EMANUM
TH
R BORST
NKERSCR KA
ME
NING EE
MEDISCH INFORMATIEBLAD JESSA ZIEKENHUIS NR. 40 APRIL 2022
ROL HUISARTS BIJ VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING CRUCIAAL JESSA BUNDELT KRACHTEN VOOR IBD
VIRTUELE DIABETESTOUR
rust zelf e
ge m
noden en hoe ze op zoek gaan naar informatie”, vertelt Birgit Briers, projectleider en verantwoordelijke voor de externe website.
Nee
en verwijzers. “We hebben bij gebruikers gepolst naar hun huidige en toekomstige
ijkje op w
jessazh.be w.
vriendelijke website (inclusief deelwebsites én jobsite) voor patiënten, bezoekers
k en
w
Wie binnenkort naar www.jessazh.be surft, ontdekt een moderne, gebruiks-
.
GESCAND
Jessa lanceert gloednieuwe website
5 belangrijke voordelen De nieuwe website zet op tal van vlakken stappen vooruit:
1. Je vindt snel en gemakkelijk informatie via de krachtige zoekmotor. Ook synoniemen leiden naar de juiste info, bv. Jessa Travel Clinic of reisziekten of reizen.
2. Alle contactinformatie (artsen, telefoonnummers, …) is gecentraliseerd en altijd actueel.
3. De website is duidelijker: de belangrijkste info is in één oogopslag zichtbaar.
4. Staat er info op meerdere plekken? Dan is die overal hetzelfde. Zo vermijden we tegenstrijdige informatie.
5. Informatieverantwoordelijken zorgen ervoor dat de inhoud up-to-date blijft.
2 JessaLinea Gescand
GESCAND
Uniek in Limburg: EEG van 24 uur voor kinderen Met nieuwe en geavanceerde apparatuur kunnen we
er nog veel nachtelijke aanvallen zijn bij patiënten met
in Jessa nu ook een EEG van 24 uur bij kinderen
complexe epilepsie. In al deze gevallen heb je een
uitvoeren. Deze langdurige monitoring van de hersen-
langdurige meting van de hersenactiviteit van zowel
activiteit is doorgaans aangewezen in een context van
overdag als ’s nachts nodig.”
epilepsie. Jessa is het enige Limburgse ziekenhuis dat Geavanceerde technologie
deze vorm van EEG aanbiedt.
Sinds een jaar beschikt Jessa over nieuwe EEG-apparatuur Epilepsie is een belangrijke reden om een EEG uit te
voor een monitoring van 24 uur. Het toestel is gekoppeld
voeren bij kinderen. Het meten van de hersenactiviteit
aan een camera die alle bewegingen van het kind
helpt dan bij het stellen van de diagnose en het lokalise-
registreert. De geavanceerde technologie en software
ren en classificeren van de aandoening. Absences zijn een
maken een betere uitlezing en interpretatie van de
vaak voorkomende vorm van epilepsie bij kinderen.
uitgebreide data mogelijk. De elektrodes zijn bovendien makkelijker aan te brengen en geven minder artefact.
“Deze zijn meestal eenvoudig vast te stellen met een kort
“Momenteel zijn we het enige ziekenhuis in Limburg dat
EEG en een klinisch onderzoek”, zegt dr. Marlies Potoms,
een 24 uurs-EEG voor kinderen onder deze vorm aan-
gespecialiseerd in kinderneurologie en epilepsie. “Een
biedt,” zegt Marlies Potoms.
EEG van 24 uur is voor een kind aangewezen bij complexe vormen van epilepsie. Het wordt ook gebruikt bij gevallen
Een EEG gespreid over een volle dag en nacht is voor een
waarbij de diagnose epilepsie niet duidelijk blijkt na een
kind behoorlijk belastend, ver van zijn of haar vertrouwde
standaardonderzoek en waarbij de klinische verdenking
omgeving. Daarom kan een van de ouders de hele tijd bij
hoog is. Een EEG van 24 uur dient ook om te evalueren of
het kind blijven.
106
In 2021 voerden de interventieradiologen
reperfusie van het bloedvat tot gevolg.
106 endovasculaire urgenties uit. Iets meer dan de helft van de procedures
Jessa heeft een 24/7-permanentie voor
waren embolisaties (meestal bij gastro-
endovasculaire urgenties in samenwerking
intestinale problemen). Daarnaast voerden
met de interventieradiologen van ZOL. We
de artsen 46 keer een cerebrale trombec-
vangen ook patiënten uit az Vesalius,
tomie uit, allemaal met een succesvolle
Sint-Franciscus en Sint-Trudo op.
JessaLinea Gescand
3
GESCAND
Sensibiliseringscampagne Samen Veilig Mobiel Met de campagne ‘Ik bespreek mijn rijvaardigheid
de rijvaardigheid van je patiënt en vangt ook een
met mijn arts’ legt het Centrum Samen Veilig Mobiel
mogelijk gebrek aan kennis op.
van Jessa de vinger op een pijnlijke wonde. Rijvaardigheid op leeftijd blijft in de taboesfeer hangen
Meer info via:
terwijl mobiliteit een van de belangrijkste factoren
www.jessazh.be/deelwebsites/samen-veilig-mobiel
in de sociale leefwereld van ouderen is. Niemand wil
011 33 88 66 - info@samenveiligmobiel.be
in dat verhaal de boeman zijn die een mogelijk probleem aankaart. “En toch is het van levensbelang dat de eerste tekenen van een verminderde rijvaardigheid opgemerkt worden door een arts”, benadrukt dr. Mark Lutin, arts-coördinator van het Centrum Samen Veilig Mobiel. “Een open gesprek met de persoon in kwestie is erg belangrijk. Meestal is er geen aanleiding om de wagen onmiddellijk aan de kant te laten, maar is het wel goed om de alternatieven te bespreken.” Expertisecentrum Sensibiliseren is broodnodig want de drukte op de weg neemt opnieuw fors toe. Vaak zitten families lange tijd met de handen in het haar voor ze het expertisecentrum vinden binnen Jessa. Zit je als huisarts zelf met vragen? Het centrum staat je graag bij in de evaluatie van
4 JessaLinea Gescand
6 extra bedden op ITE
Sinds kort beschikt Jessa over een tweede
De afdeling Intensieve Therapie Eenheid (ITE) van
Da Vinci-robot. Die wordt ingezet bij prostaatchirurgie
Jessa breidt uit met zes bedden. Ons ziekenhuis heeft
en gynaecologische ingrepen. Vooral bij abdominale
hiervoor recent een erkenning gekregen. Jessa telt
heelkunde neemt het belang van de operatierobot
hierdoor nu in totaal 54 bedden op ITE.
GESCAND
Tweede Da Vinci-robot
toe. De robot ondersteunt de chirurg onder meer bij ingrepen voor kwaadaardige aandoeningen aan
“De uitbreiding verzekert de kwaliteit van de intensieve
enerzijds slokdarm, maag, dunne-, dikke- en endel-
zorgen voor de volgende jaren”, zegt dr. Jasperina
darm en anderzijds pancreas en lever. Onder andere
Dubois. “We zaten al enige tijd, COVID-19 niet mee-
tijdens de verwijdering van het rectum voor een
gerekend, met een gemiddelde bezettingsgraad van 85 %
tumor bij mannelijke patiënten bewijst de robot
terwijl een percentage van 70 % aangewezen is. Onder
zijn nut door de verhoogde nauwkeurigheid van
meer door de pancreasconventie en de toename van het
de manipulaties en de grote detaillering van het
aantal cardiochirurgische ingrepen hebben we meer
3D-beeld omdat het kleine bekken bij mannen
patiënten op onze afdeling.”
moeilijker toegankelijk is dan bij vrouwen. 4 units Intussen hebben dr. Bert Houben en dr. Amine Karimi
De ITE-bedden van Jessa zijn verdeeld over vier units.
ruime expertise verworven in robotchirurgie. De
De ICCU (1 unit - 12 bedden) behandelt patiënten met
gevoelige toename van het aantal ingrepen met
ernstige hartaandoeningen (hartinfarct, hartfalen …).
robotchirurgie maakte een tweede Da Vinci-robot
Op de medisch-chirurgische ITE (3 units - 42 bedden)
dan ook noodzakelijk.
behandelen we de overige kritieke patiënten (o.m. postoperatief of met ernstige medische aandoeningen). De extra bedden verdelen we over deze laatste drie units.
JessaLinea Gescand
5
INHOUD 2
Gescand
23
Het Vragenkabinet
7
Edito
26
Innovatie
8
Dossier: borstkankerscreening
28
Ziekenhuisbreed glycemieprotocol
COLOFON
12
Nieuwe artsen
30
Vroegtijdige zorgplanning
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: vzw Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt
14
Samen sterk voor IBD
32
Uitgelicht: Jessa in beeld
17
20 jaar TAVI
34
Uitwendige kering en stuitbevalling
20
Jessa & Wetenschap
35
Handige telefoonnummers
nr. 40 - april 2022
HOOFD- EN EINDREDACTIE: dienst communicatie Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt tel. 011 33 53 50, jessalinea@jessazh.be in samenwerking met ZINNIG DRUKWERK: Chapo
www.jessazh.be
info@jessazh.be
www.facebook.com/jessaziekenhuis www.twitter.com/jessaziekenhuis
6 JessaLinea Inhoud
Sinds 25 mei 2018 zijn de nieuwe privacyregels van kracht. Je krijgt daarom de mogelijkheid om aan te geven dat je dit magazine enkel nog digitaal wenst te ontvangen. Vraag dit aan via de (gratis) app ‘Quick Scan’. Scan met je smartphone deze QR-code, je komt meteen op de juiste plek terecht.
