت و ئۆپۆزیسیۆن دروست دەكات‬ ‫بە بۆچونی دكتۆر محمد بازیانی‪ ،‬چاودێری سیاسی‪ ،‬ئەو‬ ‫سەردانانە متمانە و خۆشەویستی لە نێوان دەس��ەاڵت و‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن دروست دەكات‪ ،‬ئەو دەڵێت «بەدیدی من ئەو‬ ‫سەردانانە لە ئێستادا زۆر گرنگە‪ ،‬چونكە پرسی نەتەوەیی‬ ‫كورد ئەمرۆ مەترسی لەسەرە‪ ،‬ئومێد دەك��ەم سەردانێك‬ ‫بێت راوێژ بە یەكتر بكرێت و پرۆتۆكۆڵی بێت نەوەك تەنها‬ ‫سەردانێكی موجامەلە بێت»‪.‬‬ ‫بازیانی وتیشی «ئێستا دەسەاڵت و ئۆپۆزیسیۆن كامڵ‬ ‫بوونە‪ ،‬چونكە هەست بەو بەرپرسیارەتییە دەكەن كە لە‬ ‫ئەگەری سەرهەڵدانەوەی دیكاتۆرێكی تر لە عێراق پێویستە‬ ‫یەك هەڵوێست بن‪ ،‬هاوكات سەرۆكی هەرێم‪ ،‬تەنها سەرۆكی‬ ‫الیەنێك نیە‪ ،‬بەڵكو سەرۆكی هەموو الیەنەكان و خەڵكی‬ ‫كوردستانە بۆیە دەبێت ئەو هەڵوێستە لەالیەن ئەوەوە بێت‪،‬‬ ‫كە پرس و راوێژ بە سەركردەكانی تریش بكات»‪.‬‬ ‫ئەوەیشی وت «پێشبینی دەكەم لە رێگەی ئەو سەردانانەوە‬ ‫پانتایی ئەو كێشانەی لە نێوانیاندا هەیە تەسكتر دەبێتەوە»‪.‬‬ ‫وتەبێژی سەرۆكایەتی هەرێم‪ :‬بونی یەك دەنگی و یەك‬ ‫رەنگی بەهێزمان دەكات‬ ‫دكتۆر ئومێد سەباح‪ ،‬وتەبێژی سەرۆكایەتی هەرێم‪،‬‬ ‫ل��ەم ب��ارەی��ەوە بۆ پ��رس وت��ی «ل��ەس��ەرەت��ای دروستبونی‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنەوە پرس و راوێژكردن هەر هەبووە‪ ،‬هەروەها‬ ‫لەسەر مەسەلەی پرسە چارەنوسسازەكانیش بێگومان دەبێت‬ ‫هەماهەنگی لە نێوان هەر دووال هەبێت‪ ،‬ئەمەش بە ویستی‬ ‫هەردووالیە‪ ،‬چونكە هەردووكیان لە ئاستی بەرپرسیارێتیدان‪،‬‬ ‫بوونی یەكدەنگی و یەكرەنگی بەهێزمان دەكات»‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫ژماره‌ ‪156‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫‪2012/06/05‬‬

‫ئاال تاڵەبانی‪ ،‬ئەندامی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق‪:‬‬

‫پشتیوانی لە هەڵوێستەکانی سەرۆکی هەرێم‬ ‫دەکەین و مالیكی دەبێ بڕوات‬ ‫دیمانە‪ :‬پرس‬

‫ئەندامێكی سەركردایەتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان‪،‬‬ ‫پشتگیری لە هەڵوێستەكانی سەرۆك بارزانی دەكات و روونی‬ ‫دەكاتەوە سەرۆكی هەرێم بەحوكمی وەزیفەكەی خۆی وەك نوێنەری‬ ‫خەڵكی كوردستان‪ ،‬هەموو مافێكی هەیە كەوا رێكکەوتننامە ئیمزا‬ ‫بكات و قسە بكات لەسەر تاكڕەوی مالیكی و توندیش بنوێنێت‬ ‫لە بەرامبەر ئەو هەموو كارە نابەجێیانەی كە حكومەتی عێراقی‬ ‫بەرامبەر هەرێمی كوردستان ئەیكات‪.‬‬ ‫ئاال تاڵەبانی‪ ،‬ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان‬ ‫و ئەندامی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق‪ ،‬ئەوەشی بە پرس راگەیاند‬ ‫ئەگەر الیەنە سیاسیەكان رێككەون‪ ،‬ئەوا البردنی مالیكی زۆر گرنگە‬ ‫بۆ پاراستنی پرۆسەی دیموكراتی عێراق و رێگرتن لە تاكڕەوی و‬ ‫دیكتاتۆرییەت لە عێراق‪.‬‬ ‫بە دڵنیاییەوە ئەوەشی وت «مالیكی دەبێت بڕوات»‪.‬‬ ‫پ‪ :‬بە گشتی ئێستا رەوشی سیاسیی عێراق چۆن ئەبینی؟‬ ‫و‪ :‬رەوشی عێراق لە ئێستادا خراپە‪ ،‬چونكە مەسەلەی سەندنەوەی‬ ‫متمانە لە مالیكی كێشەی نێوان كوتلە سیاسیەكان نییە‪ ،‬ئەمرۆ‬ ‫ترسێك هەیە كە عێراق بەرەو دیكتاتۆریەت بروات‪ .‬ئێمە ئەم هەموو‬ ‫ساڵەی خەبات بۆ البردنی دیكتاتۆرییەت و تاكڕەوی بۆ ئەوەی‬ ‫عێراق ببێتە عێراقێكی فرەیی و هەموو كەسێك مافی بەشداری‬ ‫كردنی لە دەوڵەت و بڕیاردان هەبێت‪ ،‬ئەمرۆ جارێكی تر خەڵكانێك‬ ‫ئەگەڕێنەوە بۆ یەك حزبی و یەك كەسی بااڵ دەست‪ ،‬ئەوەیش لە‬ ‫خودی مالیكی و دەوڵەتی یاسادا بەدەردەكەوێت‪ ،‬بۆیە ترس لە‬ ‫گەڕانەوی دیكتاتۆرییەت زۆرە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬مادام وایە‪ ،‬بۆچی یەكێتی بەرامبەر بە مالیكی هەڵویستی‬ ‫نەرمترە وەك لە پارتی؟‬ ‫و‪ :‬من ناوی نانێم هەڵوێستی جیاواز‪ ،‬هەر دووال یەكهەڵوێستن‪،‬‬ ‫هاوپەیمانی كوردستانی ی��ەك هاوپەیمانییە‪ ،‬رێكەوتنمان‬ ‫هەیە كە هیچ ئەندامێكی هاوپەیمانی كوردستانی لە بەرنامە و‬ ‫ستراتیجییەهاوپەیمانێتییەكەی نەچێتە دەرەوە‪.‬‬ ‫رەنگە میدیاكان و خەڵك پێیانوابێت جیاوازی هەڵوێستە‪ ،‬بەس‬ ‫بە حوكمی ئەوەی جەنابی سەرۆك كۆماری عێراق كە سكرتێری‬ ‫یەكێتی نیشیمانی كوردستانیشە‪ ،‬وەك پۆست و پێگەكەی لە بەغدا‬ ‫كار ئەكات‪ ،‬نەبۆتە بەشێك لە كێشەكان كە ئیستا لە عێراق هەیە‪،‬‬ ‫چونكە لە عێراق ئەبێ كەسێك هەبێت سەرپەرشتی ئەم كێشانە‬ ‫بكات و بتوانێ الیەنەكان هەمووی كۆ بكاتەوە‪.‬‬ ‫ئەگەر سەرۆكی كۆمار بچێتە ناو ئەم كێشانەی كە هەیە‬ ‫ئەوسا هیچ الیەنێك بێالیەن نامێنێتەوە‪ ،‬پرۆسەكەش هەمووی‬ ‫لێك هەڵئەوەشێتەوە و قەزیەكە ترسناك ئەبێت و لە قەزییەی‬ ‫سەندنەوەی متمانە لە مالیكی دەرئەچێت‪.‬‬ ‫سەرۆكی هەرێم بەحوكمی وەزیفەكەی خۆی وەك نوێنەری‬ ‫خەڵكی كوردستان‪ ،‬هەموو مافێكی هەیە كەوا رێكەتننامە ئیمزا‬ ‫بكات و قسە بكات لەسەر تاكڕەوی مالیكی و توندیش بنوێنێت‬ ‫لە بەرامبەر ئەو هەموو كارە نابەجێیانەی كە حكومەتی عێراقی‬ ‫بەرامبەر هەرێمی كوردستان ئەیكات‪.‬‬

‫پ‪ :‬پێت وایە متمانە لە مالیكی دەسێنرێتەوە؟‬ ‫و‪ :‬ئەوە پەیوەندی بە گشت الیەنە سیاسیەكانەوە هەیە‪ .‬دەبێ‬ ‫الیەنەكان رێككەون لە سەر ئەوەی كە دەبێت ئەم پیاوە بمێنێت‬ ‫یان نەمێنێت‪ .‬ئەگەر الیەنە سیاسیەكان رێككەون البردنی مالیكی‬ ‫زۆر گرنگە بۆ پاراستنی پرۆسەی دیموكراتی عێراق و رێگرتن لە‬ ‫تاكڕەوی و دیكتاتۆرییەت لە عێراق‪ ،‬بە دڵنیاییەوە مالیكی دەبێت‬ ‫بروات‪.‬‬ ‫پ‪ :‬سەرۆكی هەرێم ئێوەی ئەندام پەرلەمان بە كەمتەرخەم‬ ‫ئەزانێ كە نوری مالیكی ئەم هەموو دەسەاڵتەی بە خۆی داوە‪،‬‬ ‫لێكدانەوەی تۆ چییە؟‬ ‫و‪ :‬ئەو دەسەاڵتانەی مالیكی پەیوەندی بە پەرلەمانتارانەوە نیە‬ ‫چونكە دەسەاڵتەكان دوو بەشن‪ ،‬بەشێكیان لە دەستوری عێراقدا‬ ‫هاتووە‪ ،‬واتە دەستور ئەو دەسەاڵتەی داوە بە سەرۆك وەزیرانی‬ ‫عێراق‪.‬‬ ‫بەشێكی تریان ئەوەیە كە ئەمرۆ نوری مالیكی سەرۆك وەزیرانی‬ ‫عێراق بە وەكالەت كۆمەڵێك موئەسەساتی گرنگ بەڕێوەئەبات‪،‬‬ ‫ئەوەش نەتیجەی جێبەجێ نەكردنی رێكەوتنامەی هەولێرە‪ ،‬تایبەت‬ ‫دەست نیشان نەكردنی وەزیر بۆ وەزارەتەكانی ناخۆ و بەرگری‪ ،‬كە‬ ‫بە وەكالەت نوری مالیكی ئەم وەزارەتانە هەمووی ئیدارە ئەكات‪،‬‬ ‫جگە لەوەی دەستور مەجالی داوە كەخۆی سەرۆكی گشتی هەموو‬ ‫هێزە چەكدارەكانی عێراق بێت و سەرپەرشتی دەزگاكانی تیرۆرو و‬ ‫ئەوانی تریش ئەكات‪ ،‬بە هۆی ئەم هەموو دەزگایە و دەسەاڵتانەی‬ ‫كە دەستور پێیداوە‪ ،‬دەسەاڵتیكی زۆری هەیە ‪.‬‬ ‫پ‪ :‬دوا پرسیارم ئەوەیە‪ ،‬ئەو رەخنەیە لە ئەندام پەرلەمانە‬ ‫كوردەكانی بەغدا ئەگیرێت كە لە نێوان خۆیاندا یەكگرتوو نین‬ ‫لەسەر كێشە و پرسە نەتەوەییەكان‪ ،‬رای تۆ لەم بارەوە چییە؟‬ ‫و‪ :‬من نازانم ئەو قسەیە لە كوێوە سەرچاوەی گرتووە‪ .‬دەكرێت‬

‫*لە یادی رۆژی جیهانی مندااڵن بەرنامەی یەكێك لە‬ ‫كەناڵەكان پێشكەشكارەكەی سمێڵی بەقەد یەك دەسكە‬ ‫كەورە دەبوو‪ ،‬لە منداڵێكی پرسی پێشانگاكەت بینی‪ ،‬گوتی‬ ‫نەخێر‪ ،‬گوتی رات چی بوو لەسەری؟‬ ‫(پرۆفێشناڵی دەبێ وا بێت)‬ ‫*برادەرێك سیم كارتێكی ئاسیا سێڵی كڕیوە‪ ،‬گوتی ‪10‬‬ ‫هەزار وەحدەی تێدا بوو‪ ،‬بەیانی سەیریم كرد هیچی تێدا‬ ‫نەمابوو‪.‬‬ ‫(ئاسیا سێڵ بە گوناهی بۆ ناژمێردرێ‪ ،‬درۆی مەسڵەحەتی‬ ‫كردووە)‬ ‫*ئ��ەن��دام پەرلەمانێكی پێشوتری گ��ۆران كە ئێستا‬ ‫سەربەخۆیە دەیگوت‪ ،‬من لەالیەن كەی ئێن ئێن و ئێن ئار‬ ‫تی سانسۆر كرابووم و هیچ دانەدەبەزیم‪.‬‬ ‫(ئێ كاكە ئەوان حیزبین خۆ ئەهلی و ئازاد نین)‬ ‫*یادكردنەوەی ئەم جارەی دامەزراندنی یەكێتی هیچ‬ ‫جیاوازییەكی نەبوو‪ ،‬لەگەڵ یەكەم یادكردنەوەیان كە لە‬ ‫دوای راپەرین بە ئ��ازادی و بۆیەكەم جار لە كوردستان‬ ‫كردیانەوە‪.‬‬ ‫(یەكێتی شۆڕشی نوێی بەرپا كردەوە)‬ ‫*لە ئەوروپا پ��ارەی ئ��اوەڕۆش وەردەگیرێت‪ ،‬ئەگەر‬ ‫حکوومەتی خۆشمان ئەو سیاسەتە پێڕەو بکات‪ ،‬خەڵکی‬ ‫ئێمە دەبێ بەس بۆ سەرئاو کار بکەن‪.‬‬ ‫(کوڕە برا باس مەکە با حکوومەت فێر نەبێت)‬ ‫ئێمە هەندێك لێدوانی جیاوازمان هەبێت نەك لەسەر مەسەلە‬ ‫سەرەكییەكان‪ ،‬لەسەر رێوشوێنی چارەسەری مەسەلەكان‪ ،‬دەنا‬ ‫پەرلەمانتارانی كورد لە بەغدا یەك دەنگ و یەك رەنگ و یەك‬ ‫هەڵوێستن و هیچ كاتێك جیاوازیمان نەبووە بە تایبەتی لە مەسەلە‬ ‫نەتەوایەتییەكان‪.‬‬ ‫ئەبێت ئەوە پرسیارە بكەین (ئەركی ئێمە لە بەغدا چیە؟)‬ ‫ئەركی ئێمەیە نوێنەرایەتی هەرێم بكەین بە ناوچە دابراوەكانیشەوە‪،‬‬ ‫چونكە ئێمە نوێنەرایەتی كەركوكیش ئەكەین‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬دڵشاد هەرتەلی‬

‫پ‪ :‬دوای ئەوەی مالیكی سەردانی كەركوكی كرد‪ ،‬گوتی‪ :‬كەركوك‬ ‫شارێكی عێراقییە و مادەی ‪ 140‬جێ بەجێ ناكرێت‪ ،‬تۆ پێت وایە‬ ‫مادەی ‪ 140‬جێ بەجێ دەكرێت؟‬ ‫و‪ :‬مادەی ‪ 140‬كۆمەڵێك هەنگاوە‪ ،‬هەنگاویان هەیە پەیوەندی‬ ‫ب��ە حكومەتی ع��ێ��راق��ەوە هەیە وەك��و مەسەلەی ب��ودج��ە بۆ‬ ‫قەرەبوو كردنەوە‪ .‬ئەوەیتر مەسەلەی سەرژمێرییە‪ ،‬من مەبەستم‬ ‫سەرژمێرییەكەی ماددەی ‪ 140‬نییە‪ ،‬مەبەستم سەرژمێری هەموو‬ ‫عێراقە‪ ،‬لە دروست بوونی دەوڵەتی نوێی عێراقەوە وەزارەتی پالن‬

‫دانان نەیتوانیوە سەرژمێری بۆ دانیشتوانی عێراق بكات‪ ،‬لە بەر‬ ‫مەترسی دەرئەنجامەكانی سەرژمێری لە كەركوك‪ ،‬چونكە ئەوان‬ ‫پێیان وایە كورد دەرەنجامی سەرژمێری كەركوك بەكار ئەهێنێت‬ ‫بۆ هەنگاوی دووەمی مادەی ‪ ،140‬چونكە دوای سەرژمێری راپرسی‬ ‫لەسەر چارەنووسی كەركوك دەكرێ‪ ،‬ئەوە هەنگاوی كۆتاییە و‬ ‫خەڵكی دەنگ دەدەن لەسەر گەڕانەوەی كەركوك بۆ سەر هەرێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬چونكە كورد لە عەرەب و توركمان رێژەی زیاترە‪.‬‬

