Brabant in ontwikkeling

2011

NOORD-BRABANT

Jaarlijks magazine over de ontwikkelingen in de provincie Noord-Brabant

EEN GROEN GEWETEN Kanters Bouw en Vastgoed B.V. is zich bewust van haar maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het energiebeleid is dan ook gericht op het optimaliseren van het totale energieverbruik en het betrekken van de nodige energie uit duurzame bronnen.

Met name de (collectieve) inkoop van duurzame energie voor de projecten en het zoeken naar optimalisatie op de bouwplaatsen zullen aan de realisatie van de gestelde doelstellingen voor 2011 moeten bijdragen. Het realiseren van energieverbruikreductie is niet slechts een initiatief vanuit het management, maar wordt door alle betrokkenen gedragen. Ook onze externe partners roepen wij op daaraan bij te dragen. Alleen de optelsom van alle kleinere en grotere inspanningen van ieder individu en elke betrokken partij kunnen een meetbaar resultaat opleveren, in het belang van allen!

Kanters Bouw en Vastgoed B.V. is gecertificeerd volgens ISO 9001 (kwaliteitsmanagement), ISO 14001 (milieumanagement), VCA** (veiligheid) FSC (verantwoord hout) en is in het bezit van het Keurmerk Klantgericht Bouwen en het CO2 Bewust Certificaat (niveau 3).

Kanters Bouw en Vastgoed B.V. is een ontwikkelende

Voor meer informatie verwijzen wij u graag naar de website.

renovatie, onderhoud, verbouwingen, kleinschalige

bouwer van woningbouw- en utiliteitsprojecten en heeft een zelfstandige afdeling gespecialiseerd in nieuwbouw en service. De ambitie om klanten altijd

Kanters Bouw en Vastgoed B.V. Postbus 425, 2990 AK Barendrecht 0180 - 64 50 00 www.kanterstbi.nl, info@kanterstbi.nl

een aanzienlijke meerwaarde te bieden heeft eraan bijgedragen dat Kanters in de afgelopen eeuw een prima reputatie heeft opgebouwd als een creatieve realisator van bijzondere projecten.

dĂŠ

ont

wi k

kel

end

eb

ou

we

rv

an

Br

ab

an

t

Werken aan gemeenschappelijk succes Dura Vermeer ontwikkelt en bouwt in en aan Brabant.

Vol betrokkenheid en bezieling. Met trots en met oog voor de mensen die er wonen en werken. Voortdurend op zoek naar samenhang tussen de projecten in diverse gemeentes in Brabant, initiatieven die gebieden in Brabant een nieuwe impuls geven. Ook dragen wij bij aan spraakmakende productinnovaties. Denk aan onder andere de drijvende en amfibische woningen en het PCS-bouwconcept.

Duurzaam renoveren van gebouwen en woningen, LEAN-bouwen en ketenintegratie, dit zijn zaken waar Dura Vermeer zich enorm voor inzet.

Door het delen van kennis werken wij continue aan het verbeteren van de vastgoedwaardeketen.

Onze ambitie: uiteenlopende belangen samenbrengen in een gemeenschappelijk succes. Dat is wat ons dĂŠ Perfecte Partner maakt.

Dura Vermeer Bouw Rosmalen BV

Stationsplein 1, 5241 GN Rosmalen, T (073) 528 89 11, www.duravermeerbouwrosmalen.nl

Noord-Brabant 2011 Gedeputeerde Yves de Boer: ‘Samenwerken en kansen zien’

6

Yves de Boer is sinds mei 2011 gedeputeerde Ruimtelijke Ordening en Wonen van de provincie Noord-Brabant. Met een aanstekelijke passie gaat hij de komende vier jaar het bestaande provinciebeleid verder inrichten, in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven. ‘Sinds de crisis fungeert de overheid niet langer als p’inautomaat; dankzij de crisis vinden nieuwe manieren van denken versneld ingang, is er opnieuw ruimte voor creatief denken’, stelt De Boer. ‘De bezuinigingen kunnen je boos of verdrietig maken, maar je kunt ook in oplossingen denken. Dat gebeurt momenteel volop in Brabant waar het glas van oudsher halfvol is. Samenwerken en kansen zien zijn de nieuwe motto’s.’

Regio West-Brabant: kracht door verbinding

10

Behouden wat goed is, voortvarend ontwikkelen wat nodig is en kansen grijpen om de aantrekkingskracht van de regio te verstevigen. Achttien West-Brabantse gemeenten en de Zeeuwse gemeente Tholen hebben de handen ineen geslagen voor een inkleuring van de regio, gericht op behoud en verbetering van de kwaliteit van wonen, werken en recreëren in West-Brabant. Een doe-organisatie, met als motto: samen staan we sterker!

Kantorenleegstand en vastzittende woningmarkt

68

De Nederlandse woningmarkt zit op slot. Steeds meer kantoren staan langdurig leeg.

Wat is de situatie, waar liggen de economische kansen en wat zijn de bedreigingen?

Welke keuzes moeten er gemaakt worden? Vijf professionals in vastgoed wisselen hun ervaringen, visies en conclusies uit

De bouwketen ontketend

102

Traditioneel, conservatief en niet vooruitstrevend. Het is het stempel dat op de bouwsector geplakt zit. De bouw kent een vechtcultuur, waarin opdrachtgevers werk vooral op prijs gunnen en er veel wantrouwen is tussen de partijen. De bouwketen moet ontketend worden. Niet het eigenbelang, maar het eindproduct en de klant moeten centraal staan. Met Dries Steinmeijer van Korteweg Communicatie als gespreksleider discussiëren vier schakels in de bouwkolom over de noodzaak van ketenintegratie. _Waarom moeilijk doen als het samen kan?_

Woonzorgcentrum St. Elisabeth klaar voor de toekomst

124

Zelf vergelijkt de zorgorganisatie het wonen, leven en werken in St. Elisabeth met het wonen in een dorp. Een dorp binnen Roosendaal waar de mensen elkaar nog echt kennen, elkaar respecteren, het leven met elkaar delen en waar de zekerheid is van zorg en aandacht als dat nodig is. Vanuit deze gedachte wordt momenteel door Kanters Bouw en Vastgoed de laatste fase van de meerjarige nieuwbouw, renovatie en restauratie van St. Elisabeth gerealiseerd.

2

Brabant - 2011

Voorwoord CdK Wim van de Donk ......................................................................................................................................... 5 Gedeputeerde Yves de Boer over vrijheid van denken en creatief samenwerken ............................ 6 Regio West-Brabant: kracht door verbinding .............................................................................................................. 10 Brabant aan Zee .................................................................................................................................................................................. 14 NS Poort over de nabije toekomst van het treinreizen van en naar Noord-Brabant .................... 18 Continu weet uit welke hoek de wind waait .................................................................................................................. 22 Green Boulevard: de meest duurzame gebiedsontwikkeling van Nederland .................................... 24 Vertrouwen sleutelwoord in snelle nieuwbouw ziekenhuis Bernhoven . .................................................. 28 Slokker Bouwgroep kan perfect inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen . ........................... 32 De no-nonsense aanpak van Holland van Gijzen ..................................................................................................... 36 Lambèr Hendriks: ‘De mens staat bij ons centraal’ ................................................................................................ 40 Wethouder Hoskam over ‘zijn’ ‘s-Hertogenbosch . ................................................................................................. 44 Willem van der Made ziet dynamiek als kernwaarde van stadsontwikkeling ..................................... 48 De Groote Wielen ................................................................................................................................................................................ 52 Ricoh, totaalaanbieder in informatielogistiek en documentmanagement ............................................. 56 De totaalaanpak van Dura Vermeer Bouw Rosmalen ........................................................................................... 60 Gedeputeerde Ruud van Heugten over de kunst van het balanceren .................................................... 64 Wethouder Brink: ‘Eindhoven zoekt samenwerking op’ ..................................................................................... 66 De professionals over kantorenleegstand en vastzittende woningmarkt .............................................. 68 OZ+vastgoedjuristen verbindt partijen in ontwikkelproces . .............................................................................. 74 RO groep gaat ongekend ver . .................................................................................................................................................. 78 Strijp-S, nieuw dynamisch hart van Eindhoven .......................................................................................................... 82 Paul Dielissen zet klant centraal in duurzame samenleving . ............................................................................ 88 De gezamenlijke droom van de young professionals ............................................................................................ 92 Woonbedrijf bouwt tegen de economische stroom in .......................................................................................... 98 Groepsdiscussie met als thema ‘De bouwketen ontketend’ ....................................................................... 102 BOM-directeur Jan Pelle: ‘Het gaat goed met Brabant’ .................................................................................. 108 Uniek ontwikkelingsconcept voor starters van Komar Vastgoed . ............................................................ 110 Woonpartners, regisseur van een leefbaar Helmond . ........................................................................................ 112 De bijzondere duurzame aanpak van VolkerWessels ......................................................................................... 116 Burgemeester Jacques Niederer over Roosendaal Zorgstad ..................................................................... 120 Kanters Bouw en Vastgoed maakt St. Elisabeth klaar voor de toekomst ......................................... 124 Wethouder Steven Adriaansen bewaakt balans in Roosendaal ................................................................ 128 Aan de Stegge, succesvol in de regio . ........................................................................................................................... 132 Stadsherstel Breda: erfgoedspecialist voor panden in nood ....................................................................... 134

Rotterdam Brabant - 2011 - 2011

3

Omdat niet iedereen hetzelfde is Komar Vastgoed A la Carte

Komar Vastgoed is een hippe organisatie met een professioneel team van jonge dynamische mensen, die graag de uitdaging aangaat om in een snel en heftig veranderende maatschappij oplossingen en mogelijkheden te creĂŤren in de vorm van vastgoed.

Wij willen een bijzondere beleving brengen met Komar Vastgoed die duurzaam en aantrekkelijk is. Ontwikkelingen die passen in hun omgeving en doelgroep; progressief in vastgoed! Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar Studenten, Starters en Senioren en bedrijfshuisvesting op maat.

Huisvesting waarin het prettig is te wonen, werken of te recreĂŤren. Kortom vastgoed dat gezien mag worden en de wensen van de gebruikers vervult!

Komar Vastgoed BV Koningshoeven 18 5018 AB Tilburg, Postbus 745 5000 AS Tilburg T. 013 - 465 21 41 F. 013 - 465 21 42 E. info@komarvastgoed.nl W. www.komarvastgoed.nl

4

Rotterdam - 2011

Een woord vooraf

Een oude Chinese verwensing luidt “dat je maar in interessante tijden mag leven”. Zoveel kan worden vastgesteld, de tijden zijn interessant. De economische ontwikkelingen veroorzaken een forse dynamiek die zich ook voelbaar maakt op de vastgoedmarkt.

Een dynamiek die overigens niet alleen veroorzaakt wordt door de economische omstandigheden.

De komst van het internet leverde de webwinkel op en het resultaat is dat de ondernemers vaak afzien van het huren van een dure winkel in het centrum. De bevolking wordt ouder en zal in sommige delen van Brabant krimpen, elders zal zij groeien. Dat heeft effecten op de woningmarkt, om over de gevolgen van de kredietcrisis voor hypotheken maar te zwijgen.

Ook de vraag naar kantoren en het aanbod aan kantoorruimte zijn niet in evenwicht. Alweer geldt, ook hier zijn regionale verschillen zichtbaar. Dat geldt ook voor het aanbod aan bedrijventerreinen. In Brabant- en niet alleen daar- ligt er een uitdaging om het areaal aan verouderde bedrijventerreinen te moderniseren en waar dat nodig is nieuwe bedrijventerreinen te ontwikkelen. Dat alles leidt tot de vaststelling van het gegeven dat waar een grondbedrijf voor veel overheden vroeger een bron van inkomsten was, er nu sprake is van een financieel risico.

De indruk zou kunnen ontstaan dat er het perspectief inktzwart is. Om terug te grijpen naar het oude China, het karakter voor gevaar in het chinese schrift, heeft een dubbele betekenis.

Het karakter staat ook voor “kansen”. Zo is het maar net, door te zoeken naar nieuwe manieren van werken, samen werken tussen overheden en bedrijfsleven en product marktcombinaties ontstaan er nieuwe kansen. Zeker in Brabant met haar economische kracht, een provincie waar samenwerking in de cultuur verankerd is.

Wim van de Donk Commissaris van de Koningin

Brabant - 2011

5

Vrijheid van denken, creatief samenwerken Yves de Boer: VVD’er, ex-wethouder, voormalig Gedeputeerde Mobiliteit en Infrastructuur, en amateurfilosoof. Sinds mei Gedeputeerde Ruimtelijke Ordening en Wonen van de provincie Noord Brabant. Met een aanstekelijke passie gaat hij de komende vier jaar het bestaande provinciebeleid verder inrichten. Samen met het bedrijfsleven. In zijn drukbezochte kantoor in het imponerende Provinciehuis in Den Bosch ontvouwt hij zijn ambities.

6

Brabant - 2011

“Sinds de crisis fungeert de overheid niet langer als pinautomaat; dankzij de crisis vinden nieuwe manieren van denken versneld ingang, is er opnieuw ruimte voor creatief denken”, begint Yves de Boer. “De bezuinigingen kunnen je boos of verdrietig maken, maar je kunt ook in oplossingen denken. Dat gebeurt momenteel volop in Brabant waar het glas van oudsher halfvol is. Samenwerken en kansen zien zijn de nieuwe motto’s.” Motto’s die naadloos aansluiten bij de persoonlijke filosofie van De Boer. Hij wijst op het sierlijke vrouwenbeeld ‘Pandora’ dat al sinds zijn wethouderschap zijn kantoor verfraait. “De naam past in mijn ogen perfect bij openbaar bestuur: iedere

van bedrijventerreinen – door ze op

weg te versturen, maar ook innovatieve

dag is als Pandora’s doos, je weet nooit

te knappen, te voorzien van betere

technologieën om wegen beter te

wat er uit komt, en op welke kansen

parkeerplaatsen, schoon te houden –

benutten. De Automotive Campus in

je in gaat spelen.” Wel zeker zijn de

gaat verpaupering tegen en voorkomt

Helmond test momenteel een in-car

drie speerpunten die centraal staan in

tegelijkertijd dat er onnodig gebouwd

systeem dat zorgt dat (vracht)auto’s

de agenda van De Boer. De eerste is

gaat worden.” Een plan van De Boer

automatisch de juiste afstand houden

Ruimtelijke Kwaliteit. “Om bedrijven te

is een fonds waarin gemeenten en

tot hun voorgangers. Dit voorkomt

trekken moet de provincie niet alleen

bedrijfsleven per nieuw bebouwde

onnodig remmen, en dus onnodige

bedrijventerreinen, woningen, winkels

hectare 1 à 2 euro storten. “Hiermee

spookfiles.” De Boer vervolgt: “Alleen

en scholen bieden, maar ook een

financieren we de eerdergenoemde

extra asfalteren is geen oplossing. Je

groene, veilige omgeving; een prettig

herstructurering. Je kunt in een hoekje

kunt overal vierbaanswegen aanleggen,

thuis voor de partners en kinderen van

wegkruipen omdat er bezuinigd wordt,

maar als iedereen vervolgens dezelfde

de werknemers die al die bedrijven

maar ook gaan nadenken over nieuwe

afrit op moet, loop je alsnog vast.

nodig hebben. Brabant onderscheidt

verdienmodellen zoals deze.”

Ik zie meer in het bieden van keuze

zich positief op deze punten, een

en het stimuleren van alternatieve

onderscheid dat ik graag in stand

Duurzame bereikbaarheid

vervoersvormen. Met positieve

help houden om de tweede economie

Punt twee is de bereikbaarheid.

prikkels welteverstaan, negatieve

van Nederland te blijven. Naast het

“We hebben het dan over optimale

werken nooit. Momenteel kunnen

aantrekken van nieuwe bedrijven,

bereikbaarheid, maar ook over de

bedrijven bij ons tien e-bikes lenen.

ligt de focus nadrukkelijk op reeds in

keuze van het juiste vervoersmiddel.

Schaffen ze die vervolgens aan, dan

Brabant gevestigde ondernemers.

Breedband speelt hierbij een rol om

belonen we dat. De reacties zijn alvast

Herstructurering en revitalisering

berichten zo snel mogelijk via de digitale

razend enthousiast.” Zodra het derde

Brabant - 2011

7

EIND

H

gr

N KI

RO

NU OO

oe

OVEN

Maatschappelijk relevant U bent betrokken bij maatschappelijk relevant vastgoed.

Dan wil RO groep uw partner zijn. Wij zetten uw waardevolle uitgangspunten om in een duurzaam, dus waardevast resultaat.

Bij RO groep vindt u conceptuele denkers en pragmatische doeners met passie voor omgevingen waar mensen kunnen zorgen, leren, werken, beleven en wonen.

RO groep adviseert, ontwikkelt en realiseert. Onze werkwijze is gericht op het versnellen van processen. Zowel voor nieuwe ontwikkelingen als bij transformatietrajecten.

RO groep Eindhoven Paradijslaan 70 Eindhoven • T 040 - 243 83 41 www.rogroep.nl

p

van samenwerking. Breng overheid, bedrijfsleven en de alom aanwezige kennisinstituten in de regio samen, en de oplossingen komen vanzelf”, zo betoogt De Boer. “Vooral hier in Brabant, waar men van oudsher openstaat voor elkaars belang; voor oplossingen kiest waar alle betrokkenen bij zijn gebaat. Dit is iets anders dan polderen”, verduidelijkt de gedeputeerde. “Dat is het vinden van een dieperliggende consensus, gebaseerd op een gezamenlijk belang waar iedere belanghebbende duurzaam achter wil blijven staan. Ik noem het ‘de weg van geen overwegende bezwaren’, vrij gebaseerd op de leer van Socrates.”

Innovatief met geld omgaan is een logisch gevolg. De Boer: “Het mooie is dat er, nu er minder geld is, nieuwe wegen bewandeld worden. Kijk naar de A58, de weg die heel Brabant doorloopt en dringend aan verbetering toe is. De overheid trekt zich terug; wat ontstaat is een samenwerking tussen bedrijfsleven en gemeenten om de economische belangen die via deze weg gediend worden veilig te stellen.

Dit soort initiatieven ontstaan wat mij speerpunt, duurzaamheid, ter sprake

verantwoord ondernemen. Wij komen

betreft nog veel meer. Ik maak me de

komt, stelt De Boer ondernemers

ze tegemoet door zonnepanelen

komende vier jaar in dat kader sterk

direct gerust dat als er nieuwe

te stimuleren en windmolens op

voor meer overleg tussen bedrijven,

bedrijventerreinen nodig zijn, die er

bedrijventerreinen te plaatsen.”

kennisinstellingen én ambtenaren.” De

ook komen. “De enige voorwaarde is

Boer wijst naar de duif op het hoofd van

dat ze duurzaam en met oog voor het

Vrijheid van denken

‘Pandora’. “De duif symboliseert voor

landschap ontwikkeld en energiezuinig

De rode draad door al deze

mij vrijheid van denken, kenmerkend

beheerd worden. Bedrijven willen

aandachtsgebieden, is innovatie.

voor het gedachtegoed van de VVD en

overigens niet anders, de consument

“Technische innovatie, maar in het

als het aan mij ligt voor heel Brabant de

rekent ze er keihard op af als ze niet

bijzonder innovatie op het gebied

komende jaren.”

Noord-Brabant - 2011

9

Regio West-Brabant: kracht door verbinding Samenwerkingsverband behartigt belangen van 19 gemeenten

10

Noord-Brabant - 2011

Behouden wat goed is, voortvarend ontwikkelen wat nodig is en kansen grijpen om de aantrekkingskracht van de regio te verstevigen. Achttien West-Brabantse gemeenten en de Zeeuwse gemeente Tholen hebben de handen ineen geslagen voor een inkleuring van de regio, gericht op behoud en verbetering van de kwaliteit van wonen, werken en recreëren in West-Brabant. De intensieve samenwerking is per 1 januari 2011 vervat in de gemeenschappelijke regeling Regio West-Brabant. Een doe-organisatie, met als motto: samen staan we sterker!

De aanzet voor de regiovorming in

West-Brabant Peter van der Velden. “De

Delta waarin de havens van Rotterdam

West-Brabant werd in 2007 gegeven

ontwikkelingen overstijgen de kracht en

en Antwerpen liggen. De regio heeft al

met de Strategische Agenda 2008-

het belang van individuele gemeenten.

een uitstekende bereikbaarheid, die een

2011. Eén van de resultaten daarvan,

We leven in een tijd van globalisering. Er

extra impuls krijgt met de aanleg van

de ruimtelijke visie van West-

zijn heel veel buitenlandse bedrijven in

de hogesnelheidslijn en het doortrekken

Brabant, is als bouwsteen benut in

de regio West-Brabant gevestigd. Daar

van de rijksweg A4.

de nieuwe provinciale structuurvisie.

moet je op het gebied van ruimtelijke

Van der Velden: “We willen

De negentien regiogemeenten

ordening op inspelen. We willen met

gebruikmaken van de kwaliteiten

willen met één mond spreken over

één gemeenschappelijke visie en een

van het gebied. Onze regio is in

beleidsterreinen op het gebied van

strategische aanpak het gebied duidelijk

economische zin van enorme betekenis.

sociaal-economische zaken, ruimtelijke

positioneren en de belangen van de

West-Brabant ligt op een kruispunt van

ontwikkeling en volkshuisvesting,

gehele regio behartigen. We kijken goed

Europese wegen. De noord-zuidcorridor

mobiliteit, duurzaamheid, middelen,

waar een ontwikkeling het beste past.

tussen Amsterdam, Den Haag,

zorg, welzijn en onderwijs. Samen

De negentien gemeenten zijn geen van

Rotterdam en Brussel, Antwerpen,

optrekken om ervoor te zorgen dat

alle gelijk, maar allemaal gelijkwaardig.

Parijs kruist de oost-westas tussen het

de werkgelegenheid in West-Brabant

Het is de inhoud die ons verbindt.”

Ruhrgebied en Vlissingen. De Delta is

op peil blijft, de economische kansen

één van de economisch meest kansrijke

worden benut én West-Brabant

Strategisch gelegen

regio’s in de wereld. Er zijn mondiaal

een fijne plek blijft om te wonen met

De regio West-Brabant heeft alles:

zes mainports voor intercontinentaal

voldoende en goede voorzieningen.

levendige, grootstedelijke kernen,

goederenvervoer. Drie liggen er in

Economische en ruimtelijke

pittoreske dorpen, een prima

Azië, twee in Noord-Amerika en één

ontwikkelingen houden niet op bij

arbeidsmarkt en aantrekkelijk

in Europa: de Rijn-Schelde-Maas

gemeentegrenzen. Een gemeente

woonklimaat, goede infrastructuur

Delta. De overslag in ons gebied is een

is onderdeel van een regio met een

en diverse bossen, polders en

kwart groter dan in Shanghai. Dat is

structuur. Bovendien gaat Europa

natuurgebieden om te recreëren. De

gigantisch! Dáár ligt onze kracht. Met

steeds meer met grotere regio’s werken.

regio is strategisch gelegen tussen

de aanleg van de Tweede Maasvlakte

Brussel bepaalt al meer. Samenwerking

de wereldhavens Rotterdam en

gaan de goederenvervoersstromen

is daarom geboden, stelt burgemeester

Antwerpen, in het hart van de Benelux.

vanuit de haven de komende jaren meer

van Breda en voorzitter van Regio

West-Brabant maakt deel uit van de

dan verdubbelen. Voor de ontwikkeling

Noord-Brabant - 2011

11

gesprekspartner aan de bestuurstafels geworden. Dat was voorheen niet het geval. We staan er goed op in MIRT (Meerjaren Investeringsprogramma Ruimte en Transport) verkenning Antwerpen-Rotterdam van het Rijk. Met de regio’s Rotterdam en Drechtsteden werken we intensief samen in het DelTri-Platform, de ontwikkeling van een maritieme en logistieke topregio in de zone Tweede Maasvlakte-West-Brabant.

In samenwerking met Gedeputeerde Staten is een investeringsprogramma van vijftig miljoen euro in de steigers gezet, waarmee dertien majeure projecten van de grond komen. En de provincie heeft tien miljoen euro beschikbaar van de regio en de werkgelegenheid

bezettingsgraad van kantoren: Van der

gesteld voor de uitvoering van integrale

van onze beroepsbevolking moeten wij

Velden: “Deze score toont de kracht

dorpspontwikkelingsprojecten in de

de kansen pakken op het gebied van

van de regio. West-Brabant staat op

kleine kernen. Dat toont aan dat de

logistiek, assemblage, maintenance en

nummer één. Een klinkend resultaat,

samenwerking voor álle negentien

de procesindustrie.”

dat we hebben bereikt door eendrachtig

gemeenten – en niet alleen de grotere –

de krachten te bundelen. We hebben

een meerwaarde heeft.”

Koploper in economie

bijvoorbeeld het Topinstituut Logistiek

Het is geen reden tot tevreden

De Brabantse regio is koploper

naar Breda kunnen halen. In Zuidoost-

achteroverleunen. Integendeel, de blik

in economie. De gemeenten Den

Brabant is Brainport Eindhoven

is toekomstgericht. Van der Velden:

Bosch, Eindhoven en Breda staan in

hét centrum van toptechnologie en

“We willen samen met Brabant de

de top-5 van sterkste economieën

kennisindustrie in Nederland. We

samenwerking met Rotterdam,

van Nederland, zo blijkt uit het

behoren tot de top van innovatieve

Drechtsteden en Zeeland verder

onderzoek Toplocaties 2011 van het

regio’s in Nederland.”

uitbouwen en krachtige resultaten

weekblad Elsevier. De economische

behalen. Daarbij mag ook niet vergeten

prestaties zijn onder meer beoordeeld

Meerwaarde samenwerking

worden dat de samenwerking met onze

aan de hand van de bijdrage aan

Samenwerking biedt meerwaarde, weet

Vlaamse partners steeds relevanter

de nationale economie, (de groei

Van der Velden. De gemeenschappelijke

wordt, met Antwerpen als belangrijkste

van) het aantal arbeidsplaatsen, de

regeling Regio West-Brabant is beter

exponent.”

variatie in economische activiteit,

in staat om de regionale belangen

het opleidingsniveau van de

naar provincies, het Rijk en Brussel

West-Brabant Huis

beroepsbevolking, de voorraad

over het voetlicht te brengen. “We zijn

De beleidsinhoudelijke afstemming

bedrijventerreinen, uitgifte van grond en

de afgelopen jaren een volwaardige

tussen de gemeenten en de

12

Noord-Brabant - 2011

samenwerking met het bedrijfsleven

De regionale samenwerking maakt

in relatief korte tijd heel wat stappen

en onderwijsveld wordt gecoördineerd

een noodzakelijke efficiëncyslag en

gezet. Dat smaakt naar meer. Je

vanuit het West-Brabant Huis in Etten-

kostenbesparing bij de gemeentelijke

moet elkaar iets gunnen en respectvol

Leur. Hier zijn de programmamanagers

organisaties mogelijk. Dat is des te

behandelen en op basis van inhoud de

en medewerkers die het AB, DB en

meer van belang vanwege de uittrede

verbinding zoeken. Dan bereik je met

de bestuurscommissies ondersteunen

uit de gemeentelijke organisaties die

elkaar het meest.”

gevestigd, evenals de per 1 maart

de komende jaren gaat plaatsvinden

aangestelde directeur Mart Dircks. Die

en de bevolkingskrimp in sommige

deze functie in combinatie met zijn baan

delen van West-Brabant. Dircks: “Het

als gemeentesecretaris van Etten-Leur

vinden van voldoende gekwalificeerd

vervult. Dircks: “Het West-Brabant

personeel wordt de komende jaren

Huis is een kleine, ondersteunende

een uitdaging. Door samenwerking en

organisatie die als kloppend hart van de

een efficiëncyslag blijven ook de kleine

regio gaat functioneren. De uitdaging

gemeenten in staat om taken voor de

is om de komende jaren te laten zien

burgers adequaat en tegen zo laag

wat deze samenwerking aan resultaat

mogelijke kosten uit te voeren.”

oplevert.”

Een goede ambtelijke en bestuurlijke

Enthousiasme

organisatie is nodig om in

Van der Velden en Dircks zijn zeer

samenwerking tussen de gemeenten,

tevreden over het partnership tussen

het bedrijfsleven, de kennisinstellingen

de gemeenten, ondernemers en

en het onderwijsveld snel en

onderwijsveld. Dircks: “We hebben al

krachtig ontwikkelingen in gang te

een aantal mooie successen geboekt.

zetten. Dircks: “Op deze wijze kun

Het enthousiasme is groot om de regio

je meters maken. De actualisatie

vooruit te helpen. Wij hebben ook veel

van de Strategische Agenda West-

geïnvesteerd in onderlinge relaties.

Brabant is in de afrondende fase.

Iedereen wil de handen uit de mouwen

Eind dit jaar wordt het document met

steken om ontwikkelingen die van

uitvoeringsprogramma vastgesteld,

belang zijn voor de regio in gang te

waarna we in 2012 de gestelde doelen

zetten en te realiseren.” Van der Velden

kunnen gaan realiseren.”

heeft dezelfde ervaring: “We hebben

De deelnemende gemeenten in de Regio West-Brabant zijn: Aalburg, Alphen-Chaam, Baarle-Nassau, Bergen op Zoom, Breda, Drimmelen, Etten-Leur, Geertruidenberg, Halderberge, Moerdijk, Oosterhout, Roosendaal, Rucphen, Steenbergen, Tholen, Werkendam, Woudrichem, Woensdrecht en Zundert. www.west-brabant.eu

Noord-Brabant - 2011

13

14

Noord-Brabant - 2011

Ontdekkingstocht door waterrijk West-Brabant Brabant aan Zee legt verborgen schat op watersportgebied bloot West-Brabant is onlosmakelijk verbonden met water. Het heeft het landschap gevormd, een groot deel van het gebied is gewonnen op de zee. Er valt in de regio West-Brabant ook veel te genieten van het water. De mogelijkheden aan waterrecreatie zijn talrijk, maar nog onvoldoende bekend bij het grote publiek. Het programma Brabant aan Zee heeft tot doel deze verborgen schat bloot te leggen en West-Brabant als hoogwaardig watersportgebied op de kaart te zetten.

Het bevorderen van toerisme en

Brabant aan Zee”, stelt burgemeester

dat onderdeel is van de Zuidwestelijke

recreatie is een belangrijk agendapunt

Gert de Kok van de gemeente

Delta. Daar ligt gelijk de kracht van

in de Strategische Agenda West-

Drimmelen. Als gemeente ook wel de

Brabant aan Zee.”

Brabant 2008-2011, die achttien

voortuin van de Biesbosch genoemd.

West-Brabantse gemeenten en de

Met Brabant aan Zee is een prikkelende

Bidbook

Zeeuwse gemeente Tholen hebben

naam neergezet, waarmee de aandacht

Alle gemeentelijke, watergerelateerde

vastgesteld. Eén van de doelstellingen

direct wordt getrokken. Het programma

plannen zijn vervat in een bidbook,

is het stimuleren van de waterrecreatie

bundelt alle watergerelateerde projecten

dat richting geeft aan een succesvolle

in West-Brabant door het aanbod van

in West-Brabant en Tholen en stemt

en op de marktvraag afgestemde

water- en walaccommodaties verder uit

deze op elkaar af. Het zijn er heel wat.

ontwikkeling van West-Brabant als

te bouwen en te ontwikkelen. “Er zijn

Een inventarisatie leverde 77 projecten

herkenbare bestemming voor het

al veel mogelijkheden op het gebied

op die om water draaien. Variërend

watertoerisme. “Alle gemeentelijke

van watersport in West-Brabant, maar

van het opknappen van historische

ambities zijn bij elkaar gebracht en tot

deze kunnen nog verder verbeterd en

waterfronten, de aanleg van nieuwe

een samenhangend geheel gemaakt”,

beter op elkaar afgestemd worden.

jachthavens en het in ere herstellen

verduidelijkt programmamanager

De veelheid aan en kwaliteit van de

van voormalige veerpontjes tot de

Brabant aan Zee Rob Vrolijks. “De

waterrecreatie in West-Brabant is

aanleg van kilometerslange wandel- en

samenhang bepaalt de aantrekkelijkheid

bovendien onvoldoende bekend in

fietspaden langs de oevers van de Vliet

van het gebied. De regio West-Brabant

Nederland. Wij willen de krachten

en de Mark. De Kok: “West-Brabant is

moet goed bereikbaar en bevaarbaar

bundelen, wat vorm heeft gekregen in

qua waterrecreatie een veelzijdig gebied

zijn, de recreatievoorzieningen op

Noord-Brabant - 2011

15

als regio optimaal kunnen meeliften met Brabant aan Zee is een initiatief van de Sociaal-Economische Samenwerking

watersportontwikkelingen.”

(SES) West-Brabant (opgegaan in de gemeenschappelijke regeling Regio

Er staan de komende jaren veel meer

West-Brabant) en de gemeenten Steenbergen, Moerdijk, Drimmelen,

projecten op stapel, die Brabant aan

Woudrichem, Werkendam, Aalburg, Oosterhout, Geertruidenberg, Bergen

Zee als hoogwaardig watersportgebied

op Zoom, Roosendaal, Breda, Halderberge, Etten-Leur en Tholen. Brabant aan Zee bestaat uit drie Rijken: het Biesboschrijk, het Rijk Lint van Nassau

verder kunnen versterken.

en het Brabantse Zeearmenrijk. Voor de Rijken zijn bestuurlijke aanjagers

Recreatieprojecten die in combinatie

aangesteld, wethouders van Drimmelen, Etten-Leur en Steenbergen die

met stads- en gebiedsontwikkeling veel

Koningen worden genoemd. Het programmamanagement Brabant aan Zee

potentie hebben. Zo zet Drimmelen

wordt verzorgd door een programmateam onder verantwoordelijkheid van Projectbureau Vrolijks.

met de ontwikkeling van Biesbosch Marina Drimmelen in op verblijfs- en dagrecreatie, watersportbedrijvigheid en wonen. Bergen op Zoom herontwikkelt

orde zijn en je moet eenvoudig het

van de haven en de staande mastroute

Schelde Veste tot aantrekkelijk

achterland kunnen verkennen.”

gewaarborgd blijft. Deze haven willen ze

woongebied aan de Binnenschelde,

Het programmamanagement

nu verder ontwikkelen.”

Moerdijk de haven tot een bekoorlijk

Brabant aan Zee heeft de vele

waterfront. Oosterhout richt zich met

projecten gerangschikt op

Watersportontwikkeling

het project Sluiseiland op woningbouw

thema, haalbaarheidstermijn en

Daarnaast spelen er een aantal

en leisure en Roosendaal ontwikkelt

procedurele voortgang. Daaruit

grootschalige ontwikkelingen,

zijn drie regiodragende, kansrijke

die belangrijke dragers voor

projecten geselecteerd die de

watersportontwikkeling in West-Brabant

komende vier jaar bijzondere

kunnen zijn. Zoals de ontpoldering van

aandacht krijgen. Geertruidenberg,

de Noordwaard, waarbij een gebied

Breda en Steenbergen. Vrolijks:

van zo’n 2.300 hectare meestromend

“Alle drie plaatsen willen en kunnen

overloopgebied wordt. Vrolijks:

aan de waterkant ontwikkelingen

“Een gigantisch project, waarin met

realiseren. Geertruidenberg heeft

Recreatiepoort Werkendam recreatie en

woningbouwprojecten tot aan het

watersport is meegenomen. Hetzelfde

water opgetrokken. De gemeente heeft

geldt voor het project Binnenschelde

in haar project Donge-oevers diverse

Bergen op Zoom, waar het toeristisch

ontwikkelingen opgenomen om deze

ontwikkelen van een jachthaven,

oevers voor watersporters, recreanten

watersportvoorziening en de verzilting

en toeristen te ontsluiten. Breda heeft

van het Volkerak-Zoommeer hand

haar gedempte haven in de binnenstad

in hand gaan. In Zevenbergen is de

opengegraven en wil nu deze haven

heropening van de Roode Vaart als

weer tot leven kussen. Steenbergen

vaarverbinding kansrijk. Deze grote

krijgt het eerste aquaduct van Noord-

projecten moeten we als West-Brabant

Brabant, waarmee de bereikbaarheid

in gezamenlijkheid oppakken, zodat we

16

Noord-Brabant - 2011

met het project Stadsoevers de haven tot een divers gebruiks- en verblijfsgebied. Maar ook de andere gemeenten in het gebied hebben grote of kleine plannen die binnen de ambitie van Brabant aan Zee passen.

Vrolijks: “Al deze integrale projecten zijn kansrijk. We zoeken samen met de gemeentes naar cofinanciering om deze te kunnen uitvoeren. We zijn zeer alert op subsidiemogelijkheden, hebben inmiddels vijf aanvragen lopen.”

