Het enige opvoedblad voor 4-16 jaar, www.jmouders.nl
Nieuw J/M =
vernieuwd
voor ouders
COLUMN MIJN BRUGKLASSER * GAMEGIDS * KINDERKAMER VAN DE MAAND * KOKEN OP DE CAMPING * plus nog veel meer
J/M ONDERZOEK
DORP OF STAD Waar is je kind het beste af? EEN FLES PER DAG (We hebben het over zonnebrand)
WORKSHOP
SCHEIDEN
VOOR KINDEREN
NIEUWE FEITEN
Zorgvader of losbol HET LIGT AAN ZIJN HORMONEN 15e jaargang - nummer 6 - juni 2011 - losse nummers�� 4,35 J-M_Juni_2011_DEF.indd 1 jm6 omslag 1
04-05-2011 09:36:33 05 05 11 11:06:26
L
Inhoud 30
03 03 25
JUNI
82
84 50
38
03
26
10
30 Zorgvader of losbol?
© 2011 ® Kellogg Company – Kellogg’s Benelux KBO n° 0432723136
HET LIGT AAN ZIJN HORMONEN. DE NIEUWSTE FEITEN
����������
6 NIEUWS voor ouders 8 DE KAMER van Tamar 10 J/M ONDERZOEK Dorp of stad: waar is je kind het beste af? 25 COLUMN Rocco Mooij 26 WERELDMOEDERS Pinar uit Turkije 37 STRAATVRAAG Voedt een man anders op? 38 DE OPVOEDREGELS VAN Idols-ster Dewi Pechler 43 COLUMN Fleur Jurgens 44 LET'S TALK ABOUT SEX Hoe zit het met seksuele voorlichting op school?
50 EEN FLES PER DAG 7 vragen over zonnebrand 55 ZAPPEN boeken, games, uitjes, hebben, Tischa's opvoedadvies, op de site, recept 70 WORKSHOP SCHEIDEN voor kinderen 75 IN BEELD Gidsen 81 COLUMN Rob van Vuure 82 MIJN PUBER EN IK Marja en Marko 84 AAN TAFEL in Utrecht 89 GEINTJE 90 VOLGENDE MAAND
J/M JUNI 2011
jm 6 inhoud 5
5
06 05 11 12:01:33
Nieuws SAMENSTELLING ROBIN UITHAM
Eerste menstruatie Wanneer je dochter voor het
Drinkende moeders, lastige pubers
eerst menstrueert, is grotendeels
Drinken tijdens de zwangerschap
erfelijk bepaald. Dertig genen
vergroot de kans dat je kind als
zijn van invloed op dat tijdstip.
puber gedragsproblemen krijgt.
Die zijn onlangs ontdekt door
Onderzoekers van de Universiteit
een internationaal team van wetenschappers, van onder meer het Nederlands Tweelingen Register van de VU Amsterdam en het Erasmus MC in Rotterdam. Deze genen hebben ook invloed op de vetstofwisseling. Sommige meisjes kunnen een gevoeligheid voor vroegtijdige puberteit en
Ouderschapsverlof Vrouwen met een bruto-inkomen tussen de € 40.000-50.000 nemen twee keer zo vaak ouderschapsverlof op als vrouwen die tussen de € 10.000- 20.000 verdienen. Bron: CBS
van Pittsburgh volgden 592 kinderen vanaf hun geboorte tot hun 16e. Ook keken ze naar het drinkgedrag van hun moeders. 16-Jarigen van wie de moeder in de eerste drie zwangerschapsmaanden een of meer glazen alcohol per dag dronk, hadden drie keer meer gedragsproblemen.
overgewicht erven, schrijven de onderzoekers in het tijdschrift Nature Genetics.
