U
CO
R A
MAN
R
THE
ME
ON
M
MEDISCH INFORMATIEBLAD JESSA ZIEKENHUIS NR. 34 JULI 2020
DOSSIER: CORONA EN UITGESTELDE ZORG TRIAGECENTRUM HUIS 9 BLIJFT HELE JAAR OPEN
JESSA-STUDIE: MINIMAAL INVASIEVE AUTOPSIE BIJ COVID-19-OVERLIJDENS
HET IS WEL OVER, MAAR NOG NIET VOORBIJ Toen we eind januari samen met de
veel overlijdens. Op de eerste plaats is
huisartsenkring een medisch-weten-
dat door de virulentie van SARS-CoV-2.
schappelijk comité opstartten, kon
Enige serieuze therapie of vaccin is nog
niemand exact inschatten wat er zou
niet in zicht. Sommigen, die er in de
volgen. Enkele weken later zaten we
frontlinie dicht op zaten, hebben het
in het epicentrum van de pandemie
wat ongemakkelijke gevoel dat het
in België.
beter had gekund. De leercurve was steil op diverse punten. Dat moeten
We zijn net niet kopje onder gegaan in
we samen een plaats geven.
de exponentiële ‘surge’-fase. Omdat we de spurt op enige afstand van de
Een bijzonder woord van dank gaat
eindstreep lanceerden, hebben we het
naar onze verpleegkundigen, naar
‘één week voorsprong’-principe kunnen
medewerkers, vrijwilligers en ook
aanhouden. Daarbij toonden vele
het lokale bestuur voor hun steun.
collega’s een exceptionele professio-
We komen nu in een volgende fase
naliteit. Het was schouder aan
waarin we moeten samenleven met
schouder, tegen het beest. Ik zag
SARS-CoV-2. De ‘backlog’ aan uit-
artsen boven zichzelf uitstijgen en
gestelde zorg kreeg de voorbije
klinisch leiderschap vertonen. Op
weken alvast terug meer aandacht.
momenten werd ik ontroerd, iets
Het ziekenhuis en vele huisartsen-
wat ik niet snel beken.
praktijken zijn ondersteboven gezet om veilige patiëntenstromen te
De huisartsenwachtpost werd triage-
creëren. Dat is goed gelukt, zo blijkt
centrum. Het ziekenhuis werd van
uit een ruime patiëntbevraging. Intens
onder tot boven letterlijk vertimmerd.
communiceren aan de bevolking dat
Verwijzingen naar spoed vonden
een artsenbezoek erg veilig kan
plaats na contact met de huisarts.
gebeuren, blijft primordiaal.
In de rusthuizen klopten de collega’s
De leercurve was steil op diverse punten. prof. dr. Dirk Ramaekers
2 JessaLinea Inhoud
overuren. Een ‘schakelzorgcentrum’
Of de tweede golf er al dan niet
hadden we lokaal niet nodig. De
komt en of de fameuze ‘R’ ook bij
intense lokale samenwerking tussen
ons omhoogschiet, is koffiedik kijken.
huisartsen en ziekenhuis bewees ook
Ik ben vol vertrouwen dat we dan
nu zijn werkzaamheid.
alleszins goed voorbereid zijn. Hopelijk blijven de zomermaanden rustig en kan
Maar er is geen plaats voor triomfa-
de ketting er ook bij u even af. Geniet
lisme. De pandemie eiste ontiegelijk
van de mooie momenten.
DOSSIER
DOSSIER
COVID-19: HET EFFECT VAN UITGESTELDE ZORG De eerste golf van COVID-19 ligt achter ons. Het is intussen duidelijk dat mensen tijdens de lockdownperiode minder snel medische hulp zochten. Vaak uit een irrationele angst voor besmetting. Zelfs patiënten die naar het ziekenhuis moesten voor een noodzakelijke behandeling of ingreep belden af. Dat uitstel heeft vrijwel zeker een medische tol geëist, al is de precieze omvang hiervan nog niet duidelijk. In dit dossier blikken we kort terug op de pandemie van de voorbije maanden. Hoe stemden we de afdelingen spoed, cardiologie en oncologie af op het coronavirus? Hoe hielden we het veilig voor patiënten en medewerkers? Welke lessen kunnen we trekken?
JessaLinea Dossier: COVID-19
3
DE TRIAGE OP SPOED
“We willen uiteraard vermijden dat
nooit mogelijk geweest zonder de
VOORLOPIG HANDHAVEN
een patiënt bij een opname op onze
volgehouden extra inspanningen
De triage van patiënten was
afdeling besmet raakt”, zegt Agnes
van onze medewerkers en de
essentieel op de spoedafdeling.
