دەنگدانت بە لیستی 110 زامنی ماف و ئایندەی ژیانتە
110
187
باڵوکراوه‌یه‌کی ئازاده ،یه‌کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان مانگی دوو جار ده‌ری ده‌کات .سێشه‌مم ه 2013/9/17
بەرپرسی دەست لە كاركێشاوەی بازنەی قەزای دهۆكی بزووتنەوەی گۆڕان:
سیاسەتی گۆڕان تەنها دژایەتیكردنی پارتی و ماڵی بارزانییە
بەرپرسی دەست لەكاركێشاوەی بازنەی قەزای دهۆكی بزوتنەوەی گۆڕان لەو دیدارە تایبەتەی لەگەڵ «پرس»چەندین نهێنی گرنگ لەبارەی بزوتنەوەی گۆڕانەوە ئاشكرا دەكات و ڕایدەگەیەنێت كە سیاسەتی كاركردنی گۆڕان تەنها دژایەتیكردنی پارتییە .هەروەها شەهباز مەجید دەشڵێت «بە بەڵگەوە دەیسەلمێنم كە گۆڕان بەردەوام لەالیەن ئێرانەوە ئاڕاستە دەكرێت و پەیوەندی بازرگانیشان هەیە و ئامانجیان لە ناوبردنی دەستكەوتەكانی كوردستانە». ناوبراو ڕاشیدەگەیەنێت كە بارودۆخی گۆڕان لە دهۆك لەو پەڕی خراپیدایە و پێشبینی دەكات لە ئایندەیەكی نزیكدا هەڵبوەشێتەوە .هاوكات داواش لە دەنگدەرانی كوردستان دەكات دەنگ بە گۆڕان نەدەن و دەنگ بە پارتی بدەن، ناوبراو لە ئێستادا بە 45هەڵسوڕاوەوە پەیوەندی بە ڕیزەكانی پارتی دیموكراتی كوردستانەوە كردووە.
ل2
رۆژنامەنووس و سكرتێری یەكێتی الوان،
ئومێد خۆشناو ژمارە 22لەسەر لیستی 110ی پارتی
ل7
2
ژماره 187
www.lawanikurdistan.com
2013/9/17
بەڵگەم الیە كە گۆڕان لەالیەن ئێرانەوە ئاڕاستە دەكرێت بەرپرسی دەست لەكاركێشاوەی بازنەی قەزای دهۆكی بزوتنەوەی گۆڕان لەو دیدارە تایبەتەی لەگەڵ «پرس»چەندین نهێنی گرنگ لەبارەی بزوتنەوەی گۆڕانەوە ئاشكرا دەكات و ڕایدەگەیەنێت كە سیاسەتی كاركردنی گۆڕان تەنها دژایەتیكردنی پارتییە .هەروەها شەهباز مەجید دەشڵێت «بە بەڵگەوە دەیسەلمێنم كە گۆڕان بەردەوام لەالیەن ئێرانەوە ئاڕاستە دەكرێت و پەیوەندی بازرگانیشان هەیە و ئامانجیان لە ناوبردنی دەستكەوتەكانی كوردستانە» .ناوبراو ڕاشیدەگەیەنێت كە بارودۆخی گۆڕان لە دهۆك لەو پەڕی خراپیدایە و پێشبینی دەكات لە ئایندەیەكی نزیكدا هەڵبوەشێتەوە .هاوكات داواش لە دەنگدەرانی كوردستان دەكات دەنگ بە گۆڕان نەدەن و دەنگ بە پارتی بدەن ،ناوبراو لە ئێستادا بە 45هەڵسوڕاوەوە پەیوەندی بە ڕیزەكانی پارتی دیموكراتی كوردستانەوە كردووە. دیمانە :توانا شێخانی
بەرپرسی دەست لە كاركێشاوەی بازنەی قەزای دهۆكی بزووتنەوەی گۆڕان بۆ پرس:
سیاسەتی گۆڕان تەنها دژایەتیكردنی پارتی و ماڵی بارزانیە پرس :هۆكاری دەست لە كاركێشانەوەی بەرێزتان چی بوو؟ شەهباز مەجید :لە س��ەرەت��ای دروستبوونیەوە گ��ۆڕان بانگەشەی بۆ كۆمەڵێك بابەتی هەستیار دەكرد و پێمانوابوو ئەوانە هەمووی جێبەجێدەكات ،نەوەك ئاڕاستەی كاركردنی دژی الیەنێك بێت ،دواتر بەرە بەرە هەستمان بەوە كرد كە بەهیچ شێوەیەك عەدالەت و شەفافیەت و بیروبۆچوونی ئازادی تێدانیە ،حزبێك بانگەشەی دیموكراسی بكات و كەچی لە ناوخۆشیاندا باوەڕیان پێی نەبێت ،بۆ نموونە تاوەكو ئێستا كۆنگرەیان نەبەستووە ،ئەوانە هەمووی هۆكاربوون بۆ ئەوەی واز لەو بزوتنەوەیە بێنین. پرس :لە كاتێكدا ئەو حزبە خۆی شەرعیەت و عەدالەتی تێدانەبوو ،چۆن داوای عەدالەتی لە حكومەت دەكرد؟ شەهباز مەجید :ئاخر هۆكاری دەست لە كاركێشانەوەی ئێمەش لەسەر نەبوونی عەدالەت بووە و چەند باژێروانێكی سۆرانیان هەیە متمانە و باوەڕیان بە بادینان و ئێمەش نیە، هیچ كەسمان ئاگاداری دارایی ئەو حزبە نەبووین و بەهیچ شێوەیەك لێپێچینەوە نەبوو ،لەسەر ب��ەرژەوەن��دی كەسی پۆستەكانیان دابەش دەكرد. پرس :دەوترێت لە ناو گۆڕاندا هیچ كەسێكی مافی خەرجكردنی پارەی نییە جگە لە ڕێكخەری گشتی؟ شەهباز مەجید :بەشی دارایی گۆڕان لە دەست نەوشیروان مستەفا و دیمان و جەمال و دكتۆر یوسف و ئارامی هەڵبژاردنە، لە ناو گۆڕان ئەوانە بڵێن ماست ڕەشە دەبێت بڵێن بەڵێ ڕەشە ،بەڕاستی ئەوان بە عەقڵیەتێكی سەردەمیانە كارناكەن و شێوازی كاركردنیان لە قسە و لە عەمەل جیاوازی هەبوو، هەروەها لەسەر مەسەلەی دارایی چەندین بەڵگەی گەندەڵی ئەوانم الیە. پرس :دەوترێت بزوتنەوەی گۆڕان لە ژێر كۆنتڕۆڵی واڵتێكی دەوروبەر كاردەكات؟ شەهباز مەجید :بەڵێ سەد لە سەد بەڵگەم هەیە كە لەالیەن واڵتی ئێرانەوە ئاراستە دەكرێن و ئامانجی ئەوان لەدەستچوونی ئەو دەستكەوتانەیە كە بەدەستهاتوون. پرس :بەڵگەكەت ئەوەیە كە بەڕێز نەوشیروان چەندجارێك
سەردانی ئێرانی كردووە؟ شەهباز مەجید :نەخێر ،كاك ( )...ناوەكە الی پرس پارێزراوە، كاری بازرگانی نەدەكرد ،بەاڵم كاتێك لەگەڵ نەوشیروان چووە ئێران ڕێگەیان خۆشكرد بۆ ئەوەی نوێنەرایەتی كۆمپانیایەكی ئێرانی لە كوردستان وەربگرێت. پرس :لەسەرەتای پەیوەندیكردنت بەو حزبەوە هەستت بەوە نەدەكرد كە سیاسەتی كاركردنیان دژی پارتیە؟ شەهباز مەجید :كاتێك پەیوەندیمان ب��ەو حزبەوەكرد نەمانزانی تەنها بۆ دژایەتی كردنی پارتی دروستبوونە ،بەاڵم بە تێپەڕبوونی كات هەستمان بەو ڕاستیە كرد و زیاتریش دژایەتی پارتی و ماڵی بارزانیان دەكرد و بە ئەندامانیشیان دەوت دژایەتی ئەوان بكەن ،منیش لەبەر ئەوەی پێشمەرگەبووم نەمتوانی دژایەتی پارتی و بارزانی بكەم و بۆشم دەركەوت كە ئەوان نایانەوێ خزمەتی خەڵك بكەن ،بەڵكو هاتوونە دژایەتی پارتی بكەن.
پرس :دەوترێت لە ناو گۆڕاندا هیچ هەڵسوڕاوێك مافی بڕیاردانی نیە جگە لە بەرێز نەوشیروان مستەفا و زاواكەی نەبێت؟ شەهباز مەجید :گۆڕان زۆر كەسی لە خۆی كۆكردۆتەوە، بەاڵم بۆچوونەكانیان وەرناگرێت ،بەهیچ شێوەیەك ئازادی تێدانیە و ئەو بڕیارەی نەوشیروان بیدات هەر ئەوە. پرس :لەو ماوەیەی كە بەرێزتان بەرپرسی بازنەی قەزای ده��ۆك بویت ،لە سلێمانیەوە پێتان دەوت��را پێشوازی لە بەرپرسی فاڵن حزب بكەن یاخود بڕۆنە الی ئەوان ،واتە هەموو شتێك دەبوایە بە دڵی ئەوان بێت یاخود ئێوەش ئازادبوون؟ شەهباز مەجید :نەخێر ئازادی تێدا نەبو و دەبوایە بە ویستی ئەوان پەیوەندی لەگەڵ حزبەكان ببەستین ،واتە ئێمە كۆنتڕۆڵ بوین لە دەستی سلێمانی.
پرس :دوا وتەت چیە بۆ دەنگدەرانی گۆڕان؟ شەهباز مەجید :هیوادارم ئەوانەی دەنگدەدەن بیر لەداهاتووی پرس :بارودۆخی گۆڕان لە دهۆك چۆنە؟ شەهباز مەجید :گۆڕان لە دهۆك هەندێك ئەندامی دیاریكراوی خۆیان بكەنەوە و ئەگەر دەیانەوێت داهاتوویەكی گەش نەگۆڕی هەیە و ئێمە بە 45هەڵسوڕاوەوە هاتوینە ناو پارتی و چاوەڕوانیان بكەن ئەوا دەنگ بە پارتی و كاندیدەكانی بدەن. شوێنەكەمان زۆر پێوەی دیارە ،هەروەها چەندین هەڵسوڕاوی تریش ئامادەن دەست لەو بزوتنەوەیە هەڵبگرن و لە ئێستاشدا بارودۆخی ئەوان دەهێنن.لەوپەڕی خراپیدایە و لەسەرانسەری كوردستان لە ناو گۆڕان عەدالەت و شەفافیەت و شكست
پرس :واتە پێشبینی دەكەیت چەند هەڵسوڕاوێكی تریش وازهێنانی خۆیان لە گۆڕان ڕابگەیەنن؟ شەهباز مەجید :بەڵێ بە تەئكید چەندین كەسی تریش وازدەهێنن و پێشبینی دەكەم لە ناوچەی بادینیان گۆڕان هەڵبوەشێتەوە و نەمێنێت. پرس :پێشبینی دەكەی گۆڕان لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان چەند كورسی دەهێنێت؟ شەهباز مەجید :پێموایە كورسیەكانی گۆڕان لە نێوان 15بۆ 17كورسی دەبێت ،هەرچەندە پێشموایە لەو هەڵبژاردنە گۆڕان توشی مفاجەئەیەكی گەورە دەبێت بە تایبەتی لە ناوچەی بادینان.
بیروبۆچوونی ئازاد نیە
ئەگەر نەوشیروان بڵێت ماست ڕەشە دەبێت بڵێین ڕەشە بارودۆخی گۆڕان لە دهۆك لەوپەڕی خراپیدایە و پێشبینی دەكەم هەڵبوەشێتەوە
www.lawanikurdistan.com
ژمار ه 187
2013/9/17
3
گۆڕان .لە هەڵوەریندایە
چاودێرێكی سیاسی :لە ئێستادا مۆدێلی سەنگەر گۆڕینە ڕاپۆرت :پرس
بۆ ئەوەی ورەی جەماوەریان بەرزبكەنەوە دەڵێن وا نییەو حەقیقەتەكە لە جەماوەری خۆیان دەشارنەوە». مەسعود عەبدولخالق چاودێری سیاسی ،ڕوونیكردەوە كە دیاردەی سەنگەر گۆڕین چەند ساڵێكە كەمبۆتەوە ،بەاڵم لەگەڵ نزیكبوونەوەی هەڵبژاردن سەری هەڵداوەتەوە و هەردوو حزبی دەسەاڵتدار دەڵێن گۆڕانخوازەكان پەیوەندیمان پێوەدەكەن، ئەو چاودێرە سیاسیە وتیشی «لەوانەیە بەشێكی زۆریان ڕاست بێت ،بەاڵم پێدەچێت بەشێكی زۆری بۆ بەرزكردنەوەی ورەی جەماوەرەكانیان ئەو قسانە بكەن و وەك بانگەشەیەكی هەڵبژاردن بەكاریبهێنن». هەروەها ئەوەشی وت «لەوانەیە بە پارە هەندێك هەڵسوڕاوی دیاریان ڕازیكردبێت واز لەو بزوتنەوەیە بهێنن ،ئەوەش نیشانەی ئەوەیە كە ملمالنێكان لە ئاستێكی یەكجار بەرزدایە».
تەنها لە ماوەی دوو هەفتەدا چەندین هەڵسوڕاوی دیاری بزوتنەوەی گۆڕان دەستیان لەكاركێشاوەتەوە و پەیوەندیان بە ڕیزەكانی پارتی و یەكێتیەوە كردووە ،ئەو هەڵسوڕاوانە هۆكاری دەست لە كاركێشانەوەیان بۆ نەبوونی عەدالەت و بیروبۆچوونی ئازاد دەگەڕێننەوە ،هاوكات ڕێكخەری ژووری پەیوەندییە دیبلۆماسیەكانی بزوتنەوەی گۆڕانیش ئاگاداری دەست لە كاركێشانەوەی ئەو هەڵسوڕاوانە نییە و ڕایدەگەیەنێت كە پارتی و یەكێتی تەنها بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن دەڵێن «هەڵسوڕاوانی گۆڕان پەیوەندیمان پێوەدەكەن» .لەبەرامبەردا ئەندامێكی مەكتەبی سیاسی یەكێتی دەڵێت «ئەوە حەقیقەتێكە و گۆڕان لێی بێخەبەرە و بۆ ئەوەی ورەی جەماوەرەكەیانی پێ بەرزبكەنەوە ڕەتیدەكاتەوە» .چاودێرێكی سیاسیش ڕایدەگەیەنێت كە لە ئێستادا باوی سەنگەر گۆڕینەوەیە». گۆڕان لە هەڵوەریندایە لەگەڵ دەستپێكردنی پڕوپاگەندەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان ،چەند هەڵسوڕاوێكی دیاری بزوتنەوەی گۆڕان لە شارەكانی هەولێر و دهۆك و سلێمانی دەستیان لەكاركێشاوەتەوە و بەشێكی زۆریان پەیوەندیان بە ریزەكانی پارتیەوە كردووە و بەشێكی تریش لە سنوری سلێمانی پەیوەندیان بە ریزەكانی یەكێتیەوە كردووە و پێشبینیش دەكرێت لە ماوەی داهاتوو چەند هەڵسوڕاوێكی دیاری بزوتنەوەكە دەست لە كاربكێشنەوە و پەیوەندی بە حزبەكانی ترەوە بكەن ،لەالیەن خۆیانەوە هەڵسوڕاوانی پێشووی گۆڕان هۆكارەكەی بۆ نەبوونی عەدالەت و دەس��ت بەسەرداگرتنی ئ��ەو بزوتنەوەیە لەالیەن چەند كەسێكەوە دەگەڕێننەوە ،بەرپرسێكی بزوتنەوەی گۆڕانیش بێ ئاگایی خۆی لە دەست لە كاركێشانەوەی ئەو هەڵسوڕاوانە دەردەبرێت و دەڵێت «ئاگادارییان نیم».
