Gezond Eten op School

de middelbare }

m 1 o er 1

Gezond eten op school e schoolkantine

van frituur naar fruit

Top 9

ongezond chool kiezen

Kijk, check en vraag Goed l nchen

beter leren

18 11 10 11:1 :

Tekst: Evert de Vos | Fotografie: Duco de Vries

Gezonde kantine: van levensbelang

In veel schoolkantines worden vooral calorierijke snacks aangeboden. Terwijl pubers een gezonde lunch hard nodig hebben. Om scholen - en ouders! - te helpen om dit te veranderen, ontwikkelde het Voedingscentrum een speciaal programma: de Gezonde Schoolkantine. Hoe kunnen scholen hun leerlingen stimuleren om gezonder te eten en wat kunnen ouders doen? Je leest het in deze special.

Woordvoerder Roy van der Ploeg van het Voedingscentrum geeft drie belangrijke redenen waarom de lunch gezond móet zijn.

1.

Energie voor goede schoolprestaties

Er wordt van leerlingen heel wat gevraagd tijdens een schooldag. Urenlang moeten ze hun hersens erbij kunnen houden. Een gezonde lunch helpt hier enorm bij, weet Van der Ploeg. ‘Ongezonde snacks als patat of een chocoladereep geven wel energie, maar voor een korte tijd. Al na een uurtje krijgen kinderen een flinke dip; ze worden loom, gaan gapen en hun aandacht verslapt.

Gezond eten, zoals bijvoorbeeld een bruine boterham met kaas of een appel, bevat koolhydraten die langzaam in het bloed worden opgenomen. De na-de-lunch-dip blijft dan weg en de kinderen blijven beter opletten.’

2

m 1 drie redenen gezond 2

18 11 10 11:10:12

.

inder ziek

art- en vaatziekten, diabetes , kanker. ensen met een ongezond voedingspatroon en overgewicht hebben een grotere kans op deze ziektes. et is dan ook niet voor niets dat de weede amer heeft besloten dat in alle schoolkantines gezond moeten zijn. ‘ inderen moeten bewust worden gemaakt van wat gezonde voeding is,’ zegt Van der Ploeg, ‘want zelf realiseren ze zich nog niet altijd dat ze ongezond bezig zijn. eem nu bijvoorbeeld de rage om sportdranken te drinken.

Daar zitten zoveel suikers in, dat sport je nooit weg. hee of gewoon water lessen de dorst net zo goed. En als drankje bij de schoollunch werkt het averechts; dan krijg je pas echt een dip.’

ngezonde nack al atat of chocola geven el energie, aar voor korte tijd

.

inder dik

Van de scholieren heeft procent overgewicht, zij zijn twee tot tien kilo te zwaar. ‘ chool moet voor kinderen een veilige omgeving zijn, ook als het om voeding gaat,’ vindt Van der Ploeg. ‘Ongezond eten is namelijk een sluipend gevaar. ijdens de groeispurt is er nog wel wat ruimte om meer te eten, maar als kinderen ongezond blijven eten is de kans op overgewicht groot. atuurlijk mogen ze best eens snacken, maar niet elke dag.’

Drie gezonde maaltijden zijn essentieel, met ernaast ma imaal vier keer iets tussendoor. ‘En eet dan liever een boterham, een mueslibol of een appel.’ ● J/M special De Gezonde Schoolkantine

m 1 drie redenen gezond

18 11 10 11:10:2

m1 n

Top 9

FotograďŹ e: o a d oe e

ongezond be s sna en a a ees la e ssen

eveel al es

at hebben ze er dag ge iddeld nodig Jongens 9-13 jaar: 2200 kcal Jongens 14-18 jaar: 2900 kcal Meisjes 9-13 jaar: 2100 kcal Meisjes 14-18 jaar: 2200 kcal

e n

en e

e es n e

a i e broode

Om niet te veel energie binnen te krijgen, mag een tussendoortje maximaal 100 kcal bevatten.

Kcal g vet g uiker

o e oe

ri adel pe iaal

Kcal g vet g uiker

Kcal g vet g uiker

1 11 10 1 :0 :

i i pi a

Kcal g vet g uiker

d

ppel ap

Kcal g vet g uiker

aa broode Kcal g vet

a e Kcal g vet

roop a el

l

m1 n

ip

Kcal g vet g uiker

a d bar Kcal g vet g uiker J/M special De Gezonde Schoolkantine

1 11 10 1 :0 :2

m1

e choolkantine rigade

s

voor sta p p ta

n ine rig de

van rit r naar r it

1 11 10 1 :1 :22

m1

Tekst

a a

ruso | Fotografie: Duco de Vries

en kroket et een ar toe in o ige chool kantine i het geen ongebruikelijk enu cholen die dat illen veranderen, kunnen een bezoek van de choolkantine rigade van het oeding centru aanvragen choolkantine rigadier eleen chuit ging o bezoek bij het hra ollege at klopt niet helemaal.’ chuit van de

eleen

eder plankje of mandje is bo-

choolkantine

vendien voorzien van een groene,

rigade wijst op het rode label op

oranje of rode sticker, die respectie-

krentenbollen en vervolgens op

velijk aangeeft of het product valt

kaasstengels met een oranje sticker.

