IE
MMER ZO
COLOG ON
NU
PADEN RG
T H E MA
MEDISCH INFORMATIEBLAD JESSA ZIEKENHUIS NR. 32 OKTOBER 2019
NIEUWE LIMBURGSE CONVENTIE PANCREAS- EN SLOKDARMCHIRURGIE
JESSA VERFIJNT TECHNIEK LASERBALLON-ABLATIE
DE OGEN OPENHOUDEN VOOR DELIER
INTENSIEVE ZORGEN
BREIDT UIT MET 6 BEDDEN Begin juni startten de verbouwingswerken op de ITE-afdeling van campus Virga Jesse. “We breiden uit met zes bedden en voorzien een nieuwe centrale post ”, zeggen medisch diensthoofd dr. Philippe Jamaer en verpleegkundige Debby Geerts. “Het gaat om een uitbreiding van meer dan 300 m2. In augustus sloot de afdeling een maand om het bestaande gedeelte te verbouwen.” Dankzij de uitbreiding van de dienst ITE verloopt de patiëntdoorstroming vanuit het operatiekwartier en spoedgevallen vlotter. Jessa renoveert meerdere afdelingen. Ook de apotheek, spoedafdeling en dienst radiologie breiden uit. Op die manier stijgen de efficiëntie en het patiëntcomfort. Bekijk de filmpjes over de renovatiewerken op www.jessazh.be/wijverbouwen
Debby Geerts en dr. Philippe Jamaer
2 JessaLinea Gescand
Sinds 2 september is chirurgie bij kinderen geconcen-
ARTSEN EN MEDEWERKERS MUSICEREN VOOR KANKERPATIËNTEN
GESCAND
OPERATIEKWARTIER SPECIFIEK VOOR KINDEREN treerd in het operatiekwartier op de eerste verdieping van campus Virga Jesse. De raadpleging, pediatrische
De 20ste editie van de Dag Tegen Kanker krijgt
hospitalisatieafdeling, het dagziekenhuis pediatrie en
een bijzondere invulling in het Jessa Ziekenhuis.
spoedgevallen bevinden zich nu allemaal binnen één
Op donderdag 17 oktober bezoeken musicerende
campus.
artsen en medewerkers diverse oncologische afdelingen en wachtzalen. Ze geven hier en daar
“De nieuwe maatregel sluit perfect aan bij de missie
korte pop-upconcertjes.
van het Jessa Ziekenhuis en het eisenkader van het zorgprogramma voor kinderen”, legt clustermanager
In de inkomhal van zowel campus Virga Jesse als
kritieke diensten Patrick Godfroid uit. “De clustering
campus Salvator zal er een piano staan, waarvan
brengt heel wat voordelen met zich mee. Alle pediatrische
bezoekers gebruik kunnen maken. ’s Avonds tussen
diensten binnen campus Virga Jesse zijn ontworpen op
17 en 19 uur vindt er in de aula van campus Virga
maat van onze jonge patiëntjes en hun ouders.
Jesse een verrassingsoptreden plaats. Patiënten die
Daarnaast kunnen onze pediatrisch
hun kamer niet kunnen verlaten, krijgen live toegang
verpleegkundigen maximaal in-
via Studio Jessa (huisradio) of hun tv-scherm. Er is ook
zetten op de begeleiding en zorg van
een praatcafé waar patiënten, familie en
de kinderen. Het traject van kinder-
vrienden welkom zijn voor koffie
chirurgie is nu optimaal gescheiden
en taart. Opgenomen patiënten
van dat voor volwassen patiënten.”
krijgen die dag een verwenontbijt.
NIEUW LOGO VOOR CENTRUM VOOR KINDERPSYCHIATRIE Het Centrum voor Kinderpsychiatrie pakt uit met een nieuw
De omarmende C toont duidelijk dat het kind centraal staat.
logo. Het baseerde zich hierbij op een voorontwerp van één
De open deur wijst op de laagdrempeligheid om jongeren met
van de medewerkers van het centrum.
psychologische en/of ontwikkelingsmoeilijkheden te helpen. Dat gebeurt onder andere door hen actief te betrekken bij de uitstippeling van het zorgaanbod, samen met alle relevante zorgaanbieders.
JessaLinea Gescand
3
COMFORT TALK® VOOR KINDEREN
De Limburgse pediatrieafdelingen schonken tijdens de ‘Week tegen de pijn’ (van 23 tot en met 29 september) aandacht aan ‘Comfort Talk®’. Een opname in het ziekenhuis betekent voor een kind vaak pijn, angst en stress. De laatste jaren groeit het besef dat je dit ook niet-farmacologisch kan aanpakken. “Vooral een open en vertrouwenwekkende communicatie heeft een positieve impact”, zegt Kinny Seron, verpleegkundige van de afdeling pediatrie van Jessa. “Met Comfort Talk® gebruik je een instrument dat altijd beschikbaar is: je stem. Je informeert op een manier die niet bedreigend overkomt. Je omschrijft wat kinderen voelen, zien en horen. Daarom zeg je beter niet: ‘We gaan je een geneesmiddel toedienen via je infuus, dit kan wel branden’. Maar wel: ‘Sommige kinderen zeggen dat dit medicijn warm aanvoelt, zeg jij me wat jij ervaart?’ Zo verlaag je de angst en bijgevolg ook de pijn.”
4 JessaLinea Gescand
GESCAND
PILOOTPROJECTEN ROND PROMs EN PREMs Kunnen we het individuele behandeltraject bijsturen op basis
juiste momenten gerichte informatie en vragen over hun
van de ervaring en de ‘outcomes’ van de patiënt? Een aantal
ervaringen en uitkomsten. Deze bijkomende informatie onder-
pilootprojecten in het Jessa Ziekenhuis moet dit uitwijzen.
steunt de betrokken zorgverleners (eerste- en tweedelijnszorg) om het individuele zorgtraject tijdig bij te sturen.
Er is een groeiende interesse om ervaringen en klinische Vertoont een patiënt na schouderchirurgie afwijkende parame-
Patiëntervaringen en -uitkomsten moeten dan wel op een valide
ters die medische hulp vereisen? Dan sturen
en betrouwbare manier verzameld worden. Dit kan met patient-
we die info via een eHealthbericht op
reported experience measures (PREMs) en patient-reported
een veilige manier naar de huisarts.
outcome measures (PROMs).
Hij of zij kan het behandelplan dan
p zet je o p Ap g! we
Jes sa
uitkomsten van patiënten te integreren in een behandeltraject.
‘Mijn Jessa’
bijsturen.
eer!
Op termijn zal de toegang tot de
huis) en lage rugpijn. Een ontwikkelingsgroep waarin patiënten
applicatie mogelijk zijn via het huis-
(of hun vereniging) en huisartsen maximaal betrokken zijn,
artsenportaal. Zo kunnen huisartsen
bepalen de PROMs en PREMs.
zelf trajecten opstarten en de resultaten uitgebreider raad-
nd ha
in de zorgtrajecten borstkanker, schouderchirurgie (in dagzieken-
o
m
dr aa ia
zo
ve el m
In een
Jessa startte met een aantal pilootprojecten voor PROM en PREM
Beschikbaar via:
en en fsprak n beher e
plegen. We willen op deze manier de betrokkenheid van Voor de integratie van deze PROMs en PREMs in de klinische
huisartsen inbouwen in zorgtrajecten. Bij een gunstige evaluatie
praktijk gebruiken patiënten de Jessa-app. Zo krijgen ze op de
van het huidige project sluiten ook andere zorgtrajecten aan.
I2-CORT: EUREGIONALE KRACHTENBUNDELING Bedrijven die hulpmiddelen ontwikkelen voor mensen met
Het eerste contract van i²-CoRT is voor het Nederlandse bedrijf
een beperking kunnen hun ontwerp de komende jaren
Livit Orthopedie. Zij ontwikkelen een handorthese.
testen met patiënten. Kine- en ergotherapeuten, artsen en wetenschappers bundelen hiervoor de krachten in het nieuwe Euregionale testlabo i²-CoRT. Het Jessa Ziekenhuis is met het Revalidatiecentrum Sint-Ursula in Herk-de-Stad een van de deelnemende partners. “Heel wat bedrijven maken nog altijd hulpmiddelen die niét of nauwelijks getest zijn op revalidanten”, zegt Sarah Meyer, wetenschappelijk medewerker van het nieuwe Euregionaal testcentrum i²-CoRT. “Vaak blijken die hulpmiddelen in de praktijk niet geschikt. Via dit testlabo doen we aan kruisbestuiving.”
v.l.n.r.: dr. Xavier Huybrechts, dr. Maaiken Vander Plaetse, dr. Yves Breysem, Dirk de Visser (Livit Orthopedie) en Luc Claes
JessaLinea Gescand
5
INHOUD 2
Gescand
24
Het Vragenkabinet
7
Voorwoord
27
Jessa-cardioloog publiceert studie in The Lancet
8
Dossier: oncologische zorgpaden
28
Hybride coronaire revascularisatie
13
Nieuwe artsen
29
Percutane sluiting van paravalvulaire lekken
16
Meer gespecialiseerde kankerbehandeling door NGS
30
Samenwerking in Limburg: conventie pancreas- en slokdarmchirurgie
18
Delier wordt vaak over het hoofd gezien
32
Uitgelicht: Jessa in beeld
20
Jessa & Wetenschap
34
De nieuwe lichting artsen-specialisten in opleiding
23
Jessa verfijnt techniek laserballon-ablatie
35
Handige telefoonnummers
v.l.n.r.: dr. Jolanda Verheezen, dr. Katherine Vandenborre, dr. Rudolf van Puijenbroek, prof. dr. Jeroen Mebis
nr. 32 - oktober 2019
COLOFON VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: vzw Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt HOOFD- EN EINDREDACTIE: dienst communicatie Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt tel. 011 33 53 50, jessalinea@jessazh.be in samenwerking met ZINNIG LAYOUT: Sigrid Beunckens DRUKWERK: Chapo www.jessazh.be
info@jessazh.be
www.facebook.com/jessaziekenhuis www.twitter.com/jessaziekenhuis
6 JessaLinea Inhoud
Sinds 25 mei 2018 zijn de nieuwe privacyregels van kracht. Je krijgt daarom de mogelijkheid om aan te geven dat je dit magazine enkel nog digitaal wenst te ontvangen. Vraag dit aan via de (gratis) app ‘Quick Scan’. Scan met je smartphone deze QR-code, je komt meteen op de juiste plek terecht.