كادیرێكی پێشكەوتووی پارتی: وازهێنانی هەڵسوڕاوانی گۆڕان حەقیقەتێكە و گۆڕان خۆی لە خەت دەدات
ئەگەرچی وازهێنانی هەڵسوڕاوانی ئەو بزوتنەوەیە شتێكی تازە نییە ،چونكە لەسەرەتای دروستبوونییەوە تاوەكو ئێستا ب��ەردەوام هەڵسوڕاوە دیارەكان دەست لە كاردەكێشنەوە و دەچنە ناو حزبەكانی ترەوە ،محەمەد تۆفیق ،بەرپرسی پەیوەندییە دیپلۆماسییەكانی بزوتنەوەی گۆڕان لە لێدوانێكیدا بۆ پرس ڕەتیكردەوە كە چەند هەڵسوڕاوێكیان دەستیان لەكاركێشابێتەوە ،ئەو دەڵێت «ئەوە تەنها پڕوپاگەندەی هەڵبژاردنی پارتی و یەكێتیە و دەیانەوێت بازاری خۆیانی پێ خۆشبكەن». سەبارەت بە دەست لە كاركێشانەوەی بەرپرسی بازنەی ق��ەزای دهۆكی بزوتنەوەی گ��ۆڕان ،محەمەد تۆفیق دەڵێت «ئاگاداری ئەوە نیم و زانیاریشم لەسەری نییە». بەشێكی زۆر لە هەڵسوڕاوەكان پەیوەندیان بە پارتییەوە كردووە و بزوتنەوەی گۆڕانیش خۆی لێ بێ ئاگا دەكات و نایەوێت باسی لێوە بكات .عومەر نورەدینی ،كاندید و كادیری پێشكەوتووی پارتی ،دەڵێت «دەست لەكاركێشانەوەی ئەو هەڵسوڕاوانە حەقیقەتێكە و پێویست ناكات گۆڕان خۆی لە خەت بدات» .هەروەها وتیشی «ئەوانەی هاتونەتە ناو پارتی بەشێكیان داواكارییان هەیە و بەشێكیشیان وەك مەوقیفێكی سیاسی هاتونەتە ناو ڕیزەكانی پارتیەوە». ناوبراو ئاشكراشی دەكات «كاروانی هاتنی هەڵسوڕاوانی گۆڕان بەردەوامی هەیە». ئەو هەڵسوڕاوانەی كە پەیوەندیان بە ڕیزەكانی یەكێتیەوە كردووە كەوتونەتە سنوری پارێزگای سلێمانی ،ئەگەرچی پرس پەیوەندی بە هەر یەك لە بێگەرد دڵشاد و بڵێسە جەبار و هەرێم كەمال و ئاسۆ مامەند و مەحمود سەنگاوی كرد ،بەاڵم بە بیانووی پابەندبوونیان بە بانگەشەی هەڵبژاردنەوە ئامادە نەبوون لێدوان بدەن. بەاڵم سەعدی پیرە ،ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی لە لێدوانێكیدا ڕایگەیاند ،كە پەیوەندیكردنی هەڵسوڕاوانی دیاری گۆڕان بە یەكێتیەوە درێژەی هەیە و ڕۆژانە بەردەوام دەست لەو بزوتنەوەیە هەڵدەگرن و دەگەڕێنەوە ناو ماڵە گەورەكە». هەروەها پیرە ڕەتیشكردەوە كە هاتنی ئەوان ڕاست نەبێت و تەنها بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن بێت ،ئەو دەڵێت «گۆڕان
ئایا كاریگەری دەبێت بەسەر ئەنجامی هەڵبژاردنەكانەوە؟ باژێروان و بەرپرسی بازنەكانی بزوتنەوەی گۆڕان كاتێك دەست لە كاردەكێشنەوە بێگومان بە تەنیانین ،بەڵكو چەندین كەسی تریان لەگەڵدایە ،بە نموونەش بەرپرسی بازنەی قەزای دهۆكی بزوتنەوەی گۆڕان و هەڵسوڕاوانی شارۆچكەی سۆران و هەریری سەر بەر پارێزگای هەولێر ،لەگەڵ خۆیان چەندین كادیری تر دەستییان لە كاركێشاوەتەوە ،بەرپرسانی بزوتنەوەی گۆڕان پێیانوایە دەست لە كاركێشانەوەی ئەو هەڵسوڕاوانە كاریگەری نابێت بەسەر ڕێژەی دەنگەكانیان و بەرپرسانی پارتی و یەكێتیش دەڵێن «پەیوەندی كردنی ئەو هەڵسوڕاوانە كاریگەری دەبێت لەسەر ژمارەی كورسیەكانی گۆڕان». عومەر نورەدینی ،پێیوایە هاتنی هەڵسوڕاوانی گۆڕان كاریگەری ڕاستەوخۆی دەبێت لەسەر ڕێژەی دەنگدەرانیان، ئەو دەڵێت «لەو هەڵبژاردنە ژم��ارەی دەنگەكانمان زیاتر دەبێت لە ژمارەی ئەندامانمان ،چونكە لە ئێستادا جگە لە هەڵسوڕاوانی گۆڕان چەندین كەسی حزبی تر پەیوەندی بە پارتیەوە كردووە». سەعدی پیرە ،پێیوایە ئەنجامی ئەو هەڵبژاردنە بۆ یەكێتی و گۆڕان جیاواز دەبێت ،چونكە ئەو دەڵێت «ڕۆژ لە دوای ڕۆژ دەنگەكانی گۆڕان كەم دەبێتەوە و لە بەرامبەریشدا دەنگەكانی یەكێتی زیاد دەكات ،بێگومان ئەوەش كاریگەری ڕاستەوخۆی دەبێت لەسەر دەرئەنجامی هەڵبژاردنەكان». هەروەها مەحەمەد تۆفیق ،لەبەرامبەر قسەی نورەدینی و پیرەدا دەڵێت «پەیوەندیمان بەوانەوە نیە كە دەڵێن دەنگەكانی گۆڕان بۆ ئێمە دێت ،چونكە ئەوە شتێكی مەحاڵە و دەنگەكانی گۆڕان تەنها بۆ گۆڕانە و ئەوەی بڵێت دەنگی گۆڕانمان بۆ هاتووە تەنها قسەیە و هیچی ترنیە ،دڵنیاین كە لە هەڵبژاردنی ئەمجارە دەنگی زیاتر بە دەستدەهێنین». مسعود عەبدولخالق ،چاودێری سیاسی ،هاوڕایە لەگەڵ قسەكانی محەمەد تۆفیق و دەڵێت «بە پێچەوانەوە بەپێی ڕاپرسیەكانیان بێت گۆڕان بارودۆخی زۆرباشە ،ئەویش بەو دەلیلەی لە كاتی بانگەشەی هەڵبژاردن ڕوویان لە هەژاران كردووە .دەشڵێت «ئەگەر لە دەسەاڵت بین كاری زۆرتان بۆ دەكەین ،واتە سۆزی خەڵكیان جواڵندووە».
ئەندامێكی مەكتەبی سیاسی یەكێتی: ڕۆژ دوای ڕۆژ هەڵسوڕاوان واز لە گۆڕان دەهێنن و پەیوەندیمان پێوە دەكەن
4
ژماره 187
www.lawanikurdistan.com
2013/9/17
بەشێك لە كاندیدەكانی لیست و الیەنە سیاسییەكان دروشم و بەڵێنی ناواقیعی بە هاواڵتیان دەدەن
بێ رووتووش
بەدواداچوون :نەشمیل یاسین -سلێمانی
«كێشەی كارەبا چارەسەر دەك��ەم .موچە بۆ ت��ەواوی خەڵكی كوردستان دەبڕمەوە .جادەكان دەكەم بە دووساید .پۆلی شەشەمی ئامادەیی هەڵدەوەشێنمەوە .یەكەی نیشتەجێبوون بۆ تەواوی خێزانەكان دابین دەكەم .هەموو دەرچووەكانی زانكۆو پەیمانگەكان دادەمەزرێنم .ماوەی دەوامی فەرمانبەران كەم دەكەمەوە .وا دەكەم.. وا دەچم ..وا دەبم...وا دەڕۆم .»...ئەو رستانە بەشێكە لە بەڵێن و قەولی بەشێك لە كاندیدەكانی سەرجەم لیست و قەوارە سیاسییەكان بۆ پەرلەمان كوردستان. كاندیدانی پاڵێوراو بۆ ئەندامی پەڕلەمانی كوردستان كەوا بڕیارە لە 2013\9\21ئەنجام بدرێت ،ڕۆژانە لەكاتی سەردانی شار و قەزاو ناحییەكان بۆ مەبەستی خۆناساندن و ڕیكالمكردن بۆ كۆكردنەوەی دەنگ و هەروەها هەندێكجار لەكەناڵەكانی ڕاگەیاندنەوە هەندێك بەڵێن و پەیمان بە خەڵك و الیەنگرانیان دەدەن كەهیچ واقیعییەتێكی تێدا نییە ،بەڵكو زۆر گاڵتەجاری و پێكەنیناوین ،ئەو بەڵێنەی كەئەوان بە خەڵكی دەدەن نەك بە پەڕلەمان ،بەڵكو بەحكومەتیش جێبەجێ ناكرێت و تەنانەت هەندێك لەو بەڵێنانە نایاسایین ،ئەوەشیان بیرچۆتەوە كە ئەوان كاندیدن بۆ پەرلەمان كە شوێنی یاسادانە نەك كاندیدی حكومەت تابەڵێنی چاككردنی جادە و ئاوو كارەبا و دامەزراندن و ..بەخەڵك بدەن. سەبارەت بەم بابەتە ،عەدالەت عەبدواڵی ڕۆژنامەنووس بەمشێوەیە بۆ پرس هاتە ئاخاوتن و گوتی «ئەو بەڵێنە ناواقیعیانەی كە لەالیەن كاندیدانەوە دەدرێتە هاواڵتیان بەزیانی گەورە بەسەریاندا دەشكێتەوە، ئەو بەڵێنە گەورە و ئەو بەرنامانەی كە ئەخرێنەڕوو بەشێكی زۆریان ڕەچاوی چۆنیەتی میكانیزمی جێبەجێكردن و هێنانەدییان نەكراوە لەالیەن كاندیدەكانەوە». ناوبراو ئاماژەی بەوەشدا سبەینێ ئەو كاندیدانە لەدامەزراوەیەكدا ك��اردەك��ەن كە دام��ەزراوەی��ەك��ی یاسادانانە ن��ەك دام����ەزراوەی جێبەجێكردن ،وەك ئەو دەڵێت «ئەوان نابنە حكومەت و وەزیر تا توانای جێبەجێكردنی هەموو ئەو بەڵێنانەیان هەبێت كە بە خەڵك و الیەنگرانییان دەدەن». یەكێك لە كاندیدەكان لەسەر لیستی 110ی پارتی بەناوی ئاالن حمە سەعید ساڵح ،كەخاوەنی بڕوانامەی ماستەر لەزانستە سیاسییەكان، ئەوەی خستەڕوو كەبەڵێنی ئەوان بۆ خەڵكی كوردستان ئەوەیە كە لە ئاستی پێداویستییەكانی خەڵكدابن و هەوڵ بدەن كەپێداویستییە بنەڕەتییەكانی هاواڵتیانی كوردستان بەتێكڕای كادیرانی پارتی بگەیەننە پەڕلەمانی كوردستان .دەشڵێت «كاری پەڕلەمان كارێكی دەستەجەمعییە نەك كارێكی فەردی ،لەبەر ئەوە پەڕلەمانتار نە بەتەنیا دەتوانێت پڕۆژە یاسایەك پێشكەش بكات و نە بەتەنیاش پڕۆژە یاسایەك ئیلغا بكات ،لەبەر ئەوە پەڕلەمانتار دەبێت لەچوارچێوەی كوتلەكەیی و ئەو فراكسیۆنەدا بێت كەكاری تێدا دەكات».