in de categorie ‘beste keus’, ‘de keus

‘Een krentenbol bevat meer goede

van de middenweg’ of ‘minst goede

voedingsstoffen en is dus een ver-

keus’. Groen gelabeld zijn broodjes

standiger keuze dan een kaasstengel.

gezond, fruit, rijstwafels en

Die twee labels zou ik omwisselen.’

koeken. Oranje zijn eierkoeken,

o gezegd, zo gedaan.

Heleen Schuit brengt een bezoek aan het Ashram aan den

ollege in Alphen

ijn om de tussenstand op

iga

chocomel en de pakjes drinkyoghurt. Onmiskenbaar rood zijn de arsen, lolly’s en cola - want ook die worden verkocht.

te nemen. Vorig jaar adviseerde ze

Waarom liggen er eigenlijk nog

over de verandering van de kantine.

steeds ongezonde producten

indsdien is het assortiment uitge-

‘ eerlingen moeten keuzes kun-

breid met veel fruit, salades en ge-

nen maken,’ legt Elly

zonde snacks. Geen wit brood meer,

uit, hoofd van de Ashramkantine.

alleen nog bruin. En de snacks in de

‘ at wij belangrijk vinden is de be-

enige overgebleven automaat zijn

wustwording van wat wel en niet

vervangen door rijstwafels, snack-

gezond is, zodat leerlingen beseffen

ajacks en air rade chocolade.

wat ze kiezen. Daarom organiseren

ranenburg

J/M special De Gezonde Schoolkantine

n ine rig de

1 11 10 1 :1 :

m1

we themaweken in de kantine. De ruitweken

‘ eet je wat ik mi

athijs

ens

bijvoorbeeld, waarin

zoekt even naar de juiste

het maandag mandarijnendag is,

woorden voor zijn verlangen. ‘Die

dinsdag druivendag enzovoort. Of

geur,’ zegt hij dan, ‘die geur van

de

frituur, die je door de hele school

alorie nweken, waarin van alle

producten het aantal calorie n op

rook.’

ij zucht bij de gedachte.

een lijst aan de muur terug te vin-

ijn vrienden barsten in lachen uit.

den was. Er waren

oe herkenbaar

risse tartwe-

ken na de zomervakantie. Of

ef-

n an e groot te ta

en van het

erfstweken, deze herfst. oen

Ashram ollege was de verandering

stond er een mand met herfstappel-

van het frituurbeleid niet meer elke

tige

tjes naast de mand met lolly’s bij de

dag kroketten, kipcorns of frikadel-

kassa. Allebei vijfentwintig cent per

len, maar eenmaal per week. Vrij-

stuk, zodat de prijs en dus de keuze

dag frituurdag is alles wat rest.

niet ten voordele van de lolly’s uit

Ashram ollege heeft, op advies van

zouden pakken.

het Voedingscentrum, gezocht naar

e koppelen ook

et

lessen aan die weken. Alles staat in

gezonde alternatieven.

het teken van zo’n thema.’

de leerlingen dagelijks onder meer

u kunnen

verse salades krijgen, drie soorten

at ij belangrijk vinden i de be u t ording van at el en niet gezond i

n ine rig de 8

tosti’s, broodjes gekruide kipreepjes of roerei, snoeptomaatjes, worteltjes et cetera. open

athijs en zijn vrienden nu

fruit in plaats van frikadellen ‘ ou nee,’ zegt

iels as

, ‘fruit neem

1 11 10 1 :1 : 8

m1

l je elke dag een ar eet naa t je ge one eten, krijg je dat er zelf et dagelijk een uurtje orten niet af ik wel mee van huis, daar ga ik mijn

doet eten, luidt het gezegde, maar

geld niet aan verspillen. Als ze bak-

niet elke puber denkt daar hetzelfde

jes fruitmi

over.

hebben met aardbeien

et gezonder maken van het

en zo, koop ik dat soms wel. Als ik

aanbod is duidelijk een echt proces.

verder iets koop, is het meestal een

De ene leerling is daar verder in dan

broodje knakworst of een kaassten-

de andere.

