Zabawy sensoryczne na każdy dzień. Wiosna
propozycje aktywności i scenariusze zajęć wspierające integrację sensoryczną Autorki:
Agnieszka Bugajska, Anna Wiktor-Stępień Redakcja merytoryczna:
Maria Broda-Bajak Redakcja językowa i korekta:
Alicja Halik Projekt okładki:
Justyna Mordas Skład:
Mateusz Sudziński ISBN: 978-83-67101-12-7 Kraków 2022
Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórców i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, które im przysługują. Zawartość publikacji możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście Ci znanym, ale nie publikuj w internecie treści tu zawartych ani ich fragmentów, a kopiując jej część, rób to tylko na użytek osobisty. Jeśli cytujesz fragmenty z publikacji, nie zmieniaj ich i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło.
Copyright © by CEBP 24.12 Sp. z o.o.
Wydawca:
CEBP 24.12 Sp. z o.o. 30-437 Kraków, ul. Kwiatowa 3 www.blizejprzedszkola.pl
Spis treści
WSTĘP Kilka słów o nas � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 5 Trochę teorii � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 6 1. Natura sensorycznym placem zabaw � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 9 2. Konstrukcje � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 14 3. W krainie emocji � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 17 4. Gry � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 20 5. Zabawy logopedyczne � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 23 6. Kreatywność – to jest to! � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 26 7. Sensoryczne prace plastyczne i techniczne � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 30 8. Kuchenna sensoryka � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 34 9. Sprawne dłonie � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 37 10. Trening umysłu � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 40 11. Zrób to sam � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 43 12. Polisensoryczna przygoda � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 46 13. Stolik świetlny – zabawy światłem, kolorem i fakturami � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 50 14. Miniświaty i sensoryczne pudełka � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 53 15. Masy sensoryczne i slime � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 55 16. Muzyczne rozwijanki � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 58 17. Duża motoryka � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 61 18. Eksperymenty � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 64 19. Scenariusze Rodzina to skarb � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � Wiosno, zatańcz z nami! � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � Zielono mi � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � Długo żyć chcemy, więc o zdrowiu jak najwięcej się dowiemy! � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � Łąkowy mikroświat � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � Wiosna w krainie zmysłów � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � Tęcza, tęcza � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
67 69 71 73 74 76 78
DODATEK Wielkanocne inspiracje � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 81
SKOROWIDZ TEMATYCZNY � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 85 SKOROWIDZ ALFABETYCZNY � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 88
WSTĘP Kilka słów o nas Drodzy Czytelnicy! Jesteśmy nauczycielkami przedszkola, terapeutkami integracji sensorycznej (SI) oraz mamami. Choć mieszkamy daleko od siebie, to zbliżyła nas wspólna pasja, a jednym z efektów tej wspaniałej współpracy jest książka, którą właśnie czytacie! Jeśli nasze nazwiska uruchamiają coś w Waszej pamięci, ale nie możecie sobie przypomnieć, co dokładnie, to może mała podpowiedź… Projekt Edukacyjny SensoSmyki – to właśnie nasza sprawka! Ten projekt nas połączył, to dzięki niemu zaczęłyśmy wierzyć, że jesteśmy zdolne do zrobienia czegoś więcej! Chcemy zarażać „sensoryczną gorączką” jak najwięcej osób! Jako autorki i pomysłodawczynie Projektu SensoSmyki chcemy zachęcać do działań sensorycznych w różnych placówkach: od żłobka, przez przedszkole, aż po szkołę. Początkowo nasze plany obejmowały wyłącznie żłobki, dla których tak mało jest dostępnych projektów edukacyjnych. To właśnie z myślą o najmłodszych powstał nasz projekt. W krótkim czasie jednak rozprzestrzenił się na chętne przedszkola, szkoły, a także dzieci realizujące go z rodzicami w domach. To właśnie dzięki uczestnikom projektu zdecydowałyśmy się na spełnianie skrywanego w głębi serca marzenia o wydaniu książki – publikacji dla każdego, zawierającej propozycje ćwiczeń, zajęć i aktywności sensorycznych. Naszym pragnieniem było, aby treści zamieszczone w tej książce były zrozumiałe i przystępne dla każdego, kto po nią sięgnie. Starałyśmy się przedstawić zabawy i działania w taki sposób, żeby nie było żadnych wątpliwości, jak je wykonać, oraz by osoby je realizujące nie straciły mnóstwa pieniędzy. W skład publikacji wchodzą: • książka zawierająca ponad 160 propozycji zabaw, 7 scenariuszy zajęć inspirowanych wiosną, a także świąteczny DODATEK – pomysły na wielkanocne zabawy sensoryczne; • wirtualny album* z dostępem do piosenek, podkładów muzycznych, utworów instrumentalnych, dźwięków oraz pomocy dydaktycznych pojawiających się w publikacji. Dlaczego zainteresowała nas akurat sensoryka? Odpowiedź jest prosta: ćwiczenia sensoryczne i w ogóle cała terapia integracji sensorycznej realizowane systematycznie to zwycięstwo od samego początku. A któż nie lubi wygrywać? Dzieci uwielbiają zabawy tego typu, kochają testować, próbować, a przede wszystkim się brudzić. Terapeuta/rodzic/nauczyciel proponując tego typu zabawy, w dziecku ma chętnego uczestnika, który doskonale się bawi, nie myśli o tym, że my, dorośli, mamy w tym jakiś dodatkowy cel. Kierowane ćwiczenie czy zadanie jest dla nas sposobem na obserwację i korygowanie różnych problemów – a dla dziecka jest to świetna zabawa. Niezaprzeczalnym faktem jest przecież to, że właśnie przez zabawę dziecko uczy się najszybciej i najefektywniej. Wiosna to pora roku, na którą czeka każdy z nas. Często traktujemy wiosnę jako nowy początek, szczególny czas, gdy zachodzi bardzo wiele zmian – nie tylko w przyrodzie, ale i poniekąd w nas samych. Wzrasta temperatura powietrza, a dni stają się coraz dłuższe. Na drzewach pojawiają się pierwsze pąki, które zaczynają się otwierać, na niektórych gałązkach pojawiają się srebrzyste kotki. **
Wirtualny album znajduje się w serwisie Moja płytoteka (na stronie www.mojaplytoteka.pl www.mojaplytoteka.pl). Zawiera on trzy foldery: ⚫ Piosenki i utwory instrumentalne ⚫ Podkłady ⚫ Dźwięki, ilustracje.
5
Powracają ptaki, zwierzęta budzą się z zimowego snu, spod śniegu zaczynają wyglądać pierwsze wiosenne kwiaty. Wiosna napełnia nas świeżą energią, którą pożytkujemy na planowanie podróży (bliskich i dalekich), wychodzenie na spacery i cieszenie się każdym promykiem słońca. Po długich, zimowych miesiącach spędzonych głównie w domu, możemy cieszyć się wiosną, która zaprasza nas do zabawy. A my z ogromną radością i ekscytacją zachęcamy Was do przyłączenia się do sensorycznej przygody każdego wiosennego dnia!
