پارتی و یەکێتی ،بە لیستی سەربەخۆ بەشداری هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمان دەکەن
174 باڵوکراوه‌یه‌کی ئازاده ،یه‌کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان مانگی دوو جار ده‌ری ده‌کات .سێشه‌ممه 2013/3/19
ل5 بڵێسە جەبار فەرمان: ئەوەی بە ڕەهایی باس لە بردنەوەی هەڵبژاردن بکات، لە ترسەوەیە ل7
عوسمان ئۆجەالن :پەکەکە چەک دادەنێت ،ئۆجەالن ئازاد دەکرێ، لەدەستووری تورکیاشدا دان بە مافی کورددا دەنرێت ل2
برای رێبەری زیندانیکراوی پارتی کرێکارانی کوردستان ،عوسمان ئۆجەالن لە دیمانەیەکی تایبەتی (پرس)دا تیشک دەخاتە سەر گرنگی رەوانە کردنی سێ نامە بۆ قەندیل ،کوردانی تورکیا و هێزی پەکەکە لەئەوورپا .هاوکات ناوەرۆکی نامەکەی بە ئاشتی و پێداگری لەسەر مافی کورد وەسف دەکات .راشیدەگەیەنێت لە سێ مانگی داهاتوو گەریال شاخ جێدەهێڵن .
هەڕەشەکانی بودجەی عێراقی لەسەر هەرێمی کوردستان بەپێی وتەی مامۆستایانی ئایینی ئەو دیاردەیە رۆژ لە دوای رۆژ لە زیادبوندایە
لە ٧ی مانگی ئادار پەرلەمانی عێراقی بودجەی سااڵنەی بەزۆرینەیەکی زۆرکەم پەسەند کرد ،کە لە ١٦٨دەنگ تێپەری نەکرد، بە ٥دەنگ لەسەڕووی دەنگی پێویست بوو بۆ تێپەڕاندنی هەر یاسایەک لە پەرلەمانی عێراق کە ژمارەی کورسیەکانی ٣٢٥ کورسیە .لەدوای چەند مانگێک دواکەوتن ،لەکۆتاییدا بودجە گەیشتە قۆناغی بڕیادان لە پێکهاتنێکی کاتی لەنێوان کوتلە سیاسیە سەرەکیەکانی شیعەکان ،هەروەها ئەو شیعانەی لەکوتلە سیاسییە سوننەکان جیابوونەتەوە ،پارتە کوردییەکان پشتگوێخران و بودجەی عێراقی پەسەند کراو کورد گەورەترین زەرەرمەند بوو لەو بوجەیە ،لەوەتەی سەدام حوسین لەسەر دەسەاڵت نەماوە .ئەو کارە ئاماژەی بەوەکرد کە زۆرینە لە عێراق زۆر بەهێز نییەو الوازە ،لە ئێستادا بە بارودۆخێکی زۆر ترسناک دەڕوات.
ل9
سەرۆکی لێژنەی فەتوای کوردستان: ئەو پیاوەی لە ڕێگەی «کۆم»ەوە، لەگەڵ ئافرەتەکەیدا جوت دەبێت، سزاکەی لە ئیسالمدا لێدانی ١٠٠دارە، بەاڵم تەاڵقیی پێ ناکەوێت
ل9
2
ژماره 174
www.lawanikurdistan.com
2013/3/19
زیندانی بەڕێز ئاپۆ وەک ماڵ وایە برای رێبەری زیندانیکراوی پارتی کرێکارانی کوردستان ،عوسمان ئۆجەالن لە دیمانەیەکی تایبەتی (پرس)دا تیشک دەخاتە سەر گرنگی رەوانە کردنی سێ نامە بۆ قەندیل ،کوردانی تورکیا و هێزی پەکەکە لەئەوورپا .هاوکات ناوەرۆکی نامەکەی بە ئاشتی و پێداگری لەسەر مافی کورد وەسف دەکات .راشیدەگەیەنێت لە سێ مانگی داهاتوو گەریال شاخ جێدەهێڵن . دیمانە :پرس
عوسمان ئۆجەالن ،سەرکردەی پێشووی پەکەکە:
پەکەکە چەک دادەنێت ،ئۆجەالن ئازاد دەکرێ، لەدەستووری تورکیاشدا دان بە مافی کورددا دەنرێت پرس :هەوڵەکانی دیالۆگ لە نێوان تورکیا و ئیمڕاڵی و قەندیل بۆ چارەسەری پرسی کورد لەباکوری کوردستان، چۆن هەڵدەسەنگێنی؟ گۆڕانکارییەکان چین؟ عوسمان ئۆجەالن :دەبێت بزانین کە ساڵی ٢٠١٣ساڵێکی گرنگبوو بۆ بزافی ئ��ازادی ک��ورد ،لەسەرەتای ئەمساڵدا دانیشتن و گفتوگۆ لە نێوان ئیمراڵی و دەوڵەتی تورکیا ئەنجامدرا ،هاوکات یەکەمینجاریشە کە دانیشتن و گفتوگۆ بکرێت ،لە پێشتردا تورکیا ئامادەنەبوو کێشەکانی نێوان تورکیاو کورد لە باکور چارەسەر بکات ،دوای ئەوەی دڵنیا بوو کە چارەسەریی بەبێ دانیشتن و گفتوگۆ ئەنجامی نابێت، بەناچاری لەئێستا دەستکراوە بەدیالۆگ و دانیشتن .هەڵبەتە زیندانی بەڕێز ئاپۆ وەک ماڵ وایە ،چونکە گۆڕانکاری لەشوێن و جێگایدا کراوە ،لەو بروایەشدامە لە سێ مانگی داهاتوو واتە مانگی ( )،٥،٤،٣پەکەکە چەک دادەنێت و گەریال نامێنێت و دەبن بە خەڵکی سڤیل ،لەو کاتەشدا خەبات پێشدەکەوێت ،واتە لە پێش ئازادی ئاپۆ چەک دادەنرێت، لە وەرزی هاوینیشدا دەستورێکی نوێ لە دەوڵەتی تورکیا دادەنرێت و لەوساڵەدا بەشێوەیەکی بەرفراوان کێشەی کورد چارە دەکرێت ،لەدەستورەی نوێی تورکیاش باسێکی گرنگی تایبەتە بەکورد ،هاوکات چارەسەری یاساییشە ،قۆناغی سێیەمیش واتە وەرزی پایز مافی کورد قبوڵ دەکرێت و زیندانی نامێنێت و کۆمەڵە خەڵکێکی زۆریش لە دەرەوەی واڵت دەگەڕێنەوە بۆ تورکیا. پرس :دەوترێ ئێستا ئۆجەالن باس لە دیموکراسیی تورکیا دەکات نەک ئۆتۆنۆمی بۆ کورد ،هەڵبەتە پێشتر جەختی لێدەکردەوە ،ئایا ئەوە دەبێتە گۆرانکاری لە هەڵوێستی ئۆجەالن؟ عوسمان ئۆجەالن :دەزانین کە پێشتر پەکەکە داوای کوردستانێکی یەکگرتوو ،سەربەخۆ ،ئ��ازادی دەک��رد ،لەو رەوشەی ئێستاشدا دەبێت سیستەمی فیدراڵی و دیموکرسی ب��ەرەو پێشبچێت ،هەڵبەتە دیموکراسی بەبێ فیدراڵی و فیدراڵی بەبێ دیموکراسی دروس��ت نابێت ،لەوکاتەشدا
کورد پێویستی بە فیدراڵیە ،ئێستاش لەرێگەی سیستەمی بکات و ئەندام پەرلەمانەکانی زیاد بکات ،هاوکات دەسەاڵتی فیدراڵیەوە دەیەوێت چارەسەری پرسی کورد بکات لە باکور ،شارەوانیش زیاد بکات . لەو چوارچێوەیەدا گۆڕانکاری لەسیاسەتی بەرێز عەبدواڵ ئۆجەالن و پەکەکە دروست بووە . پ��رس :ڕۆڵ��ی هەولێرو سەرۆکایەتی هەرێم لەپرۆسەی ئاشتەوایی و چارەسەری پرسی کورد لە باکور چۆن دەبینی؟ پرس :لە ئێستادا پەکەکە تاچەند لەژێر فرمان و رێنماییەکانی عوسمان ئۆجەالن :بە دڵنیایەوە ڕۆڵ دەبینێت ،چونکە باشور یەکەم شوێنە کەئازادی تێدا دروست بووە ،پشتگیری عەبدواڵ ئۆجەالن هەنگاو دەنێ و کارەکانی بەرێوەدەبات؟ عوسمان ئۆجەالن :سەرجەم هێزی سیاسی و عەسکەری خەڵکانی باشور کاریگەری دەبێت لەسەر باکور. پەکەکە ل��ەالی��ەن رێنمایی و تەعلیماتی ئ��ۆج��ەالن��ەوە هەروەها هەر یەک لەمام جەالل و مەسعود بارزانی و سەرجەم بەرێوەدەچێت ،راستە هەندێکجار تێنەگەیشتنێک لەناو حیزبەکان بە پارتی و یەکێتی و حیزبە ئیسالمییەکان و پەکەکە دروستدەبێت ،بەاڵم هیچ کارێک بێ رەزامەندی و ئۆپۆزسیۆن یەکێک لە ئامانجەکانیان ئازادکردنی ئاپۆ و بڕیاری ئاپۆ ناکرێت ،هەڵبەتە هەموومان دەشزانین کە بزافی کۆتایی هێنانە بەکێشەکانی نێوان تورکیا و پەکەکە . ئازادیی کورد لەسەر دەستی بەرێز ئاپۆ رێکخراو دروستبوو و پرس :لە دوای ئازادکردنی ئاپۆ سیستەمی بەرێوەچوونی بەردەوامیش بوو ،دەسەاڵت لەدەستخۆی دایە . پەکەکە دەستکاری دەکرێت؟ پرس :ئەو سێ نامەیەی کە عەبدواڵ ئۆجەالن ئاراستەی عوسمان ئۆجەالن :بەدڵنیاییەوە بەبێ گۆڕانکاری هیچ یەکێتی ئەوروپا و تورکیا و قەندیلی کرد ،پێشبینی چی ناکرێت ،دەبێت پەکەکە هێزی عەسکەری بگۆڕێت بۆ هێزێکی لێدەکەیت؟ دیموکراتی سڤیل ،خەباتی سیاسی درێژە پێبدات ،هەرچەندە عوسمان ئۆجەالن :سێ نامەی هاوشێوەی یەک لەالیەن من لە ساڵی ٢٠٠٣داوای وەستانی شەڕی چەکداریم کرد بۆ ئۆجەالنەوە لە رێگەی وەفدێکی پەرلەمانەوە گەیندرایە قەندیل بەرەو پێشچوونی خەباتی سیاسی. و هێزی کورد لە تورکیاو هێزی پەکەکە لەئەوروپا نەک یەکێتی ئەوروپا ،چونکە کوردێکی زۆری تورکیا لە ئەرووپا ژیان بەسەردەبەن .لەو بڕوایەشدامە ناوەڕۆکی نامەکان باس سەرجەم هێزی سیاسی و عەسکەری لە ئاشتی بکات و پێداگری لەسەر مافی کورد بکات . پرس :پێتوایە هەنگاوەکانی ئەمجارە جیاوازترە لە پێشووتر، پێشبینی چی لێدەکەن ،چاوەروانی هیچ ئومێدێکی لێدەکرێ؟ عوسمان ئۆجەالن :بەدڵنیایەوە ئەم هەنگاوانە زۆر جیاوازن، چونکە لە پێشوودا تورکیا کوردو پەکەکەی قبوڵ نەبوو، بەاڵم ئێستا تورکیا کوردی قبوڵە ،یەکەمجارە وەک الیەنێک سەیری دەکات ،هەڵبەتە دانیشتنەکانی ئیمراڵی زۆر گرنگە، ئەنجامی باشیشی دەبێت ،شەڕ کۆتایی پێدێت ،بە قبوڵکردنی مافی کورد دەتوانێت لەسەرجەم کاتەکان زیاتر سیاسەت
پەکەکە ،لەالیەن رێنمایی و تەعلیماتی ئۆجەالنەوە بەرێوەدەچێت لەماوەی سێ مانگی داهاتوو گەریال شاخ بەجێدەهێڵێت و دەبن بە خەڵکی سڤیل
www.lawanikurdistan.com
ژمار ه 174
2013/3/19
3
هەڵوێست وەرگرتنی هەرێم ،بەرامبەر تێپەڕاندنی بودجەی عێراق ،ناڕەزایی لێدەکەوێتەوە ڕاپۆرت :توانا شێخانی
لەبەرامبەر تێپەڕاندنی بودجەی گشتی عێراق ،سەرۆکایەتی هەرێم و الیەنە سیاسیەکان هەڵوێستیان وەرگرت و ،کشاندنەوەی نوێنەرانی کورد لە بەغدا بەهێزترین ئەگەرە ،ئەگەرچی بەشێک لە الیەنە سیاسیەکان پێیانوایە ئەو هەڵوێستوەرگرتنە زیاتر بەرامبەر پەیامە سیاسیەکە بوو ،نەوەک بودجە ،بە وتەی ئەشواق جاف، پەرلەمانتاری هاوپەیمانی کوردستان لە ئەنجومەنی نوێنەران، کێشەکە لەسەر بودجەکە نیە ،بەڵکو لەسەر ئەو پەیامەیە کە لە ڕێگەی بودجەوە ئاڕاستەی هەرێم کراوە ،ئەوان دەیانەوێت بڵێن دەتوانین هەموو شتێک تێپەڕێنین ،لە بەرامبەریشدا سەرۆکی فراکسیۆنی گۆڕان ،لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ،ڕایدەگەیەنێت، ئەو هەڵوێستوەرگرتنە تەنها لەسەر بودجەیە ،ئەگەرنا بۆچی لەسەر مەسەلەی ماددەی ١٤٠و چارەنوسی کەرکوک و کێشەی پێشمەرگە هەرێم هەڵوێستی نەبووە ،هاوکات چاودێرێکی سیاسیش دەڵێت «دەبوایە دەمێک بوایە ئەو کارتە بەکاربهێندرابایە ،بەاڵم بەکارهێنانەکەی دەبوایە لەسەر مەسەلەیەکی نەتەوەیی بوایە». هەڵوێست وەرگرتنی هەرێم لەسەر تێپەڕاندنی بودجە پرۆسەی دەنگدان بە بودجەی گشتی عێراق ،بەبێ ئامادەبوونی نوێنەرانی کورد و بەشێک لە نوێنەرانی عێراقیە بەڕێوەچوو ،ئەمەیش ناڕەزاییەکی زۆری نوێنەران و الیەنە سیاسیەکانی کوردی لێکەوتەوە، بە بڕوای بەشێک لە پەرلەمانتاران مافی کورد لە بودجەی ٢٠١٣ خوراوە ،جگە لەوەش بڕگەیەک لە یاساکەدا زیاد کراوە کە سزای دارایی بەسەر هەرێم و پارێزگا نەوتیەکان دەسەپێنێت ،لەو کاتەی کە کەمتر لەو بڕە نەوتەی کە بۆیان دان��راوە هەناردەی بکەن، هاوکات لە بەرامبەردا بووە هۆی ئەوەی سەرۆکایەتی هەرێم و ئەنجومەنی وەزی��ران و الیەنە سیاسیەکان هەڵوێست وەرگ��رن و ئەگەری کشاندنەوەی نوێنەرانی کورد لە بەغدا بەهێزترین ئەگەربێت. بە بۆچوونی ئەشواق ج��اف ،ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ،لەسەر لیستی هاوپەیمانی کوردستانی ،هەڵوێستەکە لەسەر مەسەلەی تێپەڕاندنی بودجە و پارە نییە ،بەڵکو لەسەر ئەو پەیامە سیاسیەیە ،کە لە ڕێگەی تێپەڕاندنی بودجە ئاڕاستەی هەرێم کراوە، ئەو دەڵێت «ئەوان دەیانەوێت بڵێن ،دەتوانین بە زۆرینە هەموو شتێک تێپەڕێنین» .ئەشواق پێیوایە هەڵوێستی هەرێم هەڵوێستێکی جوان و کاریگەربووە». ئۆپۆزیسیۆن پێیوایە چۆن بودجە لە هەرێم بەبێ دەنگدانی ئۆپۆزیسیۆن تێپەڕێندرا ،بۆیە دەڵێن ،ئاساییە لە ئەنجومەنی نوێنەرانیش بە زۆرینە تێپەڕێندرێت ،لەوبارەیەوە لەتیف مستەفا،
سەرۆکی فراکسیۆنی گۆڕان لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ،لە لێدوانێکیدا بۆ پرس وتی « ئەوان لە هەرێم گوێ لە کەس ناگرن و، لە بەغداش دەیکەن بەو هەاڵیە» .بە بڕوای ئەو ئەندامەی ئەنجومەنی نوێنەران ،کێشەی کورد لە بەغدا خراوەتە ژێر مەترسیەوە و ،دەڵێت «کورد لەسەر پارە هەڵوێستی وەرگرتووە ،نەوەک لەسەر کێشەکانی تر» .ڕاشیدەگەیەنێت ،کە عەرەبەکان خۆیان بودجەی ماددەی ١٤٠یان کردە دوو هێندە و لە ١٧%ی بودجەی هەرێمیشیان کەم نەکردۆتەوەو بودجەی پێشمەرگەشیان تەرخانکرد .دەشڵێت «ئەگەر ئارەزوویان لێبوایە کەمیان دەکردەوە». لە بەرامبەر قسەکانی لەتیف مستەفا ،ئەشواق جاف ،ئەندامی هاوپەیمانی کوردستانی ،دەڵێت «کەواتە قسەکانی برادەرانی ئۆپۆزیسیۆن دەیسەلمێنێت ،کە هەڵوێستەکە لەسەر مەسەلەی پارەنیە ،بەڵکو لەسەر پەیامە سیاسیەکەیە». چاودێرانی سیاسی بۆچوونی جیاوازیان لەمەڕ هەڵوێستەکەی هەرێم هەیە ،هەندێک پێیانوایە دەبوایە زووتر هەڵوێستی لەو شێوەیە وەربگیرابایە ،هەردی مەهدی ،چاودێری سیاسی ،پێوایە لەسەر مەسەلەکانی تر هەڵوێست وەربگیرابایە باشتربوو نەوەک مەسەلەی بودجە ،ئەو دەڵێت «دەمێکە دەڵێین کارتەکان بەکاربهێنن ،بەاڵم بەکارهێنانی ئەمجارە پێموایە کاتەکەی باش نەبوو ،چونکە لە بودجە و مەسەلەی پارە بەکاریان هێنا». ئایا بە کشانەوەی نوێنەرانی کورد ،کێشەکان چارەسەر دەبن؟ لە ماوەی ڕابردوو ،ئەگەری کشاندنەوەی کورد لە بەغدا بەهێزترین ئەگەربوو ،بەشێک لە الیەنە سیاسیەکان پێیان وابوو بە کشاندنەوەی کورد کێشەکان چارەسەر ناکات ،بەڵکو قوڵتری دەکاتەوە ،بەشێک لە الیەنەکانی تریش بە پێچەوانەوە پێیانوابوو هەڵوێستێکی باش و فشارێکی بەهێزە بۆ حکومەتی ناوەندی. لەتیف مستەفا ،پێیوایە کشاندنەوەی نوێنەرانی کورد لە بەغدا ،بێ نرخکردنی مافەکانی کوردە و ،دەڵێت «دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی پێگەی کورد لە عێراق ،بە جۆرێک نابێت هەموو مافەکانی کورد بەرامبەر بە ملیارێک و ٥٠٠دۆالر بگۆڕینەوە» .دەشڵێ «کشاندنەوەی کورد لە بەغدا چارەسەری کێشەکان ناکات». بە بۆچونی ئەشواق جاف ،دەبێت لە هەرێم الیەنە سیاسیەکان ڕێکبکەون لەسەر مانەوە و نەمانەوەی کورد لە بەغدا ،هەروەها دەشڵێت «نابێت ئەو بڕیارە بە ئاسانی و بە پەلە بدرێت ،چونکە پەیوەندی بە دۆزی کورد هەیە».