gel. Dat is vet ja, maar ik sport en ik

alou van der

aan

‘ k ben

ben niet al te stevig gebouwd. k kan

blij met deze mooie kantine en met

wel wat vet gebruiken.’

wat ik er allemaal kan kopen. Voor

En d t, zegt

eleen van de chool-

kantine rigade, is nu echt

n van

vegetari rs, zoals ik, is er ook ruim voldoende keuze.’

de grote misvattingen onder veel jon-

n e antine er groe krijgen leer-

geren en hun ouders. ‘Als je elke dag

lingen de kans om samen met ouders

een

ars eet naast je gewone eten,

en leerkrachten mee te denken over

krijg je dat er zelfs met dagelijks een

de nieuwe aanpak. Van de idee nbus

uurtje sporten niet af.’ En dan heeft

bij de ingang van de kantine met

ze het nog niet eens over de gezond-

antwoorden erbij geplakt

heidsrisico’s die ook magere mensen

alvast flink gebruik gemaakt. Ook is

van ongezond voedsel ondervinden.

‘Ashram als gezonde school’ inmid-

wordt

dels opgenomen in het schoolbeleid. e

chool

oet moeite om haar

eleen chuit is dan ook enthousiast.

leerlingen zo gezond mogelijk te

‘ atuurlijk zijn er altijd nog punten

houden. och moeten veel kinderen

voor verbetering vatbaar,’ conclu-

wennen aan de drastische frituur-

deert ze. ‘ aar het Ashram

vermindering. Verandering van spijs

heeft zeker al veel bereikt.’ ●

ollege

J/M special De Gezonde Schoolkantine

n ine rig de

1 11 10 1 :1 :02

m 1 romme i

i voor de tro el

ee e u er ee s iets ee a ders ee aar sc oo oa s ekkere ta iaa se to i ousse ee rood e s oar a aar da ee ge o de varia t

rood e ta iaa se to i ousse odig voor

rood es

Blikje tonijn in water (naturel) ● Circa 1 eetlepel magere fritessaus of slasaus ● 1 Lente-uitje ● Peper ● Paar blaadjes sla ● 3 Volkoren broodjes ●

o

aak e ze

Maak de tonijn fijn met een vork. ● Breng op smaak met een beetje peper. ● Was en snijd het lente-uitje in smalle ringen. ● Meng ui, tonijn en fritessaus goed door elkaar. De mousse moet wel een beetje stevig blijven. ● Laat de tonijnmousse een uurtje opstijven in de koelkast. ●

Snijd de broodjes open, beleg ze met sla en een schep tonijnmousse. Verpak ze in plastic folie.

ip Houd broodjes fris door een bevroren pakje sap of flesje water in het broodtrommeltje/rugzak mee te geven. Tegen lunchtijd is dit ontdooid maar nog lekker koel, net als de broodjes.

10

1 11 10 1 :1 :1

m 1 romme i

Fotografie: o a d oe e

rood e s oar a odig Stukje kipfilet 1 Theelepel olie ● Shoarmakruiden ● 1 Tomaat ● sbergsla ● Bruin pistoletje ● ventueel salsa ● ●

o

aak e het

Snijd de kipfilet in smalle reepjes. ● Meng wat shoarmakruiden door de kip en laat dit 1 minuten in de koelkast intrekken. ● Bak de kipfilet in de hete olie in een koekenpan met een antiaanbaklaag gaar en bruin. ● Was de tomaat en snijd hem in blokjes. Snijd de sla in reepjes. ●

Snijd het pistoletje open. Leg er wat kip in en vul het broodje op met tomaat en sla. Desgewenst kan er nog een lepeltje salsa bij.

Verpak het broodje in plastic folie.

J/M special De Gezonde Schoolkantine

11

1 11 10 1 :1 : 2

m 1 de gezonde

e verandering

e oet el dingen aanbieden die de leerlingen llen ko en

n ine 12

1 11 10 1 :1 :1

m 1 de gezonde

Tekst: Tessa

oude

erg | Fotografie: ett

ages

llen een gezonde s l n

Van het ene op het andere moment ongezonde producten vervangen door gezonde. Op het Varendonck ollege deden ze het. n zelfs de leerlingen zijn nu tevreden.

Ik vind het goed dat de school zich hiervoor inzet.

● ● ● ●

or tenbroo e bli e ri ran re en ui e a el

ot augu tu waren dit de bestsellers in de kantines van het Varendonck ollege in Asten . leerlingen . Daarna ging het roer echter radicaal om met de start van het nieuwe schooljaar werden alle ongezonde producten geweerd. ‘Als school heb je immers een voorbeeldfunctie,’ zegt Ger an Onrust, die afdelingsleider is van havo vwo.

e chool telt drie locaties en had op elke locatie uiteenlopende regels en assortimenten. De basis bestond echter uit frisdrank, soep, worstenbroodjes en een toetje.

