Jaarlijkse uitgave in het kader van 'DE SENIORENMAAND’ Jaargang 8
! r i a l f t e m
Inhoud
INHOUD 3
VOORWOORD
4
GLUREN BIJ DE BUREN
6
WAT IS GIRA? WERKEN AAN ZELFREDZAAMHEID
8
SAMEN REVALIDEREN IS PLEZANT
10 WEKELIJKS REVALIDEREN 18 THUISZORGDIENSTEN
OM FIT TE BLIJVEN
IN DE KIJKER
12
NIEUWS
20
EVEN BEZINNEN
22
ZORGEN VOOR JE OUDERS
24
SAMEN ETEN DOET ETEN
27
PUZZELPAGINA
14 ZORGTECHNOLOGIE
HELPT OM LANGER THUIS TE BLIJVEN
16 MANTELZORGER IN
HET ZIEKENHUIS
2
Gluren bij de buren
VOORWOORD Gluren bij de buren; dat is het centrale thema in deze ‘Ouderen met flair!’. Onze teams de kans geven om over hun afdelingen heen van elkaar te leren. Maar ook samenwerking met externe partners; een belangrijke factor in het verder afstemmen van de zorg op de patiënt. Een eerste initiatief waarvoor we ons sterk engageren, is Hasselt Zorgstad. Samen met de stad Hasselt en Hogeschool PXL namen we het initiatief om dit platform op te richten. Hasselt Zorgstad verbindt (zorg)organisaties, overheid, kennisinstellingen en burgers rond zorg en welzijn. Intussen hebben al meer dan 300 ambassadeurs en ruim 70 bedrijven zich geëngageerd om samen aan een efficiënte zorgstad te werken. Het gluren bij de buren doen we ook buiten de grenzen van Limburg; in Nederland en Canada. Daar ligt de klemtoon op het voorkomen van complicaties bij ouderen en het samenwerken met verschillende zorgverleners op álle afdelingen in het ziekenhuis, niet enkel op geriatrische. Aan ons de uitdaging om onze basiszorg zó te organiseren dat deze overal in ons ziekenhuis alle belangrijke elementen van de ouderenzorg bevat. Uiteraard is ook de samenwerking met jou (en eventueel je mantelzorger) van essentieel belang. Jouw kennis gecombineerd met die van artsen, verpleegkundigen, paramedici, … is de sleutel tot patiëntgerichte zorg. Daarom hebben we een patiëntenpanel opgericht. Het is sinds 4 oktober 2018 actief en komt om de twee maanden samen. De ervaringskennis binnen dit panel zal ongetwijfeld bijdragen aan verbeteringen in de geriatrische zorg! In de seniorenmaand organiseren we traditiegetrouw heel wat gerichte activiteiten voor onze oudere patiënten. Daarnaast hebben de medewerkers van de afdelingen geriatrie opnieuw met veel enthousiasme en inzet dit tijdschrift samengesteld. Alvast veel leesplezier en een aangenaam verblijf!
dr. Charlotte De Clercq, medisch diensthoofd Anita Jans, zorgmanager
REDACTIE: Sarah Chavatte en Iris Vanheel HOOFD- EN EINDREDACTIE: Anita Jans en Brigitte Celis VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: vzw Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt VORMGEVING: Sigrid Beunckens
3
Iedereen wint bij meer samenwerking.
Karolien Quintiens
4
Gluren bij de buren
“Mooi om te zien, die band tussen patiënten”
ziekenhuizen, woonzorgcentra en thuiszorgdiensten is heel belangrijk om de zorg zo eenvormig en vlot mogelijk te laten verlopen. Daarom gaan we binnen ons netwerk regelmatig bij elkaar kijken hoe anderen werken en nemen we samen initiatieven. Zo voorzien woonzorgcentra nu vaak een mapje met alle zorginformatie. Wij weten dan meteen: welke medicatie neemt deze mevrouw, welke voeding, wie zijn haar mantelzorgers, welke
We vroegen hoofdverpleegkundige Karolien
zorgen wil zij niet krijgen, enz… Bij ontslag uit het
Quintiens wat ze verstaat onder ‘gluren bij de
ziekenhuis geven we ook zoveel mogelijk informatie
buren’. Blijkt dat er heel wat ‘positief gegluurd’
mee en kijken we of er een vangnet nodig is. Zo
wordt. Het doel? Een zo goed mogelijke zorg
gaan we binnenkort in Hasselt samenwerken met
die verder loopt over de grenzen van zieken-
een goed uitgebouwde wijkwerking. De bedoeling
huis(diensten), woonzorgcentra en thuiszorg
is dat zij bij patiënten die uit het ziekenhuis komen
heen.
en bijvoorbeeld weinig familie in de buurt hebben, regelmatig gaan kijken of alles goed verloopt. Ook
“We kijken regelmatig bij de collega’s van andere
aan woonzorgcentra en thuiszorg geven we tips
diensten in ons ziekenhuis hoe zij bepaalde dingen
over hoe best met bepaalde situaties om te gaan.