سەبارەت بەبەڵێنی ناواقیعی و لەسنووردەرچووی كاندیدەكان، ناوبراو روونیدەكاتەوە كاندید خۆی ئازادە كە چ جۆرە بەڵێن و دروشمێك دەدات .بەاڵم گوتیشی «كاندید ئەبێت بەڵێنێك بدات كە سنوری عەقڵ و مەنتیق تێنەپەڕێنێت ،چونكە هەر شتێك لەمەنتیق دەرچوو ،لەبری ئەوەی كەخێری بۆ كاندید هەبێت ،بەزەرەرێكی زۆر گەورەو نێگەتیڤیانە بۆ سەر كاندیددا دەشكێتەوە». بەبڕوای شیراز كەمال ،بەرپرسی لقی سلێمانی یەكێتی قوتابیانی كوردستان ،ئەو كاندیدانە كاتێ ئەگەڕێن و سەردانی شوێنەكان دەكەن ،هەندێك بەڵێنی گەورە بەو خەڵكانە دەدەن بۆ كۆكردنەوەی زۆرینەی دەنگی هاواڵتییان كە لەناوهۆڵی پەڕلەماندا ناتوانن داكۆكی لەو بەڵێنانە بكەن كەخۆیان داویانە بە خەڵك .بۆیە بەڕای ئەو پێویستە گەنجان لەسەر سۆز و خزمایەتی دەنگ نەدەن تا سبەی لە پەڕلەماندا دەنگەكانیان بەفیڕۆ نەڕوات .وەكخۆی دەڵێت «دەنگ بە كاندیدێك بدەن كە بتوانێ بەڵێنەكانی جێبەجێبكات و بەڵێنەكانی لەئاستی توانایی خۆی و لیستەكەی دابێت». لەبارەی كاندیدەكانیشەوە ناوبراو رایگەیاند «كاندید هەیە چاالك و بە ئەزموونە لەبوارەكەی خۆیدا و سبەی بچێتە پەڕلەمان ئەو بەڵێنە جێبەجێ ئەكات كە بەخەڵكی داوە» .باوەڕیشی وایە كە ئەو قەوارە سیاسییانەی هەرێمی كوردستان كەبەشداری هەڵبژاردنەكان دەكەن لەپشت بەڵێنی ئەو كاندیدانەوە نین و كاندید خۆی سەربەستە و خۆی خاوەنی ئەو بەڵێنانەیە كە بەخەڵكی دەدات. شیراز كەمال ئەوەشی خستەڕوو كە دەبێ ئەزموون و كارەكانی ئەوكاندیدانە بزانین و ئاوڕ لەڕابردوویان بدەینەوە ،ئاخۆ توانیویانە هەر نەبێت كەمێك داكۆكی لەمافی خۆی و خەڵكانیتر كردبێت ،تا قەناعەتێكی وامان بۆ دروست ببێت كە دەنگی پێبدەین دەنا نابێ بە بەڵێنە ناواقیعیەكانیان باوەڕ بكەین. عارف قوربانی چاودێری سیاسی ،تیشكی خستەسەر ئەو باسە و بەبڕوای ئەو بەرنامەی هەموو لیستەكان جۆرێك لەزیادەڕەویی تێدایەو هیچ قەوارەیەكی سیاسیی ئەگەر لەحكومەتیش بێت ،ناتوانێت ئەو بەڵێنانە جێبەجێبكات. س��ەرەڕای ئەمەش ،عارف قوربانی ئەوە بەحاڵەتێكی ئاسایی دەزانێت ،بەهۆی ئەوەی ئەگەر قەوارە سیاسییەكە بگاتە سەر حوكم، ئەو كات وەسائیلی حكومەت لەبەردەستی ئەبێت بۆ جێبەجێكردنی بەڵێنەكانی. قوربانی رەخنە لە قەبەیی و گەورەیی دورشم و بەڵێنە ناواقیعەكانی بەشێك لە كاندیدەكان دەگرێت و رایدەگەیەنێت كە هەندێك لەكاندیدەكان هەندێك بابەتی زۆر بنەڕەتییان كردۆتە دروشمی بانگەشەكانیان كە زۆر دوورە لە واقیعی جێبەجێكردنەوە .دەشڵێت «ئەو كاندیدانە لەكاری پەڕلەمانتاری تێنەگەیشتوون ،بۆیە ئەو دروشمانە ئەكەنە بانگەشە».
*لە تەلەفزیۆنی پێلستانك كە كەناڵێكی تایبەتی مندااڵنە دوو كاندید رێكالمیان بۆ خۆیانكردووە. (دەیانەوێ لە ئێستاوە بۆ هەڵبژاردنی 2026خۆیان ئامادەبكەن) *سكرتێری حزبێك كە ژمارەی هەموو ئەندام و الیەنگر و موچەخۆرەكانی بەقەدەر رێكخراو یان كەرتێكی رێكخستنی پارتی و یەكێـتی نابێ ،دەڵێ بۆیە خۆم كاندید كرد تا ملمالنێكان گەرم و گوڕتربن. (بەڵكو بەئافرەت حسابی بكەن و بەكۆتا سەركەوێ) *هەڵمەتەكانی بانگەشەی رێكالم كوشت و كوشتار و روداوی نەخوازراو و جەرگتەزێنی لێ كەوتۆتەوە ،جگە لە شەهیدانی بانگەشەی هەڵبژاردنی سلێمانی لە هەولێر و تەق تەقیش سێ كەس بەسەر دارتەلی كارەباوە مردن (ئەوەیە دیموكراتی راستەقینە) *لە ناساندنی پسپۆڕی و شارەزایی كاندیدان شتی سەیر و سەمەرە هەیە ،بەتایبەتی لەوانەی پارتی وەك پسپۆر لە بواری سیاسەت و رۆژنامەنووسی و نووسین و شتی دیكە. (جۆكەرن) *بەرپرسی لێژنەی ئەمنی شاری سلێمانی لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەنووسیدا رایگەیاند ئەوانەی لە روداوەكانی بانگەشەی هەڵبژاردن بوونە قوربانی و گیانیان سپارد حكومەت وەك شەهید حسابیان دەكات. (بەناوی شەهیدانی بانگەشەی هەڵبژاردن) بڕواشی وایە هۆكارەكەی ئەوەیە كە بەشێوەیەكی ناڕاستەوخۆ حكومەت بخەنە بەردەم بەرپرسیارێتییەوە ،بۆنمونە كە دەڵێت: موچە بۆ هەموو هاواڵتییەك ئەبڕمەوە ،ئەمە گلەییەكی ناڕاسەوخۆیە بۆ حكومەت كە تائێستا نەیتوانیوە ئ��ەو ك��ارە بكاتە ب��واری جێبەجێكردنەوە. بەبڕوای ئاسۆ محەمەد ،كادیری یەكێتی قوتابیانی كوردستان بەشێكی كەم لەكاندیدان بەڵێنەكانیان لەئاستی ئەوەدایە كەتاكی كورد بڕوای پێبكات و قابیلی جێبەجێكردن بێت .وەكخۆی گوتی «بەشێكی زۆری كاندیدان بەڵێنەكانیان بۆ ڕوكەش و خەڵەتاندنی خەڵكە ،بەاڵم ئێستا تاكی كورد و جیلی گەنجان خۆیان هۆشیارن و دەزانن چ بەڵێنێك قابیلی جێبەجێكردن چ بەڵێنێك قابیلی جێبەجێ نەكردنە ،بۆیە ئەو كاندیدانەی كە ئەو بەڵێنە ناواقیعیانە دەدەن ناتوانن خەڵكی پێبخەڵەتێنن ،بەڵكو لەئاستی خۆیان كەمدەكەنەوە».
عەدالەت عەبدواڵ: ئەوان نابنە حكومەت و وەزیر تا توانای جێبەجێكردنی هەموو ئەو بەڵێنانەیان هەبێت كە بە خەڵكی دەدەن عارف قوربانی: ئەو كاندیدانە لەكاری پەڕلەمانتاری تێنەگەیشتوون، بۆیە ئەو دروشمانە ئەكەنە بانگەشە
www.lawanikurdistan.com
ژمار ه 187
2013/9/17
5
بۆ چوونە پەرلەمان ،حزبە بچووكەكان سكرتێرەكانیان كاندید دەكەن
خدر ڕوسی :برادەران وتیان ئەگەر جەنابت بەشداری پڕۆسەكە بكەیت ،گەرموگوڕتری دەكەی بەدواداچوون :توانا شێخانی
سكرتێری پێنچ حزب خۆیان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان كاندیدكردووە و ڕایدەگەیەنن كە لەالیەن ئەندامانی مەكتەبی ساسیەوە داوای��ان لێكراوە خۆیان كاندیدبكەن ،چونكە ترسی بەدەستنەهێنانی كورسیان هەیە ،هەر بۆیە سكرتێرەكان خۆیان كاندید كردووە ،بۆ ئەوەی هەر هیچ نەبێ كورسییەك بهێنن و بچنە پەرلەمانەوە. بەشێك لە چاودێرانی سیاسیش پێیانوایە سكرتێری ئەو حزبانە دەستیان بەسەر حزبەكانیاندا گرتووە و هەر بڕیارێكیش بدەن هیچ كەس بۆی نیە بەرهەڵستی بكات .زانیاری زیاتر لەو ڕاپۆرتەی پرسدا بخوێننەوە. سكرتێری حزبە بچووكەكان بوونەتە سەرۆكی لیستیەكانیان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان حزبە بچووكەكان سكرتێرەكانیان كاندیدكردووە و هەندێكیش دەڵێن خۆیان خۆیان كاندیدكردووە بێ ئەوەی بەشێك لە ئەندامانی مەكتەبی سیاسی پێیانخۆش بێت ،هاوكات چاودێرانی سیاسیش پێیان وایە لە كاتێكدا ئەگەر سكرتێری ئەو حزبانەی كە خۆیان كاندیدكردووە دەنگیان نەهێنا پێویستە حكومەت بە سیاسەتی كاری حزب و الیەنە سیاسیەكاندا بچێتەوە و مامەڵەیەكی تریان لەگەڵدا بكات، چونكە حزبێك پانزە ساڵ بەردەوام كاری حزبایەتی بكات و ئەندام و الیەنگری هێندەی یەك كورسی پەرلەمانی نەبێت چیتر پێویست ناكات بودجەیان بۆ تەرخان بكرێت و دەبێت مۆڵەتی كاركردنیان لێبسەندرێتەوە ،لەالیەن خۆشیانەوە سكرتێری حزبەكان جەخت لەوەدەكەنەوە لەبەر توندی ملمالنێی هەڵبژاردنەكان خۆیان هاتونەتە ناو پڕۆسەكەوە و جەخت لە دەرچوونی خۆشیان دەكەنەوە. حزبی ڕزگاریی كوردستان ڕێكار ئەحمەد سكرتێری ئەو حزبەیە و هاوكات سەرۆكی لیستی ڕزگارییە ،لەسەر پێشنیازی ئەندامانی مەكتەبی سیاسی ڕێكار خۆی كاندیدكردووە بۆ پەرلەمان ،ناوبراو لە لێدوانێكیدا بۆ پرس وتی «هەموو الیەك ئەزموونی منیان لەبەرچاو گرتووە، چونكە ماوەیەكی زۆر پێشمەرگەبوومە و ناسراوترم و بڕوانامەشم لە برادەرانی تر بەرزترە ،ئەوانە هۆكاربوون بۆ ئەوەی بێمە ناو پڕۆسەكەوە». سەبارەت بەو دەنگۆیەی كە دەوترێت سكرتێری حزبەكان خۆیان خۆیان كاندیدكردووە بێ ئ��ەوەی ئەندامانی مەكتەبی سیاسی
ڕەزامەندیان هەبێت ،لەوبارەیەوە ڕێكار وتی «وابەستەی پۆست و پایەنیم و كاری پەرلەمانیش خزمەتكردنە بە خەڵك و برادەران، ئەزموون و كاركردنی منیان لەبەرچوو گرتووە ،بۆیە كاندیدیان كردووم و بەهیچ شێوەیەك خۆم خۆم كاندید نەكردووە». بزوتنەوەی دیموكراتی گەلی كوردستان مام خدر ڕوسی سكرتێری ئەو حزبە بۆ ئەو هەڵبژاردنە لەگەڵ حزبی شیوعی بە یەكلیستی هاوپەیمان بەشداری هەڵبژاردنەكانیان كردووە ،سەبارەت بە خۆكاندیدكردنی خدر ڕوسی بە پرسی ڕاگەیاند، بەشداریكردنم پڕۆسەكە گەرموگوڕتر دەكات و وا لە ئەندامان و الیەنگرانمان دەكات بە گڕوتینەوە بەشداری هەڵبژاردنەكات بكەن. گوتیشی»جگە لەوەش كەسێكی ناسراوم و چەندین ساڵ لە شاخ بوومە» .رایگەیاند «ئەگەری دەرچوونم زیاترە لە برادەرانی تر، چونكە هەموو ئەوانەی باسم كردن یارمەتی دەرچوونم دەدەن». خدر ڕوس��ی ئەوەشی وت «كاندیدكردنم پێشنیازی تێكڕای ئەندامانی مەكتەبی سیاسی بوو ئەوان پێیانوابوو ئەگەر خۆم كاندید بكەم حزبەكە دووبارە دەژێتەوە و قەبارەی جەماوەرمان بە دیار دەكەوێت». حزبی ئایندەی كوردستان ساڵێك پێش ئێستا قادر عەزیز بەهۆی كێشەیەكەوە لە حزبی زەحمەتكێشان جیابۆوە و حزبی ئایندەی ڕاگەیاند و لە ئێستاشدا خۆی سەرۆكایەتی لیستەكە دەك��ات ،پرس پەیوەندی بە قادر عەزیزەوە كرد ،بەاڵم ناوبراو ئامادە نەبوو لێدوان بۆ پرس بدات وتی «پاش هەڵبژاردنەكان قسە لەسەر ئەو بابەتە دەكەم». سەرچاوەیەكی نزیك لە قادر عەزیز سەبارەت كاندیدكردنی ناوبراو تایبەت بۆ پرس وتی «قادر خۆی حەزی لێبوو ببێتە سەرۆك لیست و ڕەچاوی ئەوەمان كرد كە ناوبراو خۆی حزبەكەی دروستكردووە و ماندوو بووە و كێشەمان نەخستە بەردەمی» .ئەو سەرچاوەیە وتیشی «پێش ئەوەی لیستی ناوەكان بدەینە كۆمیسیۆن كاك قادر وتی خۆم سەرۆك لیستم». بەپێی وتەی ئەو سەرچاوەیە قادر عەزیز وتویەتی ئەگەر خۆم بێمە ناو پڕۆسەكە گەرموگوڕتر دەبێت و خەڵك زیاتر دەمناسێت لە كەسانی تر و بۆ ئەوەی هەر هیچ نەبێت كورسیەكی پەرلەمان بەدەستبهێنین ،ئێمەش بەمە ڕازی بووین.
ڕێكار ئەحمەد: قادر عەزیز: ماوەیەكی زۆر پێشمەرگەبوومە و بڕوانامەشم لە برادەرانی تر بەرزترە ،بۆیە كاندیدیان كردووم پاش هەڵبژاردن قسە لەسەر ئەو بابەتە دەكەم
لیستی ئاڕاستەی سێیەم ئەو لیستە لە یەكگرتنی حزبی زەحمەتكێشان و پارتی كرێكاران و ڕەنجبەرانی كوردستان پێكهاتووە ،باپیر كامەال سلێمان ،سكرتێری پارتی كرێكاران و ڕەنجبەرانی كوردستان خۆی سەرۆكایەتی لیستەكە دەكات ،باپیر كامەال لە لێدوانێكیدا بۆ پرس وتی «ئەندامانی مەكتەبی سیاسی خۆمان و زەحمەتكێشان داوایان لێكردم خۆم كاندید بكەم ،بە شانازییەوە دەیڵێم تەنها بۆ یەكجاریش خۆم داوای وەرگرتنی هیچ پۆستێكم نەكردووە». یەكێتی نەتەوەیی دیموكراتی كوردستان غەفور مەخموری سكرتێری حزبەكە سەرۆكایەتی لیستەكە دەكات و ناوبراو پەرلەمانتاری خولی دووەمی پەرلەمانی كوردستانە ،بەهۆی ئەوەی خەڵك زۆر دەیناسێت لەسەر پێشنیازی مەكتەبی سیاسی مەخموری خۆی كاندید كردووە و پێشیانوابووە بە كاندیدكردنی مەخموری پڕۆسەكە گەرموگوڕتر دەبێت و حزبەكەشیان زیاتر دەنگ دەهێنێت ،هەروەها غەفور مەخموری ئەوەشی ڕاگەیاندووە كە لە پێناو خزمەتكردنی كۆمەاڵنی خەڵكی كوردستان خۆم كاندیدكردووە. سكرتێرەكان دەستیان بەسەر حزبەكەدا گرتووە بێگومان سكرتێر كەسی یەكەمی حزبە و دەسەاڵتی هەموو شتێكی هەیە ،بۆیە هەندێك لە چاودێرانی سیاسی پێیانوایە سكرتێرەكان دەستیان بەسەر حزبە بچوكەكاندا گرتووە و هەر بڕیارێك بدەن كەس بۆی نیە ناڕەزایی دەرببڕێت ،ئەمە جگە لەوەی حزبە بچووكەكان كەمترین دەنگی ناڕەزاییان تێدایە ،چونكە سنوری كاركردنیان لە شوێنێكی دیاریكراو دایە ،لەالیەن خۆشیانەوە سكرتێری ئەو حزبانە ڕەتیدەكەنەوە كە دەستیان بەسەر حزبەكانیادا گرتبێت و خۆیان خاوەن بڕیاربن. لەوبارەیەوە خدر ڕوسی دەڵێت «لە ناو حزبدا من خاوەن بڕیار نیم ،بەڵكو بڕیارەكان بە تێكرای دەنگی ئەندامانی مەكتەبی سیاسی دەبێت ،هەروەها لە حزبەكەماندا تەنها من كاندید نیم و چەندین كاندیدی ترمان هەیە». ڕێكار ئەحمەد سكرتێری حزبی ڕزگاری ،پێیوایە خەباتی سكرتێری حزبەكان جیاوازی هەیە لەگەڵ كەسانی تر ،ئەو دەڵێت «گومان لەوە دانیە كە سكرتێرەكان كەسانی دڵسۆزترن بۆ حزب ،بەاڵم بەو مانایە نا كە بوترێت سكرتێر خاوەن بڕیاری كۆتایی بێت و هەر كارێك بكات كەس نەتوانێت بێتە دەنگ».
