J/M November 2011

Page 1

Het enige opvoedblad voor 4-16 jaar, www.jmouders.nl

SAMEN LOL DE LEUKSTE

voor ouders

ONTWERPER PIET HEIN EEK ‘Eén lijn trekken vind ik lulkoek’

familiespellen

‘VOEL JE MAAR EVEN ROT’ Mindful opvoeden in de praktijk

WEG MET RITALIN 7 natuurlijke alternatieven

HAPPY MEALS

(MA AR DAN GEZOND)

Relax

’n beetje

31 TIPS VOOR EEN ONTSPANNEN GEZIN 15e jaargang - nummer 11 - november 2011 - losse nummers € 4,35


Ever t de Vos is hoofdredac teur van J/M. Hij w oont samen met zij n vriendin, hun zoon van 16 en doch ter van 13

AANDACHTIG OPVOEDEN EDITORIAL EVERT DE VOS FOTOGRAFIE DUCO DE VRIES

‘Kijk eens uit je doppen, lul!’ In mijn vrije tijd ben ik

meer te schelden langs de lijn, de scheidsrechter te

scheidsrechter bij wedstrijden van mijn zoon of

laten scheidsen, de coach te laten coachen, je kind

dochter. Niet omdat ik dat nou zo leuk vind, maar

te laten spelen. De jonge sporters voelen zich veilig

omdat er niemand anders is. De SIRE-campagne

op het veld, dat scheelt dan ook weer een dure

van de afgelopen maanden over ouderlijk

overheidscampagne.

wangedrag langs de lijn schetst geen overdreven

Je koopt een blender en pureert dagelijks een

beeld, constateer ik elke keer weer. Je krijgt last

handvol fruit - zo raak je ook nog die appels met

van plaatsvervangende schaamte als je ouders

een vlekje kwijt - en het vitaminegebrek is

tekeer hoort gaan. Tegen de scheidsrechter, tegen

opgelost. Je gaat naar de markt en koopt voor een

de coach, tegen hun eigen kind. Vorige maand

prikkie groente voor een week - een pond boontjes

nog, zag ik een meisje van nog geen 13 haar

was vorige week 1,50 euro - en je kind heeft later

wijsvinger op haar lippen leggen. ‘Hou je mond

een stuk minder kans op hart- en vaatziekten.

nou eens,’ riep ze in wanhoop naar haar vader. We hebben het te druk, nemen de stress van het Het schaamrood stijgt ook plaatsvervangend naar

werk mee naar huis, en het resultaat is dat de

mijn kaken bij lezing van het Dutch National Food

basiswaarden van het opvoeden - een veilige

Consumption Survey. Volgens dit rapport eet

omgeving en gezond voedsel - in het gedrang

slechts 2 procent van de kinderen de aanbevolen

komen.

hoeveelheid groenten. De rest eet minder dan 150

Daarom in deze J/M niet alleen veel aandacht voor

gram groenten per dag. Bij fruit ligt het iets

gezond eten, maar ook voor rust in het gezin.

gunstiger, maar toch haalt de overgrote meerder-

Artikelen over hoe kinderen en met name ook

heid nooit de aanbevolen twee stuks per dag.

ouders rustiger kunnen worden. Door bijvoorbeeld

Hoe moeilijk kan het zijn? Ouders moeten toch veel

bij een training Mindfulness tien minuten een rozijn

beter kunnen! Je neemt je gewoon voor om nooit

te bestuderen. Het klikt belachelijk, maar het blijkt een effectieve oefening te zijn in aandachtig leven -

‘Tien minuten een rozijn bestuderen is een effectieve oefening in aandachtig opvoeden’

en uiteindelijk ook in aandachtig opvoeden. Evert de Vos evert.de.vos@jmouders.nl http:/twitter.com/evertdev

J/M J/M SEPTEMBER NOVEMBER 2011

3


Inhoud NOVEMBER 2011

12

34

76

22

60

10

26

Iedere maand in J/M

12 Happy meals

Nieuws

TEST: WELKE VOEDING MAAKT JE KIND RELAXED EN VROLIJK?

26 'VOEL JE MAAR EVEN ROT' MINDFUL OPVOEDEN IN DE PRAKTIJK

34 ’ÉÉN LIJN TREKKEN VIND IK

66 SAMEN LOL DE LEUKSTE FAMILIESPELLEN

70 WIL DE ECHTE COACH NU

LULKOEK’

OPSTAAN?