Krachten bundelen De Kok is voorzitter van de Regionale Adviescommissie Recreatie en Toerisme (RAC). De commissie adviseert over inhoud en uitvoering van een toeristisch meerjarenprogramma, gericht op projectrealisatie, promotie en productontwikkeling.

Vertegenwoordigers van het recreatieve bedrijfsleven, de VVV’s, het onderwijs

Steeds meer mensen gaan voor langere

willen de economische meerwaarde

en de overheid zijn in het RAC actief.

tijd met hun boot op vakantie, waarbij

duidelijk maken. Mensen gaan graag

De Kok: “Wij proberen de gemeente,

ze meer de tijd nemen om van plaats

naar een gevarieerd vaargebied in een

het bedrijfsleven en onderwijs bij elkaar

naar plaats te varen. De doorvaartijd

aantrekkelijke omgeving. West-Brabant

te brengen en de krachten te bundelen

in de binnenwateren van West-

voldoet aan dat beeld.”

om allerlei ontwikkelingen op het

Brabant is fors langer geworden. Het

Het proces Brabant aan Zee is nooit

toeristisch-recreatieve vlak van de grond

achterland is de trekker voor de regio.

af, weet Vrolijks. “Er zal altijd wat te

te krijgen. Brabant aan Zee is één van

De recreanten en toeristen ontdekken

veranderen of verbeteren zijn.” De

die ontwikkelingen. We kijken daarbij

op hun gemak het gebied, bezoeken

Kok: “Er liggen kansen voor uitbreiding

niet alleen naar watersportvoorzieningen

de horeca en gaan gezellig winkelen.

en kwaliteitsverbetering van de

als het aantal ligplaatsen, maar ook

Reden voldoende om Brabant aan

verblijfsrecreatie en het benutten van

naar de watersportservicesector die

Zee als samenhangend, aantrekkelijk

het buitengebied. We moeten kansen

erachter zit en de combinatie met een

watersportgebied meer te promoten.

grijpen, met inachtneming dat we

aantrekkelijk achterland. Bedrijven

Vrolijks: “Recreatie en toerisme is qua

een goede balans houden tussen

wegen in hun vestigingskeuze ook het

bestedingen en werkgelegenheid

toeristisch-economische groei en

woon- en leefklimaat in de regio. West-

een belangrijke sector, waar we meer

een aantrekkelijk leefklimaat in West-

Brabant heeft in die zin alles.”

aandacht aan moeten besteden. We

Brabant.”

Noord-Brabant - 2011

17

NS Poort: De

verbinding

tussen Noord-Brabant en de Randstad is straks optimaal De reiziger beseft het waarschijnlijk nog niet als hij op een station rondloopt, maar de treinreiscultuur gaat binnen tien jaar wezenlijk veranderen. NS Poort, onderdeel van de Nederlandse Spoorwegen, zit middenin een gigantische landelijke operatie, waarbij veel grote stations drastisch worden aangepakt. Een operatie die niet eerder in de geschiedenis van het spoor is vertoond. Uiteraard ontbreken hierbij de stations in Noord-Brabant niet. ‘De verbinding met de Randstad is straks optimaal.’ Sebastiaan de Wilde, directeur Asset Development, schetst de nabije toekomst van het treinreizen. Ook de reizen in, van en naar het Zuiden van Nederland.

18

Noord-Brabant - 2011

Het aantal treinreizigers blijft de

vanuit stenen te denken en niet vanuit

aantal overstapbewegingen en de

komende jaren toenemen. Om al die

mobiliteit, is het juist onze niche om die

transferfunctie van het station groeit

reizigers optimaal te blijven bedienen,

twee factoren te combineren.’

daardoor in extreme mate. ‘Stations

is NS Poort volop in de weer om

krijgen zo hun oorspronkelijke functie

de kwaliteit, routing en omvang van

Gemak en efficiëntie van treinreizen

terug: de poort van de stad. Een

de stations te verbeteren. Bij die

in de toekomst

herkenbaar, makkelijk vindbaar punt,

verbouwingen staat mobiliteit voorop.

Maar NS pakt niet alleen de stations

waar het bovendien prettig vertoeven is.’

‘De routing binnen een OV-knoop moet

zelf aan. Het hele netwerk kan sneller,

perfect georganiseerd zijn, bovendien

beter en aangenamer. Het project

Treinreizen wordt dan ook steeds

moet het station goed bereikbaar zijn.

‘Hoogfrequent Spoor’ (vanaf 2020

makkelijker. Niet alleen dankzij de

Met die context bekijk je vervolgens pas

operationeel) ziet erop toe dat de

frequentie en verbindingen. Ook door

welke behoeftes er ontstaan op zo’n

capaciteiten van het spoorwegnet

het gemak en de voorzieningen op

knooppunt,’ legt De Wilde uit.

dusdanig worden vergroot dat er op

de stations. De treinreiziger verwacht

Een reiziger koopt immers pas een

de belangrijkste lijnen zes keer per uur

ook steeds meer van het product

broodje kaas of een ochtendkrant als hij

een trein in beide richtingen kan rijden.

“treinreizen”. Hij gaat er vanuit dat

weet waar en wanneer zijn trein vertrekt

‘Dan kan ik hier vanaf Utrecht elke

hij tijdens zijn dagelijkse reis dingen

en hoe hij daar komt. En juist dat aspect

tien minuten de trein naar Eindhoven

krijgt aangeboden die zijn leven

heeft NS Poort haarfijn in de gaten.

pakken. Je hoeft niet langer na te

vergemakkelijken: ’s ochtends een

‘Om vanuit vastgoedperspectief het

denken over treintijden. Je gaat gewoon

broodje kopen als ontbijt, ’s avonds

maximale eruit te kunnen halen, moet je

naar het station en in het ergste geval

een makkelijke maaltijd als hij geen tijd

de plek vanuit de transfer van de reiziger

moet je tien minuten wachten.’

heeft om te koken en een AH to go

bekijken,’ vertelt De Wilde.

Dat maakt de verbindingen tussen

voor wat kleine boodschappen. Maar

‘Waar de vastgoedwereld gewend is

de steden wel erg efficiënt. Het

hij wil ook zijn fiets goed kwijt kunnen

Noord-Brabant - 2011

19

en bij aankomst na de treinreis net zo

betrouwbaarheid geeft reizigers heel

nu, omdat ons basispakket zoveel is

makkelijk een OV-fiets kunnen pakken

veel rust en maakt het aantrekkelijk om

verbeterd.’

of een auto kunnen huren. ‘Die treinreis

per trein te reizen.’

als totaal service, dat zijn we nu hard

Dankzij geslaagde projecten als

Stationsontwikkelingen

aan het regelen.’

Leiden Centraal leert NS Poort hoe het

In Breda realiseren NS Poort, ProRail

sleutelprojecten als Breda of stations

en de gemeente Breda momenteel

Wat de reis daarbij nog effectiever

als Tilburg aan moet pakken. De

een prachtig nieuw station. In het

en sneller zal maken zijn alle digitale

routing van de stations wordt slimmer

station komen woningen, winkels,

voorzieningen. Met de business

en efficiënter. Eerst een treinkaartje,

bedrijfsruimtes en boven de perrons,

card bliep je op termijn niet alleen je

dan koffie. Bovendien merkt het bedrijf

op het dak van het station, ruim 700

trein- of busreis, maar ook je fiets, je

dat reizigers een Hema, Starbucks,

parkeerplekken voor auto’s. Als het

vergaderlocatie of een broodje. ‘De

een pastaformule of AH to go enorm

station klaar is kunnen ruim 70.000

reiziger hoeft straks niet meer na te

waarderen.

passagiers hier dagelijks gebruik

denken. De poorten gaan open en hij

‘Elk station krijgt zo een herkenbaar

van maken. Een aanwinst voor Zuid-

kan met één digitale kaart alles betalen

basisensemble en tegelijkertijd blijft

Nederland dankzij de verbindingen

en overal instappen.’

er ruimte voor een beetje verrassing,

met andere delen van het land, België,

Dan hou je nog eens tijd over voor

accenten die elk station uniek maken.

Frankrijk en verder. De HSL-shuttle

nuttige dingen of kun je die kop koffie

Een beetje couleur locale, zeg maar.

Fyra zorgt bijvoorbeeld voor een snelle

kopen waar je zo’n zin in hebt. ‘Dan

Waarom geen kleine VVV als dat de

verbinding tussen Breda – Rotterdam-

moet je wel direct snappen waar je die

verbinding tussen station en stad

Schiphol- Amsterdam en een goede

koffie kunt kopen,’ aldus De Wilde. ‘Die

verbetert? Dat soort extra’s kunnen

aansluiting op de HSL naar Brussel en

20

Noord-Brabant - 2011

Parijs.

reizigersstroom kunnen opvangen.

ook aantrekkelijker worden.

Terwijl er hard gewerkt wordt aan dit

Tegelijkertijd worden er leuke winkels in

Tegen 2020 zullen alle stations in Noord

sleutelproject in Breda, worden andere

geplaatst om de tunnel aantrekkelijker

Brabant van hoge kwaliteit zijn en zal

stations op de Brabantlijn niet over

te maken. In Eindhoven zal de

de verbinding met de Randstad zeer

het hoofd gezien. Binnen afzienbare

stationshal aan de stadskant worden

efficiënt zijn. Forenzen wordt steeds

tijd start de verbouwing van station

aangepakt, evenals de plint aan de

aantrekkelijker, omdat mensen slim met

Eindhoven en ook de planvorming van

kant van het busstation. Hetzelfde

hun tijd kunnen omgaan en werken,

station Tilburg is in een vergevorderd

zal in Tilburg gebeuren. Reizen per

reizen en handige voorzieningen kunnen

stadium. ‘Tilburg heeft ongeveer

trein kan uiteindelijk alleen maar

combineren. Maar ook bedrijven, die bij

evenveel reizigers als Breda en

aantrekkelijker worden als de stations

dichtbij stations gesitueerd zijn, zullen

Eindhoven, het zevende station van Nederland, en de motor van het zuiden.

Hier zal de reizigersstroom nog eens met 40% zal toenemen.’

Tijd dus voor een grondige verbouwing van deze stations. Zeker met de komst van het Hoogfrequent Spoor.

De huidige perrontunnels onder de sporen worden in samenwerking met ProRail en de gemeentes verbreed, waardoor ze de groeiende

Noord-Brabant - 2011

21

ontinu weet uit welke C hoek de wind waait Continu: al 15 jaar een gevestigde naam als arbeidsbemiddelaar binnen de bouw en industrie. Door intensief en persoonlijk contact met de klant, weten zij als geen ander in te spelen op vragen uit de markt. De adviseurs van Continu hebben vrijwel dagelijks contact met hun opdrachtgevers. Zij weten niet alleen wat er speelt binnen een bedrijf maar wijzen bedrijven ook op kansen die er liggen in de markt.

Maurice Claassen, vestigingsmanager van Continu Eindhoven: “Als meedenkend partner brengen wij zelfs soms onze relaties met elkaar in contact. Dit terwijl onze dienstverlening arbeidsbemiddeling omvat.�

22

Noord-Brabant - 2011

Meer freelancers

Daris, senior adviseur Bouw & Infra

stagiaire zijn of een werkvoorbereider,

“Wij merken dat de behoefte aan

vertelt hoe het werkt: “Elke kandidaat

projectleider of secretaresse maar

flexibele arbeidskrachten groeit.

heeft een uitgebreid gesprek met

ook een functie op directieniveau kan

Bedrijven kijken kritisch naar het

een adviseur van Continu en doet

door ons ingevuld worden. Door dit

aantal mensen dat zij in vaste dienst

een online profieltest. Zo ontstaat

brede scala kan een opdrachtgever

willen hebben. Steeds vaker biedt

een goed inzicht in de belangrijkste

binnen de bouwsector en de industrie

een opdrachtgever een contract

persoonskenmerken. Dit is onze

voor vrijwel al zijn functies bij ons

op projectbasis. Hiervoor kan

“Profieltestgarantie”. Daarnaast wordt

terecht. Groot voordeel is dat via

Continu kandidaten detacheren,

er minimaal 1 referentie gevraagd en

één aanspreekpunt zijn behoefte aan

maar wij brengen tevens meer en

nagetrokken. Vaak bij een bekende

personeel ingevuld kan worden. Dit

meer freelancers onder bij onze

relatie. Deze “ervaringsgarantie” is

scheelt veel tijd en dat heeft weer een

opdrachtgevers. Zij passen helemaal

de manier om zekerheid te krijgen of

gunstige invloed op de kosten. Wij

in onze bedrijfsfilosofie. De molen

de kandidaat over de juiste ervaring

zien dat daardoor steeds meer klanten

in ons logo staat voor Hollands

beschikt. Bij Werving & Selectie en

een raamcontract met ons afsluiten.

ondernemerschap. Juist freelancers

Detachering bieden wij een derde

Naast het financiële voordeel, korting

zijn ondernemend. Vaak is het voor

garantie. De “niet-goed-geld-

op de tarieven, biedt dit kwaliteit en

hen lastig om een nieuwe opdracht

teruggarantie”. Die geven wij omdat

continuïteit voor de opdrachtgever en

te vinden. Continu neemt dan de

wij ervan overtuigd zijn dat wij de juiste

voor Continu” aldus Claassen.

acquisitie over en zoekt in het

mensen leveren. Mocht blijken dat de

uitgebreide netwerk naar een geschikte

klant niet tevreden is, dan krijgt hij zijn

Windkracht 15

opdracht. Voor de klant heeft dit als

geld terug. Continu is de enige in de

Ook op andere fronten weet

voordeel dat de bron van professionals

branche, die deze garantie durft te

Continu zich te onderscheiden. In

waaruit geput kan worden groter is

geven.”

15 jaar hebben vele kandidaten en

en ze verzekerd zijn van kwaliteit. Zo

opdrachtgevers bijgedragen aan

kan Continu de slogan “altijd de juiste

Kwaliteit en continuïteit

het succes van Continu. Dit hebben

mensen” nog beter waarmaken”,

“De dienstverlening van Continu breidt

ze niet onopgemerkt voorbij laten

vertelt de vestigingsmanager van

zich steeds verder uit. In het begin

gaan. Molengraaf: “Onder de naam

Continu Breda, Willem Molengraaf.

richtten wij ons op de bouwkundige en

“Windkracht 15” organiseerden wij

civieltechnische arbeidsmarkt. Later

in april een groot evenement met

Niet-goed-geld-teruggarantie

is dit uitgebreid met de disciplines

optredens van onder andere KANE

“Daarbij maakt het voor Continu

werktuigbouwkunde, elektrotechniek

en de Edwin Evers Band. Dit is onze

niet uit, of wij een kandidaat zoeken

en installatietechniek. Nu zijn wij ook

manier om alle mensen te bedanken

op basis van Werving & Selectie,

intermediair voor kantoorpersoneel.

voor hun inzet in de afgelopen 15

Detachering of als freelancer. In

Binnen al deze disciplines bemiddelen

jaar. Er komt weer een positieve tijd

alle gevallen gaat er een gedegen

wij kandidaten op MBO, HBO en

aan die wij als Continu met het volste

kennismaking aan vooraf.” Chantal

universitair niveau. Dit kan een

vertrouwen tegemoet zien.

Noord-Brabant - 2011

23

Duurzaamheid voor een vaste prijs Green Boulevard meest duurzame gebiedsontwikkeling van Nederland

24

Noord-Brabant - 2011

Wat hebben warmtepompen, zonnecollectoren, windturbines, energiebomen en elektrische

huurder krijgen wij een programma van eisen. Hiermee gaan we aan de slag om te komen tot een optimale

oplaadpunten met elkaar gemeen? Het zijn allemaal

invulling. Pas als we van alle gebruikers

voorbeelden van duurzame energiebronnen. Maar

een definitief gebruikers ontwerp

dat niet alleen. Ze worden ook toegepast in het meest duurzame ontwikkelingsproject dat in Nederland gerealiseerd gaat worden. Ontwikkelaar en

hebben, gaan we verder met de definitieve technische uitwerking van het gebied. Zo borgen we, dat we ontwikkelen en realiseren wat de gebruikers wensen,’ aldus Van der

initiatiefnemer Bas van de Laar van BL Huisvesting

Laar. Op basis van de te verwachten

vertelt over zijn “Green Boulevard”.

energiebehoefte van de toekomstige gebruikers zullen vervolgens de duurzame energievoorzieningen worden aangebracht.

Van de Laar: ‘Green Boulevard is een

Alles gebaseerd op duurzaamheid en

Een Green Boulevard is zelfvoorzienend

uniek concept. Het is een integrale

innovatie.’

in energie. De huurcontracten op de

gebiedsontwikkeling op basis van

Green Boulevard hebben een looptijd

duurzaamheid en innovatie waarbij

Huren met gelijkblijvende

van 15 jaar, inclusief energiekosten. ‘Dit

functies met elkaar gecombineerd

energiekosten

is werkelijk uniek in Nederland en biedt

worden. Dat klinkt ingewikkeld

In Gemert zijn de plannen voor een

voor de gebruiker de zekerheid dat zijn

maar een Green Boulevard wordt

Green Boulevard in een vergevorderd

energielasten de komende 15 jaar gelijk

opgebouwd uit een aantal elementen.

stadium. Naar verwachting start aan het

blijven. Er wordt her en der in de markt

De Green Tower staat voor duurzame

einde van het jaar de bouw. De Green

al geopperd dat de energieprijs per

kantoorhuisvesting; de Green Mall voor

Boulevard in Gemert zal bestaan uit

m2 net zo hoog wordt als de huurprijs

duurzame retail- en bedrijfshuisvesting;

een Green Tower, Green Mall en Green

per m2 kantoorruimte. Door onze

de Green Experience voor duurzame

Experience op 1 locatie. Voor de Green

huurprijsgarantie hoeft de gebruiker zich

horeca, hotels en ontspanning en de

Living wordt een woonwijk gerealiseerd

hier geen zorgen over te maken.’

Green Living staat voor duurzame

met 40 tot 50 zeer duurzame

woongebieden. Afhankelijk van de

energieneutrale woningen. De Green

Winst van Green Boulevard

beschikbare ruimte wordt een Green

Boulevard levert 500 tot 600 nieuwe

Naast het voordeel van de vaste

Boulevard ingevuld in het horizontale of

arbeidsplaatsen op. Deze mensen

energiekosten heeft de Green Boulevard

verticale vlak. In verstedelijkte gebieden

worden zoveel mogelijk in de directe

nog meer voordelen voor de omgeving

met weinig ruimte, gaat een Green

omgeving gehuisvest.

en de bedrijven die zich er vestigen.

boulevard de hoogte in. Bijvoorbeeld

‘De invulling van de Green Mall

Door de bundeling van functies wordt

een mediawinkel over 3 of 4 lagen,

verloopt voorspoedig. Het unieke

er winst behaald op vele gebieden

daarboven een horecavoorziening en

aan dit ontwikkelingsconcept is dat

waaronder werkgelegenheid, imago,

daar weer boven kantoorhuisvesting

de beschikbare ruimte geheel flexibel

duurzaamheid, innovatie, winkeltraffic,

en een hotel met leisuremogelijkheden.

is in te vullen. Van elke toekomstige

aantrekkingskracht, hoogwaardige

Noord-Brabant - 2011

25

NIJMEGEN ‘S HERTOGENBOSCH

OM

ST-

OO

TILBURG

GEMERT

EINDHOVEN

VENLO

Green Tower Duurzame kantoorhuisvesting van de toekomst De Green Tower is een duurzame bron van innovatie en inspiratie. Winst op elk denkbaar gebied. Deze ongekend duurzame kantoor- en bedrijfshuisvesting laat uw organisatie en werknemers optimaal presteren. Met alle denkbare faciliteiten, waaronder interne horecavoorzieningen, een auditorium, hotelstudio’s en boardroom-services zet u in één keer de stap naar het ondernemen van de toekomst. Dit wordt versterkt door de volledige vrijheid van indeling en de investering in bijvoorbeeld gezamenlijk parkmanagement. De Green Tower Gemert wekt zelf haar energie op: de huurprijs is inclusief 15 jaar energiekosten; uw eerste winst uit duurzaam ondernemen.

UW WINST UIT DUURZAME HUISVESTING

Green Mall Duurzame winkelhuisvesting van de toekomst De Green Mall is het duurzame antwoord op de vraag naar aantrekkelijke winkelformules onder één (groen) dak, waarbij het winkelend publiek tevens kan genieten van restauratieve voorzieningen en de parkachtige omgeving. Naast duurzaamheid, wordt de Green Mall ook qua architectuur en gebruikscomfort ontwikkeld met het oog op de toekomst. Bovendien is de Green Mall gesitueerd aan een A1 zichtlocatie. De ligging op 15 minuten van ’s-Hertogenbosch en 30 minuten van Nijmegen en Eindhoven geeft de Green Mall een groot regionaal verzorgingsgebied. Met horecavoorzieningen en ruime parkeergelegenheid is de Green Mall dan ook een aantrekkelijk winkelgebied: ideaal voor perifere detailhandelbedrijven.

www.greenboulevard.nl 26

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Eijkemans Bedrijfsmakelaardij en Taxaties: 0492 – 371337.

Noord-Brabant - 2011

kantoor-, bedrijfs- en retailhuisvesting,

Gemert op de kaart. Ook de Provincie

van een ‘dagje Gemert’. De mensen

duurzame gebiedsontwikkeling en

Noord-Brabant is blij met het initiatief.

gaan naar de Green Boulevard voor een

financiële en exploitatievoordelen. Met

Door de kantoorfaciliteiten op één

ochtend woonwinkelen, doen meteen

zoveel voordelen kan niemand nog

plaats te centreren, wordt versnippering

boodschappen in de supermarkt

twijfelen aan de haalbaarheid van een

voorkomen.

en gaan lunchen in het centrum van

Green Boulevard.

Gemert. Vervolgens bezoeken ze het

Van de Laar is er dan ook van overtuigd

Ultieme doel

kasteel, Boerenbondsmuseum of een

dat “zijn” Green Boulevard een succes

De komende tijd heeft Van de Laar

andere toeristische trekpleister. Daarna

wordt in Gemert. Niet alleen omdat er

genoeg te doen: ‘We zijn nu druk met

kunnen ze nog shoppen of een terrasje

in Gemert vraag is naar soortgelijke

het zoeken van partijen die gebruik

pakken. Ze sluiten de dag af met een

groene gebiedsontwikkeling, maar ook

willen gaan maken van de Green Tower.

hapje eten en gaan dan rond een

omdat het gemeentebestuur achter zijn

Ook hiervoor geldt, net als voor de

uur of acht weer naar huis. De Green

initiatief staat. De gemeente Gemert-

Green Mall, dat bedrijven die innovatief

Boulevard zorgt hierdoor ook optimaal

Bakel stuurt op duurzaamheid en

zijn en duurzaamheid bevorderen, de

voor een vergroting van het winkeltraffic

werkgelegenheid. De Green Boulevard

voorkeur hebben. Op termijn zie ik de

in het centrum van Gemert. Dat is het

sluit hier naadloos op aan èn zet

Green Boulevard als integraal onderdeel

ultieme doel, dat is duurzaamheid.’

Noord-Brabant - 2011

27

28

Noord-Brabant - 2011

Het succes wordt bepaald door de mensen die het doen Vertrouwen het sleutelwoord in snelle nieuwbouw ziekenhuis Bernhoven Ziekenhuis Bernhoven bestaat in zijn

toebedeeld aan verschillende functies.”

van Bernhoven de nieuwbouw

huidige vorm sinds januari 2000 en

De resultante, een structuurplan,

coördineert. Van Zoom heeft geen

is ontstaan uit een fusie van het Sint

vormde de voorloper van het voorlopig

specifieke bouwachtergrond en kijkt

Anna Ziekenhuis in Oss en het Sint

ontwerp en uiteindelijk het definitieve

daardoor met andere ogen naar het

Joseph Ziekenhuis in Veghel. In 2000

ontwerp.

bouwproces. Denkt niet in traditionele

viel ook het besluit van Bernhoven om

Van Zoom stuurt als projectmanager

patronen. “Onze portemonnee is onze

centraal in het verzorgingsgebied Oss-

het projectbureau Nieuwbouw aan, dat

portemonnee. Wij willen tijdens en

Uden-Veghel een nieuw ziekenhuis te

met mensen uit de eigen organisatie

na de uitvoering van de nieuwbouw

bouwen. Alle zorg onder één dak op één uitstekend bereikbare locatie. In 2006 viel de keuze op Uden-Noord.

Een jaar eerder, in augustus 2005, kreeg ziekenhuis Bernhoven van het ministerie van VWS goedkeuring voor de nieuwbouw. “Vanaf dat moment zijn we onze plannen gaan vervolmaken vanuit het perspectief van de toekomstige ontwikkeling van de zorg, de identiteit en uitstraling van het ziekenhuis en het soort gebouw dat daarbij past”, stelt projectmanager Nieuwbouw Marion van Zoom. “We hebben vooraf berekend wat we uit de exploitatie kunnen betalen voor de nieuwbouw. Het daaruit voortgekomen budget van 88 miljoen euro is vertaald in aantal vierkante meters en

Noord-Brabant - 2011

29

namelijk de mensen op de bouwplaats

op het gebied van techniek,

die het uiteindelijk moeten doen.”

bouwkunde, inrichting en zorgaspecten

Brekelmans heeft de voordelen ervaren

vertegenwoordigd om te klankborden.

van een vroegtijdige betrokkenheid

Dat werkt prima. We staan achter deze

van de aannemer bij het project. “We

aanpak, voelen ons verbonden en

niet met een hogere rekening worden

hebben onze kennis kunnen inbrengen

willen bewijzen dat dit project optimaal

geconfronteerd door meerwerk,

en op basis van het beschikbare

slaagt. Iedereen wil meewerken aan het

faalkosten, inefficiëncy of strijd tussen

budget bestekken geschreven en

succes.”

partijen. We hebben een selectietraject

bouwtekeningen uitgewerkt. Daarmee

gedaan op basis van ons definitieve

zetten we een grote stap voorwaarts

Snelle bouwtijd

ontwerp. Uiteindelijk hebben we een

ten opzichte van de traditionele weg,

Het ziekenhuis Bernhoven in Uden

bouwcombinatie gekozen die bereid

waarbij op basis van het bestek wordt

wordt in hoog tempo opgetrokken. Met

was om met ons tafel te zitten en de

aanbesteed. Wij konden nu meteen

een bouwstart in september 2010 en

bestekken te schrijven op basis van het

aan de slag. In het Projectbureau

een oplevering in november 2012 wordt

beschikbare budget en de gewenste

Nieuwbouw zijn bovendien adviseurs

in twee jaar tijd met op zijn top 400

kwaliteit.”

Negen maanden De voorbereidingsfase en het overleg tussen het projectbureau Nieuwbouw en de Bouwcombinatie Bernhoven nam negen maanden in beslag. Van Zoom: “Dat was een plezierige tijd, waarbij indringende gesprekken zijn gevoerd en constructief is toegewerkt naar een uitvoeringsplan voor de nieuwbouw, tegen een prijs die Bernhoven kan betalen. We weten wat we aan elkaar hebben en hebben vertrouwen in elkaar. Daarom lopen wij als opdrachtgever ook niet met een batterij opzichters op de bouwplaats om de

Eind september 2010 werd de eerste paal van het nieuwe ziekenhuis Bernhoven in Uden geslagen. Negen maanden later markeert het hoogste

bouwwerkzaamheden te controleren.”

punt een nieuwe mijlpaal in de voortgang van de bouw. Op 1 juli werd dit op

Vertrouwen kweek je door de mensen

traditionele wijze gevierd met pannenbier en bitterballen. Voorzitter van de

waarmee je samenwerkt goed te (leren) kennen. Frank Brekelmans,

Raad van Bestuur Johan van der Heide vindt het een bijzonder moment. Van der Heide: “Het hoogste punt markeert voor mij een belangrijke mijlpaal in de ontwikkeling die onze organisatie de afgelopen jaren heeft doorgemaakt.

projectdirecteur Hurks van der linden:

En laat tegelijk zien dat wij nog niet klaar zijn. Op weg naar het nieuwe

“Het projectbureau Nieuwbouw

ziekenhuis laten we patiënten, zorgaanbieders, overheden, inspectie en

Bernhoven wilde daarom van tevoren

verzekeraars zien dat Bernhoven zich vernieuwt naar de eisen van de

onze projectteams ontmoeten. Het zijn

30

tijd. Dat is de waarde van onze zorg voor de patiënt voorop: het meest mensgerichte ziekenhuis.”

Noord-Brabant - 2011

tot 500 bouwplaatsmedewerkers een imposante nieuwbouw gerealiseerd.

Brekelmans: “Dat is redelijk uniek en een grote uitdaging. Vandaar dat we met vier bouwstromen werken om de bouwtijd te versnellen. Dat kan goed, want in Bernhoven worden gelijke functies in één gebouw ondergebracht.

Met een hotfloor, publieke ruimten en vergaderzalen, dialyse en laboratorium,

werktekeningen komen. Het naar voren

harder om ervoor te zorgen dat de

consultgebouw, techniek en facilitair

halen van het ontwerp betaalt zich uit

nieuwbouw op tijd klaar, met zo min

en hotelgebouw. We zetten in een

in de snelle uitvoeringsfase. Dit proces

mogelijk klachten”, meent Brekelmans.

half jaar tijd de volledige 55.000 m²

bevalt ons goed. Mensen voelen zich

“Maar we juichen pas echt als we over

overeind. Het allerbelangrijkste bij de

verantwoordelijk en betrokken en zijn

de eindstreep zijn”, zegt Van Zoom.

bouw van een ziekenhuis is echter het

enthousiast.”

“We werken succesvol samen, maar het

afbouwtraject, vanwege alle technische

succes wordt na de opening van het

en medisch-technologische installaties

Over de eindstreep

ziekenhuis afgemeten aan de mate van

voor de aanwezige disciplines. Voor de

“De mensen ervaren het alsof ze aan

tevredenheid van onze patiënten. Het

afbouw heb je zo’n 180 dagen nodig,

hun eigen gebouw werken”, ervaart Van

gaat niet alleen om een mooi gebouw,

dus we zorgen ervoor dat we hier zo

Zoom. “Iedereen werkt naar hetzelfde

maar ook om de mensen die er in

snel mogelijk na de ruwbouw mee

einddoel toe en wil een maximaal

werken en verblijven. We groeien naar

kunnen beginnen.”

resultaat halen. Dat bereik je alleen door

een organisatie van maar liefst 2.400

de juiste mensen bij elkaar te zetten,

medewerkers, wat een forse impuls

De grootste tijd- en kwaliteitswinst zit

want het is puur mensenwerk dat we

voor de regionale werkgelegenheid

in de voorbereidingsfase, weet Eric

hier doen.”

betekent. Zowel onze patiënten als

Gijsbertsen, projectleider techniek

wBrekelmans proeft hetzelfde in

onze medewerkers moeten zich hier

van Kuijpers Centrale Projecten.

zijn organisatie. “In een plezierige

straks helemaal thuis voelen.”

Dat net als Hurks van der linden

werkomgeving loop je net een stukje

gespecialiseerd is in zorgvastgoed.

Gijsbertsen: “De voorbereidingsfase voor de techniek in een ziekenhuis is heel intensief, want in een ziekenhuis moet je blind op de techniek kunnen vertrouwen. Wij hebben vanaf de planfase mogen meedenken, onze kennis kunnen inbrengen en adviezen kunnen geven. Als gevolg van onze vroegtijdige betrokkenheid bij het project konden we al snel tot concept-

Noord-Brabant - 2011

31

Slokker Bouwgroep

‘Als je continu kwaliteit levert, overleef je alles’ 2

32

Noord-Brabant - 2011

Brabant - 2011

“Dankzij onze jarenlange ervaring kunnen we perfect inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen”. Dat is de nuchtere propositie waarmee Slokker Bouwgroep in goede én in minder goede economische tijden successen boekt. Eric Slokker, algemeen directeur van Slokker Bouwgroep, en Edwin van Baal, directeur van Slokker Bouwgroep vestiging Breda, lichten toe vanaf de bouwplaats van De Nieuwe Heikant in Tilburg.

“De Nieuwe Heikant is een pakkend voorbeeld van de manier waarop we onze expertise vertalen naar een steeds veranderende marktvraag,” begint Edwin van Baal. “Dit project sluit aan bij de strategie om onze activiteiten te spreiden over meerdere marktsegmenten waardoor we minder kwetsbaar zijn. Zorgcentrum De Heikant wordt hier in opdracht van woonstichting WonenBreburg en zorgaanbieder De Wever in ruim drie jaar omgevormd tot een woonzorgservicecentrum met diverse wijkvoorzieningen. De 60 verpleeghuisplaatsen, 80 verzorgingshuisplaatsen, 190 (aanleun)woningen en tal van andere voorzieningen worden gerealiseerd conform het programma van eisen voor levensloopgeschikte woningen dat de gemeente Tilburg hanteert. Dit soort multifunctionele accommodaties bouwen we momenteel ook in Goirle in opdracht van woonstichting Leystromen en in Breda in opdracht van gemeente Breda.”

Allround specialist

naar allround ontwikkelaar, bouwer

we dat niet alleen in Nederland,

Eric Slokker blikt terug. “Sinds

en belegger met een specialisatie

maar ook in Amerika en Canada.

mijn grootvader 75 jaar geleden

voor woningen. Vanuit onze vier

Het is dankzij die uitgebreide

zijn eerste 24 huizen bouwde,

vestigingen (in Huizen, Breda,

ervaring dat we nu op allerlei

groeiden we van woonhuisexpert

Almere en Apeldoorn, red.) doen

ontwikkelingen in kunnen spelen en

Bovenstaande afbeeldingen: De Nieuwe Heikant, Tilburg.

Noord-Brabant - 2011

Brabant - 2011

33

3

Bovenstaande afbeeldingen: Huis van de Heuvel, Breda.

duurzaamheid een thema. Slokker verklaart: “Niet alleen rekening

vooraf op basis van een gedegen

bedrijfsonderdeel voor opgericht:

houdend met initiële investeringen

kostprijsanalyse goed de risico’s in

Slokker Innovate. Bouwen kan

in duurzame bouwmaterialen,

kunnen schatten.” Hij gaat verder:

immers altijd nog beter, aldus de

maar ook met de levensduur.” Een

“De complexen die we bouwen zijn

bouwers. Van Baal: “Momenteel

nieuw project op duurzaam gebied

nog even omvangrijk, alleen het

worden de eerste projecten volgens

zijn de energieneutrale huizen

deel dat uit woningen bestaat wordt

de innovatieve bouwmethodiek

die Slokker Bouwgroep vestiging

kleiner. De tijd van de grootschalige

‘Leefhuis’ gerealiseerd. Deze

Breda momenteel in Heeswijk-

bouw van identieke woningen is

methodiek kenmerkt zich door

Dinther bouwt. Diverse duurzame

definitief voorbij.

een grote mate van prefabricage.

installatiecomponenten zijn verwerkt

Initiatieven leiden steeds vaker tot

Onder geconditioneerde

in deze woningen.

maatwerkoplossingen waarbij het

omstandigheden wordt kwaliteit

in kunnen spelen op de behoeftes

geoptimaliseerd waarna op de

Van Baal: “Op dit project kunnen

van de klant(en) een voorwaarde is.

bouwplaats logistieke problemen

we daadwerkelijk meten wat de

Een ontwikkeling die erg interessant

worden geminimaliseerd. Hierdoor

effecten van onze investeringen zijn

en uitdagend is voor ons als

worden de faalkosten aanzienlijk

en hoe de bewoners die ervaren.

bouwbedrijf.”

gereduceerd. Er is bovendien

Deze ervaringen vormen weer een

minder afval op de bouwplaats en

basis waarop we verder kunnen

Traditionele en nieuwe

minder overlast. Door een scheiding

bouwen.” De gebruikerservaring

bouwvormen

tussen drager en inbouw kan toch

staat overigens altijd centraal,

Uitdagingen ging Slokker

een grote mate van flexibiliteit

stelt Slokker: “Je kunt nog zo’n

Bouwgroep nooit uit de weg.

worden geboden aan kopers.

prestigieus project neerzetten,

Slokker: “Slokker haalde als

Steeds meer woningzoekenden

als de gebruikers geen plezierige

eerste Gietbouw naar Nederland.

willen een eigen plattegrond en

woon- of werkomgeving ervaren,

Maar ook –inmiddels traditionele–

identiteit. Op deze groeiende

ben je toch niet geslaagd.”

bouwvormen als prefab-,

behoefte aan individualisering

houtskelet- en stapelbouw kennen

spelen we graag in.”

geen geheimen voor ons.” Innovatie

Kwalitatief personeel De steeds veranderende manieren

speelt een blijvende hoofdrol in het

Energieneutraal

van bouwen en markttrends

familiebedrijf. Er is zelfs een speciaal

Uiteraard is ook voor Slokker

hebben gevolgen voor het

34 4

Noord-Brabant 2011 Brabant --2011

personeelsbestand, zo leggen de heren uit. “Hoe dit zich ook gaat ontwikkelen, wat blijft is dat we ons sterk maken voor een vaste kern van goede mensen in alle lagen van de organisatie. Om deze mensen te binden bieden we ontwikkelkansen, goede arbeidsvoorwaarden maar bovenal een sfeer van plezier, resultaatgedrevenheid en transparantie” vertelt Van Baal.