Weg met de luizencape! Ook jarenlang bij luizenalarm alles gewassen en knuffels in de diepvries gestopt? Officieel is nu erkend dat dit nutteloos is. Luizen hebben namelijk ons bloed nodig om in leven te blijven. Het RIVM presenteert nieuwe richtlijnen voor de aanpak van hoofdluis: het advies om alle kleding te wassen en je huis grondig schoon te maken, geldt niet meer. Ingrid Ligthart van het Landelijk Steunpunt Hoofdluis: ‘Die richtlijn is destijds ontstaan op basis van gezond verstand: houd alles schoon, dat helpt. Een paar jaar geleden bleek uit Australisch
67%
VAN DE JONGEREN ROOKT, BLOWT, BEWEEGT TE WEINIG EN DRINKT TE VEEL Bron: CBS
onderzoek dat omgevingsfactoren weinig invloed hebben. Op zo’n moment verandert het RIVM niet meteen de richtlijn. Pas als iedereen het erover eens is, wordt die aangepast. En nu kunnen we zeggen dat er totaal geen aanwijzing is dat wassen en luizencapes helpen. De hoofdluis is moeilijk uit te roeien, 10 tot 15 procent van de schoolkinderen loopt jaarlijks hoofdluis op.’ Wat wel helpt? Twee weken lang dagelijks kammen! Meer info op www.jmouders.nl/luizen
6
J/M JUNI 2011
jm6 nieuws 6
09 05 11 11:11:46
J/M onderzoek DE 19 GEZINSVRIENDELIJKSTE GEMEENTEN
WAAR GROEIT JE KIND HET BESTE OP? IN NEDERLAND WONEN ZO’N TWEEËNHALF MILJOEN HUISHOUDENS MET KINDEREN. JE
KOMT ZE OVERAL TEGEN, IN EEN METROPOOL ALS AMSTERDAM TOT IN HET KLEINSTE DORPJE OP SCHIERMONNIKOOG. MAAR WAAR IS HET VOOR GEZINNEN NOU HET BESTE TOEVEN? WELKE GEMEENTE WINT DE J/M AWARD GEZINSVRIENDELIJKSTE GEMEENTE? TEKST ANNE ELZINGA FOTOGRAFIE DUCO DE VRIES
10
J/M JUNI 2011
jm 6 onderzoek basis 10
09 05 11 11:26:00
Om te achterhalen in welke stad of dorp een kind het ďŹ jnste opgroeit, rangschikten we alle 413 Nederlandse gemeenten op zaken die voor gezinnen essentieel zijn. Allereerst keken we naar het criminaliteitscijfer. Het belangrijkste voor ouders is immers of hun woonplaats een veilige plek is. Deze selectie leverde drie ranglijsten van dertig gemeenten op: gemeenten met minder dan 35.000 inwoners, tussen de 35.000-75.000 inwoners en vanaf 75.000 inwoners. Plus een aparte ranglijst voor de vier grote steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht. Dit onderscheid is nodig, omdat een wereldstad totaal onvergelijkbaar is met een plattelandsdorp. Vervolgens vergeleken wij (per categorie) de kandidaten voor de J/M Award op vijf andere punten met elkaar: 1. HOEVEELHEID SPEELRUIMTE IS ER 2. VERKEERSVEILIGHEID 3. VARIATIE IN (GOED BEREIKBARE) VOORZIENINGEN (SCHOLEN, KINDEROPVANG) 4. NABIJHEID VOORTGEZET EN HOGER ONDERWIJS 5. BUURTGEVOEL / SOCIAAL KLIMAAT Grote groepen werkloze buurtboefjes, voortijdig schoolverlaters, noodruftige kindertjes, slechte scholen, vieze luchten, giftige gronden en recente schandalen kunnen de gezinsidylle verstoren: de aanwezigheid van deze zogenaamde contra-indicaties bepaalt daarom mede de plaats op de ranglijst. En om helemaal zeker te zijn, zochten we de winnende gemeenten op en spraken daar met bewoners en de wethouder Jeugd. Zo kwamen we