DE OPVOEDVISIE VAN PIET HEIN EEK

ZO VIND JE EEN BETROUWBARE DESKUNDIGE

39 GEZONDE GRANEN WERKEN AAN WEERSTAND

40 WEG MET RITALIN 7 NATUURLIJKE ALTERNATIEVEN

48 LEKKER TOT RUST KOMEN YOGA VOOR 6- TOT 18-JARIGEN

voor ouders 6

De kamer van Marieke 10 Straatvraag Hoe creëer jij rust? 21

Wereldouders Agusta uit IJsland 22

Columns Rocco Mooij 33 Fleur Jurgens 47 Rob van Vuure 69

Zappen 53 Mijn puber en ik Nico en Beau 75

Aan tafel in Zeewolde 76

Geintje 81 Volgende maand / colofon 82

J/M NOVEMBER 2011

5


12

J/M NOVEMBER JUNI 2011 2011


VOEDING & GEDRAG

WAAROM JE VAN VIS VROLIJK WORDT TEKST: MANJA GRUSON ILLUSTRATIES SUE DOEKSEN

KIND MET EEN KORT LONTJE? GEEF HEM LEKKER VEEL GROENTE, FRUIT EN EEN HANDJE NOTEN. SOMMIGE VOEDINGSMIDDELEN KUNNEN JE KIND SOMBER, DRUK OF JUIST VROLIJK OF ONTSPANNEN MAKEN. WEET JIJ WELKE DAT ZIJN? TEST JE KENNIS OVER HET EFFECT VAN VOEDING OP HET HUMEUR EN HET GEDRAG.

IS JE KIND SOMBER OF VERDRIETIG?

Omega-3-vetzuren helpen de zenuwcellen goed met elkaar te communiceren. Een tekort maakt somber en kan bij kinderen bovendien leiden tot leer- en gedragsproblemen. Ons lichaam

WAAR OF NIET WAAR: EET MEER VIS

kan omega-3-vetzuren niet zelf aanmaken. Die moeten we uit

Een lekkere haring op brood of wat blikzalm door de pasta en

voeding halen, zoals olierijke vis, noten, zaden, lijnzaadolie,

het humeur knapt enorm op. Daarom hebben inwoners van lan-

walnoten en donkergroene bladgroenten zoals spinazie, veldsla,

den waar weinig vis gegeten wordt, zoals Nederland of Duits-

andijvie en verschillende koolsoorten.

land, een 50 procent grotere kans om depressief te worden dan

Geef je kind het liefst drie tot vier keer per week vis, waarvan

van landen met een hoge visconsumptie, zoals Japan of IJsland.

twee keer vette vis. Bijvoorbeeld een keer zalm - het beste is de biologische wilde zalm die niet gekweekt is en daarom geen

ANTWOORD

antibiotica bevat -, een keer makreel, haring of tonijn uit blik en

Heb je ooit een depressieve eskimo gezien? Het lijkt een mop,

twee keer witte vis. Zalm en vis uit blik hebben nog een voor-

maar het is echt zo: in landen waar mensen veel vis eten, zoals

deel: je eet er de zachtgeworden graatjes van mee, waar veel

Groenland of Japan, komen veel minder depressies voor. Vis, en

calcium in zit. Als je kind geen vis lust, is een visoliesupplement

vooral vette vis, zoals makreel, zalm, sardientjes of haring, be-

aan te raden. Let erop dat het gefi lterde visolie is, waar even-

vat namelijk veel omega-3-vetzuren; essentiële vetzuren die on-

tuele gifstoffen uit de vis gefi lterd zijn.

der andere ontstekingen in ons lichaam tegengaan.

CONCLUSIE: WAAR

J/M NOVEMBER 2011

13



MINDFUL OPVOEDEN

‘Wees maar even bang’ TEKST MARILSE EERKENS ILLUSTRATIE GROOTZUS

MINDFULNESS IS POPULAIR. ZÓ POPULAIR, DAT SOMMIGE SCHOLEN ER AL MEE EXPERIMENTEREN. GEEN GOED IDEE, VINDT PSYCHOLOOG/JOURNALIST MARILSE EERKENS. ‘MAAR THUIS IS HET WÉL EEN GOED HULPMIDDEL. AL IS MINDFULNESS TYPISCH IETS WAT JE MOET VOORLEVEN.’