Op sommige plekken konden de leerlingen ook nog repen en zakjes snoep kopen. e beoor eel e het on gezondheidsgehalte van de producten. et resultaat de favoriete ‘worstenmik’ worstenbroodje verdween, alle frisdranken in de automaten werden vervangen door light varianten en er is geen snoep

J/M special De Gezonde Schoolkantine

n ine 1

1 11 10 1 :1 :28

m 1 de gezonde

e verandering

e eten nu vaker ge oon het brood uit hun tro eltje o of chocola meer verkrijgbaar. ‘ u kunnen leerlingen appels, ontbijtkoek, magere kwark en dunne soepen kopen.’ eling lei er nru t ‘ et is belangrijk om direct een goed alternatief te bieden en het leefbaar te houden voor de leerlingen. e moet wel dingen aanbieden die de leerlingen w llen kopen.’ eerle nn em e Anne en oes zitten in de derde klas. n eerste instantie deed het pijn dat hun geliefde worstenmik opeens niet meer te krijgen was, vertellen ze.

n ine 1

‘ eerlingen dreigden zelfs te gaan staken.’ a een jaar is er speciaal voor de school een gezonde variant ontwikkeld. et kippenbroodje heeft een bruin broodje en bevat veel minder ongezonde ingredi nten. ‘ aar nee, dat is bij lange na niet zo lekker als een echt worstenbroodje,’ vinden ze. och zijn ze erg positief over het initiatief van het Varendonck ollege. Veerle ‘ k vind het goed dat de school zich hiervoor inzet.’

‘Als kinderen echt ongezond willen eten, dan nemen ze het maar mee van thuis,’ vindt emke.

1 11 10 1 :1 :

m 1 de gezonde

Hoe gaat e school hiermee om ‘ ij hebben de ongezonde dingen niet verboden, maar ze zijn zeker niet gewenst op onze school,’ antwoordt Onrust. ‘Als leerlingen met een familiezak chips of een blikje Energydrink staan, spreken we ze aan. e proberen ze uit te leggen dat we een gezonde school willen zijn en dat een zak chips hier niet

ie

thuishoort. aar echt verbieden kun je het niet.’ het aren onc ollege merken ze dat leerlingen nu veel bewuster met gezond eten bezig zijn.

Onrust ‘Dat zie je alleen al als je in de pauze door de kantine loopt. e eten nu vaker gewoon het brood uit hun trommeltje op.’ ●

e school

e

e e

aat je kind binnenkort naar de middelbare school? an zijn de open dagen een mooie gelegenheid om ook een blik in de kantine te werpen. Wat is er te koop? n wat is het beleid van de school? ijk, check en vraag!

1. Heeft de school een voedingsbeleid . Wie bepaalt het aanbod in de kantine de school zelf of een cateraar . s de schoolkantine de hele dag open of alleen tijdens pauzes . Wat is er verkrijgbaar in de kantine en uit automaten ijn dit vooral gezonde of ongezonde producten

. n wat wordt het meest door leerlingen gekocht (Want zien eten doet eten.) . Wat is er goedkoper gezonde of ongezonde producten . s de school bezig het aanbod te verbeteren Maken ze hierbij gebruik van het programma De Gezonde Schoolkantine van het Voedingscentrum o ja, hoe

. Wordt er in de lessen aandacht besteed aan gezond eten eer weten? ijk op www.degezondeschoolkantine.nl J/M special De Gezonde Schoolkantine

n ine 1

1 11 10 1 :1 :

m 1 de gezonde

ooo De ezonde Schoolkantine is een bijlage bij J M voor ouders, januari 11.

Deze special is gemaakt in samenwerking met et oedingscentrum. an deze special werkten mee en van chteren, Steven van Drie, aren van Drongelen, Manon van ijsden, C line van ennep, ett mages, Manja ruson, onald Hoeben, Moni ue Montanus, o van der Ploeg, Heleen Schuit, vert de Vos, Duco de Vries, Tessa Woudenberg en itt van Wijk.

Redactieadres Tel. redactie 1 -mail redactie jmouders.nl Postadres postbus 13, 1 CV msterdam www.jmouders.nl arketing Susanne de oning, tel.

1 dvertenties Tel. 1 3 itgever emke Leemijer ruk fďŹ ci nta www.efďŹ cienta.nl istributeur Betapress Verzending T T Post

J/M special De Gezonde Schoolkantine

n ine 1

1 11 10 1 :18:0