aanpakken en omgekeerd”, vertelt Karolien. “Goede
Iedereen wint bij zo’n samenwerking, in de eerste
initiatieven passen we zoveel mogelijk op alle
plaats de patiënt.”
geriatrieafdelingen toe. Dat zorgt voor een steeds betere kwaliteit, veiligheid én tevredenheid bij
Patiënten stimuleren elkaar
patiënt en familie. Door eenzelfde aanpak op alle
“Ook onze patiënten gluren trouwens graag eens
geriatriediensten voelen patiënten zich bovendien
bij elkaar”, lacht Karolien. “Terwijl ze in de oefen-
sneller thuis en weten ze beter wat ze mogen
zaal kiné- en ergosessies krijgen -met tips voor
verwachten. Ook de intensieve samenwerking
valpreventie- ontstaan er fijne contacten. Als een
tussen de verschillende disciplines (artsen,
patiënt bijvoorbeeld vertelt dat hij naar de dag-
verpleegkundigen, kinesisten, ergotherapeuten,
opvang gaat, merk je dat dit anderen ook stimu-
sociale dienst, enz) is al jaren een goed voorbeeld
5 leert. De ervaringen van lotgenoten spreken toch
van ‘gluren bij de buren’ waardoor we de zorg
nog net iets meer aan dan onze adviezen als
optimaal op iedere patiënt kunnen afstemmen.”
zorgverstrekkers. Daarom proberen we waar het kan ‘gelijkgestemde zielen’ bij elkaar op de kamer
Thuissituatie
te leggen. Tussen kamergenoten groeit er immers
Het verhaal stopt echter niet aan de ziekenhuis-
vaak een band. Mooi om te zien!”
muren. “Een goede wisselwerking met andere
5
ENKELE CIJFERS > Patiënten kunnen na twee weken GIRA gemiddeld 62% verder stappen in twee minuten. Bij opname op GIRA stappen ze gemiddeld 38,7 meter, na twee weken is dat 61,9 meter. > Patiënten hebben na twee weken GIRA gemiddeld 63% minder tijd nodig om op te staan, 3 meter te lopen, om te keren en terug te gaan zitten. Bij opname op GIRA bedraagt die tijd (time up and go) gemiddeld 50,94 seconden, na twee weken is dat slechts 32,13 seconden. > Patiënten verblijven gemiddeld 27 dagen op GIRA.
6
Dr. Ann Callewaert
Wat is GIRA? Werken aan zelfredzaamheid
Intensief werken aan een zo goed mogelijke zelfredzaamheid Het Jessa Ziekenhuis beschikt sinds april 2017 over
een enthousiast team van ergotherapeuten, kine-
een Geriatrische Intensieve Revalidatie Afdeling
sisten, artsen, verpleegkundigen en sociale dienst
(GIRA) met zes bedden. Dr. Ann Callewaert, arts
bekijken we in welke mate de revalidant vooruitgang
fysische geneeskunde en revalidatie, geeft uitleg.
kan maken en welke stappen er naar de toekomst nodig zijn, bijvoorbeeld in zijn thuissituatie. Die opbouw naar de verschillende aanpassingen voor de
Wat is het verschil tussen GIRA en gewone
nieuwe ‘thuissituatie’ vind ik telkens mooi om te zien.
(geriatrische) revalidatie? Bij een gewone revalidatie werk je aan één probleem,
Wat is jouw rol binnen het team?
bij geriatrische revalidatie krijg je vaak te maken met
Bij de fysische revalidatie let ik samen met dr. van
comorbiditeit: meerdere aandoeningen bij één patiënt.
Leeuwen op alle medische aspecten, ik bekijk de
GIRA is geriatrische revalidatie, maar dan intensiever.
patiënt in zijn geheel. Wijzen bepaalde symptomen
Onze patiënten trainen twee keer per dag.
op een onderliggend probleem? Zijn er bijkomende therapieën of onderzoeken nodig, bv. een zachte
Welke patiënten komen op GIRA terecht?
knieband, een nieuwe RX van de heup… Daarnaast
Het gaat om geriatrische patiënten (75/80-plussers),
neem ik deel aan de ronde tafelgesprekken met de
die fysiek en mentaal het oefenprogramma aankun-
familie en het teamoverleg.
nen, die de nodige stappen willen zetten om te herstellen en die bv. net een heupprothese kregen. Of
Zien jullie het gewenste resultaat bij patiënten?
mensen die zich na een langdurige ziekenhuisopname
We merken dat onze patiënten elkaar stimuleren en
niet sterk genoeg voelen om naar huis te gaan. Het is
vaak ook relatief gelijkaardige vooruitgang maken.
een dunne lijn om te bepalen wie baat zal hebben bij
Toch duiken soms ook onverwachte gezondheidspro-
dit programma en wie niet. We willen graag dat de
blemen op die de verwachte revalidatie van een
revalidanten voelen dat ze het aankunnen, dat we
patiënt in de weg staan.
geen onnodige risico’s nemen en dat ze niet gefrustreerd raken. We bekijken binnen het team nauwgezet
Hoe zie jij de toekomst van GIRA?
wie er in aanmerking komt.
