Rotterdam in ontwikkeling by Zeeman Reclamegroep BV

2011

ROTTERDAM

dé o

Wij bouwen aan de toekomst Dura Vermeer ontwikkelt en bouwt al 155 jaar in en aan Rotterdam. Vol betrokkenheid en bezieling. Met trots en met oog voor de mensen die er wonen en werken. Voortdurend op zoek naar samenhang tussen de projecten die wij realiseren en actuele maatschappelijke thema’s. Zo zijn wij actief betrokken bij IkZitopZuid, Partners for Healthy Cities en Theater Walhalla, initiatieven die Rotterdam-Zuid een nieuwe impuls geven. Ook dragen wij bij aan innovatieve ontwikkelingen die de Stadshavens van Rotterdam transformeren tot hoogwaardig vestigingsgebied, zoals het Drijvend Paviljoen. En we bekleden een koploperspositie in ketensamenwerking. Door het delen van kennis werken wij continu aan het verbreden van de keten en verbeteren van het bouwproces. Onze ambitie: uiteenlopende belangen samenbrengen in een gemeenschappelijk succes. Dat is wat ons dé Perfecte Partner maakt. Blaak 333, 3011 GB Rotterdam, T (010) 280 85 00, www.duravermeerbouwrotterdam.nl

ntw

ikk

ele

nde

bou

tte

rd a

Inhoudsopgave

Dick van Well

Jeannette Baljeu

Dick van Well droeg in 2010 zijn functie

Wethouder Jeannette Baljeu ziet

als bestuursvoorzitter van Dura Vermeer

het als haar hoofdtaak Rotterdam

Groep over aan Job Dura. Hij kijkt terug

bereikbaar te houden. ‘Er is een urgentie

op een carrière van bijna 38 jaar.

om in Rotterdam te investeren in bereikbaarheid.’

Erasmus MC

Het Erasmus MC bouwt in het centrum

Impact Vastgoedrealisme

130

van Rotterdam een ziekenhuis en

Impact Vastgoedrealisme, gevestigd

onderwijs- en wetenschapscentrum van

aan de Westersingel, is een jonge

de 21e eeuw. Het universitair medisch

speler in het projectontwikkelveld. Het

centrum werkt gericht toe naar een

driemanschap achter de organisatie

healing environment.

heeft echter al een schat aan ervaring in de bagage.

PWS

Het takenpakket van corporaties

Deelgemeente Rozenburg

142

verandert. Daarom heeft PWS Rotterdam

De nieuwe deelgemeente Rozenburg is

samen met de andere Rotterdamse

de verborgen groene parel van Rotter-

corporaties de stap heeft gezet om

dam. Het dagelijks bestuur licht de visie

met de gemeente tot collectieve

en ambities toe.

prestatieafspraken voor de komende jaren te komen. Kneppelhout & Korthals

164

De vastgoedwereld is in beweging, de SOR

spelregels op het gebied van ruimtelijke

De SOR is een middelgrote

ordening zijn sterk gewijzigd. Dat vraagt

woningcorporatie die haar werkgebied

om een deskundige belangenbehartiging

heeft in de regio Rijnmond. Vanaf de start

in het hele traject.

in 1986 richt de SOR zich uitsluitend op de huisvesting voor senioren.

Rotterdam - 2011

Voorwoord: In Rotterdam – waar anders?!. ....................................................................................................................... 5 Wethouder Alexandra van Huffelen op haar plek in Rotterdam. ....................................................................... 6 Astrid Sanson: ‘ Het gaat uiteindelijk om de sfeer’..................................................................................................... 10 Dick van Well, een leven in dienst van Dura Vermeer............................................................................................. 14 Erasmus MC bouwt aan zorgconcept van de 21e eeuw ................................................................................... 18 Post Rotterdam geeft retailers met durf de ruimte.................................................................................................... 22 Rabobank Rotterdam: ‘ Denk vooraf na over de toegevoegde waarde van een project’.......... 26 PWS Rotterdam: verbinden door samenwerkingsafspraken. .......................................................................... 30 Peter van der Gugten: Wat is er mis met Rotterdam?........................................................................................... 35 De Wilgen Vastgoed: ‘Vestigingsklimaat scheppen dat mensen in Rotterdam houdt.’.............. 36 De meerwaarde van Stadsherstel Historisch Rotterdam..................................................................................... 40 Arjan Schakenbos: ‘ Corporaties zijn niet de nieuwe gasbel!’. ......................................................................... 44 De ruimtelijk-economische insteek van IkZitopZuid................................................................................................. 48 Bouwen op de kracht van de Afrikaanderwijk en de belofte van Parkstad. ......................................... 52 De Zorgboulevard Rotterdam: Uniek in Nederland................................................................................................... 56 Begin volgend jaar in Rotterdam Zuid: de Zorgboulevard Rotterdam....................................................... 60 Uitdagingen volop bij Com·wonen. ........................................................................................................................................ 62 ICDuBo, onafhankelijk kennis- en innovatiecentrum van de bouwkolom. ............................................. 66 Uniek koudenet Eneco is showcase voor Rotterdam............................................................................................. 70 Woonstad werkt aan energiezuinigheid en energiebewustzijn........................................................................ 74 WoonCompas realiseert huisvesting voor senioren en kwetsbare groepen......................................... 76 Havestate trekt de woningmarkt weer vlot...................................................................................................................... 80 De SOR speelt succesvol in op de woonwens van de hedendaagse 55-plusser........................... 84 Breijer maakt one stop shopping mogelijk....................................................................................................................... 88 FRESH: gemeentelijk vastgoed................................................................................................................................................. 91 Blauwhoed is de stad niet vergeten . ................................................................................................................................... 92 Wethouder Jeannette Baljeu: ‘ Investeren in bereikbaarheid’............................................................................ 96 De RET: Zichtbaar Aardig Onderweg! ............................................................................................................................. 100 De focus en veelzijdigheid van Dura Vermeer Bouw Rotterdam. ............................................................... 104 Wethouder Karakus houdt Rotterdamse bouw in beweging. ....................................................................... 108 Maasstede gestart met project Blaakhaven................................................................................................................ 112 Continu biedt driemaal zekerheid....................................................................................................................................... 116 OCNC bouwt toekomstbestendige wijk......................................................................................................................... 118 Bewoners Nieuw Crooswijk: ‘Dit project toont toekomstvisie’..................................................................... 122 Woonstad Rotterdam veel (nieuw)bouw, veel verkoop....................................................................................... 124 Carol Hol Rotterdam staat niet stil!. .................................................................................................................................... 129 De no-nonsense aanpak van Impact Vastgoedrealisme................................................................................... 130 EM Linked biedt vastgoedeigenaar totale controle. .............................................................................................. 134 BAM Woningbouw Rotterdam terug naar haar roots!......................................................................................... 136 De vele voetstappen van De Mik Bedrijfshuisvesting in de regio Rijnmond. ..................................... 140 Rozenburg, ontdek de verborgen groene parel van Rotterdam!................................................................ 142 Ressort Wonen: de spin in het woonweb in Rozenburg................................................................................... 146 Wonen met zorg én zorgeloos wonen in Rozenburg........................................................................................... 150 Herontwikkeling Raadhuisplein belangrijke stap in de toekomst................................................................ 154 Het is tijd voor een kwaliteitssprong op Zuid.............................................................................................................. 158 Rotterdam The Hague Airport Business Park neemt hoge vlucht............................................................. 160 Kneppelhout & Korthals, huisadvocaat van de vastgoedsector................................................................. 164 Vastgoedsociëteit De Nieuwe Maas bindt beslissingsmakers in Rotterdam.................................... 168 Hans Beekman: ‘ Op weg naar een toekomstbestendige regio’................................................................. 170 Bureau voor Stedebouw en Architectuur Wim de Bruijn bestaat 20 jaar............................................ 172

Rotterdam Rotterdam - 2011 - 2011

Geachte bestuurders, Het Planbureau voor de Leefomgeving geeft aan dat herstructurering van onze steden loont. Zorgvuldig herstructureren voorkomt verdergaande segregatie van onze samenleving. Herstructureren blijft dus de voornaamste ruimtelijke opgave voor de komende decennia. Maar wie heeft op dit moment nog de kennis in huis om hier werkelijk antwoord op te geven? En wie kan dit nu echt organiseren? En wie heeft de creativiteit in huis om tot vernieuwende concepten te komen die ook nog maakbaar zijn? Proper-Stok. Proper-Stok is expert in herstructurering van complexe wijken en gebieden, zoals we dat met succes doen en hebben gedaan in Katendrecht, Nieuw Crooswijk, Bospolder-Tussendijken, Afrikaanderwijk en Spangen.

P. S . sterkt de stad

Proper-Stok Groep B.V. • Bahialaan 100 • Postbus 22050 • 3003 DB Rotterdam • Telefoon 010 413 70 50 • www.proper-stok.nl

Rotterdam - 2011

In Rotterdam waar anders?!

fotografie John van Helvert

Voor u ligt de nieuwe uitgave Rotterdam 2011 met - zoals u gewend bent - een representatief overzicht van actuele visies en ontwikkelingen in de Maasstad. Voor mij is het om meerdere redenen een gedenkwaardige uitgave, want het is het eerste officiĂŤle magazine van het nieuwe bedrijf Mediagroep Holland. Mediagroep Holland geeft niet alleen magazines over steden, regioâ&#x20AC;&#x2122;s en provincies uit, maar verzorgt alle mogelijke communicatietrajecten: communicatieadviezen, projectcommunicatie, brochures, websites, multimediaproducties, enz. Dat onze eerste uitgave de editie Rotterdam betreft, zal u niet verwonderen. Want wie de mentaliteit en ondernemingskracht in Rotterdam kent, weet dat ik mij daar zeer mee verbonden voel. Voor mij geldt immers wat voor zoveel ondernemende Rotterdammers geldt: in Rotterdam - waar anders?!

Bouke Niggendijker Rotterdam - 2011

â&#x20AC;&#x2DC; Een sterke economie is een duurzame economieâ&#x20AC;&#x2122;

Wethouder Alexandra van Huffelen op haar plek in Rotterdam 6

Rotterdam - 2011

Het thema duurzaamheid staat in Rotterdam prominent op de agenda. Verantwoordelijk wethouder Alexandra van Huffelen richt zich in haar beleid niet alleen op de aanpak van de klimaatproblematiek, maar ook op het oplossen van de milieuproblemen op korte termijn. Een breed gedragen programma Duurzaamheid levert uiteindelijk winst voor de hele stad op, is haar opvatting. ‘Een sterke economie is een duurzame economie. De snelst groeiende sectoren zijn duurzame sectoren. Die willen we graag in Rotterdam hebben. In een stad met een aantrekkelijk leefklimaat én een schone en gezonde omgeving.’

maar ook op het oplossen van de milieuproblemen op korte termijn. Met name op het gebied van luchtkwaliteit en geluid. Dat vertalen we in een duurzaamheidsprogramma, waar we als stad óók geld aan kunnen verdienen. We willen dus enerzijds het probleem oplossen, maar anderzijds de Rotterdamse economie stimuleren.’

Duurzaamheid is de rode draad

Projecten als de bouw van een

Het duurzaamheidsprogramma

door de carrière van Van Huffelen.

windmolenpark, het gebruik van

draagt bij aan een schone, groene

‘Ik kreeg jaren geleden met het

zonneboilers, warmte-koudeopslag

en mooie stad, vervolgt Van

onderwerp te maken toen ik nog bij

en biomassa.’

Huffelen. ‘Het moet een rol spelen

het ministerie van VROM werkte,

Het verklaart direct waarom Van

bij het aantrekkelijker maken van

waar ik onder meer verantwoordelijk

Huffelen zeer geïnteresseerd

de stad. We willen dat groene en

was voor een programma om CO2-

was in de wethoudersportefeuille

duurzame bedrijven zich graag in

reductie in Nederland te realiseren.

duurzaamheid, binnenstad en

Rotterdam vestigen én we willen

Destijds was het thema klimaat nog

buitenruimte in de gemeente

dat meer hoogopgeleiden na hun

onbekend bij het grote publiek. Al

Rotterdam. ‘Duurzaamheid is

studie in de stad blijven wonen

Gore had zijn film An Inconvenient

met het Rotterdam Climate

en werken. Dan moet je een

Truth nog niet gemaakt. Het item

Initiative - erop gericht om in

aantrekkelijk leefklimaat hebben

stond nog in de kinderschoenen.

2025 50% CO2-reductie en

met mooie huizen en goede

Vanaf die tijd heeft het onderwerp

100% klimaatbestendigheid

voorzieningen, maar ook een

mij echter niet meer losgelaten. Van

te realiseren - al een belangrijk

stad met een prettige, schone en

mijn betrokkenheid bij een stichting

thema in Rotterdam. Daar zetten

gezonde omgeving.’

waar ik duurzame energieprojecten

wij als college, ondanks de

ontwikkelde tot mijn tienjarige

noodzakelijke bezuinigingen, sterk

Duurzame mobiliteit

werkverband bij energiebedrijf

op in. We willen het onderwerp

In dat kader past de inzet

Essent, waar ik aan concrete

bovendien verbreden. We richten

op duurzame mobiliteit, een

projecten voor de aanpak van het

ons niet alleen op de aanpak

essentieel onderdeel binnen

klimaatprobleem heb gewerkt.

van de klimaatproblematiek,

de klimaataanpak. Rotterdam

Rotterdam - 2011

werkt er hard aan om duurzaam

een centraal overslagpunt op

versterken om dit tot een succes te

vervoer als elektrische auto’s en

bedrijventerrein Noord-West met

maken.’

scooters te stimuleren en nieuwe

een bestelauto op aardgas of

Een mooi voorbeeld van

ontwikkelingen te versnellen. De

elektriciteit vele winkels in het

verbindingen leggen was de

gemeente geeft daarbij zelf het

stadscentrum worden bevoorraad.

Duurzaamheidspitch Rotterdam,

goede voorbeeld. Van Huffelen:

‘Het levert een bijdrage aan een

in september 2010. Rotterdamse

‘Het is een onderwerp dat mij nauw

schonere lucht in het centrum

ondernemers, instellingen en

aan het hart gaat. We moeten

en zorgt voor een afname aan

burgers kregen tijdens een

ervoor zorgen dat de stad goed

vrachtverkeer in Rotterdam.’

interactieve dag de gelegenheid

bereikbaar blijft, maar wél zoveel

om in één minuut hun ideeën

mogelijk met stil, schoon en

Burgers en ondernemers

voor een duurzame stad uiteen te

energiezuinig vervoer.’

Van Huffelen maakt zich als

zetten, waarbij ze tevens konden

Het gebruik van elektrische

wethouder sterk om bewoners,

aangeven wat ze zelf kunnen doen

auto’s en scooters neemt veel

ondernemers en partners in de

om het idee te realiseren. Een jury

uitstootproblemen weg, weet Van

stad actief te betrekken bij een

beoordeelde de presentaties op

Huffelen. ‘De beschikbaarheid van

duurzame stadsontwikkeling. Er

haalbaarheid en bijdrage aan een

elektrische auto’s zal de komende

wordt nadrukkelijk het contact

schone en economisch sterke

tijd steeds meer toenemen. Zo

met burgers en bedrijven gezocht.

stad. De creatieve ideeën van deze

subsidiëren we de aanschaf van

‘Het duurzaamheidsprogramma

pitchdagen worden gebundeld voor

elektrische oplaadpalen, zodat

kan niet alleen door de gemeente

het programma Duurzaamheid van

mensen met een elektrische

gerealiseerd worden door het

het Rotterdamse college.

auto of scooter op eigen terrein

opleggen van regelgeving en

Van Huffelen: ‘Er zijn veel

kunnen tanken. Daarnaast moet

het beschikbaar stellen van

mensen langs geweest om een

de stad in 2014 duizend openbare

budgetten. Wij moeten hier

duurzaamheidsproject aan te

oplaadpunten tellen.’

allemaal aan werken. We gaan

dragen, dat zij met enige financiële

Onlangs is ook de

de samenwerking met het

of materiële steun van de gemeente

Binnenstadservice Rotterdam

bedrijfsleven, woningcorporaties,

willen uitvoeren. Dat was ontzettend

van start gegaan, waarbij vanaf

milieuorganisaties en burgers

stimulerend. Het heeft veel leuke ideeën opgeleverd, uiteenlopend van meer groene plekken in de stad tot drijvende duurzame zwembaden, groene daken en energiebesparende projecten bij sportverenigingen en scholen.’ Ondernemers zien steeds meer het belang van verduurzamen, ziet Van Huffelen. ‘Zo werken we binnen het Rotterdam Climate Initiative samen met het Havenbedrijf en Deltalings, dat industriële en

Rotterdam - 2011

komt. Zelfkweek zorgt bovendien voor minder reiskilometers om voedsel te verkrijgen én het leidt tot een gezonder eetpatroon. Dat is niet onbelangrijk, want de gemiddelde Rotterdammer eet ongezonder dan in de rest van Nederland en leeft gemiddeld ook anderhalf jaar korter. Dat heeft voor een deel te maken met onze luchtkwaliteit, maar zeker ook met weinig bewegen en slechte voeding.’ Binnenstad De komende jaren wordt er veel geïnvesteerd in de binnenstad van Rotterdam. ‘Deze moet enerzijds logistieke bedrijven in de haven

groene infodak bij Engels op het

aantrekkelijker worden, anderzijds

vertegenwoordigt.’

Groothandelsgebouw. Hier wordt

moet de stad beter gepromoot

Afgelopen zomer tekenden 29

onder meer advies en voorlichting

worden’, stelt Van Huffelen. ‘We

hotels en congreslocaties het

over groene daken gegeven.

willen - samen met ondernemers

convenant Duurzame hotels en

‘Groene daken zijn een verrijking

- de buitenruimte mooier maken,

congreslocaties Rotterdam, met

voor de stad. We beperken de

pleinen beter inrichten, meer groen

als doel om binnen anderhalf

wateroverlast als het extreem

realiseren en betere verblijfsplekken

jaar een Green Key-certificaat te

regent en de stad oogt veel

creëren. Daarnaast moeten we met

behalen. Met concrete maatregelen

groener. Bovendien is het goed

z’n allen beter zichtbaar maken

als het verminderen van gas-,

voor de luchtkwaliteit en bindt het

wat er te doen is in de stad en dit

water- en elektraverbruik en minder

CO2’, aldus Van Huffelen.

aanbod verder uitbreiden, zodat er

afvalproductie wordt Rotterdam als

De eerste groene gevel is inmiddels

altijd - ongeacht het tijdstip - iets te

een stad geprofileerd met hart voor

ook geopend, bij de parkeergarage

doen is dat interessant genoeg is

duurzaamheid, die aantrekkelijk is

Westblaak. ‘We zetten fors in op

om voor naar de stad te komen.’

om te bezoeken, congressen te

het thema meer groen in de stad.

De gastvrijheid van de stad moet

houden en te overnachten.

Een item als stadslandbouw sluit

bovendien worden vergroot, besluit

daar prima op aan, waarbij je de

Van Huffelen. ‘Wij moeten er met

Groene daken en gevels

productie van voedsel dichter bij

z’n allen voor zorgen dat iemand

De gemeente Rotterdam

de stad haalt en probeert om de

die naar de stad komt, zich hier

heeft het subsidieprogramma

producent en afnemer dichter bij

welkom voelt. Een positief imago

Groene Daken lopen. In juni

elkaar te brengen. Het vergroot de

van de binnenstad is van groot

2010 opende Van Huffelen het

kennis waar het voedsel vandaan

belang.’

Rotterdam - 2011

Astrid Sanson: â&#x20AC;&#x2DC; Het gaat uiteindelijk om de sfeerâ&#x20AC;&#x2122;

Onderweg naar een levendige en gastvrije binnenstad 10

Rotterdam - 2011

Rotterdam bouwt gestaag aan een levendige, economisch vitale binnenstad. De toevoeging van woningen in het centrumgebied heeft de afgelopen decennia tot een duidelijke verbetering geleid. Deze koers wordt in het conceptProgrammaplan voor de Binnenstad 2010-2014 aangehouden. Daarnaast wordt het accent gelegd op het leven tussen de gebouwen, waarbij de focus op een levendige en gastvrije binnenstad ligt. ‘Het gaat uiteindelijk om de sfeer in de stad’, zegt directeur Stadsontwikkeling dS+V, tevens programmadirecteur Binnenstad Astrid Sanson. ‘Die zorgt er voor dat mensen in de binnenstad willen winkelen, wonen, werken en verblijven.’

De in het Programmaplan

in de stad aanbrengen. Een

het autoverkeer en ruimte voor

neergelegde ambitie is vervat

accentverschuiving is dat we

de flanerende voetganger, maar

in de kernopgave Binnenstad

daarnaast ook sterk inzetten op een

vooral ook de invulling van

als Citylounge. De binnenstad

levendige en gastvrije stad.’

plinten op de begane grond van

ontwikkelen als vitale kwaliteitsplek

De rol van de gemeente in

gebouwen en de levendigheid

voor ontmoeting, verblijf en

deze is die van katalysator,

op straat. Een toevoeging van

vermaak, om zodoende een

verbindende schakel, regisseur

een gevarieerd, aansprekend en

essentiële bijdrage aan de

en samenwerkingspartner.

kleinschalig aanbod van culturele

leefbaarheid in Rotterdam

Sanson: ‘We willen de ambities

voorzieningen en evenementen is

te leveren. De stad moet

voor de binnenstad samen met

hier onlosmakelijk mee verbonden,

aantrekkelijker en sterker worden

de stakeholders waarmaken. Dat

stelt Sanson. ‘Dit geeft de stad

gemaakt, waarbij de targets van het

vraagt inspanningen en bijdragen

de sfeer, zorgt voor levendigheid

college voor de komende vier jaar

van alle partijen. We zoeken

tussen de gebouwen en bindt

zijn bepaald op 5% meer bewoners,

intensief de samenwerking met

bewoners en bezoekers van de

5% meer werknemers en 10%

alle betrokken partijen – beleggers,

stad. In Rotterdam moet altijd wat

meer bezoekers.

winkeliers, ontwikkelaars, bewoners

te doen zijn! Zo verbind je samen

De ambities zijn uitgewerkt

– die aan een aantrekkelijke

met de stakeholders het fysieke

in vijf thema’s: Levendige

binnenstad willen bijdragen. Wij

en het sociale, de rauwheid en de

binnenstad, Gastvrije binnenstad,

moeten het echt samen doen.’

zachtheid in de binnenstad.’

Verbonden binnenstad en

Levendige stad

Gastvrije stad

Bedrijvige binnenstad. Sanson:

Een levendige stad heeft uitstraling

Een gastvrije stad kent

‘We gaan gestaag door

en sfeer en nodigt uit om er te

vriendelijkheid op straat, goede

met woningen bouwen en

verblijven en verpozen. Van belang

parkeerfaciliteiten, optimale

transformeren, bedrijvigheid

voor de Rotterdamse binnenstad

vindbaarheid en bereikbaarheid,

stimuleren en verbetering van

is de kwaliteit van de openbare

heldere communicatie over

de buitenruimte en verbindingen

ruimte, goede afwikkeling van

werkzaamheden en een gevoel

Binnenstad om te wonen,

Rotterdam - 2011

PWS ROTTERDAM DOET MEER PWS Rotterdam zorgt voor goede huisvesting voor Rotterdammers. Maar PWS Rotterdam doet meer! Zo leveren we ook diensten aan de zakelijke markt op het gebied van ontwikkeling en bedrijfsonroerend goed. Samen met verschillende partners maakt PWS wonen, leven en werken in Rotterdamse wijken aantrekkelijk. Vastgoedontwikkeling Onze afdeling vastgoedontwikkeling voert zowel projectmanagement als projectontwikkeling uit. Denk daarbij aan projecten als The Red Apple, Schiecentrale en diverse WWI projecten. Voor meer informatie bel 010 750 67 00.

Bedrijfsonroerend goed Bent u op zoek naar een winkel- of kantoorruimte, een bedrijfsruimte of een woning met atelierruimte, een opslagruimte of garagebox? Dan heeft u bij de afdeling bedrijfsonroerend goed een grote kans van slagen. Voor meer informatie bel 010 750 69 00.

VvE-beheer Voor appartementencomplexen is de oprichting van een VvE wettelijk verplicht. De afdeling VvE-beheer kan een combinatie van financiĂŤle kennis, administratieve werkzaamheden en bouwtechnische aspecten van een VvE overnemen. Voor meer informatie bel 010 750 67 00.

www.pwsrotterdam.nl 12

Rotterdam - 2011

van veiligheid. Een eerste indruk is belangrijk. Bezoekers aan de binnenstad moeten zich welkom en aangenaam voelen bij aankomst op Rotterdam Centraal of in een Park & Walk-garage. Sanson: ‘Wij zorgen voor een gastvrije ontvangst door bijvoorbeeld het uitdelen van een stadskaart, maar er is een belangrijke rol weggelegd voor horeca, winkeliers, taxichauffeurs en bewoners. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid om de stad gastvrij te laten zijn.’ Architectuurstad Rotterdam wil het cultuurhistorisch erfgoed in de binnenstad (uit de wederopbouwperiode) behouden door innovatief transformeren en evenwichtig laten samenvloeien met de nog steeds noodzakelijke nieuwbouw. Sanson: ‘Dat geeft al een bepaalde mate van unieke sfeer. Als je daarnaast zorgt

vooral bewoners met een creatieve,

te programmeren. Verder hebben

voor meer bomen, aantrekkelijke

vrije woonstijl en mensen die een

we natuurlijk een groot aantal

verblijfsruimte, betere plinten en een

woning zoeken met een bijzondere

nieuwbouw-, transformatie- en

goed straatprogramma, dan word

uitstraling en veel comfort, graag in

inrichtingsprojecten op stapel staan:

je echt een stad die zich

de binnenstad willen wonen.’

Post Rotterdam, Forum Rotterdam,

onderscheidt van andere grotere steden.’

Spinoza, Bijkorama, Markthal, In het concept-Programmaplan

Centraal Station, Schouwburgplein,

komen kleine en grote onderwerpen

Linea Nova, Uptown, 100Hoog,

Voor de levendigheid is het ook

aan bod. Sanson: ‘In het plan staan

Kop van Zuid. Er wordt de

van belang om woningen te blijven

zowel zaken op de korte als lange

komende vier jaar heel veel

toevoegen, aldus Sanson. ‘De stad

termijn. Door plaatsing van een

gerealiseerd. Het zijn belangrijke

is ooit opgebouwd als een zaken-

lantaarnpaal in een donker hoekje

ontwikkelingen die samen met

en winkelcentrum, waarbij ’s avonds

heb je snel een stukje levendigheid

de sociaal-culturele component

iedereen weg was. Wonen zorgt

gewonnen. Maar ook door

nieuwe dynamiek geven aan de

voor levendigheid. We weten dat

culturele activiteiten op de pleinen

binnenstad.’

Rotterdam - 2011

Dick van Well, een leven in dienst van Dura Vermeer

Dick van Well droeg in oktober 2010 zijn functie van bestuursvoorzitter van Dura Vermeer Groep over aan Job Dura. De Rotterdammer kan terugkijken op een carrière van bijna 38 jaar, waarin hij een flinke steen bijdroeg aan de ontwikkeling van het hoogwaardige bouwconcern. Van Well zal zich na zijn pensionering zeker niet vervelen. In zijn functie als president-commissaris van Feyenoord ligt er een grote uitdaging om de voetbaltrots van Rotterdam nieuwe glans te geven. Bovendien heeft hij succesvol gesolliciteerd naar een ‘baan als oppasopa’ voor zijn bijna 5-jarige kleindochter. Een interview aan de hand van 14 steekwoorden.

‘ Je moet wat teruggeven aan de stad waar je wortels liggen’ 1973

onze vleugels in het land weer

‘In december 1972 solliciteerde

uitgeslagen.’

Sociaal verantwoord ondernemen

‘Als je zolang in Rotterdam

ik bij twee bedrijven: Dura Woningbouw en MUWI, beide

Dura en Vermeer

geworteld bent, heb je ook een

gevestigd aan de Heemraadsingel

‘In 1998 had Dura de grenzen van de

verantwoording voor de sociale

in Rotterdam. Ik kon bij MUWI iets

groei bereikt. Op 1 februari 1998 zat

samenhang in de stad. Je kunt als

meer verdienen, maar koos voor

ik 25 jaar bij de zaak, een week later

ondernemer niet aan de kant gaan

Dura. Ik had meteen een goed

begonnen we de gesprekken met

staan als er in de stad problemen

gevoel bij het bedrijf en de mensen.

Vermeer over een mogelijke fusie.

zijn. Wij zitten in Rotterdam in

We zaten destijds met z’n vieren

Op vrijdag 13 november dat jaar

opleidingsprogramma’s en zorgen

in een zodanig klein kantoortje

ontstond de Dura Vermeer Groep,

voor stageplekken. Goede scholing

dat als er één binnenkwam de

dus bijgelovig zijn we niet... Na de

leidt weer tot goede mensen

ander moest opstaan om hem

fusie hadden we een bedrijf met een

in onze bedrijfstak. Verder zijn

erlangs te laten… Dura had als

omzet van circa 1 miljard gulden, nu

we betrokken bij initiatieven in

eerste in Nederland een prefab

is dat 1,1 miljard euro en hebben we

achterstandswijken. Met elkaar

woningfabriek. Ik heb meegemaakt

ruim 3.000 medewerkers.’

kun je veel bereiken. Ik ben betrokken bij ondernemingen

dat Dura Woningbouw moest omschakelen van het bouwen van

Honkvast

die bezig zijn om langdurig

woningen in series van duizenden

‘Ik ben op mijn 24e bij Dura

werklozen, drugsverslaafden en

tegelijk naar het bouwen op maat

binnengekomen. Wat ik nodig had

ex-gedetineerden te reïntegreren in

en naar behoefte.’

aan veranderingen, heb ik binnen

het arbeidsproces. Dat gaat goed.

onze onderneming kunnen vinden.

Ik doe dat omdat ik vind dat ik als

Instorten woningbouwmarkt

Ik heb verschillende functies gehad.

ondernemer wat moet teruggeven

‘Belangrijk voor Dura was de

Natuurlijk wordt er wel eens aan

aan de stad waar je wortels

periode eind 1979, begin 1980, het

je voordeur gebeld of je niet bij

liggen. Ik ben een wijnliefhebber.

instorten van de woningbouwmarkt.

een ander wil werken, maar ik heb

Een goede of slechte druif wordt

Er werden amper huizen verkocht,

- net als mijn echtgenote - altijd

bepaald door de kwaliteit van de

de rente liep op naar 12%.

gedacht: wat ik bij het familiebdrijf

grond waar de wortels in staan. Als

Dura heeft zodanig ingegrepen

Dura Vermeer vind, vind ik nergens

de stad Rotterdam niet functioneert,

- met sluiting van bijna alle

anders. Een goede werkomgeving,

kan onze onderneming nooit goed

buitengewesten - dat wij sneller dan

aandeelhouders die me vertrouwen,

zijn. Wij hebben dus belang bij de

anderen weer boven Jan waren.

personeel waar ik het goed mee

sociale cohesie en het welvaren van

We zijn vanuit Rotterdam opnieuw

kan vinden. Ik heb me hier altijd

de stad.’

begonnen en hebben met succes

lekker gevoeld.’

Rotterdam - 2011

Wolfert van Borselenpenning

Trots op…

Rotterdam Central District

‘Sociaal bewogen ondernemer

‘Als ik bovenin het WTC sta en over

‘Het Centraal Station is de

staat er op de achterkant van de

Rotterdam uitkijk, zie ik de footprint

aanlandingsplaats van de HSL

penning, die ik kreeg toen ik in

van Dura Vermeer voor mij. De

waar mensen uitstappen. Als

2005 stopte als voorzitter van het

door Dura ontwikkelde Lijnbaan,

wij de herontwikkeling van het

Algemeen Verbond Bouwbedrijf-

de bank MeesPierson, het kantoor

stationsgebied kwalitatief niet goed

Waterweggebied. Natuurlijk is het

van ASR en de gemeentelijke

inrichten, wordt de HSL-stop juist

mooi om zoiets te krijgen en in een

Belastingdienst, grote stukken van

het vertrekpunt naar steden als

rijtje met namen als Faas Wilkes,

Groenendaal, de banken aan de

Amsterdam, Brussel en Antwerpen.

Puck van Heel, Gerard Cox, Juul

Blaak, de Coopvaert. Als ik door

Dan gaan mensen daar inkopen

Deelder, Rem Koolhaas en Marten

de stad loop, ben ik er trots op wat

doen en zich vermaken.

Toonder te staan. Maar ik kijk er

Dura Vermeer gerealiseerd heeft.

heel nuchter tegenaan. Het feit dat

Niet dat ik alles nog even mooi

Het stationsgebied moet een

een groep mensen er veel energie

vind, maar de ene vrouw wordt

hoogwaardige buitenruimte krijgen

in heeft gestoken om voor mij

nu eenmaal mooier oud dan de

met aantrekkelijke publieke functies

deze onderscheiding te realiseren,

andere...’

in de plinten van de gebouwen.

betekent voor mij uiteindelijk meer

Winkels, een museum, hotel, casino Nieuwbouw of herontwikkelen

of discotheek; je moet proberen hier

‘Rotterdam heeft qua

24 uur per dag reuring te krijgen.

Duurzaam doen

uitbreidingsgebieden zijn grenzen

Dat ontbreekt momenteel in het

‘Duurzaamheid is nu een hot item.

bereikt. Het zal de komende jaren

centrum. Central District moet een

Dura Vermeer profileert zich hier

voornamelijk van herontwikkeling

natuurlijke, levendige route naar het

nadrukkelijk mee, maar het duurzaam

moeten komen. In het centrum

oude stadshart worden.’

doen zat immers al in ons handelen.

praat je over hogere dichtheden

Wij hebben altijd veel energie gestopt

en gestapelde bouw, terwijl de

De Nieuwe Kuip

in het verduurzamen van woningen,

vraag vooral bij grondgebonden

‘Rotterdam-Zuid heeft de grootste

het saneren van locaties en het

eengezinswoningen ligt.

kern jongeren van Nederland. In

dan de penning zelf.’

hergebruik van grondstoffen, omdat

potentie is het een schitterend

wij vinden dat je zuinig moet omgaan

Er zijn veel Rotterdammers met

gebied met toekomstige - nu vaak

met de beperkte grondstoffen op

midden- en hogere inkomens

kansarme - arbeidskrachten. Het is

onze aarde en de ruimte om ons

vertrokken uit de stad naar de

belangrijk dat hier door alle partijen

heen. Alles wat wij doen hebben wij

regiogemeenten, omdat de stad

stevig wordt geïnvesteerd. Daarom

samengevat in één totaalvisie over

onvoldoende ruimte heeft. Ik ben

ben ik betrokken bij IkZitopZuid,

duurzaamheid. Leuk voorbeeld: wij

voorstander van wijdere grenzen

een initiatief van ondernemers

vonden dat ons hele wagenpark

van Rotterdam, maar krijg hier

om impulsen te geven aan de

- zo’n 2.000 auto’s - een A, B of

de handen niet voor op elkaar.

ontwikkeling van Zuid. De bouw van

C-label moest hebben. Wat bleek?

Het zou voor de samenhang in

De Nieuwe Kuip als icoon aan de

Dat was al voor 85% het geval. Het

volkshuisvestingbeleid echter heel

Maas is in die zin heel belangrijk.

zat dus al in onze bedrijfsvoering.’

goed zijn.’

Zowel voor de exploitatie van het

Rotterdam - 2011

station, de voetbalcub - die een bijdrage wil leveren aan de sociale samenhang in de wijk - en de sociaal-economische structuur in Rotterdam-Zuid. Het openbaar vervoer zal daarnaast verbeterd moeten worden, want Zuid is nu slecht bereikbaar. Er moet een metrolijn komen langs belangrijke plekken als de universiteit en het stadion, die aansluit bij Stadhavens.’ Dura Vermeer in 2020 ‘Dan vieren we ons 165-jarig bestaan. Ik hoop dat ze mij dan nog uitnodigen… Door onze decentrale manier van werken hebben we een grote mate van flexibiliteit en spelen we snel in op marktontwikkelingen. Dura Vermeer zal in 2020 een grotere rol spelen bij binnenstedelijke (her) ontwikkelingen. Ik verwacht dat

Nederland van groot belang. Dura

Met pensioen

onze divisie Infrastructuur steeds

Vermeer heeft veel tijd, energie

‘Ik krijg meer tijd om aan Feyenoord

meer betrokken zal zijn bij de hele

en creativiteit gestopt in het

te besteden. Verder heb ik mijn

keten. Niet alleen bij de aanleg,

ontwikkelen van producten die met

kleindochter van viereneenhalf een

maar ook het ontwerp, onderhoud

fluctuerende grondwaterstanden

sollicitatiebrief geschreven en haar

en beheer. Ketenintegratie zie je

kunnen omgaan. Denk aan de

gemeld dat opa werkloos raakt. Ik

nu ook al bij onze divisie Bouw en

drijvende bollen in de Rijnhaven,

heb gevraagd of zij niet een baantje

Vastgoed. Het zorgt voor minder

hetzelfde geldt straks voor

voor mij heeft, om haar naar school

faalkosten, snellere processen en

woonwijken die je gaat bouwen

te brengen, om samen naar de

minder klachten.’

in gebieden met veel variatie in

dierentuin te gaan of om op te

grondwaterstanden. Dura Vermeer

passen. Het hoeft haar niet veel te

Klimaatbestendig bouwen

zal met de opgedane kennis

kosten, want opa’s pensioen is goed

‘Met een stijgende zeespiegel is

vooraan staan als het waterproof

geregeld. Voor een knuffel of een

goed waterbeheer met voldoende

wonen in de toekomst een vlucht

kus is het goed. Daar was ze wel

waterberging met name in West-

neemt.’

enthousiast over…’

Rotterdam - 2011

Erasmus MC bouwt aan zorgconcept van de 21e eeuw

Een healing environment voor patiĂŤnt en 18

Rotterdam - 2011

Prof. dr. Hans Büller (1952) volgde zijn artsopleiding en postdoctorale studies aan de Universiteit van Amsterdam. Hij maakte carrière als kinderarts. Van 1984 tot 1997 werkte hij in het AMC. Van 1997 tot 2005 was hij hoogleraar en afdelingshoofd Kindergeneeskunde in het Erasmus MC-Sophia in Rotterdam. Sinds 2005 is Büller voorzitter van de Raad van Bestuur van het Erasmus Medisch Centrum.

Het Erasmus MC bouwt in het centrum van Rotterdam een ziekenhuis en onderwijs- en wetenschapscentrum van de 21e eeuw. Bij de nieuwbouw wordt zoveel mogelijk uitgegaan van de wensen en behoeften van de patiënt. Het universitair medisch centrum werkt gericht toe naar een healing environment, een prettige, gezonde en veilige omgeving die bijdraagt aan het herstel en welbevinden van de patiënt. Zowel een aangename binnen- als buitenomgeving is van belang. De nieuwbouw van het Erasmus MC wordt ontwikkeld vanuit een integrale visie voor het stadsdeelgebied Hoboken, een duurzaam gebied in de binnenstad waar welzijn en welbevinden van mensen centraal staat. Het Erasmus MC is het grootste

Elke afdeling levert een bijdrage aan

en wetenschappelijk meest

de drie kerntaken van het Erasmus

toonaangevende van de acht

MC: patiëntenzorg, onderwijs en

universitair medische centra in

onderzoek.

Nederland. Het zorgaanbod

De Rotterdamse medisch

bestrijkt het hele spectrum van

gerelateerde economie is goed voor

de geneeskunde. Dit is mede te

17 procent van de werkgelegenheid

danken aan het oudste academisch

in de stad. Het Erasmus MC,

kinderziekenhuis (1863) van ons

met bijna 13.000 werknemers de

land, Erasmus MC-Sophia, en

op een na grootste werkgever

het gespecialiseerde oncologisch

van de stad, levert daaraan

centrum Erasmus MC-Daniel den

een forse bijdrage. Samen met

Hoed. Ooit gesticht met geld van

het grote aantal patiënten en

mensen die het belangrijk vonden

bezoekers, leveranciers, koeriers en

dat er een kankercentrum in

dienstverleners lopen er dagelijks

Rotterdam kwam. Het Dijkzigt was

zo’n 15.000 mensen rond in het

destijds bij de bouw het modernste

Erasmus MC.

ziekenhuis van Nederland. Fotografie: Alain Gil-Gonzales Rotterdam - 2011

Nieuwbouw midden in het

een leerling. Ook de kwaliteit van het

ruimte, bereikbaarheid, cultuur en

Rotterdamse centrum is erg

opleidingshuis moet goed worden

recreatie. ‘Er wonen hier mensen,

belangrijk voor deze medische stad

geïntegreerd in het gebouw.’

er zijn winkels en musea en er staat

in de stad, meent voorzitter van

Duurzaamheid en een schoner

een universitair medisch centrum.

de Raad van Bestuur Hans Büller.

milieu staan bij het Erasmus MC

Wij willen een onderdeel zijn van

‘Wij zijn vanuit onze historie diep

hoog in het vaandel. Büller: ‘Wij zijn

de buurt en ons verbinden met

verbonden met de stad en zijn er

een onderdeel van de samenleving

de omgeving, om tot een logisch

trots op om in het centrum van

en willen een bijdrage leveren aan

en evenwichtig geheel te komen.

Rotterdam te functioneren. Erasmus

een duurzaam Rotterdam. We zijn

Zo wordt het nieuwe voorplein

MC is van en voor Rotterdam! Het

ook betrokken bij het Rotterdam

aan de stadskant in overleg en

is essentieel om in het hart van de

Climate Initiative dat zich richt

gezamenlijkheid met de betrokken

stad te zitten. We staan daardoor als

op 50% CO2-reductie en 100%

partijen ontworpen om tot een

universitair medisch centrum midden

klimaatbestendigheid in 2025. In

aantrekkelijke en uniforme uitstraling

in de maatschappij.’

de nieuwbouw nemen wij allerlei

te komen. Het gaat om een goede,

maatregelen - van groene daken tot

harmonieuze afstemming tussen de

Grootschalige vernieuwing

een hoogwaardig binnenklimaat en

gebouwen en de omgeving. Om het

De grootschalige vernieuwing

warmte-koudeopslag, die bijdragen

creëren van een stadseenheid. In

op het Hobokenterrein omvat de

aan een vermindering van de CO2-

die zin zou het Euromastpark - het

nieuwbouw van het ziekenhuis en

uitstoot.’ De nieuwe bovenetage

Central Park van Rotterdam - beter

het onderwijscentrum, de uibreiding

van het Erasmus MC-Sophia kreeg

verbonden kunnen worden met het

van het Erasmus MC-Sophia en de

bijvoorbeeld in september dit jaar

Erasmus MC, zodat je bij mooi weer

vernieuwing van het Thoraxcentrum.

een groen dak. Andere daken

verleid wordt om door het park te

De huidige, wat verspreide

van het UMC volgen. ‘Groene

lopen.’ De omvang en bedrijvigheid

bebouwing wordt getransformeerd

daken zorgen niet alleen voor een

van het Erasmus MC biedt ruimte

naar een compacter geheel. De

aantrekkelijk uitzicht, maar dragen

en kansen voor spin-off activiteiten

nieuwbouw van het ziekenhuis is in

ook bij aan een schonere lucht, zijn

op het gebied van gezondheidszorg

2017 klaar voor gebruik. Vanaf dat

essentieel voor het afvoeren van

en onderzoek in de directe

moment is het gehele Erasmus MC

regenwater en hebben een langere

nabijheid, meent Büller. ‘Grote

gehuisvest in het stadscentrum, ook

levensduur.’

universitaire medische centra in de

het thans nog in Rotterdam-Zuid

wereld realiseren zich heel goed

gevestigde Erasmus MC-Daniel den

Voordeur

dat je verbindingen moet leggen

Hoed.

De wereld houdt niet op bij

tussen het medisch onderzoek

de voordeur, stelt Büller. Het

dat plaatsvindt en de startende

Uitdaging wordt om de drie

Erasmus MC is gelegen in het

bedrijfjes die hieruit voortkomen als

kerntaken patiëntenzorg, onderwijs

stadsdeelgebied Hoboken,

economische motor van de stad.

en onderzoek optimaal te laten

waarvoor de gemeente Rotterdam

Deze startups moeten we een kans

samenvloeien. Büller: ‘Het Erasmus

een integrale gebiedsvisie

en een plek geven in de omgeving

MC is als universitair medisch

heeft opgesteld die aandacht

van het Erasmus MC, ter versterking

centrum ook een leerhuis. Eén op

besteedt aan thema’s als (zorg)

van de economische waarde van de

de drie mensen die hier rondlopen is

economie, wonen, openbare

stad.’

Rotterdam - 2011

Zorgconcept

bij de patiënt kunnen slapen. Daar

De juiste architectuur kan het verblijf

Het zorgconcept in het vernieuwde

is in het ontwerp rekening mee

ook aanzienlijk veraangenamen, niet

ziekenhuis is gebaseerd op een

gehouden.’

alleen voor de patiënten maar ook

indeling rond patiëntengroepen in

voor het personeel. In de uitstraling

klinische, wetenschappelijke en

Centraal staat het creëren van een

en inrichting van het gebouw

ondersteunende thema’s. Büller:

healing environment, stelt Büller.

wordt een balans gezocht tussen

‘We heffen in zekere zin het liggen

Wetenschappelijk is bewezen dat

enerzijds functionaliteit en anderzijds

per afdeling op. De patiënt kan

een prettige en gezonde binnen- en

warmte en een menselijke maat.

straks in hetzelfde bed blijven liggen.

buitenomgeving de opnameduur van

Büller: ‘Je moet straks met trots je

Dit hadden we al voor kinderen en

patiënten verkort, medicijngebruik

schoonmoeder kunnen meenemen

kankerpatiënten, maar voeren we nu

vermindert en ziekteverzuim onder

naar het Erasmus MC, om te laten

in de hele breedte door. Daarmee

personeel terugdringt. ‘Wij maken in

zien in wat voor bijzonder gebouw je

lopen we voorop in Nederland.’

het ontwerp gebruik van veel (dag)

werkt.

Met de keuze voor eenpersoons

licht, kleur en natuurlijke materialen.

kamers wordt ook ingespeeld op de

Dit geeft het ziekenhuis een warme,

Het gebouw moet fraai ogen,

wens en behoefte van de patiënt.

menselijke uitstraling. Er is uitzicht

een logische indeling met veel

Büller: ‘De gemiddelde ligtijd in het

naar buiten, de meeste ramen

oriëntatiemogelijkheden hebben,

ziekenhuis is ongeveer zes dagen.

kunnen open, er is een optimale

de functies van patiëntenzorg,

Dan moet je ervoor zorgen dat de

temperatuurregeling in de kamer en

onderwijs en onderzoek ademen

patiënt in die periode een hoge mate

maaltijdkeuze. Het geeft de patiënt

én een gevoel van warmte en

van privacy en veiligheid - minder

het gevoel terug aan het stuur te

menselijkheid oproepen. Die

kans op bacteriële besmettingen! -

komen, weer controle over zijn leven

samenhang creëren is heel belangrijk

heeft en de dierbaren desgewenst

te krijgen.’

en de grootste uitdaging.’

Rotterdam - 2011

â&#x20AC;&#x2DC; Je zult je er nooit vervelenâ&#x20AC;&#x2122;

Post Rotterdam geeft retailers met durf de ruimte 22

Rotterdam - 2011

Zeg ‘het postkantoor’ tegen een willekeurige Rotterdammer en vrijwel zonder uitzondering zal hij of zij het gebouw aan de Coolsingel aanwijzen dat in 1923 werd geopend, ternauwernood de oorlog overleefde en tot in de jaren negentig dienst deed als het kloppend hart van postzaken voor Rotterdam en wijde omstreken. Te vinden pal naast het Stadhuis en even monumentaal als het buurgebouw. Over drie jaar heet dit gebouw Post Rotterdam Urban Destination. De naam roept nog herinneringen op aan het verleden dat zo velen zich herinneren, maar voor het overige wordt alles er anders. ‘Post’, zoals het gebouw in de

meter. ‘Fashion, style, food, design,

een vooraanstaande modestad in

volksmond wel zal gaan heten, moet

shopping’ is de omschrijving van

Europa. Het kan dus wel. Er zijn

een ware ‘place to be’ worden. ‘Een

de vijftrapsraket waarmee Post

heel veel nieuwe formules, die ten

plek waar je graag naartoe gaat als

Rotterdam verwacht iets nieuws

dele al geland zijn in Amsterdam,

je even een uurtje over hebt’, zegt

te gaan toevoegen aan wat de

Den Haag en Antwerpen en die

Bart van Rooijen. Hij is directeur

inwoner of bezoeker van Rotterdam

Rotterdam als een absolute markt

van Delta Projectontwikkeling,

al kent. Alle etages worden in de

zien. Maar in Rotterdam missen

ontwikkelaar van de bijzondere

toekomst publiek toegankelijk.

ze vooralsnog de ambiance en de

locatie. ‘Je wilt er graag zijn omdat je

De oorspronkelijke wachtruimte

concentratiemogelijkheden.’

weet dat er altijd iets valt te beleven’,

van het postkantoor, de ruimte

‘Post’ zal zich niet bij uitstek gaan

blikt hij vooruit op Post Rotterdam.

die de meeste Rotterdammers

richten op ‘exclusief’ in de zin van

‘Je zult je er nooit vervelen.’

het best zullen kennen, wordt een

duur, benadrukt Van Rooijen: ‘Maar

Post-X-Change is de naam van het

‘catwalk’ die aansluit op de rondom

wel op exclusief in de betekenis van

consortium dat november 2009

gevestigde hoogwaardige winkels.

nog niet aanwezig in Rotterdam.

de plannen voor het voormalige

‘Rotterdam is nu de tweede

Als we hier nieuw publiek naartoe

postkantoor presenteerde.

winkelstad van Nederland, maar

kunnen halen, doordat hier winkels

Behalve Delta maakt ook SNS

veel winkels die hier zitten, opereren

zitten die ergens anders niet

Property Finance Participaties

in hetzelfde segment. Het zijn ook

te vinden zijn, is dat goed voor

hiervan deel uit.

allemaal partijen die al enige tijd

Rotterdam en interessant voor veel

In het voormalige postkantoor,

bestaan.’ Delta is op zoek naar

retailers.’

dat naar verwachting in de zomer

grote retailers, van binnen of buiten

Er komen in Post Rotterdam zo’n

van 2013 opengaat, komen luxe

Europa, die wel trek hebben in een

veertig winkels, kleine van 150 tot

en trendy winkels (in totaal zo’n

gedurfd concept in Rotterdam.

