رۆژنامەنووس و سكرتێری یەكێتی الوان،
ئومێد خۆشناو ژمارە 22لەسەر لیستی 110ی پارتی
ل7
186 باڵوکراوه‌یه‌کی ئازاده ،یه‌کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان مانگی دوو جار ده‌ری ده‌کات .سێشه‌ممه 2013/9/3
بودجەی حزبەكان بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن یەكێتی و شیوعی زۆرترین پارەیان بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن تەرخانكردووە ئەگەرچی لە كوردستان سیستەمێك نیە بۆ ئەوەی بەشێوەیەكی فەرمی بزانرێت حزب و الیەنەكان بڕی چەند پارە بۆ بانگەشەی هەڵبژاردنەكان خەرج دەكەن ،بەاڵم بەپێی ئەو بەدواداچوونەوەی پرس كردویەتی ،دەركەوتووە یەكێتی نیشتیمانی كوردستان زۆرترین بڕی پارەی بۆ بانگەشەی هەڵبژاردنەكان تەرخانكردووە بە بەراورد لەگەڵ حزبەكانی تر ،هاوكات لە حزبە بچووكەكانیش حزبی شیوعی زۆرترین بڕی پارەی بۆ ئەو مەبەستە تەرخانكردووە ،بەرپرسێكی كۆمیسیۆنی بااڵی سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانیش ڕایدەگەیەنێت ،لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان حزبەكان ناچار دەكەن بڕی ئەو پارەیە ئاشكرا بكەن كە بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن تەرخانی دەكەن ،هەروەها ناوبراو دەڵێت «گومانمان هەیە بەشێك لە حزبەكان لە دەرەوەی هەرێم پارەیان بۆبێت».
ل4
دەنگدانت بە لیستی 110 زامنی ماف و ئایندەی ژیانتە
110
2
ژماره 186
www.lawanikurdistan.com
2013/9/3
یەكێتی بۆ داپۆشینی شكستەكانی پەنا بۆ بیانووگرتن دەبات مامۆستایەكی زانستە سیاسیەكان :یەكێتی دەترسێت ئەوەی لە هەڵبژاردنی پارێزگای موسڵ ڕوویدا لە پەرلەمانی كوردستان ڕووبداتەوە و ببێتە ئۆپۆزیسیۆن ڕاپۆرت :توانا شێخانی
جگە لە حزب و الیەنەكانی تر ،یەكێتی نیشتیمانی كوردستان زۆرترین ڕەخنە و تێبینی لەسەر هاتنەوەی ن��اوی تۆماری دەنگدەراندا هەیە ،لەكاتێك یەكێتی خۆی هاوبەشی حكومەتەكەیە و وەزیری بازرگانی عێراقی سەر بە یەكێتییە ،واتە هەر كەم و كوڕییەك هەبێ یەكێتی خۆی تێیدا هاوبەش و بەشدارە ،لەبەرامبەر كۆمیسیۆنی ب��ااڵی سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان تۆمەتەكانی یەكێتی رەتكردەوە ،ڕۆژنامەنوسێكیش پێیوایە یەكێتی بە دوای بیانوویەكدا دەگەڕێت بۆئەوەی شكستی خۆی پێ داپۆشێت، مامۆستایەكی زانستەسیاسیەكانیش پێیوایە لە حكومەتی داهاتوو یەكێتی بێبەش دەبێت لە چەندین پۆستی گرنگ ،بۆیە لە ئێستاوە خەریكی تانە گرتنە. بۆچی یەكێتی گومانی لە هاتنەوەی ناوی تۆماری دەنگدەران هەیە؟ لەگەڵ هاتنەوەی ناوی تۆماری دەنگدەران یەكێتی دەستی بە ڕەخنەگرتن كرد و پێیوابوو چەندین ناوی دووبارە هەیە ،هاوكات ناوی بەشێك لەو كەسانەی كە مردوون نەسڕاوەتەوە ،لەالیەن خۆشیەوە كۆمیسیۆنی بااڵی سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان ڕەتی كردەوە كە ناوی دووبارە لە لیستی تۆماری دەنگدەراندا هەبێت و كاتێك دوو كەس ناوی سیانیان لە یەكەوە نزیك بێت چ پەیوەندییەكی بە پارتی یان یەكێتی و حزبێكی ترەوە هەیە، هاوكات لە بارەی نەسڕانەوەی ناوی مردووان ڕایانگەیاند ئەو حاڵەتە پەیوەندی بە هیچ الیەنێكی سیاسیەوە نیە و بەڵكو دەبێت خانەوادەكان ناوی مردووانیان بسڕنەوە ،چاودێرانی سیاسی و ڕۆژنامەنوسان پێیانوایە هەموو ئەو ڕەخنانەی یەكێتی تەنها بیانوویەكە و دەیانەوێت هۆكاری شكستی خۆیانی پێ داپۆشن. لەبارەی دووب��ارە بوونەوەی ناوی دەنگدەران و نەسڕانەوەی ناوی مردووان ئارێز عەبدوڵاڵ ،ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان ،پەنجەی تۆمەت بۆ پارتی درێژدەكات و ئاماژە بەوەدەكات كە نەوەك یەكێتی ،بەڵكو هەموو الیەنەكان دەڵێن پارتی هۆكارە ،ئەو ئەندامەی سەركردایەتی یەكێتی وتیشی
«بۆیە تانەمان لێداوە ،چونكە دەوترێت پارتیەكان لە بڕی ئەوانەی مردوون دەنگ دەدەن». لەبەرامبەر قسەكانی ئارێز عەبدوڵاڵ ،بەرهەم عەلی ،ڕۆژنامەنوس، دەڵێت «یەكێتی دەیەوێت تۆماری دەنگدەران وەك بیانوویەك لە هەڵبژاردنی پەرلەمان بەكاربهێنێت و بەهۆیەوە تانە لە ئەنجامەكەی بدات ،هەروەها ئەو ڕۆژنامەنوسە وتیشی «قسەكانی یەكگرتو و كۆمەڵیش بۆنی ئەوەی لێدێت كە بیانووەكانی یەكێتی تەنها ترسێكە و هیچی ترنیە». هەروەها بەرپرسانی پارتی لە بەرامبەر هاتنەوەی ناوی مردووان وەزارەتی بازرگانی عێراقیان تۆمەتباركردووە و ئەو وەزارەتەش وەزیرەكەی یەكێتیە ،بەرهەم عەلی لەوبارەیەوە دەڵێت «بەپێی قسەكانی ئەوان بێت یەكێتی لەو حاڵەتەدا بەرپرسە ،جگە لەوەش ئەوانەی مردوون خۆ تەنها پارتی نەبوونە». هەڵسوڕاوێكی ب��زوت��ن��ەوەی گ���ۆڕان ك��ە نەیویست ن��اوی باڵوبكرێتەوە ،بۆ پرس دووپاتی كردەوە كە یەكێتی تەواو لە ئەنجامی هەڵبژاردنەكان دەترسێت بۆیە ئەم و ئەو تۆمەتبار دەكات بە دووبارەبوونەوەی ناوی تۆماری دەنگدەران ،ئەو هەڵسوڕاوە وتیشی «بەپێی قسەی یەكێتی بێت لە هەولێر و دهۆك خەڵك زۆرمردووە و لە سلێمانی خەڵك نەمردووە». دكتۆر ساڵح مەال عومەر ،مامۆستای زانستە سیاسیەكان لە زانكۆی سەاڵحەدین ،ڕوونیكردەوە لە هەڵبژاردنەكانی ڕابردوو یەكێتی دڵنیابووە كە پارتی پۆستی پ��ێ��دەدات بۆیە هیچ بیانوویەكی نەگرتووە ،بەاڵم یەكێتی لە ئێستادا دڵنیایە پارتی بەپێی ژمارەی كورسیەكانی پۆستی پێدەدات ،نزیكترین نموونەش هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگای موسڵ بوو كە ئێستا یەكێتی لەوێ ئۆپۆزیسیۆنە ،بۆیە ئەمجارەش ترسی لەوە هەیە ببێتەوە ئۆپۆزیسیۆن ،بۆیەش یەكێتی ناچارە ڕەخنەی بێ بنەما لە پارتی بگرێت. ترسی یەكێتی لە ئەنجامی ڕاپرسییەكان لەگەڵ دەست پێكردنی بانگەشەی هەڵبژاردنەكان ،چەندین ڕێكخراو و ناوەندی میدیای جیاواز دەستیان بە ئەنجامدانی ڕاپرسی
كردووە ،بەپێی ئەو ڕاپرسیانەبێت یەكێتی نیشتیمانی كوردستان نزیكەی 20كورسی دێنێ ،هاوكات جگە لە یەكێتی ،سەرجەم و هێز و الیەنەكان بە بایەخەوە دەڕواننە ئەنجامی ئەو ڕاپرسیانە، بۆیەش یەكێتی گومانی هەیە لە ئەنجامی ئەو ڕاپرسیانە و پێیانوایە بە مەبەستی شكاندنی یەكێتی ئەو ڕاپرسیانە ئەنجام دەدرێت. بەرهەم عەلی ،ڕۆژنامەنوس پێیوایە یەكێتی مافی خۆیەتی باوەڕ بە ئەنجامی ئەو ڕاپرسیانە نەكات كە لە بەرژەوەندی حزبەكەیدا نییە ،وتیشی «بەداخەوە تاوەكو ئێستا لە كوردستان دەزگایەكی باوەڕپێكراو نییە بەشێوەیەكی ستاندارد ڕاپرسی بكات بە تایبەتی لە ماڵپەر و پێگە ئەلیكتڕۆنیەكان ،نابێت پشتی پێ ببەسترێت». ئارێز عەبدوڵاڵ ،پێیوایە دەزگاكان بە ئامانجێكی مەبەستدار ئەو ڕاپرسیانە باڵودەكەنەوە ،ئەو دەڵێت «نەبوونی دەزگایەكی سەربەخۆ وایكردووە ڕاپرسی بكرێت و حسابی بۆ نەكرێت و بۆ بەرژەوەندی الیەنێك كاربكات». یەكێتی مافی خۆیەتی بترسێت زۆرئاساییە یەكێتی گومانی لە ناوی تۆماری دەنگدەران و ئەنجامی ڕاپرسیەكان هەبێت ،چونكە ئەگەر یەكێتی ئەوەندە كورسیە بهێنێت بێبەش دەبێت لە چەندین پۆست و پلەی گرنگ كە لە ئێستادا هەیەتی ،چونكە پارتی هاوپەیمان ڕایگەیاندووە كە بەپێی ژمارەی كورسیەكان پۆستەكانی حكومەت دابەش دەكرێت، بەو پێیەش بێت یەكێتی ناتوانێت پۆستی سەرۆكی حكومەت و چەندین پۆستی تر وەربگرێت ،بەاڵم نابێت ئەوەش لە یادبكرێت كە پارتی بە هیچ شێوەیەك یەكێتی پەراوێز ناخات ،چونكە دەبینین جیاوازی نێوان كورسیەكانی پەرلەمانی عێراقی یەكێتی و پارتی زیاتر لە دە كورسیە ،بەاڵم پارتی بەبێ جیاوازی لەگەڵ یەكێتی پۆستەكانی دابەشكرد. لەوبارەیەوە دكتۆر ساڵح مەال عومەر ،مامۆستای زانستە سیاسیەكان دەڵێت «ناتوانین یەكێتی زەڕبی سفربكەین ،بەاڵم لە حكومەتی داهاتوو بێبەش دەبێت لە چەندین پۆست و پلەی گرنگ ئەمەش زۆر ئاساییە ،چونكە لە هەموو واڵتێك پۆستە وەزارییەكان بەپێی كورسی پەرلەمانی بەشدەكرێت».