Meersman. “Dat is gelukt. Daar zijn
uitstekende samenwerking met
“Om zowel het ziekenhuis als
we best wel trots op. Maar dit was
het labo.”
de zorgverstrekkers te beschermen, voerden we vanaf de poort een scheiding van de patiëntenstromen door”, zegt spoedarts dr. Agnes Meersman. “Dat systeem is succesvol. Daarom stappen we er voorlopig niet van af.” Aan de ingang van de spoedafdeling krijgen patiënten eerst een korte bevraging. Daaruit wordt een hoog of laag risico op besmetting afgeleid. De hoogrisicopatiënten volgen een rood traject; de laagrisicopatiënten een blauw. Op beide routes dragen de medewerkers persoonlijke beschermingsmiddelen, maar op het rode traject is de bescherming zwaarder. Ook de mensen van de MUG dragen de zwaarste persoonlijke beschermingsmiddelen. Wissertest bij opname Bij een opname krijgt de patiënt een wissertest. Dankzij de sneltest in het eigen ziekenhuislabo zijn de resultaten al na twee tot vier uur beschikbaar. De dringende gevallen, die niet kunnen wachten op de uitslag, volgen het traject van de COVID-19-positieven.
4 JessaLinea Dossier: COVID-19
dr. Agnes Meersman
deze 362 patiënten hadden 16 een
Jessa in maart en april gevoelig meer
Van 21 februari tot 31 maart 2020
COVID-19-diagnose gekregen; 87
behandelingen ter plaatse gebeur-
vonden in vier Noord-Italiaanse
waren mogelijk besmet.
den (18 ten opzichte van 11 in
provincies maar liefst 58 % méér
DOSSIER
43 % MINDER CARDIO-OPNAMES
dezelfde periode vorig jaar) en dat er
hartstilstanden buiten het zieken-
In Jessa daalde het aantal cardio-
meer patiënten op locatie overleden
huis plaats dan in dezelfde periode
opnames op de spoedgevallendienst
(30 ten opzichte van 17 in dezelfde
vorig jaar. Dat blijkt uit een Italiaan-
in maart en april met 43 %, vergele-
periode van 2019).
se studie, gepubliceerd in The New
ken met dezelfde periode uit 2019.
England Journal of Medicine. Het
Het aantal behandelde hartinfarcten
“Deze cijfers hebben minstens één
ging om in totaal 362 patiënten dit
daalde met 27 %. Opmerkelijk is ook
ding gemeen: ze geven aan dat
jaar tegenover 229 in 2019. Van
dat er bij de MUG-interventies van
mensen vaak dringende zorg hebben
prof. dr. Paul Dendale en dr. Alaaddin Yilmaz
JessaLinea Dossier: COVID-19
5
uitgesteld tijdens de coronapandemie”,
geschrapt. Ook op de afdeling
wordt doorgaans het immuunsys-
zegt prof. dr. Paul Dendale van de
cardiologie. “We contacteerden de
teem onderdrukt. Bovendien zijn
afdeling cardiologie & ICCU.
patiënten dan wel regelmatig, onder
kankerpatiënten vaak oudere
meer om te vragen of er nieuwe
mensen.”
GEMIDDELD ÉÉN INGREEP
klachten optraden”, zegt prof.
PER DAG
dr. Paul Dendale. “Ook de planbare
In een aantal gevallen kon de
In ‘normale tijden’ voert dr. Alaaddin
onderzoeken beperkten we zoveel
(chemo)behandeling inderdaad veilig
Yilmaz, cardiothoracaal chirurg,
mogelijk. De revalidatielokalen
uitgesteld worden. Maar vaak was
vijftien tot twintig ingrepen per
waren een tijdlang gesloten. Maar
dat niet het geval. Jeroen Mebis:
week uit. Bij de uitbraak van
de coronacrisis heeft bewezen dat
“We spoorden patiënten aan om toch
COVID-19 kon dat plots niet meer.
telemonitoring bij hartaandoeningen
te komen. Onze medewerkers belden
“Mijn wachtlijst telde tachtig
een waardevol alternatief is voor
patiënten”, zegt Alaaddin Yilmaz.
een routineconsultatie bij de
“Ik diende nu meer dan ooit uit te
cardioloog. Bovendien hebben
zoeken welke patiënten de grootste
we voor revaliderende patiënten
prioriteit hadden. Want het ver-
onlinesessies voor training of
trouwde schema van drie of vier
psychologische ondersteuning
operaties per dag kon ik niet
ingelast. Dat werkte bijzonder goed.
aanhouden. Op de afdeling inten-
De oudste patiënt die deze online-
sieve zorgen, waar mijn patiënten
trainingen volgde, is 88 jaar.”
na de ingreep een tijdlang verblijven, was niet altijd een bed beschikbaar.