J/M JUNI 2011
jm 6 onderzoek basis 11
11
09 05 11 11:26:20
30
J/M JUNI 2011
jm6 vaderhersens 30
06 05 11 11:56:18
VADERHERSENS
VADERLIEFDE
EEN KWESTIE VAN HORMONEN TEKST DITTY EIMERS ILLUSTRATIES SUE DOEKSEN
MICHEL EN ZIJN VROUW, een artsenechtpaar uit Londen,
waren in de zevende hemel toen bleek dat zij in verwachting was. Toen zij last kreeg van ochtendmisselijkheid, hing hij na
ZAK ZAAD Dat inzicht is nog heel vers. Decennialang deden biologen hun best om aan te tonen dat de ‘natuurlijke’ rol van vaders niet
het ontbijt ook steeds vaker boven de toiletpot. Zij werd dikker,
meer was dan die van een zak zaad. Kijk maar naar de
maar hij kreeg ook een buikje. Zelfs zijn smaak leek aangetast
dierenwereld, riepen ze. Mannetjesdieren willen gewoon een
door de zwanger schap van zijn vrouw; hij kreeg een onweer-
wijfje bevruchten, daarna gaan ze weer op zoek naar een ander
staanbare trek in witte sandwiches. Voorheen kon hij die kleffe
wijfje. Wat er met hun nageslacht gebeurt, interesseert ze niet.
dingen niet door zijn keel krijgen. Michel stond perplex: was
Mensenvaders zouden geen haar beter zijn, als je het dunne
hij gek geworden? Het koppel was afgelopen zomer te zien in
laagje beschaving eraf krabde.
een BBC-televisieserie over vaderschap. Een kwart van de Britse aanstaande vaders zou last hebben van zwangerschaps-
SARAH BLAFFER HRDY (64) , een beroemde Amerikaanse
kwalen, meldde de BBC. Aandachttrekkerij? Iets tussen de
antropologe en primatologe, heeft zich haar hele leven tegen
oren van overbetrokken tuttelvaders? Dr. Arthur Brennan,
die opvatting verzet. Ruim twintig jaar geleden liet ze aan de
vader van twee kinderen en hersenonderzoeker aan de Britse
hand van haar onderzoek al zien dat vaderzorg een heel oud
universiteit van St. George is ervan overtuigd dat de verschijn-
en natuurlijk verschijnsel is. In het pleistoceen, een miljoen
selen meer zijn dan een emotionele reactie. Hij doet onderzoek
jaar geleden, ontwikkelden mensen zich tot gemeenschappelijke
naar het couvadesyndroom, zoals het fenomeen wordt genoemd.
opvoeders, ontdekte ze. Daarmee waren ze de grote uitzondering
De term is afgeleid van het Franse werkwoord couver = broeden. Volgens Brennan is het couvadesyndroom een gevolg van hormoonveranderingen bij vaders in spe. Hij is lang niet de enige wetenschapper die daarop wijst. Niet dat alle aanstaande vaders augurken schrokken of kilo’s aankomen. Maar het wordt steeds duidelijker dat mannen - net als vrouwen - via hun hormonen subtiel worden voorbereid op het ouderschap.
in de wereld van de zoogdieren. Juist dat gezamenlijke opvoeden maakte het volgens haar mogelijk dat mensenhersens groter werden en de taal zich ontwikkelde. Zij was een van de eerste wetenschappers die stelden dat vaderliefde ook een biologische basis heeft. ‘Vaders lijken hormonaal veel meer op moeders dan we altijd hebben gedacht,’ schreef ze.