Jak uzyskać dostęp do albumu? Sprawdź skrzynkę pocztową z adresem e-mailowym, który został podany przy zakupie publikacji: znajdziesz tam wiadomość z kodem dostępu. Wejdź na stronę internetową www.mojaplytoteka.pl, zaloguj się jako użytkownik serwisu, a następnie postępuj zgodnie z instrukcją podaną w e-mailu z kodem dostępu. Uwaga! Kod dostępu można wykorzystać tylko jeden raz i powtórne użycie go nie jest możliwe. Do każdego egzemplarza publikacji przypisany został jeden, oddzielny kod. Nie udostępniaj ani nie przesyłaj nikomu swojego kodu, gdyż uniemożliwi Ci to korzystanie z wirtualnego albumu. Nie widzisz wiadomości z kodem w swojej skrzynce odbiorczej? Upewnij się, czy sprawdzasz właściwą skrzynkę – kod dostępu odblokowujący album w serwisie streamingowym został wysyłany na adres e-mailowy podany podczas zakupu publikacji. Sprawdź foldery Spam, Oferty, Społeczności lub inne tego typu zakładki znajdujące się na Twoim koncie. W razie problemów – skontaktuj się z nami! Jeśli masz wykupiony abonament w serwisie Moja płytoteka, dostęp do albumu został Ci automatycznie odblokowany, ale mimo to wpisz kod dostępu stałego do albumu – bez tego nie zostanie odblokowany folder Dźwięki (z plikami, które możesz pobrać na swój komputer).
Trochę teorii Czym jest integracja sensoryczna? Integracja sensoryczna to „taka organizacja bodźców, która umożliwia ich późniejsze wykorzystanie. Nasze zmysły dostarczają nam informacji dotyczących stanu fizycznego naszych ciał i środowiska, które nas otacza. Bodźce wpływają do mózgu niczym strumienie do jeziora”1. Do naszego mózgu w każdej chwili docierają bodźce sensoryczne z różnych zmysłów, z każdego miejsca w ciele. Zadaniem mózgu jest ukierunkowanie bodźców i ich uporządkowanie. Dokładnie tak, jak w sytuacji, gdy policjant kieruje ruchem w momencie wyłączenia świateł na dużym skrzyżowaniu. Dobra organizacja bodźców wpływa na odpowiednie zachowanie w danej sytuacji, pozwala na uczenie się. Gdy bodźce są zdezorganizowane – nasze zachowanie staje się nieadekwatne do sytuacji, a życie przypomina korek na ulicy w godzinach szczytu2. Warto również zapamiętać, że mózg trzeba odpowiednio „nakarmić” – i to właśnie różnorodne bodźce płynące do niego z całego ciała są „pożywieniem”, które dostarcza ważnych i niezbędnych danych do kierowania ciałem i umysłem. Te bodźce trafiają do mózgu poprzez nasze zmysły. Zwykle w codziennych rozmowach mówi się o pięciu zmysłach, a nie każdy wie, że jest ich więcej. 1) Jean A. Ayres, Dziecko a integracja sensoryczna, wyd. Harmonia, Gdańsk 2015, s. 21.
2) Por. tamże, s. 21.
6
Wyróżniamy następujące zmysły: • zmysł wzroku; • zmysł słuchu; • zmysł smaku; • zmysł powonienia; • zmysł dotyku; • zmysł proprioceptywny – odpowiada za pozycję i ruch, za bodźce pochodzące z pracy mięśni i stawów (choć wysyła impulsy do mózgu nawet wtedy, gdy się nie ruszamy). Zmysł ten pomaga nam w ruchu, dzięki niemu nie musimy skupiać się na obserwacji naszego ciała, a ruchy typu zapinanie guzików, odkręcanie kranu czy wsiadanie do samochodu możemy wykonywać automatycznie, bez ciągłej kontroli wzroku; • zmysł przedsionkowy (grawitacja, ruchy głowy, równowaga) – dzięki temu zmysłowi czujemy swoje ciało w przestrzeni, możemy swobodnie się poruszać, nie potykając się, utrzymywać równowagę, wspinać się na drzewa. Układ ten jest niezwykle ważny, ponieważ ma charakter jednoczący, który tworzy relację między ciałem człowieka a grawitacją i otaczającym światem; • czucie trzewne, czyli interoreceptory – o nich mówi się najmniej. Są to bodźce, które docierają do mózgu z narządów wewnętrznych oraz głównych naczyń krwionośnych. Bodźce trzewne wspomagają regulację ciśnienia krwi, oddychania, trawienia3. To właśnie integracja sensoryczna składa wszystko w całość, sprawia, że bodźce docierające do mózgu współgrają i umożliwiają prawidłową odpowiedź i właściwe zachowanie. Gdy wszystkie zmysły współpracują w odpowiedni sposób – mózg nie ma problemu z nauką i adaptacją. Warto dodać, że trzy ostatnie zmysły, traktowane jako „nieoczywiste”, są niejednokrotnie rażąco pomijane w procesie nauczania, chociaż dzieci same intuicyjnie dążą do ich stymulowania – dlatego tak ważne jest, żeby odpowiednio „karmić” mózg różnorodnymi bodźcami już od narodzin. Wiek przedszkolny jest tutaj kluczowy. To właśnie dlatego powstała niniejsza książka. Zalety terapii integracji sensorycznej z Jest to terapia polegająca na właściwym dawkowaniu odpowiednich bodźców sensorycznych, co może skuteczniej (niż lekarstwa, psychoanaliza czy system kar i nagród) zoptymalizować rozwój psychofizyczny. z Jest to proces naturalny. Dla mózgu odpowiednie dawkowanie bodźców dnia codziennego wystarczy do tego, aby funkcjonować i się rozwijać. Dostarczanie dziecku ruchu każdego dnia jest pożywieniem dla mózgu. z W terapii SI głównym narzędziem jest właściwie ukierunkowana zabawa, dostarczająca odpowiednich bodźców. Co najpiękniejsze, często podczas terapii SI dzieci wybierają takie aktywności, które są im potrzebne w danym momencie. Dziecko dzięki zabawie samo reguluje swoje wewnętrzne potrzeby tak, aby w odpowiedni sposób nakarmić swój mózg. Zasadniczą cechą zabawy jest wyrażanie podczas niej przez dziecko wewnętrznego pędu ku realizacji swojego potencjału sensomotorycznego. Terapeuta (nauczyciel, opiekun) uważnie obserwuje i ewentualnie ukierunkowuje daną zabawę, pilnując, aby nie doszło do przebodźcowania. Zasady organizowania zabaw sensorycznych Zabawy sensoryczne odgrywają istotną rolę w rozwoju dziecka, dlatego powinny zostać uwzględnione w codziennym rytmie dnia. Stanowią znakomitą formę zabawy, a przy okazji dają możliwość 3) Por. tamże, s. 51–55.