Ja, ik heb het ook gedaan: samen met

niet echt verder. ‘Aandachtig leven’ moet je namelijk heel hard

negentien medecursisten tien minuten

oefenen. Cabaretier Johan Hoogeboom vatte - onbedoeld -

lang aan een rozijn geroken, gevoeld en

heel mooi samen wat er gebeurt als je dit niet doet. Met zwaar

erop gekauwd, om tot het inzicht te

depressieve stem zong hij een quasi-opgewekt liedje over

komen dat als je ergens écht aandacht

‘een heel leuk plantje’ om te eindigen met het minstens zo

aan besteedt, je dingen ontdekt waar je

depressief gezongen refrein: ‘Sinds ik weet dat geluk in kleine

daarvoor nooit bij had stilgestaan:

dingen zit, is het leven een feest.’

structuur, glans, kleurschakeringen, geur. De mindfulness-

Daarom leren ze je op een mindfulnesscursus ook manieren

cursus waar deze rozijnenoefening standaard onderdeel van

om aandachtiger te leven. Mediteren is daar een voorbeeld

is, is buitengewoon in trek op dit moment. Waarschijnlijk

van. Door regelmatig te mediteren krijg je meer inzicht in

omdat velen van ons, meestal rond ons 40e en ondergedom-

steeds terugkerende gedachten, die vaak beladen zijn met

peld in een druk bestaan van werken en kinderen, erachter

allerlei harde oordelen over jezelf. Wat ze je op zo’n cursus

komen dat veel tegeltjeswijsheden inderdaad een grote kern

bovendien leren, is dat je die gedachten en gevoelens niet

van waarheid bevatten: wie geluk expliciet najaagt, zal het

hoeft te ontkennen maar dat ze er gewoon mogen zijn. Ben je

vermoedelijk niet vinden; wie zich oprecht voor iets of iemand

zenuwachtig voor een sollicitatiegesprek? Prima. Wees maar

anders inzet en met zorg en aandacht dingen doet, loopt

even lekker zenuwachtig. Observeer het maar. Het gaat wel

goede kans het in de schoot geworpen te krijgen.

weer over. Het bestrijden van een gevoel heeft geen zin.

Op een cursus mindfulness leer je dat je veel kostbare, niet-

Sterker nog, je wordt er waarschijnlijk alleen maar boos of

aandachtige tijd verliest in je permanente streven naar meer:

ongelukkig van, waardoor je je nog slechter voelt. ‘Er gewoon

meer geluk, meer erkenning, meer welvaart. Of dat je vaak

niet aan denken’ is ook geen oplossing. Probeer maar eens

eindeloos bezig bent met het bestrijden van mogelijke

bewust niet te denken aan die roze olifant of aan die deadline

obstakels of gevoelens die dit geluk in de weg zouden kunnen

waar je tegenaan zit te hikken.

staan - om er vervolgens achter te komen dat je je nodeloos

Dat ‘niet bestrijden’ vind ik een eye-opener. Het werkt ook

hebt opgewonden. Heel nuttig, deze kennis. Maar met de theorie alleen kom je

J/M NOVEMBER 2011

27


Piet Hein Eek

(1967) studeerde in 1990 af aan de Design Academy in Eindhoven. Hij viel op met zijn ontwerp van een sloophouten kastje. Maar alleen ontwerper wil hij zich niet noemen, ontwerpers houden na de ontwerptekening vaak op. Eek wil ook timmeren. Zijn ontwerpen waren onder meer te zien in het Stedelijk Museum in Amsterdam en het Groninger Museum. Hij ontwierp ook het meubilair voor The Garden Cafe in het Museum of Modern Art in New York. Na jaren gewoond ĂŠn gewerkt te hebben in Geldrop, heeft hij nu een gigantische oude fabriekshal in Eindhoven betrokken - de oude keramiekfabriek van Philips. Hier zitten onder andere een winkel, werkplaats, restaurant en tentoonstellingsruimte. Hij woont met zijn vrouw Jeanine en hun drie dochters nog steeds in Geldrop.