‫بێ رووتووش‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ژمار ‌ه ‪156‬‬

‫‪2012/06/05‬‬

‫‪5‬‬

‫ئەكرەم ساڵح‪ ،‬بەرپرسی لقی ‪22‬ی گەرمیانی پارتی‪:‬‬

‫نامەی دەست لە كاركێشانەوەكەی جەنابی مام جەالل مانای یەك‬ ‫هەڵوێستی و یەك دەنگی كوردە‬

‫دیمانە‪ :‬توانا شێخانی‬

‫ئەكرەم ساڵح‪ ،‬بەرپرسی لقی ‪22‬ی پارتی لە گەرمیان‪ ،‬لەو‬ ‫دیمانەیەدا لەگەڵ هەفتەنامەی پرس‪ ،‬دوپاتی دەكاتەوە‪ ،‬كە‬ ‫لێسەندنەوەی متمانە لە مالیكی خزمەت بە پرۆسەی سیاسی‬ ‫عێراق دەكات‪ .‬هەروەها لەبارەی یەك هەڵوێستی سەرۆك بارزانی‬ ‫و تاڵەبانی‪ ،‬ئەو بەرپرسەی پارتی دەڵێت «نامەی دەست لە‬ ‫كاركێشانەوەكەی مام جەالل بۆ الی جەنابی سەرۆك بارزانی‪،‬‬ ‫مانای یەك دەنگی و یەك هەڵوێستی كوردە‪ ،‬بە تایبەت پارتی‬ ‫و یەكێتی»‪.‬‬ ‫ئاماژە بەوەشدا دەكات لە گەرمیان وەكو پارتی پێوەندیان‬ ‫لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان باش نییە‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬لە گەرمیان رێژەی ئەندام و الیەنگرەی پارتی‪ ،‬چۆنە؟‬ ‫ئەكرەم‪ :‬ئەگەر بەپێی هەلومەرجی سنورەكە سەیری بكەین‪،‬‬ ‫رێژەی رێكخستنەكانی پارتی لە ئاستێكی باشدایە‪ ،‬بەاڵم ئەوەش‬ ‫دوا تموحی ئێمە نیە‪ ،‬چونكە ئەو ناوچەیە پێگەیەكی بەهێزتری‬ ‫هەیە بۆ كاركردن‪ ،‬واتە رێژەی رێكخستنەكان لە ئاستێكدایە‬ ‫دەكرێت بە باش هەڵی بسەنگێنین‪ ،‬هاوكات پێویستی بە كارو‬ ‫خزمەتی زیاتریش هەیە‪.‬‬ ‫پ��رس‪ :‬وەك لقی گەرمیان‪ ،‬پەیوەندیتان لەگەڵ الیەنە‬ ‫سیاسیەكانی تر چۆنە؟‬ ‫ئەكرەم‪ :‬پەیوەندیمان لەگەڵیان ئاساییە و ناكۆكیەكی ئەوتۆ‬ ‫بەدی ناكەین‪ ،‬هەروەها لە كاتی بۆنەكاندا هەماهەنگی و سەردان‬ ‫و بەسەركردنەوەی یەكترمان هەیە‪ ،‬هەرالیە و كاری سیاسی‬ ‫حكومەت‪ ،‬بەشداریكردنی لە حكومەت لەسەر بنەمای رێككەوتن‬ ‫خۆی دەكات‪ ،‬گرفتێكی ئەوتۆ‬ ‫بووە‪ ،‬ئەو كەسەی دەبێت بە سەرۆك وەزیران دەبێت پابەندبێت‬ ‫نابینینتر‪.‬كە جێگای نیگەرانی بێت رێككەوتنی ئەمجارەی كوردیش‬ ‫بۆ ئێمە یاخود بۆ الیەنێكی سیاسی‬ ‫بە دەستور و جێبەجێكردنی ماددەی ‪ 140‬و خاڵە ناكۆكیەكانی‬ ‫چۆنە؟‬ ‫گۆڕان‬ ‫بزوتنەوەی‬ ‫پرس‪ :‬ئەی پەیوەندیتان لەگەڵ‬ ‫لەسەر ئەو بنەمایە دەبێ سەرۆك تری وەك پرسی پێشمەرگە و ن��ەوت‪ ،‬هاوكات رێككەوتنی‬ ‫ئەكرەم‪ :‬لە گەرمیان‪ ،‬پەیوەندیمان لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان‬ ‫ئەمجارەی كوردیش لەسەر ئەو بنەمایە دەبێت ئەو كەسەی‬ ‫مامناوەندە‪ ،‬چونكە ئەوان ستافێكی جێگیریان نیە‪ ،‬هەر بۆیە وەزیران پابەند بێت بە دەستور و دەبێت بە سەرۆك وەزیران دەبێت پابەند بێت بە دەستور و‬ ‫پەیوەندییەكانمان لە ئاستێكدایە نە زۆرباشە‪ ،‬نە ناكۆكیەكی‬ ‫داخوازییەكانی كورد جێبەجێبكات‪.‬‬ ‫كوردەوە‬ ‫داخوازییەكانی‬ ‫ئەوتۆش هەیە‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬بەاڵم ئەگەر سەیری رابردوو بكەین دەبینین‪ ،‬حكومەتە‬ ‫ئەنفالەكانی‬ ‫�ی‬ ‫�‬ ‫�ات‬ ‫�‬ ‫روف‬ ‫هێنانەوەی‬ ‫مەڕاسیمی‬ ‫پ��رس‪ :‬لە‬ ‫یەك لە دوای یەكەكانی عێراق هیچ داواكارییەكی كوردییان‬ ‫گەرمیان‪ ،‬گلەیی ئەوە دەكرا كە زۆربەی بەرپرسەكان لە ژێر بۆ پرۆسەی سیاسی عێراق‪ ،‬گرنگە جێبەجێنەكردووە‪ ،‬پێتوایە سەرۆك وەزیرانی داهاتوو جێبەجێی‬ ‫سێبەر دانیشتبوون‪ ،‬دایكی شەهید لەبەر گەرما دانیشتبوو‪ ،‬ئەم‬ ‫بكات؟‬ ‫البدرێت‬ ‫كار‬ ‫لەسەر‬ ‫مالیكی‬ ‫فەرق و جیاوازییە بۆ؟‬ ‫ئەكرەم‪ :‬مالیكی پاشەكشێی پێوە دیارە چ لە دەستور چ لە‬ ‫ئەكرەم‪ :‬بەو پێیەی مەڕاسیمەكە كەوتە لقی سلێمانی و‬ ‫رێككەوتنامەی هەولێر‪ ،‬بە تایبەتی لە ماددەی ‪140‬یش‪ ،‬بێگومان‬ ‫دوزەوە‪ ،‬دەك��رێ ئ��ەو گلەییە لە دەستەی بەڕێوەچوونی لە گەرمیان‪ ،‬پەیوەندیمان لەگەڵ‬ ‫دوای مالیكیش یەكێكی تربێت متمانە پێدانی لەالیەن كوردەوە‬ ‫مەڕاسیمەكە بكرێت‪ ،‬ئەگەر هەبێت‪ ،‬چونكە بەو پێیەی لەوێ‬ ‫لەسەر ئەو بنەمایە دەبێت كە پابەندبێت بە چارەسەركردنی‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان مامناوەندە‪،‬‬ ‫نەبوم ناتوانم قسەی لەسەربكەم‪.‬‬ ‫كێشەكانی نێوان هەرێم بەغدا‪ ،‬ئەگەر نا هیچ لە گۆڕانكارییەك‬ ‫عێراق‪،‬‬ ‫سیاسیەكانی‬ ‫لەالیەنە‬ ‫پرس‪ :‬لە ئێستادا زۆرب��ەی‬ ‫روونادات‪.‬‬ ‫جێگیریان‬ ‫ستافێكی‬ ‫ئەوان‬ ‫چونكە‬ ‫سەندنەوەی متمانە لە مالیكی بە رێگەچارە دەزان��ن‪ ،‬بۆ‬ ‫پ��رس‪ :‬پێتوایە مالیكی دەب��ێ��ت مەبەستی چ بێت لە‬ ‫رزگاركردنی عێراق لەو قەیرانانەی تێی كەوتووە‪ ،‬بۆچونی‬ ‫كۆبونەوەكانی ئەنجومەنی وەزیران لە شارەكانی عێراق‪ ،‬بە‬ ‫نییە‬ ‫بەرێزتان چیە؟‬ ‫تایبەتی كەركوك؟‬ ‫ئەكرەم‪ :‬پێموایە سەندنەوەی متمانە لە مالیكی بۆ پرۆسەی لێسەندنەوەی متمانە دەكات؟‬ ‫ئەكرەم‪ :‬حكومەتەكەی مالیكی بڕیارێكی پێش وەختەیان‬ ‫ئەكرەم‪ :‬پێموانیە هەڵوێستی جەنابی مام جەالل لەگەڵ‬ ‫دیموكراسی عێراق گرنگە‪ ،‬چونكە مالیكی لە ماوەی شەش سەرۆك بارزانی ناكۆك بێت‪ ،‬بەو پێیەی ئەو سەرۆك كۆماری هەیە ئەویش هەر مانگێك كۆبونەوەكانی ئەنجومەنی وەزیران‬ ‫ساڵی راب��ردوودا بە سوود وەرگرتن لە تەنگەژەی سیاسی و عێراقە بەپێی دەستوری و یاسا ناكرێت هەندێك لێدوان بدات‪ ،‬ببردرێتە پارێزگایەك‪ ،‬بۆ ئەوەی بە ئاگابن لە كەموكوڕییەكان‪،‬‬ ‫ناوخۆی عێراق‪ ،‬هەوڵیداوە جومگە سەرەكیەكانی دەسەاڵت هەروەها هەروەكو زانراویشە جەنابی مام جەالل نامەی دەست بەاڵم سەردانەكەی بۆ كەركوك و ئەو لێدوانانەی كە دابوی‪،‬‬ ‫بگرێتە دەست‪ .‬بەداخیشەوە دوای ئەو ئەزمونە تاڵەی كە لەكاركێشانەوەی داوەتە سەرۆكی هەرێم‪ ،‬هەركاتێكیش سەرۆك لەو هەلومەرجە سیاسیەی نێوان هەرێم و بەغدا‪ ،‬جۆرێك لە‬ ‫رژێمی دیكتاتۆری لە عێراقدا هەی بووە‪ ،‬هێشتا خەڵكانێك بارزانی بڕیاربدات كە لەو حكومەتە بكشێنەوە‪ ،‬ئەویش ئامادەیە ئیستیفزازكردنی پێوە دیاربوو‪ ،‬كە دەكرێت بڵێن فاكتەرێك بوو‬ ‫هەبن ئەزمونیان لەو بارودۆخە وەرنەگرتبێت و بە چاوی هێزەوە بكشێتەوە و بگەڕێتەوە‪ ،‬كەواتە كۆدەنگیەك یاخود یەك بۆ كاڵبونەوەی متمانەی كورد بەرامبەری‪.‬‬ ‫سەیری دەس��ەاڵت بكەن‪ ،‬بۆیە بۆ پرۆسەی سیاسی گرنگە‬ ‫پرس‪ :‬مالیكی بڕیاریداوە‪ ،‬ئەفسەرانی پێشووی سەردەمی‬ ‫دەنگیەك لە نێوان هەردووال بەدی دەكرێت‪ ،‬بە تایبەتی لەنێوان‬ ‫مالیكی لەسەر كار البدرێت‪.‬‬ ‫پارتی و یەكێتی‪ ،‬بەاڵم سیفەتی بەرپرسیارەتیەكەیان جیاوازە‪ .‬رژێمی بەعس‪ ،‬بگەڕێنێتەوە سەر كارەكانیان‪ ،‬جەنابتان‬ ‫پرس‪ :‬هەر لەوبارەیەوە‪ ،‬بۆچی هەڵویستی خودی مام جەالل‬ ‫پرس‪ :‬لە ئەگەری لێسەندنەوەی متمانە لە مالیكی و دانانی خوێندنەوەتان بۆی چیە؟‬ ‫سەرۆك كۆماری عێراق‪ ،‬جیایە لەگەڵ سەرۆكی هەرێم‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەكرەم‪ :‬بەهێزكردنی خودی خۆیەتی لە ناو سوپا‪ ،‬تووندكردنی‬ ‫نمونە تائێستا تاڵەبانی بە فەرمی رای نەگەیاندووە‪ ،‬كە متمانە یەكێكی تر لە شوێنی‪ ،‬دەبێ كورد چۆن رێكەوتنی لەگەڵدا‬ ‫رك و كینەیە لە ناو سوپا بەرامبەر خەڵكی كوردستان‪.‬‬ ‫لە مالیكی بسەندرێتەوە‪ ،‬بەاڵم سەرۆك بارزانی پێداگری لە بكات؟‬ ‫ئ��ەك��رەم‪ :‬لە دوای ‪ 2003‬ەوە كە ك��ورد بەشداربووە لە‬

‫“‬ ‫““‬

‫‪6‬‬

‫ژماره‌ ‪156‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫‪2012/06/05‬‬

‫«وێرای ئەوەی سەرۆكی ئەركانی سوپا و هێزە ئاسمانییەكان و‬ ‫ئیستیخبارانی عێراق‪ ،‬كوردن»‬

‫ئا‪ :‬پرس‬ ‫حكومەتی عێراقی بڕیاریداوە لە ساڵی ‪ 2014‬هەژدە (‪ )18‬فرۆكەی‬ ‫ئێف(‪ )16‬شازدە لە ئەمریكا بكڕێت‪ ،‬ئەوەش مەترسی ئەوەی لێدەكرێت ئەو‬ ‫فرۆكانە لە دژی هاواڵتیانی خۆی و بە تایبەتی كوردستان بەكاربهێندرێت‪،‬‬ ‫هەروەها بەپێی زانیارییەكانیش حكومەتی عێراقی لە بەرنامەیدایە چەند‬ ‫جۆرە چەكێك بكڕێت‪.‬‬ ‫بەچوونی بەشێك لە چاودێران و بەرپرسان‪ ،‬حكومەتی عێراقی جارێكی‬ ‫تر ناتوانێت لە رێگەی هێزەوە مەترسی لەسەر هەرێمی كوردستان دروست‬ ‫بكاتەوە‪ ،‬چونكە سەرۆك ئەركانی سوپای عێراق و چەند بەرپرسێكی‬ ‫تریش ك��وردن‪ ،‬بەاڵم پەرلەمانتارێكی پەرلەمانی كوردستانی بە رای‬ ‫پێچەوانەوە‪ ،‬دەڵێت «حكومەتی ناوەندی هەر كاتێك بیەوێت دەتوانێت‬ ‫مەترسی بۆ سەر هەرێم دروستبكات‪ ،‬چونكە ئەوە چەند ساڵە خەریكی‬ ‫بونیادنانەوەی خۆیانن»‪.‬‬ ‫شوان محەمەد تەها‪ ،‬ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق‪ ،‬لەو بارەیەوە‬ ‫بۆ پرس وتی «ئێمە كێشەمان لەگەڵ پرچەك بوونی عێراق نیە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫كێشەمان لەسەر ئەو بیروباوەڕ و عەقڵیەتە هەیە كە سوپا بەڕێوەدەبات‪،‬‬ ‫گومانمان لە كارمەندان و ئەفسەرانی وەزارەت��ی بەرگری و ناوخۆدا‬ ‫نیە‪ ،‬تەنها ئەو عەقڵیەتەی كە بڕیاڕدەدات‪ ،‬جێی مەترسییە»‪ .‬وتیشی‬ ‫«هاواڵتیانی عێراق دڵنیا نین لەو چەكانەی دەست عێراق دەكەوێت‪،‬‬ ‫چونكە لەوە دەترسێن دژی خۆیان بەكاری بێنێت»‪.‬‬ ‫سەالم عەبدولكەریم‪ ،‬مامۆستای زانكۆی سلێمانی و چاودێری سیاسی‪،‬‬ ‫دەربارەی هەمان پرس باسی نامەكەی بابەكر زێباری دەكات و دەڵێت‬ ‫«سوپاساالری عێراق كە كوردە نامەیەكی ئاڕاستەی سەركردایەتی سیاسی‬ ‫كورد كرد‪ ،‬ئاماژەی بە مەترسیەكانی پڕچەككردنی عێراق و مەترسیەكانی‬ ‫بۆ سەر هەرێمی كوردستان كردبوو‪ ،‬جا نازانم سەركردایەتی كورد حیسابی‬ ‫ئەوتۆی بۆ ئەو نامەیەی ناوبراو كردووە یاخود نا»‪.‬‬ ‫گومانی ئەوە دەكرێت حكومەتی ناوەندی جارێكی تر ببێتەوە جێگای‬ ‫مەترسی بۆ سەر هەرێمی كوردستان‪ ،‬هەر وەک چۆن لە راب��ردوودا‬ ‫حكومەتە یەك لە دوا یەكەكانی عێراق هەمیشە جێگای مەترسی بوونە‬ ‫بۆ گەلی كورد‪ .‬لەمبارەوە جەبار یاوەر‪ ،‬ئەمینداری گشتی وەزارەتی‬ ‫پێشمەرگەی حكومەتی هەرێم‪ ،‬بۆ پرس وتی «تاوەكو ئێمە بەشێكبین لە‬ ‫پەرلەمان و حكومەت و دەستورێكیشمان هەبێت‪ ،‬و هەموومان پەیڕەوی‬ ‫ماددەكانی دەستور بكەین‪ ،‬بە تایبەت ماددەكانی ‪ 61‬كە پەیوەندی بە‬ ‫هێزە چەكدارییەكانی عێراقەوە هەیە و هیچ مەترسیەكی نیە ئەگەر هێزی‬ ‫چەكدار چەكی پێبدرێت‪ ،‬لەو حاڵەتەشدا ئەوەتا سەرۆك ئەركانی ئەو‬ ‫سوپایە و سەرۆكی هێزە ئاسمانیەكان و سەرۆكی ئیستیخبارانی ئەو هێزە‬ ‫كوردن»‪ .‬راشیگەیاند «بە هەزارەها ئەفسەری تر لەو سوپایە كوردن‪،‬‬