Hoe meer ouderen in onze maatschappij, hoe belangrijker het wordt om (intensieve) revalidatie in zieken-
Wat is het streefdoel bij GIRA?
huizen verder uit te bouwen maar ook om steeds
We werken intensief aan het opbouwen van zelfver-
meer preventief te werken. Mijn ideaalbeeld? Een
trouwen, het verbeteren van zelfredzaamheid en het
maatschappij waarin ouderen en het ouder worden
vergroten van de conditie. Tegelijk omvat dit ook het
van kindsbeen af deel uitmaken van het dagelijkse
moeilijke proces van aanvaarding van een veranderde
leven. Ik denk dat de rol van vrijwilligers hierin nog
algemene toestand zowel bij de patiënt als bij zijn
zal groeien.
familie: wat lukt wel nog en wat kan niet meer? Met
7
Samen revalideren is plezant
Samen revalideren is plezanter
Ik voel dat ik elke week vooruit ga.
De sfeer is hier altijd goed.
Hasselt Zorgstad ook voor senioren Gezond zo lang het kan, de beste zorg zodra het nodig is. Dat is het uitgangspunt van Hasselt Zorgstad, een uniek initiatief van de stad Hasselt, het Jessa Ziekenhuis en hogeschool PXL. Hasselt Zorgstad verbindt partners actief met elkaar, en zo worden er nieuwe ideeën voor een betere zorg in Hasselt geboren. Ook senioren krijgen daarin een plaats, bijvoorbeeld: > Het oude gemeentehuis van Stevoort huisvest een uniek ‘meergeneratieproject’ onder regie van het stadsbestuur en in een realisatie van vzw Begralim. ‘Steinvert’ koppelt assistentiewoningen voor senioren aan een kinderdagverblijf. Door netwerkmomenten tussen buurt en zorg- en sociale organisaties ontstaan nieuwe seniorvriendelijke initiatieven die voor iedereen toegankelijk zijn. > De diensten geriatrie van het Jessa Ziekenhuis werken met externe partners samen om een beweegaanbod op maat van senioren uit te bouwen. > De bibliotheek van Hasselt werkt met vrijwilligers die voorlezen aan senioren. Heb je zelf nog goede ideeën voor een betere zorg in Hasselt? Mail dan naar info@hasseltzorgstad.be
9
Wekelijks revalideren, zo blijf je fit!
Wekelijks revalideren, zo blijf je fit! Dingen die je graag doet zo lang mogelijk zelf blijven doen; dat is een belangrijk streefdoel voor iedere oudere. Geen idee hoe je dit best aanpakt? Het Jessa Ziekenhuis biedt de mogelijkheid om twee keer per week in kleine groep te revalideren. Zo blijf je fit! Iets voor jou? > Heb je steeds de (klein)kinderen nodig bij het gebruik van je nieuwe GSM of tablet? > Kom je weinig buitenshuis omdat je angst hebt om te vallen? > Eet je kaas op je boterham omdat je de pot confituur niet open krijgt? > Heb je na een bezoekje aan je brievenbus het gevoel dat je een marathon hebt gelopen? > Stel je opstaan uit de zetel uit omdat dit niet van een leien dakje loopt? > Ben je voldoende gemotiveerd om samen te revalideren en sta je open voor eventuele hulpmiddelen of aanpassingen in je thuisomgeving?
De revalidatie is sterk afgestemd op je dagelijkse behoeften.
Ergotherapeute Tiziana Lenaers: “Als je jezelf (gedeeltelijk) in deze vragen herkent, dan kan dit programma zeker zinvol zijn. We zoeken graag samen met jou naar oplossingen zodat je geen belemmeringen meer ervaart tijdens het uitvoeren van handelingen die voor jou belangrijk zijn.� Wat houdt wekelijks revalideren in? Samen met de kinesist kan je oefenen op het
10
verbeteren van je mobiliteit en je evenwicht, je kan krachtversterkende oefeningen doen, werken aan je conditie, enz… Tiziana: “De ergotherapeut oefent met jou hoe je hulpmiddelen correct kan leren gebruiken. Als dat nodig is, kan je ook oefenen op het in en uit bed komen, hoe je makkelijk in en uit de auto kan stappen of hoe je de tafel kan dekken met een rollator in de hand, … De revalidatie is dus sterk afgestemd op je dagelijkse behoeften.”
BEWEGINGSTIPS VOOR THUIS > Zoek een bewegingsactiviteit die je leuk vindt. > Beweeg samen met je partner, een vriend(in), … Zo motiveer je elkaar.
Programma op maat “We werken voor iedere patiënt met een individueel programma. Jij geeft in een eerste gesprek aan wat thuis moeilijk verloopt en wat je verwachtingen van de revalidatie zijn”, legt Tiziana uit. “Aan de hand daarvan stellen we samen doelstellingen op waar we gedurende twee maanden aan werken. We hechten veel belang aan de samenwerking met je familie of mantelzorger. Daarom stellen we het sterk op prijs als ze aanwezig kunnen zijn tijdens dit eerste gesprek.”