Integratie Op 1 april 2022 dienden we het
aanzet gegeven in het regionaal
regionaal zorgstrategisch plan van
zorgstrategisch plan — is cruciaal.
het netwerk Zuid-West Limburg in bij de Vlaamse overheid. De inhoud
Zowel de patiënt als de overheid zijn
is dynamisch en wordt conform
belangrijke drivers. De overheid mikt
de evoluties in de gezondheidszorg
al langer op een gedifferentieerd
binnen de eerste en tweede lijn
zorgaanbod, planning en functie-
bijgeschaafd.
verdeling tussen de ziekenhuizen om expertise te concentreren en uitgaven
De pandemie deed ons nadenken
te drukken. De patiënt van de toe-
over hoe we ons in de toekomst als
komst zal zolang mogelijk een beroep
ziekenhuis profileren en organiseren.
willen doen op de eerste lijn en een
Het sleutelwoord? Samenwerken. Los
ziekenhuisbezoek willen beperken tot
van alle uitdagingen die de pandemie
een dagbehandeling en kortverblijf.
intramuraal veroorzaakt(e), bracht deze
Ziekenhuizen worden transitiehuizen,
ook een ongeziene golf van samen-
geen verblijfshuizen.
werking en overleg tot stand. Intra- én
Een vloeiende overgang van zorg tussen eerste en tweede lijn is een must. dr. Jos Vandekerkhof
transmuraal. Denk maar aan de
De patiënt is door zijn toenemende
oprichting van het ‘Host’ (Hospital
mondigheid ook intenser betrokken
Outbreak Support Team), dat de
bij de besluitvorming qua diagnostiek
expertise van onze klinisch biologen
en behandeling. Mynexuzhealth en
en infectiologen en hun medewerkers
andere apps ondersteunen dit.
ter beschikking stelt van de eerste lijn
Ik verwacht een exponentiële groei.
en woonzorgcentra.
Om dit proces te doen slagen is een vloeiende overgang van zorg tussen
De geneeskunde van de toekomst zal
eerste en tweede lijn een must.
geïntegreerd zijn of niet zijn. Dat is primordiaal tussen de netwerkzieken-
Jessa neemt een intensere samen-
huizen maar ook met de eerste lijn en
werking met alle echelons op in haar
bij uitbreiding de eerstelijnszone die in
beleidsplan om de uitdagingen van de
het systeem van geïntegreerde zorg
volgende jaren aan te kunnen. Niet
een steeds luidere stem krijgt. Ook een
alleen qua architectuur en accommo-
duidelijke aflijning van taken en
datie, maar ook qua organisatie.
bevoegdheden — waarvan al een
JessaLinea Edito
7
DOSSIER BORSTKANKERSCREENING
Twintig jaar geleden kregen vrouwen in Vlaanderen hun eerste uitnodiging voor een borstkankerscreening in de bus. Het onderwerp geeft ook vandaag nog aanleiding tot discussie. Toch biedt een vroege opsporing door screening belangrijke gezondheidsvoordelen. In het borstcentrum van Jessa krijgt overigens een nieuw initiatief vorm: een risicoanalyse voor vrouwen met een familiale voorgeschiedenis van borstkanker. Meer hierover in dit dossier.
De vijand is niet degene die je operatie uitstelt. De vijand is het virus.
8 JessaLinea Dossier: borstkankerscreening
SCREEIN ER
DOSSIER B
STKANK OR
Waarom zouden we screenen?
het Centrum voor Kankeropsporing sinds 2001 het
Er woedt al jarenlang een discussie over het nut
bevolkingsonderzoek Borstkanker. Dit houdt in dat
van een screening naar borstkanker. Een greep uit
alle vrouwen tussen 50 en 69 jaar elke 2 jaar een
de argumenten van de (soms rabiate) tegenstanders:
uitnodiging krijgen voor een gratis borstkanker-
screening maakt vrouwen nodeloos ongerust, je
screening. Het onderzoek bestaat uit een mammo-
werkt er overbehandeling mee in de hand, onderschat
grafie met twee opnames. De beelden krijgen twee
de mogelijke impact van een bestraling niet. De
lezingen, uitgevoerd door twee radiologen van een
Deense onderzoeker Peter C. Gøtzsche voedde de
verschillend centrum. Als de bevindingen van beide
controverse in een intussen bekende meta-analyse (1)
radiologen niet overeenstemmen, volgt nog een
door te stellen dat een screening op borstkanker niet
derde lezing.
te verantwoorden is.
DOSSIER
G
In opdracht van de Vlaamse overheid organiseert
“Er zijn in de loop der jaren diverse internationale
Door screening blijven 3 op de 1000 vrouwen in leven.
studies over het nut van borstkankerscreening gepubliceerd”, zegt gynaecoloog dr. Nathalie Van den Rul. “Maar door de grote variabiliteit in deze studies is het moeilijk om een absoluut cijfer te geven over hoeveel levens je spaart. Je kunt niet in elke studie een absoluut overlevingsvoordeel koppelen aan screening. Kijk naar de KCE-cijfers rond borstkankerscreening in Vlaanderen: 3 op de 1000 vrouwen met een ‘slapende’ kanker worden overbehandeld. Maar verderop lees je: door screening blijven 3 op de 1000 vrouwen in leven. Dat is toch
“Een nadeel hierbij is dat er soms wel wat tijd
bijzonder waardevol, niet?”
verloopt tussen de twee lezingen”, zegt radioloog dr. Carlo Thywissen. “Maar al bij al verloopt de infor-
Er zijn nog andere voordelen van screening. Door
matiestroom bij de screening vlot. Ook met de aanpak
een vroege opsporing van de tumor verloopt de
zit het wel goed. In sommige landen pleiten ze voor
behandeling doorgaans minder ingrijpend. Dat
drie opnames, maar hierdoor neemt de stralingsbelas-
houdt onder meer in: minder borstamputaties,
ting dan weer toe. In Nederland krijgen vrouwen tussen
minder okselevidementen en minder chemotherapie.
50 en 75 jaar een uitnodiging voor een screening. Dat
Dit alles belast de levenskwaliteit van de patiënt
valt zeker te verdedigen. Want mensen worden
alvast een stuk minder.
tegenwoordig een stuk ouder. En bij een vroegtijdige behandeling van borstkanker op latere leeftijd, heb je
“De voordelen wegen wat ons betreft op tegen de
vaak nog een behoorlijke levensverwachting.”
nadelen”, zegt Nathalie Van den Rul. “De behandelingen zijn in de loop der jaren ook verbeterd en
(1) Gøtzsche PC, Jørgensen KJ. Screening for breast cancer with mammography. Cochrane Database of Systematic Reviews 2013, Issue 6. Art. No.: CD001877. DOI: 10.1002/14651858.CD001877.pub5.
JessaLinea Dossier: borstkankerscreening
9
doelgerichter geworden. Bovendien
beter. Daarbij scoren de Noord-
“Zo kunnen borstkankers nog sneller
winnen nieuwe behandelingen, zoals
Limburgse gemeenten opmerkelijk
opgespoord worden”, zegt Nathalie
immunotherapie, almaar aan belang.
hoger. “Toch moeten we streven
Van den Rul. “Uiteindelijk zullen we
De patiënt met borstkanker heeft
naar een dekkingsgraad van meer
evolueren naar een meer geïndivi-
veel meer opties op genezing of
dan 70 %”, zegt Nathalie Van den
dualiseerde screening. De verhou-
overleving dan vroeger.”
Rul.
ding vet/klierweefsel blijkt bijvoorbeeld indicatief. Een dens klier-
Uiteindelijk is het de patiënt die
Risicoanalyse in borstcentrum
weefsel verhoogt immers de kans
beslist of ze zal deelnemen aan een
In januari zijn dr. Nathalie Van den
op borstkanker. Een geavanceerde
screening. Carlo Thywissen: “Vanuit
Rul en dr. Sophie Marquette in het
geïndividualiseerde screening bij
haar persoonlijke situatie kan ze een
borstcentrum van Jessa gestart met
een hele bevolking is voorlopig
besluit nemen op basis van een
een berekening van het risico van
nog toekomstmuziek.”
geïnformeerde keuze. Bij de uitnodi-
borstkanker bij hun patiënten. Dit
ging voor de screening zit objectieve
gaat dan om asymptomatische
en duidelijke informatie over de
vrouwen met een familiale voor-
voor- en de nadelen.”
geschiedenis van borstkanker. Een tool schat op basis van een inge-
Harde cijfers
vulde vragenlijst en een onderzoek
Borstkanker is met voorsprong
het risico in. Deze tool maakt gebruik
de meest voorkomende kanker bij
van wetenschappelijke gegevens,
vrouwen in ons land. Zowat 1 op
verzameld uit een populatie van
de 8 vrouwen (of 12 %) krijgt er in
zowat een miljoen (Britse) patiënten.
haar leven mee te maken. Bovendien
Nathalie Van den Rul: “We zijn nog
was borstkanker in 2019 de
maar pas gestart met deze risico-
belangrijkste doodsoorzaak onder
analyse maar ze lijkt me nu al
de tumoren bij vrouwen: 35,8
waardevol. Ik heb op basis hiervan
overlijdens per 100.000 vrouwen.
al een aantal vrouwen kunnen
Dat blijkt uit de meest recente
geruststellen.” Aan de risicoanalyse
gegevens van Statbel (2), gepubliceerd
is een opvolgschema gekoppeld. De
op 29 maart .
opvolging wordt intensiever
(3)
17-30 % = VERHOOGD RISICO Opvolgschema: start op 40 jaar of 5 jaar jonger dan diagnose jongste familielid - Maandelijks zelfonderzoek - Vanaf 40 jaar: mammo/echografie 1x/jaar
- Vanaf 40 jaar + extreem dens borstklierweefsel (borsttype D): mammo/echografie 1x/2 jaar alternerend met MRI, mammografie 1x/2 jaar
naargelang het risico (zie voorbeeld Ondanks deze harde cijfers, blijft de
schema hiernaast). Er zijn ook
deelname aan screeningsonderzoe-
specifieke schema’s voor vrouwen
ken onder het streefgetal. De
die drager zijn van een van de
huidige dekkingsgraad van screening
HBOC-genen, met onder meer
bedraagt in Vlaanderen 61,6 %.
mutaties in BRACA1 en BRACA2
Limburg doet het met 64,9 % iets
(zie voorbeeld schema hiernaast).
