1
2
aurkezpena
Aldizkari honen bidez, eskualdean eta eskualdeari probetxua ateratzeko informazioa, argibideak eta gomendioak eskaintzen ahaleginduko gara; aisialdia, kulturak, kirolak, gastronomia, turismoa eta entretenimenduen alorrak jorratuz, batik bat. Aldizkari hau trenza erabilgarri bilakatu nahiko luke irakurlearentzat; eskualdearen ezagutza sakonagoak, bide batez, bailaraz gozatzeko aukerak ere biderkatzen dituela kontuan izanik. Horixe da gure erronka, eta gustukoa izango duzulakoan gaude.
3
aurkibidea
Aurkezpena.............................................................................................. 3 Ikaztegieta historia.................................................................................. 6 Ibilbideak................................................................................................. 8
Zer ikusi................................................................................................. 10
Non Jan ta Non Lo egin........................................................................ 12
Ikaztegieta-Ikaztegieta..................................................................................................................... 8 Ikaztegieta-Kutturru merenderoa-Ikaztegieta.................................................................................. 8 Ikaztegieta-Sagardotegia-Ikaztegieta............................................................................................... 8 Ikaztegieta-Alegia-Ikaztegieta-Legorreta-Ikaztegieta...................................................................... 9 Ikaztegieta-Alegia-Orendain-Ikaztegieta......................................................................................... 9
San Lorentzo Parroki Eliza............................................................................................................ 10 Pilarko Andra Mariaren Baseliza................................................................................................... 10. Ibiur urtetia..................................................................................................................................... 10 Atseden Lekua Kutturuko Merenderoa...........................................................................................11
Toki - Alai Jatetxea......................................................................................................................... 12 Ostatu Jatetxea eta Logelak............................................................................................................ 12 Zubiaurre Jatetxea.......................................................................................................................... 12
Begiristain Sagardotegia...................................................................... 13 Sagardoaren historia............................................................................. 13
Gipuzkoako Foruak........................................................................................................................ 13 Etorkizuna...................................................................................................................................... 14 Egungo ezaugarriak........................................................................................................................ 14 Sagardoaren Elkartea..................................................................................................................... 16 Sagar barietateak............................................................................................................................ 16 Biltzea............................................................................................................................................ 16 Jo eta zapaltzea............................................................................................................................... 17 Mustioa eta irakinaldia................................................................................................................... 17 Dastaketa........................................................................................................................................ 18 Botilaratzea.................................................................................................................................... 19 Salmenta......................................................................................................................................... 19 Sagardotegiko Gida........................................................................................................................ 20
Eskolako Zerbitzua............................................................................... 21
Eskola............................................................................................................................................. 21 Jangela............................................................................................................................................ 21 Eskola kanpoko ekintzak................................................................................................................ 21 Garraioa.......................................................................................................................................... 21
Ikaztegietako Zerbitzua........................................................................ 22 Haurtzaindegia............................................................................................................................... 22 Gizarte zerbitzuak.......................................................................................................................... 22 Medikua.......................................................................................................................................... 22 Geltoki Fisioterapia........................................................................................................................ 22 Podologoa....................................................................................................................................... 22
Kiroldegiko Zerbitzua.......................................................................... 23 Pilota.............................................................................................................................................. 23 Aerobic........................................................................................................................................... 23 Pilates............................................................................................................................................. 23 Jubilatuentzat lokala....................................................................................................................... 23.