Volgens hem is mede door die aanpak het personeelsverloop laag. “Ja, dat klopt. En gelukkig

Afbeeldingen boven en onder: De Frankische Driehoek, Goirle.

maar, want we merken nu al dat kwalitatief personeel moeilijk te vinden is en dat zal alleen maar moeilijker worden.”

Crisis biedt kansen Door gedegen kwaliteit te leveren, overleef je alles, stellen de directeuren. “Een crisis op zijn tijd is zelfs goed,” vindt Slokker.

“Ik voel me als een vis in het water in de huidige economie.

De handen worden weer uit de mouwen gestoken, iedereen komt weer met beide benen op

worden, op basis van de laagste

appartementencomplex staat aan

de grond en het kaf scheidt zich

prijs. In bouwteams ben je eerder

de voet van het door de gemeente

van het koren. Het is bijvoorbeeld

en directer betrokken bij de

Breda terug in de stad gebrachte

niet vanzelfsprekend dat alles

ontwikkeling, kun je meedenken

water. Zo’n project is een blijvende

wat je bouwt toch wel verkocht

en kun je je technische ervaring al

meerwaarde in de binnenstad

wordt. Je moet je verdiepen in de

vanaf de beginfase aanwenden.

van onze vestigingsgemeente.”

behoefte van de omgeving in de

Uiteraard nemen wij hierbij onze

“En woningbouwproject ‘de

breedste zin van het woord. Een

bijbehorende verantwoordelijkheid.”

Boemerang’ in Utrecht leverde

instelling die mijn grootvader al

meerdere architectuurprijzen op,”

had en waarmee mijn vader verder

Trots

vervolgt Slokker. “Maar we zijn

groeide.” Hij vult aan: “Wat ik wel

Zodoende realiseerde Slokker

trots op ieder gerealiseerd project

hoop is dat bouwprojecten weer

vele toonaangevende projecten.

waarmee we waarde toevoegen.”

meer in bouwteams gerealiseerd

Van Baal noemt in dat kader nog

Zoals De Nieuwe Heikant over een

zullen gaan worden en niet puur en

de Marquant in Breda. “Dit door

jaar of twee.

alleen in aanbesteding toegekend

Slokker ontwikkelde markante

Noord-Brabant - 2011 Brabant - 2011

35 5

Praktisch advies, meetbaar resultaat De no-nonsense aanpak van juridische dienstverlener Holland van Gijzen 36

Noord-Brabant - 2011

Holland Van Gijzen Advocaten en Notarissen in Eindhoven bekleedt een bijzondere positie binnen de juridische dienstverleningssector. De strategische alliantie met Ernst & Young Belastingadviseurs biedt een grote meerwaarde. Kantoor Eindhoven is multidisciplinair, kantooroverschrijdend en internationaal actief, maar door de Brabantse roots tegelijk nauw verbonden met de regio. Holland Van Gijzen kiest daarbij niet voor wollig taalgebruik, maar voor heldere en praktische adviezen die naadloos aansluiten op de bedrijfsvoering. ‘Wij staan dicht bij de klant, die maximaal van onze ervaring en netwerk kan profiteren.’ Noord-Brabant - 2011

37

‘Eindhoven’ is één van de vijf kantoren

slimste regio in de wereld. Noord-

‘Mijn Brabantse achtergrond en

van Holland Van Gijzen in Nederland,

Brabant is de tweede economische

buitenlandervaring kwamen zeer goed

naast Amsterdam, Den Haag,

regio van Nederland. Ons kantoor heeft

van pas en konden goed worden

Rotterdam en Utrecht. Daarnaast

grote internationale ervaring en een

ingezet. Holland Van Gijzen bedient de

is er een kantoor in Brussel en zijn

indrukwekkend wereldwijd netwerk,

regionale, nationale én internationale

er twee legal desks in Londen en

maar wij kennen de Brabantse cultuur

markt. Dat is een van de unieke kanten

New York. Vanuit Eindhoven wordt

ook goed. Wij komen hier zelf vandaan.

van ons kantoor. Het sluit ook mooi aan

de regio Noord-Brabant en Limburg

Dat schept vertrouwen’, stelt Maurice

bij de strategie van Ernst & Young dat

bediend. De ambitie is om de brede

van Valen. ‘Dat is een pré voor de

wereldwijd toonaangevend is op het

ondernemingsrechtelijke praktijk verder

positionering van ons kantoor in het

gebied van zakelijke dienstverlening.’

uit te bouwen, met een focus op

zuiden.’

Vastgoed

ondernemingsrecht en vastgoed. De blik is daarbij regionaal, nationaal en

Van Valen heeft een aantal succesvolle

In de vastgoedwereld ligt

internationaal gericht.

transacties voor grote Brabantse

het accent op integrale,

familiebedrijven gedaan. Deze werden

langjarige gebiedsontwikkeling,

‘Eindhoven – dat in Brainport het

of verkocht aan buitenlandse, soms

multidisciplinaire samenwerking

centrum van technologische innovatie

beursgenoteerde bedrijven of zij deden

en nieuwe samenwerkings-

heeft – is onlangs uitgeroepen tot

zelf overnames in het buitenland.

en financieringsconstructies.

38

Noord-Brabant - 2011

Vastgoedprojecten worden steeds

meer werk voor woningcorporaties.

omvangrijker en complexer. Conflicten

Aarninkhof: ‘Wij signaleren zaken waar

liggen op de loer bij onduidelijke,

zij tegenaan lopen, geven adviezen

onvolledige afspraken. Dat vraagt

en organiseren regelmatig seminars

steeds meer juridische advisering,

over actuele onderwerpen als de

beschrijving en begeleiding. ‘Onze

herziening van de Woningwet. Dit heeft

rol wordt daardoor steeds groter en

voor corporaties grote gevolgen. Hun

belangrijker’, weet Hilke Aarninkhof.

structuur komt onder druk te staan.

‘Door onze samenwerking met Ernst &

Wij adviseren daarin, waarbij wij een

Young werken we multidisciplinair en

proactieve houding aannemen. Wij

projectmatig aan de beste oplossing

weten wat er speelt, gaan zelf de markt

voor de klant.’

op en willen zo vroeg mogelijk aan tafel

Het kantoor Eindhoven treedt met

zitten om tot juridische adviezen op

waarderingsperspectief. Er wordt

maat te komen.’

beoordeeld of het project klopt en

name op voor commerciële partijen

hoe het ervoor staat. Dit instrument

als projectontwikkelaars en bouwers.

Holland van Gijzen biedt ook producten

biedt een praktische handreiking om

Verder wordt opgetreden voor

aan de markt aan. Een voorbeeld

al deze gebieden inzichtelijk te maken

woningcorporaties en overheden en

is de Monitor Projectontwikkeling.

en te houden. Wij doen dit voor

worden aanbestedende diensten

Aarninkhof: ‘Projecten worden

projectontwikkelaars en corporaties. De

of inschrijvers bijgestaan. ‘We

daarbij door een multidisciplinair

klant krijgt dan van ons een rapport met

geven regelmatig advies aan

team tegen het licht gehouden vanuit

praktische aanbevelingen waarmee hij

projectontwikkelaars op het gebied

juridisch, fiscaal, organisatorisch en

aan de slag kan.’

van planologie en vergunningen en zijn bijvoorbeeld multidisciplinair betrokken bij overnameprocessen van

Hilke Aarninkhof is sinds 2004 advocaat bij Holland Van Gijzen en

supermarktketens’, aldus Aarninkhof.

werkzaam in de sectie Vastgoed en Overheid. Zij adviseert en procedeert over vastgoed en bestuursrechtelijke zaken en is gespecialiseerd in

Praktische advisering Van Valen: ‘Holland Van Gijzen heeft

civiel recht, contractenrecht, bouwrecht, projectontwikkeling, ruimtelijk bestuursrecht, huurrecht en due dilligence op het gebied van vastgoed.

Aarninkhof is opgegroeid en woonachtig in Den Bosch.

een pragmatische, proactieve, nononsense werkhouding, waarbij de

Maurice van Valen is sinds oktober 2010 als partner/advocaat aan Holland

behoeften en verwachtingen van de

Van Gijzen verbonden. Van Valen is gespecialiseerd in ondernemingsrecht,

cliënt centraal staat. Wij zijn er steeds op gericht om waarde toe te voegen.’

Holland Van Gijzen verricht steeds

binnenlandse en cross-border fusies en overnames, private equity en joint ventures en heeft veel ervaring op het gebied van vennootschapsrecht, corporate governance, internationale vennootschappelijke reorganisaties en commerciële overeenkomsten. Hij werkte eerder voor andere topadvocatenkantoren in Amsterdam, New York en Londen. Van Valen is geboren en getogen in Eindhoven.

Noord-Brabant - 2011

39

40

Noord-Brabant - 2011

De mens centraal Dialoog-georiënteerd ontwikkelen in de bouw “Een jaar of 5 geleden was de bouwsector vooral technisch en kostengericht bezig”, aldus algemeen directeur Lambèr Hendriks van Hendriks Bouw en Ontwikkeling uit Oss. “De markt is echter behoorlijk veranderd en daar spelen wij op in door de mens centraal te zetten. Wij spelen in op de wensen en behoeften van onze klanten waardoor ze een veel grotere inbreng krijgen in de ontwikkeling van de bouw.”

Lambèr Hendriks verduidelijkt de

Onderzoekend ontwerpen en One-

en vraag van de consument. Door de

gangbare werkwijze van de bouwsector

stop-shopping

verschillende partijen vroegtijdig met

door een vergelijking te maken met de

Hendriks Bouw en Ontwikkeling heeft

elkaar in contact te brengen en met

aanschaf van een nieuwe auto. “Als je

een nieuw vastgoed ontwikkeltraject

elkaar het gesprek aan te gaan (=

interesse hebt in een nieuwe auto, word

met voor de woonconsument een

onderzoekend ontwerpen) ontstaat er

je door de dealer helemaal in de watten

one-stop-shoppingconcept bedacht.

ook meer draagvlak voor de bouw van

gelegd en met alle egards behandeld.

“De klant, dat kan een particuliere

een project.”

Zij willen hun product namelijk graag

klant zijn maar bijvoorbeeld ook een

verkopen en doen daar hun uiterste

woningcorporatie, komt op één locatie

Communicatie

best voor. Ook heb je veel keuzevrijheid

waar hij wordt begeleid en ontzorgd.

Bij Hendriks Bouw en Ontwikkeling

in opties en hoef je pas een paar

Op die locatie komen alle betrokkenen

bestaat het nieuwe ontwikkelproces

weken voor aflevering te beslissen

samen die de klant van dienst kunnen

met het one-stop-shoppingconcept

over deze extra mogelijkheden.” In de

zijn, zoals de architect, constructeur,

voor de woonconsument uit drie

bouwsector gaat het er echter vaak

makelaar en de financieel adviseur.”

stappen. “Het begint aan de voorkant,

totaal anders aan toe. “Als je een

Volgens Hendriks staan architecten

met onderzoek en dialoog”, vertelt

woning koopt gaat alles snel, zowel bij

en constructeurs doorgaans te ver

directeur Projectontwikkeling Johan

de makelaar als de notaris wordt alles

van de consument af. “Zij nemen vaak

Bombach, “daarbij wordt de dialoog

in een rap tempo afgehandeld en sta je

beslissingen zonder daarbij de gevolgen

gezocht met de stakeholders van een

een kwartiertje nadat je getekend hebt

voor de toekomstige gebruikers te

project en wordt van onze kant de

weer buiten. Ook moet je vaak een jaar

wegen en daarover de dialoog aan te

knowhow van onze marktonderzoeker,

van te voren al beslissen over de extra

gaan met de toekomstige gebruiker.

conceptontwikkelaar en planeconoom

mogelijkheden. Wij zijn van mening dat

Dat kon voorheen ook, toen was de

ingebracht.

dit anders moet.”

markt nog aanbodgestuurd en werd

De tweede stap betreft de interactie,

het toch wel verkocht. De laatste jaren

daarbij zijn onze procesmanagers

is er een kentering gaande en wordt

nauw betrokken. Zij houden zich

er meer geanticipeerd op de wensen

bezig met het integraal ontwerpen en

Noord-Brabant - 2011

41

Paleis op de Heuvel, Arnhem

ontwikkelen van het project en zorgen

is het ingebed in het hele bedrijf.” De

en de dialoog aangaan zijn daarbij

voor de aansturing van de interne en

veranderingen zijn op alle afdelingen

de kernwaarden die organisatiebreed

externe interactieteams. De laatste fase

merkbaar. “Voorheen werd er vooral

gelden.

wordt ‘service’ genoemd. “Dat zijn de

op afdelingsniveau gewerkt, maar

diensten die geleverd worden, oftewel

nu werken de mensen vanuit diverse

Holland Virtueel

de realisatie, het onderhoud en beheer.”

disciplines, meer op basis van kennis en

De nieuwe werkwijze levert veel op.

In alle stappen van het one-stop-

specifieke kwaliteiten (= toegevoegde

“Doordat we al in een vroeg stadium

shoppingconcept speelt communicatie

waarde) samen aan één project in

de eindgebruiker bij het project

een grote rol. “Zowel intern in onze

interactieteams. Deze nieuwe manier

betrekken en continue met alle

organisatie, als extern met de klant en

van werken vergt in het begin wat

partijen communiceren, kunnen we

de andere betrokken partijen.”

aanpassing, maar komt de snelheid van

de plannen ook snel en gemakkelijk

het proces absoluut ten goede omdat

bijstellen indien dat nodig is.” Eén

Direct contact

er nu direct contact is en er dus meer

van de hulpmiddelen die Hendriks

Intern is er bij Hendriks Bouw en

en beter wordt gecommuniceerd.”

daarbij gebruikt is Holland Virtueel.

Ontwikkeling dan ook veel veranderd

Medewerkers van Hendriks Bouw en

“Dat is een BouwInformatieModel

om het nieuwe ontwikkelproces

Ontwikkeling worden intern opgeleid

dat zichtbaar maakt hoe de bouw

te implementeren. Hendriks: “Het

voor deze nieuwe aanpak. “En nieuwe

verloopt en hoe het eindresultaat er uit

is begonnen bij de directie en het

medewerkers nemen we niet alleen

komt te zien. Het is een 3d-ontwerp

managementteam en vervolgens kreeg

aan op hun kennis en werkervaring,

waar we nog een vierde dimensie aan

het steeds meer draagvlak binnen de

we kijken ook of hun persoonlijke

hebben toegevoegd, namelijk de tijd.

rest van de organisatie. We zijn er nu

kwaliteiten en competenties aansluiten

In Holland Virtueel zitten alle facetten

een paar jaar mee bezig en inmiddels

op onze visie.” Verbinden, innoveren

van de bouw verwerkt, dus als we iets

42

Noord-Brabant - 2011

Dome-X, Oss

een kennisatelier waar de verschillende partijen en disciplines samen komen om aanpassen kunnen we direct zien wat

vallen. “Dome staat voor domotica,

te brainstormen, overleggen en plannen

de consequenties zijn. We kunnen

oftewel de toegevoegde waarde van de

uit te werken.” Dome-X is ook de locatie

bijvoorbeeld virtueel laten zien hoe

integratie van technologie en diensten,

waar de klant straks haar wensen en

een voormalige school verandert in

maar dome staat ook voor alles onder

behoeften kenbaar kan maken. “De

een woongebouw, of wat de gevolgen

één dak. De X staat voor alle extra’s die

klant is voor ons het belangrijkste. Dat

zijn van het verplaatsen van een muur

het gebouw te bieden heeft.” Dome-X

is ook de reden waarom er een groot

binnen een woning. Doordat ook de

wordt een bron van inspiratie voor het

vraagteken staat op de locatie waar

tijd eraan is toegevoegd, is Holland

wonen, werken en leren van morgen.

straks Dome-X verrijst. Wat wil de

Virtueel voor ons een belangrijke

“Naast een woonatelier komt er ook

klant? Die vraag, daar gaat het om!”

managementtool om het bouwproces te sturen. Voor de klant is het vooral interessant omdat alles zeer herkenbaar wordt gevisualiseerd, waardoor het voor iemand die geen tekening kan lezen ook begrijpelijk wordt.”

Dome-X Het nieuwe werken wordt straks letterlijk vormgegeven in het nieuwe Woon- en Kennisatelier van Hendriks Bouw en Ontwikkeling genaamd Dome-X. “Een speciaal voor dit doel ontworpen multifunctioneel gebouw waar alle verschillende disciplines van het nieuwe werken samenkomen.” De naam van het nog in aanbouw zijnde pand komt niet zomaar uit de lucht

Noord-Brabant - 2011

Hessenberg, Nijmegen

43

44

Noord-Brabant - 2011

Een complete stad Aanpakken en handen uit de mouwen in ’s-Hertogenbosch Wethouder Hoskam is onlangs door de raad benoemd en stelt dat hij op de rijdende trein van de economie van ‘s-Hertogenbosch is gestapt. “Ik heb er ontzettend veel zin in om de krachtige economische positie van de stad verder uit te bouwen”. Als bestuurder wil ik graag een onderscheidende bijdrage leveren aan de stedelijke en regionale economie. De verdere ontwikkeling van het speerpunt Food and Health staat daarbij centraal. Het belangrijkste project de komende jaren is de ontwikkeling van een Incubator gebouw voor innovatieve bedrijven in deze sector. Deze zal worden gerealiseerd in het nieuwe stedelijk project Willemspoort.

Centrumstad

is vaak wel de eerste associatie die

staat dit jaar nummer 1 in het jaarlijkse

‘s-Hertogenbosch wil een sterke

mensen hebben bij ’s-Hertogenbosch”.

Elsevier onderzoek naar ondernemings-

centrumstad in de regio zijn.

Wethouder Jan Hoskam is blij met

en vestigingsklimaat.

innovatief en dynamisch. Om

die positieve uitstraling van zijn stad.

Volgens de wethouder zeggen de

dit te bereiken neemt gemeente

Tegelijkertijd vindt hij het jammer dat

hoge scores in onderzoeken overigens

’s-Hertogenbosch het heft in eigen

niet iedereen ziet wat ’s-Hertogenbosch

niet alles. “Het zijn momentopnamen.

handen, ondermeer door haar nauwe

nog meer te bieden heeft. “De stad kent

Meerjarig goed scoren zoals de

betrokkenheid bij de ontwikkeling van

al jarenlang een hoge economische

stad doet, betekent echter wel wat!

Willemspoort, een van de laatste grote

groei, de werkloosheid is laag en er

Ondernemers en bedrijven voelen zich

uitbreidingslocaties van de stad. “Wij

staan in verhouding weinig winkels en

hier goed en verbinden zich blijvend aan

willen dat ’s-Hertogenbosch niet alleen

kantoorpanden leeg. Het gaat goed met

de stad”.

bekend staat om haar gezelligheid en

’s-Hertogenbosch. ‘s-Hertogenbosch

gemoedelijkheid”, aldus wethouder Jan

staat dus niet alleen voor gezelligheid,

De gemeente leunt echter niet

Hoskam.“De stad heeft namelijk veel

maar ook voor aanpakken en handen

achterover om te genieten van het

meer te bieden, zoals 100.000 banen

uit de mouwen!”

succes, maar zet zich in om de stad

en een sterk dynamisch en innovatief

nog sterker, completer, dynamischer en

MKB.

Vestigingsklimaat

innovatiever te maken en kijkt daarbij

Brabantse gezelligheid, Binnendieze

Dat het goed gaat met de stad blijkt

verder dan de eigen gemeentegrenzen.

en Bossche bollen (de drie B’s). Dat

ook uit extern onderzoek. De stad

“Er wordt nauw samengewerkt binnen

Noord-Brabant - 2011

45

Innovatie in voeding en gezondheid

T E W

(073) 61 55 603 economischezaken@s-hertogenbosch.nl www.s-hertogenbosch.nl 46

Noord-Brabant - 2011

de B5, een verband tussen de vijf

Samenwerking

grootste steden in provincie Noord-

‘s-Hertogenbosch heeft van

Brabant. De onderlinge band tussen

oudsher een sterk ontwikkelde

de steden is goed, er is regelmatig

netwerkstructuur. Onderwijs,

overleg en we gunnen elkaar de ruimte.

Ondernemingen en Overheid werkten

Tilburg. Eindhoven, Breda en Helmond

hier al nauw samen voor het triple O

hebben net als ’s-Hertogenbosch ieder

concept werd uitgevonden. AVANS

hun eigen sterke punten. Waar het

Hogeschool, HAS Den Bosch, Jeroen

om gaat is dat elke stad zijn sterke

Bosch Ziekenhuis en ZLTO werken

punten verder ontwikkelt. De vijf steden

samen in het project Fhealinc, gericht

moeten elkaar niet beconcurreren,

op het ontwikkelen van innovatieve

maar juist versterken door je als stad te

Food, Health and Farma projecten.

Bereikbaarheid

focussen op datgene waar je goed in bent. Uiteindelijk komt dat de totaliteit

Incubator

Wethouder Hoskam heeft ook

van de hele provincie ten goede.”

Er is een bestaande Incubator voor

Verkeer in portefeuille. Hij weet dat

In de regio Noordoost-Brabant werken

Food and Farma gevestigd in de stad,

bereikbaarheid voor bedrijven en

regio en stad op economisch vlak

het Westertoren Innovation Centre

instellingen van eminent belang is en

samen in de 5 sterrenregio. Speerpunt

(WTIC). Dat concept en gebouw

zegt daarover “De bereikbaarheid van

daarbij is eveneens Food and Health

is een groot succes en daardoor

’s-Hertogenbosch is goed, zowel over

aangevuld met Farma.

te klein. Daarom ontwikkelt de NV

de weg als met openbaar vervoer. De

Bossche Investerings Maatschappij

stad is uitstekend bereikbaar via A2

De ruggengraat van de economie van

in Willemspoort een nieuw Incubator

en A 59. Ons centraal station is het 7e

‘s-Hertogenbosch wordt gevormd door

initiatief. “Het incubatorgebouw wordt

station van Nederland met uitstekende,

de sectoren zakelijke dienstverlening,

het commerciële hart van Willemspoort

frequente verbindingen naar de

handel en ICT services. De ICT

waar bedrijven kantoorruimte,

Randstad en Eindhoven. Willemspoort

manifesteert zich momenteel sterk

laboratoriumfaciliteiten en op hun

heeft met het gereedkomen van de

in de stad. Enkele jaren geleden met

behoeften toegespitste “services”

randweg een rechtstreekse aansluiting

de nieuwbouw van SAP langs de

kunnen huren. Omvang ruim 6.000

op de A2 en de A59.“

A2. Momenteel staat de nieuwbouw

m2 .

van BDO/CTAC in de steigers en

Wethouder Jan Hoskam is dan

met RICOH is overeenstemming

Wethouder Hoskam verwacht dat

ook blij met alle ontwikkelingen

voor nieuwbouw in Paleiskwartier.

dit een interessante propositie is

in de gemeente. “Alles bij elkaar

Samen met deze partners en AVANS

voor innovatieve food-, health- en

opgeteld kun je concluderen dat

Hogeschool werkt de gemeente aan

farmabedrijven. Er is al veel (concrete)

’s-Hertogenbosch een complete,

de vorming van een ICT Community.

belangstelling voor.

sterke en dynamische stad is en blijft!”

Noord-Brabant - 2011

47

‘ Stadsontwikkeling is meer dan projecten maken’ Dynamisch ‘s-Hertogenbosch, daar gebeurt wat 48

Noord-Brabant - 2011

Als je een vitale stad wil zijn waar mensen goed kunnen leven, dan moet er een vorm van elan en dynamiek zijn. Dat bindt mensen, ondernemers en instanties en trekt nieuwe activiteiten aan. Die dynamiek, dat is precies waar directeur stadsontwikkeling Willem van der Made van de gemeente ‘s-Hertogenbosch voor staat.

Succesvol

zo’n 150 hectare tegen de historische

strijd met andere gebieden in de stad.

Van der Made werkt al 25 jaar als

binnenstad aan. Kernfuncties zijn

Als je bijvoorbeeld een nieuw theater,

stadsontwikkelaar in ‘s-Hertogenbosch,

vervoer, kantoren en scholen, maar

bibliotheek of museum wil bouwen, dan

dus hij weet precies hoe een stad

er is ook genoeg plek voor wonen en

kun je dat natuurlijk maar op één plek

in elkaar moet steken. “Je hebt

recreëren. Dat project valt op, zowel

doen”, zo legt de directeur uit. “Je moet

succesvolle en minder succesvolle

binnen als buiten de stad.”

je dan afvragen waar je die functie het

steden. Over een dynamische

liefst wil hebben en wat de impact is op

succesvolle stad zeggen mensen: ‘Daar

De Spoorzone heeft een aantal sterke

de omgeving. Daar zijn politieke keuzes

gebeurt wat’. In Nederland heeft onder

functies. In Paleiskwartier, onderdeel

voor nodig.”

andere Amsterdam dat. Als je kijkt

van de Spoorzone, zit onder andere het

naar middelgrote steden dan geldt dat

Paleis van Justitie als trekker en diverse

Veel functies binnen een project

voor Eindhoven, maar zeker ook voor

hogescholen. Bij Willemspoort, ook

zijn schaars. Dat geldt zeker voor

‘s-Hertogenbosch.”

deel van de Spoorzone, is het nieuwe

sociaal-culturele functies, zoals net

ziekenhuis gevestigd. “Daarnaast is

genoemd, maar ook voor kantoren,

Massieve projecten

vervoer erg belangrijk. Zowel met de

scholen en tegenwoordig zelfs voor

Het creëren van dynamiek gebeurt

auto als met het openbaar vervoer is de

de woningmarkt. Je zult dus moeten

volgens Van der Made door integrale

bereikbaarheid uitstekend”, aldus Van

kiezen waar je bij welk project het

massa projecten. “Bouwprojecten

der Made.

accent wil leggen. Dat is iets waar de

moeten integraal zijn, met genoeg

sector Stadsontwikkeling zich voor

ruimte voor wonen, werken en

“Dat de Spoorzone opvalt, komt omdat

voorzieningen. Ook belangrijk is

het project voldoet aan een aantal

de fysieke stolling in de stad. Die

randvoorwaarden. Het gebied heeft

“Als je alles op iedere plek laat ontstaan,

herkenbaarheid bereik je door

een opvallende fysieke uitstraling, met

dan wordt het nergens helemaal af.

voldoende grootte, massief dus. En

icoonachtige bebouwing. Zo is er het

En dat is niet goed voor het imago

een goed project heeft ook een sterke

woningproject Armada, met gebouwen

van je stad. Als je burgers en bedrijven

relatie met de openbare ruimte.”

die op zeilschepen lijken. De architect

wil trekken is het belangrijk dat je

die dat ontworpen heeft, trekt er nu de

betrouwbaar bent, dus dat je projecten

Spoorzone

hele wereld mee over. Zo’n project zorgt

ook afmaakt. Mensen en bedrijven

Als een project aan bovenstaande

voor uitstraling.”

willen beloftes waargemaakt krijgen,

voorwaarden voldoet, dan trekt het

inzet.

zodat investeringen ook terugverdiend

activiteiten en nieuwe functies aan.

Strijden met andere gebieden

worden. Om dat te bereiken is een

Een mooi voorbeeld van zo’n project

De voorzieningen in de Spoorzone

sterke organisatie noodzakelijk, waarin

in ‘s-Hertogenbosch is de Spoorzone.

zijn gericht op verblijven, werken en

iedereen gezamenlijk optrekt en

“Dat is echt een omvangrijk project, van

recreëren. “Qua ‘trekkers’ is er soms

hetzelfde doel heeft.”

Noord-Brabant - 2011

49

info@provada.nl +31 (0)30 60 514 24

GZG-terrein De Spoorzone is niet het enige grote project waar Van der Made zich mee bezighoudt. “Stadsontwikkeling is ook een kwestie van vooruitkijken. Het Jeroen Bosch Ziekenhuis verhuisd van de binnenstad naar het westelijke deel van de stad. Daardoor is een groot gebied van vijf à zes hectare in de historische binnenstad vrij: het Groot Ziekengasthuis-terrein. Dat is

Made een mengeling van functies heel

In Willemspoort komen nog zo’n

uniek in Nederland. Het is een gebied

belangrijk. “Er komt bijvoorbeeld een

zevenhonderd woningen en

met veel monumenten, maar ook met

nieuwe bibliotheek en het stadsarchief,

dertigduizend vierkante meter voor

grote gebouwen uit de jaren zestig die

maar ook parkeergarages en

food, health en pharma. “Voor bedrijven

gesloopt moeten worden. Dat maakt

vijfhonderd woningen. Het accent komt

in die sectoren is Willemspoort ideaal,

het heel kwetsbaar, maar ook een

te liggen op cultuur, winkelen en wonen.

vanwege de directe nabijheid van ziekenhuis en de hogescholen. Mensen

geweldige opgave en een kans. Dat Meer dan projecten

en bedrijven die in de zorg zitten, willen

Projecten als de Spoorzone en het

zich in Willemspoort vestigen. Het wordt

Nadruk op winkelen

GZG-terrein, waarbij veel gebouwd

een soort zorgboulevard.”

De nadruk zal in het nieuwe GZG-terrein

wordt in relatief korte tijd, geven

meer komen te liggen op winkelen. “Als

een boost aan het imago van een

Terug naar organisme

‘s-Hertogenbosch in de top tien van

stad. Maar volgens Van der Made is

Als het aan de directeur ligt, maakt

Nederlandse winkelsteden wil blijven,

stadsontwikkeling meer dan losse

stadsontwikkeling een stap terug in

dan moeten we een sprong voorwaarts

projecten maken. “Het gaat om de

de tijd. “Vroeger ontwikkelde een stad

maken. Grote winkelketens willen

verbanden en om de dynamiek.

zich als een organisme. Na de Tweede

steeds grotere panden, en die missen

‘s-Hertogenbosch doet dat best goed,

Wereldoorlog zijn we alles in vakjes

we vooralsnog in de kleinschalige

zo blijkt ook uit diverse ranglijsten.

gaan plaatsen. Toen werd bedacht dat

binnenstad. Het GZG-terrein is

Investeerders vinden deze stad een

wonen alleen maar kon in een woonwijk

daar ideaal voor, zodat we straks

goede investering, met een goede

en bedrijven naar een industrieterrein

bijvoorbeeld een grote Bijenkorf naar de

waardeontwikkeling van het vastgoed.”

moesten. We moeten weg van dat

gebied moet goed ingevuld worden.”

denken in hokjes. We moeten meer

stad kunnen halen. Als zulke bedrijven daar naartoe gaan, dan krijgt dat gebied

De komende jaren staat er in

terug naar dat organisme, naar een

ook meteen uitstraling, er gebeurt wat.”

‘s-Hertogenbosch het nodige te

levende, dynamische stad. En dat is

gebeuren. Binnen de Spoorzone

precies wat we met projecten als de

Maar ook voor het Groot

wordt vooral Willemspoort en het

Spoorzone en het GZG-terrein proberen

Ziekengasthuis-terrein vindt Van der

Paleiskwartier verder ontwikkeld.

te bereiken.”

Noord-Brabant - 2011

51

De Groote Wielen complete stadswijk in groene en waterrijke buitengebied ‘s-Hertogenbosch De ontwikkeling van de duurzame nieuwbouwwijk De Groote Wielen levert een belangrijke bijdrage aan de groeiambitie van de gemeente ‘s-Hertogenbosch.

Gelijktijdig wordt ingespeeld op het woningtekort in de stadsregio. In een samenwerking tussen gemeente en private partijen verrijst in het groene en waterrijke buitengebied een gevarieerde woonwijk met een compleet voorzieningenniveau. ‘De Groote Wielen heeft een hoge intrinsieke waarde. De wijk verkoopt daarmee zichzelf.’

52

Noord-Brabant - 2011

De uitbreidingswijk De Groote Wielen wordt gekenmerkt door zes buurten, met alle een eigen sfeer en uitstraling.

De eerste fase beslaat de realisatie van 4.300 woningen, een bedrijvenpark, centrale waterplas van 40 hectare en sport- en recreatiezone. Uiteindelijk

Directeur Wilco van den Ban van

maximaal rendement te komen.’

komen er 6.000 tot 6.500 woningen.

AM Zuid/Zeeland: ‘Marktpartijen

Jasper Oppeneer, directeur Zayaz

Oftewel: ruimte voor circa 15.000

hebben elkaar opgezocht en een

Vastgoedontwikkeling: ‘In ogenschouw

nieuwe inwoners om de bevolkingsgroei

samenwerkingsverband gesloten.

nemend dat de bouwwereld behoorlijk

van ‘s-Hertogenbosch op te vangen.

De expertise van de partijen is

op slot zit, gaat het met de voortgang

Wethouder Geert Snijders: ‘De eerste

complementair, waardoor de complexe

van De Groote Wielen best goed. Dat

fase zou oorspronkelijk in 2015 klaar

en langjarige opgave in De Groote

zegt iets over de samenwerking en de

zijn, uitgaande van de oplevering van

Wielen goed opgepakt kan worden. De

kwaliteit die hier wordt gerealiseerd.’

500 woningen per jaar. Door de huidige

gemeente ‘s-Hertogenbosch staat hier

Snijders: ‘Wil je voortgang in het project

marktsituatie schuift deze termijn wat

ook goed in. Daarom slagen we erin om

houden, moet je zorgen voor een goede

op. In 2005 zijn de eerste woningen

in de huidige tijd nog steeds projecten

prijs-kwaliteitverhouding. Dat is in De

opgeleverd. Tot 2011 zijn er gemiddeld

te realiseren.’

Groote Wielen het geval.’

We zijn nu halverwege. De verwachting

‘De goede samenwerking levert een

Van den Ban: ‘De locatie van De Groote

is dat de markt weer zal aantrekken,

grote bijdrage aan het succes van De

Wielen spreekt aan. De plek nodigt uit

zodat we in 2018, 2019 de eerste

Groote Wielen’, bevestigt directeur Jef

en voelt comfortabel aan.’ Havermans:

fase kunnen afronden. Daarna start

Havermans van Dura Vermeer Bouw

‘Je moet er als bouwer of ontwikkelaar

fase twee in het vierde kwadrant, in de

Rosmalen. ‘Als je een gezamenlijk

zelf willen wonen!’

noordoosthoek van De Groote Wielen.’

gevoel kunt creëren over wat je wil

320 woningen per jaar bijgekomen.

realiseren, kom je tot oplossingen en

Het programma

De samenwerking

krijg je het met elkaar voor elkaar om

De Groote Wielen is een

De gemeente ‘s-Hertogenbosch sloot

projecten te realiseren.’

gedifferentieerde wijk voor alle

in 2001 een raamovereenkomst met

doelgroepen en prijsklassen. Er is

verschillende projectontwikkelaars,

Snijders: ‘De kracht schuilt in de

een productieverdeling vastgesteld

aannemers, beleggers en

open dialoog en het overleg – met

van minstens 80% koopwoningen en

woningcorporaties over de ontwikkeling

begrip voor elkaars belangen – tussen

maximaal 20% huurwoningen. De wijk

en bouw van De Groote Wielen.

gemeente en marktpartijen, om tot een

wordt gekenmerkt door water, dat als

Noord-Brabant - 2011

53

doelgroepen zijn dus opgenomen in het totaalplaatje van De Groote Wielen.’

Het succes Snijders: ‘De wijk is een natuurlijke eenheid, maar kent verschillende woonmilieus en heel veel grondgebonden woningen. De aanwezigheid van water, de ligging zodanig leidend is voor de indeling van

met de gemeente. Daarbij wordt steeds

midden in de natuur, de sport- en

het gebied. Duurzaamheid vormt een

gezocht naar een brede differentiatie.

recreatiemogelijkheden, de sociaal-

integraal onderdeel van de wijkinvulling.

Koop en huur, hoogbouw en laagbouw,

maatschappelijke voorzieningen,

De Groote Wielen heeft een ingenieus

goedkope en duurdere woningen. Er

de werkgelegenheid op het

gesloten watersysteem. Er zijn

wordt een sterke fasering aangebracht,

bedrijventerrein, goede bereikbaarheid

energieafspraken gemaakt over het

zodat er steeds stukjes wijk in zijn

en strategische ligging zijn factoren die

energieverbruik van de woningen, dat

geheel kunnen worden afgerond. Zo

een toegevoegde waarde van wonen in

25% onder het landelijk gemiddelde ligt.

krijg je aaneengesloten woonblokken

De Groote Wielen vormen. Het is een

Oppeneer: ‘De energierekening speelt

en een organische groei van De Groote

complete wijk die zichzelf verkoopt. Wij

in de woonlasten een steeds grotere rol.