ONCOLOGIE: 20 tot 25 %
Die afdeling stond tijdens de
ANNULEERT
COVID-19-piek onder bijzonder
“Op de afdeling oncologie annuleer-
zware druk. Maar dankzij een
den heel wat patiënten vlak na
voortdurende dialoog met intensieve
de eerste ingrijpende coronamaat-
zorgen heb ik gemiddeld toch nog
regelen hun consultatie of behande-
één ingreep per dag kunnen
ling”, zegt prof. dr. Jeroen Mebis.
uitvoeren. Onder hen bevonden zich
“Dat aantal liep op naar 20 tot 25 %.
ook enkele COVID-19-patiënten. Dat
Ik begrijp de ongerustheid van de
maakte het extra spannend.”
patiënten. Het nieuws wordt beheerst door het coronavirus en de
TELEMONITORING WAARDEVOL
mogelijke impact op de gezondheid.
ALTERNATIEF
En mensen met kanker vormen dan
De niet-dringende raadplegingen en
nog eens de gevoeligste patiënten-
ingrepen in het ziekenhuis werden
populatie. Tijdens hun behandeling
6 JessaLinea Dossier: COVID-19
prof. dr. Jeroen Mebis
passen we ze aan of zetten we ze
PAGINAGROTE OPROEP
dat we in veilige omstandigheden
gewoon voort? Dat blijft hoe dan ook
Het is dan ook niet voor niets
werken, met checkpoints en
een beslissing op maat van de
dat Jessa samen met de 6 andere
gescheiden circuits. Sommige
individuele patiënt.”
Limburgse ziekenhuizen enkele
mensen konden we overtuigen,
DOSSIER
hen persoonlijk op en verzekerden
weken geleden paginagroot in
anderen niet. Bij een mogelijke
Sneller doelgerichte actie
Het Belang van Limburg liet weten
tweede golf zitten we best samen
Alaaddin Yilmaz: “De overheden van
dat patiënten maar beter meteen
met de huisarts om afspraken te
verschillende landen, inclusief de
naar het ziekenhuis komen als ze
maken over de aanpak.”
onze, hebben allemaal anders
(dringende) zorg nodig hebben.
gereageerd op de crisis. Een
Het ziekenhuis is een veilige plek.
LESSEN VOOR EEN TWEEDE GOLF
eenzijdig Europees beleid was ver
Agnes Meersman: “De juiste zorg op
Intussen valt het werk op de meeste
te zoeken. Op een bepaald moment
de juiste plaats. Dat geldt nu meer
afdelingen stapsgewijs weer in zijn
was er sprake van paniekvoetbal.
dan ooit.”
normale plooi. Of is het een nieuwe
´Dat virusje uit China´ bleek een
plooi? Welke lessen trekken we uit
pandemie te veroorzaken met veel
de voorbije crisismaanden? Want de
dodelijke slachtoffers. Quarantaine-
strijd is nog niet gestreden. Het virus
maatregelen nemen, mond-
waart nog rond. Voortschrijdend
maskers en beschermkledij
inzicht wapent ons alvast voor
verschaffen; het bleek plots
een mogelijke nieuwe golf.
veel moeilijker dan aanvankelijk gedacht. We hebben de afgelopen
Vlugger en intenser screenen
weken veel geleerd. Ik denk dat
“Het lijkt me nuttig om vlugger en
het bij een eventuele tweede
intenser te screenen op COVID-19”,
golf veel sneller tot doelgerichte
zegt Jeroen Mebis. “De sneltesten
actie komt. Anderzijds waren
zijn er. De beperking van het bezoek
mensen bijzonder angstig, op
houden we misschien ook maar
het redeloze af. Het ziekenhuis
beter aan. In mijn eigen vakgebied
leek een gevaarlijke broeihaard
veranderen de regels voor therapie
van besmetting te zijn; wat totaal
in de coronatijd nog vrijwel elke dag.
niet zo was. De media hebben dit
Zo zijn er signalen dat immunothera-
angst-gevoel helaas onderhouden
pie voor kankerpatiënten met
en verder aangewakkerd.”