HEERLIJK HELDER Heeft u ‘m gelezen? Dan behoort u
Daar mogen we fier op zijn. Artsen-
tot een minoriteit. Er werd gekwetterd
leiders en beleidsmakers informeren
dat het een lieve lust was. Politieke
al eens naar waar wij de spreekwoor-
commentatoren kwamen massaal
delijke cement vinden.
uit hun zomerslaap. Als u zocht naar grootse hervormingen in de gezond-
We staan nog ver van ‘geïntegreerde
heidszorg, was u er aan voor de
zorg’ type Kinzigtal of Deense Regioner.
moeite. Er staat in de startnota
Daarin doen lokale besturen prominen-
welgeteld één voorspelbare zin over
ter hun ding. Interessante voorbeelden,
geestelijke gezondheidszorg. Het is
maar binnen onze context en ons finan-
nu uitkijken naar wat er in het regeer-
cieringssysteem niet echt realistisch.
akkoord van de Zweedse coalitie bis
De eerstelijnszones hebben alvast het
zal staan.
voordeel dat de belangrijkste stakeholders rond de tafel zullen zitten.
Wat niet tot de geplogenheden hoort,
En vergeet ook niet het structureel
is een evaluatie van het voorgaande
overleg tussen eerste- en tweedelijn
regeerakkoord. Verder dan wat
en het zich aftekenende klinisch
narekenen van verkiezingsbeloftes
ziekenhuisnetwerk. Een uitdagende
door het Rekenhof zijn we nog niet
puzzel.
geraakt. Lees het Vlaams drieluik er
We mogen met reden een geïntegreerd zorgmodel ambiëren
gerust nog eens op na. Een verre-
Als we uitgaan van ons eigen kunnen
gaande digitalisering en vereenvoudi-
in een ras transformerende zorgsector,
ging van structuren, een Vlaamse
mogen we met reden een eigen
invulling van de ‘Tripartite’, zorgdoel-
‘geïntegreerd zorgmodel’ ambiëren.
stellingen in kwantitatieve termen,
We kunnen leren van de beleidsmatige
zorgstrategische planning van de
expertise van sterke lokale besturen.
ziekenhuizen, ‘horizontale’ netwerken,
Omgekeerd kunnen wij helpen met de
plaats van privéklinieken, Vlaams
organisatie van evidencebased zorg.
revalidatiebeleid, ... En dat alles
Denk aan zaken als preventie, vacci-
doorkruist door een onwerkbare
natiebeleid en ook gezondheidsvoor-
6e Staatshervorming.
lichting. Zowel eerste- als tweedelijn weten trouwens alsmaar beter hoe ze
Maar u moet niet altijd naar Brussel
zorgkwaliteit kunnen meten. Zo krijgen
– of Antwerpen – kijken. We hebben
we een efficiënter en slagkrachtiger
lokaal een aantoonbare traditie in
zorgmodel. Die adjectieven kan u
samenwerking en overleg tussen
trouwens ook in de nota De Wever
‘verstrekkers’ en lokale besturen.
terugvinden.
prof. dr. Dirk Ramaekers
JessaLinea Edito
7
DOSSIER
De ziekenhuizen van het locoregionaal klinisch netwerk Zuid-West Limburg zijn: az Vesalius (Tongeren), Sint-Franciscusziekenhuis (Heusden-Zolder), Sint-Trudo Ziekenhuis (Sint-Truiden) en het Jessa Ziekenhuis (Hasselt).
v.l.n.r.: dr. Katherine Vandenborre, dr. Rudolf van Puijenbroek, dr. Jolanda Verheezen en prof. dr. Jeroen Mebis
8 JessaLinea Dossier: oncologische zorgpaden
DOSSIER
Ziekenhuizen Zuid-West Limburg stippelen oncologische zorgpaden uit Dicht bij huis als het kan, elders als het moet
In het najaar starten de zieken-
Prof. dr. Jeroen Mebis (Jessa): “De
Evidencebased
huizen van het netwerk Zuid-West
artsen van de diverse ziekenhuizen
Intussen zijn handboeken en
Limburg met vier oncologische
hebben de zorgpaden zelf gekozen.
protocollen uitgewerkt op basis
zorgpaden voor de belangrijkste
De vraag kwam wel van de vier
van evidencebased richtlijnen uit
tumoren. Dit betekent een nieuwe
ziekenhuisdirecties maar als artsen
de wetenschappelijke literatuur. De
stap naar een nog betere zorg in
kregen we carte blanche. Die
zorgpaden zijn bovendien uitgete-
de regio. Het devies luidt: behan-
samenwerking van in de prille
kend door zowel de diagnostische
del de patiënt dicht bij huis als het
beginfase is trouwens cruciaal,
als de behandelende specialismen
kan, en elders als het moet. De
anders krijg je zo’n omvangrijk
in de vier ziekenhuizen.
patiënt volgt een welomschreven
project nooit van de grond.”
traject in een oncologisch netwerk,
Dr. Jolanda Verheezen (Sint-Trudo
met de juiste expertise, onafhan-
Ziekenhuis): “Welke onderzoeken
kelijk van het ziekenhuis waarin
vinden plaats, wat is de voorkeurs-
hij of zij wordt behandeld. Dit oncologisch zorgprogramma is één van de speerpunten van het klinisch netwerk. De zorgpaden zijn na veel overleg en een grondige voorbereiding bepaald. Het gaat om borst-, prostaat-, dikkedarm- en longkanker. De keuze van de aandoeningen vloeit voort uit
Dit alles leidt naar een nog meer uniforme en efficiënte behandeling
behandeling en welke zijn de alternatieven? Dat staat nu gedetailleerd beschreven. Ook voor bijvoorbeeld de radiologen en pathologen zijn er standaardprotocollen. De minimale inhoud van de verslaggeving is schriftelijk vastgelegd. Dit alles leidt naar een nog meer uniforme, efficiënte en gestroomlijnde behandeling.”
>>
de beschikbare expertise en de hoge frequentie van deze kankers.
JessaLinea Dossier: oncologische zorgpaden
9
MOC Dr. Katherine Vandenborre
objectief en gestandaardiseerd.
(az Vesalius): “Een MOC (multidisci-
Verheezen: “De resultaten geven
KENNIS EN APPARATUUR DELEN
plinair oncologisch consult, nvdr.) in
aan waar we in het zorgpad even-
elk zorgpad garandeert een uniform
tueel moeten bijsturen. De patiënt
De meeste onderzoeken of behan-
beleid in de behandelingen. Voor
staat in het traject altijd centraal.”
delingen, zoals de stadiëring van
borstkanker loopt dit nu al erg goed.
de tumor en de chemotherapie,
In een aantal andere zorgpaden
Natuurlijk is meten ook om andere
blijven voor de patiënt in zijn
kunnen we dit nog aanscherpen. Hoe
redenen belangrijk. Zo stuurt bij-
‘vertrouwde’ ziekenhuis. Op dat
efficiënter het overleg is, hoe beter.”
voorbeeld de overheid aan op een
vlak verandert er niet veel, maar
Een overkoepelende oncologische
voortdurende kwalitatief hoogstaan-
soms is een verplaatsing naar een
commissie zal vanaf de start de
de zorg in de ziekenhuizen. Die
ander ziekenhuis voor de patiënt
globale kwaliteit van de zorgpaden
kwaliteit moet objectief meetbaar
onvermijdelijk.
bewaken en streven naar continue
zijn, zodat ze kan getoetst worden
optimalisatie.”
aan heersende standaarden en
De operatierobot Da Vinci XI staat
normen. Deze zogenoemde ‘bench-
bijvoorbeeld in Hasselt. Dit toestel
Meten
marking’ in de zorg is overigens een
wordt (onder meer) bij prostaat-
In de zorgpaden gaat veel aandacht
internationale trend.
kanker ingezet. Wie in Heusden-
– naast verschillende andere
Mebis: “Een zorgvuldig uitgestippeld
Zolder, Tongeren of Sint-Truiden
parameters – naar patient-reported
en gestructureerd zorgtraject met
wordt behandeld, zal voor de
outcome measures en patient-reported
objectieve indicatoren geeft
ingreep naar Hasselt moeten. Ook
experience measures. Deze PROMs
bovendien makkelijker een instap
het EBUS-onderzoek voor de longen
en PREMs meten de patiëntervaringen
naar klinische studies. Dit heeft als
vindt plaats in Hasselt, net zoals uiterst gespecialiseerde rectumchirurgie. De artsen in de zorgpaden delen niet alleen de gesofisticeerde apparatuur, maar ook kennis en expertise. Zo voorzien verschillende Jessa-oncologen uit het klinisch netwerk samen een consultatie in het Sint-Franciscusziekenhuis in Heusden-Zolder. Die samenwerking dateert trouwens al van voor de uitbouw van de zorgpaden.