4
Ikaztegietako beste zerbitzu batzuk.................................................... 24
Jubilatuen gelan Inglesa................................................................................................................. 24 Liburutegian Musika...................................................................................................................... 24
Hitzaldiak....................................................................................................................................... 25 Antzerkiak...................................................................................................................................... 25 Ipuin Kontalariak........................................................................................................................... 25
Ikaztegietako Herri Krosa.............................................................................................................. 26 Euskararen Eguna........................................................................................................................... 26 Olentzero Eguna............................................................................................................................. 26
Autobus Zerbitzua.......................................................................................................................... 27 Tren Zerbitzua................................................................................................................................ 27
Hitzaldiak-Antzerkiak eta Ipuin Kontalaria...................................... 25
Beste egitarau batzuk........................................................................... 26 Korrika........................................................................................................................................... 26
Garraioak............................................................................................... 27
5
ikaztegietako historia Tamaina txikiko udalerria da Ikaztegieta, bere izaera mistoak bereizten duena, bere hedadura txikia da 2 km
2
azalera da, itsasotik 110 m-ko altueran kokatua dago eta bertako populazioa 467 biztanle ditu. Industri poligonoak eta egoitzarako eraikin batzuk kokatuta daude. Izenaren etimologiak “Ikatz-tegieta” mea honen ugaltasuna adierazten duenak, biztanlegune hau estu-estuan bere ingurunearekin lotuko luke. Udalerriko punturik garaiena Largarate (garai bateko baserria), izeneko ingurua da (315m), eta baxuena Osiribarreko zubia (94m). Gaur egun jendea bizi den baserririk garaiena Lukuagagoikoa da (246m). Oria ibaiaren erdiko tartean lekutzen da Udalerria. Legorreta eta Alegia artean, ibaiak bihurgune handiak egiten dituen eremuan. Oria ibaia bertatik igarotzen da, aralar muiro eta Aizkorriko mendien iparraldean dado, saihetsetatik jeisten diren ibar eta isurkiak, bertako mendi eta basoen erabateko ustiakuntza egiten delarik. Oria ibaia Udalerriaren ibaibide nagusia da, eta bertara isurtzen dute intxurre mendiko Hegoaldeko urak jasotzen dituen Aldabaerrekak eta beste zenbait erreka Txikik (Larrunberreka, Errekatxulo, Osiribarerreka eta Espirituerreka). Ikaztegieta Gipuzkoako ekialdean kokatua dago, Tolosaldeko eskualdean, baina Goierri bukatu eta mugan dagoen lehenengo herria denez, Goierrikin ere badu harreman estua. Honako herri hauekin egiten du muga: Alegia, Tolosako Aldaba auzoa, Orendain eta Legorreta. Udalerria iristeko Gi – 2131 zeharkatu daiteke Vitoria-Gazteiz-Donostia-San Sebastian norabidean; A-15 errepidea Pamplona-Iruña-Donostia-San Sebastian norabidean; eta A-8 Autobidea Bilbao-Bilbo-Donostia-San Sebasbian. Herriko Udal mugartea