600 meter, en de grote ‘anchors’

19.000 vierkante meter), er komt

‘Het is niet zo dat we nu ineens de

die meer dan duizend vierkante

horeca (circa duizend vierkante

concurrentie met Antwerpen hoeven

meter winkeloppervlak in gebruik

meter) en er zijn hotelvoorzieningen

aan te gaan, maar ook dat is een

gaan nemen. ‘In totaal hebben we

gepland op zo’n 5.500 vierkante

havenstad die is opgeklommen tot

20.000 vierkante meter oppervlak te

Rotterdam - 2011

onze passie ons doel onze talenten

de patiĂŤnt prominent

onze compassie ons gevoel onze patiĂŤnten 24

www.erasmusmc.nl/werkenbij Rotterdam - 2011

verdelen, inclusief duizend vierkante

omvatten. Op deze topetages is

‘Nu wil ik niets ten nadele van de

meter voor de horeca. Ook daar is

ook plek voor conferentieruimtes.

Lijnbaan of de Koopgoot zeggen,

interesse voor: zowel voor een heel

En het restaurant dat hier komt zal

maar wij gaan in elk geval iets

goed restaurant als voor exclusieve

eveneens in meer dan één opzicht

anders bieden’, vervolgt hij. ‘De

daghoreca als een tapas- of

een toplocatie worden.

retailers waar wij ons op richten,

espressobar.’

De gedachte dat ‘Post’ zich op een

hebben ook niet de neiging

Dat er binnen het monumentale

plek bevindt waar nu nog niet veel

om bij ‘het establishment’ te

gebouw met haar rijke geschiedenis

winkels te vinden zijn, wuift Van

gaan zitten, die zorgen dat ze

iets nieuws gaat gebeuren, is al

Rooijen gedecideerd weg. ‘Wij zijn

hun eigen publiek trekken.’ De

duidelijk voor wie de maquette

de poort naar het hele winkelgebied

gesprekken met de retailers zijn

van ‘Post’ ziet. De hoofdentree

in het Laurenskwartier, in het

momenteel in volle gang. Als

aan de Coolsingel wordt in oude

bijzonder op en rond de Meent,

de bouwwerkzaamheden in de

luister hersteld, aan de Meentzijde

dat zich de afgelopen jaren enorm

loop van 2011 starten, kunnen

komt een transparante foyer die

heeft ontwikkeld. Er heeft daar

de specifieke wensen van de

het nu nog blinde gebouw opent

een groep eigenaren eendrachtig

kandidaten daar mooi in worden

naar de stad. Dit uit glas en metaal

gezegd: wij gaan nu eens niet voor

meegenomen. Want ondanks

bestaande gedeelte zal met name

die gemakkelijke contracten van

de monumentale status van

de entree naar de eerste verdieping,

bijvoorbeeld uitzendbureaus, wij

het postkantoor kan Delta de

horeca en enkele vooraanstaande

kiezen voor kwaliteit. Daardoor is

toekomstige huurders veel vrijheid

winkelformules gaan herbergen.

die hele Meent, inclusief zijstraten,

bieden om hun locaties naar eigen

Ook in het dak gaat glas een

de afgelopen jaren echt van kleur

goeddunken in te richten. ‘Veel

voorname rol spelen. Bovenin ‘Post’

verschoten. Ik vergelijk het graag

retailers zullen zich aangetrokken

komen de hotelsuites, waarvan de

met de Utrechtsestraat en de

voelen door het gebouw. Als

vormgeving enigszins doet denken

Negen Straatjes in Amsterdam. Als

het gaat om het verplaatsen van

aan die van een cruiseschip. Dit

je in de hoofdstad vraagt wat ‘hot’

obstakels is er absoluut veel

designhotel zal zo’n 80 kamers gaan

is, word je ook daarheen verwezen.’

mogelijk.’

Rotterdam - 2011

Coert Beerman is geboren in Vlaardingen, maar voelt zich Rotterdammer. ‘Wanneer ik ’s ochtends vroeg over de Maasboulevard rijd, dan voel ik de trots door mijn aderen stromen’, zegt de directievoorzitter van Rabobank Rotterdam. Zijn bedrijf speelt als kredietverstrekker een belangrijke rol in de ontwikkeling van Rotterdam. Beerman wíl die rol ook graag spelen. ‘Niet alleen de problemen van vandaag opruimen, ook vooruit kijken naar 2020.’

Rabobank Rotterdam

‘ Denk vooraf na over de toegevoegde waarde van een project’ De kredietcrisis ijlt nog na. Dit is ook

kantoorruimte bij komt, terwijl nog

tot één. Essentieel is echter dat

merkbaar op het hoofdkantoor aan

niet eens alles is verhuurd. En dan

er geluisterd wordt naar wat de

de Blaak. ‘Met name binnen het

heb ik het ook over zeer in het oog

markt wil. In veel wijken zie je maar

MKB ligt er nog wel een uitdaging.

springende gebouwen.’

één type woning. Gestapelde

Gelukkig zie ik steeds weer nieuw

‘In Rotterdam is er een grote

woningbouw, want daar is kennelijk

ondernemerschap. Mensen die

sociale woningvoorraad. Er is veel

vraag naar. Maar als ik nu kijk

ook juist nu de stap naar het

meer huur dan koop. De vraag is

naar mijn eigen dochter van 26: zij

ondernemerschap durven te zetten.

hoe deze voorraad aantrekkelijker

woont hartje centrum, zit midden

De problemen zitten vooral ook

gemaakt kan worden. Daarbij valt

in het stedelijke gebeuren, maar

in de kantorenmarkt. Een punt

bijvoorbeeld te denken aan het

ik vraag mij af: wat wil zij over

van zorg vind ik dat er nogal wat

omvormen van twee woningen

drie jaar? Gaat zij straks ook

Rotterdam - 2011

ekent

an de

n van

Kansen pakken waar anderen grenzen zien. Dat is het idee. Internationaal Zakendoen bij Rabobank Rotterdam betekent wereldwijd zakendoen. U profiteert van onze kennis van de meest uiteenlopende markten over de hele wereld en van ons netwerk van buitenlandse kantoren. Zakendoen op wereldniveau, met de persoonlijke benadering die u van Rabobank Rotterdam gewend bent.

Internationaal zakendoen. Rabobank Rotterdam gaat verder.

n op

Rabobank. Een bank met ideeĂŤn.

u van

Internationaal Zakendoen. Rabobank Rotterdam gaat verder. www.rabobank.nl/rotterdam

Rabobank. Een bank met ideeĂŤn.

naar Barendrecht, omdat ze een

markt wil en wat de toegevoegde

voorbeeld. Wat er nu verder op

achtertuin wil? Waar wij ons als

waarde van dit project is. Tot slot

Zuid gebeurt, met name rond het

Rabobank sterk voor maken is dat

de politiek. Kijk als bestuurder

nieuwe stadion van Feyenoord, is

zij straks niet hoeft te verhuizen,

over je eigen zittingsperiode

ook belangrijk bij het vormen van

maar gewoon in Rotterdam kan

heen. Uiteraard is het hier en nu

nieuwe iconen. Belangrijk naar

blijven.’

belangrijk, maar daarnaast moet je

mijn mening is dat het qua grootte

‘Ik denk dat het voor de koopkracht

een visie hebben over hoe je stad er

een ‘ademend stadion’ wordt.

in de stad - en dan bedoel ik het

uitziet in 2020 en daarna.’

Dus het wordt gebouwd voor

centrum - beter is als daar sprake

‘Inderdaad, ook bij de Rabobank

bijvoorbeeld een capaciteit van

is van een evenwichtiger mix. Tegen

probeer ik op die manier te werken.

50.000 bezoekers, maar mochten

projectontwikkelaars en de politiek

Hoe dat er in de praktijk uitziet? Op

wij de Olympische Spelen krijgen,

zeg ik ook: durf eens wat anders

de korte termijn moeten we zowel

dan moet er een schil bovenop

dan appartementen bouwen.’

in de bedrijven als de particuliere

kunnen. Want een stadion met

‘Uiteraard beginnen wij bij onszelf.

sector verantwoorde financieringen

standaard 20.000 lege plekken,

Binnen de bank zeggen wij

verstrekken, zonder mensen in

dat is natuurlijk de dood in de

altijd: bekijk vooraf heel goed in

de problemen te brengen. Op de

pot. Kortom, het einddoel wordt

hoeverre een project bijdraagt aan

lange termijn gaat het om het mee

op hoofdlijnen vastgesteld. Maar

wat de stad nodig heeft. Levert

helpen ontwikkelen van belangrijke

omdat het een meerjarig project

het inderdaad een substantiële

projecten. Hoe lang wordt er

is, zorg je ervoor dat er binnen

bijdrage? De boodschap voor

bijvoorbeeld al niet gewerkt

het masterplan vrijheden zijn

projectontwikkelaars en bouwers

aan de Tweede Maasvlakte?

ingebouwd om in te kunnen spelen

is: denk niet alleen aan het stapelen

Rotterdam heeft iconen nodig. De

op de actualiteit. Rotterdam bouwt

van stenen, denk ook aan wat de

Erasmusbrug is hiervan een goed

verder. Ook aan haar toekomst!’

Rotterdam - 2011

PWS Rotterdam: verbinden door samenwerkingsafspraken

â&#x20AC;&#x2122; We hebben een collectieve opgave in de stadsontwikkelingâ&#x20AC;&#x2122; 30

Rotterdam - 2011

Het ontwikkellandschap verandert. In de corporatiesector vinden momenteel grote verschuivingen plaats. Zowel in Nederland als op Europees niveau komt er nieuwe regelgeving voor corporaties. De kredietcrisis heeft bovendien tot slinkende financierings mogelijkheden geleid. Stelsels zullen wijzigen, waardoor het takenpakket van de corporaties zal veranderen. Het is reden waarom PWS Rotterdam samen met de andere Rotterdamse corporaties de stap heeft gezet om met de gemeente tot collectieve prestatieafspraken voor de komende jaren te komen. ‘Het speelveld verandert, de

mogelijk moeten bijdragen aan de

‘Samen werken aan Rotterdam’

wereld om ons heen is behoorlijk

huurtoeslag. Het heeft alle invloed

wordt ingezet op aantrekkelijke

in beweging. Dat geldt niet alleen

op wat we als corporaties kunnen

woonmilieus, versterking van de

voor de corporaties, maar ook

investeren in de stad. Van belang is

wijkeconomie en de sociale kwaliteit

voor de gemeente’, stelt directeur-

daarom: meer focus, het vaststellen

en verbetering van de veiligheid in

bestuurder Hedy van den Berk

van de belangrijkste gebieden

de wijken. De corporaties willen

van PWS. ‘Waar corporaties in

waarin we de komende jaren gaan

heldere gebiedsafspraken met

het verleden met woningverkopen

investeren en het aangaan van

de gemeente, waarin enerzijds

konden herinvesteren in nieuwe

samenwerkingsverbanden om de

concreet staat aangegeven welke

voorraad, zie je nu tegenvallende

kosten te drukken, efficiënter te

bijdrage de corporaties leveren aan

opbrengsten. We hebben te maken

werken en een hoge kwaliteit te

de totstandkoming van de gewenste

met een rijksoverheid die denkt

bieden.’ De corporaties maakten tot

woonmilieus en anderzijds welke

dat er nog geld bij de corporaties

nu toe individuele prestatieafspraken

bijdrage van de gemeente in deze

te halen is, met een tegenzittende

met de gemeente. In deze nieuwe

wordt verlangd.’

economie én met nieuwe

collegeperiode slaan de corporaties

Van den Berk: ‘We hebben een

kabinetsplannen waarbij corporaties

de handen ineen. Onder de noemer

reëel bod gedaan en vragen

Rotterdam - 2011

zegt Van den Berk. ‘Sociaal, fysiek en economisch. Je kan de woningen opknappen, maar als je niets doet aan de problematiek achter de voordeur, dan leidt het tot niets, zoals we op sommige plekken in de stad gezien hebben. Wij willen als corporaties ook een rol vervullen in het voorzieningenniveau - van scholen tot winkels - maar vinden het gelijktijdig van belang dat de gemeente zich commiteert aan deze voorzieningen. Wij vragen van de gemeente dat zij ook investeert in de focusgebieden. Wij verlangen een samenhangend gemeentelijk parkeerbeleid en dat de investeringen in de buitenruimte - straten en straatmeubilair, speelplaatsen, groen, verlichting, parkeren - synchroon lopen met de ontwikkelingen. In een tijd waarin budgetten onder druk staan, is een dergelijke afspraak nog meer van belang.’ Van den Berk: ‘Wij willen de ingezette lijnen van het afgelopen jaar doorzetten. Waar een collegeprogramma vier jaar een aantal tegenprestaties

woningvoorraad, investeren in

beslaat, is een wijkaanpak een

van de gemeente. We hebben

duurzaamheid, huisvesten van

kwestie van lange adem. Je

een collectieve opgave in en

bijzondere doelgroepen, zorgen

moet je meerjarenprogramma

verantwoordelijkheid voor de stad.

voor vitale wijken. Kortom, over

kunnen afmaken, anders zijn alle

Dan is het beter samen te werken

wat ons aandeel kan zijn in wat

investeringen voor niets geweest.

dan elkaar te beconcurreren.

in de Stadsvisie en Woonvisie is

Wij vinden een paar gebieden van

Het bod van de corporaties

neergelegd.’

groot belang. Rotterdam heeft een

bestrijkt het brede terrein van

aantal WWI-wijken (Wonen, Wijken

wonen. Het gaat over nieuwbouw

Integrale aanpak

en Integratie) die aangepakt moeten

en verkoop van woningen,

Het bod van de corporaties gaat uit

worden. Iedereen weet natuurlijk

aanpak van de bestaande

van een integrale gebiedsaanpak,

dat de problemen in Rotterdam-

Rotterdam - 2011

grootschalig opkopen en opknappen

Zuid opgelost dienen te worden, maar ook het Oude Noorden heeft

Aanpak particuliere voorraad

van deze woningen is onze polsstok

veel aandacht nodig. Daar zij we

De aanpak van de particuliere

niet lang genoeg meer. Dit probleem

nu drie jaar aan de slag, maar we

voorraad is nog een discussiepunt

is te groot voor de Rotterdamse

moeten nog zeven jaar door. Deze

tussen de corporaties en de

corporaties.’

programmalijn moet vastgehouden

gemeente, stelt Van den Berk.

Corporaties hebben elkaar en andere

worden om tot een succesvolle

‘Rotterdam kent nogal wat

organisaties nodig om samen sterk

wijkvernieuwing te komen.’

particuliere huiseigenaren. Met name

te staan.Ketenintegratie wordt

De initiatieven van marktpartijen

op Oud-Zuid is dat een issue, waarbij

steeds meer de leidraad. ‘Waarbij

zijn bovendien van groot

sprake is van verval en achteruitgang

je het proces beschrijft wat je met

belang, weet Van den Berk. ‘Bij

van de huurwoningvoorraad. Er is

elkaar wil bereiken en hoe je deze

gebiedsontwikkelingen draait

altijd naar de corporaties gekeken

diensten optimaal op elkaar afstemt.

het vaak om publiek-private

om dit probleem op te lossen via

Dit zorgt voor minder faalkosten,

samenwerking, om het sluiten

woningaankoop, verbetering en

een efficiëntere werkwijze, een

van coalities. Gezamenlijk moeten

verhuur of verkoop. Dit kost echter

breder dienstenpakket en hogere

we een ontwikkeling als Nieuw-

heel veel geld. Je praat over een

kwaliteit. Daar zit de winst: in het

Crooswijk, de Afrikaanderwijk

onrendabele investering van enkele

binden van partijen en het strak,

of het Oude Noorden als

tonnen per woning. Wij lopen

zakelijk en slim inrichten van het

totaalarrangement op het gebied

hier niet voor weg, maar voor het

ontwikkelproces.’Die knop zie je

van wonen, zorg, welzijn, en onderwijs succesvol doortrekken. In die zin is het goed om het

Krachtig en minder kwetsbaar

Platform Marktsector in Rotterdam

De woningcorporaties PWS en Com∙Wonen tekenden op 30 september 2010 een

voort te zetten, omdat juist hier verbindingen tussen de partijen

intentieovereenkomst tot fusie. Van den Berk: ‘PWS is een Rotterdamse corporatie, Com∙Wonen heeft ook bezit in de omliggende gemeenten, met name in Capelle aan den IJssel. Wij bundelen onze krachten om investeringskracht te genereren, zodat we

worden gelegd.’

slimmer en efficiënter de ontwikkelopgaven in de wijken kunnen aanpakken. Nu zitten

Investeren in de sociale structuur

we soms letterlijk samen in één straat, ieder met ons eigen verkoopprogramma en

van de wijk is misschien nog wel

projectorganisatie.’

belangrijker dan in de fysieke

De nieuwe organisatie - medio 2011 moet de juridische fusie gerealiseerd zijn én de nieuwe corporatienaam bekend zijn - wordt hiermee een grote speler in de Rotterdamse

structuur, denkt Van den Berk.

regio. ‘We zitten straks tussen de 45.000 en 50.000 woningen, waarmee we een rol van

‘De gebiedsaanpak kan verbeterd

betekenis kunnen spelen in het scheppen van een aantrekkelijk woonklimaat met een

worden door budgetten te

diversiteit aan woonmilieus en een versterking van de sociale kwaliteit van de stadswijken.’

ontschotten en te koppelen aan de specifieke gebiedsontwikkeling.

Na de fusie zijn PWS en Com∙Wonen beter in staat de stad en de standranden met elkaar te verbinden, meent Van den Berk. ‘In de stad willen we met name woonkansen creëren voor de middeninkomens vanwege een overmaat aan goedkope huurwoningen, terwijl het

Een goed voorbeeld is het

in de regiogemeenten vaak precies andersom is. Het zou goed zijn om daar ook mensen

Oude Noorden, waar één

met lage inkomens te huisvesten. Zo verbindt je in de stad juist meer woonmogelijkheden

gebiedsmanager alle budgetten

te scheppen voor wat hogere inkomensgroepen. Zo verbindt je stad en rand met elkaar

en programma’s op sociaal, fysiek en economisch gebied met elkaar

en krijg je als corporatie meer mogelijkheden om te sturen en te anticiperen op de marktontwikkelingen, waarbij we dichtbij de huurders willen blijven. In onze integrale gebiedsontwikkelingen is de menselijke maat altijd het uitgangspunt.’

verbindt.’

Rotterdam - 2011

info@provada.nl +31 (0)30 60 514 24

Peter van der Gugten ontwikkelingen in de Pannekoekstraat

die allemaal trots zijn op hun publiek

en omgeving. Veel publiek op straat

en hun onderneming komen we

die gewoon door de stad lopen te

daar tegen. Theater Walhalla met

winkelen, gezien willen worden, elkaar

restaurants als Kwiezien, Jonge de

willen ontmoeten. Over het algemeen

Jong aan het Deliplein op Katendrecht

lachende gezichten, discussiërende

zijn geweldige voorbeelden. En

groepen, vriendinnen die een dagje

natuurlijk de komst van de SS

uit zijn, uitrustende stellen die het

Rotterdam. Inmiddels vullen diverse

museum Boijmans of de Kunsthal

B & B’s en kleinschalige hotels de

Ik ga altijd wel op zaterdag of zondag

hebben bezocht en nu even uitblazen

stad en maken van Rotterdam een

de stad even in om de stad te voelen

in de Bazaar of Pol. Wat is hier nou

levendige en dynamische stad met

en te ruiken. Wat lopen door de

mis mee zou je zeggen? Sterker nog

verschillende milieus op veel plekken.

rafelige randjes van het centrum of

‘het is gewoon erg leuk’.

Maar natuurlijk kan Rotterdam mooier

gewoon een terrasje pakken als het

Ga nou eens 10-15 jaar terug

worden, sterker nog Rotterdam

weer het toelaat. Verder plekken

naar deze straten of buurten.

moet mooier. De openbare ruimte

bezoeken waar een opmerkelijke

Toentertijd weinig te beleven en

moet fraaier en leefbaarder gemaakt

revitalisering of transformatie aan de

echte probleemplekken. Tippelzones

worden. Meer bomen, meer groen,

gang is waar veel bouwactiviteiten

en drugsoverlast op de G.J. de

meer verbindingen, meer fietspaden,

zijn en natuurlijk overlast maar ook

Jonghweg, Keileweg en Centraal

noem maar op. En wat gaan we

met een enorme dynamiek. Maar

Station. Terecht was de mening

doen met de typische wederopbouw

het liefst ga ik toch naar typische

over Rotterdam weinig echte leuke

Binnenhoven in de binnenstad.

‘grootstedelijke’ café’s of restaurants.

gebieden om uit te gaan of te

Kunnen dat in de toekomst de

Bij mij scoort Dudok altijd hoog, maar

paraderen en om gezien te worden.

interessante zwerfgebieden van het

Hotel New York is toch ook altijd nog

En dan heb ik het nog niet eens

nieuwe Rotterdam worden? Of wordt

interessant om te zitten en vooral te

over het Scheepvaartkwartier met

de Coolsingel de nieuwe promenade

kijken naar de bewoners en bezoekers

het Westelijk Handelsterrein of de

van Rotterdam? Of wordt de

van Rotterdam. De Oude en Nieuwe

Veerhaven en het Lloydsgebied.

’s-Gravendijkwal het nieuwe

Binnenweg, met de oudste kroegen

Even de watertaxi nemen en

uitgaanscentrum van Rotterdam?

van Rotterdam, blijven interessante

uitstappen bij het Havenmuseum of

Allemaal uitdagingen waar we mee

stedelijke ontmoetingsstraten met

de Wilhelminapier. Allemaal plekken

aan de slag moeten. Maar de stad

als sluitstuk het Wester Paviljoen als

waar het heel goed vertoeven is

is nu al veel leuker geworden en

meet and greet. Nou valt me altijd

als het gaat om eten, wandelen,

er is veel meer om van te genieten

op dat het er eigenlijk heel relaxed

uitwaaien. Zelf ga ik steeds vaker

en voor ieder wat wils. Ik kom in

aan toegaat in onze multiculti stad,

naar Rotterdam Zuid. Niet alleen

mijn wekelijkse bezoek aan de stad

waar veel gelachen wordt met

de Kop van Zuid, maar juist de

vooral veel mensen tegen die hiervan

elkaar op terrasjes, op straat en in

Beijerlandselaan, Afrikaanderplein en

genieten en trots zijn op hun stad.

café’s. De Meent en de Witte de

Katendrecht. Juist de totale andere

Daarom snap ik niet waarom we

Withstraat geven datzelfde beeld en

sfeer in deze gebieden trekken me

constant maar roepen dat we zo

een goed gevoel. Ook veel nieuwe

erg aan. Enthousiaste ondernemers

ontevreden zijn!

Rotterdam - 2011

‘Wij willen een vestigings klimaat scheppen dat mensen in Rotterdam houdt.’

Rotterdam - 2011

In de binnenstad van Rotterdam. Daar gebeurt het binnenkort allemaal. De Wilgen Vastgoed werkt met gedrevenheid en een heldere visie mee om in hartje centrum een nieuw zakelijk district te bouwen. Met de projecten De Calypso en Karel Doorman dragen ze bij aan de verdichting van de binnenstad. ‘We willen een vestigingsklimaat scheppen dat mensen in de stad houdt. Rotterdam moet zich focussen op aspecten als prettig wonen en werken.’ Oprichter en directeur Klaas van Duuren en projectontwikkelaar Martijn Waalboer vertellen.

In de binnenstad is altijd gewerkt,

deze stad in een ander licht zetten

ingaat- krijgt een on-Nederlands

maar de mensen woonden

en een compleet nieuwe entree

hoog serviceniveau. In de centrale

daarbuiten. Van de 80.000 werkers

geven,’ denkt Waalboer.

hal stuit je bij binnenkomst op

zijn er maar 30.000 woonachtig in

een 24-uurs servicebalie. Acht

de stad. Rotterdam is druk bezig

De Calypso

fulltime medewerkers zorgen voor

zich daarin te herpositioneren. ‘Om

Met De Calypso heeft Rotterdam

basisdiensten als afvalverwerking,

dit succesvol te doen moet het

er over anderhalf jaar in ieder geval

valetparking en fitness, maar daar

natuurlijk wel plezierig wonen zijn

een gloednieuw woonconcept bij.

houdt de service allerminst op. Een

in de binnenstad en dan gaat het

Het complex – dat met zijn ruim

bloemetje bestellen, reserveringen

niet alleen om de woning zelf. De

400 appartementen eigenlijk een

maken, een boodschappenservice

totale woonomgeving speelt hierbij

complete vinexwijk is dat de lucht

of de auto die over een halfuur

een belangrijke rol,’ beweert Van Duuren. Het is de bedoeling dat het centrumgebied na de huidige transformatie zo’n aantrekkelijke woon- en werkomgeving wordt dat mensen er maar al te graag willen wonen. ‘Belangrijk bij een binnenstedelijke herstructurering als Rotterdam Central District is, zeker in deze tijden, dat je goed kijkt naar wat je buurman doet. We pakken met elkaar in één keer het gebied op en ontwikkelen niet langer als individuen voor eigen parochie een gebouw. Met zijn allen kunnen we

Rotterdam - 2011

optie voor mensen die in Rotterdam zelf werken, maar juist ook voor (inter)nationale zakenmensen. ‘Daarnaast ontdekken steeds meer mensen Het Nieuwe Werken. Ook daar moet je op inspringen. Zo krijgt De Calypso een vergaderzaal en kantoorruimtes die je (voor korte tijd) kunt huren,’ vult Van Duuren aan. Herfstaanbiedingen en golftoernooien

Natuurlijk gaat de verkoop momenteel wat moeizamer dan vorige jaren, maar daar springt De Wilgen Vastgoed ludiek op in. Met hun ‘herfstaanbiedingen’ schoongewassen voor je klaar staat:

tevoren.’

als parkeerplaatsen voor de helft

in dit pand worden de bewoners

De Calypso maakt deel uit

van de prijs en een ton korting

van alle gemakken voorzien. Van de

van het eerder genoemde

die verloot wordt onder de eerste

basisdiensten kan zelfs de eerste

Rotterdam Central District, het

vijftig kopers weten ze potentiële

vijf jaar kosteloos gebruik gemaakt

herstructureringsgebied om het

kopers te prikkelen. ‘Onlangs

worden. Het aardige is dat dit

nieuwe Centraal Station heen. Dit

organiseerden we ook een

unieke woonconcept voor iedereen

moet een 24-uurs gebied worden

golftoernooi voor dertig - zoiets

is weggelegd. Appartementen

met woningen en bedrijven. Met

moet je intiem opzetten en geen

variëren van 199.500 euro voor een

de Hogesnelheidslijn ben je, om

120 kandidaten voor uitnodigen

tweekamerappartement tot ruim

een paar voorbeelden te noemen,

– serieus geïnteresseerden. Ook

900.000 euro voor een penthouse

binnen 35 minuten in Amsterdam,

een aantal makelaars en enkele

op de bovenste verdieping.

in 19 minuten op Schiphol, na 32

medewerkers van ons bedrijf waren

Ook komen er vijftig short stay

minuten in Antwerpen en binnen

van de partij. Zo konden mensen

appartementen in, een markt die

drie uur in Parijs. Afstanden worden

zien wie eventueel hun nieuwe

volgens De Wilgen Vastgoed enorm

steeds korter. ‘Het is nu noodzaak

buurman wordt. Dat werkt,‘ schetst

in beweging is momenteel, maar

daar met vastgoed op in te spelen,’

waar nauwelijks aanbod in is. ‘Het

is Waalboer van mening.

project sluit naadloos aan op de

Een zakencentrum midden in het

transformatie die het centrumgebied

bruisende stadshart met bovendien

momenteel ondergaat,’ aldus

unieke kansen in mobiliteit,

Van Duuren. ‘Het is een complex

hoe aantrekkelijk is dat voor

dat wonen in de grote stad

(internationale) professionals? De

aantrekkelijker maakt dan ooit

Calypso is dus niet alleen een goede

Rotterdam - 2011

Waalboer. Hoofdprijs van het toernooi? Een gratis parkeerplaats! ‘Dit is echt een andere manier van verkopen, creatiever. Wij denken dat dit sowieso is waar het naartoe gaat, acties voeren in de verkoop,’ vermoeden de heren. ‘Vestigingsklimaat is nu het allerbelangrijkste verkooppunt, je moet kopers inzichtelijk maken wat er in de omgeving allemaal staat te gebeuren.’ De Karel Doorman Waar mensen met een duurdere levensstandaard perfect terecht kunnen in De Calypso, biedt De

300 meter van De Calypso en vijf

ongekend ruim buitenverblijf van

Karel Doorman ook fantastische

minuten wandelen naar Centraal

17m2 of 25m2. Bovendien zijn er

woonruimtes in hartje centrum voor

Station woon je hier tussen de

een sauna/relaxruimte die aan

kopers met een kleiner budget.

winkels, bioscopen en restaurants.

de, op 40 meter hoogte gelegen,

Het project is een tijdje geleden

‘En het leuke is dat we hier op een

daktuin grenzen. ‘De snelle verkoop

overgenomen, omdat De Wilgen

prijsniveau van vijf jaar geleden

van de kleinere appartementen

Vastgoed sterk in het product

zitten, omdat we gebruik hebben

toont aan dat er behoefte is naar

gelooft. In de plint van het complex

kunnen maken van de Van der Laan

betaalbare nieuwbouwwoningen

zit inmiddels al commerciële

subsidie,’ verklaart Waalboer.

in de binnenstad,‘ constateert Van

vastgoed. Daarboven zullen twee

De prijzen variëren van 99.000 euro

Duuren. ‘Wij vinden dit een erg

appartemententorens met 140

tot 120.000 euro voor een unit

mooi project en zijn er daarom

woningen en een parkeergarage

van 43m2. Woningen van 84m2

volledig ingestapt.’

gebouwd worden. Het project zal

tot ruim 125 m2 kosten tussen de

eveneens in de zomer van 2012

226.000 euro en de 399.000 euro.

Een dappere overname in deze

worden opgeleverd. Op nog geen

De kleine units – hoe kan het ook

tijden. Waar anderen gestopt zijn

anders voor zo’n prijs – zijn in zes

met stenen stapelen bouwt dit

weken tijd allemaal overgeschreven.

vastgoedbedrijf vol goede moed

Maar beknibbeld op de afwerking

door. Simpelweg omdat ze geloven

en service is er allerminst. Alle

in hun concepten. Een keihard

appartementen bevatten een

risico? Ja, maar met als voordeel

luxe badkamer en keuken, een

dat ze over anderhalf jaar wel als

moderne indeling en hebben een

één van de weinigen iets hebben op

voor binnenstedelijke begrippen

te leveren.

Rotterdam - 2011

De meerwaarde van Stadsherstel Historisch Rotterdam

Vangnet voor monumenten tussen wal 40

Rotterdam - 2011

Stadsherstel Historisch Rotterdam vierde in oktober dit jaar haar 30-jarig bestaan aan de Eendrachtsweg 67, het recent verworven rijksmonument in de Maasstad dat jarenlang fungeerde als woonhuis van de familie Brenninkmeijer en later onderkomen was van het Turks Consulaat. ‘Eendrachtsweg 67’ is het zeventiende monumentale pand dat Stadsherstel behoed voor verder verval. ‘Wij ontfermen ons over de Rotterdamse monumenten die tussen wal en schip dreigen te geraken’, stelt directeur Martin Bulthuis van Stadsherstel Historisch Rotterdam. Waarmee hij bedoelt dat de

verliepen rustig. De gemeente

erfgoed een verrijking voor de stad

vennootschap zich vooral richt op

Rotterdam was toen nog vooral

kan betekenen én een belangrijke

het vastgoed waar de reguliere markt

bezig met sloop en nieuwbouw in

vestigingsfactor voor bewoners,

niet tot initiatief komt en de overheid

de stad, vanuit de gedachte om

bedrijven en instellingen is. Begin

het niet als haar kerntaak ziet om

het woon- en leefklimaat van de

jaren 90 kwamen veel activiteiten

(her)ontwikkeling voor haar rekening

Rotterdammers op te krikken. Er

in historisch Delfshaven tot

te nemen. Bulthuis: ‘Wij zijn vaak

heeft vanaf de jaren zeventig een

ontplooiing, met het Henkespand

actief op locaties waar gemeente

enorme socialiseringsslag in de

aan de Voorhaven als blikvanger.

en ontwikkelaars weinig perspectief

volkshuisvesting plaatsgevonden.

Stadsherstel voegde later

zien. Waar de markt het niet doet

Er zijn toen meer dan 100.000

belangwekkende monumenten als

en de overheid denkt dat het niet

woningen gekocht door de

het Oude Raadhuis in Hillegersberg,

voor hen van belang is, komen wij in

gemeente Rotterdam op een

het Heinekenhuis in Crooswijk, het

beeld.’

totaal woningbestand van circa

Wytpand in Delfshaven, Heerenhuis

Stadsherstel Historisch Rotterdam

300.000. Het was de tijd van sloop,

De Heuvel in het Park en het

verwerft, restaureert en exploiteert

nieuwbouw en renovatie en bepaald

voormalige Douanekantoor op de

(‘wij zijn geen handelaren, wij blijven

niet van behoud van cultureel

Kop van Zuid aan de portefeuille toe.

voor onze portefeuille zorgen’)

erfgoed!’

‘We hebben in samenwerking met de gemeente een paar jaar geleden

sinds 1980 monumentale panden in de stad. Het particuliere initiatief

Historisch erfgoed

de oversteek naar Rotterdam Zuid

kwam destijds voort uit bezorgdheid

Behoud van historisch erfgoed

gemaakt, waar we één pand in

over het toenmalige gemeentelijke

is echter different cook. ‘In 1972

eigendom èn gerestaureerd hebben:

beleid inzake monumenten

werd bijvoorbeeld de beroemde

Suite Hotel Pincoffs’, verduidelijkt

en historische structuren. De

Koninginnekerk gesloopt, één van

directiesecretaris Elsa de Winter.

eerste tien jaar van haar bestaan

de bekendste kerken van Nederland

‘In het Douanekantoor zit nu een

werkte Stadsherstel in relatieve

waar het Rotterdams Philharmonisch

viersterrenplushotel, dat inmiddels

anonimiteit. Met de toetreding van

Orkest jarenlang heeft geconcerteerd.

zijn kwaliteit ruimschoots heeft

de gemeente Rotterdam in 1989

Rotterdammers hielden van deze

bewezen op een plek die verdere

tot de vennootschap – samen met

kerk, achteraf vraagt men zich af hoe

ontwikkeling behoeft. Pincoffs is één

diverse grote Rotterdamse bedrijven

deze afbraak mogelijk is geweest.’

van de parels in onze portefeuille.

en instellingen – kwam Stadsherstel

Vanaf eind jaren tachtig drong

Daar zijn we best trots op. Er

echt goed op de kaart te staan.

het besef door dat behoud en

liggen overigens meer interessante

Bulthuis: ‘De eerste tien jaar

instandhouding van het historisch

mogelijkheden in Zuid, denk aan

Rotterdam - 2011

het Poortgebouw, het voormalige

Locaties in wording

Stadsherstel het monumentale

hoofdkantoor van het Gemeentelijk

‘Wij verwerven de panden

pakhuis verwierf, stond het bijna

Havenbedrijf. Wij bekijken hier of

doorgaans op locaties die in

tien jaar lang te wachten op de

de bewonersgroep, gemeente en

wording zijn, zoals het Lloyds

sloophamer. Inmiddels hebben

projectontwikkelaar De Groene

kwartier en Coolhaveneiland’, stelt

Boland Partyservice – in Europa de

Groep én Stadsherstel iets voor

De Winter. ‘Meestal krijgen wij

grootste specialist en leverancier

elkaar kunnen betekenen.’

monumentale panden aangeboden,

van feestartikelen – en het voormalig

Over interessant gesproken. Het

op het moment dat gemeente of

Rotterdams Lyceum – die hier een

gevangeniscomplex Noordsingel in

ontwikkelaar met het pand omhoog

nieuwe opleiding voor beeldende

Rotterdam Noord staat momenteel

zit’, vult Bulthuis aan.

vorming is gestart – hun intrek in het geheel gerestaureerde pand

te koop. De Rijksgebouwendienst biedt het complex niet zondermeer

‘We proberen op efficiënte wijze

aan de hoogst biedende aan, maar

het pand te verwerven en daar

aan de planindiener met de hoogste

vervolgens boeiende functies in

Medio 2009 werd het voormalig

kwaliteit. Bulthuis: ‘Er melden zich

te krijgen. Direct moet duidelijk

Hervormd Burgerweeshuis aan

hier grotere partijen, maar wij vinden

zijn wat je met het gebouw kan

de Voorhaven in het Beschermd

dit object als kleine onderneming ook

en wil. Wij werken daarom met

Stadsgezicht Delfhaven eigendom

interessant. Het is geen gemakkelijke

architecten die bouwkundig het

van Stadsherstel, dat goede

herontwikkelingsopgave, het zou

klappen van de zweep kennen en

mogelijkheden ziet het monumentale

knap zijn hier een toverformule

de gemeente kunnen overtuigen van

pand in zijn oorspronkelijke waarde

te verzinnen die gestoeld is

het samenbrengen van het nieuwe

te herstellen en tegelijkertijd via een

op hergebruik van grote delen

gebruik in een historisch pand.’

herbestemming ruimte te scheppen

van het drie hectare metende

Mensen willen steeds vaker op

voor kleinschalige bedrijvigheid.

gevangeniscomplex met ruim

bijzondere plekken werken en

‘Op dergelijke plekken zitten graag

30.000 m² bebouwing. Die uitdaging

wonen. In februari 2010 vond de

architecten en andere creatieve

moet je niet uit de weg gaan. Onze

oplevering plaats van de restauratie

bedrijven. Zij vestigen zich bovendien

expertise zou hiervoor benut kunnen

van het voormalige handelshuis A.J.

graag in Rotterdam vanwege de

worden, want Stadsherstel wordt ook

ten Hope aan de Westzeedijk 497,

relatief grote bouwopgaven in deze

regelmatig om adviezen gevraagd.’

een gemeentelijk monument. Voordat

stad.’

genomen.

Rotterdam - 2011

Eendrachtsweg 67 In september 2010 werd het voormalige Turks Consulaat aan de Eendrachtsweg 67 door Stadsherstel in eigendom verworven. Het pand dateert uit 1873 en stond, nadat het Turks Consulaat twaalf jaar geleden naar een ander adres verhuisde, in vervallen toestand te wachten op restauratie en een definitieve bestemming. Een restauratieplan van het rijksmonument is nu in wording. Stadsherstel ziet bestemmingsmogelijkheden voor kantoorgebruik en/of culturele voorzieningen zoals bijvoorbeeld een aantal galleries onder één dak. Stadsherstel Historisch Rotterdam heeft een groeiend aantal aandeelhouders die de ambitie onderschrijven en ondersteunen om de portefeuille aan officieel

geregistreerde of nog te registreren

worden aangewend.’

rijks- of gemeentelijke monumenten

Markante historisch waardevolle

de komende jaren verder uit te

gebieden als singels, beschermde

breiden. Bulthuis: ‘Het Rotterdamse

stadsgezichten en verouderde

bedrijfsleven vindt het werk van

havengebieden die voor stedelijke

Stadsherstel zodanig interessant

herontwikkeling in aanmerking

dat zij daarin financieel wil

komen hebben de bijzondere

participeren als aandeelhouder.

aandacht. ‘Interessante objecten zijn

Dividenduitkeringen worden

het Lloyds kwartier en omgeving,

gebruikelijk niet in contanten

het Coolhaveneiland en het

uitgekeerd maar in stock, waardoor

Stadshavengebied. Juist hier raken

de bescheiden winst binnen de

monumenten nog wel eens tussen

onderneming voor herinvestering kan

wal en schip.’

Arjan Schakenbos: â&#x20AC;&#x2DC; Corporaties niet de nieuwe gasbel!â&#x20AC;&#x2122;

Corporaties moeten hun meerwaarde beter aantonen

Voor woningcorporaties heeft Rotterdam flinke uitdagingen. Ze kunnen het verschil maken als het gaat om leefbaarheid in de wijken. Arjan Schakenbos, bestuursvoorzitter van Woonstad Rotterdam tot 1 januari 2011, kijkt daarom kritisch naar de Haagse en Europese plannen met corporaties. ‘Op deze schaal geld ophalen bij corporaties is contraproductief, want dan kunnen we onze maatschappelijke taak niet naar behoren uitvoeren.’ Woonstad Rotterdam is de grootste

is voor een belangrijk deel te danken

waar corporaties niet stevig zijn

stadscorporatie van Nederland,

aan corporaties.’

vertegenwoordigd, komt dat helaas

drie jaar geleden ontstaan uit

tot uiting in het straatbeeld, in de

een fusie van De Nieuwe Unie

Corporaties maken het verschil

vitaliteit van de wijkeconomie en

en Woningbedrijf Rotterdam. Als

Den Haag wil de unieke opzet van

achter de voordeur.’

bestuurder gaf Arjan Schakenbos

woningcorporaties in Nederland

mede leiding aan de integratie van

aanpakken. Zeer tegen de wil

Binden en regisseren

beide organisaties. ‘De nieuwe

van Schakenbos in. Want het

De meeste Nederlandse corporaties

positionering is afgerond. We

corporatiesysteem is volgens hem

leveren zeer goede prestaties,

concentreren ons uitsluitend op

het verdedigen meer dan waard.

oordeelt Arjan Schakenbos. Zowel

Rotterdam. Hier ligt ons woningbezit,

‘Onze inkomsten uit verhuring en

in hun kerntaak van betaalbaar

onze kennis en ons netwerk.

verkopen investeren we weer in het

huisvesten van mensen met een

Woonstad Rotterdam kent de stad

verbeteren van woningen en wijken.

smalle beurs als in het bijeen

en de stad kent ons!’

Onze investeringen gaan voor de

brengen van partners en en

‘Corporaties hebben we een

lange termijn van tien, vijftien jaar.

regisseren van projecten in wijken.

sleutelrol bij het realiseren en in

Ook in de afgelopen moeilijke jaren

Omdat het uniek is, hebben andere

stand houden van vitale buurten en

bleven corporaties investeren in de

Europese landen en de Europese

wijken. We zijn er voor het wonen

stad. Woonstad Rotterdam heeft in

Commissie te weinig zicht op ons

én voor de woonomgeving. In

2010 zeshonderd nieuwe woningen

systeem. ‘Maar ook in eigen land

Rotterdam kom je er niet mee weg

gerealiseerd, liefst 40% van de totale

hebben overheden wel eens moeite

als je dat laatste te zuinig neemt.

stedelijke nieuwbouwinvestering.

om de geest van de corporatie

We zijn actief op het gebied van

Daarnaast hebben we 250 woningen

te vatten. Bij het voormalige

economie, werkgelegenheid, sociaal,

grondig gerenoveerd en ging het

ministerie van VROM, en vast

onderwijs, maar wel steeds vanuit

groot onderhoud gewoon door. Ook

ook bij het nieuwe Infrastructuur

onze kerntaak: de zorg voor goede

hebben we nog andere majeure

en Milieu, is niet altijd voldoende

en betaalbare woningen in sterke

investeringen gedaan in wijken, vaak

inzicht in wat corporaties precies

wijken. Toestanden zoals in de

in samenwerking met onderwijs en

doen, bij Financiën juist weer wél.

Franse banlieus, ik moet er niet aan

ondernemers. Het perspectief is

Dat beeld is overigens ontstaan

denken. Dat die hier niet voorkomen,

feitelijk nog nooit zo breed geweest.

doordat wij als corporaties na

Echt, corporaties maken het

de privatisering onze prestaties

Arjan Schakenbos heeft per 31 december

verschil in wijken en buurten. Door

landelijk onvoldoende onder de

2010 de organisatie verlaten en begint op

onze financiële slagkracht, maar

aandacht hebben gebracht. Een

ook omdat we die wijken kennen

goede beeldvorming begint bij

als onze broekzak. En in wijken

onszelf. Lokaal gaat dat beter. Veel

1 februari 2011 als bestuursvoorzitter van Vesteda.

Rotterdam - 2011

Totale controle over uw vastgoed Waar u ook bent!

respect heb ik voor de Rotterdamse

Ook de uit Brussel afkomstige

Nieuwe gasbel

bestuurders. Zij zien het belang van

verscherpte toewijzingsnormen

‘Er wordt naar corporaties gekeken

onze inbreng in de stad. Met het

om in aanmerking te komen voor

alsof we de nieuwe gasbel

lokale bestuur bestaat een goed

rijksbijdragen (slechts 10% van het

van Slochteren zijn. Terwijl het

partnership; we hebben elkaar hard

sociale woningbestand met een

mechanisme van de hypotheekaftrek

nodig.’

maandhuur tot 647,53 mag worden

voor koopwoningen de samenleving

toegewezen aan huishoudens met

vele miljarden per jaar kost. Zo komt

Blijven investeren

een inkomen van meer dan 33.000

geld ophalen bij corporaties toch

Rotterdam is een stad met flinke

euro) is volgens hem geen goede

in heel ander perspectief te staan.

uitdagingen. Schakenbos ziet een

zet. ‘Daarmee tref je landelijk zo’n

Je moet de woningmarkt integraal

moeilijke vastgoedmarkt, onder meer

650.000 huishoudens hard. Met

aanpakken, dus zowel aan de huur-

door een gemiddeld relatief lage woz-

een jaarinkomen van 40 mille kan je

als aan de koopkant’, stelt Arjan

waarde. Het maakt de verhouding

geen 800 of 1000 euro huur betalen.

Schakenbos.

tussen investeren in vastgoed en

Net als met scheefwoners, mensen

Corporaties zouden hun reputatie

werkelijke waardeontwikkeling

die in relatie tot hun inkomen te

beslist dienen door een goede vorm

moeizaam. Tegelijk zindert de

goedkoop wonen: als er voor deze

van toezicht. Sinds de privatisering

havenstad van creativiteit, innovatie

groep geen goed en voldoende

van de sector is dat er nog steeds

en energie. Partijen weten elkaar snel

woningaanbod is, kun je het hen niet

niet van gekomen. Schakenbos:

te vinden, in Rotterdam is problemen

kwalijk nemen dat ze blijven zitten.

‘Het toezicht op het speelveld

oplossen een attitude. Schakenbos:

Wie pakt het op, nu corporaties

van corporaties is onvoldoende

‘Corporatie hebben daarin vaak een

ontmoedigd worden om in deze

uitgewerkt. Wat is mijn relatie met

bijzondere rol: die van aanjager en van

categorie woningbouw te investeren?

de Rijksoverheid? En met mijn

regisseur. Daarbij moet je bedenken

Nee, de nieuwe bewindspersoon voor

stakeholders? Op welke prestaties

dat waar corporaties investeren,

Volkshuisvesting zal met oplossingen

wordt mijn corporatie getoetst, met

de marktpartijen doorgaans niet in

moeten komen voor deze grote

welke maatstaven en door wie? Ook

de rij staan om mee te doen. In de

middengroep.’

dit toezicht zie ik bij voorkeur landelijk

financiering van stedelijke leefbaarheid

Woonstad Rotterdam heeft met

generiek geregeld op grote lijnen

vullen corporaties daarom een

de uitvoering van deze Europese

door een in te stellen woonautoriteit,

belangrijke rol.’

regel minder te maken, omdat de

met mogelijkheden voor regionale

arbeidersstad relatief veel lage

inkleuring. Voor good governance

Tussen wal en schip

inkomens telt. Maar Schakenbos

heb je goede commissarissen nodig.