بۆچی ل��ەس��ەر م���اددەی ١٤٠و چ��ارەن��وس��ی ک��ەرک��وک و کێشەی پێشمەرگە هەڵوێست وەرنەگیرا؟ بە ب��ڕوای بەشێک لە چاودێرانی سیاسی و پەرلەمانتارانی ئۆپۆزیسیۆن ،ئەگەر چەند ساڵێک لە م��ەوب��ەر لە بەرامبەر جێبەجێنەکردنی ماددەی ١٤٠و چارەنوسی کەرکوک و کێشەی پێشمەرگە ،هەڵوێستی لەو شێوەیە وەربگیرابایە ،ئەوا بەشێک لە کێشەکانی ک��ورد چارەسەرکرابوون ،چونکە ئەم هەڵوێست وەرگرتنە کارتێکی سووری بەهێزە بەرامبەر حکومەتی ناوەندی و ئەو هێز و الیەنانەی نایانەوێت دەستور جێبەجێبکرێت و کێشەکان چارەسەربکرێت ،هاوکات پێشیانوایە ئەگەر هەڵوێستەکە لەسەر بودجە نەبوایە و لەسەر مەسەلەیەکی خاکی و نەتەوەیی بوایە ئەوا شەقام تێکڕا لەگەڵ سەرکردایەتی کوردبوو. هەردی مەهدی چاودێری سیاسی ،لەوبارەیەوە دەڵێت «لەسەر مەسەلەی پارە شەقام لەگەڵت ناوەستێت ،چونکە بۆچونی جیاواز هەیە ،بەاڵم دۆسیە نیشتیمانیەکان و نەتەوەییەکان ،ئەم دۆسیانەن قودرەتی ئەوەیان تێدایە هەموو شەقام بهێننە سەرخەت ،ئەوکات حکومەتی بەغداش ناتوانێت ئەو کارەبکات ،چونکە دەزانێت زۆرینە و کەمینە ناخوات». لە بەرامبەریشدا ئەشواق جاف دەڵێت «هیچ کەسێک بۆی نیە، لەسەر مەسەلەی ماددەی ١٤٠و کەرکوک و پێشمەرگە موزایەدەمان لەسەربکات ،چونکە زۆرترین شەڕمان لەسەریان کردووە». بۆچونی حکومەتی هەرێم؟ حکومەتی هەرێم سااڵنە چەندین بەرپرس ڕەوانەی بەغدا دەکات بۆ یەکالیی کردنەوەی کێشە و ناکۆکیەکان ،بەاڵم تائێستا ئەو وەفدانە ئەنجامیان نەبووە ،لە بەرامبەریشدا حکومەت هیچ هەڵوێستێکی وەرنەگرتووە ،پرس چەندجارێک پەیوەندی بە وتەبێژی حکومەتی هەرێم کرد ،بەاڵم وەاڵمی نەبوو ،بەاڵم ڕایانگەیاندووە کە عێراق بەرەو تاکڕەوی دەڕوات و بەو شێوەیە قەیرانەکان قوڵتردەبێتەوە ،جێگای ئاماژە پێکردنە لە ماوەی ڕابردوو بە مەبەستی گفتوگۆکردن لە مەڕ کێشە و ناکۆکیەکانی ئەم دووایەی هەرێم و بەغدا بڕیاربوو نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران سەردانی بەغدا بکات .بەاڵم تائێستا سەردانەکە ئەنجام نەدراوە.
هەردی مەهدی ،چاودێری سیاسی: لەسەر مەسەلەکانی تر هەڵوێست وەربگیرابایە باشتربوو نەوەک مەسەلەی بودجە لەتیف مستەفا ،پەرلەمانتاری فراکسیۆنی گۆڕان: کشاندنەوەی نوێنەرانی کورد لە بەغدا، بێ نرخکردنی مافەکانی کوردە ئەشواق جاف ،پەرلەمانتاری هاوپەیمانی کوردستانی: هەڵوێستەکە لەسەر مەسەلەی تێپەڕاندنی بودجە نیە ،بەڵکو لەسەر پەیامە سیاسیەکەیە
4
ژماره 174
2013/3/19
بڕیارەکەی وەزارەتی دارایی عێراق بەهیچ شێوەیەک چارە ناکرێ ،چونکە ئەمجارە بەیاسا زەوییەکانمان داگیر دەکات
www.lawanikurdistan.com
بێ رووتووش
دیمانە :سەربەست بەرزو
نوسینگەی مادەی ١٤٠لە شاری خانەقین تاڕادەیەکی باش خزمەتی ئەو هاواڵتیانەی کردووە کە ١٤٠دەیانگریتەوە ،بۆ زیاتر زانیاری لە سەر کاروچاالکییان ،بەپێویستمان زانی ئەم دیمانەیە لەگەڵ عەدنان مەنسور سەرۆکی نوسینگەی مادەی ١٤٠ لەخانەقین سازدەین.
پ :چ��ۆن نوسینگەی م��ادەی ١٤٠لە خانەقین هاتە ل��ەخ��وارووی عێراق خەڵکی کرێکارن و سەر ب��ەوەزارەت��ی پیشەسازین .لەدەڤەری خانەقین هیچ بەرێوەبەرایەتییەک دامەزراندن؟ و :لە ٢٠٠٦ /١٠/١٥لە دوای س��ەردان��ی لیژنەیەک لە یافەرمانگەیەکمان نییە کە سەر بەوەزارەتی پیشەسازی بێت، ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بۆ شاری خانەقین ،کە لەالیەن بۆ ئەوەی بتوانین بیانگەڕێنینەوە بۆ خانەقین. (هاشم شبلی) وەزیری دادەوە نێردرابوون بۆ ئەنجومەنی شاری پ :ماوەیەکە چەکی قەرەبووکردنەوە بەکەمی دابەش خانەقین ،لەالیەن ئەنجومەنی شاری خانەقین بە کۆی دەنگ منیان دەست نیشان کرد بۆ سەرۆکایەتی نوسینگەی مادەی دەکرێت ،هۆکارەکەی چییە؟ و :پێشتر لەعێراق تەنها سێ نوسینگە هەبوو ،ئەویش ١٤٠لەخانەقین ،کە دوو قەزا و هەشت ناحیە لە خۆ دەگرێ. نوسینگەکانی کەرکوک و شنگال و خانەقین ،بڕی پارەکەش پ :ت��اک��و ئێستا چ��ەن��د خ��ێ��زان س��ودم��ەن��دب��وون��ە کە لەالیەن حکومەتی عێراقەوە تەرخان دەک��را ()١٧٢ ملیارد دیناری عێراقی بوو .ئێستا نزیکەی ١٥نوسینگە لەقەرەبووکردنەوە؟ و :لەقۆناغی یەکەم لەکۆی ( )١٧٦٧٠خێزان ( )١٣٢٠٠کراوەتەوە و هەمان بودجەی بۆ سەرف دەکرێ .ئەمە هوکارە قەرەبووکراونەتەوە .بیست خێزان م��اوە ئەویش بەهۆی سەرەکیەکەیە. کەموکوڕیی فایلەکانیانەوە ب��ووە ،لەقوناغی دووەم زیاتر لە( )٣٠هەزار فایلی کوردیی ئاوارەمان وەرگرتووە .هەروەها پ :دەوترێ لەالیەن وەزارەتی دارایی عێراقەوە فەرمانێک زیاتر لە چوار هەزار عەرەبی هاوەردەش فایلیان لێوەرگیراوە .دەرچووە ،ئەو زەویانەی کەکاتی خۆی رژێم داگیری کردووەو ئێستاش لەگەڵ بەڕێوەبەرایەتی باری ناسنامە خەریکین خاوەنەکانیان راگواستراونەتەوەو زەوییەکانیان بەناوی لەرێگەی پۆستی نهێنییەوە (سورەت قەید)ی هاواڵتیان دێنین وەزارەت��ی دارایی عێراقەوە کراوە ،ئێستا وەزارەت��ی دارایی عێراق بەنیازە ئەو زەوییانە بکڕێتەوە ،ئایا ئەمە تەعریبێکی بۆ نوسینگەکەمان بۆ ئەنجامدانی ئیش وکارەکانیان. تر نییە؟ و :ناتوانم لێرە وەاڵم بدەمەوە لەبەر ئ��ەوەی بابەتەکە پ :لەسەردەمی رژێمی پێشوو ،ژمارەیەک فەرمانبەری خانەقین ،بۆ شارەکانی تر عێراق راگوێزران ،ئێوە چیتان مەترسیدارە. کردووە بۆ گەڕاندنەوەیان؟ لەکاتی س��ەردان��ی جەنابی س��ەرۆک��ی حکومەت ڕێ��زدار و:ئ���ەوەی ویستوبێتی ئێمە نوسراومان بۆ ک��ردووەو (نێچیرڤان بارزانی) داوام لە بەرێزیان کرد لەگەڵ جەنابیان گەڕاندوومانەتەوە بۆ جێگای خۆی .هەر کەسێکیش ئارەزووی دابنیشم ،چونکە هەندێ بابەتی مەترسیدار هەیە لەسەر نەبووە ئەوە تاوانی ئێمە نیە ،بەاڵم لێرە کێشەیەکمان هەیە ،خانەقین ،لەوەاڵمدا بەڵێنی پێدام بمبینێ و گوێم لێبگرێ، ئەویش ئەوەیە زۆربەی زۆری ئەو کەسانەی کە راگوێزراون بەاڵم تاکو ئێستا هەر چاوەڕوانم.
*کەناڵێکی ئاسمانی کە بودجەیەکی تێر و تەسەلی بۆ دابینکراوە ،ساڵێک دەبێ وادەی دەسپێکردنی پەخشی چوار تا پێنج جار گۆڕی ،ئێستاش لە رێکالمی شەقامەکان بانگەشەی ئامادەیی خۆی دەکات (تا ئێستا روسیا دووموشەکی ئاسامانی تەواوکردبوو) *لە بەرنامەیەکی کەناڵی mbcبەرنامەی عەرەب ئایدڵ ،کە تایبەتە بە دەرخستنی بەهرەمەندانی گۆرانیبێژ، گۆرانیبێژێکی کورد بەشداری کرد و بە کوردی گۆرانی گوت. (ئ��ەی هەولێریش بە پایتەختی گەشتیاری عەرەبی هەڵنەبژێردرا) *ه��ەم��وو ساڵێک کە ی��ادی هەڵبجە دێ��ت��ەوە کەناڵە ناوخۆییەکان بە ئاوازی شمشاڵە دڵگوشەکەی (نەیناوا) کە تەنیا خەم و گریانت پێی دێ ،لەگەڵ نیشاندانی الشەی شەهیدانی هەڵبجە پەخشدەکەن. (کاکە دڵمان زۆر خۆشە با تۆزێکیش بگرین) *گەنجێک لە سلێمانی هەر چۆنێک بێ سەیارەیەکی دروس��ت��ک��ردوە ،پۆلیسی هاتوچۆی ئ��ەو ش��ارە مۆڵەتی شۆفێریان لێگرتوە و جۆری سەرپێچیەکەشیان نوسیوە (دروستکردنی سەیارە). (لەم واڵتە ئیبداعیش حسابی بدعەی بۆ دەکرێ) *زیاتر لە ٢٠ساڵە حکوومەتی هەرێم کە مانگی سێ دێ سەری لێدەشێوێ و نازانێ لەو هەموو یادە تاڵ و شیرنە کامیان بکاتە پشو. (برا خۆ حکومەت بێئیش نییە؟؟) *رۆژنامەیەکی ئەهلی کە دەڵێ سەرچاوەی راستگۆیی و ئ��ازادم ،جیا لەوەی کە زۆر هەواڵی بەبێ بەڵگە باڵو کردووەتەوە ،ئەم جارە لە هەواڵێکی وەرزشیدا نووسیویەتی رافائێل نادار و خوان مارتن ئەمشەو یاری تێنیس دەکەن، کەچی یارییەکە کراوە و لێ بووەتەوە. (کوڕە بابە بەم هەاڵنە مەمنوونین ،بەس بوختان نەکەن!) *لە کوردستان دوو کەس ئامادەیی خۆیان دەربڕیوە کە دوای مردنیان ،ئەندامانی لەشیان بەو کەسانەی پێویستیانە ببەخشن ،لە کاتێکدا زیاتر لە نیوەی خەڵکی ئەوروپا ناویان بۆ ئەم مەبەستە تۆمار کردووە. (ئەگەر ئەو کاتیش پارە بکات ،کەسوکاری تەرمەکەی دەفرۆشن) *واڵتێکی وەک تورکیا کە دانیشتوانەکەی ٨٠میلیۆن کەسە ٢٠٠ ،کەناڵی ئاسمانی هەیە ،کەچی هەرێمی کوردستان بە ٥میلیۆنەوە ٣٠ ،کەناڵی هەیە. (ئینجا چییە ،سەیارەش هەر بەم شێوەیەیە)
بڕیارەکەی وەزارەتی دارایی عێراق بەهیچ شێوەیەک چارە ناکرێ ،چونکە ئەمجارە بەیاسا زەوییەکانمان داگیر دەکات، ئەمەش هەمان سیاسەتی ئیسرائیلە کە بەرانبەر فەلەستینیەکان لەساڵی ١٩٤٨بەکاری هێنا.
عەدنان مەنسور ،سەروکی نوسینگەی ماددەی ١٤٠لە خانەقین:
پ :هاوکاری و هەماهەنگیتان لەگەڵ ئیدارەی خانەقین چۆنە؟ و :هاوکاری و هەماهەنکی باشمان هەیە لەگەڵ ئیدارەی خانەقین ،هەر چەندە ئێمە سەر بە ئیداری خانەقین نین، بەڵکو سەر بە ئەنجومەنی وەزیرانی عێراقین.