Wielen.’

Door energiebesparende maatregelen kunnen de woonlasten gedrukt worden.

Oppeneer: ‘We zijn in staat om,

Dat is voor ons als wonincorporatie een

ondanks de huidige economische

toegevoegde waarde.’

situatie, de kwaliteit en diversiteit te handhaven. We hebben de neiging

‘Er zijn de afgelopen jaren geen

onderdrukt om meer sociale woningen

concessies gedaan aan de afspraken

te bouwen, er is vastgehouden aan de

die bij de start van het project

energieafspraken en de huisvesting van

gemaakt zijn’, zegt Van den Ban. ‘De

specifieke zorggroepen heeft verspreid

deelplannen ontwikkelen we in overleg

door de wijk een plaats gekregen. Alle

54

Noord-Brabant - 2011

moeten er echter wél voor zorgen dat

gunstig klimaat voor gezinnen om zich

we de kwaliteit vasthouden tot de bouw

hier te vestigen.’

van de laatste woning.’

De toekomst Dat de nieuwbouwwijk hoog scoort,

Snijders: ‘We moeten het

blijkt uit de resultaten van een in 2010

kwaliteitsniveau vasthouden en ernaar

gehouden bewonersenquête. De

streven om voldoende woningen te

bewegingen in de markt en een scherpe

bewoners van De Groote Wielen zijn

blijven bouwen, zodat we in 2018 met

prijs-kwaliteitverhouding.’

zeer tevreden over hun wijk en ervaren

de eerste fase klaar zijn. En tussentijds

de rust, veiligheid en sfeer van de wijk

een start maken met het vierde

Oppeneer: ‘Houd in dergelijke langjarige

én kwaliteit van hun woning als zeer

kwadrant.’

trajecten je ambitie overeind. Iets

positief. Van den Ban: ‘De bewoners

wat goed is, moet je omwille van een

zijn de ambassadeurs van de wijk.’

Van den Ban: ‘Belangrijk is ook dat de

tijdelijk tegenvallende markt niet willen

Havermans: ‘De Groote Wielen

gemeente economische ontwikkelingen

veranderen.’

is één van de weinige plekken in

in de regio faciliteert. Met nieuwe

‘s-Hertogenbosch waar nog veel

bedrijfsvestigingen en nieuwe aanwas

Havermans: ‘Met behoud van

grondgebonden woningen gebouwd

van mensen kan de gemeente haar

goed overleg en een goede prijs-

kunnen worden. Dat geeft voldoende

groeiambitie waarmaken. Wij richten

kwaliteitverhouding blijft De Groote

impuls aan de afzet.’ Oppeneer:

ons sterk op de consument, op de

Wielen de komende jaren een succes.’

‘Gezinnen met kinderen willen heel graag een grondgebonden woning.’

Snijders: ‘Wij zijn bezig om appartementen om te zetten naar

Voor het rondetafelgesprek over De Groote Wielen in ‘s-Hertogenbosch

grondgebonden woningen. De markt

schoven aan:

vraagt hierom. Er is duidelijk behoefte aan eengezinswoningen.’ Van den Ban: ‘Dat klopt. Kijk naar de razendsnelle

• Wilco van den Ban, directeur AM Zuid/Zeeland. AM ontwikkelt binnen het samenwerkingsverband Hertogbouw vele koop- en huurwoningen in De Groote Wielen.

• Jef Havermans, directeur Dura Vermeer Bouw Rosmalen, aannemer in

verkoop van de eengezinswoningen in

De Groote Wielen en één van de participanten in Hertogbouw. Overige

plan Rozenhof, vorige zomer. Er is een

participanten in Hertogbouw zijn Heijmans en Hendriks Bouw en Vastgoed.

• Jasper Oppeneer, directeur Zayaz Vastgoedontwikkeling, een dochteronderneming van woningcorporatie Zayaz dat het huurbestand in De Groote Wielen afneemt.

• Geert Snijders, van 2006 tot 2010 en vanaf juli 2011 tot heden wethouder ruimtelijke ontwikkeling gemeente ‘s-Hertogenbosch.

Noord-Brabant - 2011

55

56

Noord-Brabant - 2011

Het juiste product op de juiste tijd en juiste plaats Ricoh, totaalaanbieder in informatielogistiek en documentmanagement Ricoh heeft de afgelopen jaren een sleutelrol gespeeld in de snelle ontwikkeling van de wereldwijde kantoorautomatisering en het werken in netwerken. Het innovatieve, klantgerichte bedrijf heeft een transformatie doorgemaakt van een hardwareleverancier naar een totaalaanbieder in informatielogistiek en documentmanagement. “Wij zorgen ervoor dat informatie binnen organisaties het juiste formaat en elementen heeft en op de juiste tijd op de juiste plaats is, tegen een nette prijs”, stelt Carol Dona, president en CEO van Ricoh Nederland.

De informatiestroom groeit en

gemakkelijker, productiever, prettiger

hoofdkantoor in het Paleiskwartier in

processen worden steeds complexer.

en goedkoper maken. Dona: “Ricoh is

’s Hertogenbosch. De medewerkers

Het aantal communicatiemiddelen

ooit begonnen met kopieermachines.

nemen begin 2013 hun intrek in het

neemt toe. Goed georganiseerde

Het ontwikkelingsproces heeft geleid tot

nieuwe kantoorpand Belvédère.

informatiestromen zijn essentieel

multifunctionele producten, die in een

“Het wordt een nieuwe, gastvrije

uit oogpunt van imago, efficiënte

netwerk verbonden zijn. Tegenwoordig

ontmoetingsplek voor onze

bedrijfsvoering en klanttevredenheid.

ontzorgen wij bedrijven op het vlak van

medewerkers en klanten”, zegt Dona.

Directe beschikbaarheid en

informatie- en documentstromen, om

“Een kantoorgebouw met flexibele en

hoogwaardige kwaliteit van informatie

de productiviteit van onze klanten te

open werkruimtes, dat inspeelt op het

is cruciaal om als professioneel

vergroten en de bedrijfskosten omlaag

tijd- en plaatsonafhankelijk werken,

bedrijf goed te kunnen functioneren.

te brengen.”

op de onderlinge communicatie en

Ricoh is altijd op zoek naar nieuwe

Ricoh geeft zelf het voorbeeld met

samenwerking en op het feit dat

oplossingen die het werken

de vestiging van het Nederlandse

informatie door de technologische

Noord-Brabant - 2011

57

Markante bouwer Slokker Bouwgroep vormt samen met Slokker Vastgoed, Slokker Investments, Slokker Innovate en Slokker International de Slokker Groep. De Slokker Groep is al meer dan 75 jaar gespecialiseerd in het ontwikkelen, bouwen en beheren van woningen, winkels en kantoren. Het bedrijf realiseerde al ruim 75.000 woningen en 2.500.000 m² bedrijfsmatig onroerend goed.

De Slokker Groep opereert nationaal vanuit haar vestigingen in Almere, Apeldoorn, Breda, Harderwijk, Huizen en Zwolle, internationaal vanuit Atlanta, Denver, Jacksonville, Phoenix, Washington, Calgary, Toronto en Luzern.

58

Noord-Brabant - 2011

ontwikkelingen, digitalisering en internet op een andere manier tot stand komt en verspreid wordt.”

Het wordt qua inrichting, processen, techniek en software een slim en duurzaam kantoor op basis van het Green Office concept, waarmee 20 tot 30% energiebesparing wordt bereikt.

Een efficiënte en prettige omgeving als ontmoetingsplek waar projectgericht en procesmatig gewerkt wordt, schetst Dona het nabije toekomstbeeld.

sectoren gezondheidszorg, onderwijs,

De strategie van Ricoh is en blijft gericht

“Voor onze klanten wordt het een

overheid, transport en logistiek en

op het zo breed mogelijk ondersteunen

living showroom. Onze producten en

financiële instellingen. Dona: “Onze

van organisaties in de stroomlijning van

diensten als e-invoicing, e-archivering

ondersteuning gaat tot een complete

hun informatie- en bedrijfsprocessen.

en scanning zijn aanwezig en in onze

outsourcing van documentstromen op

Dona: “Dat voert van facturatie- tot

bedrijfsprocessen geïntegreerd. De

basis van MDS, Managed Document

archiveringsprocessen en van digitale

klanten kunnen ons werk dus direct

Services. Daarmee kunnen we

patiënten- tot leerlingendossiers.” De

zien en ervaren. Dat kweekt vertrouwen.

efficiënte workflows implementeren

kracht en meerwaarde van Ricoh schuilt

Onze organisatie wordt zo ook

en aantoonbare productiviteitswinst

daarbij in de integrale aanpak en het

gedwongen up to date te blijven en het

behalen.”

aan elkaar schakelen van services. Dat

draagt bij aan de interne trots.”

zien klanten ook. Dona: “Wij zijn er trots

Met de keuze voor Paleiskwartier blijft

Ricoh bedient MKB-ondernemingen

op ING en KPMG als klant te hebben

Ricoh aan de stad ’s Hertogenbosch

en grootzakelijke bedrijven steeds

binnengehaald. Deze conglomeraten

verbonden. Dona: “De eigentijdse,

optimaler. Dona: “Wij verzorgen in

hebben voor Ricoh gekozen om

futuristische omgeving van

toenemende mate het complete

ervoor te zorgen dat hun mensen

Paleiskwartier spreekt ons bijzonder

werkplekbeheer voor MKB-bedrijven.

binnen een paar jaar hun informatie

aan. Ricoh past hier goed als innovatief

Dat betekent dat we ook pc’s, server-,

plaatsonafhankelijk kunnen ophalen.”

kenniscenter. De locatie is bovendien

netwerk- en voiceoplossingen bieden.

Ricoh werkt samen met partners om

uitstekend bereikbaar per auto en

Wij leveren pakketten op maat, per

de informatie op de juiste plaats, tijd

openbaar vervoer en is gelegen in de

medewerker voor een vast bedrag per

en vorm te distribueren. Dona: “Het

kennisregio BrabandStad.”

maand. Dat geeft rust en overzicht.

gaan om vertrouwen schenken en

Wij zorgen verder voor monitoring,

bewaren. Uitgangspunt voor ons is om

Sectoren

back-up en een helpdesk, zodat

de klantvraag op te lossen. Dat kun je

Ricoh is partner in duurzame IT- en

de ondernemer zich louter kan

niet alleen. Door samenwerking kom

documentmanagement-oplossingen

bezighouden met ondernemen. Wij

je tot betere producten en diensten,

voor zowel de private als publieke

zorgen dat alle informatie die nodig is

kostenbesparingen en tevreden

sector. Ricoh richt zich specifiek op de

om te ondernemen voorhanden is.”

klanten.”

Noord-Brabant - 2011

59

60

Noord-Brabant - 2011

Slimmer, effectiever en aantrekkelijker bouwen De totaalaanpak van Dura Vermeer Bouw Rosmalen Het zijn roerige tijden in de bouwwereld. De gevolgen van de economische crisis zijn in deze sector goed voelbaar. Dura Vermeer Bouw Rosmalen slaagt er echter in fier overeind te blijven. De ontwikkelende bouwer weet met duurzame productinnovaties, slimme concepten, ketensamenwerking en een totaalaanpak goed te anticiperen op de marktsituatie en de woning- en utiliteitsbouw in beweging te houden. Directeur Jef Havermans: ‘Door een optimale kosten- en risicobeheersing kunnen we hoge kwaliteit leveren in een korte bouwtijd tegen de laagst mogelijke kosten. Dat zorgt voor tevreden klanten.’

Dura Vermeer Bouw Rosmalen is

de Nederlandse bouwsector op het

15% omlaag te brengen. Hierdoor

een zelfstandige werkmaatschappij

gebied van ketenintegratie. Een tool die

komen we tot haalbare plannen van een

binnen Dura Vermeer Groep NV.

ingezet wordt om in samenwerking met

hoge kwaliteit tegen marktconforme

Het familiebedrijf (sinds 1855)

overheden en marktpartijen het project-,

prijzen.’

bekleedt met zijn verschillende

contract- en risicomanagement

werkmaatschappijen een brede

te beheersen en op deze wijze tot

Ketensamenwerking vraagt een

rol in de vastgoedwaardeketen.

kostenreductie, kortere doorlooptijden

cultuuromslag, zowel in de interne

Havermans: ‘Dura Vermeer is een

en een hogere kwaliteit van het

organisatie als in de gezamenlijke

bijzonder bedrijf met een financieel

eindproduct te komen.

focus van de betrokken partijen – van

sterke positie. Wij bestrijken een

Havermans: ‘Het project staat centraal.

onderaannemers en toeleveranciers tot

breed spectrum op het gebied van

Het is van belang om in een zo vroeg

opdrachtgevers – op het eindproduct.

bouwen, vastgoedontwikkeling en

mogelijk stadium met elkaar om tafel

Het draait om transparantie en

projectfinanciering. Vanuit deze

te zitten en in de hele keten kritisch te

vertrouwen. ‘Je moet echt de

invalshoeken zijn we goed in staat

kijken waar geen toegevoegde waarde

bereidheid hebben om over de eigen

om óók in de huidige tijd succesvolle

wordt geleverd. Door de bouw slimmer

grenzen heen te kijken en tot een

bouwprojecten te realiseren.’

en effectiever met elkaar te organiseren,

gezamenlijke visie en einddoel te

Dura Vermeer is koploper binnen

zijn we in staat de kosten met 10 tot

komen’, weet Havermans.

Noord-Brabant - 2011

61

Concurrent engineering

ontwerp van het product. Dit zorgt

klanten oplossingen op maat worden

Dura Vermeer Bouw Rosmalen

voor een veel realistischer planproces

geboden. Vanuit een basisconcept

focust sterk op productinnovaties

en leidt tot minder faalkosten en

wordt er binnen een korte ontwikkeltijd

en slimme concepten. Zo omarmt

hogere kwaliteit van het product.’

een kwalitatief goede, betaalbare

de ontwikkelende bouwer het 3D

Dura Vermeer gaat de komende jaren

en duurzame woning in de markt

Bouw Informatie Model (3D-BIM), een

diverse projecten via 3D-BIM realiseren.

gezet. Het Pre Choice System speelt

innovatief tekenproces dat de architect,

‘Bijvoorbeeld het grote binnenstedelijke

flexibel in op de marktvraag en de

installateur, constructeur en co-maker

herontwikkelingsproject Achter de

wensen van de klant. Havermans: ‘Wij

in staat stelt om tegelijk aan hetzelfde

Lange Stallen in Breda.’

hebben momenteel in Rosmalen/Den

model te tekenen. Havermans: ‘Bij deze

Dura Vermeer is verder succesvol met

Bosch (De Groote Wielen), Bergen

methode van concurrent engineering

het in eigen huis ontwikkelde PCS-

op Zoom (deelplan De Markiezaten),

werkt iedereen gelijktijdig aan het

woningbouwconcept, waarmee de

‘s-Gravenmoer (Elzenweide) en

62

Noord-Brabant - 2011

Fijnaart (Groenaert) projecten lopen

zijn in trek. Havermans: ‘Al onze

werkmaatschappijen binnen Dura

die vanuit de gedachte van het PCS-

projecten worden met minimale

Vermeer Groep een relatief laag

bouwconcept zijn opgepakt. Met

opleverpunten opgeleverd. De kwaliteit

marktaandeel, maar de ontwikkelende

doordachte plattegronden, slimme

en marktconformiteit zijn verzekerd, de

bouwer heeft de ambitie om de

bouwsystemen en grote mate van

afzet heeft zich bewezen. Alle woningen

komende jaren flink te groeien.

ontwerpvrijheid kunnen we de kosten

worden verkocht, ook in de huidige tijd.

Havermans: ‘Ondanks de huidige tijd

reduceren en sterk concurrerende

Hierdoor halen we ook weer nieuwe

willen wij de komende vijf jaar tot een

prijzen hanteren.’

projectopdrachten binnen.’

verdubbeling van onze omzet komen

De woningbouwprojecten van

binnen het werkgebied Noord-Brabant,

Dura Vermeer Bouw Rosmalen in

Groeiambitie

Limburg en Zeeland. Wij hebben er

Rosmalen, Den Bosch, Bergen op

Dura Vermeer Bouw Rosmalen

vertrouwen in en steken er al onze

Zoom, ‘s-Gravenmoer en Fijnaart

heeft in vergelijking met andere

energie in om dit waar te maken.’

Noord-Brabant - 2011

63

De kunst van het balanceren 64

Noord-Brabant - 2011

In de tijd tussen de verkiezingen voor de Provinciale Staten en de vorming van een nieuw college van Gedeputeerde Staten is Ruud van Heugten, gedeputeerde van de provincie Brabant met de portefeuille Ruimtelijke ontwikkeling en volkshuisvesting, aan het woord.

Economisch ambitie

in de Brabantse veehouderijsector

leidt tot woningen bestaat niet langer.

“De economische ambitie is erop

de balans weer terug te vinden zijn

We moeten nu inzetten op het leveren

gericht om de hoogwaardigheid, de

de regels aangescherpt en is aan

van de beste kwaliteit voor woningen,

stabiliteit en de basis van de Brabantse

de Commissie Van Doorn gevraagd

kantoren en bedrijventerreinen met

industrie en economie vast te houden.

hierover een advies te geven. Voor de

de beperkte middelen die we tot onze

Dit vertaalt zich in een beleid voor

mosselsector, die in de spagaat zat

beschikking hebben. Die kwaliteit moet

Ruimtelijke Ontwikkeling gericht op

tussen economie en ecologie, heeft

aansluiten bij wat de mensen willen en

de kwaliteit van het stedelijk gebied

commissievoorzitter Daan van Doorn

nodig hebben. ”

en het in stand houden van de groene

een heel goed toekomstperspectief

contramal rond de stad. Brabant

weten te adviseren. Door het Ruimtelijk

Innovatieve kracht

heeft veel te bieden op het gebied van

ontwikkelingsbeleid goed neer te zetten,

“De Regieraad Bouw in Zuid Nederland,

rust, ruimte, ontspanning, cultuur en

geef je sturing aan hoe de stad en het

waar ik voorzitter van ben, pakt dit jaar

sportvoorzieningen. Wij slaan een brug

platteland eruit gaan zien.”

de manier van samenwerken tussen

tussen het typisch stedelijk leven en het

“Mensen laten zich echter niet leiden

de overheid en de private partijen

typische plattelandsleven. De stedeling

door een wet alleen. Dat geldt ook

op. Wij willen gebruik maken van de

is voor de plattelanders een welkome

voor wet- en regelgeving op het gebied

innovatieve kracht van het bedrijfsleven

gast èn consument. Ze beleven niet

van Ruimtelijke Ontwikkeling. Als die

en ze maximaal mee laten denken. Zo

alleen de rust en ruimte maar krijgen

uitdrukkelijk tegen de maatschappelijke

kan het krappe budget van de overheid

ook inzicht in de productie van hun

wens ingaat, ontstaat er zoveel druk dat

zo optimaal mogelijk worden benut.

voedsel.”

het niet te handhaven is. Je moet dus

Hiervoor zijn korte lijntjes nodig maar die

de balans zoeken tussen toestaan en

zijn helaas niet altijd mogelijk door het

verbieden.”

keurslijf van Europese aanbestedingen

Bescherming Brabantse platteland “Het Ruimtelijk ontwikkelingsbeleid heeft

en de strakke juridische richtlijnen en

twee rode draden om het Brabantse

Agenda 2011

platteland tot in de lengte der jaren te

“Naast het vraagstuk van de balans

beschermen. De eerste is dat we niet

op het platteland verwacht ik bij de

Hoewel de regelmakers zeggen dat de

teveel bijbouwen en zoveel mogelijk

gemeentes een definitieve omslag in

ruimte en mogelijkheid om af te wijken

gebruik maken van het bestaande. De

het denken dat met ontwikkelen alles

er wel degelijk is, wordt dit niet zo

tweede is de voortdurende afweging of

gemaakt kan worden. Het gaat niet

ervaren. Daarnaast wil de overheid niet

nieuwe activiteiten passen bij de maat

langer om de hoeveelheid maar om de

het risico lopen beschuldigd te worden

en de schaal van het buitengebied.

beste kwaliteit. Dit leidt tot bijsturing

van niet transparante of niet uitlegbare

De kunst van het besturen is het in

in grondbedrijven, afboekingen

relaties. Het bedrijfsleven wil heel graag

stand houden van de balans door de

van projecten en bijstelling van

samenwerken. Het probleem is herkend

feiten die de balans ondersteunen

ruimtelijke ontwikkelingen. Naast de

en de wil is er. Toch lukt het bijna

steeds af te wegen. Als je ziet dat het

grote steden geldt dit ook voor veel

niet om het op te lossen. Dat is onze

de verkeerde kant dreigt uit te gaan,

dorpen. De vanzelfsprekendheid dat

uitdaging.”

draai je aan de knoppen om de balans

bedrijventerreinen leiden tot meer

weer terug te krijgen. Om bijvoorbeeld

werkgelegenheid en werkgelegenheid

Noord-Brabant - 2011

procedures.

65

Gemeente Eindhoven zoekt samenwerking op De Brainport 2020 ambitie is om in de Europese top-3 en de mondiale top-10 te komen als technologische topregio. Brainport is inmiddels goed op weg. De regio Zuid-Oost Brabant behoort tot de 7 slimste regio’s en staat op de kaart van het kabinet. In 2010 is Eindhoven in de Financiel Times uitgeroepen tot Europese stad van de toekomst onder de 250.000 inwoners op basis van o.a. economisch potentieel, arbeidsklimaat, infrastructuur, ondernemersklimaat en citymarketing. “Om mee te kunnen in de internationale concurrentiestrijd en haar positie verder uit te bouwen, is samenwerking op verschillende schaalniveaus van opereren noodzakelijk. Om dit doel te bereiken kijkt gemeente Eindhoven, over haar gemeentegrens heen, naar de mogelijkheden die bijdragen aan het verbeteren van het internationale vestigings- en ondernemersklimaat�, aldus de Eindhovense wethouder Brink van Economie, Werk en Beroepsonderwijs .

66

Noord-Brabant - 2011

Gemeente Eindhoven zoekt actief de samenwerking op met overheden op verschillende niveaus.

Samenwerking tussen de

Europees niveau nog duidelijker kenbaar

2020 een toptechnologische regio

Campusgemeenten

worden dat de Nederlandse propositie

van wereldformaat te zijn’, licht Brink

De vier ‘campusgemeenten’

richting het internationaal bedrijfsleven

toe. Om dat voor elkaar te krijgen

Eindhoven, Helmond, Veldhoven en

een unieke kwaliteit heeft in Europa.

moet volgens hem de basis goed

Best gaan intensiever samenwerken.

Ook op het niveau van deze drie

zijn en verder uitgebouwd worden,

De campussen in de verschillende

steden wordt momenteel gekeken op

vandaar de samenwerking in de regio

gemeenten vormen het uitgangspunt

welke onderwerpen ze elkaar kunnen

en (inter)nationaal als het gaat om het

om te verkennen hoe de samenwerking

versterken. Het samen internationaal

internationale vestigingsklimaat en

concreet vorm zou kunnen krijgen.

optrekken bijvoorbeeld inzake creatieve

versterking van de topsectoren. Een

De verschillende campussen dragen

industrie of bij acquisitie van belangrijke

piramide met een brede basis reikt

namelijk bij aan het verbeteren van

partijen ligt voor de hand.”

ook tot in de top: en daar streven

het internationale vestigings- en

Verder wordt de samenwerking gezocht

we naar, namelijk excellentie in een

ondernemersklimaat. Door de krachten

om gezamenlijk op te trekken als het

aantal focussectoren die ons ‘top of

van de verschillende gemeenten

gaat om het topsectoren-beleid van

mind’ maken bij het internationaal

te bundelen wordt een bijdrage

het ministerie van Economische Zaken,

bedrijfsleven.

geleverd aan het, op nationaal en

Landbouw en Innovatie.

internationaal niveau, profileren van de

Wij streven er naar om ook het MKB

regio Eindhoven. Er wordt nu gewerkt

ELAT (Europese toptechnologieregio

als belangrijke bron van Research

aan een verkenning: bijvoorbeeld

van formaat)

& Development en als banenmotor

op het terrein van economische

Op de voor Brainport belangrijke

optimaal te laten aanhaken.

structuurversterking worden thema’s

topsectoren wordt programmatisch

uitwerkt waarop de samenwerking

nauw samengewerkt met Aken

Agenda

invulling gaat krijgen.

en Leuven. Concurrentiekracht op

Op 13 en 14 september 2011 vinden

Euregionale schaal staat daarbij

de Regio Business Dagen plaats in

Europese top 3

voorop. Kritische massa is Europees

het Beursgebouw Eindhoven. De

Naast de samenwerking die gemeente

en wereldwijd van groot belang. Door

Regio Business Dagen is een zakelijk

Eindhoven aangaat in haar eigen regio,

samen te werken op het gebied van

evenement met als doel ondernemers

is zij ook actief bij de samenwerking

bijvoorbeeld High Tech Systemen wordt

in een bepaalde regio actief bij elkaar

tussen de drie mainports. De Mainport

dit cluster versterkt en internationaal op

te brengen. Voor een overzicht van

Amsterdam, de Seaport Rotterdam en

de kaart gezet.

verdere ondernemersbijeenkomsten zie

de Brainport Eindhoven zijn belangrijke

de website van gemeente Eindhoven,

motoren van de Nederlandse economie.

Mondiale top-10

Wethouder Brink: “Door met deze

‘”Uiteindelijk is het doel, van deze

motoren samen te werken zal op

vormen van samenwerking, om in

Noord-Brabant - 2011

www.eindhoven.nl/ondernemersplein.

67

Flexibel inspelen op wat de markt vraagt Het antwoord op de kantorenleegstand en vastzittende woningmarkt 68

Noord-Brabant - 2011

De Nederlandse woningmarkt zit op slot. Steeds meer kantoren staan langdurig leeg.

Wat is de situatie, waar liggen de economische kansen en wat zijn de bedreigingen?

Welke keuzes moeten er gemaakt worden? Onder leiding van Dries Steinmeijer van Korteweg Communicatie wisselen vijf professionals in vastgoed hun ervaringen, visies en conclusies uit. De uitkomst? Een flexibele opstelling van gemeenten, provincie, beleggers, ontwikkelaars en banken is van groot belang om adequaat te kunnen inspelen op wat de huidige markt vraagt.

De Nederlandse kantorenmarkt zit

de afgelopen vijf tot zeven jaar is er

voorverhuurnorm van kracht was. Er

in zwaar weer. Circa 7 miljoen m²,

landelijk zo’n 8 miljoen m² toegevoegd

zijn daardoor veel kantoren op risico

oftewel 14% van het hele bestand,

aan de markt. Daar is 1 miljoen m² van

gebouwd, vaak op minder courante

staat leeg. Leon Schreppers: “De

opgenomen.”

locaties als bedrijventerreinen of perifere

oorzaken liggen in de economische

kantoorparken aan de stadsrand. Dat

crisis met faillissementen en inkrimping

Frank van Groezen: “Er zijn natuurlijk

heeft leegstand in de hand gewerkt.

van bedrijven, het nieuwe werken

wel verschillen. Niet alles is langs één

Er geldt nu in veel gemeenten weer

en daling van de beroepsbevolking.

liniaal te leggen. Monofunctionele

een voorverhuurnorm van circa 70%.

De verwachting is dat de leegstand

kantoorlocaties aan de rand van de

Gemeenten zijn hier alerter op. Zo

over zo’n vijf jaar is verdubbeld en

stad liggen zeer moeilijk in de markt.

heeft Eindhoven het plan voor een

richting de 14 miljoen m² gaat. Er

Daarentegen zijn locaties in stadscentra

grootschalige kantoorontwikkeling

is al een verborgen leegstand van

en bij knooppunten van openbaar

langs de A2 (LandForum) voorlopig

circa 2 miljoen m² vanwege bedrijven

vervoer nog kansrijk.”

uitgesteld. Amsterdam overweegt zelfs

die hun totale vloeroppervlakte niet

nieuwbouw alleen nog toe te staan

nodig hebben. Daarnaast gaat de

Wensenpakket

als dit in combinatie gaat met sloop

Rijksgebouwendienst binnen enkele

De tijd is voorbij dat kantoren op risico

of herbestemming van bestaande

jaren 1 tot 1,5 miljoen m² teruggeven

worden ontwikkeld. Van Groezen:

kantoorgebouwen.”

aan de markt als gevolg van het

“Een ontwikkelaar realiseert geen

Van Groezen: “Nieuwbouw moet altijd

nieuwe werken en de reorganisatie bij

kantoorpand meer zonder dat er een

mogelijk blijven, maar dit is een goede

overheidsdiensten.”

gebruiker is. Sterker nog, de gebruiker

prikkel om na te denken over de

De situatie in Brabant stemt overeen

wil zijn complete wensenpakket

bestaande voorraad.”

met het landelijke beeld, al kan Den

terugzien in een op maat ontwikkeld

Bosch naar verhouding positievere

gebouw.”

cijfers overleggen. In Eindhoven, de

Financiering In de huidige tijd is het moeilijk om

vijfde kantorenstad van Nederland,

De sturing van de kantorenmarkt is

financiering van zakelijk vastgoed te

staat echter circa 17% van de kantoren

bovendien toegenomen. Niet meer

krijgen. Schreppers: “Banken gaan niet

leeg. Een groot gedeelte betreft

op uitbreiding maar op voorraad.

meer onvoorwaardelijk mee als er enige

verouderd langjarig leegstand vastgoed.

Schreppers: “Vijf jaar geleden kregen

risico’s zijn als een verkeerde locatie,

In Helmond is 25% van de voorraad

ontwikkelaars toestemming van

leegstand of mindere kwaliteit huurder.

onbenut. Edwin Kolkhuis Tanke: “In

de gemeente zonder dat er een

Voor risicovolle kantoorbeleggingen

Noord-Brabant - 2011

69

veel in de markt.”

Schreppers: “70% vind ik een te hoog percentage. Wel denk ik dat van de verouderde kantoren die langjarig leegstaan circa 50% onverhuurbaar is.”

Voor het op grote schaal transformeren van leegstaande kantoren in woningen zijn er een aantal praktische problemen en belemmeringen die moeten worden weggenomen. De kantoorlocatie kan oninteressant zijn als woonplek.

Gemeenten moeten soepeler omgaan met bestemmingswijzigingen en bouwvoorschriften. Beleggers staan niet te springen om fors af te waarderen door de functiewijziging van kantoren moet vaak een eigen vermogen van

Slopen

naar woningen. Schreppers: “Alle

50% of meer worden ingebracht. Dit

Er zijn vastgoedadviseurs in Nederland

marktpartijen moeten op eigen wijze

was vóór het uitbreken van de financiële

die pleiten voor het radicaal en

meer initiatieven ontplooien. Dan

crisis aanzienlijk anders.”

snel slopen van leegstaande

liggen er zeker kansen om tot goede

kantoorgebouwen, als enige manier

oplossingen en nieuwe functies voor de

Van Groezen: “De houding van de

om de markt weer gezond te krijgen.

kantoren te komen.”

banken zal niet snel veranderen. Dat

Van Groezen is het daar niet mee

Kansrijk lijkt het nieuwe concept Solid,

dwingt je na te denken over andere

eens. “Het is sowieso lastig om te

een gebouw zonder bestemmingsplan.

financieringsvormen. Bijvoorbeeld

slopen als kantoorgebouwen nog deels

Degene die een Solid-ruimte huurt

investeringen uit privaat vermogen.

gevuld zijn. Dan moet je een soort van

mag deze naar eigen wens inrichten

Dan krijg je een samenwerkingsvorm

ruilverkaveling overeenkomen om aan

als woning, winkel, kantoor of

met medeparticipanten waarmee

de kritische massa te komen. Slopen

horecavoorziening. “Je kunt doen wat

je het gebouw gaat ontwikkelen of

is ook niet duurzaam. Beter is goed na

je wil”, zegt Kolkhuis Tanke. “Het is een

herontwikkelen.”

te denken over een nieuw leven van

casco dat je zelf kunt invullen.”

Schreppers: “Er liggen wel kansen op

de kantoren, met andere functies als

Van Groezen: “Het is een fantastisch

het gebied van duurzaamheid. Er zijn

wonen, bedrijfsmatige invullingen met

initiatief. De diversiteit aan functies

banken die daarin willen meegaan en

ruimte voor kinderopvang, sport of

zorgt voor levendigheid in en om het

aantrekkelijke financieringsvoorwaarden

horeca en te zorgen voor een betere

gebouw.”

aanbieden.”

uitstraling van deze gebouwen.”

Kolkhuis Tanke: “Een gebruiker zit liever

Kolkhuis Tanke: “Ik denk dat 70% van

Woningmarkt

in een duurzaam gebouw dan in een

de locaties daar niet geschikt voor is.

Waar de kantorenmarkt een enorme

niet-duurzaam gebouw.”

Er is gewoon structureel 7 miljoen m² te

leegstand kent, zit de woningmarkt op

70

Noord-Brabant - 2011

slot. Verkoop gaat moeizaam, het grote

gebruiker hebben.”

De woningmarkt zit op slot.

aanbod maakt het waarschijnlijk dat

Van Groezen: “Toch gaat het in

De overheid heeft de sleutel in

de huizenprijzen verder gaan dalen.

Brabant iets beter dan in de rest van

handen om de huizenmarkt weer

Starters kunnen moeilijk instromen

Nederland. Brabant is namelijk een

vlot te trekken. Opheffen van de

en woningzoekenden vinden niet

krachtige economische regio met veel

overdrachtsbelasting brengt de markt

wat ze zoeken en nodig hebben.

bedrijvigheid, die als eerste weer is

weer in beweging. De provincie

Robert-Jan Bekkering: “In de regio

opgekrabbeld na de recessie.”

Noord-Brabant had de afgelopen twee

Groot-Eindhoven is vanaf 2007 het

Banken worden steeds

jaar de Brabantse verkoopgarantie.

aantal transacties met ongeveer

terughoudender met het verstrekken

Een consumentenregeling voor

40% teruggelopen. Van zo’n 1.100

van hypotheken. De verwachting is

nieuwbouwwoningen, waarbij de

naar 600 transacties per kwartaal

dat met het economische herstel de

provincie zich verplichtte om na twee

in bestaand onroerend goed. Het

hypotheekrente zal stijgen. Dat doet

jaar de oude, nog niet verkochte

aanbod is daarentegen verviervoudigd.

het vertrouwen geen goed en drukt het

woning voor 90% van de taxatiewaarde

Vroeger had de consument 2 à 4

aantal woningverkopen. “Een prijsdaling

te kopen. “Al dit soort maatregelen

woningkeuzes, nu ligt dat in de regio

is onontkoombaar”, weet Bekkering.

leveren een positieve bijdrage”, stelt

Eindhoven op ongeveer 20 woningen.

“Net als in de kantorenmarkt komt het

Van Groezen. “Daarnaast moeten

Bij vrijstaande woningen heb je zelfs

in de huizenmarkt tot een afwaardering.

bestemmingsplannen flexibeler worden

keus uit 45 tot 50 objecten. Binnen

Dit geldt zowel voor beleggers als

en RO-procedures sneller verlopen

de NVM spraken we van een stabiele

particulieren. De huurmarkt vertoont

om beter te kunnen anticiperen op de

markt als de klant keus uit vijf woningen

wél een herstel. De status van

veranderende woningmarkt.”

had. We hebben nu een extreme

Eindhoven als toptechnologisch

kopersmarkt. Daar komt de nieuwbouw

centrum trekt huurders van buitenaf

nog overheen. Er worden in Eindhoven

aan.”

zo’n 1.000 objecten zonder dat deze verhuurd of verkocht zijn aan de voorraad toegevoegd. Dat is zorgelijk.