10 JessaLinea Dossier: oncologische zorgpaden
aanpak is persoonlijker. En nog
Bij de voorbereiding van de zorg-
belangrijker: de patiënt blijft dicht
paden heeft nooit het idee geleefd
bij huis, zonder dat hij inboet aan
van één groot, centraal ziekenhuis
kwalitatieve zorg.”
waarrond drie ‘kleinere’ satelliet-
Mebis: “We hebben in ons netwerk
ziekenhuizen draaien.
inderdaad veel expertise en ervaring
Dr. Rudolf van Puijenbroek (Sint-
bij elkaar gebracht. Bij sommige
Franciscusziekenhuis): “De artsen
behandelingen staan we helemaal
in de verschillende zorgpaden van de
aan de top. Kijk maar naar borst-
vier ziekenhuizen werken samen als
kanker – we zijn zowat de besten
gelijkwaardige partners. Het is niet
van Vlaanderen. Dat is niet zomaar
de bedoeling dat één ziekenhuis
een gratuite uitspraak die goed in
bepaalde behandelingen of ingrepen
de oren klinkt. Ze is gestaafd met
voor zich opeist.”
cijfers.”
DOSSIER
Gelijkwaardige partners
Uiteindelijk streeft het klinisch dr. Jolanda Verheezen (Sint-Trudo Ziekenhuis)
netwerk via de zorgpaden naar één virtueel ziekenhuis waarin de
gevolg dat de patiënt vaak de beste
patiënt een hoogkwalitatieve zorg
behandeling of medicatie aangebo-
krijgt, dankzij uitgebreide expertise
den krijgt.”
en gestroomlijnde behandeling.”
HUISARTS Samenwerken
De huisarts is een cruciale partner
De ziekenhuizen in Limburg hebben
bij de diagnose en behandeling van
in de loop der jaren een rijke traditie van samenwerken opgebouwd. Het LOC (Limburgs Oncologisch Centrum) is hiervan misschien wel het meest bekende voorbeeld. Dit betekent niet
Samenwerken als gelijkwaardige partners
de patiënt. Hij of zij wordt in deze zorgpaden dan ook niet over het hoofd gezien. Het MOC-overleg plant bijvoorbeeld een verslag naar de huisarts in. Zo blijft die op
dat de uitbouw van vier oncologi-
de hoogte van de status van zijn of
sche zorgpaden een piece of cake is,
haar patiënt. Bovendien blijft de
maar het maakt het parcours wel iets
patiënt in contact met zijn of haar
makkelijker.
huisarts, bijvoorbeeld voor een
Vandenborre: “De urologen van de
Kleinschalig maar wel
bloedafname. Het is met andere
vier ziekenhuizen hebben bijvoor-
topkwaliteit
woorden niet de bedoeling dat de
beeld al sinds verscheidene jaren
Van Puijenbroek: “We zijn klein-
relatie tussen patiënt en huisarts
hun eigen artsenassociatie (via de
schaliger, maar dat heeft een aantal
verwatert in een gestructureerd
Kliniek voor Urologie). Zij zijn al in
voordelen. De sfeer in een kleiner
zorgpad. Integendeel.
grote mate op elkaar afgestemd.”
ziekenhuis is gemoedelijk en de
JessaLinea Dossier: oncologische zorgpaden
11
Meer expertise in Endoscopische Submucosale Dissectie
Naast ESD zijn EMR (Endoscopische Mucosale Resectie) en resectie met een poliepectomielus de belangrijkste endoscopische technieken om poliepen te verwijderen. ESD en EMR beperken zich overigens niet tot letsels in het colon. Ze zijn ook geschikt voor slokdarm, maag en duodenum. Bij EMR injecteert een arts eerst vocht in de submu-
Endoscopische Submucosale Dissectie of ESD is
cosa. Het letsel wordt hierdoor gelift en wordt vervol-
een geavanceerde techniek om grotere poliepen
gens verwijderd met een diathermische lus. Van
weg te nemen. Gastro-enteroloog dr. Laura Van
Ginderachter: “Het nadeel van deze techniek is dat je
Ginderachter schoolt zich hierin bij en voert deze
grotere letsels niet in één keer kunt verwijderen. Dit
procedure binnenkort uit in het Jessa Ziekenhuis.
bemoeilijkt een nauwkeurige histopathologische analyse. Het recidiefpercentage kan oplopen van 15 tot 20 %. Bij een invasief adenocarcinoom is dan ook altijd aanvullende heelkunde noodzakelijk.” Resectie ‘en bloc’ Bij ESD is de lus vervangen door een mesje. Dit maakt een incisie rond het letsel, waarna het aangetaste gebied gedissecteerd wordt van de diepere lagen. “De resectie bij ESD is ‘en bloc’, ongeacht de grootte van het letsel. Zo blijft een accurate histopathologische evaluatie mogelijk. Zolang de invasie beperkt blijft tot de oppervlakkige submucosa kan de techniek curatief zijn, zelfs in geval van maligne ontaarding. Het risico op recidief ligt lager dan 1 %.” De risico’s van beide technieken zijn gelijkaardig: bloeding en perforatie. Maar ESD heeft een hoger risico op perforatie dan EMR – een complicatie die weliswaar endoscopisch behandeld kan worden. “ESD is technisch erg uitdagend en vereist bijzondere endoscopische vaardigheden”, zegt Van Ginderachter. “Daarom volg ik een opleiding aan UCL in Brussel om de nodige praktijkervaring op te doen. Binnenkort passen we de techniek in het Jessa Ziekenhuis toe. Welke patiënten in aanmerking komen, hangt af van casus tot casus. Daarom maken we eerst een nauwkeurige endoscopi-
dr. Laura Van Ginderachter
12 JessaLinea Meer expertise in Endoscopische Submucosale Dissectie
sche inschatting van de morfologie, de grootte en het risico op eventuele invasie.”
NIEUWE ARTSEN
Dr. Lukasz Augsburg
Dr. Pieter-Jan Loos
Radioloog
Arts-specialist fysische geneeskunde en revalidatie
Dr. Augsburg rondde in 2011 zijn
Dr. Pieter-Jan Loos behaalde zijn
opleiding geneeskunde af aan de
artsendiploma in 2014 aan de
universiteit van Lodz (Polen). Hij
KU Leuven. Nadien specialiseerde
specialiseerde zich in 2018 tot
hij zich in de fysische geneeskunde
radioloog aan het UZ Antwerpen.
en revalidatie en behaalde hij het
Tijdens zijn laatste twee opleidings-
diploma sportgeneeskunde (2017).
jaren focuste hij zich op musculo-
Tijdens zijn specialisatie legde hij
skeletale radiologie o.l.v. prof. dr. Jan
zich toe op EMG, aandoeningen van
Gielen. In 2018 behaalde hij het
het perifere musculoskeletaal
European Diploma Radiologie met
stelsel (sportletsels) en de wervel-
onderscheiding. In 2018-2019
zuil. Sinds 2 jaar is hij betrokken bij
werkte hij als musculoskeletale
de sportmedische begeleiding van
radioloog voor het UZ Leuven.
voetbalclub Oud-Heverlee Leuven.
Daar verdiepte hij zich verder in
In 2018 slaagde hij voor het
traumatologie en tumorale bot-
European Exam of Physical and
pathologie. Zijn interesse ligt bij
Rehabilitation Medicine. Loos
interventionele procedures zoals
versterkt sinds 1 augustus de
drainages, bot- en weke-delen-
dienst fysische geneeskunde en
biopsies en infiltraties.
revalidatie van het Jessa Ziekenhuis.
JessaLinea Nieuwe artsen
13
Dr. Kristof Muyldermans
Dr. Benjamin Peters
Dr. Liesbeth Thijs
Radioloog
Radioloog
Gastro-enteroloog
Dr. Kristof Muyldermans studeerde
Dr. Benjamin Peters volgde zijn
Dr. Liesbeth Thijs behaalde in
in 2012 af als arts aan de
opleiding radiologie aan het
2013 haar artsendiploma aan de
KU Leuven. Hij specialiseerde zich
UZ Antwerpen en behaalde zijn
KU Leuven. Nadien specialiseerde
vervolgens tot radioloog in het
erkenning in 2019. Hij werkte drie
ze zich verder in de inwendige
UZ Brussel, ZNA Antwerpen en
jaar o.l.v. prof. dr. Paul M. Parizel,
geneeskunde en gastro-enterologie
UZ Leuven. In 2018 behaalde hij
bekend voor neuroradiologie. In het
in UZ Leuven. In 2019 volgde haar
zijn erkenning als radioloog.
kader van een Europees Scholarship
erkenning tot gastro-enteroloog na
Bijkomend slaagde hij in 2018
werd hij geselecteerd voor een drie
stages in AZ Damiaan Oostende,
voor het EDiR-examen (European
maanden durende opleiding cardiale
Jessa en UZ Leuven. Haar interesse
Diploma in Radiology) op het
MRI aan het Universitätsspital
gaat uit naar inflammatoire darm-
Europees Congres Radiologie in
Zürich. Sinds 1 augustus is hij
ziekten. In dit vakgebied volgt zij
Wenen. Na zijn specialisatie werkte
voltijds aan de slag op de dienst
in 2019-2020 nog een bijkomende
hij een jaar als resident in het Jessa
radiologie van het Jessa Ziekenhuis
opleiding aan UZ Leuven bij prof.
