09 JAARVERSLAG 2009 | Projectbureau Vernieuwing Bijlmermeer
9
JAARVERSLAG 2009 | Projectbureau Vernieuwing Bijlmermeer
Inhoud
4 Overzicht werk in voorbereiding 5
Voorwoord | Werk aan de winkel
8
Rein Geurtsen | Anton de Komplein leent zich goed voor meer levendigheid
12
Donald Lambert | Verlaging Daalwijkdreef biedt beste oplossing
16
Wouter Veldhuis | Aan Heesterveld kan straks wel goed worden gewoond
20
Michael van Gessel | Toekomstige Karspeldreef kan niet zonder hoge woontorens
24
Jaaroverzicht van 2009
31
Colofon
Werk in voorbereiding
V
VI
I III
IV
XI
XII VII VIII
IX
II X
Werk aan de winkel Joop de Haan | Directeur Projectbureau Vernieuwing Bijlmermeer
In de loop van 2009 brak langzamerhand het besef door dat de vernieuwing van de Bijlmermeer langer gaat duren dan de bedoeling was. Zeker, veel werk verloopt volgens planning. Er is drie kilometer dreef verlaagd. De sloop van parkeergebouwen en flats loopt vrijwel volgens de planning. Het grootste deel van de te renoveren gebouwen is aangepakt. Maar ondanks de oplevering van inmiddels ruim 4.000 woningen is het toch de nieuwbouw van woningen, bedrijfsruimtes en voorzieningen die langzamer verloopt dan gepland. Het kost meer tijd dan verwacht om bij elk project na te gaan voor welke toekomstige bewoners gebouwd moet worden en welke eisen en wensen de gebruikers van andere functies hebben – en hoe dat allemaal 5
financieel in elkaar past. Daar komt sinds de zomer van 2008 de impact van de kredietcrisis bij, die een harde klap is voor de ‘harde sector’. De verkoop van nieuwe woningen is sterk gedaald, er kunnen daardoor weinig nieuwe projecten worden gestart, ook al liggen de tekeningen uitgewerkt en wel klaar voor de aannemers. De laatste eerste paal wordt nu gepland in 2016, zo’n vijf jaar later dan in 2001 voorzien was en zoals altijd zit ook hierin wat planningsoptimisme. Het resultaat van de vernieuwing is overigens wel al zo goed zichtbaar dat veel mensen geen helder beeld meer hebben van wat er nog allemaal moet gebeuren. In dit jaarverslag komen daarom de supervisoren van de Bijlmermeer, Michael van Gessel, Donald Lambert, Rein Geurtsen 6
en Wouter Veldhuis, aan het woord. Zij schetsen de opgave waar we voor staan in de komende jaren op uiteenlopende locaties in het gebied. Ter illustratie hebben we een aantal recente foto’s opgenomen van die plekken. Daarnaast kunt u kennis nemen van de gedenkwaardige gebeurtenissen en mijlpalen in het afgelopen jaar.
I
Bouwlocatie ’s Gravendijkdreef 7
financieel in elkaar past. Daar komt sinds de zomer van 2008 de impact van de kredietcrisis bij, die een harde klap is voor de ‘harde sector’. De verkoop van nieuwe woningen is sterk gedaald, er kunnen daardoor weinig nieuwe projecten worden gestart, ook al liggen de tekeningen uitgewerkt en wel klaar voor de aannemers. De laatste eerste paal wordt nu gepland in 2016, zo’n vijf jaar later dan in 2001 voorzien was en zoals altijd zit ook hierin wat planningsoptimisme. Het resultaat van de vernieuwing is overigens wel al zo goed zichtbaar dat veel mensen geen helder beeld meer hebben van wat er nog allemaal moet gebeuren. In dit jaarverslag komen daarom de supervisoren van de Bijlmermeer, Michael van Gessel, Donald Lambert, Rein Geurtsen Winkelcentrum Kraaiennest en bovengelegen parkeergarages II
6
en Wouter Veldhuis, aan het woord. Zij schetsen de opgave waar we voor staan in de komende jaren op uiteenlopende locaties in het gebied. Ter illustratie hebben we een aantal recente foto’s opgenomen van die plekken. Daarnaast kunt u kennis nemen van de gedenkwaardige gebeurtenissen en mijlpalen in het afgelopen jaar.
7
Anton de Komplein leent zich goed voor meer levendigheid Rein Geurtsen | Supervisor van de F-buurt en het Anton de Komplein e.o.
Het Anton de Komplein moet alsnog
doorkruisen grote stromen mensen het
een levendig stadsplein worden. Zo zegt
gebied. Maar de klassieke beslotenheid die
stedenbouwkundige Rein Geurtsen.
bij zo’n plein hoort, hebben we nog lang niet
“Het marktplein kan alleen als de
gerealiseerd. Aan twee kanten van het plein
feestelijke huiskamer van de Bijlmer
ontbreken nog de pleinwanden. Het gebied
gaan functioneren als het aangrenzende
rond het Bijlmersportcentrum is nog niet
gebied op een goede manier wordt
afgebouwd. De overgang van het plein naar
afgemaakt. Met toevoeging van nieuwe
het daar achter gelegen park met het mooie
woningen en de komst van aantrekkelijke
nieuwe Bijlmer Parktheater is nog verre van
horecavoorzieningen.”
optimaal. En de rommelige parkeersituatie aan de zijde van de Flierbosdreef is nog niet
Rein Geurtsen is supervisor van de F-buurt
opgelost. Onder het viaduct moet toch echt
en het Marktpleingebied. Voor de omgeving
een winkelstrip komen. De bouw van winkels
van het Anton de Komplein resteren volgens
maakt het plein af, versterkt de levendigheid
hem nog twee belangrijke opgaven. “Het
en neemt het naargeestige zicht op de
grote marktplein is indertijd bedacht als een
parkeergarages weg.”
strategisch gelegen verbindingselement tussen de nieuwe parkeergarages onder de dreef
sculpturale woningblokken
en het centrum van de Bijlmer. Het is ook
Cruciaal in de verbetering van het plein is de
dé verbinding tussen het centrumgebied en
komst van een complex woningen dat in een
het opnieuw ingerichte Bijlmerpark. Dagelijks
U-vorm rond het sportcentrum moet worden 9
gebouwd. De Amsterdamse woningcorporatie Ymere ontwikkelt twee sculpturale woningblokken naar ontwerp van Vera Yanovshtchinsky Architecten. Zij was eerder verantwoordelijk voor het ontwerp van het Bijlmersportcentrum. Er komen appartementen aan het plein en het Bijlmerpark. En laagbouw langs de achtergelegen gracht. Daarbij wordt door Geurtsen nadrukkelijk gestreefd naar een gemengd gebied. “Bij zo’n marktplein wordt misschien al gauw gedacht aan de bouw van louter appartementen. Maar dat willen we beslist niet. Voor het realiseren van voldoende levendigheid is het juist belangrijk om mooie appartementen voor mensen met een stedelijke leefstijl te combineren met de bouw van betaalbare eengezinswoningen met tuin voor jonge gezinnen. Dat hebben we ook elders in de F-buurt gedaan. Die menging is essentieel voor de leefbaarheid.” De nieuwbouwplannen voorzien voor de watergang tussen het stadsdeelkantoor en Vogeltjeswei in de bouw van zogeheten waterwoningen. Grachtenpanden in een modern jasje. “We denken daar onder meer aan vormen van individueel opdrachtgeverschap. Voor de Bijlmer zou dat een unicum zijn.” 10
‘Als de dingen onaf blijven, dan dreigt opnieuw de neergang’
Het Anton de Komplein leent zich volgens hem Het Anton de Komplein leent zich volgens hem
Een Een blinde gevel nodigt nu eenmaal uit tot het blinde gevel nodigt nu eenmaal uit tot het
bijzonder goed voor meer levendigheid aan bijzonder goed voor meer levendigheid aan
aanbrengen aanbrengen van graffiti. Als daar een bouwblok van graffiti. Als daar een bouwblok
de randen. Het liefst alle dagen van de week, de randen. Het liefst alle dagen van de week,
voor voor staat dan is sprake van een duurzaam staat dan is sprake van een duurzaam
de hele dag door. “Op marktdagen is dat al de hele dag door. “Op marktdagen is dat al
gemengd woongebied. De voltooiing van de gemengd woongebied. De voltooiing van de
zo, maar als er geen markt is dan oogt het
bouwplannen is dus van wezenlijke betekenis.
plein veel te groot en te saai. We onderzoeken
Feitelijk geldt dat voor de hele Bijlmer: in de
de mogelijkheid van een vaste opstelling van
jaren zestig zijn we er niet in geslaagd tot een
mooie terrassen. De noordoostkant van het
duurzame woonwijk te komen. Met de sloop
plein ligt gunstig op de zon. Daar zien we
van duizenden woningen en een enorme berg
dan ook goede commerciële kansen voor de
vergruizeld beton tot gevolg. Vervolgens is er
vestiging van aantrekkelijke horecabedrijven.
met groot succes veel maatschappelijk geld
Dan kan een gezellig stadsplein ontstaan,”
geïnvesteerd in vernieuwing van het gebied.
aldus Geurtsen.