Het is in dit perspectief dat Arjan

voorziet grote problemen voor andere

Dit en ‘harde’ prestatieafspraken zijn

Schakenbos de integrale invoering

grote en middelgrote steden. ‘De

over een paar jaar gemeengoed.

van de vennootschapsbelasting

situatie is per regio verschillend. Het is

Voor de toekomst zie ik ook een

voor corporaties beschouwt. ‘We

onmogelijk om dat in één regeling te

sterke ketenwerking, met vertrouwde

worden behandeld als een puur

vangen. Landelijke afspraken moeten

maar ook met nieuwe partijen.

commerciële partij, terwijl corporaties

het karakter hebben van een kader

En specifiek voor Rotterdam:

maatschappelijke ondernemingen zijn.

waarbinnen de lokale praktijk bediend

vergroening van de bevolking en

Non-profit organisaties die onrendabel

wordt met regionaal vast te stellen

het behoud van midden en hoge

investeren in sociale huisvesting.’

marges.’

inkomens.’

Rotterdam - 2011

Werk maken van Zuid

De ruimtelijk-economische insteek van IkZitopZuid 48

Rotterdam - 2011

Rotterdam-Zuid staat voor een grote opgave. Industriële bedrijvigheid is vertrokken, de werkgelegenheid is sterk afgenomen door automatisering van productieprocessen. De werkloosheid onder een jonge en laagopgeleide beroepsbevolking is hoog, er is een lage tevredenheid over de woonomgeving. Stichting IkZitopZuid - een beweging van een groep betrokken ondernemers - stelt zich ten doel om een kansrijk ruimtelijk, economisch toekomstperspectief voor de regio Rotterdam-Zuid te ontwikkelen én hier daadwerkelijk nieuwe bedrijvigheid en werkgelegenheid te realiseren. ‘We willen ondernemers, corporaties, onderwijs en overheden verbinden en met concrete initiatieven bijdragen aan de herontwikkeling van Zuid. Wij maken werk van Zuid!’ IkZitopZuid is een privaat initiatief

Sulsters van WSA Stedelijke

(voormalig directeur ING Bank

van Concire, WSA Stedelijke

Ontwikkeling is betrokkenheid van

Rotterdam en bestuurslid VNO-

Ontwikkeling en Dura Vermeer Bouw

het bedrijfsleven daarom essentieel

NCW Rotterdam), Martine Visser

Rotterdam. De ondernemerscoalitie

bij de herstructurering van Zuid.

(rector scholengemeenschap CSG

van zo’n 25 partijen ontstond in

‘Er is natuurlijk een nijpend sociaal

Calvijn) en Hans Vervat (voormalig

2007, een jaar nadat de gemeente

vraagstuk in Zuid, maar sociale

wethouder Economie, Verkeer en

Rotterdam, de deelgemeenten

stijging bereik je óók door werk te

Vervoer van de gemeente Rotterdam

Feijenoord, Charlois en IJsselmonde

hebben. Wij maken ons sterk voor

en als ondernemer betrokken bij

en de corporaties Com∙wonen,

verbetering van het vestigingsklimaat

MNO Vervat en Matrans). Pechtold:

Woonstad Rotterdam, Woonbron

en de sociaal-economische positie

‘Het is een gemêleerd gezelschap,

en Vestia het Pact op Zuid

van Zuid. Waarden als ruimte,

waarbij ieder zijn eigen invalshoek

hadden gesloten, dat zich richt

infrastructuur, bereikbaarheid en

heeft.

op de stedelijke vernieuwing van

arbeidspotentieel bepalen het

Pechtold: ‘De procesindustrie

Rotterdam-Zuid. Met een extra

vestigingsklimaat voor bedrijven.

en petrochemie, het onderwijs,

investering van één miljard euro tot

Daar sturen we op. Het bedrijfsleven

de financiële wereld en bouw en

2016 in de sociale, economische

kan met concrete initiatieven

infrastructuur. En Hans Vervat,

en fysieke infrastructuur van

economische vitaliteit in het gebied

recent toegetreden tot het bestuur,

Zuid helpt het Pact op Zuid

tot stand brengen en daarmee

heeft ervaring met grootschalig

mee aan het wegwerken van de

fysieke en sociale ontwikkeling

ondernemen in de haven en met de

achterstandspositie van dit gebied.

aanjagen.’

politiek’ (zie inzet pagina 51).

IkZitopZuid is echter van mening

De stichting telt vijf bestuursleden:

dat duurzame stedelijke vernieuwing

Roland Pechtold (bestuurslid Argos

Mijnstreek

alleen kan plaatsvinden vanuit een

Oil – dat in het tweede kwartaal

Rotterdam-Zuid mag niet de

sterk economisch perspectief.

2011 met zijn hoofdkantoor van

Mijnstreek van de Randstad worden,

Bedrijven maken een wezenlijk

Hoogvliet naar de Waalhaven

stelt IkZitopZuid. Pechtold: ‘Zuid is

onderdeel uit van Zuid en zijn

verhuist), Dick van Well (voormalig

altijd doordrenkt van werk geweest.

de motor voor de economie en

bestuursvoorzitter Dura Vermeer

Wonen was facilitair aan werk,

werkgelegenheid. Volgens Willem

Groep), Con Schoenmakers

maar haven en wonen is thans

Rotterdam - 2011

in een ruimtelijk-economisch manifest en benoemd in zeven kernzinnen: kruispunt van economische assen benutten (‘de potentiële toegevoegde waarde van deze global gateway wordt nog onvoldoende benut’), niet één meer. Deze twee-eenheid

de jonge bevolking als kans

groeimarkt die kansen biedt voor de

is doorbroken. De voortgaande

zien (‘onderwijsvernieuwing en

aanwezige bedrijvigheid. IkZitopZuid

automatisering en ruimtelijke

praktijkgerichte educatie’), Mid-

wil verbindingen leggen tussen

verdwijning van werk uit Zuid

Tech Delta als wenkend perspectief

het zittende bedrijfsleven en de

heeft geleid tot een concentratie

(‘uitbouwen en verbinden van

clustervorming binnen de

van een inmiddels veranderde

bestaande clusters’), heruitvinding

Mid-Tech Delta. Vanuit dit

bevolkingspopulatie in goedkope

van de havenstad als kosmopolitisch

perspectief worden concrete

woningen die veelal de juiste

handelscentrum (‘met fiscale

pilots via gebiedsconcepten en

beroepskwalificaties mist én de

vrijstellingen of triggers voor de

businesscases geïnitieerd. Daarvoor

weg niet weet om naar werk in te

internationale markt om nieuwe

moet ruimte worden gemaakt voor

stromen. In het toeleiden naar de

business te genereren’), versterken

privaat initiatief en investeringen.

arbeidsmarkt ligt een grote opgave.

van het mentaal kapitaal,

Dit kan worden gekoppeld aan het

Daar is ook een rol voor bedrijven

gebiedsgerichte businesscases en

aanjagen van stedelijke vernieuwing

weggelegd, in samenwerking met

privaat initiatief als motor.

in woonwijken.’

Mid-Tech Delta

Businesscases

IkZitopZuid wil de zuidoever

Voor ondernemingen is het

IkZitopZuid wil de economische

omvormen tot een mondiaal

investeren in het vestigingsklimaat

kansen die zich voordoen benutten.

centrum voor energie, water en

geen primair doel. IkZitopZuid wil

Dit vanuit een regionaal perspectief:

deltatechnologie. De Mid-Tech

aan de hand van businesscases

het aandachtsgebied strekt zich

Delta als ruimtelijk-economisch

inzichtelijk maken waarin de

verder uit dan Rotterdam-Zuid:

ontwikkelingsperspectief. Een

meerwaarde schuilt. ‘Het

samenhang moet worden gezocht

visie die voortkomt uit een sociaal-

bedrijfsleven is niet van nature

tussen Stadshavens, het Pact op

economische analyse van Zuid

betrokken bij stedelijke ontwikkeling.

Zuid gebied en het Deltapoortgebied

door hoogleraar economische

Wij willen groepjes stakeholders

als toegangspoort naar Europa.

geografie Pieter Tordoir. Sulsters:

maken die bij een bepaalde

‘Het is niet concurrerend maar

‘Het is schakelen tussen wat hier

businesscase passen of als zodanig

supplementair’, meent Pechtold.

in het gebied en de regio zit en

in een specifiek ontwikkelgebied

‘Door het als één gebied te

wat de internationale business

zitten. Met deze private partijen

benaderen, vergroot je de slagkracht.’

is. Het werken aan energie,

willen we tot investeringen komen,

De potentie van en focus op Zuid

watertechnologie, voeding en

waarbij er van de overheid een

is door IkZitopZuid vastgelegd

transport is een internationale

faciliterende rol wordt gevraagd.

het onderwijs en de gemeente als facilitator.’

Rotterdam - 2011

We willen doorpakken, waarbij onze

(BIVAK). Sulsters: ‘Wij staan hierbij

focus primair op technische clusters

een alliantie voor van bedrijven

ligt.’

met een primair belang om meer jongeren te werven en in

IkZitopZuid is concreet aan de

samenwerking met scholen op te

slag met businesscases, waarbij

leiden tot technische vakmensen.

onderscheid gemaakt wordt

Deze BIVAK kan als onderneming

tussen businesscases die vanuit

op verschillende plekken in Zuid

kansrijke gebieden voortvloeien

landen.’ Mobiliteit op Zuid als

en algemene businesscases die

businesscase is ook een belangrijk

nog een plek zoeken. Sulsters: ‘In

item om de toeleiding naar werk

Rotterdam-Zuid moeten we de

te verbeteren. ‘Technologische

kansen verzilveren in Waalhaven-

innovatie, slim binnenstedelijk

J.M. (Hans) Vervat, voormalig wethouder

Oost en Oud-Charlois. We zijn

vervoer, last mile logistiek; dat is

Economie, Verkeer en Vervoer van de

hier aan het kijken hoe we op het

business waar markt voor ontstaat.’

gemeente Rotterdam, is als ondernemer betrokken bij MNO Vervat en Matrans.

snijvlak van haven en stad business development kunnen organiseren

IkZitopZuid beoordeelt zakelijk

en dit ruimtelijk kunnen inpassen.

welke initiatieven bijdragen aan

1920 gevestigd in Delfshaven, samen

Het bestemmingsplan moet volgend

de ontwikkeling van Zuid. Het

met Matrans bv naar Rotterdam-Zuid

zijn op de nieuwe ontwikkelingen en

vraaggestuurd werken staat

om dichter bij de Haven te zitten, die

niet sturend. We zijn ook druk bezig

voorop, iets wat ook tot niet-

met eiland Feijenoord, waar onder

plaatsgebonden businesscases

meer Hunter Douglas en Unilever in

kan leiden. De stichting is de

jongste bevolkingssamenstelling van

het gebied zitten. In deze omgeving,

verbindende schakel tussen

Nederland. De werkeloosheid en sociale

met daarbij de plannen voor De

topdown ontwikkelkansen en

problemen zijn er echter ook buitensporig

Nieuwe Kuip aan de overzijde,

bottomup ontwikkelvragen. ‘Daar

moeten we verbindingen kunnen

ligt de toegevoegde waarde van

leggen. Feijenoord is voetbal maar

IkZitopZuid. Vanuit de ruimtelijke-

staat ook voor werk, dat er echter

economische visie willen wij snel

steeds minder is. Dat betekent in de

schakelen met businesscases naar

praktijk een zoektocht naar nieuwe

gebieden en ondernemingen, want

stakeholders, programma’s en

pas dan maken we echt werk van

het terugdringen van de criminaliteit. De

investeringen.’

Zuid’, besluit Sulsters. ‘Dat vraagt

nieuwe ontwikkeling van het Stadionpark-

ook een gemeentelijke insteek

gebied is daarbij een belangrijke

Interessante concepten

van gebiedsgericht werken. Dat

Diverse cases zijn inmiddels

past goed bij de mentaliteit van

in ontwikkeling en leveren

Rotterdam. Je moet een beetje

interessante concepten op, zoals

snel durven timmeren, anders gaan

de Binnenstedelijke Vakwerkplaats

kansen voorbij.’

Rotterdam - 2011

‘In 1981 verhuisde MNO Vervat, sinds

steeds verder naar het Westen verschuift. In de Haven ligt ook de meerwaarde voor Zuid. Rotterdam-Zuid heeft de

groot. Tegelijkertijd werken bij de talloze bedrijven op Zuid en in de Haven onevenredig veel mensen van buiten Zuid. Wij zijn het aan de toekomst van de jeugd op Zuid verplicht dit te veranderen. De focus ligt daarbij op talentontwikkeling en

aanjager. Zuid kan zo de groeibriljant van Nederland worden. Er is dus werk aan de winkel en met IkZitopZuid gaan we werk maken van Zuid!’

Bouwen op de Afrikaan belofte van Een multiculturele wijk waar bewoners zich thuis voelen, trots op zijn en waar het woonklimaat als prettig en stimulerend wordt ervaren. Een wijk met veel voorzieningen waar het voornamelijk betaalbaar wonen is, maar waar je wél wooncarrière kunt maken en een wijk waar jongeren gestimuleerd worden zich te ontwikkelen. Een wijk ook met de stad om de hoek, aantrekkelijk voor jonge gezinnen met de kansen van de Kop van Zuid en de belofte van Parkstad.

Dát is het perspectief dat Vestia

Afrikaanderwijk en Parkstad aan

geïsoleerd van de aangrenzende

Rotterdam Feijenoord en Proper-

de Laan op Zuid in Rotterdam?

wijken Katendrecht en de Kop

Stok voor ogen hebben bij de

In de Afrikaanderwijk is er

van Zuid. Met het ontstaan van

integrale gebiedsontwikkeling van

sprake van een eenzijdige,

Parkstad en de aansluiting van de

de vooroorlogse Afrikaanderwijk en

verouderde woningvoorraad, stelt

Afrikaanderwijk, wordt een eenheid

het nieuwe Parkstad op Rotterdam-

directeur Jenny Schakelaar van

gecreëerd met de Kop van Zuid.

Zuid. ‘Waarbij we uitgaan van de

woningcorporatie Vestia. ‘Ook

Het gebied wordt zichtbaar en

kracht en potentie van beide wijken.’

ligt de wijk door de aanwezigheid

bereikbaar en biedt potentie om te

Waarom een gebiedsontwikkeling

van de waterkering langs de

groeien tot een vitale Rotterdamse

als verbindend element van de

Hilledijk en het spooremplacement

stadswijk.’

Rotterdam - 2011

Katalysator De ontwikkeling van Parkstad fungeert als katalysator van de vernieuwing van de Afrikaanderwijk. Manager gebiedsontwikkeling

de kracht van derwijk en de Parkstad

Petra Rutten van ontwikkelaar Proper-Stok: ‘Het zijn bijzondere wijken met een groot verschil in achtergrond en identiteit. Het is een bijzondere uitdaging om beide wijken van elkaar te laten profiteren. Onze gebiedsontwikkeling staat voor de fysieke aanpak van de wijk, maar evenzo grote aandacht gaat naar de sociaal-economische en maatschappelijke aandacht voor het gebied.’ De gebiedsontwikkeling sluit aan bij de historische structuur van

De integrale gebiedsontwikkeling van Vestia Rotterdam Feijenoord en Proper-Stok Ontwikkelaars

de Afrikaanderwijk. Schakelaar: ‘We willen het specifieke karakter van de Afrikaanderwijk behouden. Hierdoor creëren we ook voor de nieuwe wijk Parkstad meer kwaliteit en maken we géén standaard nieuwbouwwijk. De aantrekkelijkheid van de wijk wordt verder vergroot door de entrees aan de westzijde (de Pretorialaan) en zuidzijde (de Putselaan) te verbeteren. Het behoud van de historische structuur wordt ook gekoesterd door het reeds opgeknapte monumentale gemaal en begin dit jaar, starten we met een bijzondere aanpak van de Pretorialaan.’ Toekomstige bewoners mogen hier zelf bepalen hoe hun woning wordt ingedeeld. Normaal komt dit alleen voor bij koopwoningen. Het Woonconcept

Rotterdam - 2011

waardecreatie. Woonomgevingen worden leefomgevingen. Dat is de gezamenlijke visie die Vestia en Proper-Stok van meet af aan voorop hebben gesteld. Door te kiezen voor deze aanpak laten wij zien dat we in deze wijk geloven en blijvend investeren.’ Sterke binding De Afrikaanderwijk is een sociaaleconomisch zwakke wijk, maar ook een wijk waar veel bewoners Pretorialaan maakt deze

komst van twee brede basisscholen

een sterke binding mee hebben en

keuzevrijheid nu ook mogelijk voor

en een havo/vwo-school. Verder

graag willen blijven wonen. Ze zijn

een groep nieuwe huurders.

worden een zorgcentrum en

trots op hun wijk, zoals bleek uit

De nieuwbouw van Parkstad

sporthallen gerealiseerd en komt

het Afrikaander Foto Festival 2010.

leidt tot een grotere differentiatie

er een nieuw zwembad - ter

Bewoners hebben aan de hand van

in woningtypen, zowel huur als

vervanging van het bad in de

foto’s uit het familiealbum het heden,

koop. Nieuwe woonmilieus worden

Afrikaanderwijk. We realiseren een

verleden en de toekomst van de

toegevoegd, maar tegelijkertijd

kantoor voor creatieve professionals

Afrikaanderwijk in beeld gebracht.

wordt er óók in de Afrikaanderwijk

en tevens krijgt de wijk meer groen

‘De mensen - van voormalige

meer woonvariatie aangebracht. De

en wordt het gebied kindvriendelijk

havenarbeiders tot gastarbeiders uit

differentiatie wordt vergroot op de

ingericht, met allerlei voorzieningen

Turkije en Marokko - kwamen met

locaties Bloemfontein, Brabantse

voor de jeugd.

schoenendozen vol aanzetten. Van

huisjes, Leeuwenkuil en het Martinus

Schakelaar: ‘We willen goede

de mooiste foto’s zijn grote posters

Steijnblok.

basisscholen én doorgaande

gemaakt die in de wijk hangen.

leerlijnen in het gebied, voor

Prachtig.’

Voorzieningen

vmbo- tot vwo-niveau. We starten

De participatie van de bewoners bij

Rutten: ‘De Afrikaanderwijk en

hier gelijk mee in de eerste fase.

de vernieuwingsoperatie is bijzonder

Parkstad samen moet een vitale

Door kwaliteit toe te voegen aan

groot. De ideeën uit de wijk ter

wijk worden, een plek voor jonge

de wijk wordt het vertrouwen

verbetering van de leefbaarheid

gezinnen zijn, met alle voorzieningen

in de wijk hersteld. Bewoners

worden door Vestia en Proper-

binnen handbereik. Een plek waar

worden geprikkeld en naar de

Stok opgepakt en de initiatieven

kinderen gestimuleerd worden

wijk getrokken en er ontstaat nog

van de bewoners ondersteund.

en de gelegenheid krijgen hun

meer binding bij mensen die graag

Schakelaar: ‘Bijna 80% van de

ontwikkelingskansen te vergroten.

in de wijk willen blijven of komen

huidige huurders wil hier blijven

Daarom is een compleet aanbod

wonen. Door wonen te combineren

wonen.’ Rutten: ‘Die binding is niet

aan goede voorzieningen van groot

met goede maatschappelijke

maakbaar en een enorme drager

belang. Dit wordt versterkt met de

voorzieningen ontstaat

van de ontwikkeling. De mensen die

Rotterdam - 2011

Volop kansen In Parkstad en de Afrikaanderwijk liggen volop kansen, weten Schakelaar en Rutten, maar je moet weten hoe een sociale vernieuwingsoperatie werkt. Rutten: ‘Je moet de wijk snappen en je doelgroep kennen, wil je De gebiedsontwikkeling van Parkstad en de Afrikaanderwijk. In totaal komen er circa 1.000 nieuwe woningen in Parkstad en circa 350 nieuwe woningen in de Afrikaanderwijk,

als ontwikkelaar het verschil kunnen maken. Als je niet begrijpt

zowel appartementen als eengezinswoningen, woonwerkwoningen en koop en huur.

hoe het spectrum van sociaal-

Het eerste project Zuiderspoor telt 259 woningen. De wijk krijgt twee brede scholen voor

maatschappelijk, binding, onderwijs,

basisonderwijs en een school voor voortgezet onderwijs (havo/vwo). Een nieuw zwem-

identiteit en behoud van het goede

bad, sportparken en -voorzieningen, kinderopvang, zorgcentrum en buurtparken zijn randvoorwaardelijk voor de nieuwe vitale stadswijk. Eind 2010 is de eerste aansluiting van de Afrikaanderwijk op de Laan op Zuid een feit. In 2011 wordt de eerste mix van wonin-

werkt, heb je niets in deze wijk te zoeken.’

gen in Zuiderspoor opgeleverd, de ontwikkeling van de havo/vwo-school en de eerste fase van de Bloemfonteinstraat gestart. Schakelaar: ‘Het is heel bijzonder dat we in deze

Schakelaar: ‘We staan aan de

tijd zo voortvarend te werk kunnen gaan en daarmee de vernieuwing zichtbaar wordt en

vooravond van grote bezuinigingen

we perspectief bieden.’

bij het Rijk en de gemeente, vooral in het sociaal-economische en

naar Parkstad verhuizen maken een

hoek van de creatieve sector

culturele domein. Het is van belang

mooie wooncarrière, van een oude

veel verzoeken om ruimte in de

dat de gemeente de komende

renovatiewoning naar een moderne

Afrikaanderwijk. Pioniers zijn heel

jaren aandacht blijft schenken

nieuwbouwwoning. De kwaliteit van

belangrijk als je een langdurig proces

aan de sociale component in de

wonen neemt enorm toe.’

van wijkvernieuwing in gaat. We

gebiedsontwikkeling. Wij informeren

hebben het Historisch Museum

de bestuurders daarom goed wat

Ondernemerskracht

Rotterdam, Kosmopolis en TENT, die

hier speelt. Je mag deze wijk met

Bewoners worden gestimuleerd om

kunst en cultuur programmeren in

deze even mooie als noodzakelijke

hun talenten te ontwikkelen, om

’t Gemaal aan het Afrikaanderplein.

ontwikkeling niet in de steek laten.’

daarmee hun sociaal-economische

Met Palmaas is een modeatelier voor

positie te verbeteren. Er wordt

jongeren aan de Paul Krugerstraat

Rutten: ‘De Afrikaanderwijk kan met

geïnvesteerd in leerwerktrajecten,

gevestigd. En de Creative Factory in

de begrippen creativiteit, artisticiteit,

bredere opleidingsmogelijkheden

de Maassilo is de nieuwste creatieve

culinair, ontmoeten en uitgaan een

voor jongeren en starters om de

broedplaats van Rotterdam. Wij

mooie tegenhanger van het centrum

kans op doorgeleiding naar een

hebben als Vestia de woningen

worden, waarmee het mensen

baan te vergroten. ‘We willen meer

en bedrijfsruimte, zij zorgen

de wijk in trekt en als gebied

inkomen in de wijk realiseren,

voor activiteiten en een sociaal-

aantrekkelijk wordt voor gezinnen

zodat mensen ook financieel een

economische impuls in de wijk. Zij

om te wonen. Je hebt hier de juiste

wooncarière kunnen maken.’

worden onderdeel van het DNA van

plek om mensen aan de stad te

Schakelaar: ‘Er zijn vooral uit de

de wijk en willen hier ook blijven.’

binden.’

Rotterdam - 2011

De Zorgboulevard Rotterdam:

Uniek in Nederland In april is Rotterdam altijd de stad van de marathon waar hardlopers recordtijden neerzetten. Komend voorjaar bereikt in maart een hele andere marathon de finish in de Maasstad. Ook daarbij zijn snelheidsrecords gebroken.

zegt Marja Huizer, directeur van Kraamzorg Rotterdam. ‘Maar dat was niet in de wetenschap dat het zo groot zou worden als het nu wordt.’ In 2003 kwam de zaak in een stroomversnelling doordat het Maasstad Ziekenhuis

‘Een ziekenhuis neerzetten, daar

actief wordt en de Centrale

grondafspraken met de gemeente

mag je normaal gesproken vijftien

Huisartsenposten Rijnmond

kon maken. Een jaar later werd

tot twintig jaar voor rekenen,’

alsmede een GeboorteHotel van

Paul Smits als directeur aangesteld.

zegt Paul Smits, directeur van het

Kraamzorg Rotterdam een plaats

‘Toen werd het tastbaar,’ zegt hij

Maasstad Ziekenhuis. ‘Wij hebben

krijgen.

‘en konden we gaan visualiseren

dit straks in tien jaar gerealiseerd en

Deze partijen, ook wel de ‘founding

hoe de Zorgboulevard er uit moest

dan hebben we het alleen over het

members’ genoemd, vonden

gaan zien.’

ziekenhuis. Alle andere partijen die

elkaar toen de beoogde nieuwe

In het begin was het ziekenhuis

met ons meedoen zijn nog maar vijf

plek voor het nieuwe Maasstad

nog de leidende partij maar

jaar bezig om zich te vestigen op

Ziekenhuis op Zuid veel groter

al snel is de Zorgboulevard

de Zorgboulevard Rotterdam. Dit is

bleek dan nodig. ‘Al in 1998 zei de

Rotterdam een gezamenlijk project

echt razendsnel gegaan.’

directeur van het Clara: we moeten

geworden, zeggen de betrokkenen

In maart 2011 wordt in Rotterdam

eens praten,’ blikt Constant van

eensgezind. ‘Zonder dit hele

Zuid de Zorgboulevard Rotterdam

Schelven, directeur van Aafje terug.

project hadden we van elkaars

geopend waar het Maasstad

‘Wij vonden toen al dat we dicht

bestaan nauwelijks geweten,’

Ziekenhuis (ontstaan uit de

bij het ziekenhuis moesten zitten.’

blikt Bert Prins van de Centrale

fusie tussen het Clara-, en het

Ook Kraamzorg Rotterdam zit

Huisartsenposten Rijnmond terug.

Zuiderziekenhuis )zich vestigt,

al langer bij het ziekenhuis in de

‘Die kennismaking vanaf 2004 was

het Delta Psychiatrisch Centrum

buurt. ‘Al in 1998 hebben we een

voor ons een heel uniek proces’.

een dependance opent, Aafje

voorlopig contract getekend in de

Elk vanuit hun eigen specialisatie

(voorheen genaamd de Stromen

wetenschap dat we zouden gaan

onderkenden de ‘founding

Opmaat Groep) met een ZorgHotel

meedoen met een GeboorteHotel,’

members’ het belang van een

Rotterdam - 2011

gezamenlijke ‘push’ voor de

vraag is dan toch: hoe ga je dat

ZorgHotel aansterken om daarna

gezondheidszorg in Rotterdam

financieren? Wij hebben dan de

in het ziekenhuis geopereerd te

Zuid. ‘In Rotterdam Zuid zijn de

schaal en de drive om te zeggen

worden. In termen van kwaliteit en

mensen minder gezond dan in

tegen de zorgverzekeraars: hé, dat

het beperken van maatschappelijke

de rest van Nederland,’ zegt Elly

gaan we samen met jullie oplossen.

schade bedenken wij nieuwe

van der Vliet, directeur van de

‘Op zo’n moment moeten we

oplossingen.’

Vereniging Zorgboulevard . ‘Dan

boven onszelf uit stijgen en verder

Smits: ‘Ik heb de Gemeente echt

gaat het vaak om mensen die zorg

kijken dan het belang van de eigen

moeten overtuigen dat wij meer

nodig hebben van meer dan één

organisatie.’

zijn dan een paar organisaties bij

partij, zoals bijvoorbeeld mensen

Om welke mensen het gaat wordt

elkaar. De Gemeente weet dat nu,

met obesitas, kwetsbare ouderen of

nu langzamerhand duidelijk,

maar diezelfde slag moeten we nog

tienermoeders’.

zegt Van Schelven. ‘Bijvoorbeeld

maken richting de verzekeraars.

Smits: ‘Stel dat je straks weet

mensen die niet meer voor zichzelf

Die kijken het initiatief van de

dat er een groep patiënten is die

kunnen zorgen, een heup breken,

Zorgboulevard nog even aan, terwijl

je beter op een andere manier

maar niet geopereerd kunnen

wij denken dat het uiteindelijk vooral

kunt helpen dan volgens de nu

worden omdat ze eigenlijk te zwak

betere zorg zal zijn.’ ‘Ik denk dat

geëigende paden in de zorg. De

zijn voor een operatie kunnen in het

de timing vanuit de verzekeraars

Rotterdam - 2011

gezien wel juist is,’ zegt Arie

de Zorgboulevard worden als

voor Delta, maar ook voor de

Moerman, directeur van Estrade

werkgever alleen maar interessanter

Zorgboulevard Rotterdam als

Projecten (Vestia). ‘Het is logisch

voor werknemers. ‘Bekijk het eens

totaal. De mensen die hier komen

dat die hun beslissing om echt mee

vanuit het carrièreperspectief van

werken, werken echt voor de

te doen nog even uitstellen. Na 1

het personeel. De mogelijkheden

Zorgboulevard Rotterdam. Vanuit

maart 2011 wordt duidelijk wat de

om stages bij elkaar te lopen,

onze afzonderlijke organisaties

meerwaarde van de Zorgboulevard

het overleg met ROC’s en

gaan we ook nauwlettend volgen of

Rotterdam voor de gezondheid op

Hogescholen. Dat is allemaal veel

dat goed gaat. Het mag natuurlijk

Zuid betekent.

interessanter dan wanneer je bij

niet gebeuren dat Delta een patiënt

Is Vestia de meest geëigende

één zorgaanbieder stage loopt.

doorverwijst naar Aafje en dat die

corporatie om zich met de

De Zorgboulevard biedt een

daar vervolgens op een wachtlijst

Zorgboulevard Rotterdam bezig te

breed scala aan organisaties. Dit

komt.’

houden? Moerman denkt van wel.

betekent een grote impuls voor

Van Schelven: ‘Het hogere doel dat

‘We zitten in het Zuidwestelijk deel

de werkgelegenheid in Rotterdam

we onszelf stellen is dat de mensen

van Nederland. De laatste jaren

Zuid.’

die hier komen ons niet meer

zijn we druk bezig geweest met

Paul Smits: ‘De Zorgboulevard is

als losse organisaties herkennen

de herstructurering op Rotterdam

echt uniek in Nederland. Wij zetten

maar als één geheel ervaren.

Zuid. Waar zit nu de toegevoegde

echt substantie neer. En als je

Van der Vliet: ‘Onze technische

waarde van een corporatie voor

de grootste bent, moet je ook de

mensen zijn bijvoorbeeld nu al

een wereldstad? Wij faciliteren de

beste willen zijn.’ Directeur Paul van

druk bezig in de BackOffice om te

Zorgboulevard. Het moet een plek

Heugten van het Delta Psychiatrisch

zorgen doorverbinden tussen de

zijn waar mensen willen komen.’

Centrum: ‘Wij gaan voor de beste

verschillende organisaties op de

De ’founding members’ zijn

kwaliteit van zorg met het aanbod

Zorgboulevard simpel gaat, zodat

op dit moment druk doende

zo goed mogelijk afgestemd op de

de mensen die hier komen werken

om samen de Zorgboulevard

patiënt.

het gastvrije concept echt kunnen

Rotterdam zo goed mogelijk van

Van Heugten: ‘Dat vertaalt zich

gaan uitdragen. Op 1 maart 2011

de grond te tillen, tegelijkertijd

ook naar ons als partners. Als

gaat de Zorgboulevard open, in

blijven zij verantwoordelijk voor

één van ons zelf niet de beloofde

juni volgt de officiële opening. Een

de respectievelijke ‘moeder-

kwaliteit levert, moet hij of zij

Parade-achtig evenement voor

organisaties. Een lastige spagaat?

er door de anderen op worden

iedereen uit Rotterdam Zuid en

‘Beslist niet’, reageert Marja

aangesproken. Ik ben straks

omstreken. Dat wordt echt een

Huizer. De organisaties op

niet meer alleen verantwoordelijk

grootschalig feestelijk evenement!’

Rotterdam - 2011

â&#x20AC;&#x2DC; Partijen die nog iets willen op het gebied van preventie of diagnostiek, 60

Rotterdam - 2011

Het huidige Maasstad ziekenhuis maakt in 2003 grondafspraken met de gemeente, waardoor ze de beschikking kregen over een stuk grond dat veel groter is dan wat ze in eerste instantie nodig hebben voor de nieuwbouw. Die ontwikkeling vormt de eerste concrete stap voor het unieke project dat begin volgend jaar in Rotterdam Zuid van start gaat: de Zorgboulevard Rotterdam. Een project waarvoor de eerste

‘Meestal nemen de ondersteunende

tot de organisatie achter het

samenwerkingsafspraken met de

voorzieningen bij een Zorgboulevard

bevolkingsonderzoek borstkanker.

huidige ‘Founding Members’ al aan

een marginale plaats in,’ zegt Geert

Daarnaast zijn er ook doorsnee

het eind van de de vorige eeuw

Haksteen. Maar dit is natuurlijk

winkels. De vijf ‘Founding Members’

gemaakt werden. Er ontstond ruimte

niet marginaal. We hebben nu

hebben hun huurcontract in 2008

voor een flink ziekenhuis, met daar

een vrij groot centrum voor allerlei

getekend en waren daarmee al vroeg

omheen zo’n beetje alles wat met

ondersteunende activiteiten en

zeker van hun betrokkenheid bij dit

zorg of preventie te maken heeft en

medische zorgpartijen, de verhouding

project. Vanaf dat moment zijn zij

ook ‘gewone’ winkels, zonder dat de

is een derde en twee derde. Twee

gezamenlijk druk bezig geweest om

Zorgboulevard Rotterdam daarmee

derde is ziekenhuis en een derde

alle zaken op elkaar af te stemmen

een echt winkelcentrum wordt.

is ondersteunend en aanvullend

en waar nodig nieuw personeel aan

De term Zorgboulevard wordt in

aanbod.

te nemen.

Nederland wel vaker gebruikt.

Op dit moment zijn in de Medimall

‘Meestal heb je het dan over een

nog enkele ruimten beschikbaar,

De Zorgboulevard Rotterdam

ziekenhuis van circa 60.000 vierkante

hoewel het grootste deel van de

werkt er hard aan om ook de

meter met een Zorgboulevardstrook

beschikbare vierkante meters is

laatste ruimten te vullen. ‘Partijen

van ongeveer 1000 tot 1500

ingericht door de vijf oprichters

die nog iets willen op het gebied

vierkante meter,’ legt Jitske de Haan,

van de Zorgboulevard. Zorghotel

van preventie of diagnostiek, zijn

directeur van de Zorgboulevard

Aafje, Delta psychiatrisch centrum,

welkom,’ zegt Geert Haksteen

Rotterdam B.V. uit. ,,Hier zijn de

Maasstad volwassenrevalidatie,

werkzaam voor de Zorgboulevard

verhoudingen heel anders. Dat maakt

Centrale Huisartsenposten

Rotterdam B.V. om het concept

het om te beginnen al uniek.’

Rijnmond en Kraamzorghotel

in te vullen met concrete partijen

Uitgangspunt voor de Zorgboulevard

Rotterdam & omstreken komen er

en zorg te dragen voor de

Rotterdam was het aangegeven

met dependances of afdelingen.

contractering. ‘Voor hen kunnen we

aantal bedden dat er moest

Daarnaast is er onderdak gevonden

nog iets betekenen. We hebben een

komen, 620 stuks. Het totale

voor zo’n beetje elke denkbare

beperkt retail programma en ruime

ziekenhuisgebouw wordt 84.000

branche die een link heeft met de

mogelijkheden voor zorggerelateerde

vierkante meter groot. Het

gezondheidszorg, zoals revalidatie,

retail. Het moet geen gewoon

‘zorgverzamelgebouw’ met alle aan

preventie of zaken die het welzijn

winkelcentrum worden. De ruimte

het ziekenhuis verwante activiteiten

van patiënten kunnen vergroten.

die er nog is, is vooral bestemd

en ondernemingen, de ‘Medimall’,

Dat loopt uiteen van de kapper die

voor zorggerelateerde winkels en

wordt 36.500 vierkante meter groot.

pruiken maakt voor kankerpatiënten

voorlichtingsgerichte taken.’

Rotterdam - 2011

Goed opdrachtgeverschap, het niet willen accepteren dat er jaarlijks miljarden euro’s verdwijnen aan faalkosten in de bouw… Margriet Drijver, bestuurder van Com·wonen is gedreven in haar missie de bouw te innoveren en in haar zoektocht vertrouwen en medestanders te vinden. Drijver is bestuurslid van Vernieuwing Bouw, een onafhankelijk platform voor ontmoeting, kennisuitwisseling en samenwerking in de bouwsector en was dat tot voor kort bij Aedes, de branchevereniging van woningcorporaties in Nederland. Ondertussen zijn het roerige tijden in corporatieland en is de intentieverklaring voor een fusie met PWS is ondertekend. Tot 1 juli 2011 is Drijver bestuurder van Com·wonen, wat ze na die tijd gaat doen weet ze nog niet. ‘Mijn opdracht bij Com·wonen is een hele stevige, die maak ik eerst af.’

Cultuurverandering

voor de selectie van strategische

vlieger opgaat dat het belangrijk is

Margriet Drijver: ‘Vanuit Vernieu-

partners met wie we ketens vormen.

om teams te formeren en dat echt

wing Bouw, Aedes en Com·wonen

Stuk voor stuk zijn het bijzondere

succes pas ontstaat met vertrou-

organiseerden we de eerste van

trajecten die in de uitvoering vragen

wen, transparantie en in goede sa-

een serie van tien ronde-tafelbijeen-

om een enorme gedrags- en cul-

menwerking.’

komsten, dit keer over vernieuwend

tuurverandering , maar waarvan ie-

opdrachtgeverschap voor woning-

dereen die eraan deelneemt enorm

Vergunning in een dag

corporaties. Het is belangrijk dat we

veel energie krijgt; het is namelijk

‘Het enthousiasme van Margreet

de behaalde resultaten en ervarin-

aantrekkelijk om verantwoordelijk te

Schotman, hoofd van de Rotterdam-

gen met elkaar delen en dat goed

zijn en je vakmanschap gehonoreerd

se afdeling vergunningen van dS+V

opdrachtgeverschap gemeengoed

te zien - in plaats van dat degene die

(dienst Stedenbouw en Volkshuis-

wordt in de bouw en corporatieland.

betaalt coute que coute bepaalt.’

vesting) en haar wens los te komen

In de corporatiebranche zijn we kop-

‘Het is zaak om iedere spaak, ieder

uit de klassieke manier van denken

loper in ketenintegratie: we zijn actief

onderdeel van het spreekwoorde-

vind ik fantastisch’, vervolgt Margriet

in nieuwbouw (en behaalden daar al

lijke wiel dat we uitvinden met elkaar

Drijver. ‘Haar houding is wat mij be-

spectaculaire resultaten), we zijn een

te delen. Onze directeur Vastgoed

treft een voorbeeld voor ambtenaren

keten gestart met Ballast Nedam in

Ben Pluijmers gebruikt altijd de me-

en bestuurders binnen en buiten

groot onderhoud, introduceren het

tafoor: ‘we krabbelen op een oe-

Rotterdam. Vanuit efficiencyover-

‘wijkaannemerschap’, maken bo-

fenbaantje om ons klaar te stomen

wegingen en hun missie naar een

vendien de resultaten meetbaar en

voor de Olympische Spelen’. Ik kan

versneld en kwalitatief hoogwaardi-

ontwikkelen met Deloitte criteria

daaraan toevoegen dat ook hier de

ger vergunningentraject, heeft dS+V

Rotterdam - 2011

Uitdagingen volop bij Com路wonen

Rotterdam - 2011

Margriet Drijver, bestuurder Com·wonen

die erop gericht is om verspillingen te elimineren. De methode is afkomstig van de Japanse autofabrikant Toyota en erop gericht de productie en de kwaliteit van het product omhoog te brengen en de kosten omlaag.) en hebben deelgenomen aan de snelkookpansessies waarin een ontwerp ontstaat tijdens een bijeenkomst met bewoners, architect, woningcorporatie, bouwer, installateurs en constructeur. De winst was direct al tien weken in het ontwikkel/ ontwerptraject. Een unicum!’ Vertrouwen en een contract Margriet Drijver: ‘Vertrouwen is een beslissing die je als bestuur neemt. Zonder dat heeft ketenintegratie geen zin. Daarom tekenden we in september met Dura Vermeer Bouw Rotterdam dunne contracten voor de ketenintegratie van de komende vijf jaar. Het credo van jurist Janeck Janmaat die ‘out of the box’ ging bij het opstellen van de contracten besloten deel te nemen aan de pilot

zijn en in die zin een vreemde eend

is: less is more. En dat is gerecht-

ketenintegratie voor de nieuwbouw

in de bijt als strategische partner, is

vaardigd, want ketenintegratie is

van Het Mooie Plan deelplan 2 (zie

er volop winst te behalen voor de

een manier van denken, een rede-

foto vorige pagina). Het is niet alleen

afdeling, bijvoorbeeld op veiligheid.

neertrant die in juridische zin gericht

een nieuw proces, maar ook een

Het is hun streven om in de toe-

is op het wegnemen van zoge-

nieuwe en unieke manier van kij-

komst een vergunning in een dag te

noemde risicoschotten. Een jurist is

ken naar de rol van de overheid. Ze

kunnen verlenen. En dat kan, want

er van nature op uit om alle risico’s

wilden overschakelen van een toet-

als de afdeling in het hele voortra-

af te dekken, hoe meer clausules

sende, controlerende en afwach-

ject is betrokken, dan weten ze pre-

hoe beter. Wij hebben summiere

tende houding naar het leveren van

cies op welk hoogwaardig plan ze

contracten van vijf of zes pagina’s

toegevoegde waarde aan het bouw-

een stempel zetten. Medewerkers

ondertekend met de essentie die

proces. Halen en brengen van vak-

zijn meegegaan op LEAN-cursus

je juridisch probeert te vangen, de

kennis. Hoewel ze geen marktpartij

(LEAN is een managementfilosofie

rest is samenwerken, transparantie

Rotterdam - 2011

en vertrouwen. Het kan dus ook maar op één manier misgaan: als de directeuren elkaar niet meer vertrouwen. Dan is het einde in zicht. Elkaar eerlijk op de hoogte houden van wat er gebeurt omdat je samen verantwoordelijk bent, is waar je in gelooft!’ Dus is het afgelopen met zeuren bij fouten en zwartepieten. We werken als in een fictief bedrijf samen aan een zo goed mogelijk product. Waardoor faalkosten - die kunnen oplopen tot 30% (!) van de bouwkosten - worden vermeden, je wijst elkaar immers tijdig op fouten en zoekt samen naar oplossingen. Van een nieuw businessmodel

Ben Pluijmers, directeur Vastgoed Com·wonen

naar nieuwe processen

Ketens in de praktijk

asmerend: doordat bijvoorbeeld de

Ben Pluijmers, directeur Vastgoed:

Ben Pluijmers: ‘Goed voorbeeld

loodgieter vanaf het begin betrok-

‘Na nu al feitelijk een jaar of twee

doet goed volgen… Na de behaal-

ken was, heeft hij een kwaliteitsver-

ketenintegratie in de praktijk te

de resultaten bij de nieuwbouw met

betering en een kostenbesparing

brengen, zijn we met Dura Vermeer

Dura Vermeer Bouw Rotterdam van

gerealiseerd. Ook de doorlooptijd

Bouw Rotterdam gestart met de

Het Mooi Plan deelplan 1 (twaalf

van voorbereiding is drastisch ver-

ontwikkeling van een nieuw busi-

procent onder budget, tijdige ople-

kort. Nog een voorbeeld: Mede

nessmodel. Met een resultaatverde-

vering ondanks de lange winter en

door onze eis van FSC-hout bij de

ling, omschrijving van de rollen en

gemiddeld maar vier opleverpunten

selectie van de keukenleverancier,

verantwoordelijkheden. Het klas-

ten opzichte van vijftien landelijk)

heeft Bruynzeel binnenkort een vol-

sieke model van opdrachtgever en

en de geboekte successen bij het

ledige FSC-keuken. Het wijkaanne-

opdrachtnemer is weg, de scheids-

ontwerptraject van Het Mooie Plan

merschap waarbij een vaste partner

lijn is er niet langer, waardoor er de

deelplan 2 (tien weken tijdwinst) en

verantwoordelijk wordt voor het da-

behoefte ontstaat aan een nieuw

de Landbouwbuurt zijn we een ke-

gelijks onderhoud voor een lange

model. Vanuit het nieuwe business-

ten gestart met Ballast Nedam Bouw

termijn, is een prachtig voorbeeld

model kunnen we stappen maken

West voor het grootonderhoud van

van hoe samenwerking ertoe kan

naar de aanpassing van de proces-

2.500 woningen in Schollevaar, Ca-

leiden dat we als woningcorporatie

sen. Eerst komen we tot optimalise-

pelle aan den IJssel. Het werk is

steeds succesvoller raken in onze

ring van de processen, daarna de

inmiddels gestart en duurt zes jaar.

primaire taken en tegelijkertijd de

vernieuwing ervan.’

De eerste resultaten zijn enthousi-

bouw innoveren. Het werd tijd!’

Rotterdam - 2011

ICDuBo, onafhankelijk kennis- en innovatiecentrum van de bouwkolom

Verbindende schakel in duurzaam ontwikkelen

Rotterdam - 2011

Het ICDuBo is een particulier

en faciliteert kennisuitwisseling

een inspirerend centrum in een

initiatief, met Maurice van der Meer

tussen wetenschap, overheid,

inspirerende omgeving.’

als drijvende kracht en inspirator.

opdrachtgevers, producenten,

ICDuBo richt zich in eerste

De Rotterdamse odernemer heeft

afnemers, adviseurs en gebruikers.

instantie op de bouwprofessionals.

een ruime ervaring op het gebied

‘Dat leidt weer tot nieuwe

‘Het is primair business-to-

van duurzaam projectmanagement

samenwerkingsverbanden en

business, maar we gaan in de

en advies. ‘Vanuit die ervaring ken

innovaties. Wij brengen vanuit

nabije toekomst ook grote groepen

ik de hele bouwkolom goed en alle

een proactieve houding vraag een

consumenten ontvangen. We

disciplines die hierin een rol spelen.

aanbod bijeen en maken inzichtelijk

hebben bijvoorbeeld al gesproken

Ik heb gemerkt dat duurzaamheid

dat duurzaamheid in alle opzichten

met corporaties en ontwikkelaars

duidelijk leeft bij alle betrokkenen

loont.’

over het idee om toekomstige

in het bouwproces en dat men hier

huurders bij renovatieprojecten

graag mee aan de slag wil, maar

RDM Dokloods

voor te lichten over duurzaam

dat het inzicht veelal ontbreekt om

De locatie van ICDuBo sluit

ontwikkelen. Het is van belang de

de vertaalslag naar de praktijk te

naadloos aan op de principes

gebruiker bewust te maken van de

maken.’

van het kenniscentrum: de 2.000

wijze waarop een gebouw wordt

De interpretatie van het begrip

m² grote, industriële Dokloods

aangepakt. In het verduurzamen

duurzaam bouwen verschilt enorm,

op het monumentale terrein

van de bestaande woningen

heeft Van der Meer in de praktijk

van de Rotterdamse Droogdok

kantoorvoorraad ligt de komende

ervaren. ‘Duurzaamheid is natuurlijk

Maatschappij (RDM). ‘De locatie

jaren ook de grootste opgave.’

een containerbegrip, iedereen

maakt onderdeel uit van het 1.600

De activiteiten van ICDuBo zijn

geeft er zijn eigen invulling aan. Dat

hectare grote Stadshavensgebied,

gestoeld op vier bouwstenen:

schept verwarring in de markt. De

dat de komende jaren op

integratie (samenwerking

behoefte aan inzicht in duurzame

duurzame en innovatieve wijze

tussen partijen), educatie

totaaloplossingen en -concepten

zal worden herontwikkeld’,

(stimuleren bewustwording

is groot. Ook is er de behoefte om

aldus Van der Meer. ‘Ofte wel:

en kennisontwikkeling),

samen te werken, kennis te delen en bijeen te komen.’ Het ICDuBo speelt hier sinds

Het ICDuBo is toegankelijk voor iedereen die informatie wil (delen) over de kansen van

mei dit jaar op in, waarbij

duurzaam bouwen. De volgende partijen kunnen zich als deelnemer aansluiten:

duurzaam bouwen gedefinieerd is als het op milieubewuste

› Kennisinstellingen (kennisinstituten, onderwijsinstellingen, etc.) › Participanten (overheid, corporaties, marktpartijen, etc.) › Productenten (leveranciers van duurzame producten, systemen en concepten).

wijze ontwikkelen, bouwen en

Ruim honderd producenten en circa veertig participanten hebben zich reeds aangesloten.

beheren van de gebouwde

Dit aantal breidt zich snel uit. Recent zijn bijvoorbeeld Stadsregio Rotterdam en haar

omgeving, die de wensen van

vijftien regiogemeenten participant geworden. Onder de participanten bevinden zich

gebruikers en veranderingen in tijd kan verwerken. Het kenniscentrum maakt een directe

belangrijke instituten als de TU Delft, TNO, SBR en SEV en koepelorganisaties als de Dutch Green Building Council, Stichting Passief Bouwen en Stichting Duurzame Scholen. Meer informatie over deelname is te verkrijgen bij ICDuBo, Heijplaatstraat 1, Rotterdam. Telefoon: 010 - 4157244 of e-mail info@icdubo.nl.

koppeling met kennisinstituten

Rotterdam - 2011

innovatie (tonen van de laatste

goed binnenklimaat op scholen

luchtkwaliteit, landgebruik,

ontwikkelingen in product

- in het kenniscentrum heeft Van

buitenruimte, transport en

en proces) en implementatie

der Meer in positieve zin verrast.

management. Ook is het de ambitie

(bevorderen van de praktische

Het loopt behoorlijk storm. ‘Er

Rotterdam groener en aantrekkelijker

toepassingen van duurzaam

blijkt een enorme behoefte aan

te maken. ‘Mede door dit convenant

bouwen). Van der Meer: ‘Iedereen

voorlichting, informatieuitwisseling

ontstaat een vliegwieleffect op het

is zoekende naar oplossingen om

en kennisdeling. Daarnaast hebben

gebied van duurzaam ontwikkelen.

tot implementatie te komen. De

we hier op Heijplaat veel spontane

Wij geven concrete invulling aan

branches bouw, installateurs en

aanloop.’

de uitgesproken ambities en

ICT moeten samenkomen om een

uitdagingen.’

integrale duurzaamheidsslag te

Samenwerkingsovereenkomst

ICDuBo sloot op 11 november 2010

kunnen maken. Het aardige is dat

ICDuBo was eind oktober 2010

- op de Dag van de Duurzaamheid -

ook leveranciers in het ICDuBo

medeondertekenaar - samen met

een samenwerkingsovereenkomst

bij elkaar komen en gezamenlijk

het college van Rotterdam en ruim

met het Nederlands

nadenken hoe hier een bijdrage

veertig vastgoedpartijen - van een

Vastgoedmanagement Platform

aan te leveren. We moeten naar

samenwerkingsovereenkomst

(NeVaP), een vereniging voor

totaaloplossingen toe, waarbij de

duurzaam ontwikkelen. Naast

professionals die betrokken zijn bij

hele bouwketen betrokken is.’