غەفور مەخمووری: لە پێناو خزمەتكردنی خەڵكی كوردستان خۆم كاندیدكردووە
6
ژماره 187
www.lawanikurdistan.com
2013/9/17
ئۆپۆزیسیۆن...خزمەتگوزارییەكانی حكومەت بە بانگەشەكردن لە قەڵەم دەدات
ئەندامێكی مەكتەبی سیاسی پارتی :ئەوەی كراوە بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن نەبووە ،بەڵكو بەشێك بوونە لە كاری پارتی ڕاپۆرت :پرس
ئەگەرچی ،كاروانی خزمەتگوزارییەكانی حكومەتی هەرێم درێژەیان هەیە ،ب��ەاڵم الیەنەكانی ئۆپۆزیسیۆن پێیانوایە دەبێت حكومەت مانگێك پێش دەستپێكردنی پڕوپاگەندەی هەڵبژاردن دەست لە كار و پڕۆژەكانی هەڵبگرێت ،چونكە بە وتەی ئەوان جێبەجێكردنی ئەو كار و پڕۆژانە دەچێتە چوارچێوەی پڕوپاگەندەی هەڵبژاردنەوە ،ئەندامێكی مەكتەبی سیاسی پارتی لە وەاڵمی ئۆپۆزیسیۆندا دەڵێت «بەردەوامی كارو پڕۆژەكان جێبەجێكردنی بەڵێنەكانی لیستی كوردستانیە و ئەوەی ئۆپۆزیسیۆنیش دەیڵێت تەنها تۆمەتێكی بێ بنەمایە» .چاودێرێكی سیاسیش ڕایدەگەیەنێت ،بەردەوامی خزمەتگوزارییەكان لە بەرژەوەندی هاونیشتیمانیە و پێویستیشە الیەنەكانی ئۆپۆزیسیۆن جەخت لە بەردەوامی خزمەتگوزارییەكان بكەنەوە ،ئەندامێكی سەركردایەتی كۆمەڵی ئیسالمیش دەڵێت «حكومەت لە چەند ساڵی ڕابردوو هیچی نەكردووە و كارەكانی خۆی بۆ دوو مانگ پێش هەڵبژاردن چڕكردۆتەوە».
ئەوەی دووپاتكردەوە كە پارتی بەردەوام لە هەوڵی جێبەجێكردنی ئەو بەڵێنانە بوو كە لە هەڵبژاردنی ڕابردوو بە دەنگدەرانیدابوو ،هەروەها ناشی شارێتەوە كە ئەوەی كراوە بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن نەبووە ،بەڵكو بەشێك بوونە لە كاری پارتی ،چونكە پارتی سەرۆكی حكومەتی لە ژێر دەستە و وەك حكومەت دەبێت ئەو كارانە بكات. سەلیم كۆیی ،ئەندامی سەركردایەتی كۆمەڵی ئیسالمی ،لە لێدوانێكیدا بە پرسی ڕاگەیاند ،كۆمەڵ بۆیە ڕەخنە لە پارتی دەگرێت چونكە حكومەتی لەبەردەستە و لە توانایدایە كار و پڕۆژەی گرنگ جێبەجێبكات، هەروەها ئەو ئەندامەی سەركردایەتی كۆمەڵ ئەوەشی وت «بۆچی دوو ساڵ پێش ئێستا ئەو هەموو كارانە بە یەكەوە نەدەكران». كەمال ڕەئوف ،چاودێری سیاسی ،جەخت لەوەدەكاتەوە كە ئەگەر ئەو كارانە بە مەبەستی بانگەشەی هەڵبژاردنیش بێت ئەوا هەر سوودی بۆ هاونیشتیمانیان هەیە ،ئەو دەڵێت «ئەو كارانەی كە لە ئێستادا حكومەت بۆ هاونیشتیمانیان دەیكات زۆرباشە و پێویستیشە لە دوای هەڵبژاردنیش بەردەوام بێت». هەروەها پرس چەندجارێك پەیوەندی بە سەفین دزەیی وتەبێژی حكومەتی هەرێم كرد ،بەاڵم ناوبراو بەهۆی پابەندبوونی بە كاری ترەوە كاتی نەبوو لەوبارەیەوە لێدوان بۆ پرس بدات. سەفین دزەیی لە لێدوانێكی پێشووتریدا ڕایگەیاندبوو كە ئۆپۆزیسیۆن دەیەوێت خۆڵبكاتە چاوی خەڵكەوە ،بە وتەی ئەو ئۆپۆزیسیۆن لە دوو ساڵی ڕابردوودا سەیری كارەكانی حكومەتی نەكردووە تەنها مانگێك پێش هەڵبژاردن چاودێری كار و پڕۆژەكانی حكومەتی كردووە.
خزمەتگوزارییەكانی حكومەت بەردەوامن پێش دەستپێكردنی پڕوپاگەندەی هەڵبژاردن ،كاروانی پڕۆژە خزمەتگوزارییەكانی حكومەتی هەرێم بەردەوامیان هەیەو هەوڵدراوە بەبێ جیاوازی كارنامەی لیستی كوردستانی بۆ تەواوی ناوچەكانی كوردستان جێبەجێبكرێت ،بەاڵم لەگەڵ نزیكبوونەوەی پڕوپاگەندەی هەڵبژاردن هەرسێ الیەنی ئۆپۆزیسیۆن پێیانوایە حكومەت هەر پڕۆژەیەكی خزمەتگوزاری ئەنجام بدات دەچێتە چوارچێوەی پڕوپاگەندەی هەڵبژاردن بۆ بەدەستهێنانی بەرژەوەندی حزبی .الیەنە ئۆپۆزیسیۆنەكان بەباشی دەزانن كە مانگێك پێش دەستپێكردنی پڕوپاگەندەی هەڵبژاردنەكان حكومەت هیچ پڕۆژەیەكی خزمەتگوزاری ئەنجام نەدات تاوەكو بڵێن حكومەت كەموكوڕی هەیە و وەك بانگەشەی هەڵبژاردن بەكاریبهێنن، بەرپرسانی پارتیش لەالیەن خۆیانەوە ڕایدەگەیەنن كە چوار ساڵە ب��ەردەوام هەوڵی ئەنجامدانی پ��ڕۆژەی خزمەتگوزاری دراوە تەنانەت یەكجاریش ئۆپۆزیسیۆن باسی لێوە نەكرد ،ئایا چوار ساڵیش پێش ئێستا خزمەتگوزارییەكان بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن بووە. وتەبێژی مەكتەبی سیاسی پارتی جەعفەر ئیبڕاهیم لە لێدوانێكیدا
پڕۆژەی گوندی كۆرییەكان و دامەزراندن و هەرزانكردنی بەنزین سێ ساڵە حكومەتی هەرێم پڕۆژەی گوندی كۆرییەكانی بۆ خێزانی هەژاران و كەمدەرامەتانی ڕاگەیاندووە و لەو ماوەیەشدا زۆرترین هەوڵدراوە بۆ ئەوەی بە زووترین كات بچێتە واری جێبەجێكردنەوە ،ئەگەر بوترێت جێبەجێكردنی ئەو پڕۆژەیە لەو ماوەیەدا بۆ بانگەشەی هەڵبژاردنە، زۆر هەڵەیە ،چونكە تاوەكو مانگی هەشتیش حكومەت تەئیكد نەبوو لە بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنەكان لەو كاتەدا و ئەو پڕۆژەیەش پێش
ئەندامێكی سەركردایەتی كۆمەڵ: بۆیە ڕەخنە لە پارتی دەگرین ،چونكە حكومەتی لەبەردەستە و لە توانایدایە كار و پڕۆژەی گرنگ جێبەجێبكات
چاودێرێكی سیاسی: ئەگەر ئەو كارانە بە مەبەستی بانگەشەی هەڵبژاردنیش بێت ئەوا هەر سوودی بۆ هاونیشتیمانیان هەیە
ئەوكاتی ڕاگەیەندرابوو ،بۆیە ئەوەی ئۆپۆزیسیۆن باسی لێوەدەكات تەنها چەواشەكارییە ،جگە لەوەش یەكێك لە كارنامەكانی لیستی كوردستان بۆ خولی سێیەمی پەرلەمان هەرزانكردنی بەنزین و دامەزراندنی دەرچووانی زانكۆ و پەیمانگاكان بووە و لەسەرەتای پێكهێنانی كابینەی شەشەمەوە هەوڵی بۆ دراوە و لە كابینەی حەوتەم سەرجەمیان جێبەجێكران، ئۆپۆزیسیۆن پێیوایە جێبەجێكردنی بەڵێنەكانی لیستی كوردستانی تەنها بۆ بانگەشەی هەڵبژاردنە ،بەاڵم لە دروستكردنی ئەو تۆمەتەش سەركەوتوو نەبوو ،چونكە خەڵك هۆشیارە و چاودێری كارەكانی حكومەت و پەرلەمان دەكات و دەزانن بە یەك چاو تروكان هیچ شتێك بەرەوپێش ناچێت ،بەڵكو بەرە بەرە حكومەت هەوڵی خۆشگوزەرانی كۆمەڵگا دەدات. لەالیەن خۆیەوە نەوزاد هادی پارێزگاری هەولێر دووپاتیكردۆتەوە كە چەند ساڵێكە خەریكی پڕۆژەی گوندی كۆریین ،چونكە ئۆپۆزیسیۆن وتبووی ئ��ەوە بیرۆكەیەكی نوێیە و تەنها بۆ مەبەستی بانگەشەی هەڵبژاردنە ،نەوزراد هادی ڕەتیكردۆتەوە و ئاماژەیداوە كە ئەو قسانە تۆمەتێكی بێ بنەمای الیەنەكانی ئۆپۆزیسیۆنە. سەبارەت بە هەرزانكردنی نرخی بەنزین ئاشتی هەورامی وەزیری سامانە سروشتیەكان ڕەتیكردۆتەوە كە هەرزانكردنی نرخی بەنزین پەیوەندی هەبێت بە هەڵبژاردنەوە ئەو وتویەتی «حكومەت هەرێم چەند ساڵێكە چاوەڕوانی تەواوبوونی پااڵوگە نەوتیەكانە و لە ئێستاشدا ئەو پااڵوگانە كەوتونەتە كار بۆیە نرخەكەی هەرزانبووە». لە كۆی هەموو ئەو بابەتانە تاوەكو ئێستا یەكێتی بێدەنگە ،چونكە لەو شوێنەی كە خۆیان تێیدا بااڵدەستن نەتوانراوە ئەو كارانەی تێدابكرێت، هەربۆیەش دەبینین بەرپرسانی حزبی و حكومی یەكێتی تاوەكو ئێستا ئامادەنین لەسەر ئەو بابەتە لێدوان بدەن. كەمال ڕەئوف ،چاودێری سیاسی ،پێیوایە ئەگەر لە دوای هەڵبژاردن ئەو كارانە بەردەوام و جێبەجێ نەكرێت ئەوا گومان الی هاونیشتیمانیان دروست دەبێت و ئایا بۆچی پێش هەڵبژاردنەكان ئەو هەموو كارە كراو دواتریش نەما. سەلیم كۆیی ،ئاماژە بەوەدەكات كە نەدەبوو ئەو هەموو پڕۆژەیە كۆبكرێتەوە و مانگێك پێش هەڵبژاردن ڕابگەیەندرێت ،چونكە لەبەرژەوەندی پارتیدایە. دەستكەوتەكانی پارتی بۆ هەموو خەڵكی كوردستانە لە سایەی دەسەاڵتی پارتی ،هەرێمی كوردستان لە هەموو بوارێكەوە پێشكەوتنێكی بەرچاوی بەخۆوە بینیوە و چەندین دەستكەوتی گرنگیشی بەدەستهێناوە ،ڕاستە پارتی دەستكەوتەكانی بەدەستهێناوە ،بەاڵم خۆ تەنها بۆ پارتیەكانی بەدەستنەهێناوە ،بەڵكو بۆ هەموو خەڵكی كوردستانی بەدەستهێناوە ،پرسیارەكە لێرەدا ئەوەیە پارتی سەرۆكی حكومەتی لەدەستە ،ئەگەر خزمەتی خەڵك نەكات ئەی چی بكات ،ئاخۆ گوناهی پارتی چیە خزمەتی خەڵك دەكات ،الیەنەكانی ئۆپۆزیسیۆن پێیانوایە تەنها پارتیەكان خاوەنی ئەو دەستكەوتەكانن و بەوەش تۆمەتباری دەكەن كە دەیەوێت دەستكەوتەكان بە مەبەستی بانگەشەی هەڵبژاردن بەكاربهێنێت. عیماد ئەحمەد ،جێگری سەرۆكی حكومەت و ئەندامی مەكتەبی سیاسیی یەكێتی ،لەوبارەیەوە ڕایگەیاندووە كە پارتی و یەكێتی و ئەو حزبانەی تریش كە لە دەسەاڵتن خاوەنی دەستكەوتەكانن و ئەوەی ئۆپۆزیسیۆنیش باسی لێوەدەكات تەنها دروستكردنی تۆمەتە بۆ الیەنێكی دیاریكراوە.