10 JessaLinea Dossier: borstkankerscreening
1x/2jaar
+
1x/2jaar
- Vanaf 70 jaar: mammo 1x/2 jaar
1x/2jaar
SCREEIN ER
DOSSIER B
STKANK OR
op. De Britse screenings zijn
op jonge leeftijd mee kunt beginnen.”
intussen wel hervat maar de NHS kijkt momenteel tegen een grote
Hier vind je een duidelijke
achterstand aan van vrouwen die in
‘handleiding’ voor zelfonderzoek:
de pandemie geen afspraak voor een
www.gynaecologenraadpleging.be/
screening konden vastleggen.
zelfonderzoek-borstkanker.html 1x/jaar
+
1x/jaar
- 65-75 jaar: mammo/echo 1x/jaar 1x/jaar
De organisatie Breast Cancer Now
an de QR-
lees u it
Sc
id verde r
1x/jaar
e en
bre
- Op 30 jaar: eenmalig mammografie (indien micro’s jaarlijks mammo/echo) - 35-65 jaar: MRI 1x/jaar afwisselend met mammo/echo 1x/jaar
od
ge
c
- 25-35 jaar: MRI 1x/jaar
is een goede gewoonte, waar je al
DOSSIER
G
BRCA1: 60-80 % risico op borstcarcinoom, 40 % risico op ovariumcarcinoom Opvolgschema: start op 25 jaar of 5 jaar jonger dan diagnose jongste familielid
schat dat 986.000 vrouwen in GrootBrittannië een screeningafspraak hebben gemist door COVID-19. Hierdoor lopen naar schatting 8.600
Minder bestraling
vrouwen met een ongediagnosti-
Vrouwen zijn vaak nog ongerust
ceerde borstkanker rond, die met
over de dosis radioactieve straling
screening wel was ontdekt. “We
die ze bij een mammografie te
hebben over de uitgestelde zorg
verwerken krijgen. Carlo Thywissen:
door COVID-19 nog geen objectieve
“Die vrees vindt misschien zijn
cijfers voor België”, zegt Carlo
oorsprong in de jaren ‘70 en ‘80.
Thywissen. “Er is wel een subjectief
Toen werd vaak te kwistig omge-
gevoel dat er meer borstkankers
sprongen met mammografieën. Dat
ontdekt zijn in een wat later stadium
is nu niet meer het geval. Bovendien
(grotere diameter).”
is de apparatuur vandaag technologisch meer verfijnd, onder meer door
- Vanaf 75 jaar: mammo 1x/2 jaar 1x/2jaar
- Profylactische BSO voor 40 jaar
de voortschrijdende digitalisering.
Meer info:
Het stralingsrisico is tot een
- Bevolkingsonderzoek: borstkanker. bevolkingsonderzoek.be/nl/bk/ professionelen - Borstcentrum Jessa: www.jessazh.be/ deelwebsites/borstcentrum/ borstkanker/onderzoeken/algemeen
minimum beperkt. Een mammografie blijft bij een screening een juiste keuze.”
Zelfonderzoek Behalve screenings en/of controles
Impact corona
bij de arts is er een heel eenvoudig
In Groot-Brittannië nodigt het NHS
maar krachtig middel in de opsporing
Breast Screening Programme alle
van borstkanker: het zelfonderzoek.
vrouwen tussen 50 en 70 jaar uit
“Elke volwassen vrouw zou regelma-
voor een driejaarlijkse screening.
tig haar borsten moeten onderzoe-
De coronapandemie schortte de
ken”, zegt Nathalie Van den Rul. “Het
screenings in maart 2020 de facto
(2)
statbel.fgov.be/nl/themas/bevolking/ sterfte-en-levensverwachting/doodsoorzaken.
(3)
Terzijde opgemerkt: toch is kanker bij vrouwen niet de belangrijkste doodsoorzaak – dit in tegenstelling tot bij de mannen. Hart- en vaatziekten staan bij vrouwen op nummer 1, kanker komt op de tweede plaats. Bij de totale populatie (m en v) steekt kanker in de meest recente gegevens wel de hart- en vaatziekten voorbij.
JessaLinea Dossier: borstkankerscreening
11
Nieuwe artsen
Dr. Karlien Reekmans
Dr. Onur Cakici
Neuroloog
Urgentiearts
Dr. Karlien Reekmans studeerde
Dr. Onur Cakici behaalde zijn master
in november 2021 af aan de
in de geneeskunde aan de KU
KU Leuven als master in de
Leuven in 2016. Met een specialisa-
specialistische geneeskunde.
tie in urgentiegeneeskunde
Haar interesses liggen vooral in
voltooide hij daarna een cursus
de beroertezorg en bewegings-
rampenmanagement, European
stoornissen en specifieker in de
Paediatric Advanced Life Support
deep brain stimulation binnen de
(EPALS) en een echocursus Emer-
behandeling van de ziekte van
gency Medicine Ultrasound Care.
Parkinson. Tijdens haar assistent-
Tijdens zijn assistentschappen
schap volgde ze stages op de dienst
leerde hij de dienst spoedgevallen
neurochirurgie in UZ Leuven en het
van UZ Leuven en ZNA Middelheim
nationaal MS-centrum in Melsbroek.
van dichtbij kennen. Sinds 2019
Ze publiceerde twee masterproeven
werkt Onur Cakici mee aan een
rond medicatiegeïnduceerde
studie rond curriculumontwikkeling
hoofdpijn en Duchenne spier-
in de opleiding urgentiegenees-
dystrofie.
kunde.
Karlien Reekmans maakt sinds
Vanaf 1 augustus 2022 keert hij
1 januari 2022 deel uit van het
terug naar zijn Limburgse roots en
artsenteam van Jessa.
versterkt hij de spoedgevallendienst van Jessa.
12 JessaLinea Nieuwe artsen
“Mijn patiënten zijn vaak leeftijdsgenoten” Dr. Liesbeth Thijs werkt sinds bijna twee jaar fulltime
ling al lang niet meer gericht op symptoomcontrole. We
in Jessa. Als gastro-enteroloog heeft ze een bijzon-
streven naar een mucosale heling, of – sterker nog –
dere interesse voor IBD (Inflammatory Bowel
naar een histologische remissie”, aldus Liesbeth Thijs.
Disease).
“Anderzijds is het onderzoek naar nieuwe medicatie volop bezig en zitten er nog heel wat interessante molecules in de
Dr. Liesbeth Thijs studeerde geneeskunde aan de UHasselt
pijplijn voor de nabije toekomst. Deze vooruitzichten maken
en de KU Leuven. Ze behaalde haar artsendiploma in 2013.
de behandeling van IBD-patiënten boeiend en uitdagend.”
Daarna voltooide ze achtereenvolgens een master inwendige geneeskunde en gastro-enterologie. Vanaf half
Vertrouwenspersoon
augustus 2019 combineerde Liesbeth Thijs een parttime
“IBD-patiënten vormen een heel dankbare patiëntengroep”,
job als gastro-enteroloog in Jessa met een fellowship IBD
gaat Liesbeth Thijs verder. “Het zijn vaak
in UZ Leuven. In die periode doorliep ze ook een GCP-
jonge patiënten, die dankzij onze
training met certificaat (voor klinisch onderzoek).
behandelingen terug een normaal leven kunnen opbouwen. Bij hun
Sinds half mei 2020 is Liesbeth Thijs fulltime als gastro-
aandoening speelt overigens
enteroloog aan de slag in Jessa. Ze spitst zich hier toe op
niet alleen het strikt medische.
de behandeling van IBD en de multidisciplinaire samen-
Deze patiënten kampen met
werking op dat vlak (lees ook pagina 14).
een complexe ziekte die vaak ook hun dagelijks
Gevarieerde ziektebeelden
functioneren ondermijnt.
“Ik ben vooral geïnteresseerd in IBD vanwege de gevari-
Soms duiken onverwachte
eerde ziektebeelden”, zegt Liesbeth Thijs. “Zo kan een
problemen op, zoals
Crohn-patiënt zich presenteren met een louter inflamma-
bij het afsluiten
toir fenotype, maar zijn er ook patiënten met een complexe
van een schuldsaldo-
fistuliserende ziekte, peri-anale aantasting of abcedatie.
verzekering. IBD is
De diagnose verloopt niet altijd rechtlijnig. Het is soms
chronisch, je ziet je
zoeken maar dat ligt me wel.”
patiënten op regelmatige tijdstippen.
De IBD-behandelingen zijn de laatste jaren sterk geëvolu-
Je bent na een
eerd. “De komst van onze eerste biological (anti-TNF) in
tijdje dus een
2000 versnelde die vooruitgang. Vandaag hebben we
vertrouwens-
maar liefst drie verschillende klassen van biologicals en
persoon.”
enkele small molecules ter beschikking. Zo is de behande-
JessaLinea Nieuwe artsen
13
Jessa en netwerkziekenhuizen
samen sterk voor IBD
14 JessaLinea Samen sterk voor IBD
IBD of Inflammatory Bowel Disease is een verzamel-
Vroege behandeling cruciaal
naam voor een aantal complexe aandoeningen. De
Vroeger werd IBD met een klassieke step-up approach
ziekte van Crohn en colitis ulcerosa komen het
behandeld. De patiënt kreeg eerst een corticoïdenbehan-
vaakst voor. Voor een adequate behandeling is een
deling. Als dat niet voldoende hielp, volgden immuno-
vroegtijdige opsporing cruciaal. Jessa zet daarom
suppressiva. De laatste uitweg was chirurgie. “We weten
sinds kort in op een multidisciplinair overleg met de
nu dat dit niet de juiste aanpak is”, zegt Liesbeth Thijs.
netwerkziekenhuizen.