Maar als de dingen vervolgens onaf blijven, dan dreigt opnieuw de neergang. Dan wordt
Het plein leent zich naar zijn smaak verder
het werk van de afgelopen jaren weer teniet
goed voor het houden van grootschalige
gedaan. Terwijl het met het Anton de Komplein
evenementen. De situering van de nieuwbouw
zo moet gaan als met de binnenstedelijke
wordt zodanig dat festivals straks gemakkelijk
grachtengordel of met Amsterdam Zuid: over
kunnen doorlopen van park naar plein. Nu al
een paar honderd jaar moet de stad er nog
staan er grote projectieschermen. De reeds
plezier aan beleven.”
aanwezige monumentale trap dient daarbij als tribune. voltooiing gebied
Volgens Geurtsen moet er zeker niet worden gedraald met de uitvoering van alle plannen. “We moeten beslist niet te lang wachten met de voltooiing van het gebied. Het grote gevaar van half afgemaakte gebieden is altijd weer dat dan al te makkelijk de verloedering toeslaat. III Rond het Bijlmer Sportcentrum aan het Anton de Komplein 11
gebouwd. De Amsterdamse woningcorporatie gebouwd. De Amsterdamse woningcorporatie Ymere ontwikkelt twee sculpturale Ymere ontwikkelt twee sculpturale woningblokken naar ontwerp van Vera woningblokken naar ontwerp van Vera Yanovshtchinsky Architecten. Zij was eerder Yanovshtchinsky Architecten. Zij was eerder verantwoordelijk voor het ontwerp van het Bijlmersportcentrum. Er komen appartementen aan het plein en het Bijlmerpark. En laagbouw langs de achtergelegen gracht. Daarbij wordt door Geurtsen nadrukkelijk gestreefd naar een gemengd gebied. “Bij zo’n marktplein wordt misschien al gauw gedacht aan de bouw van louter appartementen. Maar dat willen we beslist niet. Voor het realiseren van voldoende levendigheid is het juist belangrijk om mooie appartementen voor mensen met een stedelijke leefstijl te combineren met de bouw van betaalbare eengezinswoningen met tuin voor jonge gezinnen. Dat hebben we ook elders in de F-buurt gedaan. Die menging is essentieel voor de leefbaarheid.” De nieuwbouwplannen voorzien voor de watergang tussen het stadsdeelkantoor en Vogeltjeswei in de bouw van zogeheten waterwoningen. Grachtenpanden in een modern jasje. “We denken daar onder meer aan vormen van individueel opdrachtgeverschap. Voor de Bijlmer zou dat een unicum zijn.” IV Bouwlocatie Gooisekant aan de oostzijde van de Gooiseweg 10
‘Als de dingen onaf blijven, dan dreigt opnieuw de neergang’
Het Anton de Komplein leent zich volgens hem
Een blinde gevel nodigt nu eenmaal uit tot het
bijzonder goed voor meer levendigheid aan
aanbrengen van graffiti. Als daar een bouwblok
de randen. Het liefst alle dagen van de week,
voor staat dan is sprake van een duurzaam
de hele dag door. “Op marktdagen is dat al
gemengd woongebied. De voltooiing van de
zo, maar als er geen markt is dan oogt het
bouwplannen is dus van wezenlijke betekenis.
plein veel te groot en te saai. We onderzoeken
Feitelijk geldt dat voor de hele Bijlmer: in de
de mogelijkheid van een vaste opstelling van
jaren zestig zijn we er niet in geslaagd tot een
mooie terrassen. De noordoostkant van het
duurzame woonwijk te komen. Met de sloop
plein ligt gunstig op de zon. Daar zien we
van duizenden woningen en een enorme berg
dan ook goede commerciële kansen voor de
vergruizeld beton tot gevolg. Vervolgens is er
vestiging van aantrekkelijke horecabedrijven.
met groot succes veel maatschappelijk geld
Dan kan een gezellig stadsplein ontstaan,”
geïnvesteerd in vernieuwing van het gebied.
aldus Geurtsen.
Maar als de dingen vervolgens onaf blijven, dan dreigt opnieuw de neergang. Dan wordt
Het plein leent zich naar zijn smaak verder
het werk van de afgelopen jaren weer teniet
goed voor het houden van grootschalige
gedaan. Terwijl het met het Anton de Komplein
evenementen. De situering van de nieuwbouw
zo moet gaan als met de binnenstedelijke
wordt zodanig dat festivals straks gemakkelijk
grachtengordel of met Amsterdam Zuid: over
kunnen doorlopen van park naar plein. Nu al
een paar honderd jaar moet de stad er nog
staan er grote projectieschermen. De reeds
plezier aan beleven.”
aanwezige monumentale trap dient daarbij als tribune. voltooiing gebied
Volgens Geurtsen moet er zeker niet worden gedraald met de uitvoering van alle plannen. “We moeten beslist niet te lang wachten met de voltooiing van het gebied. Het grote gevaar van half afgemaakte gebieden is altijd weer dat dan al te makkelijk de verloedering toeslaat. 11
Verlaging Daalwijkdreef biedt beste oplossing Donald Lambert | Supervisor van de D-, E-, en G-buurt
Donald Lambert is al vanaf de jaren
niet halverwege ophouden. Dat kan het gebied
negentig betrokken bij de vernieuwing
niet hebben. Voor de D-buurt kan ik me nog
van de Bijlmer. Zestien jaar geleden boog
voorstellen dat we stap voor stap de gewenste
hij zich als één van de eerste supervisors
vernieuwing afronden. Maar we kunnen de
over de aanpak van de Bijlmerdreef.
E-buurt echt niet laten liggen zoals het nu is.
Nu staat Lambert voor de vraag op
Dan maken we het gebied niet af en dat zou
welke manier de Daalwijkdreef en de
een klap in het gezicht van de vernieuwing
aangrenzende buurten kunnen worden
zijn.”
vernieuwd. Verlaging van deze dreef lijkt hem de beste oplossing, maar de kosten
Stagnatie in de vernieuwing zal volgens
daarvan zijn heel hoog. Handhaving
Lambert voor tal van partijen negatief
van het oude dijklichaam is wellicht
uitpakken. Woningstichting Rochdale heeft
onontkoombaar.
in de E-buurt al miljoenen geïnvesteerd in de sloop van flats. Zij verdienen niks terug
De Daalwijkdreef is lang. Een wandelaar doet
als er geen woningen worden gebouwd.
er een kwartier over om van het ene einde aan
Bovendien blijven terreinen dan lange tijd
het andere einde te komen. Het aangrenzende
ongebruikt liggen. Ook dat is slecht voor de
plangebied, in de D-buurt en E-buurt, heeft
stad. Lambert wijst verder op het lot van de
een omvang van maar liefst 26 hectare.
gemeente Diemen. “Zij werken aan plannen
Lambert benadrukt de noodzaak tot een
voor herontwikkeling van het aangrenzende
samenhangende actie te komen. “We kunnen
Bergwijkpark. Als de vernieuwing in Amsterdam 13
stilvalt, dan kijken ze vanaf hun grondgebied nog lange tijd tegen niet gerenoveerde flats of braakliggend terrein aan. Dat zal de door hen gewenste vernieuwing zwaar belemmeren.” heldere keuze
Als het om de Daalwijkdreef zelf gaat,dan pleit Lambert voor een heldere keuze. “De dreef is één ruimtelijk geheel. Vroegtijdig zal moeten worden besloten of de Daalwijkdreef wordt verlaagd. Of dat het huidige dijklichaam behouden blijft.” Die keuze hoeft volgens hem niet al vandaag te worden gemaakt. Enig uitstel lijkt gezien de economische crisis misschien niet onverstandig. “Amsterdam kampt met grote financiële problemen. De bereidheid om te investeren in kostbare infrastructurele ingrepen is gering. En de markt zit door de slechte economische omstandigheden evenmin mee. Terwijl we voor de inschatting van de financiële mogelijkheden juist afhankelijk zijn van de te verwachten verkoopprijzen in de toekomst. De pessimisten zeggen: dat wordt niks. Nou, dan hebben we geen geld voor grote ingrepen.” Langer dan vier of vijf jaar kan er volgens hem niet worden gewacht. Er zijn nog weliswaar geen vastgestelde plannen, maar er tekent zich volgens Lambert wel een bepaalde 14
‘We kunnen niet halverwege ophouden. Dat kan het gebied niet hebben.’
voorkeur af. “De vernieuwing moet op een voorkeur af. “De vernieuwing moet op een
dat de bouw van relatief veel appartementen dat de bouw van relatief veel appartementen
bepaalde manier doorgaan. Anders verdwijnt bepaalde manier doorgaan. Anders verdwijnt
tot een stevig financieel tekort zal leiden. Er tot een stevig financieel tekort zal leiden. Er
het vertrouwen in de aanpak van de buurt. Dan het vertrouwen in de aanpak van de buurt. Dan
moet een grotere differentiatie komen. Met moet een grotere differentiatie komen. Met
krijgt de vrees voor achteruitgang mensen krijgt de vrees voor achteruitgang mensen
meer grondgebonden woningen. Dat maakt meer grondgebonden woningen. Dat maakt
weer in de greep. Bedenk ook: het gaat
ons minder kwetsbaar.”