7
ćwiczenia wielu zmysłów jednocześnie. Oto zasady, jakimi powinniśmy się kierować podczas organizowania tychże zabaw: z Rodzaj zabaw musi być dostosowany do umiejętności rozwojowych i zainteresowań dziecka. z Materiały powinny być nie tylko atrakcyjne, ale głównie bezpieczne (nietoksyczne, niepowodujące reakcji alergicznych, pozbawione ostrych krawędzi). Nie bójmy się pozwolić dzieciom bawić w wybrany przez nie sposób, ale nie pozostawiajmy ich bez opieki i nadzoru. z Przed przystąpieniem do zabaw rozwijających zmysł smaku i zapachu, należy upewnić się co do ewentualnych alergii pokarmowych dzieci, aby wyeliminować te warzywa i owoce (a także miód, orzechy itp.), które mogłyby być uczulające. z Przed przystąpieniem do zabaw kulinarnych i zabaw konstrukcyjnych należy porozmawiać z dziećmi na temat bezpiecznego posługiwania się narzędziami kuchennymi oraz innymi ostrymi przedmiotami. z Przy doborze zbaw należy uwzględnić indywidualne preferencje dzieci (niektóre dzieci nie lubią np. głośnej muzyki, ostrych kolorów, brudzących mas). z Intensywność oraz liczba bodźców powinny być dostosowane do umiejętności percepcyjnych dziecka. z Dziecko musi mieć czas na dokładne poznanie materiału, którym się bawi. Nie można ograniczać zakresu jego czynności. z Podczas zabaw z wykorzystaniem brudzących substancji trzeba pamiętać, by zabezpieczyć ubrania dzieci oraz miejsce zabawy (stolik, podłogę) przed zabrudzeniem. Ważne, by po skończonej zabawie dzieci mogły się umyć i przebrać w czyste ubrania. z Nie należy zmuszać dzieci do wykonywania danej czynności, można jedynie zachęcić je do podjęcia aktywności. z W zabawach nie należy wyręczać dzieci, powinno się dać im możliwość wykazania się, pokazania własnych umiejętności. Poczucie sprawstwa jest bardzo istotne. z Dorosły ma być pomocnikiem i gwarantem bezpiecznej zabawy, nakreśla przebieg zabawy, ale nie powinien nadmiernie ingerować. Od dzieci zależy efekt finalny. z Charakter zabaw ogranicza jedynie kreatywność. Warto wykorzystywać wiele przedmiotów ogólnie dostępnych w codziennym życiu, nie trzeba inwestować w drogi sprzęt. Wiele pomocy do zajęć można ponadto wykonać samodzielnie niewielkim nakładem kosztów.
Serdecznie zapraszamy do lektury, a przede wszystkim do działania! Agnieszka Bugajska, Anna Wiktor-Stępień
8
Natura sensorycznym placem zabaw
1.
Wiosna to pora roku, podczas której przyroda budzi się do życia. Natura daje mnóstwo możliwości do działań sensorycznych. To wspaniałe środowisko, które sprzyja nauce i zabawie. Spacery, obserwacje przyrodnicze, wyjścia w teren, projekty realizowane z naturalnymi okazami zapraszają do eksplorowania i podziwiania otaczającego świata. Świat przyrody to niezwykła przygoda, a także miejsce, w którym dzieci dokonują odkryć, rozwijają wyobraźnię, doświadczają oraz przede wszystkim integrują zmysły. Polisensoryczny charakter natury sprawia, że dla dobrostanu dzieci nie potrzeba drogich zabawek, pomocy terapeutycznych. Wystarczy wsłuchać się w wiosenne ptasie trele, obserwować pąki na drzewach, wąchać rozkwitające kwiaty, dotykać kropli rosy. Naturalna przestrzeń odpowiada również na potrzeby zmiany, ruchu, wyciszenia i relaksu. Obcowanie z przyrodą uwrażliwia dziecko na piękno, jak również wyzwala opiekuńczy stosunek do niej. Wiosenne wyprawy: co się dzieje nad rzeką, w parku, na łące, w lesie, nad jeziorem… h
Potrzebne będą: lupy, lornetki, płócienne lub papierowe woreczki do zbierania okazów, atlasy zwierząt i roślin Wybierzcie się na wiosenny spacer w różne środowiska przyrodnicze. Obserwujcie przebudzenie przyrody – wypatrujcie i nasłuchujcie pierwszych oznak wiosny. A gdy wiosna nastanie w pełni, porównajcie zmiany, jakie zaszły w przyrodzie. Oto, co możecie robić podczas wiosennych wypraw: • szukać pierwszych kwiatów wiosennych (śnieżyczka przebiśnieg, rannik zimowy, krokus wiosenny, krokus złocisty, ciemiernik biały); • bawić się liśćmi lepiężnika, wkładać jedne łodyżki w drugie i używać jako „parasola”; • zbierać brązowe szyszki olszy i wykorzystywać je później do zabawy; • podziwiać kwiaty rosnące nad rzeką i strumieniami leśnymi (np. niezapominajkę błotną, kaczeńce); • szukać drzew z „kotkami” (baziami), krzewów z kolcami; • zbierać wiklinę na plecionki; • obserwować rozwój kwiatów olszy i topoli; • dostrzegać różnorodność barw na łąkach; • dmuchać na kwiatostany mniszka (dmuchawce) i łapać nasiona; • przejść się przez teren porośnięty przytulią czepną, następnie zdejmować jej łodyżki z ubrań i tworzyć girlandy; • szukać białych kwiatów jasnoty białej i żółtych ziarnopłonu wiosennego; • oglądać pąki krzewów bzu czarnego i szukać pąków na innych krzewach i drzewach; • rozpocząć całoroczną obserwację krzewów kaliny i dzikiej róży; • oglądać pędy majowych drzew szpilkowych; • obserwować kwiaty podczas słonecznej i pochmurnej pogody; • dokonać trzydniowej obserwacji rozwoju liści wybranego drzewa lub krzewu; • szukać na podłożu leśnym nasion świerków, sosen oraz innych roślin leśnych; • poszukiwać pierwszych liści na drzewach i krzewach; • oglądać kwitnące krzewy (oczar omszony, zimnokwiat wczesny, forsycja, lilak pospolity), wąchać kwiaty, obserwować owady i ich aktywność; • zbierać szyszki w lesie, suszyć je na wiosennym słońcu (i porównywać szyszki wysuszone z szyszkami wilgotnymi), gromadzić je do zabaw i prac plastycznych; 9