Praktisch WAAR: Campus Salvator, dagziekenhuis geriatrie WANNEER: Maandag en donderdag in de namiddag PROGRAMMA > Aankomst: 12u30* > Kinesitherapie: 13u-14u > Pauze met koffie: 14u-14u30 > Ergotherapie: 14u30-15u30 > Einde: 16u *Wie dit wenst kan vanaf 11u30 komen, dan krijg je ’s middags een warme maaltijd. INHOUD Een aangepast programma op maat, afhankelijk van je persoonlijke hulpvraag. Meer informatie en afspraak maken: tel. 011 33 89 59 (ergotherapeut geriatrisch dagziekenhuis).
11
> Neem eens een kijkje op www.valpreventie.be. Je vindt er specifieke tips en oefeningen op maat voor senioren die thuis wonen. > Overleg met een kinesist welke oefeningen voor jou het meest geschikt zijn. > Ook huishoudelijke taken zijn een vorm van bewegen: stof afnemen, brievenbus leegmaken,... Spreid deze taken over de dag. Zo zit je niet te lang stil en hoef je niet te veel inspanning op korte tijd te leveren. > Integreer oefeningen in een dagelijkse taak. Sta bijvoorbeeld tijdens het TV-kijken 10x op en ga terug zitten. > Zorg steeds voor een goede basishouding vóór je aan een oefening begint, zowel zittend als staand. > Veiligheid primeert! Zorg dat je voldoende plaats hebt om te bewegen, draag schoenen die goed rond je voet sluiten, … > Neem steun aan stevig meubilair, zeker tijdens een evenwichtsoefening. > Tip: je kan al vanaf €30 een pedalo (oefenfiets) aankopen.
Veel succes! Sarah Chavatte Iris Vanheel
Nieuws
900 stappen
Zoveel stappen moet een senior die in
Dat komt neer op een wandeling van
het ziekenhuis verblijft gemiddeld per
vier tot zeven minuten. Wil je dus
dag zetten om sneller op te knappen.
snel(ler) opknappen? Streef dan zeker
Dat is gebleken uit wetenschappelijk
naar die 900 stappen per dag! Het
onderzoek. Een ander onderzoek wijst
ziekenhuis start binnenkort met een
uit dat senioren in het ziekenhuis
Fit-O-meter (bewegingsprogramma)
gemiddeld maar 500 stappen zetten.
op iedere afdeling geriatrie.
Deel je ervaringen in het patiëntenpanel Het Jessa Ziekenhuis beschikt sinds kort
kennis kunnen ze zo – gecombineerd met
over een patiëntenpanel voor geriatrische
de kennis van artsen, verpleegkundigen,
zorg. In dat panel kunnen patiënten en
paramedici, … - actief bijdragen aan
mantelzorgers in dialoog gaan en hun
verbeteringen in de geriatrische zorg in
mening geven over hun ervaringen in
het ziekenhuis.
ons ziekenhuis. Ze kunnen er aangeven
Ben je (mantelzorger van) een 65-plusser
waaraan behoefte is, wat goed verloopt
en wens je deel te nemen aan het
en waar het beter kan. Met hun ervarings-
patiëntenpanel? Dan kan je mailen naar: ann.lievens@jessazh.be.
12
Bewegen vanuit je — niet zo luie — zetel
Blijf in beweging,
doe het veilig!
HEF JE ARMEN ZIJWAARTS Strek beide armen naast je lichaam, beweeg ze naar buiten tot op schouderhoogte en terug. Herhaal dit 10x.
HEF JE KNIEËN Hef je rechterknie en plaats je voet terug op de grond. Herhaal dit 10x en doe hetzelfde met je linkerknie.
TIP Doe de oefeningen twee- tot driemaal per dag. Neem een actieve zithouding aan: probeer niet te leunen tegen de achterzijde van de zetel of stoel en laat je voeten goed steunen op de grond.
MAAK EEN BOKSBEWEGING Strek beide armen met gebalde vuisten en plooi afwisselend je linker- en rechterarm. Herhaal dit 10x. DRAAI CIRKELS MET JE VOET Strek je rechterbeen en draai een cirkel met je voet. Doe dit 10x en herhaal nadien aan de linkerzijde.
TIP Sta regelmatig op uit de zetel of je bed. Deze oefeningen kan je in het ziekenhuis of thuis doen.
13
14
Zorgtechnologie helpt om langer thuis te blijven
Langer zelfstandig thuis? Zorgtechnologie kan helpen! Zo lang mogelijk in je eigen vertrouwde
meteen op en maakt contact met je via een
omgeving wonen; dat is vaak wat je als
ingebouwde luidspreker in het toestel. Het toestel
oudere het liefste wil. Soms is het echter
is voorzien van een GPS-tracker, waardoor jouw
moeilijk om je dagelijkse activiteiten veilig
locatie meteen duidelijk is. Het is ook mogelijk om
in je thuisomgeving te blijven uitvoeren.
een veilige zone rond je huis in te stellen. De zorg-
‘Zorgtechnologie’ kan je hierbij helpen.
centrale krijgt dan automatisch een signaal zodra je deze zone verlaat en schakelt een mantelzorger of
De laatste jaren kent technologie een grote
professionele hulp in, afhankelijk van de situatie.”