bij de vernieuwing van de Bijlmer om een emancipatieproces. Een zwaar geteisterde
ander scenario
achterstandswijk maakt langzamerhand de
Als er domweg niet genoeg geld beschikbaar
sprong naar een optimistische multiculturele
is voor de verlaging van de Daalwijkdreef,
samenleving. Daar gaat een positieve kracht
dan zal onvermijdelijk een ander scenario
vanuit. Dat gevoel mag niet verloren gaan.”
moeten worden gevolgd. Dat kan ook, maar aan het handhaven van het dijklichaam kleven
De beste oplossing voor de Daalwijkdreef is
bezwaren. “Dan spreken we niet meer over
nog steeds verlaging, zo meent Lambert. “Dat
wonen aan een straat, maar over bouwen
heeft alles te maken met versterking van de
aan een dijk. Door het handhaven van de dijk
sociale controle. Goede oversteekbaarheid.
zal ook minder sprake zijn van een continue
En het Bijlmerdreef-gevoel. Nog meer dan bij
bebouwing. Daarom is de eerste oplossing
de Bijlmerdreef moet het een aantrekkelijke
beter.”
‘woon-werkkade’ worden. Met veel volwaardige plekken voor kleinschalige bedrijvigheid. En integratie van wonen en werken. Dat past goed bij de bestaande samenleving. Verder willen we in de D- en de E-buurt geen pietluttig wonen, maar kiezen we voor een geëmancipeerd geheel met ruimte voor bijzondere woonvormen. Die horen bij de cultuur.” Eerste studies ging nog uit van meer dan duizend woningen. Dat aantal is inmiddels flink kleiner geworden. “Er is in workshops gerekend en getekend. En dat heeft tot de conclusie geleid V
D-buurt met het laatste nog te slopen deel van de flat Develstein 15
stilvalt, dan kijken ze vanaf hun grondgebied stilvalt, dan kijken ze vanaf hun grondgebied nog lange tijd tegen niet gerenoveerde flats of nog lange tijd tegen niet gerenoveerde flats of braakliggend terrein aan. Dat zal de door hen braakliggend terrein aan. Dat zal de door hen gewenste vernieuwing zwaar belemmeren.” gewenste vernieuwing zwaar belemmeren.” heldere keuze
Als het om de Daalwijkdreef zelf gaat,dan pleit Lambert voor een heldere keuze. “De dreef is één ruimtelijk geheel. Vroegtijdig zal moeten worden besloten of de Daalwijkdreef wordt verlaagd. Of dat het huidige dijklichaam behouden blijft.” Die keuze hoeft volgens hem niet al vandaag te worden gemaakt. Enig uitstel lijkt gezien de economische crisis misschien niet onverstandig. “Amsterdam kampt met grote financiële problemen. De bereidheid om te investeren in kostbare infrastructurele ingrepen is gering. En de markt zit door de slechte economische omstandigheden evenmin mee. Terwijl we voor de inschatting van de financiële mogelijkheden juist afhankelijk zijn van de te verwachten verkoopprijzen in de toekomst. De pessimisten zeggen: dat wordt niks. Nou, dan hebben we geen geld voor grote ingrepen.” Langer dan vier of vijf jaar kan er volgens hem niet worden gewacht. Er zijn nog weliswaar geen vastgestelde plannen, maar er tekent zich volgens Lambert wel een bepaalde VI Sloop in de E-buurt 14
‘We kunnen niet halverwege ophouden. Dat kan het gebied niet hebben.’
voorkeur af. “De vernieuwing moet op een
dat de bouw van relatief veel appartementen
bepaalde manier doorgaan. Anders verdwijnt
tot een stevig financieel tekort zal leiden. Er
het vertrouwen in de aanpak van de buurt. Dan
moet een grotere differentiatie komen. Met
krijgt de vrees voor achteruitgang mensen
meer grondgebonden woningen. Dat maakt
weer in de greep. Bedenk ook: het gaat
ons minder kwetsbaar.”
bij de vernieuwing van de Bijlmer om een emancipatieproces. Een zwaar geteisterde
ander scenario
achterstandswijk maakt langzamerhand de
Als er domweg niet genoeg geld beschikbaar
sprong naar een optimistische multiculturele
is voor de verlaging van de Daalwijkdreef,
samenleving. Daar gaat een positieve kracht
dan zal onvermijdelijk een ander scenario
vanuit. Dat gevoel mag niet verloren gaan.”
moeten worden gevolgd. Dat kan ook, maar aan het handhaven van het dijklichaam kleven
De beste oplossing voor de Daalwijkdreef is
bezwaren. “Dan spreken we niet meer over
nog steeds verlaging, zo meent Lambert. “Dat
wonen aan een straat, maar over bouwen
heeft alles te maken met versterking van de
aan een dijk. Door het handhaven van de dijk
sociale controle. Goede oversteekbaarheid.
zal ook minder sprake zijn van een continue
En het Bijlmerdreef-gevoel. Nog meer dan bij
bebouwing. Daarom is de eerste oplossing
de Bijlmerdreef moet het een aantrekkelijke
beter.”
‘woon-werkkade’ worden. Met veel volwaardige plekken voor kleinschalige bedrijvigheid. En integratie van wonen en werken. Dat past goed bij de bestaande samenleving. Verder willen we in de D- en de E-buurt geen pietluttig wonen, maar kiezen we voor een geëmancipeerd geheel met ruimte voor bijzondere woonvormen. Die horen bij de cultuur.” Eerste studies ging nog uit van meer dan duizend woningen. Dat aantal is inmiddels flink kleiner geworden. “Er is in workshops gerekend en getekend. En dat heeft tot de conclusie geleid 15
Aan Heesterveld kan straks wel goed worden gewoond Wouter Veldhuis | Supervisor van de H-buurt
Wouter Veldhuis begeleidt sinds vorig
En na overkluizing van de autosnelweg A9
jaar de verkenning naar de beste
zijn er mogelijkheden om de buurt een mooie
oplossing voor het geïsoleerd gelegen
aansluiting met Holendrecht te bezorgen.
Heesterveld aan de zuidkant van de H-buurt. “Passanten komen er doorgaans
dood spoor
alleen als ze per ongeluk de verkeerde
Eerdere plannen voor de buurt zijn volgens
afslag nemen”, zo karakteriseert hij de
Veldhuis de afgelopen tijd op dood spoor
buurt. In zijn rol als supervisor probeert
geraakt. “Rochdale heeft de afgelopen jaren
hij met woningcorporatie Ymere en
de flatgebouwen Hakfort en Huigenbos
Woningstichting Rochdale een nieuw
met in totaal achthonderd woningen stevig
toekomstbeeld te formuleren, inclusief
onderhanden genomen. Vervolgens zouden de
de bouw van driehonderd tot vijfhonderd
aangrenzende garages worden aangepakt. Dat
woningen.
gebeurt alleen niet. Renovatie van de garages blijkt veel ingewikkelder dan eerder gedacht.
Na de renovatie van twee flatgebouwen
De kosten daarvan zijn erg hoog. En het is nog
resteren er voor het gebied, zo verklaart
maar de vraag of die garages in de toekomst
Veldhuis, nog drie belangrijke opgaven.
wenselijk worden gevonden. Rochdale had
Woningstichting Rochdale wil iets doen aan
verder het plan om naast de bestaande
twee verouderde garages. Heesterveld, een
garages twee nieuwe woontorens met
complex met portieketagewoningen van
appartementen te bouwen. Door veranderende
Ymere uit de jaren tachtig, wordt gesloopt.
marktomstandigheden is de interesse daarvoor 17
echter flink afgenomen.” Veldhuis begrijpt de
contouren duidelijk. Hij heeft de conclusie
aarzeling aan de kant van de corporatie dan
getrokken dat vernieuwing van Heesterveld
ook wel. Voor de zuidkant van de K-buurt ligt er
niet kan zonder sloop van de garages. “De
een soortgelijk plan. De ontwikkeling daarvan
woningen liggen achter de garagestrook.
verloopt door gebrek aan belangstelling op
Als het gebied van de garages niet wordt
de kopersmarkt erg moeizaam. “Resultaat
vernieuwd dan zal Heesterveld altijd dat
van dit alles is wel dat het oorspronkelijke
slechte complex achter de garages blijven. We
vernieuwingsplan een stille dood is gestorven.”
moeten echt iets aan de uitstraling doen. We
Tijdens de gesprekken met Rochdale over een
moeten zichtbaar maken dat daar wel degelijk
nieuwe toekomstvisie voor de buurt kwam
goed kan worden gewoond. En het maaiveld
Ymere, zo zegt Veldhuis, met de dringende
moet aantrekkelijk worden. Met woningen aan
boodschap dat zij geen toekomst meer zien
de straat. Met meer levendigheid.”
