pirs 177 web

‫سێیەمین کۆنفرانسی نەتەوەیی الوانی‬ ‫کورد هەوێنێکە بۆ بەستنی کۆنگرەی‬ ‫نەتەوەیی کورد‬

‫‪177‬‬ ‫باڵوکراوه‌یه‌کی ئازاده‪ ‌،‬یه‌کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان مانگی دوو جار ده‌ری ده‌کات‪ .‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/4/30‬‬

‫ل‪2‬‬ ‫ڕێبوار عەلی‪:‬‬ ‫هەندێک لە سەرکردەکان حەز‬ ‫دەکەن لە فەیسبوکیش ببنە‬ ‫شۆڕەسواری مەیدان ل‪6‬‬

‫ئیسرائیل یەكەم واڵت دەبێت کە دان‬ ‫بە دەوڵەتی كوردستاندا بنێت‬ ‫زۆرن ئەو كەس و رۆشنبیرانەی لە ناوەوەی ئیسرائیل لەسەر پرسی كوردو دۆزە ڕەواكەی كار دەكەن‪،‬‬ ‫كە سااڵنێكە وەك سەربازێكی ون لە هەوڵی زیندووكردنەوەی ئەو برایەتییە دێرینەی نێوان كوردو جوو‬ ‫دان‪ ،‬جا ئەو رۆشنبیرانە چ كورد بن یاخود غەیرە كورد‪ ،‬زۆرێك لەو كوردە جووانەش لەماوەی رابردوو‬ ‫بە پلەو پایەی گەورە گەیشتوونە‪ ،‬بەاڵم نەیانتوانیوە بەشێوەیەكی بەرچاوو ئاشكرا خزمەتی نەتەوەكەیان‬ ‫بكەن‪ .‬پرۆفیسۆر مۆردەخای زاكین كە بە(مۆتێ زاكین) ناسراوە لەدایكبووی شاری زاخۆیەو لەسەرەتای‬ ‫شەستەكانەوە بەرەو ئیسرائیل دەگەڕێنەوە‪ ،‬دوای تەواوكردنی خوێندنی‪ ،‬بەزۆرترین پۆستی حكومیدا‬ ‫تێپەڕ دەبێت و دواجار لەنێوان سااڵنی ‪ 1999 – 1993‬دەبێتە بەڕێوەبەری نووسینگەی ناتانیاهۆ‪،‬‬ ‫سەرۆكوەزیرانی پێشووی ئیسرائیل و لەهەمان كاتدا راوێژكاری بۆ كاروباری نەتەوەكانی دەوروبەری‬ ‫ئیسرائیل‪.‬‬

‫ل‪4‬‬

‫قادر وریا‪:‬‬ ‫ده‌نگده‌ری کورد ده‌بێ‬ ‫ب ‌ه جۆرێک ده‌نگ بدا که‌‬ ‫ن بزانێ کورد‬ ‫رژێمی ئێرا ‌‬ ‫چی ده‌وێ‬

‫ژن و مێردە هاوپیشەكان‬

‫دوو هاوپیشە‪ ،‬بەتایبەتی ژن و مێردی رۆژنامەنووس دەبێ ژیانی هاوسەرییان چۆن بێت و چۆن كاروباری ماڵ و دەرەوە‬ ‫بەڕێوە دەبەن‪ .‬لەم راپۆرتەدا هاوسەرە رۆژنامەنووسەكان باس لەژیانی شەخسی خۆیان دەكەن‪.‬‬

‫ل‪9‬‬

‫ل‪5‬‬

‫‪2‬‬

‫ژماره‌ ‪177‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.com‬‬

‫‪2013/4/30‬‬

‫سێیەمین کۆنفرانسی نەتەوەیی الوانی کورد‬

‫هەوێنێکە بۆ بەستنی کۆنگرەی نەتەوەیی کورد‬ ‫راپۆرت‪ :‬محەمەد عومەر‬

‫سێیەمین کۆنفرانسی نەتەوەیی الوانی هەر چوار پارچەی‬ ‫کوردستان لە کەمپی دۆمیز لە دهۆک بە بەشداری زیاتر‬ ‫لە ‪ ٧٦‬رێکخراوی الوانی هەر چوار پارچەی کوردستان بە‬ ‫پشکداریا ‪ ٢٥٠‬ئەندام لە رۆژانی ‪ ٢٠١٣\٤\٢٧-٢٦‬بەرێوەچوو‪.‬‬ ‫لە ب��ارەی ئامانجی سێیەمین کۆنفرانسی نەتەوەیی‬ ‫الوانی کورد شێرزاد مامە‪ ،‬بەرپرسی لێژنەی هەماهەنگی‬ ‫رێکخراوەکانی باشوری کوردستان بە پرسی راگەیاند‪:‬‬ ‫پشتگیری شۆڕشەکانی کورد دەکەین لە هەموو شوێنەکانی‬ ‫کوردستان بێت‪ ،‬پشتگیری داخوازییە ڕەواکانی الوان دەکەین‬ ‫هەموو ئەو ڕۆڵە کوردانەی کە سزادراوی سیاسین لە هەر‬ ‫کوێیەکی دونیا بن‪ ،‬داوای ئازادبوونی زیندانیانی سیاسی‬ ‫دەکەین بە هەمان شێوە‪ ،‬داوای یەکگوتاری الوانمان کردووە‬ ‫یەک لە راسپاردەکان ئەوەیە وشەی چوار پارچە بەکار‬ ‫نەهێنین‪ ،‬پەیامێک ئاراستەی ڕای نێودەوڵەتی بکەین کە‬ ‫گەلی کورد فەرامۆشکراوە وەکو پێویست گرنگی پێنەدراوە‪،‬‬ ‫چ وەکو نەتەوە چ وەکو مرۆڤ پەیاممان بۆ الیەنە سیاسیەکان‬ ‫هەیە کە بەرەو کۆنگرەی نەتەوەیی هەنگاو بنێن‪ ،‬تاوەکو‬ ‫ستراتیژی نەتەوەییمان دیار بێت»‪ .‬لەبارەی سەرنج و‬ ‫کەموکوڕییەکانەوە شێرزاد مامە گوتیشی «سەرنج و تێبینی‬ ‫زۆر پێشکەشکرا زۆر شت هەبوو ڕوونکردنەوەی لەسەر درا‬ ‫دەتوانم بڵێم سەرکەوتوترین کۆنفرانس بوو کە کۆ دەنگی‬ ‫لەسەر سەرجەم خاڵەکان هەبوو»‪.‬‬ ‫شێرزاد مامە باس لە شەرعیەت دان و کۆنگرەکەی رۆمێالن‬ ‫دەک��ات و ب��ەرواردی کۆنگرەی دۆمیزی دەک��ات و دەڵێت‬ ‫«کۆنگرەی ڕومێالن پێنج الیەنی سیاسی سەرەکی بەستی‪،‬‬ ‫بەاڵم کۆنگرەی دۆمیز ‪ ٤٦‬الیەنی سەرەکی تێیدا بەشداربوون‪،‬‬ ‫کە بەشێکیان لە رۆمێالنیش بەشدار بوونە ‪ ٧٦‬رێکخراوین‬ ‫زیاتر لە ‪ ١٠‬رێکخراویان زۆر بە توانا و سەرەکین‪٢٥٠ ،‬‬ ‫ئەندامی هەیە ئەگەر بە فیدراسیۆن و لێژنە و ژمارەی رێکخراو‬ ‫بێت ئەوە کۆنگرەی کەمپی دۆمیز شەرعیەتی هەیە‪ ،‬خەڵک‬ ‫با خۆی لەو شتانە حاکم بێت خۆی ببێتە سەنگی محەک‬ ‫لە یەکالکردنەوەی ئەوەی شەرعیەتی هەیە ئەوە شەرعیەت‬ ‫نییە ئێمە کۆنگرەی رۆمێالن ڕەش ناکەینەوە‪ ،‬بەڵکو دەڵێین‬ ‫کۆنگرەی الوانی هەندێک لە رێکخراوەکانی الوان بووە‪ ،‬ئەوەی‬ ‫دۆمیز کۆنگرەی الوانی هەر چوار پارچەی کوردستانە»‪.‬‬ ‫مەهاباد نەواف لە شاری دێرکی رۆژئ��اوای کوردستانەوە‬ ‫وەک چاالکوانێکی سەربەخۆ بەشداری سێیەمین کۆنفرانسا‬ ‫نەتەوەیی الوان��ی ک��ورد ک��ردووە دەڵ��ێ «ئامانجی مە لە‬ ‫کۆنفرانسی ئەم کە کورد هەر چوار پارچەی کوردستانێ ئەم‬ ‫دەستێ خۆ بکەینە یەک دەست پتر دەما پێشتر ئەم دەستێ‬ ‫خۆ نەکردا یەک‪ ،‬ئەم نەباوەڕە ببین بەیەک ژی هێڤی و‬ ‫ئومێدە من گەلەک خۆرتان هەنە ببین یەک هیڤی و ئومێدە‪،‬‬ ‫من داخازم هەردوو کۆنفرانسە سەربکەوێت لێ کۆنفرانسا‬ ‫پرسگەلە ژن و کچان هاتە پرسکرن ژ الی گەلەک ئەنداما‬ ‫هاتە پرس کرن حەقێ ژنێ هەبێت لێ پرسگەل سیاسیە»‪.‬‬ ‫رەم��ەزان مورا بەشدار بووی کۆنفرانسی الوانی کورد لە‬ ‫رێکخراوەکانی باکوری کوردستانەوە لە بارەی کۆنفرانسەکەوە‬ ‫گوتی «ئەم کۆنفرانسە بە راستی ژی بۆ چوار پارچەی‬ ‫کوردستان و دەرەوەی واڵت بەشدار بوونە وەک دزانن‬ ‫کۆنفرانسا یەکێ و دووێ لە ئامەد و هەولێرێ چێ بوو ئی‬ ‫سێیا لە کەمپی دۆمیزی چێ بوو بەس ئەو کۆنفرانس ئامانجا‬ ‫وی ئەوەیە یەکێتی ک��وردان خۆرتی جوانان ک��وردان یەک‬ ‫دەنگ کەن‪ ،‬گۆتن پرسگەل وان بێنە چارەسەر کردن و بێنە‬ ‫نیقاش کرن‪ ،‬دوو رۆژە لەسەر ‪ ٥‬خاڵە گفتۆ گۆ دکەین خورتن‬

‫جوانا مە داخوازا وان هیڤدارم ئەم کۆنفرانسە ببیتە کۆنفرانسا‬ ‫نەتەوەیی»‪.‬‬ ‫الی خۆیەوە‪ ،‬موختار قادری لە رێکخراوی الوانی رۆژهەاڵت‬ ‫ئاوا بۆ پرس دوا «ئەم کۆنفرانسە بە دروشمی یەکگوتاری‬ ‫و هاوخەباتی الوانی هەر چوار پارچەی کوردستان دەستی‬ ‫پێکردووە‪ ،‬سەرەکیترین ئەرکی بۆ خۆی دی��اری کردووە‬ ‫ئامانجی بەستنی کۆنگرەی نەتەوەییە بتوانێت هەر چوار‬ ‫پارچەکە لەو سنورە دەستکردانە جیای بکاتەوە بیکاتە‬ ‫خەباتێکی نەتەوەیی و هاودەنگ ئەمە سەرەکیترین ئەرکی‬ ‫کۆنفرانسە»‪.‬‬ ‫لەبارەی شەرعیەت دان بە کۆنفرانسەکە موختاری قادری‬ ‫گوتی «هەم وەکو کۆمەڵەی الوانی رۆژهەاڵت و هەم وەکو‬ ‫فیدراسیۆنی الوانی رۆژهەاڵت دیارە کە ئەم کۆنفرانسە لێرە‬ ‫بەستراوە الی ئێمە شەرعیەتی هەیە‪ ،‬هۆکارەکانی زۆرە ئەو‬ ‫کۆنفرانسەی لە رومێالن گرێدراوە لە بەر بەرژەوەندی هەندێ‬ ‫حزب و الیەنە کردوویانە دروشمە نەتەوەییەکانیان خستە ژێر‬ ‫پێ کردویانە بە بەرژەوەندی حزبی و تاکی ئەوە یەکێکە لە‬ ‫گرنگترین هۆکارەکانی کە ئەو کۆنفرانسە لە شەرعیەت دەخات‪،‬‬ ‫داواکارم لە الوانی هەر چوار پارچە یەک دەنگ و هاوخەبات‬ ‫بن بۆ دەستەبەرکردنی مافەکانی نەتەوەکەمان راگەیاندنەکان‬ ‫سەرنجی الوان و گەلی کورد بۆ ئەم کۆنفرانسانە راکێشن‪،‬‬ ‫هیوادارم بە زووترین کات کۆنگرەی نەتەوەیی ببەسترێت»‪.‬‬ ‫لە میانەی دوو رۆژەی کۆنفرانسەکە قسە و باس لەسەر ئەو‬ ‫پرسانە کرا‪:‬‬ ‫چ ڕوانینێک بۆ شۆڕشی نەتەوەی کورد هەیە بەتایبەت‬ ‫رۆژئاوای کوردستان‪ ،‬ئایا گۆڕانکاری ناوچەکە چ کاریگەری‬ ‫لەسەر دۆزی ڕەوای کورد هەیە؟‬ ‫ئایا بەالی تۆ هۆکارەکانی نەبوونی دەوڵەتی کوردی چیە و‬ ‫بۆ دروست بوونی کیان چی بکرێت؟‬ ‫داخوازیە سەرەکیەکانی الوانی کورد لەچیدا دەبینی و چۆن‬ ‫لە ئاستی ئینتیمای نەتەوەیی الوانی کورد دەڕوانی؟‬ ‫هەوڵەکانی رژێمە داگیرکەرەکان چین بۆ تێکدانی شیرازەی‬

‫کۆمەاڵیەتی و قڕکردنی الوان؟‬ ‫چی بکرێت لەسەر ئاستی کوردستانی گەورە بۆ ئەوەی‬ ‫کۆنگرەی نەتەوەیی ببەسترێت؟‬ ‫لە کۆتایدا راگەیانداروێک باڵوکراوە کە ‪ ٢٦‬خاڵی لە خۆ‬ ‫گرتبوو‪ ،‬تێیدا وێڕای دووپاتکردنەوەی ماف و داخوازیەکانی‬ ‫الوانی کورد لەسەرجەم کوردستانی گەورە‪ ،‬هاوکات تاکید‬ ‫لەسەر پرسە نشتیمانی و نەتەوەییەکان کرایەوە و بەستنی‬ ‫کۆنفرانسی نەتەوەیی کوردیش بە پێوست زانرا‪ ،‬لە پێناو‬ ‫یەکخستن و یەکگوتاری نەتەوەیی کورد و پاراستنی یەکریزی‬ ‫گەلی کورد بۆ خۆ ئامادەکردن بۆ هەر پێشهاتێکی لەناکاو‬ ‫لە ناوچەکەدا‪،‬جێگەی وەبیر هێنانەوەیە کۆنفرانسی یەکەم لە‬ ‫ئاداری ‪ ٢٠١١‬لە ئامەد بەرێوەچوو‪ ،‬کۆنفرانسی دووەمیش لە‬ ‫ئاداری ‪٢٠١٢‬لە هەولێری پایتەخت گرێدرا‪.‬‬

‫موختار قادری‪« :‬ئەم کۆنفرانسە بە‬ ‫دروشمی یەکگوتاری و هاوخەباتی‬ ‫الوانی هەر چوار پارچەی کوردستان‬ ‫بەڕێوە چوو‪ ،‬سەرەکیترین ئەرکی بۆ‬ ‫خۆی دیاری کردووە ئامانجی بەستنی‬ ‫کۆنگرەی نەتەوەییە»‬

‫‪www.lawanikurdistan.com‬‬

‫ژمار ‌ه ‪177‬‬

‫‪2013/4/30‬‬

‫‪3‬‬

‫تەسەور ئەكەم مالیكی هەموو شتێك ئەكات‬ ‫لە پێناو پاراستنی كورسیەكەی‪ ،‬جا بە هەر‬ ‫شێوەیەك بێت‬ ‫بۆ زیاتر تیشك خستنە سەر ئاڵۆزیەكانی ئەمڕۆی عێراق و هەڵبژاردنی‬ ‫سەرۆكی هەرێم و پەرلەمان و چەند پرسێكی تر‪ ،‬ئەحمەد كانی ئەندامی‬ ‫ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی و پەرپرسی پەیوەندیەكانی كوردستانی‬ ‫و عێراقی‪ ،‬بۆ پرس دەدوێت‪.‬‬ ‫دیمانە‪ :‬تریفە ئازاد‬

‫ئەحمەد كانی بەرپرسی پەیوەندیەكانی كوردستانی و عێراقی پارتی دیموكراتی كوردستان‪:‬‬

‫حەقێكی سروشتی خۆمانە وەك پارتی جەنابی سەرۆك بارزانی جارێكی تر‬ ‫خۆی بۆ سەرۆكی هەرێم هەڵبژێریتەوە‬ ‫پ‪ :‬راتان چیە بەرامبەر ئاڵۆزییەكانی ئەمڕۆی عێراق؟‬ ‫و‪ :‬بەپێی ئەو سیاستەی مالیكی هەیەتی‪ ،‬دەیەوەێ جارێكی‬ ‫تر حوكمێكی تاكالیەنە و تاك كەسانە رەفتار بكات‪ ،‬ئەو‬ ‫رووداوانەی كە روو دەدەن لە عێراق بە تایبەتی ئەوەی دوای‬ ‫حەویجە و دەوروبەری كەركوك‪ ،‬ئەوە ئەنجامی بۆ ئەو جۆرە‬ ‫سیاسەتەی مالیكییە‪ .‬لەوە زیاتر پێشبینی بۆ نەهامەتی عێراق‬ ‫دەكرێت‪ ،‬ئەگەر مالیكی بەردەوام بێ لەسەر ئەو رەفتارانەی‬ ‫كە هەیەتی‪ ،‬ئەوەش دور كەوتنەوەیە لە پرۆسەی دیموكراسی‪.‬‬ ‫ئێمە لە دوای ئازاد كردنی عێراق هەموو الیەنە سیاسیەكان‬ ‫لەسەر ئەوە كۆك بوون كە عێراق هی هەموانە‪ ،‬دەبێت بەشمان‬ ‫هەبێت لە عێراق بۆ ئەوەی هەست بكەین بە شیعەو سونەو‬ ‫ك��وردو هەموو نەتەوەكانی تر پلەكانمان هەمان پلەیە لە‬ ‫هاواڵتی بوون‪ .‬بەداخەوە س��ەرەڕای ئەوەی كە ئەوانەی كە‬ ‫لەگەڵ مالیكی بوون لە درووست بوونی حكومەتی فیدراڵی‬ ‫عێراق بە تایبەتی جەنابی سەرۆك بارزانی كە زۆر جار تێبینی‬ ‫و سەرنجی بە مالیكی داوە‪ ،‬بۆ ئەوەی بە خۆی دابچێتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم دیارە سوودی لێوەرنەگرتووە‪.‬‬ ‫دونیای ئەمرۆش بە تایبەت رۆژهەاڵتی ناوەڕاست گۆرانكاری‬ ‫زۆری بەسەردا هاتووە‪ ،‬رۆژ بە رۆژ سیستەمی حوكمرانی لە‬ ‫رۆژهەاڵتی ناوەڕاست بە تایبەتی لە واڵتانی عەرەبی گۆڕانكاری‬ ‫گەورەی بەسەر دادێ‪ .‬بۆیە ئەم پرۆسە دیموكراسی و ئازادیەی‬ ‫لەعێراق دروست بووە‪ ،‬ناكرێت ئەمرۆ لەحوكم كردن لەپرۆسەی‬ ‫دیموكراسی دور بكەوینەوە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئایا ئەوە بە هۆی سیاستە هەڵەكانی مالیكییەوەیە یان‬ ‫دەستی دەرەكی تێدایە؟‬ ‫و‪ :‬زۆر بەدڵنیایەوە ئ��ەوە ئەنجامە هەڵەكانی مالیكیە‪،‬‬ ‫ئەوەی روو دەدات لەعێراق ئەنجامێكی پێشبینی كراوی زۆر‬ ‫ئاشكراو روونە‪ ،‬لە ئەنجامی ئەو سیاسەتە چەوتەی كە مالیكی‬ ‫هەیەتی‪ ،‬الدانە لەدەستوری عێراق‪ .‬بە داخەوە كە دەچینە‬ ‫سەر بڕگەكانی دەستور بەراوردی دەكەین لەگەڵ هەنگاوەكانی‬ ‫حكومرانی كردن لەعێراق كە مالیكی پێهەڵدەستێت‪ ،‬زۆر لەیەك‬ ‫دوورە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬پێتوایە شەرێكی مەزهەبی بەڕێوە بێت؟‬