www.lawanikurdistan.com
ژمار ه 186
2013/9/3
3
پێشبینی هێنانی ژمارەی كورسی الیەنە حزبی و سەربەخۆكان بەپێی پێشبینی سەرۆك لیستەكان بێت دەبێت پەرلەمانێكی نوێ دروستبكرێت ،چونكە ئەو ژمارەیە لە ناو یەك پەرلەمان جێگایان نابێتەوە ڕاپۆرت :توانا شێخانی
الیەنە حزبی و سەربەخۆكان هەڵبژاردنی ئەمجارە بە جیاواز لە هەڵبژاردنەكانی ڕابردوو لە قەڵەم دەدەن و پێیانوایە دەركەوتنی كۆمەڵێك لیستی سەربەخۆ و دابەزینی پارتی و یەكێتی بە دوو لیستی جیاواز بانگەشە و ملمالنێی هەڵبژاردنەكانی گەرموگوڕتر كردووە ،هاوكات پرس پێشبینی هێنانی ژمارەی كورسیەكانی سەرجەم لیستە حزبی و سەربەخۆكان باڵودەكاتەوە و سەرۆكی یەكێك لە حزبە سەربەخۆكانیش ڕایدەگەیەنێت ،ئەگەر بەپێی پێشبینی سەرۆك لیستەكان بێت دەبێت لە ئێستاوە لە تەنیشت پەرلەمان بیانەیەكی نوێی پەرلەمان دروستبكرێت و بكرێتە دوو پەرلەمان ،چونكە لە یەك پەرلەمان جێگایان نابێتەوە ،هەروەها سەرۆكی لیستی یەكگرتووش دەڵێت «نابێت بە مەبەستی گەرمكردنی بانگەشەی هەڵبژاردن یەكتر ناشیرین بكەین». جیاوازی هەڵبژاردنەكانی ڕابردوو لەگەڵ ئەمجارە هەڵبژاردنی ئەمجارە جیاوازترە لە جارانی پێشوو ،چونكە بە لیستی نیمچەكراوەیە و دەنگدەر ڕاستەوخۆ دەنگ بە لیست و كاندیدەكە دەدات، هەروەها كاندیدەكانیش ڕاستەوخۆ بانگەشەی هەڵبژاردن بۆخۆیان دەكەن ،جگە لەوەش دابەزینی پارتی و یەكێتی بە دوو لیستی جیاواز گڕوتینێكی تری داوەتە پڕۆسەكە و وا لە خەڵك دەكات بە پەرۆشەوە بەشداری هەڵبژاردنەكان بكەن، چونكە بەشێك لە ئەندامان و الیەنگرانی ئەو دوو حزبە لەبەر حزبی هاوپەیمان بەشداری هەڵبژاردنەكانیان نەدەكرد ،هەروەها جگە لەوەش دەركەوتنی چەندین لیست و قەوارەی سەربەخۆ چاوەڕوان دەكرێت پێشبڕكێی هەڵبژاردنەكان گەرم و گوڕتر بكات ،سەڕەڕای ئەو هەموو گۆڕانكارییە بەرپرسانی حزبەكان تەئكید لەوەدەكەنەوە كە گۆڕانكارییەكی ئەوتۆ لە ئەنجامی هەڵبژاردنەكان ڕوونادات و وەك ئەوەی باسی لێوەدەكەن هاوكێشە سیاسیەكان گۆڕانی بەسەردا نایەت، چونكە هەر حزبێك ئاستی جەماوەری خۆی دەزانێت. چاودێرانی سیاسی پێیانوایە بەشێك لەو حزبانەی كە ئێستا لە دەسەاڵتن بەهۆی كەمی كورسیەكانیانەوە لە خولی داهاتوو دەبنە ئۆپۆزیسیۆن و بەشێك لەو حزبانەی كە ئێستا لە بەرەی ئۆپۆزیسیۆندان لە حكومەتی داهاتوو بەشداردەبن و هاوكێشە سیاسیەكان سەروژێر دەبن ،بەاڵم شوان قەاڵدزەیی سەرۆكی لیستی بزوتنەوەی ئیسالمی ،بەدووری دەزانێت هاوكێشەكان گۆڕانی بەسەردابێت ،بەاڵم دەشڵێت «ئەگەر گۆڕانی بەسەردابێت بەو شێوەیە نابێت كە باسی لێوەدەكرێت». عەلی كەریم ،سەرۆكی لیستی مافەكانی گەلی كوردستان كە لیستی نوێ و سەربەخۆیە ،جیاوازی ئەو هەڵبژاردنە و هەڵبژاردنەكانی ڕابردوو بۆ دروستبوونی كۆمەڵێك لیست و قەوارەی سەربەخۆ دەگەڕێنێتەوە و بە وتەی ناوبراو ئەوان ملمالنێی هەڵبژاردنەكان گەرموگوڕتر دەكەن ،وتیشی «پێویستە بە هەموو الیەكمان وا لە دەنگدەر بكەین بە گڕوتینەوە بەشداری هەڵبژاردن بكەن و میدیاكانیش ببنە هۆكارێك بۆ سەرخستنی پڕۆسەكە». مەولود باوەموراد ،سەرۆكی لیستی یەكگرتوو ،پێیوایە بەهۆی لیستی نیمچە كراوەوە هیچ كاندیدێك مەغدور نابێت ،چونكە دەنگدەر ڕاستەوخۆ دەنگ بە كاندیدەكە دەدات ،بە پێچەوانەوە كاتێك هەڵبژاردن بە لیستی داخراوبوو كاندیدەكان بە گوێرەی ژم��ارەی دەنگەكانی حزبەكان بەشێوەی ڕیزبەند دەردەچوون». جەمال مورتكە ،سەرۆكی لیستی پارتی دیموكراتی كوردستان ئەگەرچی بەباشی نازانێت لە ئێستاوە قسە لەسەر ئەو بابەتە بكات ،بەاڵم دەیوت لەو هەڵبژاردنەدا قەبارەی ڕاستەقینەی حزبەكان ئاشكرا دەبێت. پرس ،چەندجارێك پەیوەندی بە ئەرسەالن بایز سەرۆكی لیستی یەكێتی نیشتیمانی كوردستانەوە كرد ،بەاڵم ناوبراو بەهۆی نەبوونی كات ئامادە نییە قسە لەسەر ئەو بابەتەوە بكات. بانگەشەی هەڵبژاردن چۆن بەڕێوەدەچێت؟ ئەگەرچی ،هەرالیەنێك لە كاتی بەڕێوەچوونی بانگەشەی هەڵبژاردن تەشهیر و تۆمەت و ناوزڕاندن ئاڕستەی یەكتر بكەن لەالیەن كۆمیسیۆنەوە سزادەدرێت،
ئەندامانی مەكتەبی سیاسی و سەركردایەتی پارتی: 40تا 45كورسی بەدەستدەهێنین
بەاڵم چاوەڕوان دەكرێت لە كاتی بەڕێوەچوونی بانگەشەی هەڵبژاردن الیەنە سیاسیەكانی بەشداربووی هەڵبژاردنەكان زۆرترین تەشهیر تۆمەت و ناوزڕاندن ئاڕاستەی یەكتر بكەن ،سەرۆكی لیستەكانیش ئیدانەی ئەو كارە دەكەن و ناشی شارنەوە كە ئەم دیاردەیە لە هەڵبژاردنەكانی ڕابردوو هەبووە و تائێستا كاریگەری هەرماوە ،هەروەها بە مەبەستی سەرخستنی پڕۆسەكە داوا لە ئەندامان و الیەنگرانیان دەكەن بە هیچ شێوەیەك زمانی تەشهیر بەكارنەهێنن و یەكتر ناشیرین نەكەن. مەولود باوەموراد ،سەرۆكی لیستی یەكگرتوو ،جەخت لە پابەندبوون بە ڕێنماییەكانی كۆمیسیۆن دەكاتەوە و دەڵێت «پێویست ناكات یەكتر ناشیرن و تۆمەتباربكەین و دەبێت بەشێوەیەكی ئەخالقیانە بانگەشەی هەڵبژاردن بكەین». عەلی كەریمیش ،بەباشی دەزانێت شێوازی بانگەشەكان لەسەر پێشكەشكردنی باشترین پڕۆژەی خزمەتگوزاری بێت و دووربێت لە ناوزڕاندن.
كورسیەكان ئاشكرابكەین ،چونكە ژمارەی كورسیەكانمان ڕادەوەستێتە سەر متمانەی خەڵك». یەكێتی نیشتیمانی كوردستان ،كە لە ئێستادا 29كورسی پەرلەمانی هەیە، ئەگەرچی پرس پەیوەندی بە بەشێك لە ئەندامانی مەكتەبی سیاسی ئەو حزبەكرد ،بەاڵم ئامادەنەبوون ژمارەی ئەو كورسیانە ئاشكرابكەن كە پێشبینی دەكەن بە دەستی بهێنین ،هاوكات بە وتەی خۆیان بێت زیاتر لە 40كورسی بەدەستدەهێنن ،بەاڵم بە پشت بەستن بەو ڕاپرسیانە كە لە ناوەندە حزبی و سەربەخۆكان باڵوكردەكرێتەوە ئەگەری هەیە یەكێتی 25كورسی پەرلەمانی بەدەستبهێنێت. بزوتنەوەی گۆڕان كە بەهێزی سێیەم ناسراوە ،لە هەڵبژاردنی ڕابردوو 25 كورسی پەرلەمانی بەدەستهێنا ،هەڵسوڕاوانی ئەو بزوتنەوەیە پێشبینی دەكەن زیاتر لە 35كورسی پەرلەمانی بەدەستبهێنن ،محەمەد تۆفیق ڕێكخەری ژووری پەیوەندییە دیپلۆماسیەكانی گۆڕانیش لەوبارەیەوە دەڵێت «موفاجەئەی گەورەمان پێیە و ژمارەی كورسیەكانمان زۆر زیاد دەكات» ،بەاڵم بە پشت بەستن بەئەنجامی ڕاپرسی و هەڵبژاردنی سەندیكاكان گۆڕان لە 15كورسی زیاتر ناهێنێت. یەكگرتووی ئیسالمی كوردستان ،لە هەڵبژاردنی ڕابردوو شەش كورسی پەرلەمانی بەدەستهێنا ،بەرپرسانی ئەو حزبە پێشبینی دەكەن ئەمجارە 10 كورسی پەرلەمانی بەدەستهێنن ،مەولود باوەموراد ،سەرۆكی لیستی یەكگرتوو، بۆ پرس وتی «ئەگەرچی زیادبوونی ژمارەی كورسیەكانمان ڕادەوەستێتە سەر متمانەی خەڵك ،بەاڵم بە دڵنیاییەوە دەنگی زیاتر لە هەڵبژاردنی ڕابردوو دەهێنین ،چونكە دەنگێكی زۆرمان بۆ الیەنەكانی تر ڕۆیشت». كۆمەڵی ئیسالمی كوردستان ،لە هەڵبژاردنی ڕابردوو چوار كورسی پەرلەمانی بەدەستهێنا ،بەاڵم پێشبینی دەكەن ژمارەی كورسیەكانیان بەرزببێتەوە و بەرپرسانی ئەو حزبەش ڕایدەگەیەنن كە ئەگەری هەیە ( )12_10كورسی بەدەستبهێنن. لیستی سۆسیالست دیموكراتی كوردستان ،لە هەڵبژاردنی ڕابردوو دوو كورسی پەرلەمانی بەدەستهێنا ،لەئێستاشدا سەرۆكی لیستەكە پێشبینی دەكات چوار كورسی پەرلەمانی بەدەستبهێنن. لیستی بزوتنەوەی ئیسالمی ،لە ئێستادا دوو كورسی پەرلەمانیان هەیە و لەالیەن شوان قەاڵدزەییەوە سەرۆكایەتی دەكرێت ،پێشبینی دەكات پێنچ كورسی پەرلەمانی بەدەستبهێنن. لیستی ئایندە كە لەالیەن قادر عەزیزەوە سەرۆكایەتی دەكرد ،لە هەڵبژاردنی
سەرۆكی لیستی یەكگرتوو: پێشبینی دەكەین 10كورسی بهێنین
سەرۆكی لیستی بزوتنەوەی ئیسالمی: پێشبینی دەكەین 5كورسی بهێنین
پێشبینییەكان 31حزب و الیەنی سەربەخۆ بەشداری هەڵبژاردنی پەرلەمانیان كردووە و كۆی گشتی كاندیدەكانیش هەزار و 129كاندیدە و تێیدا پێشبڕكێ لەسەر بەدەستهێنانی 111كورسی پەرلەمانی دەك��ەن ،پێشبینی الیەنەكان بۆ هەڵبژاردنی ئەمجارە جیاوازە ،چونكە بەشێك لە حزبەكان لە هەڵبژاردنی ڕابردوو نەیانتوانیوە تەنانەت یەك كورسی پەرلەمانی بەدەستبهێنن ،ئەمجارە دەڵێن پێنچ كورسی بەدەستدەهێنین. لیستە حزبیەكان پارتی دیموكراتی كوردستان كە خاوەنی گەورەترین بنكەی جەماوەرییە و لە هەڵبژاردنی ڕابردوو 30كورسی پەرلەمانی بەدەستهێنا پێشبینی دەكرێت ئەمجارە( )45_40كورسی پەرلەمانی بەدەستبهێنن ،جەمال مورتكە، سەرۆكی لیستی پارتی ،بۆ پرس دەڵێت «لە ئێستادا زووە بۆ ئەوەی ژمارەی
بزوتنەوەی گۆڕان: 35كورسی بەدەستدەهێنین
4
ژماره 186
www.lawanikurdistan.com
2013/9/3
بڕی بودجەی حزبەكان بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن
یەكێتی و شیوعی زۆرترین پارەیان بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن تەرخانكردووە
بێ رووتووش
بەدواداچوون :توانا شێخانی
ئەگەرچی لە كوردستان سیستەمێك نییە بۆ ئەوەی بەشێوەیەكی فەرمی بزانرێت حزب و الیەنەكان بڕی چەند پارە بۆ بانگەشەی هەڵبژاردنەكان خەرج دەكەن ،بەاڵم بەپێی ئەو بەدواداچوونی پرس كردویەتی ،دەركەوتووە یەكێتی نیشتیمانی كوردستان زۆرترین بڕی پارەی بۆ بانگەشەی هەڵبژاردنەكان تەرخانكردووە بە بەراورد لەگەڵ حزبەكانی تر ،هاوكات لە حزبە بچووكەكانیش حزبی شیوعی زۆرترین بڕی پارەی بۆ ئەو مەبەستە تەرخانكردووە ،بەرپرسێكی كۆمیسیۆنی بااڵی سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانیش ڕایدەگەیەنێت ،لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان حزبەكان ناچار دەكەن بڕی ئەو پارەیە ئاشكرا بكەن كە بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن تەرخانی دەكەن ،هەروەها ناوبراو دەڵێت «گومانمان هەیە بەشێك لە حزبەكان لە دەرەوەی هەرێم پارەیان بۆبێت». لەو ڕاپۆرتەی پرس بودجەی بەشێك لە حزبەكان بخوێنەوە كە بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن تەرخانیان كردووە. ح��زب و الی��ەن��ەك��ان ،ب��ڕی چەندیان بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن دیاریكردووە؟ ئەگەرچی ،بەشێك لە حزب و الیەنەكان ئامادەنین بڕی ئەو پارەیە ئاشكرا بكەن كە بۆ بانگەشەی هەڵبژاردنی حزبەكەیان تەرخانیان كردووە و بەشێك لە حزبەكانیش بێ ئەوەی بڕەكەی ئاشكرا بكەن ئاماژە بەوەدەكەن كە حزب هەڵساوە بە چاپكردنی پۆستەر و دروستكردنی ڕێكالم بۆ تەلەڤیزیۆنەكان بەبێ جیاوازی و بێ ئەوەی كاندیدەكە هیچ بڕە پارەیەك بدات. بەپێی وتەی بەرپرسی دەزگای هەڵبژاردنی یەكگرتوو ،ئەوان زیاتر لە چل ملیۆن دیناریان بۆ دروستكردنی پۆستەر و ڕێكالمی كاندیدەكانیان تەرخانكردووە و لە ئێستاشدا سەرجەمی ئەو بڕەپارەیان خەرجكردووە بە جۆرێك بۆ هەر كاندیدێك بڕی 500هەزار دیناریان تەرخانكردووە، هەروەها بەرپرسی دەزگای هەڵبژاردنی یەكگرتوو بەیان نوری ئەوەی بۆ پرس ئاشكرا كرد ،جگە لەو بڕەپارەیە ئەوان ئامادەنین تەنیا یەك دیناری تر بۆ كاندیدەكان خەرج بكەن و هەر كاندیدێكیش ئازادە لەوەی ڕێكالم لە ڕاگەیاندنێكی تر بكات بەدەر لە كەناڵی سپێدە و یەكگرتوو. هەروەها ناوبراو وتیشی «سەرجەم پۆستەر و ڕێكالمەكان دەزگای هەڵبژاردن لە یەك شوێن دروستی كردووە ،چونكە نرخەكەی هەرزانتر ڕادەوەستا». كۆمەڵی ئیسالمی كوردستان ،بە هەمان شێوەی یەكگرتوو هیچ بڕەپارەیەكی نەداوەتە كاندیدەكانیان بۆ ئەوەی ڕێكالمی پێ بكەن، بەاڵم دەزگای هەڵبژاردنی حزبەكە هەڵساوە بە دروستكردنی ڕێكالم كە زیاتر لە سی ملیۆن دیناری تێچووە. هاوكات ئ��ارام شێخ كەمال ،ڕێكخەری ژووری هەڵبژاردنەكانی بزووتنەوەی گۆڕان لەوبارەیەوە دەڵێت «بڕەپارەیەك بۆ ئەو مەبەستە تەرخانكراوە ،بەاڵم ئاگاداری نیم چەندە ،چونكە دەزگای چاپمان هەیە و هیچ بڕەپارەیەكی تێناچێت». بەپێی زانیارییەكان كە پرس لە سەرچاوەیەكی باوەڕپێكراوەوە دەستی كەوتووە ،گۆڕان زیاتر لە سێ سەد ملیۆنی بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن تەرخانكردووە. هەروەها بەرپرسی دەزگ��ای هەڵبژاردنی یەكێتی ئ��اگ��اداری ئەو بڕەپارەیەنیە كە حزبەكەی بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن تەرخانی كردووە، شۆرش ئیسماعیل بۆ پرس وتی «ئەوەندەی ئاگادارم یەكێتی تائێستا هیچ بڕەپارەیەكی بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن تەرخان نەكردووە ،چونكە زیاتر لە پێنچ كەناڵی ئاسمانی و چەند چاپخانەیەكی هەیە و سەرجەم كاندیدەكانیش بەبێ جیاوازی لەو كەنااڵنە ڕێكالمیان بۆ دەكرێت». بەپێی ئەو زانیارییانەی كە دەست پرس كەوتوون ،یەكێتی لەسەرەتای بانگەشەی هەڵبژاردنەوە تاوەكو ئەمرۆ بەردەوامە لە بەخشینەوەی پارە بۆ كڕینی دەنگە جیاوازەكانی سلێمانی ،هەروەها هەر بەپێی زانیارییەكان یەكێتی زیاتر لە 800ملیۆن دیناری بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن تەرخانكردووە و تاوەكو ئێستاش بەشێكی زۆری خەرجكردووە. بە مەبەستی زانینی ئەو بڕەپارەیەی كە پارتی تەرخانی كردووە بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن ،پرس چەندجارێك پەیوەندی بە بەرپرسی دەزگای هەڵبژاردنی پارتیەوە كرد ،بەاڵم ناوبراو وەاڵمی پەیوەندییەكەی نەدایەوە
و بەپێی زانیارییەكانیش پارتی تاوەكو ئێستا هیچ بڕە پارەیەكی بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن تەرخان نەكردووە ،چونكە چەندین دەزگای چاپ و باڵوكردنەوەی هەیە ،هەروەها بە هەمان شێوەی حزبەكانی تر هەر كاندیدێكی پارتی بیەوێت لە دەرەوەی ڕاگەیاندنی حزبەكەی ڕێكالم بكات دەبێت لەسەر بەاڵنسی خۆی بیكات. حزبی شیوعی كوردستان ،بڕی 400ملیۆن دیناری بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن تەرخانكردووە و بەرپرسی دەزگای هەڵبژاردنی حزبی شیوعی سوبحی مەهدی بۆ پرس دەڵێت «پارەكە بەش ناكەین ،بەڵكو بەو پارەیە بەبێ جیاوازی پۆستەر و ڕێكالم بۆ كاندیدەكانمان دروست دەكەین». بەپێی ئەو زانیارییانەی كە دەست پرس كەوتووە ،حزبە بچووكەكانی وەك زەحمەتكێشان و ئایندە و ڕزگاری و یەكێتی نەتەوەیی دیموكرات و سۆسیالست و پارتی كرێكاران و ڕەنجبەرانی كوردستان و بزوتنەوەی ئیسالمی ،هەریەكەیان زیاتر لە 150ملیۆنیان بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن تەرخانكردووە. هەروەها بەشێك لە سەرۆك لیستە سەربەخۆكان ئاشكرای دەكەن كە چەندین كەلوپەلی پێویستی خۆیان فرۆشتووە بۆ ئەوەی بەو پارەیە بانگەشەی هەڵبژاردنی پێبكەن ،جەالل پەرێشان سەرۆكی لیستی پەرێشان و هەژارانیش دەڵێت «بڕەپارەیەكی زۆرم قەرزكردووە بۆ ئەوەی بانگەشەی هەڵبژاردنی پێبكەم». هاوكات سەرۆكی لیستە سەربەخۆكان ئامادەنین بڕی ئەو پارەیە ئاشكرابكەن كە بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن تەرخانیان كردووە. ترس لە ئاشكراكردنی بڕی پارەكە بەشێك لە حزبەكان بە تایبەتی گۆڕان و یەكێتی ،لە دەرئەنجامی هەڵبژاردنەكان دەترسن ،بۆیە نایانەوێت بڕی ئەو پارەیە ئاشكرابكەن، بە جۆرێك لە قسەی ئەو الیەنانە دەترسن كە پێیان بڵێت ئەو هەموو پارەیەتان بۆ هەڵبژاردن تەرخانكردو نەتانتوانی هێندەی ئەو پارەیە دەنگ بهێنن ،بۆیە چاوەڕوانی دوای هەڵبژاردن دەكەن و ئەوكات بڕەكەی ئاشكرا دەكەن. چ الیەنێك زۆرترین پارەی بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن تەرخانكردووە؟ هەروەك بەرپرسی دەزگای هەڵبژاردنی یەكێتی ئاماژەی بۆ دەكات كە یەكێتی تائێستا هیچ بڕەپارەیەكی بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن تەرخان نەكردووە ،بەاڵم بەپێی زانیارییەكانی پرس یەكێتی زۆرترین پارەی بۆ بانگەشەی هەڵبژاردنەكان تەرخانكردووە كە زیاتر لە 800ملیۆن دینارە، دوای یەكێتی حزبی شیوعی كە یەكێكە لە حزبە بچووكەكان زۆرترین پارەی بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن تەرخانكردووە جگە لە دروستكردنی پۆستەر و ڕێكالم لەسەر بودجەی حزب دەزگای هەڵبژاردنیش بڕی 400 ملیۆن دیناری تەرخانكردووە. گومان دەكرێت پارە لە دەرەوەی كوردستان هاوردەی هەرێم بكرێت لە كوردستان تاوەكو ئێستا هیچ پێوەرێك نیە بۆ ئەوەی بەشێوەیەكی یەكسان حزبەكان بڕەپارەیەك بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن تەرخان بكەن ،هەر بۆیەش نازانرێت بەگشتی بڕی ئەو پارەیەی لە بانگەشەی هەڵبژاردنەكان خەرج دەكرێت چەندە؟ كۆمیسیۆن بااڵی سەربەخۆی هەڵبژاردن گومان دەكات چەند الیەنێك پارە لە دەرەوەی هەرێم هاوردەبكەن و ناوبراو هۆكارەی بۆ ئەوە دەگەڕێنەوە كە تاوەكو ئێستا هیچ چاودێری و پێوەرێك نیە بۆ زانینی ئەو بڕەپارەی كە الیەنەكان بە مەبەستی بانگەشەی هەڵبژاردن خەرجی دەكەن. هەندرێن مەحمەد ،بەرپرسی ئۆفیسی هەولێری كۆمیسۆنی بااڵی سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان لە لێدوانێكدا بە پرسی ڕاگەیاند ،كە لە ئێستا كار بۆ دروستكردنی سیستەمێكی خەرجكردنی پارەی حزبەكان دەكەن ،هەروەها وتیشی «بەپێی ئەو سیستەمەی كە دروستمان كردووە دەبێت سەرجەم و حزب و الیەنەكان بڕی ئەو پارەیەمان بۆ ئاشكرابكەن كە بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن تەرخانیان كردووە ،بەو مانایەی هەرحزبێك پۆستەرێك بكڕێت دەبێت ئاگاداربین ،هەروەها ئەوەیشی وت «ئەو سیستەمە لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان جێبەجێدەكرێت».
*بانگەشەی رێكالمی هەڵبژاردن دەستی پێكرد ،دروشمی عەجایب و غەرایب فڕێدەدەن و بەڵێن و وادەی بریقەدار بەخەڵك دەدەن. (سواڵی دەنگە) *بڕیاردرا بەنزین بكرێتە یەك جۆر و لەسەرجەم وێسگەكان یەك شێواز و بەیەك نرخ بێت ،كەچی دوو رۆژ پاش بڕیارەكە لە بەنزینخانەی شێر بەنزین نەبوو. (لە خوا بەزیادبێ بەنزینخانەمان زۆرە) *كۆمیسۆن رایگەیاند كە هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاكان لە مانگی 11ئەنجام دەدرێ و هەموو ئامادەكاریەكانیشی بۆ كراوە. (جارێ با بزانین لەوەی پەرلەمان چی دەبێ؟) *كورد تا بەخۆی ساغ بێ هیچ پێویستی بە دووژمن نییە تا ئەرك بێكشێ و دژایەتی بكات و هەوڵی نانەوەی دووبەرەكی لە نێوانیان بدات. (رووداو و پەكەكە بەنموونە) *رێكالم الی ئێمە شتی خۆش و بەتام و زۆربەی جاریش بێ تام و بێ مەعنایە ،بۆنموونە ئافرەت دێت دیعایە بۆ برنج دەكات، كەچی خۆی وا تیف تیفەداوە بینەر شێت دەكات. (ئەگەر دیعایە بۆ فیلمی قۆڕ بكەن چ دەكەن) *حزب هەیە رێژەی ئەندامانی ناگاتە هەزار كەچی سەد كەسی پااڵوتوە ،كە لە راگەیاندەكانیش قسەدەكەن هێندە باوەڕیان بەخۆیە بەجۆرێك كە هەموو نوێنەرەكانیان دەردەچن. (خۆ گەر دەریش نەچن باس دەكرێن) *ماوەیەك تۆمەت خرایە مل پارتی كە ناوی مردووەكانی رەشننەكردۆتەوە و تەزویری پێكردوە ،فازڵ میرانی لە دیمانەیەكدا گوتی «گەر قەرار بێت بەس لە پارتیەكان بمرن كەس نابێتە پارتی». (وەاڵ راستە)
بەرپرسی دەزگای هەڵبژاردنی یەكێتی: ئاگاداری هیچ بڕەپارەیەك نیم ،كە یەكێتی تەرخانی كردبێت بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن بەرپرسی دەزگای هەڵبژاردنی یەكگرتوو: بۆ هەر كاندیدێك 500هەزار دینارمان تەرخانكردووە بەرپرسی دەزگای هەڵبژاردنی گۆڕان: نازانم بڕی چەند پارە بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن تەرخانكراوە بەرپرسی دەزگای هەڵبژاردنی حزبی شیوعی: بڕی 400ملیۆن دینارمان بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن تەرخانكردووە
www.lawanikurdistan.com
ژمار ه 186
2013/9/3
5
یەك لە سێی ئافرەتان بە جۆرێك لەجۆرەكان رووبەڕووی توندوتیژی دەبنەوە ئەو رێژەیەش زۆر ترسناكە لەم دیمانەیەدا (سورەیا فەالح) وەك نووسەر و چاالكڤانی بواری دەستەبەركردنی مافەكانی ئافرەتان ،سەبارت بە پرسی ژن و جۆر و شێوازەكانی توندوتیژی دژ بەئافرەتان راوسەرنجی خۆی دە‌خاتە‌ڕوو، جەختیش ل��ەوە دەكاتەوە كە ئافرەت لە جیاتی ئ��ەوەی خەریكی دروستكردن و رێكخستنی كۆمەڵگە بێت و لە فێربوون و فێركاریدا جێگەی بكرێتەوە ،بە وەستاندن و رووخاندن و لەناوبردنی ،مافە ئینسانییەكانی پێشێل دەكرێ. دیمانە :تارا محەمەد
سورەیا فەالح:
لە زۆر لە كۆمەڵگەكاندا بەهۆی وەزعی ئابووری و كولتوورێكی هەڵە توندوتیژی لە زكی دایكەوە دەستپێدەكات پرس :توند و تیژی چییە و كەی وەكو حاڵەت و دیاردە ناسرا؟ سورەیا :توندوتیژی لەیاسای نێونەتەوەییدا لە راگەیاندراوی 20 ی دیسەمبەری ساڵی 1993ی زایینی نەتەوەیەكگرتووەكان بۆ جاری یەكەم دیاردەیەك بە نێوی توندوتیژی باسكرا .تەنانەت لە كۆمیسیۆنی بەرەنگاربوونەوەی رەگەزخوازی لە ساڵی 1979ئەم وشەیە باس نەكرابوو ،كۆڕ ی گشت ی رێكخراو ی نەتەوەیەكگرتووەكانەوە بەپەسندكردنێكی تایبەتی لەساڵ ی 1999ی زایینی زەمینەی داچەقاندنی تۆڕی یاسای بەرگری لە توندوتیژی لە زۆر لەو واڵتانەی كە كۆنوسیۆنەكانی نەتەوە یەكگرتووەكانیان واژو كردبوو پێكهێنا. پرس :جۆرەكانی توندوتیژی كامانەن؟ سورەیا :سەبارەت بە جۆرەكانی توندوتیژی ،چەند جۆرێكی دەخ��ەم��ەڕوو كە لەالیەن ڕێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكانەوە دەستنیشان كراون ،كە بریتین لە: .1توندوتیژی لە ماڵەوە و لە ناو ئەندامانی بنەماڵە ،هەروەها لەالیەن هاوسەر و هاوبەشی ژیان. .2توندوتیژی جینسی واتە سێكسی بەب ێ رەزامەندی ژن. .3توندوتیژی نەریتی و سوننەتی وەكو خەتەنەی كچ ،كوشتن لەسەر شەرەف كە لەبڕێك لە واڵتەكاندا بوونی هەیە. .4كڕین و فرۆشتنی ژنان و كچان. .5توندوتیژی بەرامبەر بە ژنان لە كاتی شەڕی چەكداری. .6توندوتیژی بە زمان و جنێودان كە كاریگەری زۆری لەسەر باری دەروونی ئافرەتان هەیە . بە گوێرەی راپۆرت و داتاكان واپیشان دەدات كە هەر ژنێك لە درێژەی ژیانی خۆیدا بە جۆرێ لەجۆرەكان توندوتیژی كێشاوە ،یەك لە سێ ی ئافرەتان بە جۆرێك رووبەڕووی توندوتیژی دەبنەوە ،ئەو رێژەیەش ڕێژەیەكی زۆر ترسناكە. توندوتیژی بەرامبەر بە ژن یەكێكە لە زیاترین توندوتیژییەكان كە بەرامبەر بە مافی م��رۆڤ دەك��رێ��ت و لە هەموو كەلتوور و كۆمەڵگەیەكیشدا بەئاستی جیاواز بوونی هەیە .لە زۆر لە كومەڵگەكاندا بەهۆی وەزعی ئابووری و كولتوورێكی هەڵە توندوتیژی لە زكی دایكەوە دەستپێدەكات ،پاشان كچەكە بەهۆی كچ بوونیەوە لەزۆر لەئازادییە كۆمەاڵیەتییەكان بێبەش دەبێت. پرس :چۆن و بەچ رێگەیەك دەتوانین بەسەر ئەو دیاردەیەدا زاڵبین؟ سورەیا :ئەم دیاردەیە پێویستی بە ئیشێكی زۆر هەیە بۆ ناسین وناساندنی بە كۆمەڵگە ،دەكرێ وشیاری لە سەر زۆر شتی كولتووری
بدرێتە تاكەكان ،بۆ نموونە لە بڕێك لە جێگەكان لە كۆمەڵگەی كوردیدا ،لێدان وجنێودان بە توندوتیژی نازانن ،پیاوان بە مافێكی خۆیانی دەزانن كە بەسەر رەگەزی مێینەدا دەستدرێژی فیزیكی بكەن، بۆچی؟ بۆ روونكردنەوەی ئەمە چەند فاكتەری پێكهێنەری توندوتیژی دێنمەوە ،لەوانە دابەشكردنی نایەكسانی هێز و كۆنتڕۆڵ كردنی تواناكانی ژنان ،كولتوری دژ بە ژن و بە راوردی ژن وەك كەلوپەل و موڵك و دارایی پیاو و دەوڵەت ،ئێعتیادی ناسینی توندوتیژی دژ بەژنان ،بێ موباالتی دەوڵەتەكان و دەسەاڵتداران لەبەرامبەر ئەو دی��اردەی��ە ،لەپێكهێنانی ئەم پرۆسەیە هەموو ئەنستیتوتە كۆمەاڵیەتییەكان و سیاسییەكان بەشدارن ،مەبەست لە ئەنستیتوتە كۆمەاڵیەتی و سیاسییەكان چییە؟ ئەوانە هەر ئەو دەسەاڵتەن بەسەر ئێمەدا حوكم دەكەن ،دەسەاڵت دوو بەشە ،یەكێكیان دەسەاڵتی رەسمی و سەرەوە وەك :دەوڵەت كە بریتییە لە هەرسێ دەزگای یاسادەركەر ،بەڕێوەبەر و هێزی دادوەری ،ناسینی چەمكەكانی ئەم توندوتیژییانە بەتەنیا گرنگ نییە ،بەڵكو ،ئەرك خستنە سەرشانی دەوڵەت بۆ نەهێشتنی ئەو بنەمایانەی كە توندوتیژی پێكدێنن گرنگە. دەوڵەتەكان لەچەند ئامێری ناسراو كەڵك وەردە گرن وە كو :زیندان و بەندیخانە ،لەناوبردنی فیزیكی وە ك ئێعدام و سێدارە و..هتد، پێكهێنانی توندوتیژی لە ناوچەی كونفلیكت وكاتی شەڕ و پاش جەنگ بەرانبەر بەو ژنانەی وا لەهێزی سەربازی و سوپای چەكدار ئیش دەكەن ،یاخود لە نزیكی سەبازخانەكان ئەژین ،كەڵك وەرگرتن لە دەستدرێژی سێكسی و توندوتیژی بۆ ترساندنی پیاوان لە واڵتانی بندەست و بۆ تێكشكاندنی نەتەوە بندەستەكان و پەرەپێدان بە كولتووری زۆرلێكردن و توندی نواندن پاش شەڕ ،زۆرجار دەبینیرێت كە دەستدرێژی سێكسی زۆر دەبێت .پاش شەڕ و جەنگ كولتووری كۆمەڵگە و بنەماڵە كولتوورێكی توندوتیژە و زیاتری ئەو توندوتیژییە داوێنی ژن ئەگرێتەوە. دووەم دەس���ەاڵت ،دەس��ەاڵت��ی خ��وار و ناڕەسمیە ،نموونەی بنەماڵە ،پیاو (باوك ،برا ،مێرد ،كوڕ) كلیسا و مزگەوت و تمپڵ (ئەنستیتوتە كۆمەاڵیەتییەكان) كورپوریشنەكان corporations ئەم ئەنیستیتوتوانە دەسەاڵتێكی زۆریان بەسە ر ژیانی رۆژانەی ئێمەدا هەیە ،ئەوان لەكاتی كاركردنی ئێمە ،كڕینی خواردەمەنی ئامێرە پێویستەكانی ژیان ،دوعاكردن و رۆیشتن بۆ جێگەی ئایینی، هاوسەرگیری و مردن و دەستیان بەسەر ژیانماندا هەیە ،ئەوان لەوە
دەچن كە هەمیشە گەورەن و لە ناو چونیان نییە ،وادەزانن هیچیان بەسەر نایەت؟ ناگۆڕێن و كاریگەریان تەواو نابێت؟ بەپێچەوانەوە گۆڕانی حكومەت ئاسانە ،بەاڵم بڕێك لەئەنستیتوكان كە لەسەر مێشك و روحی تاك كاردەكەن زۆر زەحمەتە بگۆڕێن ،زۆریان بڕوایان بە شەڕە كە هەزاران ساڵ هاتووە و پێویستیان بە لەناوچوون نییە، بەاڵم پێویستیان بەگوڕان و مودیفای كردنە ،وەك ئەنستیتۆی ئایین و مەزهەب ،كولتووری نەریتی ،هەموو ئەو ئەنستیتۆتانە ئەژین، چونكە ئێمە بڕوایان پێدەكەین و ساپورتیان دەكەین و لە گەڵیان رێ دەكەین ،یەك فاكتمان لەبیرنەچێت ئەویش ئەوەیە كە گۆڕانكاری دەوڵەت كارێكی ئاسانە ،بەاڵم گۆڕانی بیر و بڕوا زۆر سەختە ،چونكە بنەمای لەسەر بیر و بڕوا و كولتوور و ئایین دامەزراوە . پرس :باسی توندوتیژی بنەماڵەت كرد ئەوە تاچەند لەناو كۆمەڵگەدا بەرجەستەیە؟ سورەیا :رەوتی توندوتیژی لەالیەن دەسەاڵتە ناڕەسمییەكان وەكو پیاو لەماڵەوە باسێكی ناسك و حەساسە ،توندوتیژی بنەماڵە و پیاو (باوك،برا ،مێرد ،كوڕ) یەكێك لەو دیاردانەیە كە لەزۆر لە كولتوورەكاندا دەبینرێت و چونیەتی دروستبوونی زۆرێك لەرێكخراوەی ژنان شەرح دەدات . ئە نستیتوتە كۆمەاڵیەتییەكانی دیكە كە بەشێكن لەدەسەاڵت لەنێو كۆمەڵگەدا ناشێ لەبیر بكرێن ،وەك��و كڵیسا و مزگەوت و تمپڵ ،بەاڵم تێبینی كردن و ناسینی تەواوی ئەو ئەنستیتوتە كۆمەاڵیەتییانە مومكین نییە ،زۆر لەو ئەنستیتوتە كۆمەاڵیەتییانە وەكو كورپریشنەكان corporationبە یارمەتی بەشەكانی دیكە بۆ ئنتفاعی ماڵی دەست بەتوندوتیژی ئەدەن ،بەاڵم ئەوان بەچەند جۆر دەسەاڵت و هێزی خۆیان بە سەركۆمەڵگەدا دەسەپێنن و دەبن بەهۆی بڕێك لەم دیاردانە ،وەكو :هاوسەرگیریی لەتەمەنی هەرزەكاری و منداڵی ،هاوسەرگیریی زۆرەملێ ،پشكنینی زورەملێی پەردەی كچێنی ،لەشفرۆشی زۆرەملێ ،رەشەكوژ ،خەتەنەی كچان ،فرە ژنی، وێڕای كەڵك وەرگرتن لەچەكی سووك وەكو ترساندن یا كوشتن بە دەمانچە ،توندوتیژی لەرێگەی كڕین و فرۆشتنی ژنان و قاچاخی ژنان
تەنیا ناسینی چەمكەكانی توندوتیژی گرنگ نییە، بەڵكو ئەرك خستنە سەرشانی دەوڵەت بۆ نەهێشتنی ئەو بنەمایانەی كە توندوتیژی پێكدێنن گرنگە
6
ژماره 186
www.lawanikurdistan.com
2013/9/3
الوان پشتگیری لەكاندیدبوونی ئومێد خۆشناو دەكەن راپۆرت :پرس
رۆژن��ام��ەن��ووس و سكرتێری یەكێتی الوان��ی دیموكراتی كوردستان ،ئومێد خۆشناو بە ژم��ارە 22لەسەر لیستی ژم��ارە 110ی پارتی دیموكراتی كوردستان ،كاندیدە بۆ پەرلەمانی كوردستان .سەرجەم ناوەندە بااڵكانی یەكێتی الوان لەسەرتاسەری هەرێمی كوردستان پشتیوانی خۆیان بۆ ئومێد خۆشناو دەردەبڕن و لەم راپۆرتەدا راو بۆچوونی ئەوان سەبارەت بە ئومێد خۆشناو بخوێننەوە. بەبڕوای شێرازد شیخانی ،بەرپرسی ناوەندی بااڵی هەولێر، چوونی راستەوخۆی کاک ئومێد خۆشناو لە پۆستی سکرتێری الوانەوە بۆ ئەندامی پارلەمانی کوردستان ،چوونی نوێنەری سەرجەم الوانی کوردستانە هەر لەزاخۆەوە تاوەکو خانەقین و ،نەهێشتنی هەموو فلتەرەکانە لە نێوان الوان لە الیەک و دەسەاڵت و پارلەمان لە الیەکی تر. ئەو روونیدەكاتەوە كە پێشتر یەکێتی الوان لە رێگەی دامەزراوە و الیەنەکانی دیکەوە داواکارییەکانی الوانی دەگەیاندە ناوەندە بڕیار بەدەستەکانی کوردستان ،بەاڵم بە چوونی سکرتێری الوان بۆ پارلەمان هەموو ئەو فلتەر و ڕااڵنە الدەچن. شێرزاد شێخانی ،ئەوەشی گوت «یەکێتی الوان چ لە ئاستی ناوخۆ چ لە ئاستی نێو دەوڵەتی و جیهانی خاوەن ئەزمونێکی زۆرە .گواستنەوەی ئەو ئەزمون و بەرنامە و دروشمانەی الوان بۆ پارلەمان لە رێگەی کاک ئومێدەوە گەورەترین خزمەتە بە ئەزمونی هەرێمی کوردستان». بەرپرسی ن��اوەن��دی ب��ااڵی هەولێر ،ب��اس لە لێهاتوو و كەسایەتی ئومێد خۆشناو دەكات و دەڵێت «لە ماوەی سکرتاریەتی کاک ئومێد یەکێتی الوان بووە ئەندامی کارا لە رێکخراوی یەکێتی الوانی دیموکراتی جیهانی ،وای کردووە رێکخراوەکە لە رێکخراوێکی لۆکاڵیەوە ببێتە رێکخراوێکی ن��ێ��ودەوڵ��ەت��ی ،ل��ەس��ەر ئاستی کوردستانی گەورەش یەکێتی الوانی دیموکراتی کوردستان ڕۆڵی سەرەکی بینیوە لە زۆرێک لە کۆنفراسە نەتەوەییەکانی هەر چوار پارچەی کوردستانی، کاک ئومێد خۆشناو سکرتێری یەکێتی الوان لە هەر دوو کۆنفراسی نەتەوەیی هەولێر و دۆمیز ڕۆڵی بەرچاوی هەبوە لە کۆنفراسەکاندا». شێخانی پشتگیری ناوندە بااڵكەی بۆ ئومێد خۆشناو دەردەب��ڕێ��ت و دەڵێت «س��ەرەڕای ئ��ەوەی کاک ئومێد رۆژنامەنووس و نووسەر و رۆشنبیرێکی دیارە ،ئێمە لە ناوەندی بااڵی هەولێری یەکێتی الوانی دیموکراتی کوردستان
پاڵپشتی تەواو بۆ سکرتێرەکەمان دەڕدەبڕین ،بە شانازییەوە کار بۆ لیستی ژمارە 110ی پارتی دیموکراتی کوردستان و کاندید و خۆشەویستی الوان کاک ئومێد خۆشناو دەکەین». توانا تەقێدین ،بەرپرسی ناوەندی بااڵی سلێمانی پێیوایە كاندید كردنی هەڤاڵ ئومێد خۆشناو بۆ پەرلەمانی كوردستان، مانای پێویستبوونی دەنگی گەنجانە دەك��ات لەپەرلەمانی كوردستان .دەشڵێت «ناوبراو نوێنەرایەتی سەرجەم الوانی كوردستان دەكات بەبێ جیاوازی بیرواو ئایدۆلۆژیای سیاسی، بۆیە لەو روانگەیەوە بەئەركی سەرشانی خۆمانی دەزانین وەكو الوانی كوردستان بە دڵسۆزییەوە كار بۆ كاك ئومێد بكەین و بەدەنگی خۆمان متمانە بە نوێنەری الوان بدەین بۆ پەرلەمانی كوردستان». بەرپرسی ناوەندی بااڵی سلێمانی ،پشتگیری ناوەندەكەشی لە سلێمانی بۆ كار كردن و دەنگدان بە ئومێد خۆشناو دەربڕی و رایگەیاند «دڵنیاین ئومێد خۆشناو لە پەرلەمانی كوردستان دەبێتە نوێنەری راستەقینەی الوان و بەدەرچوونی ئەویش، پرسەكانی الوان لەپەرلەمانی كوردستان بەرەو پێشدەچن و ئاوڕی زیاتر و جدیتر لە كێشەكانی الوان دەدرێتەوە». فەرهاد محەمەد ،بەرپرسی ناوەندی بااڵی دەروبەری هەولێر، جەخت لەوە دەكاتە كە هەڤاڵ ئومێد كەسێكی شیاوو لێهاتووە. ئەو دەستكەوت و چاالكییەكانی رابردووی یەكێتی الوان بە نموونە دەهێنێتەوەو بەپێوەری سەركەوتنی ئومێدخۆشناوی دەزانێ.