Ziekenhuis. Hier legde hij zich toe
met als speerpunten thoracale en
dr. Séverine Vermeire en prof.
op thoracale beeldvorming. Sinds
cardiale beeldvorming. In 2020 zal
dr. Marc Ferrante. Naast de alge-
1 mei 2019 versterkt hij voltijds
Peters een bijkomende opleiding
mene gastro-enterologie en
het radiologenteam in het Jessa
interstitiële longpathologie volgen
inflammatoire darmziekten zal ze
Ziekenhuis. Muyldermans zal zich
aan het King’s College Hospital in
zich toeleggen op de diagnostiek
verder specialiseren in thoracale en
Londen.
van motorische slokdarmaandoe-
senologische beeldvorming.
ningen. Thijs versterkt de dienst gastro-enterologie van het Jessa Ziekenhuis sinds 19 augustus.
14 JessaLinea Nieuwe artsen
Dr. Verena Wijnen Nieuwe specialist voet- en enkelchirurgie
Sinds 1 augustus maakt dr. Verena Wijnen deel uit
zich nog meer in de voet- en enkelchirurgie. “Ik doe
van het orthopedisch team van het Jessa Zieken-
daar ervaring op met de moeilijke casussen”, zegt ze.
huis. Zij heeft zich de voorbije jaren gespeciali-
“Orthopedische problemen aan de achtervoet zijn
seerd in voet- en enkelchirurgie.
doorgaans complex en bezorgen de patiënt een langdurige last. Vaak moeten ook correcties aan de
Wijnen woont in Diepenbeek. Ze studeerde genees-
enkels uitgevoerd worden. Deze nieuw verworven
kunde aan de Universiteit Hasselt en KU Leuven.
ervaring komt op de afdeling orthopedie van Jessa
Tijdens haar specialisatiejaren in de orthopedische
ongetwijfeld van pas.”
heelkunde spitste ze zich toe op onder meer trauma en voet-, hand-, Ilizarov- en rug-orthopedie. Ze volgde aan UZ Leuven bovendien een bijkomende opleiding in de behandeling van de diabetesvoet. In 2016 behaalde ze de prijs voor het beste artikel geschreven door een jongere in Acta Orthopaedica Belgica. Voet en enkel Met haar bijzondere interesse in voet- en enkelchirurgie versterkt Wijnen inmiddels twee maanden het orthopedisch team. “Bij voeten is het vaak een afwijkende stand van de tenen, bijvoorbeeld door artrose, die een chirurgische correctie vereist”, zegt Wijnen. “Jessa beschikt op campus Salvator bovendien over een multidisciplinaire diabetische-voetkliniek. Naast een endocrinoloog, podoloog en een wondverpleegkundige zal ik als orthopedisch chirurg deel uitmaken van dit team.” Moeilijke casussen Wijnen combineert momenteel haar job in het Jessa Ziekenhuis met een verdere opleiding van zes maanden in het Heilig-Hart Ziekenhuis van Lier. Daar verdiept ze dr. Verena Wijnen
JessaLinea Nieuwe artsen
15
Meer gespecialiseerde kankerbehandeling
door NGS prof. dr. Jeroen Mebis en dr. Brigitte Maes
Het klinisch laboratorium van het Jessa Ziekenhuis is door het RIZIV geselecteerd als expertisecentrum in moleculaire diagnostiek bij kanker. Hierdoor mag het next generation sequencing (NGS) uitvoeren. “Jessa investeert in de meest geavanceerde en toekomstgerichte technologie”, zegt dr. Brigitte Maes, klinisch bioloog in Jessa. “Je mag ons in België als één van de voorlopers in NGS beschouwen.”
16 JessaLinea Meer gespecialiseerde kankerbehandeling door NGS
Voorlopig erkent het RIZIV maar een beperkt aantal
den kankergerelateerde biomarkers. Daaronder bevinden
pilootcentra. Het klinisch laboratorium van Jessa is het
zich biomarkers voor nieuwe en succesvolle therapieën
enige van Limburg. In een later stadium wil het RIZIV de
zoals NTRK (neurotrophic tropomyosin receptor kinase)
NGS-test definitief in de gezondheidszorg introduceren.
maar ook MSI (microsatellite instability) en TMB (tumor mutational burden). MSI en TMB kunnen voorspellen
Sciensano/RIZIV houdt de NGS-resultaten geanonimiseerd
welke patiënten al dan niet baat hebben bij de nieuwe,
bij in een aparte databank. Deze gegevens laten toe om
dure immunotherapieën.”
er in de toekomst gefundeerde beleidsbeslissingen op af te stemmen. Hoe frequent komen bepaalde ‘afwijkingen’ voor en welke behandeling werkt voor welk type patiënt? Heilige graal? NGS zorgt voor een snelle analyse van talrijke genen tegelijkertijd. Het wordt momenteel vooral ingezet bij
Genetisch profiel is de heilige graal van kankeronderzoek.
kankerbehandelingen met gerichte therapie. Slechts een beperkt aantal patiënten reageert klassiek positief op deze behandelingen, en dit terwijl ze duur zijn en ernstige
Jessa nam begin dit jaar als enige Belgische ziekenhuis
bijwerkingen kunnen uitlokken.
deel aan een Europees project waarin deze NGS-technologie op robuustheid en betrouwbaarheid werd getest.
“Daarom is het van belang te weten welke de precieze
Maes: “Jessa kiest er bewust voor om voor NGS meteen
eigenschappen van de tumor zijn”, zegt prof. dr. Jeroen
voor toptechnologie te gaan. Zo zijn we alvast bijzonder
Mebis, diensthoofd medische oncologie van Jessa. “Zo
goed voorbereid op de nieuwste kankerbehandelingen
kunnen we gemakkelijker weten of een patiënt al dan
van morgen.”
niet zal reageren op de doelgerichte behandeling. Een diepgaande kennis van het genetische profiel van de tumor is momenteel de heilige graal van het kankeronder-
NETWERK
zoek. Ook voor de sterk opkomende immunotherapieën
Laboratoria die niet geselecteerd zijn als expertisecentrum
neemt het belang van het genetisch profiel van de tumor
voor NGS kunnen terugvallen op erkende labo’s binnen
toe. We gaan zo meer en meer in de richting van een
een NGS-netwerk. Het RIZIV heeft tien NGS-netwerken
gepersonaliseerde behandeling.”
aanvaard. Het netwerk van Jessa heeft – samen met vijf ‘universitaire’ NGS-netwerken – de maximum selectie-
Toptechnologie
score behaald. Behalve Jessa maken de volgende acht
Het klinisch laboratorium van Jessa is alvast gewapend
ziekenhuizen deel uit van dit netwerk: az Vesalius
voor de toekomst. “We beschikken naast panels van 50 à
(Tongeren), Sint-Franciscusziekenhuis (Heusden-Zolder),
100 genen ook over TSO500. Dat bestrijkt een NGS-panel
Sint-Trudo Ziekenhuis (Sint-Truiden), Mariaziekenhuis
van 1,9 megabasen (Mb) en 523 genen”, zegt Maes.
Noord-Limburg (Pelt), Sint-Dimpna (Geel), AZ Turnhout en
“Krachtige algoritmes in de software analyseren honder-
AZ Herentals.
JessaLinea Meer gespecialiseerde kankerbehandeling door NGS 17
Delier wordt vaak over het hoofd gezien
Delier komt vaak – maar zeker niet uitsluitend – voor bij oudere mensen in de thuissituatie. Het genereert een heterogene mix van symptomen. Hierdoor wordt het vaak niet herkend. Toch is snel ingrijpen cruciaal, want de onderliggende somatische oorzaak is niet altijd onschuldig.
18 JessaLinea Delier wordt vaak over het hoofd gezien
Delier is een toestand waarbij het bewustzijn van de
De Clercq: “We stellen bij oudere patiënten na een delier
patiënt verstoord is. Hij of zij is vaak verward en heeft
regelmatig een geleidelijke cognitieve achteruitgang vast.
moeite om zich te concentreren. Ook de alertheid verlaagt
Vaak verliezen ze na verloop van tijd hun zelfredzaamheid
of verhoogt. De patiënt is plots apathisch of ineens
en hebben ze een verhoogd risico op complicaties.”
hyperactief. Soms is hij of zij rusteloos, angstig, geïrriteerd, ontremd en agressief. Regelmatig treden waanbeelden of hallucinaties op. ZIEKENHUISOPNAME Typisch is bovendien dat de stoornis zich op korte tijd
Jongere mensen kunnen natuurlijk ook een delier krijgen,
ontwikkelt (van uren tot dagen) en dat de symptomen
maar bij hen is (een verandering in) middelenmisbruik vaak
sterk fluctueren in de loop van de dag (vaak nemen ze
de uitlokkende factor. Ouderen zijn doorgaans kwetsbaar-
’s nachts toe). Een delier houdt enkele dagen tot ver-
der, onder meer door een minder goede lichamelijke
scheidene weken aan.
toestand en de afname van het cognitieve vermogen.