“Het is cruciaal om in een vroeg stadium in te grijpen, wanneer de ziekte nog niet al te veel complicaties
In ons land lijden zowat 30.000 mensen aan IBD. Elk
veroorzaakt. Soms staat chirurgie dan ook al op de eerste
jaar komen er 500 patiënten met de ziekte van Crohn en
plaats, bij een gecompliceerde Crohn, bijvoorbeeld. Die
350 patiënten met colitis ulcerosa bij. “IBD treft zo’n 0,3%
patiënten stellen het vaak jaren goed, al dan niet met
van de Westerse bevolking”, zegt gastro-enteroloog
medicatie.”
dr. Liesbeth Thijs (zie ook pagina 13). “We weten niet precies waarom. Erfelijkheid speelt sowieso een rol.
Symptomen
Voeding, darmmicrobioom en levensstijl hoogstwaar-
IBD is een auto-immuunziekte die vooral mensen tussen
schijnlijk ook. Intussen is ook bekend dat roken de kans op
de 10 en 40 jaar treft, al kan de aandoening op elke
de ziekte van Crohn verhoogt, terwijl het vreemd genoeg
leeftijd optreden. IBD flakkert soms hevig op, waarna een
een beschermend effect heeft tegen colitis ulcerosa. Er
langere symptoomvrije periode volgt. Symptomen zijn
zijn intussen wel een aantal studies die nagaan of
diarree, krampen of pijn in het abdomen, bloedverlies bij
bewaarmiddelen of bewerkt voedsel IBD triggeren. En er
de stoelgang, gewichtsverlies, koorts en vermoeidheid.
wordt onderzocht of een stoelgangtransplantatie een
Daarnaast treden soms ook zogenoemde extra-intestinale
positief effect heeft op colitis ulcerosa. Momenteel is het
manifestaties op zoals een ontsteking aan de ogen en
voorbarig om betrouwbare conclusies te trekken.”
gewrichten of een aantasting van de huid.
Complexe aandoening IBD is een complexe aandoening. Een multidisciplinair
KENMERKEN
overleg, waarbij naar de beste behandeling voor elke
Ziekte van Crohn:
patiënt wordt gezocht, is dan ook geen overbodige luxe. In Jessa vindt dit overleg sinds enige tijd elke twee weken
- manifesteert zich ook in diepere lagen darmwand (transmuraal);
plaats in samenwerking met de netwerkziekenhuizen
- kan over de gehele gastro-intestinale tract optreden;
az Vesalius (Tongeren), Sint-Franciscusziekenhuis
- de letsels zijn segmentair.
(Heusden-Zolder) en Sint-Trudoziekenhuis (Sint-Truiden). Bij het overleg zijn een gastro-enteroloog met specifieke
Colitis ulcerosa:
IBD-expertise, een chirurg en een radioloog betrokken.
- komt alleen in mucosa voor;
“In dit overleg bepalen we in de eerste plaats mogelijke
- treedt alleen in colon op;
behandelkeuzes en nemen we therapeutische beslissin-
- de letsels zijn continu.
gen”, zegt dr. Bert Houben (abdominale heelkunde).
JessaLinea Samen sterk voor IBD
15
We zijn extra waakzaam bij patiënten met een bariatrische voorgeschiedenis.
WORLD IBD DAY 19 mei is het World IBD Day. “Die dag zetten we de rol van de diëtisten bij de behandeling van IBD-patiënten in de kijker”, zegt Liesbeth Thijs. “Patiënten kunnen er terecht met vragen over hun voeding, en dit zowel voor het medicamenteuze als het chirurgische traject.” Jessa beschikt ook over een IBD-verpleegkundige: Marc Aerts. Hij is het centrale en laagdrempelige aanspreekpunt en verwijst patiënten eventueel door naar de diëtist. Meer info: www.worldibdday.org.
Wetenschappelijke studies Jessa wil zich meer en meer toespitsen op de deelname aan
Een Zweeds onderzoek volgde patiënten die een Roux-en-Y
(multicentrische) wetenschappelijke studies. Een studiever-
gastric bypass of een sleeve gastrectomy ondergingen
pleegkundige speelt hierin een centrale rol. Jessa heeft deze
tussen 2007 en 2018 (in totaal 64.188 personen). Deze
verpleegkundige sinds kort aan boord (Yves Depaifve).
studie concludeert dat er een verband is tussen de bypass-
Momenteel is Jessa betrokken bij een multidisciplinaire
ingreep en een verhoogd risico op de ziekte van Crohn en
IBD-studie, aangestuurd vanuit UZ Leuven, waarbij ook
niet-geclassificeerde IBD. Bovendien blijkt er een verband te
chirurgen betrokken zijn. De studie onderzoekt of het
bestaan tussen sleeve gastrectomy en een verhoogd risico
systematisch postoperatief introduceren van medicatie bij
op colitis ulcerosa. “Het is vandaag nog onduidelijk of
risicopatiënten een betere outcome geeft in vergelijking
bariatrie echt IBD ‘uitlokt’ of eerder een trigger is om een
met de standaardaanpak.
‘quiescent IBD’ tot uiting te brengen”, zegt Liesbeth Thijs. “We voorzien bij patiënten met een bariatrische voorge-
Verband tussen bariatrische ingreep en IBD
schiedenis en symptomen passend bij IBD sowieso wel
Kan een bariatrische ingreep IBD uitlokken? Dat staat
verhoogde waakzaamheid met laagdrempelige screening
voorlopig niet vast, maar twee omvangrijke en recente
door middel van calprotectine.”
Scandinavische studies
(1)
tonen wel een mogelijk verband.
Een studie in Denemarken volgde de volledige bevolking van Denemarken van 18 tot 60 jaar tussen 1996 en 2018 (in totaal 3.917.843 personen). Deze studie legt in haar conclusie een verband tussen bariatrische chirurgie en een verhoogd risico op de ziekte van Crohn (maar niet op colitis ulcerosa). Het onderliggende mechanisme blijft onduidelijk, zo besluit de studie.
16 JessaLinea Samen sterk voor IBD
(1)
The risk of Inflammatory Bowel Disease after bariatric surgery - in Surgery for Obesity and Related Diseases Volume 18, Issue 3, March 2022, Pages 343-350, https://doi.org/10.1016/j.soard.2021.12.014 Bariatric Surgery and Risk of New-onset Inflammatory Bowel Disease: A Nationwide Cohort Study - in Journal of Crohn’s and Colitis, Volume 15, Issue 9, September 2021, Pages 1474–1480, https://doi.org/10.1093/ ecco-jcc/jjab037
dr. Yoann Bataille en dr. Edouard Benit
20 jaar TAVI De Transcatheter Aortic Valve Implantation
hoge leeftijd of comorbiditeiten? Dan betekende dat
(of TAVI) bestaat twintig jaar. Deze minimaal
voor de patiënt het slechtst mogelijke nieuws.
invasieve interventie, meestal via de lies, is in de loop der jaren almaar verder verfijnd. De
“Prof. dr. Alain Cribier, een cardioloog aan de univer-
patiënt kan intussen na enkele dagen weer
siteit van het Franse Rouen, geloofde in een minder
naar huis met een nieuwe aortaklep.
invasieve aanpak, via een katheter”, zegt dr. Edouard Benit. “Zijn collega’s vonden het idee ronduit bespot-
De plaatsing van een nieuwe aortaklep verliep
telijk. Maar doorzetting, een dosis geluk en de steun
destijds altijd via een openhartoperatie. Was zo’n
van een farmaceutisch bedrijf zorgden in 2002 toch
belastende ingreep niet mogelijk, bijvoorbeeld door
voor een doorbraak.”
JessaLinea 20 jaar TAVI
17
TAVI-guidewire als tijdelijke pacemaker
TOEKOMST
In de loop der jaren is de TAVI-ingreep steeds verbeterd.
Intussen blijft de TAVI-technologie verbeteren. De
Eerst werd de slagader in de lies blootgelegd via denu-
katheters worden dunner, de kleppen duurzamer. Dat
datie, nu volstaat een kleine incisie of zelfs enkel een
komt vooral jongere patiënten ten goede. “De trans-
punctie van het bloedvat. “Bovendien kunnen we de in
femorale weg blijft de voorkeur genieten, maar als dat
het hart ingebrachte TAVI-guidewire gebruiken als
niet kan, liggen andere toegangswegen open”, aldus
tijdelijke pacemaker”, zegt dr. Yoann Bataille. “Vroeger
Yoann Bataille. “Zo behandelden we in februari met
verliep dit langs een andere weg, wat een extra incisie
succes een eerste patiënt met een TAVI via de carotis,
vergde.”
weliswaar onder narcose.”
De meeste patiënten komen ook in aanmerking voor
Even leefde de hoop dat statines de ontwikkeling van
lokale anesthesie of conscious sedation. De arts kan
aortaklepstenose zouden afremmen. Overtuigend
tijdens de ingreep dan met hem of haar communiceren.
wetenschappelijk bewijs bleef jammer genoeg uit. Toch
Na één tot drie dagen kan de patiënt al naar huis.
zouden medicijnen de beste oplossing voor de aandoening zijn. Edouard Benit hoopt dat die oplossing onderweg is.
Na één tot drie dagen kan de patiënt al naar huis.