ئەو بەرپرسەی ناوەندە ،كە چەندین ساڵە كاریی رێكخراوەیی لەگەڵ ئومێد خۆشناو دەكات و لە نزیكەوە دەیناسێ ،بۆیە بە باوەڕبەخۆبوونەوە رایدەگەیەنێت كە ئومێد خۆشناو دەتوانێ متمانەی دەنگی الوان بەدەست بێنێت و دەرچوونی بۆ پەرلەمانی كوردستان مسۆگەر بێت .راشیدەگەیەنێت كە بەچوونی ئومێد بۆ پەرلەمانی كوردستان ،پرس و كێشە و داواكانی الوان قۆناغێك دەچێتە پێش و الوان نوێنەری خۆیان دەبێ لەپەرلەمان ،ئەوسا الوان دەتوانن راسەوخۆ لەگەڵ نوێنەری خۆیان لە پەیوەندی و هەماهەنگی دابن». فەرهاد محەمەد ،بەرپرسی ناوەندی ب��ااڵی دەوروب��ەری هەولێر ،پشتگیری ناوەندەكەی بۆ ئومێد خۆشناو دەربڕی و رایگەیاند كە بەهەموو توانایەكە كار بۆ دەرچوواندنی ئومێد خۆشناو دەكەن و دەنگی پێدەدەن. كامەران غەریب ،باس لەكەسایەتی و ناسین و هاوڕێتی نێوان خۆی و ئومێد خۆشناو دەكات و دەڵێت «ماوەیەکی زۆرە ئەیناسم ،وریایە ،دەزان��ێ دەرفەتەکان بەکاربێنێ بۆ بەرژەوەندی خۆی ،دەزانێ چی دەکات ،هەنگاوەکانی دەبژێرێ، ڕێز لە هەموو کەس دەگرێ ،زۆر کەم تووڕە دەبێ ،بەاڵم کە تووڕە بوو دۆ و دۆشاو تێکەڵ ئەکات ،لە ڕاگەیاندندا دەرکەوت و ئەمەش بووە هۆی سەرکەوتنی لە الواندا ،لە الواندا جێ پێی خۆی جێگیر کردو ئەمەش بووە هۆی کاندید کردنی بۆ پەرلەمان ،هەندێ کەمتەرخەمی تێدایە و زۆر جار کێشەکان دەداتە دەستی زەمەن چارەسەریان بکات». ئەو لە قسەكانی لەسەر ئومێد خۆشناو بەردەوام دەبێت و دەڵێت «گەنجێکی قۆزە ،بەاڵم داوێنپاکە، بە شەرمەوە دەدوێ ،ب��ەاڵم قسەکانی زۆر جار توانجێکی تاڵی تیایە ،بە وەسفکردنی ئیحراج ئەبێ و هیچی پێ نامێنێ بیڵێ ،هیچ ڕۆژێک وشەیەکی ناشیرینم لێی نەبیستووە ،زۆر کەم خەڵک ڕووشکێن دەکات ،نەمبینیوە جنێو بدات ،زۆر جار پێدەکەنێ، جگەرەکێشێکی عەجایبە ،قسەزانە و ب��ە بێ نوسینەوە دەتوانێ ماوەیەکی زۆر ڕستە بە دوای یەکدا ڕیز بکات و لە کاتی وتارداندا ناشڵەژێ ،لە کاتی گونجاودا دەتوانێ خاڵی الوازی بەرامبەر و هەندێ جار هاوڕێ و هاوکارەکانی بەکاربێنێت». به‌بڕوای كامه‌ران غه‌ریب به‌رپرسی ناوه‌ندی بااڵی ده‌وروب��ه‌‌ری سلێمانی ،ئومێد خۆشناو لە پارە و داراییدا ڕەزیل نیە ،بەاڵم زۆر گیرە» .ده‌شڵێت «دڵنیام دەتوانێ لە پەرلەماندا کەسێکی جیاواز بێت ،هیوای سەرکەوتنی بۆ دەخوازم».
www.lawanikurdistan.com
ژمار ه 186
ئومێد خۆشناو ژمارە 22
رۆژنامەنووس و سكرتێری یەكێتی الوان ،پاڵێوراوە بۆ پارلەمانی كوردستان لەسەر لیستی 110ی پارتی دیموكراتی كوردستان پرس
یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان رێكخراوێكی قازانج نەویستی خۆبەخشی الوانەیە كار لەسەر كێشەكانی الوان و پرانسیپەكانی مافی الوان و نەتەوەیی دەكات ،وەكو پردێك كێشە و گرفتەكانی الوان دەگەینێتە ناوەندەكانی دەسەاڵت و پارلەمان ،لەمڕوەوە داواكارییەكانی الوان كردۆتە ئەولەویەتی، كارەكانی یەكێتی الوان بە هۆی پەیوەندیە بەهێزەكانی لەگەڵ ئۆرگانە حكومی و حزبەكانی هەرێمی كوردستان زۆرترین داواكارییەكانی الوان بەدی هێناوە ،چوونی سكرتێری یەكێتی الوان راستەوخۆ لە پۆستی سكرتێری الوانەوە بۆ پارلەمانی كوردستان چوونی نوێنەری سەرجەم الوانی كوردستانە هەر لە زاخۆوە تاوەكو خانەقین و نەهێشتنی فلتەر و راڵەیەكانی دیكەی نێوان الوان و دەسەاڵت و پارلەمانە ،كە پێشتر یەكێتی الوان لە رێگەی دامەزراوە و الیەنەكانی دیكەوە داواكارییەكانی الوان دەگەیاندە ناوەندە بااڵیەكانی تر بە چوونی سكرتێری الوان هەموو ئەو فلتەر و رایەاڵنە الدەچن. یەكێتی الوان بەو باكگراوندە مێژووییە و ئەو پەیوەندییە بەهێزەی چ لە ئاستی ناوخۆ چ لە ئاستی نێو دەوڵەتی و جیهانی گواستنەوەی بەرنامە و دروشم و ئەولەویەتی رێكخراوەكەبۆ پارلەمان گەورەترین خزمەتە بە ئەزمونی هەرێمی كوردستان، لە ماوەی چوار ساڵی رابردوودا یەكێتی الوان بووە ئەندامی كارا لە رێكخراوی یەكێتی الوانی دیموكراتی جیهانی كە رێكخراوێكی جیهانییە لەو ماوەدا سكرتێری الوان بەشداری چەندین كۆنگرە و كۆنفراس و سمنیاری رێكخراوە جیهانییەكانی ك��ردووە، لەمڕوەوە دیداری چەندین سەرۆك كۆمار و سەرۆكی واڵتانی ك��ردووە ئەوانەش وای ك��ردووە رێكخراوەكە لە رێكخراوێكی لۆكاڵیەوە ببێتە رێكخراوێكی نێودەوڵەتی لەسەر ئاستی كوردستانی گەورەش یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان ڕۆڵی سەرەكی و میوانداری زۆرێك لە كۆنفرانسە نەتەوەییەكانی هەر چوار پارچەی كوردستانی بینیوە ،ئومێد خۆشناو سكرتێری یەكێتی الوان لە هەر دوو كۆنفراسی نەتەوەیی هەولێر و دۆمیز رۆڵی رێكخەری كۆنفرانسەكانی بینیوە لە دوایین كۆبونەوەی سەركردایەتی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان پاڵپشتیان بۆ سكرتێری یەكێتیەكەیان دەڕبڕی بۆ پارلەمانی كوردستان لەسەر لیستی پارتی دیموكراتی كوردستان. پرۆفایل ناو :ئومێد عەبدولڕەحمان حەسەن موالید١٩٧٧/٦/١ : ئاستی خوێندن /پەیمانگای تەكنیكی بەشی ڕاگەیاندن پیشە:سكرتێری یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان ١٧ساڵ لەبواری میدیا كاری كردوە لە كەناڵەكانی ڕادیۆی گواڵن ڕادیۆی پێشكەوتن الوان تەلەفزێونی كوردستان كە ناڵی مەركەزی دەزگای ناوەندی ڕادیوو تەلەفزێونی كوردستان كەناڵی ئاسمانی زاگرۆس ئەو كارانەی لە میدیا كردووە
*دەنگ و باس *پێشكەشكردنی بەرنامەی سیاسی *پەیامنێر *دەستەی نوسەرانی هەواڵ بەشداری چەندین خولی پێگەیاندنی كردووە *خولی زمانی ڕاگەیاندن *خولی ڕاهێنانی میدیای *خولی خولی پێشكەشكردنی بەرنامە (ئینتەر ڤیوو) *خولی ڕۆشنبیری بەشداری سیاسی *خولی دیموكراسی و مافی مرۆڤ *خولی یاساكانی ڕۆژنامەنوسی *خولی كادیرانی حزبی *خولی ڕێكخراوەكانی مەدەنی *خولی زمانی جەستە *چ��ەن��دی��ن خ��ول��ی ج���ۆراو ج���ۆری ك��اری ڕێكخراوەی و بەشداری سیاسی و میدیای هتد... ئەندامی سێ كۆنگری یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان كۆنگری ٥ساڵی ١٩٩٨ كۆنگری ٦ساڵی ٢٠٠٤ كۆنگری ٧ساڵی ٢٠٠٩ ئەندامی كۆنگری ١٣پارتی دیموكراتی كوردستا ساڵی ٢٠١١ ئەندامی كۆنگری بەرنگاربوونەوەی تیرۆر ئەندامی كۆنگرەی بەیەكەوە ژیان و برایەتی ئەندامی كۆنگرەی الوانی ئەوروپا ئەندامی كۆنگرەی الوانی جیهانی ئەندام و بەشداربوو لە چەندین كۆنفراسی زانسی و پیشەی وەك كۆنفراسی زانستی چارەسەری كێشەكانی الوان كۆنفراسی پەرە پێدان وپێشكەوتن كۆنفراسی تەكنەلۆجیاو زانیاری كۆنفراسی میدیاو ئاشتی كۆمەاڵیەتی كۆنفراسی زانكۆو كاریگەری لەسەر كۆمەڵگا كۆنفراسی تەبای نێوان ئاینەكان كۆنفراسی نەتەوەی الوانی هەر چوار پارچەی كوردستان لە ئاماد و هەولێر و دۆمیز لەگەڵ چەندین كۆنفراسی سیاسی و میدیای و ڕێكخراوە مەدەنیەكان دووتوێژینەوەی زانستیی هەیە *توێژینەوەی ڕۆڵی الوان لە نێو پارتی دیموكراتی كوردستان *ڕۆڵی ڕاگەیاندنی الوان لەسەر هزری نەتەوەی كتێبێكی بەناوی (گەنج گۆمی سیاسەت دەشلەقێنی) لەساڵی ٢٠١٢چاپ كردووە دووكتێبی تری ئامادەیە بۆ چاپ
2013/9/3
7
8
ژماره 186
www.lawanikurdistan.com
2013/9/3
بەناوی بانگەشەی هەڵبژاردنەوە بزوتنەوەی گۆڕان خەڵكی سلێمانی هەراسان دەكات ڕاپۆرت :پرس
دانیشتوانی شاری سلێمانی بەهۆی جۆریی بانگەشەی ئەندامان یوسف مەحمەد ڕەتیشیكردەوە كە هاتنەوە دەرەوەی الیەنگرانیان و الیەنگرانی بزوتنەوەی گۆڕان بێزاری دەردەب��ڕن و پێیانوایە خەڵكی سلێمانی نیگەران كردبێت ،چونكە ئەو دەڵێت «سلێمانی ئەوەی گۆڕان دەیكات تەنها بۆ نانەوەی ئاژاوەیە ،چاالكوانێكی گۆڕانە». سەرۆكی لیستی گۆڕانیش ئەوەش دەڵێت «بەداخەوە هەردوو كۆمەڵی مەدەنیش هۆشداری دەدات لەوەی ئەوەی گۆڕان دەیكات تا كۆتایی بانگەشەی هەڵبژاردن بەردەوام بێت ،ئەگەری هەیە حزبی دەسەاڵتدار لە سلێمانی هیچ شوێنێكیان بۆمان نەهێشتۆتەوە خەڵك لە پڕۆسەی دەنگدان بكشێتەوە و بایكۆتی هەڵبژاردن بۆ ئەوەی ڕێكالمی لێبكەین و الیەنگرانمان ناچارن شەوانە بێنە بكەن ،سەرۆكی لیستی گۆڕانیش دەڵێت «الیەنگرانی ئێمەش دەرەوە و پشتگیری لیستەكەیان بكەن». لە بەرامبەر قسەكانی سەرۆكی لیستی گۆڕان ،دانا جەمال، وەك الیەنگرانی حزبەكانی تر شەوانە بە مەبەستی پشتگیریكردنی لیستەكەیان دێنە دەرەوە» .پەرلەمانتارێكی یەكێتیش پێیوایە چاالكوانی كۆمەڵی مەدەنی لە شاری سلێمانی ،دەڵێت «ئەو هەاڵ گۆڕان تەنها بە شان و باڵی خۆیدا هەڵدەڵێت و زەمی الیەنەكانی و فەوزایەی كە الیەنگرانی بزوتنەوەی گۆڕان دەیكەن دانیشتوانی سلێمانی نیگەران كردووە ،بە جۆرێك شەوانە لەبەر قەڵەباڵغی تریش دەكات ،ئەوەش قابیلی قبوڵكردن نیە». ناتوانی بە شەقامی سالمدا تێپەڕیت و زۆرجاریش نەخۆشێك بەوێدا تێدەپەڕێت ئ��ەوان بە فیكە و دەنگەدەنگەوە بەڕێی گۆڕان دانیشتوانی سلێمانی بێزار دەكات لەگەڵ دەستپێكردنی بانگەشەی هەڵبژاردن ،لە سلێمانی دەك��ەن» .هەروەها ئەو چاالكوانە وتیشی «حزبەكان چەندین بزوتنەوەی گۆڕان شەوانە بە لێشاو ئەندامان و الیەنگرانی خۆی دەزگای ڕاگەیاندنیان هەیە پێویستە شەڕەكە بگوازنەوە بۆ ئەوێ، دەهێنێتە سەر شەقامەكان ،بەهۆی هوتافكێشان و هۆڕینی چونكە ئەگەر تا كاتی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنەكان وابێت لەوانەیە س��ەی��ارەوە لەسەر شەقامەكان و كۆاڵنەكان ،دانیشتووانی خەڵك نەچێتە پڕۆسەی دەنگدانەوە». گۆران ئازاد ،پەرلەمانتاری یەكێتی ،پێیوایە سەرجەم هێز و سلێمانی لێیان نیگەرانن و دەڵێن ئ��ەوەی الیەنگرانی گۆڕان دەیكەن لە ڕادەبەدەرە و پێویستە سەركردەكانیان بە شێوازی الیەنەكان ترسیان لەو هەڵبژاردنە هەیە ،بۆیە پەنا بۆ هەموو بانگەشەكردنیاندا بچنەوە .هاوكات جگە لەوەش بە وتنەوەی شتێك دەبەن ،گۆران وتیشی «ئەوانەی شەوانە بە مەبەستی دروشمە جۆراوجۆرەكانیان دانیشتووانی سلێمانیان دوو هێندەی پاڵپشتی بۆ حزبەكەیان دێنە دەرەوە ،ئەگەر لە چوارچێوەی تر نیگەران كردووە ،جەماوەری سلێمانی دەڵێن «سلێمانی تەنها ڕێنماییەكان بێت ئاساییە ،بەاڵم پێشێلكردنی ڕێنماییەكان قابیلی قبوڵكردن نیە». موڵكی گۆڕان نیە». ئەنوەر حوسێن ،چ��اودێ��ری سیاسی ،سلێمانی بە چەقی لەبارەی هاتنە دەرەوەی ئەندامان و الیەنگرانیان ،یوسف مەحمەد ،سەرۆكی لیستی گۆڕان ،لە لێدوانێكیدا بۆ پرس وتی ملمالنێكان لە قەڵەم دەدات و دەڵێت «گۆڕان هەتا ئەو شوێنەی «جگە لە كاتی بانگەشەی هەڵبژاردن بۆنەی ترمان نیە تاوەكو بانگەشە بۆخۆی بكات ئاساییە ،ب��ەاڵم كاتێك دەگاتە ئەو خەڵك كۆبكەینەوە و داوایان لێبكەین متمانەمان پێ ببەخشن» .ئاستەی هێرش بكاتە سەر الیەنێكی دیاریكراو ئاسایی نیە و هەروەها وتیشی «شەوانە ئەندامان و الیەنگرانمان لە ڕێگەی هاتنە بەرامبەرەكەشی ناچارە وەاڵمی بداتەوە جا بە هەر شێوەیەك دەرەوەیان پشتگیری و پشتیوانیان بۆ گۆڕان دووپاتدەكەنەوە» .بێت» .ئەنوەر پێیوایە لەو هەڵبژاردنەش گ��ۆڕان بە هەمان تێڕوانینی پێشوو كاردەكات و وادەزانێت ئەوەی لە هەڵبژاردنی ڕابردوو ڕوویدا ئەمجارەش ڕوودەداتەوە».