‫بەاڵم لە كاتێكدا ئەوەی كە باسمان كرد تێكچوو‪ ،‬ئەو كات مەترسی‬ ‫دروست دەبێت بۆ سەر كوردستان»‪.‬‬ ‫بەاڵم قسەكانی بورهان رەشید‪ ،‬ئەندامی پەرلەمانی كوردستان‪،‬‬ ‫لە فراكسیۆنی گۆڕان‪ ،‬بە پێچەوانەی قسەكانی جەبار یاوەرە‪ ،‬دەڵێت‬ ‫«حكومەتی عێراقی هەركاتێك بیەوێت دەتوانێت مەترسی بۆ سەر هەرێمی‬ ‫كوردستان دروست بكات‪ ،‬چونكە ئەو هێزە نزیكەی حەوت تا هەشت ساڵە‬ ‫خەریكی خۆ بونیاد نانەوەیە‪ ،‬وەك لەڕووی پڕچەككردن و زیادكردنی‬ ‫ژمارە و زیادكردنی نەوعیەتی خۆی و مەشقكردن‪ ،‬ئەگەر بارودۆخەكە‬ ‫بەو شێوەیە بڕوات‪ ،‬ئەوا لە بەرژەوەندی هەرێمی كوردستان نییە‪ ،‬چونكە‬ ‫تائێستا رەنگە بەهۆی بارودۆخی سیاسی توانیبێتی تەوازنێك دروست‬ ‫بكات‪ ،‬بەاڵم بە تێپەڕبوونی زەمەن بارودۆخەكە لە بەرژەوەندی هەرێمدا‬ ‫نامێنێتەوە»‪.‬‬ ‫هەر لەمبارەوە چاودێرە سیاسییەكە بۆچونێكی تری هەیە و دەڵێت‬ ‫«حكومەتی بەغدا ناتوانێت وەكو بەعس كیمیاباران و ئەنفالمان بكات‪،‬‬ ‫بەاڵم رەنگە بە شێوازی تازەتر‪ ،‬لە رێگەی دروستكردنی گەماڕۆی ئابوری‬ ‫و دروستكردنی ناكۆكی و ناردنی سوپا بۆ ناوچە جێناكۆك‪ ،‬هەروەها‬ ‫رەنگە لەگەڵ واڵتانی ئیقلمی رێكبكەون و فشاربخەنە سەر كوردستان‪ ،‬واتە‬ ‫مەترسیەكە ئەوەیە كە ئەوان رەنگە بتوانن لەڕووی دیبلۆماسیەوە تەنگەژە‬ ‫و قەیران بۆ سەر ئێمە دروستبكەن‪ ،‬ئەوەش هیچی كەمترنییە لەوەی‬ ‫لە شوێنێك حەسرمان بكەن و نەتوانین لەگەڵ دەوروبەردا پەیوەندیمان‬ ‫هەبێت»‪.‬‬ ‫بەاڵم شوان محەمەد چەند جارێك دوپاتی كردەوە كە مەترسی لەسەر‬ ‫هێزنییە‪ ،‬بەڵكو لەسەر ئەو عەقڵیەتەیە كە سوپا بەرێوەدەبات‪.‬‬ ‫لە ئەگەری دروستكردنی مەترسی بۆ سەر خاكی كوردستان‪ ،‬دەبێت‬ ‫سەركردایەتی سیاسی كورد لە ئێستاوە هەوڵی جدی بۆ ئەو مەسەلەیە‬ ‫بدات‪ ،‬پێویستە چەكی پێویست بۆ هێزەكانی دابین بكات و هەروەها‬ ‫مەشقیش بە هێزەكانی بكات‪ ،‬بورهان رەشید‪ ،‬پێشنیازی ئەوەدەكات كە‬ ‫پێویستە هێزەكانی كوردستان بكرێتە دەزگایەكی نیشتمانی و گرنگی‬ ‫تەواوی پێبدرێت‪ ،‬ئەگەرچی ناتوانێت هەموو جۆرە چەكێك بكڕێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫خۆ دەتوانێت هەندێك جۆری تربكڕێت هەتا ئەگەر بە رێگەی قاچاغیشەوە‬ ‫بێت»‪.‬‬ ‫بەاڵم چاودێرە سیاسیەكە پێچەوانەوەی بورهان رەشیدەوە دەڵێت‬ ‫«پێشنیاری دامەزراندی دەستگایەكی ستراتیژی بۆ لێكۆڵینەوەی ستراتیژی‬ ‫و سەربازی دەكەم كە ئەوەش لە زۆر واڵت بوونی هەیە‪ ،‬بێگومان ئەوەش‬ ‫بە خۆڕایی دانەمەزراوە‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە تائێستا حكومەتی هەرێم‪ ،‬دركیان‬ ‫بە دامەزراندنی دەستگایەكی لەو شێوەیە نەكرووە‪ ،‬بۆ ئەوەی لە رێگەی‬ ‫ئەو دەزگایەوە خوێندنەوە بۆ سەركردەكان بكرێت و بزانرێت چی دەكرێت‬ ‫و چی ناكرێت»‪.‬‬

‫فەرەیدون بێوار‬

‫پڕ چەك بوونی عێراق‪ ،‬مەترسی بۆ سەر‬ ‫هەرێمی كوردستان دروست دەكات‬

‫بارزانی‪ ،‬روخێنەری‬ ‫بونیادنەر‬

‫دوای روخانی رژێمی بەعس و بونیادنانەوەی عێراقی نوێ‪ ،‬ناكرێ‬ ‫رۆڵی مەسعود بارزانی‪ ،‬چ وەك سەرۆكی پارتی و چ وەكو سەرۆكی‬ ‫هەرێم لەچارەسەر كردنی كێشە و قەیرانەكانی عێراق‪ ،‬نادیدە‬ ‫بگرین‪ .‬بەتایبەت كێشە خوێناوییەكانی نێوان شیعە و سووننە و‬ ‫دواتر ‪ 8‬مانگ دواكەوتنی حكومەتی عێراقی‪ .‬رەنگە هەندێكجار ئەو‬ ‫چارەسەر كردنانە لەسەر ماف و دۆزی كورد و دەسەاڵتی سەرۆكی‬ ‫هەرێم بووبوو‪ ،‬بەاڵم بۆ بەرژەوەندی گشتی گەالنی عێراق كراوە‪.‬‬ ‫هەر ئەوەشی كە نوری مالیكی هێنایە سەر حكوم و دروستكەری‬ ‫بوو‪ ،‬دەسپێشخەرییەكەی سەرۆكی هەرێم بوو لەساڵی ‪،2010‬‬ ‫دەستپێشخەرییەك لە پێناو گەالنی عێراق و سەقامگیری عێراق‬ ‫لەسەر بنەمای هاوبەشی نیشتمانی و پابەندبوون بە دەستوور و‬ ‫جێبەجێ كردنی داوا و مافەكانی كورد‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ گرتنەدەستی‬ ‫حكوم و دانیشتن لەسەر كورسی دەسەاڵت‪ ،‬نوری مالیكی هەموو‬ ‫ئەو بەڵێن و رێكەوتننامانەی بەتاڵ كردەوە و رووە و تاكڕەوی و‬ ‫دیكتاتۆرییەت هەنگاوی ناوە و دەنێت‪.‬‬ ‫ئێستاش هەر لەسەر دەستی سەرۆكی هەرێم و هاوپەیمان و‬ ‫هاوپشتەكانی‪ ،‬هەوڵەكان چڕ بوونەتەوە بۆ متمانە سەندنەوە لە‬ ‫نوری مالیكی و رووخاندنی حكومەتەكەی‪ .‬من لەگەڵ ئەوەدام و‬ ‫بڕوام پێی هەیە‪ ،‬كە ئەمجارە سەرۆكی هەرێم ئەم حكومەت و‬ ‫سەرۆكە باڵگرتووە بروخێنێت و كولتورێكی سیاسی نوێ و ژیانێكی‬ ‫نوێی سیاسی و حكومەتێكی نوێ بونیاد بنێتەوە لەپێناو گەالنی‬ ‫عێراق و زامنكردنی مافەرەواكانی كورد و چەسپاندنی بنەماكانی‬ ‫دیموكراسی و دەرسدادان بە كەسانی تاكڕەو و پاوانخواز‪ .‬ئەگەر‬ ‫ئەم ئەگەرە لەسەر دەستی بارزانی بێتە ئ��اراوە‪ ،‬ئەوا من ناوی‬ ‫دەنێم‪ :‬بارزانی‪ ،‬روخێنەری بونیادنەر‪ .‬بەراستی ئەم رووخاندنە‬ ‫لەپێناو بونیادنانێكی راستەقینەیە‪.‬‬ ‫بۆیە پێویستە ئەمجارە كورد هێز و توانای خۆی نیشان بدات‬ ‫و چیتر لەپێناو عێراقی بەناو دیموكراسی و فرەیی‪ ،‬تەنازول بۆ‬ ‫هیچ الیەنێكی نێوخۆیی و دەرەكی نەكات و سوور بێت لەسەر‬ ‫داوا رەواكانی خۆی و پێكهێنانی حكومەتێكی هاوبەشی نیشتمانی‬ ‫راستەقینە كە پایەكانی لەسەر دیموكراسی بونیاد نرابێت‪ .‬ئەمەش‬ ‫پێویستی بە یەكدەنگی و یەكڕیزی كورد هەیە بە دەس��ەاڵت و‬ ‫ئۆپۆزسیۆنەوە‪ ،‬كە پاڵپشت و هاوپەیمانی مەسعود بارزانی بن وەك‬ ‫نوێنەری هەڵبژێردراوی خەڵكی كوردستان‪.‬‬

‫پەرلەمانتارێكی گۆڕان پێشنیار‬ ‫دەكات حكومەتی هەرێم بە‬ ‫رێگەی قاچاغ چەك بكڕێت بۆ‬ ‫رووبەرووبوونەوی حكومەتی‬ ‫ناوەندی‬ ‫چاودێرێكی سیاسی‪ :‬حكومەتی‬ ‫ناوەندی دەتوانێ لەڕووی‬ ‫دیبلۆماسیەوە تەنگەژە و قەیران‬ ‫بۆ سەر ئێمە دروستبكەن‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ژمار ‌ه ‪156‬‬

‫‪2012/06/05‬‬

‫‪7‬‬

‫كورد لەبەردەم تاقیكردنەوەی دووەمی شۆڤێنیزمی‬ ‫عەرەبیدا‬

‫خەڵەف غەفور*‬

‫ئەگەر قۆناغی یەكەمی شۆڤێنیزمی عەرەبی وا وێنا بكەین‬ ‫كە لە سەرەتای دامەزراندنی عێراقی عەرەبییەوە لە ‪1921‬‬ ‫دەستپێئەكات و لە چركەساتەكانی ڕوخانی ڕژێمەكەی سەددام‬ ‫حسێن لە ‪ 2003/4/9‬كۆتایی دێت‪ ،‬ئەوا قۆناغی دووەمی‬ ‫شۆڤێنیزمی عەرەبی لە عێراقی نوێدا لەدوای ئەو بەروارەوە‬ ‫بەستایلێكی جیاوازتر خۆی نمایش ئەكاتەوە‪.‬‬ ‫عێراقی نوێ زۆر كەس و چاودێری سیاسی (هەڵبەت‬ ‫خۆم یەكێك بووم لەو كەسانە) وامان بۆ ئەڕوانی فۆرمێكی‬ ‫جیاوازترمان لە حوكم و عەقڵی عەرەبی نیشانئەدات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەم ڕوانینەی ئێمە كەمتر لە ساڵێكی دوای پرۆسەی ئازادییەوە‬ ‫ئەكەوێتە ژێ��ر كۆمەڵێك پرسیاری جەوهەرییەوە لەسەر‬ ‫ئاستەكانی عەقڵی ئۆپۆزسیۆنی عەرەبی كە ئێستا میراتگری‬ ‫ڕژێمەكەی سەددامن‪.‬‬ ‫كورد كە لە سەرەتاكانی دامەزراندنییەوە بێخواستی خۆی‬ ‫بەشێك لە خاكەكەی لكێنراوە بە عێراقی عەرەبییەوە‪ ،‬لە ساڵی‬ ‫‪ 2005‬ڕووبەڕووی قۆناغی دووەمی شۆڤێنیزمی عەرەبی بووەوە‬ ‫كاتێك دەستكرا بە نووسینەوەی دەستووری هەمیشەیی عێراق‪.‬‬ ‫ڕاستە ئەو پرۆسەیە تاڕادەیەك بەهۆی فشار و سەنگ و‬ ‫پێگەكەیەوە بەقازانجی كورد شكایەوە‪ ،‬بەاڵم بەراورد بەمێژووی‬ ‫خەبات و قوربانیدانی الیەنی كەمی مافەكانی لەو دەستوورەدا‬ ‫ڕەنگیداوەتەوە‪.‬‬ ‫شیعە كە تاكو ‪ 2003‬دوور و نامۆبوون لە دەسەاڵت كاتێك‬ ‫بەشێوەیەكی پراكتیكی لە ناوەڕاستی ‪ 2004‬و ڕاستتریش لە‬ ‫‪2005‬ەوە ئەبنە خاوەن دەسەاڵت تووشی جۆرێك لە غرور و‬ ‫هێستریا ئەبن‪ ،‬ئەوان كە ئەیانزانی ئەوەی ئێستا ئەوان بوونەتە‬ ‫خاوەنی دەرەنجامی ملهوڕییەكانی ڕژێمێكی تۆتالیتارە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەمەیان تەوزیف نەكرد بۆ كرانەوە لە پراكتیكی ڕژێمێكی سیاسی‬ ‫كە بنەمایەكی دیموكراتی و ڕەنگدانەوەی شەریكایەتییەكی‬

‫ڕاستەقینە بێت‪ ،‬بەڵكو پێچەوانەی ئەمە پایەكانی حوكمی‬ ‫شیعەیان لە عێراقی دوای سەددام حوسێندا لەسەر پەرچەكردار‬ ‫بەرانبەر بە عەرەبی سوننە و داخوازییە ڕەواكانی كورد‬ ‫دامەزراندەوە و بەهۆی هەیمەنەی زۆرینەبوونیانەوە ئەیانەوێت‬ ‫ڕەوایەتی بەهەموو كار و كردارێكیان بدەن‪.‬‬ ‫قۆناغی دووەم��ی شۆڤێنیزمی عەرەبی ئەتوانین بەحەزی‬ ‫پاوانخوازی شیعە دابنێین‪ ،‬چۆن سەددام حوسێن زەمینەی‬ ‫بۆ ڕەخسا خەونی پاوانخوازی سوننە بەدیبێنێت بەهەمان‬ ‫شێوە نوری مالیكی بووە پێشەنگی سیاسەتە پاوانخوازییەكانی‬ ‫شیعە‪.‬‬ ‫لەم نێوەدا ك��ورد ئەكەوێتە ب��ەردەم ئەزموونی دووەم��ی‬ ‫مامەڵەكردن لەگەڵ عەقڵێكی پاوانخواز و دەسەاڵتێك كە‬ ‫شەرعیەتی لەڕێگای هەڵبژاردنی خەڵكەوە وەرگرتووە‪ ،‬بەاڵم لە‬ ‫چەركەساتەكانی یەكەمیدا نرخی قوربانییەكان لەبیرئەكات و‬ ‫هەوڵئەدات خۆی وەكو فریادڕەس نیشان بدات بێ ئەوەی ئەوە‬ ‫پرسیار لەخۆی بكات ئایا ئەتوانێ وێنە ڕاستەقینەكەی خۆی‬ ‫لە خەڵك و هێزە سیاسییەكانی تر بشارێتەوە؟‬ ‫ئێستا كە عێراق ڕووبەڕووی قەیرانێكی ترسناك بووەتەوە‬ ‫بەبڕوای من شەڕكردنە لەگەڵ قۆناغی دووەمی پاوانخوازی و‬ ‫شۆڤێنیزمی عەرەبی بەشوناسە شیعییەكەی‪ ،‬لەم نێوەیشدا‬ ‫كورد لەهەمووكات زیاتر لەبەردەم مەترسیدایە‪.‬‬ ‫ئەوەی الیەنی كوردی هەوڵی بۆ ئەدات ڕێگیریكردنە لەم‬ ‫پاوانخوازییە‪ ،‬بەاڵم درەنگكەوتنی پێوەدیارە كاتێك هەمووالیەك‬ ‫ئەزانین نوری مالیكی لە كابینەی یەكەمی حكومەتەكەیەوە‬ ‫ئەم سیاسەتە بەڕێوە ئەبات و ماددە گرنگەكەی دەستوور‬ ‫بەالی سەركردایەتی كوردەوە (ماددەی ‪ )140‬پێنج ساڵ بەسەر‬ ‫ماوەی یاسایی جێبەجێكردنیدا تێپەڕ بووە و لەئێستایشدا هیچ‬ ‫ئاماژەیەك نییە بۆ ئەوەی جێبەجێ بكرێت‪.‬‬ ‫باوەڕم وایە بۆ ئەوەی كورد نەكەوێتە دوای قۆناغی دووەمی‬