• porównywać gałązki jodły, świerku, sosny i modrzewia; • w słoneczne dni obserwować pszczoły krzątające się wśród roślin zielnych, krzewów i drzew, wsłuchiwać się w ich brzęczenie; • obserwować rozwój pąków kasztanowca, zbierać opadłe łuski; • podziwiać kwitnące drzewa owocowe – najpierw z pewnej odległości (wrażenia ogólne), a później z bliska (szczegóły); • porównywać kształty drzew rosnących na otwartej przestrzeni z ich odpowiednikami rosnącymi w skupiskach (las); • obserwować dzikie ptaki, drób oraz ptaki hodowlane, porównywać ich zewnętrzne cechy, słuchać wydawanych przez nie dźwięków; • posłuchać śpiewu ptaków, spróbować naśladować ich trele, rozpoznawać gatunki; • obejrzeć stare gniazdo z poprzedniego roku, zwrócić uwagę na budowę nowego gniazda i zasiedlenie ptaków w skrzynkach lęgowych; • obserwować, czym się ptaki odżywiają, co wydziobują z ziemi; • obserwować ptaki pływające (łabędzie, gęsi, kaczki); • obserwować motyle, chrząszcze, dżdżownice, biedronki; • szukać gąsienic na liściach; • doświadczać siły wiatru, ustawiać się pod wiatr oraz obserwować rośliny na wietrze; • wąchać i dotykać korę drzew, przytulać się do drzew; • odnajdować małe kamyczki, układać obrazy z kamieni, wystukiwać rytmy za ich pomocą; • zbierać płatki przekwitniętych kwiatów (gazanii, forsycji, niezapominajek, różaneczników, stokrotek, prymulek, bzów, krokusów), które można wykorzystać do prac plastycznych, mas sensorycznych i ścieżki dotykowej; • obserwować czynności wykonywane przez mrówki. W moim ogródeczku h
Potrzebne będą: miejsce w ogrodzie na duże drewniane skrzynie (rabatki), podwyższone lub podłużne doniczki na parapet, ziemia, resztki roślin pochodzące z ogrodu (gałęzie, skoszona trawa), narzędzia ogrodnicze, konewki, fartuszki, rękawiczki, sznurek, etykiety, nasiona i sadzonki roślin miododajnych (rudbekia błyskotliwa, naparstnica purpurowa, berberys, aster, nagietek lekarski, rumianek pospolity, ogórecznik lekarski, kocimiętka, malwa różowa, mikołajek płaskolistny, groszek łąkowy) i ziół (lawenda, rozmaryn, mięta, bazylia, melisa), nasiona nowalijek (sałata, rzodkiewka, pomidory, marchewka, ogórki, szczypiorek, rzeżucha, cebula, pietruszka, cebula dymka) Przygotujcie miejsce na rabatę. Najlepiej w roli rabatek sprawdzą się drewniane skrzynie, które wypełnicie ziemią. Można wykorzystać resztki roślin pochodzących z ogródka i przed wsypaniem żyznej ziemi na dno skrzyni wrzucić gałązki, skoszoną trawę. Tym sposobem zrobicie ekologiczny drenaż. Przekopcie ziemię i pograbcie. Sznurkiem wyznaczcie rzędy w rabatce. Palcem zróbcie rowki do wsypywania nasion lub otwory na sadzonki. Wyjmijcie sadzonki z doniczek, przygotujcie cebulki i wsadźcie do ziemi, uklepcie, podlejcie wodą z konewki. Jeśli macie nasiona, wsypcie odpowiednią ilość do dołka, przysypcie ziemią i podlejcie. Każdą sadzonkę i cebulkę oraz zasiane nasiona oznaczcie etykietą. Aranżując wasze ogródki, pamiętajcie, że każda roślina ma inne wymagania (czas siewu, odstępy między sadzonkami/nasionami, nawadnianie, nasłonecznienie). Jeśli nie dysponujecie miejscem na dworze, możecie przygotować „grządkę” w podłużnych donicach – zasadźcie i wysiejcie rośliny, i umieśćcie donice na balkonie lub parapecie. Gdy ogródki są już urządzone, pamiętajcie o regularnym podlewaniu. Obserwujcie wasze uprawy. Nie wszystkie rośliny pojawią się wiosną, na niektóre będziecie musieli troszkę
10
W krainie emocji
3.
Dzieci potrzebują naszego wsparcia podczas nauki rozpoznawania własnych emocji, a w późniejszym czasie – również ich nazywania. Niezwykle ważne jest to, byśmy przekazali im, że każda przeżywana przez nie emocja jest znacząca i do każdej mają prawo. Należy im pokazać, jak sobie z nimi radzić. Wiosna to pora roku, gdy my również „budzimy się do życia” – zaczynamy być pełni energii dzięki słońcu, które coraz mocniej i coraz dłużej świeci na niebie. To doskonały moment, żeby popracować na emocjach – zwłaszcza tych pozytywnych, którymi wiosną jesteśmy przepełnieni! Kapsuły ciszy h
Potrzebne będą: duże tekturowe pudła (takie, by zmieściły się do nich dzieci), poduszki, koce, książki, nagranie wiosennych odgłosów, ewentualnie farby i pędzle Do dużych tekturowych pudeł włóżcie koc i poduszki, weźcie ulubione książki – umośćcie się wygodnie na tak przygotowanych posłaniach i oglądajcie/czytajcie książki w ciszy. Możecie też posłuchać bajki (audiobooka lub czytanej przez nauczyciela) albo wsłuchać się w odtwarzane nagranie wiosennych odgłosów.
h
Wariant: Pomalujcie swoje kartonowe kapsuły, używając do tego farb w kolorach kojarzących się z wiosną.
Pogoda emocji h
Potrzebne będą: nagranie utworu instrumentalnego „Wiosenna pogoda”, nagranie odgłosów deszczu, wiatru i burzy, kartki, kredki, litrowe słoiki, taśma klejąca Wysłuchajcie utworu „Wiosenna pogoda”, spróbujcie zilustrować go ruchem. Następnie posłuchajcie odgłosów deszczu, wiatru i burzy. Zastanówcie się, jak zobrazować emocje, używając metafory pogody: gniew – burza, smutek – deszcz, zmartwienie – zachmurzenie, radość – słońce, zachwyt – tęcza, spokój – wiosenny wietrzyk. Narysujcie na kartkach symbole pogody i umieśćcie je na słoikach tak, aby obrazek był etykietą. Teraz ponownie słuchając nagrań, narysujcie dowolną sytuację, która kojarzy się z muzyką w danym momencie i umieśćcie ilustrację w odpowiednim słoiku (dopasowując symbol pogody do emocji towarzyszących wam w danej sytuacji). Porozmawiajcie o sposobach radzenia sobie z emocjami: np. przytulanie, głębokie oddechy, liczenie, ściskanie przedmiotu. Pamiętajcie – nie ma złych emocji, wszystkie są ważne! Istotne jest to, by nazwać emocję, która się pojawiła, i nauczyć się, jak sobie z nią poradzić.