‫و‪ :‬ئەگەر وا بڕوات بەڵێ‪ ،‬هەرچەندە ئەوەی مالیكی دەیكات‬ ‫لە پێناو مەزهەب نیە‪ ،‬بەڵكو لە پێناوی حوكمی تاكە كەسی‬ ‫خۆیەتی‪ ،‬بەاڵم لەوانەیە مەزهەبەكەش ئیستیغالل بكات‪،‬‬ ‫لەوانەیە وا لە برایانی شیعە بگەیەنێت كە ئەو نەبێت جارێكی‬ ‫تر شیعەكان ژیانیان بكەوێتە خەتەر لە عێراقدا‪ .‬بۆیە تەسەور‬ ‫ئەكەم مالیكی هەموو شتێك ئەكات لە پێناو پاراستنی‬ ‫كورسیەكەی‪ ،‬جا بە هەر شێوەیەك بێت‪.‬‬ ‫پ‪ :‬لەبارەی هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێم‪ ،‬ئایا پارتی سورە‬ ‫لەسەر كاندید كردنەوەی سەرۆك بارزانی بۆ سەرۆكایەتی‬ ‫هەرێم؟‬ ‫و‪ :‬ئەو وەزعەی ئەمرۆ دروست بووە‪ ،‬بە زەحمەت دروست‬ ‫بووە‪ ،‬قوربانیەكی زۆری لەپێناو دراوە‪ ،‬تەسلیم كردنی ئەو‬ ‫وەزعە بە قەدرە‪ ،‬ئێمە ئەمڕۆ بێین خەمساردانە ئەو وەزعەی‬ ‫خۆمان تەسلیم بەقەدرە بكەین خۆمان توشی كارەسات‬ ‫ئەكەین‪ ،‬پرۆسەی دیموكراسی پرۆسەیەكی پیرۆزە‪ ،‬خەباتمان‬ ‫بۆ كردووە‪ ،‬هیچ تاكێكی كورد نیە زیاد لە قەبارەی خۆی لە‬ ‫چەندجار قوربانی نەدابێ‪ ،‬بۆیە ئێمە وەك پارتی سورین لەسەر‬ ‫خزمەت كردنی بەرژەوەندی بااڵی كوردستان‪ .‬سەرچاوەی‬ ‫شەرعیەتی دیموكراسی میللەتە‪ ،‬ئێمە باسی هەڵبژاردن دەكەین‪،‬‬ ‫باسی خۆ سەپاندن ناكەین‪ ،‬گەلی كوردستان كی هەڵدەبژێرێت‬ ‫دەنگی پێدەدات‪ ،‬ئەگەر گەلی كورد دەیەوێت جەنابی سەرۆك‬ ‫بارزانی جارێكی تر بە سەرۆكی هەرێم هەڵبژێرێتەوە كەس‬ ‫بۆی نیە ئەو هەقە لەو میللەتە بستێنێتەوە‪ ،‬ئەوسا دەمێنتەوە‬ ‫سەر خاڵی یاسایی‪ ،‬ئێمە پەرلەمانێكمان هەیە‪ ،‬لەو پەرلەمانە‬ ‫یاسا دەرچووە بۆ چۆنیەتی دەستنیشان كردن و هەڵبژاردنی‬ ‫سەرۆكی هەرێم‪ ،‬حەقێكی سروشتی خۆمانە وەك پارتی و‬ ‫شەرم لە كەسیش ناكەین بە پێی یاسا جەنابی سەرۆك بارزانی‬ ‫جارێكی تر خۆی بۆ سەرۆكی هەرێم هەڵبژێریتەوە‪.‬‬ ‫راستە جەنابی سەرۆك دوو دەورە سەرۆكی هەرێم بووە‪،‬‬ ‫بەاڵم جارێك لە الیەن پەرلەمانەوە دەست نیشان كراوە‪ ،‬تەنها‬ ‫جارێك لە الیەن خەڵكەوە دەنگی پێدراوە‪ ،‬بۆچوونێك هەیە‬ ‫هاوتەریبە لەگەل ئەوەی كە جارێكی تر جەنابی سەرۆك خۆی‬ ‫كاندید بكاتەوە‪ ،‬بۆچوونێكی تریش هەیە دەڵێت بە پێی یاسا‬

‫نابێت جەنابی سەرۆك خۆی كاندید بكاتەوە‪ ،‬بەاڵم ئەو ئارایانە‬ ‫هیچ كامیان جێگیر نەبووە‪ ،‬بەڵكو یاسا دیاری ئەكات‪.‬‬ ‫بەرای من بۆ ئەمرۆی كوردستان زۆر پێویستە كەسێكی وەك‬ ‫سەرۆك بارزانی سەرۆكی هەرێم بێت‪ ،‬چونكە لە ئەمرۆ زۆر‬ ‫زەحمەتە كەسێك بتوانێ وەك سەرۆك بارزانی ئەو دەورە‬ ‫بگێرێت‪.‬‬ ‫ئەوەی من هەستم پێكردبێت جەنابی سەرۆك مەبەستی ئەوە‬ ‫نەبووە خۆی بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم هەڵبژێرێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫گوشاری بۆ هاتووە‪ ،‬بگرە الیەنە سیاسیەكان داوایان لێكردووە‬ ‫كە خۆی هەڵبژێرێت‪ ،‬ئەگەر خەڵكێك ئەیانەوێ بە ناوی ئازادی‬ ‫و بە ناوی یاسا پارتی بخاتە شەرمەوەو سوور نەبێت لەسەر‬ ‫هەڵنەبژاردنی سەرۆكی هەرێم‪ ،‬ئەوە بەهەڵەدا چووە‪ ،‬چونكە‬ ‫یاسا رێگەمان پێدەدات‪.‬‬ ‫پ‪ :‬لەوبارەوە رای یەكێتی چیە؟‬ ‫و‪ :‬دەكرێت لە برادەرانی یەكێتی بپرسن‪ .‬هەرچەندە ئەوانیش‬ ‫رایان روونە و لە راگەیدنەكان باسیان كردووە كە كەسیان نیە‬ ‫جگە لە سەرۆك بارزانی نەبێت‪.‬‬ ‫پ‪ :‬لەهەڵبژاردنی ئەمجارەی پەرلەماندا‪ ،‬پێت وایە پارتی و‬ ‫یەكێتی چەند كورسی بەدەست دێنن؟‬ ‫و‪ :‬من دەڵێم ئەمجارە پارتی لە جاران زیاتر دێنێت‪ ،‬بۆ‬ ‫یەكێتیش خۆیان وەاڵم بدەنەوە باشترە‪.‬‬ ‫هەرچەندە میدیای دژە پارتی درێغی نەكردووەو دەیەوێت‬ ‫پارتی لەناو خەڵك لەكەدار بكات‪ ،‬بەاڵم خۆشبەختانە خەڵك‬ ‫زۆر هۆشیارەو زۆرینەی خەڵك راستییەكان ئەزانن‪.‬‬ ‫بۆیە دڵنیام ئەمجارە پارتی دەنگێكی باش دێنێت‪ ،‬ئەو‬ ‫دەنگانەش جێگای خۆشحاڵی الیەنگرانی پارتی دەبێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دوای هەڵبژاردن هیچ جیاوازی نییە لە نێوان پارتی و یەكێتی‬ ‫و الیەنەكانی تر‪.‬‬ ‫پ‪ :‬دوای هەڵبژاردنیش لەگەڵ یەكێتی بەیەكەوە حكومەت‬ ‫دروست ئەكەنەوە؟‬ ‫و‪ :‬من ئێستا ناتوانم ئ��ەوە یەكالیی بكەمەوە‪ ،‬ب��ەاڵم بە‬ ‫دڵنیایەوە ئێمەو یەكێتی هاوپەیمانی ستراتیژیمان لە نێواندایەو‬ ‫زۆریش هەوڵ ئەدەین الیەنەكانی تریش لەگەڵمان بەشدار بن‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫ژماره‌ ‪177‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.com‬‬

‫‪2013/4/30‬‬

‫بێ رووتووش‬

‫زۆرن ئەو كەس و رۆشنبیرانەی لە ناوەوەی ئیسرائیل‬ ‫لەسەر پرسی ك��وردو دۆزە ڕەواك��ەی كار دەك��ەن‪ ،‬كە‬ ‫سااڵنێكە وەك سەربازێكی ون لە هەوڵی زیندووكردنەوەی‬ ‫ئەو برایەتییە دێرینەی نێوان كوردو جوو دان‪ ،‬جا ئەو‬ ‫رۆشنبیرانە چ كورد بن یاخود غەیرە كورد‪ ،‬زۆرێك لەو‬ ‫كوردە جووانەش لەماوەی رابردوو بە پلەو پایەی گەورە‬ ‫گەیشتوونە‪ ،‬بەاڵم نەیانتوانیوە بەشێوەیەكی بەرچاوو ئاشكرا‬ ‫خزمەتی نەتەوەكەیان بكەن‪ .‬پرۆفیسۆر مۆردەخای زاكین‬ ‫كە بە(مۆتێ زاكین) ناسراوە لەدایكبووی شاری زاخۆیەو‬ ‫لەسەرەتای شەستەكانەوە بەرەو ئیسرائیل دەگەڕێنەوە‪،‬‬ ‫دوای تەواوكردنی خوێندنی‪ ،‬بەزۆرترین پۆستی حكومیدا‬ ‫تێپەڕ دەبێت و دواجار لەنێوان سااڵنی ‪1999 – 1993‬‬ ‫دەبێتە بەڕێوەبەری نووسینگەی ناتانیاهۆ‪ ،‬سەرۆكوەزیرانی‬ ‫پێشووی ئیسرائیل و لەهەمان كاتدا راوێژكاری بۆ كاروباری‬ ‫نەتەوەكانی دەوروبەری ئیسرائیل‪.‬‬ ‫دیمانە‪ :‬شێرزاد عومەر‪ ،‬ئۆرشەلیم ‪ -‬ئیسرائیل‬

‫پرۆفیسۆر‪ ،‬مۆردەخای زاكین‪:‬‬

‫ئەگەر كورد بڕیاری سەربەخۆیی بدات‪ ،‬ئیسرائیل‬ ‫یەكەم واڵت دەبێت دان بە دەوڵەتی كوردستاندا بنێت‬ ‫پرس‪ :‬كورد و ئەرمەن و جوو لەم ناوچەیە یەك مێژووی‬ ‫هاوشێوەیان هەیە‪ ،‬ئەرمەن و جوو بەهۆی مەینەتییەكانی‬ ‫رابردوویان بوونە خودان دەوڵەت و كیانی سەربەخۆ‪ ،‬بەاڵم كورد‬ ‫نەیتوانیوە مەینەتییەكانی رابردووی بقۆزێتەوە بۆ وەدەستهێنانی‬ ‫سەربەخۆیی و دروستكردنی دەوڵەت‪ ،‬رای تۆ لەوبارەوە چییە؟‬ ‫زاكین‪ :‬ئەگەرچی زۆر لە نزیكەوە ئاگاداری مێژووی ئەرمەنەكان‬ ‫نیم‪ ،‬بەاڵم لە جینۆسایدی هەر سێ نەتەوەكە ئاگادارم‪ ،‬باوەڕیش‬ ‫ناكەم كە تەنها مەینەتییەكانی رابردوویان هۆكاربووبن بۆ‬ ‫وەدەستهێنانی سەربەخۆیی‪ ،‬بەڵكو هەست و ئینتیمای تاكەكانی‬ ‫كۆمەڵگای ئەرمەنی و جوو هۆكاری پێشەكی بوونە‪ ،‬هاوكات‬ ‫پەرتەوازەیی نێوماڵی كورد بەهۆی فرەیی لەئایدیا و ئایین و‬ ‫چینایەتی و لەسەرووی هەمووشیانەوە جیۆپۆلەتیكی كورد‬ ‫بەهۆكاری سەرەكی دەزانم‪ ،‬بۆ دەوڵەت نەبوون‪.‬‬ ‫پ��رس‪ :‬ك��ەواب��وو ئێوەش ل��ەراب��ردوودا بەشێكی بەرچاوی‬ ‫بەرتەسككردنەوەی ئەو جیۆپۆلەتیكەبوون؟‬ ‫زاكین‪ :‬رەنگە حكومەت بەشێك بووبێت‪ ،‬بەاڵم وەك میللەتی‬ ‫جوو دەڵێم نەخێر‪ ،‬چونكە ئێمە زۆر هاوسۆزی براكوردەكانمان‬ ‫بووینەو لەگەڵ ئێش و ئازارەكانیان بووینە‪ ،‬كە رەنگە ئێستا‬ ‫كاتی ئەوە نەبێت بیهێنینە زمان و لێیەوە بدوێین‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬چۆن دەتوانرێ بەپراكتیكی ئەو هاوسۆزیەتان بۆ كورد‬ ‫دەربخەن‪ ،‬ئایا شتێك هەیە بەناوی پەیوەندی كوردو جوو؟‬ ‫زاكین‪ :‬ئێستا لەرووی رۆشنبیرییەوە لەئیسرائیل‪ ،‬پشتگیریەكی‬ ‫زۆر گ���ەورەی ك��ورد دەك��رێ��ت‪ ،‬من بڕواناكەم پەیوەندیەك‬ ‫نەبێت لەنێوان كوردو جوو‪ ،‬لەهەموو بوارەكان ناڵێم بەڵكو‬ ‫لە هەندێ بواری دیاریكراو‪ ،‬بەاڵم لەبەر ئەوەی كورد پارچە‬ ‫پارچەیە‪ ،‬لەحاڵی حازردا رەنگە ئەو پەیوەندییە تەنها لەگەڵ‬ ‫كوردانی باشوور توندو تۆڵ بێت و لەگەڵ كوردانی پارچەكانی‬ ‫تر هەندێ مەترسی بێت بۆ كوردەكان‪ ،‬بۆ نموونە لە ئێران‬ ‫و سوریا ناتوانرێت لەكوردەكان نزیك بینەوە‪ ،‬چونكە رەنگە‬ ‫بۆ ئێستای ئەوان نەباش بێت و بە دۆستی ئیسرائیل تاوانبار‬ ‫بكرێن‪ ،‬دەربارەی كوردەكانی توركیاش وابزانم بەرژەوەندییە‬ ‫بااڵكانی ئیسرائیل رێگری ئەو پەیوەندییەیە‪ ،‬بەاڵم لەوە دڵنیابە‬ ‫لەهەموو پارچەكانی كوردستان ئەو پەیوەندییانە بە گوێرەی‬ ‫بەرژەوەندییەكان گۆڕانكارییان بەسەر دادێت‪ ،‬لە ئێستادا تەنها‬ ‫دەتوانین پشتگیری كوردەكانی باشوور بكەین‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬چۆن دەڕواننە ئێستا و ئایندەی حكومەتی هەرێمی‬ ‫كوردستان؟‬ ‫زاكین‪ :‬بەداخەوە ئێستا زۆر كێشە بۆ ئەو حكومەتە ساز‬

‫كراوە‪ ،‬هەر پێكهاتەكانی نێو ئەو حكومەتەش بەشێكن لەنانەوەی‬ ‫ئەو كێشانە‪ ،‬بەداخەوە حكومەت تائێستا خۆی یەكال نەكردۆتەوە‬ ‫كە چ جۆرە حكومەتێكە‪ ،‬عەلمانییە یان ئیسالمییە؟‪ ،‬بۆ تەواوی‬ ‫ئەو كێشانەش دەڵێم‪ :‬حكومەتی هەرێمی كوردستانم زۆر پێ‬ ‫باشە‪ ،‬بەاڵم نابێت زۆری لەحكومەت بكرێت و نابێت حكومەتی‬ ‫هەرێمیش توند بێت بەسەر ئۆپۆزۆسیۆنەوە‪ ،‬بۆیە پێشنیار‬ ‫دەكەم كە حكومەتی هەرێم ئۆپۆزۆسیۆنەكانیش هاوبەش بكات‬ ‫لە حكومەتداو با لەدەوری خۆیان كۆیان بكاتەوە‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬ئەگەر كورد دەوڵەتی سەربەخۆیی خۆی رابگەیەنێت‪،‬‬ ‫پێت وایە حكومەتی ئیسرائیل دان بەو دەوڵەتە بنێت؟‬ ‫زاكین‪ :‬من دەپرسم كەی ئەو مژدەیە رادەگەیەنرێ؟‪ ،‬من بە‬ ‫گوێرەی كاتی راگەیاندنەكە دەتوانم بڕیار لەسەر ئەوە بدەم‪ ،‬كە‬ ‫ئایا ئیسرائیل دانی پێ دەنێت یان نا؟‪ ،‬بەاڵم پێموایە ئەگەر‬ ‫كورد بە پەیوەندییەكانی خۆیدا بچێتەوە لەگەڵ واڵتانی ناوچەكەو‬ ‫بڕیارێكی وەها ژیرانەش بدات‪ ،‬دەڵێم بەڵێ‪ ،‬ئیسرائیل یەكەم‬ ‫واڵت دەبێت دان بەدەوڵەتی كوردستان بنێت‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬لەبارەی بەهاری عەرەبیەوە دەتەوێ چ بڵێیت‪ ،‬ئایا‬ ‫پێتوانییە ئەوە پایزی عەرەبی و بەهاری كوردی بێت؟‬ ‫زاكین‪ :‬منیش دەڵێم بۆ بەهاری كوردی نەبێت؟! چونكە ئەمە‬ ‫هەلێكی مێژووییە بۆ كورد رەخساوە‪ ،‬بۆ كوردەكانیش لەهەوڵی‬ ‫بەهارێك نابن لەو مێژووە چەقبەستووەی زستانی مێژوویان‪،‬‬ ‫بەاڵم منیش درك بەوە دەكەم بە لەناوچوونی دیكتاتۆرەكانی‬ ‫ناوچەكەو هاتنە ئارای رۆژهەاڵتێكی تازەو پارچەبوونی ئەو‬ ‫واڵتانەی كە ئێستا تیایاندا بەهارە‪ ،‬نەتەوەی كورد و جوو‬ ‫سوودمەندی یەكەم دەبن و لەم روانگەشەوە هەردوو المان بە‬ ‫مافەكانی خۆمان و بەخاكە زەوتكراوەكانی خۆمان بگەینەوە‪ .‬با‬ ‫كورد ئەو بڕیارە بوێرانەیە بدات ئیتر تورك و عەرەب و فارس چ‬ ‫دەڵێن با بیڵێن‪ ،‬چونكە لێرە ئەوەی گرنگە بڕیاری كوردە نەك‬ ‫داگیركەرەكانی‪ ،‬بۆیە دەڵێم با كورد شەرمنانە سیاسەت نەكات‪،‬‬ ‫با شەرمنانەش دیپلۆماسیەت بكات‪ ،‬پێویستە كورد ئەو فۆبیایە‬ ‫لەسەر خۆی رابكات و وەك مافی هەمیشەیی خۆی با بڕیار بدات‪،‬‬ ‫ئیتر دوژمنەكانی چ دەڵێن با بڵێن‪ ،‬دووبارەی دەكەمەوە دڵنیام‬ ‫دواجار ئیسرائیل دان بە ئیرادەی نەتەوەی كورد دەنێت‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬ئەگەر حكومەت یان هەر رێكخراو و پارت و ناوەندێكی‬ ‫ئەكادیمی بانگێشتت بكات بۆ كوردستان‪ ،‬ئایا تۆ ئامادەی بە‬ ‫پراكتیكی هاوسۆزی خۆت بۆ نەتەوەكەت پیشان بدەیت و‬ ‫بێیت خزمەتی نەتەوەكەت بكەیت‪ ،‬چونكە تۆش بە رەچەڵەك‬ ‫كوردیت؟‬

‫*لە کاتی داڕشتنی راگەیەندراوی سێیەمن کۆنفرانسی الوانی‬ ‫چوار پارچەی کوردستان‪ ،‬لەو خاڵەی کە باسی کوردە فەیلییەکان‬ ‫دەکات‪ ،‬برادەرێک دەیگوت کاکە کوردی تورکمان و عەرەبی‬ ‫کوردمان هەیە‪ ،‬با لەسەر ئەوانیش شتێک بنوسین‪.‬‬ ‫(وەاڵ هەمووشتێک دەبێ)‬ ‫*رێکخراوی هەناردە و هاوردەکردن لە سلێمانی مەراسیمێکی‬ ‫رێکخست بۆ رێزلێنان لەوانەی دەستنیشانیان کردبوون‪ ،‬کە‬ ‫ژمارەی خەاڵتکراوەکان ‪ ٢٥٠‬کەس بوو‪.‬‬ ‫(رەنگە هەشبن خۆیان بە مەغدور بزانن ناویان نەنوسراوە)‬ ‫*برادەرێکی خۆمان گوتی لە یەکێک لە ناوەندەکانی الوانی‬ ‫سنووری خۆی کادیرێک پێشنیاری کردووە خولێکی مردووشۆرین‬ ‫بۆ بەهێزکردنی تواناکانی الوان بکەنەوە‪.‬‬ ‫(دوات��ر خولی دروستکردنی دارەم��ەی��ت و دورینی کفنیش‬ ‫بکەنەوە)‬ ‫*ل��ە رانیە پۆلیسەکانی ئ��ەوێ وەک��و ناڕەزاییەک بەهۆی‬ ‫دواکەوتنی مووچەکەیان و نەمانی پارە لە بانکەکان رێگەیەکی‬ ‫سەرەکی شارەکەیان گرتبوو‪.‬‬ ‫(دیموکراسی بەشەرتی چەقۆ)‬ ‫*کەناڵێکی سەتەالیت کە هێشتا هەر رێکالم دەکات و دوو‬ ‫ساڵ دەبێ خەریکی خۆئامادەکردنە‪ ،‬گەنج هەبووە الی ئێمە نەک‬ ‫نەیتوانیوە راپۆرت بکات‪ ،‬بەڵکو رێنوسیشی نەزانیوە‪ ،‬لەوێ بە‬ ‫‪ ١٠٠٠‬هەزار دۆالر گرێبەستیان بۆ کردووە‪.‬‬ ‫(پارەی نەوت زۆرە)‬ ‫*نەخۆشێکی ئافرەت لێرە دەچێتە الی دکتۆر نەخۆشییەکەی‬ ‫بۆ دەدۆزێتەوە کە گوایە شێرپەنجەیەتی‪ ،‬سێ دەرزی کیمیایی‬ ‫لێدەدرێ‪ ،‬کاتێک دەچێتە ئێران دەردەکەوێ کە نەک شێرپەنجەی‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵکو عەمەلیاتێکی بچوکی دەوێ‪.‬‬ ‫(کەرتی تەندروستی ئابڕوی چووە)‬ ‫*لە راپرسییەکدا دەرکەوتووە سەدا ‪45‬ی قوتابیانی زانکۆ‬ ‫ناخوێننەوە‪.‬‬ ‫(بەشەرەفم تەنیا ئەو سەدا ‪45‬ە راستیان گوتووە‪ ،‬ئەوانی‬ ‫دیکەش لە شەرمان دەڵێن دەخوێنینەوە)‬ ‫*لە چیای ئاسۆس یەکێک تەلەفۆنی بۆ برادەرەکەی کردووە و‬ ‫گوتوویەتی وەرە دەڵێن پاشەڕۆی ئاسک بینراوە با ڕاوی بکەین‪.‬‬ ‫(ک��وڕە خەڵکی خەریکی نەوتن تۆ ت��ازە ب���ەدوای ئاسک‬ ‫کەوتووی؟)‬