‫شۆڤێنیزمی عەرەبییەوە‬ ‫ئەبێت ه��ەوڵ��ی ئ��ەوە‬ ‫ب���دات نێوماڵی خۆی‬ ‫یەكبخاتەوە‪ ،‬هەڵبەت‬ ‫ئەمەیش ب��ەك��ردەوە‪،‬‬ ‫لەم ڕووەیشەوە ئەبێت‬ ‫چ��اك��س��ازی ب��ن��ەڕەت��ی‬ ‫ل���ە ب���ەڕێ���وەب���ردن���ی‬ ‫شێوازی حوكمڕانی و بنبڕكردنی دیاردەكانی گەندەڵی و‬ ‫خراپ بەكارهێنانی دەسەاڵتدا بكات و هەرچی زیاترە هەوڵی‬ ‫خۆشگوزەرانی هاواڵتیانی كوردستان بدات‪ ،‬ئەمە وائەكات‬ ‫الیەنەكانی ئۆپۆزسیۆن شانبەشانی حزبە حوكمڕانەكان‬ ‫بەشداریبكەن لە داڕشتنی پرۆژەیەكی نیشتیمانی و سیاسەتی‬ ‫ستراتیژی بۆ پاراستنی كوردستان لەهەر ئەگەرێك‪.‬‬ ‫فراوانتركردنی ڕووبەری ئازادییەكان و كرانەوەی زیاتر و‬ ‫پاراستنی مافی كەمینەكان و پێشخستنی كەرتی ئابووری و‬ ‫زیاتركردنی داهاتی خەڵك و زیاتربوونی ڕۆڵی ڕێكخراوەكانی‬ ‫كۆمەڵی مەدەنی وێنای هەرێمی كوردستان لەسەر ئاستی دەرەوە‬ ‫جوانتر ئەكەن و بەوەیش پشتگیری دەرەكی بەدەستئەهێنین‪.‬‬ ‫بەم شێوەیە پێگە و كارتی كورد بەهێزتر ئەبێت كاتێك‬ ‫لەسەر ئاستی ناوخۆیی یەك ڕەنگی و دەنگی ئەبینرێت و‬ ‫هێچ كەلێنێك نابێت الیەنی نەیار ئیشی لەسەربكات و بەهۆی‬ ‫پەیڕەوكردنی سیاسەتێكی دروستیشەوە خاوەن پشتگیری‬ ‫دەرەكی ئەبین‪ ،‬بۆیە هەرێمی كوردستان كارەكتەرێكی براوە‬ ‫ئەبێت كاتێك قۆناغی دووەمی شۆڤێنیزمی عەرەبی ئەیەوێت‬ ‫خۆی نمایش بكاتەوە‪.‬‬ ‫*نووسەر و ڕۆژنامەنووسە لە دامەزراوەی خەندان بۆ پەخش‬ ‫و وەشاندن‬

‫مالیكی‪ ..‬پیاوی دروستكەری قەیرانەكان‬ ‫شاخەوان برایم عەبدوڵاڵ‬

‫هەركە دەرئەنجامی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق راگەیەندرا‪،‬‬ ‫شكستی لیستە ئیسالمییەكەی مالیكی بەرانبەر لیستەكەی‬ ‫عەالوی‪ ،‬بووە مانشێتی رۆژنامە جیهانی و عێراقییەكان و‬ ‫خوێندنەوەی جیاواز بۆ عێراقی دوای هەڵبژاردنەكە دەكرا‪،‬‬ ‫هەندێ پێیانوابوو لەمەودوا عێراق بەرەو كرانەوە دەروات‪،‬‬ ‫بەوپێیەی ع��ەالوی كارەكتەرێكی عەلمانی و ك��راوەی��ە‪،‬‬ ‫ئەمەش هاندەرێك دەبێت تاكو عێراقییەكان ئاشت بكاتەوە‪.‬‬ ‫لەبەرانبەریشدا بۆچوونێكی تری بەهێز هەبوو پێیوابوو ئیدی‬ ‫مالیكی بەئاسانی دەستبەرداری دەسەاڵت نابێت‪ ،‬ئەوەبوو‬ ‫بۆچوونەكەی دووەم راست دەرچوو و دوای زیاتر لە هەشت‬ ‫مانگ‪ ،‬مالیكی سەرەڕای شكستە هەڵبژاردنییەكەی حكومەتێكی‬ ‫قەیراناوی لەكاتێكی هەستیاردا پێكهێناو دەسەاڵتەكانی‬ ‫لەچەند وەزارەت و فەرمانگەی سیادی واڵت��دا چڕكردەوە‬ ‫بەتایبەتی ئاسایش و سەربازی‪ ،‬ئەمەش وایكرد نارەزایی‬ ‫عێراقییەكانی لێبكەوێتەوەو لەو نێوەندەشدا الیەنی كوردستانی‬ ‫پێداگریان لەسەر داوا رەواكانی قەزیەی كوردستانی كردەوە‬ ‫كە جێبەجێكردنی مادەی ‪ 140‬و پێشمەرگەو نەوت و بودجەو‬ ‫بەشداری پێكردنی الیەنی ك��وردی بووە لە دەسەاڵتەكانی‬ ‫عێراقدا وەكو هاوبەش‪ ،‬ئەوەبوو هیچ یەكێك لەوانە بۆ كورد‬ ‫نەهاتنەدی و سەرۆكی هەرێم بەئاشكرا لەنەورۆزی ئەمساڵدا‬ ‫ئەمەی بە كوردو عەرەبەكان راگەیاند ئەگەر مالیكی بەخێرایی‬ ‫چارەسەری ئەم كێشەكان نەكات ئێمە بۆ گەل دەگەڕێینەوە‪.‬‬ ‫لەئێستاكەدا مەسەلەی لێسەندنەوەی متمانە لەمالیكی‪ ،‬بۆتە‬ ‫دیارترین پرس و باس لەناوەندی میدیایی و سیاسی لە عێراق‬

‫و بەشێكی واڵتانی جیهان و ئەمەش كاردانەوەی جیاوازی‬ ‫بەدوای خۆیدا هێناوەو عێراق زیاتر بەرەو قەیران چووە‪ ،‬كە‬ ‫پرسیاری ئەوە دروست بووە چارەنووسی مالیكی وەك سەرۆكە‬ ‫شكستخواردووەكەی هەڵبژاردن بەرەو كوێ دەڕوات؟‬ ‫بەپێی ئەو زانیاریانەی دزەیان كردووە لەكۆبوونەوەكەی‬ ‫دوكاندا الیەنە سیاسییەكان رێژەی دەنگەكانی خۆیان ئاشكرا‬ ‫كردووە بەمەبەستی لێسەندنەوەی متمانە لەمالیكی كە عێراقیە‬ ‫‪ 83‬دەنگ و رەوتی سەدر ‪ 41‬دەنگ و پەرلەمانتارانی پارتی‬ ‫‪ 33‬دەنگ و ئەم ژمارانەش دەكاتە ‪ 157‬دەنگی پەرلەمانتاران‬ ‫و بەم رێژەیەش ناتوانرێت متمانە لەمالیكی بسەندرێتەوە‪،‬‬ ‫بەڵكو بۆ لێسەندنەوەی متمانە پێویستە ‪ 163‬دەنگ‬ ‫بەسەرەوە هەبێت‪ ،‬هەر بەپێی زانیارییەكان الیەنی یەكێتی‬ ‫بەهیچ شێوەیەك باسی دەنگەكانی خۆیان نەكردووە‪ ،‬ئەمەش‬ ‫گومان دروس��ت دەك��ات یەكێتی هاوهەڵوێست نیە لەگەڵ‬ ‫پارتی لەمەسەلەی لێسەندنەوەی متمانە لە مالیكی‪ ،‬ئەمەش‬ ‫لەكاتێكدایە كە سەرۆكی هەرێم بەجیدی ئیش لەسەر ئەو‬ ‫پرسە دەكات و لێدوانەكانی ئاماژەی سیاسی بەهێزن بۆ متمانە‬ ‫سەندنەوە لە مالیكی و تاردەیەكیش زیرەكی كورد دەركەوتووە‬ ‫لە دروستكردنی رەئی بۆ لێسەندنەوەی متمانە لە سەرۆك‬ ‫وەزیران‪.‬‬ ‫لەكاتێكدا مالیكی حكومەتەكەی پێكهێنا كە زیاتر لە‬ ‫هەشت مانگ نارەزایی هەبوو بۆ ئەوەی نەتوانێت حكومەت‬ ‫پێكبهێنێت‪ ،‬چونكە لیستی عێراقییە براوەی هەڵبژاردن بووەو‬ ‫مافی پێكهێنانی كابینەكەیان بەخۆیاندەدا‪ ،‬ئەمەش عێراقی‬ ‫دووچاری چەندان قەیرانی ئەمنی و سیاسی و كۆمەاڵیەتی گەورە‬

‫كردووە و ئێستاكەش‬ ‫ن����ارەزای����ی����ەك����ان‬ ‫ب��ەئ��اراس��ت��ەی��ەك��ی‬ ‫ت��ردا رۆیشتوون كە‬ ‫داواك��ردن��ی متمانە‬ ‫ل���ێ���س���ەن���دن���ەوەی‬ ‫م��ال��ی��ك��ی��ی��ە‪ ،‬ب��ەم‬ ‫ش������ێ������وەی������ەش‬ ‫كابینەكەی مالیكی‬ ‫سەركەوتن بەدەست‬ ‫ناهێنێت و زۆربەی عێراقییەكان بەحكومەتی خۆیانی نازانن‬ ‫بەتایبەتی كورد‪ ،‬ئەمەش دەلیلی ئەوەیە مانەوەی مالیكی‬ ‫سەرەڕای پێگە سیاسییە بەهێزەكەی كاتییەو گرنگ ئەوەیە‬ ‫كورد ستراتیژی دوای مالیكی بخوێنێتەوەو هەوڵبدات لەگەڵ‬ ‫لێسەندنەوەی متمانە لەمالیكی مافەكانی كوردستانییەكان‬ ‫بهێنرێتەدی و ئەمەش بەیەكڕیزی ت��ەواوی الیەنە سیاسی‬ ‫و ج��ەم��اوەری كوردستان دەبێت و رێگە نەدرێت عێراق‬ ‫بەئاراستەی داخ��راوی و دیكتاتۆریەت هەنگاو بهاوێت وەك‬ ‫ئەوەی ئێستاكە مالیكی ئیش لەسەر بەهێزی ناوەند دەكاتەوە‬ ‫لەسەر حیسابی بێ هێزكردنی دامەزراوە سیاسی و ئابووری و‬ ‫ئەمنی و سەرەڕای هەموویان هەرێمی كوردستان‪.‬‬ ‫گرنگی لێسەندنەوەی متمانە لەمالیكی لەوەدایە ئاماژەیەكە‬ ‫كوردستان ئێستاكە پێگەیەكی بەهێزی هەیە كە دەتوانێت‬ ‫سەرۆك وەزیران بگۆڕێت‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ژماره‌ ‪156‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫‪2012/06/05‬‬

‫گوڵتان كشاناك‪ ،‬هاوسەرۆكی «بەدەپە» و پەرلەمانتاری كورد لە پەرلەمانی توركیا‪:‬‬

‫ئێمە هەوڵی ئەوە دەدەین دەستوری توركیا بگۆڕێت‬ ‫دیمانە‪ :‬تریقە ئازاد‬

‫لەم دیمانە تایبەتەی هەفتەنامەی پرس‪ ،‬گوڵتان كشاناك‪،‬هاوسەرۆكی‬ ‫پارتی ئاشتی و دیموكراتی «بەدەپە» و پەرلەمانتاری كورد لە‬ ‫پەرلەمانی توركیا‪ ،‬باس لە رەوشی سیاسی كوردستانی باكوور و‬ ‫هەوڵەكانیان بۆ چارەسەری پرسی كورد دەكات و روونیدەكاتەوە دەبێ‬ ‫دەستووری توركیا بگۆڕێت و ماف و دۆز و داخوازییەكانی كورد‬ ‫بە یاسایی بكرێت و وەكو نەتەوە مامەڵەی بكرێت‪ ،‬لەم نێوەندەشدا‬ ‫كەسایەتی عەبدواڵ ئۆجەالن بە گرنگ و كاریگەری وەسف دەكات‪.‬‬ ‫لەبەشێكی تری دیمانەكەیدا باس لە رەوشی ئافرەتانی كورد دەكات‬ ‫و ئاماژە بەوە دەدات كە بەستنی دووەمین كۆنفرانسی نەتەوەیی ژنانی‬ ‫كورد لە هەولێر‪ ،‬كارێكی باش بووە بۆ یەكێتی كوردان و باشتر كردنی‬ ‫رەوشی ژنانی كورد‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئایا ئێستا رەوشی كورد لە كوردستانی توركیا لە چ بارودۆخێكی‬ ‫سیاسی دایە؟‬ ‫و‪ :‬خەڵكی كوردستانی باكور لەگەڵ ئەو هەموو هەوڵ و تێكۆشانەی‬ ‫كە كردویانە دەزگایەكی دەوڵەمەندیان دروست كردووە‪،‬بەاڵم تا ئێستا‬ ‫لە یاساداكوردان هیچ مافێكیان نییە‪ .‬لە یاسای توركیادا كورد نییە‪،‬‬ ‫زمانی كوردی قەدەغەیە‪ ،‬ئێستا لە دادگا ‪ 8‬زمانەوان گیراوە‪ ،‬كە‬ ‫ئەیانەوێت بە كوردی لە دادگا قسە بكەن‪ ،‬بەاڵم دادوەری لێكۆڵینەوە‬ ‫رێگا نادات بە كوردی قسە بكەن‪ ،‬چونكە كوردی قەدەغەیە‪ .‬لەبەر‬ ‫ئەوە ناچارن بە توركی قسە بكەن‪ .‬لەم بابەتە ئافرەتی كورد یان‬ ‫خەڵكی كورد لەگەڵ ئەو هەوڵو تێكۆشانەی كە كردویانە ئازادییەكیان‬ ‫بۆ خۆیان دروست كردووە‪.‬بەاڵم لە یاساكان بەرامبەر ئێمە هیچ‬ ‫ئەوە دەدەین‬ ‫شتێك نیە‪ .‬ئێمە هەوڵی‬ ‫توركیا‬ ‫ك��ە دەب��ێ��ت دەس��ت��وری‬ ‫بگۆڕێت‪،‬مادام كوردو‬ ‫ت�����ورك پ��ێ��ك��ەوە‬ ‫دەژی��ن‪،‬ك��وردی��ش‬

‫مافی هەیە‪ ،‬مادام كورد و تورك ئەژین ئەبێت زمانێكش بە كوردی‬ ‫هەبێت‪ ،‬پەروەردەش بە كوردی بێت‪ .‬ئێمە دەمانەوێت ئەمانە بە یاسا‬ ‫بنوسینەوە‪ .‬ئێستا ئەو هەواڵنەی لە باكوری كوردستان هەیە ئەمانەن‪،‬‬ ‫لەگەڵ ئەو هەواڵنەی تر كە لە باكوری كوردستان كردومانە كەشێكی‬ ‫ئازادیمان رەخساندووە‪ ،‬بۆ نموونە كۆنفراسی نەتەوەیی ئافرەتان بۆ‬ ‫یەكەمجار لە ئامەد كرا‪ ،‬ئەمە بە فێعلی بە پێی یاسا توركیا قەدەغەیان‬ ‫كردووە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬كۆنفراسی نەتەوەیی ژنانت چۆن بینی؟‬ ‫و‪ :‬دەمەوێت ئەوە بڵێم سوپاسی هەموو هاورێیانم ئەكەم بۆ ئەم‬ ‫كۆبونەوەیە‪ .‬ئەم كۆنفراسە خۆی لەخوێدا بۆ بەرەنگار بوونەوەی‬ ‫توندو تیژی بەرامبەر بە ئافرەتانی كوردو بۆ ئازادی خەڵكی كورد‬ ‫دەستكەوتێكە‪ ،‬لە ناخەوە ب��اوەرم پێیەتی‪ ،‬بەاڵم ئەمە پێویستە‬

‫“‬

‫ئەگەر ئافرەت هەقی نەدرێتێ‪،‬‬ ‫ئەوا كۆمەڵگەی كوردی ئازاد‬ ‫نابێت‬

‫كاری باشتری بۆ بكرێت‪ ،‬پێوستە لە كۆنفراسەكانی داهاتوو لە‬ ‫نێوانكۆنفراسەكاندا هەندێك كار بكەین لە ب��ارەی توندو تیژی‬ ‫بەرامبەربە ئافرەت و دەزگا ئەهلیەكانی ئافرەتان و موجادەلەی ئازادی‬ ‫ئافرەتان‪،‬لەسەر ئەمانە ئەتوانین كار بكەین‪ ،‬دەتوانین لەسەر ئازادی‬ ‫دەستكەوتەكانی ئافرەتان كار بكەین و كار كردنی ئافرەت لە بواری‬ ‫سیاسی دا كاری بۆ بكەین‪ ،‬لە كۆنفراسی داهاتوو دەبێت كۆنفراسی‬ ‫داهاتوو پر بێت لە گفتوگۆ‪ ،‬پڕ بێت لە زانیارێ پێویستە لەیەكبگەین و‬ ‫لەم كۆبونەوانەمان سود لە شارەزایی یەكتر وەربگرین ‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئینتەرنێت‬