www.lawanikurdistan.com
ژمار ه 174
2013/3/19
5
ملمالنێی هەڵبژاردنەکان توندتر دەبێت پارتی و یەکێتی ،بە لیستی سەربەخۆ بەشداری هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمان دەکەن راپۆرتی شیکاری :توانا شێخانی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان ،لە هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی کوردستان بە تەنیا بەشداری هەڵبژاردنەکان دەکات ،ئەندامێکی سەرکردایەتی یەکێتیش جەخت لەوەدەکاتەوە کە ئەو بڕیارە دراوە ،بەاڵم دەکرێت بەپێی گۆڕانکاری بارودۆخی ناوخۆی هەرێم بڕیارەکەش گۆڕانی بەسەردابێت .هاوکات ئەندامێکی سەرکردایەتی پارتیش ،دەڵێت «پارتیش ئازادە هاوپەیمانی لەگەڵ هەر الیەنێکی تردا ببەستێت» .چاودێرێکی سیاسیش ئاماژە بەوەدەکات لە ئێستادا هەردوو حزب دەیانەوێت پێگە و ئاستی جەماوەری ڕاستەقینەی خۆیان بزانن بۆیە بە لیستی سەربەخۆ بەشداری دەکەن». بەپێی ئەو زانیارییانەی دەست هەفتەنامەی «پرس» ،کەوتوون ،دوای ئەنجامی هەڵبژاردنەکان دووبارە هەردوو حزب بە هاوپەیمانی حکومەت پێکدەهێننەوە ،بەاڵم بەشێوەیەکی جیاواز و ،پۆستە بااڵکان لەسەر بنەمای ژمارەی کورسی پەرلەمانی دابەش دەکرێت ،نەوەک پەنجا بە پەنجا .لە الیەکی تریشەوە ،چەند ئەندامێکی مەکتەبی سیاسی یەکێتی ،باسیان لە بێ هێزی پێگەی حزبەکەیان کردبوو لە دهۆک و ئاماژەیان بەوەکردبوو کە یەکێتی لە دهۆک هیچ پۆستێکی ئیداری نیە ،لەوەاڵمی ئەوانیشدا، ئەندامەکەی سەرکردایەتی پارتی بە ڕاشکاوانە دەڵێت «ئێمەش لە سنووری پارێزگای سلێمانی و گەرمیان لە ڕووی پۆستە ئیداریەکانەوە بێبەش کراوین». یەکێتی بڕیاریداوە ،بە لیستی سەربەخۆ بەشداری هەڵبژاردنەکان بکات سەرکردایەتی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان ،لە ئێستاوە بڕیاڕیانداوە بە لیستی سەربەخۆ واتە بە تەنیا ،بەشداری هەڵبژاردنەکانی پەرلەمانی کوردستان بکەن ،هاوکات لەالیەن خۆشیەوە پارتی دیموکراتی کوردستانیش ڕایگەیاندووە کە ئەوانیش بە تەنیا بەشداری هەڵبژاردنەکانی داهاتووی هەرێم دەکەن ،بەپێی ئەو زانیارییانەی کە دەست «پرس»کەوتوون ،پارتی پێش یەکێتی بڕیاڕیداوە بە لیستی سەربەخۆ بەشداری هەڵبژاردنەکان بکات ،بەاڵم تائێستا بەشێوەیەکی فەرمی ڕایان نەگەیاندووە. ئارێز عەبدوڵاڵ ،ئەندامی سەرکردایەتی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان، بە هەفتەنامەی «پرس»ی ،ڕاگەیاند ،کە بڕیارمانداوە بە لیستی سەربەخۆ بەشداری هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمان بکەین ،بەاڵم لە ئەگەری گۆڕانی بارودۆخی ناوخۆی هەرێم دەکرێت پێداچوونەوە بە بڕیارەکەمان بکەین و بڕیارەکەمان بگۆڕین». لە بەرامبەریشدا دکتۆرە چنار سەعد عەبدوڵاڵ ،ئەندامی ئەنجومەنی سەرکردایەتی پارتی ،جەخت لەوەدەکاتەوە کە یەکێتی ئ��ازادە لەوەی بە لیستێکی سەربەخۆ پێکبهێنێت ،هاوکات دەشڵێت «پارتییش ئازادە لەوەی هاوپەیمانی لەگەڵ هەر الیەنێکی تردا ببەستێت ،بەاڵم لەالی پارتی ئەولەویەت هەر بۆ یەکێتیە». لە الیەکی تریشەوە ،دکتۆر ساڵح مەال عومەر ،چاودێری سیاسی و مامۆستای زانستە سیاسیەکان ،هۆکاری ئەو بڕیارەی ه��ەردووال بۆ
گەشەسەندنی هەرێم دەگەڕێنێتەوە و ئاماژە بەوە دەکات ،بارودۆخی هەرێم گۆڕانکاری بەسەرداهاتووە و تاڕادەیەک گەشەسەندنی بەخۆوە بینیوە ،ئەو دەڵێت «ئەو دوو حزبە دەیانەوێت ئاست و پێگە و الیەنگری خۆیان بزانن، بۆیە بە لیستی سەربەخۆ بەشداری هەڵبژاردنەکان دەکەن». بۆچی بڕیاریانداوە بە لیستی سەربەخۆ بەشداری هەڵبژاردنەکان بکەن؟ بڕیارەکەی هەردوو حزبی هاوپەیمان ،کۆمەڵێک هۆکاری لە پاڵەوەیە، هۆکاری سەرەکی بڕیاڕەکەی پارتی بۆ ئەنجامی هەڵبژاردنەکانی ڕابردووی هەرێم دەگەڕێتەوە کە یەکێتی توانی لەسەر بەاڵنسی پارتی ببێتە خاوەنی ٢٩کورسی پەرلەمانی کوردستان و ،چەندین پۆستی وەزیر و بەڕێوەبەری گشتی ،ئەوەش لە کاتێکدا بارودۆخی ناوخۆی یەکێتی لەوپەڕی خراپیدا بوو، هاوکات هۆکاری بڕیاڕەکەی یەکێتیش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە یەکێتی دەوێت ڕیژەی نفوزی خۆی بزانێت و لە بەرامبەریشدا بە بزوتنەوەی گۆڕان بڵێت بەبێ ئێوەش هەر یەکێتیەکەی پێشترین. ئەگەرچی لەو بارەیەوە هیچ بەرپرسێکی یەکێتی ئامادەنیە لێدوان بدات، بەاڵم ئەندامێکی مەکتەبی سیاسی ئەو حزبە ئەوەی ڕاگەیاندووە کە ئەوان دژایەتی هیچ حزبێک ناکەن و لەبەر خاتری هیچ حزبێکیش ئەو بڕیارەیان نەداوە ،هاوکات دەشڵێن «لە ئێستادا یەکێتی بارودۆخی باشە و ڕێژەی نفوزی دەنگەکانیشی دەزانێت». ئایا کاریگەری دەبێ لەسەر ڕێککەوتنامەی ستراتیژی؟ لەو کاتەوەی کە ڕێککەوتنامەی ستراتیژی کراوە ،هەردوو حزب لەسەرجەم هەڵبژاردنەکان بە یەک لیستی هاوپەیمان ،بەشداری هەڵبژاردنەکانیان کردووە ،ئەندامەکەی سەرکردایەتی پارتی ،بە دووری دەزانێت لەو حاڵەتەدا کاربکاتە سەر ڕێککەوتننامەی ستراتیژی ،بەڵکو دکتۆرە چنار سەعد دەڵێت « گومانم لەوەدا نییە کە هاوپەیمانیەتی نێوان پارتی و یەکێتی کۆتایی بێت، بەڵکو تەنها شێوازەکەی دەگۆڕێت». هاوکات ئارێز عەبدوڵاڵی ئەندامی سەرکردایەتی یەکێتی ،سەڕەڕای پشتڕاستکردنەوەی وتەکانی چنار سەعد ،دەڵێت «بەهیچ شێوەیەک کاریگەری نابێت بەسەر ئەو ڕێککەوتننامەیە ،چونکە لە چەندین خاڵ پێکهاتووە ،ڕەنگە هاوپەیمانیەتیەکە هەربمێنێت». ئایا پارتی و یەکێتی ،دوای هەڵبژاردنەکان هاوپەیمانی دەبەستنەوە بەبۆچوونی چاودێرانی سیاسی و رۆژنامەنوسان ،دوای ئەنجامی هەڵبژاردنەکانی پەرلەمانی کوردستان ،هەردوو حزب ،بۆ ئەوەی حکومەت پێکبهێننەوە ،هاوپەیمانی دەبەستنەوە ،بە جۆرێکیش پێیانوایە هیچ حزبێک ناتوانێت بە تەنیا حکومەت پێکبهێنێت ،بۆیە جارێکی تر پێویستیان بە یەکتر دەبێتەوە ،هەروەها چاودێرێکی سیاسیش پێیوایە ،پارتی ئەگەر ڕێژەی دەنگ و کورسیەکانیشی زیاتربێت لە یەکێتی ،یەکێتی فەرامۆش ناکات. لەوبارەیەوە هەردوو ئەندامەکەی سەرکردایەتی پارتی و یەکێتی ،جەخت لەوەدەکەنەوە کە دوای ڕاگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردنەکان هاوپەیمانی دەبەستنەوە و حکومەت پێکدەهێننەوە. ه��اوک��ات ساڵح م��ەال ع��وم��ەر ،پێشبینی دەک��ات دوای تەواوبوونی هەڵبژاردنەکان ،هەردوو حزب بەپێی ژمارەی کورسیەکانیان هاوپەیمانی ببەستنەوە ،نەوەک وەک پێشتر. ئایا پۆستەکان چۆن چۆنی دابەشدەکرێنەوە پێدەچێت لە هەڵبژاردنەکانی ئەمجارە ،هاوکێشەی سیاسی گۆڕانکاری بەسەردابێت ،چونکە ئەمجارە پۆستە وزارییەکان پەنجا بە پەنجا دابەش ناکرێتەوە ،بەڵکو لەسەر بنەمای کورسی پەرلەمانی دەبێت ،بە جۆرێک دەتوانین بڵێین گۆڕانکارییەکی تەواو ڕوودەدات ،چونکە پارتی بەوە ڕازی نابێت لە کاتێکدا ڕێژەی نفوزی لە یەکێتی زیاتربێت و ،بە شێوەی یەکسان پۆستەکان لەگەڵ یەکێتی دابەش بکات ،لەم ڕووەوە چاودێرانی سیاسی جەخت لەوەدەکەنەوە لەو حاڵەتەدا پارتی ،یەکێتی لە پۆستە بااڵکان پەراوێز ناخات.
ئەندامێکی سەرکردایەتی پارتی: پارتی ئازادە لەوەی هاوپەیمانی لەگەڵ الیەنێکی تردا ببەستێت
وەاڵمێک بۆ
پەرلەمانتارێکی یەکێتی
ئەزیزم پارتیش ڕێکخراوێکی خێرخوازی نییە چیتر بە کورسییەکانی پەرلەمان خێر بکات ئومێد خۆشناو
ماوەیەکە بەڕێز گۆران ئازاد پەرلەمانتاری یەکێتی لە پەرلەمانی کوردستان ،لە گۆتن و دەربڕینەکانی لێرەو لەوێ بە بێ ڕەچاوکردنی هاوپەیمانیەتی نێوان پارتی و یەکێتی دەدوێ و دەنوسێ ،وەلێ نەمانبینی تەنها جارێکیش بڕیاربەدەستانی یەکێتی نیشتیمانی و ئۆرگانە فەرمیەکانی ئەو حزبە ڕوونکردنەوەیەک بدەن واتە ئەوان بەو گۆتنانەی ئەم بەڕێزە ڕازین. لە دواین چاوپێکەوتنیدا کاک گۆران لەگەڵ گۆڤاری لڤین دەبێژێ ،یەکێتی تەکیەی دانەناوە تا پشگیری لە کاندیدی پارتی بۆ سەرۆکایەتی هەرێم بکات ،دیارە ئەو بەڕێزە لە بیری چوە یا زاکیرەی خۆی لەو دەم ڕاگرتوە! هاوپەیمانیەتی نێوان دوو حزب مانای چیە؟ هەڵبەت وا باشە وەبیر ئەو بەڕێزە بێنمەوە باسکردن لە تەکیە بۆ حزبێکی سۆشیال دیموکرات ،کارێکی لێک نەچوە جا یا ئەوەتا سۆشیال دیموکرات نین ،یا دروشمە و بەس ،ئەگینا تەکیە و سۆشیال دیموکرات کوجا مەرحەبا! خراپیش نیە هەر بەبیری بێنمەوە ،بەڵێ ئەوە نیە لە یەکەم هەڵبژاردنی کوردستان لە ساڵی ١٩٩٢زۆرینەتان هێناو لە پێناو بەرژەوەندی گشتی و ئەزمونەکە پارتیتان کردە هاوبەش و ٥٠ بە ٥٠حکومەت و پەرلەمان پێکهات! یان وەبیرتە لە هەڵبژاردنی ٢٥ی ٧ی ٢٠٠٩بە شێکی گرنگ لە هەناوی پارتی جیاواز بۆوە و ٢٥کورسی پەرلەمانیان هێنا و ،دیسان لە تەکیە خێر خوازیەکەتان بەهای هاوپەیمانیتان پاراستوو ئیستحقاقی هەڵبژاردنتان ڕەچاو نەکرد و هەر وەک خۆی پارتیتان لە هاوبەشی هێشتەوە. هەمدیس لە هەڵبژاردنی عێراقیشدا لە ٧ی ٣جارێکی تر ژمارەی پەرلەمانتارەکانتان سێ بەرامبەری پارتی بوو دیسان خێرتان کرد و لە حکومەت و پۆست و بەرپرسیاریەتیەکان لە بەغدا پارتیتان کردەوە هاوبەش! کەوایە قوربان سوپاستان دەکەین لەو هەموو هاوکاریەتان کە بوونە بەشێکی گرنگ لەو دەمانەی پێویستمان بوو لەگەڵمان بوون و جێتان نەهێشتین! دەمێکە گوتراوە ئەگەر ماڵت لە شوشە بوو باش نیە بەرد لە ماڵی کەس بگریت ،بۆیە بەو گۆتنانەتان وادەکەن ئێمەش بڵێین پارتیش ڕێکخراوێکی خێرخوازی نیە چیتر ئیستحقاقی هەڵبژاردن ڕچاو نەکات و دەنگەکانی خۆی بکاتە دەنگی ئێوە و ئێوەی بەڕێزیش لە جیاتی سوپاس گوزاری بێن تەعنی لێ بگرن.
6
ژماره 174
www.lawanikurdistan.com
2013/3/19
عەلی حوسێن ،بەرپرسی لقی دووی پارتی بۆ پرس:
لە سلێمانی و گەرمیان جگە لە یەکێتی حزبی تر هیچ پلە و پۆستی نییە دیدار :توانا شێخانی پرس :کەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ئەنجام دەدرێت؟ عەلی حوسێن :بارودۆخی سیاسی عێراق لەبار نەبووە بۆ هەڵبژاردن، بەاڵم بۆ کوردستان ،دواخستنی بە کارێکی باشمان نەزانیوە ،چونکە چەندی هەڵبژاردن زوو بکرێت پرۆسەی دیموکراتی زیاتر لە ناو خەڵک دەچەسپێت و، ئەزموونی ئێمە زیاتر بەهێزدەبێت ،وەک پارتی جەختمان کردۆتەوە کە دەبێت هەڵبژاردن لە کاتی خۆیدا ئەنجام بدرێت. پرس :بەاڵم بۆچی ئۆپۆزیسیۆن بەردەوام ڕەخنە لە پارتی دەگرێت و پارتی بە هۆکاری دواخستنی هەڵبژاردنەکان دەزانێت؟ عەلی حوسێن :ئۆپۆزیسیۆن ه��ەوڵ��دەدات لە سەنگی دەس��ەاڵت کەم بکاتەوە ،دەیەوێت بە خەڵک بڵێت پارتی و یەکێتی ئامادەی هەڵبژاردن نین، بەاڵم بە پێچەوانەوە لە ڕاستیدا خۆشیان قەناعەتیان وایە هێندەی هەڵبژاردن زوو ئەنجام بدرێت لە بەرژەوەندی ئەزموونی کوردستان و پارتییە ،لە الیەکی تریش هەڵوێست و پێگەی پارتی بەهێزە ،ئیتر بۆچی لە هەڵبژاردن بترسین؟. پرس :بەپێی چەند لێدوانێکی ئەندامانی سەرکردایەتی و مەکتەبی سیاسی یەکێتی ،یەکێتی بەجیا بەشداری هەڵبژاردنەکان دەکات ،هەڵوێستی ئێوە چیە؟ عەلی حوسێن :ئێمە هاوپەیمانین ،بەاڵم مەرج نیە بە یەک لیست بەشداری هەڵبژاردنەکان بکەین ،دەکرێ بە لیستی جیا بەشداری بکەین و ،دواتر هاوپەیمان بین ،جا ئێمە و یەکێتی و ئێمە و هەر الیەنێکی تر بێت. پرس :مەبەستت چیە ،لە «ئێمە و هەر الیەنێکی تریش» الی پارتی ئاساییە هاوپەیمانی لەگەڵ حزبێکی تر ببەستێت؟ عەلی حوسێن :الیەنێکی تریش زۆر ئاساییە ،دەرگای پارتی بۆ هەموو کارێکی هەماهەنگ وااڵیە ،چونکە بارودۆخی ئێستای کوردستان پێویستی بە یەکڕیزی هەیە ،بۆیە خاڵی هاوبەشمان لەگەڵ سەرجەم الیەنەکان هەیە. پرس :پێشبینی ئێوە بۆ هەڵبژاردنەکانی داهاتوو چیە؟ عەلی حوسێن :قەناعەتم وایە هەر حزبێک بەپێی پێگەی خۆی دەنگ دەهێنێت ،بەاڵم پێموایە پارتی حزبێکی حیساب بۆ کراوەو خەڵکێکی زۆر تەئیدی سیاسەتی پارتی دەکات و دەنگێکی زۆریش دەهێنێت. پرس :ئەندامێکی مەکتەبی سیاسی یەکێتی دەڵێت «یەکێتی لە دهۆک حزبی هاوبەش و بەشدار نییە لەگەڵ پارتی ،ئەوان دەشڵێن یەکێتی لە دهۆک هیچ بەڕێوەبەرێکی نیە ،بۆچونی بەڕێزتان چیە؟ عەلی حوسێن :دوو ئیدارەیی هەبووە ،بۆ نموونە ئیدارەی هەولێر و سلێمانی و گەرمیان ،ئێمە کە تێکەاڵوبوینەوە حکومەتی هاوبەشمان پێکهێناوە ،یەکێتی ئێستا لە حکومەت ڕۆڵیان هەیەو لەوەزارەتەکان لەگەڵ پارتی هاوبەشن ،بە تەئیکد ئەو پێگەیەی کە پارتی لەدهۆک و شوێنەکانی تر هەیەتی ،یەکێتی و الیەنەکانی تر نیەتی ،بەرامبەر بەوەش لە سلێمانی و گەرمیان جگە لە یەکێتی
حزبی تریش هیچ پلە و پۆستی نییە ،لە هەڵبژاردنەکانی داهاتووش هەر حزبێک لەشوێنک بااڵدەست بوو بە تایبەتی لە سەرۆکی یەکە ئیدارییەکان بە تەئکید لەوانەیە کاربکاتە سەر بەڕێوەبەرانی فەرمانگەکان ،ئەوەش لەسەر ئاستی قەزاو ناحیەو پارێزگاکانیش دەنگێکی زۆر دەهێنێت. پرس :بەپێی چەند زانیارییەکی گۆڤاری لڤین و چەند زانیارییەکی دیکە، بزوتنەوەی گۆڕان هەوڵدەدات و کار بۆ ئەوەدەکات ،دەسەاڵت لە ژێر دەستی پارتی دەربهێنێت؟ عەلی حوسێن :پارتی ئەمرۆ هێزێکە حسابی بۆ دەکرێت ،چ لەسەر ئاستی ناوخۆیی کە خەڵکانێکی زۆر بڕوایان بە سیاسەتی پارتی و جەنابی سەرۆک بارزانی هەیە و ،چ لەسەر ئاستی پارچەکانی تری کوردستان و لە ئاستی هەرێمایەتی و نێودەوڵەتیش پێگەی کورد و جەنابی سەرۆک بارزانی وەک کەسایەتییەکی نێودەوڵەتی حسابی بۆ دەکرێت ،بە تەئکید حزبی منافس کە بیەوێت بگاتە دەسەاڵت هەوڵدەدات لەو پێگەیە کەم بکاتەوە ،بەاڵم ئەمە بەقسەو بەرنامەو ستراتیژیەتی حزبەکە نابێت ،بەڵکو بە شەرعیەتی میللەت دەبێت ،خەڵکیش بەخەباتی ڕابردوو بەرنامەی ئێستاو داهاتووی ئەو حزبە شەرعیەت پێدەدات. پرس :وەاڵمی ئێوە بۆ هەرسێ الیەنی ئۆپۆزیسیۆن چیە ،کە داوا دەکەن پرۆسەی چاکسازی بسپێردرێت بەکوتلە پەرلەمانییەکان؟ عەلی حوسێن :کوتلە پەرلەمانیەکان ڕەنگدانەوەی شەقام و سیاسەت و بەرنامەی حزبەکانە ،بەتەئکید بەرنامەی سیاسیمان ئەو تێگەیشتنەی دروستبوو لە ئایندەدا ڕەنگدانەوەی لەسەر پەرلەمانیش دەبێت. پرس :کۆبوونەوەی سەرکردەکانی عێراق بە کوێ گەیشت ،گوایە دووبارە لە هەولێر بە دەستپێشخەری سەرۆک بارزانی بەڕێوەدەچێت؟ عەلی حوسێن :لەهەموو گرفت و قەیرانێک سەرکردایەتی سیاسی کوردستان ڕۆڵی کاریگەرییان هەبووە لە چارەسەرکردنیان ،هەوڵدەدەین ڕۆڵێکی کاریگەر بگێڕین لە چارەسەرکردنداو ،هەر دەستپێشخەرییەک بکەین بە ڕەچاوکردنی بەرژەوەندی بااڵی میللەتەکەمان دەبێت .بەاڵم پێناچێت ئەو قەیرانەی عێراق تێیکەوتووە هیج دەستپێشخەریەک هەڵبگرێ. پرس :پێتوایە کەی عێراق لەو قەیرانە ڕزگاری دەبێت؟ عەلی حوسێن :لە ئەساسەوە عێراق بە ناسروشتی لە دایکبووە ،هەروەها تاکڕەوی وایکرد لێکترازان دروس��ت بێت و ،ب��ەرەو ڕێگایە داخراوەکان هەنگاوبنێت ،بۆیە ئەو قەیرانەی کە ئێستا عێراق تێیکەوتووە ئومێد بەخش نیە. پرس :پێتوایە کەی کێشەکانی نێوان هەرێم و بەغدا کۆتایی پێبێت؟ عەلی حوسێن :کەی کار بە دەستور کرا و ڕێککەوتنی نێوان پێکهاتە سەرەکیەکانی عێراق حیسابی بۆ کرا ،ئەوکات لێکنزیک بوونەوە زیاتر دەبێت و کێشەکان بەرەو چارەسەر دەچن.