DE OPVOEDREGELS VAN PIET HEIN EEK

INTERVIEW

‘Eén lijn trekken vind ik lulkoek’ TEKST GIJS GROENTEMAN FOTOGRAFIE GOVERT DE ROOS

ALS JE HET ALS OUDERS NIET MET ELKAAR EENS BENT, MAAK JE DAT OP EEN FATSOENLIJKE MANIER DUIDELIJK. DAT VINDT INDUSTRIEEL ONTWERPER PIET HEIN EEK HET ALLERBESTE VOORBEELD DAT JE AAN JE KINDEREN KUNT GEVEN. ‘IEMAND STEUNEN TERWIJL IK HET NIET MET HAAR EENS BEN? IK KAN HET NIET OVER MIJN HART VERKRIJGEN.’

Industrieel ontwerper Piet Hein Eek (44) is onlosmakelijk

mij heel goed geweest, want ik loop de hele dag over dingen

verbonden aan zijn beroemde (en vele malen gekopieerde)

na te denken, hoe ik iets aan moet pakken, en over het

sloophouten kasten, banken, stoelen, tafels. Maar als we hem

algemeen lukt alles wel zoals ik het in mijn hoofd heb. Maar met

alleen daarom zouden roemen, doen we hem ernstig tekort. Hij

kinderen kan dat niet, plannetjes werken niet! Dat alleen al is

is meubelontwerper in optima forma, maakt ook vrij werk, en

heel erg veel waard. Een kind valt niet in de categorie van de

heeft samen met compagnon Nob Ruijgrok een prachtig en

maakbare wereld. Je begeleidt het zo goed als het gaat en je

inspirerend complex in Eindhoven opgebouwd. Het dient als

hoopt er het beste van, maar ook als het niet gaat zoals

werkplaats, galerie, winkel, restaurant - noem maar op.

verwacht; het blijft je kind. De relatie met je kind is wezenlijk

Piet Hein zit klaar in zijn kantoortje - esthetische chaos - om te

anders dan welke andere relatie die je ooit in je leven hebt.’

praten over zijn kinderen: tweeling Roos en Geertje (13) en

KON JE HET WEL AAN, DAT MACHTELOZE GEVOEL?

dochter Lieve (15). ‘Ik ben extreem huisje-boompje-beestje.

‘Ik vond het leuk om te ontdekken: díe vlieger gaat niet op, ik

Niet per se in het burgerlijke, maar ik zou het bijvoorbeeld

ben hier niet de baas. Het is toch leuk om te merken dat iets

geweldig vinden als ze de zaak overnemen. Dan roept Jeanine

niet werkt zoals je denkt? Ik houd van processen, ook als dingen

altijd meteen: “Dat moet je niet hardop zeggen!” Maar het

mislukken. Daar kan ik van genieten. In die zin sta ik anders in

hóeft niet van mij, ik ga ze niet verplichten of die kant op

het leven dan de meeste mensen. Ik ben héél erg doelgericht,

duwen. Maar het idee dat je kinderen voortzetten wat jíj hebt

maar als het niet lukt, vind ik dat juist leuk.’

gemaakt, vind ik geweldig. Een heel aantrekkelijke gedachte.’

WAT VOOR VADER BEN JE?

WAT VIND JE DAAR AANTREKKELIJK AAN?

‘Een vader is altijd een vader in relatie tot de moeder. Heel veel

‘Je bouwt iets op, creëert iets. Dat is veel meer dan wat je ziet:

dingen doe ik omdat Jeanine het precies anders doet. Je

een heel verhaal, een cultuur.’

versterkt, je corrigeert elkaar. Als ik alleen maar Piet zou zijn,

HAD JE BIJ HUN GEBOORTE OOK AL VAN DIE

zou ik denk ik heel veel dingen verkeerd doen met de kinderen.

GEDACHTEN OVER JE BEDRIJF?

Dus als ik Jeanine niet zou hebben, zou ik veel meer de

‘Bij mij moet de basis in orde zijn, maar daarna denk ik het liefst een jaartje of dertig verder. Maar bij die kinderen... Ze zijn voor J/M NOVEMBER 2011

35


48

J/M NOVEMBER 2011


YOGA VOOR KINDEREN

Lekker tot rust komen TEKST MARRIGJE DE BOK FOTOGRAFIE GETTY IMAGES

YOGA WORDT STEEDS POPULAIRDER. OOK KINDEREN ONTDEKKEN DE ZEGENINGEN VAN HET ONTSPANNEN EN RELAXEN. ALLEEN PUBERS MOETEN VAAK NOG WEL EVEN OVER DE STREEP WORDEN GEHOLPEN.