opmars in ons dagelijks leven. Ook in de zorg is er meer en meer vraag naar technologische hulpmid-
Medicatie innemen
delen die ondersteuning bieden. Dit noemen we
Het personenalarmsysteem kan ook een functie
‘zorgtechnologie’.
bevatten die je een signaal geeft zodra je medica-
“In ons ziekenhuis gebruiken we dagelijks zorg-
tie moet ingenomen worden. “Heb je de medicatie
technologie”, aldus de ergotherapeuten geriatrie.
ingenomen, dan druk je op de SOS-knop om te
“Maar er bestaan ook toepassingen voor in de
bevestigen dat je dit gedaan hebt.”
thuissituatie. Het ruime aanbod aan zorgtechnologie kan er voor zorgen dat je als oudere langer
Rook- en CO-detectie
zelfstandig en veilig thuis kunt blijven wonen.”
“Sta je reeds in verbinding met de zorgcentrale via een personenalarmsysteem, dan is het misschien
Personenalarmsystemen
interessant om te weten dat er ook rook- en
“Het klassieke personenalarmsysteem, dat bin-
CO-detectoren bestaan die gekoppeld zijn aan de
nenshuis werkt, kennen de meeste mensen wel:
zorgcentrale. Is er teveel rook of een te hoge
ben je in nood, dan kan je de alarmknop indrukken.
concentratie van CO in de ruimte? Dan gaat er een
Maar tegenwoordig is er ook een gamma aan alarmsystemen met meerdere toepassingen. Zo
15alarm af en vertrekt er een signaal naar de
zorgcentrale.”
bestaan er bijvoorbeeld mobiele personenalarmsystemen die je zowel in huis als daarbuiten kan
Meer info? Voor meer informatie over deze hulpmiddelen kan je terecht bij je mutualiteit.
bedienen door enkele seconden de SOS-knop in te drukken. De zorgcentrale vangt het signaal
15
Zorgen voor je ouders?
“Zorgen voor anderen betekent ook zorgen voor jezelf�
16
Als kind instaan voor de zorg voor je ouder(s):
rem te gaan staan! Zorgen voor anderen houdt in
het is een ommekeer in rolverdeling die zowel
dat je ook zorg draagt voor jezelf. Ook voor jou
voor ouder als kind niet voor de hand ligt. Hoe
geldt: wil je vooral een verzorgende rol opnemen of
ga je hiermee om? Psychologe Els Vuerstaek
kies je voor quality time? Voel aan waar je grens
geeft enkele inzichten mee.
ligt. De eisen die we onszelf opleggen, zijn niet altijd haalbaar. Soms zorg je net beter door niet meer zoveel (fysiek) te zorgen.
Mijn ouders hebben voor mij gezorgd, neem ik nu de zorg voor hen op?
Ik vind het moeilijk om te weten hoe mijn kind
Er zijn twee perspectieven. Als kind voel je je vaak
tegenover mantelzorg staat.
heel loyaal ten opzichte van je ouders. Je bent
Als ouder mag je gerust naar je kind uiten wat er in
geneigd om de zorg terug te geven die je als kind
je hoofd omgaat. Ook voor je kind geldt dat. Dingen
ontvangen hebt. Maar er is ook een ander perspec-
bespreekbaar maken creëert betrokkenheid. Hebben
tief. Zorgen voor je ouders hoeft niet aan te voelen
jullie hierbij wat hulp nodig? Dan kan je de huisarts
als verplichting. Je ouders kozen vaak bewust voor
of een psycholoog inschakelen. Of neem contact op
kinderen en de bijhorende zorg. Als kind kreeg je
met een gespecialiseerde organisatie zoals het CGG
deze keuze niet en draag je ook niet per definitie
ouderenteam. Zij geven ondersteuning bij uitdagin-
een verantwoordelijkheid. Dit perspectief geeft wat
gen in het proces van ouder worden, en dit zowel
ademruimte om je eigen grenzen te mogen trekken.
aan ouders als aan (klein)kinderen.
Als ouder wil ik mijn kind niet teveel belasten,
IN EEN NOTENDOP
maar ik laat ook niet graag vreemden toe.
> Durf gevoelens en gedachten te benoemen en te bespreken, ook tussen broers en zussen (tip voor ouder en kind).
De drempel om vreemden toe te laten, is vaak hoog. Geef je dit toch een tijdje de kans, dan zal je wellicht merken dat het goed meevalt. Dat is alleszins bij
> Vraag je af: wat vind ik het meest waardevol? ‘Quality time tussen ouder en kind’ of de fysieke verzorging door het kind? (tip voor ouder en kind)
heel wat ouderen zo. Vind je de stap moeilijk? Vraag jezelf dan af welke rol je graag wil dat jouw kind opneemt. Vooral een verzorgende? Of besteed je de tijd samen liever met leuke en ontspannende momenten?
> Vraag je af: wat is voor mij een brug te ver, waar ligt mijn grens? Dit kan verschillen tussen broers en zussen. Er is geen: ‘zo moet het, zo hoort het’ (tip voor kind).