‫زاك��ی��ن‪ :‬بۆ ن��ا‪ ،‬بەدڵنیاییەوە ب��ەو پ��ەڕی خۆشحاڵی و‬ ‫لەخۆبوردووییەوە دێم بۆ ئەو خزمەتە پیرۆزە‪ ،‬من سااڵنێكی‬ ‫دوور و درێژە بە كۆڕو سیمینارو نووسین و تەنانەت لەرێگەی‬ ‫ماڵپەڕی ئینتەرنێتیش هەوڵی ئەوەم داوە كە ئازارو مەینەتی و‬ ‫خواستەكانی ئەو نەتەوە زوڵم لێكراوە بەدنیا بگەیەنم و خزمەتی‬ ‫ئەو نەتەوەیە بكەم‪ ،‬كە رەگ و ریشەی لە گیانمدا كوتاوە‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬دوا وتەت و پەیامت بۆ خوێنەران چییە؟‬ ‫و‪ :‬با ك��ورد ئ��ەو هەلە مێژووییەی بقۆزێتەوەو بڕیاری‬ ‫راستەقینەی خۆی بدات‪ ،‬چونكە رۆژانە كورد دەستەمۆ دەكرێت‬ ‫و لەخشتە دەبردرێت و سەرقاڵ دەكرێت بەكێشەی الوەكیەوە‪،‬‬ ‫چ لەبەغداو چ لەتاران و ئەنقەرەو شام‪ ،‬با كورد لەو پالنانە بە‬ ‫تواناتر بێت و هەرچی زووە بڕیاری خۆی بدات‪ ،‬ئێستا باجەكەی‬ ‫بدات نەك لەداهاتوو باجی گەورەتر ب��دات‪ ،‬وەك ئ��ەوەی لە‬ ‫هەشتاكان دای‪ ،‬با كورد بەشێوەیەكی ئاشتی و دیموكراتخوازانە‬ ‫هەنگاو بۆ سەندنی مافەكانی بهاوێژێت و رووب��ەڕووی سەدان‬ ‫ساڵەی كارو خەباتی خۆی ببێتەوە‪ ،‬رێز و ساڵو و خۆشەویستیم‬ ‫بۆ ئەو نەتەوە دێرینە هەیە‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.com‬‬

‫ژمار ‌ه ‪177‬‬

‫‪2013/4/30‬‬

‫‪5‬‬

‫قادر وریا‪ ،‬ئەندامی دەفتەری سیسی حیزبی دیموکراتی کوردستان‪،‬‬ ‫باس لە هەڵبژاردنی داهاتووی سەرۆک کۆمار و مەجلیسس ئێران دەکات‪.‬‬ ‫دەشڵێت ده‌نگده‌ری کورد ده‌بێ ب ‌ه جۆرێک ده‌نگ بدا یا هه‌ڵوێست بگرێ‬ ‫ک ‌ه رێژیمه‌که‌ و خه‌ڵکی جیهان بزانن کورد و وه‌ک نه‌ته‌وه‌یه‌کی بنده‌ست ل ‌ه‬ ‫ئێران دا‪ ،‬چی ده‌وێ و ل ‌ه چی نارازییه‪.‬‬ ‫دیدار‪ :‬پرس‬

‫قادر وریا‪ ،‬ئه‌ندامی ده‌فته‌ری سیاسیی حیزبی دیموکراتی کوردستان‪:‬‬

‫ده‌نگده‌ری کورد ده‌بێ ب ‌ه جۆرێک ده‌نگ بدا ک ‌ه رژێمی ئێرا ‌ن بزانێ کورد چی‬ ‫ده‌وێ و ل ‌ه چی نارازییه‬

‫پ‪ :‬ئێوه‌چۆن دەڕواننە خولی هەڵبژاردنی سەرۆک کۆماری ئەمجارە و ئایا‬ ‫جیاوازی تێدا ده‌بینن؟‬ ‫و‪ :‬هەڵبژاردنەکانی ئێران بە تایبەتی هەڵبژاردنی سەرۆک کۆماری و هەڵبژاردنی‬ ‫مەجلیس زۆر جار دەبنە رووداوێکی گرینگ لە ئێراندا‪ .‬ئەم گرینگییە لەوەوە‬ ‫سەرچاوە ناگرێ کە گویا هاتنی سەرۆک کۆمارێکی دیکە‪ ،‬یان مەجلیسێکی‬ ‫دیکە‪ ،‬دەتوانی ببێتە سەرچاوەی گۆڕانی بنەرەتی لە ئێراندا ‪ .‬چونکە سیستمی‬ ‫دەسەاڵتداریتی لە ئێران جۆرێکە کە کاندیداکانی مەجلیس و کاندیداکانی سەرۆک‬ ‫کۆماری لە گەڵ پااڵوتنێکی جیددی ب��ەرەوروون ورێگە نادرێ کەسانێک لە‬ ‫دەرەوەی ئەو رێژیمە بێنە مەیدانی ملمالنێ‪ .‬سەرەرای ئەو پاالوتنە سیاسییەش‪،‬‬ ‫ئەگەر مەجلیسێک یان سەرۆک کۆمارێک‪ ،‬بە پێچەوانەی مەیلی ناوکەی سەرەکیی‬ ‫دەسەاڵت و بریاردان لە ئێران‪ ،‬دەنگ بێننەوە‪ ،‬دیسان ناتوانن کاری زۆر گەورە‬ ‫بکەن و دەسەالت و ناوەندی لەوان بەرزتر هەن کە ئەگەر بە پێچەوانەی ویست و‬ ‫مەیل و بریاری ئەوان بجوولێنەوە‪ ،‬کێشەی گەورەیان بۆ دروست دەبێ‪.‬‬ ‫که‌وایە گرینگیی ئەم هەڵبژاردنانە لە شتێکی دیکەدان‪ ،‬ل ‌ه توندتر بوون و‬ ‫کەڵەکەبوونی ملمالنەی نێوان باڵە جیاوازەکان‪ ،‬لە یەکتر لە قاودانەکانیان و‬ ‫ل ‌ه سوود وەرگرتنی خەڵک لەو کەلێنانەی کە لە نێوان تاقمەکانی دەسەاڵت دا‬ ‫دروست دەبن‪ .‬لە هەڵبژاردنی داهاتووش¬دا هەر لە ئێستاوە دیارە ملمالنێیکی‬ ‫جیددی لە نێوان تاقمەکانی دەسەاڵتدا دێتە پێش کە رێژیم به‌ره‌وڕووی قه‌یرانێکی‬ ‫نێوخۆیی ده‌کاته‌وه‌‪ .‬ئه‌م ‌ه دەتوانی جیاوازیی هەرە دیاری ئەم هەڵبژاردنە بێت‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئایا ئێوە وەک حیزبەکانی رۆژهەاڵتی رێک و کۆکن لە سەر دەنگدان یان‬ ‫بایکوتکردنی رۆژی دەنگدان‪ ،‬بۆچی؟‬ ‫و‪ :‬حیزبەکانی رۆژهەاڵت دوو بەشن‪ :‬هێندێکیان هەڵوێستێکی نەگۆڕیان هەیە‬ ‫و چونکە پێیان وایە رژێمەکە دیکتاتۆرییەو هاتنی ئەم یان ئەو سەرۆک کۆمار‬ ‫یا مەجلیس‪ ،‬شتێکی بنەرەتی ل ‌ه سیاسه‌ته‌کانی ئه‌و رێژیم ‌ه ناگۆڕێ‪ ،‬بۆیە ئەم‬ ‫جۆرە هەڵبژاردنانەش تەحریم دەکەن‪ .‬هێندێک حیزب و الیەنیش هەن کە‬ ‫هەڵبژاردنەکان وەک دەرفەتیک دەبینن کە بۆ هاندانی جۆریک لە خەبات و‬ ‫ملمالنی لە گەڵ کۆماری ئیسالمی لە چوارچیوەی ئەو هەلومەرج و فەزایەی‬ ‫لە کاتی هەڵبژاردنەکان دا پێک دێت‪ .‬بۆ وێنە له‌هەڵبژاردنی سەرۆک کۆماریی‬ ‫پێشوو دا‪ ،‬حیزبی دیموکراتی کوردستان داوای لە خەڵکی کوردستان کرد لە‬ ‫جیاتی تەحریمی هەڵبژاردن‪ ،‬بچن دەنگ بەو کاندیدانە بدەن کە بایەخ بە پرسی‬ ‫نەتەوەیی دەدەن و کەمتر جێگای پشتیوانیی رێژیمن‪ .‬وات ‌ه ب ‌ه‌م رێگایه‌دا‪« ،‬نا»‬ ‫به‌و نیزام ‌ه بڵێن و ته‌ئسیر ل ‌ه سه‌ر ملمالنییه‌کان ب ‌ه قازانجی خه‌ڵک دابنێن‪.‬‬ ‫له‌و باوه‌ڕه‌ش دانیم هه‌ر سه‌رکۆمارێک بیت ‌ه سه‌رکار‪ ،‬بتوانێ ئاڵوگۆڕی گه‌وره‌‬ ‫بکا و ل�ه‌ده‌ره‌وه‌ی ئیراده‌ی خامنه‌یی‪ ،‬بتوانێ هه‌نگاوی بنه‌ره‌تی بنێ‪،‬مه‌گه‌ر‬ ‫جوواڵنه‌وه‌یه‌کی گه‌ور‌ه ل ‌ه هه‌ناوی کۆمه‌ڵ دا ل ‌ه پشتییه‌و‌ه بێت‪.‬‬ ‫لە بارەی هەڵبژاردنی ئەم جارەوە حیزبەکانی رۆژهەاڵت هێشتا به‌ره‌سمی‬ ‫هەڵوێستی خۆیان رانەگەیاندووە‪ ،‬پێشم وایە جاری کات هەیە هێشتا کاندیداکان‬ ‫بە تەواوی ساغ نەبوونەته‌وە و بەرنامەی خۆیان رانەگەیاندوە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬خولی پێشوو ئێو‌ه وه‌ك ح��زب‪ ،‬هاندی خه‌ڵكتان دا كه‌ده‌نگ به‌‬ ‫ریفۆرمخوازه‌كان بده‌ن‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ی حزب ‌ه كوردییه‌كانی تره‌و‌ه ك ‌ه بایكۆتیان‬ ‫كرد‪ ،‬به‌اڵم دیتمان ریفۆرمخوازه‌كانیش شتێكیان بۆ كورد پێنه‌بوو‪ ،‬بۆی ‌ه له‌و‬ ‫روانگه‌و‌ه ره‌خن ‌ه له‌ئێو‌ه گیرا‪ ،‬رات له‌وباره‌و‌ه چییه؟‪ ،‬ئایا هه‌ڵوێستی ئه‌مجاره‌تان‬

‫چی ده‌بێت؟‌‬ ‫و‪ :‬دیار‌ه به‌رنامه‌ی کاندیدا ریفۆرمخوازه‌کان ل ‌ه هه‌ڵبژاردنی پێشوو دا‪ ،‬به‌‬ ‫تایبه‌تی هی مه‌هدیی که‌ڕووبی‪ ،‬ل ‌ه باره‌ی پرسی نه‌ته‌وه‌کانی ئێران‪ ،‬شتیان‬ ‫تێدابوو‪ .‬ئێم ‌ه ب ‌ه ب�ه‌راوه‌رد ل ‌ه گه‌ڵ به‌رنامه‌ی هه‌ڵبژاردنی زۆربه‌ی نزیک به‌‬ ‫ته‌واوی کاندیداکانی هه‌موو هه‌ڵبژاردنه‌کانی سه‌رکۆماری (بێجگ ‌ه له‌ده‌وره‌ی‬ ‫یه‌که‌م) و ب ‌ه سه‌رنجدان ب ‌ه ناوه‌رۆکی ئه‌و رێژیمه‌‪ ،‬ده‌بێ ئه‌و راستیی ‌ه ببینین‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر چی ئه‌وه‌ی ل ‌ه به‌رنامه‌ی هه‌ڵبژاردنی ئه‌وان دا هاتبوو‪ ،‬چ له‌ده‌ربڕین و‬ ‫چ ل ‌ه نیوه‌رۆک دا‪ ،‬زۆر که‌م و ناته‌واو بوو‪ .‬به‌اڵم بۆ یه‌که‌مجار باسی کۆمه‌ڵێک‬ ‫مافی پشتگوێخراوی نه‌ته‌وه‌کانی ئێران کرابوو ک ‌ه پێویست ‌ه دابین بکرێن‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ره‌خنه‌ش ل ‌ه هه‌ڵوێستی ئێم ‌ه گیرابێت‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌و‌ه بوو‌ه ک ‌ه هه‌ڵبژاردنمان ته‌حریم‬ ‫نه‌کرد‪ .‬به‌اڵم بینیمان خه‌ڵک پێشوازییان ل ‌ه هه‌ڵوێستی ته‌حریم نه‌کرد و هاتنه‌‬ ‫نێوملمالنێی هه‌ڵبژاردن وده‌نگیان دا به‌و کاندیدان ‌ه ک ‌ه رێبه‌ری نیزام و سوپا له‌‬ ‫گه‌ڵیان نه‌بوون‪ .‬بۆی ‌ه کاتێک ده‌نگه‌کانیان دزرا و ئه‌حمه‌دینه‌ژاد وه‌ک براوه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن راگه‌یه‌ندرا‪ ،‬ئه‌و ناره‌زایه‌تیی ‌ه میلیۆنیی ‌ه بێوێنه‌ی ‌ه پێک هات‪.‬‬ ‫به‌اڵم وه‌ک ل ‌ه وه‌اڵمی پرسیاری پێشتر دا وتم‪ ،‬ل ‌ه سه‌ر هه‌ڵبژاردنی ئه‌م ده‌وره‌یه‌‪،‬‬ ‫هێشتا ههڵوێستمان نه‌گرتو‌ه و چاوه‌روانی پتر روونبوونه‌وه‌ی وه‌زعه‌که‌ین‪.‬‬ ‫پ‪ :‬رۆڵی دەنگدەری کورد لەم هەڵبژاردنەدا چۆن دەبینی؟‬ ‫و‪ :‬ده‌نگده‌ری کورد ده‌بێ ب ‌ه جۆرێک ده‌نگ بدا یا هه‌ڵوێست بگرێ ک ‌ه رێژیمه‌که‌‬ ‫و خه‌ڵکی جیهان بزانن کورد و وه‌ک نه‌ته‌وه‌یه‌کی بنده‌ست ل ‌ه ئێران دا‪ ،‬چی‬ ‫ده‌وێ و ل ‌ه چی نارازییه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش به‌ستراوه‌ته‌و‌ه ب ‌ه سروشتی ملبه‌مله‌کان و‬ ‫که‌شوهه‌وای ئه‌م ده‌وره‌ی ‌ه ل ‌ه هه‌ڵبژاردن‪ .‬بۆ وێن ‌ه ئه‌گه‌ر کاندیدایه‌کی خۆشناو و‬ ‫ل ‌ه خه‌ڵک نزیک هه‌بوو و به‌رنامه‌کانیشی به‌شیک ‌‌له داخوازه‌کانی کورد و نه‌ته‌وه‌‬ ‫بنده‌سته‌کانی دیکه‌ی ئیرانیان تیدابوو‪ ،‬ده‌کرێ ب ‌ه پشتیوانی له‌و کاندیدایه‌‪ ،‬کورد‬ ‫هه‌ڵوێستی خۆی نیشان بدا‪ .‬ئه‌گه‌ر کاندیدا و به‌رنامه‌کانیشیان‪ ،‬هیچیان بۆ کورد‬ ‫تیدا نه‌بوو‪ ،‬ده‌کرێ ب ‌ه ته‌حریمێکی گشتی و یه‌کگرتووانه‌‪ ،‬هه‌ڵوێستی ده‌نگده‌ری‬ ‫کورد‪ ،‬پێشان بدرێ‪ .‬دیار‌ه ل ‌ه هه‌ر حاڵ دا‪ ،‬ئێستا زوو‌ه بۆ هه‌ڵوێستگرتن و‬ ‫ده‌بێ بزانین ره‌وتی رووداوه‌کانی پیوه‌ندیدار ب ‌ه هه‌ڵبژاردن و ب ‌ه گشتی پرۆسه‌که‌‪،‬‬ ‫به‌ره‌و کوێ ده‌روا‪.‬‬ ‫پ‪ :‬پێتوای ‌ه ب ‌ه گۆڕینی كه‌سه‌كان گۆڕانكاری ل ‌ه ئێران دێته‌ئاراوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫سه‌باره‌ت ب ‌ه پرسی كورد‪ ،‬ئایا هیچیان پرسی كورد به‌شێك ‌ه له‌كارنامه‌یان‪،‬‬ ‫به‌واتایه‌كی تر ده‌رچوونی ریفۆرمخواز یان پارێزخوازه‌كان بۆ كورد هیچ تۆفیری‬ ‫هه‌یه‌و كاریگه‌ری ده‌بێ له‌سه‌ر سیستمی سیاسی ئێران؟‬ ‫و‪ :‬ده‌سه‌اڵتی سه‌رکۆمار ل ‌ه ئێران دا سنووردار‌ه و ناوه‌ندی دیک ‌ه هه‌ن که‌‬ ‫ئه‌گه‌ر سه‌رکۆمار بشیهه‌وێ کارێکی گه‌ور‌ه بکا‪،‬ده‌توانن ببن ب ‌ه کۆسپ و نه‌هێڵن‬ ‫پێ له‌به‌ڕه‌ی خۆی زیاتر رابکێشێ‪ .‬به‌و حاڵه‌ش ئه‌گه‌ر سه‌رکۆمار‪،‬که‌سێکی بوێر‬ ‫بێت و کێش ‌ه و گرفت ‌ه گه‌وره‌کانی کۆمه‌ڵگه‌که‌ی بناسێ و بۆ وێن ‌ه بیهه‌وێ خۆی‬ ‫ل ‌ه قه‌ره‌ی چاره‌سه‌رکردنی پرسێکی گرنگ وه‌ک بێمافیی نه‌ته‌وه‌کانی ئێران بدا‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌سه‌اڵتیش ل ‌ه گه‌ڵی دا نه‌بێت‪ ،‬خه‌ڵک ل ‌ه پشتییه‌و‌ه ده‌بن‪ .‬ب ‌ه بڕوای‬ ‫من له‌و ده‌وره‌ی ‌ه دا زه‌حمه‌ت ‌ه رێگ ‌ه بده‌ن کاندیدایه‌کی به‌هیز که ال ل ‌ه پرسی‬ ‫کورد و نه‌ته‌وه‌بنده‌سته‌کانی دیک ‌ه بکاته‌و‌ه (ج‌ا ریفۆرمخواز بێت یا ل ‌ه ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ریفۆرمخوازه‌کان) بێت ‌ه نێو ملمالنێی هه‌ڵبژاردن و پێشتر سه‌الحیه‌ته‌که‌ی ره‌ت‬ ‫ده‌که‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫پ‪ :‬دوای ده‌ره‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كان‪ ،‬پێشبینی چی له‌ئێران ده‌كه‌ی‪ ،‬پێتوایه‌‬ ‫دیسانه‌و‌ه خۆپیشاندانی سه‌رتاسه‌ری و قه‌یران ئێران ده‌گرێته‌وه‌؟‬ ‫و‪ :‬جارێ بۆ پێشبینی کردنی کاردانه‌وه‌ی خه‌ڵک ب ‌ه ئاکامه‌کانی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫ئه‌م ده‌وره‌ی ‌ه زووه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر ملمالنێی هه‌ڵبژاردن توند بێت و خه‌ڵک کاندیدای‬ ‫دڵخوازی خۆیان ل ‌ه نێوکاندیداکان دا به‌دی بکه‌ن و ب ‌ه باشی به‌شداربن له‌‬ ‫ده‌نگداندا‪ ،‬دیسان ئه‌گه‌ری ئه‌و‌ه هه‌ی ‌ه ده‌نگه‌کانی خه‌ڵک بدزرێ و که‌سێکی سه‌ر‬ ‫ب ‌ه خامنه‌یی و سوپای پاسداران وه‌ک براو‌ه رابگه‌یه‌ننه‌و‌ه ک ‌ه ب ‌ه دڵنییاییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و‌ه ناره‌زایه‌تیی گه‌وره‌ی لیده‌که‌ویته‌وه‌‪.‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر ملمالنێیه‌ک ‌ه ته‌نیا ل ‌ه نێو‬ ‫باڵ ‌ه جۆراوجۆره‌کانی نێو ئه‌و ریژێم ‌ه دابێت‪ ،‬به‌شداریی خه‌ڵک ل ‌ه هه‌ڵبژاردندا‬ ‫گه‌رموگور نابێت و هه‌ر کاندیدایه‌کیش سه‌ر بکه‌وێ یا وه‌ک سه‌رکه‌وتوو بیناسێنن‪،‬‬ ‫کاردانه‌وه‌ی ئه‌وتۆی خه‌ڵکی ب ‌ه دواو‌ه نابێت‪.‬‬ ‫پ‪ :‬له‌گه‌ڵ هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆك كۆمار‪ ،‬هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجوومه‌نی گوند و قه‌زا و‬ ‫ناحیی ‌ه و شاره‌كانیش ئه‌نجام ده‌رێ‪ ،‬ئه‌رك و ده‌سه‌اڵتی ئه‌م ئه‌نجوومه‌نان ‌ه چییه‌‬ ‫و گرنگییه‌كه‌ی ل ‌ه چیدایه‌؟‬ ‫و‪ :‬دیار‌ه هه‌ڵبژاردنی شوورا یا ئه‌نجومه‌نه‌کانی شارودێ هه‌ر ل ‌ه سه‌ره‌تای‬ ‫دامه‌زرانی رێژیمی کۆماری ئیسالمی ل ‌ه ده‌ستووری ئێراندا هه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌تا‬ ‫نیوه‌راسته‌کانی ده‌یه‌ی حه‌فتای هه‌تاوی‪ ،‬پشتگوێ خرابوو‪ .‬ئه‌و ئه‌نجومه‌نانه‌‪،‬‬ ‫ئه‌رک و ده‌سه‌اڵتیان به‌رته‌سک ‌ه و زۆرتر ل ‌ه راده‌ی دیاریکردنی شاره‌وانی و قه‌زاو‬ ‫ناحیی ‌ه و گونده‌كان دایه‌‪ .‬ل ‌ه بواری چۆنیه‌تیی جێبه‌جێکرانی پرۆژ‌ه و به‌رنامه‌کانی‬ ‫تایبه‌ت ب ‌ه ئاوه‌دانکردنه‌وه‌ی شار و گوندی خۆیان و هه‌روه‌ها له‌سه‌رچۆنیه‌تیی‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی شارو گونده‌کانیان‪،‬ده‌توانن پێشنیار و بڕیاریان هه‌بێت‪.‬‬ ‫گرنگیی هه‌ڵبژاردنی ئه‌و ئه‌نجومه‌نان ‌ه ل ‌ه چه‌ند شت دایه‌‪ .‬یه‌که‌م ئه‌و‌ه ملبه‌مله‌‬ ‫خۆجێی و ناوچه‌ییه‌کان ل ‌ه سۆنگه‌ی هه‌ڵبژاردنی ئه‌و ئه‌نجومه‌نانه‌وه‌‪ ،‬خۆیان‬ ‫ده‌رده‌خه‌ن و ره‌قابه‌ت و ملمالنێی جۆراوجۆر دروست ده‌بن‪ .‬دیار‌ه هه‌م رێژیم‬ ‫هه‌وڵ ده‌دا ب ‌ه پێی به‌رژه‌وه‌ندی خۆی‪ ،‬ئه‌و ملمالنێیان ‌ه ئاراسته بکا‪ ،‬هه‌م خه‌ڵکیش‬ ‫تێده‌کۆشن هێزی خۆیان نیشان بده‌ن و که‌سانی دڵخوازی خۆیان سه‌ربخه‌ن‪.‬‬ ‫دووهه‌م‪ ،‬ل ‌ه گه‌ڵ ئه‌وه‌ی ئه‌رک و سه‌اڵحیه‌تی ئه‌نجومه‌نه‌کان‪ ،‬زۆر که‌مه‪‌،‬‬ ‫به‌اڵم ل ‌ه هه‌ر حاڵ دا ئه‌گه‌ر ئه‌و ده‌ره‌تان ‌ه و ئه‌و سه‌نگه‌ره‌ش‪ ،‬ل ‌ه ده‌ست مۆره‌‬ ‫و به‌کرێگیراوانی رێژیم دابێت‪ ،‬خه‌ڵک هیچی بۆ نامێنێته‌و‌ه و ل ‌ه سه‌ر هیچ‬ ‫شتێکی پێوه‌ندیدار ب ‌ه شار وگوندی خۆیان‪ ،‬ناتوانن بڕیار بده‌ن‪ .‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌کان سه‌ربه‌خه‌ڵک بن و خه‌ڵک هه‌ڵیانبژێرێت‪ ،‬ده‌توانن رێگربن له‌وه‌ی‬ ‫داموده‌زگاکانی سه‌ربه‌ڕێژیم‪ ،‬هه‌موو کاروباری شاروگونده‌کان به‌دڵی خۆیان و به‌‬ ‫که‌یفی خۆیان‪ ،‬به‌ڕێو‌ه ببه‌ن‪.‬‬ ‫پ‪ :‬تاچه‌ند كورد ده‌توانێ سوود له‌و ئه‌نجوومه‌نان ‌ه وه‌ربگرێت‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫له‌رووی خزمه‌تگوزاری و ئاوادانییه‌وه‌؟‬ ‫و‪:‬به‌ستراوه‌ته‌و‌ه به‌و‌ه ک ‌ه خه‌ڵکی کوردستان‪ ،‬چه‌ند ب ‌ه وشیاری و زیره‌کییه‌وه‌‬ ‫به‌ره‌وڕووی هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نه‌کان ده‌بنه‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر ملمالنێی خێڵه‌کی و‬ ‫الوه‌کی ل ‌ه پێناوی به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌یی و گشتی دا وه‌ال بنێن و هه‌وڵ بده‌ن‬ ‫که‌سانێکی دڵسۆز و نیشتمانپه‌روه‌ر وخه‌ڵکی‪ ،‬ک ‌ه رابردووی تێوه‌گالن ل ‌ه گه‌نده‌ڵی‬ ‫و هاوده‌ستی ل ‌ه گه‌ڵ داموده‌زگاسه‌رکوتکه‌ره‌کانی ریژیمیان نییه‌‪ ،‬هه‌ڵبژێرن‪،‬‬ ‫ده‌توانن ئه‌م مه‌یدان ‌ه و ئه‌م سه‌نگه‌ر‌ه بۆ خۆیان بپاریزن و بۆ باشتر به‌ڕێوه‌بردن‬ ‫و بۆ پێشخستنی شاروگوندی خۆیان ب ‌ه کاری بێنن‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ژماره‌ ‪177‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.com‬‬

