22
Foto's: Karel Hemerijckx
augustus | september | oktober ‘14
JAAR
augustus | september | oktober ‘14
10
23
een
hart voor revalidatie
D
eze herfst mag het revalidatiecentrum St.-Ursula zijn tiende kaarsje uitblazen. Elke dag staan 190 verpleegkundigen, artsen, therapeuten en vrijwilligers klaar om mensen met een niet-aangeboren hersenletsel opnieuw te leren hoe ze zo zelfstandig mogelijk actief kunnen zijn. Medewerkers en revalidanten zijn zo goed op elkaar ingespeeld en de expertise is er zo diep ingeworteld, dat je zou denken dat het nooit anders is geweest. Maar niets is minder waar.
Het was niet evident om 10 jaar geleden de
zelf geen ervaring met revalidatie”, vertelt
luut niet.” Zorgmanager Hugo Corstjens wijst
switch te maken van het acute ziekenhuis dat
Johan Coppens, hoofdverpleegkundige van
op de belangrijke voordelen van die sterke
St.-Ursula was naar een revalidatiecentrum.
Reva 2. “We deden research, bezochten an-
multidisciplinaire teamwerking: “Zowel me-
Om dit te illustreren blikt dr. Guido Claes, me-
dere centra en kregen al snel steun van Pel-
dewerkers als revalidanten leren van elkaar.
disch manager zorgcluster neuro-locomoto-
lenberg. Met de kennis en knowhow van de
Voor revalidanten werkt dat trouwens heel
riek, nog een stukje verder terug in de tijd:
andere centra gaven we ons revalidatiecon-
stimulerend, ze zien hoeveel vooruitgang de
“Toen ik als arts in het Virga Jesseziekenhuis
cept een eigen invulling en startten we met
anderen maken en wat er allemaal mogelijk is.
startte, telde het ziekenhuis één kinesithera-
een eerste afdeling met 22 bedden.” Eén uit-
Dat geeft hoop.”
peut voor vierhonderd bedden. En die thera-
spraak is Johan altijd bijgebleven: revalideren
peut had geen werk want hij moest opboksen
is verplegen met de handen op de rug. Dat
tegen artsen en chirurgen. In die tijd was het
was een belangrijke klik die iedereen moest
Koe met protheses
de gewoonte om de ziekte zijn gang te laten
maken. Voordien was alles gericht op diag-
Maar natuurlijk liep niet altijd alles van een
gaan en was er nauwelijks aandacht voor li-
nose en behandeling, maar revalideren draait
leien dakje. Toenmalig communicatiemanager
chaamsbeweging. In Limburg was revalidatie
om maximale autonomie en zelfredzaamheid.
Johan Grauwels wilde het revalidatiecentrum
ook erg versnipperd, er bestond geen revalida-
op de kaart zetten in Vlaanderen en op een
tiecentrum met een duidelijk plan van aanpak.”
bepaald ogenblik rees het idee om sponsor-
Allemaal teamleden
geld op te halen door sponsorplaatjes op de
Ook dr. Joyce Steenberghs stond mee aan de
bedden van de revalidanten te bevestigen.
Verplegen met de handen op de rug
wieg van het revalidatiecentrum. Zij herinnert
“We haalden zelfs de nationale pers, maar al
zich nog levendig dat ze als jonge arts naar
snel bleek het idee toch minder lumineus dan
Toen campusdirecteur Jos Luys tien jaar gele-
de keuken ging en wilde kennismaken met de
eerst gedacht. Heel Vlaanderen kende toen
den op het wekelijks overleg meedeelde dat
verpleegkundigen. “Die schoten meteen recht
wel meteen het revalidatiecentrum van Herk-
de acute campus Herk-de-Stad (toen één van
toen ik binnenkwam, het was niet gebruikelijk
de-Stad”, lacht zorgmanager Luc Claes.