Ik krijg als mantelzorger moeilijk alles gecombineerd. Mantelzorger, kind van je ouders, partner, mama,
> Vind je vreemden inschakelen moeilijk? Geef het toch een kans. Het gaat om professionals die weten hoe hiermee om te gaan (tip voor ouder).
oma, werknemer, … Door zorg te willen geven op al deze vlakken, kan je uit balans geraken. Neem daarom even afstand en ga na waarmee je jouw batterijen kan opladen. Heb je nog ruimte voor
> De behandelende arts kan advies geven: ‘deze zorg is eigenlijk te zwaar’.
sport, hobby’s of activiteiten waar je energie van krijgt? Lukt dat niet meer, dan is het tijd om op de
17
Thuiszorgdiensten in de kijker
Extra hulp aan huis
Merk je dat het steeds meer moeite kost om alle huishoudelijke taken zelf te doen? Of kan je bepaalde dagelijkse handelingen niet meer alleen uitvoeren? Dan is het een goed idee om wat extra hulp in te schakelen. Binnen het aanbod van thuiszorgdiensten is een waaier aan mogelijkheden beschikbaar. We lichten graag 3 minder bekende diensten toe, die mogelijk interessant voor je kunnen zijn.
... Poetshulp Huisapotheker Thuiszorgwinkel
Hulpmiddelen woningaanpassingen
Gezinszorg
Thuiszorgdiensten
Kinesist
Warme maaltijden Klusjesdienst Oppashulp dag/nacht
Vervoer Thuisverpleging
18
Personenalarmsysteem
1. Oppashulp
Vragen?
Wil jouw mantelzorger eens een boodschap doen,
Zit je met vragen of wil je graag beter wegwijs
vrienden opzoeken of er even tussenuit? Dan kan
geraken in dit uitgebreid aanbod?
je een oppashulp inschakelen. Dat is een vrijwilli-
> Als patiënt opgenomen in het Jessa Ziekenhuis?
ger die gezelschap aan huis biedt en waar je met
Dan kan je beroep doen op een medewerker van
een gerust hart beroep op kan doen. Er zijn ook
de sociale dienst van het ziekenhuis. > Niet opgenomen? Neem dan gerust contact op
mogelijkheden voor nachtopvang. Oppashulp wordt ook vaak ingeschakeld om sociaal isolement tegen
met de sociale dienst van je mutualiteit.
te gaan.
> Ga je (of je mantelzorger) liever zelf op zoek naar diensten die je kunnen helpen? Surf naar:
2. Ergotherapie aan huis
https://www.zorg-en-gezondheid.be/adressen-
Heb je omwille van je gezondheidstoestand nood
van-diensten-voor-gezinszorg-en-aanvullende-
aan aanpassingen aan je woning? Dan kan je
thuiszorg
terecht bij een ergotherapeut. Er bestaan ontzet-
of http://www.desocialekaart.be > GPS.OUDERENZORG: Het Jessa Ziekenhuis
tend veel (hulp)middelen die ervoor zorgen dat je langer op een veilige manier thuis kan blijven
beschikt over een hulplijn waar iedereen terecht
wonen. De ergotherapeut zal je hierin adviseren, je
kan met vragen over ouderenzorg in het zieken-
aanleren hoe je hulpmiddelen kan gebruiken en je
huis.
nieuwe methodes aanleren om je dagelijkse
Tel: 011 33 54 54
activiteiten te kunnen blijven uitvoeren. Voor
(elke werkdag van 9u tot 12u)
informatie en een deskundig advies kan je een
e-mail: gps.ouderenzorg@jessazh.be.
beroep doen op: Zorgoverleg:
> je mutualiteit of een dienst voor woningaanpassing.
Vind je het nodig om als zorgvrager, (mantelzorger)
> mailen naar aanvraag@ergoaanhuis.be.
en thuiszorgdiensten rond de tafel te zitten om de zorg op elkaar af te stemmen? Dan kan je een
3. Dagcentra
zorgoverleg aanvragen via het OCMW of je kan
Een dagcentrum biedt sociaal contact, een zinvolle
surfen naar http://www.listel.be. Er is een overleg-
tijdsbesteding én een goede verzorging aan
coördinator thuisgezondheidszorg die de zorg in
thuiswonende ouderen. Het aanbod van activitei-
jouw gemeente coördineert.
ten in het dagcentrum is wisselend en op maat van de groepsleden. Je kan één of meerdere dagen per week een halve of volledige dag naar het dagcentrum gaan. ’s Avonds keer je telkens naar huis
Tiana Berings, sociale dienst
terug. Je mantelzorger kan tijdens die dagen boodschappen doen, eigen afspraken afwerken, enz.
OPLOSSING SPREEKWOORDENQUIZ Levenslust OPLOSSING WOORDZOEKER: Start je dag met een lach
19
20
Even bezinnen
Je bent als een boom getekend door de jaren vol leven, vol wijsheid alle eigenheid groeiend naar de toekomst verhalen bewaard in je sterke stam. Je geeft me geborgenheid in je takken laat me schuilen onder je kruin. Je bewaart mijn geheimen je kruin in de wind vrijheid in een enkele lach. Laat me verdwalen onder je wortels bewaar me in je hart. Silke de Ridder Uit: ’Levenslang’ van Kolet Janssen
21
Als mantelzorger ben je ervaringsdeskundige.