لە هەڵبژاردنەکانی داهاتوو ،پارتی دەنگێکی زۆر بەدەست دەهێنێت ئەو پێگەیەی کە پارتی لە دهۆک و شوێنەکانی تر هەیەتی ،رەنگە یەکێتی و الیەنەکانی تر نەیانبێت
نەجات عەلی فاتم ،بەرپرسی لقی ٢٣ی مەخموری پارتی:
حکوومەتی ناوەندی لە ساڵی ٢٠٠٣وە خۆی لە هەندێک بەرپرسیارێتیی وەک جێبەجێکردنی دەستوور و ماددەی ١٤٠دەدزێتەوە
پ :ماوەیەک لەمەوبەر سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەگەڵ وەزیرە کوردەکان و ئەندام پەرلەمانەکانی بەغدا کۆبۆوە ،ئایا دەرئەنجامی ئەو کۆبونەوە چی بوو؟ و :تائێستا هەموو هێزو الیەنە سیاسیەکانی هەرێمی کوردستان یەکهەڵویستن لەبەرامبەر بەغدا ،ئۆپۆزسێون و ئەوانەی لە دەسەاڵتن هەمویان بەیەکەوە لەسەر ئەو پرسانەی کە رەهەندی نشتیمانیان هەیە یەکهەڵوێستن، ئەمەش بەراستی هەڵوێستی هەرێمی کوردستان بەهێز دەکات بەرامبەر بەحکومەتی بەغدا. حکومەتی ناوەندی لەدوای ٢٠٠٣تا ئێستا خۆی لە هەندێک بەرپرسیارێتیی وەک جێبەجێکردنی دەستوور و ماددەی ١٤٠ و چارەسەرکردنی کێشەی پێشمەرگە دەدزێتەوە ،لەمەسەلەی
بودجەشدا بەردەوام کێشە دروست ئەکات .دەیەوێت وەک کارتی فشار لەسەر کورد بەکاری بێنێ ،بەاڵم ئەگەر هەرێمی کوردستان و هێزو الیەن سیاسیەکان یەکهەڵوێست بن ئەوا هەڵوێستی هەرێمی کوردستان بەرامبەر بە حوکومەتی ناوەندی بەهێز دەبێت . پ :لەپەرلەمانی عێراق بودجە بەبێ ئامادەبوونی کورد پەسەند کرا ،تۆ ئەمە چۆن لێکئەدەیتەوە؟ و :نەورۆزی پارساڵ جەنابی سەرۆک رایگەیاند کە حکومەتی بەغدا ئەیەوێت خۆی لە بەرپرسیارێتی بدزێتەوە ،دەیەوێت گەمەیەکی سیاسی ناشیرین بکات ،بۆیە خەڵکی کوردستانی لێ ئاگادار کردەوە ،هەرچەندە ئەو کاتە خەڵک لێکدانەوەی تری بۆ کرد ،دوایی بۆیان بەدیار کەوت ،کە مالیکی وەک
سەرۆکی ئەنجومەنی وەزی��ران سیاسەتێکی چەوتی هەیەو نایەنەوێ مامەڵە لەگەڵ هەرێمی کوردستان بکەن وەک هەرێمێکی سەربەخۆ ،بەڵکو هەمان عەقڵییەتی پێشووە کە نەگۆڕاوە . پ :مالیکی لەچەند رۆژی رابردوو دوو ئۆپۆراسیۆنی تری دروست کرد ئایا ئێوە چ هەڵوێستان ئەبێت؟ و :ئێستا عەقڵیەتی حکومەتی ناوەندی عەقڵیەتێکی عەسکەرییە ،هەموو ئەو واڵتانەی خاوەنی کێشەن دەیانەوێ لە رێگەی عەسکەرییەوە چارەسەری بکەن ،ئیتر هەوڵەکانیان شکستی خوارد ،مالیکی یەکێکە لەو کەسانەی کە ئیعتیماد ئەکاتە سەر هێزی چەکداری بۆ چارەسەر کردنی ئەو کێشانە، بەاڵم بە پێچەوانەوە ،بەکار هێنانی هێزی چەکداری بۆ
www.lawanikurdistan.com
ژمار ه 174
2013/3/19
7
بڵێسە جەبار فەرمان ،ئەندامی سەرکردایەتی یەکێتی بۆ پرس:
ئەوەی بە ڕەهایی باس لە بردنەوەی هەڵبژاردن بکات ،لە ترسەوەیە و بەو شێوەیە ئەیەوێت ورەی الیەنگرانی خۆی بەرز بکاتەوە دیدار :پرس
بڵێسە جەبار فەرمان ،ئەندامی سەرکردایەتی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان ،لەو دیدارەیەدا لەگەڵ «پرس» ،ڕایدەگەیەنێت کە وەک یەکێتی پێیان باشە بە لیستی سەربەخۆ بەشداری هەڵبژاردنەکان بکەن ،هەروەها
سەبارەت بە پێشبینی ئەنجامی هەڵبژاردنەکانیش دەڵێت «کەسمان لە ئایندەدا نەهاتوینەتەوە بۆ ئەوەی بزانین چۆن دەبێت ،بەڵکو ئەوە سندوقی دەنگدان یەکالیی دەکاتەوە» .هەروەها دەشڵێت «لەگەڵ پارتی هاوپەیمانین ،بەاڵم لەزۆرێک لەبابەتەکان هاوڕانین». پرس :پێتوایە ئەمساڵ هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ئەنجام بدرێت ،ئەگەر نەکرا یاخود دواخرا هۆکارەکەی بۆچی دەگەڕێنێتەوە؟ بڵێسە :ئێمە هەموو هەوڵی خۆمان دەخەینەگەڕ بۆ ئەوەی هەڵبژاردن لە کاتی خۆی دا ئەنجام بدرێت. پرس :لە ئێستادا بەپێی لێدوانی بەرپرسانی یەکێتی بێت ،یەکێتی بەتەنیا بەشداری هەڵبژاردنەکان دەک��ات ،واتە بەبێ پارتی ،ئایا تائێستا ئەو پرسە یەکالیی بۆتەوە؟ بڵێسە :ئێمە پێمان باشە بە تەنها بەشداری بکەین. پرس :پێشبینی بەڕێزتان چیە ،بۆ هەڵبژاردنەکانی داهاتوو ،ئایا کام ال دەنگی زیاتر بەدەست دەهێنن؟ بڵێسە :ئەم پرسیارە وا بە ئاسانی وەاڵم نادرێتەوە .کەسمان لە ئایندەوە نەهاتووینەتەوە بۆ ئەوەی بزانین چۆن دەبێت .سندوقی دەنگدان سەنگی مەحەکەو بۆمان روون دەکاتەوە ،ئەوەی بەڕەهایی باس لە بردنەوەی هەڵبژاردن بکات بە بۆچوونی من لە ترسەوەیەو بەو شێوەیە ئەیەوێت ورەی الیەنگرانی خۆی بەرز بکاتەوە. پرس :بەپێی وەاڵمدانەوەی بەرپرسانی پارتی و یەکێتی ،ناکۆکی نێوان یەکێتی و پارتی هەستی پێدەکرێت ،بە تایبەتی لەسەر پرسی هەڵبژاردن؟ بڵێسە :ئێمە وتوومانە و دەیڵێینەوە «ئێمە دوو حزبی جیاوازین و لەسەر زۆرێک لە بابەتەکان هاوڕانین» بەاڵم ئەمە ناکۆکی ناگەیەنێت. پرس :ئایا بەشداریکردنی بە تەنیای ه��ەردوو حزبی هاوپەیمان، کاریگەری نابێت لەسەر ڕێککەوتنامەی ستراتیژی؟ بڵێسە :رێککەوتنامەی نێوان ئێمەو پارتی رێککەوتنێکە کە هەندێک لەخاڵەکانی جێبەجێ کراون و کۆتایی هاتوون و هەندێکی تری دەبێت سەرلەنوێ دابرێژرێتەوە ،ئەمە بەدەرە لەوەی کە ئایا بەیەکەوە یا بەجیا لە هەڵبژاردنەکاندا بەشدار دەبین. پ��رس :کادیرێکی ب��ااڵی یەکێتی دەڵێت «خۆ تەکیەمان دانەناوە، دەنگەکانمان بکەینە خێری پۆستی سەرۆکی هەرێم ،لەبەرامبەریشدا
چارەسەر کردنی ئەو کێشانە کێشەکان گەورەتر ئەکات ،وا باشترە بیر لە ئەلتەرناتیڤی هێزی نەرم و گفتوگۆ و دانوسان بکاتەوە ،بۆ چارەسەر کردنی ئەو کێشانە ،ئەگەر نا کێشەکان زیاتر ئەبن و دواجار کارەساتی لێ ئەکەوێتەوە. ئێمە هەڵوێستمان روون���ە ،پێشتر لەبەرامبەر دیجلە هەڵوێستمان چۆن بوو ،لەبەرامبەر ئەو دوو ئۆپراسیۆنەش هەر هەمان هەڵوێستمان ئەبێت. پ :لەبەغدا لیستی عێراقیە لەگەڵ کورد یەک راو یەک هەڵویست بوون ،بەاڵم لەپەسەند کردنی بودجە رایان یەک نەبوو ،بێ بوونی کورد دەنگیان لەسەر بودجەدا ،رای تۆ لەوبارەوە چییە ؟ و :هەتا ئێستا هاوپەیمانیەتێکی ستراتیژی لە نێوان لیستی کوردستانی و عێراقیە نییە ،پێم وایە ئەوان لە پێناو بەرژەوەندی خۆیان وەک لیستی عێراقیە ئەوەیان کردووە، بەاڵم لەوانەیە ستراتیژیەتی ئێمە لەگەڵ عێراقیە جیا بێت لە هەندێک خاڵ کۆک نەبین. پ :لەسنوری مەخمورو دەوروب��ەری ،ئێستا پروپاگەندەی هەڵبژاردنە ،ئێوە چۆن خۆتان ئامادە کردووە؟ و :ئێمە یەک کاندیمان هەیە وەک پارتی و الیەنەکانی تریش
هەیانە ،بەاڵم لیستی کوردستانی یەک لیستە ،بەاڵم لەناو ئەو لیستە حزبەکان کاندیدی خۆیان هەیە .ئێمە پێشبینی ئەکەین وەک پارتی دەنگێکی باش بێنین ،چونکە بە پێی ئەو راپرسیانەی لەبەر دەستمانە دەتوانین کاندیدی خۆمان سەربخەین .پێشم وایە ئەو کورسیانەی کە پێشتر لیستی کوردستانی هەیبوو دووبارە بەدەستی دێنێتەوە. پ :لەهەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاکان پارتی بەیەک لیست دادەبەزێ یان لیستی تریشی لەگەڵ دەبێت؟ و :هەندێک شت هەن ئاماژەن ،ئێمە با باسی پارتی و یەکێتی بکەن ،چونکە ئەوانی تر بە تەنیا دائەبەزن ،لەوانەیە ئیتیالفاتیش دروست بێت ،ئەمجارە پێم وایە زۆرترین خەڵک لەگەڵ ئەوەن پارتی و یەکێتی بەجیا دابەزن ،بەاڵم ئێمە وەک پارتی چ لە بەرژەوەندی ئەو نشتیمانە و ئەو نەتەوە بێت ئیتر لەگەڵ ئەو هەڵبژاردنەین. پ :ئەی رێکەوتنمانەی ستراتیژی نێونتان چی لێدێت؟ و :مەرج نییە هەموو رێکەوتنێک ببێتە رێگر ،لەوانەیە بتوانی بەتەنیا دابەزی ،دوایی هاوپەیمانی دروست بکەیت، دوایی ئەتوانین بەیەکەوە حکومەت تەشکیل بکەین ،ئەوە نابێتە رێگر.
پێمان باشە بە تەنها بەشداری هەڵبژاردنەکان بکەین نابێت کورد ،بەغدا چۆڵ بکات
کادیرێکی دیاری پارتی دەڵێت «خۆ دەزگ��ای خێرخوازیمان دانەناوە، کورسیەکانی پەرلەمان بکەینە خێر بۆ یەکێتی» لەوبارەیەوە ئێوە چی دەڵێن؟ بڵێسە :ئ��ەوەی ئەلف و بێی سیاسەت بزانی و هەندێک ئاگاداری مەسەلەکان بێت ،دەزانێت و تێدەگات کامیان ڕاست دەکەن. پ���رس :دەوت��رێ��ت ،ل��ەن��او یەکێتیدا تەنها تاڵەبانی پشتگیری ڕێککەوتنامەی ستراتیژی دەکات ،واتە دوای نەخۆشکەوتنی ناوبراو ،ئەم ناکۆکیەی ئێستا دروست بووە؟ بڵێسە :نەخێر وانییە. پرس :ئایا ڕێککەوتنامەی ستراتیژی لەسەرتاوە تاوەکو ئەمڕۆ زیاتر لە بەرژەوەندی کام الیەندا بووە؟ بڵێسە :ئەم پرسیارە زۆر دووبارە بۆتەوە .بۆچوونی ئێمەو پارتیش لەم رووەوە چەندەها جار بۆچونی خستۆتەڕوو. پ��رس :ئایا پێتان ئاساییە ،کە هاوپەیمانی لەگەڵ الیەنێکی تر ببەستن ،جگە لە پارتی ،بە تایبەتی گۆڕان؟ بڵێسە :هاوپەیمانی بەستن واتا (کوالیتسیون) لە هەموو واڵتانی دیموکراتی دونیادا دوای هەڵبژاردن بڕیاری لێدەدرێت .ئەو حیزبانەی کەزۆرینەی ڕەهایان بەدەست نەهێناوە دەکەونە دانووسان لەگەڵ یەکدا، بەو شێوەیە کوالیتسیون پێکدەهێنرێت. پ���رس :پێتوایە ک��ەی کێشەوگرفتەکانی ن��ێ��وان ه��ەرێ��م و بەغدا چارەسەربکرێت؟ بڵێسە :دەبێت بە شێوەیەک لە شێوەکان بگەینە نەتیجە .لەم کاتەدا بێجگە لە مێزی گفتوگۆ هیچ الیەنێکمان خیاری ترمان نیە. پرس :لە ئێستادا زۆرترین قسەوباس لەسەر کشاندنەوەی نوێنەرانی کورد دەکرێت لە بەغدا ،پێتوایە بە کشاندنەوەی ئەوان ،کێشەکان قوڵتر دەبێتەوە یاخود وەک زەنگێکی مەترسیدار دەبێت بۆ حکومەتی ناوەندی و دەوڵەتی یاسا؟ بڵێسە :بێگومان ئەو سیاسیەنەی کە لە بەغدادن زیاتر ئاگاداری وردەکاریەکانن .بە بڕوای من ،ئێمە نابێت ساحەکەیان بۆ چۆڵ بکەین. لێرەوە ئاستەمە بتوانین بەوردی ئاگاداری جموجۆڵی ئەو هەموو حیزب و الیەنانە بین کە لەپایتەخت بوونیان هەیە .ئێمە بەشێکین لە عێراق و دەبێت لە پایتەخت بوونمان هەبێت.