de twee campussen van het fusieziekenhuis
dat een arts er gewoon kwam bijzitten. Ook
Salvator - St.-Ursula) werd omgebouwd naar
op dat vlak moest er dus een klik gemaakt
St.-Ursula haalde in 2005 ook de pers toen
een revalidatiecentrum, hoorden de meesten
worden. Artsen maken deel uit van het team,
het naar aanleiding van de open bedrijvendag
het dan ook in Keulen donderen. “We kenden
net zoals de revalidant een teamlid is. Van-
een namaakkoe met twee protheses voor het
Pellenberg en Hoensbroek wel maar hadden
daag is dat vanzelfsprekend, maar toen abso-
centrum plaatste. “De koe maakte deel uit
augustus | september | oktober ‘14
10 JAAR
EEN HART VOOR REVALIDATIE
Communicatiespel Een mooi project dat voortkomt uit de praktijkervaring van St.-Ursula is het
24
bordspel ‘Praat je weg’ dat het Jessa Ziekenhuis eind september uitbracht. Revalidanten hebben het vaak moeilijk om abstracte taal te begrijpen en kunnen hun emoties slecht uiten of vinden het moeilijk om emoties van anderen correct te interpreteren. Logopediste Sara Noels en klinisch psychologe Els Porrez ontwikkelden daarom een communicatiespel dat revalidanten enerzijds bewust maakt van die obstakels en anderzijds de spelers helpt om vlot in te spelen op zulke situaties. Het spel richt zich in de eerste plaats tot revalidanten met een niet aangeboren hersenletsel, maar het is ook interessant voor dagcentra en rusthuizen. In een volgende editie van Jess komen we graag uitgebreider op dit mooie project terug.
van ‘cow art’, maar onze revalidanten konden
gië geselecteerd zijn voor het proefproject
voortzetten en familieleden heel goed geïn-
er niet om lachen en voelden zich beledigd.
‘YouGrabber’, samen met revalidatiecentra
strueerd kunnen worden. We organiseren nu
Uiteraard was dat niet de bedoeling van ons
in Noorwegen en Denemarken, bewijst dat
al regelmatig meeloopdagen en betrekken
opzet en we hebben toen meteen in samen-
we goed bezig zijn. Robotica en gaming zijn
familieleden bij de revalidatie, maar dat kan
spraak met de revalidanten de koe verwij-
volgens ons een waardevolle aanvulling op
nog verder gaan.”
derd.”
de therapie. Hoe meer therapietijd, hoe beter de outcome. Bovendien oefen je dankzij de spelomgeving op een ontspannen manier.”
Grootste revacentrum binnen een ziekenhuis
De revalidatiestad van Vlaanderen St.-Ursula is ook uniek omwille van zijn maatschappelijke verankering met Herk-de-Stad.
Maar alle gekheid op een stokje, St.-Ursula
Pollekes kussen
Van bij het prille begin heeft het stadsbe-
deed (en doet) het erg goed. Het aantal bed-
Maar geen goede robotica en machines zon-
stuur het revalidatiecentrum gesteund. On-
den steeg gestaag en de fusie tot Jessa in
der goede mensen. “We mogen onze pollekes
der het motto ‘Herk-de-Stad, revalidatiestad
2010 (met bijkomende partner Virga Jesse)
kussen dat het revalidatiecentrum over zo-
van Vlaanderen’ legde het onder meer een
betekende een nieuwe mijlpaal. Jessa trok
veel goede medewerkers beschikt. St.-Ursula
rolstoelwandelpad aan. Hugo Corstjens: “De
volledig de kaart van het revalidatiecentrum
straalt bovendien ongelooflijk veel warmte
therapie eindigt niet in het centrum, maar
als aparte entiteit en wilde er ook in inves-
en hartelijkheid uit, revalidanten noemen het
loopt door in de stad. De revalidanten doen
teren. Intussen verhuisden ook de revalidatie-
vaak hun nieuwe thuis. De dynamiek die er
boodschappen in de supermarkt en gaan re-
bedden van campus Virga Jesse naar Herk-de-
in St.-Ursula is, moeten we dus zeker blijven
gelmatig naar de bibliotheek. En ‘s woensdags
Stad.
aanwakkeren”, stelt Marc.
trekken ze naar de nieuwe sporthal.” Huidig
Momenteel telt campus St.-Ursula 90 bed-
“Verder willen we meer en meer inzetten op
posium van 19 september – dat St.-Ursula
den en is daarmee het grootste revalidatie-
wetenschappelijk onderzoek en vanuit de
organiseerde naar aanleiding van 10 jaar re-
centrum in Vlaanderen dat gekoppeld is aan
praktijk relevante vragen stellen”, zegt dr.
validatie - mee dat hij fier is op St.-Ursula en
een ziekenhuis. Marc Michielsen, paramedisch
Guido Claes. “We werken nog teveel binnen
dat hij hoopt dat het revalidatiecentrum kan
hoofdtherapeut: “Hoewel we nog maar tien
de eigen muren. We willen de samenwerking
uitgroeien tot hét voorbeeldmodel in de Eure-
jaar bestaan, hebben we toch al een mooi
met de thuiszorg verder exploreren, zodat
gio. Een mooie ambitie om een nieuw decen-
parcours afgelegd. Dat we als enige in Bel-
revalidanten het proces ook thuis kunnen
nium in te luiden.