‫‪2013/4/30‬‬

‫رێبوار عەلی باس لە فەیسبوک و بەکارهێنانی لە الیەن خەڵکەوە‬ ‫دەکات‪ ،‬بەتایبەت لە الیەن الیەنە سیاسییەکانەوە و دەڵێت تەنانەت‬ ‫من بینیومە لەناو پارتە ئیسالمییەكانیشدا بەزمانی جنێوی ئەوانی‬ ‫تر قسە ئەكەن‪ ،‬وەكو بڵێی فەیس بووك بۆتە بازارێك كە ئەبێت‬ ‫كۆمەڵێك شتی و وروژێنەرو جنێوی تێدا بەكار بێت‪..‬‬ ‫دیمانە‪ :‬ژیان سان‬

‫نوسەرو ڕۆژنامەنووس ڕێبوار عەلی‪:‬‬

‫هەندێک لە سەرکردەکان حەز دەکەن‬ ‫لە فەیسبوکیش ببنە شۆڕەسواری مەیدان‬ ‫پ‪ :‬بەرای تۆ تێگەیشتنی الیەنە سیاسییەكان بۆ تۆڕە‬ ‫كۆمەاڵیەتییەكان چۆنە؟‬ ‫و‪ :‬تێگەیشتنی حزبە سیاسییەكان بۆ تۆڕە كۆمەاڵیەتییەكان‪،‬‬ ‫لەوەوە دەستی پێ كرد كە بەهاری عەرەبی لە فەیس بووكەوە‬ ‫سەرچاوەی گرت‪ ،‬لەوێوە گەنجەكان چوونە سەرخەت و‬ ‫كۆمەڵێك خەڵكیان كۆ ك��ردەوە‪ .‬ئەمە وای كرد كە حزبە‬ ‫سیاسییەكان گرنگی ئەمە بزانن و بەشێوازێكی ناڕاستەو‬ ‫ملمالنێ ڕاستەقینەكەی خۆیان ئەو سیاسەتەی كە لەسەرەوە‬ ‫بەجۆرێك و لە ژێرەوە بەجۆرێك نیشانی ئەدەن‪ ،‬لە ڕێگەی‬ ‫كۆمەڵێك كەسەوە كە بە مەبەست دایانناون‪ ،‬ئەو شەڕانەیان‬ ‫پێ ئەكەن لە تۆڕەكاندا‪ .‬هەندێك جار سەركردەكان و ئەندام‬ ‫مەكتەب سیاسییەكان خۆیان پێ ناگیرێ ئەوانیش دێنە‬ ‫ناو باسەكەوەو حەز ئەكەن لەومەیدانەشدا شۆڕە سواربن‪،‬‬ ‫تێڕوانینیان ئەوەیە كە هەموو شتێك بەكار ئەهێنن بۆ ئەوەی‬ ‫بەئامانجەكانی خۆیان بگەن‪.‬‬ ‫پ‪ :‬زۆر كات بەشێك لەو بەیجانە تەشهیر بە كەسایەتی‬ ‫و الیەنەكانی تر دەكەن‪ ،‬ئایا ئەوە سیاسەتی حزبەكەیە یان‬ ‫كەسەكان سەربەخۆ وا دەكەن؟‬ ‫و‪ :‬لەمەكتەبی ڕاگەیاندنی هەر حزبێك بەشێكیان بۆ ئای‬ ‫تی و فەیس بووك كردۆتەوە‪ ،‬بەڵگە هەیەو شاراوە نییە‪،‬‬ ‫هەندێك لەسەرانی ناو حزبەكان بەتایبەت دەسەاڵتدارەكان‬ ‫پەیجی تایبەتی و پارەی تایبەت و كەسانی تایبەت بە خۆیان‬ ‫هەیە كە ئەم شەڕانەیان بۆ بكەن‪.‬‬ ‫پ‪ :‬پێت وایە ئەمە دەسیسەی خۆیانە یان كەسانێك بەو‬ ‫ناوەوە دائەبەزن؟‬ ‫و‪ :‬ئەمە سێ ب��وارە‪ ،‬یەكەمیان مەكتەبە ڕاگەیاندنەكان‬ ‫كە ئێستا بەشێكیان بۆ ئ��ەوە درووس��ت ك��ردووە‪ ،‬دووەم‬ ‫مەكتەبە نهێنیەكانن كە ئیشە نهێنییەكانی حزب دەكەن‪ ،‬كە‬ ‫زانیاریان دەست دەكەوێت و دەیاندەنێ‪ ،‬سێیەمیش ئەوانەن‬ ‫كە كۆمەڵێك گەنج هەر خۆیان هەواداری حزبێكن‪ ،‬خۆیان‬ ‫گرووپێك درووست ئەكەن و دڵسۆزی بۆ حزبەكە دەكەن‬

‫و دەم لەكەس ناپارێزن و تەنانەت ئەگەر لەناو حزبەكەی كەنەوەیەك درووست دەكەن لەسەر بنەمای دووڕوویی‪.‬‬ ‫خۆشیان ئاراستەیەكی ك��راوەو ڕەخنەگر هەبێت لەگەڵ‬ ‫پارێزەرە كۆنەكان یەك نەگرێتەوە‪ ،‬ئەمانە هێرشێكی بۆ‬ ‫پ‪ :‬تاچەند تۆڕی فەیسبووك وەك ئامرازی ئیجابی بۆ‬ ‫ئەكەن و جنێو بە سەرەكانی خۆشیان ئەدەن‪.‬‬ ‫ووشیار كردنەوی خەڵك بەكارهاتووە؟‬ ‫تەنانەت من بینیومە لەناو پارتە ئیسالمییەكانیشدا بەزمانی‬ ‫و‪ :‬لەڕاستی دا فەیسبووك یەكێكە لە هۆكارەكانی عەولەمە‬ ‫جنێوی ئەوانی تر قسە ئەكەن‪ ،‬وەكو بڵێی فەیس بووك بۆتە و خەڵك ئ��ازادە لە درووس��ت كردنی پەیج و دەربڕینی‬ ‫بازارێك كە ئەبێت كۆمەڵێك شتی و وروژێنەرو جنێوی تێدا ڕاستییەكان و باڵو كردنەوەی هەر وێنەو گرتەیەك‪ ،‬ئەمە‬ ‫بەكار بێت‪.‬‬ ‫دیوە باشەكەیەتی‪ .‬خراپ بەكارهێنانیشی دەكەوێتە شەر‬ ‫خودی كەسەكان‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئەمشێوازە كاركردنە لە فەیسبوك‪ ،‬تا چەند كاریگەری‬ ‫پ‪ :‬فەیسبووك مۆدێلێكی تری لەئاڕاستە كردنی پەیام‬ ‫سلبی لەسەر حزبەكە جێدەهێڵت؟‬ ‫و‪ :‬دەتوانین بڵێین بەشێوەیەكی گشتی ‪ 90%‬ئەم حزبانە درووس���ت ك��رد‪ ،‬ئ��ەوی��ش پەیامی بەرپرسانە لەڕێگەی‬ ‫حزبی تەقلیدین و حزبێكن بۆ بەرژەوەندییە تایبەتیەكانی الپەڕەی تایبەتی خۆیانەوە‪ ،‬ئایا ئەمە وای نەكردووە كاری‬ ‫خۆیانن و لەگەڵ دنیای كراوە نین‪ ،‬كە بەراوردیان ئەكەی ڕۆژنامەنووسی بەرەو ڕۆژنامەنووسی سەر شەقام بەرێت؟‬ ‫پ‪ :‬ڕاگەیاندن لەبەشە ئەلیكترۆنیەكەیدا وای كردووە كە‬ ‫بە حزبی ئەوروپی ئەوە ئاسمان و ڕێسمانیان فەرقە‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئەمانە ئیشیان لەگەڵ ئەوەدا ئەڕوا كەدەست بە كورسی و ئێستا ڕۆژنامەكان خەریكە ئەرزشیان كەم ئەبێتەوە‪ .‬ئەو‬ ‫شتەكۆنەكانی خۆیانەوە بگرن‪ ،‬باشترین هۆكاریش كە شەڕی ڕۆژنامە ئەهلیانەی كە جێی متمانەی خەڵكە و جاران تیراژی‬ ‫زۆر بووە‪ ،‬ئێستا ئەو ژمارەیە كەمی كردووە‪ ،‬تەنانەت ئەو‬ ‫نهێنی پێ بكەن فەیسبوك‪.‬‬ ‫ڕۆژنامەیە پەیجی تایبەتی خۆی هەیە‪ ،‬تازەترین هەواڵ‬ ‫پ‪ :‬كەسایەتییە سیاسییەكان چۆن دەڕواننە فەیسبوك و لەپەیجەكەیاندا دادەبەزێنن‪ .‬بۆیە بەدڵنیاییەوە ڕۆژنامەگەری‬ ‫كاغەز پاشەكشەیەكی پێوە دیارە‪ ،‬بەاڵم هەر قورسایی خۆی‬ ‫مامەڵەی لەگەڵ دەكەن؟‬ ‫و‪ :‬لەڕاستی دا ئەم سەركردانە سەركردەی نێرگزین‪ ،‬واتە هەیە‪.‬‬ ‫وەك نێرگز موعجیبن بە خۆیان‪ ،‬ئەمەش هۆكەی ئەوەیە‬ ‫كە كۆمەڵێك خەڵكی (كاسەلێس) پەیجیان بۆ درووست‬ ‫ئەكەن‪ ،‬وەك لە هەندێك پەیج دەنووسن تا ڕادەی پەرستن لەناو پارتە ئیسالمییەكانیشدا بەزمانی‬ ‫ئەوكەسەمان خۆش دەوێت‪ .‬فێری ئەوە بوون پێش ئەوەی‬ ‫قسەكانیان باڵو بكەنەوە لەمیدیاكاندا لەوێ باڵویان دەكەنەوە‪ .‬جنێوی ئەوانی تر قسە ئەكەن‪ ،‬وەكو‬ ‫الیەنە باشەكەی ئەوەیە كە فەیسبووك دەبێت هۆكارێكی بڵێی فەیسبوك بۆتە بازارێك كە ئەبێت‬ ‫چاودێرێك بێت بەسەر دەسەاڵت و خەڵكی گەندەڵەوە بۆ‬ ‫ئەوەی ئەمە دووبارە نەبێتەوە‪ .‬باس كردنی سیاسەتەكەیان كۆمەڵێك شتی و وروژێنەرو جنێوی تێدا‬ ‫لەپەیجەكەیاندا سیاسەتی ڕاستەقینەیە نەك ئەوەی كە باسی‬ ‫بەكار بێت‪.‬‬ ‫لێ دەكەن بەرامبەر خەڵك‪ .‬هەریەكە لە جێگەی خۆیەوە‬ ‫دەستی پێكردووەو شەڕێكی ناجوامێرانەو نائەخالقی دەكەن‬

‫‪www.lawanikurdistan.com‬‬

‫ژمار ‌ه ‪177‬‬

‫‪2013/4/30‬‬

‫‪7‬‬

‫میدیای ئەهلی كارێكی قورسە‪ ،‬چونكە كەمن‬ ‫ئەو كەسایەتییە دەوڵەمەندانەی كە جورئەتیان‬ ‫كردبێت پارە لەمیدیادا سەرف بكەن‬ ‫فەرهاد مەال حەسەن لەبارەی رەوشی رۆژنامەگەری بە گشتی و‬ ‫پەیوەندی نێوان میدیا و دەسەاڵت دەدوێ و لەبارەی میدیای ئازاد دەڵێ‬ ‫لەراستیدا بوونی میدیای ئەهلی كارێكی قورسە‪ ،‬چونكە تائەمڕۆش كەمن‬ ‫ئەو كەسایەتییە دەوڵەمەندانەی كە جورئەتیان كردبێت پارە لەمیدیادا‬ ‫سەرف بكەن‪.‬‬ ‫دیمانە‪ :‬پرس‬