‫پ‪ :‬رەوشی ئافرەت لە نێو پارتە سیاسیەكان‪،‬لەباكوری كوردستان‬ ‫چۆن دەبینی؟‬ ‫و‪ :‬لە نێو پارتە سیاسییەكان ئافرەت لە ‪ 40%‬دەبینرێت‪،‬‬ ‫لە ئەنجومەنی پارتەكانی پەدەپە و ئاشتی و داد و‬ ‫گەشەپێدان چەندین پارتی تر بوونیان هەیە‪ ،‬لە‬ ‫پەرلەمانیش بوونیان هەیە‪ .‬لەپشت ئەمانەشدا‬ ‫چاالكی بەهێزیان هەیە‪ ،‬ئێمە ئێستا (‪ )36‬كورسی‬ ‫پەرلەمانمان هەیە‪ ،‬لە نێوانیان (‪ )11‬پەرلەمانتاری‬ ‫ئافرەتمان هەیە‪ .‬دەمانەوێت كورسییەك بۆ‬ ‫سەرۆكی شارەوانی بە دەست بێنین‪ ،‬بە بێبوونی‬ ‫ئافرەت لە هەر كۆبونەوەیەكدا ناتوانرێت بڕیاری‬ ‫كۆتایی بدرێت‪ ،‬هەر بریارێك یان هەر پێشنیازێك‬ ‫كە دەكرێت بە دڵنیایەوە ئەبێت ئافرەت‬ ‫بەشداری تێدا بكات‪ .‬ئێمە ئەوانەمان لە حزب‬ ‫لە ‪ 15%‬بەسەر ریكخراوەكاندا سەپاندووە‪.‬‬ ‫ئافرەتان كاریان لەسەر كراوە‪ ،‬بودجەی‬ ‫ئافرەتان خۆیان بەكاری دەهێنن لە‬ ‫ئەنجامدانی چاالكیەكان‪ ،‬لە پیاوان‬ ‫پارەمان ناوێت‪ ،‬ئێمە بودجەی‬ ‫خۆمان هەیە‪ ،‬ئەمە شتێكی‬ ‫گرنگە‪ ،‬هەبوونی بودجەیەكی‬ ‫ت��ای��ب��ەت ب��ۆ ئ��اف��رەت��ان‪،‬‬ ‫پیاوان ئافرەتان بە پلەی‬ ‫دوو دادەنێن‪ ،‬دەڵێن پارە‬ ‫نییە بۆ ئ��ەوەی رزگارمان‬ ‫ب���ێ���ت‪ ،‬چ����ارەس����ەری‬ ‫كێشەكان بكەین‪،‬بۆیە‬ ‫ئێمە بودجەیەكی‬ ‫ت���ای���ب���ەت���م���ان‬ ‫دان��ا ئافرەتان‬ ‫خ���ۆی���ان ك���ارو‬ ‫پ��رۆژەك��ان��ی��ان‬ ‫پێ جێ بەجێ‬

‫دەكەن بە گوێرەی بودجەكە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬هۆكار چیە لە باكوری كوردستان بەشداری كردنی ژن لە كایەی‬ ‫سیاسی چاالكترە وەك لە پارچەكانی تر؟‬ ‫و‪ :‬لە ئەوروپادالە هەندێك حزبدا سیتەمی حوكمڕانی هاوبەش‬ ‫هەیە كە سیستەمێكی دیموكراتییە‪ ،‬ئێمەش لە حزبەكەماندا سیتەمی‬ ‫هاوبەش بەكاردەهێنین‪ .‬پیاو چەند مافی قسە كردنی هەبێت ئافرەتیش‬ ‫ئەوەندە مافی هەیە‪ ،‬ئەوە لە حوكمڕانی حزب‪ ،‬تەنانەت لە حكومڕانی‬ ‫پارێزگاكانیش سیستەمی حوكمڕانی هاوبەش هەیە كە پیاو و ئافرەت‬ ‫پێكەوە كارەكانیان دەكەن‪ ،‬لە شارەوانیەكانیش جێگری ئافرەتمان‬ ‫هەیە‪ ،‬هەردووكیان بەیەكەوە شارەوانیەكە بەڕێوە دەبەن‪ ،‬ئێمە ئێستا‬ ‫لە حزبەكەمان لە ‪ 40%‬بونمان هەیە بۆ ‪ ،50%‬هەوڵ ئەدەین بۆ نیوە بە‬ ‫نیوە‪ ،‬چونكە ئێمە نیوەی كۆمەڵگە پێك دەهێنین‪ .‬كوردەكان تەواو لە‬ ‫پیاو پێكنایەن‪ ،‬بەڵكو نیوەی لە پیاوە و نیوەی لە ئافرەت پێكدێت‪،‬‬ ‫كەواتە پێویستە لە سیاسەت و رۆڵەكانی سیستەمی حوكمڕانی یەكسان‬ ‫بین و مافمان هەبێت‪ ،‬ئێمە نیوەی كۆمەڵین‪ ،‬یانی ئەگەر ئافرەت ببێتە‬ ‫پیالنی دووەم و هەقی نەدەنێ‪ ،‬ئەوا كۆمەڵگەی كوردی ئازاد نابێت ‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئایا پەیوەندی ب��ەوەوە هەیە كە پەكەكەو حزبەكانی دیكە‬ ‫هەمیشە ژنیان وەك هاوسەرۆك داناوە؟‬ ‫و‪ :‬ئێمە بۆ شكاندو راگرتنی ئەم ئۆپراسیۆنە لەچەند الیەكەوە‬ ‫كاردەكەین‪ ،‬دەمانەوێت دەوڵەوت وا تێبگەیەنین ئێوە چەند دەیانگرن‬ ‫و ب��ەردەوام بن لە گرتنی ئ��ەوان‪ ،‬ئەو وەزیفانە هیچیان بە بەتاڵ‬ ‫نامێنێتەوە‪ ،‬كەسی تر دێتە شوێنیان‪،‬نیشتمانپەروەردەی كوردی‬ ‫هەیە‪ ،‬تاوەكو ئێستا ‪ 8‬هەزار كەسیان لێگرتوین‪ ،‬بە هیچ كارێكیشیان‬ ‫نەوەستاوین‪ ،‬رۆژانە لە شوێنی هەر گیراوێك كەسی تر دا ئەنێن‪ ،‬بەو‬ ‫پەڕی توانایان كار ئەكەن‪.‬‬ ‫جیاوازی نێوان ئەوروپاو توركیا و پارچەكانی تری كوردستان‬ ‫بەردەوام وەك پشت شكاندنی ئەم بەشانە‪ ،‬بۆ هەمیشە ئەمانەوێت‬ ‫دەستوور بگۆڕین‪،‬بەاڵم ئەگەر ئەم یاسایە نەگۆڕین یاسای دیموكراتی‬ ‫دروست نابێت‪ ،‬لەبەر ئەمە یاساكان بگۆرێن هاورێكانمان بەربدەن لە‬ ‫توركیا‪.‬لە توركیادا یاسای دژە تیرۆر هەیە‪ ،‬بەپێی ئەو یاسایە كوردەكان‬ ‫وتێكۆشینەكانیان بە تیرۆر دادەنرێت‪ ،‬ئێمە دەگرن‪ ،‬ئەنجومەن دادەنێین‬ ‫قەدەغەی دەكەن‪ ،‬بەرێوەبەری شارەوانی هەڵدەبژێرین دەیگرن‪ ،‬ئەندام‬ ‫پەرلەمان هەڵدەبژێرین دەیگرن‪ ،‬مانای وایە خۆی لە خۆێدا كورد بوون‬ ‫تاوانە لە توركیادا‪ ،‬ئێمە كۆشش ئەكەین و دەمانەوێت لە هەموو‬ ‫یاساكان لەگەڵیان هاوبەش بین ‪.‬‬ ‫پ‪ :‬بۆچی كوردانی باكور نە خاك و نە نەتەوە و نە ئااڵتان بەالوە‬ ‫گرنگ نیە‪ ،‬ئەوەی التان گرنگ بێت سەرۆك ئاپۆیە؟‬ ‫و‪ :‬لە كوردستانی باكور لە دوای پێكهێنانی دەوڵەتی توركی‬ ‫(‪ )30‬ساڵ شەڕیان كرد بەرامبەر بە كورد‪ ،‬لە چیای قرس توركەكان‬ ‫گۆڕێكیان دروست كرد لەسەریان نووسی ( كوردستانی خەیاڵی)‬ ‫لێرەدا نێژراوە‪ ،‬مانای وایە كوردستان خەیاڵێكە ئێمە كوردەكانمان‬ ‫هەموو كوشتن لە ناو ئەو گۆرەمان نان‪ ،‬جارێكی تر ئیتر كوردەكان‬ ‫سەر هەڵنابڕنەوە‪،‬بەاڵم بە دەست پێكردنی و كۆششی بەرێز ئۆجەالن‬ ‫كوردەكان لە باكوری كوردستان جارێكی تر سەریان هەڵدایەوە‪ ،‬ئێمە‬ ‫وەك خەڵك جیا بووینەوە‪ ،‬زمانمان دانا دەوڵەتی توركی لە گۆڕی دەنا‪،‬‬ ‫بۆ ئاوارە بوون و پارچە پارچە كردنیخەڵكی باكور‪ ،‬بەاڵم بە كۆشش‬ ‫و ئازادی ئۆجەالن بوو‪ ،‬بۆیە خەڵكی كورد لە باكوری كوردستان وەك‬ ‫نەتەوە قبوڵ دەكات‪ ،‬كورد هەقی ژیان و ئازادی هەیە‪ ،‬لەشەخسی‬ ‫ئۆجەالن دا دەبینرێت‪.‬‬ ‫دیسان ئێمە لە گۆشەی ئافرەتی كوردەوە لە راستی دا لە باكوری‬ ‫كوردستاندا لە كۆششی ئازادی ئافرەت بەشداری رێگایەكی كراوەی‬ ‫گرنگە بەرێز ئۆجەالن‪ ،‬چونكە كۆمەڵگەی كوردی وتویەتی تا ئافرەت‬ ‫ئازاد نەبێت ئەوا كۆمەڵگە ئازاد نابێت‪ ،‬ئەوەی وای وتووە پیاوان بوون‬ ‫كۆششەكانی ئافرەتیان دەست نیشان كردووە بە البردنی كۆسپەكانی‬ ‫بەردەمیان‪ ،‬بۆیە ئێمە بەرێزئۆجەالن بە نرخ و گرنگ دەزانین‪ ،‬لەبەر‬ ‫ئەم هۆكارانەی كە باسم كردن‪.‬‬ ‫لە نێو پرۆسەی سیاسی دا بۆ ئازادی ئۆجەالن چینێكی گەورە و‬ ‫كاریگەر رۆڵ ئەگێڕین ‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ژمار ‌ه ‪156‬‬

‫‪2012/06/05‬‬

‫‪9‬‬

‫كەمال سەعید بەرپرسی مەكۆی گۆڕان لە هەولێر بۆ پرس‪:‬‬

‫پەڕلەمانتارە جیابووەكانی گۆڕان‪،‬‬ ‫خیانەتیان لە دەنگدەرانیان كرد‬

‫دیمانە‪ :‬پرس‬

‫كەمال سەعید‪ ،‬بەرپرسی مەكۆی گۆڕان لە هەولێر‪ ،‬لەو‬ ‫دیدارەیدا لەگەڵ رۆژنامەی «پرس» رەتیدەكاتەوە كە پارتی‬ ‫ب��ارەگ��ای گۆڕانی چاككردبێتەوە‪ ،‬بەڵكو دەڵێت‪ :‬لەسەر‬ ‫ئەركی پارێزگای هەولێر چاككراوەتەوە نەوەك خودی پارتی‪.‬‬ ‫هەروەها ناوبراو لەبارەی مەكۆی گۆڕان لە هەولێر كە زۆرترین‬ ‫دەست لە كاركێشانەوەی بەرپرسانی تێدابووە دەڵێت «لە‬ ‫دوای رووداوەكانی ‪ 17‬شوباتی ساڵی پار‪ ،‬شێوازی كاركردنی‬ ‫گۆڕان لە هەولێر گۆڕانی بەسەردا هات‪ ،‬بەجۆرێك هەندێك‬ ‫لە هەڵسوڕاوان نەدەگونجان لە هەولێر بمێنەوەو كە بەهەمان‬ ‫شێوازی پێشوو كاربكەن»‪ .‬هەروەها ئەوەش رەتدەكاتەوە‬ ‫كە سەرجەم بڕیارەكانی گۆڕان لەالیەن خودی نەوشیروان‬ ‫موستەفاوە بدرێت‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬چۆن بوو پارتی بارەگاكەی بۆ نۆژەنكردنەوە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بە ووردی باسی بكەیت؟‬ ‫كەمال‪ :‬مەكۆی ئێمە حكومەت (پارێزگای هەولێر) نۆژەنی‬ ‫كردۆتەوە نەك پارتی‪ ،‬بەو پێیەی حكومەت بەرپرسە لە‬ ‫پاراستنی خەڵك و بنكەو بارەگای هەموو حزب و رێكخراوێك‪،‬‬ ‫بۆیە ئەگەر حكومەت كەمتەرخەم بوو لە پاراستنی ئەو‬ ‫شوێنانە‪ ،‬بەرپرسیارەتی چاككردنەوەی دەگرێتە ئەستۆ‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬بۆچی بارەگای یەكگرتوو لە دهۆك نۆژەن نەكراوەتەوە‪،‬‬ ‫كەچی هی ئێوە نۆژەن كراوەتەوە‪ ،‬ئەمە پەیوەندی بە چیەوە‬ ‫هەیە؟‬ ‫كەمال‪ :‬دەكرێ ئەو پرسیارە لە یەكگرتوو بكەن‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬بزوتنەوەی گۆڕان پەیوەندی لەگەڵ پارتی چۆنە‪ ،‬لە‬ ‫هەولێر؟‬ ‫كەمال‪ :‬بەهۆی ئەو گ��رژی و ئاڵۆزییەی لە دوای ‪17‬ی‬ ‫شوباتی ‪ 2011‬ڕوویدا ئێستا لەگەڵ پارتی لە سەرەتایی ئاسایی‬ ‫كردنەوەی پەیوەندیەكانمانداین‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬بە گشتی پەیوەندیتان لەگەڵ یەكێتیدا چۆنە؟‬ ‫كەمال‪ :‬بەهەمان شێوە لەگەڵ یەكێتیش لەسەرەتای ئاسایی‬ ‫كردنەوەی پەیوەندییەكانمانداین‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬تێبینی ئەوە دەكرێت‪ ،‬كە لەالیەنگرانی گۆڕان لە‬ ‫هەولێر روەو كەمی چووە‪ ،‬بەرێزتان چی دەڵێن؟‬ ‫كەمال‪ :‬بەپێچەوانەوە بە پێی زانیارییەكانمان الیەنگرانمان لە‬ ‫هەولێرو هەموو ناوچەكانی تر زیادی كردووە‪ ،‬ئەمەش بەهۆی‬ ‫هەڵوێستی ڕاست و دروستی نەتەوەیی و نیشتمانی بزوتنەوەی‬ ‫گۆڕانە‪ ،‬بەاڵم بۆ خۆپاراستن لە گێچەڵەكانی دەسەاڵت خۆیان‬ ‫ئاشكرا ناكەن‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬دەوترێت مەكۆی گۆڕان لە هەولێر زۆرترین كێشەی‬ ‫هەبووە‪ ،‬چونكە تاكە مەكۆی گۆڕانە كە تا ئێستا چەندین‬ ‫بەرپرس دەستی لە كاركێشاوەتەوە‪ ،‬بە نمونەش‪ ،‬عوسمان‬ ‫بانی مارانی‪ ،‬سەاڵح مەزن‪ ،‬سەفینی مەالقەرە‪ ،‬پرسیارەكەم‬ ‫ئەوەیە بۆچی مەكۆی گۆڕان لە هەولێر زۆرترین دەست لە‬ ‫كاركێشانەوەی بەرپرسانی تێدابووە؟‬ ‫كەمال‪ :‬ئێمە وەك هێزیكی زیندوو بۆچونی جیاوازمان‬ ‫هەیە لەشێوازی كاركردن‪ ،‬بەاڵم ڕاست نیە كە مەكۆی هەولێر‬ ‫زۆرترین كێشەی هەبێت و زۆرترین بەرپرسانی دەستیان لەكار‬ ‫كێشابێتەوە‪ ،‬لەدوای ‪17‬ی شوباتی ‪ 2011‬بارێكی نائاسایی‬ ‫بەسەر هەولێر سەپێندرا‪ ،‬بۆیە شێوازی كاری بزوتنەوەكە‬ ‫گۆڕانی بەسەر داهات كە بگونجێت لەگەڵ دۆخە نوێیەكە‪،‬‬ ‫بەجۆرێك هەندێك لە هەڵسوڕاوان نەدەگونجان لە هەولێر‬ ‫بمێنەوەو بەهەمان شێوازی پێشوو كاربكەن‪ ،‬بەهۆی ڕاوەدوونان‬ ‫و رێگرتنی دەسەاڵت لە چاالكی هەڵسوڕاوان‪ .‬بەڕێزان سەفین‬