voor Heesterveld. “Hun woningcomplex kampt met enorme problemen. Het is weliswaar nog
Veldhuis ziet mogelijkheden voor de bouw van
maar dertig jaar oud, maar de woningen zijn
zo’n 250 woningen op de plek van de garages
tot het afvoerputje van Zuidoost verworden.
en honderd nieuwe woningen op de plek van
Toen ik het complex voor het eerst bezocht,
Heesterveld. Daarbij moet naar zijn smaak
ben ik me te pletter geschrokken. De woningen
nadrukkelijk worden geprofiteerd van de reeds
zijn van uitzonderlijk slechte kwaliteit. De buurt
gepleegde investeringen. “Het is zaak snel
is erg onaantrekkelijk. Het huidige maaiveld is
te handelen. Rochdale heeft behoorlijk veel
onoverzichtelijk en ligt vol afval. Die combinatie
geld geïnvesteerd in verbetering van de flats.
is fataal voor de buurt. Het complex dreigt
Het stadsdeel heeft het maaiveld verbeterd.
volledig onbeheersbaar te worden. Ymere is
Iedereen is heel tevreden over het resultaat.
tot de conclusie gekomen dat ze de woningen
Deze investeringen zullen verloren gaan als we
beter versneld kunnen afschrijven. De
niet de volgende stap in de vernieuwing zetten;
bewoners worden uitgeplaatst.”
als de buurt nog voor lange tijd wordt bepaald door de slechte garages en dat Heesterveld.”
18
eerste contouren
Veldhuis ziet voor de H-buurt ook nieuwe
De ontwikkeling van de toekomstvisie is nog
kansen in het verschiet liggen. Rijkswaterstaat
gaande, maar volgens Veldhuis zijn de eerste
werkt aan plannen voor de overkluizing
‘Investeringen zullen verloren gaan als we niet de volgende stap zetten’
van de A9. Een dergelijke ingreep zal niet van de A9. Een dergelijke ingreep zal niet alleen leiden tot veel minder milieuhinder; alleen leiden tot veel minder milieuhinder; het biedt ook de mogelijkheid tot een geheel het biedt ook de mogelijkheid tot een geheel andere ontsluiting te komen. “De buurt ligt andere ontsluiting te komen. “De buurt ligt nu tegen de achterkant van de Bijlmer aan. Na overkluizing ontstaat ineens een heel aantrekkelijke zuidkant. Er is sprake van een groot woonprogramma en de komst van allerlei voorzieningen. Die voorzieningen zijn ook voor Heesterveld belangrijk. Bovendien wordt het mogelijk een verbinding te maken met Holenrecht, de wijk aan de andere kant van de A9. Vervolgens kan de achterkant van de H-buurt een mooie voorkant worden.” Het is alleen nog onzeker op welke termijn de autosnelweg wordt aangepakt. “We proberen nu een zodanig plan te maken dat we in een later stadium volledig kunnen profiteren van de aanpassing van de A9.”
VII De te slopen woningen van Heesterveld, gezien vanaf parkeergarage Hakfort 19
echter flink afgenomen.” Veldhuis begrijpt de echter flink afgenomen.” Veldhuis begrijpt de
contouren duidelijk. Hij heeft de conclusie contouren duidelijk. Hij heeft de conclusie
aarzeling aan de kant van de corporatie dan aarzeling aan de kant van de corporatie dan
getrokken dat vernieuwing van Heesterveld getrokken dat vernieuwing van Heesterveld
ook wel. Voor de zuidkant van de K-buurt ligt er ook wel. Voor de zuidkant van de K-buurt ligt er
niet kan zonder sloop van de garages. “De niet kan zonder sloop van de garages. “De
een soortgelijk plan. De ontwikkeling daarvan een soortgelijk plan. De ontwikkeling daarvan
woningen liggen achter de garagestrook. woningen liggen achter de garagestrook.
verloopt door gebrek aan belangstelling op
Als het gebied van de garages niet wordt
de kopersmarkt erg moeizaam. “Resultaat
vernieuwd dan zal Heesterveld altijd dat
van dit alles is wel dat het oorspronkelijke
slechte complex achter de garages blijven. We
vernieuwingsplan een stille dood is gestorven.”
moeten echt iets aan de uitstraling doen. We
Tijdens de gesprekken met Rochdale over een
moeten zichtbaar maken dat daar wel degelijk
nieuwe toekomstvisie voor de buurt kwam
goed kan worden gewoond. En het maaiveld
Ymere, zo zegt Veldhuis, met de dringende
moet aantrekkelijk worden. Met woningen aan
boodschap dat zij geen toekomst meer zien
de straat. Met meer levendigheid.”
voor Heesterveld. “Hun woningcomplex kampt met enorme problemen. Het is weliswaar nog
Veldhuis ziet mogelijkheden voor de bouw van
maar dertig jaar oud, maar de woningen zijn
zo’n 250 woningen op de plek van de garages
tot het afvoerputje van Zuidoost verworden.
en honderd nieuwe woningen op de plek van
Toen ik het complex voor het eerst bezocht,
Heesterveld. Daarbij moet naar zijn smaak
ben ik me te pletter geschrokken. De woningen
nadrukkelijk worden geprofiteerd van de reeds
zijn van uitzonderlijk slechte kwaliteit. De buurt
gepleegde investeringen. “Het is zaak snel
is erg onaantrekkelijk. Het huidige maaiveld is
te handelen. Rochdale heeft behoorlijk veel
onoverzichtelijk en ligt vol afval. Die combinatie
geld geïnvesteerd in verbetering van de flats.
is fataal voor de buurt. Het complex dreigt
Het stadsdeel heeft het maaiveld verbeterd.
volledig onbeheersbaar te worden. Ymere is
Iedereen is heel tevreden over het resultaat.
tot de conclusie gekomen dat ze de woningen
Deze investeringen zullen verloren gaan als we
beter versneld kunnen afschrijven. De
niet de volgende stap in de vernieuwing zetten;
bewoners worden uitgeplaatst.”
als de buurt nog voor lange tijd wordt bepaald door de slechte garages en dat Heesterveld.”
eerste contouren
Veldhuis ziet voor de H-buurt ook nieuwe
De ontwikkeling van de toekomstvisie is nog
kansen in het verschiet liggen. Rijkswaterstaat
gaande, maar volgens Veldhuis zijn de eerste
werkt aan plannen voor de overkluizing
VIII Heesterveld 18
‘Investeringen zullen verloren gaan als we niet de volgende stap zetten’
van de A9. Een dergelijke ingreep zal niet alleen leiden tot veel minder milieuhinder; het biedt ook de mogelijkheid tot een geheel andere ontsluiting te komen. “De buurt ligt nu tegen de achterkant van de Bijlmer aan. Na overkluizing ontstaat ineens een heel aantrekkelijke zuidkant. Er is sprake van een groot woonprogramma en de komst van allerlei voorzieningen. Die voorzieningen zijn ook voor Heesterveld belangrijk. Bovendien wordt het mogelijk een verbinding te maken met Holenrecht, de wijk aan de andere kant van de A9. Vervolgens kan de achterkant van de H-buurt een mooie voorkant worden.” Het is alleen nog onzeker op welke termijn de autosnelweg wordt aangepakt. “We proberen nu een zodanig plan te maken dat we in een later stadium volledig kunnen profiteren van de aanpassing van de A9.”
19
Toekomstige Karspeldreef kan niet zonder hoge woontorens Michael van Gessel | Supervisor van de K-buurt
De omgeving van de Karspeldreef kent
winkelcentrum komen ruim tweehonderd
allerlei bouwactiviteiten. Het nieuwe
appartementen. Op de plek van de gesloopte
winkelcentrum De Kameleon aan de
flat Kouwenoord bouwen Woningstichting
westkant van de metrobaan krijgt
Rochdale en Bouwfonds Property Development
gestalte. Op de plek van de klassieke
Karspelhof met zowel koop- als sociale
honingraatflat Kouwenoord worden
huureengezinswoningen.
eengezinswoningen gebouwd. Maar de belangrijkste toevoeging ontbreekt nog.