‫فەرهاد مەال حەسەن‪ ،‬سەرنووسەری گۆڤاری شەقام‪:‬‬

‫زۆربەی رۆژنامەنووسان وا خۆیان دێتەبەرچاو كە زۆر لەسەرووی یاساوەن‬ ‫پ‪ :‬دوای ‪115‬ساڵ لەمێژووی رۆژنامەگەری كوردی‪ ،‬ئێستا دۆخ و رەوشی‬ ‫رۆژنامەگەری كوردی چۆن هەڵدەسەنگێنی و لە چ ئاسێكدایە؟‬ ‫و‪ :‬ئاستێكی باشی بە ئاڵۆزی و شپرزەیی بڕیوە‪ ،‬بۆیە ئەوەش دەڵێم‪،‬‬ ‫چونكە من هەست دەكەم لەناو ئەو جەنجاڵی و بێسەروبەرییەی لەناو دۆخی‬ ‫رۆژنامەنووسیدا بەدی دەكرێت‪ ،‬تاڕادەیەكی زۆر ناسنامە راستەقینەكەی‬ ‫خۆی وونكردووە‪ ،‬پەیامە راستەقینەكەی بەالیەكدا بردووە‪ ،‬كەخزمەت‬ ‫بەراست و ڕەوانی خواستە راستەقینەكەی خۆی ناكات‪ ،‬ئەمە لەكاتێكدایە‬ ‫كە لەو هەرێمەی ئێمەدا تاڕادەیەكی باش ئازادییەكانی نووسین و رادەبڕین‬ ‫بوونی هەیە‪ ،‬دەرفەت لەبارە بۆ ئەوەی رۆژنامەو میدیا بە گشتی بتوانێ‬ ‫پێناسەیەكی ت��ەواو بۆ دەسەاڵتی چ��وارەم بكات‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە تا‬ ‫ئەمڕۆكە نەیتوانیوە ببێتە ئەو دەسەاڵتەو بتوانێ چاودێر بێت بەسەر سێ‬ ‫دەسەاڵتەكەی ترەوە‪.‬‬ ‫نابێ ئەوەشمان بیربچێت كە لەدوای راپەڕینەوە تا ئەمڕۆكە جۆرێك لە‬ ‫بەدحاڵی بوون لەنێوان میدیاو دەسەاڵتدا بوونی هەیە‪ ،‬ئەمە وایكردووە كە‬ ‫زۆرجاران هەردووال وەك دوژمن لەیەكتری بڕوان و كار لەسەر یەكتری بكەن‪،‬‬ ‫لەو ناوەشدا مامەڵەكانی دەسەاڵت زۆرجاران بەهۆی پێشێلكارییەكانی و‬ ‫نەدانی زانیاری پێویست بەرۆژنامەنووسان وایكردووە‪ ،‬كە بارودۆخەكە زیاتر‬ ‫بەرەو ئاڵۆزی تەواو بڕوات‪ ،‬بەاڵم دەكرێ بەنەهێشتنی ئەو بەدحاڵیبوونەی‬ ‫كە لەنێوانیاندا هەیە‪ ،‬دۆخەكە بەگشتی بەالیەكی ئیجابی بۆ هەردووال‬ ‫هەنگاو بنێت و هەم رۆژنامەنووس كارە تەندروستەكەی وەكخۆی بكات و‪،‬‬ ‫هەم دەسەاڵتیش كاری دەسەاڵتدارێتی خۆی لەو هەرێمەی كە بانگەوازی‬ ‫سستمی دیموكراسی دەكرێت‪ ،‬بكات‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئەو روانگەیە دروستبووە‪ ،‬هەر رۆژنامەو گۆڤارێك لەهەولێر دەربچێت‬ ‫بەناوی ئەهلی و سەربەخۆ‪ ،‬گومانی دەخەنە سەرو بەمیدیای سێبەرو سەر‬ ‫بەپارتی ناوزەدی دەكەن‪ ،‬كەچی لەسلێمانی وانییە‪ ،‬ئەم گومانە لەچییەوە‬ ‫سەرچاوەی گرتووەو رای تۆ لەبارەوە چییە؟‬ ‫و‪ :‬ئێمە بەر لەوەی ئێستا لە هەولێر بین‪ ،‬پێشتر لەسلێمانی بووین‬ ‫و ئەوكات ئ��ەو قسەیەشمان پێنەوتراوە‪ ،‬جارێكی تر پێش ئ��ەوەی‬ ‫ئەوكاتیش لەسلێمانی بین لە ‪15‬ی ئابی ‪1994‬ەوە وەك یەكەمین ئەزموونی‬ ‫رۆژنامەنووسیی ئازاد بەناوی (ئەمڕۆ)وە‪ ،‬لێرە لەهەولێر دەستمان پێی‬ ‫كردووە‪ ،‬بۆ مێژووش دەیڵێم‪ ،‬ئەوانەی ئەمرۆ ئەو هەرزەقسانە دەكەن‪،‬‬ ‫دڵنیام ئەوكات لەگۆڕەپانی رۆژنامەنووسیدا لەوجوددا نەبوون و پرۆڤەی‬ ‫رۆژنامەنووسیشیان نەكردبوو‪ ،‬دواتر ئەو جۆرە قسانە قسەی كەسانێكن كە‬ ‫هەمیشە ویستوویانە هەولێرو سلێمانی لەیەكتری جیابكەنەوەو دووبەرەكی‬ ‫دروستبكەن‪ ،‬كە بەداخەوە ئەوە ئاكارو رەفتاری رۆژنامەنووس و رۆشنبیری‬ ‫راستەقینە نیە‪ ،‬دواتر بوون لەهەولێر چ نەنگییەكی تێدایە لەكاتێكدا هەولێر‬ ‫وەك پایتەخت‪ ،‬پێویستە هەرچی دەزگای راگەیاندن و دەزگاكانی ترو‬ ‫تەنانەت بارەگای حزبەكان و ئەوانی تریش كە هەن‪ ،‬بارەگا سەرەكییەكەیان‬

‫لەهەولێر بێت‪ ،‬چونكە هەرچی كارە فەرمی و نێودەوڵەتی و كونسڵخانەو‬ ‫نوێنەرایەتی واڵتان و پەرلەمان و حكومەت و وەزارەتەكان لەهەولێرن‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئەو جۆرە قسانە ئەگەر لەالیەن رۆژنامەنووس و نووسەرو رۆشنبیرانەوە‬ ‫بكرێت‪ ،‬یان هەر كەسێكی تر‪ ،‬ئەوا لە بێدەسەاڵتیانە و كارێكە بۆ لەیەكتر‬ ‫دابڕانی ئەم شارو ئەو شار دەكرێت و خزمەت بەهیچ الیەك ناگەیەنێ‪.‬‬ ‫پ‪ :‬زۆر جاران دەوترێ لەكوردستان ئازادی رادەربڕین هەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫زەمانەتی ئازادی رادەربڕین نییە‪ ،‬تۆ ئاستی ئازادی میدیایی لە كوردستان‬ ‫چۆن دەبینی؟‬ ‫و‪ :‬وەك لە سەرەوەش باسمكردووە‪ ،‬تاڕادەیەكی باش ئازادی نووسین‬ ‫و رادەربرین بوونی هەیە‪ ،‬بەاڵم بەكارهێنانی ئەو ئازادییە وەك ئەو‬ ‫پێویستییە نیە كە بڵێن رێز لەو ئازادییە دەگیرێت‪ ،‬بەڵكو بە پێچەوانەوە‬ ‫لە پەنای ئازادییەوە زۆر شت كەوتونەتە ژێر پرسیارەوە‪ ،‬ئەمەش زۆرجاران‬ ‫هەم لەالیەن دەس��ەاڵت و هەم لەالیەن میدیاكانیشەوە تروسكاییەك‬ ‫نەهێڵدراوەتەوە كە بەهۆیەوە ئازادیی زەمان بكرێ‪ ،‬چونكە بە بۆچوونی من‬ ‫زەمانەت بۆ ئازادی بە تەنها دەسەاڵت ناتوانێ دەستەبەری بكات‪ ،‬ئەگەر‬ ‫خودی میدیاكانیش هەوڵی پاراستنی ئەو زەمانەتە نەدەن‪ ،‬بەو پێیەش‬ ‫كە بوونی ئازادی رادەربڕین پرۆسەیەكی هەمەالیەنە هەم بۆ میدیاكان‬ ‫كە بیانەوێ تەواوی پێناسەكانی خۆیان لە دەسەاڵتی چوارەم ببیننەوە‪،‬‬ ‫هەمیش بۆ دەسەاڵت كە بتوانێ جوانییەكی دیكە بۆ رەنگ و دەنگی خۆی‬ ‫بە جیهان بگەیەنێ‪.‬‬ ‫پ‪ :‬دوای راپەڕین‪ ،‬میدیای كوردی بە میدیای حزبی دەستی پێكرد‪،‬‬ ‫نزیكەی یەك دەیە ئەمە درێژەی كێشا‪ ،‬دواتر بەرە بەرە میدیای ئەهلی‬ ‫و سەربەخۆ لەدەرەوەی بازنەی حزب سەریهەڵدا‪ ،‬هەڵسەنگاندنی تۆ بۆ‬ ‫ئێستای میدیای ئەهلی چییە؟‬ ‫و‪ :‬راستە دوای راپەرین میدیای كوردی بە میدیای حزبی دەستی پێكرد‪،‬‬ ‫بەاڵم درێژەكێشانەكەی یەك دەیە نەبوو‪ ،‬بەڵكو لە ‪ 15‬ی ئابی ‪1994‬ەوە‬ ‫لەو هەولێرە سەرەتایەكی سەخت بۆ یەكەمین ئەزموونی رۆژنامەنووسی‬ ‫ئازادو سەربەخۆ كە رۆژنامەیەك بوو بەناوی (ئەمڕۆ) لەسەر دەستی‬ ‫كۆمەڵێك كەسایەتی رۆشنبیری چەپ سەریهەڵدا‪ ،‬كە ئێستاش (شەقام)‬ ‫درێژەپێدەریەتی‪ ،‬ئەوە مێژووەو یەكەبەیەكەی ژمارەكانی ئەو رۆژنامەیەش‬ ‫بوونیان هەیەو لە مێژوودا تۆمار كراون‪ ،‬كەسایەتییەكانیش وجودیان‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەمە وایكرد كە ئەو تەوقە بشكێ كە ئەوكات ترسێك لەئازادی‬ ‫رۆژنامەنووسیی هەبوو‪ ،‬بەبێ هیچ گومانێكیش ئەو سەرەتا سەختە بەتوانا‬ ‫مادیی و مەعنەویەكانی خودی ئەو كەسایەتیانە بونیاتنرا‪.‬‬ ‫هەڵسەنگاندنیش بۆ ئەمڕۆی میدیای ئەهلی‪ ،‬دەكرێ بڵێین رێچكەیەكی‬ ‫گرتووە‪ ،‬بەاڵم هەمیشە خەڵكی بەگومانەوە لە ئەهلیبوونی میدیا دەڕوانن‪،‬‬ ‫هۆكارەكەشی بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە كە هەر لەسەرەتاوە زۆربەی میدیاكان‬

‫بڕواو متمانەی خۆیان لەالیەن خوێنەرەوە لەدەستداوە‪ ،‬رەنگە ئەوەش‬ ‫بەشێكی پەیوەست بێت بەو بارودۆخە سیاسییە ئاڵۆزەی كە لەهەرێمی‬ ‫كوردستان هەبووە‪.‬‬ ‫لەراستیدا بوونی میدیای ئەهلی كارێكی قورسە‪ ،‬چونكە تائەمڕۆش كەمن‬ ‫ئەو كەسایەتییە دەوڵەمەندانەی كە جورئەتیان كردبێت پارە لەمیدیادا‬ ‫سەرف بكەن‪.‬‬ ‫پ‪ :‬رۆژنامەنووسان هەمیشە دەسەاڵت بەوە تۆمەتبار دەكەن‪ ،‬كەكار‬ ‫بەیاسای رۆژنامەنووسی ناكات و پێشێلكاری بەرامبەر بە رۆژنامەنووسان‬ ‫ئەنجام دەدرێ‪ ،‬دەسەاڵتیش باس لەوە دەكات كەخودی رۆژنامەنووسان‬ ‫پابەندی ئیتیكی رۆژنامەنووسی نابن و بەناوی رۆژنامەنوسییەوە كاری‬ ‫سیاسی و هەڵوێستی سیاسی دەنوێنن‪ .‬خوێندنەوەی ئێوە بۆ ئەو دوو‬ ‫رایە چییە؟‬ ‫و‪ :‬ه��ەردوو بۆچوونەكەت راستە‪ ،‬چونكە ئەگەر دەس��ەاڵت یاسا‬ ‫جێبەجێ نەكات و پێشێلكاری بكات‪ ،‬ئەوا رۆژنامەنووس و میدیاكاریش‬ ‫(زۆربە) بەئاڕاستەیەكی پرۆفشناڵ و تەندروست كار ناكەن‪ ،‬كەخواستی‬ ‫راستەقینەی ئەو پیشەیە پێویستییەتی‪ ،‬خەتاكە لە هەردووالیە‪ ،‬بینیمان‬ ‫میدیا كاری سیاسیی كردو بە ئاشكراش لەرووداوەكانی ‪ 17‬ی شوباتدا‬ ‫لەدژی دەسەاڵت چووە پاڵ ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬ئێستاش دەبینین زمانێكی‬ ‫ناحاڵی بەرۆكی رۆژنامەنووسی گرتووە‪ ،‬نەگونجاوە لەگەڵ پیشە‬ ‫راستەقینەكە‪ ،‬زۆربەی رۆژنامەنووسان وا خۆیان دێتەبەرچاو كە زۆر‬ ‫لەسەرووی یاساوەن و نابێ لەگوڵ كاڵتریان پێ بووترێ‪ ،‬لەكاتێكدا‬ ‫نازانن ئەوان پیشەیەكیان هەڵبژاردووە كە دووجار یاریكردنە بە ئاگر‪،‬‬ ‫لەو الش��ەوە دەس��ەاڵت پێشێلكاری بەرانبەر رۆژنامەنووسان دەكات‬ ‫و زۆرج��ار بێباكانە مامەڵەیەكی ناشارستانی دەك��ات‪ ،‬كار بەیاسای‬ ‫رۆژنامەنووسی ناكات‪ ،‬بۆیە ئەو دووالیەنە دژ بەیەكە‪ ،‬سەرەتاكەی وەك‬ ‫باسمكرد بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە كە بەدحاڵیبوون لەنێوان ه��ەردووالدا‬ ‫هەیەو تائەمڕۆش بەردەوامە‪ ،‬بۆیەشە ئەگەر ئەمساڵ لەیادی ‪ 115‬ساڵەی‬ ‫رۆژنامەگەریی كوردیدا چاالكییەك دەكرێ و لەچاالكییەدا بەتەنها (فیكە)‬ ‫بۆ بەئاگاهاتنەوەی دەسەاڵت لێدەدەن بۆ ئەوەی كار بەیاسا بكات و‬ ‫پێشێلكارییەكان لەبەرانبەر رۆژنامەنووسان بوەستێنێت‪ ،‬ئەوا من دەڵێم‪،‬‬ ‫نەك یەك (فیكە) بەڵكو چەند (فیكە)یەكیش بۆ خودی بارودۆخی‬ ‫رۆژنامەنووسیمان پێویستە‪ ،‬كە ئەوانیش لەناو ئەو ناتەندروستی و‬ ‫ناپرۆفیشناڵەی كاری رۆژنامەنووسیی بە ئاگا بێنەوەو خۆیان چاك بكەن‬ ‫(بە ئێمەشەوە كە لە گۆڤاری شەقام كار دەكەین)‪ ،‬ئاگادار كردنەوەو‬ ‫بە ئاگاهێنانەوەكە دەبێ بۆ هەردوو البێت‪ ،‬بەتایبەتیش ئەگەر بڕیاربێ‬ ‫پیشەیەكی تەندروستی رۆژنامەنووسیانە بەجێ بگەیەنین‪ ،‬یان ئەگەر‬ ‫بڕیار بێ سستمی ئەو هەرێمەمان دیموكراسیی بێ‪ ،‬دەبێ رێز لەئازادی‬ ‫رۆژنامەنووسی بگیرێت و پێشێلكارییەكانیش كۆتاییان پێبێت‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ژماره‌ ‪177‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.com‬‬

‫‪2013/4/30‬‬

‫هاوارێك بۆ پاراستنی كەلەپووری خانەقین‬ ‫ئا‪ :‬سەربست برزۆ رەزا‬

‫خانەقین شارێكی دێرین و دەوڵەمەندە لەبواری كەلەپووردا‪،‬‬ ‫هەر لەپردی ئەڵوەنەوە تاكو زۆربەی ئەو ماڵ و شوێنانەی‬ ‫كە تەمەنیان زیاد لە سەدەیەكە‪ ،‬ئەمانە نمونەی زیندوون بۆ‬ ‫سەلماندنی خانەقین وەكو شارێكی كۆن‪ ،‬كە لەدێر زەمانەوە‬ ‫شوێنی نیشتەجێ بوونی خەڵك بووە‪.‬‬ ‫ئەو شوێنەوارانەی كە لەخانەقیندان ه��ەروەك زمان و‬ ‫كولتوری كورد هەوڵی سڕینەوەیان دراوە لەالیەن ڕژێمە یەك‬ ‫لەدوا یەكەكانی عێراقەوە‪ ،‬چونكە ئەوان باش زانیویانە كە‬ ‫شوێنەوار ناسنامەیەكی دێرینی هەر نەتەوەیەكە‪.‬‬ ‫ماڵەكەی شاعیر و ئەدیبی ناسراو ( محێدین دایی‬ ‫زادە) یەكێكە لەو مااڵنەی كە بووەتە بەشێك لەمیژوو و‬ ‫كەلەپووری ئەم شارە‪ ،‬ماڵێكی گەوریە كە بەشێوازێكی زۆر‬ ‫جوان دروستكراوە‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە چۆڵكراوە و بەشێكیشی‬ ‫ڕووخ��اوە‪ ،‬لەم بارەیەوە لیژنەی بەرگری لە بەرژەوندییە‬ ‫گشتییەكان لەخانەقین ل��ەرێ��ك��ەوت��ی (‪)2011/9/13‬‬ ‫چاالكییەكیان بۆ نۆژنكردنەوەی ئەو ماڵە ئەنجامدا‪ ،‬تاوەكو‬ ‫بكرێتە شوێنێكی گشتی و حكومەت بایەخی پێبدات‪.‬‬ ‫كاتێك دەچیتە نێو ئەو ماڵە چۆڵ و ڕووخاوە‪ ،‬وا هەست‬ ‫دەكەیت لەنێو گەلەرێكی ڕۆشنبیری و هزریدایت‪ ،‬لەهەمووی‬ ‫جوانتر هەندێك لەشیعرەكانی (دایی زادە) لە سەر دیواری‬ ‫هەندیك لەژوورەكان نووسراوە‪.‬‬ ‫رۆژنامەنووسێك كە لەو خانووەدا لە دایكبووە بۆ پرس‬ ‫گوتی «ئەم خانووە زۆر كۆنە‪ ،‬سەردابی هەیە‪ ،‬بەشێوازێكی‬ ‫زۆر جوان دروست كراوە‪ .‬لەسەرەوە ژورێك هەیە لەژوری‬ ‫پاسەوان دەچێ‪ ،‬هەروەها دوو ژوری تر هەیە كە لەژوری‬ ‫پرسگە دەچێ‪ .‬لە پشتەوەش ماڵێكی تر هەیە‪ ،‬دیارە ماڵی‬ ‫بەرپرسی ئەو شوێنە بووە»‪.‬‬ ‫بۆیە وەلی شەریفی رۆژنامەنوس داوا دەكات پێویستە الیەنی‬ ‫پێوەندیدار بایەخ بەم شوێنە بدات‪.‬‬ ‫هەر سەبارەت بەم بابەتە‪ ،‬سەالم عەبدواڵ ڕۆژنامەنووس‬ ‫و چاالكوانی مەدەنی دەڵێ «بە باشی دەزان��م حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستان بایەخ بە كەلەپوور بدات و نەهێڵدرێت‬ ‫ب��ەرەو ڕووخ��ان ب��ڕوات»‪ .‬ئەو ئاماژە بەهەندێك نموونەی‬ ‫شوێنەوار دەدات و دەشڵێت «ئەم شارە نموونەی زیندووی‬

‫زۆری تێدایە‪ ،‬لەوانە پەیكەرێك كە دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی‬ ‫پۆڵۆنییەكان لە ڕۆژهەاڵتی كەالتەو‪ ،‬قوتابخانەی یەهودییەكان‬ ‫و گۆڕستانی سەربازە ئینگلیزی و پۆڵۆنییەكان لە نزیك‬ ‫پااڵوگەی ئەڵوەن»‪.‬‬ ‫بەبڕوای مامۆستا ڕێ��زان عەزیز دەی��ان ئاسەواری دێرین‬ ‫لەم شارەدا ڕووخاوون و شوێنیان سڕاوتەوە‪ ،‬ئەو نموونەی‬ ‫ئاسیاواكان و‪ ،‬كارگەی سەهوڵی مەیدان دێنێتەوەو دەشڵێت‬ ‫«پاراستنی ئەو ئاسەوارانەی كە ماون ئەركی حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستان و الیەنی پەیوندیدارە»‪ .‬جەختیش‬ ‫دەكاتەوە كەدەزگاكانی ڕاگەیاندنیش دەبێ بەئەركی خۆیان‬ ‫هەستن‪ ،‬ئەویش بەهۆشیار كرنەوەی خەڵك و ئاگاداركردنەوەی‬ ‫الیەنی پەیوندیدار بۆ ئەوەی هەمووان هەوڵبدن بەمەبەستی‬

‫پارێزگاریكردن لەو ئاسەوار و شوێنە دێرینانەی كە مێژووی‬ ‫باوباپیرانمانی پێوە دیارە‪.‬‬ ‫ماهیر بێداریش جەخت لەوەدەكاتەوە كە شوێنەوارە‬ ‫دێرینەكان كەلەپوورێكی مەزنی نەتەوەیی و میللین‪ ،‬كە‬ ‫هەموو نەتەوەیەك شانازیان پێوە دەكات‪ .‬دەشڵێت «ئێمەش‬ ‫وەكو میللەتی كورد كە خاوەنی مێژووێیكی كۆن و دێرینن‪،‬‬ ‫دەبێ بەو پەڕی هۆشیارییەوە مامەڵەیان لەگەڵدا بكەین و‬ ‫زیندوویان بكەینەوە»‪ .‬ئەو نموونە دێنێتەوەو دەڵێت «قەاڵی‬ ‫دێرینی كەركوك یەكێك لەتایبەتمەندییەكانی ئەوەیە كە‬ ‫هەرگیز بە هیچ هێز و دەسەاڵتێك ناسڕێنەوە‪ ،‬چونكە ئەو‬ ‫شوێنانە هەڵكەوتی جوگرافی و ستراتیژی تایبەت بە خۆی‬ ‫هەیە كە ناتوانرێت بە هێزی ئادەمیزاد لەناو ببرێن»‪.‬‬