‫مەال قەرە و عوسمان بانی مارانی‬ ‫دەستیان لەكار نەكێشاوەتەوە‪،‬‬ ‫لە شوێنی تر كار بۆ بزوتنەوەی‬ ‫گۆڕان دەكەن‪ ،‬بەنمونە كاك سەفین‬ ‫سەرپەرشتی كەركوك دەكات‪ ،‬كاك‬ ‫سەالح مەزنیش هەرلەسەرەتاوە بۆ‬ ‫ماوەی شەش مانگ ئەركی باژێروانی‬ ‫گرتە ئەستۆ‪ .‬بەالی ئێمەوە ئەمە‬ ‫دەست لەكاركێشانەوە نیە‪ ،‬بەمانای‬ ‫وازهێنان لە بزووتنەوەی گ��ۆڕان‪،‬‬ ‫بەڵكو بواردانە بەهەڵسوراوانی تر‬ ‫كەڕۆڵی خۆیان ببینن‪ ،‬كاركردن لە‬ ‫بزووتەوەی گۆڕاندا تەنها ئەركێكی‬ ‫قوڕسە و هیچ ئیمتیازاتێكی تێدا نیە‬ ‫كە شەڕی لەسەر بكەن‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬بەرپرسانی مەكۆی گۆڕان لە هەولێر‪ ،‬كێشەیان چیە‪،‬‬ ‫تاوەكو دەست لە كاربكێشنەوە؟‬ ‫كەمال‪ :‬وەك گوتم هیچ كێشیەك نیە كە بەهۆیەوە دەستیان‬ ‫لەكاركێشابێتەوە‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬دەوترێت بزوتنەوەی گ��ۆڕان‪ ،‬رووب��ەڕووی قەیرانی‬ ‫ناوخۆ بۆتەوە‪ ،‬هەورەك زانراوە لە سنوری قەاڵدزێ و رانیە‬ ‫توشی كێشەبوونە و بەشێك لە ئەندامانیان وازیان هێناوە؟‬ ‫كەمال‪ :‬بزوتنەوە گۆڕان هیچ قەیرانێكی ناوەخۆیی نیە‪ ،‬لەو‬ ‫سنورەی باسیشی دەكەی كێشەی وا ڕوینەداوە كە ببێتە هۆی‬ ‫وازهێنانی ئەندامانمان‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬رەخنەی ئەوە لە گۆڕان دەگیرێت‪ ،‬كە تاوەكو ئێستا‬ ‫كۆنفرانسی نەبەستووە‪ ،‬ئایا گۆڕان بۆ كۆنفرانس نابەستێت؟‬ ‫كەمال‪ :‬لە ماوەیەكی كەمی تەمەنی بزوتنەوەی گۆڕاندا دوو‬ ‫هەڵبژاردن كرا (هەڵبژاردنی پەڕلەمانی كوردستان و هەڵبژاردنی‬ ‫پەڕلەمانی عێراق) لەو ماوەیەدا سەرقاڵی ئەو هەڵبژاردنانە‬ ‫بووین‪ ،‬پاشانیش لە دوای ڕووداوەكانی ‪17‬ی شوباتدا بارێكی‬ ‫نائاسایی لە هەرێم دروس��ت بوو‪ ،‬بەشێوەیەك لە هەولێرو‬ ‫بادینان مەكۆكانی گۆڕان داگیركران و سوتێنران‪ ،‬خەڵك كوژراو‬ ‫هەڵسوڕاو و هەوادارانی گۆڕان گیران و ڕاوەدونران‪ ،‬ئەو بارە‬ ‫نائاسایی و نا سروشتیە كە لەو كاتەوە ڕویداوە تا ئێستاش‬ ‫بەتەواوی ئاسایی نەبۆتەوە تا كار بۆ بەستنی كۆنگرە بكەین‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬دەوترێت هەموو بڕیارەكانی بزوتنەوەی گۆڕان لەالیەن‬ ‫خودی بەرێز نەوشیروان موستەفاوە دەدرێت‪ ،‬راوێژ و پرس و‬ ‫ڕا بە كەسانی تر ناكات؟‬ ‫كەمال‪ :‬بەپێچەوانەوە كاك نەوشیروان هیچ بڕیارێك نادات‬ ‫كە پەیوەندی بە بزوتنەوەی گۆڕانەوە هەبێت بێ ڕاوێژ لەگەڵ‬ ‫هەڤاڵەكانی‪ ،‬بۆ مەسەلە گرنگ و چارەنوسسازەكانیش نەك‬ ‫پرس ب��ەدەوروب��ەری‪ ،‬بەڵكو پرس بە هەڵسوڕاوانی خواری‬ ‫خوارەوەش دەكرێت‪.‬‬ ‫لەماوە ڕابردوودا بۆ چەندین بابەتی گرنگ ڕای هەڵسوراوانی‬ ‫خوارەوە وەرگیراوە‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬زۆرێك لە الیەنگرانی گۆڕان‪ ،‬بە خیانەتكار وەسفی ئەو‬ ‫پەرلەمانتارانەیان دەكرد كە لە فراكسیۆنی گۆڕان جبابونەوە و‬ ‫سەربەخۆی خۆیان راگەیاند‪ ،‬تۆ چی دەڵێی؟‬ ‫كەمال‪ :‬ئەو دەنگانەی ئەو پەڕلەمانتارانە پێی چوونە‬ ‫پەڕلەمان دەنگی بزوتنەوەی گۆڕان بوون‪ ،‬بە تایبەتی لەو‬ ‫هەڵبژاردنەدا شێوازی لیستی داخراو پەیڕەو كرا‪ ،‬بۆیە الدان لە‬ ‫پرەنسیپەكانی بزوتنەوەی گۆڕان الدانە لە خواست و بیرو ڕای‬ ‫دەنگدەرەكانی‪ ،‬بەم پێیە دەتوانین بڵێین ئەو پەڕلەمانتارانە‬ ‫خیانەتیان لە دەنگدەرانیان كرد‪ ،‬باشتر وابوو داوای لێبوردن‬

‫“‬ ‫“‬

‫هەندێك لە هەڵسوڕاوان‬ ‫نەدەگونجان لە هەولێر بمێنەوە‬ ‫و بەهەمان شێوازی پێشوو كار‬ ‫بكەن‬ ‫لەسەرەتای ئاسایی كردنەوەی‬ ‫پەیوەندییەكانین لەگەڵ پارتی و‬ ‫یەكێتی‬ ‫بكەن و لە هەڵوێستەكەیان پاشگەزببنەوە‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬ئەو كێشەیەی كە كورد لەگەڵ مالیكی هەیەتی‪،‬‬ ‫پێتوایە كێشەیەكی شەخسیە و پەیوەندی بە تاكە كەسێكەوە‬ ‫هەیە‪ ،‬یاخود نەتەوەییە؟‬ ‫كەمال‪ :‬كورد كێشەی لەگەڵ ناوەنددا هەیە لەسەر مافە‬ ‫نەتەوەییەكانی كە لە دەستوریشدا ئ��ام��اژەی پێكراوە و‬ ‫چ��ارەس��ەری بۆ دان���راوە‪ ،‬ب��ەاڵم ئ��ەوەی ئێستا ئ��ەوەن��دەی‬ ‫لەسەر ملمالنێی حزبایەتی و شتی ترە ئەوەندە لەسەر مافە‬ ‫نەتەوییەكان نیە‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬تاچ رادەی��ەك پشتگیری وتەكانی مسعود بارزانی‬ ‫سەرۆكی هەرێمی كوردستان دەكەن؟‬ ‫كەمال‪ :‬ئێمە نە لە كوردستان و نە لە عێراقیش بەشدار نین‬ ‫لە حكومەت‪ ،‬ئەوان الیەنی سەرەكی حكومەتن‪ ،‬بەم هۆیەوە لە‬ ‫ڕێكەوتنەكانیشیان نەبووین و ئاگادارنین‪ .‬لە پڕێكدا نێوانینان‬ ‫تێكچوو‪ ،‬هەرالیەو ئەوی تر تۆمەتبار دەك��ات‪ .‬بۆیە ئێمە‬ ‫بەرچاومان ڕوون نیە ڕەنگە بەیانی ڕێككەونەوە و كەسیش‬ ‫نەزانێ لەسەر چی ڕێككەوتونەتەوە‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬پێتوایە كورد چ هەنگاوێكی ناوە بۆ یەكالیی كردنەوەی‬ ‫كێشەكانی لەگەڵ حكومەتی ناوەندی؟‬ ‫كەمال‪ :‬بەداخەوە كورد تا ئێستا هەنگاوێكی بەرچاوی‬ ‫نەناوە بۆ یەكالیكردنەوەی كێشەكانی لەگەڵ ناوەند‪ ،‬ئەوەندەی‬ ‫خەریكی شەڕی پۆست و دەسكەوتی حزبی بوون‪ ،‬ئەوەندە لە‬ ‫خەمی بەدەستهێنانی مافەكانی خەڵكی كوردستان نەبوون‪،‬‬ ‫بۆ نموونە تا ئێستاش یەك بستی خاكی كوردستان لە ناوچە‬ ‫دابڕێنراوەكان نەگەڕاوەتەوە سەر هەرێم‪ ،‬مەسەلەی پێشمەرگە‬ ‫چارەسەر نەكراوە‪ ،‬بەشە بوودجەی كوردستان كەمی كردووە‪،‬‬ ‫هتد‪...‬‬

‫‪10‬‬

‫ژماره‌ ‪156‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫‪2012/06/05‬‬

‫دیسكۆیەكانی توركیا و لوبنان‬ ‫و گەیشتنی الوانی کورد بە ئافرەت‬ ‫ئا‪ :‬پرس‬

‫بەهۆی ئەو ئاینەی كە لەالیەن سەدا نۆوەدی كورد وەكو‬ ‫نەتەوەی زۆرینە لە هەرێمی كوردستان پەیڕەوی لێدەكەن‪،‬‬ ‫گەنجان بە كۆمەڵێك كۆت و بەندی كەلتوری و ئاینی‬ ‫رێگیریان لێكراوە و ئارەزوە جنسیەكانیان بەتاڵبكەنەوە (‬ ‫تەنها رێگای پیادەكردنی ئەو حەزە سەرە رۆو و جڵەونەكراوە‬ ‫ژنهێنان بووە‪ ،‬ئەمەش هەموو گەنجێك بۆی مەیسەر نابێ‬ ‫و نەبوە)‪ ،‬ب��ەوەش لە زۆرب��ەی ك��ۆاڵن و گ��ەڕەك و دێ و‬ ‫ئاواییەكانی كوردستان پەنادەبرا بەر رێگای جیاواز جیاواز بۆ‬ ‫مومارەسەكردنی ئەو حەزە سورشتیەیان‪ ،‬گەرچی واقیعیەتی‬ ‫كەتبتی جنسی الوان لە كوردستان حاشاهەڵنەگرە و تا ئەو‬ ‫دواییانەش چونە گژ ئ��اژەڵ‪ ،‬وەكو گوێدرێژ و ئێستر ئەو‬ ‫چیرۆكە زۆر و زەبەندانە بوون كە بەر گوێچكەی هەمووا‬ ‫كەوتووە‪ ،‬بەاڵم لەبەر شەرمنی و عەیبە و ئابڕو و كەرامەت كە‬ ‫بەشێكی هەرە گەورەی كەسیەتی مەعنەوەی كورد پێكدێنێ‪،‬‬ ‫ئەو باسانە هەر ژێر بە ژێر و لە دانیشتن و كۆبوونەوەی‬ ‫زۆر داخرا و پەنهانی كۆمەاڵیەتی باسكراون‪ ،‬واتا لە چەند‬ ‫هەوڵێكی سنوردار و بە پێچ و پەنا نەبێ ئەدەب و هونەری‬ ‫كوردی نەیتوانییوە خۆی لە قەرەی باسی ئاماژەكراو وبدات‪.‬‬ ‫لە پێش راپەڕین هەل و مەرجی كۆمەاڵیەتی هەرێمی‬ ‫كوردستان بە رەوشێكی تایبەت و داخرا و وشك باركرابوو و‬ ‫داب و نەریت رویەكی زۆر توند و تیژتری لەوەی ئێستامان‬ ‫هەبوو‪ ،‬تەنانەت بەهۆی تەسكی و تەنگی رێگاكانی بەیەك‬ ‫گەیشتنی كور و كچ وەكو دوو بوونەوەری هەستیار و پڕا و پڕ‬ ‫لە وزە و تینی گەنجایەتی شێتانە‪ ،‬ناچارانە بە دزییەوە و لە‬ ‫پەناو پەسێو و بەیەك گەیشتن دورست دەبوو‪ ،‬دووریش نییە‬ ‫زاڵبوونی رەنگی سۆز و غەرامیات بەسەر ئەدەبی شیعرماندا‪،‬‬ ‫جگە لە سروشتی خ��ۆی‪ ،‬هۆكارەكەی ئ��ەو كۆتو بەندە‬ ‫توندانەبێ كە كۆمەڵگا خستبوویە دەست و پێی خۆشەویستی‬ ‫نێوان گەنجانی رەگەز جیاواز‪ ،‬بۆیە كۆبوونەوەی ئەو هەموو‬ ‫شەحنە لەناو الواندا زۆرجار بەالرێدا دەچوو و كارەساتی‬ ‫كۆمەاڵیەتی ترسناكی لێدەكەوتەوە و وایدەكرد پەالماردان‬

‫لە نێوان ئەندامانی یەك خێزانیش دروستببێ‪ ،‬كە پاش‬ ‫راپەرینیش حاڵەتەكە درێژەی هەبوو‪ ،‬گەرچی ئەوكات لە‬ ‫رێگای توركیاوە دەرگایەكی خێر بە رویانداكرایەوە و وایكرد‬ ‫بەكارهێنانی خاكی ئەو واڵتە وەكو ترانزێتی رێگای پیادەی‬ ‫ئەوروپا سودی لێوەرگیرێ و لە دیسكۆكانی ئەوێش حەزە‬ ‫لە مێژیینەوە و سەركوتكراوەكە بەڕەاڵبكرێ (دیارە لە پێش‬ ‫راپەرین مەلهاكانی شاری موسڵ و بەغدا هەمیشە بەرووی‬ ‫خەڵكی كوردستاندا كراوە بوون‪ ،‬بەاڵم ئەو كاتە دەرئەنجامی‬ ‫سیاسەتی راوەدون��ان و وب��ەزۆر پەلكێشكردنی گەنجان بۆ‬ ‫ریزەكانی سوپا‪ ،‬نەیاندەتوانی بە ئازادی بە بازەگاندا برۆن‬ ‫و دەستیان بگاتە ئەو شوێنانە‪ ،‬ئەو وەختە زیاتر موستەشار‬ ‫و بازرگان و چەلەبیەكان بۆیان فەراهەمبوو بوو لەو شوێنانە‬ ‫رابوێرن و لەگەڵ ئافرەتان بخەون)‪ ،‬رێگای توركیا ئەو‬ ‫ئازادییە پێویستەی نەدابۆە گەنجان كە بكارن خەونی شەیتان‬ ‫پێ كەنینان بكەنە واقیع)‪.،‬‬ ‫لە پاش ‪ 2003‬بەدواوە ئیدی ئەو دەرچە و دەرگا بچوك و‬ ‫لەسەر تەنیشتانە كە تێیدا الوان تێدەپەڕین بۆ سەر زەمینی‬ ‫كەیف و سەفایان‪ ،‬بە زەویی و ئاسماندا كەوتە سەرپشت‬ ‫و جیا لە فرۆكەخانەی هەولێر و فرۆكەخانەی سلێمانی‪،‬‬ ‫كرانەوەی رەسمی كونسڵخانەی توركیا و ئێران لە هەولێر و‬ ‫هاتنە كاییەی كۆمپانیاكانی گەشت و گوزار و سەرهەڵدانی‬ ‫كێبركێی دابەزاندنی نرخی گەشتەكان‪ ،‬هەموو ئەوانە وایكرد‪،‬‬ ‫رێژەی گەشتیارانی الوان بۆ واڵتانی هاوسێ بە شێوەیەكی‬ ‫سەر سوڕهێنەر زیاد بكات و دیسكۆ و باڕەكانی دیمەشق‬ ‫و ئەستنەبوڵ شەوانە لەالیەن هێزی گەنجانی كوردستانەوە‬ ‫بەرزترین ئاستی بازار و بوژانەوە بەخۆیانەوە ببینن‪ ،‬كە ئەو‬ ‫واقیعە پێشتر تەنها لە چیرۆك و فیلمەكانی هۆڵیود دەبینرا‪.‬‬ ‫ئێستاش لە جیاتی سەردانیكردنی شوێنەوار و ناوچە گە‬ ‫شتیاریەكانی هەرێمی كوردستان‪ ،‬واڵتانی هاوسێ بوونەتە‬ ‫بەدیل و ئاسانكاریەكانی هۆكارەكانی سەفەركردنیش‪ ،‬وەكو‬ ‫دەستەبەركردنی بەڵگەنامەی سەفەر و وەرگرتنی فیزا‬ ‫بەنرخێكی هەرزان و بوونی دەیان كۆمپانیای گواستنەوە‬ ‫و دیسانەوە هەرزانی نرخی سەردانەكان‪ ،‬وایكردەوە بەشی‬