COVID-19 wel veilig is. We volgen het internationale onderzoek op de voet. Stellen we een kanker-behandeling bij een coronapatiënt uit,
JessaLinea Dossier: COVID-19
7
Het Vragenkabinet In deze editie van Het Vragenkabinet bundelen we COVID-19-gerelateerde vragen van De Huisartsenkliniek uit Hasselt. Dr. Nico Bruijnen, dr. Tessa Vansant en dr. Pieter Bormans vragen zich af hoe het nu precies zit met de besmettingsgraad bij kinderen. Daarnaast polsen ze naar de pathofysiologie van het geur- en smaakverlies. Ten slotte stellen ze een pertinente vraag over hartinfarcten.
8 JessaLinea Het Vragenkabinet
v.l.n.r.: dr. Nico Bruijnen, dr. Tessa Vansant en dr. Pieter Bormans
VRAAG 1
VRAAG 2
Hoe zit het met de besmettingsgraad bij kinderen?
Wat is de pathofysiologie van het geur- en smaakverlies
Zijn zij de superverspreiders zoals aanvankelijk werd
dat we bij veel COVID-19-patiënten zien? Is er een
gedacht?
behandelmogelijkheid? En kunnen we een volledige
BESMETTINGSGRAAD KINDEREN
GEUR- EN SMAAKVERLIES
recuperatie verwachten? Dr. Marc Raes, dienst kinder- en jeugdgeneeskunde
Dr. Tony Cox,
“Bij de heropening van de scholen –
dienst NKO
en nu ook bij de organisatie van de
“Reuk- en smaakstoornissen
zomerkampen – stond de rol van de
(Olfactory Dysfunction of OD) treden
kinderen in de besmettelijkheid of
bij infectie met SARS-CoV-2 typisch
transmissie van het SARS-CoV-2-virus
plots op bij ongeveer 80 % van de
ter discussie. Er werd gevreesd dat zij
patiënten. Bij 10 % is dit het eerste
de afstandsregels en andere hygiënemaatregelen niet goed
symptoom, soms het enige (ISOA
genoeg zouden opvolgen en dus in belangrijke mate ver-
– Isolated Sudden Onset Anosmia). Het lijkt dat patiënten
antwoordelijk zouden zijn voor de overdracht en verspreiding
met OD een milder klinisch verloop van COVID-19 kennen.
van het virus.
Het reukverlies recupereert meestal binnen 2 weken. Men vermoedt dat na enkele maanden nog 10 % van de
Mathematische modellen, maar ook epidemiologisch
patiënten OD-klachten behoudt. Exacte data zijn vandaag
onderzoek en ervaringen uit het buitenland spreken dit
niet bekend.
tegen. Kinderen zijn helemaal niet de superverspreiders van het COVID-19-virus. Ze kunnen geïnfecteerd raken,
SARS-CoV-2 heeft een erg hoge affiniteit voor de angio-
hooguit met milde ziekteverschijnselen, maar transmissie
tensin-converting enzym 2-receptoren (ACE2) van de
vindt vooral plaats tussen volwassen leeftijdsgenoten en
gastheercel en bindt er met een spike-eiwit op, met behulp
van volwassen gezinsleden naar kinderen. Overdracht
van onder meer het TMPRSS2-protease, om zo de gastheer-
onder kinderen onderling of van kinderen naar volwasse-
cel binnen te dringen. ACE2 en TMPRSS2 komen opvallend
nen, zoals bij influenza, lijkt minder vaak voor te komen.
meer voor in de niet-sensoriële cellen van het olfactief epitheel (OE) – zoals de steuncellen, de stamcellen en de
In publicaties over clusters van patiënten zijn kinderen
Bowman-klieren – dan in het nasale respiratoire epitheel.
zelden de indexpatiënt. Door onze verantwoordelijkheid te nemen, kunnen wij als volwassenen ervoor zorgen dat
Alhoewel coronavirussen neurotroop zijn, vindt men
‘onze’ kinderen krijgen waar ze nood en recht op hebben:
tot op heden geen enkel spoor van SARS-CoV-2 in de
educatie, gezonde mentale en sociale ontwikkeling,
olfactieve sensoriële cellen van het OE en van de bulbus
structuur, ontspanning, … en dat hun psychosociaal
olfactorius (BO). Wel wordt het virus aangetoond in de
>>
welbevinden wordt gegarandeerd op een veilige manier.”