En de flat Kleiburg wordt ingrijpend
Aan de zuidkant moet een bijzondere
gerenoveerd. Bij de aanpak van Kleiburg wordt
gevelwand ontstaan. Met vier stevige
de ‘honingraatstructuur’ verbroken. Van Gessel
woontorens. Voor slechts één is er nu
heeft zich daar lang tegen verzet. “Kleiburg
een bouwplan. Toch moeten die 72 meter
is onderdeel van het Bijlmermuseum. Bij de
hoge torens er allemaal komen, meent
renovatie wordt het gebouw deels gesloopt.
supervisor Michael van Gessel. “Anders
Door die ingreep wordt het klassieke beeld van
wordt het niks met de Karspeldreef.”
de Bijlmer verstoord. Dat is jammer. Aan de andere kant. De openbare ruimte tussen beide
De dreef is omlaag gebracht. Eind
gebouwdelen wordt zo ingericht dat er toch
2011 gaat het door De Key ontwikkelde
een bepaald verband blijft bestaan.”
winkelcentrum met supermarkten, winkels en een parkeergarage open. Aan een
Met al die ingrepen is de buurt volgens
groene binnentuin boven de garage van het
hem op de goede weg. Het resterende deel 21
moet nog helemaal worden ontwikkeld. De stedenbouwkundige principes zijn duidelijk. Van Gessel kiest niet voor de bouw van nog meer grondgebonden woningen, maar voor opvallende woontorens met goede appartementen. “Na het tijdperk van de anonieme flats is de druk groot om in de Bijlmer toch vooral eengezinswoningen te bouwen. Daar is zeker behoefte aan, maar we moeten niet doorslaan. Moderne stadsbewoners hebben ook behoefte aan royale appartementen.” lompe flats
Het gaat in zijn plan om een lange strook met vier parkeergarages ten zuiden van de Karspeldreef. “Op de achtergrond van die garages staan vier gerenoveerde torenflats. Die vrij lompe gebouwen staan echter te ver uit elkaar om enige spanning op te roepen. Daarom heb ik daar tussenin vier nieuwe torens bedacht. Met woningen waar mensen een prachtig uitzicht hebben over de stad en over het bijzondere landschap van Midden-Holland. Voor de levendigheid worden deze gebouwen consequent voorzien van hoge plinten. Daar kunnen alle mogelijke functies een plek vinden. Kerken, bedrijfjes, therapieruimten. Of wat dan ook. Anders ontstaat een saaie slaapwijk,” aldus Van Gessel. 22
‘De sfeer van São Paulo willen we terugzien in de Bijlmer’
Hij maakt zich sterk voor stevige, hoge Hij maakt zich sterk voor stevige, hoge
Dat tot op heden nog maar één toren is Dat tot op heden nog maar één toren is
woontorens van 72 meter hoogte. En wat hem woontorens van 72 meter hoogte. En wat hem
ontworpen, deert hem niet. “Ik begrijp wel dat ontworpen, deert hem niet. “Ik begrijp wel dat
betreft geen meter minder. De eerste toren betreft geen meter minder. De eerste toren
de de markt de komst van zoveel appartementen markt de komst van zoveel appartementen
ligt inmiddels op de tekentafel. In opdracht ligt inmiddels op de tekentafel. In opdracht
op hetzelfde moment niet kan dragen. Het op hetzelfde moment niet kan dragen. Het
van woonstichting De Key/De Principaal heeft
is echt niet zo erg dat het bouwproces wat
architect Machiel van der Torre een ontwerp
langzamer verloopt. Uit het verleden weten we
gemaakt met een strook gezinswoningen
dat gebouwen die heel snel gestalte hebben
tegen de garages aan en een woontoren op
gekregen, de monotone gebouwen zijn die
de kop. Dat ging niet zonder slag of stoot. “De
we later betreuren. Als het allemaal wat
hoogte is relatief duur. Toch moeten we daar
langzamer gaat, als we er beter over kunnen
aan vasthouden. Stel je maakt zo’n toren lager,
nadenken, dan zal dat zowel programmatisch
dan gebeurt er niks.”
als architectonisch betere wijken opleveren. Het gaat er mij om dat we niet aan de kwaliteit
andere sfeer
tornen.”
De sfeer van de torens moet anders worden dan de Bijlmermeer gewend is. Van Gessel
Al duurt het lang. Hij handhaaft in die jaren
maakt een vergelijking met de Bijlmerdreef.
graag zijn betrokkenheid. “Juist als een project
Daar is gebruik gemaakt van rode baksteen.
veel tijd neemt, dan is de supervisor van
Hollands en aards. Voor de Karspeldreef heeft
groot belang. Ik doe op verschillende plekken
hij een heel ander beeld. “We hebben gekozen
supervisies. Soms duren die wel tien of vijftien
voor het thema Brazilië. Wie São Paulo
jaar. In die tijd ondergaat het gemeentebestuur
bezoekt, ziet glimmende gebouwen. Daar zijn
meerdere wisselingen. In die tijd schuiven bij
woonhuizen losser, vrolijker. Bling bling. Die
corporaties en commerciële marktpartijen
sfeer willen we terugzien in de Bijlmer. In beton
andere medewerkers aan. Maar de supervisor
en in glas. Met gladde bakstenen en gevels
blijft. Wat het plan in die jaren verrijkt heet
met dunne voegen.”
hij welkom. Wat het plan verzwakt laat hij achterwege.”
Dat is, zo benadrukt hij, niet omdat het anders moet, maar omdat het voor de Bijlmer belangrijk is de differentiatie te vergroten. IX Parkeergarage Koningshoef/Kleiburg boven winkelcentrum Kraaiennest 23
moet nog helemaal worden ontwikkeld. De moet nog helemaal worden ontwikkeld. De stedenbouwkundige principes zijn duidelijk. stedenbouwkundige principes zijn duidelijk. Van Gessel kiest niet voor de bouw van Van Gessel kiest niet voor de bouw van nog meer grondgebonden woningen, maar nog meer grondgebonden woningen, maar voor opvallende woontorens met goede appartementen. “Na het tijdperk van de anonieme flats is de druk groot om in de Bijlmer toch vooral eengezinswoningen te bouwen. Daar is zeker behoefte aan, maar we moeten niet doorslaan. Moderne stadsbewoners hebben ook behoefte aan royale appartementen.” lompe flats
Het gaat in zijn plan om een lange strook met vier parkeergarages ten zuiden van de Karspeldreef. “Op de achtergrond van die garages staan vier gerenoveerde torenflats. Die vrij lompe gebouwen staan echter te ver uit elkaar om enige spanning op te roepen. Daarom heb ik daar tussenin vier nieuwe torens bedacht. Met woningen waar mensen een prachtig uitzicht hebben over de stad en over het bijzondere landschap van Midden-Holland. Voor de levendigheid worden deze gebouwen consequent voorzien van hoge plinten. Daar kunnen alle mogelijke functies een plek vinden. Kerken, bedrijfjes, therapieruimten. Of wat dan ook. Anders ontstaat een saaie slaapwijk,” aldus Van Gessel. X 22
Zuidzijde Karspeldreef, gezien vanaf winkelcentrum Kraaiennest
‘De sfeer van São Paulo willen we terugzien in de Bijlmer’
Hij maakt zich sterk voor stevige, hoge
Dat tot op heden nog maar één toren is
woontorens van 72 meter hoogte. En wat hem
ontworpen, deert hem niet. “Ik begrijp wel dat
betreft geen meter minder. De eerste toren
de markt de komst van zoveel appartementen
ligt inmiddels op de tekentafel. In opdracht
op hetzelfde moment niet kan dragen. Het
van woonstichting De Key/De Principaal heeft
is echt niet zo erg dat het bouwproces wat
architect Machiel van der Torre een ontwerp
langzamer verloopt. Uit het verleden weten we
gemaakt met een strook gezinswoningen
dat gebouwen die heel snel gestalte hebben
tegen de garages aan en een woontoren op
gekregen, de monotone gebouwen zijn die
de kop. Dat ging niet zonder slag of stoot. “De
we later betreuren. Als het allemaal wat
hoogte is relatief duur. Toch moeten we daar
langzamer gaat, als we er beter over kunnen
aan vasthouden. Stel je maakt zo’n toren lager,
nadenken, dan zal dat zowel programmatisch
dan gebeurt er niks.”
als architectonisch betere wijken opleveren. Het gaat er mij om dat we niet aan de kwaliteit
andere sfeer
tornen.”
De sfeer van de torens moet anders worden dan de Bijlmermeer gewend is. Van Gessel
Al duurt het lang. Hij handhaaft in die jaren
maakt een vergelijking met de Bijlmerdreef.
graag zijn betrokkenheid. “Juist als een project
Daar is gebruik gemaakt van rode baksteen.
veel tijd neemt, dan is de supervisor van
Hollands en aards. Voor de Karspeldreef heeft
groot belang. Ik doe op verschillende plekken
hij een heel ander beeld. “We hebben gekozen
supervisies. Soms duren die wel tien of vijftien
voor het thema Brazilië. Wie São Paulo
jaar. In die tijd ondergaat het gemeentebestuur
bezoekt, ziet glimmende gebouwen. Daar zijn
meerdere wisselingen. In die tijd schuiven bij
woonhuizen losser, vrolijker. Bling bling. Die
corporaties en commerciële marktpartijen
sfeer willen we terugzien in de Bijlmer. In beton
andere medewerkers aan. Maar de supervisor
en in glas. Met gladde bakstenen en gevels
blijft. Wat het plan in die jaren verrijkt heet
met dunne voegen.”
hij welkom. Wat het plan verzwakt laat hij achterwege.”