J/M JUNI 2011
jm6 vaderhersens 31
31
06 05 11 11:56:21
Dewi Pechler
(1983) groeide op in het Friese dorp Scherpenzeel. Als 16-jarige scholiere kreeg ze een dochter, Nomi. In 2002/2003 deed ze mee aan de eerste serie van Idols, een absolute hit op de Nederlandse televisie. Ze werd vierde, achter Jama誰, Jim en Hind, maar was een nationale bekendheid geworden. Ze speelde mee in de musical Hair, maar had moeite haar status als popzangeres te behouden. Vorig jaar kwam ze terug, als mystery popstar in Popstars. Ze poseerde in Playboy en werd lingeriemodel voor Sapph. Onlangs kwam haar nieuwe cd, Power of now, uit.
jm6 regels dewi 38
09 05 11 12:50:01
DE OPVOEDREGELS VAN DEWI PECHLER
‘Zonder mijn moeder zou ik het niet redden’
INTERVIEW
TEKST GIJS GROENTEMAN FOTOGRAFIE GOVERT DE ROOS
TOEN DEWI PECHLER ALS 19-JARIGE MEEDEED AAN IDOLS, HAD ZE AL EEN DOCHTERTJE VAN 2. NOMI (NU 10) WORDT GROTENDEELS OPGEVOED DOOR DEWI'S MOEDER. ‘MAAR IK HOOP DAT ZE STRAKS BIJ MIJ WIL WONEN. MIJN MOEDER ZEGT OOK WELEENS: “NOG EEN PUBERTEIT MEEMAKEN, DAT TREK IK NIET, HOOR!”’
DEWI PECHLER loopt het restaurant van Krasnapolsky aan de
BEN JE DAT ALTIJD AL GEWEEST?
Dam in Amsterdam binnen en eerlijk is eerlijk: ze straalt zoals ze
‘Ik was 16 toen ik zwanger werd, 17 toen Nomi geboren werd.
ook op tv kan stralen. Om haar schouder hangt een grote tas
Het gekke is: opvoeden gaat eigenlijk vanzelf, al vanaf het
met kleren. Want nu is het pas lunchtijd, maar vanavond zal ze
eerste moment. Je lichaam is moeder, dus je instinct is dat ook.
zich ergens in de provincie melden om op te treden. Het gaat
Ineens werd ik heel zorgzaam, stopte met de dingen die je
goed met de carrière van Dewi. Bijna tien jaar geleden - amper
normaal doet als je 16 bent. Ik dacht: ik ga echt niet meer met
19 was ze - verwierf ze een plaats in ons collectieve geheugen
vriendinnen in de disco zitten en alleen maar over jongens
als deelnemer van de allereerste serie van Idols. In het jaar dat
praten. Dat is dan helemaal niet meer interessant. Of je nou
Jamai won, eindigde zij als vierde. Na een paar jaar had ze
30 bent of 17, het maakt geen verschil.’
moeite om het succes vast te houden, waarna het stiller werd. Maar sinds vorig jaar is ze weer helemaal terug: als mystery
WAS NOMI EEN ONGELUKJE?
popstar in Popstars, als femme fatale in Playboy, als
‘Dat vind ik een heel naar woord. Ik zeg liever: ze was niet
lingeriemodel voor Sapph en, uiteraard, met haar nieuwe
gepland. Want een ongelukje is ze allerminst. Ik zou haar niet
album Power of now.
kunnen wegdenken uit mijn leven.’
Ze is pas 27, maar heeft al een heel leven achter de rug. Ook als moeder; toen ze als bleue tiener meedeed aan Idols, zat er
HEB JE ZORGEN GEMAAKT TOEN JE NET ZWANGER
thuis al een dochtertje van 2. Niet voor niets is haar eerste
WAS: HOE GA IK DIT IN MIJN LEVEN PASSEN?
mededeling: ‘Ik ben een andere moeder dan standaard.’
‘Ik maakte me eerder zorgen over hoe de mensen om mij heen
J/M JUNI 2011
jm6 regels dewi 39
39
09 05 11 12:50:23
44
J/M JUNI 2011
jm 6 talk about sex 44
05 05 11 16:26:10
‘let’s talk about sex’ TEKST ROOS WOUTERS FOTOGRAFIE GETTY IMAGES
OP STRAAT, OP TV EN OP INTERNET: OVERAL WORDEN KINDEREN GECONFRONTEERD MET SEKS. TEGELIJKERTIJD HEBBEN DE MEESTE BASISSCHOOLLEERLINGEN GEEN FLAUW BENUL WAT EEN NATTE DROOM IS, OF MENSTRUEREN. NATUURLIJK LICHT JE JE KIND VOOR. MAAR WAAROM GEVEN SCHOLEN HIER GEEN LES IN, VRAAGT ROOS WOUTERS ZICH AF.