چاالكوانێكی كۆمەڵی مەدەنی: ئەگەر گۆڕان تا كۆتایی بانگەشەی هەڵبژاردن وابكات ،لەوانەیە خەڵك نەچێتە پڕۆسەی دەنگدانەوە
سەرۆكی لیستی گۆڕان: وەك حزبەكانی تر الیەنگرانمان دەڕژێنە سەر شەقامەكان
هێرش كردنە سەر دەسەاڵت بزوتنەوەی گۆڕان شەوانە لە ڕێگەی كەناڵەكەیانەوە هێرشی توند دەكەنە سەر حزبەكانی دەسەاڵت و حكومەت و پەرلەمان ،بە جۆرێك باس لە حكومەت و ڕابردوو دەكەن كە ئەوان لە هەسارەیەكی ترەوە هاتوون و دەیانەوێت چاكسازی بكەن ،بەپێی وتەی چاودێرانی سیاسی و چاالكوانن ئەوەی گۆڕان ئێستا دەیكات تەنها بۆ كۆكردنەوەی دەنگی زیاترە و هیچی ترنیە. گۆران ئازاد ،پێیوایە ڕەخنەگرتن و هەڵسەنگاندنی حكومەت ئاساییە، بەاڵم نەگاتە ئاستی تەشهیر و ناوزڕاندن ئەو دەڵێت «بەداخەوە گۆڕان بە شان و باڵی خۆیدا هەڵدەڵێت و بە خراپە زەمی حزبەكانی تریش دەكات ،ئەوەش بەدەر لە ڕێنماییەكانی كۆمیسیۆنە». ئەنوەر حوسێن ڕەخنەگرتن بە مافی ئۆپۆزیسیۆن دەزانێت ،بەاڵم بەو مەرجەی واقیعی بێت نەوەك دروستكراو ،ئەو دەڵێت «ئەگەر ڕەخنەكانی گۆڕان واقیعی بێت ئەوا زۆر ئاساییە ،بەاڵم بە پێچەوانەوە ئەگەر دروستكراوبێت ئەوا یەكێتی لە هەموو كاتێكدا وەاڵمی خۆی دەبێت». گۆڕان لە دەرئەنجامی هەڵبژاردنەكان دەترسێت بەپێی وتەی چاودێران و الیەنە سیاسیەكان ئەوەی گۆران ئێستا دەیكات بەشێكە لە شكستەكانی و دەیەوێت بە هەر جۆرێك بێت ئەو دەنگەی كە لە هەڵبژاردنی راب��ردوو هێنای لەم هەڵبژاردنەش بیهێنێتەوە ،بۆیە لە پێناو كۆكردنەوەی دەنگی زیاتر ئامادەیە هەموو كارێك بكات. یوسف محمەد ڕەتیدەكاتەوە لە ئەنجامی هەڵبژاردنەكان بترسێن، بەڵكو دەڵێت «ئەگەر لە دەرئەنجامی هەڵبژاردنەكان بترسین خەڵك شەوانە بە جۆشوخرۆشەوە پشتگیری و پشتیوانی بۆ لیستەكەیان دووپات ناكەنەوە» ئەوەشی گوت «لە ماوەی چوارساڵی پەرلەمان توانیومانە دەنگێكی زۆر كۆبكەینەوە و لەو ماوەیەشدا تەنها بانگەشە بۆ ژمارەی كاندیدەكانمان دەكەین». بە پێچەوانەوەی قسەكانی سەرۆكی لیستی گۆڕان ئەنوەر حوسێن پێیوایە گۆڕان لە ئەنجامی هەڵبژاردنەكان دەترسێت و پەشۆكاوی پێوەدیارە و باش دەزانێت ئەو كورسیانەی لە ڕابردوو لە سلێمانی هێنایان ئەمجارە نایهێننەوە.
پەرلەمانتارێكی یەكێتی: ئەوەی گۆڕان دەیكات قابیلی قبوڵكردن نیە
www.lawanikurdistan.com
ژمار ه 186
2013/9/3
9
حەزدەكەم لەگەڵ باوكم بەشداری كاریی هونەری بكەم ئەو ڕاگەیاندنكارە كچی هونەرمەند ناسر حەسەنە و ئاواتی ئەوەیە دەرفەتێك هەبێت بۆ ئەوەی ڕۆژێك لە ڕۆژان لەگەڵ باوكی بەشداری كارێكی هونەری بكات ،هەروەها ئەو ڕاگەیاندنكارە زیاتر لە دە ساڵە لە تەلەڤیزیۆنە عێراقیەكان كاردەكات و خۆزگە دەخوازێت لە كوردستان كەناڵێكی عەرەبی هەبێت ،وەك خۆی دەڵێت «دەوروبەرمان زۆربەیان عەرەبن و ئاگاداری دەنگوباسی كوردەكان نین». دیدار :پرس
شیالن ناسر حەسەن بۆ پرس:
هونەرمەندی ئافرەتی كورد لەنێوان ئەستێرەی هونەر بوون و شووكردندا دەبێ دانەیەكیان هەڵبژێرێ هەروەها ناوبراو بەهۆی ئەوەی هاوسەرەكەی عەرەبە و لە كوردستان نەژیاوە ناتوانێت بە زمانی كوردی قسە بكات ،بەاڵم هەر وەك خۆی دەڵێت «هەوڵدەدەم فێری زمانی كوردی بم». شیالن ناسر ح��ەس��ەن ،ل��ە ساڵی 1997پەیمانگای هونەرەجوانەكانی بەغدای تەواوكردووە و بەهۆی بارودۆخی ئ��ەوك��ات��ەی ع��ێ��راق ،ڕووی ك��ردۆت��ە واڵت��ی ئ���وردن و وەك یاریدەدەری دەرهێنەری بەرنامەیەكی مندااڵن لە یەكێك لە تەلەڤیزیۆنەكان كاری كردووە ،پاشانیش شووی بە پزیشكێكی ئەو واڵتە كردووە. ئەو كە كچی هونەرمەندی دەرهێنەر ناسر حەسەنە ،لەبارەی دوورەپەرێزی لە بواری هونەردا دەڵێت «تائێستا دەرفەتێكی وەه��ام بۆ نەڕەخساوە بۆ ئ��ەوەی بەشدری ك��اری هونەری بكەم» .گوتیشی «ئەو كارە هونەرییانەی باوكم ئەنجامیداوە لە دەرەوەی هەولێربووە و بەهۆی دەوام��ەوە نەمتوانیوە بەشداری تێدا بكەم ،بیریشم لەوەكردۆتەوە لە داهاتوودا بەشداری كارێكی هونەری بكەم». شیالن نزیكەی دە ساڵە لە بواری ڕاگەیاندندا كاردەكات و لە سەرەتاش زیاتر كاری یاریدەدەری دەرهێنەر و ئامادەكاری كردووە و زیاتر لە پێنچ ساڵیش وەك پەیامنێر لە تەلەڤیزیۆنە عێراقیەكانی وەك (ئەلعێراقیە ،ئەلموتەحیدە ،ئای تیڤی)، كاری ك��ردووەو ئێستاش پەیامنێری بەشی عەرەبی كەناڵی ئاسمانی كەركوكە ،ناوبراو پێشنیازدەكات كە لە كوردستان كەناڵێكی ئاسمانی بەزمانی عەرەبی هەبێت بۆ ئ��ەوەی عەرەبەكانی دەوروبەرمان ئاگاداری هەواڵ و هەڵوێستەكانی كوردبن». شیالن لەبەر ئەوەی لە بەشی عەرەبی كاردەكات و ئەوانەی بەشداری ڕاپۆرتەكانیشی دەكەن دەبێت بە عەرەبی قسەبكەن، لەبارەی دروستبوونی كێشەوە ،ناوبراو رایگەیاند «هەندێك لەبەرپرسە كوردەكان نازانن بە عەرەبی قسەبكەن و ئەگەریش بزانن زۆرترین هەڵەی زمانەوانیان هەیە ،بەو هۆیەوە زۆرجار ڕووبەرووی كێشە بوومەتەوە ،چونكە دەبێت بۆیان چاكبكەم و قسەكانیان وەرگێڕمە سەر زمانی عەرەبی». ئەو گلەیی لە كەناڵە كوردییەكان دەكات و دەڵێ «نزیكەی دە ساڵە لە ڕاگەیاندنە عەرەبیەكان كاردەكەم ،تاوەكو ئێستا زۆرترین كەناڵی عەرەبی داوای لێمكردووە بۆ ئەوەی كاریان بۆ
بكەم ،بەاڵم هیچ كەناڵێكی كوردی داوای لێنەكردووم كاریان لەگەڵ بكەم». ئ��ەو ڕاگەیاندنكارە ڕەخنە لە بەرپرسانی دەزگاكانی ڕاگەیاندن دەگرێت و پێیوایە تەنها كارئاسانی بۆ پیاوان دەكەن ،ئەو دەڵێت «بەداخەوە پیاوەكان تائێستا پێیانوایە تەنها خۆیان دەتوانن لە بواری پەیامنێریدا سەركەوتوبن، هەروەها بەرپرسانی ڕاگەیاندنیش پاڵپشتی و هاوكاری ئەوانن نەوەك ئێمە ،بۆ نموونە چەندینجار داوام كردووە پڕۆگرامێك پێشكەشبكەم ،بەاڵم پێشنیازەكەم ڕەتكراوەتەوە». شیالن هەروەك خۆی باسی لێوەدەكات لە ساڵی 1997 ش��ووی بە پیاوێكی ئوردنی ك��ردووە و پیشەی پزیشكە و ئێستاش ناوبراو لە ئوردن كاری پزیشكی دەكات و هەروەها بە وتەی خۆی بەپێی بوونی كات سەردانی یەكتر دەكەن، شیالن دەشڵێت «لەبەر ئەوەی هاوسەرەكەم عەرەبە ،بۆیە فێری زمانی كوردی نەبوومە ،چونكە قسەكردنمان تەنها بە عەرەبی بووە». جگە لە كاری ڕاگەیاندیش شیالن مامۆستای وانەی هونەرە لە یەكێك لە قوتابخانەكانی شارۆچكەی عەنكاوەی سەر بە پارێزگای هەولێر. ئ��ەو خانمە ڕاگەیاندنكارە پێیوایە ه��ەر هونەرمەند و ڕاگەیەندنكارێكی ئ��اف��رەت كاتێك هاوسەرگیری دەك��ات تاڕادەیەك لە كارەكانیدا ساردەبێتەوە و بە پێكەنینەوە دەڵێت «هەر هونەرمەندێكی ئافرەت هاوسەرگیری نەكات ،دەتوانێت ببێتە ئەستێرەی هونەر ،بەاڵم كاتێك هاوسەرگیری دەكات هەلی بۆ ناڕەخسێت بۆ ئەوەی بەشداری كاری هونەری بكات، بۆیە ئافرەت دەبێت لەم دووانە یەكێكیان هەڵبژێرێت». شیالن هەروەك خۆی بۆ پرس باسی لێوەدەكات ،لە هەولێر تاوەكو ئێستا هیچ هاوڕێیەكی نیە و هاوڕێیەتی كەسیش ناكات و دەڵێت «بەداخەوە هاوڕێیەتی ئێستا تەنها بۆ بەرژەوەندییە، بۆیە بڕیارمداوە هاوڕێیەتی هیچ كەسێك نەكەم و تەنها گرنگی بە پیشەكەم و منداڵەكانم بدەم». بەشێكی زۆر لە كچە هونەرمەند و ڕاگەیەندنكارەكان دەیان فیسبوكی ساختەیان بە ناوی كراوەتەوە ،لەوبارەیەوە شیالن دەڵێت «خۆشبەختانە تاوەكو ئێستا هیچ فیسبوكێكی ساختەم بە ناو نەكراوەتەوە و هیواداریشم گەنجەكان واز لەو كارە
قێزەونە بێنن و چیتر فیسبوك بە ناوی كەسایەتیە دیارەكان نەكەنەوە و ناو و ناتۆرەیان بۆ دروست نەكەن». هەروەها لەبارەی توڕەبونیشەوە دەڵێت «بە گشتی كاری ڕۆژنامەنوسی زۆرترین توڕەبونی تێدایە ،چونكە دەبێت بە ئەمانەتەوە هەواڵ و قسەكانی بەرپرسان بگەیەنین ،زۆرجاریش توڕەبومە ،بەاڵم تەنها دوو سێ خولەك دەخایەنێت». پڕۆفایل: لە ساڵی 1973لە خانەقین لە دایكبووە دەرچووی بەشی سینەمای پەیمانگای هونەرەجوانەكانی بەغدایە شووی كردووە و دوو منداڵی هەیە لە ئێستادا پەیامنێری كەناڵی ئاسمانی كەركوكە