‫نەبوونی هەماهەنگی لەنێو دەزگا حكومییەکاندا‬ ‫بووەتە هۆی گوێنەگرتنی خەڵك لە رادیۆ و كەناڵەكان‬ ‫ئا‪ :‬سەربست برزۆ رەزا‬

‫رادیۆی دەنگی كوردستان لەشاری خانەقین‪ ،‬لە ‪16‬ی ئابی‬ ‫ساڵی ‪ 2004‬كراوەتەوە‪ ،‬بۆیە بە پێوستیمان زانی ئەم دیمانەیە‬ ‫لەگەڵ ئەركان حەمید بەڕێوەبەری رادیوكە ساز بدەین‪.‬‬ ‫دیمانە‪ :‬سەربەست برزۆ‬ ‫پ‪ :‬دەكرێ ئاماژەیەك بە جۆریی بەرنامەكان و ستراتیژییەتی‬ ‫رادیۆكە بكەی؟‬ ‫و‪ :‬كومەڵێك بەرنامەی ئەدەبی و هونەریمان هەیە كە‬ ‫راستەوخۆ پێشكەش دەكرێن‪ ،‬هەروەها زۆرینەی بەرنامەكانمان‬ ‫پەیوەندیی راستەوخۆی بە دەزگا خزمەتگوزارییەكانەوە هەیە‪.‬‬ ‫دەنگی كوردستان لەخانەقین بۆتە پردێك لەنێوان خەڵك و‬ ‫دەسەاڵت‪ ،‬ئەویش لەرێگای دەستنیشان كردنی كەموكوڕییەكان‬ ‫و گەیاندنی گلەیی و گازندەی خەڵك بەدەسەاڵت‪ ،‬لەگەڵهەندێك‬

‫بەرنامەی سیاسی كەپێوەندی بەروداوەكانی رۆژ و پێشهاتەكانی‬ ‫گۆڕەپانی سیاسییەوە هەیە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئەو گیرو گرفتانە چین كەدێنە رێتان؟‬ ‫و‪ :‬نەبوونی هەماهەنگی ت��ەواو لەنێو دەزگ��ا حكومی و‬ ‫دەزگا خزمەتگوزارییەكان لەرووی ناردنی ئاگاداری و ئاگادار‬ ‫كردنەوەمان لەهەر كەموكوڕییەك یان هەر حاڵەتێك كەدێتە‬ ‫پێش‪ ،‬ئەمەش بووەتە هۆی گوێ نەگرتنی خەڵك لەرادیۆ و‬ ‫كەناڵەكان‪.‬‬ ‫پ‪ :‬كێن ئەوانەی كە گوێ لەرادێۆ دەگرن‪ ،‬چونكە وەك دەزانن‬ ‫سەردەمی تەكنەلۆژیایەو بیسەر و خوێنەر كەم بۆتەوە؟‬ ‫و‪ :‬هێشتا خەڵكێك ماوە كە گوێ لە رادێۆ دەگرن‪ .‬گوێگرەكان‬ ‫زیاتر ئەوانەن كە دەیانەوێ هەواڵی ناوخۆی شارەكەیان بزانن‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.com‬‬

‫ژمار ‌ه ‪177‬‬

‫‪2013/4/30‬‬

‫‪9‬‬

‫دوو رۆژنامەنووس لەماڵێكدا‬

‫راپۆرت‪ :‬پرس‬

‫ژن و مێردە هاوپیشەكان‬

‫دوو هاوپیشە‪ ،‬بەتایبەتی ژن و مێردی رۆژنامەنووس دەبێ ژیانی هاوسەرییان چۆن بێت و چۆن كاروباری ماڵ و‬ ‫دەرەوە بەڕێوە دەبەن‪ .‬لەم راپۆرتەدا هاوسەرە رۆژنامەنووسەكان باس لەژیانی شەخسی خۆیان دەكەن‪.‬‬ ‫ناز عەبدوڵاڵ‪ :‬بەرهەم زیاتر حەز بە ئیشی خۆی ئەكات‬ ‫ناز عەبدواڵ بێژەر و پێشكەشكاری تەلەڤزیۆنی و بۆنە نیشتمانی و‬ ‫نەتەوەییەكان‪ ،‬ماوەی ‪ 21‬ساڵ دەبێ لە كاری میدیا دانەبڕاوە و یەكێكە‬ ‫لە خانمە راگەیاندنكارە سەركەوتووەكانی كوردستان و بەردەوام بە‬ ‫دەنگی خۆش و پۆشاكە كوردییەكانی‪ ،‬سەرنجمان رادەكێشێت‪.‬‬ ‫رۆژنامەنووس (بەرهەم عەلی)ی هاوسەری ناز‪ ،‬كە ئێستا سەرنووسەری‬ ‫هەفتەنامەی (باس)ە‪ ،‬ئەویش ‪ 19‬ساڵی تەواوە كاری رۆژنامەنووسی‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫ئەم دوو میدیاكارە لە ساڵی ‪1998‬ەوە هاوسەرگیرییان كردووە و‬ ‫ئێستا دایك و باوكی دوو منداڵی ژیكەڵەن بە ناوەكانی (شەم و مەم)‪،‬‬ ‫هەفتەنامەی (پرس) لە جەژنی رۆژنامەوانیی كوردیدا‪ ،‬بووە میوانی‬ ‫ماڵی ئەم خێزانە میدیاكارە و بەمجۆرە پەیڤین‪.‬‬ ‫نابراو باسی لەوەكرد كە هەر لە منداڵییەوە حەزی لەبواری راگەیاندن‬ ‫بووە‪ ،‬دەشڵێت «سوپاس بۆ خوا ئەو خەونەم هاتە دی‪ ،‬هەست دەكەم‬ ‫لەنێو راگەیاندندا بوومە مرۆڤێكی تر‪ ،‬زۆر شت فێر بووم‪ ،‬وام لێهات‬ ‫بە دیدێكی تر تەماشای ژیان بكەم»‪ .‬دەشخوازێ میدیای كوردی زیاتر‬ ‫پێش بكەوێ و خەڵكی بەتوانا رووی تێ بكەن و چیتر میدیای كوردی‬ ‫نەبێتە شوێنێك بۆ (بەئەستێرەكردنی خەڵكی بێتوانا)‪.‬‬

‫ئەو‪ ،‬كە شووی بە بەرهەم عەلیی رۆژنامەنووس كردووە‪ ،‬بەمجۆرە‬ ‫چیرۆكی ژیانی خێزانی گێڕایەوە «كاتێ هاتمە نێو كاری تەلەڤزیۆنەوە‪،‬‬ ‫بەرهەمم نەناسیبوو‪ ،‬چەند ساڵیكیش بەو شێوەیە بەردەوام بووم‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەڕاستی لەدوای ناسینی بەرهەم و ماوەی دەزگیرانداری و هاوسەرگیری‬ ‫و تا ئێستەش‪ ،‬دەتوانم بڵێم بەرهەم لەپشت زۆرب��ەی هەرە زۆری‬ ‫سەركەوتنەكانمەوەیە‪ ،‬بڕوا بكەن ئەو لە خۆم زیاتر خەمی سەركەوتنی‬ ‫كارەكانی منیەتی»‪.‬‬ ‫گوتیشی «بەرهەم لەو پیاوانەیە كە بڕوای بەئازادیی ئافرەت هەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەگەڵ رێزگرتنی دابونەریتی گشتیی كۆمەڵگە‪ ،‬گەلێ جار بێتاقەت‬ ‫بووم لە كاركردن‪ ،‬بەاڵم ئەو ئومێدی پی بەخشیومەتەوە‪ ،‬بڕوای بەوە‬ ‫هەیە ئافرەت بە ئیشكردن و توانای خۆی‪ ،‬پێگەی خۆی بەهێز بكات‪،‬‬ ‫كاتێ خۆی خەاڵت دەكرێ زۆر بایەخ بە بۆنەكە نادات‪ ،‬كەچی كە من‬ ‫خەاڵت دەكرێم‪ ،‬لە خۆم زیاتری پێخۆشە‪ ،‬بەاڵم منیش زۆر رێزم لەو‬ ‫هەست و باوەڕەی گرتووە و هەمان بۆچوونم هەیە بۆ ژیان‪ ،‬منیش‬ ‫باوەڕم بەوە هەیە كە لەم كۆمەڵگەیەی ئێمەدا‪ ،‬دەبێ ئافرەت یەكجار رێز‬ ‫لەو ئازادییە بگرێ‪ ،‬كە هاوسەرەكەی بڕوای پێی هەیە‪ ،‬منیش ئەوەندە‬ ‫حەز بە ئازادی دەكەم كە لە چوارچێوەی رێزگرتن بێ لە دابونەریتی‬ ‫گشتی و ئەو بەها جوانانەی كۆمەڵگەكەم بڕوای پێی هەیە»‪.‬‬ ‫ناز‪ ،‬بەمجۆرە وەسفی بەرهەمی هاوسەری دەكات «لەراگەیاندندا ئەوەندە‬ ‫هاوكارمە كە ناتوانم بە وشە گوزارشتی لێ بكەم‪ ،‬لە پەروەردەكردنی‬ ‫منداڵیشدا‪ ،‬باوكێكی كەموێنەیە لە خەمخۆری و میهرەبانیدا‪ ،‬كچ و‬

‫كوڕەكەم (شەم و مەم) شتی زۆر جوانی لێوە فێر دەبن»‪ .‬راشكاوانە‬ ‫ئەوەشی گوت «بەاڵم بەڕاستی بۆ كاری ناوماڵ وانییە‪ ،‬من دە ئەوەندەی‬ ‫بەرهەم لە ماڵ و كاروباری ماڵداریدا ماندووم‪ ،‬بەرهەم زیاتر حەز بە‬ ‫ئیشەكەی خۆی دەكات و زۆربەی كاتەكانی بۆ رۆژنامەوانییە‪ ،‬بێگومان‬ ‫منیش هیچ فشارێكی ناخەمە سەر و هەتا پێم بكرێ بە كاری ماڵ و‬ ‫زۆربەی كاروباری دامودەزگا و مامەڵەی فەرمانگەكان و بازاڕ و شتی تر‪،‬‬ ‫هەموویم خستۆتە ئەستۆی خۆم‪ ،‬بۆ ئەوەی ئەو بە مێشكێكی سافەوە‬ ‫كاری خۆی بكات»‪.‬‬

‫بەرهەم عەلی‪:‬‬ ‫هیوادارم چیتر میدیای كوردی نەبێتە‬ ‫شوێنێك بۆ بەئەستێرەكردنی خەڵكی‬ ‫بێتوانا‬

‫بەرهەم عەلی‪ :‬ناز ئیسعافە‬ ‫بەرهەم عەلی باس لە هاتنی خۆی ئەكات بۆ نێو بواری راگەیاندن و‬ ‫دەلێت «كە منداڵ بووم‪ ،‬فیلم كارتۆنێكی مندااڵن لە تەلەڤزیۆنی بەغدا‬ ‫پیشان دەدرا بەناوی (ساندی بێل)‪ ،‬ئەو ساندی بێلە كچێكی هەرزەكار‬ ‫بوو‪ ،‬لەگەڵ چەند كوڕێكی هاوڕێی كاری رۆژنامەنووسییان دەكرد‪ ،‬ئا‬ ‫لەو كاتەوە عاشقی كاری رۆژنامەنووسیم و بە هیچ شتێك لەبەرچاوم‬ ‫ناكەوێ‪ ،‬چەند ئاستەنگ و ناخۆشیشم بێتە ڕێ‪ ،‬زیاتر خۆشەویست‬ ‫دەبێ الم‪ ،‬هەست دەكەم رۆژنامەوانی وەك كچێك وایە كە خۆشت‬ ‫دەوێ‪ ،‬جا چەندە لەسەر ئەو كچە لێت بدەن و ئازارت بدەن‪ ،‬ئەوەندە‬ ‫الت خۆشەویستتر دەبێ و زیاتر پێوەی پێوەست دەبی»‪.‬‬ ‫ناوبراو دێتە سەر باسكردنی نازی هاوسەری و دەڵێت «ناز هاوسەرێكی‬ ‫نموونەییە‪ ،‬هەم لەنێو ماڵ سەركەوتووە و هەم لە بواری كارەكەی‬ ‫خۆیدا‪ ،‬ئەزموون و توانایەكی كەموێنەی هەیە‪ ،‬هەركەس لەنێو ماڵدا‬ ‫ناز ببێنێ چۆن بە گورج و گۆڵی ماڵداری دەكا و خزمەتی ماڵ و‬ ‫میوان دەكا و ئیشەكان رادەپەڕێنێ‪ ،‬باوەڕ ناكات كە ئەوە ئافرەتێكە‬ ‫لە دەرەوەی ماڵ یان لە میدیادا كار دەكات»‪ .‬گوتیشی «بڕوا بكەن‪،‬‬ ‫ناز بەتەنگ هەموو كەسوكاری من و هەموو كەسوكاری خۆیشیەوە‬ ‫دەچێ‪ ،‬من ناوم ناوە (ئیسعاف)‪ ،‬كەم رۆژ هەیە‪ ،‬نەخۆشێك یان چەند‬ ‫نەخۆشێك ئەباتە الی عیادە و دكتۆر‪ ،‬كەم رۆژ هەیە بە مۆبایل هەواڵی‬ ‫هەموو ماڵباتی من و هەموو ماڵباتی خۆی نەپرسێ‪ ،‬كەم رۆژ هەیە‬ ‫هاوكاریی خزموكەسێك نەكات لە كاروباری دامودەزگا و فەرمانگەكان‪،‬‬

‫تەنانەت زۆر جار فریای دراوسێكانیشمان دەكەوێ و یارمەتییان دەدا‪،‬‬ ‫بۆیە دەرفەتێكی بۆ من نەهێشتووەتەوە هاوكاریی بكەم‪ ،‬جگە لەوەی‬ ‫لە بواری كاری خۆیدا‪ ،‬ئەگەر پرۆگرامێك یان بۆنەیەك پێشكەش بكات‪،‬‬ ‫هاوكاریی تەواوی دەكەم»‪.‬‬ ‫راشكاوانە ئەوەشی گوت «دەنا بۆ كاری نێو ماڵ من هاوسەرێكی‬ ‫نموونەیی نیم‪ ،‬قەت بزمارێكم دانەكوتاوە‪ ،‬قەت بتڵە غازێكم نەگۆڕیوە‪،‬‬ ‫یەكجار ناز دەستی نەگەیشتە گڵۆپێك وتی بۆم بگۆڕە‪ ،‬ئەوەندە بە‬ ‫لەشبەباری و نابەدڵی دەستم دایە‪ ،‬شۆڕتم بە كارەبای هەموو ماڵەكە‬ ‫كرد و تا وەستای كارەبا نەهات‪ ،‬كارەبامان نەهاتەوە‪ ،‬جارێكیش‬ ‫تەكلیفی پێكردنی مۆلیدەیەكی كارەبایی لێ كردم‪ ،‬دوو جار پەتی‬ ‫مۆلیدەكەم پساند و هەر ئێشم پێ نەكرد»‪.‬‬ ‫لە بارەی دروست بوونی ئاریشەوە بەرهەم راگەیاند زیاترینیان كێشەی‬ ‫ئیشن و پەیوەندیی بە ئیشی هەردووكمانەوە هەیە‪ ،‬دەنا لە رووی‬ ‫خێزانیەوە ئارامین‪.‬‬ ‫كاژین حەسەن‪ :‬تووشی كێشەی ناوخۆیی دەبنەوە‬ ‫بەبڕوای كاژین حەسەن‪ ،‬بێژەری هەواڵەكان لە سەتەالیتی گەلی‬ ‫كوردستان‪ ،‬كە ئەویش هاوسەركەی راگەیاندنكارە‪ ،‬بێجگە لە جۆریی‬ ‫سیستەم و ئازادی‪ ،‬هەروەها بیركردنەوەی كومەڵگا كاریگەری بو سەر‬ ‫كاری ڕاگەیاندن هەیە‪ .‬دەشڵێت «ڕاستە ئێمە زۆر بایەخ بە قسە و‬ ‫قسەلۆك و لۆمەی خەڵكی نادەین‪ ،‬بەاڵم لە كۆتاییدا ئێمەش تاكێكی‬

‫ئەم كومەڵگایەن‪ .‬لەبەر ئەم بیركردنەوەیە زوربەی ژن و مێردەكان كە‬ ‫بەیەكەوە لە یەك دەزگا ئیش دەكەن توشی زۆر كێشەی ناوخۆیی‬ ‫دەبنەوە‪ ،‬هۆكاری ئەو كێشانەش خەڵكانی بیر هەڵەن»‬ ‫ئەو بەباشە وەسفی شوانی هاوسەری دەكات و ئاماژە بەوە دەكات‬ ‫كە لەكاروباری ماڵ و دەرەوە هاوكاری یەكترین‪ .‬زیاتر گوتیشی «من‬ ‫هەمیشە دەڵێم هیچ پیاوێكی ئەقڵ و رەوشنبیری هێندەی شوان بۆ من‬ ‫باش نابێت‪ ،‬شوان منی پێگەیاندووە‪ ،‬زور هیالك بووە لەگەڵم‪ ،‬چاوی‬ ‫ماچ دەكەم»‪.‬‬ ‫ژیال كەریمی ڕۆژنامەنووس باس لەوە دەكات كە بواری رۆژنامەنووسی‬ ‫سەختە‪ ،‬بەتایبەتی بۆ ئافرەت كە كاریی ماڵیشەوە دەكات‪ ،‬بۆیە وەكخۆی‬ ‫روونیدەكاتەوە پێویستە ژن و مێرد تێگەیشتن و هاوكاریان بۆیەكتری‬ ‫هەبێت و هاوكار و هەماهەنگی یەكتری بن‪ ،‬دەشڵێت «پێویستە مێرد‬ ‫هاوكاری ژنەكەی بكات لەپەروەردەكردنی مناڵ و بەڕێوەبردنی ماڵ»‪.‬‬ ‫لەبارەی ژیانی هاوسەری خۆی و موحسینی هاوسەرییەوە گوتی‬ ‫«هەردووكمان زۆر یارمەتیدەری یەكترین و ئەركی ماڵەوە لەسەر شانی‬ ‫هەردووكمانە»‪.‬‬ ‫موحیسن یاسین‪ ،‬كە زیاتر لە ‪ 30‬ساڵە لە بواری راگەیاندندا كار دەكات‬ ‫و هاوسەری ژیال كەریمییە‪ ،‬ئەو دەڵێت «بەبروای من پیاوێك كە ئاشنای‬ ‫ئەو مەجالە نەبێت‪ ،‬ناتوانێ بە هیچ شێوەیەك ئافرەتی رۆژنامەنوس‬ ‫دەرك پێبكات‪ ،‬چونكە كۆمەڵگەی ئێمە دژی ئەو كارانەیە»‪ .‬دەشڵێت‬ ‫«پێویستە پیاو تێگەیشتنی بۆ پیشەو كاریی هاوسەرەكەی هەبێت»‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫ژماره‌ ‪177‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.com‬‬