8
ژماره 174
www.lawanikurdistan.com
2013/3/19
هه‌ولێر ....ل ه پاڵ پارتی ،په‌ره‌سه‌ندنی ره‌وت ه ئیسالمییه‌كان شوان سدیق به‌و حوكمه‌ي ناشه‌فافي و نادڵنیايی خه‌ڵك ل ه به‌رپرسان و میری ناوچه‌كه رۆژ ب�ه‌رۆژ و سات ل ه دوای سات ،له‌گه‌ڵ زیادبوونی رێژه‌ی دانیشتوان ،گه‌شه‌ش ده‌كات .بیناو باڵه‌خان ه و به‌رزه‌پرد و جاد‌ه و رێگاوبان و پاركه‌كانی هه‌ولێر ئاوه‌دانی زیاتر به‌خۆیانه‌و‌ه ده‌بینن ،گوندی تایبه‌ت، ژیانی تایبه‌ت ،شوێنی حه‌وانه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵتداران و خاوه‌ن پار‌ه و ورده بۆرجوازه‌كانیش ك ه حزب دروستیانیكردون ،ل ه ژماره نایه‌ن. له‌ناو جه‌رگه‌ی دڵی جوانی ئه‌م شاره ،ك ه زیاتر بۆ گه‌شتیاری كۆمه‌ڵگای ئیسالمی ده‌ستده‌دات ،بوونی ئوتێلی پێنج ئه‌ستێر‌ه و ره‌ونه‌قی ئۆتۆمبێله گران به‌هاكانی ده‌وڵه‌مه‌ندان و كچان و كوڕانی به‌رپرسان .وێنه‌ی كۆمه‌ڵگاش ده‌بینی درك ب ه نه‌گۆڕانێكی كۆمه‌اڵیه‌تی ده‌كه‌یت ،ك ه به‌پێچه‌وانه‌ی ئه‌و كرانه‌و‌ه و گه‌شه‌ی ئابوری و ئاوه‌دانیه‌ی ك ه هه‌ی ه وای ده‌بینم ،كاریگه‌ری ره‌وت ه سه‌له‌فییه‌كان و هه‌ژموونی دینی ل ه ژیانی كۆمه‌اڵیه‌تی رۆژانه‌ی خه‌ڵكی هه‌ولێر وه‌ك دیارده‌یه‌كی به‌رچاو زیاتر چاالكیان هه‌یه. بوونی وه‌ها دیاردیه‌ك ده‌كرێ زیاتر به‌وردی قسه‌ی له‌سه‌ر بكرێت، ره‌نگ ه من نه‌توانم حه‌قیقه‌تی بابه‌ته‌ك ه به‌گشتی و به‌ڕوونی بخه‌مه‌ڕوو، به‌اڵم به‌حوكمی ئه‌وه‌ی له‌ناو واقیعی ژیانی شار و كۆمه‌ڵگاكه‌دا ئاماده‌یم هه‌ی ه ده‌توانین ،النیكه‌م ئاوڕێك له‌م شه‌پۆل ه بدهینهوه ،بۆ ئه‌وه‌ی بتوانین، ئه‌و هۆكار گه‌الن ه ده‌ستنیشان بكه‌ین ،ك ه له‌پشت په‌ره‌سه‌ندنی هه‌ژموونی سه‌له‌فییه‌ت و به‌رباڵوی عه‌قائید‌ه دینیه‌كانه‌و‌ه سه‌رچاوه‌یان گرتووه ،هه‌ر ئه‌مه‌ش وایكردوه ،مرۆڤ گه‌لێك به‌رهه‌م بهێنێت ،به‌شێوه‌یه‌كی دۆگمای کۆنیسیرفاتیڤی له‌گه‌ڵ ده‌وروبه‌ر و روداوه‌كان مامه‌ڵ ه بكات. بۆ ئه‌م بابه‌ت ه ده‌كرێت بپرسین .ئه‌ی رۆڵی ده‌سه‌اڵتی جێبه‌جێكار ده‌سه‌اڵتی سیاسی و ئابوری ئه‌م هه‌رێم ه چی ب��ووه ،ل ه ئاست ئه‌و په‌ره‌سه‌ندن ه دینی و داخ��راوی زیاتر كۆمه‌ڵگا؟ پرسیاره‌ك ه ئه‌وه‌ی ه ئایا حزبێكی وه‌ك پارتی دیموكراتی كوردستان ،ك ه بااڵ ده‌ست ه ل ه هه‌ولێر به‌شداری ل ه دروستبوونی ئه‌م فه‌زایه‌دا كردوه؟ پارتی تاچه‌ند‌ه په‌نای بردۆته ئه‌و مه‌یل ه دین ه یان كه‌وتۆت ه ژێرباری ئه‌و واقیعه‌ی ئه‌مڕۆ ل ه ناوچه‌كه‌دا هه‌یه؟ ئه‌گه‌ر ئاوڕێك ل ه بازاڕ و شوێن ه گشتییه‌كانی هه‌ولێر بدهینهوه و له‌وێوه سه‌رنجی بابه‌ته‌كه‌مان ،بۆ خوێنه‌ر بخه‌ینه‌ڕوو ئه‌مڕۆ دوكان و بازاڕ و سه‌ر عاره‌بانه‌كانی شار پڕ بوون ،ل ه له‌عابه‌ی ئیسالمی .ل ه خوێندنه‌گه‌كاندا مندااڵن زیاتر جۆش ده‌درێن ،ب ه پاڵنه‌ری ئاینی وای ده‌بینم رۆژ ل ه دوای رۆژ ژنان و گه‌نجان له‌ڕووی كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه ،ئازادی فه‌ردی و تاكه‌كه‌سیان به‌رته‌سك ده‌بێته‌وه .له‌و الشه‌وه ،بڵندگۆی مزگه‌وته‌كانیش زیاد ل ه پێویست ده‌نگیان لێو‌ه دێت ،زۆرجار گوتارگه‌لێكت گوێلێ ده‌بێت خاڵی ه ل ه مه‌عریفه و لۆژیك ئه‌و وتاران ه جگه‌ل ه ل ه بێ هوده‌ی و نائومێدی ل ه نێوان مرۆڤه‌كان په‌یدا ده‌كات ،ك ه له‌م سه‌رده‌مه‌دا خۆیان ب ه میوانێكی ره‌زا قورس و بارگران بزانن ،هیچی دی لێ به‌رهه‌م نایه‌ت. ئه‌وه‌ی جێگه‌ی سه‌رنجی زیاتر‌ه بۆنموونه‌ش تاكسیه‌كانی شار نیوه‌ی زیاتریان به‌بێ ئاره‌زووی موسافیر و سه‌رنشین ،قورئان و سرود‌ه ئاینییه‌كان، به‌ده‌نگی به‌رز لێ ده‌ده‌ن ،به‌ئاره‌زووی خۆیان پرسیار ده‌كه‌ن ،كه‌سێك ناوێرێت پرسیار بكات ،یان داوای كزكردن و كوژاندنه‌وه‌ی ته‌سجیله‌كه‌یان لێ بكات ،ئه‌وان یه‌كسه‌ر هه‌ڵ ده‌چن ده‌موچاویان گرژ ده‌كه‌ن! ئه‌م ته‌وژم ه دینی ه یه‌ك ره‌نگی ه ریستۆرانت و خواردنگ ه و هه‌ندێ شوێنی شاره‌كه‌ی به‌گشتی گرتۆته‌وه« ،جه‌ناح خاس» زیاد ل ه پێویست بۆ خێزان كراوه‌ته‌وه ،شوێنی گشتیش بۆ زگورد و ئه‌و گه‌نجانه‌ی كه سنگڵن »VIP« ،ڤی ئای پی و شوێنی تایبه‌تیش بۆ سه‌رمایه‌دار و به‌رپرسان و نه‌وه‌كانیانیان! ..ئه‌و‌ه ره‌مه‌زانان واز لێبێن ه ئهوانهی به‌رۆژو نابن یان ل ه ده‌ره‌وه‌ی ئاینی ئیسالم په‌یره‌وی ل ه بیروباوه‌ڕی ژیانی خۆیان ده‌كه‌ن ،پرسیار گه‌لێكیان ال دروست ده‌بێ ئاخۆ ئه‌م شاره ته‌نیا شاری رۆژوگرەكانه؟ ئه‌گه‌ر قه‌رار‌ه هه‌ولێر ببێت ه پایته‌ختی گه‌شتیاری به‌م حاڵه‌ی ئێستایه‌و‌ه گه‌شتیاری چ ماناو واتایه‌كی هه‌ی ه مرۆڤ نه‌توانێ بۆ ماوه‌ی 30 رۆژ موماره‌سه‌ری ژیانی ئاسایی خۆی بكات؟! ئه‌وه‌ی وتمان ،واڵتێكی تر نی ه به‌ڵكو چیرۆكی راسته‌قین ه و وێنه‌یه‌كی دیاری ژیانی ئێستای هه‌ولێری پایته‌ختمان ه ئه‌و شاره‌ی زۆر خۆشی و ناخۆشیمان له‌گه‌ڵی به‌سه‌ر بردوه ،به‌ش به‌حاڵی خۆم ،بۆ ساتێك په‌شیمان نیم لێر‌ه ده‌ژیم ره‌نگ ه په‌شیمانبم نه‌م توانیوه ،وه‌اڵم و چاكه‌ی ئامێزی گه‌رمی ئه‌و بده‌مه‌وه ،چونك ه شارێكی وه‌ك هه‌ولێر زیاتر ل ه شارێك شوێنێكه بۆ هه‌موو هاونیشتمانیانی تری كوردستان ،بۆ خه‌ڵكی ده‌ره‌وه‌ی كوردستان و عێراقیش! ل ه هه‌ولێری ئه‌مڕۆ ل ه دوای بانگه‌شه‌ی ب ه دوبه‌ی بوونی ،ل ه الیه‌ن ده‌سه‌اڵتی حزبی بۆرژوازی ناسیۆنالیزمه‌وه ،زیاتر ل ه جاران بازاڕه‌كانی ئه‌م شاره ك ه ئێمه‌ی تێدا ده‌ژین ،عه‌بای خه‌لیج و دیزداشه‌ی عه‌ره‌بی و كاسیه‌ت
و كتێب و ڤیدیۆی بانگخوازانی ئیسالمی سه‌له‌فی و ئیخوان موسلمینه‌كان ده‌فرۆشرێ و ره‌واجیان بۆ په‌یدا بووه!. له‌م شاره خه‌ریك ه وای لێدێت ،شوێنێك نه‌مێنێ بۆ حه‌سانه‌وه ،بۆ به‌سه‌ربردنی كاته‌كان ،ئه‌وه‌ی هه‌ی ه خه‌ڵك فێر بووه ،رقی ل ه مانه‌وه‌یه ل ه واڵتانی عه‌ره‌بی و ئیسالمی یان ئه‌وروپای شه‌رقی كه‌یف خۆشی خۆیان ده‌كه‌ن ،ئیدی پ��اره‌دار و مه‌سئول و سه‌رمایه‌داره‌كانیش شه‌وه سوره‌كانیان ،ده‌به‌ن ه ناو چه‌ند هۆتێلێكی گران به‌ها ل ه هه‌ولێر ،جار نا جاریش ده‌قڵیشێته‌وه ،زۆرجار ده‌ڵێن له‌سه‌ر پاره‌ی ه جاری واش ه ده‌گوترێ نه‌خێر له‌سه‌ر كولته‌ی حزبایه‌تیه ،به‌اڵم ل ه راستیدا ئه‌وان خۆیان ده‌زانن له‌سه‌ر چی كێش ه دروست ده‌بێ! ل ه هه‌ولێر ئه‌وه‌ی زیاتر جێ سه‌رنج ه له‌و شوێنانه‌ی ك ه سه‌ته‌الیت كۆپی ده‌كرێت ،هه‌ندێ ل ه دوكانداره‌كان فێربوون ،كاتێك كه‌سێك جیهازی سه‌ته‌الیته‌كه‌ی كۆپی ده‌ك��ات ،بۆ كه‌ناڵی زیاتر یان هه‌ر شتێكی تر دوكانداره‌كان جۆر‌ه كۆپیه‌كیان داهێناوه ،پێی ده‌ڵێن كۆپی «ئیسالمی» ئه‌وه‌ش به‌و‌ه ده‌وترێ كۆپی «ئیسالمی» ئه‌گه‌ر جیهازه‌كه‌ت كۆپی بكه‌یت، ئه‌و كانااڵن ه وه‌رناگرێ ك ه خه‌ڵكێك حه‌زی پێ ده‌كه‌ن! ئه‌وە ساڵه‌های ه ل ه هه‌ولێر ژیاوم زیاتر ل ه هه‌ندێ كه‌س و به‌رپرسانی شار ب ه كوچ ه و كۆاڵن و گه‌ڕه‌كه‌كانی ئه‌م پایته‌خته‌دا ،گه‌ڕاوم ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ ده‌یبینی پێش چه‌ند ساڵێك به‌و شێوه‌ی ه نه‌بووه ،ره‌مه‌زانه‌كانی ئێستاو مه‌ولوده‌كان و رۆژی موحه‌ره‌مه‌كان ،هه‌موویان زیاتر ل ه جاران زۆر تۆخ ده‌كرێنه‌و‌ه و وه‌ك بگوترێ وه‌اڵمێك ه بۆ بۆن ه دونیاییه‌كان .زیاتر بایه‌خیان پێ ده‌درێت .شتێكی ئاسایی ه ئه‌م بۆن ه ئاینیان ه هه‌بن ،به‌اڵم ل ه سه‌ری ساڵ و بۆنه‌كانی مه‌سیح و بۆن ه نه‌ته‌وه‌ی و كۆمه‌اڵیه‌كان كه‌چی زیاد ل ه پێویست هه‌ندێ ل ه مه‌ال سه‌له‌فی و وه‌هابی دژایه‌تی ئه‌و بۆنه‌و جه‌ژنان ه ده‌كه‌ن. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌نیم رێگا ل ه خواست و ئاره‌زووه‌كانی مرۆڤ بگیردرێت، بانگه‌شه‌ش بۆ هیچ الیه‌نێك ناكه‌م یان ل ه سێبه‌ری هێزگه‌لێكیش قسه ناكه‌م یان دژی كه‌سیش ناوه‌ستمه‌وه ،ك ه بێم ئایدۆلۆژی به‌به‌ردا به‌كه‌م، به‌اڵم ئه‌وه‌ی جێگای تێڕامان ه ئه‌وه‌ی ه كاریگه‌ری ئه‌م ره‌وت ه سه‌له‌فییه ئاینیان ه به‌سه‌ر كۆی پێكهاته‌كانی ژیان له‌م شاردا ب ه قازانج و سودی كێ ده‌كشێته‌وه؟ جگ ه ل ه كوشتنی ره‌نگه‌كان ،نه‌هێشتنی شار ب ه مانا گشتگیریه‌كه‌ی! چونك ه ئه‌وان به‌ر له‌وه‌ی ده‌رگایان لێ بكه‌یته‌وه ،به‌بێ پرس خۆیان ده‌كه‌ن به‌ژووره‌كانماندا ،سنوری ئازادییه‌كانی مرۆڤ ده‌به‌زێنین. ته‌داخولی هه‌موو كارێكیش ده‌كه‌ن ،به‌بێ گوێدان ه هیچ قه‌ید و مه‌رجێك! په‌یوه‌ستبوون به‌ڕه‌وتی سه‌له‌فیه‌ت و بااڵده‌ستبوونیان ل ه ناو كۆمه‌ڵگادا، وه‌ها ده‌ركه‌وتوون ،به‌ئاشكرا خه‌ڵك هانده‌ده‌ن دژ ب ه كردنه‌وه‌ی شوێنی گه‌شتیاری ،ل ه به‌رنامه‌یاندای ه و ده‌یانه‌وێ به‌رده‌وام خه‌ڵك بێت ه سه‌رشه‌قام ئه‌و كاره‌شیانكرد بۆنموون ه په‌الماردانی یانه‌كانی مه‌ی خواردنه‌و‌ه و شوێنی مه‌ساج ل ه هه‌ولێر و ناوچه‌كانی تر ،له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش خۆپیشاندان ،دژی رێكخراوه‌كانی ژنان ،ده‌نگ هه‌ڵبڕین ل ه به‌رامبه‌ر باڵوكردنه‌وه‌ی كتێبی شاعیرێك وات ه ئه‌وان كارێكی وه‌ها ده‌كه‌ن ،ناكۆكیه‌ك دژ ب ه ئاماده‌بوونی ناسنامه‌ی شارستانیه‌ت به‌رپا بكه‌ن ،ئه‌مه‌ش به‌و مانایه‌ی كاتێك كرانه‌و‌ه و ئازادییه‌كان زیاتر سه‌رهه‌ڵ ده‌ده‌ن ،كه‌لتوری دواكه‌وتووی و گه‌ڕانه‌وه‌ی ئه‌م ته‌وژم ه الی ئه‌وان ،سه‌ر هه‌ڵده‌دات! ل ه هه‌لومه‌رجێكی وه‌ه��ادا ،ئ�ه‌وه‌ی ده‌بینرێ به‌شێكی په‌یوه‌ندی به پاڵنه‌ر‌ه ئایدۆلۆژی ه ئیسالمیه‌كه‌وه‌ی ه چونك ه ئه‌وان هه‌میش ه ل ه كێڵگ ه و نۆرم ه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانه‌وه ،چاالكییه‌كانیان ده‌ست پێ ده‌كه‌ن ،وه‌ها شۆڕ ده‌بنه‌وه ،بۆ ناو ناخ و هزری ئینسان به‌تایبه‌تی چینی هه‌ژار و كه‌مده‌رامه‌ت، كاتێك ده‌زانرێ ئه‌وان ده‌سه‌اڵتی خۆیانیان جێ كردۆته‌وه ،ئه‌وكات ه ده‌یانه‌وێ ئیسالمێك حكوم بكات ،هیچی كه‌متر نه‌بێ له‌و ئه‌زموون ه شكستخواردوه‌ی ل ه سعودی ه و ئێران و واڵتانی تری ئیسالمیدا هه‌یه!
وه‌ك ل ه س�ه‌ره‌ت��ادا باسمان ل ه رۆڵ��ی ده‌سه‌اڵتی ئه‌منی و ئیداری و ئابوری و رامیاری هه‌ولێركرد لێره‌دا ئه‌وان ئاماده‌بوونیان له‌و گه‌شه سه‌ندنه‌ی فكری سه‌له‌فی و عه‌قڵی مرۆی رووتی ته‌نیاییان چی ه ل ه هه‌ولێر ك ه هه‌ستی پێده‌كرێت؟ ئه‌گه‌ر ته‌نیا هه‌ندێ ناوه‌ندی ئاینی و مزگه‌وت و ده‌زگادینییه‌كان ،به‌نموون ه بێنینه‌وه ،ئه‌م شوێن ه ئاینیان ه راست ه له‌الیه‌ن حزبێكی وه‌ك پارتی دیموكراتی كوردستان ته‌به‌نی ناكرێن ،به‌اڵم هه‌ندێ مه‌ال هه‌ن ،ئه‌وان ناوه‌ند‌ه ئاینییه‌كان ل ه جیاتی ئه‌وه‌ی بۆ ئاشته‌وای و هێوركردنه‌وه‌ی مرۆڤ له‌و جه‌نجاڵ و ته‌نگه‌ژانه‌ی ژیانی رۆژانه‌ی كۆمه‌ڵگا به‌كار بێنن ،كه‌چی مینبه‌ری مزگه‌وته‌كان ،بۆ هاندان و سوكایه‌تی ب ه ئازادی تاك و توندوتیژی به‌كار دێنن. ل ه پێشتردا ،زۆرمان وت مه‌ال ئیسالمییه‌كان ،به‌اڵم ل ه راستیدا ته‌نیا ئیسالمییه‌كان مه‌الیان نیی ه به‌پێچه‌وانه‌وه ،له‌ناو ریزه‌كانی یه‌كێتی و پارتی دیموكراتیش به‌تایبه‌ت ،چه‌ند مه‌الیه‌ك ده‌رده‌كه‌ون مه‌علومن ،دورونزیك هاوشێوه‌ی هه‌ندێ له‌و ورده‌بۆرژواز -سه‌رمایه‌دارانه‌ی ئه‌مڕۆ ك ه ئاماده‌ییان هه‌ی ه ل ه بازاڕی كارو قۆرغكاریدا په‌یوه‌ندیان ب ه حزبه‌و‌ه هه‌یه. كاریگه‌ری ئه‌و مه‌الیان ه به‌سه‌ر میدیای ئه‌و حزب ه هه‌ژمونیان هه‌ی ه به‌تایبه‌تی تیڤی ه ناوخۆییه‌كان ل ه هه‌ولێر ك ه به‌داخه‌وه ،هه‌‌وڵی به‌رته‌سكردنه‌وه‌ی ئازادی له‌الیه‌ن كه‌سانێكی وه‌ها یه‌كێك ل ه خه‌ون و خولیای ئه‌وان ه ك ه هه‌میشه به‌بێ سنوور بیر ل ه فرسه‌ته‌كانی خۆیان ده‌كه‌نه‌وه ،بۆ دانان و دیاركردنی سنوورێك ل ه به‌رامبه‌ر ئهوانهی ك ه ب ه پێچه‌وانه‌ی عه‌قید‌ه و بیروباوه‌ڕه چه‌قبه‌ستو نه‌گۆڕه‌كانیان بێت! به‌كورتی ل ه ساته‌وه‌ختی ئه‌مڕدا ،ل ه هه‌موو الیه‌ك هه‌وڵێكی زۆر هه‌ی ه بۆ به‌رته‌سكردنه‌وه‌ی ئازادی له‌م نێوه‌نده‌ش كه‌سانێك له‌ناو پارتی دیموكراتی كوردستان ،هاوڕان له‌گه‌ڵ ئهوانهی به‌ره‌ی دژ‌ه ئازادیان كردۆت ه ئامانج و ئه‌جێندایان ،ئه‌م مه‌الیان ه ك ه مینبه‌ری مزگه‌وت و راگه‌یاندنه‌كان ،بۆ مه‌رامی خۆیان به‌كاردێنن ،بوونه‌ت ه به‌شێك له‌و هه‌وڵ ه بۆ ل ه باربردنی ئازادی ئینسان. راست ه پارتی وه‌اڵمی ئه‌وه‌ی ه ده‌ڵێ بوونی ئه‌و مه‌الیان ه یاخود كه‌سانێك ك ه زیاتر بیركردنه‌وه‌یه‌كی كۆنسێرفاتیڤیان هه‌ی ه په‌یوه‌ندی ب ه فره‌ی و تێكه‌ڵی بیروباوه‌ڕی الیه‌نگیریه‌و‌ه هه‌ی ه به‌اڵم ده‌بێ بپرسین ،ئایا رۆشنبیرانی ناو پارتی بۆ بێده‌نگن ل ه ئاست ئه‌م ده‌نگانه؟ بۆچی نووسه‌رانی ناو ریزه‌كانی پارتی كاتێك به‌رامبه‌ره‌كه‌یان قس ه له‌سه‌ر سه‌ركرده‌ی حزبه‌كه‌یان ده‌كه‌ن ،ئه‌وان ب ه به‌زاندنی هێڵی سوری ده‌زانن قه‌ڵه‌مه‌كانیان تیژ ده‌كه‌نه‌وه و دێن ه وه‌اڵم .به‌اڵم ل ه به‌رامبه‌ر ده‌نگی هه‌ندێ له‌و مه‌الیانه‌یان ك ه راسته‌وخۆ سوكایه‌تی ب ه ئ��ازادی و پێشێلی مافه‌كانی ئینسان ده‌ك �ه‌ن و ده‌ست وه‌رده‌ده‌ن ه كاروباری شه‌خسی هه‌موو كه‌سێك ئه‌وان بێده‌نگیان هه‌ڵبژاردوه! خستنه‌ڕووی ئه‌م نمونه‌گه‌الن ه ئایا یه‌كسان نی ه به‌وه‌ی ئه‌و دینداریه‌ی به‌وشێوه‌ی ئه‌وان نیشانمان ده‌ده‌ن ،راسته‌وخۆ دژ ب ه پێکهاتە ی كۆمه‌اڵیه‌تی و فه‌ردانیه‌ته‌كان ه له‌پاڵ ئه‌مه‌ش داگیركردنی ئه‌و پانتای ه ئازادیی ه ده‌یه‌وێ له‌دایك بێـت ،چونك ه یه‌كێك ل ه ئامانج و هه‌وڵه‌كانی بیری یه‌كالیكه‌ره‌وه‌ی سه‌له‌فیه‌ت ئه‌وه‌ی ه ده‌بێت ،به‌بێ گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ ده‌ستور‌ه دنیاییه‌كان، راسته‌وخۆ فه‌لسه‌فاندنی ژیان و یاساكانی به‌ڕێوه‌بردن ،ل ه سه‌له‌فیه‌ت خۆی وه‌ربگیردێت ،چونك ه ده‌قێكی نه‌گۆڕه! به‌تایبه‌تی ل ه واڵتێكی وه‌ك ئێره‌ش ل ه رواله‌تدا ئاینی ئیسالم زۆرینه‌یه! ل ه به‌رامبه‌ر باڵوبوونه‌و‌ه و كاریگه‌ری زیاتری هه‌یمه‌نه‌ی سه‌له‌فیه‌ت و بیری وه‌هابی و ئۆرگان ه دینییه‌كانی تر له‌م شاره به‌م شێوه‌ی ه هه‌نگاو بنێ پرسیار و گومانی زیاتر له‌سه‌ر ده‌سه‌اڵتی ئێر‌ه دروست ناكات ،به‌وه‌ی پارتی به‌شدار‌ه له‌و فه‌زایه؟! ئه‌گه‌ریش نه‌یتوانیو‌ه كار له‌سه‌ر دامه‌زراندنی ناسنامه‌ی دیموكرات و پانتای زیاتر ئازادی بكات ،ئه‌وا باشر‌ه ئه‌م حزبه به‌ده‌ر ل ه رێنماییه‌كان خۆی نه‌بێت ه به‌شێك له‌م شااڵوه!