Tęcza zamknięta w butelce/słoiku h
Potrzebne będą: przezroczyste butelki z zakrętką, ryż barwiony na niebiesko (sposób barwienia opisano na s. 38), białe pomponiki, tęczowa wstążka, ewentualnie słoiki, żel do włosów zabarwiony na siedem kolorów (lub galaretki w kolorach tęczy), druciki kreatywne w kolorach tęczy Stwórzcie butelki, w których… zamknięcie tęcze! Do butelek wsypcie niebieski ryż, dorzućcie białe pomponiki i małe kawałki tęczowej wstążki. Potrząsajcie butelką i przyglądajcie się ukrytym mini-tęczom.
h
Wariant: Przygotujcie tęcze w słoikach. Zabarwcie żel do włosów na siedem kolorów i umieszczajcie go w słoiku warstwami (od fioletowego do czerwonego). Zamiast żelu do włosów możecie użyć galaretki owocowej albo drucików kreatywnych zwiniętych w spirale lub pociętych na kawałki i ciasno wkładanych do słoika. Możecie również stworzyć siedem słoików – każdy w innym kolorze tęczy. 17
Zapachy na poprawę nastroju h
Potrzebne będą: miski z ciepłą wodą, łyżki, chochle, łyżki cedzakowe, sitka, wybrane zioła i rośliny z poniższej listy lub olejki eteryczne: • na smutek: rumianek, melisa, szałwia, bazylia, jaśmin, cytrusy; • na niepokój: lawenda, cytrusy, róża, rumianek, szałwia; • na relaks: lawenda, jałowiec, mięta, szałwia; • dodające energii: sosna, mięta, rozmaryn, cytrusy; • na koncentrację uwagi: rozmaryn, eukaliptus, mięta Zapachy mają niesamowitą moc – mogą poprawić nastrój, zapewnić odprężenie lub dodać energii. Przygotujcie miski z ciepłą wodą. Dodajcie do miseczek wybrane rośliny, na przykład plasterki pomarańczy z gałązkami sosny, kwiaty rumianku z kroplami olejku lawendowego, gałązki jaśminu z listkami bazylii, listki mięty i rozmarynu. Usiądźcie przy miskach i zanurzcie ręce, przelewajcie przez palce wodę, bawcie się chochelkami, sitkami i łyżkami. Na koniec możecie zrobić wodną ścieżkę sensoryczną. Ustawcie miski w rzędzie, zdejmijcie skarpetki i zanurzajcie kolejno stopy w każdej miseczce.
h
Wariant: Największe bogactwo dobroczynnych zapachów roślinnych znajdziecie wiosną w lesie iglastym. Przebywanie w lesie działa regenerująco na organizm, dlatego wybierzcie się na spacer, poprzytulajcie się do drzew i chłońcie zapachy.
Moja kojąca kompozycja zapachowa h
Potrzebne będą: słoiczek z zakrętką lub firanki (z dość gęstym wzorem – stare, wyprane), zioła, kwiaty, przyprawy, suszone owoce Poproś dzieci, by spośród zgromadzonych kwiatów, ziół, przypraw wybrały te, które im się podobają i których zapach sprawia im przyjemność. Dzieci umieszczają je w słoiczkach. Jeśli jest to grupa młodsza, można wykonać sakiewki z firanek o dość gęstym wzorze (żeby przyprawy, kwiaty i zioła nie wypadały – jak to może się zdarzyć podczas odkręcania słoika). Zachęć dzieci do tego, by tak powstałe słoiczki (lub słoiczki z ukrytymi w nich sakiewkami) miały zawsze pod ręką i sięgały po nie, by powąchać ich zawartość, w razie gorszego humoru lub samopoczucia.
Przytul drzewo, wykrzycz złość h
Potrzebne będą: ogród przedszkolny z drzewami Porozmawiaj z dziećmi o sposobach radzenia sobie z negatywnymi emocjami. Dzieci na pewno znajdą wiele dobrych sposobów. Zaproponuj dzieciom wyjście do ogrodu – zaproś je do tego, by poleżały na trawie, posłuchały śpiewu ptaków, wdychały zapachy wiosny. Gdy są zmęczone – mogą mocno tupać bosymi stopami po trawie; gdy są zdenerwowane – niech skaczą i krzyczą, a gdy potrzebują ukojenia – niech przytulą się do drzewa!
Wiosenna playlista h
Potrzebne będą: przenośny głośnik i dostęp do platformy streamingowej z muzyką z poziomu telefonu lub tabletu (lub odtwarzacz i wybrane płyty CD z zasobów dydaktycznych przedszkola) Przeznaczcie jedne zajęcia na rozmowę o muzyce, dźwiękach, które was uspokajają, które was relaksują. Starsze dzieci być może będą w stanie wypowiadać się na te tematy bez uprzednich podpowiedzi. Młodszym dzieciom można odtworzyć kilka wybranych utworów, po czym zapytać je, czy im się podobały, co czuły podczas ich słuchania. Następnie warto podczas leżakowania lub czasu odpoczynku włączyć muzykę relaksacyjną i poobserwować dzieci, jak na nią reagują. Stwórzcie wspólnie zestaw relaksujących piosenek i melodii.
18
Zabawy logopedyczne
5.
Zabawy sensoryczne wpływają również na rozwój mowy. Jest to szczególnie ważne dla tych dzieci, u których rozwój ten jest opóźniony, czy też dla niemowląt, które są na etapie nabierania umiejętności mówienia. Warto więc wprowadzić działania logopedyczne do domu i do przedszkola – przeprowadzać je podczas codziennych zabaw, w terapii czy podczas zajęć. Okres wiosenny rozpieszcza nas pod względem pomocy logopedycznych, które możemy znaleźć na łące – kwiaty, zioła, trawę czy dmuchawce możemy wykorzystać do ćwiczeń oddechowych. Dodatkowo wszelkie owady i inne zwierzęta, które coraz śmielej zaczynają wychodzić ze swoich kryjówek lub przejawiają zwiększoną aktywność, mogą być dla nas – nauczycieli, terapeutów, rodziców – ogromną inspiracją do tworzenia różnych zabaw logopedycznych. Żabie minki h
Potrzebne będą: szablon żabki (szablon znajdziesz w folderze Dźwięki, ilustracje wirtualnego albumu publikacji w serwisie Moja płytoteka), kredki, ewentualnie zielona farba przeznaczona do malowania twarzy, aparat fotograficzny Rozdaj każdemu dziecko szablon żabki. Poproś o narysowanie żabkom różnych min. Gdy obrazki będą gotowe – wszyscy naśladujcie miny poszczególnych żab.
h
Wariant: Możesz też zaszaleć – pomaluj buzie dzieci na zielono. Następnie zaprezentuj minę (z zakresu gimnastyki mięśni twarzy) – zadaniem wybranego dziecka jest ją naśladować. Zrób zdjęcie. Powtórzcie te czynności, aż będziecie mieć różnorodną galerię min. Wywołane zdjęcia posłużą wam bardzo długo do kontynuowania ćwiczeń! A dzieci będą dumne z tego, że pomogły przygotować piękną pomoc dydaktyczną.
Wyścigi żabek h
Potrzebne będą: dwie duże miski z wodą, zalaminowane obrazki żabek (dla każdego dziecka jedna żabka, mogą być oznaczone imionami – pomoce znajdziesz w folderze Dźwięki, ilustracje wirtualnego albumu publikacji w serwisie Moja płytoteka) Dzieci dobierają się w pary, stają przed przygotowanymi miskami. Kładą swoją żabkę na wodzie tuż przy wybranej krawędzi miski i dmuchają w nią. Ta żabka, która pierwsza dotrze do drugiego brzegu – wygrywa.
h
Wskazówka: Przy dużej liczbie dzieci warto zadbać o większą ilość „akwenów wodnych”, czyli misek.