تا ئێستا زۆرترین كەناڵی عەرەبی داوایان لێمكردووە كاریان بۆ بكەم ،بەاڵم هیچ كەناڵێكی كوردی داوای نەکردووم هەندێك لەبەرپرسە كوردەكان نازانن بە عەرەبی قسەبكەن و ئەگەریش بزانن زۆرترین هەڵەی زمانەوانیان هەیە بەشێك لە بەرپرسە كوردەكان نازانن بە عەرەبی لێدوان بدەن و بوومەتە وەرگێریان
10
ژماره 186
www.lawanikurdistan.com
2013/9/3
بۆ نەتەوەکەی خۆم زۆر ناڕەحەتم کە ئێستا لە سوریا ئەنفال دەکرێت و ئێمەش دەستمان داوەتە چۆپی و هەڵدەپەڕین خانمە گۆرانی بێژی ڕۆژهەاڵتی کوردستان کۆمسایی ،لەم دیمانەیەدا باس لە ئەزموونی کاری هونەری خۆی دەکات و پێشی وایە کارکردنی ئافرەت لەباشووری کوردستان زۆر سەختە ،هەروەها تیشک دەخاتە سەر دواین پڕۆژەو ئەلبوومی خۆی. دیمانە:زیرەک عەبدولڕەحمان
کۆمسایی
لێرە داوای هەرشتێک بکەیت لەبەرامبەردا داوای شتێکت لێ دەکەنەوە پرس :دەستپێکی تێکەڵ بوونت لەگەڵ هونەر دەگەڕێتەوە بۆ کەی؟ کۆمسایی :من لەتەمەنی دە ساڵیەوە ئارەزووی هونەرم کردووە، باوکیشم زۆر هاوکاری کردوم بۆ ئەوەی ئەو ڕێگایە بگرمە بەر، لەدەستپێکیشدا لە هونەری مندااڵنەوە دەستم پێکردو ماوەی شەش ساڵیش ژەنیاری ئامێری کەمانچە بووم و چەندین کۆنسێرتیشم لەشاری سنەی ڕۆژهەاڵتی کوردستان بۆ مندااڵن ساز کردووە. دواب��ەدوای ئەوەش گروپێکی ئافرەتانم پێک هێنا کە خۆشم تێیدا گۆرانیم دەووت ،بەاڵم بەداخەوە بەهۆی ئەوەی کۆماری ئیسالمی ئێران ڕێگە نادات ئافرەت بەتەنها گۆرانی بڵێت نەمانتوانی بەردەوام بین. پرس :بۆچی لە ژەنینی ئامێرە چوویت بۆ هونەری گۆرانی گووتن؟ کۆمسایی:نەک تەنها هونەری گۆرانی گووتن بەڵکو من ئارەزووی بەشەکانی دیکەی هونەریشم هەیە ،تەنانەت چەندین تێکستی شیعریم نوسیوە ،بەاڵم ئەو کاتەی ژەنیاری ئامێری کەمانچە بووم زیاتر ئارەزووی گۆرانی گووتم هەبووە ،ئامانجیشم لەوە ئەوەبوو کەوا بوومە گۆرانی بێژ و قسەیەکم بۆ ووتن هەبێت ،نەک تەنها لەگۆرانیەکانمدا باسی خۆشەویستی بکەم. پرس :دەکرێت ڕوونتر باسی ئەو پەیامە بکەیت کە تۆ نەتتوانیوە لەڕێگەی میوزیکەوە بیگەیەنیت و دەتەوێت بەگۆرانی بیگەیەنیت؟ کۆمسایی :میوزیک قسەی بۆ کردن نییە ،کاتێک کەسێک میوزیکی خەمناک دەژەنێت ڕەنگە کەسێک هەبێت ئ��ارەزوو بکات گوێی لێبگرێت و بگری ،لەبەرامبەریشدا ڕەنگە هەبێت ئارەزووی دەربڕینی کەیف و خۆشی بکات ،بۆ ئەو مەبەستە گوێ لە میوزیكی ڕیتمی بەرز دەگرێت ،بەاڵم کاتێک گۆرانی بێژێک دەیەوێت تێکستێک بکات بەگۆرانی و ئاوازێکی جوانیشی بۆ دابنێت ،من پێم وایە بەشێوەیەکی باشتر دەتوانێت بیگەیەنێت بەخەڵک ،ئێستاش کێشەیەک هەیە ،ئەویش بریتیە لە هەژاری و سەرمایەداری ،من یەکەمجارمە دێمە هەرێمی کوردستان، پێشتر پێم وابوو خەڵک ئاسوودەیەو کێشەی هەژاری نییە ،بەاڵم لەئێستادا هەژارو فەقیرێکی زۆر دەبینم ،دەمەوێت بەو کەسانە بڵێم کەوا سەرمایەداران پێیان وایە هیچ کێشەو گرفتێکیان نییە با چاو لە خوار خۆیان بکەن. پرس :کارکردنی ئافرەت لەڕۆژهەاڵتی کوردستان لەبواری هونەریدا چۆنە لەکاتێکدا باس لەچەق بەستووی سیاسی و کەپت کردنی ڕۆڵی ئافرەت دەکرێت؟
کۆمسایی :بەداخەوە بەهۆی ئەوەی کۆماری ئیسالمی ئێران ڕێگری دەکات لەکارکردنی ئافرەتان لەبواری هونەردا ،بۆیە زۆر کەمن ،زۆر کەمن ئەو کچانەی دەیانەوێت گۆرانی بڵێن یان کاتێک گۆرانی دەڵێن ناوی خۆیان دەگۆڕن ،بەاڵم من ڕەچەشکێنیم کرد، چونکە وا بیرم نەدەکردەوە کە دەبێت تەنها بۆ ڕۆژهەاڵت یاخود تەنها بۆ شارەکەی خۆم گۆرانی بڵێم ،من ویستم تەواوی کوردستان بمناسێت ،من بەگۆرانی فارسی دەستم پێکرد ،بەاڵم هیچ کێشەو ناڕەحەتیەک لەناو فارسدا نابینم ،بۆیە هیچ ووشەیەکم بۆیان نییە ،چونکە ئەوان ئازادن و خۆش دەژین ،بەاڵم بۆ نەتەوەکەی خۆم زۆر ناڕەحەتم کە ئێستا لە سوریا ئەنفال دەکرێت و ئێمەش دەستمان داوەتە چۆپی و هەڵدەپەڕین. دەمەوێت هەموومان یەکبین .ڕاستە تاکو ئێستا دەوڵەتمان نییە .بەاڵم چونکە یەک زمان و بەرژەوەندیمان هەیە ،بۆیە دەبێت خەمی یەکترمان بێت. پرس :کەواتە بەبەراورد لەگەڵ ڕۆژهەاڵتی کوردستان کارکردنی هونەری بۆ ئافرەتان لەباشووری کوردستان چۆن دەبینیت؟ کۆمسایی :لێرە گۆرانی ووتن بۆ ئافرەتان زۆر سەختە ،ڕاستە حکومەت هیچ گرفتێکی لەگەڵ گۆرانی گووتنی ئافرەتان نییە، بەاڵم نازانم ئاخۆ خەڵکی ئێرە چیان لەئافرەت بینیوە وا ڕێگە نادەن بەئافرەتان گۆرانی بڵێن ،لێرە دەبێت ئافرەتان قوربانیەکی زۆر ب��دەن .من لەگەڵ ئەوەدانیم ڕووخساری ج��وان جێگەی دەنگخۆشی بگرێتەوە ،بەڵکو دەبێت گوێ لەگۆرانی و شیعرو هەست و پەیامەکەی بگیرێت ،دەبێت خەڵکی ئێرە بڕوایان بەپاکی و حەیاو حورمەتی ئافرەت هەبێت. پرس :چۆن ئەو تێروانینەت ال دروست بووە بەرامبەر خەڵکی باشوور؟ کۆمسایی :بۆ نموونە لەبەرنامەی خۆشترین دەن��گ کە لەسلێمانی ساز کرا ،تەنها سێ ئافرەت بەشداریان تێدا کرد ،ئینجا نازانم کەئایا کچەکان خۆیان ناتوانن پاک و فریشتەبوونی خۆیان بسەلمێنن ،یاخود کۆمەڵگە نایەوێت بڕوا بەوە بکات. پرس :بەشداری کردن لەبەرنامەی خۆشترین دەنگ ئەزموونێکی چۆن بوو بۆت؟ کۆمسایی :زۆر باش بوو ،من قسە لەسەر کوالێتی و جۆری بەرنامەکە ناکەم ،بەاڵم لەهەر چوارپارچەی کوردستان هاوڕێی بەمن ناساند ،کە هەموویان هونەرمەند بوون. پرس :ساتە خۆش و ناخۆشەکانی بەرنامەکە چی بوون؟ کۆمسایی :کاتی پڕۆڤەکان بۆ من زۆر خۆش بوون ،ساتێکی
ناخۆشی وا نەبوو ،بەاڵم کاتێک گۆرانیەکەم تەواو دەکرد دەم ویست دووبارە گۆرانی بڵێمەوە. پرس :بەر لەکۆتایی بەرنامەکە تۆ کشایتەوە ،بەاڵم جل و بەرگێکی تەواو دڕاوت پۆشی ،مەبەستی تۆ چی بوو؟ کۆمسایی :پێش هەموو شتێک ئەگەر بابەتەکە خۆ دەرخستن بوایە ئەوا پێش خوێندنەوەی دەنگەکان لەالیەن هونەرمەند دیاری قەرەداخیەوە من نەدەکشامەوە ،پۆشینی ئەو جل و بەرگەش تەنها لەبەر خاتری منداڵێک بوو ،زۆر خەڵک هەبوو دەنگی بەمن داوە لەبەرامبەردا بڕێک پارەی داوە ،بەاڵم کەسانێک هەبوون نەیبووە نامە بنێرێت ،ئایا ئەوان هیچ مافێکیان لەو بەرنامەیەدا نەبووە؟ من تەنها هاوسۆزیم دەربڕیوە بۆ کەسە هەژارەکان، جگە لە دەرهێنەری بەرنامەکەش هیچ کەسێک ئاگاداری بڕیاری کشانەوەی من نەبووە لەو بەرنامەیە. پرس :پاش هاتنت بۆ کوردستان و بەشداریکردنت لەبەرنامەی خۆشترین دەنگ ئێستا دەنگۆی ئەوە هەیە لەالیەن کۆماری ئیسالمی ئێرانەوە کێشەت بۆ دروست بووە؟ کۆمسایی :کێشەکە کۆماری ئیسالمی ئێران بۆی دروست کردووم ،من کاتێک بەشداریم لەو بەرنامەیەدا کرد ،بڕوام نەبوو بگاتە ئەو ڕادەیەی ئێستا. پرس :داواکاریت چییە؟ کۆمسایی :هیچ داواکاریەکم نییە چونکە هەرشتێک داوا بکەم لەبەرامبەردا داوای شتێک لەمن دەکەن. پرس :پاش خۆشترین دەنگ ئێستا نوێترین کارو پڕۆژەی هونەریت چییە؟ کۆمسایی :پێش بەشداری کردنم لەبەرنامەی خۆشترین دەنگ من ئەلبومێکی گۆرانیم ئامادە بووە ،ئەلبوومەکەم ناوی «ماڵی دنیا»یەو لەهەشت تراکی گۆرانی پێک هاتووە ،پێنج تێكست و ئاوازی دوانیان هی خۆمن،هەموو گۆرانیەکانی وەکو جگەر گۆشەی خۆم وان ،بەاڵم یەکێک لەتراکەکانیشی کە ناوی ماڵی دنیایە ،خۆم تێکستەکەم بۆ نووسیوەو یەکێکە لەجوانترین و خۆشەویسترین گۆرانیەکان. ئەلبوومەکەی من تەواو جیاوازەو هەرکەسێک گوێی لێبگرێت تەواو پەلێکێش دەبێت بۆ میوزیک و تێکستەکانی ،هۆکاری خۆشەویستی زیاترم بۆ ماڵی دنیایە ،ئەوەیە کە ئەو گۆرانیە بۆ هەژارەکانە،چۆن دەبێت کەسانێک هەژار بن و بەپارە سیدیەکەم بکڕن ،بەاڵم یەک گۆرانی بۆ ئەوان تێدا نەبێت ،تاکو مانگێکی دیکەش باڵو دەبێتەوە.