سەفین دزەیی: ئۆپۆزیسیۆن لە دوو ساڵی ڕابردوودا سەیری كارەكانی حكومەتی نەكردووە ،تەنها مانگێك پێش هەڵبژاردن لە كارەكانی حكومەت بە ئاگا هاتۆتەوە
www.lawanikurdistan.com
ژمار ه 187
ئومێد خۆشناو ژمارە 22
رۆژنامەنووس و سكرتێری یەكێتی الوان ،پاڵێوراوە بۆ پارلەمانی كوردستان لەسەر لیستی 110ی پارتی دیموكراتی كوردستان پرس
یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان رێكخراوێكی قازانج نەویستی خۆبەخشی الوانەیە كار لەسەر كێشەكانی الوان و پرانسیپەكانی مافی الوان و نەتەوەیی دەكات ،وەكو پردێك كێشە و گرفتەكانی الوان دەگەینێتە ناوەندەكانی دەسەاڵت و پارلەمان ،لەمڕوەوە داواكارییەكانی الوان كردۆتە ئەولەویەتی، كارەكانی یەكێتی الوان بە هۆی پەیوەندیە بەهێزەكانی لەگەڵ ئۆرگانە حكومی و حزبەكانی هەرێمی كوردستان زۆرترین داواكارییەكانی الوان بەدی هێناوە ،چوونی سكرتێری یەكێتی الوان راستەوخۆ لە پۆستی سكرتێری الوانەوە بۆ پارلەمانی كوردستان چوونی نوێنەری سەرجەم الوانی كوردستانە هەر لە زاخۆوە تاوەكو خانەقین و نەهێشتنی فلتەر و راڵەیەكانی دیكەی نێوان الوان و دەسەاڵت و پارلەمانە ،كە پێشتر یەكێتی الوان لە رێگەی دامەزراوە و الیەنەكانی دیكەوە داواكارییەكانی الوان دەگەیاندە ناوەندە بااڵیەكانی تر بە چوونی سكرتێری الوان هەموو ئەو فلتەر و رایەاڵنە الدەچن. یەكێتی الوان بەو باكگراوندە مێژووییە و ئەو پەیوەندییە بەهێزەی چ لە ئاستی ناوخۆ چ لە ئاستی نێو دەوڵەتی و جیهانی گواستنەوەی بەرنامە و دروشم و ئەولەویەتی رێكخراوەكەبۆ پارلەمان گەورەترین خزمەتە بە ئەزمونی هەرێمی كوردستان، لە ماوەی چوار ساڵی رابردوودا یەكێتی الوان بووە ئەندامی كارا لە رێكخراوی یەكێتی الوانی دیموكراتی جیهانی كە رێكخراوێكی جیهانییە لەو ماوەدا سكرتێری الوان بەشداری چەندین كۆنگرە و كۆنفراس و سمنیاری رێكخراوە جیهانییەكانی ك��ردووە، لەمڕوەوە دیداری چەندین سەرۆك كۆمار و سەرۆكی واڵتانی ك��ردووە ئەوانەش وای ك��ردووە رێكخراوەكە لە رێكخراوێكی لۆكاڵیەوە ببێتە رێكخراوێكی نێودەوڵەتی لەسەر ئاستی كوردستانی گەورەش یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان ڕۆڵی سەرەكی و میوانداری زۆرێك لە كۆنفرانسە نەتەوەییەكانی هەر چوار پارچەی كوردستانی بینیوە ،ئومێد خۆشناو سكرتێری یەكێتی الوان لە هەر دوو كۆنفراسی نەتەوەیی هەولێر و دۆمیز رۆڵی رێكخەری كۆنفرانسەكانی بینیوە لە دوایین كۆبونەوەی سەركردایەتی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان پاڵپشتیان بۆ سكرتێری یەكێتیەكەیان دەڕبڕی بۆ پارلەمانی كوردستان لەسەر لیستی پارتی دیموكراتی كوردستان. پرۆفایل ناو :ئومێد عەبدولڕەحمان حەسەن موالید١٩٧٧/٦/١ : ئاستی خوێندن /پەیمانگای تەكنیكی بەشی ڕاگەیاندن پیشە:سكرتێری یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان ١٧ساڵ لەبواری میدیا كاری كردوە لە كەناڵەكانی ڕادیۆی گواڵن ڕادیۆی پێشكەوتن الوان تەلەفزێونی كوردستان كە ناڵی مەركەزی دەزگای ناوەندی ڕادیوو تەلەفزێونی كوردستان كەناڵی ئاسمانی زاگرۆس ئەو كارانەی لە میدیا كردووە
*دەنگ و باس *پێشكەشكردنی بەرنامەی سیاسی *پەیامنێر *دەستەی نوسەرانی هەواڵ بەشداری چەندین خولی پێگەیاندنی كردووە *خولی زمانی ڕاگەیاندن *خولی ڕاهێنانی میدیای *خولی خولی پێشكەشكردنی بەرنامە (ئینتەر ڤیوو) *خولی ڕۆشنبیری بەشداری سیاسی *خولی دیموكراسی و مافی مرۆڤ *خولی یاساكانی ڕۆژنامەنوسی *خولی كادیرانی حزبی *خولی ڕێكخراوەكانی مەدەنی *خولی زمانی جەستە *چ��ەن��دی��ن خ��ول��ی ج���ۆراو ج���ۆری ك��اری ڕێكخراوەی و بەشداری سیاسی و میدیای هتد... ئەندامی سێ كۆنگری یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان كۆنگری ٥ساڵی ١٩٩٨ كۆنگری ٦ساڵی ٢٠٠٤ كۆنگری ٧ساڵی ٢٠٠٩ ئەندامی كۆنگری ١٣پارتی دیموكراتی كوردستا ساڵی ٢٠١١ ئەندامی كۆنگری بەرنگاربوونەوەی تیرۆر ئەندامی كۆنگرەی بەیەكەوە ژیان و برایەتی ئەندامی كۆنگرەی الوانی ئەوروپا ئەندامی كۆنگرەی الوانی جیهانی ئەندام و بەشداربوو لە چەندین كۆنفراسی زانسی و پیشەی وەك كۆنفراسی زانستی چارەسەری كێشەكانی الوان كۆنفراسی پەرە پێدان وپێشكەوتن كۆنفراسی تەكنەلۆجیاو زانیاری كۆنفراسی میدیاو ئاشتی كۆمەاڵیەتی كۆنفراسی زانكۆو كاریگەری لەسەر كۆمەڵگا كۆنفراسی تەبای نێوان ئاینەكان كۆنفراسی نەتەوەی الوانی هەر چوار پارچەی كوردستان لە ئاماد و هەولێر و دۆمیز لەگەڵ چەندین كۆنفراسی سیاسی و میدیای و ڕێكخراوە مەدەنیەكان دووتوێژینەوەی زانستیی هەیە *توێژینەوەی ڕۆڵی الوان لە نێو پارتی دیموكراتی كوردستان *ڕۆڵی ڕاگەیاندنی الوان لەسەر هزری نەتەوەی كتێبێكی بەناوی (گەنج گۆمی سیاسەت دەشلەقێنی) لەساڵی ٢٠١٢چاپ كردووە دووكتێبی تری ئامادەیە بۆ چاپ
2013/9/17
7
8
ژماره 187
www.lawanikurdistan.com
2013/9/17
پێكەوە بەرەو كوردستانێكی گەشتر بەرنامەی پارتی دیموكراتی كوردستان لیستی ژمارە ()110 پەیامی لیستی پارتی دیموكراتی كوردستان هاوواڵتیانی خۆشەویستی كوردستان پارتی دیموكراتی كوردستان لە ماوەی سااڵنی رابردوودا و بە هاوپەیمانێتیی الیەنە دڵسۆزەكانی كوردستان و بە پشتیوانیی هاوواڵتیانی هەرێم ،چەندین سەروەریی لە ب��واری سیاسی و حوكمڕانی و كۆمەاڵیەتی و كولتووریدا تۆمار كردووە و شێلگیرانە كاری بۆ هەرچی زیاتر چەسپاندن و پەرەپێدانی دەستكەوتەكان كردووە و تێكۆشاوە بۆ البردنی ئەو كۆسپ و تەگەرانەی هاتوونەتە رێی كاروانی گەشەكردنی كۆمەڵگا و دۆزی رەوای كورد .بۆ ئایندەیش بەرنامەی نوێتری پێیە و لە خولی داهاتووی پەرلەمانی كوردستاندا هەوڵ بۆ جێبەجێكردنی دەدات. پارتی دیموكراتی كوردستان بەوپەڕی رێز و نەوازشەوە دەڕوانێتە ئەرك و ماندووبوونی هەموو ئەو كەسانەی مەینەتییان بۆ بەدیهێنانی ئازادی كێشاوە و لە دانانی بەردی بناغەی ئەمڕۆمان پشك و رۆڵیان هەبووە و بە تایبەتیش ئەو پێشمەرگە نەبەرد و رۆڵە بە ئەمەكانەی قوربانیی بێشوماریان داوە و گیانی خۆیان فیدا كردووە. ئێمە خەباتمان بۆ ئازادی و سەربەخۆیی كوردستان و مافەكانی خەڵك و بەدیهێنانی دیموكراسی و ئاشتەوایی ك��ردووە ،ئێستا و داهاتووش هەر ئەوە رێبازی خەباتمان دەبێ و تا گەڕانەوەی هەموو ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم و چەسپاندنی سنووری راستەقینەی هەرێمی كوردستان لەسەر ئەو رێبازە دەمێنین. پارتی دیموكراتی كوردستان رابردوویەكی تۆماركراوی پڕ شانازییە لە سەرمەشقی بزاڤی رزگاریخوازی نەتەوەیی و نیشتمانیدا ،هاوكات شارەزاییەكی سەلمێنراوی حاشاهەڵنەگرە لە بەڕێوەبردنی واڵت و بونیاتنانی كوردستانێكی مۆدێرن و پێشكەوتوو. پارتی دیموكراتی كوردستان بەرامبەر گەلی كوردستان لە هەرێمی كوردستانی عێراقدا سەربەرز و شەرەفمەندە كە درێغی نەكردووە لە جێبەجێكردنی ئەو پەیمانو بەڵێنانەی كە لە بانگەشەكانی هەڵبژاردندا بە خەڵكی داون. هاوكات بە دیدێكی واقیعیشەوە لەو كەموكورتییانە دەڕوانێ كە لە كۆی پرۆسەی سیاسی و حوكمڕانێتی و پێشكەوتنی ئابووری و كۆمەاڵیەتیدا هەن و لە رێی چارەسەركردنی هۆكارە بابەتی و خودییەكانەوە ،كاری بەردەوام دەكات بۆ نەهێشتنیان .ئەمەیش لە پێناوی پێشكەشكردنی نموونەیەكی بەرچاو و زیندووی دیموكراسی و پێشكەوتن. لیستی پارتی دیموكراتی كوردستان بە هۆی ئەم بەرنامەیەوە كۆششی بێوچان دەكات بۆ پێشكەوتنی توانا ئابوورییەكانی كوردستان تا ببێتە پاڵپشتێكی بەهێزی برەودان بە پرۆسەی پێشكەشكردنی خزمەتگوزارییە بنچینەییەكان و پتەوتركردنی ژێرخانی كوردستان و بەدیهێنانی خۆشگوزەرانیی هاوواڵتیان و دابینكردنی پێویستییەكانی سستمی پێشكەوتووتری پەروەردە و تەندروستی و رەخساندنی هەلی كار بۆ هەمووان و سنووردانان بۆ رێژەی بێكاری بە ئاراستەی ئەوپەڕی كەمكردنەوەیدا لە رێی هاندانی پرۆژەكانی بەرهەمهێنانی پیشەسازی و كشتوكاڵ و خزمەتگوزارییە جۆراوجۆرەكانەوە لەالیەن حكوومەتی هەرێم و كەرتی تایبەتەوە. لەم سۆنگەیەشەوە بە مافی خەڵكی كوردستانی دەزانێ كە داهاتی نەوت و گاز و سامانە ئابوورییەكانی هەرێم بگەڕێنەوە قەڵەمڕەوی هەرێمی كوردستان، ئەوەیش لە چوارچێوەی جێبەجێكردنی راستەقینەی سستمی فیدراڵی كە عێراقی نوێی لەسەر بونیات نراوە. لیستی پارتی لە خولی داهاتووی پەرلەماندا كار دەكات بۆ دابینكردنی مافە هاوتاكانی ئافرەتان و رەخساندنی كەشی كۆمەاڵیەتی و سیاسی و ئابووری بۆ گەشەكردنی تواناكانی الوان. لیستی پارتی شێلگیرانە رووبەڕووی گەندەڵی و قۆرخكاری و نادادپەروەری دەبێتەوە .زەمانەتی ئەوە دەكات كە ئەو هەڤااڵنەی لە جومگە جۆراوجۆرەكانی ئیدارەی واڵتدا دەبنە كاربەدەست ،راستگۆ و دڵسۆز و كراوە بن بە رووی داخوازییەكانی خەڵكدا و شەفافانە كار بكەن بۆ خزمەتكردنیان. لیستی پارتی دیموكراتی كوردستان لە رێی ئەم بەرنامەیەوە كار دەكات بۆ هەرچی زیاتر چەسپاندنی كۆڵەگەكانی مەدەنییەت و ئاشتەوایی كۆمەاڵیەتی و پێكەوەژیانی نەتەوە و ئایین و ئایینزاكانی كوردستان و پاراستنی ئەو سەقامگیری و ئارامییە كە باڵی بەسەر هەرێمدا كێشاوە. لیستی پارتی دیموكراتی كوردستان دژی تیرۆر و توندوتیژییە و هەڵگری پەیامی ئاشتی و پێكەوەژیانە لە عێراق و ناوچەكەدا و پشتیوانیی چارەسەركردنی دیموكراتی و ئاشتییانەی دۆزی رەوای كورد دەكات لە هەر چوار پارچەكەی كوردستاندا. لە پێناوی هەموو ئەوانەدا و لە ژێر دروشمی ( پێكەوە بەرەو كوردستانێكی گەشتر) لیستی پارتی دیموكراتی كوردستان كار دەكات بۆ بەدیهێنانی ئەم بەرنامە گشتگیرە: یەكەم :لە بواری سیاسیدا