Dat is, zo benadrukt hij, niet omdat het anders moet, maar omdat het voor de Bijlmer belangrijk is de differentiatie te vergroten. 23
Jaaroverzicht van 2009
januari | Publicatie Bijlmermonitor 2007 Half januari vindt de publicatie van de Bijlmermonitor 2007 plaats. De monitor geeft sinds 1995 tweejaarlijks een beeld van de resultaten van de vernieuwing, onder meer op basis van interviews met 400 bewoners. De monitor 2007 laat zien dat de vernieuwing succesvol is. Bewoners zijn steeds positiever over hun wijk en hechten zich meer en meer aan hun woonbuurt. De waardering voor het onderhoud van de openbare ruimte is opnieuw gestegen. De drugsoverlast daalt al sinds 2003 en ligt anno 2007 op hetzelfde niveau als Amsterdam als geheel. Op sociaal-economisch gebied is er nog niet voldoende vooruitgang. De werkloosheid is sterk gedaald, maar degenen die nog werkloos zijn hebben een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Er zijn ook nog teveel vroegtijdige schoolverlaters. 4 februari | Oplevering Moodwall In de onderdoorgang van de F-buurt naar de Amsterdamse Poort, bij het Belastingkantoor, wordt op 4 februari de Moodwall feestelijk opgeleverd. De Moodwall is een beeldmuur van 24 m lang met 2500 ledlampjes. De Moodwall heeft een interactief programma waarbij met kleur en beweging wordt gereageerd op voorbijgangers en daarnaast een doorlopende voorstelling. Ontwerper en maker van de muur is het samenwerkingsverband Urban Alliance. De komst van de Moodwall zorgt voor een bijzondere entree naar winkelcentrum de Amsterdamse Poort. De komende vier jaar zal, in overleg met organisaties en bewoners uit de directe omgeving, jaarlijks nieuw programma worden ontwikkeld. 5 februari | Opening Foe Ooi Leeuw Sinds de zomer van 2008 is Nieuw-Kempering een woongemeenschap van 80 Chinese ouderen rijker, Foe Ooi Leeuw wat betekent ‘Huis om in harmonie samen te leven’. Het complex met 54 appartementen en een ontmoetingsruimte wordt op 5 februari 2009 officieel geopend door burgemeester Cohen. Tijdens de opening wordt de initiatiefnemer, de heer Liu, geridderd door de burgemeester voor het slaan van bruggen tussen de Amsterdamse en Chinese gemeenschap. De gemeenschappelijke ruimtes van het complex zijn ingericht door een team van kunstenaars in samenspraak met de bewoners. Hierbij is uitgegaan van 4 thema’s: alledaagse rituelen, dierbare herinneringen, handwerk & ambachten en spel & 24
interactie. Later in 2009 arriveert uit China het (600-delige!) handbeschilderde huisservice van Foe Ooi Leeuw met typisch Chinese en Nederlandse beelden. Belangstellenden kunnen in oktober het uitgestalde servies komen bewonderen. Het wordt ingewijd met een gemeenschappelijke maaltijd van bewoners en betrokken organisaties. 7 februari | Oplevering kunstwerk Peter Stel Kraaiennest De gevel van de parkeergarage boven het winkelcentrum Kraaiennest krijgt een bijzonder uiterlijk door de rode en witte pixels van kunstenaar Peter Stel. Het kunstwerk ZIEZO is onderdeel van de internationale kunstcollectie Open Source. Voor de organisatie van Open Source, stichting Straat van Sculpturen, is op het dak van de garage een tijdelijk onderkomen gebouwd. Het gaat om kantoor- en expositieruimte. 25 februari | Opening Bijlmer Sportcentrum Op 25 februari opent officieel het nieuwe Bijlmer Sportcentrum. De eind 2008 geplande opening moest worden uitgesteld omdat er een technisch probleem was met de spanten van het dak. Het sportcentrum ligt centraal aan het Anton de Komplein en levert een directe bijdrage aan de levendigheid van het plein. De fitnessruimte is vanaf het plein prominent te zien en het wedstrijdbad geeft zicht op het Bijlmerpark. Het gebouw is één van de genomineerde projecten voor de Amsterdamse Architectuurprijs 2009. 18 maart | Boomplantdag en Bloesem in de Bijlmer In de winter zijn voor het project ‘Bloesem in de Bijlmer’ op verschillende locaties waar de bebouwing al klaar is zo’n 90 bomen en grote heesters bijgeplant. In het voorjaar geven ze die plekken uitbundig kleur en in de zomer extra groen. De afronding van het project is op 18 maart, de nationale Boomplantdag. In de Clara Zetkinstraat in Geinwijk, waar voorheen vanwege een brede strook kabels en leidingen geen groen was, zet de Sector Wijkbeheer 7 boombakken neer met Pyrus (wilde peer) en in het Puttersplantsoen in Vogeltjeswei wordt het wat spaarzame groen aangevuld met krentenboompjes en 5000 lavendelplanten. 25
30 maart | Bezoek minister Van der Laan Minister Van der Laan van Wonen, Wijken en Integratie bezoekt de wijk op 30 maart in het kader van de Amsterdamse wijkaanpak. Samen met wethouder Freek Ossel en Marion Middelbeek van Rochdale gaat hij het dak op van de flat Kruitberg om het gebruik van zonne-energie te bekijken, bezoekt de speeltuin Kraaiennest, maakt kennis met mensen van de Stichting K-zone, is aanwezig bij de opening van de collectieve ruimte in Kikkenstein en bezoekt Compubrain in een van de Key-flats. Tenslotte presenteren bewoners in de Lighthouse Chapel hun initiatieven voor gastouderopvang en voor het plan om ieder kind een eigen boek te geven. 22 april | 3600ste woning Op 22 april zet portefeuillehouder Els Verdonk de kersverse bewoners van de 3600ste nieuwbouwwoning in het zonnetje. Een mijlpaal want de helft van de geplande 7200 nieuwbouwwoningen staat er nu! De eengezinswoning van Anna-Marie, Jhaster en hun zoontje Jhanteni ligt in de wijk Evergreen2. Zij krijgen een tuinbank cadeau waarop ze in hun nieuwe voortuintje van het eerste zonnetje kunnen genieten. 9 mei | Opening kunstroute door Koningin Beatrix De Bijlmer is in de maanden mei en juni volgens de Stichting Straat van Sculpturen de leukste ontmoetingsplek van de internationale kunstwereld. Vijftien kunstenaars uit alle hoeken van de wereld hebben een kunstwerk gemaakt voor de openbare ruimte in, volgens de Stichting, de meest besproken wijk van ons land. Op 9 mei om 10.15 uur opent HKH Koningin Beatrix bij de Atletiekbaan Kruitberg de kunstmanifestatie Open Source Amsterdam, waarna zij een aantal kunstwerken bekijkt. Om 12 uur trekt de Bijlmerfanfare met honderden mensen in haar kielzog langs alle kunstwerken, van de Atletiekbaan tot het Anton de Komplein. 8 juni | Start bouw sportaccommodatie Bijlmerpark Portefeuillehouder Sport en Recreatie Emile Jaensch geeft op 18 juni het officiële startsein voor de bouw van de sportaccommodatie in het Bijlmer Sportpark. Hij doet dit samen met de beoogde vaste bespelers van het sportpark (SV Bijlmer, K.S.J.B., Kismet “82, Continental Sport en Feniks). Het multifunctionele gebouw aan de Karspeldreef biedt ruimte voor kleedkamers, kantoorruimte én ruimte voor kinderopvang. De sportkantine kijkt straks uit op het hoofdveld. Bijzonder aan het gebouw, een ontwerp van DaF-architecten, is dat er 70 parkeerplaatsen op het dak komen, wat weer ruimtebesparend is voor de omgeving. 27 juni | Oplevering Groenplan Laag Koningshoef Op 27 juni wordt de groene metamorfose van Laag Koningshoef feestelijk opgeleverd. De bewoners vonden hun buurt kaal en stenig. In overleg met hen zijn er bomen bijgeplaatst, waaronder bijzondere kurkeiken op het plein, en staan de autovrije straatjes nu vol met bloeiende planten. Bijzondere aandacht verdienen de kunstwerken op een tiental boomkorven. Beeldend 26
kunstenaar Elspeth Pikaar verwerkte hiervoor bijzondere natuurletters die samen met de kinderen uit de buurt zijn gemaakt. kunstenaar Elspeth Pikaar verwerkte hiervoor bijzondere natuurletters die samen met de kinderen uit de buurt zijn gemaakt. Van portefeuillehouder Els Verdonk krijgen de kinderen een mooie afdruk van hun eigengemaakte naamletter. Van portefeuillehouder Els Verdonk krijgen de kinderen een mooie afdruk van hun eigengemaakte naamletter. 7 juli | Selectie ontwikkelaar nieuw schoolgebouw D-buurt Na een uitvoerige procedure selecteert het stadsdeel ontwikkelaar Janssen de Jong voor de ontwikkeling van een nieuw schoolgebouw in de D-buurt. Het wordt de nieuwe huisvesting voor basisschool Klaverblad, nu nog in Venserpolder. Boven het multifunctionele schoolgebouw van 20 klaslokalen en een (sport-)accommodatie komen ook nog 30 appartementen. De bouw start begin 2011 en daarmee is dit het eerste nieuwbouwproject in de D-buurt. 17 augustus | Start bouw metrostation Kraaiennest Op 17 augustus start de sloop en nieuwbouw van metrostation Kraaiennest. Naast een nieuw stationsgebouw en overkapping worden ook de veiligheid, de verlichting en de indeling van het station verbeterd. Een opvallend hekwerk met fantasiemotief zorgt er ’s avonds voor dat de stationsverlichting uitstraalt naar de omgeving. In het najaar van 2011 is het nieuwe station gereed. 5 september | Buurtfeest Nieuw Grunder/Grubbehoeve Op 5 september vieren de bewoners van Grunder en Grubbehoeve de oplevering van de flat Grubbehoeve, inclusief de openbare ruimte, en de buurt Nieuw Grunder. Het feest wordt geopend door een tocht in een drakenboot onder de nieuwe bruggen in de nieuw aangelegde watergang tussen Grunder en Grubbehoeve. 18 september | Vertraging planvorming Zuidstrook Karspeldreef Tijdens een gesprek op 18 september over de ontwikkeling van de Zuidstrook, concluderen het stadsdeel en ontwikkelaar De Principaal dat het starten van de koopwoningen rond garage Kralenbeek, als gevolg van de economische crisis, niet meer haalbaar is in 2009. Besloten wordt in 2010 te starten met sociale huurwoningen rond garage Kempering. 6 oktober | Hoogste punt Fénice toren Met de bouw van de Fénice Toren wordt het Féniceproject van Ymere voltooid. De door kleur en materiaalgebruik opvallende toren met 55 koopappartementen, maakt samen met het naastgelegen Heart & Soul, de vernieuwing van de F-buurt af. 7 oktober | Ontdekkingspark KliKo In de zuidelijke K-buurt zijn de flats Klieverink en Kouwenoord gesloopt om plaats te maken voor laagbouw (Karspelhof) en een centraal gelegen parkje met een waterloop. Het park wordt voorzien van diverse natuurlijke elementen, zoals boomstammen en grote keien, waar omheen kinderen kunnen spelen. Ook komt er een open plek waar bijvoorbeeld een balletje getrapt kan worden. XI Kleiburg gezien vanaf parkeergarage Koningshoef/Kleiburg 27