“Door de vele symptomen en het grillige verloop is het
Bij een ernstig delier wordt de patiënt (van welke
vaak moeilijk een delier te herkennen”, zegt dr. Sven
leeftijd ook) bij voorkeur zo snel mogelijk in het
Estercam, psychiater in Jessa. “Zeker een stil delier. Elke
ziekenhuis opge-nomen. “Bij elke patiënt wordt
arts ziet dat al eens over het hoofd. Luister daarom naar
bij een opname in Jessa een standaard vragen-
de signalen van de familie: ‘Moeder is ineens niet meer in
lijst afgenomen”, zegt dr. Heidi Schruers,
haar normale doen’. Of: ‘Zo kennen we onze papa niet’.”
liaisonpsychiater. “Daaruit leiden we al een verhoogd risico op delier af. Indien dit zo is,
Acute somatische oorzaak
vult een verpleegkundige een DOS (Delirium
Dr. Charlotte De Clercq, geriater in Jessa: “Check ook of de
Observatie Screening) in. Is die positief?
samenstelling van de medicijnen gewijzigd is. Of was er
Dan krijgt de patiënt een psychiatrisch of
misschien recent een overlijden in de familie? Dat brengt
geriatrisch consult. Uiteindelijk volgt een
heel wat stress en emotie mee waardoor bijvoorbeeld de
aangepaste behandeling met artsen en
normale vochtinname of het eetpatroon verstoord raakt.
verpleeg-kundigen die regelmatig
Er is een hele lijst van risicofactoren.”
bijgeschoold worden in de materie.”
Een acute somatische oorzaak ligt vaak aan de basis van een delier. Belangrijk is die aanleiding snel op te sporen én te
Het Jessa Ziekenhuis heeft voor opgenomen patiënten een
behandelen. Een delier dat niet herkend wordt en waarvan
richtlijn Delier, opgesteld door een multidisciplinaire
de reden onbehandeld blijft, kan voor de patiënt ernstige
werkgroep.
consequenties hebben zoals coma of zelfs overlijden.
www.jessazh.be/professionals/geriatrisch-handboek
JessaLinea Delier wordt vaak over het hoofd gezien 19
JESSA, CENTRUM VOOR
WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK!
Nieuwe onderzoekscoördinator Jessa & Wetenschap
Hilde Kelchtermans is de nieuwe onderzoekscoördinator van Jessa & Wetenschap. Samen met haar team wil ze zich toeleggen op de verdere uitbouw van het wetenschappelijk onderzoek. Ook de ondersteuning van de Jessa-symposia is een van haar speerpunten. Wetenschappers, doctoraatsstudenten, artsen en paramedici vinden bij Jessa & Wetenschap advies en ondersteuning bij de opzet van nieuwe studies. Voor farmaceutische bedrijven is het dan weer een belangrijk aanspreekpunt voor klinisch onderzoek. Nieuwe managementtool Jaarlijks starten er gemiddeld 150 nieuwe wetenschappelijke of klinische studies. Hilde Kelchtermans: “In oktober rollen we een nieuwe managementtool uit. Die moet de complexe stroom van studies in goede banen leiden. De applicatie geeft een gedetailleerd overzicht: waarover gaan de studies, in welke fase zitten ze, …. De goedkeuringsflow bij aanmelding verzekert dat elke studie in overeenstemming is met de huidige wetgeving en dat de interactie tussen onderzoeker en ondersteunende diensten efficiënter verloopt.” In combinatie met de uitgeschreven procedures vereenvoudigt de tool ook de instapprocedure voor artsen en paramedici met interesse voor wetenschap. De uniforme aanpak leidt mogelijk tot nieuwe samenwerkingen met de farmaceutische industrie.
20 JessaLinea Jessa & Wetenschap
Samen met de huisarts Verspreiding van wetenschappelijke kennis is een van de doelstellingen van Jessa & Wetenschap. Kelchtermans: “Daarbij verliezen we de huisarts niet uit het oog. Elke drie maanden organiseren we een meeting met (arts-)onderzoekers en huisartsen. Zo blijven ze op de hoogte van de lopende onderzoeken en krijgen wij zicht op nieuwe noden van patiënten en huisartsen.” Ook de Jessa-symposia verlopen steeds meer in samenspraak met de huisartsen. Kelchtermans: “We hebben nog meer aandacht voor de praktische invalshoek. Ons symposium van volgend voorjaar spitst zich bijvoorbeeld toe op de nieuwste medisch-wetenschappelijke inzichten op het vlak van vaccinaties, een onderwerp met heel wat controverses. Daarbij ligt een duidelijke focus op de concrete betekenis voor de huisartsenpraktijk.”
Kelchtermans heeft een ruime ervaring in wetenschappelijk onderzoek. Ze studeerde voor bio-ingenieur (KU Leuven), schreef een doctoraal proefschrift rond auto-immuniteit en deed twee jaar postdoctoraal onderzoek in het Rega Instituut. Bij Apitope in BioVille (UHasselt) spitste ze zich toe op onderzoek rond de ziekte van Graves, een auto-immuunziekte. Daarna werd ze onderzoeksdirecteur bij Synapse in Maastricht dat onderzoek verricht rond bloedstolling. “Nu heb ik vooral een coördinerende en sturende functie, maar via de contacten met de (arts-)onderzoekers blijf ik Hilde Kelchtermans
nauw betrokken bij onderzoek. Dat maakt deze functie zo boeiend.”
BETERE AFSTEMMING VAN SYMPOSIA MET HUISARTSENKRINGEN Jessa herziet de aanpak van haar symposia. Voortaan
Uiterlijk op 1 oktober en 1 april verschijnen de geplande
stemmen we de onderwerpen en de data van de symposia
symposia voor het daaropvolgende semester. De medische
beter af met de huisartsenkringen. In de eerste plaats moet
directie licht de coördinatoren van alle Limburgse huisartsen-
het programma-aanbod aansluiten op de behoeften van de
kringen in. Om overlap te voorkomen, delen we de kalender
eerste lijn. Daarnaast streven we naar een betere spreiding
ook halfjaarlijks met de netwerkziekenhuizen.
van de kalender van de symposia over het hele jaar.
www.jessazh.be/agenda
JessaLinea Jessa & Wetenschap
21
— Save the date — NIEUWJAARSRECEPTIE zaterdag 11 januari 2020 Jessa samen met de Limburgse huisartsenkringen
—
ECHO-ALTERECHO IN CONCERT zaterdag 18 januari 2020 - CCHA
—
t.v.v. Jessa Fonds - kaarten te koop via CCHA
22 JessaLinea Save the date
Jessa verfijnt techniek laserballon-ablatie Jessa is Center of Excellence van CardioFocus voor
zegt Vijgen. “Artsen uit het buitenland komen kijken
de behandeling van voorkamerfibrillatie (VKF) met
hoe wij het doen. Onze ablatietechniek is verder verfijnd.
laserballon-ablatie. Sinds kort is de techniek verder
Bij de vorige behandelwijze stuurde de cardioloog de
verfijnd. Hierdoor verkort de behandeltijd aanzien-
laserstraal om de 20 seconden zelf aan. Nu gebeurt
lijk. Wereldwijd hebben maar weinig ziekenhuizen
dat volledig geautomatiseerd. De behandeltijd verkort
hiervoor de nodige expertise aan boord.
hierdoor gemiddeld van zo’n 20 naar 4 minuten per longvene. De patiënt blijft dus ook minder lang onder
VKF is de meest voorkomende hartritmestoornis. Bij VKF
anesthesie. Bovendien is de ingreep veiliger.”
zijn het niet de cellen van het geleidingssysteem van het hart die uit de pas lopen. Het gaat om spiercellen die
Niet elke patiënt met VKF komt in aanmerking voor
normaal gezien geen prikkels genereren. Deze afwijkende
laserballon-ablatie. Die beslissing komt er na een grondig
cellen bevinden zich voornamelijk in de longvenen. Ablatie
onderzoek en in overleg met de behandelende cardiologen.
van deze cellen gebeurt doorgaans door opwarming (radiofrequente therapie) of bevriezing (cryotherapie). Behandeling met laser is relatief nieuw. Een ballonkatheter gaat via de lies richting hart, tot bij de longvenen. In de ballon bevindt zich naast de laser ook een camera. Die geeft in realtime een duidelijk beeld van de situatie. De laser vernietigt vervolgens – doelgericht en precies – de abnormaal actieve cellen. Meer dan 500 procedures Jessa heeft een jarenlange ervaring in laserablaties. Dr. Pieter Koopman en dr. Johan Vijgen voerden de eerste procedure uit in 2014. Intussen hebben de Jessa-artsen meer dan 500 procedures op de teller. “Dankzij die grote expertise en ervaring konden we als eersten de nieuwste technologie testen en toepassen”,
JessaLinea Jessa verfijnt techniek laserballon-ablatie 23
Het Vragenkabinet v.l.n.r.: dr. Lies Vanderperre, dr. Stef Smits en dr. Evelien
De Jessa Travel Clinic geeft het jaar door gezondheidsadvies voor wie op reis gaat. Hiervoor werkt het team nauw samen met apothekers, reisorganisaties en sinds kort ook huisartsen. In de nasleep van de hete zomer polsen dr. Lies Vanderperre, dr. Evelien Holsteyns en dr. Stef Smits van huisartsenpraktijk De Driehoek in Paal naar aanbevelingen op het vlak van tropische ziekten, worminfecties en vaccinaties tegen tekeninfecties.