In het kort: Ik zit naast Joost in de auto. Sam (10) zit achterin
dachten dat ze een afwijking hadden, waar ze zich
en staart voor zich uit. Hij baalt, net als ik. Zijn
enorm voor schaamden.’ Even valt het stil. Ik hoor
vriendje is ziek geworden waardoor zijn logeer-
Sams hersenen kraken. ‘Wat is dat dan?’ vraagt hij
partijtje - en daarmee ons avondje uit - zojuist in
uiteindelijk aarzelend. Ook Joost kijkt mij
rook is opgegaan. Uit pure balorigheid flap ik eruit
geïnteresseerd aan.
dat dit me, nu Julia wel uit logeren is en we met
Zo nonchalant mogelijk vertel ik dat jongetjes op
zijn drieën uit eten gaan, het uitgelezen moment
een gegeven moment hun eerste zaadlozing
lijkt om eens een goed gesprek te voeren. ‘Het
krijgen. ‘Dat kan ook in je slaap gebeuren. Soms
perfecte moment voor wat seksuele voorlichting,
droom je van dingen die je fijn en opwindend
dachten jullie niet?’ Zowel Sam als Joost kijken mij
vindt, en ontdek je als je wakker wordt dat je een
vernietigend aan. ‘Het is al vervelend genoeg dat
zaadlozing hebt gehad. Dat is heel gewoon en
zijn slaapfeestje niet doorgaat,’ bijt Joost me toe.
niets om je voor te schamen. Het hoort bij
Juist door zijn felle reactie en het gepijnigde
volwassen worden.’ ‘Wat is een zaadlozing, ga je
gezicht van Sam besef ik dat het de hoogste tijd is;
dan kwijlen of zo?’ vraagt Sam verbaasd. Ik schud
vanaf nu wordt het alleen maar pijnlijker.
mijn hoofd. ‘Nee, met kwijlen heeft het niets te
Politicoloog Roos Wouters is publiciste en columniste. Deze maand verscheen haar tweede boek: Carrièrebitches en papadagen - Hoogste tijd voor het nieuwe werken. Eerder schreef ze: Fuck, ik ben een feminist (2008). Roos woont samen met Joost en is moeder van Julia (7) en Sam (10).
maken. In je ballen zitten zaadjes en op een OPWINDEND DROMEN
bepaalde leeftijd zorgen je hormonen ervoor dat
‘Weet je al wat een natte droom is?’ ga ik monter
die zaadjes geloosd worden. Dat kun je zelf doen
verder. ‘Het is wel zo prettig als je dat weet vóórdat
door je af te trekken, maar het kan ook in je slaap
het je overkomt. Ik ken jongens die jarenlang
Lees verder
J/M JUNI 2011
jm 6 talk about sex 45
45
05 05 11 16:26:19
VOOR PUBEROUDERS
de nieuwe J/M Puberspecial �� �� � �� �� ��
€1,-
�������� ��
��
����������������� ��������������� ��������������� ��� �������������� ������� ������������ �������
��������� �������������
korting voor J/M abonnees
��������������� �� ���������
��
����
������������ ������������ ���������
���������
alleen via www.puberspecial.nl
���������������
�������
������������
�������������
���
��������������� ●
����������� ����� ����������� ��� �����
�������� �����������
���������●���
pub 7 cover
62
J/M JUNI 2011
jm 6 werf puberspecial 62
�������� �����
������������� ������������ �� ������������● ��������������
������������� � ���������������
���������
BP
●
Nú in de winkel en te bestellen via www.puberspecial.nl
��������������� ���
1
12 04 11 14: 43:44
05 05 11 16:44:12