JESSA: EERSTE TAVI IN BELGIË In 2006 kwam Edouard Benit op een congres in de Verenigde Staten in contact met Medtronic. Dit bedrijf was begonnen met de ontwikkeling van de ‘CoreValve’klep voor TAVI. “De ingreep bevond zich op dat moment
TAVI vanaf 75 jaar
nog in een studiefase. Wij waren geïnteresseerd en in
Zowel de TAVI als chirurgie hebben minpunten. Zo treden
2007 konden we in Jessa aan de slag.”
na TAVI-ingrepen meer vasculaire complicaties en paraval-
De TAVI in Jessa vond plaats in samenwerking met
vulaire lekken op. Bovendien is de implantatie van een
dr. Urbain Mees (cardiale heelkunde) en dr. Jos
pacemaker na een TAVI vaker noodzakelijk. Anderzijds
Vandekerkhof (vaatheelkunde). Tegelijkertijd werd
komen er na chirurgie vaker ernstige bloedingen, acute
in het Antwerpse UZA een soortgelijke ingreep
nierinsufficiëntie en VKF voor.
uitgevoerd door prof. dr. Johan Bosmans.
De ESC-guidelines van 2021 geven de voorkeur aan TAVI bij 75-plussers. In de VS is deze leeftijdsgrens al verlaagd naar 65 jaar. Intussen zijn wereldwijd ruim 1,5 miljoen patiënten met TAVI behandeld. In Jessa werden vorig jaar 42 TAVI’s
Belangrijke studies uit 2019 (‘Partner 3’ en ‘Evolution Low
uitgevoerd. “Een relatief laag aantal, wat ook met COVID-19
Risk’, beide in NEJM) toonden bij patiënten met een
te maken heeft”, zegt Edouard Benit. “Dit jaar zullen we
laagrisicoprofiel aan dat resultaten na een TAVI superieur
naar schatting 50 tot 60 TAVI-procedures uitvoeren.”
of minstens zo evenwaardig waren als die na chirurgie.
18 JessaLinea 20 jaar TAVI
Samenwerking Montlégia
2 Nieuwe EFO-labs
Cardioloog dr. Nathalie Antole van de Clinique MontLégia
In Jessa zijn twee nieuwe EFO-labs operationeel. Ze zijn
in Luik is momenteel als fellow aan de slag in de nieuwe
uitgerust met state-of-the-art-apparatuur en garanderen
EFO-labs van Jessa. Ze volgde vorig jaar een opleiding
een nog vlottere doorstroming van patiënten. Jessa
elektrofysiologie in het Franse Lyon en verfijnt haar
beschikt nu over vijf cathlabs en een hybride zaal.
expertise nu bij Jessa. “Die extra capaciteit was nodig omdat we meer samenMontLégia is een gloednieuw (fusie)ziekenhuis in Luik.
werken met onze netwerkziekenhuizen”, zegt dr. Johan
Het is in gebruik sinds 2020 en behoort tot de Groupe
Vijgen. “De twee nieuwe toplabs zijn identiek uitgerust
Santé CHC die meer dan 1000 bedden telt met 4000
met de meest geavanceerde mappingtechnologie. We
personeelsleden, waaronder 15 cardiologen.
gebruiken ook meer echografie. Dat verhoogt de precisie en veiligheid aanzienlijk.”
“We ontvangen almaar vaker patiënten uit Wallonië”, zegt dr. Thomas Phlips. “Daarom intensifiëren we de samen-
“De nieuwe apparatuur zorgt voor gevoelig minder
werking met MontLégia. Courante elektrofysiologische
straling”, zegt hoofdverpleegkundige Rudi Flipkens. “Dat
procedures zoals ablaties en pacemakerimplantaties
komt de patiënt, artsen én verpleegkundigen ten goede.”
vinden daar plaats; de complexe en gespecialiseerde procedures voeren we in Jessa uit. Door het fellowship
De nieuwe labs dienen voor elektrofysiologisch onder-
verloopt de samenwerking in de toekomst nog vlotter.
zoek, ablaties en het plaatsen van pacemakers of ICD’s.
Onze medewerkers hebben zelfs forse inspanningen
Johan Vijgen: “Sinds de ingebruikname hebben we
geleverd om het Frans beter te beheersen”
gevoelig in precisie, snelheid en dus ook in efficiëntie gewonnen. Meer en meer ingrepen gebeuren in daghospitalisatie.
JessaLinea 20 jaar TAVI 19
JESSA, CENTRUM VOOR
WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK!
Nieuwste behandelopties dankzij deelname aan studies Sinds 2019 werkt Jessa structureel mee aan
de behandelingen verbeteren, zelfs voor indicaties
(inter)nationale klinische studies in respiratoire
waarvoor momenteel geen courante therapeutische
oncologie. Vaak krijgen patiënten zo toegang tot
opties meer beschikbaar zijn”, zegt Kristof Cuppens.
de nieuwste behandelopties.
“Zo is er bijvoorbeeld een studie die we mee ontwierpen met het Nederlands Kanker Instituut in Amsterdam en
Vooral de laatste jaren raakte het klinisch onderzoek naar
de Universitätsklinikum in het Duitse Essen (1). In deze
de behandeling van longkanker in een stroomversnelling.
studie gaan we na of immunotherapie voor de operatieve
Dat is onder meer een gevolg van de succesvolle
verwijdering van de tumor veilig is, en of het een gunstig
vooruitgang op het vlak van immunotherapie en geperso-
effect heeft op de prognose van de patiënt. De studie
naliseerde geneeskunde (behandelingen gericht tegen
loopt nog en het is te vroeg voor definitieve cijfers en
specifieke genetische fouten in de tumor die aanleiding
conclusies. Maar de behandeling is veilig en het ziet er op
geven tot het ontstaan en de groei van longkanker).
het eerste gezicht wel naar uit dat de patiënt baat kan hebben bij een dergelijke ‘inductie-immunotherapie’.
Na een intensieve en grondige voorbereiding is op
Postoperatief lijkt bijvoorbeeld bij een aantal patiënten
de dienst pneumologie van Jessa, onder leiding van
geen aanvullende chemotherapie meer nodig.”
dr. Kristof Cuppens en bijgestaan door dr. Karin Pat, een performante studiedienst voor respiratoire oncologie opgericht. Zo zijn er behandelopties in studieverband voor verschillende types en stadia longkanker en worden klinische studies in zeer vroege (fase I en II) én gevorderde onderzoeksfases (fase III) aangeboden. Intussen zijn er ook twee study nurses aan de slag. Studie opzetten “We werken mee aan verschillende (inter)nationale klinische studies, georganiseerd door academische instellingen en farmabedrijven. Hierdoor kunnen we vaak dr. Kristof Cuppens en dr. Karin Pat
nieuwere behandelopties voorstellen. Het doel? Bestaan-
(1)
20 JessaLinea Jessa & Wetenschap
Neoadjuvant Nivolumab Combination Treatment in Resectable Non-small Cell Lung Cancer Patients (NEOpredict).
Hart voor wetenschap Vorig jaar zijn drie studies van assistenten cardio-
Dr. Vincent Vandoren - in Hearts
logie gepubliceerd in peer-reviewed, internationale
In een gevalstudie van een 62-jarige hartpatiënt met
journals. Ons hartcentrum houdt de vinger aan de
ischemische cardiomyopathie en een ICD (implantable
pols in de wetenschappelijke wereld.
cardioverter defibrillator) komt dr. Vincent Vandoren tot het besluit dat een bundle branch re-entrant ventricular
Dr. Jan Stassen - in Acta Cardiologica
tachycardia (BBRVT) na hartchirurgie kan optreden bij
Een groot aantal patiënten met hartproblemen heeft
patiënten met cardiomyopathie. De patiënt in kwestie
voordeel bij een CRT-implant (cardiale resynchronisatie-
onderging een minimaal invasieve vervanging van de
therapie). Dat blijkt intussen uit diverse studies. Maar
aortaklep (Yil-AVR) en een CABG (Coronary Artery Bypass
hoe zit het met een upgrade van de therapie? Deze
Graft). Een week na deze ingreep trad er ventriculaire
procedures vinden almaar vaker plaats, maar de data over
tachycardie op. Een uitlezing van de ICD bracht BBRVT
klinische respons en outcome zijn vrij schaars vergeleken
aan het licht. De patiënt kreeg daarop een succesvolle
met ‘de novo’-implantaties. In een registry onderzocht
ablatiebehandeling. Voor zover bekend is het de eerste
dr. Jan Stassen de efficiëntie en outcome van dergelijke
keer dat BBRVT optreedt na een Yil-AVR. De gevalstudie
upgrades. Het resultaat? Patiënten die zo’n procedure
toont ook het belang van thuismonitoring aan.
achter de rug hebben, vertonen gelijkaardige symptomatische verbeteringen en een gelijkaardige outcome op zowel korte (1 jaar) als lange termijn. Dr. Leticia Barrios - in Hearts Dr. Leticia Barrios beschreef de casus van een 66-jarige vrouw die ook na de plaatsing van een pacemaker nog last had van syncopen. De combinatie van brady- en tachyaritmie wees op een vermoedelijke cardiale sarcoïdose. De diagnose werd bevestigd met PET en MRI. De vrouw werd behandeld met een hoge dosis corticosteroïden. Bovendien kreeg de pacemaker een upgrade (naar een dual chamber cardioverter defibrillator).
JessaLinea Jessa & Wetenschap 21
JESSA, CENTRUM VOOR
WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK!
Studie neemt outcome COVID-19patiënten in ICU onder de loep Recent verscheen in Critical Care Medicine een studie
(1)
met COVID-19-patiënten in ICU’s uit de
Euregio Maas-Rijn tijdens de eerste golf van de
44 %. Op basis van deze gegevens kun je voorzichtig besluiten dat de Belgische ziekenhuizen het onverwacht goed deden in de eerste COVID-19-golf.”
pandemie. Jessa werkte mee aan deze observationele cohortstudie. Vergeleken met Duitsland en
In totaal namen zeven ziekenhuizen uit de Euregio met
Nederland halen de Belgische ziekenhuizen een
in totaal 551 ICU-patiënten aan de studie deel. De
opmerkelijk goed resultaat wat de outcome van de
‘Belgische’ ziekenhuizen zijn ZOL (97 patiënten) en
patiënt betreft.