پارتی دیموكراتی كوردستان كە خەباتی 67ساڵی خۆی تەرخان كردووە بۆ بەدیهێنانی ئاوات و ئامانجە نیشتمانی و نەتەوەییەكانی گەلی كوردستان، پشكی گەورەی لە بەدیهێنان و پەرەپێدانی پرۆسەی سیاسی و گەشەكردنی دیموكراسی و دابینكردنی ئازادییەكان و كرانەوەی سیاسی و میدیاییدا هەیە كە كۆی هەموویان هەلومەرجی گونجاو و لەبار بۆ فراوانبوونی بازنەكانی دیموكراسی و بزاوتی كۆمەڵگای مەدەنی و رای گشتی زیندوو دەستەبەر دەكەن. لە ماوەی سااڵنی رابردوودا ،حكوومەتی هەرێم كە لە الیەن پارتی دیموكراتی كوردستان و هاوپەیمانەكانییەوە بەڕێوە براوە ،زەمینەی یاسایی بۆ كاری حزبی و ساندیكایی و میدیایی فەراهەم كردووە و ئازادییەكانی بۆ هەموو جۆرە چاالكییەكی سیاسی و مەدەنی دەستەبەر كردووە و پاراستوونی و هەلی پەرەسەندنی بۆ رەخساندوون .هەموو ئەمانە بزاوتی سیاسی و رای گشتییان چاالكتر و تابلۆی پێكەوەییان جوانتر و بازنەی دیموكراسییان فراوانتر كردووە. لەم ب��وارەدا دەكرێ ئاماژە بۆ ئەوە بكەین كە هەر ئێستا لە هەرێمی كوردستاندا 40حزبی سیاسی هەن .ژمارەیەكی زۆر رێكخراوی كۆمەڵگای مەدەنی و سەندیكای پیشەیی و رۆشنبیری و چاالكی جۆراوجۆر هەن كە ژمارەیان لە ( )1130تێپەڕ دەكات. خەڵك ئازادن كە ئارەزوومەندانە بچنە ریزی حزب و رێكخراوەكانەوە و ئەم ئازادییەش بە یاسا فەراهەم و پارێزراوە. لەپاڵ ئەمانەشدا لە هەرێمی كوردستاندا ،میدیایەكی چاالك هەیە كە 17 كەناڵی ئاسمانی و 65كەناڵی تەلەفزیۆنیی لۆكاڵ و 72ئێزگەی رادیۆیی و 444باڵوكراوە بە رۆژنامە و هەفتەنامە و گۆڤار و شێوەی دیكەی وەشاندن دەگرێتە خۆ و بەپێی یاساش باڵوكردنەوە سانسۆری لەسەر نییە و یاسای دەستكەوتنی زانیاری پەسەند كراوە. لەسەر ئاستی عێراقیش ،سیاسەتی پارتی دیموكراتی كوردستان لەگەڵ هاوپەیمانەكانی رۆڵی كاریگەری هەبووە لە دانانی ستوونەكانی عێراقی نوێ لەسەر بنەمای دیموكراسی و فیدراڵی و ئازادییەكان و فرەیی و سازانی نێوان پێكهاتە نەتەوەیی و ئایینی و ئایینزاكان و شەراكەت لە بەڕێوەبردنی دەوڵەتی عێراقدا .هەموو ئەمانەیش وەكوو پرینسیپی بنەڕەتی لە دەستووری هەمیشەیی عێراقدا چەسپێنراون. چەردەیەك مافی بنەڕەتیی گەلی كوردستان هەن كە لە دەستووری عێراقدا دانیان پێدا نراوە و پێویستە هەوڵ و كۆششی زۆر بدرێن بۆ ئەوەی لە ملمالنێ سیاسییەكان تێپەڕێنرێن بەرەو جێبەجێكردنی راستەقینە و بەدیهێنانیان. گرنگترین ئەو مافانە بریتین لەوانەی كە پەیوەستن بە خاك و دەسەاڵت و بەشی هەرێمی كوردستانە لە سەروەت و سامانی عێراق. سەبارەت بە مافی گەلی كوردستان لە خاكدا ،پەیوەندیدارە بە هەموو ئەو ناوچە كوردستانیانەی لە دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی كوردستانن و دەبێ بەپێی ماددەی 140ـی دەستوور چارەسەری ریشەییان بۆ بكرێ و بگەڕێنرێنەوە سەر هەرێمی كوردستان و سنووری راستەقینەی هەرێم دیاری بكرێ. لەبارەی دابەشكردنی دەسەاڵتەكانەوە ،فیدراڵی زامنی ئەو دابەشكردنەیە لە نێوانی حكوومەتی فیدراڵ و حكوومەتی هەرێمدا كە دەستوور سەلماندوویەتی عێراق دەوڵەتێكی كۆماریی فیدراڵییە. زمانی كوردی لەپاڵ زمانی عەرەبیدا زمانی رەسمییە لە عێراقدا .بەشی كاروباری هەرێمی كوردستان لە هەموو باڵیۆزخانەكانی عێراقدا هەیە. لە واڵتی سوید پڕۆژەی بەجینۆسایدناساندنی تاوانی ئەنفال هەنگاوی گەورەی بۆ پێشەوە ناوە و كاری جیدی دەكرێ بۆ ئەوەی لە واڵتانی دیكەیشدا ئەو تاوانانەی بەعس و حكوومەتە یەك لەدوای یەكەكانی عێراق دەرهەق بە گەلی كوردستان كردوویانە ،بە جینۆساید بناسێنرێن. وێڕای ئەمنییەت و ئارامی لە هەرێمی كوردستاندا ،هەروەها سیاسەتی دروستی پارتی دیموكراتی كوردستان لە ڕێی بەڕێوەبردنی پێشكەوتووانەی حكوومەتی هەرێمەوە لە بواری پەیوەندییەكاندا لەگەڵ حكوومەتەكانی ناوچەكە و جیهاندا ،وەهای كردووە هەرێمی كوردستان ببێتە جێی متمانەی واڵتان و لە ( )14واڵتدا نوێنەرایەتیی حكوومەتی هەرێم كراونەتەوە و ( )27واڵتیش كونسوڵگەری و نووسینگەی باڵیۆزخانە و نوێنەرایەتیی خۆیان لە هەرێمدا كردووەتەوە و هانی كۆمپانیا و سەرمایەی واڵتەكانیان داوە بۆ سەرمایەگوزاری لە بوارە جیاجیاكاندا لە هەرێمی كوردستاندا. لە پێكەوەژیانی ئاشتییانەی نێوان نەتەوە و ئایین و ئایینزا جیاجیاكاندا، سیاسەتی حەكیمانەی سەركردایەتیی پارتی دیموكراتی كوردستان و رێكارە دروستەكانی حكوومەتی هەرێم هۆكاری ئەوەن كە هەرێمی كوردستان ببێتە النەیەكی ئارام بۆ هەموو هاوواڵتیانی عەرەب و كلدان سریان ئاشووری و توركمان كە لە ناوچە جیاجیاكانی عێراقەوە لە ترسی تیرۆر و پاكتاوكردنی رەگەزی و مەزهەبی و ئایینی هەڵدێن. لەسەر ئاستی نەتەوەیی ،هەرێمی كوردستان نموونەی بەدیهاتووی خەونی
كوردە و هەموو پارچەكانی دیكەی كوردستان چاویان لە سەركەوتنییەتی. سیاسەتی دروستی پارتی و سەرۆك بارزانی لە پرسی ستراتیژی نەتەوەییدا رۆڵی گرنگی گێڕاوە بۆ بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی و هەنگاونان بەرەو چارەسەركردنی كێشەی كورد لە توركیا بە شێوەیەكی ئاشتی و لە رێی دایەلۆگەوە .هەمان رۆڵیشی هەبووە لە یەكخستنی ریزەكانی كورد لە رۆژئاوای كوردستان و بەدیهاتنی رێككەوتنی هەولێر لە نێوانی هەموو الیەنەكانی رۆژئاوا كە بەردی بناغەی سەركەوتنی خەباتی بێوچانیانە بە ئاراستەی سوودوەرگرتن لەو دەرفەتانەی گۆڕانكارییەكانی سووریا دەیهێننە پێشەوە بۆ ئازادی و بەرقەراربوونی مافەكانی كورد .هەروەها بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئەو مەترسی و ئەگەرە نەرێنییانەی كە گۆڕانكارییەكان دەرهەق بە كورد دروستی دەكەن. لەم چوارچێوەیەشدا كۆمەككردنی سیاسی و ئابووری و لۆجیستی هەرێمی كوردستان و كردنەوەی سنوور بە ڕووی برایانی رۆژئاوامان كە لە ترسی شەڕ و كوشتار و هەڕەشەی جۆراوجۆری نەبوونی و برسێتی واڵتی خۆیان جێ هێشتووە و روویان كردووەتە هەرێم .هەر ئێستا ( 200هەزار) ئاوارەبووی رۆژئاوا لە كەمپی جیاجیادا جێگیر كراون و جگە لە كۆششە گەورەكانی حكوومەتی هەرێم كە خۆراك و پۆشاك و پێخەف و خزمەتگوزارییە بنچینەییەكانیان بۆ دابین دەكات ،هەروەها هاوواڵتیانیش دڵسۆزانە و بە شێوەیەكی فراوانی چاوەڕوانكراو هاوكاری و كۆمەكیان دەكەن. ئەم دەستكەوتە سیاسییانە لە ئاستی خەون و ئایندەبینیی پارتی دیموكراتی كوردستاندا ،مشتێكن لە خەرواری بەرنامەی ستراتیژی پارتیدا و بۆ چوار ساڵی داهاتووش لە بەرنامەیدایە كە جگە لە پەرەپێدانی ئەو دەستكەوتانەی سەرەوە ،هەروەها كار بكات بۆ بەدیهێنانی ئەم ئامانجانەی خوارەوە: -1پەسەندكردنی دەستووری هەرێم لەسەر بنەمای كۆدەنگیی نیشتمانی و رێكارە یاساییە ئسوڵییەكان و لەبەر رۆشنایی دەستپێشخەرییەكەی سەرۆك بارزانی لەو نامەیەدا كە لەگەڵ تێبینیی هەموو الیەنە سیاسییەكان لەسەر پڕۆژەی دەستوور ،لە 2013/6/12دا ئاراستەی سەرۆكایەتیی پەرلەمانی كردووە. -2جێگیركردنی وادەی هەڵبژاردنەكان (پەرلەمان ،سەرۆكی هەرێم، ئەنجوومەنی پارێزگاكان) لە رۆژ و مانگی دیاریكراوی هەر چوارساڵ جارێكدا. -3پەسەند كردنی یاسای دەستەی بااڵی هەڵبژاردنەكان و راپرسی لە هەرێمی كوردستان و دامەزراندنی ئەم دەستە سەربەخۆیە. -4هەمواركردنی پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمان بەو ج��ۆرە كە لەگەڵ پەرەسەندنی كاركردنی پەرلەماندا بگونجێ. -5پەسەندكردنی یاسای بەرەنگاربوونەوەی گەندەڵی. -6پەسەندكردنی یاسای رێزلێنان لە پێشمەرگە تا ببێتە هەنگاوێكی دیكە لە پاڵ یاسای بەرپرسیارنەبوونی بەشداربووی بزووتنەوەی رزگاریخوازی گەلی كوردستان لە رووی سزایی و شارستانییەوە. -7فراوانتركردنی بازنەی ئازادییەكان لە كاری سیاسی و رێكخراوەیی و مەدەنی و ساندیكاییبە ئاراستەی هەرچی زیاتر فرەیی و چاالكتركردنی رای گشتی لە بەشداری و بڕیاری سیاسیدا .ئەمەیش هەمواركردنی یاسای حزب و كۆمەڵەكان و دابینكردنی بودجەی سەلمێنراو بە یاسا ،دەخوازێ. -8پاراستن و گەشەپێدانی ئازادیی ڕادەربڕین و كاری میدیایی لە هەرێمی كوردستاندا لە ڕێی گرێدانی چەمكی ئ��ازادی بە چەمكی بەرپرسیارێتیی كۆمەاڵیەتییەوە. -9كاركردن بۆ جێبەجێكردنی م��اددەی 140ـ��ی دەستووری عێراق بە ئاراستەی رێگەگرتن لە دەستی دەستی پێكردنی ئەم ماددەیە و دواخستنی پرۆسەی گەڕانەوەی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم بۆ سەر هەرێمی كوردستان. -10پاراستنی ئەو دەستكەوتە دەستوورییانەی گەلی كوردستان لە عێراقدا بەدەستی هێناون و كاركردن بۆ جێبەجێكردنی هەموو ئەو پرسە یاساییانەی لە نێوانی هەرێم و حكوومەتی فیدراڵدا بە هەڵپەسێردراوی ماونەتەوە. -11كاركردنی بەردەوام بۆ سەركەوتنی ئامانج و بەرنامەكانی كۆنگرەی نەتەوەیی و گەیشتن بە چارەسەركردنی كێشەی كورد لە هەر چوار پارچەكەی كوردستان لەسەر بنەمای گوتاری ئاشتیخوازانەی كورد. -12پەرەپێدان و فراوانكردنی پەیوەندییە دەرەكییەكانی هەرێمی كوردستان لە رووی سیاسی و دیپلۆماسی و ئابوورییەوە ،لەسەر بنەمای دۆستایەتی و رێزگرتن لە سەروەریی یەكتر و دابینكردن و پاراستی بەرژەوەندیی هاوبەش. -13برەودان بەو هەڵمەتانەی لە واڵتان دەكرێن بۆ ناساندنی تاوانەكانی ئەنفال و كیمیاباران و راگواستن كە لەالیەن حكوومەتە یەك لەدوای یەكەكانی عێراقەوە دەرهەقی گەلی كوردستان ك��راون ،وەكوو تاوانی جینۆساید و زیانلێكەوتووانی ئەو تاوانانەیش لەالیەن حكوومەتی عێراق و ئەو كۆمپانیانەوە قەرەبوو بكرێنەوە كە چەكی كیمیایی و كۆمەڵكوژیان بە عێراق فرۆشتووە.
www.lawanikurdistan.com
ژمار ه 187
2013/9/17
9
راگەیاندنكار هێڤی هیوا باس لە ئەزموونی ژیانی تایبەتی خۆی لە نێو بواری راگەیاندن دەكات و دەڵێ «دەركەوتنی من بە پەیامنێر زیاتر ئاسوودەم دەك��ات ،كاتێك لە نزیكەوە ئاگاداری گرفت و ئاریشە و داخوازییەكانی هاوواڵتیان دەبم» دەربارەی پەیامنێرانی ئافرەتیش رای وایە كە بەشێك لە كچان ،تەنیا مەرامیان خۆدەرخستنە. دیمانە :نەشیمل یاسین ،سلێمانی
هێڤی هیوا ،راگەیاندنكار:
بەشێك لەكچان تەنها مەرامیان خۆدەرخستنە لەڕاگەیاندن پ :وەك پرسیارێكی تەقلیدی و سەرەتایی دەمانەوێ بزانین چۆن بوو روت لە بواری راگەیاندن كرد؟ و :ئارەزوویەكی زۆرم بۆ كاری ڕاگەیاندن هەبوو ،هەربۆیە پەلكێشی ڕاگەیاندن بووم وتوانیم بەتوانست و خۆڕسكی خۆم بەردەوام بم. پ :یەكەم كارت لەكام دەزگای ڕاگەیاندن بوو؟ و :سەرەتای كاركردنم بەر لە هەشت ساأل بوو ،لەكەناڵی كوردستان تیڤی وەك پەیامنێر لەسەرجەم بوارەكانداو پێشكەشكاری دەست بەكار بووم .ئێستاش هەر لەم كەناڵەم، وێرای كاری پەیامنێری ،بەرنامەیەكیش بە ناوی «كەڤاڵ» پێشكەش دەكەم. پ :زۆربەی كچەكان كە دێنە بواری راگەیاندن حەزیان بە تیڤی و لەوێش حەز بە بێژەری و پێشكەشكاری دەكەن ،چۆن بوو تۆ پەیامنێریت هەڵبژارد كە كارێكی مەیدانییە؟ و :راستە بەشێك لەكچان تەنها مەرامیان خۆدەرخستنە لەڕاگەیاندن ،بەاڵم من هەدەفم كارو خزمەت گەیاندنە بەبینەرانم نەك خۆعەرز كردن. دەركەوتنی من بەپەیامنێری زیاتر ئاسودەم ئەكات ،كاتێك كە لەنزیكەوە ئاگاداری گرفت و ئاریشە و داخوازییەكانی هاواڵتیان دەبم و ڕوماڵی دەكەم.