Het is leuk dat er wordt gebouwd, maar je moet wel een

Noord-Brabant - 2011

71

Creatieve ontwikkeling, perfecte realisatie Academisch ziekenhuis, Maastricht Albert Schweitzer ziekenhuis, Dordrecht/Sliedrecht Amphia ziekenhuis, Breda Elkerliek ziekenhuis locaties Helmond en Deurne Erasmus MC, Rotterdam Faculteit der Diergeneeskunde Universiteit van Utrecht Franciscus ziekenhuis, Roosendaal Het Oogziekenhuis, Rotterdam Jeroen Bosch ziekenhuis, ‘s-Hertogenbosch Lievensberg ziekenhuis, Bergen op Zoom Maasziekenhuis Pantein, Boxmeer Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, Amsterdam Orbis Medisch Centrum, Sittard/Geleen Psychiatrisch ziekenhuis Reinier van Arkel, ‘s-Hertogenbosch Sint Anna ziekenhuis, Oss Sint Franciscus Gasthuis, Rotterdam Sint Joseph ziekenhuis, Veghel St. Anna ziekenhuis, Geldrop St. Antonius Ziekenhuis, Utrecht Leidsche Rijn ‘t Lange Land Ziekenhuis, Zoetermeer TweeSteden ziekenhuis, Waalwijk UMC St Radboud, Nijmegen Universitair Medisch Centrum Utrecht VieCuri Medisch Centrum voor Noord-Limburg Vlietland ziekenhuis, Schiedam Willem-Alexander ziekenhuis, ‘s-Hertogenbosch Ziekenhuis Bernhoven, Uden

www.hurks.nl

www.kuijpers.com

Kolkhuis Tanke: “Wij worden helaas nog

kwaliteitverhouding. In deze tijd

wat deze moest kopen. Die tijd is

steeds geconfronteerd met gemeenten

van bezuinigingen en onzekere

voorbij.”

die niet in die flexibiliteit meewillen en

verkopen en financieringen wordt een

het bestemmingsplan dichtgetimmerd

afwachtende houding aangenomen.

Van Santvoort: “Er is onvoldoende

willen zien.”

“Alles moet kloppen en alles begint

op de woningbehoefte van

bij betaalbaarheid”, zegt Pieter van

eenpersoonshuishoudens ingespeeld.

Starters zijn nodig om de markt in

Santvoort. “De woningmarkt is dit

De inkomensgroep tussen € 33.000 en

beweging te krijgen, maar zij hebben

jaar opnieuw onder druk gekomen.

€ 43.000 wordt op de woningmarkt ook

het nu extra zwaar. Om doorstroming

Wat gebeurt er straks in augustus, als

nauwelijks bediend. Er is geen aanbod,

op de woningmarkt te krijgen, moet

de aflossingsvrije hypotheek wordt

de financiering is lastig. Daar moet

de aandacht op starters worden

afgeschaft? De consument ziet dit als

een oplossing voor bedacht worden in

gevestigd, meent Bekkering. “De

mogelijke opmaat naar de afschaffing

de vorm van stewardessenwoningen

kopersmarkt komt van onderaf op

van de hypotheekrenteaftrek. Het

of iets dergelijks. Er moet sneller

gang. Het stimuleren van de eerste

vertrouwen is daarmee terug bij af en

op marktbehoeften kunnen worden

koop is cruciaal. Elke transactie

de woningmarkt is stilgevallen.”

ingesprongen. Daarom pleit ik ook

die starters teweegbrengen in de

voor flexibele bestemmingsplannen en

bestaande voorraad, heeft nieuwe

Het vertrouwen moet worden

woningtransacties tot gevolg.”

herwonnen. Voor ontwikkelaars

De erfpachtconstructie wordt ook

geldt dat zij zich moeten openstellen

Kolkhuis Tanke: “De gemiddelde

ingezet om de woningmarkt te

voor de wensen van de klant. Van

planontwikkeling duurt tussen de 6 en 8

stimuleren. De aspirant-huizenkoper

Groezen: “Dat vraagt een andere

jaar. Hoe kun je anticiperen op de markt

hoeft hierdoor de grondkosten

manier van denken. De klant als

als je alles vooraf dichttimmert? Je ziet

niet te financieren, maar betaalt

een gelijkwaardige beschouwen, die

projecten succesvol zijn, omdat er de

een vergoeding (canon) aan de

samen met jou het product vorm

ruimte is om zaken los te laten en in te

grondeigenaar. Bekkering: “Een

geeft. Ook voor gemeenten is dat een

spelen op wat de markt vraagt.”

voordeel van erfpacht zit in het verschil

gewenningsproces.”

tussen canon en rente. Het wordt

Kolkhuis Tanke: “Ontwikkelaars hebben

interessant als dit meer dan 1% is. Voor

lange tijd voor de consument gedacht

beeldkwaliteitsplannen.”

ouderen kan erfpachtkoop interessant zijn om kapitaal vrij te maken.

Erfpacht wordt snel een serieuze

De deelnemers aan het rondetafelgesprek:

financieringsvorm.”

• Robert-Jan Bekkering, directeur vb&t Makelaars en Ed Willems Makelaardij

Betaalbaarheid De consument vraagt een woning met een zekere uitstraling op een mooie locatie en een goede prijs-

• Frank van Groezen, algemeen directeur CRA Vastgoed • Edwin Kolkhuis Tanke, directeur Novaform Vastgoedontwikkelaars • Pieter van Santvoort, Van Santvoort Makelaars & !ntersant financiële dienstverleners • Leon Schreppers, directeur Verschuuren & Schreppers Bedrijfsmakelaars Eindhoven/HRS Bedrijfsmakelaars Den Bosch

Noord-Brabant - 2011

73

Voor het structureren en oplossen van complexe vastgoedvraagstukken is het van wezenlijk belang dat je kunt bouwen op de adviezen van een goede jurist. De pragmatische en persoonlijke aanpak van OZ+vastgoedjuristen is gestoeld op verbinden in plaats van polariseren. “Wij werken niet vanuit conflictsituaties. Onze insteek en kracht is om partijen tot elkaar te brengen, heldere afspraken te maken en projecten door een constructieve samenwerking tot een goed einde te brengen”, stelt algemeen directeur Dewi Worotikan.

De aanpak van het onafhankelijk

voorkomt problemen in een latere fase

probleem is niemand geholpen. We

bureau OZ+ slaat goed aan in

en bespaart kosten en vervelende

onderscheiden ons door op slimme

de dynamische vastgoedwereld,

procedures. OZ+ zit meestal namens

wijze de losse eindjes aan elkaar te

waar tegenwoordig het accent ligt

één partij aan tafel, maar die partij is

knopen en er weer één touw van te

op integrale gebiedsontwikkeling,

– net als de anderen – gebaat bij een

maken waar de partijen gezamenlijk aan

multidisciplinaire samenwerking

optimale samenwerking om een project

trekken.”

en nieuwe samenwerkings-

te laten slagen.”

en financieringsconstructies.

Het verbinden van partijen vraagt een

Projectontwikkeling gaat onvermijdelijk

Positie verworven

open en klantgerichte houding. OZ+

gepaard met risico’s. Partijen zoeken

OZ+vastgoedjuristen heeft in korte

selecteert zijn medewerkers ook op

steeds vaker houvast om deze risico’s

tijd zijn positie verworven in de

sociale competenties. Worotikan: “Een

optimaal te beheersen. OZ+ is in

vastgoedbranche. “We bestaan pas

medewerker van OZ+ is makkelijk

staat deze risico’s te signaleren én

een jaar, inmiddels zijn we op zoek

in de omgang, vindt zichzelf niet te

minimaliseren.

naar een vierde medewerker”, zegt

belangrijk, kan relativeren, denkt

Worotikan. “We hebben het erg druk,

vanuit de opdrachtgever, ziet steeds

Worotikan: “Het is daarbij van groot

ondanks de moeilijke tijd voor de

het grotere belang én heeft een

belang om in een zo vroeg mogelijk

vastgoedmarkt. De opdrachtgever

ondernemersmentaliteit. Het gaat erom

stadium met alle partijen om tafel

waardeert onze pragmatische insteek en

jezelf en het bedrijf te positioneren. Dan

te zitten, het juridische plan van

rol als verbindende schakel, waarmee

moet je niet aan je bureau gebonden

aanpak helder te beschrijven en het

we het ontwikkelproces veel beter

zijn, maar naar buiten gaan en duidelijk

proces optimaal te stroomlijnen. Dit

onder controle krijgen. Met een juridisch

maken waar je voor staat.”

OZ+vastgoedjuristen is als juridisch dienstverlener één van de drie werkmaatschappijen van het LAKA Huis. Van Aarle De Laat BV geldt als onafhankelijk huisvestingsadviseur in maatschappelijk vastgoed. MBK BV is gespecialiseerd in bouw-, bouwkosten- en onderhoudsmanagement. Het LAKA Huis is het (t)huis van drie spelers die integrale oplossingen voor complexe vastgoedvraagstukken bieden. Ieder vanuit eigen expertise en onder eigen vlag, maar met gedeelde kennis en ervaring.

Gezamenlijk staan de drie partners hun opdrachtgevers bij in iedere fase van de vastgoedcyclus.

74

Noord-Brabant - 2011

Verbinden, verankeren en versterken

OZ+vastgoedjuristen verbindt partijen in ontwikkelproces Noord-Brabant - 2011

75

Kennisleverancier

Nederlandse Raad voor Winkelcentra

OZ+ wil méér zijn dan een

Worotikan werkte eerder als bedrijfsjurist

(NRW). Jurist Ilona Kraayvanger is sinds

specialistische kennisleverancier.

voor onder andere Q-Park Nederland

1 mei 2010 aan het bedrijf verbonden.

Worotikan: “Vroeger was kennis macht,

en SPF Beheer. Zij richt zich specifiek

Lieveke Duijvestijn maakt sinds februari

tegenwoordig draait het om kennis

op het maatschappelijk vastgoed en

2011 als senior jurist (specialisatie

delen en samenwerken. Via internet

winkelvastgoed en is als commissielid

omgevingsrecht) deel uit van de

kan iedereen aan kennis komen.

van de New Generation betrokken bij de

organisatie.

Kennis is niet meer het exclusieve

76

Noord-Brabant - 2011

bezit van een groepje deskundigen.

en commercieel vastgoed vloeit

het winkelvastgoed. De toenemende

Onze dienstverlening is gericht op een

langzaam in elkaar over, ervaart

concurrentie van internet vraagt

samenstelling van kennisgebieden.

Worotikan. Institutionele beleggers

een nauwere samenwerking tussen

Wij weten hoe het bouwproces in

als pensioenfondsen krijgen

verhuurder en huurder om via

elkaar steekt en komen regelmatig

steeds meer belangstelling voor

belevingswinkels een rendabele

op een bouwplaats kijken. In onze

maatschappelijk vastgoed. Enerzijds

bedrijfsvoering in stand te houden.

contracten leggen we de nadruk op

omdat deze belegging momenteel

Grootschaligheid is uit de mode. Deze

het dynamische bouwproces, waarbij

meer soelaas biedt dan beleggen in

nieuwe dynamiek zorgt ervoor dat

we onze opdrachtgevers in heldere taal

woningen, kantoren en winkelcentra.

retailers naar kortere huurcontracten

proberen duidelijk te maken dat er ook

Anderzijds omdat ze op zoek zijn

streven. Worotikan: “Het is de uitdaging

dingen kunnen misgaan. Wij kijken heel

naar vastgoedinvesteringen met een

een kostenbesparing voor de huurder

reëel naar het ontwikkel- en bouwproces

maatschappelijke meerwaarde. OZ+

te realiseren door te onderhandelen

en zijn flexibel en oplossingsgericht.

toont zijn meerwaarde in het (financieel)

over lagere huurprijzen of kortere

Daarmee win je het vertrouwen van alle

verbinden van dergelijke beleggers aan

huurcontracten.

betrokken partijen.”

de ontwikkeling van maatschappelijk

Een goede optie is het hanteren van

vastgoed.

omzethuur, waarbij de hoogte van de

Zorgvastgoed

huur zich aanpast aan de hoogte van de

Bijna tachtig procent van de portefeuille

Brede school

behaalde omzet. De huisvestingslasten

van OZ+ bestaat momenteel uit

OZ+ wordt ingeschakeld bij

van de huurder blijven hierdoor

zorgvastgoed. Worotikan: “De

het opstellen van intentie- en

beheersbaar. Helaas wordt hier in

bekostiging van zorgvastgoed wordt

ontwikkelovereenkomsten voor

Nederland nog steeds te weinig gebruik

steeds moeilijker, de financiële

maatschappelijk vastgoed. Bijvoorbeeld

van gemaakt.”

risico’s voor zorginstellingen groter.

voor de bouw van een brede school.

De financiering van overheid en

Worotikan: “Daar zijn in de regel drie

Het ontwikkelspeelveld is veranderd.

verzekeraars voor huisvesting van

partijen bij betrokken: de school, de

De vastgoedvraagstukken zijn

cliënten van zorginstellingen was tot

gemeente en het kinderdagverblijf. Het

complexer geworden, de belangen

nu toe gekoppeld aan het vastgoed.

is zaak om ieders rechten en plichten

en risico’s groter. De kans op een

Vanaf 2012 dient er ook een gedeelte

aan het begin van het proces goed

succesvol ontwikkel- en bouwproces

van de investering van dit vastgoed te

vast te leggen, om tot een constructief

is het grootst met vroegtijdige, heldere

worden terugverdiend via de cliënten.

en duurzaam samenwerkingsverband

samenwerkingsafspraken en een

Door veranderende wet- en regelgeving

te komen. Wij denken mee met

flexibele, gunnende en verbindende

en de economische crisis zoeken

de opdrachtgever om tot de beste

houding tussen de partijen, weet

zorginstellingen naar alternatieve

oplossing voor het vastgoed te komen.”

Worotikan uit ervaring. “Met het

financieringsvormen. Voor investeringen

verbinden van partijen, verankeren van

op huisvestingsgebied zijn ze nu

Winkelvastgoed

de afspraken en versterken van de

vrijwel volledig aangewezen op de

Worotikan heeft iets met winkels en

samenwerking bereiken we met OZ+ het

kapitaalmarkt.”

winkelvastgoed. OZ+ richt daarom

meest in de ontwikkeling van complexe

Het speelveld van maatschappelijk

ook het vizier op ontwikkelingen in

vastgoedprojecten.”

Noord-Brabant - 2011

77

78

Noord-Brabant - 2011

We gaan ongekend ver RO groep: effectief in duurzame huisvesting De wereld verandert steeds sneller en dat stelt hele nieuwe eisen aan de gebouwen waarin we wonen en werken. RO groep speelt nu al in op de wensen van de toekomst met duurzame en effectieve ontwikkeling en transformatie van huisvesting voor de maatschappelijke sector. Niet denkend vanuit steen en cement, maar vanuit de wens en behoefte van de klant.

“Daar gaan we ongekend ver in”, vertelt

marketing, realisatiemanagement en

in Arnhem en sinds een jaar actief is

directeur Gerrit Jan Koning van RO

financiën. “Efficiënt bouwen is ook

in Eindhoven. Koning: “Onze focus

groep Eindhoven. “Waar de meeste

economisch verantwoord bouwen.

is en blijft maatschappelijk relevant

ontwikkelaars meteen in bouwplannen

Maatschappelijke partijen hebben te

bouwen en transformeren. Onderwijs

denken, beginnen wij met de

maken met tal van regels en budgettaire

en zorg zijn daarbij onze belangrijkste

vraagstelling. Wat zijn de doelstellingen

beperkingen. Scholen krijgen geld per

markten. In Eindhoven vertaalde

van de organisatie, wat is de visie? Is

leerling, zorginstellingen per behandeling.

dit zich al in een verbouwings- en

verhuizen wel de beste optie? Soms

Wij helpen het beschikbare geld zo goed

verhuisadvies voor het Centrum voor

blijkt herziening van de bestaande

mogelijk in te zetten, rekening houdend

de Kunsten, de Eindhovense school en

locatie een betere optie, en soms stuiten

met álle kosten, inclusief die van beheer

een samenwerking met Woonbedrijf.

we zodoende op een onderliggend

en onderhoud tijdens de hele levensduur.

Daarnaast is gebiedsontwikkeling

organisatieprobleem. Door ons in de

En door creatief mee te denken. Als een

onze specialiteit. In Maastricht zijn

klant te verplaatsen komen we tot een

lagere en een middelbare school, plus

we betrokken bij de ontwikkeling

advies.”

een muziekschool en theatergezelschap

van Belvédère en in Hellevoetsluis

podiumruimte nodig hebben, waarom

bij Kikkersbloem 3: een state of the

Diepgaande verkenning

brengen we die partijen dan niet samen

art bedrijventerrein dat functies gaat

Ook anders dan anderen gaat RO

in een gebouw dat grotendeels leeg

combineren, waar energiezuinig wordt

groep flink de diepte in. Behalve kennis

staat, maar multifunctioneel gebruikt kan

gebouwd en duurzaam beheerd gaat

van gebouwen en gerenommeerde

worden?”

worden.”

uitgebreide kennis aanwezig van

Twee pijlers

Oog voor de toekomst

omgevingsfactoren, regelgeving, visies

Twee pijlers vormen de basis voor de

Duurzaam bouwen betekent voor

en maakbaarheid. Tenslotte zijn er

RO groep die zijn oorsprong vond in

RO groep ontwikkelen met het oog

specialisten in huis op het gebied van

Maastricht, zes jaar geleden uitbreidde

op ontwikkelingen in de toekomst,

en innovatieve bouwtechnieken, is

Noord-Brabant - 2011

79

Niet het onmogelijke mogelijk willen maken maar het mogelijke realiseren.

N EE EGIN E D B ALV E GO ET H K H IS MER

80

Noord-Brabant - 2011 www.korteweg.nl

legt Koning uit. “Vroeger had een

Clustering van kennis en productie

Lichttoren, de Admirant en het on-

gebouw één functie en dat was het.

Eveneens in opkomst is clustering.

Eindhovens grote Strijp S – worden hier

Maar de maatschappij verandert

“ROC Eindhoven bijvoorbeeld

gecombineerd met een bescheidenheid

continu. Scholen krijgen kleinere of

bundelt zijn krachten met de

die me erg aanspreekt.”

grotere klassen, de visie op zorg

Bouweducatiegroep in Veldhoven;

evalueert. Woonwensen veranderen

Philips heeft plannen voor een

Ambitie

door gezinsverdunning, vergrijzing en

testcentrum op het terrein van Maxima

De ambitie om RO groep Eindhoven op

omdat mensen vaker en langer alleen

Medisch Centrum.

de kaart te zetten, is in goede handen

wonen. Nog zo’n belangrijke trend

bij Koning. Tijdens zijn studies Civiele

met verstrekkende gevolgen voor

Waarom geen technische werkplaats

Techniek en Bouwkunde in Delft stond

gebouwontwikkeling is de digitalisering.

in samenwerking met het bedrijfsleven

hij aan de wieg van Pink Roccade.

Flexwerken wordt de norm, papier

voor (V)MBO, HBO en Universitair

Zijn wervelende carrière leidde

steeds minder. Per werknemer is

onderwijs op het TU-terrein?” vraag

hem via eigen en gerenommeerde

dus minder kantoorruimte nodig en

Koning zich af. “Wat Eindhoven als

bedrijven in de stedenbouwkunde,

die ruimte wordt bovendien anders

belangrijkste industriële regio van

bouw, vastgoedontwikkeling en

gebruikt. Leren en zelfs opereren kan al

Nederland immers zo uniek maakt,

gebiedsontwikkeling naar Eindhoven.

op afstand en is straks wellicht normaal.

is dat je hier opleidingen én research

Vanaf de Paradijslaan zet hij zijn kennis

Hoe het er uiteindelijk ook uitziet,

én maakindustrie hebt. Breng je die

en ervaring graag in om nog meer

gebouwen die nu ontwikkeld worden,

partijen ook fysiek samen, dan benut

mooie en vooral duurzame gebouwen

moeten zo flexibel zijn dat ze aan te

je de ruimte optimaal. Deze bruisende

te ontwikkelen waarin nog lang

passen zijn aan de behoeftes van de

dynamiek en talrijke mogelijkheden

gewoond, gezorgd, gewerkt, geleerd en

toekomst.”

– kijk naar mooie projecten als de

geleefd kan worden

Noord-Brabant - 2011

81

Van verborgen stad naar creatieve stad Strijp-S, nieuw dynamisch hart van Eindhoven Van verborgen stad naar creatieve stad. Het vroegere Philipscomplex Strijp-S is één van de grootste en meest complexe binnenstedelijke herontwikkelingen van Nederland. De ambitie is het gebied om te vormen tot een inspirerende mix van wonen, werken en ontspanning, waarbij cultuur en creativiteit centraal staan. Dries Steinmeijer van Korteweg Communicatie bevraagt de betrokken ontwikkelpartijen over hun plannen en ambities op Strijp-S én over de kansen en bedreigingen. “Strijp S moet organisch groeien op het DNA dat in de stad Eindhoven al aanwezig is.”

82

Noord-Brabant - 2011

Strijp-S ligt ten noordwesten van het

te komen. Misschien is de planning wat

vorm. Het creëren van een levendige

stadscentrum van Eindhoven, heeft een

te optimistisch is geweest, maar dat is

en aantrekkelijke stad is essentieel.

omvang van ruim 27 hectare en kent

helemaal niet erg. We weten nu veel beter

De ontwikkeling Strijp-S speelt daar

een uniek cluster van zo’n 150.000 m²

waaraan behoefte is, wat de agenda

een cruciale rol in. Ik geloof in de

te herontwikkelen rijksmonumenten.

van Brainport wordt en wat we met de

herontwikkeling van gebieden met

Het programma: circa 3.000 woningen,

transformatie van dit gebied kunnen en

identiteit en historie. Rond Strijp-S liggen

90.000 m² kantoorruimte, 30.000 m²

willen. Woonbedrijf en Trudo zijn de eerste

allerlei woondorpen, waar mensen wonen

commerciële en culturele voorzieningen,

projecten aan het realiseren, bij elkaar

die in de jaren twintig, dertig van de vorige

5.000 parkeerplaatsen en een inkleuring

ruim vierhonderd woningen. Dat is een

eeuw vanwege Philips naar Eindhoven

van de openbare ruimte.

steen in het water die tot een nieuwe

zijn gekomen. De karaktervolle elementen

golf kan leiden, waarbij nieuwe functies

in het gebied moeten daarom behouden

De wereld is veranderd, het

en doelgroepen aan het terrein worden

blijven. De kansen die op Strijp-S liggen,

ontwikkelspeelveld evenzeer.

toegevoegd.”

moeten worden benut.”

sporen achtergelaten.

Hoe belangrijk is de ontwikkeling van

Toon de Koning: “Het is een unieke

Staan de ambities en plannen uit de

Strijp-S voor de regio?

herontwikkelingslocatie vanwege de

De economische recessie heeft zijn

initiatieffase van Strijp-S, in 2003 en 2004, nog steeds overeind?

combinatie van een hoogstedelijk milieu De Boer: “De regionale ambitie is

en industriële ambiance. De locatie ligt

om Brainport tot een van de meest

ingebed in de leefstad Eindhoven. Wij

Hock: “De ambitie is destijds

innovatieve regio’s van Europa te

maken Strijp-S klaar voor de toekomst

vormgegeven in het scheppen van een

ontwikkelen. Dit krijgt steeds meer

met een breed scala aan functies en

hoogstedelijk milieu, een creatief en cultureel tweede hart van Eindhoven.

Deze ambitie staat nog fier overeind.

Sterker nog, deze ambitie kan krachtiger worden neergezet omdat Brainport zich enorm goed heeft ontwikkeld. We zijn er de afgelopen jaren in geslaagd Strijp-S als vroegere Verboden Stad te openen voor de Eindhovenaren. Infrastructuur en nutsvoorzieningen zijn aangelegd.

Er is leven in de gebouwen. Er werken dagelijks zo’n 1.500 mensen. Er zitten bedrijven met internationale status. Er worden activiteiten georganiseerd. Dat heeft ertoe geleid dat Strijp-S de laatste paar jaar redelijk bekend is geworden in Nederland. Deze voorfase moet je doorlopen om tot een goede ontwikkeling

Noord-Brabant - 2011

83

dat veel mensen geïnteresseerd zijn in wonen op Strijp-S. Het merk Strijp-S heeft een enorme aantrekkingskracht, dat overeenstemt met het imago van de stad. Eindhoven heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld tot hippe, trendy stad.

Culturele evenementen als het STRPfestval en de internationaal beroemde Dutch Design Week op Strijp-S leveren daar een grote bijdrage aan. Op zulke dagen voel je de belofte van dit gebied.”

Hock: “Strijp-S kan een katalysator voor de ontwikkeling van de stad zijn en een enorme steun in de rug voor vestiging van nieuwe bedrijven en bewoners in Eindhoven. De ambitie mag daarom best hoog liggen.”

De Koning: “Deze regio heeft een sterke economie met aansprekende bedrijven, die behoefte hebben aan huisvesting en woonruimte voor hun medewerkers. Ruim 30.000 m² van de gebouwruimte op Strijp-S is inmiddels gevuld met commerciële initiatieven die aansluiten op de ambitie van creatieve stad. Die creativiteit zie je, proef je, ruik je. Die honderden vooral kleine bedrijven anticiperen op wat Strijp-S aan kwaliteit activiteiten die elkaar versterken. De

Speelt het imago van de stad

gaat bieden op het gebied van wonen,

combinatie van authentiek en nieuwbouw

Eindhoven een rol in het succes van

werken en ontspannen. Dankzij deze

wekt zeer positieve reacties op.”

Strijp-S?

pioniers krijgt Strijp-S kwaliteit. Hier past een woonprogramma bij van short en

De Boer: “Een nieuw aantrekkelijk

De Boer: “Uit onderzoek blijkt dat Strijp-S

long stay, studio’s, studentenhuisvesting

gebied leidt tot een aantrekkelijke stad

al behoorlijk bekend is in Nederland. Het

en woningen in het midden- en hogere

en is uiteindelijk een succesfactor voor

heeft een imago van historisch industrieel

segment.”

Brainport. Daarmee is Strijp-S een van de

erfgoed en een belofte van cultuur, trendy,

parels van de regio.”

design en levendigheid. Wij merken

84

De Boer: “Een interessante stad heeft

Noord-Brabant - 2011

Aan het rondetafelgesprek over Strijp-S namen deel: • Ingrid de Boer, algemeen directeur Stichting Woonbedrijf SWS.Hhvl.

De Koning: “De veiligheid, goede bereikbaarheid en ontsluiting met het

De woningcorporatie werkt dagelijks aan goed en betaalbaar wonen

openbaar vervoer – met een HOV-

voor ruim 70.000 klanten in de regio Eindhoven. Woonbedrijf ontwikkelt

verbinding door het gebied – zijn voor de

op Strijp-S SAS-3 tussen de Torenallee en de Kastanjelaan. Er komen

bewoners en eindgebruikers een extra

20 stadswoningen, 47 koop- en 131 huurappartementen. Variërend in oppervlakte, type en prijs. Oplevering vanaf 2012.

• Jack Hock, projectdirecteur Strijp-S van Woningstichting Trudo. Trudo

kwaliteit. Er is parkeren in overvloed en de kwaliteit van de openbare ruimte is

richt zich met name op stedelijke vernieuwing, bijzondere projecten en

hoog, met een flaneerboulevard met een

doelgroepen. De woningstichting wil een rol spelen in de stedelijke agenda.

dubbele rij gegaffelde platanen.”

Trudo ontwikkelt op Strijp-S De Driehoek en realiseert 240 lofts in de rijksmonumenten SAN en SBP. Oplevering vanaf 2012.

• Toon de Koning, directielid VolkerWessels Bouw & Vastgoedontwikkeling.

VolkerWessels won elf jaar geleden de ontwikkelcompetitie voor Strijp-S en transformeert het voormalige werkterrein van Philips samen met de

Welke rol past de gemeente Eindhoven in de ontwikkeling van Strijp-S?

lokale partners Trudo, Woonbedrijf en Spoorzone BV tot een aantrekkelijke, dynamische woon-, werk- en ontmoetingsplek.

Hock: “Bij een grootschalige gebiedsontwikkeling als Strijp-S is het van belang dat de gemeente vooraan

meerdere levendige kernen. Strijp-S

te bepalen en unieke concepten te

in het traject formuleert wat voor type

wordt een tweede dynamisch hart van

ontwikkelen in retail, sport, cultuur,

gebied het moet worden en welke

Eindhoven. Een prachtige aanvulling op

wonen en werken die aanvullend op het

ankers daarbij horen. De gemeente

en versterking van het stadscentrum.”

stadsaanbod zijn. Geef Strijp-S de tijd om

realiseert de gewenste voorzieningen

organisch te groeien. Laat bedrijven laag

en de bijbehorende invulling van de

instromen en faciliteer ze waar mogelijk.”

openbare ruimte en schenkt daarmee

Welke rol spelen de opstalontwikkelaars op Strijp-S?

vertrouwen aan de markt dat het gebied De Boer: “Het zou mooi zijn als startende

serieus genomen wordt. De marktpartijen

Hock: “Wij zetten onze handtekening

ondernemers op Strijp-S kunnen

stappen er dan veel makkelijker in.

onder de transformatie van het

doorstromen. Dat geldt ook voor het

Daarnaast moet er politiek-bestuurlijke

rijksmonumentale bezit. De metamorfose

woonprogramma, dat aanvullend moet

continuïteit in denken zijn. De gemeente

van de Lichttoren heeft ons gesterkt in

zijn aan het stadsaanbod. In ons gebouw

moet duidelijkheid scheppen over

de overtuiging dat wij dit aankunnen.

SAS-3 zie je een opbouw van kleinere

welke voorzieningen er op Strijp-S

Daarnaast richten wij ons op de

wooneenheden vanaf 40 m² verhuur tot

moeten komen én gerealiseerd worden.

ontwikkeling van De Driehoek als

penthouses van 150 m² voor de verkoop.

Een tweede droom van mij is dat de

centrum van Strijp-S. De opgave is om

Met de programma’s van Trudo en

gemeente veel meer als facilitator van

alle functies, instituties, activiteiten en

VolkerWessels krijg je een complementair

de ontwikkeling gaat optreden in plaats

evenementen in balans te houden, daarbij

woonaanbod op Strijp-S. Daarmee kan

van als beschermheer van de enge

de blik zowel lokaal, regionaal, nationaal

je een brede doelgroep trekken die hier

interpretatie van de wet.”

als internationaal gericht. Dat is een

bewust wil wonen en van alle faciliteiten

grote uitdaging. Het is van belang om in

en voorzieningen gebruik wil maken.”

de programmering goed de doelgroep

Noord-Brabant - 2011

De Boer: “Ik zou graag zien dat de gemeente harder trekt aan de vestiging

85

OFFICE-S

Strijp-S is al sinds de historie een inspirerende plek voor innovaties en biedt ook nu slimme werkruimtes voor succesvolle ondernemers.

Ook iets voor u?

IMAGINE-S

Door de bril van Bart van Goch is Strijp-S een mix van innovatie, creatie en bruisende breinen met een open mind.

Strijp-S is een bijzondere omgeving met aantrekkingskracht, prachtige werkplekken, diversiteit, creatieve en doortastende ondernemers, leuke evenementen. Doen waar je goed in bent zonder opsmuk.

NYOYN bedenkt, ontwikkelt en verkoopt creatief en geavanceerde interactieve producten en concepten.

Sociale interactie vormt de rode draad. Ons hoofdkantoor is gevestigd in het Klokgebouw te Eindhoven.

SUCCES-S

www.nyoyn.com

Ook succesvol ondernemen?

www.seats2meet.com

Roger van den Berg vindt in Strijp-S een ideale omgeving voor een innovatief business concept in de industrie van vergaderingen en conferenties.

Seats2Meet biedt een marktvernieuwende vergaderervaring en staat voor elkaar ontmoeten, werken, co-creëren, kennis uitwisselen, ideeën creëren, innoveren en inspireren. Daarom hebben we gekozen voor Strijp-S. Een gebied in ontwikkeling, waar veel mensen uit de creatieve industrie komen, die gewend zijn aan nieuwe ontwikkelingen.

Seats2Meet Eindhoven bevindt zich in de Apparatenfabriek aan de Torenallee. ‘Het gebouw heeft veel charme en historie en leent zich prima voor onze activiteiten en de heringebruikname past ook goed bij ons streven om duurzaam te ondernemen.

moet worden. Daar wordt het gebied niet

zorgt voor veel traffic op Strijp-S. Het

beter van.”

Natlab heeft veel mediafuncties. De Wereldmarkt zit in het Veemgebouw.

Waar moeten of komen de komende

En we gaan bouwen voor de doelgroep

vier jaar de accenten op Strijp-S te

die Strijp-S interessant vindt en waar

liggen?

vanuit de markt vraag naar is. We richten ons op expats, studenten, starters,

De Boer: “Er moeten meer publieke

alleenstaanden. Deze groepen komen

activiteiten in de openbare ruimte komen.

momenteel elders in Eindhoven niet aan

De bezoeker voelt zich nu wat verloren.

een woning. We hoeven zo niet bang te

Het Cultuurfonds Strijp-S wil een aantal

zijn voor leegstand en roeien niet tegen de

initiatieven voor activiteiten ondersteunen,

stroom in.”

van unieke functies in het gebied. Er

evenementen die een aanzuigende

zijn de afgelopen jaren veel kansen

werking op bezoekers hebben. Verder

voorbijgekomen, die niet verzilverd zijn.

moeten we Strijp-S doorontwikkelen rond

De gemeente kan ervoor zorgen dat

het Klokgebouw, de Hoge Rug gebouwen

procedures vlotter verlopen en plannen

en complex SAS-3. In die kern gaat

daardoor ontwikkeld kunnen worden.”

binnenkort gewoond worden. We moeten

De Koning: “Het is belangrijk dat er een

met elkaar vaststellen wat daaromheen

onderwijsvoorziening in het gebied komt

gewenst is en waaraan qua woningbouw

in de vorm van een dependance van de

en invulling van commerciële ruimte

TU of een Fontys Hogeschool. Daar zou

behoefte is.”

op ingezet moeten worden. De gemeente moet meer betrokkenheid tonen.”

De Koning: “Voor een leefbaar gebied heb je een kritische massa nodig aan

Hock: “Er is qua bestemmingsplannen

woningen en commerciële ruimten, die

enige mate van flexibiliteit nodig.

in balans zijn met voorzieningen die er

Het gebied vraagt om andere acties

nu nog onvoldoende op Strijp-S zijn. De

en concepten. Daar moet in de

komst van een infocentrum is een must,

programmering ruimte voor zijn, in plaats

net als de organisatie van activiteiten in

van vast te houden aan wat jaren geleden

de openbare ruimte. Er moet flexibiliteit

is vastgesteld.”

in programma, producten, stedenbouw, massa en ontwikkeltempo komt.”

De Boer: “Dat is inderdaad de sleutel voor de komende jaren. Als die ruimte

Hock: “Over vier jaar zijn er zes

niet ontstaat, trekt een ieder zich terug op

internationale en dertig nationale

zijn vesting en doet alleen wat er gedaan

evenementen in het Klokgebouw. Dat

Noord-Brabant - 2011

87

De klant centraal in een duurzame samenleving 88

Noord-Brabant - 2011

Duurzaam ontwikkeld en gebouwd vastgoed is waardevaster. En het wordt tegenwoordig bijna als ‘niet netjes’ gezien als je niet duurzaam bouwt. Grote beleggers, investeerders, pensioenfondsen, corporaties, ontwikkelaars en steeds meer gebruikers zijn overtuigd van het maatschappelijk belang van duurzaam ontwikkeld vastgoed. De opgave zit niet alleen in nieuwbouw; juist ook in de bestaande voorraad zijn enorme energiewinsten te behalen. Dat is precies waar Adviesbureau Paul Dielissen B.V. zich mee bezig houdt.

Eigenaar Paul Dielissen is sinds

vier niveaus: conceptontwikkeling,

Daar komen woningen, een golfbaan

1986 bezig met duurzame

gebiedsontwikkeling, gebouwniveau en

en een nieuwe jachthaven. “Dat hele

vastgoedontwikkeling en heeft dus

installatieniveau. Ik houd me vooral met

gebied wordt energieneutraal. Voor

vele jaren ervaring in de duurzame

de bovenste twee niveaus bezig, met

het beheren van de energiestromen

woningbranche. “Vroeger was het

de grote lijnen dus.”

wordt gewerkt aan het opzetten van

maar een enkeling die zich daarmee

een Duurzaam Energie Diensten

bezig hield. Daarna ontstond er een

De passie van Dielissen ligt bij het

Bedrijf. Alle energie wordt opgewekt in

kopgroep en nu zie je een steeds

duurzaam ontwikkelen van vastgoed,

het gebied zelf, door aardwarmte en

bredere groep ontstaan. Beleggers

waarbij een grote opgave ligt in de

zonnepanelen. Er wordt ook geen gas

stellen tegenwoordig hoge eisen aan de

bestaande voorraad. Zo realiseerde

naar het gebied gepompt. Dat is redelijk

duurzaamheid van gebouwen. Ze willen

hij een energiereductie van meer dan

uniek in Nederland”, zo vertelt Dielissen

vaak een goede BREEAM-kwalificatie

zestig procent bij een woningproject

gepassioneerd.