Jessa (81 patiënten). Daarnaast werkten er vier ziekenhuizen in Nederland en één ziekenhuis in Duitsland mee.
De studie toont naast verschillen in selectiecriteria voor opname op intensieve zorgen ook significante verschillen in de outcome van de patiënten aan. Zo lag de mortaliteit ongeveer twee keer lager in de Belgische ICU’s (22 %) dan in de Nederlandse (42 %) en Duitse (44 %). “De aanpak van selectie en behandeling verschilt van land tot land”, zegt prof. dr. Björn Stessel. “Dat heeft onder meer te maken met de capaciteit van de ICU’s. Zo telt Duitsland ongeveer 40 ICU-bedden per 100.000 inwoners, Nederland 10, België 20. Een land met een hoog aantal ICU-bedden zal in principe sneller ‘minder zieke’ maar ook oudere patiënten op een intensieve afdeling opnemen. De cijfers kunnen hierdoor een vertekend beeld geven. Ook bij een subanalyse waarbij
Prof. dr. Björn Stessel
alleen de beademde – zeg maar ‘ziekere’ – patiënten in de statistieken zijn verwerkt, blijven de verschillen in mortaliteit significant. In België gaat het om een percentage van 29 %, in Nederland 45 % en in Duitsland
22 JessaLinea Jessa & Wetenschap
(1)
Differences and Similarities Among Coronavirus Disease 2019 Patients Treated in Seven ICUs in Three Countries Within One Region: An Observational Cohort Study.
V.l.n.r.: dr. Tristan Hermans
Het Vragenkabinet
(in opleiding), dr. Inge Adam, dr. Thomas Cornelissen, dr. Carmen Aerts en dr. Kristien Dessers
In elke editie van JessaLinea stelt een huisarts(enpraktijk) vragen aan onze Jessa-artsen. Deze keer is Huisartsenpraktijk Herkse familieartsen uit Herk-de-Stad aan de beurt. De huisartsen willen weten bij welke sporten een inspannings-ECG noodzakelijk is. Daarnaast vragen ze meer duidelijkheid over de DNR-code en het gebruik van Ozempic.
JessaLinea Het Vragenkabinet
23
VRAAG 1
VRAAG 2
We krijgen weleens de vraag om een sportmedisch onderzoek
Is er een vast protocol voor het instellen van
uit te voeren. Vanaf welke leeftijd en welk niveau is dat
therapiebeperkende maatregelen in de
noodzakelijk? Zijn er concrete indicaties voor een routine-ECG
tweede lijn en wordt dit gecommuniceerd of
of inspannings-ECG? En zijn er bepaalde sporten waarbij we
geregistreerd? Het gebeurt soms dat een
zo’n onderzoek sowieso uitvoeren?
geriater bepaalde medicatie afbouwt en dat
SPORTONDERZOEK
DNR-CODE
een andere arts die wat later opnieuw opstart. Dr. Lieven Herbots, cardioloog “Naar de noodzaak van een preventief sportmedisch onderzoek – met inbegrip van een ECG – wordt grondig gepeild in een online vragenlijst van SKA, de Vereniging voor Sport- en Keuringsartsen (sportartsen.be). Op basis van een aantal factoren waaronder leeftijd, sportintensiteit, symptomen en familiaal risicoprofiel
Dr. Bart De Moor,
Dr. Marie-Louise
bepaalt deze lijst de gezondheidsrisico’s van sporten. Je ontdekt ook
voorzitter ethisch comité
van Leeuwen, geriater
of het raadzaam of belangrijk is om een sportarts te raadplegen. “Als de behandelende arts (eerste of tweede lijn) De sportarts doet een uitgebreid nazicht met inbegrip van een
zijn patiënt wenst te beschermen tegen bepaalde
anamnese, klinisch onderzoek en ECG en verwijst de sporter zo
therapeutische acties kan hij een DNR-code
nodig door naar de cardioloog. Een inspannings-ECG gebeurt
activeren. Zo’n therapiebeperking wordt ook en
alleen op indicatie ter detectie van inspanningsgebonden
steeds vaker ingesteld om tegemoet te komen
ritmestoornissen.”
aan de negatieve wilsverklaring van de patiënt waarbij die meedeelt af te zien van bepaalde
Prof. dr. Guido Claessen,
behandelingsmodaliteiten zoals reanimatie,
cardioloog UZ Leuven
intubatie, kunstmatige voeding … Een negatieve wilsverklaring is altijd rechtsgeldig en moet dus
“Tot 80% van de oorzaken van plotse dood bij
gevolgd worden.
sporters kan worden gedetecteerd door screening en slechts 3 % van de ECG’s bij
De patiënt moet op de hoogte zijn van de
sporters toont afwijkingen. Bepaalde sportorga-
therapiebeperking en die moet gedetailleerd
nisaties zoals de Internationale Wielerunie (UCI) en World Triatlon
omschreven staan in zijn medisch dossier (incl.
vereisen elke twee jaar een uitgebreid medisch onderzoek met
auteur, datum, gradatie en draagwijdte, of de
inbegrip van een ECG en een inspannings-ECG voor competitie-
patiënt op de hoogte is, met wie dit werd overlegd
sporters ouder dan veertien jaar.”
enzovoort). Als de patiënt niet meer bekwaam is
24 JessaLinea Het Vragenkabinet
VRAAG 3
OZEMPIC
om zijn wil te uiten (en hij deed dit nooit
Vanaf welk BMI overwegen we Ozempic voor overgewicht? Zijn er
eerder), kan je een beroep doen op zijn
bepaalde instructies op het vlak van behandelduur en opvolging?
vertegenwoordiger, maar meestal ligt de verantwoordelijkheid bij de hoofdbehandelaar. Deze moet dan de menselijkheid en wenselijkheid van bepaalde acties afwegen na een grondige verdieping in de gezondheidstoestand en levensprognose van de patiënt. De arts die de DNR-code invoert, moet de patiënt dus voldoende kennen: de mening
Dr. Nikolas Mortzos,
Els Boekaerts,
endocrinoloog
teamcoördinator Obesitascentrum Hasselt
van collega’s, de huisarts en de familie is
“De vraag naar Ozempic (semaglutide) neemt toe. Onderzoek geeft
belangrijk (multidisciplinaire benadering).
resultaten weer van een gewichtsverlies van 10 tot 15 % EWL. Deze resultaten zijn hoopvol, maar enkele kanttekeningen zijn nodig. In het
Als de gezondheidstoestand van de patiënt
Obesitascentrum Hasselt bekijken we elke vraag multidisciplinair. Iedere
dermate verbetert en de prognose na
patiënt wordt gescreend door een diëtiste, psycholoog en endocrinoloog
behandeling gunstiger wordt beoordeeld,
om vervolgens een behandelplan op maat op te stellen. We weten
kan de arts de DNR-beslissing terugschroe-
immers dat de levenslange aanpak van eet- en beweeggedrag de basis
ven. Dit gebeurt volgens hetzelfde proces:
is van duurzaam gewichtsverlies.
verdieping in de gezondheidstoestand van de patiënt, afwegen van voor- en nadelen
Patiënten hebben vaak hoge verwachtingen van Ozempic en onderschat-
van de therapievorm, informatie inwinnen bij
ten het belang van een aangepast eet- en beweegschema. De medicatie,
familie/huisarts, gesprekken met de patiënt.”
toegediend via een wekelijkse injectie, geeft een verzadigd gevoel en vertraagt de maaglediging. Het is wel belangrijk dat mensen regelmatig eten en bewegen (150 tot 250 min/week), anders stabiliseert het gewichtsverlies snel, met gewichtstoename als gevolg. Het is cruciaal om je patiënten goed te counselen en op te volgen. Zo zijn er ook bijwerkingen (hoofdzakelijk milde gastro-intestinale klachten) en non-responders. Als je patiënt na drie maanden therapie een gewichtsverlies
ZIT JE ZELF OOK MET VRAGEN VOOR JESSA? Mail ze naar communicatie@jessazh.be
van minder dan 5 % bereikt, adviseren we de behandeling stop te zetten.” In de volgende editie van Jessa Linea gaat het dossier over dit onderwerp.
JessaLinea Het Vragenkabinet
25
INNOVATIE
Wereldprimeur urologie
Na vier jaar intensieve samenwerking met de
Levensecht
University of Rochester in New York, bezorgt prof.
“Ook de zwellichamen in de penis, de bloedvaten en de
dr. Koenraad van Renterghem Jessa een wereldpri-
urinebuis zijn levensecht”, legt Koenraad van Renterghem
meur. Concreet gaat het om een prototype van een
uit. “Het voelt aan alsof er een levende patiënt op tafel
3D-geprint mannenbekken uit hydrogel. Het model
ligt. Het resultaat is verbluffend sterk. Als we willen,
dient als oefenmateriaal voor chirurgen in opleiding.
kunnen we met een roodgekleurde vloeistof zelfs het bloed nabootsen.”
Doorgaans oefenen chirurgen in opleiding op kadavers. Het nadeel daarvan is dat ze werken met afgestorven
Het hydrogelmodel is na opening ongeveer drie weken
weefsel waarvan de structuur sterk veranderd is.
houdbaar. Na gebruik kan het bij het gewone afval, omdat
Bovendien kost een kadaver zo’n 5000 euro.
het uit niets anders dan water en eiwitten bestaat.
3D-geprint bekken
Koenraad van Renterghem is een van de twaalf urologen
“Het 3D-model uit hydrogel benadert het levende weefsel
van de Kliniek voor Urologie, de grootste associatie van
van een patiënt zeer nauwkeurig”, zegt Koenraad van
urologen in ons land.
Renterghem. “Het kost 750 dollar (ongeveer 680 euro, nvdr.) en is dus aanzienlijk goedkoper dan een kadaver. Bovendien is er quasi geen beperking van het aanbod.” De modellen zijn geprint in de Verenigde Staten op basis van MRI-beelden. De printer kan de diverse onderdelen van het mannelijke bekken een juiste densiteit geven. Zo voelt de huid stug aan, is een pees taaier dan vetweefsel en is het schaambeen erg hard, zoals echt bot.