‫زۆری الوان بۆ بەتاڵكردنەوەی ئارەزوە جنسیەكانیان سەردانی‬ ‫دەرەوە بكەن و ئەو پارەو دەسكەوتەی بە چەند مانگێك‬ ‫لە كوردستان كۆیدەكەنەوە لەوێ خەرجی بكەن‪ ،‬كە ئەگەر‬ ‫گۆرانی رەوشەكە بەو جۆرە جارێك لە بەرژەوەندی توێژی‬ ‫الوانبێ بەوەی ئازادی تەواوی جنیسان وەرگرتووە‪ ،‬ئەوا بۆ‬ ‫ئەو واڵتانە بوژانەوەیەكی ئابووری سەر سوڕهێنەرە كە هەموو‬ ‫ئەو پارانە لە كوردستانەوە بۆ ئەوێ دەچن‪.‬‬ ‫پەیدابوونی سەتەالیت و ب�ڵاب��وون��ەوەی ئینتەرنێت و‬ ‫دەسكەوتنی خزمەتگوزاریەكانی ئەو بوارە لە بازارەكانی‬ ‫كوردستان بەو شێوە و بەو نرخەكەمە‪ ،‬راستە كاریگەی‬ ‫خۆی هەبوو لەسەر دۆزی��ن��ەوەی دنیایەكی دیكەی ئازاد‬ ‫لەالیەن گەنجانمانەوە‪ ،‬كە ئەگەر لە واقیعیش دەستیان بە‬ ‫جەستەی رەگەزی بەرامبەر نەگات بە وێنە و دوور بە دوور‬ ‫ئەو ئاواتەیان هاتەدی‪ ،‬كەپێشتر زۆر لێی مەحروم بوو بوون‪،‬‬ ‫بەاڵم كە كار بەوە گەیشت دەستراگەیشتن بەو سەرزەمینە‬ ‫بەهەشتی و خەیااڵویە بە واقیعی و راستەو خۆ هێندە سوك‬ ‫و ئاسان بێ و پارەی تێچووی ئەو یاریە خۆشە نەكات لەسەدا‬ ‫‪20‬ی نرخی سەیارەیەك‪ ،‬ئەوا بێگوومان سێ و دووی لێناكەن‬ ‫و تا ئەو واڵتە خۆش و ئەو بازارە گەرم و گوڕە هەبێ درێغی‬ ‫لێ ناكەن‪.‬‬ ‫بۆ لەمەو دواش چاوەرێ دەكرێ بە ئەنجامی فراوان بونی‬ ‫پەیوەندیەكانی هەرێمی كوردستان لەگەڵ واڵتانی دەرەوە و‬ ‫دروستبوونی ئاسانكاری زیاتر لە رێگای زۆربوونی كۆمپانیاكانی‬ ‫گەشت و فرۆكەوانی و كرانەوەی زیاتری باڵوێزی واڵتانی‬ ‫ئەوروپا و ئاسیا لە شاری هەولێر و تەنانەت بوونیش بە‬ ‫جۆرێك لە بازرگانی لەالیەن هەندێك لە بازرگانانەوە‪ ،‬بازنەی‬ ‫بەشداریكردنی الوان لەو كەشە هەوەس ئامێزەدا رۆژ بە رۆژ‬ ‫فراوانترببێ و بازارەكە زیاتر رەواج پەیدابكات‪ ،‬پەیدابوونی‬ ‫ئەو كەلتورەش بەو مۆدێلە نوێیە وایكردووە كەلتورە بەرهەم‬ ‫هاتووەكانی پێشتر بەناوی كەلتوری‪ ،‬نێربازی و كەلتوری‬ ‫القەكردنی ئ��اژەاڵن و خۆبەتاڵكردنەوە بەدەستی خۆیان‬ ‫لەالیەن گەنجان بە تەواوی بسرێتەوە و لەناو بچێت‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ژمار ‌ه ‪156‬‬

‫‪2012/06/05‬‬

‫‪11‬‬

‫بەشداری گەنجان‪ ،‬لە بۆنە و یادی حزبی كەمی كردووە‬

‫«هۆكارەكەی كەمتەرخەمی حزبە»‬ ‫ئا‪ :‬پرس‬ ‫هەر چەندە حزبەكانی كوردستان‪ ،‬بە عەلمانی و ئیسالمی و‬ ‫كۆن و نوێوە‪ ،‬شانازی بەوەوە دەكەن كە چەند هەزارێك ئەندامیان‬ ‫هەیە‪ ،‬كە رێژەی زۆرینە لەو ئەندامانە گەنجن‪ ،‬بە هەر دوو رەگەزی‬ ‫«نێر و مێ» وە‪ .‬بەاڵم وەك تێبینی دەكرێ ساڵ بەساڵ بەشداری‬ ‫گەنجان و الوان لە چاالكی حزبی و بۆنە و یادی حزبی‪ ،‬تەنانەت‬ ‫حزبەكەی خۆشیاندا رووی لە كەمیكرووە و رێژەیەكی كەم ئامادەی‬ ‫ئەو چاالكی و بۆنە حزبییە دەبن‪.‬‬ ‫بەشێك لە توێژەران و چاالكوانانی كۆمەڵی مەدەنی‪ ،‬ئەمە‬ ‫بۆ وشیاری الوان و جۆرێك لە رەخنە گرتن لە حزب بە هۆی‬ ‫پەراوێزخستینانەوە‪ ،‬دەگەڕێننەوە‪.‬‬ ‫دانا جەمال‪ ،‬سەرۆكی رێكخراوی (رۆشنبیری و هونەری شار)‬ ‫لەشاری سلێمانی‪ ،‬هۆكاری كەمی بەشداری الوانی ئەندام لە حزب‪،‬‬ ‫لە چاالكی و بۆنە حزبیەكەی بەمجۆرە شرۆڤە دەكات و دەڵێت‬ ‫«لەچاو جاران هاواڵتیان بۆ بۆنە حزبییەكان كەم دەچن‪ ،‬ئەویش‬ ‫دەگەرێتەوە بۆ هۆشیاری تاك و ناكرێت لە هەموو بۆنەكاندا‬ ‫ئامادەبوونیان هەبێت»‪.‬‬ ‫هۆكارێكی تری گەڕاندەوە بۆ زۆر بوونی حزبەكان كە ئەمەش وای‬ ‫كردووە نفوسی حزبەكان دابەش بن و پەرتەوازەیی دروست كردووه‪.‬‬ ‫بەبڕوای ئەو چاالكوانەی كۆمەڵی مەدەنی‪ ،‬گەنج كە كاریگەریترین‬ ‫چین و توێژی كۆمەڵگایە‪ ،‬وەك جاران ئینتیمای نەماوە بۆ حزبەكان‪.‬‬ ‫وەكخۆی وتی «لەبەر ئەوەی بەڵێن زۆر بووە و كاریش كەمە بۆیان‪،‬‬ ‫بۆیە ئەوانیش بێزاربوون لە شەڕە پەرۆ و ئەیانەوێت وەك گەنجانی‬ ‫وواڵتانی دنیا بژین و خۆشگوزەرانی زیاتریان بۆ دابین بكرێت وەك‬ ‫حكومەت نەك وەك حزب»‪.‬‬ ‫كامەران غەریب‪ ،‬بەرپرسی ناوەندی بااڵی دەورب��ەری یەكێتی‬ ‫الوانی دیموكراتی كوردستان‪ ،‬كەرێكخراوێكی سەر بە پارتییە‪.‬‬ ‫لەمڕووەوە رەخنە لە ئەدای حزبەكان دەگرێت سەبارەت بە توێژی‬ ‫الوان و دەڵێت «هیچ حیزبێک بە ڕەچاوکردنی تایبەتمەنی الوانی‬ ‫ناو حیزبەکە نەیتوانیوە وەكو پێویست بەدەنگ كێشە و گیروگرفتی‬ ‫الوانەوە بێت و چارەسەرەكان تەنیا لە پێناوی بەرجەستە كردنی‬ ‫كۆمەڵێك ئامانجی تایبەتی وەكو هەڵبژاردن و كپكردنەوەی دەنگی‬ ‫ناڕەزایەتی و ڕاگرتنی بارودۆخەكە بووە‪ ،‬ئەگەر هەوڵێکیش لەم‬ ‫پێناوەدا درابێت لە سنووری كردنەوەی چەند خولێكی وەرزشی و‬ ‫كۆمپیۆتەر تێنەپەڕیوه‪ ،‬كە ئەمەش كار و چاالكیەكی دیار نین»‪.‬‬ ‫ئەوەشی وت «بەدەنگەوه نەهاتنی دەس��ەاڵت��ی حیزبی بۆ‬ ‫چارەسەركردنی گیروگرفتەكان و ڕوانینی جیاوازیان بۆ گەنج‬ ‫و بیرکردنەوە و تێڕوانینیان و بوونی گومانی ب��ەردەوام لە سەر‬ ‫یاخیبوونی سەردەمیی گەنجی کە خەسڵەتێکی سروشتی هەموو‬ ‫گەنجێکە‪ ،‬جگە لەوە بەرژەوەندی تاکەکەسی تا ئێستا ڕێگرە لە‬ ‫بەردەم ئەنجامدانی كۆمەڵێك پرۆژەی بەسوودی تایبەت بە الوان‬ ‫تەنانەت لە ناوخودی حیزبەکانیشدا‪ ،‬نەبوونی بڕوا لە الیەن دەزگا‬ ‫حیزبیەکان و کەسانی بەرپرس بە وزە و توانای گەنج بە شێوەیەک‬ ‫کە پێیان ڕەوا نابینرێت لە پۆستە حیزبیەکاندا بە پێی ئەزموون و‬ ‫شارەزاییان پلەیان پێ بدرێت‪ ،‬دەبێتە هۆی تۆرانی گەنج لە حیزب‬ ‫و هەڵگەڕانەوەی لێی‪ ،‬تا وای لێدێت کە حیزبەکان دەبنە کۆمەڵێک‬ ‫کەسی بە تەمەن و لە هەموو سیمایەکی گەنجانە دادەماڵرێن و‬ ‫گەنجانیش خۆیان لە ب��ەرەی دژە حیزب و بەشداری سیاسیدا‬ ‫دەبیننەوە»‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەندامێكی ئەنجوومەنی سەركردایەتی پارتی رەتیدەكاتەوە‬ ‫بەشداری گەنجان رووی لە كەمیكی كرد بێت‪ .‬هەروەك عەلی عەونی‬

‫ئەندامێكی سەركردایەتی یەكێتی‪:‬‬ ‫هەر حزبێك بیەوێ بەردەوام‬ ‫بێت و گەشە بكات‪ ،‬دەبێ بیر لە‬ ‫الوان و گەنجان بكاتەوە‬ ‫توێژەرێكی كۆمەاڵیەتی‪ :‬حزب لە‬ ‫كوردستان خەریكە لەالی گەنجان‬ ‫ناشرین دەبێت بەهۆی ئەوەی‬ ‫بەتەمەنەكان بەرهەمەكانی‬ ‫حزبیان قۆرغ كردووە لە‬ ‫ئیمتیازەكانی ماددی و مەعنەوی‬ ‫چاالكوانێكی كۆمەڵی مەدەنی‪:‬‬ ‫لەچاو جاران هاواڵتیان بۆ بۆنه‬ ‫حزبییەكان كەم دەچن‪ ،‬ئەویش‬ ‫دەگەرێتەوه بۆ هۆشیاری تاك‬ ‫و ناكرێت له هەموو بۆنەكاندا‬ ‫ئامادەبوونیان هەبێت‪،‬‬ ‫بەرپرسی ناوەندێكی الوانی حزبی‪:‬‬ ‫بەدەنگەوه نەهاتنی دەسەاڵتی‬ ‫حیزبی بۆ چارەسەركردنی‬ ‫گیروگرفتەكان و ڕوانینی جیاوازیان‬ ‫بۆ گەنج‪ ،‬وایكردووە حزبەكان‬ ‫لە هەموو سیمایەکی گەنجانە‬ ‫دادەماڵرێن و گەنجانیش خۆیان‬ ‫لە بەرەی دژە حیزب و بەشداری‬ ‫سیاسیدا دەبیننەوە‬

‫روونیدەكاتەوە «بەشداری كردن لە چاالكی و بۆنە و یادی حزبی‪،‬‬ ‫بەشدارییەكی ئارەزوومەندانەیە و بەشێوەیەكی رێكخستن و زۆرملێ‬ ‫و گوشار نییە‪ .‬لەگەڵ ئەوەشدا زۆرینەی ئەوانەی بەشداری چاالكی‬ ‫و خولی رۆشنبیری و بۆنە و یادەكان دەكەن گەنج و الوانن نەك‬ ‫پیر و بەسااڵچوان»‪ .‬ئەو تۆمەتەش رەتدەكاتەوە گوایە بەهۆی‬ ‫پەراوێزخستینان گەنجان و الوان لە حزبەكان تۆرابن و بەشداری‬ ‫چاالكی و بۆنەی حزبەكەیان نەكەن‪ .‬وەكخۆی وتی «زۆربەی ئەوانەی‬ ‫لە ئۆرگانەكانی حزب و تەنانەت سەركردایەتی پارتین گەنج و الوان‪،‬‬ ‫ئەمە وێرای ئەوەی كە رێكخراوەكانی یەكێتی الوان و قوتابیان و‬ ‫ئافرەتان‪ ،‬و ‪...‬هەمووی بە دەست كەسیی الوەوەیە‪ ،‬كەواتە الوان‬ ‫بەشدارن لەپرۆسەی سیاسی و بڕیار و چاالكییە حزبییەكان»‪.‬‬ ‫بەبڕوای توێژەرێكی كۆمەاڵیەتی بەشدارینەكردنی گەنجان لە‬ ‫بۆنە و یادەكانی حزبەكان چەندین لێكدانەوەی بۆ دەكرێ‪ .‬هێمن‬ ‫ساڵح توێژەری كۆمەاڵیەتی‪ ،‬گەنجەكان پۆلێن دەكات و دەڵێت‬ ‫«یەكەمیان پەیوەندی بە نەمانی ئینتیمای حزبیەوە هەیە كە حزب‬ ‫لە كوردستان خەریكە لەالی گەنجان ناشرین دەبێت بەهۆی ئەوەی‬ ‫بەتەمەنەكان بەرهەمەكانی حزبیان قۆغ كردووە لە ئیمتیازەكانی‬ ‫ماددی و مەعنەوی‪ ،‬هەموو بەرهەمەكانی حزب لە پۆستەكان و‬ ‫مووچە بەرزەكان بووەتە ئی خەڵكی بەتەمەن و گەنجانیش لەوالوە‬ ‫دەبێت سوتەمەنی بن‪ .‬دووەمیان رەنگە هۆكارەكەی گەنجێكی بێكار‬ ‫بێت كە مووچەیەكی كەمی بمرەو بژی لەالیەن حزبەوە بۆ دیاریكراوە‬ ‫كە بێمنەتە لە بڕانی‪ ،‬كە هەر ئەو مووچەشە تەمبەڵی كردووەو‬ ‫وایلێكردووە لەماڵەوە پاڵداتەوە و تاقەتی ئیش و بۆنە حزبیەكانی‬ ‫نەبێت»‪ .‬ئەوەشی وت «ئەو بۆنانە خۆیان سواو و دووبارەن كە‬ ‫گەنج حەزی لە نوێكاری و بابەتی تازە هەیە كە بیانبینێت‪ ،‬نەك‬ ‫بە ئااڵیەكەوە لەبەردەم تیپێكی مۆسیقا هەڵپەڕێ یان ئەوەتا بە‬ ‫كەرنەڤاڵی ئۆتۆمبێل و هۆڕن لێدان خەڵك بێزار بكات‪ ،‬هەموو‬ ‫ئەوانە هەریەكەیان بە پلەیەك كاریگەری دروستكردووە لەسەر‬ ‫بێتاقەتبوونی گەنج لەو بۆنانە»‪.‬‬ ‫هەر لەمبارەوە‪ ،‬ئارێز عەبدواڵ‪ ،‬ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی‬ ‫نیشتمانی كوردستان رای وایە ئەمساڵ لە یادی دامەزراندنی‬ ‫حزبەكەیدا‪ ،‬یەكێتی نیشتمانی رێژەی بەشداری كردنی الوان زۆر‬ ‫زۆرتر بووە لە چاوسااڵنی تر‪ ،‬پێشیوایە نەوەی سێیەمی یەكێتی‬ ‫هاتۆتە مەیدانی كاری سیاسی و خەباتی جەماوەری لەناو یەكێتی‪.‬‬ ‫ئارێز رەتیدەكاتەوە گەنجان پەراوێز خرابن و دەڵێت «هەر‬ ‫حزبێك بیەوێ بەردەوام بێت و گەشە بكات‪ ،‬دەبێ بیر لە الوان‬ ‫و گەنجان بكاتەوە‪ ،‬چۆن پ���ەروەردە و ئاراستەیان دەك��ات و‬ ‫بەرژەوەندییەكانیان دەپارێزێت و دەستەبەری دەكات»‪.‬‬ ‫ب��ەرای ئەو‪ ،‬لەسەركردایەتی یەكێتی و ئەنجوومەنی ناوەند‬ ‫ژمارەیەكی زۆری گەنجی تێدایە ئەمە وێرای ئەوەی ئۆرگانەكانی‬ ‫تریش زۆرینەیان هەر گەنجن‪ ،‬ئەمەش بە هێمای بایەخپێدانی حزبی‬ ‫دەزانێت بۆ گەنجان‪ ،‬هەر چەندە ئەوەشی وت «هەر چەندە پێدانی‬ ‫پۆست و پلە بەپێی تەمەن نییە‪ ،‬بەڵكو بەپێی توانا و شارەزاییە»‪.‬‬ ‫ئەندامەكەی سەركردایەتی یەكێتی‪ ،‬تۆمەتەكانی كەم بەشداری‬ ‫كردنی گەنجان و پەراوێزخستینان رەتدەكاتەوە و ئەوەش روون‬ ‫دەكاتەوە كە «ئێمە وەك یەكێتی لەگەڵ هاوپەیمانەكانمان لەرێگەی‬ ‫حكومەتەوە بایەخی زۆرمان بە گەنجان داوە‪ ،‬وەك دابین كردنی‬ ‫پرۆژەی تواناسازی مرۆیی بۆ گەنجان كە لەدەرەوە بخوێنن‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫پێشینەی هاوسەرگیری و قەرزی بچوك و‪..‬‬ ‫واتە ئێمە بەپێی توانا و دەرفەت هەوڵمانداوە دەرفەت بۆ گەنجان‬ ‫برەخسێنن و بەشداریان پێبكەن لە پرۆسەی سیاسی و ئاوەدانیدا»‪.‬‬