JessaLinea Het Vragenkabinet
9
vasculaire pericyten van de BO. Er is evidentie dat het virus onder meer via de neus en de BO naar het centraal
VRAAG 3
GEMISTE HARTINFARCTEN
zenuwstelsel migreert, maar dit gebeurt dus zonder aantoonbare aanwezigheid van het virus in de sensoriële neuronen. Waar blijven de patiënten met hartinfarcten en andere De aantasting van het OE belet reukstoffen om de
hartaandoeningen? Is hier een verklaring voor? Is er
reukzenuwen te stimuleren; enerzijds omdat de lokale
sprake van collateral damage? Waar moeten we als
inflammatie van het OE een mechanische barrière vormt,
huisarts op letten?
anderzijds omdat de reukzenuwen niet normaal functioneren zonder een gezond OE dat hier op het niveau van
Prof. dr. Paul Dendale,
haar niet-sensoriële cellen ernstig beschadigd is.
dienst cardiologie & ICCU
Klinisch pleiten het plotse ontstaan en het relatief snelle
“Meer en meer gegevens – zowel
herstel van de klachten tegen een centrale aetiologie
uit het buitenland als uit de eigen
van de OD door het virus. In dat geval zou zich ook een
provincie – tonen aan dat er sprake is
complexer klachtenpatroon voordoen, met onder meer
van potentieel gevaarlijke uitgestelde
parosmie (een bepaalde geur wordt als een andere geur
zorg. In de zwaar getroffen regio’s in
herkend) en phantosmie (reukhallucinaties).
Italië steeg het aantal reanimaties aan huis met de helft, terwijl de opnames met infarcten
De klassieke behandeling met perorale en topische
sterk daalden. Hetzelfde gebeurde ook in onze provincie:
corticosteroïden gericht op de inflammatoire component
30 tot 50 % minder opnames met infarcten en bijna een
als oorzaak van een postvirale anosmie is bij COVID-19
verdubbeling van niet-geslaagde reanimaties thuis.
actueel tegenaangewezen. Enkel patiënten die voor hun COVID-19-infectie al nasale topische steroïden namen
Sommige patiënten zagen hun huisarts niet, anderen
(bijvoorbeeld omwille van allergische rhinitis) mogen
verkozen om niet naar het ziekenhuis te komen. We weten
deze verder nemen. Er is geen duidelijk gunstig effect
uit oudere literatuur dat een onbehandeld NSTEMI in bijna
aangetoond van intranasale vitamine A, perorale
30 % van de gevallen leidt tot een STEMI of plotse dood in
Omega 3, of enige andere medicatie op het verloop
het jaar volgend op de presentatie. Laten we dus teruggaan
van de OD-klachten.”
naar het succesvolle model van voor maart 2020, waarbij een patiënt met vermoeden van ischemisch hartlijden ofwel naar de dringende raadpleging ofwel bij grote urgentie naar
Deze tekst kwam tot stand i.s.m. dr. Katrien Ketelslagers en dr. Caroline Cox.
de spoedgevallen gestuurd wordt. In de ziekenhuizen, op de raadpleging en in de cathlabs zijn nu alle procedures aanwezig om ze veilig en snel te onderzoeken en behandelen. En voor de patiënten die thuis een infarct hebben doorgemaakt (vaak zonder het te weten) moeten we aandachtig zijn voor de risico’s op
ZIT JE ZELF OOK MET VRAGEN VOOR JESSA? Mail ze naar communicatie@jessazh.be
10 JessaLinea Het Vragenkabinet
hartdecompensatie door het spierverlies: ook bij niet-verklaarde dyspnee is een snel nazicht via de dringende raadpleging cardiologie aangewezen.”
Ambulante patiënt keert gerust terug De eerste golf van de pandemie is achter de rug.
Eens binnen leidt een duidelijke signalisatie de
In de verschillende campussen van Jessa werd
‘patiëntenstroom’ in goede en veilige banen. De
de ambulante activiteit alweer enkele weken
steward, onthaalmedewerker, verpleegkundige en
geleden opgestart. Dat gebeurde met maximale
andere medewerkers zijn duidelijk gebriefd en geven
aandacht voor de veiligheid van de patiënt. Maar
heldere instructies: van aankomst en inschrijving tot
hoe ervaart die patiënt zijn of haar bezoek aan
plaatsnemen in de wachtzaal. “De wachttijden daar
Jessa? Heel positief. Dat blijkt uit een bevraging
zijn kort. In het overgrote geval maximaal een
die Jessa afnam bij honderd patiënten, meteen
kwartier. Meestal zat de patiënt er alleen, of met
na hun ambulante zorg.