Oria ibaiaran eta bere ibaiadar baten (Aldaba edo Ugaran erreka) ibilbidearekin bat dator. Bi ibaiek Leitzako failak markatzen duen norabideari zehatz-mehatz jarraitzen diote, eta honela Ikaztegieta beronen Hegoaldean geratzen denez gero, bere materialak Oizko Unitatea dalakoan barne hartuta daude, zona honetan karbonatazio maila desberdina duten kararri-bankuekin tartekatutako margez osatutako Goikretazikoko flash-ean hain zuzen ere. Oria ibaiaren talweg-ean gora-behera tektonikoa zigilatuz eta flych-a estaliz koatermarioko depositu aluvial bat dago, hondo laua duen harana eratzen duena. Hiriaren iturburuak ezezagunak dira eta bere eraikuntzaren lehen uneei buruzko berriak urriak dira. Daitekeena da jada XIII. Mendean, Nafar erregeek kolektibitatea ezagutzea. Aipaturiko Lurraldean erreinatzaileak. 6
1374 era arte ez zaio herrixka honi agirietan inolako aipamenik egiten. Data honetan, Baliarrain, Orendain eta Ikaztegietako parrokiek, Tolosarekin egindako Auzotartze idazkia dela eta aipatzen da. Beharbada, Ikaztegietari XIV, XV, eta XVI. Mendeetan beharrrezko gerta zekiokeen auzotartze hau 1615ean, hiribiltasunak, Tolosarekin auzotartua egon zen boladan guztiz galdu ez zuen autogobernua berreskuratzea ekarri zion. Hiriarekin auzi ezberdinak eutsi zituen honen zama ekonomiko eta judizialen banaketari buruzko asmoak bidegabekotzat edukitzeagatik. Tolosa tutoregotik askatu nahiak 1615 ean sortu ziren, Felipe II. Erregek hiritasuna ematerakoan bere autonomía berreskuratu zuen Tolosarekin haserretu ostean. 1625 ean ahuleria ekonomikoagatik, Alegiak eta Orendainekin elkartu zen Aizpruruako Batasuna osatuz, Batzar Nagusietara ordezkari bakarra bidaltzeko asmoarekin. Esandako Batasunaren ezereztapenaren ondoren libreki jokatzen hasi zen. Hatik XX. Mendeko bilakaera Sozio-Ekonomiko azkarrak. 1824 eta 1846 bitartean Ikaztegietak batura hau utzi zuen. 1966 an Orendain eta Baliarrainekin batera Iruerrietako udalerria osatu du, bizitza motzekoa gertatu dena. Ikaztegieta, beste herri batzuetan bezala, handikien Familien etxebizitzak ezarri ziren eta herriaren garapenean zuzenki parte hartu zuten. Familia hoien artean agertzen dira: -Artano, Beibacar, Benzuncibar eta Iturrioz, Ikaztegietako jatorrikoak. –Lizarza, izen berdina duen herrikoak, -Berecibar, Erbeta eta Lopetedi, Bergaratik, Artigatik eta Baliarraindik etorriak –Larunbe, arbaso Nafarrak dituztenak aipatu Familiekin batera, beste izen bat ere aipatu behar da, Martin de Zelayeta y Lizarra Jauna, herri honetako Aiutu Zar etxeko semea eta Leongo Apezpikua, izan zena 1720 eta 1728 urteen artean. Ezin ahaztu ere, Loperdin bizi zen “Señoritoa” Benardino eta Arsuaga, Oilakandegi, Ostatu Berri, Urtzain eta Loperdi Berri etxeen jabe izan zena, Orendain eta Tolosan beste jabeko batzuk ere bazituelarik. Herrian berak bakarrik omen zeukan etxean ura eta eguerdiko 12 etan etxeko ateak irekitzen zituen jendeak ura hartzeko aukera izan zezan. Herrian ez omen zen ibiltzen, eliza edo ehizera joateko besterik ateratzen ez zelarik. Norteko Trenbidearen igarogunea XIX. Mendearen erdi aldera eraikia eta N – 1 errepidea. Komunikabide hauetako Joan- etorriak herriaren gune den multzoa bakantzea ekarri du zabalgune modernoaren aldean. N-1 errepidearen ertzetan kokatuta dauden herri guztiek bezala, tamaina txikiko herri bat izan arren, beste udalerri batzuk ukitu dituen hondamen demografikoa saihestu du. 1900 eta 1960. Artean, komunikazio onen babesean – lehen aipatutako 1- Nazionala eta trenbidea eta Eskualdeko bi hiriburuen artean (Tolosa eta Beasain- Ordizia) kokatuta egoteari esker, populazioa handituz Joan zen hamarkadaz hamarkada bere kopurua bikoiztu arte. 1960 tik 1970 erako tartean prozesua alderantzizkoa izan zen, beherakada txiki bat hasiz, gaur egun egonkortzeko joera duena. Populazioa hirigunean kontzentratzen da, eta landa ingurunean 20 baserri inguru daude mugarte osoan zehar zabalduta. 7