Foto: Boumediene Belbachir
26 JessaLinea Innovatie
INNOVATIE
Smart glasses
stellen opleiding chirurg scherp
Met smart glasses zet de urologische wereld een
chirurg’ als zijn begeleider informatie uitwisselen.
ultieme stap in de kwalitatief hoogstaande training
De camera in de bril registreert immers de handelingen
bij het plaatsen van een erectieprothese. En dat in
tijdens de ingreep en stuurt die in real time door naar
real time.
de begeleider.
De opleiding van een chirurg verloopt vaak nog volgens
Zweden
het Halsted-principe: ‘See one, do one, teach one’ . “Dat
“Ik kan tijdens de ingreep op diverse manieren feedback
klinkt in een tijd met geavanceerde digitale technologie
geven”, zegt Koenraad van Renterghem. “Zo kan ik
vrij middeleeuws”, zegt prof. dr. Koenraad van Renterghem.
bijvoorbeeld via mijn scherm grafisch aanduiden waar
“We kunnen vandaag veel beter. Daarom hebben we
de chirurg een incisie moet aanbrengen. De fysieke
binnen de European Society of Sexual Medicine (kortweg
afstand speelt in zo’n sessie geen rol meer. Binnenkort
ESSM, nvdr.) een surgical academy opgericht voor het
zal een uroloog in het Zweedse Karolinska-ziekenhuis
plaatsen van erectieprotheses. Hierin krijgen chirurgen
een erectieprothese plaatsen met smart glasses en
een theoretische opleiding, met onder meer een uitge-
supervisie vanuit Hasselt. Hij volgt hiervoor momenteel
breid handboek en interactief videomateriaal. Dan volgt
een opleiding. Smart glasses zijn de ultieme stap in
een fellowship in een Europees center of excellence voor
een intensieve en kwalitatief hoogstaande opleiding.”
(1)
erectieprotheses. Onze Kliniek voor Urologie is er daar één van. De chirurgen oefenen in deze fase ook op een 3D-geprint model (meer info pagina 26). Na zes maanden ontvangen ze een certificaat.” Het stopt niet na dit traject. Sinds kort zijn ‘smart glasses’ geïntroduceerd. Hiermee kunnen zowel de ‘leerling-
(1)
William Stewart Halsted was een Amerikaans chirurg. Hij was medestichter van het Johns Hopkins Hospital en introduceerde de radicale mastectomie in de VS. Dit jaar is het 100 jaar geleden dat dr. Halsted overleed (16 dagen voor zijn 70ste verjaardag).
JessaLinea Innovatie 27
Ziekenhuisbreed glycemieprotocol
Jessa heeft een ziekenhuisbreed glycemieproto-
heid, vooral als patiënten naar een andere afdeling
col uitgewerkt. Dit zorgt voor duidelijke instruc-
verhuisden.”
ties voor het personeel en verkleint de kans op fouten. Zo blijven de kwaliteit van de zorg en de
Daarom is nu in Jessa één glycemieprotocol voor het
veiligheid van de diabetespatiënt gegarandeerd.
hele ziekenhuis uitgewerkt. Nikolaos Mortzos: “Dit neemt de onduidelijkheid weg, het verlaagt de kans
Tot voor kort had vrijwel elke Jessa-afdeling een eigen
op fouten gevoelig en het verhoogt de veiligheid en
glycemieprotocol. “Het waren er welgeteld vijftien”,
de kwaliteit van de zorg.”
zegt endocrinoloog dr. Nikolaos Mortzos. “De streefwaarden verschilden sterk. Soms was hiervoor een
Het systeem met één glycemieprotocol zou normaal al
verantwoorde uitleg. Een diabetespatiënt op de
volledig operationeel zijn. COVID-19 verstoorde die
revalidatieafdeling die regelmatig een inspanning
plannen echter. Onder meer opleidingen zijn uitge-
levert mag een andere glycemiewaarde hebben dan
steld. “We maakten intussen een inhaalbeweging met
een hartpatiënt vlak na een chirurgische ingreep.
e-learning. En we hopen nu het ziekenhuisbrede
Doorgaans zorgden al die protocollen voor onduidelijk-
protocol snel in alle afdelingen uit te rollen.”
28 JessaLinea Ziekenhuisbreed glycemieprotocol
Transmuraal Jessa stemt de optimale glycemiewaarde ook meer en meer af op de individuele patiënt. In een virtuele, multidisciplinaire
Virtuele diabetestoer
diabetestoer worden de casussen van opgenomen diabetespatiënten besproken. Nikolaos Mortzos: “We stemmen de medicatie in overleg met de ziekenhuisapothekers
De glycemieregeling van diabetespatiënten in het ziekenhuis is
af op een optimale glycemiewaarde waarbij
complex. Vaak is een bijsturing van de medicatie noodzakelijk.
de patiënt ook nog cardiovasculair be-
De virtuele multidisciplinaire diabetestoer ondersteunt de
schermd is. Bij ontslag krijgt de huisarts
behandelende artsen om de glycemiewaarde van hun patiënten
medicatieadvies. De glycemiewaarde moet
optimaal te houden, ook na het ontslag uit het ziekenhuis.
het hele jaar door, en ook buiten het ziekenhuis, optimaal zijn. De huisartsen
De klinische apothekers werken in de multidisciplinaire virtuele
kennen hun patiënten het best en we staan
diabetestoer nauw samen met de diabetesverpleegkundige en
altijd open voor verder overleg. Bovendien
endocrinologen. Het werkt als volgt: een behandelende arts of
neemt de therapietrouw van de patiënt toe
verpleegkundige vraagt een consult aan voor een gehospitaliseerde
als de huisarts achter het advies staat.”
diabetespatiënt. De apotheker bereidt deze consulten voor en bespreekt ze vervolgens wekelijks met de endocrinoloog. Daarna volgt zowel een medisch als farmaceutisch advies in het dossier van de patiënt (zie flowchart). “Een belangrijk voordeel van de virtuele diabetestoer is dat we, verspreid over twee campussen, efficiënter werken en een grotere groep patiënten bereiken”, zegt ziekenhuisapotheker Liselotte Broux. “Met onze virtuele diabetestoer is het aantal consulten door de endocrinologen dan ook toegenomen.” Prijs De ziekenhuisapothekers van Jessa werkten een wetenschappelijke poster (1) over de virtuele diabetestoer uit. Naar aanleiding van de Dag van de Ziekenhuisapotheker wonnen ze hiermee op 8 februari de publieksprijs, uitgereikt door het biotechbedrijf AmGen.
(1)
De klinisch apotheker als lid van de multidisciplinaire virtuele diabetestoer ter optimalisatie van het glycemiebeleid van gehospitaliseerde patiënten. Auteurs: Liselotte Broux, Maxine Geybels en Liesbeth Decoutere.
JessaLinea Ziekenhuisbreed glycemieprotocol
29
dr. Joke Bossers
Vroegtijdige zorgplanning is een dynamisch proces
Het palliatief zorgteam van Jessa scherpt de aandacht voor vroegtijdige zorgplanning (VZP) aan. Het is een delicaat thema dat mensen vaak nog vermijden. Toch is een open dialoog belangrijk. “Want je verleent betere zorg als je de specifieke wensen van je patiënt kent”, zegt dr. Joke Bossers van het palliatief zorgteam. Met name huisartsen spelen een cruciale rol in de VZP-communicatie.
30 JessaLinea Vroegtijdige zorgplanning is een dynamisch proces
VZP houdt in dat je je toekomstige medische zorg en
zich voordoet, kan de huisarts aansturen op een langer
behandeling bespreekt. Dit met het oog op een periode
gesprek”, zegt Joke Bossers. “Want VZP handel je niet af
in je leven waarin je je wil niet meer kunt uiten, bijvoor-
in een doorsnee-consultatie. Binnenkort beschikken
beeld door een ernstig ongeval of zware ziekte. Een
artsen over een nieuw nomenclatuurnummer voor
belangrijk element in VZP is de negatieve wilsverklaring.
dergelijke langdurige consultaties.”
Die somt op welke zorg en behandeling je niet meer wil en is bindend voor de arts
(1)
. Anderzijds kun je via deze
In de opleiding van huisartsen gaat intussen de nodige
negatieve wilsverklaring geen bepaalde behandelingen
aandacht naar het ICE-model (Ideas, Concerns en
of zorg opeisen.
Expectations). Dit model bekijkt de patiënt op een holistische manier. Die aanpak komt zeker van pas in
“Vaak denken mensen: ik vul zo’n formulier in en daarmee
VZP-gesprekken.
is de kous af”, zegt Joke Bossers. “Zo werkt het niet. Van even groot belang is een gesprek vooraf hierover, bijvoorbeeld met de huisarts. Bovendien verleggen
VZP-KNOP IN ZIEKENHUIS
mensen hun grenzen weleens. Ze willen op een bepaald
“Is het nu de vijfde keer dat je voor deze behandeling
moment in hun leven wel nog een bepaalde behandeling
komt?”
en later weer niet. Of omgekeerd. VZP is dan ook geen
“Ja, en het zou misschien de laatste keer kunnen zijn.”
statisch gegeven, het is een dynamisch proces. De
(Een flits uit een gesprek met een verpleegkundige en patiënt)
communicatie erover zou niet mogen stilvallen. Daarom is dit ook een aandachtspunt in Jessa (lees kader VZP-
“Dit kan een aanknopingspunt zijn voor een gesprek
knop). Patiënten kunnen hun VZP altijd bijsturen. Zolang
over vroegtijdige zorgplanning”, zegt Joke Bossers.
ze hun wil kunnen uiten, hebben ze het roer in handen.”