.” (BREEAM is een methode om de

uit de jaren zeventig in Breda. Voor

duurzaamheidprestatie van gebouwen

ASR vastgoedontwikkeling is hij

Duurzame woningen zijn in aanschaf

te bepalen, red.)

bezig met de herbestemming van het

meestal iets duurder. “Maar die hogere

oude postkantoor op de Neude in

aanschafprijs verdien je gemakkelijk

Duurzaamheid is voor Dielissen meer

Utrecht. Daar worden winkels en een

terug door lagere energiekosten. Dat

dan alleen energiebesparing. “Het

hotel gerealiseerd. “Met dat project is

moet je dus iedere keer weer helder

gaat ook om zaken als management,

een BREEAM-score van vier sterren

uitleggen”, vindt Dielissen. “Daarom

gezondheid, comfort, mobiliteit, water,

behaald. We realiseren een hogere

houd ik me ook met marketing bezig.

materiaalgebruik, afval, infrastructuur,

prestatie met het pand, door het

We adverteren dan dus niet alleen met

landgebruik, ecologie en vervuiling.

zorgvuldig in te richten en duurzame

de aanschafprijs, maar bijvoorbeeld ook

Maar energiebesparing en het

materialen te gebruiken.”

met maandlasten voor energieverbruik.”

Maar ook gebiedsontwikkeling

Dielissen heeft daar een punt. Op

behoort tot de werkzaamheden van

dit moment betaalt een gemiddeld

Dielissen houdt zich vooral bezig met

het adviesbureau. Dielissen ontwikkelt

huishouden in Nederland namelijk

het adviseren, managen en begeleiden

bijvoorbeeld een duurzaamheidsvisie

ongeveer acht procent van het inkomen

van duurzaam vastgoed. “Als het gaat

en energieconcept voor de voormalige

aan energiekosten. Dat betekent dat

om vastgoed, wordt er gewerkt op

veerhaven in het Zeeuwse Perkpolder.

men iedere twaalf jaar een jaarinkomen

duurzaam opwekken van energie blijven natuurlijk ook belangrijk.

Noord-Brabant - 2011

89

Makelaarskantoor met een topsportmentaliteit

Schonck, Schul & Compagnie

Schonck, Schul & Com Schonck, Schul & Compagnie is een brede, dynamische en servicegerichte organisatie op het gebied van makelaardij en vastgoedontwikkeling, welke zich onderscheidt door een originele en proactieve aanpak met een topsport-mentaliteit!

Makelaardij & Vastgoedontwikke

Schonck, Schul & Compagnie makelaardij en vastgoedontwikkeling is al meer dan 80 jaar actief in de Bredase vastgoedmarkt en heeft zich met een team van ca. 20 medewerkers gespecialiseerd in het product Wonen en bijzonder bedrijfsmatig onroerend goed. Kenmerkend voor onze proactieve opstelling naar de markt zijn; creativiteit, innovatie, en deskundigheid.

Nieuwbouwmakelaardij is een kernactiviteit van Schonck, Schul & Compagnie, met een gespecialiseerde nieuwbouw verkoopafdeling en een afdeling projectontwikkelingsadvies en marketing.

Schonck, Schul & Compagnie neemt haar verantwoordelijkeheid naar haar opdrachtgevers; vandaar dat wij ook investeren in het voortraject van een planontwikkeling; want zo kunnen wij onze verantwoordelijkheid waarmaken; nieuwbouwmakelaardij met een topsportmentaliteit!

Schonck, Schul & Compagnie Ontwikkelingadvies B.V. initieert nieuwbouwontwikkelingen en adviseert op het gebied van bestemmingswijziging, gebiedsontwikkeling, marketing en productontwikkeling.

De initiatie en begeleiding van ontwikkelingsinitiatieven bestaat onder andere uit het verrichten van locatieonderzoek en haalbaarheidsanalyses, het analyseren en opstellen van stedenbouwkundige visies en het schrijven en uitvoeren van marketingcampagnes.

Kortom Schonck, Schul & Compagnie Ontwikkelingadvies B.V. coördineert het gehele ontwikkelings-, ontwerp- en verkoopproces.

Project ‘Buitenplaats Marckhoek”

Schonck, Schul & Compagnie Fa t i m a s t r a a t 1 - 4 8 3 4 X T - B r e d a Te l e f o o n : 0 7 6 - 5 6 5 6 0 5 6 - Fa x : 0 7 6 - 5 6 5 5 5 0 0 i n f o @ s c h o n c k s c h u l . c o m - w w w. s c h o n c k s c h u l . c o m 90

Noord-Brabant - 2011

aan slimme energieconcepten.

Bedrijf:

Adviesbureau Paul Dielissen

Naam:

Paul Dielissen

Geboren:

Breda, 12-07-1960

gebied- en vastgoedconcepten voor

Burgerlijke staat:

Gehuwd

ontwikkelaars en woningcorporaties.

Mooiste moment: Prijzen winnen is altijd mooi. De positieve energieprijs voor het eerder genoemde project in Breda was een mooie erkenning. Het postkantoor aan de Neude in Utrecht is erg

Ook ontwikkelt hij duurzame

Voor verschillende provincies en gemeenten werkt Dielissen op conceptniveau aan slimme en

mooi om aan mee te werken. Maar er zijn zoveel

duurzame gebiedsoplossingen, zodat

mooie projecten, dat is lastig kiezen.

steden hun ambitieniveau kunnen halen.

Een hele lijst aan opdrachtgevers kwijt is aan de energierekening. “Met

van BAM. “Bij AM ligt het accent vooral

dus. En dan geeft Dielissen ook

de stijgende energieprijzen gaat dat

op nieuwbouw. Ik zag veel kansen waar

nog gastcolleges aan de Haagse

percentage alleen maar omhoog. Dat

AM niet mee aan de slag ging. Op het

Hogeschool. “Ik ben bezig met bijna

maakt de noodzaak van duurzame

gebied van bestaande bouw ligt een

het hele speelveld en dat vind ik

woningen alleen maar groter”, aldus de

hele grote uitdaging.”

bijzonder leuk om te doen. Momenteel

adviseur.

doe ik alles nog in mijn eentje. Maar Vanuit zijn adviesbureau werkt

als het bureau zich zo blijft ontwikkelen

Voordat Dielissen begin 2011 zijn eigen

Dielissen onder andere als

is snel uitbreiding noodzakelijk om

adviesbureau oprichtte, werkte hij als

manager duurzaam voor ASR

klanten optimaal te kunnen bedienen.

directeur bij de afdeling duurzaam van

vastgoedontwikkeling. Daarnaast

Want voor Adviesbureau Paul Dielissen

AM vastgoedontwikkeling, onderdeel

werkt hij samen met Essent en Eneco

B.V. staat de klant altijd centraal.”

Noord-Brabant - 2011

91

De buurt opschudden De meerwaarde van een integrale sociaal-fysieke wijkaanpak

92

Noord-Brabant - 2011

Woongenot bestaat uit een fysieke en sociale component. Waarom krijgt de sociale component dan geen aandacht bij een fysieke renovatie? Een groep nieuwe generatie denkers vraagt zich dit af en deelt dezelfde visie. Alles moet wijken voor één doel: woongenot creëren! De jonge professionals van KnaapenGroep, Stichting De Bakkerij, Dynamic Concepts en Klinc hebben een gezamenlijke droom geformuleerd, die bij renovatieprojecten vorm krijgt. Zij hebben een nieuwe weg ingeslagen. Wie loopt er mee?

Weg met het eigenbelang, weg met

Knaapen: “Wij gaan verder dan een

voor verbetering van de leefbaarheid

het diffuse werken. Wil je werkelijk

ketensamenwerking op technisch vlak.

in stadswijken. De samenwerking

een positieve footprint achterlaten in

We zijn iedere dag in sociaal-zwakke

tussen beide bedrijven levert synergie

deze wereld, is er verandering nodig.

wijken aan de slag. Enerzijds met fysiek

op. Renoveren en sociaal investeren:

Verandering in de manier van werken,

renoveren (KnaapenGroep), anderzijds

1+1=3. Met als doel: van het

maar vooral in de manier van denken.

met sociaal empoweren (De Bakkerij).

kleine kaarsvlammetje op tafel een

De renovatiebranche draait op een

De uitdaging is voor ons om die twee

vreugdevuur maken!

systeem van gefragmenteerd denken.

schijnbaar uiteenliggende componenten

Mark de Ruiter: “In mijn visie wordt

Janneke de Cort: “We zetten partijen

te verenigen.”

er een vernieuwend proces van

bij aanvang recht tegenover elkaar, in

herontwikkeling van wijken en buurten

plaats van schouder aan schouder.

Beleving

gevolgd. Daarin staat beleving centraal

Dit blokkeert ontwikkeling, creativiteit

Na een fysieke renovatie kan de tafel

en is imagineering leidend. Beleving

en passie. Projectleden moeten

nog zo prachtig gedekt zijn, als de

is een aparte economische entiteit en

juist geprikkeld worden om naar

mensen aan tafel niet met elkaar praten

vertegenwoordigt een unieke waarde.

toegevoegde waarde op termijn te

en de kaarsjes niet zijn aangestoken

Wanneer we de belevingsmodellen

zoeken. Het systeem moet veranderen.

ontbreekt er beleving. Vanuit deze visie

projecteren op renovatie van sociale

Het lineair denken is voorbij. Het is tijd

is door Pieter Knaapen, directeur van

woonwijken, zal een bijzonder

voor een revolutie en een nieuwe start.”

KnaapenGroep, De Bakkerij opgericht.

rendement optreden.”

Een deeloplossing zit in

Een ideële stichting, geleid door jonge,

De kern van imagineering is het creëren

ketensamenwerking. Bart

ambitieuze mensen, die zich inzet

vanuit de waarden van de doelgroep,

Plein 360 De groep nieuwdenkers heeft een inspiratieplatform opgezet over integrale fysiek-sociale wijkaanpak: Plein 360. De Cort: “Hier willen we de ontwikkeling van onze 360 graden aanpak zichtbaar maken. Een aanpak, waarbij niet meer gefragmenteerd gedacht wordt maar wordt samengewerkt vanuit een gedeelde missie.” Van Dijken: “Het resultaat van deze vernieuwde manier van samenwerking maakt veel energie los. Dat zien we in de experimenten die uitgevoerd worden. Op het platform informeren we betrokkenen over onze ideeën en ervaringen.” De groep nieuwe generatie denkers hoopt vanuit dit virtuele netwerk tot een fysiek netwerk van gelijkgestemden te komen, maar ook mensen met een tegenstrijdige visie zijn meer dan welkom. De Cort: “Dat maakt het platform alleen maar sterker. Wij willen samen met passie op zoek naar nieuwe kansen. Niet morgen, maar nu!”

Noord-Brabant - 2011

93

vervolgt De Ruiter. “Walt Disney ging

Verbinding

van de initiërende partijen op elkaar

uit van de beleving voor de bezoekers

In het imagineeringproces worden eerst

afgestemd worden. Imagineering dient

voordat er gebouwd werd. Niemand

in alle vrijheid concepten gecreëerd

dan als een brug voor visievorming van

geloofde er destijds in, maar het

met vernieuwende waarden, die pas

woningcorporaties.”

werken vanuit de belevingswereld van

daarna op hun slagingskans onder de

Beleving vormt zich al voor aanvang van

bezoekers bepaalt het hedendaags

doelgroep worden getoetst. De Ruiter:

het renovatieproces, het effect is pas

succes van pretparken. Betoveren en

“Zo moet het bij het herontwikkelen

daar als de stofwolken van de renovatie

verrassen. Daar begint co-creatie in

van een wijk of buurt ook gaan: de

al lang zijn opgetrokken. Dieneke

projectontwikkeling en renovaties. Als

woningcorporatie, architecten en

van Dijken: “We creëren verbinding,

je met de waarden als basis begint,

uitvoerders geven de bandbreedte aan,

kweken vertrouwen en verhogen de

levert renoveren veel meer toegevoegde

vanaf waar de bewoners betrokken

belevingswaarde van de bewoners.

waarde in termen van empowerment

moeten worden voor een optimale

Door de fysieke verandering af te

en imagovorming. Daarin zit uiteindelijk

renovatie die leidt tot imagoverbetering

stemmen op de woonbeleving, neemt

het rendement. Werken vanuit beleving

en empowerment. De focus moet in de

de intrinsieke waarde van de woningen

leidt bij een fysieke renovatie tot het

eerste plaats liggen op de beleving van

en de buurt voor de bewoners toe.

trotser worden van de bewoners. Een

de huidige bewoners en dan pas op de

Mede door hun eigen inspanningen

gevoel dat hen aanzet tot (meer) eigen

financiële drijfveer. Niet bouwen voor

verbetert de uitstraling van de buurt.

onderhoud van hun woning én buurt.

wat men denkt dat nieuwe doelgroepen

Dat maakt het aantrekkelijker om te

Het momentum van empowerment

willen, maar (her)ontwikkelen om

wonen.”

goed aangrijpen, levert kansen tot

de woonbeleving van de huidige

intrinsieke waardeverhoging en

bewoners (en uiteindelijk ook nieuwe

Het experiment

talentontwikkeling.”

doelgroepen) positief te laten toenemen.

KnaapenGroep en De Bakkerij starten

Daartoe moet eerst de beleving

in Den Bosch-West een experiment:

94

Noord-Brabant - 2011

De deelnemers aan het rondetafelgesprek: • Janneke de Cort, creatief bruggenbouwer bij KnaapenGroep. Verbindende schakel in de bedrijfsfilosofie om de dienstverlening aan te passen aan de wens van de klant c.q. bewoner en een renovatie aan te grijpen om beleving in de wijk te versterken.

• Dieneke van Dijken, directeur Stichting De Bakkerij, dat zich inzet voor verbetering van de leefbaarheid in stedelijke woonwijken en het stimuleren van de betrokkenheid en verantwoordelijkheid van de bewoners bij de eigen buurt.

• Bart Knaapen, bedrijfsleider Knaapen Groep. Een gespecialiseerd renovatiebedrijf dat de techniek als basis neemt en de bewoner als middelpunt. Het op drie na oudste familiebedrijf van Nederland, 358 jaar oud. Vanaf 1 januari 2012 wordt Bart, als elfde generatie, directeur KnaapenGroep.

• Maud de Ponti, relatie- en projectmanager bij Klinc Keep Learning. Een partner voor corporaties en vastgoedpartijen die op zoek zijn naar tijdelijk deskundig én betrokken personeel. Verbinden van partijen, begeleiden van verandering waardoor kennis op de juiste plek kan worden ingezet.

• Mark de Ruiter, eigenaar strategie- en marktonderzoekbureau Dynamic Concepts consultancy, dat gespecialiseerd is in beleving. Het bedrijf ondersteunt in conceptontwikkeling en doet van origine veel projecten in de leisuresector, waarbij imagineering een centrale plek inneemt. DCC verricht met hun belevingsmodel ook onderzoek in sociale woonwijken.

de sociale en fysieke aanpak laten

maakt dat zij de belevingswereld van

tussen verschillende disciplines, maar

samenvloeien om een gezamenlijk doel

bewoners centraal stelt en blijft stellen.

weet ook te schakelen tussen beleid

in de wijk te bereiken. Een renoveerder

De Bakkerij start bij het kind, laat

en uitvoering. De bewoners krijgen

en sociaal investeerder, architect en

hen de eerste stap zetten naar

een volwaardige rol en worden in een

woningcorporatie; vanaf het eerste

verantwoordelijkheid. Dan volgen

vroeg stadium uitgenodigd om mee

moment trekken zij samen op voor

bewoners en professionals. Zij slaan

te beslissen. De Bakkerij treedt op als

slechts één doel: het woongenot van

de handen ineen om vraagstukken in

regisseur en aanjager en houdt goed in

bewoners verbeteren.

de wijk op sociaal en fysiek vlak op

de gaten wanneer deelnemers stiekem

De Bakkerij is een jonge professionele

te lossen. De Bakkerij slaat bruggen

weer het eigenbelang opzoeken en het

organisatie die jarenlang in vele stadswijken in Utrecht en Amsterdam met de poten in de klei heeft gestaan.

Als aanjager van het nemen van verantwoordelijkheid voor een samenleving waarin zorg, aandacht, begrip en onderlinge betrokkenheid is, zet zij buurten op zijn kop. Vanuit een doordachte analyse van de wijk, vertaald naar concrete en ludieke methodieken in de uitvoering. De Bakkerij hecht grote waarde aan het maken van écht contact met bewoners.

Daartoe is zij veel in de buurt te vinden, luisterend naar de verhalen van de bewoners en deze analyserend. Altijd op zoek naar de kracht van mensen en de bijzonderheid van een buurt, wat

Noord-Brabant - 2011

95

grote belang uit het oog verliezen. De

zijn van cruciaal belang, zodat de

Bakkerij houdt de energie hoog en de

corporatie en De Bakkerij zich samen

deelnemers gemotiveerd. Van Dijken:

met alle betrokkenen op de kansen in

“We gaan door totdat ons doel bereikt

de wijk kunnen richten.”

is, linksom of rechtsom!”

Het proces van sociale wijkrenovatie en

Janneke de Cort

Bart Knaapen

Maud de Ponti

Dieneke van Dijken

co-creatie vraagt een andere denkwijze De renovatie in Den Bosch-West

dan de traditionele opvatting over een

doorbreekt de natuurlijke routine van

wijkaanpak. De Cort: “Wanneer je de

de bewoners. Van Dijken: “Renoveren

menselijke factor meer ruimte geeft zul

heeft niet alleen gevolgen voor de

je merken dat het geheel minder lineair

fysieke wijkuitstraling, maar ook impact

verloopt, maar juist een cyclisch proces

op het gevoel dat bewoners over hun

wordt. Het is best een beetje spannend

buurt hebben. Dat maakt renoveren

om het huidige systeem los te laten en

bij uitstek een gelegenheid om niet

samen in het diepe te springen. Maar

alleen fysiek, maar ook sociaal de wijk

alleen door het proces organisch te

te verbeteren. Tijdens het renoveren

laten verlopen, sta je open voor nieuwe

komen bewoners met elkaar in contact.

ideeën en behoeftes. Wat bijdraagt aan

Al is het maar dat zij de herrie, het

een goede wijkontwikkeling. Bovendien

stof, de mensen over de vloer en het

creëert dit veel energie binnen een

ongemak willen delen met anderen.’

projectteam.”

Veranderingsproces

Knaapen: “In het huidige bouwproces

Een fysieke renovatie leidt tot een

zitten veel verschillende schakels

veranderingsproces bij de bewoners.

die allemaal op hun eigen gebied

Hoe beter men – door goede

werkzaam zijn. De nieuwe manier van

procesbegeleiding en communicatie

werken gaat veel meer uit van netwerk,

– de verandermodus beleeft, des te

waarbij een gezamenlijk doel wordt

meer empowerment optreedt bij de

bepaald. Hierdoor ondernemen de

bewoners. Knaapen: “Voor dergelijke

partijen niet vanuit hun eigenbelang

trajecten is het nóg belangrijker dat wij

acties, maar werken ze toe naar de

de renovatiewerkzaamheden optimaal

realisatie van het gezamenlijke belang.”

faciliteren. Wij zeggen vaak dat renoveren voor bewoners 20% techniek

Lef

en 80% emotie is. Het managen van

De Ponti: “Je moet lef tonen om het

emotie is daarom een belangrijke

anders te doen en naar de lange

uitdaging voor ons. Dat vereist

termijn te kijken. Dat proces begint met

expertise en vraagt tijd. Persoonlijke

vertrouwen in wat je zelf doet, in de

aandacht voor bewoners en een juiste

partijen waarmee je het samen doet

keuze van de technische partners

en in de mensen waarvoor je het doet.

Mark de Ruiter

96

Noord-Brabant - 2011

Dit vertrouwen is nodig om tot betere

moet je je eerst bewust worden

“De uitdaging voor ons is om

resultaten te komen.”

van je eigen beleving ten aanzien

corporaties de komende jaren in dit

van het onderwerp. Je afvragen wat

veranderingsproces te begeleiden”,

De Ruiter: “Je moet buiten de

woongenot is, wat voor gevoel dat bij

besluit De Ponti. “Corporaties zullen,

bestaande kaders durven denken

je oproept en wat het doel en de zin

mede als gevolg van de Nederlandse

en uitgaan van de waarden van de

van je actie is. Als je deze beleving

en Europese regelgeving, meer

mensen voor wie je het doet. Als we

kunt uitdragen, ben je in staat om

teruggaan naar de basistaken. Zij

elkaar daarin vinden en dit als een

verbindingen te leggen met elkaar en

mogen inzicht krijgen in wat er bij

gemeenschappelijke visie uitdragen,

dus ook met bewoners van een wijk.

hun klanten leeft en zorgen voor

creëren we waarde.”

Het doel is het verbeteren van welzijn.

aantrekkelijke wijken.”

Dat is iets anders dan het stapelen van De Ponti: “Wil je in de beleving

stenen, maar dat is uiteraard ook nodig

van de doelgroep kunnen kruipen,

wanneer er gerenoveerd wordt.”

Noord-Brabant - 2011

97

Nieuwbouw tegen de economische stroom in De Eindhovense woningcorporatie Woonbedrijf voert - ondanks alle hardnekkige berichten over de kredietcrisis en economische terugval - ‘gewoon’ haar geplande bouwactiviteiten in de regio Eindhoven uit. Met ruim 31.000 betaalbare in Eindhoven en omgeving biedt ze haar klanten volop keuze en bouwt samen met bewoners actief aan buurten. Ook nieuwbouw hoort daarbij.

Samen met algemeen directeur Ingrid de Boer maken we een rondgang langs een paar indrukwekkende nieuwbouwprojecten.

98

Noord-Brabant - 2011

waardoor de bouw in oktober 2009 heeft kunnen starten. Inmiddels zijn alle appartementen opgeleverd en vieren we binnenkort met de bewoners de feestelijke oplevering.

SAS-3 op Strijp-S

Wijkvernieuwing De Barrier De grootschalige wijkvernieuwing

Als eerste actief op Strijp-S

Park Luistruik Nuenen

van De Barrier in het Eindhovense

Strijp-S, eens ‘de verboden

Aan de rand van de oude dorpskern

stadsdeel Woensel-Zuid behoort tot

stad’, transformeert naar dynamisch

van Nuenen, waar eens de voetballers

de meest indrukwekkende projecten

stedelijk gebied dat in alle opzichten

van RKSV Nuenen hun wedstrijden

van Woonbedrijf. Op dit moment richt

uniek is. “Het industrieel erfgoed van

speelden, is een splinternieuw project

de woningcorporatie zich op de vierde

Philips geeft een nieuwe impuls aan

net opgeleverd: Park Luistruik. Ingrid

fase van deze ingrijpende operatie.

Eindhoven met een bruisend, creatief

de Boer vertelt over de speciale

De Boer: “Aan de Pieter Poststraat

en cultureel hart. De ontwikkeling

rol van Woonbedrijf in dit project:

realiseren wij 24 huurwoningen

van Strijp-S vertoont parallellen met

“Het oorspronkelijke plan bestond

en 12 huurappartementen en

Overhoeks, Kop van Zuid en IJburg,

alleen uit koopwoningen. Maar het

een nieuw dagactiviteitencentrum

” licht Ingrid de Boer toe. “Diverse

huidige economische klimaat heeft

met 12 zorgappartementen voor

ontwikkelaars buigen zich met

zijn weerslag op de verkoop gehad.

SWZ (Samenwerkende Woon- en

ambitieuze plannen over het gebied.

Woonbedrijf is toen benaderd om

Zorgvoorzieningen voor gehandicapten,

Woonbedrijf realiseert nu de eerste 198

een gedeelte van het plan over te

red.). De Boer: “SWZ richt zich op

nieuwbouwwoningen op SAS-3 aan

nemen.” In juli 2009 heeft Woonbedrijf

het ondersteunen van lichamelijk of

de Kastanjelaan”. De eerste klanten

104 hofappartementen aangekocht,

meervoudig gehandicapte volwassenen

hebben de keuze uit 20 stadswoningen (koop), 47 koopappartementen, 131 huurappartementen en een

Stadswoningen De Barrier

commerciële ruimte. Het plan, verdeeld over negen gebouwen, is ontworpen door Architecten EN-EN (Eindhoven), Grosfeld van de Velden Architecten (Breda) en Architecten CIE (Amsterdam). De oplevering van het project staat gepland voor het voorjaar van 2012. Meer informatie vindt u op www.sas-3.nl.

Noord-Brabant - 2011

99

kansen

Denken in en oplossingen, dat noemen wij ondernemerschap.

Continu biedt door drie garanties zekerheid in uw zoektocht naar een juiste kandidaat voor uw openstaande vacature. Nieuwsgierig? Kijk op www.continu.nl of bel naar 040 243 19 19 voor een afspraak met een adviseur.

Altijd de juiste mensen

Cederlaan Het voormalige Philips kantoorpand aan de Cederlaan in Eindhoven maakt plaats voor studentenwoningen. Op deze plek realiseert Vestide, onderdeel van Woonbedrijf, 272 wooneenheden voor studenten. “Eindhoven is een studentenstad. Wij merkten dat er binnen die doelgroep behoefte was aan Gerretsonplein

zelfstandige wooneenheden met eigen keuken en badkamer. We gaan er hier 208 realiseren en 64 onzelfstandige

bij begeleid wonen, dagbesteding

Gerretsonplein

studenteneenheden. Het nieuwe

en werken.” De oplevering van de

In april 2011 startte de bouw

complex heeft ongeveer dezelfde

woningen en activiteitencentrum is

van het plan Gerretsonplein in

contouren als het oude pand.” In totaal

gepland in de zomer van 2011.

Eindhoven. Woonbedrijf heeft hier

kunnen hier straks 317 studenten

38 appartementen en 14 studio’s

wonen, in de buurt van het nieuwe

Podium

aangekocht voor de verhuur. De

bruisende Strijp-S. In januari 2011 is

In het nieuwe centrumgebied De

appartementen en studio’s maken deel

de bouw gestart en naar verwachting

Toeloop, gelegen tussen de wijken

uit van één complex met daarin ook 48

zullen de woningen voor het studiejaar

Doornakkers en Berckelbosch in

koopappartementen en een aantal

2012-2013 opgeleverd worden.

Eindhoven, ontwikkelt Woonbedrijf

winkels. De Boer: “ De huurprijzen zijn

samen met Hurks Vastgoedontwikkeling

betaalbaar en blijven waarschijnlijk

Woonbedrijf

83 appartementen voor senioren

onder de huurtoeslaggrens. Zo geven

Postbus 280

(55+) in drie woongebouwen.

we deze wijk weer een nieuw impuls

5600 AG Eindhoven

Volgens De Boer zijn het erg

en een gedifferentieerd aanbod.” Het

T (040) 243 43 43

gewilde appartementen: “Ze liggen

complex wordt naar verwachting in het

I www.woonbedrijf.com

op een ideale locatie, vlakbij alle

eerste kwartaal van 2013 opgeleverd.

E info@woonbedrijf.com

nieuwe wijkvoorzieningen zoals een buurtwinkelcentrum, zorgvoorzieningen en wijkgebouw ‘de toeloop’. Dankzij onze samenwerking met Hurks kon dit project toch gewoon doorgaan.

Onze samenwerking gaat verder dan alleen ontwikkelen; mochten er koopappartementen uit het totale plan niet verkocht zijn, dan gaat Woonbedrijf die verhuren.”

Noord-Brabant - 2011

Het Podium

101

De bouwketen ontketend Waarom moeilijk doen als het samen kan?

Traditioneel, conservatief en niet vooruitstrevend. Het is het stempel dat op de bouwsector geplakt zit. De bouw kent een vechtcultuur, waarin opdrachtgevers werk vooral op prijs gunnen en er veel wantrouwen is tussen de partijen. De bouwketen moet ontketend worden. Niet het eigenbelang, maar het eindproduct en de klant moeten centraal staan. De sleutel tot succes ligt in een transparante samenwerking, met vertrouwen in elkaar. Dat maakt het mogelijk om sneller, tegen lagere kosten, met minder fouten, kwalitatief beter en met tevreden klanten te bouwen. Met Dries Steinmeijer van Korteweg Communicatie als gespreksleider discussiëren vier schakels in de bouwkolom over de noodzaak van ketenintegratie. “Waarom moeilijk doen als het samen kan?”

102

Noord-Brabant - 2011

Ketenintegratie. Iedereen heeft er de

gebracht dat de klant ook nog bestaat.

projecten, zie je partijen vaak in hun

mond van vol, maar wat is het nu

Wij zitten als architectenbureau meestal

traditionele, oude rol terugvallen.”

precies? Waar en bij wie begint het?

vroeg aan tafel met de opdrachtgever

Van Baal: “Het is een bekend

Is ketenintegratie het antwoord op de

en eindgebruiker en zijn gericht op het

fenomeen. Je weet dat je in het proces

huidige bouwcrisis? Kan het bijdragen

centraal stellen van de klant. Wij zien

fouten maakt, maar omdat je deze

aan betere, duurzame producten? Wat

ketenintegratie als een optimalisatie

fouten eerder hebt gemaakt weet je hoe

is de toegevoegde waarde, wanneer

van de invulling van de klantbehoefte,

je ze moet managen. Als je een nieuw

is het succesvol en wat levert het de

waarbij met onderling respect en

samenwerkingsproces ingaat, weet

betrokkenen in het ontwikkelspeelveld

vertrouwen het einddoel wordt bereikt.

je niet wat er op je afkomt. Mensen

op? Vragen waar de verschillende

Echter niet alle bouwpartners denken

zijn dan geneigd terug te vallen op

actoren in de bouwkolom een

daar hetzelfde over.”

de manier zoals zij het altijd gedaan

antwoord op proberen te vinden. Het sleutelwoord? Samenwerken.

hebben. Daar kunnen ze mee omgaan.

Aanbesteding

Dat patroon moeten we nu zien te

Felix van Baal: “Ik merk in de

doorbreken.”

Crisis

praktijk nog te weinig van een

Paul Terwisscha van Scheltinga: “De

gedragsverandering in de sector. Het

Toegevoegde waarde

crisis is een welkome impuls voor

gevaar ligt op de loer dat we door

Van Dijk: “De keten moet als

noodzakelijke verandering. Ik roep

de economische crisis terugvallen

toegevoegde waarde worden gezien,

al jaren dat we het anders moeten

naar nóg oudere tijden. De platte

waarbij de aannemer samen met

doen. We hebben meer dan genoeg

aanbestedingspraktijk met gunnen

partners zorgt voor waardecreatie

kantoren, winkels en woningen. Er was

op de laagste prijs, is bijvoorbeeld

tot voor kort vrijwel geen aandacht

weer helemaal terug. Het is beter een

voor de bestaande bouw, terwijl juist

aanbesteding te doen op basis van

daar de grootste opgave ligt. Er is

het eindresultaat dat je wil bereiken.

een forse aanpassingsvraag voor de

Ben je geïnteresseerd in een langjarige

bestaande voorraad. Die kun je alleen

exploitatie en verantwoordelijkheid

beantwoorden door samen te werken

voor een gebouw, of in eenmalige

in de hele bouwkolom. Door niet gericht

betrokkenheid tot het moment van

te zijn op elkaar, maar op het maken

projectrealisatie? Het gaat niet alleen

van een goed product waar de klant

om de laagste prijs. Je kunt ook

om vraagt. Zet de klant aan het stuur

aanbesteden op basis van kwaliteit,

en zorg dat je een product maakt dat

betrokkenheid en duurzaamheid. Ieder

aan de verwachting voldoet. De focus

project vraagt iets anders. Wij willen als

moet op de klant en het eindproduct

BAM de verantwoordelijkheid nemen

liggen. Daar past geen wantrouwende

voor hetgeen wij realiseren. Voor een

houding ten opzichte van de partners in

gebouw dat op de lange termijn ook

de bouwkolom bij.”

nog goed functioneert.”

Ron de Goeij: “De crisis heeft een

Jacco van Dijk: “Ook door tijdsdruk,

aantal partijen in de bouw tot het inzicht

ontstaan door verschuiving van

Noord-Brabant - 2011

103

Veranderende rol De rol van partijen in het bouwproces verandert, ziet Terwisscha: “De gemiddelde aannemer realiseert zich nog onvoldoende dat zijn rol steeds meer verandert van bouwer naar organisatieadviseur en contract- en procesmanager.”

Van Baal: “Maar de toeleveranciers in de bouw zijn al veel verder in hun geïntegreerde, innovatieve aanpak dan de aannemers.”

De Goeij: “Waar op productniveau enorme innovaties plaatsvinden, is het voor aannemers en architecten en een efficiënte werkwijze om de

specialisme gefocust is. Dit rolpatroon

ontzettend moeilijk om te innoveren.

faalkosten – die minstens 11%

kun je doorbreken door op basis van

Zij worden voorbij gehold door

bedragen – omlaag te brengen. Dat

vertrouwen, transparantie en respect

productinnovaties, die in een veel hoger

vraagt een andere rol van de partijen in

met alle partijen vroeg om tafel te gaan

tempo tot stand komen.”

de bouwkolom. Iedereen is nu gericht

zitten en commitment te krijgen voor

op zijn eigen suboptimalisatie binnen

het verwezenlijken van de ambitie

Van Dijk: “Je kunt van aannemers niet

het proces en gooit de andere zaken

van de opdrachtgever. Dit zorgt voor

meer verwachten dat ze de kennis

over de schutting heen. Dat leidt tot

een kortere bouwtijd, minder kosten,

in huis hebben van alle industriële

een cultuur van wantrouwen en vechten

een beter product en innovatie door

ontwikkelingen, met kant en klare

over wie nu wat fout heeft gedaan. Je

kennisdeling. Ketenintegratie is meer

producten waar de technologie al

bereikt veel meer door vroeg met elkaar

kennisintegratie. De marktkennis

in verwerkt is. Dat is onmogelijk.

aan tafel te zitten, goede afspraken

bundelen om het project voor de klant

Wij moeten als producent van

te maken over het einddoel en blind

zo slim mogelijk uit te voeren.”

bouwmaterialen al veel moeite doen om

vertrouwen in de samenwerking te hebben.”

op vaktechnisch gebied bij te blijven. De Van Dijk: “Uiteindelijk moet je een

toegevoegde waarde van de aannemer

situatie creëren, waarbij iedereen aan

zit meer in de coördinatie en het

De Goeij: “Faalkosten zijn een

het einde van het traject gelukkig is met

procesmanagement.”

symptoom van het bestaande,

het resultaat. Je moet elkaar dingen

traditionele bouwproces. Net als dat

gunnen, hetzelfde einddoel nastreven

Van Baal: “Wij voelen ons

de kwaliteit en duurzaamheid van

en daar een plan de campagne voor

bouwregisseur. Het is daarom belangrijk

het product niet altijd optimaal zijn,

opstellen.”

dat ook de aannemer vroeg aan tafel

omdat een ieder slechts op zijn eigen

104

zit, daadwerkelijk zijn inbreng kan

Noord-Brabant - 2011

Voor het rondetafelgesprek over ketenintegratie in de bouwsector – onder leiding van Dries Steinmeijer van Korteweg Communicatie in Eindhoven – schoven aan:

van een gebouw. Het gaat erom als

• Paul Terwisscha van Scheltinga, adjunct-directeur/manager Vastgoed

keten verantwoordelijk te willen zijn

Woonbedrijf. De woningcorporatie verhuurt 30.719 wooneenheden in de

voor het duurzaam functioneren van het

regio Eindhoven. De primaire doelstelling van Woonbedrijf is het beheer

gebouw.”

en de zorg voor goede t betaalbare woningen. Woonbedrijf telt 418

Van Dijk: “Als je vroeg met elkaar

medewerkers.

• Jacco van Dijk, directeur Hurks Beton en Hurks Oosthoek Kemper.

instapt en betrouwbare en transparante

Hurks is gespecialiseerd in prefab betontoepassingen. Het innovatieve

partners bent, is de meeste kennis

bedrijf heeft zich ontwikkeld van een elementenleverancier naar een

al aanwezig om het project in goede

gebouwenleverancier. Hurks heeft circa 350 mensen in dienst.

banen te leiden en gelijktijdig tot een

• Ron de Goeij, architect en directievoorzitter Van Aken Architecten. Van Aken Architecten bestaat ruim dertig jaar, maar al meer dan tien jaar zijn de oprichters niet meer aan het bedrijf verbonden. Hun naam wordt nog

besparing op bouw- en advieskosten te komen.”

immer “met gepaste trots” gevoerd. VAA heeft 80 medewerkers en maakt met hen alle ambities van haar opdrachtgevers waar. Van kleinschalige

Terwisscha: “Ik loop nu zo’n dertig

woningbouw tot stedenbouwkundige projecten, van luchtkastelen voor de

jaar mee in de bouwwereld. Ik zie

Efteling tot gecompliceerde high performance gebouwen voor ASML. • Felix van Baal, directeur BAM Utiliteitsbouw, regio Zuid-Nederland. BAM Utiliteitsbouw is een van de werkmaatschappijen van de Koninklijke BAM

dat projecten alleen maar langer duren en meer specialisten aan tafel

Groep. Een ontwikkelende bouwer en lifecycle-bouwer op basis van

zijn gekomen, waar de kwaliteit niet

langdurige verbondenheid.

spectaculair omhoog gaat. Oud-

hebben en tevens risicodragend het

te lossen. Dat scheelt veel tijd en geld.”

bouwproject wil oppakken. Als je echt

Terwisscha: “Met een product- en

geïntegreerd wil werken, moet de

klantgerichte insteek van alle partijen

aannemer uitgedaagd worden om het

los je de problemen onderweg al op. Bij

nog slimmer te doen.”

een goede samenwerking is het voor iedereen duidelijk wanneer en waar er

Cultuuromslag

wat moet gebeuren. Het vizier is niet

Ketenintegratie heeft grote kans van

meer gericht op de interne processen,

slagen als partijen willen samenwerken

maar op wat je precies voor de klant wil

én organisaties daarop ingesteld

maken.”

zijn, zegt Van Baal: “Het vraagt een cultuuromslag binnen de eigen

Van Baal: “Als we ketenintegratie tot

organisatie, want we hebben onze

een succes willen maken, moeten we

mensen opgevoed om volgens het

met z’n allen bereid zijn om te snijden in

traditionele patroon te denken. Neem

de keten. Kijk goed naar het proces om

de werkplanning. Deze moet je met

het eindproduct te bereiken. Stel met

alle partijen gezamenlijk bespreken en

elkaar vast wat het eindproduct exact

vervolgens proberen de knelpunten op

is. Dat strekt verder dan het opleveren

Noord-Brabant - 2011

105

_ SiX Business Square

_ HEAD office _ Tetrade

_ NAC stadion _ Stadionkwartier

_Hèt zakenplein van Breda _U wilt goed bereikbaar zijn, op een levendige locatie met veel bedrijvigheid. Duurzaamheid is voor u vanzelfsprekend.