1967. Urtean Ikaztegieta, Orendain eta Baliarraingo herriak bildu zire, beste herri agrupazio bat gauzatuz “Iruerrieta”. Entitate honek Ikaztegieta buru zuelarik 1989. Urte arte iraun zuen, Orendain eta Baliarraingo herritarrek banatzea erabaki zuten arte. Urte bat pasa zen aintzinako izena eta nortazuna berreskuratu arte berriz ere. Jatorrizko hiribildua, Errege Bidearen ertzetan sortutako bide kale baten inguruan antolatzen zen. Zonarik zaharrena elizaren inguruan dauden etxeetan ikusten da, eta beste alderdi bat, modernoagoa dena, errepidearen ertzak olupatuz zabaldura txiki bat osatuz. Azken urteetan, eraikuntza berriek bigarren zabaldura bat sortu dute, elizaren inguruan dauden zona topografikoki egokienak aprobetxatuz. Herrian maila ertaineko bost industri establezimendu kokatuta daude, 128 lanpostu eskainiz Eskualdeko zentro eta komunikabideekiko duen kokaera onaz baliatuz, Ikaztegietako industria oso dibertsifikatuta dago; papera, aluminioa, beira, kautxua…..Motore-ibilgailuen kontsesionario bat ere badago, bere merkataritza-jarduerak eskualde- eremua gainditzen duelarik. Funtzionalki, Ikaztegieta bideratzen deneko zerbitzugunea Tolosa da, baina Beasain- Ordizia ingururako lekualdaketak ere izaten dira. Ikaztegietako kaleetan zehar ibiliz gero, eraikin interesgarriak ikusiko ditugu. Herrigunean bertan kokatuta dagoen San Lorentzo Parroki - Eliza aipatzekoa da, XVI. Mendean jaso zuten eliza hori euskal estilo gotikoaren ezaugarriak ditu. Oinplano angeluzuzena eta gurutzeriazko gangak ditu, ezarritako dorrea, arkupea eta sakristiarekin batean.
Eraikina txiki eta xumea da, ábside laua, kapera nagusia eta bi zatitako nabea ditu. Azkenekoaren gainean korua zutitzen da, eraikuntza modernokoa. Kalitate oneko erretaula biltzen du. XIX. Mendearen erdialdeko ataria dituena. Oso hurbil Erre–torretxea dago. Apaizetxea inguruan lekutzen da eta bereizgarri gisara eguzki-orrratz bat dauka, egin zeneko data duena 1864ean, (trenbidea inauguratu zen urtea, hain zuzen).
Trenbidearen beste aldean, udaletxeak ez du arkitektur ezaugarri nabarmenik, errepide ertzean luzatzen direneen artean etxe arrunt bat delarik, eraikina bide – kalearekin lerrokatzen da, eta hau ez da gainontzeko eraikinetatik nabarmentzen. Hauekiko lerrotua, Aiutu Zahar baserritik gertu dago, oinetxe Zahar bat da Honako hau, armarria duenik, gerora egindako estalpe baten atzean ezkutuan bait dago. Udalerrian bada beste armarridun etxe bat ere, Larunbe baserria hain zuzen. Fatxadako armarriaz gain, erdi-puntuko bi arkuk edertzen duten sarrera-atarte bat ere badu.
8
Lizartzak ere halakoxe sarrera du, hegoalderantz begira lekuturik eguzkibegi egitekoak beteaz. Iturrioz aspaldi-aspaldidanik Ikaztegietako sagardotegi izan da. Duen tradizio luze honegatik bestetik ez bada ere merezi du, udalerri honetako ondare historikoaren zerrendan barne-hatzea.
Halaber Pilareko Andre Mariaren baseliza aipa dezakegu, XIX. Mendean eraiki zen. Ikaztegietaren kanpoaldean eta Ordiziara doan zubiaren alboan dagoena. Gipuzkoa osoan dagoen deitura bakarra, ibaiaren beste alboan kokatuta zegoen eta trenbidea egin zenean desagertu zen antzinagoko, Santiagoren deitura zuen lehenagoko ermita bat. Horrez gain, erdigune inguruan dagoen naturak aukera paregabea eskaintzen dio bisitariari hainbat ibilbide egiteko. Izan ere, merezi du baserriek osatzen duten paisaiari erreparatzea, eta baita herri osoko zein inguruotako ikuspegi harrigarriak ikustea ere.