30 maart | Bezoek minister Van der Laan Minister Van der Laan van Wonen, Wijken en Integratie bezoekt de wijk op 30 maart in het kader van de Amsterdamse Minister Van der Laan van Wonen, Wijken en Integratie bezoekt de wijk op 30 maart in het kader van de Amsterdamse wijkaanpak. Samen met wethouder Freek Ossel en Marion Middelbeek van Rochdale gaat hij het dak op van de flat Kruitberg wijkaanpak. Samen met wethouder Freek Ossel en Marion Middelbeek van Rochdale gaat hij het dak op van de flat Kruitberg om het gebruik van zonne-energie te bekijken, bezoekt de speeltuin Kraaiennest, maakt kennis met mensen van de Stichting K-zone, is aanwezig bij de opening van de collectieve ruimte in Kikkenstein en bezoekt Compubrain in een van de Key-flats. Tenslotte presenteren bewoners in de Lighthouse Chapel hun initiatieven voor gastouderopvang en voor het plan om ieder kind een eigen boek te geven. 22 april | 3600ste woning Op 22 april zet portefeuillehouder Els Verdonk de kersverse bewoners van de 3600ste nieuwbouwwoning in het zonnetje. Een mijlpaal want de helft van de geplande 7200 nieuwbouwwoningen staat er nu! De eengezinswoning van Anna-Marie, Jhaster en hun zoontje Jhanteni ligt in de wijk Evergreen2. Zij krijgen een tuinbank cadeau waarop ze in hun nieuwe voortuintje van het eerste zonnetje kunnen genieten. 9 mei | Opening kunstroute door Koningin Beatrix De Bijlmer is in de maanden mei en juni volgens de Stichting Straat van Sculpturen de leukste ontmoetingsplek van de internationale kunstwereld. Vijftien kunstenaars uit alle hoeken van de wereld hebben een kunstwerk gemaakt voor de openbare ruimte in, volgens de Stichting, de meest besproken wijk van ons land. Op 9 mei om 10.15 uur opent HKH Koningin Beatrix bij de Atletiekbaan Kruitberg de kunstmanifestatie Open Source Amsterdam, waarna zij een aantal kunstwerken bekijkt. Om 12 uur trekt de Bijlmerfanfare met honderden mensen in haar kielzog langs alle kunstwerken, van de Atletiekbaan tot het Anton de Komplein. 8 juni | Start bouw sportaccommodatie Bijlmerpark Portefeuillehouder Sport en Recreatie Emile Jaensch geeft op 18 juni het officiële startsein voor de bouw van de sportaccommodatie in het Bijlmer Sportpark. Hij doet dit samen met de beoogde vaste bespelers van het sportpark (SV Bijlmer, K.S.J.B., Kismet “82, Continental Sport en Feniks). Het multifunctionele gebouw aan de Karspeldreef biedt ruimte voor kleedkamers, kantoorruimte én ruimte voor kinderopvang. De sportkantine kijkt straks uit op het hoofdveld. Bijzonder aan het gebouw, een ontwerp van DaF-architecten, is dat er 70 parkeerplaatsen op het dak komen, wat weer ruimtebesparend is voor de omgeving. 27 juni | Oplevering Groenplan Laag Koningshoef Op 27 juni wordt de groene metamorfose van Laag Koningshoef feestelijk opgeleverd. De bewoners vonden hun buurt kaal en stenig. In overleg met hen zijn er bomen bijgeplaatst, waaronder bijzondere kurkeiken op het plein, en staan de autovrije straatjes nu vol met bloeiende planten. Bijzondere aandacht verdienen de kunstwerken op een tiental boomkorven. Beeldend XII Bouwlocatie Kortvoort 26
kunstenaar Elspeth Pikaar verwerkte hiervoor bijzondere natuurletters die samen met de kinderen uit de buurt zijn gemaakt. Van portefeuillehouder Els Verdonk krijgen de kinderen een mooie afdruk van hun eigengemaakte naamletter. 7 juli | Selectie ontwikkelaar nieuw schoolgebouw D-buurt Na een uitvoerige procedure selecteert het stadsdeel ontwikkelaar Janssen de Jong voor de ontwikkeling van een nieuw schoolgebouw in de D-buurt. Het wordt de nieuwe huisvesting voor basisschool Klaverblad, nu nog in Venserpolder. Boven het multifunctionele schoolgebouw van 20 klaslokalen en een (sport-)accommodatie komen ook nog 30 appartementen. De bouw start begin 2011 en daarmee is dit het eerste nieuwbouwproject in de D-buurt. 17 augustus | Start bouw metrostation Kraaiennest Op 17 augustus start de sloop en nieuwbouw van metrostation Kraaiennest. Naast een nieuw stationsgebouw en overkapping worden ook de veiligheid, de verlichting en de indeling van het station verbeterd. Een opvallend hekwerk met fantasiemotief zorgt er ’s avonds voor dat de stationsverlichting uitstraalt naar de omgeving. In het najaar van 2011 is het nieuwe station gereed. 5 september | Buurtfeest Nieuw Grunder/Grubbehoeve Op 5 september vieren de bewoners van Grunder en Grubbehoeve de oplevering van de flat Grubbehoeve, inclusief de openbare ruimte, en de buurt Nieuw Grunder. Het feest wordt geopend door een tocht in een drakenboot onder de nieuwe bruggen in de nieuw aangelegde watergang tussen Grunder en Grubbehoeve. 18 september | Vertraging planvorming Zuidstrook Karspeldreef Tijdens een gesprek op 18 september over de ontwikkeling van de Zuidstrook, concluderen het stadsdeel en ontwikkelaar De Principaal dat het starten van de koopwoningen rond garage Kralenbeek, als gevolg van de economische crisis, niet meer haalbaar is in 2009. Besloten wordt in 2010 te starten met sociale huurwoningen rond garage Kempering. 6 oktober | Hoogste punt Fénice toren Met de bouw van de Fénice Toren wordt het Féniceproject van Ymere voltooid. De door kleur en materiaalgebruik opvallende toren met 55 koopappartementen, maakt samen met het naastgelegen Heart & Soul, de vernieuwing van de F-buurt af. 7 oktober | Ontdekkingspark KliKo In de zuidelijke K-buurt zijn de flats Klieverink en Kouwenoord gesloopt om plaats te maken voor laagbouw (Karspelhof) en een centraal gelegen parkje met een waterloop. Het park wordt voorzien van diverse natuurlijke elementen, zoals boomstammen en grote keien, waar omheen kinderen kunnen spelen. Ook komt er een open plek waar bijvoorbeeld een balletje getrapt kan worden. 27
Het ontwerp is een van de tien genomineerden bij de prijsvraag Groene Speelplekken 2009 van Entente Florale en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. De jury spreekt van “een klassiek park met elementen die aansluiten op het natuurlijk spelen van het kind” en noemt het ontwerp “prijzenswaardig”. 9,10,11 oktober | Opening Bijlmerparktheater Op 9 oktober opent burgemeester Job Cohen het Bijlmerparktheater. ‘Bewoners’ van het nieuwe theater zijn Theater Krater, Jeugd Theaterschool en Circus Elleboog. Deze organisaties bieden een scala aan activiteiten voor kinderen en jongeren, maar ook voor volwassenen is er een interessant programma. Het gebouw met de bijzondere vorm, een ontwerp van Paul de Ruiter, staat aan de rand van het Bijlmerpark en is ’s avonds kleurig verlicht. 10 oktober | Opleveringsfeest Evergreen1 Op 10 oktober vieren de bewoners van Evergreen 1 dat hun buurt officieel is opgeleverd. Samen met het projectbureau en Rochdale wordt de middag georganiseerd. Op het grasveld achter Echtenstein is van alles te beleven, muziek, sport, knutselen en lekker eten. 17 oktober | Design Award Moodwall Makers en bedenkers van de Moodwall, het jonge bedrijf Urban Alliance, ontvangen de Dutch Design Award voor het beste product in de openbare ruimte. De Moodwall is een 24 meter lange interactieve wand onder de Bijlmerdreef die reageert op voorbijgangers met licht en kleur. 20 oktober | 100.000ste aansluiting stadsverwarming (blok AB) Op 20 oktober sluit Nuon de 100.000ste klant aan op stadswarmte. Dat gebeurt in het nieuwe appartementencomplex met sociale huurwoningen aan de Karspeldreef dat gebouwd is in opdracht van Woningstichting Rochdale. In het stadsdeel zijn inmiddels 8000 woningen en 100 grootverbruikende klanten aangesloten op de restwarmte van de elektriciteitscentrale Diemen. Deze aansluitingen realiseren gezamenlijk een CO2-reductie van 25 miljoen kilo per jaar. 23 oktober | Brief Dagelijks Bestuur over veiligheid Eind oktober ontvangen alle bewoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties een brief van het Dagelijks Bestuur van stadsdeel Zuidoost over de veiligheid in het stadsdeel. De aanleiding zijn de schietincidenten die zich in de loop van het jaar hebben voorgedaan en met name de onrust die is ontstaan na de dood van een man in de K-buurt. Het stadsdeel geeft daarin onder meer aan dat er dankzij intensief recherchewerk inmiddels 30 aanhoudingen zijn verricht. Uit onderzoek naar de oorzaak van de schietincidenten is gebleken dat er een duidelijke relatie bestaat tussen daders en slachtoffers. Dit betekent dat er geen sprake is van willekeurig vuurwapengebruik.