Trening oddechu h
Potrzebne będą: średniej wielkości piórko (dla każdego uczestnika zabawy), gałązka lilaka (bzu) lub innej wonnej rośliny Każdemu dziecku wręcz piórko, które przedszkolaki kładą na dłoni. Następnie podsuń dzieciom pod nos gałązkę bzu – dzieci nosem wciągają jej zapach, a następnie zdmuchują piórko z dłoni (wydech ustami). Później spróbujcie zdmuchnąć piórko, wypuszczając powietrze nosem.
h
Wariant: Zrób pokaz oddychania z użyciem piórka: oddychanie szybkie, nerwowe – piórko trzymane za dutkę szybko porusza się do przodu i do tyłu; oddychanie uważne, głębsze – powolne wdechy i wydechy, piórko delikatnie trzepocze. Warto zwrócić uwagę dzieci na to, że uważne oddychanie przywraca równowagę, uspokaja. 23
Zdmuchiwanie kwiatuszków z drzewa h
Potrzebne będą: dla każdego dziecka zalaminowana sylweta drzewa (szablon znajdziesz w folderze Dźwięki, ilustracje wirtualnego albumu publikacji w serwisie Moja płytoteka), bibuła Przed przystąpieniem do zabawy przygotujcie „kwiatuszki” – będą je symbolizować kuleczki z bibuły. Następnie wręcz każdemu dziecku szablon drzewa. Rozłóżcie kwiatuszki na gałęziach. Naśladujcie wiosenny wiatr i mocno dmuchajcie, żeby zrzucić wszystkie kwiatuszki z drzewa!
Logopedyczna wierzba h
Potrzebne będą: rolka po ręczniku papierowym, brązowa farba, zielone wstążeczki lub cienkie paseczki bibuły, klej Rolkę pomalujcie na brązowo, zostawcie do wyschnięcia. Następnie doklejajcie cienkie paseczki z bibułki/wstążeczki po jednej stronie rolki, dookoła jednego z otworów. Po wyschnięciu kleju powstaje zabawka do treningu dmuchania – dzieci dmuchają w jeden otwór tak, żeby poruszyć „gałązkami wierzby”.
Dmuchawce h
Potrzebne będą: łąka Wybierzcie się na majową łąkę. Chłońcie nosem jej zapachy. Odszukajcie tzw. dmuchawce (przekwitnięte mniszki lekarskie; nie należy mylić ich z mleczami – mniszek ma jeden kwiat na jednej łodydze, która jest pusta, mlecz natomiast na jednej łodydze ma więcej kwiatów). Dmuchajcie na dmuchawce i obserwujcie lot nasion. Pamiętajcie, aby nie dmuchać nasionami w twarz innej osoby.
Jajeczkowy tor oddechowy h
Potrzebne będą: plastikowe jajka (istotne jest to, by były lekkie jak piłeczki pingpongowe), stół, słomki do napojów, plastelina lub masa plastyczna, ewentualnie taśma malarska Z plasteliny na stole utwórzcie tory – brzegi torów to wałeczki plasteliny. Im więcej zakrętów, tym trudniejsze będzie zadanie. Mogą to być dwa równoległe tory, wtedy można urządzić zawody. Ustalcie miejsce startu i mety. Weźcie słomki i dmuchajcie w jajeczka tak, by nie wypadły z toru i szybko dotarły do wyznaczonego celu.
h
Wariant: Oznaczcie środek stołu taśmą malarską. Ustawcie się w dwóch zespołach po przeciwnych stronach stołu. Ułóżcie jajka wzdłuż taśmy malarskiej – po dwóch jej stronach. Dmuchajcie na jajka przez słomki tak, by jak najwięcej znalazło się na polu przeciwnej drużyny. Po upływie wyznaczonego czasu przeliczcie jajka – wygrywa ta drużyna, która na swojej części ma mniej jajek.
Polowanie na muszki h
Potrzebne będą: samoprzylepne rzepy, papierowy talerzyk z wyciętym otworem na kształt „żabich ust” (pomalowany tak, żeby przypominał głowę żaby), trąbki imprezowe rozwijane (można zrobić je z kartki papieru zwiniętej w tubę wzdłuż najdłuższej krawędzi, spłaszczonej, a następnie zrolowanej), czarne kartonowe kółeczka Na końcu rozwijanej trąbki przyklejcie jedną część rzepu. Na każde czarne kółeczko także przyklejcie rzep (tę jego cześć, która przyklei się do tej znajdującej się na trąbce) – to będą „muszki”. Połóżcie muszki rzepkami do góry. Włóżcie trąbkę w otwór w talerzyku – w ten sposób trąbka zamieni się w język żabki. Dmuchajcie w trąbkę i próbujcie złapać muszki.
24
Sprawne dłonie
9.
Zabawy manipulacyjne są bardzo istotne dla rozwoju dziecka i są ściśle powiązane z właściwą regulacją sensoryczną w naszym układzie nerwowym. Dziecko manipulując przedmiotami, angażuje wzrok, słuch, dotyk oraz wykonuje złożone ruchy rąk. Ten etap stanowi podstawę dla późniejszych, bardziej skomplikowanych zabaw. Przede wszystkim jednak manipulowanie służy doskonaleniu ruchów dłoni, których sprawność niezbędna jest do rozpoczęcia nauki pisania. Przebywając na łące, w lesie, na podwórku, podczas zabaw na świeżym powietrzu w prosty sposób ćwiczymy nie tylko motorykę dużą, ale również małą. Manipulacja małymi przedmiotami, plecenie wianków, zabawy wiosennym błotem – to tylko kilka propozycji, które doskonale wpływają na rozwój motoryki małej. Wianki h
Potrzebne będą: kwiaty na łące Pokaż dzieciom, jak się plecie wianki! To doskonałe ćwiczenie rozwijające małą motorykę.
Naturalna korona h
Potrzebne będą: kartki z bloku technicznego formatu A4 przecięte wzdłuż na pół (powstają dwa paski), nożyczki, klej typu „magic”, kwiaty, liście, trawa, kamyczki, zszywacz Kto nie chciałby poczuć się jak król lub królowa wiosny? Poproś dzieci, żeby wycięły w paskach „ząbki” – tak powstanie korona. Następnie pomóż dzieciom zmierzyć i odpowiednio połączyć paski tak, żeby każdy miał koronę w odpowiednim rozmiarze. Następnie niech każdy ozdobi swoją koronę materiałem naturalnym. Po wyschnięciu zszyjcie korony za pomocą zszywacza. Dzieci mogą je nosić przez cały dzień!
Wiosenne mandale h
Potrzebne będą: kartonowe koła, sznurek, kwiaty, gałązki, liście Najpierw przypomnij dzieciom, na czym polega układanie mandali. Następnie poproś je, by owinęły koło sznurkiem. Pomiędzy sznurki dzieci wplatają kwiaty, gałązki, liście w ustalonym przez siebie, powtarzalnym rytmie.
h
Wskazówka: W przypadku dzieci młodszych można pracę nazwać wiosenną przeplatanką i nie pilnować formy mandali, która może okazać się zbyt skomplikowana.