‫‪2013/4/30‬‬

‫پێویستە بارزانی‬ ‫هەڵبژێردرێتەوە‬ ‫ئاالن ئەحمەد‬

‫ماوەیەکە مشتومڕی میدیاو ڕاگەیاندنە کوردییەکان‪ ،‬لێدوانی‬ ‫حیزبەکانی دەسەاڵت و حیزبەکانی ئۆپۆزیسیون لەئارادایە‪ ،‬باس‬ ‫باسی زیادکردن یا زیادنەکردنی دەورەی سەرۆکایەتی هەرێمی‬ ‫کوردستانە‪ .‬هه‌ندێک وەک ئۆپۆزیسیون دەڵێن دەورەی بەڕێز‬ ‫مەسعود بارزانی وەک سەرۆکی هەرێم کۆتایی پێهاتووە‪ ،‬نابێت‬ ‫ئەو دیسانەوە وەک سەرۆک هەڵبژێرێتەوە‪ .‬هه‌ندێکیش دەڵێن‬ ‫ئەو یاسایە هێشتا هەموار نەکراوەو دەنگی خەڵكی پێنەدراوە‪،‬‬ ‫ل��ەو ک��ات��ەوەی کە دەخرێتە دەنگدانی سەرتاسەری خەڵکی‬ ‫کوردستانەوەو پەسەند دەکرێت‪ ،‬ئیدی لەو کاتەوە دەتوانرێت وەک‬ ‫یاسایەکی فەرمی کاری لەسەر بکرێت‪ .‬واتە پاش پەسەندکردنی‬ ‫یاساکە دەوری سەرۆکایەتی بۆ هەر کەسێک تا ‪ ٨‬ساڵ موڵەت‬ ‫پێدراو دەبێت‪ .‬بەو واتایە بەڕێز بارزانی مافی خۆ هەڵبژاردنەوەیان‬ ‫دیسانەوە هەیە‪ .‬هەروەها وەک هاوپەیمانی ستراتیژی نێوان‬ ‫هەردوو حیزبی وەک پارتی و یەکێتی کە حیزبی پر جەماوەرو‬ ‫دەنگی زۆرینەن لەکوردستان‪ ،‬وەک مافێکی سیاسی و ئاسایی‬ ‫خۆیان پێداگرن لەسەر کاندیدکردنەوەی بارزانی وەک کاندیدی ئەو‬ ‫‪٢‬هاوپەیمانە بۆ پۆستی سه‌رۆكی هه‌رێم‪.‬‬ ‫هەموو تاکێکی ئەم کوردستانە ئەگەر لێی بپرسی بێگومان‬ ‫زۆر بێزارە لەڕووداوە ناخۆشەکانی پێشوومان‪ .‬بەتایبەت من وەک‬ ‫خۆم لە ڕووداوە ناخۆشەکانی پێشووی کوردستان‪ ،‬بە تایبەت‬ ‫ئەو سەردەمانەی شەری براکوژیم وەبیر دێتەوە تووشی سەدمە‬ ‫دەبم‪ .‬ئەو مێژووە ناخۆشە دەدەمە بەر شەپۆلی ڕەخنەو بیزاری‪،‬‬ ‫دەڵێم خوایە هەرگیزاو هەرگیز ئەو ڕووداوە ناخۆشانە نەبینینەوەو‬ ‫نەبیسینەوە‪ .‬کاتێک کە شەری ڕاگەیاندنی نێوان حیزبه‌کان دووبارە‬ ‫دەبیستمەوە‪ .‬مەترسی لێم ڕوودەدات کە نەوەک ئەم شەرە پێنووس‬ ‫و ڕاگەیاندە تەشەنە بسێنێت بۆ شەری فیزیکی و فیشەک‪ .‬بەاڵم کە‬ ‫دیسانەوە ئاورێک دەدەمەوەو دەبینم بە خۆشییەوە‪ :‬هۆشیارییەکی‬ ‫زۆری سیاسی و کۆمەاڵیەتی لە نێو خەڵکەکەمان دروستبووە‪.‬‬ ‫هەر ئەو هۆشیارەی خەڵکیش وای بەحیزبەکان پێشانداوە کە‬ ‫جارێکی دیکە پشتگیری هیچکامیان ناکەن بۆ شەڕی ناوخۆیی و‬ ‫براکوژی‪ .‬بۆ بنبرکردنی ئەو مەترسییەش پێویستە لە پروپاگەندەی‬ ‫کاتەکانی هەڵبژاردن لە بەکار هێنانی تەشهیرو قسەی ناخۆش‬ ‫دوور کەوینەوە‪ ،‬کە نەوەک خودای نەخواستە مەترسی دیکەی‬ ‫لێبکەوێتەوەو بمانترسێنێتەوە‪.‬‬ ‫ئەوەی ئەمرۆ لەکوردستان بە دەستهاتووە بەرهەمێکی زۆری‬ ‫ماندووبوون و ئەنفال و شەهیدو هەزاران کارەساتە‪ .‬بەاڵم دەبێت‬ ‫زۆر بەوریاییەوە بیپارێزین و هەمیشە بیر لەوە بکەینەوە‪ ،‬کە کار‬ ‫نەگاتە رۆژێک لە دەستی بدەین‪ .‬لە دەستدانەکەی بۆ دەیانساڵی‬ ‫دیکە دوامان دەخاتەوەو هەرگیز ئەو سەروەرییە نابینینەوە‪.‬‬ ‫کامەیان دروستە مانەوەی بەڕێزیان یا نەمانەوەی؟‬ ‫زۆر جار لەواڵتانی کێشە لەسەری ئاسیاو ڕۆژهەاڵتی ناڤین‪،‬‬ ‫بگرە لە زۆر لەواڵتانی ئه‌وروپایش‪ ،‬لەمەڕ بەرژەوەندی گەلەکەیان‬ ‫لەهه‌ندێک بواردا تەکتیکی سیاسی بە کاردێنن‪ ،‬وەک تازەترین‬ ‫نموونەش دەتوانین ئاماژە بە روسیا بکەین‪ .‬کە لەبەر بەرژەوەندی‬ ‫واڵتی روسیاو بەپشتگیری گەورە دەوڵەمەندی ڕوسیا دووبارە‬ ‫پۆتینیان هێنایەوە سەر دەسەاڵت‪ .‬چوون دەیانزانی ئەو مێژووەی‬ ‫کە لەم سەردەمەدا ڕوسیای پێ تێپپەر دەبێت‪ ،‬کەسێکی وەک‬ ‫پۆتین دەتوانێ وەستایەکی باشی ڕەو ڕەوەکە بێت‪ .‬لەبەر جێگەو‬ ‫پێگە نێونەتەوەیەکەی و ڕاکێشانی سەرنجی دیپلوماتی و بازرگانی‬ ‫چەند واڵت و کۆمپانیایەک بۆ بووژاندنەوەی روسیای ئابوری و‬ ‫روسیای سیاسی‪.‬‬ ‫من ناڵێم لەهەرێمی کوردستان کەسی شیاومان نییە ببێتە‬ ‫سەرۆکی هەرێم‪ ،‬بە پێچەوانەی سااڵنی پێشوو ئێستا لەکوردستانی‬ ‫ئازاد بە سەدان کەسایەتی خاوەن دوکتۆراو پرۆفیسۆر دەژین کە‬ ‫بەشی زۆریشیان لە هەندەران خۆێندویانەو ئیستاش گەراونەتەوە‬

‫کوردستان و لە زانکۆ شۆێنە جیاوازەکان درێژە بە خزمەتدەدەن‪.‬‬ ‫بەاڵم دۆزی کوردستان لەم سەردەمە بە بوونی کەسێکی دیکە کە‬ ‫خاوەنی هەر بڕوانامەیەکیش بێت چارەسەر ناکرێت‪.‬‬ ‫ئەو وەزعەی ئێستا کوردستانی پێیدا تێپەردەبێت‪ ،‬ئەو دەورو‬ ‫دراوسێیانەی کە هەمان کات داگیرکەری کوردستانن و شارەزای‬ ‫گشت قوزژبن و سیاسەتکردنێکیشن لە کوردستاندا‪ ،‬لەالیەکی‬ ‫دیکەشەوە دۆست و پشتیوانگەلێکی جیهانی کە لەئارادایە بۆ‬ ‫پشتگیری ئەم بەشەی کوردستان‪ ،‬بەشی زۆری��ان بە ئاشکرا‬ ‫لەئاکامی ئەم دەسکەوتەی کوردستان‪ ،‬باس لە قورسایی و‬ ‫سیاسەتزانی هەر یەک لە بارزانی و تاڵەبانی دەکەن‪ .‬کەوابوو‬ ‫مانەوەی کەسایەتی بارزانی وەک زەرورەتێک بۆ چەند ساڵی دیکە‬ ‫پێویستە‪ ،‬بۆ خۆگرتن و نەجاتبوونمان لە قەیرانی بەغدا‪ ،‬هەروەها‬ ‫هەڵوێستە جوامێرەکانی سەرۆک بارزانی لەبەرامبەر دروستبوونی‬ ‫هێزی دیجلە‪ ،‬هەڕەشەکانی مالکی و کێشەی بەردەوام دروستکردن‬ ‫بۆ سەر دۆزی ئاسایشی و ئابوری هەرێمی کوردستان‪.‬‬ ‫با ئەوەشمان لەبیر نەچێت کە به‌نه‌مانی جەنابی بارزانی له‌و‬ ‫پۆستەدا زۆر لەكێشه‌کان بە بێچاره‌سه‌ری له‌كوردستان ده‌مێننەوە‪.‬‬ ‫چوون ئەو کێشانە چەند پلەی گرنگیان بڕیوە‪ ،‬بەاڵم هێشتا بە‬ ‫نیوەچڵیش ماونەتەوە‪ .‬هەر سەردانەکەی چەند حەفتە پێشی جۆن‬ ‫کێری بۆ بەغداو پێوەندی تەلەفونی لەگەڵ جەنابی بارزانی‪ :‬ڕاستی‬ ‫ئەوەن کە بارزانی مانەوەی بۆ ئەو دۆزە ئاڵۆزانەی نێوان کوردستان‬ ‫و ئێراق و ئەمریکاشەوە گرنگی خۆی هەیە بۆ ک��ورد‪ .‬چوون‬ ‫بەڕێزیان ئامادە نییە لەبەرامبەر کەرکوک و مافەکانی دیکەی کورد‬ ‫لەئێراقی پاش سەدام ملکەچ بێت بۆ بەغداو دۆستانی بەغداش‪.‬‬ ‫لەڕوانگەی چاودێری سیاسیشەوە کاک مەسعود بارزانی‬ ‫بێجگە ل��ەوەی وەک فاکتەرێکی سیاسی و خ��اوەن هەڵوێستی‬ ‫جوانە لەگۆرەپانی کوردستان و جیهاندا‪ ،‬هاوکات فاکتەرێکی‬ ‫ئاشتیخوازیشە لەکوردستان‪ ،‬هەر بۆیەش لەسەردەمی ‪ ٨‬ساڵەی‬ ‫دەسەاڵتدارێتی ئەودا نەیهێشتووە هیچ شەرێکی براکوژی و ناخۆش‬ ‫لەکوردستان ڕووبدات‪ .‬بۆ نموونە هێندێک ئاڵۆزی لە ناوچەکانی‬ ‫بادینان و سلێمانی هاتنە ئ��اراوە زۆر هێمنانه‌و بەرپرسانە لە‬ ‫دۆزەکەی کۆڵییەوەو لێژنەی بە پەلەی بۆ دروستکردن‪ ،‬لەو بوارەدا‬ ‫نەخشی تەواوی وەک سەرۆکی هەرێم پێشاندا نەک وەک سەرۆکی‬ ‫پارتەکەی خۆی‪ .‬هەرچەند بە هۆی هه‌ندێک دەستی دەرەکییەوە‬ ‫برێک لەو ئاڵۆزیانە ڕووبەڕووی پارتەکەی ناوبراو کرابووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەروەک ئاماژەمان پێکرد زۆر ئاشتیخوازانەو دوور لەبەرژەوەندی‬ ‫حیزبایەتی بەدەم کێشەکانەوە هات و وەزعەکەی هێمن کردەوە‪.‬‬ ‫من لەبیرم دێت لەکاتی سۆیندخواردنەکەی لەپەرلەمانی‬ ‫کوردستان بەبۆنەی بە سەرۆک هەڵبژاردنییەوە‪ ،‬لەو وتارەی‬ ‫کە پێشکەشی کرد‪ ،‬ئاماژەیان بەوە کرد کە سه‌رۆكایه‌تیم بۆیه‌‬

‫قبوڵكرد بۆ ئه‌وه‌ی هیچ ئاسه‌وارێكی شه‌ڕی ناوخۆ نه‌هێڵم‪‌،‬نه‌هێڵم‬ ‫جارێكی تر خوێنی كورد به‌ده‌ستی كورد بڕژێت‪.‬‬ ‫لەئاکامدا کامە لەبەرژەوەندیمانە؟‬ ‫با بیر لەوە بکەینەوە کە کام کەس و تاک دەتوانێ ڕۆڵی‬ ‫کاریگەری لەبەڕێوەبردنی حکومەتە قەڵەمڕەوەکەمان‪ ،‬لەم دۆزە‬ ‫هەستیارە ببات بەڕێوە‪ .‬با بیر لەوە نەکەینەوە مادام سەرۆکی‬ ‫فاڵن حیزبە‪ ،‬یا حیزبەکەی ناوبراو لەبەرامبەر بە حیزبی من غەدری‬ ‫کردوە‪ ،‬ئێمە دەبێت بە چاوی تۆڵەوە نەنواڕینە مەترسییەکانی‬ ‫بواری ئاسایشی نەتەوەیی‪.‬‬ ‫زۆر ئاسانە کە هەر کەسی دیکە یەکێک لەحیزبەکانی لە پشت‬ ‫بێت خۆی بۆ سەرۆکی هەرێم کاندید بکات‪ .‬لەوانەیە لەپاش ئاکامی‬ ‫هەڵبژاردن و هاوبەشی دەنگی ئیتالفی نیمچە سەرکەوتنێک تەنیا‬ ‫لە رۆژانی هەڵبژاردن بە دەست بێنێت‪ .‬بەاڵم ئایا ئەو سەرکەوتنەی‬ ‫کە لەدەنگدان بە دەستی هێناوە یا بۆیان مسۆگەر کردوە لە ئاست‬ ‫کارە گرنگەکانی واڵتانی داگیرکەرو دراوسێ بۆی بەڕێوە دەچێت؟‪.‬‬ ‫ئایا بە چاو سوورکردنەوەو هەڕەشەی نهێنی موخابەراتەکانی‬ ‫واڵتانی داگیرکەرو جیهانی‪ ،‬دەتوانێ کەسێک بێت جوامیرانە‬ ‫سیاسەت بکات و کوردستان نەخاتەوە ژێر مەترسییەوە؟‪ .‬ئەمانە‬ ‫هەموو کۆمەڵێک پرسیارن کە ڕووبەرووی ئەو الیەنانە دەبنەوە‬ ‫کە ئەو کەسانەی خۆیان بۆ ئەم ئەرکە گرنگە کاندید دەکەن‪ ،‬یا‬ ‫کۆسپ دەبیننەوە لەڕێگەی خۆکاندیدکردنەوەی سەرۆک بارزانی‪.‬‬ ‫لە ئاکامدا بۆمان ڕوون دەبێتەوە کە مانەوەی بارزانی وەک‬ ‫سەرۆکی هەرێمی کوردستان زۆر پێویستە‪ ،‬چوون بارزانی بەردەوام‬ ‫لەڕاوێژدا بوو لەگەڵ گشت حیزب و الیەنە کوردستانییەکان بۆ هەر‬ ‫ڕووداوێکی گرنگ لە ناوچەکە‪ ،‬یا ناردنی شاندی گرنگ بۆ دەرەوە‪.‬‬ ‫نموونەی ناردنی ئەم شاندەی کە لەم حەفتەدا بەرەو ئەمریکا‬ ‫بەڕێکران‪.‬‬ ‫بارزانی بە ڕێشە مێژوویەکەی خۆی و بنەماڵەکەی‪ ،‬بە شارەزایی‬ ‫وجوامیرانییەکەی‪ ،‬کوردستان بەرەو هەنگاوی سەرکەوتووتر کە‬ ‫لەسەربەخۆییەوە نزیک بووەتەوە! دەیبات‪ .‬با هەموومان پشتگیری‬ ‫ئەو پرۆسە نەتەوەییانە بین‪ ،‬ب��ەرژەوەن��دی پێشکەوتنەکانی‬ ‫کوردستان بخەینە پێش هەمو گله‌یی و گازندەی ڕووداوەکانی‬ ‫سااڵنی ڕابردوو‪.‬‬ ‫بەو هیوایە جەنابی بارزانیش لەهەوڵی بنبرکردنی هەموو جۆرە‬ ‫گەندەڵییەک بێت لە کوردستان‪ .‬زیاتر بە دەم گله‌یی خەڵک و‬ ‫شەقامەوە بڕوات و لەنزیکەوە ئاگای لە خەڵک بێت‪ .‬چارەسەر‬ ‫دۆزی چینی هەژارو کەمدرامەتەکانەوە بکات‪ ،‬هەروەک پێشتر‬ ‫پشتیوان بووە‪ ،‬هەروا پشتیوان بمێنێتەوە بۆ زیاتر پەرەسەندنی‬ ‫پرۆسەی دیمۆکراتی دوور لەتووندوتیژی لەکوردستاندا‬

‫‪www.lawanikurdistan.com‬‬

‫ژمار ‌ه ‪177‬‬

‫‪1‬ی ئایار‪ ،‬جەژنی كرێكاران چۆن ڕوویدا‬ ‫محەمەد عومەر‬

‫بۆ یەكەمجار كرێكارانی ئوسترالیا لەساڵی ‪ 1856‬بە كۆمەڵ‬ ‫بریاریان دا یەك رۆژ كار رابگرن و كۆبوونەوەو مەراسیم‬ ‫رێكبخەن لە پێناوی چەسپاندنی ‪ 8‬كاتژمێر كاركردن‬ ‫لەرۆژێكدا‪ ،‬ئەم رۆژەی مەراسیمەكەیان كرد ‪21‬ی نیسان بوو‪،‬‬ ‫لە سەرەتادا كرێكارانی ئوسترالیا بەتەنیا ساڵی ‪1856‬یان‬ ‫لەبەر چاو گرتبوو‪ ،‬بەاڵم یەكەمین ساڵ كاریگەری گرنگی دانا‬ ‫لەسەر جەماوەری پرۆلیتای ئوسترالیا كە بەشوێنێك گەیشت‬ ‫بوو بە وروژانێكی دیار و نوێ‪ ،‬بۆیە بریاریاندا هەموو ساڵێك‬ ‫دووبارە مەراسیم بگێڕن‪.‬‬ ‫لە دوای كرێكارانی ئوسترالیا‪ ،‬كرێكارانی ئەمەریكی‬ ‫لەساڵی ‪1886‬دا باوەڕیان وابوو ‪1‬ی ئایار ببێت بە راگرتنی‬ ‫كار لە جیهاندا‪ ،‬لەم رۆژەدا ‪ 200‬هەزار كرێكار دەستیان لە‬ ‫كاركێشایەوەو داخوازی ‪ 8‬كاتژمێر كاریان لەرۆژێكدا بەرز‬ ‫كردەوە‪ ،‬دواتر دەسەاڵتداران رێگری یاسایی و پۆلیسییان دانا‬ ‫بۆ قەدەغە كردنی كرێكاران‪ ،‬بۆ چەندین ساڵ بۆ رێگەگرتن لە‬ ‫دووبارە بوونەوەی ئەم قەبارەیە لە خۆپیشاندان‪.‬‬ ‫هەروەها لەساڵی ‪1888‬دا سەر لە نوێ بریاریان داو سوور‬ ‫بوون كە مەراسیمی داهاتوو دەبێت لە ‪1‬ی ئایاری ‪1890‬دا‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫لەو دەمەدا بزوتنەوەی كرێكاری لەئەوروپا گەشەی بەهێزترو‬ ‫گورج و گۆڵتر بوو‪ ،‬بەهێزترین نمونەی ئەم بزوتنەوەیە‬ ‫كۆنگرەی كرێكارانی ئەنتەر ناسیوناڵ بوو لەساڵی ‪1889‬دا‪،‬‬ ‫لە سەروی هەموویانەوە نوێنەرانی یەكێتییەكانی فەرەنسا‪،‬‬ ‫كرێكارانی الڤین ‪ lavgne‬ل��ەب��رۆدۆ ‪Bordeaux‬‬ ‫خوازیاری ئەوەبوون ئەم داخوازیانە ببێتە داخوازی كرێكارانی‬ ‫تەواوی واڵتانی جیهان‬ ‫و ب��ەرزب��ێ��ت��ەوە بۆ‬ ‫وەس���ت���ان���ی ك���ار‬ ‫ل��ەس��ەرت��اس��ەری‬ ‫جیهان‪ .‬نوێنەرانی‬ ‫ك����رێ����ك����اران����ی‬ ‫ئەمەریكا‬

‫خاوەنی ئیمتیاز‪:‬‬ ‫ئومێد خۆشناو‬ ‫سەرنووسەر‪:‬‬ ‫ئاڤان حه‌مه‌ ساڵح‬

‫‪0750-446 1301‬‬

‫بانگەشەی هاوڕێیانیان كرد بۆ مانگرتن لە‪1‬ی ئایاردا‪ .‬لەساڵی‬ ‫‪1890‬دا كۆنگرە بریاری دا ئەم رۆژە ببێتە رۆژی مەراسیمی‬ ‫پرۆلیتاری جیهان‪.‬‬ ‫‪ 30‬ساڵ بەر لەئێستا لەئوسترالیا كرێكاران یەك جار‬ ‫خۆپیشاندانیان رێكخست‪ ،‬كۆنگرە هەڵوێستی گرت‪،‬‬ ‫كرێكارانی سەرتاسەری دونیا بە هاوپشتی لەگەڵ یەكتر لە‬ ‫پێناوی ‪8‬ی كاتژمێر كار كردن لە رۆژێكدا لە ‪1‬ی ئایاری‬ ‫‪ 1890‬خۆپیشاندان رێكبخەن‪ ،‬هیچ كەس قسەی نەكرد لەسەر‬ ‫پشووی سااڵنی داهاتوو‪ ،‬چونكە بە شێوەیەكی سروشتی هیچ‬ ‫كەسێ نەیتوانی ئەم بروسكەیە لەناكاوە پێشبینی بكات‪ ،‬كە‬ ‫بەم شێوەیە قەبوڵ بكرێت و بەم خێراییە لەرێگای چینی‬ ‫كرێكارییەوە بەرەو پێش بچێت‪ ،‬هەر چۆنێك بوو گێڕانی‬ ‫مەراسیمی ‪1‬ی ئایار یەك جار بوو‪ ،‬بەاڵم ئێستاكە هەموو‬ ‫كەس تێگەیشتووە و هەست دەكات كە رۆژی ‪1‬ی ئایار بوو‬ ‫بە داب و نەریتێكی سااڵنە و بەردەوامە‪.‬‬ ‫یەكەمین داخوازی ‪1‬ی ئایار دەروازەیەك بوو بۆ ‪ 8‬كاتژمێر‬ ‫كار كردن لە رۆژێكدا‪ ،‬بەاڵم هەتا پێش گەیشتن بەم ئامانجەش‬ ‫رۆژی ‪1‬ی ئایار واز لێ نەهێنا تا ئەو كاتەی خەباتی كرێكاران‬ ‫لەدژی بۆروژاوی و دەسەاڵتی فەرمانرەوا بەردەوام بێت‪ ،‬تا‬ ‫ئەو كاتەی بە داخوازییەكانیان دەگەن‪.‬‬ ‫رۆژی ‪1‬ی ئایار دەربڕینی داخوازی سااڵنە تاوەكو رۆژێكی‬ ‫باشتر شەبەق دەدات‪ ،‬تا ئەو كاتەی چینی كرێكارانی‬ ‫جیهان سەردەكەوێت‪ ،‬رزگاری بە دەست دێنێ‪ ،‬ئەو كاتە‬ ‫مرۆڤایەتی لەمەراسیمی رۆژی ‪1‬ی ئایار جەژن بگرێت بۆ‬ ‫رێزلێنان لەخەباتی تاڵ و ئازاری‬ ‫زۆری رابردووی چینی كرێكاران‪.‬‬