Mark Saen
22
Mantelzorger in het ziekenhuis
“De mantelzorger is een belangrijke informatiebron”
Pluspunt Ook bij de verpleegkundigen zijn de meningen verdeeld. “Velen zien de participatie als een pluspunt waardoor de informatiedoorstroming en de omschakeling van ziekenhuis naar thuis vlotter verlopen. Maar er zijn ook collega’s die er zich wat ongemakkelijk bij voelen om mantelzorgers mee in te schakelen in de zorg.” Met deze informatie gaat
Voor mantelzorgers is het soms moeilijk om
Mark nu verder aan de slag. “Mantelzorgers kunnen
hun zorgende rol los te laten tijdens de
zelf ook met voorstellen komen. We willen komen
ziekenhuisopname van hun naaste; ze blijven
tot een win-winsituatie met goede afspraken voor
liefst betrokken. “Heel begrijpelijk”, vindt
patiënt, mantelzorger en zorgteam.”
hoofdverpleegkundige Mark Saen. “Daarom willen we hiervoor een gestructureerde
Tips voor participatie
aanpak uitwerken.”
> Participeren in de zorg? Spreek ons aan, we zoeken naar oplossingen. Participeren hoeft
Als startpunt werd er een studentenonderzoek uitgevoerd naar de visie van mantelzorgers,
niet, maar kan wel. > Opname en ontslag zijn belangrijke communi-
patiënten én verpleegkundigen over mantelzorg in het ziekenhuis.
catie- en informatiemomenten. > Samen eten, doet eten: gezellig voor patiënt en mantelzorger.
Mantelzorger ontlasten
> Technieken uit het ziekenhuis kunnen thuis ook
Mark licht de resultaten toe: “Er zijn patiënten die
van pas komen. Ben je mee betrokken, dan kan
zich in het ziekenhuis angstig en eenzaam voelen
je als mantelzorger beter inschatten wat later
zonder hun mantelzorger, anderen willen de
thuis haalbaar is of niet.
mantelzorger net ontlasten tijdens de opname.
> Als mantelzorger ben je ervaringsdeskundige
Diezelfde dualiteit zie je bij de mantelzorgers.
van de geestelijke en lichamelijke toestand van
Voor de ene is de ziekenhuisopname een moment
de patiënt. Je bent dus een belangrijke informa-
om even op adem te komen, de andere vindt het
tiebron voor onze teams en een gewaardeerde
moeilijk om de zorg uit handen te geven. Als
schakel tussen ziekenhuis en thuisverpleging.
mantelzorger ben je immers expert: je weet
23> Ga gerust wandelen met de patiënt. Bewegen
wanneer de patiënt zijn pillen moet krijgen, hoe
doet genezen. Geef ons wel een seintje als
hij reageert in bepaalde omstandigheden, …
jullie de afdeling verlaten.
Sommige mantelzorgers vragen ook of we hier-
> Duidelijke afspraken over (al dan niet) mantel-
mee een tekort aan personeel willen opvangen.
zorg in het ziekenhuis bevorderen het welzijn
Absoluut niet! Onze kwaliteitszorg blijft onveran-
van patiënt, kamergenoot, mantelzorger en
derd, met of zonder betrokkenheid van de mantel-
ziekenhuisteam.
zorger in de zorg.”
23
Samen eten doet eten!
SAMEN ETEN DOET ETEN! Alleenstaanden zetten soms geen volwaardige maaltijd op tafel omdat ze die alleen voor zichzelf moeten klaarmaken. In je eentje eten is niet altijd aangenaam. Samen eten, doet eten. En het sociaal contact is ook nog eens goed voor je mentaal welzijn.
TIPS VOOR EEN GEZELLIG MAALTIJDMOMENT: > Nodig eens familie, vrienden, buren of kennissen uit. > Ga als je thuis woont eens een keertje eten in het dagcentrum/rusthuis bij jou in de buurt. Zo leer je nieuwe mensen kennen. > Eet aan een mooi gedekte tafel en zet je lievelingsmuziek op.
Smakelijk!
DiĂŤtisten Jessa Ziekenhuis
Maaltijdsoep met pompoen, kikkererwten en spek
Een heerlijke maaltijdsoep is snel klaar en je kan ze op voorhand maken. Hierdoor heb je meer tijd voor het gezelschap dat van jouw soep komt meesmullen.
BEREIDINGSWIJZE
INGREDIĂ‹NTEN VOOR 4 PERSONEN
Schil en snijd de koolrabi in kleine blokjes.
1 koolrabi met blad
Snijd 3-4 binnenste malse bladeren van
300g flespompoen/butternut
de koolrabi in reepjes. Snijd de pompoen
250g kikkererwten uit blik
in blokjes (mag met schil).