www.lawanikurdistan.com
ژمار ه 174
2013/3/19
9
هەڕەشەکانی بودجەی عێراقی لەسەر هەرێمی کوردستان لەوانەیە شەڕێکی خوێناوی لەنێوان هەرێمی کوردستان و بەغدا ڕووبدات ئا :پرس لە ٧ی مانگی ئادار پەرلەمانی عێراقی بودجەی سااڵنەی بەزۆرینەیەکی زۆرکەم پەسەند کرد ،کە لە ١٦٨دەنگ تێپەری نەکرد ،بە ٥دەنگ لەسەڕووی دەنگی پێویست بوو بۆ تێپەڕاندنی هەر یاسایەک لە پەرلەمانی عێراق کە ژمارەی کورسیەکانی ٣٢٥کورسیە .لەدوای چەند مانگێک دواکەوتن، لەکۆتاییدا بودجە گەیشتە قۆناغی بڕیادان لە پێکهاتنێکی کاتی لەنێوان کوتلە سیاسیە سەرەکیەکانی شیعەکان ،هەروەها ئەو شیعانەی لەکوتلە سیاسییە سوننەکان جیابوونەتەوە ،پارتە کوردییەکان پشتگوێخران و بودجەی عێراقی پەسەند کراو کورد گەورەترین زەرەرمەند بوو لەو بوجەیە، لەوەتەی سەدام حوسین لەسەر دەسەاڵت نەماوە .ئەو کارە ئاماژەی بەوەکرد کە زۆرینە لە عێراق زۆر بەهێز نییەو الوازە ،لە ئێستادا بە بارودۆخێکی زۆر ترسناک دەڕوات. لە ساڵی ٢٠٠٣تاوەکو ئێستا حکومەتە یەک لە دوای یەکەکانی عێراق (ئەوانەی پاڵپشتی حکومەتی ئەمریکیان هەبووە) زۆربەی جار ئەمریکا بۆ حکومەتێکی یەکێتی نیشتمانی هانی دەدان .لەگەڵ ئەوەی سیستەمی سیاسی براوە و دۆڕاوی لە هەموو ڕووێکەوە دیاریکردووە ،بەاڵم بۆچونەکان وا دەردەخەن عێراق لەبارودۆخێکی زۆر خراپدایە ،وا دەخوازێت هیچ الیەنێکی تائیفی و نەتەوەیی و کەسایەتییە سیاسییە گرینگەکان پەڕاوێز نەخرێت لە حکومەتدا .لەسەرەتادا ئەو پەراوێزخستنانە زۆر کەم بوون ،وەکو بایکۆتکردنی کۆبونەوەکانی ئەنجومەنی وەزیران و دەستلەکارکێشانەوەی وەزیرەکان لە کوتلەی سیاسی عێراقییەو کوتلەی موقتەدا سەدر. لەساڵی ٢٠١٠حکومەتی بەغداد چووە نێو بیرۆکەی دامەزراندنی حکومەت لە ناو حکومەت ،لەئەنجامدا سەرجەم دەزگا سەرەکییەکانی حکومەت کەوتە ژێر دەسەاڵتی نوری مالیکی ،بەاڵم هێشتا دەتوانرێت حکومەت بەهێز بکرێت و لەیەکێتییەکی نیشتمانی نزیک بکرێتەوە ،وەکو مەسەلەی دەنگدان لەسەر
بودجەی سااڵنەی عێراق. ئەو ڕێگایەی بەکارهێنرا بۆ چارەسەر کردنی بودجەی عێراق ئاماژە بە قۆناغێکی ترسناکی یەکێتی نیشتمانی عێراق دەکات ،لەقۆناغی دوای نەمانی سەدام حوسێن ،جگە لەبەرژەوەندیەکانی ئەمریکا .لەگەڵ پەراوێزخستنێکی تەواوی کورد ،لە بودجەکەدا جگە لە ٦٤٦دۆالری ئەمریکی هیچیتری بۆ تەرخان نەکراوە بۆ تێچونی کۆمپانیا نەوتیەکان (ئەوانەی گرێبەستیان لەگەڵ هەرێمی کوردستان هەیە) ئەو پارەیە جگە لە تێچونی ٢مانگ زیاتر دابین ناکات لە تێچونی نەوت ،کە بڕیار وایە ئەو ساڵ لە هەولێرەوە هەناردە بکرێت .لەگەڵ ئەوەشدا هیچ بڕە پارەیەکی زیاتر تەرخان ناکرێت کە لەئەنجامی زیاد بوونی نرخی نەوت زیاد دەکات لە بودجەی عێراق بۆ پرۆژەکانی چاکسازی کۆمەاڵیەتی. لەکۆتاییدا لەوانەیە هەناردەی نەوت نەگاتە ٢٥٠بەرمیل نەوت لەرۆژێکدا لەو بەشە نەوتەی کە حکومەتی هەرێمی کوردستان هەناردەی دەکات بۆ بازارەکانی جیهانی ،کە بە شکستێکی ویستەکانی ئەمریکا دادەنرێت بۆ زیادکردنی هەناردەکردنی نەوتی عێراقی بۆ پرکردنەوەی ئەو بۆشاییەی لەئەنجامی ڕاگرتنی نەوتی ئێرانەوە دروست دەبێت ،هەروەها بۆ دابەزاندنی نرخی نەوت لە جیهاندا. لە ماددەی ١٠ی یاسا نوێیەکەدا حکومەتی ناوەندی چەندین هۆکاریتریشی هەیە بۆ بڕینی بودجەی هەرێمی کوردستان کە زۆربەی لە بەغداوە هاتووە، بۆ نمونە ئەگەر هاتوو حکومەتی هەرێمی کوردستان رۆژانە ٢٥٠بەرمیل نەوت هەناردە نەکات ،ئەوا بودجەی عێراق توشی کورتهێنان دەبێت و حکومەتی ناوەندی بۆی هەیە لەو بڕە پارەیەی کە بۆ هەرێمی کوردستان دانراوە بیبڕێت ،بەهەمان شێوە ئەو بڕە پارەیە دەبڕێت ئەگەر هاتوو هەولێر پابەند نەبێت بە پالنەکانی هێڵی ئاسمانی سەبارت بە بەکارهێنانی بۆشایی
ئاسمانی هەرێمی کوردستان و هێڵەکانی کارەباو تەلەفۆنەکان. ئەگەر هاتوو ئەو بڕیارانە جێبەجێبکرا بۆ هەراسانکردنی هەرێمی کوردستان ،ئەوا حکومەتی تورکیا ل��ەڕووی ئابوورییەوە ڕێگە بەڕووی بەشێکی زۆری هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان دەکاتەوە ،بۆ ئەوەی بەخاکی تورکیا تێپەڕ بێت ،بەاڵم واشنتۆن دەیەوێت ڕێگە لەکارێکی وابگرێت. ئەگەر هاتوو گرژییەکان ڕووی لەزیاد بوون کردو کوردەکان هەستیانکرد پشتگیرییە ماددییەکان کەمبوونەوە کە زۆر هانی کوردەکان دەدات ،بۆ ئەوەی لەژێر دەسەاڵتی عێراقدا بمێننەوە ،لەوانەیە شەڕێکی خوێناوی لەنێوان هەرێمی کوردستان و بەغدا ڕووبدات و کاریگەرییەکی زۆر خراپی لەسەر یەکپارچەیی عێراق دەبێت. کاتی گەڕانەوە بۆ چارەسەرکردنی بودجە تێپەڕی ،لەهەفتەی ڕابردوو پەسەندکرا ،سەرەڕای ئەوەش بەشێوەیەکی یاسایی بوو .بەاڵم دەبێت واشنتۆن فشارێکی زۆر بخاتە سەر حکومەتی نوری مالیکی بۆ ئەوەی بڕە پارەی تەرخان کراوی مانگانەی هەرێمی کوردستان دەستکاری نەکات و هەندێک یارمەتی لەناو بودجەی ئەمساڵ بداتە هەرێمی کوردستان بۆ ئەوەی پێداویستی هەرێمی کوردستان پڕ بکاتەوە .بۆ جێبەجێکردنی ئەو کارەش زۆر ئاسانە ،بەیارمەتی هەرێمی کوردستان حکومەتی بەغدا هەندێک یارمەتی وەردەگرێت ،بۆ چاککردنەوەی کارەبا کە لەباردۆخێکی زۆر خراپدایە ،کە زۆرجار هۆکاری سەرەکی ناڕەزاییەتیەکانە لەناوچە شیعەنشینەکاندا ،بەتایبەتی لەوەرزی هاوییندا .بەپێچەوانەوە ئەگەر هەرێمی کوردستان ئەو یارمەتییە وەرنەگرێت ،ئەوا هەڵێکی باش دەداتە کوردەکان بۆ ئەوەی پەیوەندیەکانیان لەگەڵ تورکیا بەهێزتر بکەن .سەرچاوە :سایتی (پەیمانگای واشنتۆن بۆ لێکۆڵینەوە)
بەپێی وتەی مامۆستایانی ئایینی ئەو دیاردەیە رۆژ لە دوای رۆژ لە زیادبوندایە بەدواداچوون :پرس بەپێی ئەو پرسیارانە بێت کە ڕۆژان��ە لە رێگەی ڕاگەیاندنەکانەوە ڕووب��ەڕووی مامۆستایانی ئایینی دەبێتەوە ،سێکسکردنی ژن و مێر لە ڕێگەی «کۆم»ەوە ڕووی لە زیادبوونە ،ئەمەیش سەڕەڕای ئەوەی لە ئایینی ئیسالم بە کارێکی حەرام لەقەڵەم دراوەو ،دەبێتە هۆی گواستنەوەی چەندان نەخۆشی درێژخایەن و ،هۆکارێکیشە بۆ زیادبوونی ڕێژەی تەاڵق .سەرۆکی لێژنەی فەتوای یەکێتی زانایانی کوردستان ،سەڕەڕای ئەوەی ئاماژە بە زیادبوونی ئەو دیاردەیە دەکات ،هاوکات دەڵێت «خودای گەورە نەفرەتی لەو پیاوانە کردووە کە لە ڕێگەی «کۆم»ەوە ،سێکس لەگەڵ خێزانەکانیان دەکەن» .دەشڵێت «ئەو کەسەی کاری وادەکات تەاڵقی ناکەوێت ،بەاڵم سزاکەی لێدانی ١٠٠دارە» .پزیشکێکیش ئاماژە بە زیانەکانی ئەو کارە دەکات و دەڵێت «دەبێتە هۆی توشبوون بە نەخۆشی کۆڵۆن و ئایدز و گواستنەوەی چەندان نەخۆشی تر». لەڕووی شەرعەوە جووتبونی ژن و مێرد ،لە ڕێگەی (کۆم)ەوە ،لە ئایینی ئیسالمی بە هەموو شێوەیەک قەدەغەکراوەو ئەمەیش دەقی ئایەت و فەرموودەی پێغەمبەرە ،هەروەک پێغەمبەر (د.خ) دەفەرموێت «نەفرەت لەو پیاوە کراوە کە لە ڕێگەی کۆمەوە سێکیس لەگەڵ خێزانەکەیدا دەکات» .هەروەها لە چەندین فەرموودەی تریشدا ئاماژە بەو حاڵەتە کراوە ،لە ئیسالمدا بە هەموو شێوەیەک نەهی لێکراوەو ،داواشکراوە موسڵمانان بە هەموو شێوەیەک لەو حاڵەتە دووربکەونەوە .لەم ڕوەوە مامۆستا مەال محەمەد وەرتی سەرۆکی لێژنەی فەتوای کوردستان لە وەاڵمی پرس ،ئەم فەتوایەیدا «چوونە الی ئافرەت لە پشتەوە «کۆم» ،خودای گەورە دژی ئەو کارەیەوە و داواشی لە موسڵمانان کردووە بە هیچ شێوەیەک کاری وەها نەکەن». هەروەها ناوبراو نموونە بە نەوەی «لوت» دەهێنێتەوە و دەڵێت «خودای گەورە لەبەر ئەو کارە نەوەی لوتی لەناوبرد» .هەروەها ئەو مامۆستا ئاینییە داواش لەموسڵمانان دەکات بەهیچ شێوەیەک کاری لەو شێوەیە نەکەن .بەپێی قسەکانی ئەو مامۆستا ئاینییە ئەو دیاردەیە رۆژ دوای رۆژ ڕووی لەزیاد بوونە.
ئایا تەاڵقی پێدەکەوێت؟ لە ئێستادا خەڵکانێکی زۆر لە ڕێگەی تیڤیەکانەوە لە مامۆستایانی ئاینی دەپرسن ،ئایا سێکس لەرێگەی کۆمەوە لەنێوان ژن و مێرد ،تەاڵقی پێدەکەوێت یان نا؟ ،هەروەک سەرۆکی لێژنەی فەتوای کوردستان روونی دەکاتەوە ،کە وشەی تەاڵق تەنها ئەگەر لە «زمان»ەوە ،بێتە دەرەوە دەکەوێت ،بەاڵم بە هۆی ئەنجامدانی سێکس لە کۆمەوە تەاڵق ناکەوێت، بەاڵم وەک ئەو گوتی «گوناحێکی گەورەیە و لە ئیسالمیشدا حەرام کراوە». لەرووی یاساییەوە لەڕووی یاساشەوە ،شێرزاد خەیروڵاڵ ،پارێزەر بۆ پرس روونی کردەوە «ئەگەر هات و ژن و پیاو لەسەر ئەو کارە بەردەوام بوون ،لە کاتێکدا ئەگەر ژنەکە ناڕازی بوو دەتوانێت سکااڵ تۆمار بکات و داوای جیابوونەوە بکات» .وتیشی «لەو حاڵەتە ئەگەری زۆرە حاکم لەسەر داوای ژنەکە لێکیان جیابکاتەوە ،چونکە ئەو کارە لە ئیسالمدا بە هەموو شێوەیەک قەدەغەکراوە». دەربارەی ئەوەی ئایا تاوەکو ئێستا هیچ داوایەکی وەهای بۆ هاتووە، شێرزادی پارێزەر دەڵێ «داوای وا هاتووە ،بەاڵم کێشەکە پێش ئەوەی بگاتە دادگا چارەسەرکراوە». ئەو پارێزەرە مەترسی ئەو دیاردەی خستەڕوو بە تایبەتی لەوەی کە ببێتە مۆدێل ،ئەو دەڵێت «پێویستە لەسەر مامۆستایانی ئاینی و وەزارەتی تەندروستی مەترسی ئەو دیاردەیە بخەنەڕوو و کۆمەڵگا لە زیانەکانی هۆشیار بکەنەوە». زیانە تەندروستیەکانی سێکس کردن لە ڕێگەی کۆمەوە ،چەند زیانێکی تەندروستی بە ژن و پیاو دەگەیەنێت ،دەربارەی زیانە تەندروستیەکانی دکتۆر هونەر شێخانی، بۆ پرس روونی کردەوە ،گرنگترین زیانە تەندروستیەکانی بریتین لەوەی ئافرەت ناتوانێت (پیسایی) ڕابگرێت ،چونکە دەبێتە هۆی گەورەبونی مەتاتی کۆم و گواستنەوەی چەندین ڤایرۆسی پیس بۆ پیاوەکە و بە
پێچەوانەشەوە ،چونکە کۆم شوێنی دەرکردنی (پیسایی)ە ،نەوەک سێکس ،جگە لەوەش دەبێتە هۆی نەخۆشی کۆڵۆن و هۆکاریشە بۆ توشبوون بە نەخۆشی ئایدز .هەروەها دکتۆر هونەر باسی لەوەش کرد کە چەندجارێک ئافرەت بەو هۆیەوە توشی نەخۆشی درێژخایەنی ترسناک بووە. لەڕووی دەروونییەوە ئەنجامدانی ئەو کارە لەالیەن پیاوانەوە ،هیچ چێژێک بە ئافرەت ناگەیەنێت ،ئەمەیش وادەکات ئافرەتەکە شڵەژانی دەروونی بیگرێت ،چونکە هەروەک عەلی عومەر توێژەری دەروونی باسی لێوەدەکات ،لەو حاڵەتەدا ئافرەتەکە هەست بە کەمی و دڵتەنگی دەکات و ،زۆرجارانیش لەوانەیە لە دەرەوەی بازنەی خێزانی غەریزەکانی خۆی تێر بکات ،هەروەها وتیشی «ئەو کارە کۆمەڵگا بەرەو هەڵدێر دەبات و زۆرجارانیش هۆکارێک بووە بۆ هەڵوەشاندنەوەی خێزان». حوکم و سزاکانی لە ئیسالمدا لەبارەی سزادانی ئەو پیاوەی کە سێکس لە ڕێگەی کۆمەوە دەکات، سەرۆکی لێژنەی فەتوای کوردستان وتی «سزاکانی ئەو کارە لە ئیسالمدا دیاریکراوە ،بەپێی شەرع ،ئەو پیاوەی ئەو کارەدەکات ،بۆی هەیە ١٠٠داری لێبدرێت ،بەاڵم بە مەرجێک دارەکان شوێنیان دیارنەبێت ،ناشبێت جارێکی تریش ئەو کارە دووبارە بکاتەوە».