CO2-reductie bij bestaande bouw,

de exploitatie van vastgoed. ‘Het

Het aantal bijeenkomsten en

gebiedsontwikkeling en nieuwe

is fantastisch dat we met elkaar

symposia - zoals recentelijk één

projecten wordt ingezet op zaken als

een volgende stap kunnen maken’,

over betere leerprestaties door een

energie, water, afval, gezondheid,

meent Van der Meer.

Rotterdam - 2011

Duurzame scholen Met een aantal deelnemers werkt

De hal is thematisch ingericht: van duurzame gebiedsontwikkeling tot duurzame gebouwen en materialen, met duurzaam energiegebruik, procesinnovatie (ketenintegratie)

ICDuBo aan het inzichtelijk maken

en ondersteuning (toetsingsinstrumenten, financiering en subsidiëring) als andere

van concrete oplossingen voor

hoofdhema’s. Het informatieaanbod is breed en uiteenlopend en dient gezien te worden

de verbetering van scholen. In

in onderlinge samenhang en verbondenheid. Van der Meer: ‘Gebied, gebouw, materiaal

het centrum is een klaslokaal gebouwd, waarin duurzame

en energie staan alle met elkaar in verbinding. Het gaat om de totaalconcepten en gezamenlijke producten en diensten.’ De indeling van de hal: bibliotheek (met allerhande informatie over duurzaam bouwen),

producten en systemen zijn

diverse informatiepanelen, vergaderfaciliteiten en loungeplek, Duurzaamheidspaviljoen

verwerkt. Er wordt antwoord

annex presentatieruimte voor vijftig personen, duurzame gebiedsontwikkeling, duurzame

gegeven op vragen over verbetering van de energiehuishouding en

gebouwen en concepten, duurzame bouwsystemen, duurzame materialen en duurzaam energieverbruik. ICDuBo geeft zelf het goede voorbeeld. Het kenniscentrum krijgt bijvoorbeeld een

het binnenmilieu. ‘Het gaat hier

windmolen bij het centrum voor stroomopwekking. Daarnaast heeft Geo Energie in de hal

niet alleen over CO2-reductie,

een aardwarmteboring verricht naar 35 meter diepte. Hieraan wordt een warmtepomp

maar ook over daglichttoetreding,

gekoppeld die warmte gaat produceren voor het centrum. ‘En we laten hiermee zien hoe

verlichting (SchoolVision),

dit systeem werkt.’

kleurgebruik, materiaalgebruik, geur en geluidsoverlast. Allemaal zaken die inwerken op de prestatie en

en grondstofprijzen en strengere

als bewustwording, trots, profijt

gezondheid van de gebruiker.’

wetgeving indachtig, kun je

van duurzaamheidsmaatregelen

maar één conclusie trekken: je

en waardevermeerdering van

Het is een van de (vele)

móét duurzaam investeren om

het onroerend goed, maar

voorbeelden van samen werken

te overleven. Wij nemen als

ook om indirecte zaken als

aan een duurzame toekomst.

ICDuBo de betrokkenen in het

verbetering van (leer)prestaties,

Van der Meer: ‘De huidige

bouwproces mee in dit verhaal,

gezondheid of verhoging van de

milieubelasting, stijgende energie-

waarbij het draait om factoren

arbeidsproductiviteit.’

Rotterdam - 2011

Links Leon Stute Rechts Herman Exalto

Uniek koudenet Eneco is showcase voor Rotterdam

â&#x20AC;&#x2DC;Waardevolle bijdrage aan milieudoelstellingenâ&#x20AC;&#x2122; 70

Rotterdam - 2011

Door koude uit het water van de Maas te halen, kan energieleverancier Eneco vanaf 2015 ruim een miljoen vierkante meter aan gebouwen, met name kantooroppervlak, voorzien van duurzame koeling. Deze methode biedt gebouwontwikkelaars meer perspectief op een beter comfort dan al de bestaande methodes, terwijl ze ook nog meehelpen de ambitieuze milieudoelstellingen van de gemeente een flinke duw in de goede richting te geven. In de markt van vastgoedrenovatie

milieueffect nihil is. We halen dus

en -nieuwbouw is er in toenemende

niet echt water uit de Maas, door

mate sprake van een duurzame

warmtewisselaars wordt alleen

Dat juist Eneco deze klus oppakt, is

koudevraag. Bij de levering van

de lage temperatuur aan het net

niet zo vreemd. Ten eerste is ze de

koude werd tot nu toe vooral

overgedragen. Er gaat dus geen

enige partij die zich in het centrum

gedacht aan airconditioning.

Maaswater door de stad stromen.

van Rotterdam al jaren bezighoudt

‘Airco is zo’n beetje de meest

Het zijn gescheiden circuits.’

met warmtelevering. Daarnaast

niet duurzame vorm van koeling’,

Het project, dat Eneco samen met

heeft de energieleverancier zich

zegt Herman Exalto, directeur van

de gemeente Rotterdam uitvoert,

al een aantal malen succesvol

Eneco Warmte & Koude. Warmte/

wordt gerealiseerd in het Rotterdam

bewezen met projecten waarbij

koudeopslag (WKO) is wel een

Central District, grof gezegd

naast warmte uit het bestaande

duurzame toepassing, maar de

de band rondom het Centraal

warmtenet gebruik wordt

ondergrond in dichtgebouwde

Station. De nieuwbouw in dit

gemaakt van Maaswaterkoeling:

gebieden biedt te weinig ruimte

gebied en bestaande bouw langs

het stoomschip De Rotterdam

om elk nieuw kantoorpand via

de Coolsingel en de Leuvehaven,

wordt voorzien van koude uit de

WKO van duurzame warmte en

kunnen worden aangesloten op

Maas. Op de Wilhelminapier is al

koude te kunnen voorzien. Eneco

het koudenet dat wordt aangelegd

gestart met de aanleg van een

gaat daarom nu op grote schaal

naast het bestaande warmtenet

klein koudenet, waarop De New

gebruikmaken van koeling via water

van Eneco. Exalto: ‘Zo’n duurzame

Orleans, de hoogste woontoren

uit de Maas.

koudevoorziening is in principe

in Nederland, is aangesloten. Ook

‘Het is een natuurverschijnsel

overal mogelijk, maar in de buurt

het multifunctionele gebouw De

dat nu eenmaal voorhanden is

van kantoren is de impact het

Rotterdam, dat op de oever van

en dat we dus ook gebruiken’,

grootst. Daar staat veel apparatuur

de Maas wordt gebouwd, krijgt in

zegt ontwikkelaar Leon Stute.

die warmte afgeeft.’

2013 door middel van hetzelfde

‘Stroomopwaarts halen we

De grootschaligheid van het

concept duurzame warmte en

de koude eruit en twintig

project is uniek en wordt ook

koude. Met dit koudenet op de

meter verderop gaat, door de

door de gemeente gezien als een

Wilhelminapier creëert Eneco de

koudeonttrekking, opgewarmd

showcase. ‘In Stockholm en Parijs

mogelijkheid om ook bestaande

water terug de Maas in. Het is

is iets vergelijkbaars qua omvang,

panden en toekomstige nieuwbouw

een continue ‘flow’, waarvan het

maar daar is de verdere uitvoering

te verduurzamen.

Rotterdam - 2011

heel anders’, zegt Exalto.

PARKSTAD ROTTERDAM HET NIEUWE WOONGENOT OP ZUID

Bouw Zuiderspoor in volle gang; Parkstad komt eraan! Een karakteristiekgebied met veel groen en voorzieningen op een unieke locatie. Dat wordt Parkstad, de verbindende schakel tussen de Kop van Zuid en de Afrikaanderwijk. Op slechts vijf minuten van het stadscentrum worden de komende jaren zo’n 1350 woningen gebouwd; nabij vele voorzieningen zoals brede scholen, theaters, winkels, restaurants, openbaar vervoer, de altijd boeiende Maas en de bruisende Wilhelminapier. Aan weerskanten van de Laan op Zuid komt Parkstad. Deze nieuwe locatie wordt de natuurlijke verbinding tussen de bestaande wijken en smeedt deze als het ware aaneen. Met Parkstad ontstaat een levendig woon-,werken leefgebied van de Wilhelminapier tot stadion De Kuip. Langs de dynamische Laan op Zuid komt het eerste grote deelproject van Parkstad: Zuiderspoor. Het project bestaat uit 227 appartementen & maisonnettes en 32 eengezinswoningen. De appartementen worden gerealiseerd in vijf woongebouwen van twee tot acht bouwlagen en zijn volop in aanbouw. Met de eengezinswoningen wordt begin 2011 gestart. Door de verschillen in kleurstelling, verspringende gevels en variatie in metselwerk ontstaat een bijzonder afwisselend en aansprekend straatbeeld. 32 Stadswoningen met tuin, koopsommen vanaf ca € 225.500,- von excl. parkeerplaats

Verkoop:

Atta Makelaars Westerstraat 37 Tel. 010 - 433 57 10 72

Lokkerbol Makelaardij Laan op Zuid 786 Tel. 010 - 404 77 49

• • • • •

Woonoppervlakte van 95 tot 120m2 Twee of drie woonlagen Vier tot zes kamers Luxe afwerking badkamer en toilet Eigen parkeerplaats in garage

www.zuiderspoor010.nl www.parkstad010.nl

(voor gebiedsinfo)

Ontwikkeling: Rotterdam - 2011

De komende tijd zal Eneco in

milieudoelstellingen en noemt zich

ruimte meer nodig is voor een

samenwerking met de gemeente

niet voor niets ‘de meest duurzame

grote installatie. Wij komen met vier

zoveel mogelijk partners voor het

stad van Europa’. Een collectief

leidingen het pand binnen, twee

bijzondere koudeproject aan zich

koudenet past daar perfect in.’

voor de verwarming en twee voor

proberen te binden. En zij zijn

Wat de projectontwikkelaars en de

de koeling, dat is het.’

ervan overtuigd dat dit gaat lukken.

eigenaren van bestaande panden

‘Dit project past helemaal bij

Stute: ‘Projectontwikkelaars kijken

betreft, is Eneco nu bezig om

de strategie van Eneco’, besluit

vaak om begrijpelijke redenen op

hen voor dit project te winnen.

Exalto. ‘De markt vraagt om een

een pandgebonden manier naar

‘Het hit and run-beleid, dus een

voorziening voor koudetoevoer.

de warmte- en koudetoevoer. Wij

gebouw neerzetten en snel weer

Dat kan op allerlei manieren.

proberen hen ervan te overtuigen

verkopen, zie je gelukkig steeds

Door onze vroege betrokkenheid

dat het op een minimaal even

minder vaak’, zegt Stute. De

kunnen we op het juiste moment

duurzame manier kan als we het

meeste ontwikkelaars hebben

de juiste keuzes maken waardoor

breder aanpakken.’

duurzaamheid hoog in het vaandel.

de oplossing goed aansluit bij de

‘Dan kunnen wij ze het gemak

vraag en de bestaande situatie. We

‘De rol van de gemeente is

bieden dat ze geen eigen installatie

leveren al zo’n 80 jaar warmte via

cruciaal’, erkent Exalto. ‘Maar

hoeven te bouwen waaraan ze

grootschalige netten en investeren

gelukkig is de stad Rotterdam

onderhoud moeten plegen en

fors in duurzame technieken. Door

er ook alles aan gelegen om

die ze na vijftien jaar moeten

te putten uit deze rijke ervaring

dit zo breed mogelijk van de

vervangen. Bovendien kunnen meer

kunnen wij een waardevolle bijdrage

grond te krijgen. Om te beginnen

vierkante meters kantooroppervlak

leveren aan de milieudoelstellingen

heeft Rotterdam ambitieuze

worden verhuurd omdat er geen

van de gemeente Rotterdam.’

Rotterdam - 2011

Woonstad Rotterdam is ‘groener’ dan de gemiddelde woningcorporatie. Woonstad is sinds ruim een jaar gecerticifeerd om energielabels te maken en te verstrekken. De corporatie heeft zich ten doel gesteld om vóór 2020 het energieverbruik van het bezit met 20% omlaag te brengen. Dit betekent dat de bestaande woningvoorraad de komende jaren op grote schaal moet worden geïsoleerd en voorzien van energiebesparende maatregelen. ‘Daar ligt voor ons een grote uitdaging en de belangrijkste opgave’, stelt manager Christianne Wilmink van Servicebureau Techniek.

Woonstad werkt aan energiezuinigheid en energiebewustzijn

‘ De uitdaging ligt in de bestaande woningvoorraad’ Iets wat ook cijfermatig is te duiden,

wil maken op duurzaamheidsgebied

anderzijds om de woonlasten van de

vult bestuurder Ontwikkeling &

en kwaliteit wil bieden voor de

huurder omlaag te brengen.’

Techniek Willem Klos aan. ‘Als

lange termijn, moet je je dus op de

Woonstad Rotterdam neemt

corporatie zullen wij de komende tien

bestaande woningvoorraad richten.

in deze haar maatschappelijke

jaar zo’n tien tot vijftien procent van

Energiebesparende maatregelen zijn

verantwoordelijkheid. Met project

ons bezit vernieuwen, minimaal 85%

daarbij heel belangrijk. Enerzijds om

Sleephellingstraat is al aangetoond

is bestaande voorraad. Als je meters

de CO2-uitstoot terug te dringen,

wat haalbaar is. Het is het eerste

Rotterdam - 2011

renovatieproject in Nederland waarin

de totale kosten van wonen, inclusief

een Energiezuinig Wonen-concept

Energiebewust maken

de uitgaven aan energie. ‘De huurprijs

is toegepast en waarvan de huizen

Woonstad wil haar

van duurzame woningen ligt iets

voldoen aan de voorwaarden van

besparingsdoelstelling ook bereiken

hoger, maar deze investering wordt

het passiefhuis-principe. Woonstad

door bewoners energiebewuster

door de huurder terugverdiend op de

ontving hiervoor de Passief Bouwen

te maken. Wilmink: ‘Ook dat is een

energierekening. De huurder krijgt dus

Award. ‘We zijn het nu een jaar aan

component om het energieverbruik

meer comfort en meer zekerheid over

het monitoren. De bewoners zijn

omlaag te brengen. In combinatie

het totaal aan woonlasten. Een andere

heel positief, ze zijn gemotiveerd om

met de fysieke aanpak van woningen

mogelijkheid is om een verbond te

zelf verder over duurzaamheid na te

willen wij onze klanten ondersteuning

sluiten met een energieleverancier

denken’, weet Wilmink. ‘De woningen

bieden bij bewustwording van

die investeert in de duurzame woning

zijn energiezuinig en als gevolg van

gedrag en bij het maken van keuzes,

en dat verrekent met de energieprijs.

de forse isolatiemaatregelen heel

door inzage te geven in wat ze aan

Dit is ook weer een vorm van

geluidsarm. Het is heerlijk stil, terwijl je

energie verbruiken. We moeten het

ketensamenwerking.’

midden in de stad woont.’

energieverbruik meetbaar en zichtbaar

Wilmink: ‘De financiële regelgeving

maken. De aanpak van de bestaande

biedt weinig gelegenheid om bij

Voorjaar 2010 is een aantal

voorraad vraagt een integrale

het afsluiten van een hypotheek

pilotprojecten opgezet om het

benadering’.

rekening te houden met het totaal

duurzaamheidsbeleid verder vorm

Klos: ‘Werken aan energiebesparing

aan woonlasten. Er wordt nu heel erg

te geven, zowel qua terugdringing

is niet louter iets van technici. We

gefocust op de koopsom, terwijl een

van energieverbruik als qua

zijn er bedrijfsbreed mee bezig,

energetisch onzuinige woning hoge

duurzaam gebruik van energie. Zo

waarbij we verbindingen leggen

vaste energielasten met zich mee

heeft Woonstad voor het project

tussen de technische mensen en de

kan brengen. Het aan de voorkant

Leyerwaard/Grienderwaard een

verhuurmensen.’

zichtbaar maken dat je na een

overeenkomst met Nuon gesloten,

Mensen zullen anders moeten gaan

energetische ingreep een heel ander

waarbij 440 bestaande woningen

denken over woonlasten, zegt Klos,

woonlastenplaatje hebt, zou wel eens

op restwarmte worden aangesloten.

waarbij gekeken moet worden naar

de sleutel voor de aanpak van de

‘Medio 2011 is het gasverbruik voor verwarming naar nul teruggebracht en na aansluiting op restwarmte

Het Servicebureau Techniek van Woonstad Rotterdam is verantwoordelijk voor

van de industrie is deze manier van

onderhoudsstrategie, meerjarenbegroting en inkoop, bedrijfsbreed. De afdeling ontwikkelt

verwarmen 100% duurzaam.’

beleid op het gebied van (duurzaam) onderhoud, energie en meerjarenplanning en draagt vanuit kennis van het vastgoed bij aan portefeuillebeleid. Het realiseren van gebundelde

Het gebruik van warmtebronnen wordt

inkoopvoordelen is een van de hoofdtaken. Wilmink: ‘Tot juli 2009 kochten de vijf Regio’s individueel in, sindsdien doen we dat zoveel mogelijk centraal. Het inkoopproces start

ook benut in nieuwbouwprojecten

met een gedegen analyse van de markt en de aan Woonstad verbonden partijen. In

als Nieuw Crooswijk. ‘Verder zijn

het strategisch voorstel is aandacht voor procesverbetering, zowel op het gebied van

we met warmte-koudeopslag in

informatiestromen, logistiek als samenwerking. Woonstad zet hiermee stappen richting

de nieuwbouw en renovatie bezig, bijvoorbeeld bij het Justus van

ketenintegratie. Het interessante van ketenintegratie is dat ketenpartners zelfstandig blijven, maar in gezamenlijkheid kostenreductie door efficiency nastreven, gericht op betere dienstverlening aan de klant.’

Effencomplex’, aldus Klos.

Rotterdam - 2011

â&#x20AC;&#x2DC;Wij geloven in de spontane ontmoetingâ&#x20AC;&#x2122;

Rotterdam - 2011

WoonCompas realiseert huisvesting voor senioren en kwetsbare groepen in de samenleving. Spontane ontmoeting is daarbij een centraal thema. ‘Wij willen in onze complexen een minimaatschappij creëren waar iedereen elkaar kan ontmoeten.’ Zo ontwikkelen ze multifunctionele ruimtes waarbinnen verschillende groepen uit de samenleving bij elkaar worden gebracht. Idealistisch? Ja, maar inmiddels ook een bewezen succes. Directeurbestuurder Tim van Schijndel en manager projectontwikkeling Eric Schopman vertellen over hun belangrijkste project van dit moment, De Passie. Eén ding valt direct op als je met

En op 4 mei komen ouderen hun

woonvorm zou kiezen, ze heus wel

deze heren aan tafel gaat zitten: ze

verhalen uit de oorlog vertellen.’

135 bewoners zullen vinden die dit

zijn enorm gedreven en enthousiast

Met het project De Passie wil

juist wel graag willen. ‘Je woont

over hun projecten. Hoe kan het ook

WoonCompas dit keer senioren

daar in een veilige omgeving waar

anders als je keer op keer bewust

en scholieren uit het voortgezet

je jezelf terug kunt trekken met

kiest voor concepten waar je zelf

onderwijs samenbrengen. Geen

gelijkgestemden, maar tegelijkertijd

warm voor loopt en waarvan je de

voor de handliggende combinatie

midden in de samenleving staat,’

meerwaarde inziet: ‘Er komen best

zou je in eerste instantie denken.

legt hij uit. ‘In Nesselande is nul

wat opdrachten voorbij, maar we

Oudere mensen ervaren zestienjarige

leegstand. De woningen waren in

kiezen heel bewust voor de projecten

pubers regelmatig als lastig of zelfs

een mum van tijd vol. Veel senioren

waarvan we geloven dat ze een

intimiderend. Maar WoonCompas

vinden die roering geweldig. Ook als

maatschappelijke betekenis hebben.

denkt daar nuchter over. ‘Zolang

je jezelf een tijdje niet lekker voelt heb

Daar kunnen we onze energie in

groepen gescheiden blijven vinden

je op zo’n plek nog interactie met de

kwijt,’ glundert Van Schijndel trots.

ze elkaar eng,’ meent Schopman.

maatschappij. Bovendien zijn veel

‘Maar we zeggen ook dat een project

‘In Nesselande hebben we

senioren graag in de buurt van hun

pas echt goed is als het navolging

verstandelijk beperkte mensen

kleinkinderen.’

krijgt.’

bewust ondergebracht in hetzelfde

Zoals het project De Passie dus.

gebouw zodat alle kinderen elkaar

Het visitekaartje van

spontaan ontmoeten. Dat werkt

Katendrecht

uitstekend. Het vervelende aan de

WoonCompas heeft lang gezocht

en oud

huidige maatschappij is dat er steeds

naar de juiste locatie en is erg in haar

Al eerder boekten ze succes met

meer segregatie ontstaat waardoor

nopjes met de uiteindelijke plek. In

De Brede School in Nesselande,

angstbeelden alleen maar versterkt

de pols van Katendrecht kijkt het

waar een combinatie is gemaakt

worden. Wij willen die vervreemding

complex uit op de oude havenkom en

van o.a. basisschool, kinderopvang,

tegengaan. Als mensen elkaar

de schepen. Maar draai je de andere

seniorenwoningen en zorg. ‘De

ontmoeten ontstaat er veel meer

kant op dan ervaar je de stedelijkheid

wisselwerking daar is ontzettend leuk,’

begrip en wordt het allemaal een stuk

dankzij de metro die langsrijdt. De

vertelt Schopman. ‘Ouderen worden

gezelliger,’ verzekert hij.

winkels naast het complex, het

actief betrokken bij voorleesprojecten

Ook Van Schijndel is ervan overtuigd

openbaar vervoer voor de deur en de

en de kinderen doen boodschappen

dat, hoewel het gros van de

rustige fiets- en wandelroutes naast

voor de senioren als het sneeuwt.

senioren waarschijnlijk niet voor deze

het gebouw zorgen voor een veilige

De Passie: gebouw voor jong

Rotterdam - 2011

Breijer. Partner in elk bouwproject

U kunt ons met recht totaalleverancier noemen als het gaat om nieuwbouw, renovatie, vernieuwbouw, installatie, afbouw, onderhoud en beheer. Doordat we bijna alle specialismen in huis hebben, kunnen we praktisch elk project oppakken. En dankzij onze ervaring in integraal bouwen kunnen we uitermate efficiĂŤnt te werk gaan. Onze projectmanager stemt de werkzaamheden en logistiek perfect op elkaar af. Zo komt wachten op elkaar niet meer voor en kan een project sneller worden afgerond. Kijk op www.breijer.nl.

De juiste mensen op de juiste plek 78

Rotterdam - 2011

en prettige omgeving voor beide doelgroepen. ‘Je zit daar echt op een smeltpunt qua stedelijkheid en rust,’ benadrukt Van Schijndel. De bouwmaten van De Passie zijn aangepast aan de stoere havengebouwen van Katendrecht. ‘Het moet vooral niet truttig worden. Senioren stop je niet weg, die biedt je woonruimte in een gaaf gebouw dat midden in de maatschappij staat,’ vinden de heren. Het gebouw verandert de entree van

ervan. ‘Met bouwprojecten loop je

wordt het al een stuk lastiger om

Katendrecht volledig. ‘Als je straks

na tien jaar zichtbaar achterstand

de functie van een gebouw in de

de metro uitstapt denk je ‘goh,

op ten aanzien van nieuwe

toekomst aan te passen.’

hier gebeurt iets’. Het wordt echt

ontwikkelingen. Dan is het niet handig

het visitekaartje van de wijk. Een

om monofunctionele gebouwen te

De bouw van De Passie start volgend

extra voorziening ook,’ beweert Van

ontwerpen. Als wij complexen handig

jaar en het complex zal eind 2013/

Schijndel. ‘Katendrecht was natuurlijk

opzetten creëren we ruimtes waarmee

begin 2014 worden opgeleverd. Het

altijd al die spannende smeltkroes

we kunnen spelen,’ beschrijft

is momenteel het belangrijkste project

als havengebied. Nu krijg je nog

Schopman. ‘We pakken altijd bewust

dat WoonCompas heeft lopen in de

meer die mix van yuppen, mensen

een overmaat in ons programma. Er

ontwerpfase. ‘Ik denk dat het een

met een lager inkomen, mensen met

is een enorme behoefte aan die extra

goed voorbeeld is van een project dat

verschillende etnische achtergronden

ruimte. Wees niet bang een aantal

ondanks de crisis toch nog draagvlak

en van oude en nieuwe gebouwen.

vierkante meters nog niet in te vullen.

van alle partijen kent. Het laat ook

Er komen steeds meer goede

Ideeën gaan vanzelf stromen als

zien hoe we het de komende jaren

restaurants, leuke winkeltjes, een

mensen het gebouw eenmaal zien.

met elkaar zullen moeten doen: met

hele goede verbinding met de stad

Reserveer je die ruimte niet vooraf dan

veel partijen en binnenstedelijk,’ denkt

en de Wilhelminapier. Katendrecht

wordt zo’n gebouw heel robuust en

Van Schijndel. ‘Het is fijn om aan een

zit duidelijk in de lift,’ constateren de

inflexibel,’ zegt hij.

project te werken waar zo’n breed

mannen verheugd.

enthousiasme voor is en waar maar ‘En zorg dat de maten niet alleen

weinig mensen ons tegenwerken. Ook

geschikt zijn voor in dit geval

de gemeente laat zich van haar beste

locatie

senioren, maar ook bijvoorbeeld voor

kant zien. Zowel de diensten OBR

Ruimtes als een gymzaal en de

alleenstaanden of studenten,’ vult Van

als dS+V en JOS zetten hun beste

daktuin zullen door beide doelgroepen

Schijndel hem aan. ‘Let bovendien

beentje voor. Ze denken enthousiast

gebruikt worden. Die uitwisseling en

goed op de locatie. Tussen de winkels

mee over aspecten als locatie en

flexibiliteit in de complexen dragen

en naast de metro kun je vele kanten

voorzieningen. Dat is in deze tijd echt

enorm bij aan de duurzaamheid

op. Als je middenin het bos bouwt,

een verademing.’

Duurzaam door flexibiliteit en

Rotterdam - 2011

‘ Havestate trekt de woningmarkt weer vlot...’ ‘Die uitspraak gaat mij wat te ver’,

met Havestate Sales & Rentals. ‘We

inzetten. We doen dat met

zegt Gerbert Schreurs als nieuwe

verzorgen projectcommunicatie

Havestate Living Support. Niet als

directeur van Havestate Sales &

en verkoop-/verhuurdiensten op

businessmodel. Nee, alles voor een

Rentals. ‘Maar dat wij een wezenlijke

onorthodoxe wijze’, aldus Schreurs.

tevreden klant. Kopersbegeleiding

bijdrage leveren aan het versneld

‘Daarbij brengen we projecten

als tool om de verkoop/verhuur van

verkopen en verhuren van woningen

naar de markt met strategisch

een project te bespoedigen. Wij

en commercieel vastgoed voor

uitgedachte, maar ludieke acties.

adviseren en coachen zowel onze

onze opdrachtgevers, dat is een

We genereren op alle mogelijke

opdrachtgever als de koper/huurder

feit.’ Schreurs, die de afgelopen

wijzen leads. Nee, niet via een

en coördineren meer- en minderwerk

12 jaar hoofd Verkoop was bij een

etalagemodel. We wachten niet af

naar de aannemer. Daarbij kennen

gerenommeerde Rotterdamse

maar gaan actief de markt op. We

we een speciale taskforce voor

projectontwikkelaar, heeft een lange

bezoeken bijvoorbeeld de mensen

winkeldochters, onverkocht

staat van dienst op het gebied van

thuis, ook in het weekend. We

vastgoed uit projecten. Dat is

marketing en verkoop/verhuur.

werken als netwerkorganisatie van

allemaal dood geld. Die cashflow,

Hij neemt deel in de Stichting

experts, steeds flexibel maatwerk,

die is momenteel van levensbelang

Woonpromotie Rotterdam en geldt

met de pet op van de opdrachtgever.

voor onze opdrachtgevers, die

als autoriteit op zijn vakgebied. Per

Bijzonder is dat we daarbij ook

moet er dus uitkomen. We werken

1 januari 2011 is Schreurs samen

heel professionele en uitsluitend

met name voor woningcorporaties,

met ex-collega Marc Kraan gestart

klantgerichte kopersbegeleiding

projectontwikkelaars en beleggers.’

Rotterdam - 2011

‘ Alles draait om het concept en het product’ Dat zegt Ruud Hoefnagel,

door een netwerk van specialisten

directeur én het gezicht van

– gezamenlijk een nieuwe activiteit

Havestate Research & Concepts.

gestart in onderzoek, advisering

‘Wanneer je bij de concepten

en consultancy rond markten,

productontwikkeling je focus al legt

producten en concepten bij

op je doelgroepen en stakeholders

projectontwikkeling. Met dit

in het proces, dan slaagt een

onderdeel van Havestate zijn

project eigenlijk altijd. Een goed

zij zowel publieke (provincie,

project is immers, behalve

gemeenten, corporaties,

commercieel en technisch haalbaar,

zorginstellingen) als private

een antwoord op de wensen van

ontwikkelende partijen in

alle partijen. De tijd van ego-tripperij

de (pré-) conceptuele fase

is voorbij. Klantgericht ontwikkelen,

van het project verbindend

conceptvorming. Hoefnagel

al in het voortraject dus, daar draait

van dienst. De corebusiness

werkte ruim 20 jaar bij een

het om!’ Hoefnagel is in het voorjaar

richt zich naast profilering en

Rotterdamse projectontwikkelaar

van 2010 een samenwerking

beleidsondersteuning vooral op

als hoofd Marketing, Product- en

aangegaan met zijn ex-collega Marc

markt-/locatiebeoordelingen,

Conceptontwikkeling en is tevens

Kraan. Met Havestate Research

planinitiatieven, visies en

kerndocent Projectontwikkeling aan

& Concepts zijn zij – ondersteund

presentaties en op haalbare

de Hogeschool Rotterdam.

Ruud Hoefnagel, directeur Havestate Research & Concepts

‘ Als je niet kan delen, kan je Met deze levenswijsheid vat Marc

ander. Hij stelt dat het draait om

met Havestate en onze bijzondere

Kraan, oprichter en directeur van

het delen van kennis en kunde,

werkwijze de afgelopen jaren

Havestate, samen waar het bij

kwaliteit, openheid, vertrouwen

ontwikkeld tot een niet meer weg

Havestate én bij hemzelf om draait.

en zelfs van vriendschap. Niet om

te denken partij binnen de bouw-

Kraan acht het - zeker nú - van

geld, dat is daar volgens Kraan

en vastgoedwereld in Nederland.

groot belang in onze branche dat

slechts een afgeleide van. Gunnen

Ons businessmodel is gedeeld

men zich kan verplaatsen in een

en gegund krijgen. ‘Wij hebben ons

ondernemerschap. Samenwerken

Rotterdam - 2011

search & selection - interim - training & advies

Havestate beweegt mensen in bouw en vastgoed Havestate is specialist in het verlenen van diensten op het gebied van personeel en organisatie voor ondernemingen uit de gehele bouwen vastgoedsector. Woningcorporaties, projectontwikkelaars, bouwen aannemingsmaatschappijen, makelaars, vastgoedbeheerorganisaties, beleggers en toeleverende bedrijven als architecten- ingenieurs- en adviesbureaus behoren tot de opdrachtgevers van Havestate. Executive Search (directie en topmanagement), Werving & Selectie, Interimmanagement en Detachering, Consultancy en Training & Development maken deel uit van de dienstverlening van Havestate. Daarnaast verleent Havestate advies- en projectdiensten: met Research & Concepts voor Marktonderzoek, Concept- en Productontwikkeling; met Sales & Rentals voor Verkoop, Verhuur en Kopersbegeleiding, en verder op het gebied van Legal en Management Support.

Havestate, dienstverlening voor personeel & organisatie in de bouwen vastgoedsector

Havestate B.V., Parkstraat 4, Postbus 23105, 3001 KC Rotterdam

Tel: Fax: Email: Website:

010-436.60.88 010-436.60.87 info@havestate.nl www.havestate.nl

search & selection - interim - training & advies

Havestate Sailing gaat geen zee te hoog Havestate Sailing verzorgt met het uiterst professionele en toch comfortabele 53 ft. (ruim 16 meter) aluminium wedstrijdzeiljacht de Silver Lion (Scheveningen) alle door u gewenste trips, trainingen, events, etc. op de Noordzee en verder (max. 12 personen). Training? Teambuilding? Vakantie? Leren zeilen? Uitje op zee? Relatie-event? Interesse? Neem contact op met Huib van Leeuwen of Marc Kraan van Havestate Sailing. Havestate B.V., Parkstraat 4, Postbus 23105, 3001 KC Rotterdam

Tel: Fax: Email: Website:

010-436.60.88 010-436.60.87 info@havestate.nl www.havestate.nl

en delen. We zijn ooit gestart met de operationele verkooporganisatie van mijn voormalige werkgever. Het concept van flexibele verkoop hebben we copy/paste in de markt uitgerold en zijn we nu aan het professionaliseren.’ Kraan somt in rap tempo op. ‘In aanvang richtten wij ons naast die flexibele verkooporganisatie vooral op Search & Selection en op Interimmanagement en Detachering. Ik doe nog steeds zelf de executive search van directie en topmanagement en alle functies rond projectontwikkeling. Al snel volgde Havestate Training & Development. Met trainingen zijn we behoorlijk actief als het gaat om klantgerichtheid, scherpte in proces, commerciële slagkracht en samenwerking. Hierna volgden Havestate Legal met bemiddeling van juristen vast en tijdelijk en juridische advisering, en Havestate Management Support. De laatste

Marc Kraan (47) werkte 10 jaar bij de Blauwhoed Groep. Daar nam hij in 2005 Eurohuis over. Eurohuis

2 jaar ben ik vanuit Havestate

werd Havestate, en opereert voor de

Consultancy ook steeds actiever

bouwen vastgoedmarkt door heel

met strategisch beleid, P&O

Nederland vanuit het Rotterdamse

en reorganisaties. Inclusief het Adviestraject Ondernemingsraad.

Scheepvaartkwartier. Kraan, fervent zeezeiler, voelt zich hier net zo thuis als in Scheveningen, thuishaven van S.Y. Silver

Focus op de corebusiness voor met

Lion, waarmee Kraan vanuit Havestate

name corporaties en ontwikkelende

Sailing regelmatig mensen uit de branche

partijen. Met HavestateResearch

samenbrengt voor een dagje zeilen en

& Concepts, Havestate Sales &

het doen ontstaan van samenwerking. Kraan is hoofdsponsor van de

Rentals en Havestate Living Support

Westlandse Rugbyclub Havestate, die

tot slot hebben we ons brede palet

vanuit Den Haag Zuid-West kinderen uit

aan dienstverlening binnen de bouw-

achterstandswijken kansen biedt.

en vastgoedsector gecompleteerd.’

Rotterdam - 2011

De SOR speelt succesvol in op de woonwens van de hedendaagse 55-plusser

Rotterdam - 2011

Levendige, centraal gelegen locaties met een diversiteit aan voorzieningen binnen handbereik. Het zijn de plekken waar de SOR het vizier op richt en als vertrekpunt neemt bij de vele ontwikkelprojecten voor de doelgroep: de moderne 55-plusser. ‘De hedendaagse 55-plussers staan nog volop in het leven. Zij willen een ruime woning op een aantrekkelijke plek waar iets te beleven valt’, stelt Martin Luten, directeur van SOR Vastgoedontwikkeling.

De SOR is een middelgrote

hebben meer geld te besteden

Mensen stimuleren en helpen

woningcorporatie die haar

en willen een ruimere woning op

elkaar.’

werkgebied heeft in de regio

een aantrekkelijke locatie waar

Er zit geen zorgstempel op

Rijnmond. Vanaf de start in 1986

iets te beleven valt. Een levendige

de gebouwen van SOR, maar

richt de SOR zich uitsluitend op

plek met voorzieningen als

er is wél zorg ‘om de hoek’

de huisvesting voor senioren. Het

winkels, een theater, bibliotheek,

verkrijgbaar. ‘Het zijn moderne,

aantrekken van nieuwe, jongere

parkeergelegenheid en openbaar

chique gebouwen met zelfstandige

huurders tussen de 55 en 65

vervoer. Wij zoeken dergelijke

appartementen, maar wij maken

jaar wordt daarbij een steeds

locaties op in de Rotterdamse

met zorginstellingen wel gelijk

belangrijkere opgave, weet Luten.

regio.’

afspraken dat er - al naar behoefte

‘We merken dat de vraag van deze

- maatwerkzorg geleverd kan

doelgroep naar aantrekkelijke,

Gemeenschapsruimte

worden. Dat vinden mensen

comfortabele woningen steeds

SOR Vastgoedontwikkeling bouwt

prettig. Een dergelijke integrale

meer toeneemt, zowel in Rotterdam

vooral wat grotere woongebouwen

aanpak onderscheidt ons van onze

als in de regiogemeenten. Waar de

vanaf zo’n 70 appartementen.

collega’s.’

gemiddelde leeftijd van de huurders

Hierdoor is het mogelijk om

bij de SOR relatief hoog is, zorgt

een gemeenschapsruimte

Flexibele indeling

de groep jongere 55-plussers

te bekostigen. Luten: ‘Onze

Een nieuwe SOR-woning heeft

bovendien voor meer dynamiek

gebouwen zijn heel herkenbaar en

een flexibele indeling, zodat de

binnen de woongebouwen.’

hebben een eigen identiteit, waarbij

wooneenheid in de toekomst

Als gespecialiseerde, bouwende

een groep met dezelfde leefstijl bij

eenvoudig aangepast kan worden

corporatie kent SOR de doelgroep

elkaar woont. Mensen kunnen zich

of een andere bestemming kan

zeer goed. Luten: ‘De hedendaagse

dus afficheren met hun woonplek.

krijgen. Er wordt sowieso altijd

55-plussers - maar zelfs ook de

Er is, mede door de aanwezigheid

voor gezorgd dat één van de

zeventigers - staan nog volop in het

van een gemeenschappelijke

(slaap)kamers bij de woonkamer

leven. Zij stellen andere eisen en

ruimte, contact tussen de

te trekken is door een schuifwand.

wensen aan hun woonomgeving

bewoners, waardoor ze ook langer

‘Deze kamer kan bijvoorbeeld als

dan een kwart eeuw geleden. Ze

zelfstandig kunnen blijven wonen.

hobbyruimte worden benut of als

Rotterdam - 2011

met goede voorzieningen in de

Koopbereidheid

nabije omgeving. Luten: ‘De

Tot nu toe ontwikkelt SOR woningen

vraag is groot, het aanbod aan

in het sociale huursegment en het

seniorenhuisvesting sluit daar thans

middeldure huursegment. ‘Maar

onvoldoende op aan. De woningen

dat gaat waarschijnlijk veranderen’,

liggen vaak op de verkeerde plek,

verwacht Luten. ‘Wij merken namelijk

zijn te klein of onhandig ingedeeld,

een toenemende koopbereidheid

dan wel hebben geen of weinig

van 55-plussers. Daar willen we aan

buitenruimte. Deze woningen

tegemoetkomen.

voldoen niet aan de eisen en

Ook is er behoefte aan

logeerruimte als er een kleinkind

wensen van de hedendaagse

grondgebonden woningen. Daar

komt logeren.’

55-plusser.’

spelen wij in Numansdorp op

Daarnaast kijkt de SOR bij de

SOR wil in kleinere gemeenten als

in, met patiowoningen met een

woningbouw goed naar de

Brielle, Oud-Beijerland, Krimpen

grote buitenruimte. Daar is in de

technische apecten. Er wordt

aan den IJssel, Westvoorne en

buitengebieden veel belangstelling

geïnvesteerd in duurzame

Spijkenisse groter groeien. Luten:

voor. De verandering in regelgeving

technieken die de woningen

‘We hebben bijvoorbeeld onlangs in

maakt onze financiële polsstok

energiezuinig en comfortverhogend

het hart van het oude centrum van

helaas wel korter. Door tevens

maken. ‘Wij gebruiken warmte-

Spijkenisse 71 appartementen en

koopwoningen te ontwikkelen en

koudeopslag en stadsverwarming

4 commerciële units overgenomen

externe investeerders aan te trekken,

en werken met domotica

van AM. Een mooie locatie,

creëren wij meer ruimte om sociale

systemen. Via internet en een

grenzend aan een nieuw te bouwen

huurwoningen voor die groep te

computer met beeldscherm kun

theater en boven de winkels.

realiseren waar SOR als corporatie

je vanuit je woning contact leggen

Met deze overname spelen we in

voor staat. De eerste koopprojecten

met verschillende aanbieders

op de vraag naar hoogwaardige

lopen erg goed.’

van diensten.’ Te denken valt

55-pluswoningen in Spijkenisse.’

SOR Vastgoedontwikkeling werkt

aan toegangscontrole, videointercom, alarmering of een boodschappendienst. Groter gebied De SOR heeft de ambitie een groter gebied te bestrijken, mede omdat vele oudere Rotterdammers naar de regio zijn uitgeweken. De corporatie is bezig met uitbreiding van haar woningaanbod in de gemeenten rond Rotterdam. Juist daar groeit de behoefte aan hoogwaardige 55-pluswoningen

Rotterdam - 2011

momenteel uitsluitend voor de SOR (voorheen Stichting Ouderenhuisvesting Rotterdam). Luten: ‘Maar we zijn bezig om ons blikveld te verruimen en onze expertise ook aan andere, externe partijen aan te bieden. We hebben een groot netwerk. Wij staan bekend als een partij die doet wat ze zegt, transparant opereert en kwaliteit levert binnen de afgesproken termijnen.’

De SOR is bij vele projecten in de Rotterdamse regio betrokken. Ter illustratie zes projecten die bij elkaar een goede indicatie geven van de vraaggestuurde, integrale ontwikkelwijze van de SOR voor de doelgroep 55-plussers.

De BuitenBan (Rotterdam) SOR ontwikkelt in hartje Hoogvliet een nieuwbouwproject, bestaande uit 111 appartementen, een parkeergarage, verhoogde binnentuin, circa 3.500 m² winkelruimte en een cultuurhuis met mogelijk een theater, theatercafé, bibliotheek en diverse zalen. De bouw ligt op schema, de oplevering van de nieuwbouw is naar verwachting medio 2012.

Berlagehof (Rotterdam) Het nieuwbouwproject in de rustige, groene wijk Het Lage Land bestaat uit 84 driekamerappartementen, 9 beganegrondwoningen (vier kamers) en 16 penthouses met drie of vier kamers. Behalve het gevarieerde aanbod aan comfortabele huurwoningen voor 55-plussers komt in de Berlagehof een gemeenschappelijke recreatieruimte, café, kapsalon en diverse bedrijfsruimten. De bouw vordert, de oplevering is naar verwachting in maart 2011. De verhuur van de woningen én bedrijfsruimten (units voor zorg- of maatschappelijk gerelateerde bedrijven) is gestart.

De Gravin (Oud-Beijerland) Dit omvangrijke nieuwbouwproject van SOR - op de locatie van het verzorgingshuis Sabina en omgeving - omvat zeven architectonisch hoogwaardige gebouwen met in totaal 203 royale, comfortabele drie- en vierkamerappartementen, een kleinschalige woonvorm voor dementerende ouderen, een supermarkt, winkels, parkeergelegenheid, kinderdagverblijf, dagopvang voor gehandicapten en een servicestrook met ondermeer een grand-café en informatiepunt. Na de sloop van het hui-

Rotterdam - 2011

dige verzorgingshuis is in december 2010 met de bouw gestart. De oplevering is voorzien in oktober 2012.

De Plussenburgh (Rotterdam) Het opvallend kleurrijke complex De Plussenburgh in het centrum van IJsselmonde biedt 104 ruime, luxe afgewerkte appartementen, een gemeenschappelijke recreatieruimte en een ondergrondse parkeergarage. Het woongebouw staat op schuine pilaren in het water, de appartementen hebben fraaie golvende balkons en kennen een hoge mate van flexibiliteit: zo kan een woning in twee verpleegeenheden worden opgedeeld of twee woningen aan elkaar worden gekoppeld. Winkels, wijkgebouw, bibliotheek en openbaar vervoer liggen op een steenworp afstand.

Geuzenhof (Brielle) SOR realiseert aan de rand van de vestingstad een fraai ogend gebouw met 91 moderne, ruime driekamerappartementen en een gemeenschappelijke recreatieruimte met terras. De woningen hebben een grote variatie aan indelingen en zijn uitgerust met domotica, elektronische woon- en zorgdiensten die het wooncomfort en de veiligheid vergroten. De verhuur is gestart, de oplevering van de appartementen staat begin 2011 gepland.

Numansdorp De SOR heeft het voornemen om in de omgeving van de haven van Numansdorp circa 150 (patio)woningen voor 55-plussers te realiseren. De eerste schetsen zijn aan de gemeenteraad gepresenteerd. De bouw zou begin 2012 kunnen starten.

â&#x20AC;&#x2DC; Breijer maakt one stop shopping mogelijkâ&#x20AC;&#x2122; Totaalleverancier op het gebied van bouw, installatie, onderhoud en beheer

Rotterdam - 2011

Breijer Bouw en Installatie is van alle markten thuis. Het multidisciplinaire familiebedrijf is als totaalaanbieder actief op het gebied van nieuwbouw, renovatie, vernieuwbouw, installatie, afbouw, onderhoud en beheer. Oftewel: de klant krijgt alles uit één hand. Sinds dit jaar zijn alle installatietechnische onderdelen van Breijer Bouw en Installatie samengebracht onder de naam Breijer Techniek. Een fullservice dienstverlener voor integrale projecten en technisch beheer. Breijer Bouw en Installatie, onderdeel

en Dupont.’ Breijer is specialist in

Bouw en Installatie is goed gevuld.

van facilitair dienstverlener Facilicom,

resultaatgericht vastgoedonderhoud

Het bedrijf start binnenkort met een

is al ruim zestig jaar partner in elk

en facilitair management. Diekmeier:

grootschalige opknapbeurt van de

bouwen installatieproject. De kracht

‘Om alle winkels van Vodafone in

L-flat in Zeist. Een miljoenenproject

en meerwaarde van het familiebedrijf

Nederland te kunnen doen, moet je

dat zo’n anderhalf jaar in beslag

ligt in de veelzijdigheid en integrale

als bedrijf een behoorlijke capaciteit

neemt. Weststeijn: ‘Deze flat was op

benadering van de werkzaamheden.

en kwaliteit hebben.’ Breijer verricht

het moment van oplevering in 1968

Het dienstenpakket bestaat niet

voor het communicatiebedrijf

het grootste appartementencomplex

alleen uit bouw, renovatie en

werkzaamheden op het gebied

van Europa en behoort nog steeds

technisch onderhoud, maar ook uit

van bouwkunde, interieur,

tot de grootste galerijflats van West-

specialisaties als elektrotechnische,

legionellabeheer, werktuigbouwkunde,

Europa. De flat is bijna 500 meter

werktuigbouwkundige en

elektrotechniek, brandbeveiliging en

lang en telt 13 woonlagen.’

brandpreventie installaties en

toegangscontrole/beveiliging.

Breijer speelt ook een hoofdrol in de renovatie van de gebouwen

gebouwbeheersystemen. ‘We hebben de volledige keten van

Sterke partij

van de Erasmus Universiteit in

diensten onder een en dezelfde

Breijer Bouw en Installatie is erin

Rotterdam. Diekmeier: ‘We hebben

vlag’, stelt commercieel directeur Erik

geslaagd om in deze tijd van

het Gebouw A totaal gerenoveerd en

Diekmeier. ‘Breijer maakt one stop

economische recessie de omzet

het restaurant helemaal verbouwd.

shopping op het gebied van bouw en

vrijwel op niveau te houden.