“Maar vaak gaat dit signaal verloren in de drukte van de dagelijkse routine. Daarom hebben we in het klinisch
“Er zijn zeker nog een flink aantal mensen die hier
werkstation van Jessa een zogenoemde VZP-knop.
bewust van afzien. Ze vinden bijvoorbeeld dat het lot – of
Hiermee kan de verpleegkundige of specialist het
God – mag beslissen over het verloop van hun laatste
signalement alvast registreren, met het oog op een
levensfase. Dit moet je als arts uiteraard respecteren.
eventueel later gesprek. Huisartsen hebben jammer
Maar belangrijk is dat iedereen, of je nu iets op papier
genoeg nog geen toegang tot dit systeem. Maar ze
hebt gezet of niet, kan vertrouwen op ‘goede’ zorg – zorg
kunnen wel over VZP communiceren via de ‘Sumehr’
die aansluit bij je eigen waarden en normen.”
op de elektronische identiteitskaart.”
HUISARTS ALS SLEUTELFIGUUR Huisartsen zijn vertrouwenspersonen. Ze kennen de brede context van hun patiënten. Dit is meteen een
Symposium (N)iets te laat Het palliatief zorgteam van Jessa organiseert in mei een symposium over dit thema (zie p. 36).
uitstekende positie voor een gesprek over VZP. Uit onderzoek blijkt overigens dat patiënten willen dat hun
Moedige getuigenis
arts een gesprek over VZP initieert. “Als de gelegenheid
Een hoofdverpleegkundige getuigt over het belang van de huisarts bij VZP. Blader snel door naar p. 35.
(1) Uiteraard is een eventueel euthanasieverzoek ook een onderdeel van VZP. Maar hier heeft de arts het recht (en dus niet de plicht) om het verzoek in te willigen.
JessaLinea Vroegtijdige zorgplanning is een dynamisch proces
31
Uitgelicht:
Jessa in beeld
In de Week tegen de Pijn zorgde ons pijnteam voor een handige kubus in elke kamer. Hierop leest de patiënt welke de voordelen zijn om pijn zo correct mogelijk te benoemen. Een pijnschaal kan daarbij een grote hulp zijn. V.l.n.r.: Steffi Menten, Els Vanderstraeten Het Kankercentrum van Jessa was volwaardig
en Rina Mignolet. Niet op de foto: pediatrisch pijnverpleegkundige
vertegenwoordigd (personeel, artsen, vrijwilligers!)
Kinny Seron).
op de 100 km run van Kom op tegen Kanker in Genk.
28/03/2022
Het droeg bij aan de ruim 1,2 miljoeneuro die werd ingezameld voor klinisch onderzoek. Bravo!
20/03/2022
32 JessaLinea Uitgelicht: Jessa in beeld
Op de revalidatiecampus Sint-Ursula in Herk-de-Stad ontving de jonge Enes Evren (26) uit Heusden een op maat gemaakte fiets ter waarde van 11.500 euro. De fiets komt van een anonieme schenker, nadat die Enes had opgemerkt in het VTM-programma ‘Een Echte Job’.
11/03/2022
Op World Obesitas Day zette het Obesitascentrum haar sociale media in om een gezonde levensstijl te promoten: er waren online sessies piloxing, yoga, stretching ... en in een workshop toonden chef Giovanni Oosters (Vous lé vous) en diëtiste Lotte Michiels (Jessa) hoe je gezond kookt. In een online infosessie lichtten specialisten de behandelingsmogelijkheden bij overgewicht toe.
4/03/2022
De dienst spoedgevallen van Jessa werd Belgisch kampioen in de urgentiegeneeskunde en mag ons land in oktober vertegenwoordigen op de Europese kampioenschappen in Berlijn. Op de foto: v.l.n.r.: Yullis Vandewalle, spoedverpleegkundige – dr. Xandrine Vanderspikken, coach - dr. Ben Pellens, teamleader dr. Cécile Wouters, urgentiearts - dr. Lotte Van Nylen, urgentiearts, dr. Melvin Willems, coach.
25/03/2022
JessaLinea Uitgelicht: Jessa in beeld
33
dr. Lore Schreurs
Uitwendige kering en stuitbevalling kunnen sectio’s voorkomen Wat als een baby in stuit ligt? Is een sectio dan de
Wanneer is een kering of stuitbevalling mogelijk?
eerste én enige oplossing? De aandacht voor uitwen-
“Dat bekijken we geval per geval”, zegt dr. Lore Schreurs,
dige kering en stuitbevallingen groeit. Zowel interna-
gynaecologe en lid van de Stuitenwerkgroep. “We vertrek-
tionaal als in België. Jessa heeft de nodige expertise
ken altijd vanuit de voorwaarden en de mogelijke contra-
en ontwikkelde een nieuw protocol.
indicaties. Lukt de kering niet? Of is die niet gewenst? Dan kan een stuitbevalling een optie worden. Daarbij houden
Kering en stuitbevalling: weinig risico mits goede
we rekening met de medische voorgeschiedenis. En met
omkadering
het verloop van eventuele vorige bevallingen.”
Op het einde van de zwangerschap ligt zo’n 3 tot 5 % van de baby’s in stuit. Daarom kiest men vaak voor een
Goede begeleiding en opvolging
keizersnede. Maar een uitwendige kering of stuitbevalling
“Het belang van moeder en kind staat centraal. Daarom
kan zo’n primaire sectio voorkomen. Zonder extra risico’s.
ontwikkelden we een protocol met o.a. duidelijke richtlijnen
Want recente studies tonen aan dat bij de juiste indicatie-
voor alle zorgverleners. We nemen ook de tijd om toekom-
stelling baby en moeder geen hoger risico lopen bij een
stige ouders goed te informeren en leggen uit hoe een
stuitbevalling. En dat bij een goede omkadering ongeveer
kering of stuitbevalling verloopt. Een handige counseling-
50 % van de keringen slaagt. Bovendien is een sectio
kaart vat de voor- en nadelen helder samen. Zo kunnen de
ingrijpender voor de moeder en brengt het litteken extra
ouders goed geïnformeerd kiezen.”
risico’s mee voor een volgende zwangerschap. Meer info: afdeling gynaecologie 011 22 82 19
34 JessaLinea Uitwendige 30 jaar neurochirurgie kering en stuitbevalling in Jessa
INGEBLIKT
Filmpje “Leg het vooral héél goed uit”
HANDIGE TELEFOONNUMMERS JESSA Callcenter medische beeldvorming 011 33 55 66
011 33 79 79 Callcenter (voor afspraken) 011 33 55 77 Abdominale heelkunde 011 33 75 00
Ingrid Meeuwissen (48) was jarenlang hoofdverpleegkundige in een woonzorgcentrum maar zit intussen zelf in een palliatief traject. Jaren geleden kreeg ze de harde diagnose van borstkanker en moest ze plots zelf het gesprek over haar levenseinde aangaan met haar huisarts. Geen gemakkelijk onderwerp. In een moedige getuigenis over vroegtijdige zorgplanning benadrukt ze hoe belangrijk
Cardiologie 011 37 35 65 VKF adviescentrum 011 33 70 57 en 011 33 70 59 Cardiothoracale en vasculaire heelkunde 011 33 71 00
het voor haar was.
Neurochirurgie 011 33 75 70 Neurologie 011 33 78 70 Nucleaire geneeskunde 011 33 81 90 ORL 011 33 74 20 Orthopedie
Fysische geneeskunde 011 33 88 00
Pneumologie 011 24 11 81 (privépraktijk)
Gastro-enterologie 011 33 76 00
Psychogeriatrie (enkel op maandag tussen 12 en 13 u.) 011 33 78 16
Geriatrie 011 33 78 00 Gynaecologie 011 22 82 19
Scan de QR-code en bekijk het filmpje.
Nefrologie 011 33 87 00
Endocrinologie 011 33 72 80
het is dat de huisarts dit goed aanpakt. En vooral, hoe zinvol
Medische oncologie, hematologie en radiotherapie
Infectiologie 011 33 76 50
011 33 77 40
Travel Clinic 011 33 83 38 (tussen 9 en 16 u.) Urologie 011 33 76 70
Klinisch laboratorium en ambulante bloedafname Campus Virga Jesse: 011 33 82 00
Specialismen die niet in deze lijst opgenomen zijn, bereik je via het secretariaat
Campus Salvator: 011 33 83 00
raadplegingen: 011 33 55 70
Materniteit/Kraamkliniek Balie verpleegafdeling: 011 33 93 20
JessaLinea Contactgegevens 35
SYMPOSIA 2022 SYMPOSIUM ‘HET BELANG VAN KLINISCHE STUDIES BEKEKEN VANUIT DE ZORGVERLENER, PATIËNT, VRIJWILLIGER EN EERSTE LIJN’ DATUM:
7 mei 2022 Locatie - Jessa Ziekenhuis, aula campus Salvator (hybride: ook online) Meer info volgt
SYMPOSIUM ‘VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING: (N)IETS TE LAAT’ DATUM:
14 mei 2022 Locatie - UHasselt, campus Oude Gevangenis (hybride: ook online) Inschrijven: www.jessazh.be/vroegtijdige-zorgplanning
SYMPOSIUM ‘FERTILITEIT IN LIMBURG: EEN UNIEKE SAMENWERKING TUSSEN GENK EN HASSELT’ DATUM:
21 mei 2022 Locatie - Kinepolis (hybride: ook online) Meer info volgt
SYMPOSIUM ’INTERVENTIONELE RADIOLOGIE’ DATUM:
24 mei 2022 Locatie - UHasselt, campus Oude Gevangenis (hybride: ook online) Meer info volgt
SYMPOSIUM JESSA & WETENSCHAP ‘THE ART OF CURING’ DATUM:
11 juni 2022 Locatie - UHasselt, campus Oude Gevangenis (hybride: ook online) Meer info volgt
Blijf steeds op de hoogte van onze symposia en webinars via www.jessazh.be/symposia 36 JessaLinea Rubriek