24 JessaLinea Het Vragenkabinet
Holsteyns
VRAAG 1
TROPISCHE ZIEKTES HERKENNEN
VRAAG 2
TEKEN
Teken zijn volop aanwezig in Limburg. Komt er in de Hoe herkennen we snel symptomen van dengue,
toekomst een vaccin tegen de ziekte van Lyme? Het
malaria, het zikavirus en andere tropische ziekten?
FSME-immun®-vaccin is dan weer alleen voor teken uit
Vaak zijn de symptomen vaag zoals muggenbeten,
de TBE-gordel (Tick-Borne Encefalitis). Er is echter
koorts, gastro-enteritis, luchtweginfecties … Hoe weten
sprake dat tekenencefalitis ook naar onze regio oprukt.
we of het niet gewoon om een banale infectie gaat?
Wat zijn jullie aanbevelingen over dit vaccin?
En aanvullend: welk advies geven we aan patiënten die na een vakantie in risicogebied dergelijke klachten
Dr. Karlijn van Halem,
hebben? Zijn er hiervoor vaccins in de maak?
Jessa Travel Clinic: “Er zijn vandaag geen geregistreerde
Dr. Peter Messiaen,
humane vaccins op de markt tegen
Jessa Travel Clinic:
de ziekte van Lyme. In de jaren ’90
“Neem diverse ziektes op in de
werd een vaccin ontwikkeld:
differentiaalanalyse, afhankelijk
LYMErix. Het bleek veilig en werk-
van de voorgeschiedenis van de
zaam in klinische studies maar het
patiënt, het ziektebeloop tijdens of
werd van de Amerikaanse markt gehaald vanwege
na de reis, bestemming, incubatietijd
tegenvallende verkoopcijfers. De negatieve media-
en eventuele bijzondere expositie
aandacht voor vermoede bijwerkingen – die nooit
ter plaatse. Naast de vaccinatiestatus is een goede reis-
wetenschappelijk zijn aangetoond – leidde tot een
en expositieanamnese onontbeerlijk. Bij griepale klachten
publiek wantrouwen zodat het gebruik afnam. Dit heeft de
na een bezoek aan Azië, met zoetwaterexpositie en een
ontwikkeling van nieuwe vaccins belemmerd. De lancering
conjunctivitis denk je bijvoorbeeld aan leptospirose. Bij
van een nieuw vaccin tegen Lyme zal gepaard moeten
griepale klachten na een reis naar India, een relatieve
gaan met uitgebreide voorlichting.
bradycardie en huiduitslag moet je buiktyfus uitsluiten.
Tick-Borne Encefalitis (TBE) is een virale meningo-
Soms zijn er pathognomonische kenmerken, zoals een
encefalitis die endemisch is in de bosrijke streken van
eschar op de huid bij rickettsiose. Het zijn niet altijd
meerdere landen van Centraal-Europa: de zogenaamde
tropische ziekten. Na tropenreizen worden het vaakst de
‘TBE-gordel’. De aandoening verloopt meestal goedaardig,
meest banale infecties zoals klassieke luchtweginfecties
maar geeft in zeldzame gevallen neurologische complica-
en griep gediagnosticeerd.
ties. Het risico is seizoensgebonden, met een piek van april
Zie potentieel dodelijke ziekten niet over het hoofd. De
tot oktober. Vaccinatie voor deze gebieden bevelen we
symptomen kunnen erg aspecifiek zijn (koorts, hoofdpijn,
alleen aan in geval van buitenactiviteiten (wandelaars,
diarree, spierpijn). Daarom moet je bij elke patiënt met
trekking, kamperen). Een volledige basisserie bestaat uit
koorts na terugkeer uit een malariagebied met spoed
3 doses: het interval tussen de eerste en de tweede dosis
malaria uitsluiten. Ook in geval van adequaat gebruik van
is bij voorkeur minimaal 1 maand, het interval tussen de
chemoprofylaxe tijdens de reis. Duid je patiënt er met
tweede en derde minimaal 5 maanden. Voor specifiek
nadruk op om zich bij klachten na thuiskomst aan te
vaccinatie-advies kun je ook de website van het Instituut
melden. Er is voorlopig geen malariavaccin voorhanden.”
voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen raadplegen.”
JessaLinea Het Vragenkabinet
25
VRAAG 3
WORMINFECTIE
fig. 1
Worminfecties zijn niet altijd makkelijk opspoorbaar in de
Leveren bovengenoemde onderzoeken geen diagnose op,
stoelgang. Wat is jullie beleid bij een sterk vermoeden en
dan zoek je naar een andere oorzaak zoals het postinfecti-
negatieve testen? Kan het kwaad om dit ‘onnodig’ aan te
euze prikkelbaredarmsyndroom, lactose-intolerantie, een
pakken? Met andere woorden: vormt resistentie hier een
inflammatoire darmziekte of tropische spruw. Als de patiënt
probleem?
antibiotica heeft gebruikt, moet je ook een Clostridium difficile-infectie uitsluiten. Dr. Karlijn van Halem, Jessa Travel Clinic:
Voor de vaststelling van parasitaire worminfecties zoals
“Reizigersdiarree treedt meestal
strongyloidiasis, schistosomiasis, echinococcose, filariasis,
acuut op, heeft veelal een bacteriële
taeniasis en toxocariasis bestaat er serologisch onderzoek.
oorzaak en is doorgaans zelflimite-
Deze ziekten hebben veelal een specifieke kliniek en het
rend binnen enkele dagen. Een klein
risico voor de reiziger is – afhankelijk van de expositie –
deel van de reizigers ontwikkelt
niet erg groot. Als je een vermoeden hebt van bovenstaan-
echter persisterende (>14 dagen
de diagnoses is de dienst infectieziekten altijd bereikbaar
durende) gastro-intestinale klachten, bijvoorbeeld door
voor telefonisch overleg over de te nemen vervolgstappen.
een parasitaire infectie. Empirisch gebruik van antibiotica/anthelmintica bij De traditionele microbiologische diagnostische methode
negatieve testen raden wij af. De juiste therapie verschilt
bij vermoedens van een parasitaire darminfectie is een
naargelang de diagnose en loopt sterk uiteen. Daarnaast
directe microscopie. Daarbij worden 3 of meer feces-stalen
stel je je patiënt uiteraard bloot aan een mogelijk onnodige
bekeken op aanwezigheid van parasieten, wormeieren of
behandeling met diverse bijwerkingen. Resistentie tegen
cysten inclusief zuurvaste kleuring voor detectie van
anthelmintica bestaat en is momenteel in de diergenees-
Cryptosporidium (fig.1), Cyclospora en Cystoisospora. Dit
kunde al een bekend probleem.”
kan lastig zijn omdat patiënten niet altijd veel oöcysten uitscheiden in de stoelgang. Herhaald onderzoek is dan ook nodig. Bij bloederige diarree moet je ook testen op Entamoeba histolytica. Giardiasis is dan weer een frequent voorkomende oorzaak van persisterende diarree. Hiervoor
JESSA TRAVEL CLINIC 011 33 83 38 www.jessazh.be/jessatravelclinic Infectieziekten en immuniteit 011 33 76 50 (voor patiënten met klachten na terugkomst uit de tropen)
is antigeendetectie in de feces de diagnostische methode met de hoogste sensitiviteit. ZIT JE ZELF OOK MET VRAGEN VOOR JESSA? Mail ze naar communicatie@jessazh.be
26 JessaLinea Het Vragenkabinet
Jessa-cardioloog publiceert studie in The Lancet
Komt er een aanpassing aan de
Patiënten die een coronaire
“Uit onze studie blijkt dat het
richtlijnen voor de antitrom-
stenting ondergaan, krijgen duale
optimaal is om twee weken na
botische behandeling van
bloedplaatjesremming na de
de stentplaatsing te stoppen met
patiënten met voorkamerfibril-
ingreep. Ongeveer 7 tot 9 %
aspirine. De huidige richtlijn van de
latie na coronaire stenting?
van deze patiënten lijdt ook aan
Europese vereniging voor cardiolo-
De kans is groot, zeker na de
voorkamerfibrillatie. Daarom
gie geeft vandaag een periode van
publicatie van ‘Entrust-AF PCI’
hebben zij baat bij een drieledige
één maand aan.
in The Lancet op 3 september.
antistolling of ‘triple therapy’.