1 of 2 andere patiënten. De veilige afstand wordt nagenoeg altijd gerespecteerd. Met dank aan de
“96,3 % van de patiënten voelt zich veilig en comfor-
goede samenwerking van alle betrokkenen: van
tabel bij ons,” zegt Maarten Plessers, stafmedewerker
zorgverleners en secretariaten tot callcenters”,
kwaliteitsindicatoren. “We hanteren dan ook een
besluit Maarten Plessers.
eenduidig beleid over de campussen heen met een focus op strikte handhygiëne, social distancing en een efficiënt wachtzaalbeleid.” Informatie en signalisatie “Alles start met een heldere voorafgaande communicatie”, vervolgt Maarten Plessers. “De patiënt is goed geïnformeerd en weet waar hij of zij zich aan kan verwachten tijdens de consultatie of ingreep. We dringen er ook op aan om maximaal 10 tot 15 minuten op voorhand naar het ziekenhuis te komen. Dit om het aantal wachtenden aan de ingang te beperken.”
Werd je op voorhand voldoende geïnformeerd? Werden de beschermingsmaatregelen begrijpelijk uitgelegd? Voelde je je vooraf gerustgesteld? Werd de veilige afstand gerespecteerd? Hoe lang heb je gewacht in de wachtzaal? Droeg iedere zorgverlener een mondneusmasker? Voelde je je in veilige handen tijdens je bezoek?
Ja: 80 %
Ja: 87,2 %
Ja: 93 %
Ja: 98,1 %
< 15 min.: 76,6 %
Altijd: 96,3 %
Ja: 96,3 %
JessaLinea Consultaties in coronatijden
11
Dr. Jan Vanrusselt neemt met een biopsienaald een staal bij een aan COVID-19 overleden patiĂŤnt.
12 JessaLinea Minimaal invasieve autopsie bij COVID-19-overlijdens
Minimaal invasieve autopsie bij COVID-19-overlijdens
Wereldwijd zijn wetenschappers op zoek naar
“De gouden standaard blijft nog altijd een complete
de precieze doodsoorzaak van mensen met COVID-19.
autopsie”, zegt Janneke Cox. “Bij een MIA is de visuele
In Jessa loopt hierrond een onderzoek waarbij een
inspectie beperkt. De weefselstalen zijn bovendien klein.
minimaal invasieve autopsie (MIA) verricht wordt.
Dat zijn nadelen, maar ze wegen in dit geval niet op tegen
Voorlopig is het de enige plek in ons land waar dit
de voordelen.”
op deze wijze gebeurt. Intussen zijn 18 lichamen onderzocht. “Wekelijks zijn er “We vragen sinds 15 april bij elk COVID-19-overlijden
multidisciplinaire besprekingen waarin we de ziektegeschie-
in Jessa aan de familie of we een minimaal invasieve
denis en alle resultaten van de postmortemonderzoeken
autopsie mogen uitvoeren”, zegt prof. dr. Janneke Cox,
doornemen. Hierin spelen de clinici, maar zeker ook de
internist-infectioloog in Jessa en gastdocent aan UHasselt.
pathologen, microbiologen en radiologen van Jessa een
“Minimaal invasief wil zeggen dat we het lichaam niet
belangrijke rol. Voor studies naar de immunologische
openen, maar biopsies via de huid nemen. Eerst maken we
respons is er samenwerking met onderzoekers van
een CT-scan van de overleden COVID-19-patiënt. Zo sporen
UZ Antwerpen, UZ Gent en BIOMED (UHasselt).”
we afwijkingen op. Vervolgens neemt dr. Jan Vanrusselt, interventioneel radioloog en mede-hoofdonderzoeker, met
“In ons onderzoek leggen we het klinisch beeld, de
een biopsienaald onder CT-geleide de stalen volgens een
histologie en de immunologische respons samen om beter
vast protocol.”
te begrijpen hoe schade in de verschillende weefsels ontstaat en hoe zich dat vertaalt in klinische symptomen
Ruim 70 % toestemmingen
en afwijkingen. Ons onderzoek loopt nog een aantal
Bij een MIA is de kans op een besmetting kleiner dan bij
maanden. Met de uiteindelijke resultaten hopen we een
een complete autopsie. De familieleden van de overledene
bijdrage te leveren voor nieuwe aangrijpingspunten in de
geven bovendien gemakkelijker hun toestemming wanneer
behandeling van coronapatiënten.”
de sporen van de autopsie nauwelijks zichtbaar zijn. “Ruim 70 % van de nabestaanden stemt toe. Dat is bijzonder hoog”, zegt Janneke Cox die in Oeganda al MIA’s uitvoerde voor haar onderzoek bij HIV-overlijdens.
Dit onderzoek past in het Limburg Clinical Research Center van UHasselt, Jessa en ZOL. Het krijgt financiële steun van het FWO.