Lange tijd had de Bredase kantorenmarkt u dan weinig te bieden. Maar SiX Business Square brengt verandering: Fraaie, flexibele kantoorgebouwen, aan de rand van het Bredase Stadionkwartier. Het Nieuwe Werken begint op SiX Business Square.

_Ligging Ideale ligging tussen binnenstad en snelwegen

_Duurzaamheid Voorloper in duurzaamheid

WWW.SIX-BREDA.NL

_Parkeren Lijn is 1,5 punt, dus 1 keer 50% verkleinen is 0.75 punt nog 1 keer 50% verkleinen is 0,375 punt

Lijn is 1,5 punt, dus 1 keer 50% verkleinen is 0.75 punt nog 1 keer 50% verkleinen is 0,375 punt Lijn is 1,5 punt, dus 1 keer 50% verkleinen is 0.75 punt nog 1 keer 50% verkleinen is 0,375 punt

Lijn is 1,5 punt, dus 1 keer 50% verkleinen is 0.75 punt nog 1 keer 50% verkleinen is 0,375 punt

Met een zeer ruime parkeernorm kunt u bezoekers uitstekend ontvangen

_NAC Breda Lijn is 1,5 punt, dus 1 keer 50% verkleinen is 0.75 punt nog 1 keer 50% verkleinen is 0,375 punt

NAC Breda is het grootste zakelijke platform van Zuid-West-Nederland

_Architectuur Ondercheidende architectuur

_Flexibiliteit Unieke kansen op de Bredase kantorenmarkt

PACK Een duurzame ontwikkeling van:

HEJA Projectontwikkeling www.heja.com

Voor meer informatie:

076 522 06 00 www.vandersande.nl

076 5 209 209 www.dtz.nl

staatssecretaris Jan Schaefer zei ooit: “In geouwehoer kan je niet wonen.”

Die uitspraak kun je projecteren op de bouwkolom. Je moet snijden in geouwehoer. Focus je op wat er in nauwe samenwerking moet worden gerealiseerd voor de klant. Begin met het haarscherp analyseren van de huisvestingsvraag. Communiceer goed met elkaar, doe geen dubbel werk. Dat bespaart enorm op faalkosten, leidt tot veel betere producten en meer plezier van je werk.”

Linux-model De Goeij: “De afgelopen jaren is het besef gegroeid dat de invloed van een ingreep in de gebouwde omgeving verder strekt dan de directe omgeving van het gebouw.

Het heeft geleid tot samenwerking in gebiedsontwikkelingen. Volgens mij ontstaat er de komende jaren een

cruciale rol in dit model. Die moet mee

vraaginnovatie. Het heeft allemaal

nieuw procesmodel, waarbij eerst

in deze gedachte.”

te maken met samenwerking,

duidelijk wordt vastgesteld of er wel

communiceren, vertrouwen in elkaar

een huisvestingsvraag is, wat de

Van Baal: “Ketenintegratie moet

hebben en kennis durven delen. Het zijn

huisvestingsvraag precies is en hoe dit

ergens beginnen. Het proces start

middelen om het doel te bereiken. Het

met andere marktpartijen kan worden

bij de vraag van de opdrachtgever.

draait om weten wat je doet, waarom

opgelost. Bijvoorbeeld door uitruil van

Ik hoor in Nederland nog weinig over

en voor wie.”

locaties of een keuze voor revitalisering

het bevorderen van vraaginnovatie

De Brabantse (netwerk)regio is bij

van bestaande bouw.”

in de bouw. De opdrachtgever heeft

uitstek geschikt om een voortrekkersrol

de sleutel in handen. Die moet het

aangaande ketenintegratie te

Terwisscha: “Een gebouw maken

contactslot omdraaien en een begin

nemen. Daar zijn alle deelnemers

volgens het Linux-model, waarbij je in

maken met het verbeteren van het

aan het rondetafelgesprek het over

één taal en met één platform toevoegt

bouwproces.”

eens. “Als er één regio is waar

vanuit verschillende expertises. Dat is

dit kan slagen, is het Brabant. Er

volgens mij de toekomst. Wat elke partij

De Goeij: “Duurzaamheid, technische

heerst hier ondernemerschap,

toevoegt, bewijst zichzelf of valt af.”

innovatie, procesinnovatie, faalkosten,

flexibiliteit, creativiteit, veerkracht en

Van Dijk: “De ontwikkelaar speelt een

het Bouw Informatie Model (BIM),

verbondenheid.”

Noord-Brabant - 2011

107

De tweede motor van de Nederlandse economie is tijdens de crisis in een lagere versnelling gegaan maar schakelt nu een tandje hoger. Een betekenisvolle rol in het op gang houden van deze motor is weggelegd voor de N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM). Onze missie is het versterken van de economische groei en innovatiekracht door het creëren van kansen. Die kansen zijn er volop en om die optimaal te benutten hebben wij een viertal invalshoeken waarop onze activiteiten zijn gestoeld”. Aan het woord is Jan Pelle, directeur van de BOM.

et gaat goed met H Brabant Vier invalshoeken “Ik zal ze kort uiteenzetten om zo een beeld te schetsen van onze activiteiten. In willekeurige volgorde is onze eerste invalshoek participaties.

Wij participeren in veelbelovende

108

Noord-Brabant - 2011

Brabantse ondernemingen met een

Volop mogelijkheden

dat we de doelstelling gaan halen”.

onderscheidend en innovatief karakter.

Pelle: “Ons belang is dat de

Maar, naast deze ene, hele concrete

Daarna komt investeringsbevordering.

schoorsteen in Brabant blijft roken.

doelstelling, staat er voor 2011 nog

Hierbij ligt onze nadruk niet alleen op

Het gaat om de versterking van de

veel meer op de rol. “In 2011 wordt

het naar Brabant halen van bedrijven

Brabantse economie. Die versterk

een besluit genomen of de Dinalog

maar maken wij ons ook sterk voor

je niet door jouw eigen kennis en

Campus in Breda verder ontwikkeld

een goed relatiebeheer als de bedrijven

kunde voor jezelf te houden. Die

zal worden. In Eindhoven doet zich

eenmaal bij ons gevestigd zijn. Als

versterk je alleen door kennis te

eenzelfde situatie voor. Daar moet

derde invalshoek noem ik ontwikkeling

delen, samenwerkingsverbanden

dit jaar een besluit worden genomen

en innovatie. Hierbij maken wij ons

aan te gaan en partijen aan elkaar

over de ontwikkeling van de Brainport

sterk voor het vormen van clusters

te verbinden. Daarom is Brabant

Innovatie Campus. En afhankelijk van

van bedrijven en kennisinstellingen

– en de herstructurering van

de ontwikkelingen in Oss, rondom

die intensief samenwerken. Uit deze

bedrijventerreinen – zo interessant

MSD/Organon, wordt besloten tot

samenwerking kunnen dan weer

voor bijvoorbeeld ontwikkelaars,

het ontwikkelen van een life sciences

nieuwe bedrijven ontstaan.

beleggers en investeerders. Hier zijn

campus. In alle drie de gevallen

volop mogelijkheden en dus kansen

ondersteunt de BOM de besluitvorming

Herstructurering bedrijventerreinen

om te investeren in duurzame,

door het samenbrengen van partijen en

Als laatste noem ik de herstructurering

innovatieve bedrijventerreinen die, na

het beschikbaar stellen van expertise”.

van bedrijventerreinen. Brabant

herstructurering, weer helemaal klaar

heeft een relatief groot areaal aan

zijn voor de toekomst.”

verouderde bedrijventerreinen en

Belangrijke vraag Het wordt dus een interessant en

de BOM speelt een actieve rol in

Overgangsjaar

uitdagend jaar, dat is duidelijk. Toch

het herstructurering ervan”. Om hier

“Dit jaar is een overgangsjaar. Met

kijkt Pelle verder dan alleen Brabant.

een goede invulling aan te geven

de aandeelhouders werken we met

Hij licht toe: ”De grote vraag waar

is, naast de BOM, de Brabantse

periodes van vier jaar. Voor elke periode

we voor staan is; Hoe blijven we

Herstructureringsmaatschappij voor

worden de doelstellingen vastgelegd.

op de wereldmarkt overeind, hoe

Bedrijventerreinen B.V. (BHB) opgericht.

De laatste periode liep van 2007 tot

zorgen wij, dat wij een nieuwe

Tussen deze bedrijven is een duidelijke

2010. Als gevolg van de Tweede

gebalanceerde positie krijgen in het

taakverdeling. De BHB houdt zich bezig

Kamerverkiezingen en de verkiezingen

perspectief van de veranderende

met het risicodragend participeren in

voor de Provinciale Staten is er nu geen

economische machtsverhoudingen?

herstructureringsprojecten. De BOM

vierjarenplan. Dat wil uiteraard niet

Deze belangrijke vraag geldt overigens

zorgt voor de processturing van de

zeggen dat wij stilzitten”, zegt Pelle.

niet alleen voor Brabant maar ook

projecten. Daarnaast vervult de BOM

“Waar wij in 2011 zeker aan werken

voor Nederland als geheel en voor

een belangrijke rol als kenniscentrum

is de verdere herstructurering van de

Europa, als continent. Gelukkig wordt

van herstructurering. Het is van belang

bedrijventerreinen. Onze taak is om

deze vraag door de BOM niet alleen

deze kennis beschikbaar te maken

dit jaar aan te tonen dat wij 1.000

gesteld, maar ook beantwoord door

en te delen met alle partijen die op

ha.verpauperde bedrijventerrein hebben

alle fantastische projecten die wij

enigerlei wijze betrokken zijn bij het

geherstructureerd. Hoewel we nu nog

uitvoeren”.

herstructureren van bedrijventerreinen.

niet zo ver zijn, is mijn verwachting wel

Noord-Brabant - 2011

109

Uniek concept vindt navolging Dat we gekopieerd worden, zien we als groot compliment 110

Noord-Brabant - 2011

Een woningbouwproject ontwikkelen voor de startersmarkt is een opgave. De manier van ontwikkelen waarmee Komar Vastgoed zich onderscheidt, blijkt een groot succes. Wat begon in Tilburg, spreidt zich uit over andere steden in Brabant zoals Eindhoven en Breda. Ook daar is grote belangstelling voor compleet afwerkte, luxe en betaalbare appartementen. Ralph van Kollenburg, directeur, vertelt wat zijn concept uniek maakt.

Van Kollenburg: ’Als wij een nieuwe

binnenstad. Er blijkt nog een andere

maakt, dat nog scherper gekeken

ontwikkeling starten, kijken wij eerst

– onvoorziene - groep kopers te zijn.

moet worden naar de betaalbaarheid

naar de wensen van de potentiële

Van Kollenburg: ‘Onze appartementen

van de woningen. Daarnaast zoekt

kopers en wat deze doelgroep kan

worden gekocht door buitenlandse

Komar Vastgoed naar verbreding van

betalen. Op basis daarvan maken

werknemers van internationale bedrijven

de activiteiten. In samenwerking met

wij het plan. Een totaalconcept

in de regio. Zij wonen voor langere tijd

Garagepark Nederland wordt een

waarvan alles klopt, voor een prijs

in Nederland en verkiezen een eigen

garagepark in Tilburg ontwikkeld. Dit

die aansluit bij de doelgroep. De

appartement boven wonen in een hotel.

zijn kleine business units die dienst

appartementen liggen op loopafstand

Deze internationalisering zorgt dat wij

kunnen doen als opslagruimte voor

van het centrum, hebben een optimale

onze verkoopbrochures voortaan ook

bijvoorbeeld een internetwinkel. Ook

woningplattegrond en zijn afgewerkt

in het Engels maken’. Overigens is

dit is een full service concept voorzien

met merksanitair en compleet ingerichte

het in bijvoorbeeld Zuidoost-Azië heel

van toegangscontrole, alarmsysteem

keuken. Dat totaalplaatje geeft de koper

gewoon om een appartement te kopen

en camerabewaking op een afgesloten

een gevoel van luxe. Dit wordt versterkt

met tal van extra’s zoals een health

terrein. Als alles goed gaat wordt

door de gemeenschappelijke faciliteiten

club. Langzaam maar zeker dringt dit

voor het eind van het jaar gestart met

die in het complex aangeboden

ook door in Nederland en vooral onder

de aanleg van het garagepark. Van

worden. Naast bijvoorbeeld een

starters is de vraag groot.

Kollenburg heeft nog meer ideeën:

wasserette, kan dat een health club of

‘We onderzoeken nu een kant-en-klaar

sauna zijn. We zijn nu bezig met een

Uitbreiding activiteiten

concept voor bedrijfshuisvesting wat ligt

complex met gemeenschappelijke tuin

Het concept van betaalbaar

tussen de unit van garagepark en het

en zwembad. Dat is voor de meeste

ontwikkelen staat als een huis. Het blijkt

bedrijfsverzamelgebouw.

kopers het ultieme gevoel van luxe.’

zo goed aan te slaan, dat het wordt nagedaan. Van Kollenburg ziet dat niet

Prijstechnisch moet het voor startende

Verbreding doelgroep

als concurrentie. ‘Je kunt je afvragen

ondernemers bereikbaar zijn. Ook

De betaalbaarheid van de woningen

of ze zelf geen creativiteit hebben,

bekijken we hoe we de woningen beter

trekt een bredere groep kopers dan

maar je kan het ook zien als een groot

op maat kunnen laten samenstellen in

alleen starters. Veel vijftigplussers

compliment. Ik zie het in ieder geval niet

particulier opdrachtgeverschap of uit

hebben belangstelling. Ook zij willen

als een probleem’ aldus Van Kollenburg.

kunnen rusten met veel meer toeters

op loopafstand van het centrum

Tijd om achterover te leunen is er

en bellen dan die van de traditionele

wonen en te voet boodschappen

niet. Door de aanscherping van de

aannemer. Of we dat ook daadwerkelijk

doen. Ze kiezen voor een betaalbaar

hypotheekregels kunnen potentiële

gaan doen, weten we nog niet. Ideeën

en luxe appartement met extra’s in de

kopers minder hypotheek krijgen. Dit

hebben we in ieder geval genoeg’.

Noord-Brabant - 2011

111

Woonpartners, regisseur van een leefbaar Helmond Woonwensen, woonkwaliteit, woonomgeving en woonplezier als leidraad 112

Noord-Brabant - 2011

Helmond heeft sinds het in 1976 als groeistad werd aangewezen een enorme ontwikkeling doorgemaakt. De voormalige industriestad is de afgelopen jaren getransformeerd naar een dynamische, zelfbewuste en bloeiende stad. Een stad met een goed ondernemersklimaat en een sterke positie binnen de regio als aangename, kwalitatieve woonplaats. Woningcorporatie Woonpartners levert een grote bijdrage aan een leefbaar Helmond. De woonwensen, woonkwaliteit, woonomgeving en het woonplezier staan centraal in denken en doen van de corporatie. “Al onze activiteiten zijn erop gericht de stad leefbaar te houden en waar nodig te versterken”, zegt algemeen directeur Ger de Wilde.

Woonpartners is met een bezit van 7.700

halen wij eruit. We proberen wijken te

Strategisch voorraadbeleid

woningen de grootste woningcorporatie

revitaliseren door sloop en nieuwbouw

Woonpartners speelt adequaat in op

van Helmond. Ruim tachtig medewerkers

van woningen, herstructurering, de bouw

de ontwikkelingen op de woningmarkt

zetten zich in voor goede en betaalbare

van maatschappelijk vastgoed als brede

en biedt een luisterend oor voor de

woningen in leefbare wijken, met kansen

scholen en zorgcentra en groenaanleg.

huurders en woningzoekenden. Het

voor iedereen. Woonpartners is een

Daarmee worden deze wijken

strategisch voorraadbeleid is onder de

ondernemende corporatie met een

concurrerend aan nieuwbouwwijken.”

loep genomen om de woningvoorraad

grote betrokkenheid bij haar omgeving.

De Helmondse woningcorporatie gaat

zo veel mogelijk te laten aansluiten bij de

De Wilde: “Wij kunnen actief zijn in het

voor kwaliteit en betaalbaarheid.

(toekomstige) behoeften en wensen van

hele SRE-gebied, maar richten ons

de klant. De Wilde: “Onze producten en

primair op de gemeente Helmond. Onze

De Wilde: “Helmond is een gemeente

diensten worden daarop afgestemd. Wij

ambitie is dat Helmond een aantrekkelijke

met een gemiddeld laag inkomensniveau.

gaan bijvoorbeeld een aantal complexen

woongemeente is en blijft, met kwalitatief

Wij willen kwaliteit leveren tegen een

voor een andere doelgroep in de markt

goede woningen en levenskrachtige

zo laag mogelijke prijs. Wij treffen

zetten om de kwaliteit van de wijk te

wijken.”

energiebesparende maatregelen in onze

handhaven en het aanbod beter te laten

woningen om de woonlasten te drukken

aansluiten op de vraag, voor nu en de

Woonpartners kiest voor een integrale

en zoeken samenwerking met partijen

komende jaren.”

aanpak van de bestaande wijken in

als de gemeente en ontwikkelaars

Helmond, waarbij de inzet is om in

om tot een efficiënte, kwalitatief

Er wordt ingespeeld op de

elke wijk veel differentiatie te krijgen

hoogwaardige bouw of herstructurering

demografische ontwikkeling in de regio

in bevolkingsopbouw, culturen,

te komen. Met de politie, welzijns- en

Helmond, stelt De Wilde: “Helmond

inkomenscategorieën, woningtypen

onderwijsinstellingen werken wij weer

heeft een verleden als groeistad. Er is in

en prijsklassen. Wijken te vormen

samen om tot leefbare wijken te komen.

de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw

met een breed pakket aan sociaal-

We zijn geen verhuurbedrijf dat louter

veel gebouwd. Onze opgave is om deze

maatschappelijke voorzieningen, veel

met stenen bezig is, maar hebben als

woningen aan te passen aan de eisen

groen en een goede infrastructuur. De

doel om het wonen voor de mensen zo

van de moderne tijd. Er is sprake van een

Wilde: “Wat afbreuk doet aan de wijk,

aangenaam mogelijk te maken.”

krimpende en vergrijzende bevolking. Wij

Noord-Brabant - 2011

113

kwaliteit

maatschappelijke taak

‘leefbaar’ Helmond

huisvesting voor iedereen

Woonpartners is de grootste woningcorporatie van Helmond en ondernemend ingesteld. We houden ons continu bezig met het verbeteren van de kwaliteit van wonen. We ontwikkelen daarvoor goede betaalbare woningen om te voorzien in huisvesting voor iedereen die daar behoefte aan heeft. Daarnaast nemen we ook nog onze maatschappelijke taak zeer serieus.

We kijken daarvoor naar de ontwikkelingen op de markt en zijn een luisterend oor voor onze huurders en woningzoekenden.

We brengen wensen en behoeftes in kaart en stemmen daarop vervolgens onze producten en diensten af. Deze middelen zetten we daarna in om met onze huurders, de gemeente en andere maatschappelijke en sociale organisaties te streven naar een ‘leefbaar’ Helmond. Naar een stad waarin iedereen met plezier en comfort woont.

Woonpartners, Kasteel Traverse 1, Postbus 6006, 5700 ES, Helmond tel.: 0492 - 508 800, fax: 0492 - 508 820, e-mail: info@woonpartners.nl, internet: www.woonpartners.nl

de woonsfeer is domotica een belangrijke

stad heeft prachtige gebouwen, een

techniek om zorg en welzijn als dagelijkse

gezellige binnenstad en aantrekkelijke,

levensbehoefte te ondersteunen.

gevarieerde woonwijken in een groene

Huiselijke elektronica (als verwarmen,

omgeving. Het is gewoon een fijne

ventileren, verlichten) en diensten (als

gemeente om in te wonen.”

alarmeren, telefoneren, tv kijken) die de

“Het is mede onze taak om Helmond

kwaliteit van wonen en leven verhogen.

beter voor het voetlicht te brengen”,

Alle toepassingsmogelijkheden zijn

vervolgt De Wilde. “Helmond gaat al

willen mensen een wooncarrière bieden

gericht op veiligheid, zorg, comfort,

heel lang voor kwaliteit en doet daar

in de wijk. Zij moeten in elke levensfase

gezondheid en energiezuinigheid.

geen concessies aan. Kijk naar de

een goede woonplek in Helmond kunnen

Woonpartners heeft samen met een

ontwikkeling van de wijken Brandevoort,

vinden. Daar moeten we dus onze

aantal maatschappelijke partners in 2010

Dierdonk en Suytkade. Helmond is

woningvoorraad, de woonomgeving en

de organisatie Domovisie opgericht. De

een stad met een dorpse mentaliteit.

onze dienstverlening op afstemmen.”

Wilde: “We zijn, met subsidiesteun van

De lijnen tussen bestuurders en

de provincie, een aantal experimentele

bewoners zijn kort. Er heerst hier nog

Innoverende speler

projecten gestart om domotica in

de Brabantse gemoedelijkheid. De

Woonpartners is een innoverende

bestaande woningen onder te brengen.

bewoners zijn betrokken bij alles wat

speler op de woningmarkt, die de

Wij willen voorop lopen in deze

er gebeurt. En dat is veel. Helmond

meerwaarde van samenwerking

ontwikkelingen en niet afwachten wat

heeft de afgelopen jaren, mede door de

duidelijk ziet. Samen met de

anderen doen.”

inspanningen van Woonpartners, bijna

corporaties woCom en Compaen is het

Samenwerken als sleutel tot succes.

een compleet nieuwe binnenstad met

woonruimteverdeelsysteem Wooniezie

“Trek samen op, maar laat iedereen

vele voorzieningen gekregen. Het is een

succesvol geïntroduceerd. Een systeem

doen waar hij goed in is. Wij zijn als

prachtig woon-, werk- en verblijfsgebied

dat nóg beter aansluit op de wensen en

Woonpartners niet gespecialiseerd

geworden. Het symboliseert waar

behoeften van de woningzoekenden.

in maatschappelijke activiteiten op

Woonpartners voor staat en gaat: samen

Op de website van Wooniezie

het gebied van zorg of onderwijs.

bouwen aan prachtwijken in een sterke

worden naast huurwoningen ook

Laat dergelijke ontwikkelingen aan de

stad.”

koopwoningen, bedrijfsruimtes, garages

specialisten over en ons de rol van

en parkeerplaatsen aangeboden. De

regisseur of medespeler spelen.”

Wilde: “We zijn momenteel bezig om met alle marktpartijen – corporaties,

Imago

ontwikkelaars, aannemers, makelaars –

Helmond heeft zich de afgelopen

tot een complete woonsite voor Helmond

decennia ontwikkeld tot een stad met

te komen. En virtueel woonplein waar

dynamiek en kansen voor inwoners

je het volledige aanbod aan huur- en

en bedrijven. Desondanks blijkt het

koopwoningen in Helmond kan vinden.

lastig het achterhaalde beeld van

Dat is uniek in Nederland.”

verouderde, sociaal-economisch zwakke

Woonpartners wil met zorgpartijen

industriestad af te schudden. De Wilde:

coalities aangaan om dienstverlening op

“Het landelijke imago van Helmond stemt

maat in de wijken te kunnen leveren. In

totaal niet overeen met de realiteit. De

Noord-Brabant - 2011

115

116

Noord-Brabant - 2011

De bijzondere duurzame aanpak van VolkerWessels Een miljardenbedrijf, maar toch lokaal sterk geworteld Duurzaam bouwen met

die midden in de samenleving staan.”

het gebied van bouwen kunnen we

Onder VolkerWessels BVGO Midden

alles. Eigenlijk zeggen we: geef je

vallen Van de Ven in Tilburg, Stam +

huisvestingsvraagstuk aan ons, wij

en samenleving. Dat

De Koning in Eindhoven, Van Agtmaal

komen met een passend antwoord.”

is waar bouwconcern

in Oudenbosch, Van der Poel in

oog voor de omgeving

VolkerWessels voor staat.

Toon van Laarhoven

Terneuzen, Van Bergen in Beuningen en

Prestigieuze projecten

De Bonth van Hulten in Nieuwkuijk

In Brabant ontwikkelt VolkerWessels een aantal prestigieuze projecten.

“Het voordeel van de grootte van

Zo zitten Strijp S in Eindhoven, het

VolkerWessels is dat we goed kunnen

Paleiskwartier in Den Bosch en de

het bedrijf vertellen hoe

opschalen. We hebben ontzettend

Tilburgse Spoorzone in de portefeuille

VolkerWessels bijzondere

veel expertise en kennis in huis. Op

van het bedrijf. Directeur Van Laarhoven

en Bert Horsthuis van

projecten realiseert.

BVGO Midden Van Laarhoven is directeur van VolkerWessels BVGO Midden, de afdeling van VolkerWessels die zich richt op bouw- en vastgoedontwikkeling in Brabant, Gelderland en Zeeland.

Horsthuis is voormalig directeur van VolkerWessels BVGO Midden en werkt nu landelijk als directeur bij het bedrijf.

VolkerWessels is een groot bedrijf, met een omzet van 4,5 miljard op jaarbasis.

“Er werken in totaal bijna 17.000 mensen, maar toch zijn we ook lokaal sterk geworteld”, legt Horsthuis uit. “We hebben bijna 130 werkmaatschappijen,

Noord-Brabant - 2011

117

is daar blij mee. “We vinden het heel

is belangrijk, want gemeenten zien

Duurzame aanpak

mooi dat we aanwezig kunnen zijn op

het liefst dat zoveel mogelijk regionale

Duurzaam bouwen staat bij

al die grote ontwikkellocaties. Het is

bedrijven worden betrokken bij de bouw

VolkerWessels hoog in het vaandel. “Al

heel interessant om mee te werken aan

en ontwikkeling. Dat is goed voor de

onze projecten moeten duurzaam zijn”,

de ontwikkeling van een stad. In het

regionale economie.”

vertelt Horsthuis. “Het energieverbruik

geval van de Spoorzone in Tilburg gaat

proberen we zo laag mogelijk te

het ook echt letterlijk om het zichtbaar

Ook kleiner

houden. Per project kijken we daarvoor

maken van een ‘verborgen’ stad.

VolkerWessels ontwikkelt en bouwt

naar de beste methoden. Het gaat

Daarnaast zijn zulke projecten natuurlijk

ook kleinere projecten. “We doen ook

tegenwoordig niet alleen meer om de

ook een prachtige omzetgenerator voor

projecten van vier huizen. Wie het kleine

aanschafwaarde van een huis, maar

de lange termijn.”

niet eert, is het grote niet weert. Alleen

vooral ook om de gebruikskosten,

Bij zulke grote projecten kan de omvang

particulieren die naar ons toe komen

het kostenplaatje per maand, en de

van VolkerWessels optimaal worden

en vragen om een huis te bouwen, dat

toekomstwaarde.”

ingezet. “Maar ook de regionale basis

doen we vrijwel niet.”

Het bedrijf hanteert een bijzondere aanpak op maat. “Een klant vertelt ons dat alle huisvestingslasten samen een bepaald bedrag mag zijn. Dan gaan we alles uitwerken en de juiste mensen erbij halen, om zo te zorgen dat het definitieve plaatje uiteindelijk klopt. Dat

118

Noord-Brabant - 2011

is tegenwoordig veel belangrijker dan

kleiner, dus we bouwen nu meer kleine

overlast zorgen. En als we een wijk

alleen maar een huis bouwen.”

woningen.”

vernieuwen, doen we dat op zo’n

Duurzame elementen in een

manier dat de sociale samenhang in

bouwproject sneuvelen vaak omdat ze

Ontzorgen

stand blijft. Dat is een kwestie van goed

te duur zijn. “Bij VolkerWessels lossen

“Onze specialiteit is het ‘ontzorgen’ van

plannen en veel samenwerken met

we dat op door maatwerk te leveren.

de klant”, licht Van Laarhoven toe. “Dat

anderen, zowel aan de voorkant als aan

De ene keer nemen we de exploitatie

noemen we met een lastige afkorting

de achterkant.”

over, de andere keer doen we dat door

DBFMO. Dat betekent dat we kunnen

duurzame zaken zelf te financieren,

zorgen voor design, bouw, financiering,

Langdurig succes

bijvoorbeeld via energie-BV’s”, aldus

maintenance (onderhoud) en operate

Communicatie om het ontwikkelen en

Horsthuis.

(exploitatie). Zo kan de klant zich bezig

bouwen heen wordt volgens Horsthuis

blijven houden met zijn core business,

ook steeds belangrijker. “Mensen

ook tijdens bouw of verbouwing.”

verwachten van ons dat we open kaart

Veranderde bouwwereld De bouwwereld is in de afgelopen tijd

spelen, informeren en omwonenden

flink veranderd. “Vroeger werd gebouwd

Behalve naar de klant, kijkt

laten meedenken. Ook heel belangrijk

wat ontwikkelaars mooi vonden. Nu

VolkerWessels ook sterk naar de

is dat je nakomt wat je vertelt. We

richten we ons veel specifieker op

omgeving. “We willen een bewuste

kijken altijd naar een groter geheel.

onze klanten en de markt. De klant is

bouwer zijn. Dat betekent dat we niet

VolkerWessels gaat niet voor één keer

koning. We ontwikkelen wat de markt

alleen naar ons eigen proces kijken,

scoren, maar voor langdurig succes.”

nodig heeft, dus we moeten uitvinden

maar ook naar veranderingen in de

wat de markt wil. Dat is iets wat we

samenleving en de impact op de

graag doen en daar zijn we ook goed

omgeving. We werken aan nieuwe

in. Huishoudens worden steeds

bouwmethodieken die voor minder

Noord-Brabant - 2011

119

Roosendaal Zorgstad Stad van werkers en doeners ziet groeipotentieel zorgeconomie

120

Noord-Brabant - 2011

Een van de speerpunten in de economische ontwikkeling van de gemeente Roosendaal is de zorgsector. Daarmee heeft de tweede grootste stad van WestBrabant een uitstekende troefkaart in handen. De zorgsector heeft een enorm groeipotentieel door de toenemende vergrijzing, de commercialisering van de zorg, meer zorg op afstand en de toenemende belangstelling voor gezondheid en wellness.

“Onze ambitie is om in West-Brabant de leidende gemeente in de zorgeconomie te worden”, stelt burgemeester Jacques Niederer. “Mensen moeten Roosendaal identificeren met Roosendaal Zorgstad!”

Niederer is sinds januari 2011

West-Brabant. De groeikracht is zeer

samenwerking geboden. Niederer:

burgemeester van Roosendaal. Hij

groot. Tussen 2000 en 2005 groeide de

“De gemeente Roosendaal kan dit

voelt zich er thuis, kent de regio goed,

werkgelegenheid in de West-Brabantse

niet alleen. Wij kunnen ontwikkelingen

de mentaliteit van de mensen spreekt

zorgeconomie met meer dan 20%,

faciliteren, verbindingen leggen tussen

hem bijzonder aan. “Roosendaal is

waar de totale werkgelegenheid met

partijen en vraag en aanbod op elkaar

een moderne industriestad, een stad

bijna 1% daalde. Daarmee is de zorg

afstemmen. Wij hebben partners

van werkers en doeners. Het is een

een belangrijke pijler onder de regionale

nodig om onze ambities te realiseren.

gemeente met veel natuur, cultuur en

economie.

Partners binnen de drie O’s: overheden,

bedrijvigheid. Door de multimodale

“Roosendaal wil daar een belangrijke

ondernemers en onderwijs. Onder het

bereikbaarheid en strategische ligging

rol in spelen”, zegt Niederer. “De

motto: meer samen is samen meer. De

tussen de mainports van Rotterdam en

zorgeconomie is een belangrijke motor

samenwerking is goed. Er is een grote

Antwerpen liggen er voor Roosendaal

voor sociaal-economische ontwikkeling

behoefte om mee te denken over de

veel kansen op het gebied van

in Roosendaal én de hele regio West-

ontwikkeling van de regio en er samen

transport, distributie, logistiek en zorg.

Brabant. Wij willen excelleren als

de schouders onder te zetten.”

Die kansen willen we verzilveren. We

zorgstad en nemen geen genoegen

Er zijn al mooie initiatieven gaande.

focussen ons op onze sterke punten.

met een middelmaat. Alleen de top is

Aramis AlleeWonen en het Kellebeek

Er is een Taskforce Triple Roosendaal

goed genoeg. We gaan voor een tien.

College, onderdeel van het ROC

in opgericht met vertegenwoordigers

Daarmee positioneert Roosendaal zich

West-Brabant, hebben de handen

van de overheid, het bedrijfsleven en

op regionaal, nationaal en Europees

ineengeslagen om onderwijs en zorg

het onderwijs, die de toch al krachtige

niveau.”

samen te brengen in een welzijn-

sectoren van de Roosendaalse

en zorgboulevard. De welzijn- en

economie verder wil versterken.”

Samenwerking

zorgopleidingen krijgen er een plaats,

De regio West-Brabant telt ruim

De zorgsector is een innovatieve en

zorgondernemers worden verleid

700.000 inwoners en circa 40.000

dynamische sector en een bron voor

om zich hier te vestigen. Voor deze

bedrijven. De zorgeconomie is een niet

nieuwe technologische vindingen,

bedrijven geldt dat het personeel naast

te onderschatten economische factor.

vernieuwde behandelmethoden en

de deur wordt opgeleid. Voor de jeugd

De sector is nu al goed voor circa

nieuw ondernemerschap. Om deze

in opleiding betekent het stageplekken

20% van de totale werkgelegenheid in

sector verder te ontwikkelen, is

en doorstroming naar werk ‘bij de

Noord-Brabant - 2011

121

De liberaal Jacques Niederer start zijn bestuurlijk-politieke loopbaan, na een mooie carrière bij politie en justitie, in 1997 als gemeenteraadslid in

buren’. Niederer: “Deze verbindingen maken de zorgboulevard tot dé plaats waar het gebeurt.”

Bergen op Zoom. In 1998 komt hij namens de VVD in de Tweede Kamer.

Vier jaar later wordt hij wethouder in de gemeente Breda, om in 2005 het burgemeesterschap van de gemeente Weert te aanvaarden. Sinds januari 2011 is Niederer burgemeester van de gemeente Roosendaal.

Vergrijzing Door de almaar stijgende levensverwachting en groeiende

niveau. We willen hbo-modules

Met het Franciscus Ziekenhuis heeft

welvaart neemt de zorgvraag (zowel

kunnen aanbieden om in te spelen

Roosendaal een belangrijke drager van

care als cure) toe. Roosendaal is één

op de innovatie in de zorg en de

de zorgeconomie. Het ziekenhuis staat

van de gemeenten in de regio die het

jongeren aan Roosendaal te binden.

voor een grootschalige uitbreiding en

hardst vergrijst. De vergrijzing heeft

Om de jeugd een goede toekomst in

vernieuwing, waarmee in totaal 100

gevolgen voor het zorgaanbod. Het

Roosendaal te kunnen blijven bieden,

miljoen euro is gemoeid. Rabobank

wordt moeilijker voor zorginstellingen

moeten we werken aan een goed

Roosendaal-Woensdrecht heeft

om voldoende (hoog)gekwalificeerd

investeringsklimaat en het creëren van

zich financieel aan het bouwproject

personeel te vinden, de noodzaak voor

nieuwe hooggekwalificeerde banen

verbonden en geeft de zorgsector

technologie en innovaties stijgt om

in de sectoren waarin we sterk zijn.

daarmee een belangrijke impuls. Het

een hogere productiviteit te bereiken.