Deze richtlijn zal op basis van
Prof. dr. Pascal Vranckx, cardio-
Hierbij wordt aan de DAPT nog
de resultaten van Entrust-AF PCI
loog in Jessa, is eerste auteur
een niet vitamine-K-antagonist
allicht kunnen aangepast worden.
van deze klinische studie. Ze is
coagulatieremmer (NOAC) toege-
Onze studie bevestigt ook – samen
intussen ook voorgesteld op het
voegd. Het nadeel van deze
met voorgaande studies – dat
congres van de European Society
drieledige behandeling is het
clopidogrel de beste keuze is als
of Cardiology (ESC) in Parijs.
verhoogde bloedingsrisico.
P2Y12-inhibitor. NOAC’s genieten
Vranckx: “De medische wereld was
de absolute voorkeur boven
het er op basis van drie eerdere
een vitamine-K-antagonist type
onderzoeken over eens dat deze
Marcoumar®. Dat geldt niet
drieledige behandeling zo kort als
wanneer de patiënt een tegenindi-
mogelijk gehouden moet worden.
catie heeft voor gebruik van een
De vraag was alleen: wat is kort?”
NOAC zoals bij dialyse of een mechanische kunstklep.”
Meer duidelijkheid De nieuwe studie Entrust-AF PCI brengt meer duidelijkheid. Ze vergeleek edoxaban in combinatie met een P2Y12-inhibitor met een klassieke triple therapie (VKA + P2Y12-inhibitor + aspirine).
Bij de Entrust-AF PCI-studie waren 1500 patiënten betrokken, onder wie 50 patiënten uit het Jessa-netwerk. Met de Entrust-AF PCI haalt Jessa voor de tweede keer binnen het jaar The Lancet. In september 2018 verscheen de ‘Global Leaders studie’, eveneens met Vranckx als eerste auteur.
Prof. dr. Pascal Vranckx
JessaLinea Jessa-cardioloog publiceert studie in The Lancet 27
Hybride coronaire
revascularisatie Bij hybride coronaire revascu-
Patiënt per patiënt
Minimaal invasief
larisatie werken de cardioloog en
Niet elke hartpatiënt is geschikt voor
Hybride coronaire revascularisatie
cardiochirurg intens samen. Dat
een hybride revascularisatie. “Na een
heeft diverse voordelen. Zowel PCI
levert een win-winsituatie voor
grondig onderzoek selecteren we via
als CABG zijn minimaal invasief. Op
de patiënt. “We willen hem of
het hartteam de patiënten die in
het lichaam zijn slechts kleinere
haar op de best mogelijke manier
aanmerking komen”, zegt cardioloog
incisies te zien. Een groot verschil
helpen”, zegt cardiothoracaal
dr. Edouard Benit. “De behandeling
met de ‘ritssluiting’ na een sternoto-
chirurg dr. Alaaddin Yilmaz. “Een
bekijken we patiënt per patiënt, af-
mie. Die vereist vaak een maanden-
minimale beschadiging van het
hankelijk van waar de vernauwingen
lang herstel. Zeker voor oudere
lichaam en een snelle genezing
zich bevinden. Bij patiënten met een
mensen valt dit zwaar. De anesthesie
zijn hierbij cruciaal.”
acuut myocardinfarct voeren we
is bij hybride coronaire revascularisatie
eerst een PCI uit en enkele weken
ook korter; de patiënt verblijft minder
Hybride coronaire revascularisatie
later een endoscopische CABG. Voor
lang op intensieve zorgen en kan
combineert Percutane Coronaire
stabiele patiënten keren we de
sneller de dagelijkse activiteiten
Interventie (PCI) met endoscopische
volgorde van de procedures om.”
hervatten. De patiënttevredenheid is
bypassoperatie (CABG). De behande-
dan ook groot.
ling is aangewezen bij meertakslijden. In het Jessa Ziekenhuis gebruikt de chirurg voor de overbruggingen uitsluitend slagaders (Linker en Rechter Interne Arteria Mammaria of LIMA en RIMA) en geen aderen. “Overbruggingen met slagaders zijn zeer solide en gaan vele jaren mee”, zegt Yilmaz. “Bij arteriële anastomosen treedt bovendien geen
Geen ritssluiting meer is het grootste voordeel, zeker voor oudere mensen
trombose of atherosclerose op. Tijdens de PCI worden drug-eluting stents (DES) geplaatst. Ook zij verlagen het risico op een trombose of nieuwe vernauwing.” dr. Alaaddin Yilmaz
28 JessaLinea Hybride coronaire revascularisatie
Percutane sluiting
van paravalvulaire lekken Een percutane sluiting van een
Voor paravalvulaire lekken is de
“Bij de ingreep gebruiken we ook
paravalvulair lek is een valabel
referentiebehandeling een heelkun-
transoesofageale echografie”, zegt
alternatief voor een heelkundige
dige correctie, maar de morbiditeit en
dr. Didier Stroobants. “Dat geeft een
ingreep. Deze minimaal invasieve
mortaliteit bij een tweede hartopera-
aanvullend en nauwkeuriger beeld
ingreep illustreert het toenemen-
tie zijn veel hoger dan bij de eerste.
van de situatie.”
de belang van de interventionele
Het alternatief is om het lek percutaan
echocardiografie.
te sluiten met plugs en occluders.
3 op de 4 patiënten met een paravalvulair lek komen in aanmer-
Na plaatsing van een nieuwe hartklep treden soms paravalvulaire lekken op. Doorgaans zijn ze klein en asymptomatisch, maar bij ongeveer 1 op de 8 veroorzaken ze hartfalen en longoedeem. Ook het risico
king voor een percutane sluiting. De
3 op de 4 patiënten komen hiervoor in aanmerking
behandeling verloopt in 90 % van de gevallen succesvol.
op endocarditis en hemolytische anemie verhoogt. Jonge, beloftevolle specialisatie “Dat is veel minder ingrijpend dan de
In de cardiologie neemt het belang
traditionele openhartchirurgie met
van minimaal invasieve ingrepen toe.
sternotomie”, zegt cardioloog
Echocardiografie speelt hierin een
dr. Edouard Benit. “Het vergt wel
belangrijke rol. “Wereldwijd krijgt
een grondige voorbereiding met
deze nog relatief jonge specialisatie
onder meer een goede echocardio-
meer aandacht”, zegt Stroobants.
grafische evaluatie.”
“Zo wordt de interventionele echocardiografie ook ingezet bij de
dr. Didier Stroobants
Precies beeld
sluiting van patent foramen ovale,
Benit: “Een paravalvulair lek van een
atrium- en ventrikelseptumdefect en
mitraliskunstklep sluiten we ante-
de sluiting van het linker hartoortje.
graad met een veneuze punctie en
Interventionele echocardiografie is
een transseptale katheterisatie van
veelbelovend en interessant voor
het interatriale septum. De sluiting
jonge cardiologen die zich verder
van een paravalvulair lek van een
willen specialiseren in de cardio-
aortakunstklep gebeurt retrograad.”
logische beeldvorming.”
JessaLinea Percutane sluiting van paravalvulaire lekken 29
v.l.n.r.: dr. Bart Appeltans (Jessa), dr. Dennis Wicherts (ZOL), prof. dr. Gregory Sergeant (Jessa), prof. dr. Kurt Van der Speeten (Ziekenhuis Maas en Kempen), dr. Jan MatheĂŻ (Mariaziekenhuis Noord-Limburg)
Samenwerking in Limburg: conventie pancreas- en slokdarmchirurgie
Complexe pancreas- en slokdarmingrepen in BelgiĂŤ gebeuren vanaf 1 januari alleen nog in een klein aantal daarvoor erkende centra. Die ziekenhuizen treden voor een bepaalde periode toe tot de conventie. Bij voldoende aantallen en goede resultaten kan die duur worden verlengd.
30 JessaLinea Samenwerking in Limburg
Ziekenhuizen die al een minimaal aantal van deze
hebben. Alle chirurgen die betrokken zijn bij de conventie
ingrepen uitvoerden, konden zich tot maart 2019
pancreaschirurgie kregen na hun opleiding tot abdominaal
kandidaat stellen bij het RIZIV. Bij de aanvraag bestond
chirurg diverse korte en lange vervolgopleidingen. Dat
de mogelijkheid om de eigen kandidatuur aan te vullen
gebeurde in gerenommeerde nationale en internationale
met één of twee andere ziekenhuizen voor respectievelijk
centra.
pancreas- en slokdarmchirurgie om zo een consortium te vormen. Alle pancreasingrepen in Jessa en alle slokdarmchirurgie in het ZOL In Limburg werd gekozen om voor pancreaschirurgie een samenwerking aan te gaan tussen het Jessa Ziekenhuis, Ziekenhuis Oost-Limburg in Genk en Mariaziekenhuis
We gaan nog meer inzetten op preventie, vroegtijdige opsporing en optimale nabehandeling
Noord-Limburg in Pelt en voor de slokdarmchirurgie tussen het Jessa Ziekenhuis en Ziekenhuis Oost-Limburg. Tot 1 juli 2019 vond deze complexe chirurgie nog in die
Pancreatic clinical nurse
drie ziekenhuizen plaats. Vanaf 1 januari worden alle
Om de kwaliteit te blijven verbeteren, zetten we in de
pancreasingrepen gecentraliseerd uitgevoerd in het
toekomst nog meer in op de preventie, de vroegtijdige
Jessa Ziekenhuis en de slokdarmingrepen in het Zieken-
opsporing en de optimale behandeling van postoperatieve
huis Oost-Limburg. Deze samenwerking is complementair
complicaties. Daarnaast leveren we bijkomende inspan-
met de locoregionale netwerkstructuren.