Sinds kort zijn we met een integrale

installatie mogelijk.’

Weststeijn: ‘Daarmee doen we het

aanpak van Gebouw C bezig. Daar

Breijer ontzorgt in toenemende mate

goed. Het is in ons voordeel dat

is de opdrachtgever heel blij mee,

haar opdrachtgevers ook op het

we een goede financiële positie

omdat hij één aanspreekpunt voor

gebied van brandveiligheid. Algemeen

hebben en een sterke partij met

het project heeft.’

directeur Tokunbo Weststeijn:

een gezonde bedrijfsvoering zijn.

Breijer levert verder binnenkort

‘Dat loopt van projectering tot de

Een partij die alle disciplines onder

het verbouwde en gerenoveerde

certificering van branddetectie,

één dak heeft, efficiënt werkt en

monumentale pand van de Raad

ontruiming en sprinklerinstallaties.

korte lijnen heeft én een scherpe

van State op. Het is het grootste

Wij verrichten vooral onderhoud- en

prijsstelling hanteert. Een combinatie

contract in het bestaan van het

beheerwerkzaamheden voor de

die de opdrachtgevers, zowel in

bouwen installatiebedrijf. ‘Een mooi

retail – bijvoorbeeld in opdracht

bouwprojecten als onderhoud,

voorbeeld van een bouwkundig en

van Maxeda voor alle warenhuizen

weten te waarderen. Onze

logistiek complex project dat wij

van De Bijenkorf – maar ook voor

marktpositie is het afgelopen jaar

hebben verworven doordat wij alle

kantoorlocaties, woningbouw en

enorm verbeterd.’

bouwdisciplines in huis hebben’,

industrie. Bijvoorbeeld voor Vopak

De orderportefeuille van Breijer

besluit Weststeijn.

Rotterdam - 2011

Normaalste zaak

van de wereld

eg Ketenint

ratie

Alsof het de normaalste zaak van de wereld is, krijgen we het bij Com·wonen voor elkaar om door ketenintegratie sneller en voordeliger een betere kwaliteit bouw en onderhoud te realiseren. Zo kunnen we meer doen voor onze huurders en de wijken in Rotterdam en omgeving. •

•

Bijvoorbeeld door met Ballast Nedam het grootonderhoud van bijna 2.000 woningen als ‘Woonteam+’ in Capelle aan den IJssel uit te voeren. We liggen direct voor op schema en werken binnen budget aan betere kwaliteit; gewoon omdat de CV-installateur, loodgieter, elektra-installateur en kozijnleverancier vanaf het begin meedenken en betrokken zijn. Uniek voor Nederland! Ook door de afdeling Vergunningen van de gemeente Rotterdam in onze keten met Dura Vermeer Bouw Rotterdam BV op te nemen boeken we winst. Vanaf het begin van de planvorming zitten we samen aan tafel: klant, gemeente, bouwer, ontwikkelaar, architect, constructeur… Zo ontstaat direct tien weken winst in het voortraject van de nieuwbouw van Het Mooie Plan in Lombardijen. En hebben we een plan waar iedereen achter staat.

Ketenintegratie: dat is toch de normaalste zaak van de wereld?

Com·wonen | Postbus 4468 | 3006 AL Rotterdam | www.comwonen.nl | t (010) 890 25 25

(c)

Ketenintegratie

FRESH Gemeentelijk vastgoed is divers en

een ander aspect wat de gemeente

gecompliceerd. Het betreft vaak

bezighoud. Het vastgoedbeleid

een omvangrijk vermogen en ook

van een gemeente is lang niet

verschillende vermogensbelangen.

altijd eenduidig. Al met al een zeer

Er is een versnipperd beheer en

interessante case, waar mogelijk dit

de geldstromen zijn niet altijd even

jaar met een groep studenten via

transparant. Bureau inbo spreekt

FRESH aan gewerkt kan worden in

van een spanningsveld tussen

de vorm van een Masterclass.

beleid en beheer. Fleur Mank Company Relations

Een rode draad door het geheel

FRESH biedt studenten een breed

speelt de vraag naar duurzaamheid.

scala aan activiteiten om betrokken

Op HĂŠt Vastgoed symposium

te raken bij de professionele

Als FRESH stellen wij ons tot doel

van 25 november jl. (een initiatief

vastgoedsector. Het is voor de

om alle facetten van het vastgoed

van FRESH, Boss en Service)

student een ideale manier een

goed te vertegenwoordigen, op

ontstond er een discussie over het

kijkje te kunnen nemen op de

deze manier krijgen de studenten

herdefiniĂŤren van de kantorenmarkt.

toekomstige arbeidsmarkt. De

een goed beeld van wat er zich in

Moet een gemeente continu nieuwe

eerste contacten tussen studenten

de markt afspeelt. De gemeente

grond uitgeven, of is het beter om

en bedrijven kunnen gelegd

is hierbij een belangrijke partij, die

bestaande lege kantoorpanden aan

worden, maar studenten ontmoeten

vaak wordt onderschat of vergeten.

te wijzen voor herontwikkeling? Het

ook elkaar. De kracht van FRESH is

Wij willen onze aandacht dit jaar

laatste lijkt een duurzame oplossing,

multidiciplinariteit: het is interessant

meer gaan richten op publieke

maar zorgt tegelijkertijd voor een

om te zien hoe studenten met

partijen in het vastgoed. Niet alleen

enorm gemis aan inkomsten via

verschillende achtergronden

omdat wij dit zelf interessante

de gronduitgifte van gemeenten.

samenwerken aan een gezamenlijk

partijen vinden, maar ook omdat

Daarnaast heeft men te maken met

probleem. Immers, dit is ook de

hier vraag naar is vanuit de student.

vastgestelde bestemmingsplannen

situatie in de praktijk.

Wij hebben een breed bestand

voor de betreffende grond.

Voor bedrijven, zowel publiek als

aan leden, vanuit verschillende

Ook de eigen portefeuille van

privaat is het van groot belang

studierichtingen (master en

de gemeente kan onder de loep

om al vroeg betrokken te zijn bij

eind-bachelor). Dit houdt in dat

genomen worden. Er is inmiddels

de universitaire student die aan

ook het aanbod van de partijen

een professionaliseringsslag

het einde staat van zijn of haar

waarmee FRESH samenwerkt

gaande, maar wat komt daar bij

studietijd. Wij hechten veel waarde

divers moet zijn. Immers de

kijken? Een gemeente heeft te

aan goede samenwerking met

vastgoedstudenten zijn de

maken met sociale belangen, maar

publieke en private partijen, dus

toekomstige vastgoedprofessionals

dient toch een sluitende exploitatie

neem gerust contact met ons op

van Nederland.

te hebben. Gebiedsontwikkeling is

voor de mogelijkheden.

Rotterdam - 2011

Een van de oudste projectontwikkelaars van Nederland, Blauwhoed Eurowoningen, heeft het 50-jarig bestaan van Eurowoningen achter de rug. Maar een volgend jubileum, in 2016, dient zich al bijna weer aan. ‘In dat jaar bestaat de entiteit van Blauwhoed 400 jaar. Dat zijn de handelsvemen uit de VOC-tijd. In feite zijn wij als Blauwhoed een van de oudste bedrijven in Nederland, samen met de Haarlemmerolie,’ aldus Jan de Mooij, regiodirecteur Zuid West van Blauwhoed Eurowoningen. ‘Blauwhoed is economie, zou je kunnen zeggen.’

Het meest actuele voorbeeld van de

meter kantoren en 10.000 gebouw-

Stadsvisie 2030 van de gemeente

blik op de toekomst is de integrale ge-

de pakeervoorzieningen kan een in

een belangrijke ontwikkeling voor de

biedsontwikkeling van het gebied dat

principe braakliggend gebied de ko-

toekomst kan zijn.

als Kralingseberg wordt aangeduid.

mende jaren kansrijk worden inge-

De Mooij: ‘Hij heeft erkend dat dit los

‘Dat is het hele gebied tussen Hille-

vuld. ‘Tegelijkertijd wordt ook de

van de bestaande VIP-projecten een

gersberg en de Kralingseplas, inclu-

groene loper uitgerold: de Kra-

enorme kans voor de stad is. Zo zien

sief een overkapping van de A20

lingseplas en het Kralingsebos en het

wij het ook. En het is hoe dan ook

over een lengte van 1.700 meter.

hele gebied ertussen worden niet

een kans voor Rotterdam-noord. Na

Daarin willen we 160 hectare gebied

aangetast. Dat zou ook zeer onte-

alle ontwikkelingen op Zuid en in het

gaan ontwikkelen, 60 hectare be-

recht zijn, de Kralingseplas is pas op-

centrum.’

bouwd, honderd hectare geven we

geknapt.’

‘In een paar eeuwen vol koopmans-

terug aan de natuur in de vorm van

Voor de invulling van het gebied is het

geest zijn wij groot geworden, daarna

groen, water en recreatie.’

consortium Kralingseberg opgericht,

hebben we onze plek gevonden als

Met 4.500 woningen, 50.000 meter

waarvan behalve Blauwhoed ook

projectontwikkelaar en hebben we

maatschappelijk vastgoed, 40.000

Dura Vermeer, Eneco en Syntrus

ons in de afgelopen jaren soms meer

Achmea deel uitmaken.

in de gemeenten rondom de stad ge-

Volgens de regiodirecteur heeft wet-

manifesteerd. De mensen in de stad

houder Hamit Karakus enthousiast

die zeggen: waar waren jullie de af-

op de visie Kralingse Berg gerea-

gelopen jaren, kunnen nu zien dat we

geerd. Daarmee is het voorstel nog

hen niet zijn vergeten.’

allerminst door burgemeester en

‘Ik verwacht dat de daadwerkelijke

wethouders van Rotterdam goedge-

start van Kralingseberg nog zo’n vijf

keurd, maar de wethouder heeft al

jaar op zich zal laten wachten. Deze

wel aangegeven dat het naast de

bestuursperiode en de volgende zal

dertien

VIP-projecten

het project in gang gezet kunnen

(Very Important Projects) uit de

worden, de start van de realisatie kan

zogeheten

Rotterdam - 2011

Blauwhoed is de stad niet vergeten

Rotterdam - 2011

Tanken doe je bij Argos

Argos Oil is ĂŠĂŠn van de grotere zelfstandige oliebedrijven van West- Europa en is actief op het gebied van trading, opslag en verkoop van (bio) brandstoffen en smeermiddelen. Met haar kantoor, opslag en distributie in de Rotterdamse haven staat Argos Oil middenin de oliewereld. Argos Groep B.V. T: +31 (0)10 295 47 70 | www.argos.nl 94

Feel the Energy Rotterdam - 2011

daarna volgen. Eerst volgen de work-

uniek voorbeeld van waardecreatie.

nieuwe metrolijn in een stuk van Rot-

shops, zowel in de harde sector als in

Op een plek waar nu onder andere

terdam waar nog geen metro rijdt.

de zachte sector, en worden de

een oud rangeerterrein van de NS en

Wat die overkapping betreft: onder

opmerkingen van de stakeholders

het bedrijventerrein Boezembocht

andere de DCMR is heel blij met onze

verwerkt, daarna gaan we ons sterk

zijn, feitelijk een enorm stuk nie-

plannen: 1.700 meter, denk je eens in

maken voor opname in het werk

mandsland, kan straks een nieuw

wat een CO2-reductie dat gaat ople-

programma van het college van bur-

woon- en leefgebied gerealiseerd

veren. Daarmee samenhangend: ons

gemeester en wethouders.’

worden. De A20 wordt over een leng-

voornemen is hiervan de eerste ener-

‘We bouwen voor de stad, niet voor

te van 1.700 meter overkapt, er komt

gieneutrale wijk van Rotterdam te

de weilanden. Wij zien dit als een

een metrohalte, eigenlijk een hele

maken.’

Van ‘Blaauwe hoeden’ tot Eurowoningen Recente projecten van Blauwhoed zijn o.a. Helena aan Zee (studio’s en appartementen in Scheveningen-Bad), Meerpolder (eengezinswoningen) in Berkel en Rodenrijs, CZAN in Amsterdam en Stadtswerf in de Rotterdamse buurt Delfshaven. Met Stadtswerf keert Blauwhoed een beetje terug naar de prille geschiedenis van het bedrijf. Centraal in het plan Stadtswerf ligt een voormalig VOC-gebouw. De geschiedenis van de rechtsvoorganger van Blauwhoed voert terug tot de tijd van de ‘Blaauwe hoeden’ en de Verenigde Oostindische Compagnie, de VOC. In 1960 kwam naast Blauwhoed zusterbedrijf ‘Eurowoningen’, woningontwikkelaar, waarmee het bedrijf kwaliteitinnovatie en klantbewust bouwen heeft geïntroduceerd. Regiodirecteur De Mooij: ‘Inmiddels hebben we er 70.000 gebouwd, in de eerste tien jaar al 20.000. Inderdaad, dat was de periode van de wederopbouw. Waarom onze woningen de tand des tijds hebben doorstaan? Wij zijn altijd uitgegaan van de locatie, de juiste setting, de juiste context. Ook in de jaren zestig wilden wij meer bouwen dan alleen de woning. Was er bijvoorbeeld nog geen centraal antenne systeem, dan zorgden wij dat dat er kwam, totdat een bedrijf van buitenaf het ging regelen.’ In de Rotterdamse nieuwbouwwijk Zevenkamp verschenen in de jaren tachtig een aantal door Blauwhoed Eurowoningen afgeleverde eengezinswoningen, tien jaar eerder baarde Park Rozendaal in Leusden opzien. Waar op sommige plaatsen in Nederland de Vinexbouw uit de jaren tachtig alweer het veld heeft moeten ruimen vanwege veranderde inzichten, staan de Eurowoningen tot op de dag van vandaag als een huis. Onder de noemer Parkstad Leusden bracht Blauwhoed ruim 40 jaar geleden Eurowoningen onder in gemeenschappelijk groen. Alle woningen hebben een eigen tuin. In combinatie met aanvullende voorzieningen als een zwembad, een tennisbaan en speelplaatsen is getracht de sfeer van een luxe vakantiepark te creëren. Blauwhoed constateert dat in de wijk een opmerkelijke saamhorigheid heerst. Niet voor niets starten veel kinderen die in de wijk opgroeiden er nu zelf een gezin. In 2005 kreeg de wijk de Jantje Betonprijs vanwege de kindvriendelijke omgeving. De Mooij: ‘De bewoners zijn echt trots op hun gebied. Het wordt tot op de dag van vandaag door de bewoners als een prachtige buurt gezien.’

Rotterdam - 2011

Wethouder â&#x20AC;&#x2DC; Er is een urgentie om in Rotterdam te investeren in bereikbaarheidâ&#x20AC;&#x2122;

Rotterdam - 2011

‘Het goed functioneren van een verkeer- en vervoersnetwerk is voorwaardelijk voor een goede economie. Als we stil staan in het verkeer, staat de economie stil.’ Het is reden waarom wethouder Jeannette Baljeu het als haar hoofdtaak ziet om Rotterdam bereikbaar te houden. ‘De grootste uitdaging ligt bij het bereikbaar houden van de stad en de haven. We hebben de komende jaren op dat vlak veel te doen. We zijn qua economisch toegevoegde waarde de tweede stad van het land. Er is een urgentie om in Rotterdam te investeren in bereikbaarheid.’

Baljeu heeft sinds mei 2010 de

Economische centra

door de aanleg van de Tweede

wethoudersportefeuille haven,

Rotterdam kent twee grote

Maasvlakte dat tot doel heeft

regionale economie en verkeer en

economische centra: het

Rotterdam als mainport te versterken

vervoer in Rotterdam. Daarvoor

centrumgebied met de

en de leefbaarheid in de regio op peil

was zij van mei 2006 tot mei

kantoorontwikkelingen, grote

te houden – in toenemende mate te

2009 wethouder verkeer, vervoer

bedrijvigheid en de groei van

maken met een arbeidsvraag. Baljeu:

en organisatie. Baljeu is tevens

Rotterdam Central District en het

‘We hebben een groot potentieel

voorzitter van de SkVV, het

havencomplex. Baljeu: ‘Beide

Rotterdamse jongeren die niet meer

samenwerkingsverband van de

krachtige centra moeten economisch

gewend zijn om voor werk naar de

stadsregio’s op het gebied van

kunnen blijven groeien. Daar willen

haven te kijken, terwijl de haven

verkeer en vervoer.

wij op allerlei manieren aan bijdragen.

een moderne, schone sector is

Rotterdam wil de regionale en

Bijvoorbeeld door te investeren

waar het goed geld verdienen is.

stedelijke economie versterken

in een gebied als Stadshavens,

Die jongeren moeten we beter zien

door stad, haven en duurzaamheid

het gebied waar haven en stad

te bereiken. Het is niet voor niets

met elkaar te verbinden, waarbij de

elkaar raken. Door verbindingen te

dat Rotterdam het Scheepvaart en

internationale koploperpositie van de

zoeken met andere steden, door

Transport College heeft. Dit is een

haven wordt uitgebouwd. ‘Je kunt

de bereikbaarheid te verbeteren en

prachtig en succesvol voorbeeld van

als stad in deze tijd niet meer alleen

door ondernemers te kunnen laten

vakonderwijs en is van toegevoegde

functioneren. Samenwerken luidt het

ondernemen.’

waarde voor jongeren én bedrijven.’

parool, met steden en gebieden als

De Rotterdamse haven krijgt – mede

Het Rotterdamse college wil

Delft, Den Haag, Drechtsteden en Breda. Wij proberen gezamenlijk de regionale economie te stimuleren, waarbij voor iedereen een winwinsituatie wordt gecreëerd. Voor ons speelt daarbij het havenindustriële complex een hele belangrijke rol. De Rotterdamse haven is tenslotte de Gateway to Europe en een belangrijk economisch gebied.’

Rotterdam - 2011

tussen Rotterdam en Den Haag en station Blijdorp is medio augustus 2010 van start gegaan. Van de voormalige Hofpleinlijn werd al veel gebruik gemaakt, met 7.000 reizigers per dag. Door de nieuwe verbinding die aansluit op de metro bij het Centraal Station zien we een groei naar 17.000 reizigers per dag. Dat is een sprong die je alleen maar kan maken als je snelle verbindingen biedt met goede aansluitingen en kwalitatief goed openbaar vervoer. Bedrijven zijn daarmee makkelijker bereikbaar voor zowel hun werknemers als klanten. Maar ook is het voor mensen uit de regio veel makkelijker om gebruik te maken van bijvoorbeeld het cultuuraanbod van de grote stad. En met het vliegveld uiteraard, zeker met de extra shuttleverbinding van Meyersplein rechtstreeks naar de vertrekhal.’ Rotterdam Central District ontwikkelt daadwerkelijk investeren in

goede randvoorwaarden te creëren

zich in dit verhaal tot een bruisende

talentontwikkeling en duurzame

zoals een goede bereikbaarheid van

stadsentree, tot het visitekaartje

economische groei. Baljeu: ‘We

de stad.’

van de stad voor alle reizigers die

zijn altijd een stad van mouwen

Openbaar vervoer

aankomen op het vernieuwde

opstropen en hard aan de slag

Volgens Baljeu draagt het openbaar

Centraal Station. Baljeu: ‘Door

geweest. In de huidige economische

vervoer steeds meer bij aan een

kwaliteit te bieden aan openbaar

tijd moet je ondernemers de ruimte

goede bereikbaarheid van de stad.

vervoer, biedt je een goed alternatief

geven, waarbij wij als gemeente

‘We hebben een paar fantastische

voor het autovervoer.’

een goed vestigingsklimaat

projecten. De HSL, waardoor er

Aandachtspunt is verder nog de

moeten scheppen. Wij willen het

een snellere verbinding is tussen

verbetering van het openbaar vervoer

ondernemers makkelijk maken

Amsterdam en Rotterdam. Brussel

richting de gebiedsontwikkelingen

te ondernemen door minder

is hierdoor dichtbij en in ruim

in Rotterdam-Zuid en Stadshavens,

regels en bureaucratie. Wij richten

tweeënhalf uur zit je in Parijs. Verder

stelt Baljeu. ‘Ook daar moet je zorgen

ons in ons beleid op specifieke

is de RandstadRail heel goed voor

voor een goede kwaliteit openbaar

gebiedsontwikkelingen in de stad én

de economische kracht van de

vervoer. We zijn bezig met een studie

wij ondersteunen ondernemers door

regio. Deze nieuwe, snelle verbinding

over de gebiedsontwikkelingen,

Rotterdam - 2011

waarbij we natuurlijk nadenken over

jaren strijd een belangrijk knelpunt

te houden. Daarom hebben we nu

het belang van openbaar vervoer

weggenomen. ‘Dat biedt ook ruimte

bijvoorbeeld al het SpitsScoren op de

naar deze deelgebieden.’

voor de A4 Midden Delfland. Er

A15 ingevoerd. Spitsrijders kunnen

Baljeu maakt zich ook sterk voor een

moet echt een alternatief komen

geld verdienen als zij uit de spits

uitbreiding van openbaar vervoer

voor de A13, die te vaak vast staat.’

blijven. Dat heeft tot resultaat dat er

over water in de regio Rotterdam. Er

Voor de regio en de haven is het

al 2.000 auto’s minder rijden in de

vaart reeds een Fast Ferry van Hoek

verder belangrijk dat er een nieuwe

ochtendspits. Dat is echter nog niet

van Holland naar de Maasvlakte en

Westelijke Oeververbinding komt,

genoeg. Ook de avondspits kan nog

een Waterbus tussen Rotterdam en

vervolgt Baljeu. ‘Zodat straks de

verder worden gespreid. Dat is een

de Drechtsteden. Er wordt gesproken

Beneluxtunnel niet meer het enige

volgend aandachtspunt.’

over een nieuwe StadsFerry

ventiel is vanuit de haven naar de

‘We zijn verder bezig met het

Krimpen-Rotterdam-Vlaardingen,

noordkant. Wij zijn met het Rijk in

verbeteren van de doorstroom op de

met aansluitende verbindingen naar

gesprek over de aanleg van deze

Brienenoordroute aan de oostkant

Capelle aan den IJssel, Spijkenisse,

extra tunnel onder de Nieuwe

van de stad en uiteindelijk komt

Maassluis en De Botlek. Baljeu: ‘De

Waterweg.’

natuurlijk ook de discussie over de

regio en de stad worden door water

De aanleg van een nieuwe

aanleg van de A4-zuid naar boven,

verbonden, bereikbaarheid over

verbindingsweg A13/A16 biedt

om daar de verkeersopstoppingen

water is derhalve een logische stap.’

een oplossing voor het bijna

op te lossen’, verwacht Baljeu.

dagelijkse fileprobleem op de A13 bij

‘Genoeg te doen dus.’

Snelwegen

Overschie en op de A20 tussen het

Uit verkeersprognoses blijkt dat de

Kleinpolderplein en Terbregseplein,

snelwegen rond Rotterdam nog

stelt Baljeu. ‘Hier zijn we bezig de

onvoldoende zorgen voor een goede

inpassingsvraagstukken met het Rijk

doorstroming van het verkeer en

te bespreken, om deze rijksweg in

bereikbaarheid van de stad. Baljeu is

het dichtstedelijk gebied zo optimaal

een van de bestuurlijke kartrekkers

mogelijk in te kunnen passen.’

van het project Rotterdam

De aanbesteding van de verbreding

Vooruit, dat samen met burgers,

van de A15 tussen de Maasvlakte

belangenorganisaties, overheden en

en het Vaanplein is zo goed als rond.

bedrijfsleven oplossingen onderzoekt

Tot grote tevredenheid van Baljeu,

om tot een betere bereikbaarheid van

daar de drukke A15 een belangrijke

de Rotterdamse regio én de haven te

transportas is die het Rotterdamse

komen.

haven- en industriegebied vanaf

Met de recente positieve uitspraak

de Maasvlakte met het (Europese)

van de Raad van State over de

achterland verbindt. ‘Het wordt wel

gewenste verbreding van de

een uitdaging om de haven tijdens de

rijksweg A4 bij Leiden wordt na

wegwerkzaamheden goed bereikbaar

Rotterdam - 2011

De RET: Zichtbaar Aardig Onderweg!

100

Rotterdam - 2011

De RET heeft zich in korte tijd ontwikkeld tot een modern en marktconform openbaarvervoerbedrijf, verantwoordelijk voor het vervoeren van 185,7 miljoen reizigers per jaar binnen de stadsregio Rotterdam. Er wordt veel geïnvesteerd in de OV-kwaliteit en dienstverlening. Wie zaait zal oogsten… In 2011 gaan de 43 splinternieuwe metro’s rijden, worden de laatste oude trams vervangen en wordt de succesvolle RandstadRail doorgetrokken naar Slinge. Ook wordt de actuele reisinformatie van bus en tram sterk verbeterd. ‘Het in beweging zijn is onze core business. Wij zorgen voor een goede mobiliteit en bereikbaarheid van de regio. Daarmee houden wij de Rotterdamse economie ook in beweging’, stelt algemeen directeur Pedro Peters, die 2011 het oogstjaar van de RET noemt.

De RET Tramweg, in januari 2007

zeven gemiddeld. We willen natuurlijk

aansluitingen met korte wachttijden

omgevormd van een gemeentelijke

naar een hoger cijfer, maar we zijn

voor de reiziger en het rijden met

dienst naar een zelfstandig

aardig onderweg.’

goed en modern materieel. ‘Er komen

vervoersbedrijf, heeft de afgelopen

De RET wil ook aardig zijn onderweg.

in 2011 43 nieuwe, supermoderne

jaren al veel bereikt. Er is een

‘Dat geldt voor het optreden

metro’s’, zegt Peters. ‘De tweede

enorme efficiëncyslag geslagen. De

van de chauffeurs en voor de

kwaliteitsslag die zichtbaar wordt is

productiviteit is toegenomen, de

medewerkers die klaar staan op

de vervanging van onze tramvloot.

kostprijs is gedaald. In klinkende

de stations om de klant te helpen,

Alle oude trams gaan eruit. Van de

cijfers: er is sinds 2004 voor maar

maar ons motto gebruiken we ook

in totaal 113 nieuwe trams worden

liefst 50 miljoen euro bezuinigd, terwijl

binnen onze eigen organisatie.

vanaf december 2010 de laatste 63

de RET 23% méér openbaar vervoer

We presenteren tweemaal per jaar

trams geleverd. Steeds één per week,

is gaan bieden.

een Aardig onderweg index, een

dus elke week zal er een nieuwe

Het motto van de RET is niet voor

tevredenheidsmeting waar ruim

tram bijkomen in de Rotterdamse

niks Aardig onderweg. Onderweg

drieduizend van onze klanten en een

regio. Eind 2011 zijn alle oude trams

naar een hoog serviceniveau, hoge

groep medewerkers aan meewerken.

vervangen door nieuwe, moderne

kwaliteit aan stations en voertuigen,

Zo proberen wij de vinger aan de

trams.’

maximale sociale veiligheid en

pols te houden en steeds nieuwe

In augustus 2010 werd met

klanttevredenheid. Vanuit de

doelstellingen te benoemen en halen.’

groot succes de RandstadRail

ambitie om meer én meer tevreden

geïntroduceerd, een comfortabele

reizigers te binden. Peters: ‘We

Doelstellingen

en hoogfrequente lightrailverbinding

halen goede prestaties. In de laatste

De RET heeft voor 2011 als

tussen Rotterdam, Den Haag en

landelijke Klantenbarometer is de

doelstellingen méér openbaar vervoer,

Zoetermeer. De RET verzorgt via de

klanttevredenheid gestegen naar een

hoogfrequent rijden, uitgekiende

RandstadRail Erasmuslijn (metrolijn

Rotterdam - 2011

101

E) dit nieuwe type vervoer in de regio

Dynamische reisinformatie

de haltes. De centrale verkeersleiding

Rotterdam. Men reist binnen een

De RET introduceert in 2011 ook

kan - net als bij de metro al het

halfuurtje van hartje Den Haag naar

het nieuwe Exploitatie Beheer

geval is - zien waar iedere bus of

hartje Rotterdam in splinternieuwe

Systeem (EBS), een systeem dat

tram rijdt en sturing geven aan de

metrostellen, zonder files, stress

wordt gebruikt om de bussen en

kwalitatieve uitvoering op straat. We

en hoge parkeerkosten. In 2011

trams te volgen en waar nodig bij

zijn dit systeem, dat miljoenen kost,

wordt RandstadRail doorgetrokken

te sturen. Zo kan er direct worden

nu aan het invoeren. In 2011 is het

naar de metrostations Stadhuis,

ingesprongen als er verstoringen

operationeel.’

Beurs, Leuvehaven, Wilhelminaplein,

zijn en kan dit sneller aan de

Daarnaast gaat de RET op 850

Rijnhaven, Maashaven, Zuidplein en

reiziger worden gemeld. Peters:

plekken in de stadsregio zuilen met

Slinge en kan men uiteindelijk vanaf

‘Klanten vinden het heel vervelend

actuele dynamische reisinformatie

Slinge zonder overstap doorreizen

als zij bij een verstoring niet goed

plaatsen. Een aanzienlijke

naar Den Haag Centraal.

geïnformeerd zijn. Het systeem levert

verbetering van de service, weet

Peters: ‘RandstadRail gaat in 2011

via GPRS real time reisinformatie op

Peters. Reizigers die precies weten

de laatste fase in. In augustus 2011 is een tweede tunnelbuis klaar. Dan hebben we een tunnel richting Den Haag én een tunnel richting Rotterdam en kan er iedere tien minuten een rijtuig beide kanten op. Dan praat je over kwaliteit, zonder wachttijd voor de reiziger! De verwachting is dat dan dagelijks circa 30.000 reizigers gebruik zullen maken van de lijn.’

102

hoe lang zij moeten wachten, ervaren de wachttijd als minder lang en dus

De RET vervoert elke dag ruim 600.000 reizigers in de gemeenten Rotterdam, Schiedam,

als positiever. ‘Bovendien zit er als

Vlaardingen, Spijkenisse, Capelle aan den IJssel, Ridderkerk en Albrandswaard en deels in

extra service voor slechtzienden en

Barendrecht en Krimpen aan den IJssel. De circa 3.000 medewerkers zijn verantwoordelijk

blinden een drukknop op, die tot het voorlezen van de reisinformatie leidt.’

voor het vervoer van 185,7 miljoen reizigers per jaar. Daarvan rijden 87,1 miljoen inwoners, forenzen en toeristen per metro, 59,9 miljoen per tram en 38,7 miljoen per bus. De RET exploiteert 34 buslijnen, 8 tramlijnen, 4 metro/sneltramlijnen en de Erasmus

Het dREIS-project is uniek én

RandstadRaillijn. Dit wordt uitgevoerd met 238 bussen, 118 trams en 152 metrotreinen.

complex, omdat reisinformatie

Sinds de zomer van 2008 behoort ook reizigersvervoer over water tot de dienstverlening.

van meerdere vervoerders in één

De Fast Ferry verbindt Hoek van Holland met een aantal bestemmingen op de Maasvlakte.

systeem gecombineerd wordt. ‘Op de zuilen komt informatie van alle bussen en trams die op

bereikbaarheid van Rotterdam ook

Stadshavens is ook een belangrijk

die specifieke plek arriveren en

ambities voor de langere termijn.’

aandachtspunt, weet Peters.

vertrekken. Niet alleen van de RET,

De realisatie daarvan zal in sterke

Verder zijn er concrete plannen van

maar ook van Qbuzz, Connexxion,

mate afhangen van de beschikbare

de stadsregio Rotterdam om de

Arriva en Veolia.’

middelen in de komende jaren.

Hoekse Lijn (traject Schiedam-Hoek

Peters: ‘Er liggen concrete plannen

van Holland) van een treindienst te

Borrel

voor uitbreiding van vervoer over

transformeren tot een lightraillijn en

Als alle bovengenoemde

water. Het wachten is op definitieve

te koppelen aan het RET-metronet.

doelstellingen op oudejaarsavond

besluitvorming en financiële

‘Het kost veel geld, maar realisatie

2011 gehaald zijn, is er voor

onderbouwing. Uiteraard is de

van deze oost-westverbinding leidt

Peters extra reden om tijdens de

uitvoering van alle toekomstplannen

tot net zo’n succes als RandstadRail,

jaarwisseling het glas te heffen.

in het OV ook sterk afhankelijk van

zeker als je het eindpunt van de

‘Daarmee zijn we er echter nog

de gevolgen van het regeerakkoord.’

Hoekse Lijn met twee kilometer

niet. De RET heeft op het punt van

Verbetering van het openbaar

verlengt tot vlak aan het strand van

verbetering van de mobiliteit en

vervoer richting Rotterdam Zuid en

Hoek van Holland.’

Rotterdam - 2011

103

Brede rol in de vastgoed足 waardeketen De focus en veelzijdigheid van Dura Vermeer Bouw Rotterdam 104

Rotterdam - 2011

Dura Vermeer Bouw Rotterdam heeft zijn wortels in de Maasstad en drukt al 155 jaar vele fraaie stempels op de stad. Het bedrijf is echter méér dan een ontwikkelaar en bouwer. ‘Wij zijn als maatschappelijk betrokken onderneming goed in het oplossen van huisvestingsvraagstukken, in de breedste zin van het woord. Tegelijkertijd investeren we in duurzaamheid, zorg, educatie en werkgelegenheid. Wij bekleden een brede rol in de vastgoedwaardeketen en zijn door ons complete pakket aan diensten in staat om snel op nieuwe ontwikkelingen in te spelen, waarbij samenwerking met andere partijen een meerwaarde heeft’, stelt Joop van der Leeuw, directievoorzitter van Dura Vermeer Bouw Rotterdam. ‘We gaan voor de beste kwaliteit in de kortste tijd tegen de laagst mogelijke kosten én voor tevreden klanten, medewerkers en partners.’ Dura Vermeer Bouw Rotterdam heeft

opgeleverd met verbluffend resultaat:

een grote mate van vertrouwen en

vijf focusgebieden benoemd om

ver onder het budget, vrijwel geen

transparantie, waarbij inzicht wordt

de klant en de markt te verleiden:

opleverpunten en tijdige oplevering.

geboden in elkaars organisatie. ‘Het

Ketenintegratie in de bouwkolom,

‘Wij worden gezien als dé koploper

gaat erom dat we met z’n allen weten

Duurzaamheid & Milieu, Economie

in ketensamenwerking. En dat bevalt

en vaststellen wat iets kost en wat de

& Werkgelegenheid, Educatie &

ons natuurlijk goed.’

risico’s van de procesonderdelen zijn.

Ontwikkeling en Zorg & Welzijn.

‘Nog belangrijker is dat

Dat vraagt veel van alle partijen die

Ketensamenwerking is daarbij de

ketensamenwerking inmiddels in

betrokken zijn bij de totstandkoming

rode draad, want Dura Vermeer

brede zin navolging krijgt’, aldus

van de bouwsom.’

roept al langer dat de bouw

directeur Bouwen Rob Tummers.

slimmer en professioneler moet, de

‘Ketensamenwerking geeft een

Slimme concepten

faalkosten omlaag kunnen en de

antwoord op hoe we de kosten

Dura Vermeer Bouw

kwaliteit omhoog. Van der Leeuw:

en risico’s kunnen beheersen,

Rotterdam focust ook sterk op

‘De totale stichtingskosten bij

welke rollen er in de bouwkolom

productinnovaties en slimme

het kopen van een huis of huren

zijn en hoe deze eventueel moeten

concepten. Op het gebied van

van een kantoor in Nederland zijn

worden geherwaardeerd in de hele

duurzaamheid en milieu loopt het

dermate hoog geworden dat het

bouwketen.’

bedrijf voorop met het bouwen

vrijwel onbetaalbaar is geworden.

Op het gebied van ketensamen

op het water. Tummers: ‘Eén

Deze zouden bijna een kwart lager

werking zijn er inmiddels

van de kansen in Rotterdam is

kunnen.’ Daarom startte Dura

overeenkomsten met Com∙wonen,

om meer aan en op het water te

Vermeer Bouw Rotterdam bijna drie

OVG Projectontwikkeling

bouwen en hier waardecreatie te

jaar geleden samen met Com∙wonen

en Waterweg Wonen. Maar

realiseren. Zo zijn we onder andere

een pilot ketenintegratie. Het eerste

ketensamenwerking vergt wel een

betrokken bij de ontwikkeling van

echte project, Het Mooie Plan in

cultuuromslag, weet Tummers. Het

een drijvend werkeiland en drijvend

Rotterdam-Lombardijen, is inmiddels

vraagt van de betrokken partijen

zwembad in de Heijsehaven.’

Rotterdam - 2011

105

ontwikkeld, van starterswoningen tot twee-onder-een-kapwoningen en luxe appartementen. En met de introductie van PCS Hybride is er nu ook een zeer energiezuinige variant. Tummers: ‘Met PCS zijn wij in staat om in korte tijd een flexibele, Ook in het ontwikkelen en

kansen. Corporaties en particuliere

kwalitatief goede, betaalbare én

bouwen in buitendijks gebied is

eigenaren hebben vele woningen

duurzame woning in de markt te

het bedrijf actief. ‘Een belangrijke

in bezit die aan herontwikkeling

zetten, waar enorme behoefte

buitendijkse gebiedsontwikkeling is

toe zijn, functioneel ongeschikt

aan is. Het systeem is volop in

Stadswerven in Dordrecht waar wij

zijn of slechte energieprestaties

ontwikkeling en wordt op basis van

een ontwikkelcombinatie vormen

leveren. Beleggers kampen met

klantenevaluaties aangepast aan de

met AM Zuid-Holland en JP Van

leegstand van kantoren. Voor Dura

wensen en ideeën van de doelgroep.

Eesteren’, zegt adjunct-directeur

Vermeer ligt hier de uitdaging deze

Wij zijn bovendien als bouwer in staat

Vastgoedontwikkeling Joost

gebouwen te verduurzamen en via

om ons PCS-woningbouwconcept

Wilbrink. ‘Daarnaast zijn we samen

slimme oplossingen te zorgen voor

aan andere ontwikkelaars goedkoop

met Com∙wonen bezig met het

waardecreatie van het vastgoed en

aan te bieden.’

Masterplan voor de ontwikkeling van

kostenreductie voor de eindgebruiker

het Verolme-terrein in Rotterdam,

door toepassing van innovatieve

Nieuwe markten

eveneens een interessante

maatregelen en energiesystemen.

Van der Leeuw verwacht dat de

buitendijkse gebiedsontwikkeling. In

Het bedrijf is daarnaast zeer

vraag naar koopwoningen nog

beide gebieden kunnen we vormen

succesvol met het PCS-

een tijd zal achterblijven. Daarom

van drijvend wonen en buitendijks

woningbouwconcept, dat naadloos

verlegt Dura Vermeer Bouw

wonen toepassen en hoogwaardige

aansluit bij de bedrijfsfilosofie om

Rotterdam haar grenzen ook in

woonmilieus in een mooie omgeving

dicht op de klant te zitten, te weten

andere richtingen als Economie &

realiseren.’

wat deze wil en oplossingen op maat

Werkgelegenheid en Zorg & Welzijn.

Ook in het verduurzamen van

te bieden. Vanuit een basisconcept

Zo is het bedrijf actief betrokken

de bestaande voorraad - zowel

kan er binnen een korte ontwikkeltijd

bij de ondernemersbeweging

woningen als commercieel

flexibel op de wensen van de

IkZitopZuid, die verantwoordelijkheid

vastgoed - liggen voor Dura

klant worden ingespeeld. Er

neemt voor de sociaal-economische

Vermeer Bouw Rotterdam enorme

is inmiddels een hele woonlijn

versterking van Rotterdam-Zuid.

106

Rotterdam - 2011

Dit vanuit het gedachtegoed dat duurzame stedelijke vernieuwing alleen kan plaatsvinden vanuit een sterk economisch perspectief. De beweging richt zich primair op het Rotterdamse havengebied. Wilbrink: ‘Wij zijn ervan overtuigd dat als de markt weer aantrekt, dit

concrete pilot is inmiddels in volle

mensen moet je als stad passende

zal gebeuren rond de mainports van

gang. Met het project ‘Van grond

werkgelegenheid bieden.

Nederland. Wij hebben het geluk dat

tot mond’ in de Rotterdamse wijk

Tegelijkertijd moet je ervoor zorgen

we in Rotterdam een haven hebben,

Lombardijen laten wij jong en oud

dat deze mensen ook in Rotterdam

die als belangrijk transportknooppunt

kennismaken met de voedselketen,

kunnen blijven wonen. Daar willen

en als toegangspoort naar

van productie tot consumptie. Op

wij vanuit ons vakgebied graag

Europa kan meeprofiteren van de

die manier pakken wij onze rol als

een bijdrage aan leveren, onder

groeiende productie in Azië. Als

maatschappelijk partner en dragen

andere door betrokken te zijn bij de

wij in staat zijn om hier waarde toe

wij ons steentje bij om buurten en

realisatie van opleidingsinstellingen.

te voegen en nieuwe industrieën

wijken gezonder te maken. Want:

De komende jaren verwachten we

naar Rotterdam te halen, ontstaat

als het goed gaat met de stad en de

hierin een flinke groei.’ Daarnaast

er nieuwe werkgelegenheid en

Rotterdammers, gaat het goed met

heeft de organisatie de Stichting

krijgt de bevolking het beter. Met

ons.’

Dura Vermeer Leerwerkplaatsen

als resultaat dat ook de vraag naar

in het leven geroepen. ‘Rotterdam

(goede) huisvesting toeneemt. Met

Vakmanschap

heeft een jonge bevolking, met

lean bouwen kunnen wij op onze

Dura Vermeer Bouw Rotterdam

veel mensen van allochtone komaf.

beurt razendsnel op de nieuwe

maakt ook werk van educatie en

Voor deze groep is het belangrijk

ontwikkelingen rond de haven van

ontwikkeling, zowel binnen de

dat opleiding en praktijk goed op

Rotterdam inspelen.’

organisatie als daarbuiten. Tummers:

elkaar worden afgestemd. Via de

Op het gebied van zorg en welzijn is

‘We stoppen veel tijd en energie

Stichting worden jongeren ingezet

Dura Vermeer Bouw Rotterdam één

in het opleiden en ontwikkelen

als bouwconciërge om toezicht

van de initiatiefnemers van Partners

van onze eigen medewerkers.

te houden op onze bouwplaatsen

for Healthy Cities. Samen met

Maar we investeren ook in de

en krijgen ze diverse kennis- en

corporatie Com∙wonen, zorgverlener

opleidingskansen van eventueel

vaardigheidstrainingen. Na afloop

Aafje (voorheen De Stromen Opmaat

toekomstig personeel. Binnen

kunnen zij instromen in een vak als

Groep), onderwijsinstelling Albeda

ons vakgebied blijft de vraag naar

bewaker. Op deze manier proberen

College en GGD Rotterdam-

échte vaklieden groot. Anderzijds

wij jaarlijks zo’n vijftig Rotterdamse

Rijnmond zetten de partners zich

is er dringend behoefte aan hoger

jongeren een nieuwe kans te geven

in om de gezondheid van de

opgeleiden die hun steentje willen

op de arbeidsmarkt. En daarmee

Rotterdammers te verbeteren. Van

bijdragen om het Rotterdamse

een bijdrage te leveren aan het

der Leeuw: ‘Het wetenschappelijk

bedrijfsleven erbovenop te helpen.

enorme potentieel dat deze stad te

onderzoek is voltooid, de eerste

Zowel voor laag- als hoogopgeleide

bieden heeft.’

Rotterdam - 2011

107

Wethouder Karakus houdt Rotterdamse bouw in beweging

108

Rotterdam - 2011

‘ Geen bouwstop maar slagvaardige coalities’ Rotterdam slaagt er ondanks de economische crisis in om de bouw in beweging te houden. Met de focus op binnenstedelijke ontwikkeling en op basis van een scherpe analyse van de marktvraag, trekt de gemeente samen met ruim dertig marktpartijen op om de kansrijke projecten in de stad tot ontwikkeling te brengen. Bovendien zijn er afspraken gemaakt over goedkoper en duurzamer bouwen. ‘We willen de nieuwbouwkosten van woningen met 25% reduceren om tot een acceptabele prijs voor de Rotterdammers te komen. Er is veel vraag naar kwalitatief goede woningen van rond de twee ton’, stelt wethouder Hamit Karakus.

Rotterdam bouwt aan een sterke

de stad, weet Karakus als

woningcorporaties, beleggers,

economie en een aantrekkelijke

portefeuillehouder Wonen,

makelaars, bouwers en banken

woonstad, met een gevarieerd

Ruimtelijke Ordening en Vastgoed.

bepaald wat de meest kansrijke

woningaanbod en een evenwichtige

De ambitie is bijvoorbeeld om

ontwikkelingen zijn. Er zijn keuzes

bevolkingsopbouw. Een gedegen

de komende vier jaar 3.000

gemaakt welke projecten onverkort

analyse van de marktvraag leert

gezinswoningen te bouwen. Geen

moeten doorgaan en welke

dat het onnodig is om toekomstige

bouwstop maar slagvaardige

getemporiseerd moeten worden.

Vinex-locaties te ontwikkelen.

coalities, luidt het motto in

Karakus: ‘Er is de afgelopen jaren

De woningbehoefte kan en moet

deze tijd van economische

door de crisis een verbroedering

binnenstedelijk worden opgelost.

tegenwind. De gemeente

tussen de partijen ontstaan. Het

Dat is bovendien goedkoper en

heeft samen met marktpartijen

laten doorgaan van kansrijke

bespaart groen in en rondom

als projectontwikkelaars,

projecten wordt als een gezamenlijk

Rotterdam - 2011

109

belang gezien. De keuze voor het

te durven ontwikkelen.’

meer dan twee ton voor een woning

overstijgende algemeen belang

In deze gebieden trekt de gemeente

betalen. Om binnenstedelijke

heeft mij positief verrast, wat

zich als ontwikkelaar terug en

verdichting op gang te helpen, moet

mede te danken is aan een goed

treedt het louter als toetser op.

je dus wat doen om de bouwkosten

functionerend Marktplatform

Karakus: ‘De afgelopen jaren

te reduceren naar een acceptabele

in Rotterdam. Wij zijn er met

hebben we deze werkwijze al

prijs voor deze Rotterdammers,

slagvaardige en slimme coalties tot

succesvol in het Oude Noorden

stelt Karakus. ‘De markt is moeilijk,

nu toe in geslaagd om het grootste

toegepast. De regierol is daar in

maar we weten dat woningen

deel - maar liefst 90% - van onze

handen van de corporatie. Dat

rond de twee ton nog steeds goed

bouwambities te realiseren.’

loopt prima. Wij stellen de kaders

verkocht worden. De kunst is dus

vast en de marktpartijen komen

om voor elkaar te krijgen dat er voor

Prioriteiten

zelf met plannen, die ze vervolgens

die prijs gebouwd kan worden.’

Wél worden er prioriteiten gesteld.

uitvoeren.’

De ambitie van gemeente en

De woningbouw in Katendrecht

De marktpartijen kunnen daarbij ook

marktpartijen is om 25% op de

en Hoogvliet wordt bijvoorbeeld

zelf een gebiedsvisie vaststellen,

bouwkosten te besparen. Een

getemporiseerd (‘de projecten

zegt Karakus. ‘Als de gemeente,

reële doelstelling, zegt Karakus.

worden in fases uitgevoerd, daar

deelgemeente, corporatie en

‘Er gaat ten eerste al veel geld

het aanbod de vraag overstijgt’),

ontwikkelaar allemaal afzonderlijk

in allerlei overleggen zitten. Veel

op de Kop van Feijenoord en in de

een visie gaan ontwikkelen, kost

winst is te behalen door als

deelgemeente Hoek van Holland

dat veel tijd en geld. Wij stellen als

bestuur goed de plankaders vast

komen meer eengezinswoningen,

gemeente slechts de kaders vast

te stellen. Ten tweede is het van

in Nieuw Crooswijk wordt vooral

en toetsen de plannen. Dat werkt

belang standaard bouwontwerpen

het Wandeloordgebied verder

veel sneller, is veel goedkoper en

met keuzepakketten voor de

ontwikkeld en in deelgemeente

vraagt minder inzet van ambtenaren.

woning toe te passen, op basis

IJsselmonde komen er meer

In Centraal District Rotterdam

van de marktvraag. Een derde

betaalbare woningen bij. Karakus:

bijvoorbeeld, is eerst met de

maatregel die wij gaan invoeren

‘Wij hebben in ons regelmatig

ontwikkelende en bestaande partijen

is mandatering, waarbij een

overleg met de marktpartijen

én de bewoners een gebiedsvisie

projectverantwoordelijke op basis

afspraken gemaakt voor de

vastgesteld, dat vervolgens vertaald

van verkregen bevoegdheden

komende jaren. Wij weten op

is naar een masterplan.’

direct besluiten tijdens de

basis van onze marktanalyse per

werkzaamheden op de bouwplaats

gebied de woningbehoefte en

Goedkoper bouwen

kan nemen. Dat scheelt tijd en

hebben als overheid de keuze

De gemiddelde onrendabele

geld. De kostenbesparing die we

gemaakt voor ontwikkeling van

investering in een woning in

met al deze maatregelen kunnen

de binnenstad, delen van Zuid

bepaalde delen van Rotterdam is €

verwezenlijken gaat rechtstreeks

en Stadshavens. Daar gaat onze

30.000. In herstructureringswijken

naar de consument. Op deze wijze

inzet en de middelen naartoe. De

als de Tarwewijk, Hillesluis,

kunnen we een woning van rond de

marktpartijen hebben laten weten

Feijenoord, in West of het Oude

twee ton realiseren. Daar is markt

andere gebieden in Rotterdam zelf

Noorden kunnen de bewoners niet

voor in Rotterdam.’