Azkenik Ikaztegietako jai nagusiak abuztuaren hasieran ospatzen dituzte, San Lorentzoren ohorez. Urriaren 12an Pilarika eguna ospatzen dugu, ermita bat dugulako izen horrekin. Bestalde aste kulturala antolatzen dute azaroaren amaieran. Hitzaldiak, Ipuin kontalariak eta antzerkiak prestatzen dituzte, besteak beste.
9
ibilaldia
1
IKAZTEGIETA - IKAZTEGIETA
ibilaldia
Denera 2.300m ditu iblibide honek. Udaletxe aurretik irten daiteke eta Nazional 1 Errepidean Bidegorrin Tolosaruntz abiatu eta eureka pasa ondoren ezkerretara dagoen trenbide pasabidetik Biona eta Urtzain etxe aurretik pasako gara. Ibai ertzetik aintzinan estola izandako eraikuntzatik igaroko dugu, gaur egun Tolosako Udalak Scout taldeentzat tusita duen eraikuntzatik hain zuzen ere. Paraje politak ikusiz errekondoan zehar paseatuko dugu Martiarenatarren pabiloi insdustrial batekin topo egin arte. Orain arteko ibilbidea, ibai ertzetik egin duguna Tolosako Udalerriko terrenoetan egin dugu, eta orain enpresa parean dagoen zubia pasatzerakoan Ikaztegietako mugetan sartuko gara berriro. Bidea jarraituko dugu ibai ertzetik Aldabadle baserria bistaratu arte. Baserri parean, trenbidea gain paretik ikusiko dugu, eta bertara itsatsita orijinaltasun osoa duen pasabideko zubi bat. Zubitik igaroko dugu eta Artano baserrirainoko bidea jarraituko dugu. Handik renfeko geralekura doan bidea hartuko dugu eta trenbide ondotik ibilbidea egin ondoren, berriro ere irtengunera itzuliko gara, Udaletxe atarira.
2
IKAZTEGIETA - KUTTURRU MERENDEROA- IKAZTEGIETA IKAZTEGIETA – KUTTURRU MERENDEROA IKAZTEGIETA Joan etorrian 2.500m inguruko iblibide batetaz arituko gara oraingo honetan. Iblibide hau Udalak Gipuzkoako Nekazaritza Departamentuaren laguntzarekin Erato berria duen Kutturruko Atseden Legua bisitatzea du helburu nagusi. Herriko Kutturru berri etxera doan bidearen muturrean kokatu eta goruntz doan bidea hartuko dugu Lizartza baserrira iritis arte, bertako baserri eta zerrategi artetik pasa eta Goikoetxe baserriko bidearekin bat baserri ondotik igaroko gara Arizti izeneko parajeen gora Kutturrualdera dagoen bide bacarå jarraituz. Une honetan autobia gaineko lurretan kokaturik aurkituko gara, mendia eta errepidea sahiesturik ikusteko paraje paregabea. Bertan atsedenaldi bat egiteko lekua ere izango dugu nahi izanez gero, mahai, aulki eta iturriz osaturiko atseden leku batez gozatu daitekelarik. Nahi izanez gero, ibilaldia jarraitu daiteke Mujuriko bekozelaia parajeraino doan bide bacarå jarraituz beste atseden leku gune berri bat ikusi arte, mahai, aulki eta iturriz osaturikoa baita ere. Gune honetan itzulia egin eta etorritako bide beretik beherutz joango gara abiatutako punturaino.
3
IKAZTEGIETA - SAGARDOTEGIRA - IKAZTEGIETA Iblibide hau aproposa liteke herrira sagardoa dastatzera etortzen direnei eskaintzeko. Iblibide motza eta polita, dastatutakoak aireatzeko. Denera 500m inguru ditu ibilalde honek. Esan bezala Iturrioz baserrian kokaturik dagoen Begiristain Sagardotegitik irten eta Aldabadle baserri gaineko terrenoetara doan bidea jarraituz, herriko telebista errepetidoreraino iritsiko gara. Han Ikaztegietako herriko argazki polit batetaz disfrutatu daiteke. Geldigune bat egin ondoren Sagardotegirantz jeistea besterik ez da gelditzen.