ningen om het aandeel minimaal invasieve ingrepen en mogelijks robotchirurgie voor pancreaskopresecties
Nabehandeling dichter bij huis
verder op te drijven. Er is ook extra aandacht voor
Patiënten die voor pancreaschirurgie verwezen worden
meetbare patiënttevredenheid. Om dit laatste te facili-
vanuit een Limburgs ziekenhuis dat al dan niet deel
teren, ging Dorien Schelmans aan de slag in het Jessa
uitmaakt van het consortium, worden rechtstreeks
Ziekenhuis als verpleegkundige gespecialiseerd in zorg
verwezen naar het Jessa Ziekenhuis. Na hun ingreep
voor de patiënt met pancreaspathologie.
keren ze terug naar het ziekenhuis dichter bij huis voor de noodzakelijke nabehandeling. Zo zullen ook alle patiënten die een slokdarmresectie moeten ondergaan,
Hoe dan ook blijft in dit verhaal de supraregionale
rechtstreeks verwezen worden naar het ZOL.
samenwerking belangrijk bovenop de locoregionale netwerkstructuren met ziekenhuizen als Sint-Franciscus-
Expertise om fier op te zijn
ziekenhuis Heusden-Zolder, Sint-Trudo Ziekenhuis in
Voor de chirurgische behandeling van pancreaskanker
Sint-Truiden, az Vesalius in Tongeren, Mariaziekenhuis
mogen we gerust fier zijn op de expertise die de artsen
Noord-Limburg in Pelt en Ziekenhuis Maas en Kempen
de jongste jaren in het Jessa Ziekenhuis opgebouwd
in Maaseik.
JessaLinea Samenwerking in Limburg 31
Uitgelicht:
Jessa in beeld Jessa serveert sinds deze zomer fingerfood in woonzorgcentrum HOGEVIJF. Het gaat om een pilootproject voor bewoners die moeilijk met mes en vork kunnen eten. En eten deden ze! Met de handen en met smaak! `
24/7/2019
Dr. Davy Cheng, voormalig diensthoofd anesthesie in London, Ontario en Canada, en wereldwijd bekend als specialist in fast-track-(cardio)chirurgie werd rondgeleid in het operatiekwartier op intensieve zorgen. Hij gaf een lezing over fast-track-(cardio)chirurgie omdat die aansluit bij het zorgpad ‘supersnel herstel na cardiochirurgie’ dat Jessa in het najaar wil uitrollen. ` 3/9/2019
32 JessaLinea Uitgelicht: Jessa in beeld
Marijke Colla (rechts), hoofdverpleegkundige op onze afdeling nierdialyse wisselt ervaringen uit met Griet Weckx, hoofdverpleegkundige in het UZ Leuven. Griet liep een maand lang stage bij Jessa om zich voor te
Op 3 augustus organiseerde de dienst materniteit
bereiden op een nieuwe uitdaging op nierdialyse in UZ Leuven.
het Mamacafé. Jonge ouders kwamen er vooral
6/7/2019
ervaringen uitwisselen, maar ze konden ook deelnemen aan workshops (bv. babymassage, lactatiedeskundige, draagconsulente …).
3/8/2019
Ruilwinkel ‘t Wisselke in Runkst kreeg 200 slaapzakjes van de dienst materniteit. Die bleken bij levering te groot voor pasgeboren baby’s. `
19/6/2019 Rachelle en haar man Eric lieten zich gratis screenen op voorkamerfibrillatie. In totaal gingen ruim 90 patiënten in op de uitnodiging van Hartcentrum Hasselt. Ze kregen er allemaal nog een korte infosessie bovenop. `
20/6/2019
JessaLinea Uitgelicht: Jessa in beeld 33
De nieuwe lichting
artsen-specialisten in opleiding Ze zijn op 3 augustus gestart. We wensen hen veel succes!
Bovenste rij: dr. Sarah Eylenbosch; dr. Charlotte Verbist, dr. Annelize Wandelseck, dr. Tom Vandewalle, dr. Ruben Derwael, dr. Maxim Peeters, dr. Soetkin Thijssen Middelste rij: dr. Xavier De Raeymaeker, dr. Pieter Martens, dr. Marjolein Geuens, dr. Sebastiaan Arnauw,
dr. Bart Forier, dr. Cleo De Backer, dr. Olivier Van Leuven, dr. Saskia Bosch, dr. Andreas
Gevaert, dr. Esther NoĂŤ, dr. Joren Vanderstukken, dr. Roxanne Rotiers, dr. Ben Pellens,
dr. Elena Donders, dr. Filip Van Herpe, dr. Mayaad Bin Saad, dr. Johannes Kloos, dr. Klaas
Dewaele
Onderste rij: dr. Ine Bollen, dr. Valerie Konings, dr. Joris Lenaerts, dr. Emma Bakelants, dr. Salah Mahadi
34 JessaLinea De nieuwe lichting artsen-specialisten in opleiding
INGEBLIKT
Filmpje Jessa in de cinema
HANDIGE TELEFOONNUMMERS JESSA Callcenter medische beeldvorming 011 33 55 66
011 33 79 79 Callcenter (voor afspraken) 011 33 55 77 Abdominale heelkunde 011 33 75 00
Sinds 17 juli promoot Jessa zich als werkgever op het grote doek. Bracht je afgelopen zomer een bezoekje aan Kinepolis
Cardiologie 011 37 35 65 Cardiothoracale en vasculaire heelkunde 011 33 71 00
Hasselt? Dan is de kans groot dat je de spot gezien hebt. Hij zit in de reclameloop voor aanvang van de filmvertoningen. In het filmpje
Endocrinologie 011 33 72 80 Fysische geneeskunde 011 33 88 00
– dat in drie varianten bestaat – schitteren een twintigtal Jessa-medewerkers, artsen en directieleden. De laatste vertoningen vinden plaats
Gastro-Enterologie 011 33 76 00 Geriatrie 011 33 78 00
tussen 2 en 16 oktober. Gynaecologie 011 22 82 19
Scan de QR-code en bekijk het filmpje.
Medische oncologie, hematologie en radiotherapie
Infectiologie 011 33 76 50 Klinisch laboratorium en ambulante bloedafname Campus Virga Jesse: 011 33 82 00 Campus Salvator: 011 33 83 00 Materniteit/Kraamkliniek Balie verpleegafdeling: 011 33 93 20
Nefrologie 011 33 87 00 Neurochirurgie 011 33 75 70 Neurologie 011 33 78 70 Nucleaire geneeskunde 011 33 81 90 ORL 011 33 74 20 Orthopedie 011 33 77 40 Pneumologie 011 24 11 81 (privépraktijk) Psychogeriatrie (enkel op maandag tussen 12 en 13u) 011 33 78 16 Travel Clinic 011 33 83 38 (tussen 9 en 16u) Urologie 011 33 76 70 Specialismen die niet in deze lijst opgenomen zijn, bereik je via het secretariaat raadplegingen: 011 33 55 70
JessaLinea Contactgegevens 35
SYMPOSIA 2019 - 2020 SYMPOSIUM ‘JESSA BEVALT ME, NATUURLIJK!‘ DATUM:
12 oktober 2019
LOCATIE: Jessa Ziekenhuis, aula campus Virga Jesse
SYMPOSIUM ‘ACUTE BEROERTE: HOE HERKENNEN EN BEHANDELEN?‘ DATUM:
12 oktober 2019
LOCATIE: C-mine Genk - Grote Zaal
SYMPOSIUM ‘BRA DAY‘ DATUM:
16 oktober 2019
LOCATIE: Jessa Ziekenhuis, aula campus Virga Jesse
SYMPOSIUM ‘CARDIALE HEELKUNDE‘ DATUM:
26 oktober 2019
LOCATIE: Congress venue Tiendschuur Herkenrode
SYMPOSIUM ‘INNOVATIES IN DE ONDERSTEUNENDE ONCOLOGISCHE ZORG‘ DATUM:
23 november 2019
LOCATIE: UHasselt, Oude Gevangenis
SYMPOSIUM ‘STATE-OF-THE-ART PREOPERATIEVE VOORBEREIDING ANNO 2020: EEN MULTIDISCIPLINAIR PROCES SAMEN MET DE HUISARTS’ DATUM:
30 november 2019
LOCATIE: Jessa Ziekenhuis, aula campus Salvator
SYMPOSIUM ‘CARDIO 2019‘ DATUM:
7 december 2019
LOCATIE: Kinepolis Hasselt
SYMPOSIUM ‘KINDER- EN JEUGDGENEESKUNDE‘ DATUM:
14 december 2019
LOCATIE: Jessa Ziekenhuis, aula campus Salvator
SYMPOSIUM ‘VIRTUAL REALITY EN TECHNOLOGISCHE INNOVATIE IN DE PSYCHIATRIE‘ DATUM:
8 februari 2020
LOCATIE: Jessa Ziekenhuis, aula campus Salvator
Dit is een voorlopige lijst van symposia. Voor een geactualiseerd overzicht en inschrijvingsmodaliteiten kan je terecht op www.jessazh.be/symposia 36 JessaLinea Rubriek