پ :س��ەرەڕای زۆری ژم��ارەی ئافرەت ل��ەب��وارەك��ەدا ،كەچی بەرپرسی یەكەم و زۆرب��ەی بەشەكان لە رۆژن��ام��ەو رادی��ۆو تیڤییەكان هەر پیاون و كەمتر ئافرەت گەیشتۆتە ئەو پلە و پۆستانە ،هۆكاری ئەوە چییە و :بەڕاستی بێ متمانەیی و بڕوا نەبوون بەخودی خۆی الی بەشێك لە ئافرەتان پەكیان ئەخات لە هەر ویستێك كە بیەوێت ئەو پۆست و پلەیەی كە ئامانجێی.
پ :ژیانی هاوسەریت بە ڕێكەوت بوو یان خۆشەویستی؟ هەروەها پیشەی هاوسەرت چییە و تا چ ڕادەیەك هاوكاریت دەكات؟ و :سەرەتا ئێمە هاوڕێ بوین ،پاشان خۆشەویستی و ئینجا هاوسەرگیری بوو. هاوسەرم مامۆستایە و ئێمە عاشقی یەكین ،هاوسۆز و هاوخەم و پاڵپشتی یەكین.
پ :زۆر باس لەوە دەكرێ كە رۆژنامەنووسانی كچ لەالیەن هاوپیشەكانیانەوە یان لەالیەن بەرپرسانەوە كە دیمانەیان دەك��رێ داوای پەیوەندی خۆشەویستیان لێدەكرێ ،ئایا تۆ لەژیانی رۆژنامەنووسیت خۆتدا تووشی وەها حاڵەتێك بووی؟ و :سوپاس بۆ خوا توشی ئەو حاڵەتە نەبوم .ڕۆژنامەنووس لەسەرخۆیەتی ئەگەر بیەوێت پیشەكەی ئیستیغالل بكرێت و كەسابەتی پێوە بكات ،ڕێگە خۆشكەر بێت بۆ ئەو بەرپرسەی قەپی لێبگرێت.
پ :لەگەڵ ئامادەكردنی خواردن بەینت چۆنە و حەز بە چ خواردنێك دەكەی؟ و :وردە وردە ئەتوانم خ��واردن دروس��ت بكەم ،حەزیشم بەهەموو خواردنێكە بەس ماش نەبێت.
پ :ت��ۆوەك پەیامنێرو وەك پێشكەشكاریش كار دەكەیت، ئەمە كارێكی قورس نییە بۆت؟ و :بۆ من قورسە ،چونكە ڕێگەیەكی زۆر دەبڕم تادەگەمە ستۆدیۆی بەرنامەكەم لە هەولێری پایتەختی خۆشەویست، چونكە لەسلێمانی تەنها نوسینگەیەكین و ستۆدیۆی گەورەمان پ :ئ��ەوەی تێبینی دەك��رێ زۆرێ��ك لە بەرپرسە سیاسی و نییە ،بەمەش زۆرجار ئاڵۆزی دەرونیم و هیالكی بۆ ڕوخسارم ئیدارییەكان باشتر وەاڵمی رۆژنامەنووسی كچ دەدەنەوەو ئاسانتر دروست دەبێ. مل دەدەن بۆ دیمانە و لێدوان ،تۆ ئەمە چۆن لێكدەدەیتەوە؟ و :نا ،وانییە كە جیاكاری لەنێوان ڕۆژنامەنووس بۆ هەبێت، ئەوەش ڕەنگە پەیوەندی بە ئەتەكێت و ڕۆشنبیری و زیرەكی ڕۆژنامەنوسەوە هەبێت.
بێ متمانەیی و بڕوا نەبوون
پ :ئایا پێتوایە ئێستا ژمارە و نەوعییەتی رۆژنامەنووسی ئ��اف��رەت ل��ەب��واری راگەیاندنی ك��وردی لەئاستی پێویست و گونجاودایە؟ و :بێگومان ،لەناوچەیەك بۆ ناوچەیەكیتر و لە كۆمەڵگایەك بۆ كۆمەڵگایەكی تر گۆڕانكاری ئەبێت ،بەاڵم هۆشیاری پەیوەندی بە عەقڵیەت و بیرو باوەڕی تاكەوە هەیە .ئاستی بەشداری ئافرەت لە ڕاگەیاندن ،باش ئەبینم.
بەخودی خۆی الی بەشێك لە ئافرەتان پەكیان ئەخات لە هەر ویستێك كە بیەوێت
پ :دەڵێن وەرزش دەكەیت و بایەخ بە جوانی و رێكی لەش و الرت دەدەی ،هۆی ئەمە چییە؟ و :بێشك وەرزش بەشێكە لەژیانی من ،ڕۆژانە كاتژمێرو نیوێك كاتی خۆم بۆ وەرزش تەرخان دەكەم .من خۆپەرست نیم ،بەاڵم خۆم زۆر خۆشدەوێت و گرنگی بە خواردن و تەندروستیم دەدەم. پ :لەكاتی كاری ڕۆژنامەوانی توشی هیچ ڕوداوێكی خۆش یان ناخۆشبویت كە لەیادت نەچێت؟ و :كەس لە روداوی خۆش و ناخۆش بێبەری نابێت ،بەاڵم من هەر كاتێك ئیشێكی خۆم لە تیڤی ئەبینمەوە زۆر دڵخۆش ئەبم.
10
ژماره 187
www.lawanikurdistan.com
2013/9/17
ئێرانییەكان هاوینان بۆ كوێ گەشت دەكەن؟ 70ملیۆن گەشت لە ساڵێكدا
کاوه امیدوار -و :رۆئیا ئیبراهیمی
ناوەندی ئاماری ئێران ،ژم��ارەی گەشتە ناوخۆییەكانی زیاتر لە نیوەی گەشتە ناوخۆییەكان لە هاوینی ساڵی پێشوو بە هۆكارەكانی وەك فڕۆكە ،شەمەندەفەر ،پاس زۆر كەم بێت. باڵوكردەوەو دەردەخ��ات كە لە وەرزی هاوینی ساڵی 2012بۆ چاوپێكەوتنی كەس و كار و ه��اوڕێ و دۆستان بووە ،خەرجی دەشتە ناوخۆییەكان لە هاوینی ساڵی پێشوو4 ، زیاتر لە 70ملیۆن گەشت ئەنجام دراوە ،كە لە ،% 60واتە هەروەها زیاتر لە %20بۆ پشوو و گەشتگوزار ڕۆیشتوون هەزار و 590ملیارد تمەن بووە ،كە خەرجی هاتن و ڕۆیشتن، زیاتر لە 43ملیون گەشت ،كەهاوكات بووە لەگەڵ مانەوەی و%15 ،یش بۆ زیارەتی مەزارگەكان رۆیشتوون ،گەشتەكانی گەشتوگوزار ،مانەوە ،خ��ۆراك( ،بایباڵدان) سەرگەرمی و شەوانەو ،نزیكەی 28ملیۆن گەشتیش بەبێ مانەوەی شەوانە دیكەش هەر هەمووی بە مەبەستی چارەسەری نەخۆشی ،فێر وەرزش ،دەواو دەرمان ،كڕینی دیاری و كڕینی كەل و پەلی پێویستی ژیان بووە. بوون ،كڕین و ئیش و كار بووە. ئەنجام دراوە. بەپێی راپۆرتەكەی ناوەندی ئاماری ئێران دەركەوتووە كە لەو ئامارەدا كە باڵو بووەتەوە دەركەوتووە كە گەشتیارە لە ئاستی خەرجییەكانی گەشتەكانی دەرەوەی واڵت لە هاوینی 2012كەمێك زیاتر لە 601ملیارد تمەن بووە ،كە زیاتر لەكۆی 21ملیۆن و 749خێزانی ئێرانی ،لە هاوینی ساڵی ناوخۆییەكان زیاتر لە ماڵی خزم و هاورێكانیان مانەتەوە لە هاوینی ساڵی پێشوو %76گەشتیارەكان لەماڵی خزم و لە 13ملیۆن تمەن خەرجی ڤیزا و باجی چوون و هەروەها راب��ردوودا نزیكەی %57واتە 12ملیۆن 853هەزار خێزان گەشتیان كردووە و زیاتریش لە 9ملیۆن خێزان ،واتە %43هاورێكانیان مانەتەوە و تەنها %5ی گەشتیارەكان لە هوتێل و 260ملیارد تمەن خەرجی شوێنی گەشتیاری گەشتیاران میوانخانەكان مانەتەوە .هەروەها لە %11ی گەشتیاران ڤێالیان بووە .خەرجی هاتووچۆی گەشتی دەرەوەی واڵتیش زیاتر لە خێزانەكان لە هاویندا گەشتیان نەكردووە . ئەم ئامارە بەراورد لەگەڵ هاوینی 2011جیاوازی زۆری هەیە ،بە كرێ گرتووە بۆ مانەوە و لە %6یش لە شوقەكانی خۆیان 111ملیارد تمەن بووە. یەكێك لە خەرجییەكانی گەشتیارانی ئێرانی ،بەدڵنیایەوە ژمارەی گەشتە ناوخۆییەكان لە هاوین ساڵی 2012بەراورد ماونەتەوە . كڕینی دیارییەو بە گوێرەی ڕاپۆرتەكە ،لە هاوینی ساڵی پێشوو لەگەڵ هاوینی ساڵی ،2011نزیكەی 20ملیۆن زیاترە .چونكە ئێرانییەكان هاوین بۆ كوێ دەڕۆن و چەندێك پارە خەرج ئێرانییەكان لە گەشتە ناوخۆییە زیاتر لە هەزار ملیارد تمەن لە هاوینی ساڵی 2011تەنیا 50ملیۆن گەشت ئەنجام درابوو. دیاری و شتانێكی دیكەیان كڕیوە. هۆكاری بەرزبونەوەی كتوپڕی گەشتەكانی ساڵی رابردوو دەكەن؟ بەراورد لەگەڵ هاوینی ساڵی 2011هێشتا دیار نییە و كەس بەراوردكاریی ئامارەكان دەریدەخات كە شارەكانی مەشهەد ،هەر بەگوێرەی راپۆرتەكەی ناوەندی ئاماری ئێران ،لە تاران ،قوم ،ڕەشت ،ئیسفەهان و شیراز لەریزبەندی شوێنی هاوینی ساڵی پێشوو خەرجییەكانی هاتۆچووی ئێرانیەكان هۆكاری ئەمە نازانێت .بەاڵم گەمارۆكانی ئەوروپا كەساڵی رابردوو دەستی پێكرد ،لەوانەیە مەبەستداری گەشتیارە ئێرانییەكاندا بوونە ،بەاڵم زۆربەی لەگەشتی ناوخۆ ،هەزار ملیارد تمەن بووە ،كە نزیكەی نیوەی بەهۆی رێگری لە گەشتەكانی دەرەوە كە راوەستێنران ،گەشتەكانی شاری ڕەشت و قوم بێ مانەوەی شەوانە بووەو خەرجییەكان بۆ كڕینی دیاری و شتانێكی دیكە بووە .هەروەها لەكۆی 480هەزار ئێرانی كە هاوینی ساڵی پێشوو بۆ دەرەوەی هەندێك لەو كەسانەی كە ئەیانویست گەشتی دەرەوەی واڵت تەنیا گەشتێكی یەكرۆژ بووە. بكەن ،وەك جێگرەوەیەك لە جیاتی گەشتی دەرەوە لە ناوخۆ زۆرینەی گەشتیارەكان بە ئۆتۆمبێلەكانی خۆیان گەشتیان وەاڵت گەشتیان كردووە 115 ،ملیارد تمەن خەرجی كڕینی گەشتیان كردووە ،بەاڵم تەنیا ئەم مەبەستە ناتوانێت هۆكاری كردووەو لە 70ملیۆن گەشتی هاوینە ،تەنها 17ملیۆن گەشتی دیاری و شتانێكی دیكە بووە. لە راپۆرتەكەی ناوەندی ئاماری ئێران ،باسی ئامانجی ئەنجام دراو ئۆتۆمبێلی خۆیان پێنەبووە . خێرای زیادبوونی گەشتە ناوخۆییەكان بێت. هەروەها لەو ئامارەدا دەركەوتووە كە لە هاوینی ساڵی لە هاوینی ساڵی پێشوو 640هەزار كەس بە فڕۆكەو 9ملیۆن گەشتیاران نەكراوە كە بۆ چی مەبەستێك گەشتی دەرەوەی 483 ،2012هەزار كەس گەشتی دەرەوەی واڵتیان كردووە ،كەس بە پاس ،سێ ملیۆن كەس بە مینی پاس ،یەك ملیون و واڵت دەكەن .بەاڵم راپۆرتەكان ئاماژە بەوە دەكەن كە ئیماراتی یەكگرتووی ئەگەر سەیری ئاماری ساڵی پێشتریش بكەین ،دەردەكەوێت 200هەزار كەس بە شەمەندەفەر گەشتیان كردووە. كە هاوینی ساڵی 495 ،2011هەزار كەس گەشتی دەرەوەی سنوورداریی لە هۆكارەكانی گواستنەوەو گەیاندنی گشتی ،بۆ عەربی و واڵتی توركیا لە گرنگترینی ئەو شوێنانە بوونە كە كردووە .كەواتە لە ساڵی 12 ،2012هەزار كەس كەمتر لە كەل و پەلەكانی گەشتیاران ،بووەتە هۆی ئەوەی كە زۆرترین گەشتیارە ئێرانییەكان رووی تێدەكەن. ئێرانییەكان بە ئۆتۆمبێلی خۆیان گەشت بكەن و گەشتكردن سەرچاوەBCC : ساڵی 2011گەشتی دەرەوەی واڵتیان كردووە.