‫روونکردنەوە‪ :‬لە ژمارەکانی ‪ 154‬و ‪155‬دا‪ ،‬دوو بابەتی دڵشاد هەرتەلی باڵو کراونەتەوە کە لە ماڵپەڕی چەتر پرێس وەرگیرابوون‪ ،‬بە هۆی هەڵەی تەکنیکیەوە ئاماژە بە ناوی ماڵپەڕەکە نەدراوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫داوای لێبوردن دەکەین‪.‬‬ ‫خاوەنی ئیمتیاز‪:‬‬ ‫ئومێد خۆشناو‬ ‫سەرنووسەر‪:‬‬ ‫ئاڤان حه‌مه‌ ساڵح‬

‫‪0750-446 1301‬‬

‫جێگری سه‌رنووسه‌ر‪ :‬شاخه‌وان عومه‌ر سلێمان‬ ‫‪0750-448 0225‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری نووسین‪ :‬فەرەیدون بێوار‬ ‫‪0750-414 1910‬‬ ‫‪f_bewar@yahoo.com‬‬

‫ستافی پەیامنێران‪:‬‬ ‫توانا شێخانی‬ ‫محەمەد عومەر‬ ‫شاخەوان شێخانی‬ ‫نه‌خشه‌ساز‪ :‬شێرکۆ‬

‫ناونیشان‪ :‬هەولێر‪ -‬بارەگای مه‌کته‌بی سکرتارییه‌تی یەكێتی‬ ‫الوانی دیموكراتی كوردستان–پشت ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬ ‫یان له‌ رێگه‌ی ئه‌م ئیمه‌یله‌وه‌ بابه‌ته‌کانتان بنێرن‪:‬‬ ‫‪shaxawanjournalist@yahoo.com‬‬

‫دیمانە‪ :‬پرس‬

‫لەگەڵ ئەوەی ئەمرۆ لە كوردستان رێكخراوەكانی كۆمەڵی‬ ‫مەدەنی رۆڵێكی بەر چاویان بینوە لە خزمەت كردنی كۆمەڵگە‬ ‫و توانیویانە چەندەها كەس لە دەوری خۆیان كۆبكەنەوە بۆ‬ ‫ئەوەی بتواتن سود بە كەسانی تر بگەیەنن‪ .‬ئافرەتانیش‬ ‫رۆڵێكی باشیان هەیە لەو خزمەت كردنە بە كۆمەلگا‪.‬‬ ‫یەكێك لەو ئافرەتانە (گەشاو تەلعەت)ی ئەندامی رێكخراوی‬ ‫فریاگوزاری میللییە‪ ،‬بۆ زیاتر ئاشنا بوون بە كاری ئەم‬ ‫رێكخراوە پرس ئەم دیمانەی لەگەڵ گەشاو سازكرد‪:‬‬ ‫پ‪ :‬كارەكانی ئێوە لەسەر چ میكانزمێكە؟‬ ‫و‪ :‬ڕێكخراوەكەمان لە چەند سێكتەرێكی جیاواز پێكهاتووە‪،‬‬ ‫هەر كەسە و كاری خۆی دەكات‪ ،‬بە پێی سروشتی ئەو‬ ‫پڕۆژەی كە كاری تێدا دەكەین‪ .‬وەك كردنەوەی خولی ڕاهێنان‬ ‫بۆ پەرەپێدانی تواناكان بۆ ئەنجامدانی پڕۆژەی بچووك ‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئێوە زیاتر لە دەرەوەی هەولێر كارەكانتان ئەكەن یان‬ ‫لە ناوەی هەولێر؟‬ ‫و‪ :‬بە پێی پڕۆژە دەگۆڕێت‪ ،‬بەاڵم كاری زۆرمان ئەنجام داوە‬ ‫چ لەناوەوەی هەولێر چ لەدەرەوەی هە ولێر بێت‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئەوانەی بەشداری خولەكانتان ئەكەن لە چ توێژێكن؟‬ ‫و‪ :‬زیاتر لە توێژی گەنجانن و بە تەمەنیشی تێدایە‪ ،‬بە‬ ‫بەشداری كردنی هەردوو رەگەزەوە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬وەك ئافرەتێك رێكخراوەكانی ئافرەتان چۆن‬ ‫هەڵدەسەنگێنی؟‬ ‫و‪ :‬بە شێوەیەكی گشتی باشە و دەكرێت باشتریش بكرێن‪،‬‬ ‫چونكە ئەوان زیاتر ئەتوانن تێكەڵی‬ ‫رەگەزی مێنە بن و لە كێشە و‬ ‫نەهامەتیەكانیان بگەن‪ ،‬كاری ئەوان‬ ‫داكۆكی كردنە لە رەگەزی مێینە‪.‬‬

‫پ‪ :‬پێت وایە رێكخراوەكان توانیویانە ئافرەت رۆشنبیر‬ ‫بكەن؟‬ ‫و‪ :‬تا رادەیەك بەڵێ‪ ،‬بەاڵم وەك ئاماژەم پێكرد دەكرێت‬ ‫ئەوان لە رێگای بەشداری پێكردنی كەسانی پسپۆر و شارەزاوە‬ ‫لەمەر بابەتەكانی تر كە پەیوەندی دارە بە مافەكانی ئافرەت‬ ‫كار بكەن‪.‬‬ ‫پ‪ :‬لەگەڵ زۆری رێكخراوەكانی ئافرەتان كێشەی ئافرەتان‬ ‫لە زیادبوون دایە‪ ،‬هۆكاری ئەمە چیە؟‬ ‫و‪ :‬ناتوانم بڵێم رێكخراوەكان توانای چارەسەر كردنی‬ ‫كێشەی ئافرەتیان هەیە‪ ،‬چونكە توندوتیژی لە هەموو جیهان‬ ‫زۆرە لەبەردەم رەگەزی مێینە‪ ،‬بەاڵم ئەوەی وایكردووە‬ ‫لەم چەند ساڵەی دواییدا كێشەكان زەق ببنەوە‪ ،‬ئەوەیە‬ ‫كە خەڵكی ئیستا هۆشیار بۆتەوە و ئافرەت سكااڵ تۆمار‬ ‫ئەكات بۆ بەدەست هێنانی مافەكانی و رێكخراوەكانی‬ ‫كۆمەڵگەی مەدەنی و تایبەت ئەو رێكخراوانەی كە داكۆكی‬ ‫كاری مافەكانی رەگەزی مێینەن داتا و ئامار باڵو ئەكەنەوە‬ ‫و بونەتە دەروازەیەك بۆ ئەوەی ئافرەتان پەنایان بۆ بەرن و‬ ‫كێشەكانیان باس بكەن‪.‬‬ ‫ئەگینا من لەو باوەڕەدام توندو تیژی دژ بە ژنان‪ ،‬كوشتنی‬ ‫ژنان‪ ،‬كچ بە زۆر بە شوودان و چەندین كێشەی تری تایبەت‬ ‫بە ئافرەت رووی لە كەمی كردووە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬بۆچی ئافرەت لە نێو رێكخراوەكانی كۆمەڵی مەدەنی‪،‬‬ ‫كەمتر كار ئەكات؟‬ ‫و‪ :‬ئەمە ئەگەڕێنمەوە بۆ كێشە و داب و نەریتی كۆمەاڵیەتی‬ ‫و بیری خێڵەكی‪ ،‬كە رێگە نادات بە ئافرەت كار بكەن لە‬ ‫دەرەوەی ماڵ‪ ،‬یانیش متمانەیان بە تواناكانی ئافرەت نییە‪،‬‬ ‫یاخود بە چاوێكی نامۆ سەیری رێكخراوەكان دەكەن‪ .‬بەاڵم‬ ‫ئەمەوێت ئەوەش بڵێم لە ئێستادا رێژەیەكی بەرچاو ئافرەت‬ ‫دەبینرێت لە نێو رێكخراوەكانی كۆمەلگەی مەدەنی‪،‬‬ ‫ئەمەش جێگای خۆشحاڵیە‪.‬‬

‫فەیسەڵ خەلیل‬

‫گەشاو تەلعەت‪ ،‬ئەندامی رێكخراوی فریاگوزاری میللی‪:‬‬ ‫توندوتیژی دژ بە ژنان‪ ،‬كوشتنی ژنان‪ ،‬كچ بە زۆر بە شوودان‪،‬‬ ‫رووی لە كەمی كردووە‬

‫دەستوور لە دوای‬ ‫رێكەوتنەكانی هەولێر و‬ ‫نەجەف دێت‬

‫كورد دوو بواری لە بەردەست دایە‪ ،‬بۆ ئەوەی بتوانێت ئامانجەكانی‬ ‫خۆی بەدەست بهێنێت‪ ،‬ئەوانیش بواری یاسایی و سیاسییە‪ ،‬وەنەبێت‬ ‫ئەو دوو بوارە تێكەڵ بەیەكتر نەبن‪ ،‬بەاڵم لە رووخساریش دا لەیەكتر‬ ‫جیاوازن‪ ،‬كوردیش لەگەڵ بەغدا هەردوو رێگای تاقیكردۆتەوە و تا‬ ‫ئێستاش مومارەسەی هەردوو بوار دەكات‪.‬‬ ‫كە باسی یاسا دەكەین و دەمانەوێت لە چوارچێوەی ئەو بوارەدا‬ ‫مافەكان دەستەبەر بكەین‪ ،‬ئەوا دەبێت بیر لە تێكستێك بكەینەوە‪،‬‬ ‫كە دایكی یاساكانە و هەموو یاساكان لە خۆ دەگرێت‪ ،‬ئەویش تێكستی‬ ‫دەستوورە‪.‬‬ ‫كورد زۆرجار لە بەڵێنە زارەكییەكان و رێكەوتنە البەالكان زەرەرمەند‬ ‫بووە‪ ،‬لێرەوە گرنگی دەستوور بۆ كورد دەردەكەوێت‪ ،‬ئێستایش دەیبنین‬ ‫كورد لەالیەن هەر دەسەاڵتێكەوە داگیركرابێت‪ ،‬لەكاتی رێكەوتن لەگەڵی‬ ‫هەوڵ دەدات‪ ،‬ئەگەر بەشێكی كەمیش بێت‪ ،‬مافەكانی بخاتە ناو‬ ‫چوارچێوەی ئەو دەسەاڵتەی كە داگیری كردووە‪.‬‬ ‫نموونە توركیای ئێستا گرنگە‪ ،‬كە دەبینین كورد چۆن لەو واڵتە لە‬ ‫چاوەروانی هەمواركردنی دەستووردایە‪ ،‬یان نموونەی كوردستانی باشوور‬ ‫بینیمان كورد چۆن هەوڵی دەدا دستورێك بۆ عێراق هەبێت مافەكانی ئەو‬ ‫دابین بكات‪ ،‬بەاڵم دەردەكەوێت كە كێشەكە تەنها بە دەستوور چارەسەر‬ ‫ناكرێت‪ ،‬كورد لە تێگەیشتن لەو خاڵە تۆزێك بەهەڵەداچووە‪ ،‬بۆ ئەمەش‬ ‫نموونە زۆرە‪.‬‬ ‫لە دەستووری كاتی عێراق‪ ،‬لە دوای كۆدەتاكەی عەبدولكەریم قاسم‬ ‫ناوی كورد وەك شەریك لەواڵتی عێراق هاتووە‪ ،‬دواتر رێكەوتنی جۆربەجۆر‬ ‫لەگەڵ دەسەاڵتەكانی تر كراوە و تەنانەت لەسەردەمی دیكتاتۆرترین‬ ‫سەرۆكی عێراقی مافی ئۆتۆنۆمی بە كورد دراوە‪ ،‬لە دواتریش لە دوای‬ ‫روخانی ئەو رژێمە گەورەترین كێشەكانی كورد خرایە دەستووری عێراقی‬ ‫نوێ و میكانیزمی چارەسەركردنی بۆ دانرا‪ ،‬بەاڵم تا ئێستاش كێشەكان‬ ‫وەك خۆیان ماون‪ ،‬رەنگە لێرەدا پێویست پرسیار ئەوە بكرێت كێشەی‬ ‫ئەمە چییە؟‬ ‫با بەمشێوەیە وەاڵمی ئەو پرسیارە بدەینەوە‪ :‬سووربوونی كورد‬ ‫بە پابەندبوون بە دەستوور ئەوكاتە گرنگتر دەبوو كاتێك ئەوانەی كە‬ ‫بڕیار لە سایەی دەستووردا لەگەڵی بژین كۆمەڵگایەك بوونایە رێزیان‬ ‫لە دەستوور و یاسا بگرتایە‪ ،‬بەاڵم كاتێك ئەوان لە هیچ رووێكی ژیانی‬ ‫خۆیان پابەند نابن‪ ،‬چۆن دەكرێت كورد چاوەرێی ئەوەیان لێ بكات‪ ،‬كە‬ ‫ماددەكانی پەیوەندار بە مافەكانی كورد جێبەجێ بكەن‪ ،‬كاتێك دەبینرێت‬ ‫هەر لە بەسراوە تا موسڵ رۆژانە لە الیەن ئەو دەسەاڵتە و ئەو كۆمەڵگایە‬ ‫سوكایەتی بە هەموو یاسایەكی دانراو و تەنانەت یاسا سروشتیەكانیش‬ ‫دەكرێت‪ ،‬تۆ لێرەدا چۆن زمانی یاسایی بەكار دەهێنیت؟‬ ‫تۆ وای دابنێ كورد دەتوانێت شەڕی یاسایی بۆ بەدەست هێنانی‬ ‫مافەكانی بكات‪ ،‬ئەوا لەو كاتەدا چاكترین شوێن بۆ ئەوشەڕە پەرلەمانی‬ ‫عێراق دەبێت‪ ،‬ئەگەر سەیری ئەو پەرلەمانە بكەیت‪ ،‬ئەوا لەوەشدا بێ‬ ‫ئومێد دەبین‪ ،‬من هەفتەی رابردوو لە چوارچێوەی راپۆرتێكدا زانیاریم‬ ‫لە بارەی كاركردنی ئەو ئەندام پەرلەمانانەی كورد كۆكردەوە‪ ،‬كە هیچ‬ ‫رۆڵێكی گرنگی چاودێرییان نەبووە‪ ،‬تەنانەت ناتوانن لێپرسینەوە لەگەڵ‬ ‫یەك وەزیر بكەن‪ ،‬هەموو بە پسپۆری نەگونجاو لە لیژنەكان پەرتەوازە‬ ‫كراون‪ .‬تۆ ئەگەر سەیری كاروچاالكییەكانیان بكەیت‪ ،‬لەوە دڵنیا دەبیت‬ ‫كە ئەگەر تەوافوقی سیاسی و ئەو رێكەوتنانە نەبێت كە سەركردایەتی‬ ‫كورد لە دەرەوەی پەرلەمان ئەنجامی دەدات‪ ،‬ئەوا ئەو پەرلەمانتارە‬ ‫بەرێزانە هیچ «حەول و قوەتێكیان» نییە‪.‬‬ ‫بۆیە دەبێت رەخنە لەوە نەگرین كە سەركردایەتی كورد لە دەرەوەی‬ ‫پەرلەمان رێكەوتنەكان ئەنجام دەدات و دەبێت ئەوەمان لەبەر چاو بێت‬ ‫كە چارەسەرە سیاسییەكان پێش چارەسەرە یاساییەكان دێن‪ ،‬نەوەك‬ ‫بە پێچەوانەوە‪.‬‬