10
ibilaldia
4
IKAZTEGIETA- ALEGIA-IKAZTEGIETA- LEGORRETA-IKAZTEGIETA Ibilbide hau eguneroko ibilbide bat da Ikaztegietar, Alegitar eta Legorretarrentzat. Asko eta asko dira egunero ibilbide hau bi edo hiru aldiz egiten dutenak. Nazional- 1 errepidean, bidegorritik egiten da bere osotasunean. Udaletxeko ataritik irten eta Alegia Herriruntz abiatuko gara bidegorrian jarraituz, Alegira iritsi baino lehentxeago dagoen markesina atseginez gozatuz, geldialdi bat egin daiteke, ondoren Alegira bertara iritsi eta itxulia egiteko Ikaztegietaruntz. Ikaztegietako hirigunera zeharkatu ondoren, bentzuntzibar industrialdea ezkerretara utzi eta berriro herriko nekazal giroko paisaiaz disfrutatu daiteke, Olako industrialdera iritsi arte, bertan Eredu eta Ederfil enpresa ezagunak bistaratuko baititugu. Pare honetan itzulia egingo dugu berriro ere Ikaztegietako herrira eta abiapuntura itzultzeko. Ibilbide honek joan eta etorrian 6 km inguru ditu.
5
IKAZTEGIETA- ALEGIA-ORENDAIN-IKAZTEGIETA
Ibilbide hau luzeena da, ia 7 km-ko ibilbidea baita. Ikaztegietako zubi berriaren parean kokatu eta espaloitik herrigunea zeharkatuz, Alegiako herriraino joango gara tartean bidegorrian jarraituz. Alegiko herriko Udaletxe atzeko zubia pasatu eta Orendainera doan bidea hartuko dugu, hemendik aurrera ibilbidea nekazal giroan egingo dugu erabat. Bidea jarraituko dugu Larretako borda bistaratu arte, une honetan bidea gora jarraitu ordez (Orendain aldera), eskubiruntz hartuko dugu, Oilakandegi eta Mu単o baserriak pasa ondoren, Ikaztegietako Herrigunera eta abiapuntura iritsi arte.
11
zer ikusi ELIZA SAN LORENZO MARTIN
San Lorentzo Parroki-Eliza “Euskal gotikoa� delako, estiloa barne hartzen dena. Oinplano angeluzuzena eta gurutzeriazko gangak ditu, ezarritako dorrea, arkupea eta sakristiarekin batean. Neurriz txikia da, abside laua, papera nagusia eta bizatitako nabea ditu. Azkenekoaren gainean korua zutitzen da, eraikuntza modernokoa. Kalitate oneko erretaula biltzen du. XVI. Mendean ekin zitzaien Eliza eraikitzeko lanei.
ERMITA PILARKO ANDRA MARIAREN BASELIZA
Ikaztegietaren kanpoaldean Nazional -1 errepide ondean, Legorreta alderantz doan zubiaren alboan dago kokatuta Pilarko Andra Mariaren bazeliza . XIX. Mendean eraiki zen, trenbidea egin zenean desagertu zen antzinagoko eraikuntzaren ordez.
IBIURKO URTEGIA Ibiur urtegia Tolosaldean dago eta eskualdeko udalerriak urez hornitzen ditu.Urtegia A mailan sailkatuta dago, uholdeei aurre egiteko babes zibileko plangintzako oinarrizko arauaren baitan. Hori dela eta, pertsonen eta ondasunen babesa eta alertak eta gertakariak jakinarazteko sistemak jasotzen dituzten larrialdi planak izan behar ditu presak. Ibirurreko urtegia 2005. urtean hasi ziren egiten Gipuzkoako Baliarrain herrian dagoen urtegia da. Urtegia urteko 6.000.000 m3 ko kontsumoa betetzeko eraiki zuten, Tolosaldeko 56.103 biztanleren beharrizanak betetzeko. Zehazki, honako udalerriena: Belauntza, Irura, Anoeta, Billabona, Asteasu, Zizurkil, Hernialde eta Andoain. Ibiurko urtegia porlan konbentzionalezkoa da. Urtigiaren eraikuntzarako Baliarraingo etxebizitza batzuk eraitsibehar izan ziren. Urtegiaren uharkak 70 metroko altuera du 500 l/s inguruko erregulazio-ahalmena eta 25 m2 -ko isurketa-arroa.