JessaLinea Minimaal invasieve autopsie bij COVID-19-overlijdens
13
Triagecentrum Huis 9 blijft open tot 15 januari 2021 De triageposten voor COVID-19 blijven in ons land open tot 15 januari 2021 (*). Dat is met de diverse overlegorganen op 9 juni 2020 beslist. In Hasselt werkt het triagecentrum in Huis 9 aan de Stadsomvaart uitstekend. Het zorgt ervoor dat huisartsenpraktijken in de ruime regio vrij blijven van SARS-CoV-2.
(*) Tenzij Zorg en Gezondheid er anders over beslist. Artikel gebaseerd op de info van 17/06/2020.
14 JessaLinea Triagecentrum Huis 9
Het triagecentrum in Hasselt is bedoeld voor inwoners
De huisarts verifieert deze code via de webtoepassing
van Hasselt, Zonhoven, Alken, Herk-de-Stad en Diepen-
‘PCR Prescription validation’ of via een rechtstreekse link
beek. De huisartsen verwijzen de patiënten door. Ze doen
in het softwarepakket van de huisartsen. Bij de validatie
dit met een e-formulier dat ze via hun softwarepakket naar
krijgt het callcenter de bevestiging dat de patiënt inder-
het triagecentrum sturen. Aanvankelijk waren er enkele
daad een huisarts heeft gecontacteerd. Voor elke geldige
kinderziekten met het elektronische formulier maar nu
testaanvraag vult de arts dan nog een e-formulier in. De
werkt dit vrijwel altijd prima.
wijze waarop de patiënt vervolgens naar het triagecentrum wordt begeleid, is hierboven al beschreven.
Zonder vertraging Wanneer de arts een afspraak boekt, ontvangt de patiënt een e-mail met de nodige informatie en instructies. Het staal, afgenomen met een nasofaryngeale wisser, gaat voor de PCR-test meteen naar het vlakbij gelegen klinisch labo van Jessa. Is de test positief? Dan belt het labo
UITSTEKENDE ORGANISATIE
meteen naar de huisarts. Bij een negatieve test volgt het
Het triagecentrum in Huis 9 werkt uitstekend dankzij
resultaat in het Elektronisch Medisch Dossier (EMD).
de vrijwillige inzet van de huisartsen die elke dag weer
Tijdens het weekend of op feestdagen, wanneer de eigen
op post zijn. Stad Hasselt zorgt bovendien voor de
huisarts niet bereikbaar is, wordt het resultaat aan de
‘poortwachters’ die de patiënten begeleiden. Ervaren
huisarts van wacht meegedeeld.
verpleegkundigen nemen de test met de nasofaryngeale wisser af. Elke patiënt krijgt vervolgens de richtlijnen
De werkwijze in het triagecentrum van Hasselt biedt
van verplichte quarantaine en de nodige documenten.
voor de huisarts en de patiënt diverse voordelen. De rechtstreekse doorverwijzing naar het centrum helpt om de huisartsenpraktijk coronavirusvrij te houden. Dankzij de uniforme afname zijn de resultaten bovendien altijd even kwaliteitsvol.
WISSERDIPLOMA Kinderen die de vervelende test met de wisser onder-
Tracing
gaan, krijgen een wisserdiploma en een pin met een
Het triagecentrum speelt ook een rol bij de testen die
dikke duim. Zij verlaten ons triagecentrum heel fier.
voortvloeien uit contactonderzoeken. De asymptomatische hoogrisicopatiënten moeten ook getest worden via hun huisarts (de omschrijving van hoogrisico- en laagrisico-
contact vind je onder meer terug op covid-19.sciensano.be).
Met dank aan Hilde Vannoppen, dr. Pieter-Jan Van
Die boekt een afspraak in. De patiënt ontvangt vervolgens
Landegem en dr. Maxim Castro voor hun inhoudelijke
een sms met een 12-cijferige code. Deze code dient als
input bij dit artikel.
bewijs dat een PCR-test afgenomen moet worden.
Triagecentrum Huis 9 JessaLinea 15
Uitgelicht:
Medisch directeur prof. dr. Dirk Ramaekers overloopt meermaals per week de stand van zaken tijdens het medisch comité COVID-19.
Jessa in beeld
30/3/2020
Speciale zuurstofhelmen helpen de coronapatiënten met ademen.
26/5/2020
Op de dienst intensieve zorgen COVID-19 draait een team van artsen en verpleegkundigen de patiënten op de buik om zo de gezondste delen van de longen maximaal te benutten.
20/4/2020
16 JessaLinea Uitgelicht: Jessa in beeld
Een schoonmaakmedewerkster poetst in volledige beschermuitrusting op de dienst intensieve zorgen.