28
7 november | De Spoedklus Tijdens de museumnacht organiseert Arcam (Architectuur Centrum Amsterdam) in samenwerking met Ymere een snelontwerpwedstrijd voor 8 jonge en talentvolle architecten. In een afvalrace strijden deze 8 architecten om een serieuze prijs: een studieopdracht van Ymere ter waarde van € 12.500, - voor de ontwikkeling van een aantal woningen nabij het Anton de Komplein. Per opdracht strijden twee architecten tegen elkaar en moeten in 5 minuten tot een ontwerp komen. De opdrachten varieren van een nieuw red light district op de kop van het Java eiland tot een uitbreiding van het museum de Hermitage. De wedstrijd wordt uiteindelijk gewonnen door Svetlana Tsygankova. 21 november | Planten bomen Bijlmerpark Op zaterdag 21 november start de aanplant van nieuwe bomen in het Bijlmerpark. Stadskroniek-schrijver Frenk der Nederlanden plant samen met portefeuillehouders Els Verdonk en Emile Jaensch een grote Libanon ceder. Gevolgd door 24 magnolia’s, geplant door een groep kinderen. 27 november | Tentoonstelling K-buurt Op uitnodiging van het Centrum voor Beeldende Kunst trekt kunstenares Joanna Quispel wekenlang de wijk in om er een beeld van te scheppen. Op 27 november opent Els Verdonk, portefeuillehouder Ruimtelijke Ontwikkeling, de tentoonstelling ‘K-buurt in Krijt’. Quispel laat in circa 25 beelden het dagelijks leven in de K-buurt zien en de het werk aan de vernieuwing rond metrostation Kraaiennest en in het Bijlmerpark. 4 december | Bekendmaking genomineerden ZOAP 2009 Amsterdam Zuidoost verandert in hoog tempo. Dat is vooral goed te zien in de nieuwe stedenbouw en architectuur. Nadat er eerder in 1999 een architectuurprijs is uitgereikt in het stadsdeel heeft het stadsdeel besloten in 2009 opnieuw een architectuurprijs toe te kennen. Twee prijzen zelfs: een prijs van een vakjury en een publieksprijs. Op 4 december maakt de vakjury onder leiding van Maarten Kloos van ARCAM bekend dat zij vijf gebouwen nomineert uit een lijst van twintig: het Bijlmer Parktheater, Fénice (woningen en bedrijfsruimtes), Grubbehoeve (renovatie), de HES (onderwijsvoorziening) en Nieuw Kempering (nieuwbouwwijk van 348 woningen). 10 december | Ondertekening intentieverklaring Kleiburg Wethouder Gerson van de gemeente Amsterdam, portefeuillehouder Verdonk van stadsdeel Zuidoost en de heer Erents, voorzitter van de Raad van Bestuur van woningstichting Rochdale, ondertekenen op donderdag 10 december de Intentieverklaring Kleiburg. Kleiburg is de laatste flat waarvoor nog geen toekomstplan was. De herhuisvesting van bewoners start in november 2009, een deel van de bewoners verhuist naar nieuwbouw in de buurt. Een deel van Kleiburg wordt gesloopt, de andere delen worden hoogwaardig gerenoveerd of geschikt gemaakt voor tijdelijke (studenten)huisvesting.
29
10 december | Metropoolprijs voor gebiedsontwikkeling Ganzenhoef Het project vernieuwing Ganzenhoef wint op 10 december de eerste Metropoolprijs voor Gebiedsontwikkeling. Het project omvat een tiental deelprojecten waaronder: de vernieuwing van het winkelcentrum en het metrostation, renovatie van een drietal flats, nieuwbouw van woningen en diverse sociale voorzieningen en bedrijfsruimte en de verlaging van de Bijlmerdreef. Hiermee heeft een transformatie plaatsgevonden van een monofunctionele wijk, in een aantrekkelijke wijk met een divers aanbod van woningen en voorzieningen. De Metropoolprijs is een initiatief van wethouder Ruimtelijke Ordening Maarten van Poelgeest om de aandacht te vestigen op succesvolle gebiedsontwikkeling die bijdraagt aan de aantrekkelijkheid van de regio. 15 december | Opening voetbalkooi Nieuw Kempering Nieuw Kempering is een prachtig nieuwe woonbuurt in de K-buurt. Het ontbrak nog wel aan een goede sportplek en die is er nu ook. Een voetbal- / basketbalkooi, idyllisch gelegen omringd door water. Op een koude namiddag schiet Ajacied en Zuidoost bewoner Urby Emanuelson, na een assist van portefeuillehouder Els Verdonk, de bal in het doel waarmee de kooi officieel voor geopend werd verklaard. Voor de kinderen is er gelegenheid om vragen te stellen aan Urby, waarna het tijd is voor een warm drankje en een lekkere oliebol of een kopje erwtensoep. 16 december | Verplanten platanen Anton de Komplein naar politiebureau Waar het kan, probeert stadsdeel Zuidoost bomen te sparen als er gewerkt of gebouwd moet worden. Zeven platanen verhuizen van het straatje tussen stadsdeelkantoor en Bijlmer Sportcentrum naar het Anton de Komplein bij het politiebureau. Hierbij wordt de grootste boomverzetmachine van Europa ingezet. Portefeuillehouder Els Verdonk helpt een handje mee. 18 december | Opening economische kansenzone Op 18 december reikt het stadsdeel, op basis van regelgeving van de Centrale Stad, de eerste subsidie uit in het kader van de Economische Kansenzone K-buurt. In een dergelijke Kansenzone wordt een mix van sturingsmaatregelen genomen die samen de buurteconomie versterken. Een subsidie voor de ondernemers is hier een onderdeel van. Daarnaast worden er maatregelen genomen zoals het oprichten van ondernemersverenigingen en het creĂŤren van nieuwe bedrijfsruimtes.
Medewerkers in 2009 Rinse Bakker Marcel Eltenberg Alice Gilaard Joop de Haan Elmar Haker (tot medio mei) 30
Jan Hoeding (tot juni) Minetta Koornstra Ronald Kramer (tot maart) Guido Kuijvenhoven (vanaf medio mei) Ria Leenstra
Frank Licher Marga Poiesz Diana Tullemans Auke van der Vlist (vanaf eind mei) Nancy Wilmink
Colofon
Tekst en redactie Projectbureau Vernieuwing Bijlmermeer Projectgegevens PVB en sector Ruimtelijke en Economische Ontwikkeling Ontwerp Megavolt, Amsterdam Fotografie locaties Megavolt, Amsterdam Drukwerk Drukkerij Spinhex & Industrie, Amsterdam Oplage 600 exemplaren Š PVB, mei 2010
www.vernieuwdebijlmer.nl
0