110

Rotterdam - 2011

ieder bekend. De complexiteit van de weten regelgeving – de strenge milieu-eisen en de toetsing van gebouwen aan het Bouwbesluit dat gericht is op nieuwbouw – en het boekwaardeverlies bij transformatie van kantoren in woonruimte. Je ziet vaak een afwachtende houding bij eigenaren, omdat dit het minste pijn doet. Er zijn ook fiscale maatregelen nodig om omvorming van kantoren naar woningen tot een succes te maken. Specifiek: afschaffing van de overdrachtsbelasting (6%) bij transformatie en van het btwtarief (19%) bij verbouwactiviteiten voor transformatie van bestaand vastgoed. Wij hebben het Rijk verzocht de btw en overdrachtsbelasting te schrappen. Het kost je als overheid niets, want zolang er niets gebeurt levert het Transformatie kantoren

veel bedrijven nieuwe wensen

ook niets op.’

Het gemeentebestuur heeft ook

hebben. Deze bedrijven moet je

Rotterdam accepteert geen

in de kantorenmarkt prioriteiten

faciliteren, anders verlaten ze de

leegstand meer in de stad.

gesteld. In de polder Schieveen

stad. Een bedrijf bepaalt zelf hoe

Karakus: ‘Dat signaal willen wij

in Schiebroek en in Brainpark, het

zij gehuisvest wil zijn. We hebben

afgeven, al zitten wij qua leegstand

grote bedrijvenpark aan weerszijden

veel kantoren uit de jaren zeventig,

van kantoorgebouwen gelukkig

van de A16 ter hoogte van

tachtig en begin jaren negentig,

onder het landelijk gemiddelde.

Kralingse Zoom, wordt op basis

die niet meer voldoen aan de

We onderzoeken samen met de

van de marktanalyse voorlopig

marktvraag. Je ontkomt er dus niet

marktpartijen of we een koppeling

een bouwstop ingesteld. Aan

aan nieuwbouw van kantoren te

kunnen maken tussen ontwikkeling

de zuidkant van Rotterdam is

realiseren.’

van nieuwbouw en transformatie

nog wel vraag. Daar worden dan

Rotterdam gaat daarnaast

van een deel van de bestaande

ook nieuwe bedrijventerreinen

samen met de marktpartijen

voorraad. We maken samen een

ontwikkeld. Karakus: ‘De simpele

vijf proefprojecten opzetten

plan van aanpak hoe we met de

redenering dat we voldoende

om leegstaande kantoren te

leegstand in de stad willen omgaan

vierkante meters kantoren

transformeren naar woningen.

en wat de rol van de marktpartijen

hebben gaat niet op, omdat heel

Karakus: ‘De knelpunten zijn bij een

zal zijn.’

Rotterdam - 2011

111

Het gebied tussen de Blaak en de Wijnhaven wordt door velen bestempeld als één van de meest bijzondere en markante locaties in Rotterdam. Maasstede werkt hier aan een levendig stadscentrum, waar wonen, werken en ontspannen harmonieus samenvloeien. Een uitstekend bereikbare plek waar altijd mensen zijn. Om gezellig te winkelen, heerlijk te eten in een van de restaurants, te werken in een hoogwaardig kantoorpand, te wonen met fraai uitzicht op de Oude Haven of te overnachten in een luxueus hotel. ‘Het wordt het nieuwe centrum van Rotterdam’, stelt projectontwikkelaar Jan Bovy van Maasstede.

De afronding van een uniek gebied in Rotterdam

Maasstede gestart met Maasstede realiseert momenteel

daarbovenop te staan, de kantoren

De ontwikkeling van Maasstede

het project Blaakhaven, dat

komen op de stationsingang.

vervolmaakt de positie van Blaak-

recht tegenover het trein- en

Deze twee gebouwen worden op

Wijnhaven als divers en levendig

metrostation Blaak wordt gebouwd.

beganegrondniveau verbonden

gebied, dat per tram, metro, bus

Maasstede kwam begin 2011

door een binnenhof, waar horeca

en trein uitstekend bereikbaarheid

in het bezit van de grond- en

en retail een plek krijgen.’

is. ‘Je bent zo in Den Haag,

projectrechten. Blaakhaven bestaat

Aansluitend aan de bouw van

Amsterdam of Utrecht’, zegt Bovy.

uit twee gebouwen, gescheiden

Blaakhaven pakt Maasstede samen

‘Er zijn goede parkeerfaciliteiten en

door een binnenhof. In deze

met de gemeente de revitalisatie

de mensen in het gebied hebben

twee gebouwen wordt een hotel

van het Gelderseplein op. Bovy: ‘Wij

vele verblijfsmogelijkheden en een

en kantoren gevestigd, in de

realiseren een intiem en bruisend

fantastisch uitzicht.’

verbinding is plaats voor retail.

plein, waar je lekker kunt winkelen,

Bovy: ‘We zijn voortvarend aan de

in de beste restaurants heerlijk

Koopmanshuizen

slag gegaan. Begin januari zijn we

kunt eten en drinken, ontspannen

Maasstede, zelf met zijn kantoor

direct gestart met de bouw van

naar muziek kunt luisteren of kan

gehuisvest aan de Wijnhaven,

de parkeerkelder. Het hotel komt

overnachten in het hotel.’

zette al eerder zijn handtekening

112

Rotterdam - 2011

113

TE HUUR

Wijnhaven 23 Historisch koopmanshuis op unieke Rotterdamse locatie Aan de Wijnhaven, met uitzicht op de Maas, is een zeer bijzonder en karakteristiek kantoorgebouw gerealiseerd. Wijnhaven 23 combineert de uitstraling en grandeur van een historische kantoorvilla met de techniek en faciliteiten van een eigentijdse kantoorruimte. n Nieuw kantoorgebouw met historische uitstraling en eigen identiteit n Zichtlocatie vanaf de Maasboulevard n Hoog afwerkingsniveau met ondermeer italiaans marmer n Ca. 1.340 m² vvo verdeeld over vier verdiepingen beschikbaar n Huurmogelijkheid vanaf 400 m² n Oplevering per direct n Serre met dakterras op de topverdieping n Zeer compleet opleveringsniveau n Bruisende omgeving met uitstekende restaurants en Grand cafés n Loopafstand station Blaak

onder de herbouw van de koopmanshuizen aan de Wijnhaven 7 tot 21. Deze monumentale panden verdwenen indertijd met de komst van de Willemsspoortunnel. Bovy: ‘De koopmanshuizen naast Het Witte Huis zijn destijds steen voor steen afgebroken en na de tunnelbouw op dezelfde plaats weer steen voor steen en deels met nieuwe materialen opgebouwd. Deze monumentale Wijnhavenpanden zijn daarmee

zijnde de woontoren Wijnhaeve

bebouwing. Het heeft echter jaren

door ons in hun oude glorie

die door NS Poort naast de

geduurd voor deze discussie tot

hersteld.’

ontwikkeling van Maasstede is

een goed einde kwam.’

Na jaren van touwtrekken over

gerealiseerd.

2011 wordt echter het jaar waarin

vergunningen en verzekeringen

de verenpracht van het Blaak-

is recentelijk ook het laatste

Voorgeschiedenis

Wijnhavengebied tot volle wasdom

koopmanshuis, Pandje 23,

De nieuwbouwprojecten boven

komt. Bovy: ‘Wij ronden hier een

op deze historische locatie

de Willemsspoortunnel in het

uniek stuk stad af. Een nieuw

opgeleverd en in verhuur gebracht.

centrum van Rotterdam (waarbij

centrum van Rotterdam, waar ook

Vakkundig gebouwd bovenop de

Blauwhoed kantoor Blaak 8 heeft

een stadsicoon als de Markthal

Willemsspoortunnel, terwijl het

ontwikkeld) hebben een lange

verrijst. Het wordt een plek die zijn

treinverkeer naar Brussel en Parijs

voorgeschiedenis, die terugvoert

eigen dynamiek kent, waar je fijn

gewoon doorging. Wijnhaven

tot het jaar 1993 waarin de

woont, werkt en verblijft en alles

23 – dat een bestemming horeca

oplevering van de spoortunnel bij

in de buurt is. Deze ontwikkeling

en kantoren heeft – markeert de

de Wijnhaven plaatsvond en het

voorziet daarmee duidelijk in een

overgang van oud naar nieuw,

omliggende (boven)terrein vrijkwam

behoefte.’

voor een integrale herontwikkeling. Bovy: ‘Project Blaakhaven is ooit ontwikkeld door NS Poort. NS had deze grondpositie, daar er bovenop een spoortunnel en op een van de stationsingangen wordt gebouwd. Er is jarenlang gediscussieerd over het bouwen op de tunnel, wat echter prima kan. Destijds bij de bouw van de tunnel is zelfs rekening gehouden met bovenliggende

Rotterdam - 2011

115

Continu biedt driemaal zekerheid...

Samenbrengen en verbinden van werkgevers en werknemers in de technische branche. Voor beide groepen zet Continu zich in. Een bedrijf met een nieuwe naam op de gevel, maar met een vertrouwde achtergrond. Toch is er meer nieuw dan alleen de naam.

116

Rotterdam - 2011

Sinds mei 2010 zijn drie

Van een algeheel economisch

meldt, wordt niet alleen op gesprek

bedrijven verder gegaan onder

herstel in de bouwbranche durft

uitgenodigd omdat hij toevallig

de gezamenlijke naam Continu.

In ‘t Veld nog niet te spreken.

goed past bij een vacante functie. In

‘Continu Engineering, dat

‘Vanuit diverse branches, vooral

’t Veld: ‘Als een adviseur verwacht

sinds 1995 bestond, had in

de hightech branche, merken wij

dat een van onze klanten iemand

de afgelopen jaren gezelschap

een aanzienlijk toenemende vraag

met zijn of haar capaciteiten binnen

gekregen van twee verwante

naar gekwalificeerde technici. De

afzienbare tijd kan gebruiken, mag

bedrijven, DTI-engineering en

bouwbranche heeft een moeilijke

zo iemand op gesprek komen.

Continu Office’, vertelt Jasper in

tijd achter de rug en herstel zal nog

Immers, als gesprekspartner weten

‘t Veld, vestigingsmanager van

wel even duren. Juist nu wenst

we in een vroeg stadium wat onze

Continu. Besloten is de sterke

men advies over de laatste trends &

klanten bezighoudt. In de praktijk

merknaam Continu te handhaven

ontwikkelingen op de arbeidsmarkt.

krijgen we veel waardering voor het

en de gespecialiseerde BV’s onder

Vooral omdat deze ontwikkelingen

meedenken.’

te brengen bij Continu als drie

zo snel gaan. De omschakeling van

Dat kan Continu zich zeker in

samenwerkende businessunits,

een relatief klein tekort naar een

de nieuwe situatie permitteren.

te weten: bouw & infra, industrie

groot tekort aan gekwalificeerde

Want met de naamsverandering

& engineering en office, finance &

technici is hier en daar reeds in

is een beleid geïntroduceerd dat

sales.

gang gezet en gaat snel, zo leert

In ‘t Veld omschrijft als ‘de drie

Continu, met acht vestigingen in

het verleden.’

zekerheden’. ‘Ten eerste ondergaat

Nederland, bedient het Rotterdam-

De adviseurs van Continu werken in

elke kandidaat een zogeheten

Rijnmondgebied vanuit Capelle

eerste instantie in opdracht van de

DISC-test.’ Deze test meet vijf

aan den IJssel. In één van de

bedrijven die een personeelslid voor

karaktereigenschappen van de

karakteristieke boogvormige

een bepaalde functie zoeken. ‘Maar

kandidaten. ‘Ten tweede checken

kantoorgebouwen langs de Maas

ze zitten niet alleen te wachten op

we minimaal twee relevante

werken vijftien medewerkers

dat verlossende telefoontje, legt In ‘t

referenties voor de klant en ten

mee aan het principe ‘binden en

Veld uit. ‘Onze klant heeft behoefte

derde geldt een unieke niet goed

verbinden’. Het bedrijf heeft per

aan een adviseur die meedenkt

geld terug-garantie. Blijkt een

1 november 2010 weer extra

met het bedrijf, een adviseur als

kandidaat onverhoopt niet geschikt

adviseurs in dienst genomen. In ´t

sparrings- en gesprekspartner bij

in de proefmaand, dan betalen wij

Veld: ‘Er is sinds het eerste kwartaal

personeelsvraagstukken. Je spreekt

onder voorwaarden de gemaakte

2010 weer meer vraag uit de markt

elkaar niet alleen maar bij groei.

kosten in deze maand volledig terug

naar onze dienstverlening. Als

Juist ook als het eens wat moeilijker

aan onze klant, dat is wel zo eerlijk.

het financieel kan, is investeren in

gaat, zoals in de afgelopen

Dat betekent dat wij voor honderd

capaciteit op dit moment slim om te

anderhalf jaar, weet je elkaar te

procent garant staan voor onze

doen, nu het aanbod er is. 2011 zal

vinden en is denken in oplossingen

screening en onze dienstverlening.

naar mijn verwachting een krappere

mogelijk.’

Onze klanten waarderen deze

arbeidsmarkt met zich meebrengen,

Het mes snijdt daarbij aan

aanpak zeer, zo blijkt uit de vele

een gegeven dat wij nu ook richting

twee kanten. Een kandidaat-

positieve reacties die we hebben

diverse klanten communiceren.

personeelslid dat zich bij Continu

ontvangen’, aldus In ‘t Veld.

Rotterdam - 2011

117

OCNC bouwt toekomstbestendige wijk

â&#x20AC;&#x2DC; Nu Nieuw Crooswijk zichtbaar wordt, 118

Rotterdam - 2011

Met het appartementengebouw Nieuw Trapezium is het eerste deelplan in de vernieuwingswijk Nieuw Crooswijk ontwikkeld én – sinds juni 2010 – bewoond. In Wandeloord worden momenteel de eerste 307 woningen van de tweede fase gebouwd. Daarmee worden de contouren van Nieuw Crooswijk steeds meer zichtbaar. ‘Nu de kwaliteit van deze aantrekkelijke, gevarieerde en toekomstbestendige wijk waarneembaar is, merk je dat het echt gaat leven bij de mensen’, zegt directeur van de Ontwikkelingscombinatie Nieuw Crooswijk Karel van Berk. Voor de historische Rotterdamse

einddoel van de wijkvernieuwing.

prachtige binnentuin. Van Berk: ‘De

wijk Nieuw Crooswijk is de toekomst

Van Berk: ‘We hebben veel

eerste huurders en kopers wonen

begonnen. In de volkswijk van

vertrouwen in het eindresultaat van

inmiddels in Nieuw Crooswijk, de

bijna honderd jaar oud met 95%

dit project. Wij zijn met de inzet van

eerste bewoners zijn teruggekeerd

sociale huurwoningen worden tot

alle betrokken partijen in staat de

in de wijk. Zij zijn zeer enthousiast

het jaar 2018 zo’n 1.800 van de

productie op gang te houden en de

over de nieuwe situatie waarin

2.100 woningen gesloopt en ruim

ambities overeind te houden. Die

ze zijn terechtgekomen. Dat is

1.750 nieuwe woningen gebouwd.

verantwoordelijkheid hebben we met

hartverwarend en stimulerend. We

Een complexe en ingrijpende

z’n allen genomen. Daarmee slagen

zien dat de wijkvernieuwing aanslaat

gebiedsontwikkeling, die uitmondt

we er in een toekomstbestendige

en geïnteresseerde kopers en

in een groene stadswijk met

wijk te maken. Als je op kwaliteit

huurders naar Nieuw Crooswijk lokt.’

een diversiteit aan woningen en

gaan beknibbelen, doe je jezelf, de

Alle woningen in Nieuw Crooswijk

voorzieningen en een gemêleerde

bewoners en de stad Rotterdam

zijn met liefde ontworpen en

bevolkingssamenstelling. ‘We

tekort.’

met aandacht gebouwd. De bijzondere detailleringen, fraaie

realiseren hier een gevarieerd woonmilieu waar mensen graag

Visitekaartje

gevels, voordeuren, stoepjes en

willen wonen en verblijven’, weet Van

De opening van de brede school – in

binnentuinen zorgen voor een warme

Berk. ‘Een vitale wijk waar bewoners

augustus 2009 – was een belangrijk

uitstraling. Van Berk: ‘We besteden

zich mee willen identificeren.’

startpunt in de herstructurering van

veel aandacht aan de details, de

Woonstad Rotterdam, Proper-Stok

Nieuw Crooswijk. Het markante

architectuur en het openbaar gebied

Ontwikkelaars en Era Contour

woongebouw Nieuw Trapezium

en gebruiken bij de bouw mooie,

hebben hiervoor de handen ineen

is het eerste visitekekaartje van

natuurlijke en warme materialen.

geslagen, waarbij ook in deze tijd van

Nieuw Crooswijk op woongebied.

Het zorgt bij elkaar voor een

economische tegenwind niet van het

Een deelproject dat bestaat uit 93

hoogkwalitatief stedelijk milieu met

ingeslagen pad wordt afgeweken.

veelzijdige appartementen, een luxe

een menselijke maat. Dit wordt een

Integendeel, de blik is vooruit gericht,

penthouse, een eigen stallinggarage,

wijk waar je trots op bent, een wijk

de gezamenlijke focus ligt op het

commerciële ruimtes en een

om van te houden.’

Rotterdam - 2011

119

Wandeloord

en een commerciële ruimte. Maar

Mooie locatie

In december 2009 is een start

liefst zes verschillende architecten

Een mooie en strategische

gemaakt met de bouw van de eerste

hebben hun handtekening onder

locatie is essentieel om een

307 woningen aan de Boezemlaan

de bijzondere baksteenarchitectuur

gebiedsontwikkeling tot een succes

in het Wandeloordgebied.

gezet.

te maken. Nieuw Crooswijk, gelegen tussen de A20, de rivier de Rotte,

Het eerste blok (143 huizen) bestaat uit meerdere kleine

Van Berk: ‘De bouw van het eerste

de Boezemlaan, Crooswijksestraat

appartementencomplexen: Huis

blok is met de kerst op hoogte. Het

en Crooswijkseweg, heeft die

van Hoop, Huis van Dromen, Huis

gaat ontzettend snel. De oplevering

bijzondere positie. Zowel het

van Inspiratie, Huis van Morgen,

staat gepland in de tweede helft

Kralingse Bos als de binnenstad

Huis van Durf, Huis van Vooruitgang

van 2011. Met de bouw van het

van Rotterdam met z’n winkels en

en Huis van Toekomst. De variatie

tweede blok van 164 woningen zijn

cultuuruitingen ligt op loopafstand.

vertaalt zich in de bouw van 19

we ook volop bezig. Dit duurt wat

Een scala aan recreatieve

eengezinswoningen, 12 woon-

langer, want daar zit een dubbele

voorzieningen is binnen handbereik,

werkwoningen, 17 penthouses, 69

parkeerlaag in.’

zoals een sporthal, renbaan,

appartementen, 26 huurwoningen

120

golfbaan, zwembad, sportvelden,

Rotterdam - 2011

zeilen tennisaccommodatie.

in om zichtbaar te maken hoe er

werken, ook vanuit het buitenland.

Bovendien ben je met de auto snel

gewoond kan worden en wat het

Laatst stonden hier zomaar twintig

op de ringweg van Rotterdam.

uitzicht wordt. Aan de ene kant de

Zweden binnen…’

‘De locatie van Nieuw Crooswijk is

blik op de skyline van Rotterdam en

Nieuw Crooswijk is een project

fenomenaal, maar dat wordt nog te

aan de andere kant op het Kralingse

van de lange adem. Van Berk:

weinig gezien’, denkt Van Berk. ‘Aan

Bos en Plas.’

‘Het is een project dat tien tot

de ene kant de hectiek van de stad

De drie partijen in de

vijftien jaar duurt. Het is niet

en aan de andere kant de rust van

gebiedsontwikkeling nemen ook

ongebruikelijk dat je in een dergelijke

een groene woonomgeving. Er zijn

de totale vernieuwing en inrichting

tijdspanne periodes van hoog-

in Nederland ook niet veel plekken

van het openbaar gebied ter hand

en laagconjunctuur meemaakt.

waar je binnen vijf minuten kan

en geven het beheer na realisatie in

Elke crisis in de wereld is echter

roeien, zeilen, golfen, zwemmen,

handen van de gemeente. Het is een

overwonnen, dat zal ook met de

hockeyen of tennissen. Atletiek,

voorbeeldproject in Nederland, waar

huidige het geval zijn. Als de markt

basketbal, paardensport; je hebt hier

veel belangstelling voor is, ervaart

weer aantrekt, worden de projecten

werkelijk alles in de buurt.’

Van Berk met regelmaat. ‘Het is een

die zich onderscheiden in kwaliteit –

complexe ontwikkeling vanwege de

zoals Nieuw Crooswijk – makkelijker

Verkoopcentrum

duur, schaal, logistiek en de brede

afgezet dan de projecten waar

De OCNC heeft in het

maatschappelijke context waarin

eindeloos de kaasschaaf overheen

herstructureringsgebied een

de vernieuwing plaatsvindt. Elk jaar

geweest is. In de jaren dertig van de

verkoopcentrum aan de Nieuwe

heb ik wel vier studenten die een

vorige eeuw was het ook crisis. Wat

Crooswijkseweg. Hier wordt

scriptie over de wijkvernieuwing

toen gebouwd werd is nu mateloos

informatie gegeven over de

Nieuw Crooswijk schrijven. Mensen

populair. Dat vertrouwen heb ik ook

ontwikkeling Nieuw Crooswijk,

komen langs om te kijken hoe wij nu

in Nieuw Crooswijk.’

de woonmogelijkheden en diverse interessante, voordelige regelingen voor de koper. Zoals

De Ontwikkelingscombinatie Nieuw Crooswijk werd in 2004 samengesteld, met

een aantrekkelijke starterslening en

Woonstad Rotterdam, Proper-Stok Ontwikkelaars en Era Contour als participanten. Karel

een pioniersactie in Wandeloord,

van Berk is sinds 2007 directeur van de OCNC. De ontwikkeling van Nieuw Crooswijk

waarbij de eerste tien kopers van een appartement een

is verdeeld in zes fasen: Nieuw Trapezium en brede school, Wandeloord, Paradijshof, Crooswijksebocht, Schutterskwartier en Trapezium en Rusthoflaan. Er worden zo’n 1.800 van de 2.100 woningen gesloopt. Inmiddels zijn circa 1.100 huishoudens verhuisd.

pioniersafbouwpakket (ter waarde

Wie wil terugkeren in de nieuwbouw, kan dat. De inschatting is dat zo’n 25% van de

van € 12.500) gratis krijgen. Van

oorspronkelijke bewoners terugkeert in Nieuw Crooswijk. In totaal worden er ruim 1.750

Berk: ‘We brengen Nieuw Crooswijk

nieuwe huizen gebouwd. Uiteindelijk doel is te komen tot een vitale wijk met een mix

op allerlei manieren onder de aandacht. We richten in elke fase

aan woningen (30% sociale huur en 70% (middel)dure koop) en bewonersgroepen, met een speciale focus op het binden van de midden- en hogere inkomensgroepen aan Rotterdam.

ook zo snel mogelijk modelwoningen

Rotterdam - 2011

121

Bewoners Nieuw Crooswijk:

‘ Dit project toont toekomstvisie’ Mooier kan je er als wijk bijna niet bij liggen. Omgeven door het groen van het Kralingse Bos, de Kralingseplas en de Rottemeren, en toch op steenworp afstand van de binnenstad en de snelweg. Maar de verpauperde wijk zelf schreeuwde om een upgrade. Afgelopen zomer werd het Nieuw Trapezium opgeleverd. Wat vinden de nieuwe bewoners van de herontwikkeling in hun wijk en wat verwacht de warme bakker van de vernieuwingen in Nieuw Crooswijk? Als iemand over de wijk kan

huursubsidie een kans gekregen

appartementencomplex ook niet

vertellen dan is het Marian van

om hier te wonen,’ glimlacht ze.

één bewoner die spijt heeft. ‘Op vijf

Hengel (74). Zij en haar man wonen

Afgelopen juli verruilde ze haar

woningen na wonen hier allemaal

er al 52 jaar. Tot voor kort runde

woning boven de winkel voor een

oorspronkelijke bewoners en allen

ze er ook haar eigen winkel. Nog

van de sociale huurwoningen in

zijn ze blij dat ze hier wonen.’

steeds is ze actief in haar buurt. Ze

Nieuw Trapezium. ‘We hebben

Ze is altijd een voorstander van de

slaat geen bewonersvergadering

werkelijk een schitterend

herontwikkeling geweest. ‘Er waren

over. ‘Het heeft zin om mee te

appartement,’ glundert van

veel oude en slechte woningen in

praten. Zo hebben ook mensen met

Hengel. Ze kent in het

deze wijk,’ meent ze.

122

Rotterdam - 2011

Ook de bevolkingssamenstelling

in de wijk hoeven rondkomen.

wijk reden merkten we dat we

van de wijk was volgens haar te

‘Maar een ander publiek in de

bevooroordeeld waren en dat

eenzijdig.

wijk kan nooit kwaad. Dat krikt

de wijk helemaal niet zo slecht

Ze verwacht dat de duurdere

de klantenbesteding aanzienlijk

was. We denken zelfs dat hij veel

koopwoningen binnen het project

op. Dan kan ik ook luxere

potentie heeft.’

een ander publiek naar de wijk

artikelen aanbieden. Mijn huidige

Toch heeft het stel nog een

zullen trekken.

klantenkring komt hooguit voor een

tijdje gedubd over de koop. De

halfje volkoren, de nieuwe klant

documentatie over het project

Warme bakker Jan van Ballegoie

eet waarschijnlijk ook graag een

toonde echter zoveel toekomstvisie

senior (57) woont ook al jaren in

croissantje in het weekend.’

en inzet dat ze uiteindelijk over de

de wijk. Hij haalt nog even snel

streep getrokken werden.

de plaat met pepernoten uit de

Eén van de nieuwkomers die

Hij verwacht dat een gezellige

oven voordat hij ons zijn verhaal

wellicht in het weekend zal

uitstraling en de leuke winkeltjes

vertelt. Het is een hectische tijd

langskomen voor luxer broodje is

de komende jaren vanzelf zullen

voor hem. Gelukkig maar, want het

algemeen chirurg Ulas Biter (34).

komen. ‘Over een jaar of zes is

afgelopen jaar draaide hij voor het

Hij heeft samen met zijn vrouw

deze wijk heel anders,’ voorspelt

eerst verlies dankzij de bouwplaats

(eveneens chirurg) één van de 32

Biter. ‘Maar ook nu wonen we

voor zijn deur. Toch is de bakker

koopwoningen in Nieuw Trapezium

hier prima. De ligging van de

altijd voorstander geweest van de

gekocht. Eigenlijk wilden ze een

wijk is ideaal. ‘Een soortgelijk

wijkvernieuwing. ‘De wijk was teveel

dertiger jaren woning, maar toen

appartement in Kralingen kost je

verpauperd. Veel woningen zijn niet

Biter zijn woningcriteria op internet

het dubbele.’

meer van deze tijd,’ vindt hij.

invulde rolde dit appartement

Hij ziet zijn aankoop dan ook

Of zijn zaak het ook had gered

eruit. ‘Als ik langs deze wijk reed

als een prima investering. ‘Ik

zonder deze herstructurering weet

zag ik altijd de dichtgetimmerde

begrijp goed dat ze juist dit stukje

hij niet. Zijn klantenkring komt al

woningen. Dat gaf niet echt een

Rotterdam hebben aangepakt.

jaren uit de wijde omtrek en hij

gezellige sfeer. Toen we uiteindelijk

Ik zie dat hier heel veel

heeft nooit sec van de klanten

een paar keer serieus door de

mogelijkheden zijn.’

Rotterdam - 2011

123

Woonstad Rotterdam Woonstad Rotterdam levert een forse bijdrage aan de ontwikkeling van de Maasstad. De woningcorporatie was in 2009 en 2010 verantwoordelijk voor een groot deel van het totale aantal verkochte woningen in de stad. In 2009 zijn er 225 woningen verkocht, in 2010 214 woningen. Met de eigen afdeling Vastgoedontwikkeling en diverse samenwerkingsverbanden werden vorig jaar 817 bouwstarts (603 nieuwbouw en 214 renovatie) bijgeschreven en in 2010 246 nieuwbouwwoningen. Woonstad Rotterdam kreeg hiervoor zowel in 2009 als in 2010 de Nieuwbouwproductieprijs uitgereikt. Vastgoedontwikkeling koerst met volle kracht vooruit. De ontwikkeldirecteuren Alex Moret (Noord) en Rob Kornman (Zuid) belichten enkele belangrijke gebiedsontwikkelingen, samenwerkingsverbanden en projecten van Woonstad Rotterdam. 124

Rotterdam - 2011

Kleinpolderplein. Juist omdat het bij

huurwoningen te betalen.

een verkeersknooppunt ligt, willen we een project realiseren dat recht doet

* Wielewaal. Kornman: ‘In dit gebied

aan duurzaamheid en het milieu.’

in Charlois zijn na de Tweede

* Het Oude Westen. Moret: ‘Een

Wereldoorlog 550 noodwoningen

wijkherstructurering grenzend aan het

neergezet. Deze zijn door hun

centrum van de stad waar Woonstad

technische en energetische staat

60 à 70% van het woningbezit heeft.

nodig aan vervanging toe. We zijn

Door koopwoningen en duurdere

bezig een intentieovereenkomst met

huurwoningen te bouwen willen we

de gemeente te sluiten om circa 800

ervoor zorgen dat mensen

nieuwbouwwoningen terug te

wooncarrière kunnen maken in de

brengen, waarbij we de

wijk. Samen met de gemeente is de

aangrenzende sportvelden willen

inspanning van Woonstad om een

aankopen om hier als eerste

veilige, leefbare wijk te scheppen.’

huurwoningen te realiseren en er in Wielewaal ruimte ontstaat voor sloop

Gebiedsontwikkelingen Zuid

en nieuwbouw. We hopen in 2013 -

* De Tuin op het Zuiden. Kornman: ‘In

2014 te starten, om in 2024 de

Pendrecht maken 1.000 verouderde

laatste woningen te realiseren.’

portiekflats plaats voor 300 eengezinswoningen en 150 moderne

Projecten Noord

appartementen. Deelproject De

* Justus van Effen. Moret: ‘Dit is de

Gebiedsontwikkelingen Noord

Vlonders is in 2010 in uitvoering

komende jaren het meest in het oog

* Jaffa. Moret: ‘Een wijkherstruc-

gegaan. Het huursegment loopt

springende renovatieproject van

turering in Kralingen-west met sloop

prima, de afzet van de kwalitatief

Woonstad. Een restauratie van een

van zo’n 400 verouderde woningen

goede koopwoningen voor een prijs

rijksmonument in Spangen, waarbij

en nieuwbouw van bijna 200

van circa € 200.000 v.o.n. loopt

we o.a. van twee oudere woningen in

woningen, huur en koop. We werken

aardig door. We realiseren hier zo’n

het complex één grotere woning van

aan een gebiedsafspraak met de

40 tot 50 woningen per jaar, waarmee

tussen de 75 en 100 m² maken,

gemeente Rotterdam, zodat de

de wijk gefaseerd naar een hoger

zowel koop als huur. De prijzen

komende 6 tot 8 jaar duidelijk is wie

niveau wordt getransformeerd. In

variëren van € 180.000 tot iets

wat wanneer doet, wie wat betaalt en

2015 is De Tuin op het Zuiden

boven de twee ton. De uitvoering is

hoe het proces vorm krijgt. We

afgerond. In de zuidrand op de locatie

in september 2010 gestart. Op basis

hopen hier in in 2012, 2013 te

Valkensteijn wordt ook huur en koop

van de modelwoningen willen we in

starten.’

gerealiseerd, met prijzen tot circa €

het voorjaar van 2011 de verkoop

* Overschie. Moret: ‘We willen

250.000 om de diversiteit aan

starten. Er hebben zich al vele

beginnen met de bouw van

woonmilieus te vergroten. De

belangstellenden bij ons gemeld.’

eengezinswoningen op Kleinpolder-

opbrengst van de koopwoningen

* Soetendaalseplein. Moret: ‘We

zuidwest, in de oksel van het

wenden we aan om de onrendabele

bouwen in Het Oude Noorden 32

Rotterdam - 2011

125

eigenaar en Woonstad delen bij terugkoop de waardeontwikkeling van de woning. Hierdoor hebben we alle woningen kunnen verkopen.’ * Belvédère en Wesgram. Kornman: ‘De laatste projecten op OudKatendrecht. Bij Belvédère wordt bestaand vastgoed gerestaureerd, Wesgram is een nieuwbouwcomplex aan de Veerlaan met een prijsklasse nieuwbouwwoningen, waarvan 18

oktober plaats. Hier zijn we best

aan koopwoningen tussen € 180.000

exclusieve huur - zowel gestoffeerd

trots op. Dit is een project met de

en € 225.000.’

als niet-gestoffeerd - en 14 grote

juiste prijs-kwaliteitverhouding in een

* Oranjeboomstraat. Kornman: ‘De

koop (eengezinswoningen). De

gebied waar een duidelijke visie is

woningen in Feijenoord worden

bewonersparticipatie is heel groot.

neergelegd.’

gesloopt omdat de technische staat

Als de aanbesteding goed verloopt,

zeer slecht is. Dat is nu gaande,

gaan de woningen in in het voorjaar

Projecten Zuid

alleen de onderwijzerswoning

2011 in verkoop. De prijzen voor de

* De Werelden. Kornman: ‘Een

blijft behouden en wordt een

eengezinswoningen zijn vanaf

project van 102 eengezinswoningen

cultuurhistorische plek naast de

€ 300.000 v.o.n.’

in Hillesluis. De aanvankelijke

Stichting KunstAccommodatie

* Drievriendenhof. Moret: ‘Het

verkoopprijs van circa twee ton bleek

Rotterdam. Wij realiseren hier 44

eerste nieuwbouwproject in

voor de bewoners te hoog. Woonstad

beneden-bovenwoningen voor de

het Oude Westen dat in 2011

heeft daarop de aantrekkelijke Fair

koop.’

in productie wordt genomen:

Value-regeling toegepast, met een

* Hilleplein. Kornman: ‘Hier bouwen

17 woningen - 4 huur en 13

korting op de koopsom. De koper/

wij in samenwerking met Stichting

koop, zowel appartementen als eengezinswoningen - in een prijsklasse tussen€ 160.000 en € 240.000. * Terra. Moret: ‘Terra is het laatste project uit de wijkvisie Het Lage Land: 105 koopwoningen, zowel maisonnettes als eengezinswoningen. Dit is het best verkopende project in Rotterdam in 2009, de eerste 70% was binnen drie maanden verkocht. Alle woningen, met prijzen tussen € 180.000 en € 240.000, zijn inmiddels verkocht, de eerste oplevering vond begin

126

Rotterdam - 2011

Laurens 6 groepswoningen

Proper-Stok en Era Contour het

te behouden. Bovendien zijn Era

voor 48 PG-patiënten en 21

eerste gebied Wandeloord tot een

Contour en Woonstad Rotterdam

zorggarantwoningen. Wij starten in

succes trachten te maken. De eerste

samen met bezig in het Oude

2011 met de bouw.’

toren, Trapezium, is opgeleverd. Met

Noorden met een zogenaamd

Wandeloord B en C zijn zo’n 350

kluswoningenproject.’

Samenwerkingsverbanden

woningen in aanbouw. Woonstad

De vooruitzichten van Woonstad

Kornman: ‘Woonstad heeft vele

neemt contractueel woningen af

zijn goed, besluit Kornman:

samenwerkingsverbanden. In

van de ontwikkelcombinatie OCNC.

‘Wij vervangen ongeveer 400

het zorgsegment met Laurens

Verder werken we samen met Era

huurwoningen per jaar. Tot 2014

in Hillesluis en Overschie

Contour in Eén Blok Stad, waar

en verder zijn er nu al 3.500

(Blijvenburg), maar thans ook met

wij huurwoningen afnemen van de

woningen in portefeuille die moeten

de Boumanstichting (Romanohof

ontwikkelaar.’

worden aangepakt. Op basis

en d’Oranjeboom) en Stromen

Moret: ‘We zijn met alle

van portefeuilleanalyse wordt

Opmaat Groep (Pendrecht). Moret:

Rotterdamse corporaties bezig met

binnenkort vastgesteld welke

‘De belangrijkste samenwerking

een nieuwe samenwerkingafspraak

investeringsprogramma’s we gaan

met projectontwikkelaars is de

met de gemeente Rotterdam

voorbereiden. In een tijd dat het

ontwikkeling van Nieuw Crooswijk’,

- die zich inspant om de

water over het dek gaat, zowel bij

vervolgt Moret. ‘Waar we met

middeninkomens voor de stad

de gemeente als bij Woonstad, is het van belang dat we met elkaar hozen en de schouders

Vastgoedontwikkeling is een afdeling van Woonstad Rotterdam, de grootste

eronder zetten om te zorgen dat de

stadscorporatie van Nederland. Woonstad Rotterdam zet zich in voor vitale wijken voor

verwachtingen voor de productie

huurders en kopers. Nieuwbouw, transformatie, renovatie en samenvoeging dragen bij aan leefbare, vitale wijken en aan het woongenot van bewoners. Vastgoedontwikkeling

de komende jaren uitkomen.

bestaat uit 35 medewerkers. De productie van de afdeling beslaat zo’n 600 - 700

Een goede samenwerking, focus

woningen per jaar, de omzet bedraagt ongeveer 100 miljoen per jaar.

en prioriteitstelling is daarom belangrijk!’

Rotterdam - 2011

127

Blauwhoed Eurowoningen: Voor Blauwhoed vijftig jaar jong! Eurowoningen is 2010 een gedenkwaardig jaar geweest, omdat het gouden jubileum gevierd werd.

jaren ’80 verschuift de scope naar

van 2011 zal het prachtige en

het hogere marktsegment en de

energiezuinige kantoor Blaak8 in

projecten worden complexer. Op

Rotterdam worden opgeleverd.

eigen initiatief komen projecten tot stand zoals Noorderplassen in

De organisatie werkt met ruim 50

Eurowoningen wordt in 1960

Almere, waar watersportrecreatie

enthousiaste professionals vanuit

opgericht in Den Haag en

wordt gecombineerd met wonen in

het hoofdkantoor in Rotterdam en

heeft vooral in de jaren ’60

een bovengemiddeld marksegment.

het regiokantoor in Amsterdam aan

en ’70 door heel Nederland

Met dit soort projecten

stedelijke transformatieprojecten en

grote woningbouwprojecten

ontpopt Eurowoningen zich als

sleutelt aan nieuwe concepten.

gerealiseerd. Het is de tijd van de

gebiedsontwikkelaar.

Met ruim 70.000 gerealiseerde

massaproductie van betaalbare

Ambitieuze grote plannen zoals

woningen, vele winkelcentra,

(premie)woningen in de groeikernen.

het Monchyplein in Den Haag en

kantoorgebouwen en

Daarnaast is Eurowoningen als een

het Stadshart in Almere worden

bedrijfscomplexen heeft Blauwhoed

van de eerste ontwikkelaars actief

werkelijkheid en in de Meerpolder in

Eurowoningen de Randstad verrijkt

in de stadsvernieuwing, zoals in het

Berkel en Rodenrijs groeit een zeer

met een keur aan spraakmakende

Boschstraatkwartier in Maastricht

duurzame Vinexwijk.

projecten in een zeer gevarieerde

en de door renovatie van de Juliana van Stolbergkazerne in Amersfoort.

architectuur. Stuk voor stuk zijn het projecten die bijdragen aan

heeft vele nieuwe winkelcentra

een prettige woon-, werk en

In 1970 wordt in Leusden Park

gerealiseerd zoals in Landgraaf,

winkelomgeving voor onze klanten.

Rozendaal gerealiseerd, een plan

Rotterdam, Deventer en Breda

waarin bewoners participeren in het

gevolgd door Brazilië in het

beheer van hun omgeving.

Oostelijk Havengebied.

Uit deze periode stammen

Kantorenprojecten, zoals de

ook verschillende buitenlandse

Zuiderhof, ontstaan aan de rand

projecten zoals Port Grimaud in

van de Amsterdamse Zuidas. In het

St. Tropez. De crisis aan het eind

Almeerse zakencentrum verrijst de

van de jaren ’70 maakt echter een

Eurotoren en in Den Haag wordt

einde aan dit Europese avontuur.

een kantorengebied ontwikkeld in

Vanaf de tweede helft van de

de Groene Schenk. In de zomer

JAAR

NG E N

ON I

OED EUROW H W

128

BL A U

Zusterbedrijf Blauwhoed Vastgoed

0-2010

Rotterdam - 2011

Carol Hol

Rotterdam staat niet stil! straten raast. Zal die storm de stad doen uiteenrukken, waarna - in de stilte na de storm - een verstikkende deken van stilstand, van het stoppen met bouwen, over de stad komt te hangen? Dat gaat niet gebeuren. Leer mij de Rotterdammers kennen, juist in tijden van tegenslag komt hun ware aard boven, tonen zij hun vechtlust, veerkracht en inventiviteit. De storm zal pijn doen, dat wel, maar stoppen, niet meer bewegen, die werkwoorden kennen Rotterdammers niet. Altijd ergens in de stad is er wel een bouwkraan aan het draaien. En de haven draait als een tierelier. ‘Nederland staat vast, is immobiel’,

door de maalstroom die hoog in de

Rotterdammers pakken kansen,

hoorde ik vandaag op de autoradio

lucht over de stad heen jaagt. Deze

ondernemen en blijven bewegen,

zeggen. Ik sta niet stil. Ongehinderd

storm, windkracht 10, zal de stad

over grenzen heen, vandaar ook die

rijd ik door de straten van Rotterdam,

ongetwijfeld doorstaan, zie hoe stoer

haven en verder, vooruit over zee. Het

van de werkwinkel van Concire in

en stevig haar geraamte is, maar hoe

particulier initiatief is de stormkracht

het centrum door het Kralingse Bos

zit het met die andere storm, die van

van Rotterdam, juist nu in deze

naar mijn huis in de Prins Alexander.

de bezuinigingen die door de burelen

moeilijke tijden. Het is geen schande

‘Het gaat stormen’, voorspelt de

van de gemeente jaagt, die van het

- nu de overheid minder kan omdat

weerman op Radio 1, en dat is

knarsende snijden tot op het bot

ze moet bezuinigen - die kracht te

hoogstwaarschijnlijk wel waar,

van de stad, die van de scheurende

benutten door ‘los en over’ te laten.

ofschoon de toppen van de bomen

pijn van het prioriteren, die van het

Dit is wat de gemeente vooral moet

langs de weg er nog stil bij staan.

drama van het dreigend ontslag van

doen: niet bouwen door zelf alles te

‘Stilte voor de storm’, is dat wat

ambtenaren die niet minder van deze

willen bepalen en te plannen maar

er als een dreigende deken boven

stad houden als ik. Deze storm, die

meebouwen aan het vertrouwen in

de stad hangt? Het wolkendek

niet als een maalstroom hoog boven

die kracht. Dit is wat de stad wil.

vertoont al scheuren, uiteengerukt

maar als een koude wind door de

Rotterdam staat niet stil!

Rotterdam - 2011

129

De no-nonsense aanpak van Impact Vastgoedrealisme Professioneel, transparant, geloofwaardig 130

Rotterdam - 2011

Wie het huiskamerachtige kantoor van Impact Vastgoedrealisme in de Rotterdamse binnenstad binnenstapt, ontmoet direct een levensgrote foto met een hoog Toen was geluk nog heel gewoon-gehalte. Een beeld van vrolijke, goed gesoigneerde verjaardagsgasten met een open, positieve en levenslustige uitstraling, met taart en borrel binnen handbereik. De afdruk sluit naadloos aan bij de indruk die de projectontwikkelaar bij de klant wil achterlaten. Relaxed én professioneel, transparant en geloofwaardig, blijmoedig en empatisch. ‘Wij bouwen geen luchtkastelen, maar zijn een realistische ontwikkelaar met een no-nonsense mentaliteit.’

Impact Vastgoedrealisme, gevestigd

Het drietal besloot in 2009 de

plaats van veel tijd te besteden

aan de Westersingel, is een jonge

handen ineen te slaan en de

aan allerlei bedrijfsprocessen,

speler in het projectontwikkelveld.

krachten te bundelen als nieuwe

vergaderingen en administratieve

Het driemanschap achter de

projectontwikkelaar, waarbij de

rompslomp.’ Ollefers: ‘Ruim een

organisatie heeft echter al een

focus ligt op het ontwikkelen

jaar geleden was het momentum

schat aan ervaring in de bagage.

van kantoren, bedrijfsruimten en

daar en besloten we om zelf achter

Philip van der Ent startte zijn

woningen en de herontwikkeling

het stuur te gaan zitten. We hebben

carrière bij Jones Lang LaSalle,

van bestaand onroerend goed

de kans gegrepen om zelf te gaan

was mede-eigenaar van Batenburg

tot marktconforme, duurzame

ondernemen.’

Bedrijfshuisvesting en was van

gebouwen. Van der Ent: ‘We liepen

2006 tot 2009 commercieel

al een tijdje rond met plannen in

Succesvolle keuze

directeur van het kantorenteam

deze richting en wilden graag het

Een even risicovolle als succesvolle

van Multi Vastgoed, de grootste

heft in eigen hand nemen. We

keuze, zo kan na het startjaar

projectontwikkelaar van Europa.

willen vooral met projecten en de

worden vastgesteld. Ollefers: ‘We

Marco Praagman was vijftien jaar

wens van de klant bezig zijn, in

hebben als driemanschap precies

lang verbonden aan Multi Vastgoed. Hij had in die periode een groot aandeel in de totstandkoming van vele kantoorgebouwen in Nederland. Vincent Ollefers begon zijn loopbaan bij DTZ Zadelhoff en was tot de start van Impact Vastgoedrealisme commercieel directeur bij LSI project investment, één van de meest succesvolle ontwikkelaars van Nederland.

Rotterdam - 2011

131

klantcontacten. Vandaar de vrolijke foto aan de muur bij de Rotterdamse ontwikkelaar, want een glimlach – zo weet het driemanschap – werkt ontspannend en ontwapenend. Lachen schept openheid en zorgt voor binding. Van der Ent: ‘Als je met elkaar kan lachen, kun je ook lastige momenten in een ontwikkelproces respectvol oplossen, is onze opvatting. Dat in huis wat je in deze markt nodig

maken. Het gaat om het gevoel dat

vinden wij een sterkere boodschap

hebt: commercieel en technisch

je aan de klant overbrengt. Je moet

dan een foto van een gebouw aan

talent, een groot netwerk en en

geloofwaardig zijn en transparantie

de muur. Je moet als organisatie

een no-nonsense aanpak die bij de

niet alleen met de mond belijden

natuurlijk professioneel en ter zake

Rotterdamse mentaliteit past. Onze

maar daadwerkelijk glashelder zijn.

kundig zijn, maar de glimlach hoeft

aanpak om dicht bij jezelf te blijven

En realistisch. Duidelijk aangeven

natuurlijk niet te ontbreken.’

en een helder en eerlijk verhaal

wat wel en niet haalbaar is, geen

Een goede samenwerking is

te vertellen, slaat goed aan in de

luchtkastelen bouwen. Deze

de sleutel tot succes. Impact

huidige vastgoedmarkt. We hebben

houding werkt goed in de huidige

Vastgoedrealisme werkt samen

een eigen, ontspannen stijl, onze

markt. Uiteindelijk is de gunfactor

met partijen waarbij men elkaar

kwaliteiten zijn complementair. Als

daardoor ook groter.’

goed verstaat, zodat er in nauw

team versterken we elkaar.’

teamverband gewerkt kan worden.

Met deze aanpak is gelijk de

Sfeer

Ollefers: ‘Wij weten uit ons netwerk

visie en filosofie van Impact

De sfeer is belangrijk, zowel

en door onze jarenlange ervaring

Vastgoedrealisme verteld.

onderling bij Impact als in de

een goed team samen te stellen

Praagman: ‘Onze aanpak omschrijven we als openheid van zaken. Wij staan voor een open benadering van de klant en leggen precies uit hoe het ontwikkelspeelveld in elkaar zit. Wij vertellen wat alles kost – van de grond en de architect tot de totale bouwsom – en wat wij er aan willen verdienen. Vanuit dit vertrekpunt kun je met elkaar sleutelen aan het project en gezamenlijk bepaalde keuzes

132

Rotterdam - 2011

voor een ontwikkelproject. Mensen

stappen wij graag in de auto naar

draait het om.’

waarmee je bij wijze van spreken

het hoge noorden en gaan wij

Als kleine organisatie zorgt Impact

blindelings kan werken. Het

ervoor.’