23/4/2020
Communicatie op de dienst intensieve zorgen tussen verpleegkundigen in de ‘besmette’ en de ‘propere’ zone.
13/4/2020
Medisch diensthoofd infectieziekten & immuniteit prof. dr. Peter Messiaen geeft uitleg voor de camera voor de VTM-reeks ‘Helden van Hier: Corona’.
24/3/2020
Een patiënt revalideert na zijn COVID-19-besmetting in het revalidatiecentrum op campus St.-Ursula.
28/5/2020
JessaLinea Uitgelicht: Jessa in beeld 17
SCHEER DE GENEESHEER
Ook op de kraamafdeling is het leven anders in coronatijden. Wel één positief neveneffect van het bezoekverbod: de jonge gezinnen genieten van een weldadige rust.
20/4/2020 Tijdens de actie ‘Scheer de geneesheer’ gooien Jessa-artsen hun ‘coupe quarantaine’ in de strijd om geld in te zamelen voor de teams die hen dagelijks ondersteunen. Op de foto moest urgentiearts dr. Steven Heemskerk de duimen leggen tegen NKO-arts dr. Kristof Deben. De actie levert een verpletterende 31.431 euro op.
9/5/2020
Premier Sophie Wilmès brengt op eigen vraag een bezoek aan Jessa. Ze neemt uitgebreid de tijd voor artsen en verpleegkundigen op COVID-19-afdelingen, bezoekt een niet-COVID-19-afdeling en praat met de vakbonden.
23/5/2020
De Lijn organiseert een ‘applaustour’ via de Jessa-campussen. Een bedankje voor onze artsen en medewerkers, een hart onder de riem voor onze patiënten.
29/4/2020
18 JessaLinea Uitgelicht: Jessa in beeld
Virtueel bezoek voor een patiënte via een Jessa-smartphone. Uiteraard mét de nodige hygiëne- en veiligheidsmaatregelen.
7/4/2020
nr. 34 - juli 2020
COLOFON VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: vzw Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt HOOFD- EN EINDREDACTIE: dienst communicatie Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt tel. 011 33 53 50, jessalinea@jessazh.be in samenwerking met ZINNIG DRUKWERK: Chapo
www.jessazh.be
info@jessazh.be
Algemeen directeur dr. Yves Breysem tijdens zijn rondgang in het ziekenhuis. Hier brengt
www.facebook.com/jessaziekenhuis
hij een bezoek aan één van de COVID-19afdelingen geriatrie.
www.twitter.com/jessaziekenhuis
25/3/2020
JessaLinea Contactgegevens 19
Tips
Consultaties in tijden van corona
artsen van huis isartsen voor hu
Bijzondere tijden vragen om bijzondere maatregelen. Ook als het om consultaties gaat. Hoe overbrug je die fysieke afstand en maak je het contact toch wat menselijker? Enkele collega-huisartsen vertellen ons hoe zij het aanpakken. “Aangezien er nu delen van de communicatie
“Ik merk dat kinderen intussen wel gewoon
wegvallen, let ik veel meer op wat wél nog kan.
zijn dat alles anders verloopt, ook een dokters-
Aan telefoon probeer ik vriendelijk en begripvol
bezoek. We lopen hier rond met mondmasker,
te klinken. In mijn praktijk toon ik meer
gezichtsscherm, enz. Het ziet er raar uit. Als ze
expressie met mijn ogen en stem. En verder
toch nog schrikken, probeer ik hen te betrekken
volg ik de tip van psycholoog Dirk De Wachter
in wat ik doe. Hun interesse wekken, dat helpt.”
naar aanleiding van de coronacrisis: “Doe
Dr. James Burrill Curtis, Lummen
verantwoord onnozel!” Dus geef ik in plaats van een hand of elleboog een ingebeelde omhel-
“Ondanks de maatregelen tracht ik vooral net
zing van ver of doe ik clownesk met mijn
dezelfde omgang te behouden met patiënten
mondmasker voor de kindjes, … Dat maakt de
als zonder al die maatregelen. Al het vreemde
sfeer wat luchtiger.”
gedoe eigenlijk even negeren. En af en toe wat
Dr. Inge Adam, Herk-de-Stad
grapjes maken, dat doet ook veel.” Dr. Eva Loix, Hasselt
“Het enige wat je kan doen in deze periode is jezelf blijven. En je persoonlijkheid leggen in alles wat je doet. ‘Jij bent mijn dokter niet’, hoor ik nu weleens van kleine kinderen. Dan neem ik even een veilige afstand en doe ik mijn bescherming af om ze gerust te stellen.” Dr. Jan Gevers, Hasselt
20 JessaLinea Rubriek