ZEVEN KINDEREN van 6 tot 10 jaar staan als bevroren pop-

DOE DE MUIS

pen in de kring. ‘De zon gaat schijnen en langzaam ontdooit je

Vandaag vertelt Krista een verhaal over de boerderij. Elke keer

lichaam,’ zegt juf Krista. ‘Draai maar met je handen, schud je

als ze een dier noemt, doen de kinderen de bijbehorende

armen los, laat je benen ontdooien, wiebel met je voeten.’

yogahouding. Voor een muisje maken ze zich klein: knieën op-

Na deze warming-up doen ze een ademhalingsoefening.

getrokken onder de buik, armen langs het lichaam, voorhoofd

‘Rechtop zitten, ogen dicht en rustig ademhalen. Tel tot tien

op de grond. De hond staat op handen en voeten, kop naar

en probeer nergens aan te denken.’ Het kost de één meer

beneden en staart in de lucht. Een kikker springt kwakend

moeite dan de ander. Twee blonde zusjes halen heel gecon-

rond. Twee meisjes van 6, de één zit net op yoga, rollen van

centreerd diep adem. Een ander roept: ‘Ik ben al bij tien!’ of

hun mat, giechelen en kletsen veel. In vergelijking met het

‘Ik hou niet van mijn ogen dicht.’

‘nieuwe stuiterballetje’ ziet Krista des te beter de vooruitgang

Nog maar een jaar of tien geleden waren er nauwelijks yoga-

bij de 6-jarige die er al langer zit. ‘Ze kan beter stilzitten en

cursussen voor kinderen. Dat is veranderd: sinds yoga voor

haar ogen een tijdje dichthouden.’

volwassenen steeds populairder werd, zijn de yogamogelijk-

Roos, een stevig blond meisje van 9, moet altijd erg veel

heden voor kinderen ook aan een opmars begonnen. Want

springen, vertelt ze zelf. ‘Maar na de les ben ik rustiger.’ De

ook zij komen met de oefeningen lekker tot rust. Yoga voor

volgende dag is dat effect weer weg. ‘Soms denk ik thuis

jonge kinderen is vooral speels, maar werkt ook met mentale

ineens: o ja, yoga. Dan doe ik wat houdingen en dan word ik

oefeningen: concentreren, aan ‘niets’ denken, samenwerken,

rustig.’

voelen en zeggen wat je wel en niet wilt, vertelt juf Krista, die

Stan is de enige jongen in het groepje. Hij doet heel serieus

lesgeeft op een yogaschool in Bilthoven. ‘Het is leuk en ont-

mee, maar vindt sommige houdingen nogal moeilijk. Yoga

spannend en ze hoeven hier niet te presteren. En het is goed voor het lichaam en de concentratie.’

J/M NOVEMBER 2011

49


WORD ABONNEE

5 MAANDEN J/M + HAPPI KIDZ ●

jaar, www.jmouders.nl Het enige opvoedblad voor 4-16 jaar, www.jmouders.nl Het enige opvoedblad voor 4-16

Nieuw

Extra dik

jaar, www.jmouders.nl Het enige opvoedblad voor 4-16 jaar, www.jmouders.nl Het enige opvoedblad voor 4-16

ZOMERNUMMER

voor ouders

J/M =

Het enige opvoedblad voor 4-16 jaar, www.jmouders.nl

vernieuwd

1 MAGNUM = 6 RAKETJES De 7 beste & * plus nog veel meer slechtste voorijsjes

COLUMN MIJN BRUGKLASSER * GAMEGIDS * KINDERKAMER VAN DE MAAND * KOKEN OP DE CAMPING

voor ouders

voor ouders

J/M ONDERZOEK

ouders

TIJGERMOEDER WILMA NANNINGA OVER HAAR DOCHTER (16)

SAMEN LOL DE LEUKSTE

voor ‘Geen ouders s, feestje GROEIPIJN drank Echt of seks’ en psychisch?