4 dikke sneden spek
Laat de kikkererwten uitlekken en snijd
boter
het spek in reepjes van +/- 1 cm dik. Bak
1 gesnipperde ui
het spek krokant.
0,5-1 el currypoeder (afhankelijk van
Verhit boter en fruit de ui kort. Strooi er
hoe pittig je de soep wilt)
currypoeder over en laat nog even fruiten.
800ml groentebouillon
Giet de bouillon bij en breng aan de kook.
peper en zout
s Varieer met blok je jes fe takaas of pe pert ep. voor een pi ttige so
Voeg de koolrabi en pompoen toe zodra het geheel kookt. Laat op een matig vuur koken tot de groenten gaar zijn. Mix en kruid met peper en zout. Voeg kikkererwten, spekblokjes en het groen van de koolrabi toe. Laat nog 1 min. koken.
TIP
Een vegetariĂŤr in het gezelschap? Serveer de spekblokjes en de soep apart.
25
Ovenschotel met prei en zalm Ook een ovenschotel is ideaal om op voorhand klaar te maken. Gebruik verse of diepvriesprei. Tip van logopedist en diëtist: Verse prei is malser maar beide zijn even gezond en lekker!
BEREIDINGSWIJZE
INGREDIËNTEN VOOR 4 PERSONEN
Verwarm de oven voor op 200 °C.
700g zalm
Schil de aardappelen en snijd in stukken,
800g prei (vers of diepvries)
kook ze in ± 20 min. gaar. Giet af en pureer
800g aardappelen
met de melk. Kruid met nootmuskaat,
200ml melk
peper en zout.
boter
Bij verse prei: snij de prei in ringen. Stoof
2 eetlepels zachte boter + 1 extra lepel
de prei in een beetje boter. Kruid met
(afwerking)
peper en zout.
2 eetlepels bloem
Maak beurre manié: gelijke delen zachte
2 eetlepels paneermeel
boter en bloem mengen tot een pasta.
300 ml visbouillon (1/2 blokje opgelost in
Voeg de visbouillon bij de prei en bind de
300ml heet water)
saus met beurre manié of met een ander
nootmuskaat, peper en zout
sausbindmiddel. Laat pruttelen tot een gladde gebonden saus. Giet een laagje preisaus in een grote ovenschaal. Leg er de diepgevroren zalmporties bovenop en giet er de rest van de saus over. Verdeel er de puree over en trek enkele strepen met een vork. Bestrooi met het paneermeel en leg er 1 eetlepel boter in klontjes op. Bak 30-35 min. in de voorverwarmde oven. Zet de laatste minuten de ovengrill aan voor een mooi goudbruin korstje.
26
Spelletjes
WOORDZOEKER Zoek de volgende woorden en maak met de overgebleven letters een zin: Bakplezier, dansen, feest, gezelschap, gezondheid, huisdier, hulpmiddelen, kleinkinderen, lezen, liefde, mantelzorg, muziek, oefenzaal, ouderenzorg, patiënt, personenalarm, revalideren, rust, sportief, vitaal, vriendschap, vrijwilliger, wandeling, welzijn, ziekenhuis, zora, zorgrobot Oplossing pag. 19
F
F
S
L
V
M
A
N
T
E
L
Z
O
R
G
E
E
T
A
A
R
O
E
F
E
N
Z
A
A
L
E
I
R
A
R
T
I
R
E
I
D
S
I
U
H
S
T
E
T
O
U
D
E
R
E
N
Z
O
R
G
T
R
V
I
J
E
D
D
N
K
D
E
A
G
M
G
O
A
V
N
E
S
N
A
D
E
F
Z
E
T
E
P
L
W
E
L
Z
I
J
N
S
I
E
E
E
Z
S
I
U
H
N
E
K
E
I
Z
C
Z
I
L
E
E
D
I
E
H
D
N
O
Z
E
G
H
U
L
L
N
E
L
E
D
D
I
M
P
L
U
H
A
M
S
M
R
A
L
A
N
E
N
O
S
R
E
P
P
C
N
E
R
E
G
I
L
L
I
W
J
I
R
V
H
L
N
O
U
B
A
K
P
L
E
Z
I
E
R
A
A
C
Z
H
S
G
N
I
L
E
D
N
A
W
P
A
T
I
E
N
T
O
B
O
R
G
R
O
Z
SPREEKWOORDENQUIZ 1. De … valt niet ver van de boom. 2. Nieuwe ... vegen schoon. 3. Een goed begin is het … werk. 4. Wie het … niet eert is het grote niet weerd. 5. De … wint. 6. Rust … . 7. Waar een … is, is een weg. 8. Van … komt afstel. 9. Overdaad … . 10. Men is … te oud om te leren.
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Oplossing pag. 19
27
SAMEN
VEILIG MOBIEL
ADVIES × TRAINING × BEGELEIDING
met een deskundig team van medische en mobiliteitsexperts
> ONGERUST OVER DE RIJVEILIGHEID VAN UW OUDERS? > VRAGEN OVER UW RIJVAARDIGHEID? ...
011 33 88 66 - INFO@SAMENVEILIGMOBIEL.BE
WWW.SAMENVEILIGMOBIEL.BE
28