پزیشکێک: سێکسکردنی ژن و مێرد لە ڕێگەی «کۆم»ەوە ،هۆکارە بۆ توشبوون بە نەخۆشی کۆڵۆن و ئایدز و رانەگرتنی پیسایی
10
ژماره 174
www.lawanikurdistan.com
2013/3/19
محەمەد عەلی لەدایک بووی ساڵی ١٩٤١ە ،یەکێک بووە لەو مامۆستایانەی ڕۆڵی هەبووە لە بونیادنانی قوتابخانەکان لەسەردەمی شۆڕشی ئەیلول .لەو دیمانەدا باسی رەوشی خوێندن و ژمارەی قوتابخانە و مامۆستا و قوتابیەکان و پێداویستیەکانی ئەو کاتی خوێندن و ئەو دانیشتنانەی لەگەڵ مەال مستەفا ئەنجامی داوە ،دەکات. دیمانە :پرس
محەمەد عەلی:
لە کۆنگرەی شەش بارزانی وتی منیش وەک ئێوە ئێستا ئەندامی کۆنگرەم، وا حساب مەکەن سەرۆکم
پ :کەی دەستت بەکاری سیاسی کرد و تێکەڵی سیاسەت بووی؟ و :لە ساڵی ١٩٥٦لە(معهد معلمین) لە بەعقوبە دەمخوێند ،هەموو رۆژانی پێنج شەممان و هەینیان دەچوومە بەغدا بۆ الی رەفیق حیلمی کە بەرپرسی پارتی بوو ،چونکە هەر قوتابیەک لە هەولێر و سلێمانی بهاتبایە بەغدا پەیوەندییان بە رەفیق حیلمەوە دەکرد ،دەستی یارمەتی بۆ کوردەکان درێژ دەکرد ،بەاڵم من ناحیەی مادیم باشبوو ،رۆژی هەینیان دەچوومە الی لە دوکانی بەشیر بەشیر لەوێ کۆدەبوینەوەو قسەمان دەکرد ،یان لەچایخانەی حەیدەرخانە دادەنیشتین ،بەشیر بەشیر خۆی دوکانێکی هەبوو بە زۆری دەچووینە ئەوێ ،گەلێک جار دەچووین بەشیر بەشیر تەلەفۆنی بۆ رەفیق حیلمی دەکرد ،دەیگوت وەرە کوردەکان هاتینە ،چەندی بڵێی بەناوبانگ و کورد پەورەر بوو ،زۆر خزمەتی ئەو قوتابیانەی دەکرد کە دەستیان کورت بوو ،هەموو مانگێک موچەی بۆ بڕیبوونەوە ،هەمیشە هانی دەداین کە خوێندن تەواو بکەین ،دەیوت میللەتی کورد هەر بە تفەنگ رزگاری نابێت ،لەبەر ئەوەی پێویستە زۆر گرنگی بە خوێندن بدەین بۆ داهاتووی ئەو میللەتە. پاشی ئەوەی خوالێخۆشبێت مەال مستەفا بریاری گەڕانەوەی دا ئێمە قوتابی بووین ،رەفیق حلمی ئێمەی ئاگەدار ک��ردەوە کەسەرۆک بارزانی دەگاتە فرۆکەخانەی موسەنا ،لەفرۆکەخانە کۆبنەوەو پێشوازی بکەین ،لەوێ پێشوازییەکی زۆر گەورەمان کرد ،ئێستاش لە خەیاڵمە کە لە فرۆکەخانە داب��ەزی بەچەند قسەیەک خۆشحاڵی خۆی دەرب��ڕی .پاشان وتی داواتان لێدەکەم هەر کەس بگەڕێتەوە بۆ خوێندن و شوێنی خۆی .پاش ئەوە سەرۆک بارزانیم نەبینیوە هەتا ساڵی .١٩٦٤ پ :دوای تەواو کردنی خوێندن لە کوێ دامەزرای؟ و :گەڕامەوە هەولێر ،یەکسەر لە گوندی مەلەکان لە نزیک خەلیفان دامەزرام، ماڵمان لە گەڕەکی سەیداوە بوو .لەساڵی ١٩٦٢بوومە بەرپرسی دووەمی هەموو فەرمانبەرانی هەولێر .دوایی بوومە ئەندامی مەرکەزی ،لەکۆنگرە کە لەقەاڵدزێ بەسترا ،من یەکێک لەوانە بووم لەگەڵ عەبدوڵاڵ ئیسماعیل و محەمەد مەال قادر چووینە قەاڵدزێ ،کۆنگرەی شەشەم بوو ،زۆر قەرەباڵغ بووو دەنگە دەنگ بوو ،بەس کاتێک سەرۆک بارزانی هات هۆڵەکە کش و مات بوو ،لەبەرئەوەی سامێکی ئەوای هەبوو کەس نەیدەوێرا ،لە هەمانکاتدا مەال مستەفا مرۆڤێکی زۆر سادە و زۆر دیموکراتی بوو ،گوێ لە هەموو شتێک رادەگرت ،لەسەر مەنەسەکە بوو داوایان لێ کرد بروسکەیەک بنێرێت بۆ مام جەالل و ئیبراهیم ئەحمەد ،وتیان ڕات چیە؟ مەال مستەفا وتی :منیش لەگەڵ ئێوەمە ،کۆنگرە چ بریار دەدات ،منیش ئێستا وەکو ئێوە ئەندامی کۆنگرەم ،وا حیساب مەکەن من سەرۆکی حزبم .ئینجا وەفدێکی ٨کەسی بە الندکرۆزەرێک چوون بۆالی مام جەالل و ئیبراهیم ئەحمەد ،شەو و رۆژێکیان پێ چوو بۆ بەیانی هاتنەوە، بەس نەگەیشتنە ئەنجام ،ئەوجا کۆنگرە بریاری لێدان و دەرکردنی دا. ئەوجا خوالێخۆشبوو مەال مستەفا بریاریدا لێیان بردێت ،ئینجا ئەوان چوونە هەمەدان. کاتێک پەروەردەی هەولێر کەوتە جەماعەتی مام جەالل ،هەندێ مامۆستایان گواستەوە ،شەو بوو مەال هادی هاتەدی الم کە گواسترابۆوە ،وتی ئێمە ئەمری نەقڵمان دەرچ��ووە ،ئاگەداربە تۆو لەتیف فرمانی گرتنتان دەرچ��ووە ،بۆ
بەیانیەکەی خۆم گەیاندە ناوچەی گەاڵڵە ،چوومە الی دکتۆر مەحمود لە ساڵی ١٩٦٤ئەوکات دکتۆر مەحمود ئەندامی مەکتەبی سیاسی بوو ،ماوەیەک لەوێ مامەوە عەلی عەبدوڵاڵ داوای لێکردم بچمە کانی بزرە لەوێ کاری حزبی بکەم ،بەس کاک ئیدریس وتی :مەچۆ بڕیارمانداوە بەشی زانیاری دروست بکەین ،مامۆستا محەمەد ئیسماعیل مامۆستا لەتیف ئامادەن ،لەگەڵ تۆش دەتوانن بەشی زانیاری دروست بکەن .ئێمەش چەند کۆبونەویەکمان کرد لەگەڵ مەکتەبی سیاسی و بارەگای بارزانی ،هەیکەلێکمان دروست کرد ،بەرپرسی یەکەم دکتۆر مەحمود عوسمان بوو ،مامۆستا محەمەد ئیسماعیل وەکیلی دکتۆر مەحمود بوو ،من و مامۆستا لەتیف نادر وەکو موشریف و یاریدەرێکی مامۆستا محەمەد ئیسماعیلی بووین ،بە زۆری کۆبونەوەمان لەگەڵ ئیدریس بارزانی بوو ،کاک ئیدریس زۆر هانی دەداین. لە کۆتاییەکەی زیاتر لە ٢٠٠قوتابخانەمان هەبوو ،هەر لەزاخۆوە هەتا خانەقین ،کردمانە سێ بەرێوەبەرایەتی ،بەرێوەبەرایەتیەکمان لە زاخۆ دانا شەفیق سەعدوڵاڵ بوو ،محەمەد عەبدوڵاڵ بووە یاریدەری شەفیق قەزاز، لەگەڵ جەعفەر رۆکانی لە پێنچوێن بوون ،کە سنوری سلێمانی و کەرکوکی دەگرتەوە ،ئی هەولێریش محەمەد مەال قادر بوو لە هیران و نازەنین بوو، ئەوکاتە بەرپرسی لق بوو لە هەمانکاتدا کاروباری بەرێوەبەری پەروەردەی دەکرد ،عوسمان گۆمەشینی یاریدەری بوو ،من و لەتیف نادریش سەرپەرشتی قوتابخانەکانمان دەکرد. پ :ژمارەی مامۆستا و قوتابیەکان چەند بوون رێژەی کچ لەو قوتابخانانە چۆن بوو؟ و :قوتابیەکان کوڕ و کچ تێکەاڵو بوون لە هەندێک مەکتەب ژمارەی کچ زیاتر دەبوو لە هەندێکی تر ژمارەی کوڕ زیاتر دەبوو ،زیاتر لە ٢٠٠مەکتەب بوو ،کوڕ و کچ تێکەاڵو بوون لە چۆمان. پ :کێ پێداویستیەکانی خوێندنی دابین دەکرد؟ و :دەفتەر و قەڵەم لە ئێران دەهات ،مامۆستایەک هەبوو ناوی عەبدوڵاڵ حەمید بوو ،کتێبی بۆ دابین کردین ،پارەشمان دەدایە ،بەاڵم دەیوت پارەکەتان بۆ دەنێرمەوە ،سەرچاوەیەکی زۆر سەرەکی بوو ،لە دواییدا سەرۆک بارزانی داوای کرد هەندێ کتێبی بۆ بنێرین ،وتی :من بۆتان چارە دەکەم ،ئەوەبوو هەندێ دانەمان دایە سەرۆک بارزانی ،ئەویش ناردیە ئێران لەسەری چاپ کرا، وای لێهات کتێبمان لە حکومەت زیاتربوو. پ :دوای بەیانی ئازار حکومەت ئیعترافی بەو قوتابخانانە کرد؟ و :لە الیەن دکتۆر مەحمود و پەروەردەوە راسپێردرام کە سەردانی قەاڵدزێ بکەم ،مانگێکم پێچوو کە گەڕامەوە راپۆرتێکم بەناوی هەموو مامۆستاکان پێشکەش کرد ،مامۆستا لەتیفیش چووە بۆ ناوچەکانی بارزان ،مامۆستا مەعروف ناسر چوو بۆ ناوچەی بادینان ،ئینجا کە بەیانی ١١ی ئازار درا ئێمە کەوتینە ملمالنێ لەگەڵ حکومەت ،چۆن دان بە مامۆستاکان بنێن ،یەکەم هەنگاو کێشەی قوتابخانەکان بوو ،موتەفیشی عام بەناوی شاکر حەمادی بوو، لە بەغدا هاتنە ناو پردان لەگەڵ دکتۆر مەحمودی باسی ئاستی قوتابخانەکانیان دەکرد ،لەدوایی لەگەڵ شاکر حەمادی هاتینە بارەگای بەشی زانیاری ،لەوێدا شتەکانمان نیشان دان ،زۆر سەریان سوڕما ،تەمەشای نمرەکانیان کرد ،ئینجا
داوایان لە من کرد سەردانی چەند قوتابخانەیەک بکەین ،لەو کاتە محەمەد ئیسماعیل لە دەرەوە بوو ،لەگەڵیان چوومە قوتابخانەی ناو پردان شەش پۆلی تێدا بوو ،مامۆستاکەیان ناوی مستەفا بوو ،تەمەشای ئاستی قوتابیەکانیان کرد زۆر دڵخۆش بوون ،هەتا بە ئیعترافی خۆیان وتی ئاستی قوتابیەکانی ئێوە زۆر لە ئاستی قوتابیەکانی ئێمە باشترە ،شاکر حەمادی کەموشریفی هەموو عێراق بوو سجلەکانی بە چاوی خۆی بینی بوو ،وتیان ئێمە دڵنیاین کە قوتابیەکان ئاستیان زۆر باشە ،مامۆستاکانیش ئاستیان باشە ،لەدواییدا گەڕانەوە بۆ بەغدا ،لەپاشاندا ئیعترافیان بە هەموو قوتابخانەکان کرد ،بەاڵم کێشەی مامۆستاکان لەگەڵ بەێوەبەری پەروەردەی گشتی بوو ،وتی :ئەو مامۆستایانە بڕوانامەیان نییە ،بۆیە هەندێک لە مامۆستاکان بوونە فەرمانبەر لە دائیرەکانی نفوس و زراعە و تەربیە. پ :ساڵی ١٩٧١یەکێتی مامۆستایان دەچنە بەغدا بۆ کۆنگرەی مامۆستایانی عێراقی ،بۆچی ئێوە لەو کۆنگرەیە کشانەوە؟ و :دوای کۆنگرەی پارتی ،سێیەم کۆنگرەی یەکێتی مامۆستایان بەسترا، بەاڵم لە راستیدا بە کۆنگرەی یەکەم دادەندرێت ،چونکە مامۆستاکان ئازاد بوون ،لە دوای بەیانی ئازار بوو ،پاشان ویستمان مەکتەبی سکرتاریەت دابنێین ،ئەوە بوو مامۆستاکانی هەولێر و کەرکوک و سلێمانی دهۆک و شوێنەکانی تر هاتن ٢٠٠ ،هەتا ٣٠٠مامۆستا دەبوون ،پێنج رۆژی خەیاند ،لە رۆژی کۆتاییدا هەڵبژاردن کرا ١٦ ،کەس بوونە ئەندامی سکرتاریەت ،بریارماندا بارەگای سکرتاریەت لە کەرکوک دابنێین ،لەدواییدا کێشەمان لەگەڵ (نقایە معلمین العراق) پەیدا بوو ،کێشەی پارەمان هەبوو ،چووینە الی سەرۆک بارزانی هەزار دیناری داینێ ،بۆ ئەو کاتە زۆر بوو کار و بارەکانمان راپەڕاند (نقابەی معلمین العراق) داوای پارە و ئابوونەی مامۆستایانی شارەکانی کوردستانیان دەکرد ،دوایی وا رێکەوتین لە ٨٠%پارەکە لەکوردستان بمێنێتەوە ٢٠%ی بچێتە نقابەی بەغدا ئەوان دەیانوت (نقابە معلیمین فرع شمال)ی ئێمەیە، ئێمەش نەک هەر رازی نەبووین ،بەڵکو کردمانە (نقابە معلیمین کوردستان) وتمان قبوڵی ناکەین. بەرلە کۆنگرە کشاینەوە ،گەڕاینەوە هەولێر ،وتیان برقیە هاتووە کە دەبێت بچینە خزمەت بارزانی ،ئەو کاتە سەیارەیەکم هەبوو ،رۆیشین مەرحووم فەرەنسۆ چاوەڕوانی دەکردین ،لەگەڵ فەرەنسۆی چووینە الی قەسەر و ماکۆس و کاک ئیدریس و کاک مەسعود چاوەڕوانی دەکردین ،پاش مەغریب بوو چووینە دیلمان ،کاک ئیدریس وتی باوکم دەیەوێت بە تەنیا بتانبینێت ،کاتێک لەگەڵ محەمەد ئیسماعیل ڕوومان کردە دیوەخان سەرۆک بارزانی پێشوازی کردین ،دوو کەسی لێ بوو وتی ئەوە هادی چاوشلییە ،ئەوەکەی تر ناوەکەم لە بیر نەماوە ،ئەوانە الی سەرەوە دانیشتن ئێمەش الی خوارەوە ،مامۆستا ئیسماعیل باسی ئەو فەترەی کرد کە لە بەغدا بووین ،هەمووی بۆی باس کرد ،ئینجا ڕووی لە من کرد ،وتی ئەی تۆ چیت کرد؟ منیش ئەو زانیارییەی هەمبوو بۆییم باس کرد ،لەگەڵ ئەو گفتوگۆیەی لەسەر کێشەی کەرکوک لەگەڵ موحسین جابری روویدا ،ئەویشم بۆی گێڕایەوە ،ئینجا سەرۆک بارزانی زۆر زۆر سوپاسی کردین ،وتی ئەگەر کەرکوک یەک چۆلەکەشی لێنەمێنێت ئەوجا هەر کوردستانە.