Vastgoedrealisatie bovendien voor

gevoel moet goed zijn. Er moet

Impact Vastgoedrealisme is

meer efficiency, kostenbesparing

een natuurlijke klik zijn. Dan kun je

mede actief in de markt van de

en flexibiliteit. Ollefers: ‘Wij doen

samen hele mooie dingen tot stand

relatief kleinere kantoorprojecten.

alles zelf en kunnen in vergelijking

brengen.’

Praagman: ‘Onze no-nonsense

met grote bedrijven andere

houding komt hier goed van pas.

marges hanteren. Wij vragen

Kansrijke projecten

We zitten vaak rechtstreeks met een

niet het onderste uit de kan en

Impact Vastgoedrealisme focust

directeur om tafel, die meteen wil

proberen in een open dialoog

zich op kansrijke projecten op

weten waar-ie aan toe is.

tot een goede samenwerking en

locaties met een toekomstige

Korte klappen, slagvaardig

projectontwikkeling te komen. Wij

ontwikkelpotentie. Van der Ent:

handelen, dichtbij jezelf blijven en

merken dat dit uitstekend werkt in

‘Als ontwikkelaar doen we waar we

goede afspraken maken; daar

de praktijk.’

voor staan. Dat betekent dat je ook kritisch moet zijn op wat er kansrijk is in de markt en wat niet. Dat is

Impact Vastgoedrealisme heeft zich in het eerste bestaansjaar onderscheiden met zijn betrokkenheid bij diverse interessante, uiteenlopende projecten door heel Nederland.

voor ons het uitgangspunt. Er moet

Enkele voorbeelden:

sprake zijn van het juiste product op

• Herontwikkeling pand Sijthoff-city in Den Haag.

de juiste locatie. Daarom staan wij

• Bouw van een nieuw hoofdkantoor voor de Nederlandse vestiging van Cameron op

bijvoorbeeld met onze voeten in de klei in Hoogezand, om daar 1.200

bedrijvenpark Rengers in Hoogezand. • Ontwikkeling nieuwe bedrijfshuisvesting Thom. H. van der Boon BV op bedrijventerrein De Dijk in Maassluis.

vierkante meter kantoorruimte te

• Herontwikkeling kantoorgebouw aan de Paasheuvelweg in Amsterdam.

ontwikkelen. Het is een kansrijk

• Duurzame ontwikkeling Mediahaven (kantoorruimte en opnamestudio’s) in Amsterdam.

project, de klant wil daar echt

• Sluiten huurovereenkomst voor Tokheim Netherlands voor een nieuw kantoorgebouw

wat en wij weten de puzzel qua ontwikkeling, bouw, financiering

op Businesspark Amstelwijck in Dordrecht. • Herontwikkeling kantoor in Rotterdam Centrum naar flagshipstore. • Ontwikkeling van 45 appartementen bij station Schiedam.

en belegging rond te maken. Dan

Rotterdam - 2011

133

EM Linked biedt vastgoedeigenaar totale controle Met de komst van Facebook, Hyves en Linkedin is een nieuw tijdperk aangebroken voor het verkrijgen en het delen van informatie. Deze nieuwe ontwikkelingen hebben grote gevolgen voor de wijze waarop wordt gecommuniceerd. De nieuwe mogelijkheden zijn supplementair op de gebruikelijke communicatiewegen zoals e-mail en telefoonverkeer waardoor onderlinge communicatie intensiever wordt, bijna ‘always on’. Terwijl de vastgoedwereld op vele

aangenomen. Dit terwijl het juist bij

zijn. Juriaan van Woerkom, Raymond

vlakken zeer vooruitstrevend is,

vastgoedbeheer van cruciaal belang

en René Perridon , met jarenlange

lijkt er op het gebied van internet

is om altijd over de juiste informatie

ervaring in de ICT en vastgoed

een achterstand te ontstaan en

te kunnen beschikken waarbij snelle

ondervonden dit aan den lijve en zijn

wordt een afwachtende houding

communicatielijnen een groot voordeel

op zoek gegaan naar een oplossing waar de moderne technieken de vastgoedactiviteiten op passende wijze ondersteunt. EMLinked ’We hebben een systeem ontwikkeld dat, waar ter wereld onze klanten ook zijn, hen direct controle geeft over hun vastgoed, waarbij toegang tot het internet de enige vereiste is. De onderlinge communicatie tussen de vastgoedeigenaar en de gebruikers van zijn vastgoed verbetert erdoor. Ook biedt het direct inzage in essentiële financiële informatie zoals ontvangst van huurtermijnen, achterstanden e.d. Altijd direct de

134

Rotterdam - 2011

contracten kunnen inzien, klachten en

van dit moment, sluit hierop aan.

reparatieverzoeken kunnen bekijken

EMLinked voldoet volledig aan alle

en toegang tot uw huurdergegevens

verwachtingen die u op dit vlak mag

zijn met de huidige techniek toch bijna

hebben.’

vanzelfsprekende zaken. De sleutel is online vastgoed management!

Doelgroep

Ofwel ‘Estate Management Linked’.

Tijdens de eerste testfase van

EMLinked biedt deze mogelijkheden

EMLinked werd door een van de

en uw eigen organisatie makkelijker

en nog veel meer. Eenvoudigweg

testpanelleden gevraagd of hun

door het inzetten van een portal

inloggen is voldoende om toegang te

spreekwoordelijke oma van 84 de

voor de communicatie over

krijgen tot de volledige portefeuille.’

applicatie zou kunnen gebruiken. ‘Er

klachten en reparatieverzoeken.

ontstond een fantastisch beeld van

Uiteindelijk zal de hele workflow

Partner

de dame die al twitterend met haar

tussen de eerste melding en het

Onderzoek laat zien dat er diverse

vriendinnen op het achterdek van haar

oplossen geautomatiseerd, met

vastgoedbeheersystemen op

zeiljacht in Zuid-Frankrijk, controle

tussenkomst van een portal, gaan

de markt verkrijgbaar zijn. De

heeft over haar vastgoedobjecten met

verlopen. Dit gaat in de toekomst

initiatiefnemers van EM Linked zijn op

het gebruiksgemak van EMLinked.

een tijdsbesparing opleveren

zoek gegaan naar een oplossing die

De missie is geslaagd, namelijk

en het monitoren en analyseren

gebruiksgemak en het gebruik locatie-

EMLinked is voor iedereen! Door

van klachten wordt eenvoudiger.

onafhankelijk maakt. ‘De oplossing

de laagdrempelige instap en het

Ook processen als indexering,

van MD Solutions,Microsoft NaviVast,

multifunctionele karakter is EMLinked

prolongatie en afrekeningen van

kwam het meest in de buurt van de

een passende optie voor zowel een

servicekosten zijn vanaf iedere

eisen en wensen. Deze inmiddels

kleine belegger als voor de grotere

locatie te beheren. EMLinked biedt

beproefde oplossing heeft dan ook als

partijen uit de vastgoedwereld.

concreet toegevoegde waarde aan

basis gediend voor de ontwikkeling

Kortom zowel de belegger maar

het vastgoedpakket, immers, een

van EMLinked. Een intensieve

vooral ook de vastgoedbeheerder

verhuurd gebouw, in goede staat van

samenwerking tussen mensen uit de

zullen zich herkennen in de functies

onderhoud en met tevreden huurders

vastgoedwereld en de ontwikkelaars

van EMLinked.’

is een aantrekkelijk object op de

hebben geresulteerd in een applicatie

markt.’

welke inmiddels succesvol alle testen

Kracht

heeft doorlopen. Grote investeringen

’De grote kracht van de EMLinked

Toekomst

voor implementatietrajecten en

is te vinden in gebruiksgemak,

EMLinked erkent dat de komende

bijbehorende aanschaf van servers

toegankelijkheid, communicatie

periode nog hard gewerkt wordt

zijn niet waar onze klant naar op

gerelateerd aan volledige

om de oplossing nog verder te

zoek is,’ aldus Van Woerkom en

functionaliteit. Het nog intensiever

optimaliseren. Dit gebeurd op

Perridon. ‘Die klant wil slechts

met de vastgoedportefeuille bezig

onderdelen als communicatie en het

gebruik kunnen maken van de

zijn leidt tot tevreden huurders wat

interactief maken van de website.

oplossing. Laagdrempelig, makkelijk

de waarde van de portefeuille ten

Daarnaast wordt er hard gewerkt aan

instappen en gebruiksvriendelijk.

goede komt. Wij zeggen tegen

een App voor uw smartphone zoals

Cloud computing , de ontwikkeling

onze klant: maak het uw huurder

de iPhone en de iPad.

Rotterdam - 2011

135

BAM Woningbouw Rotterdam terug naar haar roots! 136

Rotterdam - 2011

De Rotterdamse vestiging van BAM Woningbouw is in januari verhuisd naar Rotterdam. Terug naar de stad waar zij 78 jaar geleden hun activiteiten zijn begonnen en al vele markante stempels hebben achtergelaten. ‘Wij voelen ons dan ook verbonden met Rotterdam en willen graag ons steentje op ieder niveau bijdragen aan de ontwikkeling van de stad’, stelt directeur Michiel Kok. ‘Als ontwikkelende bouwer die actief is op alle onderdelen van de woningbouwmarkt willen en kunnen wij van toegevoegde waarde zijn.’

Na een aantal jaren gehuisvest te

renovatie, groot onderhoud en

Integrale kostprijs

zijn in Capelle aan den IJssel, heeft

beheer en regulier onderhoud.

‘Wij streven er naar om het eigen

BAM Woningbouw Rotterdam

‘We merken dat de naam BAM

woningbezit voor een zo breed

sinds 1 januari van dit jaar haar

vaak wordt geassocieerd met

mogelijke groep bereikbaar te

intrek genomen in het kantoor aan

de realisatie van grootschalige

maken’, aldus Kok. ‘Door een

de Kralingseweg in Rotterdam.

projecten. Dit beeld klopt maar

intensieve samenwerking met onze

‘Hier zitten we samen met BAM

gedeeltelijk, want naast de grote

opdrachtgevers, een efficiencyslag

Utiliteitsbouw Rotterdam in een eigen

werken hebben wij de laatste

Lean & Mean, partnercontracten en

gebouw’, verduidelijkt commercieel

jaren ook bewezen – met onze

innovatief bouwen met behulp van

directeur Peter van der Have. Binnen

platte organisatie en efficiënte

3D CAD zien wij samen met onze

het werkgebied Groot Rijnmond,

projectteams - heel goed de kleinere

opdrachtgevers mogelijkheden om

Drechtsteden en de Zuid-Hollandse

projecten succesvol uit te kunnen

de integrale kostprijs te verlagen.’

eilanden, is BAM Woningbouw

uitvoeren’, zegt Van der Have. ‘Hoe

BAM Woningbouw Rotterdam kijkt

Rotterdam actief op alle disciplines

groot of klein het project ook is, van

ook naar financieringsvormen. Van

van de woningbouwmarkt:

deurkruk tot woontoren, wij denken

der Have: ‘Wij hebben exclusieve

projectontwikkeling, nieuwbouw,

mee met onze opdrachtgevers.’

afspraken met een aantal banken

De Uitkijk Rotterdam

Rotterdam - 2011

Hotel Pincoffs Rotterdam

Sleephelling Rotterdam

137

hier gebeurt het en wij zijn erbij

Arbeidsrecht bouwrecht hAndelsrecht insolventierecht intellectueel eigendom & ict mededingingsrecht ondernemingsrecht

Kneppelhout & Korthals Advocaten is met 50 advocaten h茅t middelgrote en onafhankelijke advocatenkantoor in Rotterdam. Wij werken voor grote en middelgrote ondernemingen, centrale en lokale overheden, non-profit instellingen en andere organisaties in binnen- en buitenland. Onze cli毛nten geven hoog op over onze professionaliteit, kwaliteit en ons inlevingsvermogen in hun situaties. Wij denken niet alleen na, maar denken vooral ook v贸贸r. Wij zorgen ervoor dat u zich kunt blijven richten op uw core business, want daar gebeurt het!

vAstgoed & bestuursrecht vervoer & douAne verzekeringsrecht

138

Rotterdam - 2011

De Hoven, Capelle aan de IJssel

gemaakt voor aantrekkelijke

opdrachtgevers en de renovatie van

woonconsument een maximale

groenhypotheken, waarbij de

de Knikflats in Rotterdam Ommoord.

keuzevrijheid bieden. Aan de hand

meerkosten voor energiearme

Kok: ‘Wij zijn van mening dat de

van de ervaring die wij hebben

woningen geheel gefinancierd

komende tijd de aandacht zal komen

opgedaan bij het project de

kunnen worden zonder dat de

te liggen in het optimaliseren van

Dichterlijke Vrijheid hebben we een

woonlasten stijgen. De energiekosten

de bestaande woningvoorraad. Als

concept uitgewerkt om op een aantal

halveren, waardoor de totale

mede-initiatiefnemer van de Toolkit

locaties in de binnenstad volumes

woonlasten lager worden.’

Bestaande Bouw beschikken wij over

aan te bieden, waarbij we samen

een uitgebreide kennis en ervaring

met de kopers middels het Collectief

Bestaande woningvoorraad

en kunnen wij middels concrete

Particulier Opdrachtgeverschap

BAM Woningbouw Rotterdam is

planuitwerking onze opdrachtgevers

de woningen met maximale

sinds jaar en dag toonaangevend

adviseren om de bestaande

keuzevrijheid ontwikkelen.’

op het gebied van renovatie en

woonvoorraad energetisch te

herbestemming van bestaande

verbeteren.’

gebouwen. Enkele markante

BAM Woningbouw Rotterdam wil een vernieuwende aannemer

Rotterdamse projecten die BAM

Woonconsument

zijn. Kok: ‘Ook daarin schuilt onze

Woningbouw in de afgelopen jaren

Vanzelfsprekend staat bij BAM

toegevoegde waarde. Het gaat niet

heeft gerealiseerd zijn het Jobsveem

Woningbouw Rotterdam de

meer louter om stenen stapelen. Wij

in het Lloydkwartier, de renovatie van

woonconsument centraal in het

zoeken naar het optimale proces

het blok aan de Sleephellingstraat

bouwen ontwikkelproces, zegt

waarbij we de wensen van de

– het eerste projectmatige

Van der Have. ‘Door nieuwe

woonconsument als uitgangspunt

passiefhuisproject in Nederland,

technieken als 3D CAD willen

nemen, daarbij rekening houdend

de Dichterlijke Vrijheid – uitgevoerd

wij onder begeleiding van onze

met financiële haalbaarheid, het

voor een collectief van particuliere

afdeling Kopersbegeleiding de

milieu en de leefomgeving!’

Rotterdam - 2011

139

De vele voetstappen van De Mik Bedrijfshuisvesting in de regio Rijnmond Waar bij de aankoop, verkoop, aanhuur en verhuur van bedrijfsonroerendgoed in de regio Rijnmond voetstappen worden gezet, laat De Mik Bedrijfshuisvesting in heel veel gevallen zijn afdruk achter. Deze onafhankelijke Rotterdamse vastgoedadviesorganisatie is met zijn no-nonsense aanpak nauw betrokken bij een flink deel van de transacties op het gebied van kantoren, winkels en bedrijfsgebouwen in de stadsregio. Of ze nu kleinschalig of grootschalig zijn. ‘We zijn aanwezig bij heel veel verhuisbewegingen inzake BOG in de regio Rijnmond’, stelt directeur Dennis Borsboom. Borsboom vormt samen met

Wij zijn er voor zowel de starter die

regio Rijnmond.’

Peter de Mik – de oprichter van de

een kleine bedrijfsruimte van circa

De Mik Bedrijfshuisvesting wordt

onderneming in 1994 – en Mark van

100 m² zoekt als de multinational die

door projectontwikkelaars,

den Heuvel de driehoofdige directie

meer dan 10.000 m² kantoorruimte

(institutionele) beleggers, bedrijven,

van De Mik Bedrijfshuisvesting.

zoekt in de Rotterdamse regio’, zegt

instellingen en particulieren

De organisatie bestaat inmiddels

De Mik. ‘Ons team heeft daarbij

ingeschakeld voor de aanhuur,

in totaal uit zeven makelaars. ‘We

overal de voelhorens in de wereld

verhuur, aankoop en verkoop van

bedienen de klant van klein tot groot.

van het commerciële vastgoed in de

uiteenlopend bedrijfsonroerendgoed.

140

Rotterdam - 2011

Van den Heuvel: ‘Naast de

organisatie is verder als makelaar/

zich op het complete speelveld

reguliere verhuur en verkoop van

adviseur betrokken bij een

van bedrijven en instellingen in de

kantoorgebouwen, bedrijfshallen en

groot aantal ontwikkelingen.

vastgoedsector. Borsboom: ‘Wij

winkels staan wij ook vaak aan de

Een paar voorbeelden uit de

werken voor partijen als Altera

wieg van nieuwe ontwikkelingen.

omvangrijke portefeuille van De Mik

Vastgoed, OVG, ING REIM, Axa,

Denk aan de businessparken

Bedrijfshuisvesting zijn de verhuur

Stena Realty, Uni Invest, LSI,

Rivium, Fascinatio en het langs de

van de kantoren op de campus van

Syntrus Achmea en VastNed. Zeg

rijksweg A20 gelegen Capelle Trade

de Erasmus Universiteit in Kralingen,

maar de bekende en vertrouwde

Centre in Capelle aan den IJssel.

het winkelen recreatiegebied

namen in de sector.’

Of de Brainparken in Rotterdam,

Stadionboulevard De Veranda

waar wij verschillende gebouwen

in Zuid, het commerciële deel

De Rotterdamse

verhuurd of verkocht hebben. Met

van The Red Apple aan de

vastgoedadviesorganisatie

onze organisatie zijn we zelf in

Wijnhaven, de monumentale

verricht ook taxaties. Ook hier

Brainpark II gehuisvest. Een prima

Van Nelle Ontwerpfabriek in

bestaan de opdrachtgevers uit

plek voor ons kantoor.’

de Spaansepolder, Vancouver

beleggers, financiële instellingen,

De Mik Bedrijfshuisvesting is ook

Building op de Kop van Zuid en

lokale overheden, bedrijven en

actief bij de verhuur van het nieuwe

de sensationele nieuwbouw van

particulieren. De taxaties variëren

kantoorgebouw Victoria langs

de Calypso aan de Mauritsweg.

van een garagebox van 30 m² tot

de rijksweg A16 op Brainpark

De Mik: ‘Wij worden vaak al in een

een logistieke vastgoedportefeuille

III. ‘Dat is naar ons idee één van

vroeg stadium bij een ontwikkeling

van meer dan 100.000 m².

de mooiste nieuwbouwpanden

betrokken. Dan weet je wat er

De Mik Bedrijfshuisvesting

van de laatste jaren’, zeggen alle

speelt en waar je naar op zoek

heeft zich de afgelopen jaren

drie de directieleden eensgezind.

moet.’

tevens bewezen op het gebied

‘We dragen ook zorg voor de

In het markante kantoorgebouw

van de beleggingsmakelaardij.

verhuur van de kantoorruimten in

Blaak 31 in het Laurenskwartier,

Borsboom: ‘Hierbij opereren we

het meest duurzame monument

op de locatie van het voormalige

niet regiogebonden. Het loopt van

van Nederland, te weten Central

Cebeco-gebouw, heeft De Mik

kleinschalige beleggingen in de

Post Rotterdam’, vervolgt Van

Bedrijfshuisvesting in 2010 de

regio tot grootschalige beleggingen

den Heuvel. Dit voormalige PTT-

aanhuur gedaan voor Glencore

in heel Nederland. Wij hebben

sorteercentrum is één van de

Grain en doet het thans de verhuur

naast diverse transacties in onze

bekendste Rotterdamse gebouwen

van de laatste verdiepingen. Van

eigen regio bijvoorbeeld een sale

uit de periode van de wederopbouw

den Heuvel: ‘Wij werken ook

and lease back voor de Broekman

en ligt in Rotterdam Central

veel voor woningcorporaties

Group gestructureerd en begeleid

District. In 2020 moet dit deel van

en non-profitinstellingen in de

in het Limburgse Born, maar ook

het centrum zijn veranderd in een

regio Rijnmond. We hebben

de verkoop van een winkelcentrum

levendig 24-uursgebied bovenop

de afgelopen tijd bijvoorbeeld

in Deventer en een bedrijfscomplex

een OV-knooppunt, dat meer

Com∙Wonen, Vestia, PWS

in het Groningse Hoogezand.

reizigers moet gaan verwerken dan

en Woonstad geadviseerd in

Kortom, we zitten voor wat de

Schiphol.

onroerendgoedtransacties.’

beleggingsmakelaardij betreft

De Rotterdamse BOG vastgoed-

De dienstverlening van De Mik richt

eigenlijk overal.’

Rotterdam - 2011

141

De visie en ambities van het dagelijks bestuur van de nieuwe deelgemeente

â&#x20AC;&#x2DC; Rozenburg, ontdek de verborgen groene parel Rozenburg is sinds 18 maart 2010 een deelgemeente van Rotterdam. Voor het dagelijks bestuur van Rozenburg ligt er de uitdaging scherp voor het voetlicht te brengen dat de herindeling in het belang is van de 12.500 inwoners. Het DB wil optimaal gebruikmaken van de inbeddingsmogelijkheden en gemeentelijke diensten van Rotterdam om de eigen ambities waar te maken. â&#x20AC;&#x2DC;Wij moeten bij Rotterdam laten zien wat wij willen om Rozenburg in de toekomst leefbaar te houden. De inwoners zullen aan het einde van deze coalitieperiode merken dat deze stap een terechte is geweest, een stap die uiteindelijk iedereen ten goede zal komenâ&#x20AC;&#x2122;, stelt voorzitter van het dagelijks bestuur Ria de Sutter. 142

Rotterdam - 2011

Voor de periode 2010-2014 hebben

leefklimaat.’

investeringen ter verbetering van

de Inwonerspartij Rozenburg,

Mol: ‘Rozenburg heeft zich met

het woon- en leefklimaat - waar

VVD en PvdA een dagelijks

de aanleg van het Botlekgebied

vroeger geen geld voor was -

bestuur gevormd in het centraal

en de realisatie van Europoort in

kunnen we gebruikmaken van onze

in het Rotterdamse havengebied

de jaren zestig en zeventig als

eigen spaarpot en vrijkomende

op een voormalig Maaseiland

woonkern enorm ontwikkeld. Het

gelden.’ Bij de overgang naar

gelegen Rozenburg, dat ooit de

inwonertal is in vijftien jaar tijd bijna

Rotterdam is het grootste deel

jongste gemeente van Nederland

verviervoudigd, van 4.000 naar

van de financiële reserves van

was, maar thans te maken heeft

14.000 inwoners. Er zijn destijds

Rozenburg ondergebracht in het

met een sterke vergrijzing. Het

ontzettend veel zaken uit de grond

Investeringsfonds Rotterdam en

beleid van het dagelijks bestuur,

gestampt. Er moet nu wat gebeuren

gereserveerd voor de nieuwe

bestaande uit Ria de Sutter, Ruud

om het dorp te revitaliseren. Als

deelgemeente.

Zeegers en Arie Mol, is gericht op

zelfstandige gemeente zou ons

Mol: ‘Wij willen daarnaast de

stabilisering van het inwonertal,

dat niet lukken. Wij kunnen nu

mogelijkheden aangrijpen die

behoud van alle voorzieningen,

gebruikmaken van alle Rotterdamse

Rotterdam biedt op het gebied

betere recreatiemogelijkheden

mogelijkheden.’

van sport, kunst en cultuur en

en instandhouding en verzorging

daar in Rozenburg ons voordeel

van (het vele) groen. Daar de

Samenwerking

mee doen. Denk aan het succes

huishoudens kleiner worden

Het dagelijks bestuur gelooft in de

van het Opzoomeren, dat de

zijn er (iets) meer woningen

meerwaarde van samenwerking

betrokkenheid in de wijken enorm

nodig om het inwoneraantal te

met Rotterdam, met gebruikmaking

vergroot. In zeven maanden tijd

handhaven. Bovendien is meer

van de professionele diensten en

hebben negentien straten in

woningvariatie gewenst: voor

expertise van de nieuwe partner.

Rozenburg meegedaan aan allerlei

starters, doorstromers en, niet in de

De Sutter: ‘Wij willen laten zien

straatactiviteiten. De inwoners zien

laatste plaats, senioren. De Sutter:

dat de overgang van zelfstandige

gelijk wat de mogelijkheden zijn.’

‘Rozenburg moet een compact

gemeente naar een deelgemeente

en compleet dorp zijn en blijven,

van Rotterdam in de toekomst

Profileren

met voldoende voorzieningen, een

voordelen oplevert voor de

Rozenburg profileert zich als

rijk verenigingsleven en een veilig

inwoners. Voor de noodzakelijke

een rustige, prettige en groene

Rotterdam - 2011

143

woonomgeving, met een aanbod aan kwalitatief goede én goedkope woningen. In de plannen en projecten voor de revitalisering van Rozenburg ligt de nadruk op kwaliteit en het groene, dorpse karakter. De Sutter: ‘In de stad Rotterdam heeft men 30 tot 40 m² groen per inwoner, wij hebben 110 m² groen per inwoner. Wij willen niet alles volbouwen. Rozenburg moet leefbaar blijven, dan moet je zuinig zijn op het groen. Daarmee schep je een uitstekend woonklimaat voor de mensen die vanuit de stad willen verhuizen naar een omliggende deelgemeente als Rozenburg.’ Het dorpse karakter van Rozenburg wordt versterkt door een vernieuwd en bruisend dorpshart (het Raadhuisplein), waar mensen elkaar ontmoeten in een aantrekkelijke omgeving. De Sutter: ‘De herontwikkeling Raadhuisplein biedt volop mogelijkheden voor kwalitatief goede woningbouw.’ Zeegers: ‘Wij zetten ondermeer in op een nieuw multifunctioneel centrum in Rozenburg, waarin onder meer een nieuwe sporthal en zwembad - ter vervanging van

Schans is een ontwikkelingsgebied

van de infrastructuur tot parkeren

de verouderde accommodaties op

midden in het dorp ter grootte

en mogelijk parkmanagement. Wij

locaties die herontwikkeld kunnen

van 17.000 m², waar we een

hopen bij de aanpak van De Pothof

worden - een plek krijgen.’

kwaliteitsimpuls kunnen geven

optimaal van de diensten van de

Herontwikkeling van het

met voorzieningen in de sociaal-

centrale stad gebruik te kunnen

gebied Baken - Boulevard met

maatschappelijke sfeer.’

maken.’

parkappartementen en het gebied

Bedrijventerrein De Pothof is ook

Nieuwe Schans tot Emmaplein

toe aan revitalisering, stelt Zeegers.

Bereikbaarheid

zijn ander speerpunten van het

‘Het terrein is verouderd. Wij willen

Onbekend maakt onbemind. Het

dagelijks bestuur. Zeegers: ‘Nieuwe

hier veel zaken tegelijk aanpakken,

spreekwoord is van toepassing

144

Rotterdam - 2011

op Rozenburg, dat als dorp wordt

regio.’ De Sutter: ‘De mogelijke

kunnen ontwikkelen.’

omringd door industrie, water,

komst van de Blankenburgtunnel

Zeegers: ‘Het toerisme is in onze

wegen, groen en een bijzonder

of Oranjetunnel als tweede

regio nooit echt gestimuleerd, met

natuurgebied. Het dorp heeft een

westelijke oeververbinding zal het

als gevolg dat alle toeristen naar

unieke, centrale ligging, met alle

voormalige eiland Rozenburg beter

Zeeland trekken. Daar begint nu

voorzieningen binnen handbereik

ontsluiten en een aanjager zijn van

verandering in te komen.’

en veel mogelijkheden voor werk

nieuwe ontwikkelingen in onze

in de omgeving. Arie Mol: ‘Veel

deelgemeente.’

mensen razen over de A15 langs

Kabinetsplannen Nog geen jaar nadat Rozenburg zijn

Rozenburg, maar weinigen komen

Recreatie

zelfstandigheid heeft opgegeven en

echter het dorp binnen.’

Er liggen zowel voor inwoners als

deelgemeente werd van Rotterdam,

recreanten meer mogelijkheden

dreigen er nu kabinetsplannen

Het DB van Rozenburg maakt

in Rozenburg om te genieten van

om deelgemeenten op te heffen.

zich sterk voor een goede

de unieke, centrale ligging aan

De Sutter is daar echter absoluut

bereikbaarheid van Rozenburg:

de Nieuwe Waterweg. Zeegers:

niet bang voor. ‘Rozenburg ligt te

over de weg (A15) en het water

‘De recreatiefunctie is interessant

ver van de stad Rotterdam af. Wij

(steiger voor de watertaxi of een

vanwege de Landtong van

zijn de meest excentrisch gelegen

fast-ferryverbinding naar Rotterdam)

Rozenburg, een groene parel

deelgemeente. Het is vanaf hier

en via het openbaar vervoer. De

in de Botlek met een oppervlak

dertig kilometer naar de Coolsingel.

Sutter: ‘Goed openbaar vervoer in

van 54 hectare die het bezoeken

Er zal altijd een schakel moeten zijn

Rozenburg is essentieel voor de

waard is. De Landtong is, net

tussen onze dorpsgemeenschap

groei en bloei van ons dorp. Een

als het Oostvoornse Meer en

en het Rotterdamse, net zoals

metrostation zal hier helaas niet

het strand van Rockanje, een

tussen Hoogvliet en Rotterdam en

komen, onderzocht zal worden of

van de drie speerpunten van

Hoek van Holland en Rotterdam.

er een alternatief voor buslijn 89 te

de recreatieve ontwikkelingen

De centrale stad ziet opheffing ook

realiseren is.’

ten westen van Rotterdam. Hier

absoluut niet zitten.’ Zeegers: ‘Waar

gaat geïnvesteerd worden, de

wél aandacht voor moet zijn is de

Zeegers: ‘Rozenburg is een

uitvoering ligt voornamelijk bij de

efficiency van de organisaties en

woondorp en geen werkdorp.

recreatieschappen.’

de kwaliteit van de besturen van de

Elke ochtend vertrekken zo’n

De Sutter: ‘We zouden hier samen

deelgemeenten. Daarnaast dient - zo

2.500 mensen uit het dorp naar

met de centrale stad een prachtige

merken wij als nieuwe deelgemeente

hun werk in de Rotterdamse

vorm van industrieel toerisme

- de efficiency tussen de centrale stad en de deelgemeente duidelijk verbeterd te worden. Met een betere

Het dagelijks bestuur van de deelgemeente Rozenburg wordt gevormd door: •

Ria de Sutter-Besters. Voorzitter van het DB en de deelraad en portefeuillehouder VROM, Algemeen Bestuur en Veiligheid, Verkeer en Vervoer.

•

Ruud Zeegers. Vice-voorzitter en portefeuillehouder Financiën, Economische Zaken,

stroomlijning en verdeling van taken en verantwoordelijkheden kan onzes inziens een groot probleem voor een

Personele Zaken, Communicatie en Systeembeheer.

belangrijk deel worden opgelost.

Arie Mol. Portefeuillehouder Sociale Zaken.

Daar kunnen miljoenen mee worden verdiend.’

Rotterdam - 2011

145

Prominente plek corporatie in het maatschappelijk krachtenveld

Ressort Wonen: de spin in het woonweb in Rozenburg

146

Rotterdam - 2011

Woningstichting Ressort Wonen speelt een actieve en centrale rol in de ontwikkeling van Rozenburg. De maatschappelijke betrokkenheid gaat verder dan het aanbieden van goede woningen, werken aan voldoende variatie in de woningvoorraad en maximale keuzevrijheid voor de bewoner. Ressort Wonen onderneemt ook allerlei activiteiten die het voorzieningenniveau, de veiligheid en de leefbaarheid van de nieuwe Rotterdamse deelgemeente ten goede komen. ‘Wij bieden meer kwaliteit voor hetzelfde geld of we vragen minder voor dezelfde kwaliteit’, stelt directeur Jan Schrijver.

Ressort Wonen is een belangrijke

Momenteel zijn er 74 woningen

een plan voor seniorenhuisvesting

speler in Rozenburg – een groen

in aanbouw. ‘Wij zijn bijvoorbeeld

(huur) voor de locatie hoek

woongebied tussen de Europoort

sinds 2005 al bezig met de

Rivierenlaan/Ruysdaelstraat in

en Botlek – en met trots de grootste

herstructurering van de wijk De

voorbereiding, waar het wachten

investeerder in het dorp. De

Dalen’, zegt Schrijver. ‘De laatste

op groen licht van de deelgemeente

corporatie heeft 2.500 woningen in

fase – koopwoningen – is klaar,

is. Momenteel wordt een nieuw

eigendom of beheer, oftewel 45%

er dient alleen nog een stukje van

woonzorgcentrum aan de

van de woningvoorraad. Grondslag

de woonomgeving aangepakt

Tienmorgenseweg gebouwd, dat

van handelen is het scheppen

te worden. Voor het gehele

ruimte biedt aan 74 (zorg)woningen,

van een vitale woonomgeving

wijkplan inclusief het parkeren

huisartsenpost, fysiotherapie,

in Rozenburg, dat als zovele

was Ressort Wonen risicodrager.

apotheek, (wijk)restaurant en

dorpen te maken heeft met een

We hebben een compleet nieuwe

recreatieruimte. Schrijver: ‘Er

vergrijzende bevolking en een

wijk uit de grond gestampt waar

wordt in het woonzorgcentrum

teruglopend inwonertal. Er is niet

alles in zit: grondgebonden

een volledig pakket aangeboden

zozeer een woningtekort, maar

woningen en appartementen,

voor de eerstelijns zorg. Belangrijk

behoefte aan variatie en kwaliteit.

nieuw, gerenoveerd, huur, koop,

is dat mensen die hier geboren en

Daar werkt Ressort Wonen hard

goedkoop, middelduur en duur. Een

getogen zijn, ook op oudere leeftijd

aan. Schrijver: ‘Wij proberen met

kansrijke wijk voor iedere beurs.’

in Rozenburg kunnen blijven wonen.

onze inspanningen het inwonertal

Daarom komen er in het project

stabiel te krijgen, kwaliteit aan het

Seniorenhuisvesting

ook 40 zorgwoningen die nodig zijn

dorp toe te voegen en mensen

Ressort Wonen heeft de afgelopen

omdat het huidige zorgcentrum Het

te verleiden in Rozenburg te

jaren veel aan seniorenhuisvesting

Baken is afgekeurd.’

blijven wonen. Dit met vriendelijke

gedaan, ook in de bestaande

Er liggen plannen voor nieuwe

huurprijzen, een uitstekende

woningen. Er zijn enkele nieuwe

ontwikkelingen aan de Boulevard

prijs-kwaliteit verhouding en zeer

appartementencomplexen

langs de Nieuwe Waterweg.

concurrerende nieuwbouw.’

in het dorp gerealiseerd met

Schrijver: ‘Met het oog op de

De Rozenburgse corporatie

Woonkeur, hét certificaat voor

vergrijzing en de wens voor meer

heeft het afgelopen jaar 188

nieuwbouwwoningen dat Ressort

differentiatie zijn we samen met

nieuwbouwwoningen opgeleverd.

Wonen als standaard gebruikt. Er is

een ontwikkelaar al bezig geweest

Rotterdam - 2011

147

woningen voeren we in 7 jaar uit en hopen we in 2012 af te ronden, waarna we de kwaliteit en het wooncomfort aan de binnenkant gaan verbeteren.’ De verbeteringen aan de met een woningbouwplan aan

gesloopt en vervangen door

binnenkant wordt uitgedrukt in

de Boulevard. Wij willen ook

mooie, moderne nieuwbouw en

verschillende kwaliteitlabels, waarbij

meedenken over de herontwikkeling

er zijn ook zo’n 280 woningen

de bewoner zelf keuzevrijheid

op de plek van Het Baken, maar

verkocht o.a. aan de huidige

heeft over het gewenste niveau.

dit is nog bij Careyn in portefeuille.’

bewoners. De opbrengsten werden

Ressort Wonen heeft afgelopen

Ressort Wonen ziet voor zichzelf

geïnvesteerd in verbeteringen en

jaar de woonlastenwaarborg

ook een rol weggelegd bij de

de wijkaanpak. Schrijver: ‘Ten

bij complexgewijze renovaties

aanstaande grootschalige

tijde van de ontwikkeling van

ingevoerd. Schrijver: ‘Er wordt een

herontwikkeling Raadhuisplein.

de haven- en industriegebieden

kleine huurstijging doorgevoerd,

‘Wij hebben onze expertise en

Botlek en Europoort – vanaf de

maar de bewoners krijgen van

deskundigheid aangeboden en

jaren 50 – zijn er in Rozenburg

ons de garantie dat dit bedrag

onze mogelijkheden om daar

veel arbeiderswoningen gebouwd

als gevolg van isolatie- en

te investeren in woningbouw

en is het dorp explosief gegroeid.

energiebesparende maatregelen

aangegeven. Onze meerwaarde

Die woningen voorzagen destijds

minimaal wordt terugverdiend met

is ook dat een meeropbrengst

in een behoefte, maar voldoen

een lagere energielast. Anders

van de woningen terug in de

tegenwoordig niet meer aan de

krijgen ze de huurverhoging geheel

planontwikkeling kan vloeien.

vraag en eisen van de tijd. We zijn

of gedeeltelijk terug.’

Daarmee kan weer geïnvesteerd

volop bezig met een kwaliteitsslag,

worden.’

waarbij ingespeeld wordt op de

Duurzaamheid

In het verlengde van de bouw van

veranderende marktvraag. De

Ressort Wonen stelt duurzaamheid

het nieuwe woonzorgcentrum

renovatie van de buitenkant van de

centraal in haar denken en doen.

wil en kan Ressort Wonen ook een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling en beheer van maatschappelijk vastgoed als brede scholen en welzijnsgebouwen. ‘Daarin kunnen we meer betekenen dan nu het geval is.’ Bestaande woningvoorraad De woningstichting heeft de afgelopen jaren de bestaande woningvoorraad ingrijpend verbeterd. Zo’n tien procent is

148

Rotterdam - 2011

Dat blijkt al uit het renoveren en verduurzamen van de bestaande woningvooraad, om de levensduur van het bezit te verlengen, energiebesparende maatregelen door te voeren en het comfort voor de bewoners te verhogen.

Leefbaarheid

en maken de mensen bewust

Schrijver: ‘Wij streven door het

Ressort Wonen, (deel)gemeente,

van het belang van een leefbare

toepassen van energiebesparende

politie en bewoners werken

woonomgeving. Dit werkt

maatregelen naar een woningvoorraad

nauw samen op het gebied van

ontzettend goed.’

met energielabel B. Sinds het najaar

leefbaarheid in Rozenburg. Daarbij

Veiligheid is een belangrijk thema

van 2008 maken wij bij al onze

spelen de huismeesters van de

voor Ressort Wonen. ‘Vrijwel al

renovatie- en nieuwbouwprojecten

corporatie – als voelhorens in de

onze woningen voldoen aan de

gebruik van duurzaam geproduceerd

wijken – een grote rol. ‘We zijn

eisen van het Politiekeurmerk Veilig

FSC-hout. Ook gebruiken wij

met z’n allen de wijk. Het is een

Wonen. Wij waren hiermee een

sinds die tijd goedgekeurd papier

gezamenlijke verantwoordelijkhjeid

voorloper. Wij hebben er ook voor

en enveloppen. We hebben

om deze goed te laten

gezorgd dat al onze achterpaden

zonnepanelen op enkele van onze

functioneren.’ De corporatie

verlicht zijn.’

flatgebouwen en samen met Eneco

organiseert allerlei activiteiten ter

een proefproject over de vervanging

verbetering van de leefbaarheid.

Ressort Wonen bekleedt met al

van de galerij- en portiekverlichting

Zoals het project Straatportiers,

zijn activiteiten een prominente

in de Rivierenbuurt door LED-

waarbij kinderen toezicht houden

positie in het lokale maatschappelijk

lampen. De bewoners profiteren mee

op de woonomgeving. Schrijver:

speelveld. Schrijver: ‘Wij zijn groot

van de besparing die dit oplevert.

‘De straatportiers lopen als junior

in het kleine en van betekenis

Energiebesparing en minder CO2-

assistent mee met de huismeester.

voor Rozenburg. Een slagvaardige

uitstoot bereiken we verder ook met

Zij zijn in herkenbaar tenue een

corporatie die ervoor zorgt dat het

onze energiezuinige dienstauto’s.’

aanspreekpunt voor de hele wijk

goed wonen is in Rozenburg. Een dorp met een goede prijs-kwaliteit verhouding van woningen, waar mensen graag willen blijven én misschien naartoe willen komen. Vanuit dat perspectief vinden wij het als corporatie van groot belang dat er goede gebiedsafspraken voor de komende jaren worden gemaakt over de ontwikkeling van Rozenburg. Met een vruchtbare samenwerking kun je immers verder komen en daar vaart Rozenburg wel bij.’

Rotterdam - 2011

149

Wonen met zorg én zorgeloos wonen in

Rozenburg

Rozenburg is een hechte dorpsgemeenschap met een rijk verenigingsleven, maar heeft – net als de rest van de Nederlandse (deel)gemeenten – te maken met een vergrijzing van de bevolking. Dat vraagt om een samenhangend beleid op het gebied van wonen, welzijn en zorg. Met de bouw van woonzorgcentrum Blankenburg aan de Tienmorgenseweg wordt hier adequaat op ingespeeld. Daarnaast hoopt het dagelijks bestuur van Rozenburg in 2011 het startsein te kunnen geven voor de bouw van 24 zorgwoningen voor psychogeriatrische patiënten aan de Elzenlaan.

150

Rotterdam - 2011

Het huidige zorgcentrum Careyn

dient te worden gevonden. Een

maar dit is mede afhankelijk van de

Het Baken aan de Grote Stern

eerdere locatie aan de Juliana

zorgverzekeraar die dit realiseert

is hard aan vervanging toe, weet

van Stolberglaan moest worden

en van de snelheid waarmee het

deelraadvoorzitter Ria de Sutter.

geschrapt vanwege de nabijbeid

bestemmingsplan kan worden

‘Het gebouw voldoet niet meer

van het LPG-station aan de Pothof

afgerond.’

aan de eisen van deze tijd. Op

en de hiermee gepaard gaande

de locatie Blankenburg wordt

strenge veiligheidseisen. Het

Nieuwe ontwikkelingen

daarom een nieuw complex

Rozenburgse bestuur heeft nu een

De toekomstige sloop van

gebouwd, dat ruimte biedt aan 74

prima oplossing gevonden aan de

zorgcentrum Het Baken biedt

(zorg)woningen, huisartsenpost,

Elzenlaan, waar 24 zogenaamde

op beperkte schaal ruimte voor

fysiotherapie, tandarts, apotheek,

PG-woningen zijn gepland. Hiervoor

nieuwe ontwikkelingen aan de

restaurant en recreatieruimte. ‘De

worden de niet meer in gebruik

Boulevard langs de Nieuwe

senioren kunnen naar behoefte

zijnde schoolgebouwen op deze plek

Waterweg. Het dagelijks bestuur

zorg afnemen.’ Woningstichting

gesloopt.

van deelgemeente Rozenburg staat

Ressort Wonen, zorggroep Careyn

De Sutter: ‘Het is een vorm

een herontwikkeling van het gebied

en de Initiatiefgroep ‘Rozenburg in

van groepswonen in sociale

Baken-Schanslaan voor, waarbij op

2015 is onze zorg’ nemen in nauwe

huurwoningen. Deze mensen krijgen

de huidige plek van Het Baken een

samenwerking met de deelgemeente

in woonblokjes van zes een eigen

appartementengebouw van circa 72

Rozenburg de realisatie voor

ruimte met slaapkamer en sanitair en

appartementen kan komen en aan

hun rekening. De oplevering van

een gezamenlijke woon- en eetruimte.

de overzijde – op de hoek van de

het woonzorgcentrum zal naar

Bovendien kunnen familie of ouders

Boulevard met de Koninginnelaan –

verwachting in het tweede kwartaal

terugkeren naar Rozenburg. Op de

een parkappartementengebouw met

van 2011 plaatsvinden.

eerste etage komen appartementen

circa zestig comfortabele, in grootte

De naam van het nieuwe

in de sociale huur die bestemd zijn

variërende appartementen.

woonzorgcentrum verwijst naar

voor familie of partners van de PG-

De Sutter: ‘We houden enerzijds met

de historie van Rozenburg, waarin

patiënten.’

de bouwhoogte van de woontorens

Blankenburg als buurtschap in

De deelgemeente Rozenburg

zoveel mogelijk rekening met de

de vorige eeuw plaats maakte

is momenteel druk bezig met

bewoners in de directe omgeving,

voor industrie en tevens naar de

het opstellen van een nieuw

anderzijds willen we met deze twee

27 bejaardenwoningen die een

bestemmingsplan, om daarmee de

woontorens aan de voet van de

paar jaar terug – vanwege hun

zorgwoningen planologisch te kunnen

dijk langs de Nieuwe Waterweg

verouderde staat – verdwenen voor

inpassen. De Sutter: ‘We hebben

een aantrekkelijke en opvallende

de nieuwbouw.

hier vliegende haast mee, want

dorpsentree vanaf de Boulevard

dit project is belangrijk voor het in

creëren. Daarbij wordt ook de

PG-woningen

Rozenburg kunnen blijven wonen en

openbare ruimte rond de Boulevard

Careyn Het Baken biedt momenteel

verhoogt het voorzieningenniveau. Wij

aantrekkelijk ingericht.’

– naast 37 senioren met een

willen niet dat mensen gedwongen

Er lopen nog diverse andere projecten

zorgvraag – plaats aan veertien

moeten verhuizen naar Brielle of

in Rozenburg voor de broodnodige

psychogeriatrische patiënten,

Hellevoetsluis. Het liefst zouden we

revitalisering van het dorp van circa

waarvoor alternatieve huisvesting

dit project in 2012 gereed hebben,

12.500 inwoners. De nadruk ligt

Rotterdam - 2011

151

50 J A

M AQ A R U 1 9 5 TO S 9-20 09

MA AAR Q 1 9 5 U TO S 9-2 009

50 J

M AQ A R U 1 9 5 TO S 9-20 09

50 J

M AQ A R U 1 9 5 TO S 9-20 09

50 J A

M AQ A R U 1 9 5 TO S 9-20 09

50 JAAR 2009

9 195 MAQUTOS

50 J

AA 9 195 M A Q U R 2009 TO S

Bibliotheek Rotterdam

www.maqutos.com

daarbij op kwaliteitsverbetering,

worden natuurlijk zo snel mogelijk

met behoud van het dorpse en

op de markt gebracht, maar dit is

groene karakter van Rozenburg.

een verantwoordelijkheid van de

Niet voor niets wordt met gepaste

projectontwikkelaar. Rozenburg is een

trots gesproken over het groene

relatief klein dorp, dus we kunnen niet

hart van Europoort-Botlek. In het

alle woningen tegelijk op de markt

plan Nachtegaallaan worden in

brengen. Dan word je – zeker in de

in een compleet nieuw ingerichte

een fraaie groene omgeving twaalf

huidige marktomstandigheden – je

woonomgeving.

halfvrijstaande en vijf vrijstaande

eigen concurrent.’

Woningcorporatie Ressort Wonen en

woningen gerealiseerd. Het type

de (toen nog) gemeente Rozenburg

woningen en het straatprofiel

Nieuw Roosenburch

werken sinds 2005 hard aan de

sluiten aan op de naastgelegen

In april 2010 werd ook

herstructuerering van de wijk De

wijk Meerkoet. De Sutter: ‘Het

Nieuw Roosenburch aan de

Dalen, die zich thans in de eindfase

zijn prachtige, ruim opgezette

Maasstraat opgeleverd, een

bevindt. In de eerste fase zijn ruim

woningen met een traditionele jaren

appartementencomplex – 21

honderd huurappartementen grondig

30 uitstraling in het wat duurdere

ruime en comfortabele woningen,

gerenoveerd en vijftig appartementen

segment. De meeste woningen zijn

verschillend in grootte en indeling –

en 27 eengezinswoningen (koop)

inmiddels verkocht, dus dat loopt

in de Rivierenwijk van Rozenburg.

gebouwd. In de tweede fase gevolgd

goed.’ De zeventien woningen

Van de appartementen, met een

door tien woonwerkwoningen,

worden in 2011 opgeleverd.

prijsklasse tussen de € 178.900 en

29 eengezinswoningen en twaalf

€ 206.400, zijn er nog slechts enkele

appartementen. De derde en laatste

De Wilgentuinen

beschikbaar. Op de plek waar nu nog

fase startte in december 2009: de

In april 2009 werd de eerste paal

een oud schoolgebouw staat worden

bouw van 31 eengezinswoningen.

geslagen van het nieuwbouwproject

bovendien acht patiowoningen

De Sutter – die bijna vijf jaar geleden

De Wilgentuinen. Op de voormalige

gerealiseerd. De eengezinswoningen

als toenmalig burgemeester van

locatie van de volkstuinvereniging

worden met de ruggen tegen elkaar

Rozenburg de eerste paal sloeg

worden vier woningtypen gebouwd:

gebouwd. Hierdoor hebben de

van de wijkherstructurering – is

rijwoningen, geschakelde en

woningen geen achtertuin, maar wél

blij met de kwaliteit en diversiteit

vrijstaande twee-onder-één-

een ruime voor- en zijtuin.

van de wijkvernieuwing. ‘Het is

kapwoningen en vrijstaande

bovendien aantrekkelijk voor nieuwe

woningen. De kindvriendelijke wijk

Herstructurering De Dalen

bewoners vanwege de verkoop van

kent een eilandachtige, groene en

Rozenburg heeft in De Dalen een

de woningen via Maatschappelijk

ruime opzet en wordt omzoomd door

typische jaren 60 wijk, waar ooit

Gebonden Eigendom (MGE). Dit

water. De wijk heeft geen doorgaand

336 portiekflats stonden. De wijk

betekent dat de woningen met een

verkeer. De 28 woningen van de

aan de oostrand van het dorp had

korting gekocht kunnen worden.

eerste fase zijn zo goed als verkocht.

een grauwe en eentonige uitstraling,

Bij toekomstige verkoop is Ressort

De tweede fase bestaat uit 20 twee-

maar heeft inmiddels een heel ander

Wonen verplicht de woning terug

onder-één-kapwoningen.

karakter gekregen: wonen tussen

te kopen en wordt de eventuele

De Sutter: ‘De woningen van de

groen en water, met een mix van

verkoopwinst tussen beide partijen

tweede fase in De Wilgentuinen

koop-, huur- en woonwerkwoningen

verdeeld.’