Met excellente studenten die aan het

Franciscus Ziekenhuis wil zich als

Het is in dat licht van groot belang om

Oxford of Cambridge van Roosendaal

topziekenhuis profileren.

hbo-onderwijs naar Roosendaal te

hebben gestudeerd, kunnen we straks

Niederer: “Het is één van de beste

halen, beseft Niederer. “We hebben al

de zorgwerkgevers én de patiënten

ziekenhuizen van Nederland. De

zorgopleidingen op mbo- en vmbo-

optimaal bedienen.”

investering voor de komende vijf, zes jaar in het ziekenhuis geeft veel vertrouwen in de zorgeconomie.

Het is in deze tijd van bezuinigingen fantastisch om te zien dat het ziekenhuis zo investeert en de Rabobank en het Zorgkantoor de ambities van het ziekenhuis onderschrijven. Hiermee wordt Roosendaal op de kaart gezet.”

Kansen Het beleid van het Franciscus Ziekenhuis is gericht op samenwerking met de ziekenhuizen Lievensberg (in Bergen op Zoom) en Amphia (in Breda en Oosterhout) en andere partners in de zorg als huisartsen, de GGZ en verzorgingshuizen. In de eind december

122

Noord-Brabant - 2011

2010 geopende Zorgpoort worden al

verzorging. Niederer: “Senioren hebben

kiezen’, in het samenwerkingsverband

vele vormen van zorg gebundeld in en

tegenwoordig vaak veel te besteden.

Netwerkstad Roosendaal-Bergen op

bij het ziekenhuis. Niederer: “Door meer

Ze hebben er veel voor over om zo

Zoom, in de Strategische Agenda van

samenwerking en kennisuitwisseling

lang mogelijk thuis te blijven wonen.

de gemeenschappelijke regeling Regio

tussen zorgaanbieders en reguliere

Ouderen zijn doorgaans bereid om

West-Brabant én vindt duidelijk gehoor

bedrijven wordt de kwaliteit van het

extra te betalen voor zorgconcepten en

bij de provincie Noord-Brabant. “We

zorgaanbod in West-Brabant verder

zorgdiensten.”

hebben brede steun”, weet Niederer.

verbeterd.”

De ervaren bestuurder weet over

Er liggen veel kansen voor de

“De zorgsector heeft een breed

gemeentegrenzen heen te kijken en

zorgeconomie in West-Brabant, weet

spectrum”, vervolgt Niederer. “We

hecht veel waarde aan samenwerking

Niederer. Kansen in de vorm van

willen de kansen die voorbijkomen

in de regio. “Je moet elkaar niet

aantrekkelijke zorgconcepten (privé-

blijven promoten bij de overheden,

beconcurreren in West-Brabant, maar

klinieken, nieuwe behandelmethodes,

ondernemers en het onderwijs. Het is

complementair zijn in de ontwikkeling

preventie), combinaties van wonen

zaak het economisch belang van de

van de krachtige sectoren van de

en zorg en de koppeling van

zorgsector duidelijk te maken. En om

regio. Waar Breda inzet op het logistiek

recreatie aan zorg en wellness

datgene wat je wil bereiken, vervolgens

topinstituut Dinalog en Woensdrecht

(kuuroorden, zorghotels, sauna en

ook waar te maken.”

op maintenance, gaat Roosendaal voor

fitness). Ook ontstaan er door de

topzorg. Daarmee wordt je als West-

toenemende behoefte aan zorg op

Zorgstad

Brabant een complete regio.” En dat

afstand mogelijkheden voor nieuwe

De ambitie van Roosendaal Zorgstad

wederzijds belang moet je voortdurend

technologische (domotica) en

is op bestuurlijk niveau stevig

onder de aandacht brengen, besluit

ondersteunende diensten als vervoer,

verankerd. De visie is neergelegd in

Niederer. “Frapper toujours, tot ver

catering, vermaak en persoonlijke

het collegeprogramma ‘Duurzaam

buiten de gemeentegrenzen.”

Noord-Brabant - 2011

123

124

Noord-Brabant - 2011

Woonzorgcentrum St. Elisabeth klaar voor de toekomst Mooie en uitdagende klus voor Kanters Bouw en Vastgoed Zelf vergelijkt de zorgorganisatie het wonen, leven

blijven. Projectleider Arno Versteeg

en werken in St. Elisabeth met het wonen in een

van Kanters: “Dat zorgde voor veel

dorp. Een dorp binnen Roosendaal waar de mensen elkaar nog echt kennen, elkaar respecteren, het leven met elkaar delen en waar de zekerheid is van zorg en aandacht als dat nodig is. Vanuit deze gedachte wordt momenteel door Kanters Bouw en Vastgoed de laatste fase van de meerjarige nieuwbouw, renovatie en restauratie van St. Elisabeth gerealiseerd.

tijdelijke voorzieningen, met veiligheid en waterdichtheid als belangrijkste aandachtspunten. Het mooie van dit soort renovatiewerk is dat eigenlijk niemand echt weet hoe het gebouw in elkaar zit. Tekeningen ontbraken vaak, waardoor we geregeld voor verrassingen stonden. De maatvoering werd dagelijks in de praktijk gecontroleerd ten opzichte van de tekeningen om te zorgen dat alles precies paste.”

Een mooie en uitdagende klus voor

verpleeghuis met aanleunwoningen

Basisgedachte

Kanters Bouw en Vastgoed, zegt

werd via een aanbestedingsprocedure

De basisgedachte voor nieuwbouw

directeur Remmert Honig. “We zijn

aan Kanters gegund. “Met een

van St. Elisabeth krijgt al in 2000 vorm,

niet alleen blij met een tevreden

bezuinigingsronde gelijk als eerste

mede ingegeven door het teruglopende

opdrachtgever omdat we elke bouwfase

uitdaging, om budgettair op één lijn te

ledental van de congregatie, de

binnen de afgesproken tijd en budget

komen met de opdrachtgever”, stelt

uitbreiding van de doelgroep en de

tegen de gewenste kwaliteit opleveren,

Honig. “In goede onderlinge afstemming

verouderde staat van de gebouwen.

maar ook trots dat we dit monumentale

zijn we er uitstekend in geslaagd de

Zuster Margriet van der Vliet, algemeen

gebouw in volle glorie herstellen.”

bouwplanning te optimaliseren.”

overste van de Congregatie Zusters

De transformatie van St. Elisabeth

Dat is des te meer een verdienste daar

Franciscanessen van Mariadal: “We

naar een eigentijds verzorgings- en

tijdens de bouw de winkel open moest

hebben ons toen voorgenomen om een

Noord-Brabant - 2011

125

Het zorgcomplex St. Elisabeth is in 1927 opgericht als klooster en ziekenhuis voor de Congregatie Zusters Franciscanessen van Mariadal. Eind jaren 70 wordt St. Elisabeth een erkend bijzondere instelling voor zorg en verpleging aan zusters van de congregatie. Het kloosterbejaardenoord wordt vervolgens een kloosterverzorgingshuis. Sinds 2000 staat St. Elisabeth ook open voor niet-religieuzen.

De congregatie maakt al in de jaren 90 een doorkijk naar de toekomst.

Zuster Margriet van der Vliet, algemeen overste van de Congregatie Zusters Franciscanessen van Mariadal: “De congregatie telde ooit 1.200 zusters.

Vanaf de jaren 70 liep dat aantal steeds verder terug. We hebben destijds onze dependance in Zundert afgestoten en de keuze gemaakt om – na toestemming van de rijksoverheid – St. Elisabeth ook open te stellen voor reguliere cliënten. Dat was zeker een inbreuk op het besloten leven van de congregatie, maar het is achteraf een uitstekende keuze geweest. Het is geleidelijk aan doorgevoerd en daardoor perfect verlopen. Wij hebben hiermee ook een mooie invulling kunnen geven aan de behoefte aan verzorgings- en verpleegplaatsen in Roosendaal.”

St. Elisabeth hecht grote waarde aan haar positie van zelfstandige

eigentijds verzorgings- en verpleeghuis

zorgorganisatie met een specifiek karakter en bijzondere sfeer van

met aanleunwoningen te realiseren.

religiositeit, warmte, hartelijkheid en respect. Daar kiezen mensen bewust

Om klaar te zijn voor de toekomst. Een transformatie van klooster naar reguliere

voor. Dat wil het bestuur en de congregatie ook zo houden. Nu en in de toekomst. Dat streven is met de nieuwbouw gewaarborgd.

zorginstelling, mét behoud van een deel van de eigenheid.”

St. Elisabeth gelooft in haar eigen

van het huidige St. Elisabeth. Kanters

tijd voldoet. Een verpleeghuis met

kracht en meerwaarde. “Wij bieden

toont zich een volwaardige bouwpartner.

69 plaatsen voor psychogeriatrische

zorgkwaliteit van hoog niveau en zijn

Meedenkend over de beste oplossingen

en somatische patiënten. Een

een financieel gezonde organisatie”,

om de hoogste kwaliteit te bereiken.”

verzorgingshuis met 62 plaatsen. Tien

zegt directeur Pieter Klijn. “Dat maakt

Zuster Margriet: “Wij mogen ons

plaatsen voor dagbehandeling, vijftien

dat we deze stap naar nieuwbouw

gelukkig prijzen met de goede

voor dagverzorging en 63 woningen

zetten en ook goed kunnen overzien.”

samenwerking.”

(waarvan 21 bestaand). De Weert:

“Je moet niet verder springen dan je

Het partnership bewees zijn

“De flexibele, toekomstgerichte bouw

polsstok lang is. Dat heeft St. Elisabeth

meerwaarde bij het faillissement van

is bijzonder. Er kan eenvoudig een

altijd gedaan”, vult Cor de Weert aan.

de hoofdconstructeur. Honig: “Door de

functiewijziging worden gerealiseerd.

De Weert is bouwcoördinator van

bijzonder respectabele samenwerking

Daarnaast is er sprake van duurzaam

het project. Hij was ook betrokken

met de opdrachtgever zijn we erin

bouwen. Daar heeft Kanters ons enorm

bij de selectie van de architect (EGM

geslaagd een nieuwe bouwpartner op

in gesteund. We hebben warmte/

Architecten) en aannemer (Kanters

constructiegebied te vinden.”

koude-opslag en een systeem van

Bouw en Vastgoed). De Weert:

warmteterugwinning. De snelheid

“Nadat het werk was opgedragen via

Modern woonzorgcomplex

van bouwen is tevens een grote

Europese aanbesteding zijn ze aan

De nieuwbouw van St. Elisabeth ging

verdienste van de hoofdaannemer en

het werk gegaan op basis van ons

op 12 mei 2008 van start. In ruim

onderaannemers.”

programma van eisen, plan van aanpak

drie jaar tijd wordt in opdracht van de

Het project is in drie fases opgedeeld.

en beschikbare budget. Dat hebben ze

Congregatie Zusters Franciscanessen

De eerste fase aan de Theresiastraat

geweldig opgepakt. De nieuwbouw is

van Mariadal door Kanters een modern

werd op 22 juli 2009 opgeleverd:

qua architectuur en uitstraling in lijn met

woonzorgcomplex met parkeergarage

de sloop van het bestaande

het karakter, de sfeer en functionaliteit

gerealiseerd dat aan de eisen van de

gebouw en de nieuwbouw van 39

126

Noord-Brabant - 2011

aanleunwoningen. Hier wonen tijdelijk de verzorgingshuisbewoners tot de gehele nieuwbouw gereed is.

Fase 2 is tussen 31 januari en 20 mei dit jaar opgeleverd: de sloop van twee bestaande gebouwen, nieuwbouw van het verzorgings- en verpleeghuis (de bewoners van de aanleunwoningen verhuizen na de oplevering naar het verzorgingshuis) en een renovatie van het hoofdgebouw annex gemeentelijk monument aan de Wouwseweg. Verder is door Kanters een volledig verdiepte

en laatste fase: de ombouw van 39

toch impact op de mensen.” Zuster

parkeergarage gerealiseerd en het

aanleunwoningen en een door derden

Margriet: “Het moederhuis Mariadal

klooster gerenoveerd. Niet alleen de

uit te voeren tuinplan. Versteeg: “Met

in Roosendaal wordt opgeheven. De

kloostereetzaal en constructievloeren

de herinrichting maken we de woningen

bestuurszetel van de congregatie wordt

zijn volledig gerenoveerd, maar er is

weer geschikt voor één huishouden.

ondergebracht in de bestaande bouw.

tevens door inpandig trillingvrij heiwerk

Deze fase wordt eind september 2011

De zusters die nu nog in Mariadal

op indrukwekkende wijze een gedeelte

opgeleverd.”

wonen, verhuizen in november naar de

aangebouwd.

nieuwe aanleunwoningen in het complex

Naar de uitdrukkelijke wens van

Definitieve woonplek

Clarastede van St. Elisabeth.”

de Zusters Franciscanessen van

Daarna betrekt iedereen zijn

De bewoners van St. Elisabeth én de

Mariadal is de kapel gerestaureerd

definitieve woonplek. Ook de

buurtbewoners zijn vanaf de eerste

en multifunctioneel gemaakt. Een

verpleeghuisbewoners die gedurende

planvorming nauw bij de nieuwbouw

heel bijzondere opdracht, zegt

de bouwperiode op een andere, rustige

betrokken. De Weert: “De communicatie

Versteeg. “Deze unieke renovatie, met

locatie van de congregatie Zusters

verloopt uitstekend. We hebben

toepassing van moderne technieken als

Franciscanessen Charitas in Roosendaal

veel overleg en houden iedereen

vloerverwarming, geluidsinstallatie en

wonen. Zuster Margriet: “Dat is een

steeds goed op de hoogte van wat

het digitaal luiden van de torenklok, is

uitstekende oplossing, want dit zijn de

er komen gaat. We hebben ook geen

uiteindelijk het pronkstuk van het project

meest kwetsbare mensen.”

enkel bezwaar tegen onze plannen

geworden.”

Klijn: “Iedereen kijkt reikhalzend naar de

gehad.” Zuster Margriet: “De overlast

Kanters is inmiddels bezig met de derde

eindoplevering uit. De nieuwbouw heeft

tijdens de bouwfase is door de buurt geaccepteerd, omdat zij hier iets moois zien verschijnen.”

Met de nieuwbouw kan St. Elisabeth vol vertrouwen de blik op de toekomst richten, weet Klijn: “We krijgen een prachtig woonzorgcentrum. Dat merken we in het grote aantal aanmeldingen.

Mensen willen hier graag naartoe, in de wetenschap dat zij hier de rest van hun leven veilig, vertrouwd en verzorgd kunnen blijven wonen.”

Noord-Brabant - 2011

127

Balans zoeken tussen economische ontwikkeling en leefbaarheid Roosendaal wil omlegging A58 en duurzaam goederenvervoer

128

Noord-Brabant - 2011

Roosendaal heeft in haar economische ontwikkeling veel te danken aan de strategische ligging op een infrastructureel knooppunt tussen de wereldhavens van Rotterdam en Antwerpen. Logistiek is een belangrijke pijler onder de lokale economie. De toegenomen mobiliteit vraagt om creatieve oplossingen voor de bereikbaarheid, leefbaarheid en ontwikkeling van de stad. Roosendaal maakt zich sterk voor een omlegging van de A58 en een stroomlijning en bundeling van het goederenvervoer door de regio. “Wij willen een goede balans houden tussen economische ontwikkeling en de leefbaarheid in Roosendaal”, stelt wethouder Steven Adriaansen.

Roosendaal heeft een historie als hét

zonder te stoppen langs het station

Roosendaal in tweeën splijt. Als enige

spoorwegknooppunt van Nederland. In

Roosendaal en tegenwoordig gaat

stad in de provincie Noord-Brabant

combinatie met de rijkswegen A17 en

deze hogesnelheidstrein helemaal

heeft Roosendaal nog te maken met

A58 neemt de stad een strategische

aan Roosendaal voorbij. We hebben

een snelweg dwars door de stad.

positie in tussen de Randstad en België.

daarentegen heel veel goederenvervoer

Ruim driekwart van de bijna 80.000

Roosendaal biedt ruimte aan vele grote

door de stad gekregen. Met een A58

Roosendalers woont ten zuiden van de

internationale bedrijven, met name in de

die dwars door Roosendaal loopt, zijn

A58. Adriaansen: “Het is de afgelopen

logistieke dienstverlening. Adriaansen:

we daar niet blij mee.”

jaren op deze weg drukker en drukker

“Roosendaal is altijd een logistiek

geworden. De noodzaak om tot een

kruispunt geweest. Daar hebben we

Omlegging A58

omlegging van de A58 te komen is

grotendeels onze voorspoed aan te

De rijksweg A58 is een belangrijke

steeds groter geworden. Uit onderzoek

danken.”

schakel in het wegennet. Als

van Rijkswaterstaat blijkt dat de A58

onderdeel van het landelijke netwerk

de komende jaren gaat dichtslibben,

De regio West-Brabant werd in 2008

van transportroutes verbindt ze de

waardoor de oostwestverbinding en de

en 2009 verkozen tot belangrijkste

Randstad met Duitsland en België. Op

regionale bereikbaarheid onder druk

logistieke hotspot van Nederland,

nationaal niveau is het een belangrijke

komt te staan.”

maar vorig jaar nét verslagen door

oost-westverbinding. Op provinciaal

de regio Venlo-Venray. Om deze

niveau is de A58 dé centrale as door

Er zijn meerdere redenen waarom

toppositie te heroveren, is een

Brabant die een groot aantal regio’s met

Roosendaal de snelweg uit de stad wil

impuls in de bereikbaarheid en

elkaar verbindt. In de zomermaanden

halen, zegt Adriaansen. “Vanwege het

infrastructuur van belang. “We hebben

is de A58 bovendien dé route naar

gebrek aan doorstroming op de weg,

op het spoor behoorlijk wat terrein

Zeeland voor zowel Nederlandse als

de negatieve effecten op de gezondheid

verloren”, weet Adriaansen. “Vroeger

buitenlandse recreanten.

en het welzijn van de mensen in

stopte de trein naar Parijs nog in

De A58 is ooit aangelegd als rondweg,

Roosendaal die langs de snelweg

Roosendaal, later kwam de Thalys

maar nu een drukbereden snelweg die

wonen en vanwege de barrièrewerking

Noord-Brabant - 2011

129

die de weg heeft. De stadsontwikkeling

Werkgeversvereniging om de hele

ontspannen leefklimaat. De regio

op het gebied van wonen, werken,

A58 tussen Eindhoven en Vlissingen

dient goed te anticiperen op de forse

winkelen en uitgaan wordt hierdoor

met inzet van particulier kapitaal

toename van het goederenvervoer

geremd.”

te verbreden. Met als doel om de

door de groei van de wereldhandel

regionale economie te verbeteren.

en de mondiale globalisering. Met de

Veel kansen

Het kan op de steun van Roosendaal

aanleg van de Tweede Maasvlakte

De omlegging van de A58 ten

rekenen, zegt Adriaansen. “Verbreding

wordt meer dan een verdubbeling van

noordoosten van de stad, biedt voor

van de A58 brengt ook de omlegging

het goederenvervoer door de regio

Roosendaal kansen op het gebied

van deze rijksweg bij Roosendaal

verwacht. “De Rotterdamse haven wil

van stadsontwikkeling, uitbreiding

een stap dichterbij. Het is een

groeien naar een goederenoverslag

van het voorzieningenniveau en de

prijzenswaardig, vanuit het bedrijfsleven

van 650 tot 750 miljoen ton per

ontwikkelingen van bedrijventerreinen

geïnitieerd initiatief, dat goed aansluit

jaar. Er staat dus veel te gebeuren”,

als Borchwerf. Adriaansen: “De

op het kabinetsbeleid om gezamenlijk

weet Adriaansen. “Het aantal

omlegging van de A58 maakt het

verkeersknelpunten op te lossen. Het

transportbewegingen via de weg, het

mogelijk om de stad weer aan elkaar te

is goed dat de A58 bij de provincie en

water en het spoor zal de komende

hechten en er één stad van te maken.”

het Rijk op de agenda wordt gezet.

twintig jaar enorm gaan toenemen.”

Daarnaast is er het initiatief

Het is de logistieke ruggengraat van

van de Brabants-Zeeuwse

Zuid-Nederland, die belangrijke steden

De achttien gemeenten in West-

als Roosendaal, Breda, Tilburg en

Brabant en de Zeeuwse gemeente

Eindhoven verbindt. Het is noodzakelijk

Tholen hebben hun ambities op elkaar

dat de steden goed bereikbaar blijven,

afgestemd in de visie Goederenvervoer

de doorstroming naar het achterland

West-Brabant 2010-2030 om tot

voor het bedrijfsleven intact blijft en de

een duurzame logistieke topregio te

leefbaarheid in West-Brabant in stand

komen. Daarbij wordt een evenwicht

blijft.”

gezocht tussen economische groei en de kwaliteit van de openbare

Er wordt ook gekeken naar (snel

ruimte, het milieu, de infrastructuur

realiseerbare) tijdelijke oplossingen

en het leefklimaat. Adriaansen: “We

als het plaatsen van matrixborden,

willen een graantje van de logistieke

wegsignalering met snelheidsadvisering

ontwikkelingen meepikken, met behoud

of het inzetten van vluchtstroken als

van de kwaliteiten van Roosendaal.”

spitsstroken. Adriaansen: “Dergelijke maatregelen zijn onderdeel van het

Borchwerf

totale concept.”

De prioriteit voor duurzaam goederenvervoer in en door West-

130

Toename goederenvervoer

Brabant ligt op multimodaliteit,

Roosendaal is onderdeel van de regio

modal shift en bundeling van

West-Brabant, die enerzijds inzet op

goederenstromen. Roosendaal ligt

een sterk netwerk van verbindingen

op een kruispunt van modaliteiten,

en anderzijds op een aantrekkelijk,

tussen de mainports van Rotterdam

Noord-Brabant - 2011

en Antwerpen. Met de aanwezigheid

stamspoorlijn om de bereikbaarheid te

zelfbewuste gemeente. Wij weten wat

van de snelwegen A17 en A58. De

verbeteren en in de multimodaliteit te

er de komende jaren op ons af komt.

spoorverbindingen naar Rotterdam,

kunnen voorzien.”

Dan is het belangrijk om aan te geven

Zeeland, België, Breda en Eindhoven.

hoe wij in het kader van duurzaamheid,

Er ligt een buisleidingenstraat en er

Borchwerf is multimodaal ontsloten

veiligheid en leefbaarheid willen

vindt transport over het water via de

via weg, spoor en water. “In een

omgaan met de goederenstromen en

Roosendaalse Vliet plaats.

productieketen kan het zijn dat het

de daarbij behorende netwerken. Waar

Adriaansen: “Het is noodzakelijk

ene bedrijf gebruikmaakt van vervoer

we het beste ontwikkelingen kunnen

dat er in West-Brabant enkele grote

over water en het andere bedrijf van

faciliteren en versterken. De aanleg

multimodale knooppunten ontstaan,

vervoer over spoor. De kracht zit in

van een aparte goederenspoorlijn

om als regio te profiteren van de

dikke goederenstromen, waardoor

staat bijvoorbeeld voor ons hoog

logistieke stromen die vanuit de

de overslag naar andere duurzame

op de agenda. Naast Rotterdam en

zeehavens richting het achterland

modaliteiten kan plaatsvinden. Door

Antwerpen wordt in de toekomst

gaan. Het duurzame, bovenregionale

multimodale ontsluiting is het mogelijk

Vlissingen als diepzeehaven steeds

bedrijventerrein Borchwerf kan daar

om deze bedrijven dicht bij elkaar te

aantrekkelijker, omdat de schepen die

een belangrijke rol in vervullen. Het

vestigen en de afhankelijkheid van

de containers vervoeren steeds groter

terrein is volop in ontwikkeling, ondanks

transport over de weg te verminderen.”

worden. Ook vanuit Vlissingen zal de

de economisch mindere tijd loopt de

goederenstroom gaan toenemen. Wij Regie en sturing

willen in Roosendaal onze kansen

Roosendaal wil de regie houden en

pakken. We zijn logistiek sterk, maar

Er is met name veel belangstelling voor

sturing geven aan de ontwikkelingen op

willen wél een goede balans houden

logistieke bedrijvigheid. We zijn op

het gebied van logistiek en distributie.

met de leefbaarheid in onze mooie

Borchwerf bezig met de aanleg van een

Adriaansen: “Roosendaal is een

gemeente.”

uitbreiding goed.

Noord-Brabant - 2011

131

Succesvol in de regio Aan de Stegge; sterke ontwikkelende bouwer WEST-BRABANT - Zorginstellingen, gemeenten en woningbouwcorporaties in West-Brabant behoren tot de belangrijkste klanten van Aan de Stegge (ADSR) in Roosendaal. Zo ontwikkelde en realiseerde het bedrijf recent een woon-zorgcomplex in Fijnaart, een woon-zorg-complex in Steenbergen maar ook twee woningbouwcomplexen (Bastions) in Geertruidenberg. Aan de Stegge heeft een unieke propositie, waarbij het als sympathieke, regionale speler in de markt kan rekenen op de landelijke ondersteuning van het landelijk opererende conglomeraat genaamd Aan de Stegge Verenigde Bedrijven (ASVB). Dat maakt Aan de Stegge ook in deze periode een sterke speler in de markt. De organisatie is na een reorganisatie nog meer gericht op kwalitatief bouwen voor een marktconforme prijs.

132

Noord-Brabant - 2011

“Bouwen is meer dan het eindproduct.

elk project, voor elke opdrachtgever

Het is ook de manier waarop het

en voor elke gebruiker. Aan de Stegge

tot stand komt. Dat is onze stellige

is een zeer betrokken partner van

overtuiging. Daarom bouwen

concept tot oplevering en de nazorg.

we ook figuurlijk eerst een stevig

Uitdagingen voor nu en later Bas Moens: “Maar dat betekent

fundament. Heldere afspraken met

Samenwerking zoals u het wilt

niet dat we alleen maar aanhoren

de opdrachtgever, om zekerheid

“Bij elk type opdracht zitten we

en afwachten. Ons bedrijf heeft een

te garanderen. Een persoonlijke

graag zo vroeg mogelijk met de

sterke reputatie als het gaat om

benadering, zodat we elkaar

opdrachtgever aan tafel. Het voordeel

meedenken en het actief aandragen

inspireren met inzichten, oplossingen

is dat we vanaf het allerprilste begin

van de beste oplossingen. Bijvoorbeeld

en ideeën gedurende het gehele

samen tot de beste oplossingen en

ontwerp en planontwikkeling,

samenwerkingsproces. En vertrouwen

kostenefficiëntie kunnen komen.

regelgeving, materiaalgebruik,

in elkaars kwaliteit en vakmanschap,

Bijvoorbeeld in bouwteam verband.

installaties, bouwmethoden. Er

zodat het beste boven komt. Aan de

Maar we nemen ook graag het

liggen voor vastgoedbeheerders en

Stegge is een moderne ontwikkelende

voortouw, als de klant dat wil. Zoals

-ontwikkelaars ook grote uitdagingen

bouwer. Groot in de woningbouw,

de regie in design & construct. Of de

op het gebied van energiebesparing en

sterk in kantoren, zorggebouwen en

totale verantwoordelijkheid bij turnkey-

duurzaamheid. Ook daar hebben we

utiliteit en creatief ondernemend in

projecten. Daarnaast ontwikkelen we

veel ervaring in, en ook daar dragen we

projectontwikkeling. Altijd vanuit een

in eigen beheer, als zich een mooie

actief ons steentje bij. Aan de Stegge

visie. Altijd vanuit kwaliteit en optimale

kans voordoet, of samen met u. Een

werkt. En dat willen we bewijzen. Met

samenwerking. Zo werken we voor

aanbesteding? Hier gaan we natuurlijk

veel betrokkenheid, vakmanschap en

uiteenlopende gerenommeerde

ook goed onderbouwd te werk. Onze

kwaliteit bouwen we graag aan ons

opdrachtgevers in Zuidwest-

ervaring om het beste eindresultaat te

gezamenlijk fundament.”

Nederland. Graag goed onderbouwd,

behalen is een consortium te vormen

zoals onze slogan luidt.”, vertelt

dat verantwoordelijk is voor ontwerp en

Zo werkt Aan de Stegge Roosendaal

directeur Bas Moens.

uitvoering. Opdrachtgever, aannemer

door heel West-Brabant aan

en mogelijk ook architect en adviseur

uiteenlopende projecten. Als u

Maatwerk, van idee tot realisatie

zijn in deze constructiepartners.

vrijblijvend eens wilt kennismaken of

Het begint met een idee. Dat kan een

Een constructie dus, waar niet

wellicht een orienterend gesprek wilt

schets zijn voor het ultieme droomhuis,

alleen de aannemer, maar vooral de

voeren, kunt u contact opnemen via

maar ook het ambitieuze plan voor

opdrachtgever baat bij heeft. Bij ons

onderstaand adres met Bas Moens,

ontwikkeling of reconstructie. Aan de

is de hamvraag niet: “Wát gaan we

directeur.

Stegge is goed in groot en klein. De

bouwen?”, maar “Waaróm gaan we

markt en de vraag staan voorop. Voor

zó bouwen?” Alleen door samen

Meer informatie over

wie gaan we bouwen en waarom? De

met onze partners op die vraag een

Aan de Stegge Roosendaal

antwoorden bepalen het hele proces.

antwoord te geven, zijn we pas goed

Vijfhuizenberg 46

Daar hebben we onze organisatie en

onderbouwd bezig.”, aldus directeur

4708 AL ROOSENDAAL

werkwijze op ingericht. Op die manier

Peter Jakobs.

T (0165) 56 06 02

kunnen we maatwerk leveren. Voor

Noord-Brabant - 2011

W www.adsr.nl

133

Stadsherstel Breda

Erfgoed specialist voor panden in nood 134

Noord-Brabant - 2011

Stadsherstel Breda redt sinds 1995 historische panden van de sloophamer en zet zich in voor het behoud van Bredaas erfgoed. Als onafhankelijk expert kent NV Stadsherstel Breda twee takken van sport. ‘Ten eerste het bemiddelen bij erfgoed problemen van andere partijen. Ten tweede het investeren in panden in nood’, aldus directeur Kees den Bieman.

‘Hiermee bedoel ik dat wij ons

de geplaatste glazen overkapping, de

Dit betekent groeien naar 20

schaarse geld inzetten op projecten die

gewelven in hun historische glorie. In

Rijksmonumenten in de komende

anderen niet van de grond krijgen of

de portefeuille zit ook het industrieel

zeven jaar. Tevens wordt ingezet op

niet durven te krijgen. Panden ‘in nood’

erfgoed ’t Klapcot, vroeger een

kleinere projecten, gericht op wonen

zijn panden: zonder bestemming,

brouwerij. Momenteel is in uitvoering

en werken in Breda. Den Bieman:

jaren van leegstand, vaak verkrot en

het project Stadserf/Sint Annastraat.

‘De nadruk ligt op erfgoed beheer

achterstalling onderhoud. Kortom,

‘Hierbij gaan we terug naar de

en niet zo zeer het exploiteren van

er is wat mee.’ Stadsherstel Breda

historische functie van de stad, wonen

onroerend goed, want dan verdwijnt

is danook een ervaren, flexibele en

en werken. Deze zomer worden hier

de passie voor erfgoed.’ Kenmerkend

deskundige organisatie, met veel

vier appartementen en vijf commerciële

voor Breda is haar enthousiasme,

kennis van vastgoed. Rijks- en

ruimten opgeleverd.’ Verder zijn de

sfeervolle karakter en het erfgoed.

Gemeentelijke monumenten en

restauratieplannen voor IJsfabriek

‘Erfgoed is van ons allemaal en ons

beeldbepalende panden vallen onder

De Noordpool en graanpakhuis De

aller verantwoordelijkheid. Mensen die

de scope van Stadsherstel Breda. Elk

Pelmolen in een ver gevorderd stadium.

ons werk willen ondersteunen kunnen

project moet wel een reëel verhaal

dat doen via de aankoop van aandelen

zijn. Het basisuitgangspunt is dat elk

Ambities

of obligaties of participatie in projecten’,

project zichzelf op termijn moet kunnen

Stadsherstel Breda streeft naar het

stelt Den Bieman. Breda is het waard.

bedruipen, zonder voor de exploitatie

vergroten van haar zichtbaarheid.

afhankelijk te zijn van derden.

Fundament voor elke restauratie is het bouwhistorisch onderzoek, financiële haalbaarheid en gebruiksfunctie.

Passie voor historie erfgoed Onder de leiding van Kees den Bieman heeft Stadsherstel Breda de afgelopen drie jaar zes panden gekocht. Vier zijn in verbouwing, twee ver in de planvorming. Door de goed geconserveerde historische uitstraling levert elk pand meerwaarde op voor de directe omgeving. Een prachtig voorbeeld is het rijksmonument Lunet B, waarin niemand durfde te investeren. Inmiddels pronken, onder

Noord-Brabant - 2011

135

colofon Brabant 2011 is een uitgave van Mediagroep Holland

Adres Willemsoord 28 Postbus 159 1780 AD Den Helder T 0223 74 70 10 Directie Bouke Niggendijker Hoofdredactie Alex Oostendorp alex@mediagroepholland.nl Redactie Wilbert Korevaar Elaine Brand Narvic Jet Donkers Marissa Booda Bladmanagement Bouke Niggendijker bouke@mediagroepholland.nl T 0223 74 70 10 M 06 12 398 271 Maikel van Mierlo maikel@mediagroepholland.nl T 0223 74 70 10 M 06 251 83 652 Vormgeving Zeeman Reclame Groep Fotografie Peter van Aalst John van Helvert Informatie advertenties/verspreiding Bouke Niggendijker bouke@mediagroepholland.nl Financiële administratie Bouke Niggendijker bouke@mediagroepholland.nl Nabestellingen/lezersservice Losse nummers zijn te bestellen à € 15,- per exemplaar.

Druk Veldhuis Media

Onze adverteerders Kanters Bouw en Vastgoed

omslag 2

Novaform

omslag 3

BAM

omslag 4

Dura Vermeer Bouw Rosmalen

1

Komar

4

RO-Groep

12

Green Boulevard

24

Gemeente ‘s-Hertogenbosch

28

Provada

34

Slokker Bouwgroep

46

Hurks van der Linden

72

Korteweg Communicatie

78

Strijp-S

82

Schonck, Schul & Compagnie

90

Continu

94

Six

114

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd door middel van boekwerk, fotooffset, fotokopie, microfilm of welke andere vorm 136

dan ook zonder schriftelijke toestemming vooraf.

Noord-Brabant - 2011

Juist waar projectontwikkeling complex wordt en doortastend handelen gewenst is, treedt Novaform op als uw betrouwbare partner. Onze expertise en betrokkenheid leidt tot directe resultaten. Resultaten waar alle betrokkenen trots op kunnen zijn!

www.novaform.nl

Innovatoren te Venlo Engineer & Build project, in uitvoering door BAM Utiliteitsbouw, regio Eindhoven.

Na oplevering zal BAM tevens het onderhoud verzorgen.

Elke opdrachtgever krijgt van ons hetzelfde...

Elho bedrijfspand te Tilburg Technisch ontworpen en gerealiseerd door BAM Utiliteitsbouw, regio Eindhoven.

...passie BAM Utiliteitsbouw is Nederlands grootste ontwikkelende bouwbedrijf.

Maar wij bieden nog meer. Wij helpen u bij het maken van de juiste afweging

Maar we mogen nog zo groot zijn, we werken niet alleen voor marktleiders en

tussen nieuwbouw en hergebruik van uw huidige pand, in deze tijd

multinationals. We gaan net zo graag, met dezelfde inzet en deskundigheid

belangrijker dan ooit. Ook treden wij op als uw partner bij het revitaliseren

aan de slag voor opdrachtgevers van een wat bescheidener omvang.

en verduurzamen van uw bestaande vastgoed. En als er een keuze is

MKB-bedrijven bijvoorbeeld. Ook dan is een onderscheidend resultaat het

gemaakt, dan kan het project zelfs risicodragend en turnkey door ons worden

doel waarnaar wij streven. Het best denkbare gebouw waar het gaat om

gerealiseerd. Bent u een ondernemer die binnen het budget iets bijzonders

efďŹ ciency en economie, duurzaamheid maar ook esthetiek. Een gebouw

wil, maak dan een afspraak met Felix van Baal, directeur regio Eindhoven:

kortom, dat naadloos aansluit bij uw wensen en bij de eisen van deze tijd.

(040) 256 43 01, f.van.baal@bamutiliteitsbouw.nl. Wij schuiven graag bij u aan.

En wij ontwikkelen en bouwen het niet alleen, het beheer en onderhoud

Hoe vroeger, hoe beter. www.bamutiliteitsbouw.nl

nemen wij ook graag voor onze rekening.