www.lawanikurdistan.com
ژمار ه 187
2013/9/17
11
کەسێکی زۆر دڵساف و خۆشباوەڕم ماوەی چوار ساڵە هاتۆتە دنیاری هونەر ،لە تیپی باوەجی كۆیە و تیپی سێوە كار دەكات .یەكەم گۆرانی وتنەوەی گۆرانی « لە سیلەی قەبران « بووە .ناوی تەواوی (چرپە نەبەز)ە ،ساڵی 1992لە شاری كۆیە لە دایك بووە ،قوتابییە لە پەیمانگای هونەرە جوانەكان لەبەشی میوزیك ،ئێستا لە قۆناغی چوارەمە .تازە بۆتە گۆرانی بێژ و هاتۆتە ناو دنیای هونەر .لەم دیمانەیەدا باس لە ژیانی شەخسی و هونەری خۆی دەكات. پرس :ئەحمەد تاریق
گۆرانیبێژی الو ،چرپە نەبەز:
تەنیا یەك مەرجی هەیە بۆ شوو كردن پرس :ئەگەر بكرێت كەمێك باسی منداڵی خۆتمان بۆ بكەیت، بزانین منداڵێكی چۆن بوویت؟ چرپە :ئەوەی راستی بێت منداڵێكی زۆر فەقیر بووم و قەت شەڕم نەكردووە و شەڕاوی نەبوومە ،بەڵكو زۆریش سادە بوومە ،بە تەماحیش نەبووم ،هەتا دایكم شتی بۆ نەكریبام داوای شتم نەدەكرد. پ��رس :سەبارەت بە بەرهەمە هونەرییەكانت ،نوێترین كاری تازەت چییە؟ چرپە :لە ئێستادا خەریكی كارێكی تازەم بەسەر شاری كۆیە، لە تێكستی كاك رابەر سەید ئیبراهیم و میوزیكەكەشی لەالیەن (مامۆستا سەرتیب و مامۆستا ئاالن) ەوە ئامادە كراوە. پرس :ئەی بڕیارت ن��ەداوە گۆرانییەك بۆ ئەو كەسە بڵێی كە خۆشت دەوێت؟ چرپە :بەڵێ لە بەرنامەمدا هەیە كە گۆرانییەكی تایبەت تۆمار بكەم بۆ خۆشەویسترین كەسم ،ئەویش باوكمە. پرس :بۆچی تائێستا گۆرانی هەڵپەركێیت تۆمار نەكردووە؟ چرپە :گۆرانی هەڵپەركێ خۆشە ،بەاڵم خۆم زیاتر حەزم لە گۆرانی خاوە ،لەوانەشە رۆژێك بێت گۆرانییەكی هەڵپەڕكێ تۆمار بكەم. پ��رس :سەرەتای دەستپێكردنت بە ك��اری هونەری ،ئایا كەس نەبۆتە بەربەست لەبەردەم كارەكەت؟ چرپە :نەخێر ،یەكەمجار كە رۆیشتم بۆ پەیمانگا بە خواستی باوكم بوو ،چونكە ئەو زۆری پێخۆش بوو ببم بە گۆرانیبێژ ،هەموو كات هاندەرم بووەو قەت رێگری لێنەكردووم. پرس :حەزبە دەنگی كێ دەكەیت ،یاخود حەز دەكەیت دووێت لەگەڵ كام گۆرانیبێژ بكەیت؟ چرپە :خۆم زۆر حەز بەدەنگی هونەرمەند كیژان خەیات دەكەم، بەاڵم حەز دەكەم رۆژێك دووێت لەگەڵ هونەرمەند ئەیوب عەلی خاوەنی ئیمتیاز: ئومێد خۆشناو سەرنووسەر: ئاڤان حه‌مه ساڵح
0750-446 1301
بكەم ،چونكە كارەكانی زۆرجوانە. پرس :هێشتا شووت نەكردووە ،مەرجی تۆ چی دەبێت بۆ ئەو كەسەی ژیانی هاوسەری لەگەڵ پێك دێنیت؟ چرپە :یەك مەرجم هەیە ،ئەویش نەبێتە رێگر لەبەردەم كارە هونەرییەكانم ،چونكە ئەوە خەونی باوكم بوو ،كە ب��ەردەوام بم لەكاری هونەری. پ��رس :چرپە خۆشەویستی خۆی دۆزی��وەت��ەوە بۆ ئ��ەوەی ژیانی هاوسەری لەگەڵ پێك بێنێت؟ چرپە :نەخێر ،هیچ كەسێك نییە لە ژیانم.
پرس :ئەی خۆت حەزت دەكرد ببیت بە چی؟ چرپە :من حەزم دەكرد پەیمانگا تەواو بكەم و ببم بە مامۆستا، قەت بیرم لەكاری هونەری نەكردۆتەوە. پرس :ئەی لەوە پەشیمان نیت كە گۆرانیبێژیت؟ چرپە :نەخێر ،زۆر دڵ پێخۆشم كە گۆرانیبێژم ،هەروەها بەردەوامیش دەبم لەكارەكانم هەتا پێم بكرێت خزمەتی هونەری كوردی دەكەم. پرس :بزانین چرپە كەسێكی چۆنە؟ چرپە :ئەوەی راستی بێت كەسێكی زۆر دڵساف و خۆش باوەڕم، قەت توڕەش نابم.
پرس :هەندێك لە گۆرانیبێژان دەڵێن ئێمە حەز ناكەین شوو پرس :ئەو خۆشباوەڕییەت و ئەو دڵ سافییەت هیچ كێشە و گرفتی بەكەسێك بكەین گۆرانیبێژ بێت ،تۆش هەمان رات هەیە؟ چرپە :نەخێر ،من بەپێچەوانەی قسەكانی ئ��ەوان ،پێم خۆشە بۆ درووست نەكردوویت؟ گۆرانیبێژ بێت ،چونكە لە هونەر تێدەگات بۆ ئەوەی دوو رۆژی تر چرپە :بەڵێ ،بێگومان زۆرجار گرفتی بۆ درووست كردووم. رێگر نەبێت لەكارەكانم. پرس :هیچ كەسێك هەیە كە چرپە نهێنی خۆی بۆ باس بكات؟ پرس :لەگەڵ كابانی ناو ماڵ چۆنی؟ چرپە :بەڵێ ،دایكم وەكو هاورێ وایە بۆم ،هەموو كات نهێنی چرپە( :بە پێكەنینەوە) ئ��ەوەی راستی بێت زۆر تەمەڵم لە خۆمی بۆ باس دەكەم. درووستكردنی خواردن. پرس :ئەی لەگەڵ كڕینی جل و بەرگ چۆنی؟ پرس :قەت دایكت لێت تورەنابێت بڵێت تۆ قەت فێری خواردن چرپە :وەاڵ زۆرم حەز لە جل كڕینە ،هەموو كات خوشكەكەم لەگەڵ خۆم دەبەم بۆ جل دەكڕین. نابیت؟ چرپە :نەوەاڵ ،هەمووكات دایكم دەڵێت رۆژێك دێ فێری خواردن درووستكردن بیت. پرس :ئەگەر جل بكڕیت حەز دەكەیت چ رەنگ بێت؟ چرپە :من خۆم زۆرم حەز لە رەنگی رەشە ،رەنگی رەش الی من پرس :بۆچی لەو هەموو بوارە ،تۆ بواری گۆرانیبێژیت هەڵبژارد؟ زۆر جوانە. چرپە :سەرەتا خۆم حەزم لە گۆرانی گوتن نەبوو ،بەاڵم باوكم زۆری پێخۆش بوو ،ئەوە خەونی باوكم بوو ،هێنامەدی ،بۆیە ئەو پرس :لەگەڵ بەكارهێنانی فەیسبوك چۆنی ؟ چرپە :ئەوەی راستی بێت زۆر هاورێ نیم لەگەڵ فەیسبوك و بوارەشم هەڵبژارد. هەمووكەسیش ناكەم بە هاورێی خۆم. جێگری سه‌رنووسه‌ر :شاخه‌وان عومه‌ر سلێمان 0750-448 0225
به‌ڕێوه‌به‌ری نووسین :فەرەیدون بێوار 0750-414 1910 f.bewar@gmail.com
ناونیشان :هەولێر -بارەگای مه‌کته‌بی سکرتارییه‌تی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان–پشت ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران یان له رێگه‌ی ئه‌م ئیمه‌یله‌وه بابه‌ته‌کانتان بنێرن: shaxawanjournalist@yahoo.com
فه‌ره‌یدون بێوار
له‌ماوه‌ی ژیانمدا ،پێنجار به‌شداری پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنم ك��ردووه و ده‌نگمداوه .له هیچ هه‌ڵبژاردنێكدا الیه‌نگریم بۆ هیچ حزب و لیست و كه‌سێك ده‌رنه‌بڕیوه‌و وه‌ك مافێكی یاسایی و شه‌رعی خۆیشم به‌نهێنی ده‌نگم داوه به‌و لیست و كه‌سه‌ی كه خۆم پێم شیاو بووه .ئه‌مه یه‌كه‌مجاره كه پشتیوانی خۆم بۆ كاندیدێك ده‌رده‌بڕم ،ئه‌ویش ئومێد خۆشناو كاندیدی ژماره 22له‌سه‌ر لیستی پارتی ،هه‌ڵبه‌ت پێشتریش ئه‌وه‌م راگه‌یاندووه كه پشتیوانی من بۆ ئه‌و ،له‌سه‌ر بنه‌مای حزبی نه‌بووه ،به‌ڵكو په‌یوه‌ندیی به كه‌سایه‌تی خۆیه‌وه هه‌یه .له وتاری پێشووم دا پرسیاری ئه‌وه‌م له‌ئومێد خۆشناو كرد كه ئایا له‌پره‌لمانی داهاتوودا له‌به‌ره‌ی بزنسمانه‌كان یان به‌سته‌زمانه‌كان ده‌بێ؟ به‌اڵم ئومێد خۆشناو ،به‌رله‌وه‌ی بچێته په‌رله‌مان و هه‌وادارانی به گومانه‌وه سه‌یری هه‌ڵوێستی داه��ات��ووی بكه‌ن وته‌نانه‌ت به دوودڵییه‌وه ده‌نگ بده‌ن ،هه‌ر زوو وه‌اڵمی ئه‌و پرسیاره‌می دایه‌وه: له‌په‌رله‌مانا له‌به‌ره‌ی به‌سته‌زمانه‌كان ده‌بێ نه‌ك بزسنمانه‌كان. وه‌اڵمه‌كه‌ی ئومێد ئومێد بوو ،كاتێك ناوی ئه‌ووم له «لیستی
ئومێد ،ئومێد بوو!!!... سپی» بینی ،كه واژوویان كردبوو بۆ ره‌تكردنه‌وه‌ی ئیمتیازاتی په‌رله‌مان هه‌ر له شوقه و سه‌یاره و پاسه‌وان و گه‌شتی ده‌ره‌وه‌و هه‌وڵدان بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی موچه‌ی په‌رله‌مانتاری و هه‌وڵدان بۆ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی موچه‌ی خانه‌نشینی .ئومێد خۆشناو له ماوه‌ی ئه‌م 20رۆژه‌ی بانگه‌شه‌دا ،به‌رده‌وام له‌ناو ئاپۆره‌ی الوان ئه‌و به‌ڵێن و دروشمانه‌ی سه‌ره‌وه‌ی دووپات ده‌كرده‌وه‌و جۆش و خرۆش و ئومێدی ده‌دایه الوان ،كه ئومێدی ئه‌وان ئومێد بوو ،نه‌ك ئومێدی ئیمتیازات و مۆنیكای ره‌ش و ئیفاتی زیاره‌ت و تیجاره‌ت و گوندی ئیتاڵی و ره‌تڵێك پاسه‌وان. ئه‌م وه‌اڵمه‌ی ئومێد خۆشناو ،سه‌لمێنه‌ری ئه‌وه‌یه كه له‌به‌ره‌ی به‌سته‌زمانه‌كان ده‌بێ ،كار و پرۆژه‌كانی داهاتووشی ده‌بێ هه‌ر له‌سه‌ر رێچگه‌یه بنیاد بنرێ. ئاخر ئه‌و كه سكرتێری گه‌وره‌ترین رێكخراوی الوانه كه زێتر له 200هه‌زار ئه‌ندامی هه‌یه و منحه‌ی مانگه‌ی 400ملیۆن دیناره، بێ پاسه‌وان و بێ سكرتێره‌یه و ب��ه‌رده‌وام له‌ناو الوان دایه‌و بێپشوو له‌كاردایه‌و ،ئینجا موچه‌كه‌ی یه‌ك له‌سه‌ر پێنجی موچه‌ی په‌رله‌مانتاری هه‌یه ،ئیدی ئه‌و چی داوه له ئیمتیازاتی په‌رله‌مان؟ پشتگیری كردنی من له ئه‌و ،له ساده‌یی و خاكیبوون و بیرگه‌نجی و خاوه‌نڕا و كارابوونییه‌وه ،سه‌رچاوه‌ی گرتووه. ئاخر پێمان ناڵێن په‌رله‌مانتاری ئێستا نوێنه‌ری خه‌ڵكه و كاریی
یاسادانانه یان بارزگانی و كاسبی كردن به‌ده‌نگی میلله‌ته‌وه؟ ئه‌و هه‌موو ئیمتیازاته‌ی كه به په‌رله‌مان و خودی په‌رله‌مانتار به‌خشراوه ،په‌رله‌مانی كردۆته‌وه كۆمپانیایه‌كی زه‌به‌الح و خودی په‌رله‌مانتارانیش ده‌وڵه‌ندترین سه‌رمایه‌دار. من ئومێدم به ئومێد و ئومێده‌كانی هاوشێوه‌ی ئومێد خۆشناو هه‌یه ،كه په‌رله‌مان له ئیمتیازات و خۆده‌وڵه‌مه‌ند كردنه‌وه بگۆڕن بۆ ئه‌رك و به‌رپرسیارێتی و وه‌زیفه‌ی راسته‌قینه كه نوێنه‌رایه‌تی كردنی خه‌ڵك و داكۆكیكی كردنی خه‌ڵكه ،بگێڕننه‌وه بۆ په‌رله‌مان و خودی په‌رله‌مانتار. منیش وه‌ك به‌شێك له ئێوه تێبینی وسه‌رنجم له‌سه‌ر به‌شێك له قسه و هه‌ڵوێسته‌كانی ئومێد هه‌یه ،به‌اڵم ناكرێ هه‌میشه له‌سه‌ر بنه‌مای گوته و هه‌ڵوێسته دژ و پێچه‌وانه‌كان هاوڕێكانمان پێوانه بكه‌ین. هه‌ر چه‌نده بیری لێده‌كه‌مه‌وه ه��اوڕێ ،تۆ به‌كه‌ڵكی ژیانی گونده‌كانی ئه‌ڵمانی و ئیتاڵی و ئه‌مریكی ناێیی ،ئاخر تۆ كه پ �ه‌روه‌ر‌ده‌ی گه‌ڕه‌كه میلییه‌كانی ب��اداوه‌و ته‌یراوه‌و سه‌یداوه‌یتی وحه‌زه‌كه‌ی شه‌وان له‌گه‌ڵ گه‌نج و الوانی ئه‌وێ رۆژ بكه‌یته‌وه ،ئێ بەینی خۆمان بێ زمانی ئینگلیزی و ئه‌ڵمانییەکەشت باش نییە، ئیدی چیت داوه له ژیانی ئه‌و گوندانه ،گوند هه‌ر گونده ،ئیدی لۆ ناچیته‌وه گونده‌كه‌ی خۆتان؟