DORP OF STAD MIJN ZOON Waar is je kindMISHANDELT IN W M DE reen het beste af? DIEREN (en mij, onJ/de T EDzoek PEUGEOOPVO zijn zusje) 2011 207! imenONTWERPER EEN FLES en gehe VAN VIGGO WAAS, PER DAG TEM JE KAASKOP OF BRAM BAKKER EN ERNEST PIET HEIN EEK HET P VAN DER KWAST DRIFTK (We hebben 9 KENMERKEN D KSHO IKKER ULTIKIN VADER WOR ‘Eén lijn trekken MULTIC OUDE van ouders met GEDONDER juffen MARTIN het over 8 vind in ik lulkoek’ Zwarte scholen, IDENŠIMEK SCHE BEGINT kjes, n zonnebrand) de X factor twee met hoofddoeVOOR en stappe 62 EN KINDER allochtone vriendjes zoontjes (5 en 7) WEG MET RITALINNU AL

familiespellen

‘VOEL JE MAAR EVEN ROT’ Mindful opvoeden in de praktijk

Citostress

s Jaloerkk ig Relax WE

FEITEN EEN HEFTIG JAAR NIEUWE VOEDEN ECHT SAMEN OP?

7 natuurlijke alternatieven

KINDEROPVANG

Zorgvader l room of losboD Moeder J/M volgde 4 brugklassers

IN GROEP 7

2012 WAT VERANDERT ER PRECIES?

HAPPY MEALS

+

TWV

€ 5,45

(MAAR DAN Z O N D ) G E ND) GEZO

HET LIGT AAN lu ge ES lkuilen TWVZIJN ENETJva INN MON GEZ HOR ’n beetje ZO HAALT JE KIND

OP PERFECTE

€ 21,75

VAN

15e jaargang - nummer 6 - juni

J/M-LEZERS STERKE EN JE HT DE NAC KRACHT UIT TEST TIPS VOOR EEN 31 TEN JE ZWAKKE KAN ONTSPANNEN GEZIN

2011 - losse nummers�� 4,35

15e jaargang - nummer 7/8 - juli~augustus

J-M_Juni_2011_DEF.indd 2

J-M_Juli-Aug_2011_DEF.indd

11

TOPVERHALEN

€ 4,95 2011 - losse nummers 04-05-2011 09:36:01

07-06-11 12:39

15e jaargang - nummer 9 - september

1

J-M_September_2011_DEF.indd

2011 - losse nummers € 4,35

15e jaargang - nummer 10 - oktober

1

20-07-11 14:29

2011 - losse nummers € 4,35

15e jaargang - nummer 11 - november 2011 - losse 11:06 nummers € 4,35 08-09-11 J-M_Oktober_2011_DEF_1.indd

1 J-M_November_2011_DEF.indd 1

04-10-11 14:18

VOOR MAAR € 17,50! 5 REDENEN OM EEN ABONNEMENT TE NEMEN: 1. J/M is eerlijk over opvoeden 2. J/M geeft betrouwbare informatie 3. J/M laat ouders zelf aan het woord 4. J/M geeft altijd praktische tips 5. Je krijgt korting op J/M-cursussen, specials, in de webshop, plus gratis iPad app!

HAPPI KIDZ Een vrolijk en inspirerend magazine voor bewuste ouders waarin je leest hoe kinderen onze wereld verrijken en verdiepen. Van de makers van Happinez. ●

HET ABONNEMENT GELDT TOT WEDEROPZEGGING

Ga naar www.jmouders.nl/abonnement of bel gratis 0800-02 20 660 52

J/M NOVEMBER 2011


€1,-

DE NIEUWE J/M PUBERSPECIAL

KORTING VOOR J/M-ABONNEES alleen via www.jmouders.nl/puberspecial

�����

�������������������

���� ������ ������� ������ ������������ ����� ����������

��� �●

�●

�●

�●

������������ ����������

�●

�●

������

������������������������

������

������������������������� ������������

���

HEB JE NOG GEEN J/M ABONNEMENT?

���������

����

��� �������� ������

��

�������������� �����������

�������������������������� �������������� ������������������������������

Neem nu een J/M abonnement en krijg de Puberspecial erbij. Je leest dan 5 x J/M én de Puberspecial voor maar € 17,50. Dat is maar liefst 32% korting!

���������� ����� ������� ����� ����

������ ��������������

���������●�������������●�����������������������

pub 8 cover 1

En te bestellen via www.jmouders.nl/puberspecial 64

J/M NOVEMBER 2011

BP

NU IN DE WINKEL!

���������� ����������� �������������� ������

28 09 11 12:21:20


Nu ook op iPad!

NIEUW

Gratis te downloaden voor J/M abonnees Kijk in de app store of www.jmouders.nl/ipad

Tevens verkrijgbaar:

76

J/M januari 2011


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.