Ślimaczkowe wariacje h
Potrzebne będą: zakrętki od słoików, glina lub masa solna, kamyczki, elementy mozaiki, ziarna, kolorowe koraliki, papier techniczny kolorowy, nożyczki, klej, ewentualnie blok techniczny, mały papierowy talerzyk, paski tektury, szklana kulka, plastikowe zakrętki, pompony, szczypce Zakrętkę od słoika wypełnijcie od środka gliną lub masą solną. Układajcie w masie materiał (kamyczki, elementy mozaiki, ziarna, koraliki) w kształcie spirali. Z technicznego papieru kolorowego wytnijcie kształt ślimaka. Naklejcie zakrętkę na korpus ślimaka (pionowo).
h
Wariant: Wytnijcie z bloku technicznego kształt ślimaka. Na papierowym talerzyku wyklejcie labirynt z pasków tektury (na powstać spirala mająca ścianki). Przyklejcie korpus ślimaka do talerzyka. Wrzućcie na talerzyk kulkę i manipulujcie ślimakiem tak, by kulka pokonała cały labirynt. Opcjonalnie na papierowym talerzyku możecie przykleić plastikowe zakrętki, układając je w kształt spirali, i następnie używając szczypiec, możecie przenosić pompony do zakrętek. 37
Łowienie owadów h
Potrzebne będą: ażurowy pojemnik z gęsto przewiązanymi wstążkami (które tworzą w pojemniku „pajęczą sieć”), figurki owadów, szczypce, ewentualnie pojemnik z galaretką w zielonym kolorze (można skorzystać np. z galaretki agrestowej lub samemu wykonać galaretkę, rozrabiając żelatynę z wodą i barwnikiem spożywczym) lub wypełniony zielonymi ścinkami papieru (z niszczarki) Figurki owadów wrzućcie na dno ażurowego pojemnika. Następnie za pomocą szczypiec starajcie się wyjąć owady z pojemnika.
h
Wariant: Figurki z owadami zalejcie tężejącą galaretką (i poczekajcie, aż zastygnie) lub umieśćcie w pojemniku wypełnionym zielonymi ścinkami papieru, a następnie starajcie się je wydobyć.
Korale Pani Wiosny h
Potrzebne będą: plastikowe igły z przewleczonym sznurkiem, listki, kwiatki Nawlekajcie na sznurek materiał naturalny – w ten sposób powstaną korale dla Pani Wiosny.
Łąka, łąka h
Potrzebne będą: zielony kawałek materiału z przyszytymi guzikami, filcowe kwiaty z podłużną dziurką, ewentualnie durszlak lub plastikowa siatka (np. na krety) rozciągnięta na pojemniku, sztuczne kwiaty z łodyżką Przygotuj zielony kawałek materiału z przyszytymi do niego w odpowiednich odstępach guzikami, oraz kolorowe filcowe kwiaty z wyciętą w nich podłużną dziurką. Zadaniem dzieci jest przypinanie kwiatów do materiału – dzieci przeciągają guzik przez dziurkę w filcowym kwiatku. Możecie na jeden guzik nawlekać wiele kwiatów, tak aby powstało wrażenie kilku warstw płatków.
h
Wariant: Odwróćcie durszlak do góry dnem. Zadaniem dzieci jest powtykanie sztucznych kwiatów w otwory. Zamiast durszlaka można użyć plastikowej siatki rozciągniętej na tacy lub innym pojemniku.
Tęcza z makaronu h
Potrzebne będą: makaron penne zabarwiony na kolory tęczy, karton, klej, wstążki bądź sznurówki w kolorach tęczy, ewentualnie plastelina lub masa plastyczna, makaron spaghetti, dowolny makaron z dziurką zabarwiony na kolory tęczy Makaron rurki przyklejcie na tekturę, tworząc siedem łuków (każdy łuk w innym kolorze tęczy). Ważne, by poszczególne rurki makaronu naklejać w odstępach – tak, by móc swobodnie przeplatać wstążki. Następnie przeplatajcie przez łuki kolorowe wstążki lub sznurówki.
** 38
h
Wariant: Możecie również stworzyć wałek z plasteliny (lub innej dowolnej masy plastycznej) i wbić w niego siedem nitek makaronu spaghetti (pionowo – tak, żeby nitki „stały”). Następnie nakładajcie na nitki makaron z dziurką w odpowiednich kolorach i kolejności.
h
Wskazówka: Jednym ze sposobów* barwienia makaronu jest zrobienie tego z wykorzystaniem barwników spożywczych. Do woreczka strunowego należy wsypać suchy makaron i dodać kilka kropel barwnika spożywczego (jeśli barwnik jest w proszku, trzeba dolać 20 ml wody). Następnie woreczek dokładnie zamykamy i mieszamy jego zawartość. Wysypujemy na ręcznik papierowy i suszymy przez noc.
Więcej sposobów na barwienie materiałów sypkich znajdziesz w części jesiennej z tej serii: Zabawy sensoryczne na każdy dzień. Jesień, s. 70.
19.
Scenariusze
Rodzina to skarb f
Grupa wiekowa: dowolna (warsztaty z okazji Dnia Rodziny)
f
Cele zajęć: • zacieśnianie więzi w rodzinie; • wskazanie sposobów na kreatywne spędzanie wspólnego czasu; • integrowanie środowiska przedszkolnego i rodzinnego; • kultywowanie tradycji świętowania obchodów Dnia Rodziny; • pobudzenie do rozwoju poprzez stymulacje multisensoryczne.
f
Pomoce: kartonowe pudełko z przykrywką, treść wierszyka „Rodzina to siła”, dziurkacze, wstążeczka, flamastry, markery, kredki, nożyczki, klej, nagranie utworu instrumentalnego „Czas z rodziną”, słoiczek z zakrętką, kolorowe karteczki, małe gumki recepturki, gładkie podkoszulki, flamastry do tekstyliów, ewentualnie owalne patyczki i klej na gorąco, aparat, kartki bloku technicznego formatu A3, linijki, różne guziki, kostki do gry, płaskie kamienie, deseczki, balony, włóczki, lejki, ziarna, owoce (winogrona, maliny, truskawki, borówki, jabłka, banany, suszona żurawina), miseczki, wykałaczki
f
Wskazówki do realizacji: Przynajmniej tydzień wcześniej każde dziecko przynosi z domu kartonowe pudełko z pokrywką (najlepiej po butach – kozakach), w którym znajdują się jednokolorowe podkoszulki (najlepiej białe, nie muszą być nowe) dla każdego członka rodziny oraz słoik z zakrętką. Jeśli nie ma możliwości przyniesienia podkoszulków, może to być kawałek bawełnianego prostokątnego materiału, z którego można stworzyć flagę. Każde dziecko dekoruje swoje pudełko. Do pudełka nauczyciel wkłada przedmioty potrzebne do realizacji wybranych zadań, podpisuje każde pudełko np. Rodzina Krysi, Rodzina Basi i chowa w sali. Sala powinna być na tyle duża, by każda rodzina miała stanowisko (np. tacka, podkładka, stolik) na którym swobodnie wykonuje swoje zadania. Zabawy można wykonać również na zewnątrz na kocach i podkładkach. Wprowadzenie do zabawy warto urozmaicić poprzez włożenie poszczególnych zadań do ponumerowanych kopert, papierowych toreb lub buteleczek. Należy zapewnić swobodne miejsce do umycia rąk.