Rotterdam - 2011

153

Herontwikkeling Raadhuisplein belangrijke stap in de toekomst

Werken aan kwaliteitsslag voor Rozenburg Copyright Schiphol Group

154

Rotterdam - 2011

Een compleet, mooi aangekleed en intiem dorpscentrum met uitstraling en een goed winkelaanbod. Een centrum dat voor de Rozenburger een gezellige ontmoetingsplaats is. Dat is het beeld dat de inwoners, marktpartijen én het bestuur van de nieuwe deelgemeente van Rotterdam voor ogen staat bij de herontwikkeling van het Raadhuisplein. Een rondetafelgesprek met de betrokken partijen bij deze gebiedsontwikkeling. ‘Met de aanpak van het Raadhuisplein willen we tonen dat Rozenburg een goede toekomst tegemoet gaat.’ De herontwikkeling van het

én er weinig verloop is. We zetten

blijft. De herontwikkeling van het

Raadhuisplein wordt opgepakt vanuit

daarom in op het toevoegen van

Raadhuisplein past in dat verhaal.’

de gedachte dat Rozenburg een

kwaliteit in plaats van kwantiteit, om

Makelaar Ruud de Winter: ‘In

compleet, vitaal dorp moet zijn en

de Rozenburger zich gelukkiger te

Rozenburg wordt 90% van

blijven. Het pakket aan woningen

laten voelen.’

de woningen verkocht aan

en voorzieningen moet worden

Rozenburg heeft, net als vele andere

bestaande Rozenburgers. Er is

afgestemd op wat in de toekomst

dorpen, te kampen met vergrijzing.

nauwelijks instroom van buiten.

noodzakelijk is, waarbij de blik gericht

Zeegers, portefeuillehouder:

Als je nieuwbouw realiseert

is op verandering en verbetering

‘De eenzijdige bevolkingsontwikkeling

moet je gelijktijdig een oplossing

mét behoud van het goede van

is een groot probleem. We worden

verzinnen voor bestaande bouw,

Rozenburg: het kleinschalige, het

denk ik één van de oudste (deel)

omdat mensen hun woning niet

groene karakter, de sociale cohesie.

gemeenten van Nederland. Daar

makkelijk kwijtraken. Er is een

Zeegers: ‘De wens tot een

moet je als bestuur op inspelen.

grote groep mensen die dolgraag

opwaardering van het Raadhuisplein

Woningstichting Ressort - dat 45%

van een eengezinswoning naar

leeft niet alleen bij de politiek, maar bij

van de woningen in Rozenburg

een appartement wil overstappen,

vrijwel alle inwoners van Rozenburg.

in bezit heeft - kan meehelpen

wat in de plannen aan de

Het Raadhuisplein is ooit in 1992

om te zorgen voor voldoende

Boulevard Rozenburg terugkomt.

opgeknapt, maar de structuur is

geschikte huizen voor alle inwoners

Eengezinswoningen zijn er al

nooit aangepast. Rozenburg heeft

in een vitale woonomgeving. Om

in overvloed, aan dergelijke

als zelfstandige gemeente lange tijd

daarmee vertrek uit Rozenburg te

comfortabele appartementen is

gestreefd naar bevolkingsgroei om

voorkomen en instroom naar onze

duidelijk behoefte.’

meer voor de inwoners te kunnen

deelgemeente te bevorderen. Wij

Zeegers: ‘De huizenmarkt in

doen. De demografische cijfers tonen

dienen er daarnaast voor te zorgen

Rozenburg is qua prijs zeer

echter dat Rozenburg niet groeit

dat het voorzieningenniveau op peil

aantrekkelijk. Je spreekt echt van dumpprijzen, als je het hebt over een

Na de eerdere vaststelling door de Rozenburgse raad van de stedenbouwkundige visie (juli 2009) en het vaststellen van een programma van eisen, wordt momenteel de hand

leuke eengezinswoning vanaf € 149.000.’

gelegd aan een Masterplan voor het Raadhuisplein. Projectleider Ton Massaro: ‘We zitten

De herontwikkeling van het

nu in de ontwerpfase. Dat gebeurt in interactie met een klankbordgroep van bewoners,

Raadhuisplein biedt volgens het

eigenaren en winkeliers in het gebied. We verwachten eind dit jaar het Masterplan klaar te

dagelijks bestuur van Rozenburg

hebben, waarna een bestemmingsplan wordt gemaakt. En dan: aan de slag! We willen zo

ruimte voor het in beperkte mate

snel mogelijk laten zien dat we het Raadhuisplein fraai gaan herinrichten.’

Rotterdam - 2011

toevoegen van appartementen

155

voor starters en senioren. ‘Voor de herontwikkeling van het winkelbestand in onze portefeuille zijn de appartementen overigens wél van levensbelang’, stelt Arjen van Houwelingen, die als portefeuillemanager van Next Real Estate namens de eigenaar

Van Houwelingen: ‘Rozenburg zal

willen daarom een plein ontwikkelen

van een aantal winkelpanden aan

altijd een boodschappencentrum

dat beantwoordt aan de doelstelling

het Raadhuisplein betrokken is.

blijven en nooit een winkelgebied

van een gezellig dorpscentrum,

‘De opbrengsten van het project

worden om een dagje naartoe te

waar men op een plezierige manier

zijn marginaal, maar de kosten

gaan. Het voorzieningenniveau is

boodschappen kan doen en elkaar

daarentegen relatief fors. De enige

op een paar punten na echter wel

kan ontmoeten.’

manier om het project rendabel te

in balans.’ Gebiedsmanager Cees-

kunnen maken is het toevoegen

Jan Blok: ‘Er is - in tegenstelling

Opwaardering van het Raadhuisplein

van een aantal appartementen.

tot bijvoorbeeld Hoogvliet - geen

is altijd speerpunt van beleid

Het vergroot bovendien de sociale

leegstand in Rozenburg. We zouden

geweest, zegt Zeegers. Na de

controle op het plein, dat een intieme

wel wat met het oude postkantoor

herindeling met Rotterdam is het

setting moet krijgen.’

moeten doen. Investeren in de

proces eindelijk in volle gang, na

herontwikkeling Raadhuisplein is

jaren van praten en plannen maken.

Geen toevoeging van extra vierkante

in zekere zin ook om te behouden

De financiering is in belangrijke mate

meters winkelruimte, vastgelegd

wat je hebt.’ Ton Massaro,

gerealiseerd, er is Rotterdamse

in het programma van eisen van

sinds ruim een jaar projectleider

expertise binnengehaald. ‘Ik heb

de herontwikkeling Raadhuisplein,

herontwikkeling Raadhuisplein: ‘Wij

er vertrouwen in dat de herindeling

vloeit voort uit de visie om kwaliteit boven kwantiteit te stellen. Zeegers: ‘Meer dan 90% doet zijn dagelijkse boodschappen in Rozenburg. Voor de overige boodschappen blijft 30% van de mensen in Rozenburg. 70% van de Rozenburgers gaat voor de overige boodschappen naar Hellevoetsluis, Spijkenisse, Zuidplein of elders. Dat moeten we enerzijds accepteren, anderzijds moeten we in Rozenburg zelf een kwaliteitsslag maken zodat de Rozenburgers ook in de toekomst deze boodschappen in het eigen dorp blijven doen.’

156

Rotterdam - 2011

van Rozenburg met Rotterdam

een enorme zoektocht met z’n ups

Rozenburg niet beter naar buiten

nieuwe, positieve dimensies kan

en downs, maar de spirit om met

gebracht worden, zoals Pernis en

toevoegen. Het heeft mijns inziens

elkaar wat te bereiken is groot.’

Hoogvliet zich ook meer profileren?’

ook een positieve uitstraling richting

Van Houwelingen: ‘Rozenburg is

investeerders en ontwikkelaars. Het

Rozenburg heeft geen goed imago,

altijd te bescheiden geweest. Het zou

project Raadhuisplein is het eerste

hoe onterecht de inwoners dat

bijvoorbeeld goed zijn als er een bord

speerpunt dat dit dagelijks bestuur

ook vinden. Mensen van buiten

kwam langs de A15 met daarop de

realiseert, waarmee we aan de

zien vooral de havenindustrie om

sterke punten van Rozenburg.’

inwoners laten zien dat de keuze om

Rozenburg heen en weten vaak

Zeegers: ‘Dat gaat ook gebeuren!’

de zelfstandigheid van Rozenburg

niet dat er ook nog een prachtig,

op te geven goed is geweest. We

groen dorp ligt. Zeegers: ‘Rijdend

De Winter: ‘Rozenburg heeft heel

gaan het bestuurlijk, administratief

over de A15 zie je een oerwoud aan

wat te bieden. Het vele groen, mooi

en organisatorisch anders en

licht en pijpen, Rozenburg zie je niet

en goedkoop wonen, een filevrije

daadkrachtiger doen, op termijn

direct liggen. Als men Rozenburg

bereikbaarheid, De Nieuwe Waterweg

hadden we als kleine, zelfstandige

binnenkomt, ziet men echter veel

en de Landtong als trekpleister voor

gemeente de financiën niet meer

moois. Wij hebben hier driemaal

recreanten en bewoners. Breng met

gehad voor nieuwe ontwikkelingen.

zoveel groen als de gemiddelde

die kwaliteiten Rozenburg positief

Ik hoop vurig dat de Rozenburger

deelgemeente in Rotterdam.’

onder de aandacht!’

hier in de toekomst de revenuen van

De Winter: ‘Het imago speelt

heeft.’

Rozenburg parten, terwijl mensen een heel ander beeld ervaren als ze

Blok: ‘De aanpak is professioneler,

hier daadwerkelijk naartoe komen.’

of het nu gaat om verwerving

Blok: ‘Moeten de sterke punten van

op het Raadhuisplein, taxaties of woningmarktanalyses. Als Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam

Voor het rondetafelgesprek over de herontwikkeling van het Raadhuisplein en de betekenis hiervan voor Rozenburg schoven aan:

kunnen wij een toegevoegde waarde

•

Jan-Cees Blok, gebiedsmanager Ontwikkelingsbedrijf Gemeente Rotterdam.

leveren aan Rozenburg. Daar maken

•

Arjen van Houwelingen, portefeuillemanager Next Real Estate.

wij ons sterk voor. Het is voor

•

Ton Massaro, projectleider herontwikkeling Raadhuisplein.

•

Ruud de Winter, makelaar Rieke Vastgoed en lid van de klankbordgroep.

•

Ruud Zeegers, vice-voorzitter en portefeuillehouder financiën, economische zaken,

mij ook leuk om aan een nieuwe deelgemeente te beginnen. De

personele zaken, communicatie en systeembeheer van de deelgemeente Rozenburg.

nieuwe samenwerking is natuurlijk

Rotterdam - 2011

157

‘ Het is tijd voor een kwaliteitssprong op Zuid’

De cumulatie van sociale en economische problemen in Rotterdam-Zuid vraagt om een eenduidige, samenhangende aanpak op fysiek, sociaal, economisch en cultureel gebied. Met het Pact op Zuid, Hart van Zuid, Zorgboulevard Rotterdam en IkZitopZuid zijn er al veel goede initiatieven van de grond gekomen. Zaak is nu echter, zo stelt Cor van Hulst, programmadirecteur van Zuid, om de aanpak te versnellen en alle acties op Zuid met elkaar te verbinden. ‘Dat vergroot de succeskans en zorgt er voor dat Zuid eerder weer in de pas loopt bij de andere delen van Rotterdam. Het is tijd voor een kwaliteitssprong op Zuid.’

Rotterdam-Zuid gaat vooruit, maar langzamer dan de rest van de stad. Het stadsdeel heeft te maken met een opeenstapeling van problemen: een eenzijdige woningvoorraad met kleine en goedkope gestapelde woningen, werkloosheid en een laag opleidingsniveau. De afgelopen jaren is er door de gemeente Rotterdam, de deelgemeenten Charlois, IJsselmonde en Feijenoord en de woningcorporaties Com∙Wonen, Woonstad Rotterdam, Vestia en Woonbron – verenigd in het Pact op Zuid – hard gewerkt aan een nieuw toekomstperspectief voor de inwoners van Zuid. Er is op sociaal en fysiek gebied fors geïnvesteerd in de wijken. Negatieve trends zijn omgebogen.

158

Rotterdam - 2011

‘Er is een succesvolle omslag tot

van het Rijk al een tijd bezig met de

in de aandacht voor Zuid. De deuren

stand gebracht’, meent Van Hulst.

ontwikkeling Stadshavens en we

zijn van het slot af en staan op een

‘Er zijn hele goede dingen gedaan,

zijn met een gezamenlijk onderzoek

kier.’

er worden bijzondere projecten

bezig naar de (openbaar)

Zuid zit in de lift, maar de lift

opgeleverd. De focus is verlegd

vervoersproblematiek op Zuid. Dat

moet sneller stijgen, vindt Van

naar meer eengezinswoningen,

geldt ook voor een gezamenlijk

Hulst. ‘We moeten de kansen

waardoor mooie ontwikkelingen in

onderzoek naar de toekomst van

op Zuid verzilveren. Zuid is met

Katendrecht, Pendrecht en Parkstad/

De Kuip en het Stadionpark. Wij

zo’n 50.000 jongeren het jongste

Afrikaanderwijk zijn gestart.’

hebben verder regelmatig overleg

stadsdeel van Nederland en heeft

Met het Pact op Zuid zijn weliswaar

met het Rijk over de WWI-wijken in

ontzettend veel potentie. De komst

goede resultaten geboekt, maar

de deelgemeenten. De meerwaarde

van de Zorgboulevard betekent

de opgave in de oude stadswijken

schuilt in het verbinden van al

straks een enorme impuls voor

is bovenmatig groot, vervolgt

deze projecten en vanuit een

de werkgelegenheid op Zuid.

Van Hulst. ‘In het middengebied

totaalvisie concrete afspraken te

Wij moeten gezamenlijk zorgen

– Oud-Charlois, Carnisse,

maken met het bedrijfsleven en

voor voldoende goed geschoold

Tarwewijk, Bloemhof, Feijenoord

onderwijsinstellingen.’

personeel onder de inwoners van

en Afrikaanderwijk – zijn de

In opdracht van de ministeries

Zuid. Dit is een enorme kans.’

problemen dermate structureel dat

van WWI, Verkeer en Waterstaat

Samen optrekken om Zuid

een versnelde aanpak noodzakelijk

en Economische Zaken hebben

erbovenop te helpen, luidt het

is. Er moet een breed pakket aan

Wim Deetman en Jan Mans

devies. Van Hulst: ‘We kunnen dit

maatregelen worden genomen om

onderzoek gedaan naar de

niet alleen. Hulp is nodig van het

hier sociaal-economisch weer boven

problematiek op Zuid en een

Rijk, bedrijfsleven, onderwijsveld, de

Jan te komen. Het zijn gelijk ook

adviesrapport opgesteld: De

corporaties en ontwikkelaars. Mooi is

kansrijke gebieden, met prachtige

benodigde kwaliteitssprong op

dat vier jaar Pact een enorm netwerk

parels als de Charloisse Kerksingel

Zuid. Van Hulst: ‘Zij onderschrijven

van partijen heeft opgeleverd die

of Lepelaarsingel. De directie van

dat we moeten focussen op

willen meewerken aan een sterk

de Tour de France vergeleek de

arbeidsmarktparticipatie en

en aantrekkelijk Rotterdam Zuid.’

Dordtselaan afgelopen zomer met

economie, op de gebieden met

De gemeentelijke diensten zullen

de Champs-Elysées in Parijs. Mooi

veel particuliere woningvoorraad en

daarbij ook de handen ineen moeten

natuurlijk, maar helaas hebben we

op jeugd- en talentontwikkeling.’

slaan, zegt de directeur van dS+V.

hier toch een paar problemen.’

‘Wij gaan intensief samenwerken Droom

met SoZaWe (Sociale zaken en

Van Hulst: ‘Onze droom is dat

Werkgelegenheid) en Jeugd,

Het Rijk heeft erkend dat

minister Donner de conclusies van

Onderwijs en Samenleving. Een

Rotterdam de problemen niet alleen

Deetman en Mans overneemt en

integrale aanpak en betere focus

kan oplossen en toegezegd mee

er een nationaal programma voor

op wat je met de wijk wil, leidt tot

te willen helpen aan oplossingen

Rotterdam-Zuid komt. Ik ben daar

een slagvaardiger aanpak en groter

voor Zuid. ‘Uitgaande van een

op basis van de reacties positief

effect, zoals we bijvoorbeeld in de

brede aanpak. We zijn met steun

over. We hebben veel winst behaald

Mijnkintbuurt aangetoond hebben.’

Adviesrapport

Rotterdam - 2011

159

Voorname rol in integrale gebiedsontwikkeling luchthavenlocatie

Rotterdam The Hague Airport Business Park neemt hoge vlucht

160

Rotterdam - 2011

Rotterdam The Hague Airport heeft de ambitie de beste regionale luchthaven van Nederland te zijn en wil ook op Europees niveau tot de beste in zijn soort behoren. Rotterdam The Hague Airport Business Park speelt een voorname rol in de integrale gebiedsontwikkeling van de luchthavenlocatie. De ontwikkeling van een hoogwaardig en duurzaam bedrijven- en kantorenpark met bijzondere faciliteiten in een groene en waterrijke omgeving heeft de afgelopen jaren een hoge vlucht genomen. Rotterdam The Hague Airport Business Park ligt zichtbaar op koers en komt steeds meer tot ontplooiing, constateert Manager Area & Real Estate Stéphane Cohnen met tevredenheid. De integrale gebiedsontwikkeling

bedrijven die zich op de luchthaven

Cohnen: ‘Je wordt uitgedaagd

– luchthaven en businesspark

willen vestigen, treden op als

om creatief na te denken over de

wordt als één gebied op de kaart

belegger voor ontwikkelaars die

vastgoedontwikkeling, beleggingen

gezet – wordt vormgegeven door

een klant hebben die zelf niet kan

en het vastgoedmanagement.

Schiphol Real Estate en Rotterdam

investeren en wij geven grond uit

Je moet tegenwoordig eigenlijk

The Hague Airport, verenigd in

aan beleggers die een klant hebben

met minder geld betere kwaliteit

Rotterdam Airport Vastgoed BV.

die wil ontwikkelen.’

leveren. Dat is een grote uitdaging,

Cohnen: ‘Het luchthaventerrein is

waarbij wij er in slagen om zonder

als het ware een bijzonder centrum

Airport Business Park concept

concessies aan de kwaliteit te doen

of stadsdeel, waar je alles hebt

Rotterdam Airport Vastgoed

de ontwikkeling van Rotterdam The

en van alles gebeurt. Het is een

slaagt er in om, ondanks de

Hague Airport Business Park vol

unieke plek om zowel nationaal als

economisch moeilijke tijd,

in beweging te houden. Er zijn de

internationaal zaken te doen, een

continu stappen vooruit te zetten.

afgelopen periode diverse deals

plek met veel potentie en groot economisch belang voor stad en regio. Wij brengen hier in nauwe samenwerking met de luchthaven allerlei functies en voorzieningen bij elkaar, waar iedereen gebruik van kan maken.’ Er wordt daarbij door Rotterdam The Hague Airport Business Park (dit is de handelsnaam van Rotterdam Airport Vastgoed) een breed spectrum aan taken verricht, verduidelijkt Cohnen: ‘Wij ontwikkelen gebouwen voor

Rotterdam - 2011

161

Sitecom en Culimer in Entreegebied

energiebesparing en gebruik van duurzame energie en een lagere CO2-uitstoot, beperking van watergebruik en afvalwater, maximale scheiding en hergebruik van afval en een zorgvuldige keuze van materialen en stoffen. gesloten waar wij best trots op zijn

start dit jaar.’

Cohnen: ‘We zijn deelnemer aan

én er zit voor de komende tijd nog

Waarmee duidelijk is: Rotterdam

het Rotterdam Climate Initiative, dat

het een en ander in de pijplijn.’

The Hague Airport Business

zich inzet voor een halvering van de

Park is aan het doorpakken.

CO2-uitstoot in 2025 en daarmee

Rotterdam The Hague Airport

Op servicegebied wordt dit jaar

de klimaatverandering tegengaat.

Business Park bestaat uit vier

gestart met de bouw van een

We leggen de lat hoog. Met allerlei

deelgebieden: het Entreegebied,

modern kinderdagverblijf dat

maatregelen, zoals de uitrol van een

het Airportplein, het Bedrijvencluster

zeer toepasselijk geïntegreerd is

systeem van warmte-koudeopslag,

en Airside. In alle gebieden is

in de groenstructuur langs het

creëren we een duurzame

volop activiteit waar te nemen.

businessparkterrein. Bovendien

omgeving.’

Cohnen: ‘In het Entreegebied

wordt dit jaar parkmanagement met

De combinatie van een

zijn de gebouwen van Sitecom

diverse services geïntroduceerd

kantoor mét eigen luchthaven,

en Culimer al gerealiseerd,

voor alle gebruikers van vastgoed

goede bereikbaarheid, ruime

begin dit jaar starten we met de

op de luchthaven.

parkeermogelijkheden en een

ontwikkeling van kantoorpaviljoen

duurzame omgeving met groen

Parterre. Op het Airportplein,

Duurzaamheid

en water, zorgt voor een grote

direct voor de luchthaventerminal,

Rotterdam Airport Business Park

aantrekkingskracht van Rotterdam

is het kantoorverzamelgebouw

heeft duurzaamheid hoog in het

The Hague Airport Business Park.

Cornerstone, het toekomstige

vaandel staan. Er wordt op het

Cohnen: ‘Het draait om de klant

hoofdkantoor van Dura Vermeer,

gebied van vastgoedontwikkeling

en het bieden van kwaliteit en

in aanbouw en er is hier animo

en mobiliteit vol ingezet op

service. Met het landschapsplan

voor een hotelontwikkeling. Samen met de luchthaven wordt ook het

Impressie Airportplein met Cornerstone

hele Airportplein gerevitaliseerd. Verder zijn op Airside hangarontwikkelingen gaande, zoals hangars voor privé-businessjets met kantoorfaciliteit voor verhuur. Op het Bedrijvencluster is Flightpark in ontwikkeling, een verzameling van bedrijfsunits die in fases geschakeld worden tot een bedrijvencentrum. De realisatie van het vrachtgebouw

162

Rotterdam - 2011

investeren we anticyclisch om het

en het businesspark en het parkeren

Dat is een gezamenlijke ambitie

luchthaventerrein de kwaliteit te

bij de luchthaven wordt hiermee

die we – nadat de trein jarenlang

geven die een onderscheidend

sterk verbeterd.’

stil heeft gestaan - momenteel in sneltreinvaart aan het verwezenlijken

5-sterren businesspark nodig heeft.’ Daarbij hoort ook het investeren

Sneeuwbaleffect

zijn. Het businesspark is enorm

in infrastructuur, zegt Cohnen.

De diversiteit aan – elkaar

in ontwikkeling, waarmee we

‘De luchthaven krijgt een tweede

versterkende – ontwikkelingen

een flinke bijdrage leveren aan

ontsluiting via de G.K. van

binnen de integrale

de economische ontwikkeling

Hogendorpweg. De RandstadRail

gebiedsontwikkeling van de

van de stad Rotterdam. Met de

rijdt sinds december vanaf de

luchthavenlocatie, zorgt voor

ontwikkeling van de luchthaven

luchthaven naar het centrum

een sneeuwbaleffect. Cohnen:

en de realisatie van het Rotterdam

van Rotterdam en Den Haag.

‘Wij trekken samen op met

The Hague Airport Business Park

En de herontwikkeling van de

de luchthaven, waarbij we

wordt Rotterdam in combinatie met

parkeerterreinen P1 en P2

met elkaar nadenken hoe

de haven, de binnenstad en de

staat dit jaar ook op de rol. De

we de luchthavenlocatie een

omringende bedrijventerreinen een

bereikbaarheid van de luchthaven

kwaliteitsimpuls kunnen geven.

complete stad die alles biedt.’

Rotterdam - 2011

163

Kneppelhout & Korthals, huisadvocaat van de vastgoedsector

‘ Wij spreken de taal van de cliënt’

164

Rotterdam - 2011

Kneppelhout & Korthals Advocaten fungeert als huisadvocaat van de vastgoedsector. Het middelgrote, onafhankelijke advocatenkantoor werkt voor (semi-)overheden, ondernemingen en non-profitorganisaties die in dit brede en gespecialiseerde veld actief zijn. De juristen van de sectie Vastgoed & Bestuursrecht spelen als advocaat en adviseur een voorname rol in de vastgoedpraktijk, mede vanwege de toenemende complexiteit van regels, gebiedsontwikkelingen en samenwerkingsverbanden. ‘De vastgoedwereld is in beweging, de spelregels op het gebied van ruimtelijke ordening zijn sterk gewijzigd. Dat vraagt om een deskundige belangenbehartiging in het hele traject, waarbij we de taal van de cliënt spreken’, stelt Femke de Valck.

De Valck is als advocaat

herontwikkelingszaken. Bij

gespecialiseerd in ruimtelijke

herontwikkeling heb je te

ordeningsrecht, (gemeentelijke)

maken met beëindiging van

grondverwerving,

huurovereenkomsten, eventuele

overheidsaansprakelijkheid en

terugkeer van huurders en

algemeen bestuursrecht. Bij

schadeloosstellingen. Ik procedeer

vastgoed spelen bestuursrechtelijke

veel, want hier zijn grote belangen

aspecten een toonaangevende

mee gemoeid. Aan de andere kant

rol. ‘We hebben binnen onze

ben ik ook actief voor retailers.’

sectie ook een gespecialiseerde

In deze tijd van economische

onteigeningspraktijk’, zegt De

tegenwind moet je extra creatief

Valck. ‘Dan moet je denken aan

zijn. ‘In de bedrijfsruimteverhuur

woningbouwontwikkelingen, maar

speelt momenteel dat de

ook aan zaken als de aanleg van

verhuurder de huurder niet wil

infrastructuur, dijkversterkingen en

loslaten en huurders van hun

natuurontwikkeling.’

overeenkomst af willen of gunstiger

Marleen van Dijkman is

voorwaarden willen bedingen,

gespecialiseerd in privaatrechtelijke

omdat zij vaak nog vastzitten aan

vastgoedvraagstukken en

hoge huurprijzen. Dit is ingewikkelde

is specialist op het gebied

problematiek, waarbij een goede

van het huurrecht. Zij staat

adviseur onontbeerlijk is.’

partijen bij in procedures rond ontruimingen, renovaties en

Complexiteit

gebreken. Van Dijkman: ‘Ik treed

Publieke en private partijen

op voor woningcorporaties,

die betrokken zijn bij het (her)

beleggers en pensioenfondsen

ontwikkelen van vastgoed, hebben

en ben nauw betrokken bij

te maken met de toenemende

Rotterdam - 2011

165

HET CENTRUM

SCHOLEN OP LOOPAFSTAND

93 KLAAR!

1001

200

HECTARE BOS

1750

307

100%

MINUTEN VAN

VERGEZICHTEN

WONINGEN IN AANBOUW

SPEELPLEZIER

WONINGEN

NIEUWE HUIZEN

MINUTEN VAN

DE RING

NIEUW CROOSWIJK. EEN NIEUWE WIJK MET HET KARAKTER VAN WELEER. HET GOEDE BLIJFT. HET VELE VOLWASSEN GROEN, DE INFRASTRUCTUUR EN DE ROTTERDAMSE ALLURE WORDT DAAR OPNIEUW AAN TOEGEVOEGD. TUSSEN STAD EN BOS Nieuw Crooswijk wordt een gevarieerde, echt Rotterdamse parkwijk tussen hartje Rotterdam en het Kralingse Bos. De mooie, nieuwe lanen en de diversiteit aan woningen bieden ruimte aan individueel woongenot. In architectuur en in prijsrange en zowel voor het koop- als het huursegment.

wijk volop voorzieningen. Een wijk waar kinderen veilig kunnen opgroeien, met voldoende speelruimte en aanvullende faciliteiten als een Brede School. Een eigentijdse wijk met perspectief dus. Dat ook de huizen hier steeds meer waard worden, maakt het alleen maar n贸g aantrekkelijker nu te kopen! NC2018.NL

GOEDE INVESTERING ROB8338/1

Kopen in Nieuw Crooswijk is investeren in de toekomst. Elk jaar wordt de wijk mooier en vollediger. Het resultaat is een veelzijdige

complexiteit van regels. Overheden, corporaties en projectontwikkelaars werken ook steeds vaker samen bij een gebiedsontwikkeling in de vorm van een publiek-private samenwerking. De Valck: ‘Wij worden nog meer dan vroeger gevraagd praktisch mee te denken om ontwikkelingen in beweging te krijgen. Partijen hebben elkaar nodig. Iedereen heeft er belang bij dat projecten doorgaan, maar er is minder geld en de risico’s op het stranden van een project zijn groter.’ De sterk gewijzigde regelgeving op het gebied van ruimtelijke ordening leidt tot een toenemende vraag aan juridische bijstand, ervaart De Valck. Op 1 juli 2008 trad de nieuwe Wet ruimtelijke ordening in werking, sinds maart 2010 is de Crisis- en Herstelwet van kracht. Deze moet zorgen voor kortere procedures, waardoor specifieke bouwprojecten sneller kunnen worden uitgevoerd.

een nieuwe inkomensgrens oplegt.

vastgoedwereld en de gevolgen

In oktober 2010 is de Wet algemene

Mensen die meer dan € 33.614

voor de verschillende actoren in

bepalingen omgevingsrecht (Wabo)

verdienen komen vanaf dit jaar

het ontwikkelveld. De Valck en Van

ingevoerd, de geïntegreerde

niet meer in aanmerking voor

Dijkman: ‘Het gaat er volgens ons

omgevingsvergunning voor bouwen,

een huurhuis bij een corporatie.

om de juiste vragen te stellen en

wonen, ruimte, monumenten,

‘Deze mensen hebben een te laag

goed te luisteren naar de cliënt, om

natuur en milieu. ‘Er is de laatste

inkomen om een huis te kopen en

tot de beste oplossing te komen.

jaren ontzettend veel veranderd in

te hoog inkomen om in aanmerking

We verliezen ons daarbij niet in

de weten regelgeving. Daar zitten

te komen voor een sociale

wollig taalgebruik, maar staan voor

we als kantoor bovenop.’

huurwoning. Dat gaat problemen

een heldere, praktische benadering.

en procedures geven, waar we

Wij vinden het belangrijk een

Van Dijkman verwacht ook juridische

corporaties in kunnen bijstaan.’

persoonlijke band met de cliënt op

kwesties als gevolg van Europese

Kneppelhout & Korthals anticipeert

te bouwen. Die betrokkenheid zorgt

regelgeving die woningcorporaties

continu op de veranderingen in de

ervoor dat men bij ons terugkomt.’

Rotterdam - 2011

167

VastgoedsociĂŤteit De Nieuwe Maas

168

Rotterdam - 2011

De Rotterdamse Vastgoedsociëteit De Nieuwe Maas bestaat tien jaar. Het kennis- en businessplatform voor jonge professionals uit de vastgoedwereld heeft in deze tijdsperiode een bijzondere naam opgebouwd. Niet alleen door de bewust gekozen brede groepssamenstelling en de gehanteerde leeftijdsgrens, maar ook door spraakmakende activiteiten als de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Kei voor een bijzondere prestatie in het vastgoed. Jan-Hein Lakeman van OVG

Een andere huisregel is dat

projecten in aanbouw en net

Projectontwikkeling is sinds dit

De Nieuwe Maas uit maximaal

gerealiseerde projecten per tram

jaar de nieuwe voorzitter van

vijftig leden bestaat, waarbij

worden aangedaan. Groeneweg:

Vastgoedsociëteit De Nieuwe

tien beroepsgroepen binnen

‘Wij hebben verder eens in de twee

Maas. Hij volgt Hans Groeneweg

de vastgoedwereld evenredig

jaar een reis naar het buitenland.

van Groeneweg Bouw op, die

vertegenwoordigd zijn. Van overheid

We zijn bijvoorbeeld naar Dubai,

vanaf de oprichting in 2001 lid

tot architect, van belegger tot

Moskou en Istanbul geweest.

is en de laatste twee jaar de

ontwikkelaar. Groeneweg: ‘Het

Het versterkt de onderlinge band

voorzittershamer heeft gehanteerd.

maximumaantal zorgt enerzijds

én het zakelijke contact, omdat

‘Het was een noodzakelijke

voor een bepaalde exclusiviteit,

je elkaar nog beter leert kennen.

bestuurswisseling, want de

anderzijds kun je met een kleinere

De combinatie vakgerichtheid,

leeftijdsgrens ligt bij ons op veertig

groep veel meer met elkaar doen en

informatief en vermaak is de kracht

jaar’, verduidelijkt Groeneweg. ‘Ik

tot diepere contacten komen. Het

van onze vastgoedsociëteit.’

kan gelukkig nog wel doorstromen

zorgt ook voor meer betrokkenheid

De Rotterdamse vastgoedsociëteit

naar De Oude Maas…’

van de leden.’

is bekend om de jaarlijkse uitreiking

De leeftijdsgrens van

Vastgoedsociëteit De Nieuwe Maas

van De Kei van Rotterdam, een zeer

Vastgoedsociëteit De Nieuwe

wil alle beslissingsmakers in de

gewilde prijs voor een bijzondere

Maas is een weloverwogen

stad Rotterdam binden. ‘Al onze

prestatie in het vastgoed. Lakeman:

keuze, stelt Lakeman. ‘Wij zitten

leden zijn vertegenwoordigers van

‘De Kei is een begrip in Rotterdam.

als jonge vastgoedprofessionals

bekende Rotterdamse bedrijven

Deze gaat – op voordracht van

allemaal in dezelfde levensfase en

of van bedrijven die hier heel

een speciale commissie – jaarlijks

interessesfeer. Tussen de dertig en

veel zaken doen. Wij zijn in die

naar een in het oog springend,

veertig bouw je aan je carrière, om

zin Rotterdam in het klein’, zegt

beeldbepalend project of een

daarna meer te gaan oogsten. De

Lakeman.

onderscheidend persoon binnen de

Nieuwe Maas is een ondernemende

vastgoedwereld. De Montevideo-

club mensen, die enthousiast is over

De Kei van Rotterdam

toren heeft ooit een Kei gewonnen,

wat zij binnen hun vakgebied doen

De Nieuwe Maas houdt

de laatste twee jaar ging de prijs

en dat met anderen willen delen.

maximaal acht activiteiten per

naar David Coster van Multi

Iedereen heeft de behoefte om te

jaar. Activiteiten als een zeildag,

Vastgoed en Groeneweg Bouw voor

klankborden en kennis te delen,

oudejaarsbijeenkomst, bezoek aan

de Woonboulevard Spijkenisse.

waarmee je uiteindelijk ook tot

de Nederlandse stad van het jaar

Benieuwd wie de Kei van Rotterdam

betere producten komt.’

en het Rondje Rotterdam, waarbij

dit jaar gaat winnen…’

Rotterdam - 2011

169

Hans Beekman: ‘ Op weg naar een toekomstbestendige regio’ De transitie van Stadshavens Rotterdam, 1.600 hectare groot, geldt als het grootste binnenstedelijke herstructureringsgebied van Nederland. Bedrijven, kennisinstellingen en overheden werken intensief samen aan een innovatieve, duurzame herontwikkeling, met als doel om het gebied sociaal-economisch (weer) op de kaart te zetten en een aantrekkelijk en hoogwaardig woon- en werkmilieu te scheppen. De uitvoeringsfase is gestart. ‘We zijn op weg naar een toekomstbestendige regio’, stelt directeur Hans Beekman van Stadshavens Rotterdam. Stadshavens Rotterdam omvat

jaren herontwikkeld. ‘Stad en haven

hebben de afgelopen jaren veel

het Waal-Eemhavengebied, de

moeten sociaal-economisch met

geïnvesteerd in samenwerking,

Rijn- en Maashaven, het Merwe-

elkaar verbonden worden. Er ontstaat

planvorming en commitment

Vierhavensgebied en het RDM-terrein

zo een logische en natuurlijke

over het veranderingsproces van

met Heijplaat. De vier deelgebieden

transitie’, meent Beekman.

Stadshavens, noodzakelijk omdat

liggen tegen de bestaande stad aan

De gemeente Rotterdam en

een deel van de havenactiviteiten

en worden vandaaruit de komende

het Havenbedrijf Rotterdam NV

naar de Tweede Maasvlakte verhuist.

170

Rotterdam - 2011

Stadshavens: draagvlak, bouwstenen, samenwerking, uitvoering Het belang van de transitie wordt breed onderkend, weet Beekman.

In Stadshavens is een samenwerkingsverband van bedrijven, kennisinstellingen en

‘De ontwikkeling van Stadshavens

overheden tot stand gekomen, dat innovatieve en schone technologie stimuleert én

heeft prioriteit bij het Rotterdamse

daadwerkelijk in de praktijk brengt. In het transitiegebied krijgen duurzame oplossingen op het gebied van stedelijk watermanagement en deltatechnologie vorm. Oplossingen die

college, het Havenbedrijf én het Rijk,

regionaal, nationaal en internationaal inzetbaar zijn. Clean Tech Delta wordt daarmee een

dat Stadshavens in het kader van

inspirerend voorbeeld voor andere deltasteden in de wereld. De ontwikkellocaties zijn TU

Randstad Urgent heeft bestempeld

Delft (de campus), Science Port Holland (Technopolis), de RDM Campus en innovatieve

als een programma van nationaal

bedrijven in Merwehaven en Vierhavens.

belang.’ Projectbureau Stadshavens is

Uitvoeringsfase

gehele proces begeleidt en waardoor

klein van omvang, maar in de

Het moment van uitvoeren is

procedures snel kunnen worden

praktijk werken er allerlei in- en

aangebroken, stelt Beekman. ‘Het

doorlopen.’

externe partijen aan de transitie van

programma heeft een enorme

Stadshavens. Beekman: ‘Van de TU

dynamiek. De organisatie staat en

Stadshavens is in beweging,

Delft tot de gemeentelijke diensten.

is geaccepteerd. De plannen liggen

constateert Beekman. ‘We hebben

Vele partijen die belang hebben bij de

er, we zijn in de uitvoeringsfase

de bouwstenen in handen. Deze

innovatieve, duurzame herontwikkeling

aanbeland. We willen bijvoorbeeld in

heb je nodig om het vertrouwen van

en ervoor zorgen dat mensen

samenwerking met de marktpartijen

de markt en de overheid te voeden.

aansluiten op het programma.

het Merwe-Vierhavensgebied vorm

In 2011 moeten de bouwstenen

Zo ontstaat er samenhang en

en inhoud geven met een Public

tot een gebouw gevormd worden

betrokkenheid. Een structuurvisie

Private Partnership. In een dergelijke

en moet er in Stadshavens een

en sociaal-economische strategie

PPP-constructie kan het Rijk

sociaal-economische en ruimtelijke

in samenhang voor zo’n omvangrijk

ook participeren, bijvoorbeeld via

samenhang tot stand komen. We

gebied ontwikkeld, dat zie je eigenlijk

fondsen. Wij hopen dat de gemeente

zijn goed op weg, maar we hebben

nooit in Nederland. Dat is uniek en

binnenkort toestemming voor deze

samen met de marktpartijen nog een

helpt het programma vooruit.’ Het

nieuwe manier van werken geeft.’

verdiepingsslag te maken.’

toekomstige succes van Stadshavens

De gebiedsontwikkeling

Het herontwikkelingsmodel van

ligt in de samenwerking met de

Stadshavens valt onder de Crisis-

Stadshavens wordt internationaal

bedrijven en kennisinstellingen, stelt

en Herstelwet. Deze wet voorziet

gewaardeerd. Stadshavens zet

Beekman. ‘Onze rol als overheid is

in snellere procedures rond grote

zich ook in voor samenwerking en

om de marktpartijen die de kennis, het

bouwprojecten. Stadshavens kan

kennisuitwisseling met havensteden

vakmanschap en de middelen hebben

hierdoor in het gewenste tempo

als Londen, Hamburg en New York.

om de gebiedsontwikkeling op zich

worden uitgevoerd. ‘Wij proberen

Beekman: ‘We zijn door New York

te nemen, optimaal te faciliteren. Wij

de regellast zoveel mogelijk te

uitgenodigd om in het Brooklyn

zijn de verbindende schakel tussen

voorkomen en vergunningen te

District met het Stadshavensmodel

de partijen. Het overgrote deel van de

faciliteren voor bedrijven die wat

aan de slag gegaan. Dat is gelukt. Er

investeringen en de businesscases

willen in het gebied. Het mooiste

is met onze hulp een visie opgesteld

in Stadshavens moet uit de markt

zou een persoonlijk en beveiligd

hoe een en ander daar georganiseerd

komen. Zij zijn daarmee mede-

digitaal loket Mijn vergunning zijn,

te krijgen, waarbij alle neuzen

eigenaar van het proces.’

die de betrokken partij door het

dezelfde kant op wijzen.’

Rotterdam - 2011

171

â&#x20AC;&#x2DC; Het is een feest elke dag weer iets totaal nieuws te mogen ontwerpenâ&#x20AC;&#x2122;

Mark Mes

172

Rotterdam - 2011

Bureau voor Stedebouw en Architectuur Wim de Bruijn bestaat 20 jaar

Mark Mes

Bureau voor Stedebouw en Architectuur Wim de Bruijn bestaat dit jaar precies twintig jaar. Het Rotterdamse architectenbureau is actief in het volledige veld van stedebouw, architectuur en interieur. De kennis en kunde toont zich in een breed spectrum aan projecten: grootschalige als kleinschalige kantoor- en bedrijfsgebouwen, winkelcentra, zorgcentra, woningbouw, stedebouwkundige verkavelingen en interieur projecten. Wij doen eigenlijk alles in de vastgoedketen, stelt Wim de Bruijn.

met enthousiaste alleskunners, de grenzen tussen vakgebieden zijn bij ons al lang vervaagd. Het lijkt mij ook oersaai steeds weer hetzelfde te moeten tekenen.’ De no-nonsense werkmentaliteit en ambachtelijke benadering van het vakgebied blijkt in de praktijk zeer succesvol. ‘Het bureau wordt door vele opdrachtgevers benaderd die

Wim de Bruijn is zowel

het meest moderne gebouw zijn,

een beeld zoeken (ik ben als het

stedebouwkundige als architect.

maar ook het meest klassieke. Het is

ware een beeldgenerator) bij een

‘Ik ben in eerste instantie analist en

natuurlijk geweldig om dan het juiste

(her)ontwikkeling van een bepaalde

dan pas ontwerper. We analyseren

ontwerp te maken. Ons bureau laat

plek of gebouw. Zeker in deze tijd

uitgebreid de locatie en maken

zich niet vangen in een bepaalde

hebben wij onze handen vol aan het

hierbij het beste concept, dat zowel

architectonische stijl of discipline.

genereren van nieuwe ideeën voor

functioneel als fysiek is. Dat kan

Mijn ontwerpgroep is daarom bevolkt

bestaand vastgoed.

Rotterdam - 2011

173

Foto: Harald de Kluizenaar

Omvangrijk oeuvre

Het Rotterdamse architectenbureau

een complete metamorfose krijgt.

Wim de Bruijn en collega Mark

heeft de afgelopen jaren diverse

Hier gaat dit jaar gebouwd worden.

Mes zetten de afgelopen jaren

prijsvragen winnend afgesloten.

Verder is het ontwerp klaar voor een

hun handtekening onder vele

Zo behoorde het tot de winnaars

mooi staaltje van stadsvernieuwing

uiteenlopende ontwerpen:

van de ontwerpprijsvraag voor

aan de Beijerlandselaan in Zuid,

het Europese hoofdkantoor

de uitbreiding van de Hollandse

bestaande uit winkels, supermarkt,

voor Yokogawa in Amersfoort,

Brug bij Almere. Wim de Bruijn

parkeerfaciliteiten en 25 woningen.

kantoorgebouw De Splinter in

vervulde haarfijn de opdracht de

‘Wij hebben hier gekozen voor een

Rotterdam, de transformatie van

brug beter zichtbaar te maken, met

ingetogen, chique architectuur,

de voormalige Lumière bioscoop in

een spectaculaire dubbeldekker

die past bij de nieuwe ambitie van

Rotterdam tot luxueuze winkels, de

die zowel innovatief als duurzaam

de wijk. Wij maken een levendige

kantoorvilla’s Rijckevorsel in Capelle

was. Dat project is helaas niet

verbinding tussen het bestaande

aan den IJssel en zorgcentra in Den

doorgegaan omdat toenmalig

winkelplein en de achterliggende

Haag Leidschenveen en Zoetermeer

minister Eurlings er geen geld meer

buurt. De deelgemeente Feijenoord

Oosterheem. ‘Wij hebben daarnaast

voor had.

is bijzonder enthousiast en wil zo snel mogelijk tot realisatie komen.

bijvoorbeeld ook voor Bureau Jeugdzorg Rotterdam diverse

Het architectenbureau is momenteel

Dit project is typerend voor wat wij

locaties ingericht en zijn, samen

bij diverse projecten betrokken.

doen en waar wij voor staan. Een

met ASWA architecten, landelijk

Bijvoorbeeld bij nieuwbouw op de

kwaliteitsproject dat past binnen de

huisarchitect voor het UWV’, vult

Kreater-locatie in Overschie en het

stad Rotterdam, goed verhuurbaar

Mark Mes aan.

oude V & D pand in Vlaardingen, dat

is én allure heeft.’

Rotterdam - 2011

175

colofon Rotterdam 2011 is een uitgave van Mediagroep Holland

Adres Willemsoord 28 Postbus 159 1780 AD Den Helder T 0223 747 010 Directie Bouke Niggerdijker Hoofdredactie Alex Oostendorp alex@mediagroepholland.nl Redactie Wilbert Korevaar Narvic Marc Peters Elaine Brand

Onze adverteerders

Bladmanagement Bouke Niggendijker bouke@mediagroepholland.nl T 0223 67 40 83 M 06 12 398 271

De Mik Bedrijfshuisvesting

omslag 2

Bam woningbouw

omslag 3

Vormgeving Zeeman Reclame Groep

Dura Vermeer Bouw Rotterdam

Proper Stok

Fotografie Peter van Aalst Informatie advertenties/verspreiding Bouke Niggendijker bouke@mediagroepholland.nl Financiële administratie Bouke Niggendijker bouke@mediagroepholland.nl Nabestellingen/lezersservice Losse nummers zijn te bestellen à € 15,- per exemplaar. Druk Chevalier International Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd door middel van boekwerk, foto-offset, fotokopie, microfilm of welke andere vorm dan ook zonder schriftelijke toestemming vooraf.

Kroonenberg Groep/Blauwhoed omslag 4

PWS Rotterdam

Erasmus MC

Rabobank Rotterdam

Provada

EM linked

Vestia

Breijer Bouw & Installatie

Havestate

Com•wonen

Argos Oil

Maasstede

114

Kneppelhout Korthals Advocaten

138

Maqutos

152

OCNC

166

Zorgboulevard Rotterdam Zuid

174

Hoe gRoot of Hoe klein uW pRoject ook is ...

…het begint met de juiste visie en mentaliteit. Bouwen en renoveren draait om mensen. Om opdrachtgevers die hechten aan kwaliteit en leefbaarheid. Creatieve bouwers die van aanpakken weten. Kopers en huurders die rekenen op een mooie nieuwe of gerenoveerde woning. Bij dat hele proces zijn wij van begin tot eind intensief betrokken. Wij zijn BAM Woningbouw Rotterdam - de aannemer die ontwikkelt, bouwt, renoveert en beheert in de regio groot-Rotterdam, Drechtsteden, Zuid-Holland zuid en Zuid-Hollandse eilanden. Hoe groot of klein een project ook is: van deurkruk tot woontoren denken we mee met onze opdrachtgevers, van voorbereiding tot nazorg en beheer.

BAM Woningbouw Rotterdam Kralingseweg 241-249 3062 CE Rotterdam Telefoon (010) 436 86 00 rotterdam@bamwoningbouw.nl www.bamwoningbouw.nl