www.lawanikurdistan.com
ژمار ه 186
2013/9/3
11
الوان ژمارە ()22یان بۆ پرۆسەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان دەستنیشان کرد زی��ات��ر لەنیو س��ەدەی��ە یەكێتی الوانی دیموكراتی ك��وردس��ت��ان دام����ەزراوە، لەسەردەمی ش��اغ قۆناغ ب��ەق��ۆن��اغ ب��ۆ س��ەردەم��ی مەدەنیەت هەنگاوی ناوە تاكو گەیشتووە بەئەمڕۆ، ئەوەی جێگای سەرنجە و دەمەوێت باسی لێوە بكەم، خولی چوارەمی داهاتووی شەمسەدین هەركی پەرلەمانی كوردستانە كە چەند رۆژێكی ماوە بگەینە ئەم پرۆسەیە ،هەروەك لە هەموو دنیادا پێوەری هەڵبژاردن وەك سیستەمێكی دیموكراسكی و شەرعی كاری پێدەكرێت بۆ هەڵبژاردنی نوێنەرانی گەل، حكومەتی هەرێمی كوردستانیش وەك باوەڕبوونی بە بنەماكانی دیموكراسی و دەس��ت��اودەس��ت كردنی دەس��ەاڵت لە 9/21
هەڵبژاردن بۆ خولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستان دەكرێ. هەلبەتە ئێمەی الوان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمان بێبەش نەكراوین لەدانانی نوێنەری الوان بۆ داكوكی كردن لەمافەكانی توێژی الوان ،دەبێت ئێمەی الوان ئەمە لەبیر نەكەین كە كادیرانی ئەم رێكخراوە لەهەوڵدان بۆ هێنانەدی ئامانجەكانی الوان ،جێی شانازی رێكخراوەكە و الوانە كە سكرتێری یەكێتی الوان بەرێز ئومێد خۆشناو بە ژمارە 22لەلیستی 110ی پارتیمان كاندیدە، بۆ هێنانەدی ئامانجەكانی الوان و دەرچوواندنی كاك ئومێد، ئەركی ئێمەی الوانە جدیانە بەشداری هەڵبژاردن بكەین و روو بكەینە سندوقەكانی دە نگدان بۆ بەدیهێنان و زامنكردنی مافەكانمان. لێهاتووی و دڵسۆزیی ئەو لەرابردوو و ئێستادا شاهێدی ئ��ەوەم��ان بۆ دەدەن كە ئومێد خۆشناو دەبێتە نوێنەری راستەقینەی الوان و گەیەنەری پەیمای الوان و داكۆكیكاری الوان. ئەو كە كوڕی شەهیدە و بێبەش بووە لە سۆزی باوكایەتی،
دڵنیام زۆر ب��اش لە معاناتی ك��ەس و ك��اری شەهیدان و ئەنفالكراوەكان و گەنجە باوك نەدیوەكان تێدەگات .ئەو پەندە كوردییەكی دەڵێ :كەشی شیاو بۆ شوێنی شیاو ،رێك بۆ ئومێد خۆشناو گونجاوە ،بەراستی ئومێد جێی ئومێدی سەرجەم چین و توێژەركانی كوردستانە ،بەتایبەتی الوان ،بۆیە پێموایە شیاوترین كەسە بۆ ئەندامی پەرلەمانی. ئەگەر بمانەوێ گۆڕانكاری لە ئەدای پەرلەمان و سیستمی ئیداری ئەم واڵتە بێتە ئاراوە ،ئەوا پێویستە هەوڵبدەین بۆ سەرخستنی كاندیدە گەنجە خوێنەوار و بەئەزموون و كاراكان، وەك دەزانین الو داینەمۆی گۆڕانكاری و پێشختنە ،لەم رانگەیەوە پێموایە ئومێد خۆشناو دەبیچتە داینەمۆی جواڵندن و پێشخستنی پرس و كێشەكانی الوان لەپەرلەمانی كوردستان. دەخوازم سەرجەم الوانی كوردستان و بەتایبەتی پارتیمان دەنگ بدەن بە ژمارە 22بەرێز ئومێد خۆشناو لە لیستی پارتیمان ژمارە ،110دەچوونی ئومێد دەستكەوت و شانازییەكی تر دەبێ بۆ رێكخراوی یەكێتی الوان و سەرجەم الوانی كوردستان.
درێژەی دیمانەی سورەیا فەالح لە واڵتێكەوە بۆ واڵتێكی دیكە. توندوتیژی لەرێگەی دەستدرێژی سێكسی كە چەندین جۆر و شێوازی هەیە ،پێشتر تەنیا بە یەك شێوە دەناسرا ،ئێستا هەموو شێوەیەك لەبێ حورمەتی كردن و سێكسی زۆرە ملێ لەرێگەی لەش یان دەم یان هەر ئەندامێكی تر بەدەستدرێژی سێكسی حیساب دەكرێت، لەهەر كاتێكدا باسی دەستدرێژی سێكسی دەكرێت هەموو كەس لە بەرامبەریدا دەوەستێتەوە ،بەداخەوە لەزۆر لەكۆمەڵگە نەریتییەكان هێشتا وشەی «نا» نەناسراوە و پیاو كاتێ كە لەژنێك دەبیستێت كە نایەوێت لەگەڵیدا تێكەاڵوی جینسی بكات ،بەاڵم پیاوەكە بەبێ گوێدانە هەستی ژنە بەمافی خۆی دەزانێت كە لەگەڵیدا تێكەڵ بێت، ئەمەش بەڕای من یەكێك لە زیاترین رەوشتی توندوتیژی جینسی بەرامبەر بە ژنانە ،بەو كارە مرۆڤ لە بواری فیزیكی و روحیەوە بریندار دەبێ و ئەو كارە هەستی هاونەوعی و دڵسۆزی دەكوژێت و
نائینسانی پەروەردە دەكات ،ئەو كەسەی دەستدریژی دەكرێتەسەر تووشی شۆك دەبێت و گێژ و مەنگە ،وائەزانێ شتێكی لەدەستداوە، نازانی چییە ،ئەوە هەستی ئینسانی و شانازی و سەربەرزی دەرونییە كە ئەشكێت ،ئەو تاكە لەگەڵ خۆیا خەجاڵەت و شكاندنی ناموس دەبینێت ،زیاتر هەستی قین وقێزكردنەوەی پێ ئەدات ،هەستی گوناهی دەروونی بێئەوەی كە گوناهی كردبێت. لەكۆمەڵگەیەكدا دەژی ناتوانێ یەكسانی و عەدالەت و ئازادی دەستەبەر بكات ،دەشێ لەكۆمەڵگەی مرۆییدا ئەو بۆچوونە نەمێنێ كەپێیانوایە توندوتیژی دیاردەیەكی حەتمیە الناچێت ،بەڵكو چەسپاندنی ئەو بۆچوونە كە دەتواندرێ توندوتیژی حەتمی نەبێت و دەكرێ رێگری لێبكرێت و بەرەنگاری ببینەوە ،ئەوەش دەبێتە ئەركێكی قوڕس و گەورەی ئافرەتانی چاالك لەمەیدانی خەبات و تێكۆشاندا بۆ چەسپاندنی عەدالەت و یەكسانی دوور لەتوندوتیژی.
پڕۆفایل سورەیا فەالح لە 2ی رێبەندانی 1967لە شاری بانە لە دایكبووە .لە شاری سەقز خوێندنی سەرەتایی تەواو كردووە و لە سیاسەت و مافی نێودەوڵەتی لە زانكۆی تاران بڕوانامەی ماستەری وەرگرتووە .لە دانیمارك لەگەڵ رێكخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی و خاچی سوور كاری كردووە و زیاتر لە 15ساڵە لە باكووری ئەمریكا هەڵسووڕاوێكی چاالكی مافی ژنی كوردە و ئەندامی كۆمەڵەی پشتگیری لە مافی مرۆڤ و ئازادی زیندانیانی سیاسی ئێرانە و سەرۆكی ئەنجومەنی قەڵەمی كوردی لە باكووری ئەمریكا و ئەندامی رێكخراوی واڵتەیەكگرتووەكانە (،)UNA-USA هەروەها بەرپرسی كۆمیتەی مافی ژنانە لە كۆنگرەی نەتەوەیی كورد لە ئەمریكا :چەندین كتێبی لەسەر مافی ژن و سیاسەتی نێودەوڵەتی و سیاسەت وحكومەت ،نووسیوە و دەی��ان لێكۆڵینەوە و شیكاری سایكۆلۆژی هەیە.
درێژەی راپۆرتی پێشبینی ژمارەی کورسییەکان ڕابردوو كورسیەكی پەرلەمانیان بەدەستهێنا و سەرۆكی لیستەكەش پێشبینی دەكات سێ كورسی پەرلەمانی بەدەستبهێنن ،هاوكات لیستی زەحمەتكێشان كە لەالیەن بەڵێن عەبدوڵاڵوە سەرۆكایەتی دەكرێت پێشبینی دەكات دوو كورسی پەرلەمانی بەدەستبهێنن. لیستی یەكێتی نەتەوەیی دیموكراتی كوردستان ،كە لەالیەن غەفوور مەخمورییەوە سەرۆكایەتی دەكرێت ،لە هەڵبژاردنی ڕابردوو هیچ كورسیەكی بەدەست نەهێنا ،بەاڵم لەم هەڵبژاردنە پێشبینی دەكەن دوو كورسی پەرلەمانی بەدەستبهێنن. حزبی شیوعی كوردستان ،كە لە هەڵبژاردنی ڕابردوو لەگەڵ پێنچ الیەنی تر بەشداری هەڵبژاردنەكانیان كردبوو ،لە ڕێگەی كۆتای ئافرەتانەوە كورسیەكی پەرلەمانیان بەدەستهێنا ،لە ئێستاشدا پێشبینی دەك��ەن چوار كورسی پەرلەمانی بەدەستبهێنن و بە وتەی خۆشیان ئەمجارە توانیویانە بە كاری ڕێكخستنەكانیاندا بچنەوە و دەنگی زیاتر كۆكردۆتەوە. حزبی ڕزگاری كوردستان ،لە هەڵبژاردنی ڕابردوو هیچ كورسیەكی پەرلەمانی بەدەست نەهێنا ،سەرۆكی لیستەكەش پێشبینی دەكات دوو كورسی پەرلەمانی بەدەستبهێنن. خاوەنی ئیمتیاز: ئومێد خۆشناو سەرنووسەر: ئاڤان حه‌مه ساڵح
0750-446 1301
لیستی سەربەخۆكان لیستی مافەكانی خەڵكی كوردستان ،كە عەلی كەریم سەرۆكی ڕێكخراوێكی مافی مرۆڤ سەرۆكایەتی دەكات و لیستێكی سەربەخۆیە و پێشبینی دەكات زیاتر لە پێنچ كورسی پەرلەمانی بەدەستبهێنن ،عەلی كەریم لە لێداونێكیدا بۆ پرس وتی «بە دڵنیاییەوە لە پەرلەمانی داهاتوو ڕۆڵمان دەبێت و بەشدار دەبین لە پرسە سیاسیەكان ،بەپێی ئەو پێشوازیە گەرمەبێت كە خەڵك لێمانی كردووە ،پێشبینی دەكرێت زیاتر لە پێنچ كورسی پەرلەمانی بەدەستبهێنین، بەاڵم واباشترە چاوەڕوانی دەرئەنجامی هەڵبژاردنەكان بكەین». لیستی سەربەخۆكان ،كە دوو ساڵ لەمەوبەر جیابوونەوەی خۆیان لە فراكسیۆنی بزوتنەوەی گۆڕان ڕاگەیاند ،لەالیەن كاروان ساڵح و عەبدوڕەحمان زاخۆیی پەرلەمانتاری پێشووی گۆڕان سەرۆكایەتی دەكرێت ،پێشبی دەكەن زیاتر لە چوار كورسی پەرلەمانی بەدەستبهێنن. لیستی چاكسازی و گەشە ،كە لەالیەن سەركردەی پێشووی بزوتنەوەی ئیسالمی دكتۆر مەحمەد بازیانی سەرۆكایەتی دەكرێت ،لیستێكی نوێ و سەربەخۆیە و سەرۆكی لیستەكەش پێشبینی دەكات پێنچ كورسی پەرلەمانی بەدەستبهێنن. لیستی پەرێشان و هەژاران ،كە لەالیەن جەالل پەرێشان بێژەر و ڕۆژنامەنوسی جێگری سه‌رنووسه‌ر :شاخه‌وان عومه‌ر سلێمان 0750-448 0225
به‌ڕێوه‌به‌ری نووسین :فەرەیدون بێوار 0750-414 1910 f_bewar@yahoo.com
وەرزشی سەرۆكایەتی دەكرێت ،لیستێكی نوێیە و پێشبینی دەكات سێ كورسی پەرلەمانی بەدەستبهێنن. لیستی مافی گەل ،كە لیستێكی سەربەخۆیە و لەالیەن هێرش خۆشناو بەرپرسی كەناڵی ئاسمانی هەولێر و كۆمپانیای 77سەرۆكایەتی دەكرێت، پێشبینی دەكەن پێنچ كورسی پەرلەمانی بەدەستبهێنن. هەروەها چەند لیست و قەوارەیەكی تریش هەیە ،كە بە وتەی خۆیان پێشبینی دەكەن كورسی پەرلەمانی بەدەستبهێنن. ئەنجامی هەڵبژاردنەكان ئەگەر بەپێی پێشبینی سەرۆك لیست و حزبەكان بێت ،لە هەزار و 129 كاندید180 ،یان دەبنە پەرلەمانتار ،پرس پێشبینی ژمارەی كورسیەكانی سەرۆك لیستەكانی كۆكردەوە و 180كورسی دەرچوو ،لە كاتێكدا هەزار و 129 كاندید پێشبڕكێ لەسەر 111كورسی پەرلەمانی دەكەن. عەلی كەریم لەوبارەیەوە دەڵێت «هەندێك الیەن بە مەبەستی بانگەشەی هەڵبژاردن ئەو ڕاپرسیانەی كردووە ،ئەگەر بەپێی وتەی ئەوانیش بێت دەبێت دوو پەرلەمان دروست بكەین ،چونكە ئەو هەمووە لە ناو یەك پەرلەمان جێگایان نابێتەوە». ناونیشان :هەولێر -بارەگای مه‌کته‌بی سکرتارییه‌تی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان–پشت ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران یان له رێگه‌ی ئه‌م ئیمه‌یله‌وه بابه‌ته‌کانتان بنێرن: shaxawanjournalist@yahoo.com