‫جێگری سه‌رنووسه‌ر‪ :‬شاخه‌وان عومه‌ر سلێمان‬ ‫‪0750-448 0225‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری نووسین‪ :‬فەرەیدون بێوار‬ ‫‪0750-414 1910‬‬ ‫‪f_bewar@yahoo.com‬‬

‫‪2013/4/30‬‬

‫‪11‬‬

‫رۆڵی سەرۆك بارزانی‪ ،‬لەسەرخستنی‬ ‫پرۆسەی ئاشتی لەتوركیا‬

‫شەمسەدین هەرکی‬ ‫لەگەڵ دەستپێشخەریەكانی ئەم دوایەی دەوڵەتی توركیا لەبارەی‬ ‫پرۆسەی ئاشتییەوە‪ ،‬جۆرێك لەبەرقەراربوونی ئاشتی و تەناهی‬ ‫هەستی پێدەكرێت‪ ،‬لەسەر ئاستی ناوخۆو تەنانەت سنورەكانی‬ ‫توركیاش‪ ،‬ئەمەش لەكاتێكدایە كە قوناغی ئاشتی لەواڵتی توركیا‬ ‫پێی ناوەتە نێو قوناغێكی جیاوازتر‪ .‬ئەویش بە هۆی ئاسایی بونەوەی‬ ‫پەیوەندی نێوان نوێنەرانی كورد لەگەڵ بەرێز ئوجەالن لەالیەك‬ ‫و‪ ،‬لەالیەكی ترەوە بەرەو پێشچوونی پرۆسەی ئاشتی و دانوستان‬ ‫لەنێوان قەندیل و دەوڵەتی توركیا‪ ،‬هاوكات نامەكەی بەرێز ئوجەالن‬ ‫و خستنەرووی چەند خاڵێك بە مەبەستی سەرخستنی پرۆسەی‬ ‫ئاشتی لەنێوان كوردو دەولەتی توركیا‪ ،‬گروتینێكی زیاتری بەخشییە‬ ‫بابەتەكەو نیشانی واڵتی توركیایدا كە هێشتان هێزێكی سیاسی دیارو‬ ‫كاریگەری نێو شەقامی سیاسی توركیایەو ئاستەمە هیچ گوڕانكارییەك‬ ‫بێتە ئاراوە بەبێ گەڕانەوەو راوێژكردن‪ ،‬پاشانیش نامەكەی ئۆجەالن‬ ‫دەكرێ وەك روحی پرۆسەی ئاشتی بەرفراوان كردنی ئەم دۆزەو‬ ‫چەسپاندنی مافەكانی كورد لەواڵتی توركیا بەشێوەیەكی یاسایی و‬ ‫لەدەستوردا جێگیربكرێت‪ ،‬چونكە بەشێكی گرنگ و گەورەی خاكی‬ ‫كوردستان بەواڵتی توركیاوە لكێندراوە‪ ،‬بۆیە پێویستە ئەو الیەنە‬ ‫سیاسیانەی كە لەواڵتی توركیا لەپرۆسەكانی هەڵبژاردن بەشداردەبن‬ ‫و كارتێكردنێكی راستەوخۆیان لەسەر سیاسەتی دەوڵەتی توركیادا‬ ‫هەیە‪ ،‬رۆڵێكی بەرچاوتر بگێرن بۆ سەرخستنی پرۆسەی ئاشتی و‬ ‫رێگەگرتن لەروودان و ئەنجامدانی پرۆسەی سەربازی و ماڵوێرانی‬ ‫شەڕ‪.‬‬ ‫كەواتە نامەكەی بەرێز ئۆجەالن سودێكی دووالیانە لەخۆدەگرێ‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا كە داوای دانانی چەك لەگەریالیەكان دەكات بەمەرج‪،‬‬ ‫ئەویش هاویشتنی هانگاوەكانی ئاسایی كردنەوەی ئەو بارۆدوخە‬ ‫دژوارەیە كە سااڵنێكە دەوڵەتی توركیای گرتۆتەوە‪ .‬دەبێ دەوڵەتی‬ ‫توركیا هەنگاوی ك��رداری بهاوێژێ بۆ مەبەستی پرۆسەی ئاشتی‬ ‫لەكوردستانی باكور‪.‬‬ ‫لەبارەی بەرەوپێشچونی پرۆسەی ئاشتی نێوان هەردوو نەتەوەی‬ ‫كوردو تورك‪ ،‬نابێ روڵی حەكیمانەی جەنابی سەرۆكی هەرێمی‬ ‫كوردستان بەرێز (مەسعودبارزانی) لەبیر بكرێ‪ ،‬كە هەمیشە هەوڵی‬ ‫داوە بۆ بەرقراركردنی ئاشتی لەم ناوچەیەداو لەم بارەیەشەوە‬ ‫سەركەوتوو بووەو توانیوێتی ئەم پرۆسەیە بەرەو قوناغێكی باش‬ ‫ئاراستە بكات و بەرهەمی باشی لێكەوتۆتەوە‪ ،‬لەسەر ئاستی خودی‬ ‫دەوڵەتی توركیاو گەشەكردنی ئینتیمای كوردانی كوردستانی باكور‬ ‫و‪ ،‬لەپارچەكانی تری كوردستان و لەروژهەاڵتی ناوەراست و بگرە بە‬ ‫یەكێتی ئەوروپا و ویالیەتەكانی نەتەوە یەكگرتوەكانی ئەمریكاشەوە‪.‬‬ ‫شۆڕشی بەهاری عەرەبی كە چەند واڵتی عەربی گرتۆتەوەو‬ ‫ناوی لێدەنێن هەنگاونان بۆ گوڕانكاری لەدیكتاتورییەت و مەلیكی‬ ‫و پاشایەتییەوە ب��ەرەو دیموكراسی و ئ��ازادی تاكەكەسی‪ ،‬بۆیە‬ ‫بیركردنەوە بۆ هەنگاونان بەرەو ئاشتی لەتوركیا‪ ،‬گەشەكردنی كەرتی‬ ‫ئابوری واڵتی توركیا بە هێزتر دەكات و دەبێتە خۆپاراستن و لەخۆ‬ ‫دوورخستنەوەی ئەم شەڕە ناوخویانەی كە چەند واڵتێكی عەرەبی‬ ‫گرتۆتەوە‪ ،‬بۆیە پەندێك هەیە دەڵێت «خۆپاراستن باشترە لە‬ ‫چارەسەركردن»‪.‬‬ ‫ناونیشان‪ :‬هەولێر‪ -‬بارەگای مه‌کته‌بی سکرتارییه‌تی یەكێتی‬ ‫الوانی دیموكراتی كوردستان–پشت ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬ ‫یان له‌ رێگه‌ی ئه‌م ئیمه‌یله‌وه‌ بابه‌ته‌کانتان بنێرن‪:‬‬ ‫‪shaxawanjournalist@yahoo.com‬‬

‫تارا عەبدوڕەحمان‪ ،‬ئەكتەر‪:‬‬

‫دیمانە‪ :‬ئەحمەد تاریق‬

‫پرس‪ :‬كێ هانی دایت تاوەكو بێیتە نێو دونیای هونەرەوە؟‬ ‫تارا‪ :‬ئەوەی راستی بێت دایك و باوكم هاندەرم بوون بۆ ئەوەی‬ ‫بێمە ناو دونیای هونەر‪ ،‬ئێستاش خۆم لەسەر رێچكەی ئەوانم‪،‬‬ ‫هەروەها دڵداری هاوسەریشم زۆر هاوكار و پاڵپشتمە‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬تۆ لەدیمانەیەكدا گوتت حەز ناكەم كوڕ و كچەكەم ببن‬ ‫بەئەكتەر‪ ،‬بۆچی؟‬ ‫تارا‪ :‬لەبەر ئەوەی من هیچم بە هیچ نەبوو‪ ،‬رەنج بەخەسار بوومە‪،‬‬ ‫من ماندوم و كەسانێكی تر بەروبومەكەی دەخۆن‪ ،‬بۆیە تاوەكو‬ ‫ئێستاش من خاوەن سەیارەی خۆم نیم‪ ،‬خەڵكانێك وائەزانن الیەنی‬ ‫مادیم زۆر باشە‪ ،‬چونكە هونەرمەند و راگەیاندنكارم‪ ،‬كارم زۆرەو‬ ‫زۆرجاریش هاوسەرەكەم بێزار دەبێت لەكارەكانم‪ ،‬دەڵێت بەماڵ‬ ‫ناكەویتەوە‪ ،‬خاوەنی هیچیش نیم‪ ،‬بۆیە حەز ناكەم منداڵەكانم‬ ‫رێچكەی من بگرن‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬ماوە‌یە‌ك ‌ە لە‌بە‌شداری كردنی فیلم و دراما دوورەپەرێزی و‬ ‫بە‌رهە‌می تازە‌ت نییە‪ ،‬هۆی چییە‌؟‬ ‫ت��ارا‪ :‬چەند كەسانێك دەستیان بەسەر كارەكانمدا گرتووە‪،‬‬ ‫ناهێڵن بەشدار بم لەدراماو فیلمی سینەمایی دا‪ ،‬ئەوەش راستەوخۆ‬ ‫لەكەنالێك باسی دەكەم‪ ،‬بۆ ئەوەی بگاتە الیەنی پەیوەندیدار‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬ئێستا بە‌گە‌رمی باسی ئە‌وە‌دە‌كرێ كە‌پێویستە ‌درامای‬ ‫كوردیش دیمە‌نی ماچ كردن و لە‌باوە‌ش گرتنی رە‌گە‌زی نێرومێی‬ ‫تێدابێ‪ ،‬رای تۆ لە‌وبارە‌وە‌چییە؟‬ ‫تارا‪ :‬بۆ نا‪ ،‬پێویستە‪ ،‬بەاڵم ئێمەی هونەرمەند تاوەكو ئێستا‬ ‫خۆش نەگوزەراین‪ ،‬دەبێت هونەر پێش هەموو شتێك پێشكەوێت‪،‬‬ ‫جگە لەوەش گۆمەڵگای ئێمە ماویەتی جارێ بۆ ماچ‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬دە‌وترێ بە‌هۆی تێرنە‌كردنی غەریزەی‬ ‫سیكسی و پە‌یوە‌ندی س��ۆزداری‪ ،‬بینە‌ری كورد‬ ‫بە‌ناچاری پە‌نا بۆت ‌ە ماشاكردنی درامای بیانی‬ ‫دەبات‪ ،‬ئە‌و‌ە تاچە‌ند راستە‌؟‬ ‫تارا‪ :‬من دەڵێم ماومانە‬ ‫ج��ارێ‪ ،‬خۆ بە بیناو‬ ‫س���ەی���ارەی ج���وان نییە‪،‬‬

‫تەنانەت فیلمەكانیش ئەگەر گرتەی ماچی تێدابێت‪ ،‬لە مۆنتاژ الی‬ ‫دەبەن‪ ،‬جا بۆیە قسەم پێ مەكە‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬ئێستا ژم��ارە‌ی ئافرە‌ت لە بواری راگە‌یاندن و درامادا‬ ‫زۆربووە‪ ،‬رۆڵ و ئە‌دای ئە‌وان چۆن دە‌بینی؟‬ ‫تارا‪ :‬ئەگەر ئی كوردستان بن باشترە‪ ،‬چونكە لە موعاناتی مێژوی‬ ‫كورد دەزانن‪ ،‬بەاڵم هەركەسە و بۆخۆی هەوڵدەدات‪ ،‬كوا عەقڵ‬ ‫لەكوردستان؟‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬تاچە‌ند ئافرەتی راگە‌یاندنكار توانیوێتی گە‌یەنە‌ری پە‌یامی‬ ‫مێینە‌ی خۆی بێت؟‬ ‫تارا‪ :‬ئافرەت هەموو شتێكە‪ ،‬بەاڵم خۆی هێشتاكە ئازاد نییە‪،‬‬ ‫ناتوانین لە ناو كراسی خۆمان بجوڵێین‪ ،‬ئافرەتی ناسراویش قسەی‬ ‫لەسەر دەكرێت‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬وەك دەزانین دڵدار هاوسەرتە‪ ،‬ئایا هاوسەرگیری تۆ و‬ ‫دڵدار بەخۆشەویستی بوو؟‬ ‫تارا‪ :‬بەڵێ بەخۆشەویستی من و دڵدار هاوسەرگیریمان كرد‪،‬‬ ‫بەاڵم ماوەكەی كەم بوو‪ ،‬بەاڵم واهەست دەكەم تەواوی ژیانم لەگەڵ‬ ‫دڵدار خۆشەویستیمان كردووە‪ ،‬ئێستاش خۆشەویستیەكەمان زۆر‬ ‫گەورەیە‪ ،‬ئێمە تەنها ژن و مێرد نین‪ ،‬بەڵكو هاورێشین‪ ،‬لەهەموو‬ ‫كارەكانم هاوكارمە و هاوكاریم زۆر دەكات‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬هەموو كچێك سەرەتا مەرجی هەیە بۆ هاوسەرەكەی‪ ،‬تۆ‬ ‫مەرجت چی بوو بۆ هاوسەرەكەت؟‬ ‫تارا‪ :‬ئەوەی راستی بێت داوای یەك مۆنیكام لێ كردبوو‪ ،‬هیچی‬ ‫تر‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬لە چ شتێكی دڵدار بێزاریت؟‬ ‫تارا‪ :‬ئەوەی راستی بێت ئەو كاتانە لێی بێزارم كە لەسەر كارم‪،‬‬ ‫لە دەوامم‪ ،‬تاخیر دێت بە شوێنما ئەوا زۆر بێزار دەبم‪.‬‬ ‫پرس‪ :‬ئاستی كەناڵە كوردیەكان چۆن ئەبینیت؟‬ ‫تارا‪ :‬زۆر خراپە‪ ،‬چونكە ئەوانەی دیارن بەسەریان ناكەنەوە‪،‬‬ ‫نازانم هۆكارەكەی چییە؟‪.‬‬

‫شادمان مەال حەسەن‬

‫وەکو مەرجی شووکردن داوای مۆنیكایەکم لە‬ ‫هاوسەرەکەم كردبوو‬

‫هەنگاوێكی تر بۆ پێشەوە‬ ‫نیشتمانی كورد دوور لە ویست و ئیرادەی خۆی دابەشی‬ ‫سەرچەند واڵتێك كراوە‪ .‬كوردیش وەك نەتەوەیەكی ڕەسەنی‬ ‫سەر ئەم زەمینە هەرگیز ڕێگای نەدا بیتوێننەوە لەناو بۆتەی‬ ‫هەموو ئەو نەتەوە سەردەستانەی كە كوردستانیان بەسەردا‬ ‫دابەش كراوە‪ .‬بەڵكو بە پێچەوانەوە هەموو دەم لە بەرگریكردن و‬ ‫قوربان دان بووە بۆ بەرگریكردن لە بوون و ناسنامە و وەدەست‬ ‫هێنانی مافەكانی خۆی‪ .‬هەموو ئەو واڵتانەی كە كوردستانیان‬ ‫داگیركردوە هەمیشە واڵتێك بوونە لە دڵە ڕاوكێ و قەیران و‬ ‫كێشە بەدوور نەبوونە‪ .‬هەروەها تاكو كێشەی كوردیش چارەسەر‬ ‫نەكەن ئەوە بەدڵنیایەوە واڵتەكانیان بێ كێشە نابن‪ .‬لە ڕابردوو‬ ‫لە عێراق لە ئەنجامی هەموو ئەو پیالنانەی كە بۆ لەناوبردنی‬ ‫كورد و بزووتنەوە ڕزگاریخوازەكەی كردی ئەنجام واشكایەوە كورد‬ ‫توانی بەشی هەرە زۆری خاكەكەی ڕزگاربكات و حوكمی خۆمالی‬ ‫تێدا دابمەزرێنێ‪ .‬سەرەڕای هەموو ناڕەزایەتیەكانی بەرامبەر بەم‬ ‫قەوارە كوردیەی باشوری كوردستان گیرایە بەر‪ .‬بەاڵم ئەنجام‬ ‫ئێستا هەموو ئەو واڵتانەی دژایەتیان دەكرد ئێستا بوونەتە‬ ‫هاوبەشێكی گرنگی ئابوری و بازرگانیان و قازانجی گەورەیان‬ ‫لەم هەرێمە كردوە و هیچ مەترسیش نیە لەسەریان وەك ئەوەی‬ ‫لە دەیان ساڵی رابردوو پڕوپاگەندەیان بۆ دەكرد‪.‬بەهۆی بوونی‬ ‫هەرێمی كوردستان دۆزی كورد لە پارچەكانی تریش باشتر چۆتە‬ ‫پێش‪.‬لە ئێستادا رۆژئاوای كوردستانیش خەریكە بە ئاراستەیەكی‬ ‫دوورتر لەو دروشم و ئامانجانەی كە بزووتنەوە سیاسیەكانی‬ ‫ئەم بەشە هەلیان گرتبوو دەگات‪ .‬چونكە لەوێش مەسەلەكە‬ ‫بووە بە مەسەلەی خاك و ئازادی و دامەزراندنی دەسەالتێكی‬ ‫خۆكرد‪ .‬لەهەمووی گرنگتر ئەوەیە كە خەریكە لە گەورەترین‬ ‫بەشی كوردستان پڕۆسەی ئاشتی سەربگرێ و كورد بەئاراستەی‬ ‫ئەو مافانە بڕوات كە لە ئێستادا لە چوارچێوەی والتی توركیا بە‬ ‫پەسندی دەزانێ‪ .‬ئەم هەنگاوە بۆ هەموو كورد بایەخ و سوودی‬ ‫گەورەی هەیە‪ .‬چونكە توركیا ئەو والتەی كە بە هەموو شێوەیەك‬ ‫نكۆڵی لە بوون و مافی كورد دەكرد‪ .‬كەچی ئەوە ئێستا لەگەل‬ ‫‪ PKK‬كەوتۆتە گفتووگۆ و واڵتانی ئەوروپا ئەمەریكاش خەریكی‬ ‫ئ��ەوەن ‪ PKK‬لە لیستی گروپە تیرۆریستیەكان دەربكات‪.‬‬ ‫كەواتە هەموو ئەوانە پاڵپشتیەكی گرنگ و گەورەن بۆ هەرێمی‬ ‫كوردستان‪ .‬چونكە هەرێم بەر لەهەموو بەشەكانی تر بە جۆرێك‬ ‫لە ماف و ئازادی گەیشتووە‪ .‬هەرێمی كوردستان دەمێكە بووە بە‬ ‫هیواو خالی گەشەكردن بۆ ڕزگاری بەشەكانی تر‪ .‬ئەمە لە ڕووی‬ ‫باروودۆخی هەرێمایەتیەوە زۆر گرنگە بۆ كورد‪ .‬لەالیەكی تریشەوە‬ ‫بارودۆخی واڵتانی دەوروبەرو عێراق بەشێوەیەك شلۆق بووە ئیتر‬ ‫ئاسۆی دووبارە ئارام بوونەوە و بەسەر یەكەوەبوونی نەماوە‪.‬‬ ‫واتە قواڵی نەتەوەی عەرەبی دووچاری داڕووخان و پاشەكشە‬ ‫بووە‪ .‬عێراق لە لێواری شەڕێكی قوڕسی تایفی و مەزهەبیە‪ .‬كەوا‬ ‫بە ئاراستەی هەڵوەشانەوەی دەبات‪ .‬بۆیە هەرێمی كوردستان‬ ‫پێویستە هەنگاوێكی گرنگ بۆ پێشەوە باوێت و شەرمی عێراقی‬ ‫بوون بشكێنێ كەوا چیتر ئەم هەرێمە بەم ستایلەی دەولەتی‬ ‫عێراق ڕازی نیە و ناتوانی لە چوارچێوەكەی دا درێژە بە بوونی‬ ‫خۆی بدات‪.‬‬ ‫لە هەنگاوی یەكەم هەموو ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی‬ ‫هەرێم لە ڕووی ئەمنی و سەربازیەوە كۆنترۆل بكات‪ .‬ئەوجا‬ ‫داوای ڕیفراندۆمێكی گشتی بكات لە ژێر چاوەدێری نەتەوە‬ ‫یەكگرتووەكان وەك باشوری سودان لە ساڵی ‪2011‬بۆ دیاریكردنی‬ ‫مافی چارەنووسی خۆی‪.‬‬