burgemeester Bart Gruyters gaf op het sym-
“ dag dat “ Dealles anders werd
25
“
“Benen als kerstcadeau, dat zou de max zijn”, zei mijn tafelgenoot
Willy Hublau en zijn vrouw Jeanine dragen het
bij het dessert. Alle gesprekken verstomden. Iedereen keek naar
revalidatiecentrum een warm hart toe. Ze vinden
de man die aan mijn overkant zat. Hij was nieuw, kwam van een
geen woorden om hun dankbaarheid uit te druk-
ziekenhuis in het Antwerpse en had een amputatie ondergaan. (…)
ken. “Het is bovenmenselijk wat dit team verricht,
De donderdag voor Kerstmis, reed hij door de wachtkamer van Reva
elk probleem pakken ze met een lach aan en ie-
3 terug naar zijn kamer. Op zijn knieën lagen zijn ‘nieuwe benen’.
dereen is altijd even hartverwarmend”, zegt Willy.
Hij glimlachte en keek trots in het rond alsof hij wou vragen of we
“Toen Jeanine hier in januari aankwam dacht ik dat
hem gezien hadden. Twee benen als kerstcadeau. Benen met zijn
de situatie uitzichtloos was. Maar binnen de vijf
oude loopschoenen aan."
dagen wist ik dat ik het bij het verkeerde eind had.” “Het is fantastisch in St.-Ursula”, treedt Jeanine
Zo begint het boek dat ex-lerares Ina Staberg en haar echtge-
haar man bij. “Er heerst een goede sfeer en er
noot Fred Jonckers schreven. In oktober 2011 kreeg Ina plots
wordt veel gelachen. Van bij het begin gingen we
te kampen met het Guillain-Barré syndroom, een auto-immuun-
er keihard tegen aan en iedereen wist duidelijk
ziekte. “Het leek alsof mijn vel van aan mijn voeten tot aan mijn
waarmee hij bezig was. Het helpt ook dat je an-
knieën met een scherp mes werd geschraapt”, vertelt Ina. Haar
deren ziet revalideren. Soms dacht ik ‘hoe is het
voeten, benen en romp raakten verlamd en ze kon niet meer
mogelijk, dat kan ik nooit’ en toch kan ik het nu.”
praten. Zo belandde ze op campus St.-Ursula, wat gedurende 2,5 maanden haar nieuwe thuis werd. “De revalidatiearts stelde
Uit dankbaarheid voor St.-Ursula kweekte Willy
ons in eerste instantie gerust en legde uit wat er allemaal mo-
drie irissen die hij officieel naar het revalidatie-
gelijk was. Dat gaf ons hoop. Bovendien leer je tijdens de reva-
centrum vernoemde. “Willy kweekt al meer dan
lidatie praten over je beperking. Vroeger dacht ik dat ik nooit
vijftig jaar planten en tijdens mijn verblijf bracht
meer zou buiten komen als er iets met mij gebeurde. Nu durf
hij irissen mee naar St.-Ursula”, zegt Jeanine. “Ik
ik zelfs weer in het openbaar te spreken.” Echtgenoot Freddy
mocht dan zeggen of ik ze mooi vond of niet. Zo
spoorde Ina aan om iets te doen met al die gebeurtenissen en
selecteerden we uiteindelijk drie irissen voor ons
zo ontstond het idee om er een boek over te schrijven. “Ik schrijf
wonderteam.” De irissen kregen de naam Reva
al heel mijn leven, maar plots kon ik dus niets meer. Gelukkig
One, Elvinata en Jessa-Sint-Ursula. Reva one ver-
leerde ik tijdens mijn revalidatie weer proeven van woorden en
wijst naar de afdeling waar Jeanine lag. Elvinata is
zinnen, met spaties van geduld. En in september was het dan
een samenvoeging van Elvi en Natalie, de kine- en
zover: ons boek ‘De dag dat alles anders werd’ verscheen. De
ergotherapeut die Jeanine de eerste zes maanden
helft van het boek is door mijn man geschreven, de andere helft
hielpen. Een zuster bracht inspiratie voor de derde
door mezelf.”
iris. “Je moet toch ook aan ons denken bij de benaming”, zei ze. En zo kreeg de derde iris de naam
Het is een vrolijk boek met veel humor. “Ons boek toont niet alleen de mooie en de moeilijke momenten, het weerspiegelt ook perfect de warmte en genegenheid van St.-Ursula”, besluit Ina.
augustus | september | oktober ‘14
Irissen voor het “ wonderteam van SU “
Revalidanten aan het woord:
Jessa-Sint-Ursula.