www.lawanikurdistan.com
ژمار ه 174
2013/3/19
11
حەزدەکەم بەپێی سەردەم و مۆدێل بجوڵێمەوە و زەوقیشم هەیە ،ئەگەر ڕۆژێک مکیاژ نەکەم و بچمە دەرەوە وا هەست دەکەم شتێکم لە بیر کردووە ئەو دووەم ئافرەتی کوردە کە بڕوانامەی دکتۆرای وەرگرتووە ،کەسێکە بەردەوام دەم بەخەندەیەو زۆرحەزیشی لە نوکتەیە ،تابڵێی سادەیە، هەر پرسیارێکیشی لێبکەی بە هێمنی وەاڵم دەداتەوە ،لەدەرفەتێکدا هەفتەنامەی «پرس» ،دیدارێکی کۆمەاڵیەتی لەگەڵ سازدا ،ئەویش بەم شێوەیە وەاڵمی پرسیارەکانی داینەوە. دیمانە :پرس
دکتۆر شوکریە ڕەسول بۆ پرس:
کەسێکی زۆر دەستباڵو و بە مەسرەفم ،بە جۆرێک پێم ئاساییە مووچەی مانگێکم بکاتە یەک داوەت دکتۆرە بەو شێوەیە پێناسەی خۆی دەک��ات «ن��اوی ت��ەواوم شوکرییە رەسوڵە ،لە ساڵی ١٩٥١لە ش��اری سلێمانی لە نێو خێزانێکی چاوکراوەو دونیادیتە لە دایکبووم ،کۆمەڵێک خوشک و دووبراو خێزانێکی تابڵێی گەورەو بەختەوەربوین». پڕۆفیسیۆر شوکریە رەسوڵ ،قۆناغی ناوەندی و دواناوەندی لە شاری سلێمانی تەواو کردووە ،هەروەها لە ساڵی ١٩٦٧لەبەشی ک��وردی کۆلێژی ئادابی زانکۆی بەغدا وەرگ��ی��راوە ،سەبارەت بە وەرگیرانی لەو بەشە ئەو دەڵێت «لە بەشی کوردی زانکۆی بەغدا، بە دڵی خۆم بوو ،چونکە لە ئامادەییەوە هەوڵم بۆی دەدا» .هاوکات بۆ تەواوکردنی ماستەر و دکتۆرا لە ساڵی ١٩٧٢چۆتە واڵتی روسیا بۆ شاری مۆسکۆ ،لەوێ ماستەر و دکتۆرای تەواو کردووە ،پاشانیش لە ساڵی ١٩٧٧گەڕاوەتەوە کوردستان». ئەو گەڕانەوەی لە رووسیارەوە بە ناخۆش وەسف دەکات و دەڵێت «کاتێک لە مۆسکۆوە گەڕامەوە کوردستان بە ناخۆشترین ساتەکانی ژیانمدا تێپەڕیم ،چونکە باوکم کۆچی دوایی کردبوو ،بارودۆخی ماڵەوەمان زۆر خراپ بوو». سەبارەت بە ژیانی هەرزەکاری شوکریە دەڵێت «ژیانی هەرزەکاریم خۆش و ناخۆشبوو ،کاری من تەنها قوتابخانە و ماڵەوە بوو ،هاوڕێشم زۆرکەم بوو ،چونکە ئەوکات بارودۆخ زۆر ناخۆشبوو» .ناشیشارێتەوە تاوەکو ئێستا خۆشەویستی مامۆستا درەخشان حەفیدی هەر لە دڵی ماوەو دەڵێت «مامۆستای وانەی مێژووم زۆر خۆشدەویست کە برازای شێخ محمودی حەفیدە». دکتۆرە شوکریە لە خولی دووەم ئەندامی پەرلەمانی کوردستان بووە ،پرسیمان چۆن بویتە پەرلەمانتار ،لە وەاڵمدا وتی «حزب خۆی هەڵی بژاردم ،ئەویش بەهۆی ئەو ناسراوی و چاالکیانەی کە لە ڕابردوودا ئەنجاممدابوو ،کە لەچەندین ڕێکخراوی مافی مرۆڤ و ئەنفال و شەهیدان کارم کردووەو ،لە چەندین گۆڤاری و دەزگای ڕاگەیاندن کارم کردووە ،هەموو ئەوانە وایکرد کە ببمە کەسێکی دیار و حزب کاندیدم بکات بۆ پەرلەمان». ناوبراو گلەیی لە حزبەکەی دەکات ،بەوەی دوای تەواوبوونی خولی پەرلەمان فەرامۆشی ک��ردووە ،وەکخۆی گوتی «ئەو فەرامۆشییە تەنها لە ناو حزبەکەم وانیە ،بەڵکو لە ناو هەموو حزبەکانی تردا خاوەنی ئیمتیاز: ئومێد خۆشناو سەرنووسەر: ئاڤان حه‌مه ساڵح
0750-446 1301
هەیە» .وتیشی «ئەگەر ئەمجارە داوام لێبکرێتەوە بۆ پەرلەمان بە خۆشحاڵیەوە قبوڵی دەکەم». سەبارەت بە شووکردنی خۆیشی ،دەڵێت «لە ساڵی ١٩٨٠شووم بە دکتۆر خەلیل کردووە ،بە ڕێککەوت بوو ،واتە بە خۆشەویستی نەبوو ،بەاڵم خۆشەویستی ئێمە پاش هاوسەرگیری دەستی پێکرد، کاتێکیش هاتە داوام هیچ مەرجێکم بۆی نەبوو ،تەنها وتم بەعسی نەبێت ،خۆشبەختاتە کەسێکی کوردپەروەر بوو ،ئێستاش سێ منداڵمان هەیە و لە خۆمم خۆشتر دەوێن». وەخ��ۆی دەڵێت کەسێکی زۆر کۆمەاڵیەتیەو زۆر زوو تێکەڵی دەوروبەر دەبێ .هەروەها ناوبراو زۆر حەز بە گەشت و خوێندنەوە و چاودێریکردنی دەنگوباس دەکات و دەڵێت «رۆژان��ە ب��ەردەوام چاودێری هەواڵە کوردستانی و جیهانیەکان دەکەم و ،رۆژانەش لە کاتژمێر هەشت هەتا دە رۆژنامە و گۆڤارەکانی رۆژانە دەخوێنمەوە». هەروەکخۆی باسی لێوەدەکات ،دەستاوی زۆرخۆشە و هەموو چێشتێک دەزانێت ئامادە بکات ،بەاڵم بە پێکەنینەوە دەڵێت «تەنها کفتەی کوردی نازانم دروست بکەم ،ئەوەی چێشتی خواردبێتم گلەیی لێم نەبووە». ئەو باس لەبەڕێوەبردنی ماڵەوە دەکات و دەڵێت «لە ماڵەوە هەموو شتێک بەخۆم دەیکەم ،لە شتکڕین و لە بازار و کاروباری ماڵەوە». لە ناوبراومان پرسی ،لە ماوەی ژیانتدا هەوڵت بۆ چ شتێکداوە، بەاڵم تاوەکو ئێستا بەدەستت نەهێناوە؟ ئەو دەڵێت «ئەوەی خەباتێکی دوورو درێژم بۆی کرد بە دەستم هێنا ،ئەویش بوونم بە پڕۆفیسۆر بوو». ئەمجارەیان لە دکتۆرەمان پرسی ئەگەر بێت و رۆژێک لە رۆژان هاوسەرەکەت ژنی بەسەرتهێنا ،کاردانەوەت چی دەبێت ،ناوبراو دەڵێت «بەهیچ شێوەیەک قبوڵی ناکەم و ،ئەوکاتیش ژیانی تەنیایی هەڵدەبژێرم و تەنها خزمەتی خۆم دەکەم». س��ەب��ارەت بە رۆیشتنی لەگەڵ مۆدێل شوکریە رەس��وڵ ،بە پێکەنینەوە دەیوت ،حەزدەکەم بەپێی سەردەم و مۆدێل بجوڵێمەوە و زەوقیشم هەیە ،ئەگەر ڕۆژێک مکیاژ نەکەم و بچمە دەرەوە وا هەست دەکەم شتێکم لە بیر کردووە». جێگری سه‌رنووسه‌ر :شاخه‌وان عومه‌ر سلێمان 0750-448 0225
به‌ڕێوه‌به‌ری نووسین :فەرەیدون بێوار 0750-414 1910 f_bewar@yahoo.com
سەبارەت بە نێوانیشی لەگەڵ ئاین و واجبە ئاینەکان دەڵێت «باوەڕی تەواوم بە خودای گەورە هەیە و ،بەڕۆژو دەبم و نوێژیش دەکەم و ناکەم». هەروەک خۆی باسی لێوەدەکرد ،کەسێکی زۆر دەست باڵوە و زۆریش بە مەسرەفە ،بە جۆرێک پێی ئاساییە موچەی مانگێکی بکاتە یەک داوەت. دەرب��ارەی ناخۆشترین مەوقیفیش دەڵێت «ئەوکاتەی چەند کەسانێکی ناحەز بوختانی دوور لە ڕاستیان بۆ دروستکردم، مەوقیفێکی زۆرناخۆشبوو ،چونکە چاوەڕوانی ئەو جۆرە بوختانانەم لێ نەدەکردن». جوانترین یادگاری و رۆژەکانی هەفتە الی دکتۆرە شوکریە سەرجەمیان لە ڕۆژی دووشەممەیە ،ئەو دەڵێت «لە رۆژی دووشەممە چومە مۆسکۆ و شوومکرد و بوومە پڕۆفیسیۆر و بوومە پەرلەمانتار». دکتۆرە شوکریە رەسول: دکتۆرای لەسەر ئ��ەدەب و فۆلکلۆری ک��وردی هەیە .لەساڵی حەفتاکانەوە تێکەڵی دونیای ئەدەب بووە .ماوەی دوو ساڵ سەرۆکی بەشی کوردی کۆلێژی ئادابی زانکۆی سەاڵحەدین بووە. چەندین وتارو لێکۆلێنەوەی لەرۆژنامەو گۆڤارەکان باڵوکردۆتەوەو، چەندین بەرنامەی لەرادیۆو تیڤی پێشکەش کردووە .ئەندامی خولی دووەمی پەرلەمانی کوردستان بووە .سەرپەرشتی چەندین نامەی ماستەر و دکتۆرای کردووە .زیاتر لە ٢٦کتێبی هەیە و ،چەندین کتێبیشی ئامادەیە بۆ چاپکردن.
ئەوەی چێشتی خواردبێتم گلەیی لێم نەکردووە لە ماڵەوە هەموو شتێک بەخۆم دەیکەم ناونیشان :هەولێر -بارەگای مه‌کته‌بی سکرتارییه‌تی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان–پشت ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران یان له رێگه‌ی ئه‌م ئیمه‌یله‌وه بابه‌ته‌کانتان بنێرن: shaxawanjournalist@yahoo.com
هاوژین سەردار ،ئەکتەر: کۆمەڵێک خێزان پێیان شەرمە کچەکەیان بنێرنە نێو کاری هونەری، دیمانە :ئەحمەد تاریق
پرس :سەرەتای دەستپێکردنت بۆ نێوکاری هونەری لەرێگەی کێ بوو؟ هاوژین سەردار :من پێش ئەوەی بێم بۆ نێوکاری هونەری ،لەگەڵ دایکم دەرۆیشتم بۆ کاری هونەری، لەپشتی کامێرا دەوەس��ت��ام ،ج��ار واب��وو ئەگەر فیلمەکە پێویستی بە من بایە ئەوا بەشداریم تیا دەکرد ،هەروەها لەتەمەنی ١٢ساڵی من دەستم بە فیلم کرد. پرس :قۆناغی مناڵیت چۆن بوو؟ هاوژین سەردار :منداڵێکی زۆر شەیتان بووم، زۆریش حەزم لە ناو کوڕان بوو ،هەمیشە لەناو کوڕان بووم ،شەڕیشم زۆر دەکرد. پرس :بەرای تۆ ،درامایە کۆرییەکان تاچەند بینەری درامای کوردیان کەم کردۆتەوە؟ ه��اوژی��ن س���ەردار :من خ��ۆم سەیری درامایە کۆرییەکان ناکەم ،بەاڵم بەداخەوە ئێمە ناتوانین پ���ەرە ب��ەه��ون��ەری ک���وردی ب��دەی��ن ،ی��ان��ی دای��م چاولێکەری دەکەین ،لەوەدا کەناڵەکان خەتابار نین ،بەڵکو دەرهێنەرەکان خەتابارن ،درامایەک ناکەن لەگەڵ گۆمەڵگای ئێمە بگونجێت. پرس :بێجگە لەکاری نواندن خولیای چ بوارێکی ترت هەیە؟ هاوژین سەردار :زۆرم حەز لە وەرزشە ،بەردەوام هەوڵم داوە لەیەکێک لەنادییەکانی هەولێر بتوانم ی��اری تۆپی پێ بکەم ،ئێستاش نادییەکانی ئافرەتان زۆر بووە ،هیوادارم بتوانم پەرەی پێبدەم .زۆربەی کات بەشداریم کردووە لە تۆپی پێ ،لەتەمەنی ١٠ساڵیش بەشداری بالەم کردووە ،بەاڵم دوای ئەوەی هاتمە ناو دونیای هونەر ل��ەوەرزش دوورکەوتمەوە ،ئەو کاتەشی لەنادی بووم یاریزانێکی بەنێوبانگ بووم. پرس :زۆر لەئەکتەرەکان ریکالمی بازرگانی دەک��ەن بۆ کۆمپانیاکان ،تۆ بڕیارت نەداوە ریکالم بکەیت؟ هاوژین سەردار :من دەستخۆشیان لێ دەکەم ،بەس ریکالم کردن ئێستا بە هونەرمەند بۆتە شتێکی عەیبە ،لەوانەیە من بریاری ئەوەم نەدابێت ،بەاڵم ئێستا دایکم ریکالم دەکات ،ئەوە جێگای دڵخۆشیە بۆ من .من پێمخۆشە خەڵک زیاتر هاندەریان بێت نەوەک رووخێنەربن .زۆر کاتیش داوام لێکراوە بەاڵم نەم کردووە. پرس :سااڵنی هەشتاو نەوەدەکان لەبێ ئافرەتی ،پیاو خۆی دەکرد بە ئافرەت لە دراماکاندا ،بەاڵم ئێستاش کەساڵی ٢٠١٣یە ئەم شتە هەر ماوە ،ئایا هۆکارەکەی بێ ئافرەتییە؟ هاوژین سەردار :نەخێر هۆکارەکەی بێ ئافرەتی نییە ،بەاڵم بەداخەوە کۆمەڵێک خێزان هەیە پێی عەیبە کچەکەی بنێرێتە ناوکاری هونەری ،بەاڵم پێی عەیب نییە کچەکەی بنێرێتە مۆڵەکان و تادرەنگانی شەو نەیەتەوە ماڵ. پرس :تۆ تاچەند لەگەڵ ئەوەدایت ماچ بێتە ناو فیلم و درامای کوردی؟ هاوژین سەردار :شتێکی باش نییە ،من ئێستا زۆر سەیری بەرنامەکەی ئیبۆشۆم دەکرد ،هەرئافرەتێک دەهات دەستی ماچ دەکرد ،لەوانەیە لەزۆربەی دراماکان ئەگەر کچێک برایەکی خۆی بێت یاخود کەسێکی خۆی بێت لەوانەیە نەتوانێت لەباوەشی بگرێت ،لەبەر ئەوەی دەبێـت بەعەیبە ،بەرای من ئەوە عەیب نییە ئەوە ئازادییە و پێشکەوتنە. پرس :هۆکاری وازهێنانت لەفیلم هۆکارەکەی چی بوو؟ هاوژین سەردار :خەڵک وای لێکردم واز لەکاری هونەری
فەیسەڵ خەلیل
بەاڵم پێیان ئاساییە بینێرنە مۆڵەکان و تادرەنگانی شەو نەیەنەوە ماڵ
دەبێت وریای پڵنگەکە بین
بێنم ،ئێمە خۆمان خانەوادەیەکی هونەر دۆستین و منیش حەزم کرد خزمەتێکی گەورە بەهونەری کورد بکەم ،بەاڵم خەڵکانێک نەیانهێشت بەردەوام بم لەکاری هونەری ،قسەی زۆر ناشرینیان بۆ درووست کردم ،بۆیە نەمتوانی بەردەوام بم لەبەر هونەرەکەم ،خۆشەویسترین کەسم لەدەستدا. پرس :دەنگۆی ئەوە باڵو بۆتەوە گوایە هاوژین شووی کردووە ،بۆیە وازی لە هونەر هێناوە ،ئەوە تاچەند راستە؟ ه��اوژی��ن س���ەردار :نەخێر من ش��ووم ن��ەک��ردووەو لەبەر شووکردنیش وازم لەکاری هونەری نەهێناوە. پرس :چیت لەو کەسە دەوێ کە شووی پێدەکەی؟ هاوژین سەردار :ئەو کەسەی منی بوێت ،دەبێت بەهونەرەکەم رازی بێت و رێز لەدایکیشم بگرێت ،کە هونەرمەندە. پرس :بڕیارت نەداوە بەیەگجاری بگەڕێیتەوە ناو کاری هونەری؟ هاوژین سەردار :نەخێر ،بەاڵم ئەگەر کارێک هەبێت وەکو کاری (ئەسمەرو مامەر) ئەوا بەشداری تیادەکەم. پرس :تۆ وەکو ئەکتەرێکی گەنج رات چییە بەرامبەر بە خۆشەویستی ئێستا؟ هاوژین س���ەردار :زۆر ب��ەداخ��ەوە هەموو ک��ات گوتوومە خۆشەویستی لەکوردستان زۆر فرامۆش کراوە .کوڕ دەڵێت خەتای کچە ،کچیش دەڵێت خەتای کوڕە ،رەنگە خەتایەکە لەهەردوو الوە بێت. ه��ی��وادارم خۆشەویستی ف��ەرام��ۆش ن��ەک��رێ��ت ،چونکە خۆشەویستی شتێکی زۆر گەورەیە. پرس :ئایا تۆ خۆشەویستی خۆت هەیە ؟ هاوژین سەردار :هەم بوو بەاڵم بەداخەوە.
منداڵێکی زۆر شەیتان بووم و حەزم لە ناو کوڕان بوو
کاتێک لەیادی دەساڵەی کەوتنی رژێمی بەعس نزیک دەبینەوە ،راپ��ۆرت و توێژینەوەی زۆر دەبینین کە هەڵسەنگاندن بۆ ئەو دەیەی مێژووی عێراق دەکەن، مەبەستمان لەوانەیە کە لەالیەن بیانییەکانەوە ئامادە دەکرێن ،جا گرنگە بە چاوی ئەوانەوە خۆمان ببینین، لەوەش گرنگتر ئەوەیە روانینی خۆمان لەبیر نەکەین، بە تایبەتی کە دەبینین خاڵێک لەزۆربەی راپۆرتەکان هاوبەش ئەوەیە کە پەیوەندی بە ئێمەوە هەیە و باسی ئەو هەرێمەی ئێمە دەکات ،لەو خاڵەدا دەردەکەوێت کە هەرهەموو دان بەوە دەنێن کە کورد لەو دە ساڵەدا بەرەو پێش هەنگاوی ناوە و هەروا هەنگاویش دەنێت، گەشەسەندنی ئابووری ئەو هەرێمەش بۆتە خاڵێک لە ناوچەکە کە ئیتر نکۆڵی لەبوونی ناکرێت ،یەکێک لەو راپۆرتانەش کە باسی ئابووری کوردستانی کردووە، راپۆرتەکەی ئیندپێنتی بەریتانییە کە کوردستان بە پڵگنی نوێی ئابووری رۆژه��ەاڵت��ی ن��اوەڕاس��ت وەسف دەکات. لە رووی سیاسیشەوە ئەوەی دەبینرێت ئەوەیە، دوای دەس��اڵ قاڵبی پەیوەندییەکان گ��ۆڕاوە ،دەساڵ لەمەوبەر دیکتاتۆرێک لە بەغدا حوکمڕان بوو ،کە رەنگە سەرسەخترین دوژمنی کورد بێت ،ئێستا لەشوێنی ئەو حوکمێک لە ئارادایە کە ئەگەر دۆست یان دوژمنیش بێت کورد خۆی بە هاوسەنگی ئەو دەزانێت و لەگەڵی لە ملمالنێ دایە ،لەسوریا دوژمنێک بەخۆیەوە خەریکە، تورکیا ئەمڕۆ ئەو دوژمنەی جاران نییە ،بەرژوەندییەکی گەورەی ئابووری لەگەڵ هەرێم هەیە و خۆی بەدۆستی هەرێم دەزانێ ،ئێرانیش هەرشتێکی بوێت ،ئەوەی ناوێت کە ناسەقامگیری زیاتر لە عێراق دروست بێت. پرسیارێک دەمێنێتەوە ئەوەیە ،ئایا نیگەرانییەک بەرامبەر ئەو پڵنگە هەیە؟ دیارە لەناوخۆدا گومان و نیگەرانییەک بەرامبەر ئەو پێشکەوتنە ئابوورییە هەیە، خەڵک دەزانێت گەندەڵی بە هەر حەجمێک بێت بوونی هەیە ،گومانیان ل��ەوە هەیە کە داهاتی ئەو هەرێمە دادپەروەرانە دابەش بکرێت ،دەسەاڵتی هەرێم ئەمەی بوێت یان نا ،ئەمە لەناو خەڵکدا هەیە ،خۆشمان دەزانین کە نا ئومێدی خەڵک چ بۆ مەترسیەکی بۆ کۆمەڵگا و دەسەاڵت هەیە. دەسەاڵتی هەرێم کە بە دەنگی هاواڵتی و پێشتریش بە پشتگیری هاواڵتیان دروست بووە ،دەبێت لە خەڵک دوور نەکەوێتەوە ،چونکە گرنگترین پایەی شەرعیەتی ئەو لەو خەڵکەوە هاتووە ،دەبێت هەروا بیر بکاتەوە کە خەڵک بکاتە بزوێنەری خۆی ،نەوەک تەنها گرەو لەسەرمانەوە بکات. ئەوە دەزانرێت کە مانەوەی دەسەاڵت دوور لەویستی خەڵکیش دەتوانرێت بمێنێتەوە ،ئابووری و سیاسەتێکی بەهێز ،لەنێوانیشیاندا دەکرێت دەیان میکانیزمی فشار و تەکتیکی مانەوەی لێ دروست بکرێت ،بەاڵم ئەو دەسەاڵتەی کەدوور لەویستی خەڵک بێت ئەوا دیموکراسی نییە ،بۆیە کە باسی پڵنگەکە دەکەین ،دەبێت وریای ئەوەبین کە بۆ خەڵکەکەی ئێمە دڕندە نەبێت.