f
Przebieg zajęć: Przywitajmy się – zabawa wprowadzająca Nauczyciel zaprasza wszystkich do koła – dzieci stoją w kole, a rodzice (i rodzeństwo, jeśli jest) ustawiają się za dziećmi. Prowadzący prosi każdą rodzinę, by wymyśliła jakiś powitalny gest oraz okrzyk. Nauczyciel kolejno wita każdą rodzinę, mówiąc: Witamy rodzinę [imię dziecka)]! Rodzina odpowiada gestem oraz okrzykiem, a pozostałe rodziny powtarzają gest i mówią: Witamy! 67
Rodzina to siła – wierszyk ruchowy Nauczyciel czyta wiersz, a dzieci wraz z rodzicami/rodzeństwem wykonują opisane gesty: Rodzina to siła,
chwytają się za ręce
której nic nie zatrzyma!
wykonują gest zaprzeczenia palcem wskazującym, a następnie gest „stop” – wyciągnięta przed siebie otwarta dłoń
Bardzo się kochamy, kładą ręce na sercu
często przytulamy, przytulają się
„w łapki” sobie gramy, grają „w łapki”
„piątki” przybijamy, przybijają „piątki”
śmieszne miny stroimy, stroją zabawne miny
razem się nie nudzimy! uśmiechają się do siebie
Akcja poszukiwanie – zabawa tropiąca Nauczyciel prosi każdą rodzinę, by odnalazła swoje pudełko. Gdy pudełka zostaną odnalezione, każda z rodzin znajduje sobie miejsce – tworzy stanowisko pracy i czeka na kolejne instrukcje. Rodzinna księga – zabawa plastyczna Z kartek bloku technicznego rodzina tworzy książkę, dziurkuje brzegi i związuje wstążką. W księdze mogą znaleźć się informacje dotyczące ulubionych: zabaw, kolorów, bajek, owoców, warzyw, potraw, piosenek, sposobów spędzania wolnego czasu, a także informacje na temat tego, co złości każdego członka rodziny, co przynosi im radość, co lubią/czego nie lubią itp. Podczas gdy rodziny wykonują zadanie, nauczyciel odtwarza w tle nagranie utworu instrumentalnego „Czas z rodziną”. Następnie chętne rodziny mogą na tle muzyki zaprezentować wybraną ilustrację ze swojej księgi, przedstawiając ją za pomocą pantomimy. Słoik wspólnego czasu – zabawa kreatywna Każdy z członków rodziny wymyśla pięć sposobów na wspólne spędzenie wolnego czasu. Dorośli zapisują każdy sposób na osobnej karteczce i wrzucają do słoika. Razem ustalają dzień, kiedy będą losować propozycje i je realizować. Przykładowe pomysły: wieczorny spacer, konstruowanie niezwykłej budowli, przygotowanie wspólnego posiłku, masażyki, gimnastyka, wieczór gier planszowych, kino pod chmurką, piknik. Logo rodziny – projektowanie koszulki Każda rodzina projektuje flamastrami na koszulkach logo swojej rodziny. Jeśli koszulki nie są dostępne, można stworzyć logo na kawałku prostokątnego materiału w formie flagi, a następnie przymocować go do owalnych patyczków za pomocą kleju na gorąco. Następnie nauczyciel zaprasza rodziny do wzięcia udziału w sesji zdjęciowej w koszulkach lub z flagami. Gra planszowa – stworzenie gry i rozgrywka Rodziny na kartkach A3 tworzą gry typu ściganka, ustalają własne zasady, rysują legendę. Następnie przystępują do rozgrywki. Dla urozmaicenia zabawy rodziny mogą się wymienić grami 68
DODATEK Wielkanocne inspiracje
Poniżej prezentujemy zadania, które można wykorzystać podczas realizacji tematyki związanej z Wielkanocą. Poszczególne zabawy przydadzą się na przykład podczas zabawy tropiącej „Wielkanocne poszukiwania” lub mogą stanowić składową zajęć o wielkanocnej tematyce. Sensoryczne ślady zajączka wielkanocnego Na kartonie odrysujcie ślady łap zająca (od przygotowanych wcześniej szablonów). Na każdą parę przyklejcie inny materiał (np. biała wata, białe piórka, chrupki do wypełniania przesyłek, białe ścinki papieru, biały filc, folia bąbelkowa). Teraz sensorycznymi łapkami możecie oznaczyć drogę na przykład do ukrytych w sali jajeczek. Kurczaczkowe memo Przygotujcie kurczaczki (np. figurki lub wycięte z żółtej pianki). Każdemu kurczaczkowi zróbcie po szaliczku z drucika kreatywnego lub przyklejcie czapeczki z filcu – tak, by utworzyły się pary. Zamknijcie kurczaczki w jajeczkach, wymieszajcie jajeczka, a następnie… szukajcie par! Pisanka sensoryczna Z kartonu wytnijcie jajko. Z pasków tektury doklejcie brzegi o wysokości około 2 cm, a w środku stwórzcie przedziałki, tworząc wzory (zygzak, fale, obręcze). Teraz wsypujcie różne ziarna lub małe przedmioty (np. pompony) do przegród – powstaje barwna pisanka. Dźwięczne memory Do plastikowych jajeczek wsypcie małe przedmioty lub materiał sypki (śrubki, spinacze do papieru, pompony, puzzle, guziki, ryż, groch) – tak, by stworzyć pary. Potrząsajcie jajeczkami i szukajcie takich samych par. Jajka z balonami Aby łatwiej było odszukać jajeczka ukryte na przykład w przedszkolnym ogrodzie, przywiążcie do nich kolorowe balony wypełnione helem, a następnie stwórzcie z nich ścieżkę. Pamiętajcie o odpowiednim obciążeniu balonów, aby nie odfrunęły! Łączymy w pary Do plastikowych jajeczek powrzucajcie przedmioty, obrazki lub figurki tak, by razem tworzyły parę na zasadzie skojarzeń (np. kot-pies, jabłko-gruszka, śruba-nakrętka). Pobawcie się w poszukiwanie par. Jajeczne konfetti Do wydmuszki wrzućcie konfetti, brokat biodegradowalny. Zaklejcie bibułką otwory. Rozbijcie jajo dłońmi w powietrzu i obserwujcie spadające konfetti. Rozbijajcie je dłońmi w parach – poprzez przybicie „piątki” z drugą osobą (dłoń ułożona pionowo, na niej wydmuszka, dłoń drugiej osoby przybija „piątkę”). 81