12
zer ikusi
KUTTURRUKO ATSEDEN LEKUA
Ikaztegietako udalerrian kokaturiko lurzati bat da, gaur egun “Kutturru” izenarekin ezagutzen duguna, baina garai bateko “Cotorro” izeneko baserri baten inguruan kokaturikoak. Lurzati hauek Tolosako Santa Casa de Misericordiaren jabegokoak ziren, zeinak Ikaztegietako Joaquin Maria de Osinalde Jaunaren herentzia bidez eskuratu zituen 1914 ko Uztailaren 11an. 1990. urtean azken egur aprobetxamendua lortu zen. bertan zegoen Insigni pinuaren mozketa ondoren; 1191. urtea geroztik erabilera eta aprobetxamendua Tolosako udalaren esku zegoen, bertako Alkatea Tolosako Iurramendi zahar Egoitza Udal fundazio publikoko lehendakaria izanagatik. Ikaztegietako Udalak atseden leku bat proiektatu eta zona birlandatu eta berreskuratzeko apostua egin zuen; azkenik 2000. urtea geroztik garbiketa eta birlandaketa lanak egin dira, eta datozen urteetan lanak jarraituko dute gainera, bertako basoa berrindatu arte. Atseden lekua Ikaztegietako Udalerritik sartzen da, “Kutturru” izeneko industrialde berria pasa eta eskubira dagoen lehenengo bidea hartuta, Tolosaldeako ur depuradorara eramango duen bide berdian da. Aldi berean Legorretako herritik ere sar daiteke, Koate auzora doan bidea hartuz Mujuri baserrirainoko bidea jarraituz, eta baserrira iritsi baino lehen, jeisten den bidea hartuz. Atseden lekua bi zatitan banatzen da, lehen adierazi bezala, Ikaztegietatik abiatzen den bidea jarraituta, horietako batera iristen da. Bestera berriz autoz, Legorretatik iritsi daiteke. Dena den, zonalde batetik bestera, oinez joateko aukera ere badago, ibilaldi polit bat eginez. Guneak lau baxoska ditu eta guztira ia 4000 landare landatu dira, denak bertako hazi bidez: haritzak, pagoak, gaztainak, gereziak, astigarrak eta lizarrak; landare bidez osaturiko soinuaren langa bat ere eraiki da, autobiak sortzen dituen soinuak ekiditeko asmoz. Azken urteetan aulki, mahai eta bi iturri ere jarri dira, ur edangarria dago bertan, Legorretako herritik hornitzen dena hain zuzen ere. Aldi berean, atseden guneko sarbidea hobetu egin da, horretarako 500 m-ko bide berri bat eginez. Guztia posible izan da erakunde ezberdinen laguntzari esker; Gipuzkoako Foru Aldundiko Nekazaritza eta Obra Hidraulikoetako Departamentuak, eta Eusko Jaurlaritzako Nekazaritza kontseilaritza hain zuzen ere. Nahiz eta hedadura txikiko Herria izan, Ikaztegietak azkenik badu Herrian bertan denon eskura dagoen berdegune publiko bat. Denek izango zarete ongi etorriak, bertako eta kanpokoak.
13
non jan non lo egin TOKI ALAI JATETXEA Herri bat munduan ezaguna egiteko bere nortasuna eta kulturatik habitatzen da. Nazional 1 errepide ondean dabo, Terraza handi eta lasaia dauka. Taberna-Jatetxe honek urte asko daramatza jakiak prestatzen, Etxeko sukaldaritza tradizionala (Bertako productuak erabiliz). Eguneko Menuak , Platek Konbinatuak, Asteburuetan Menu Bereziak. Talde haundiak direnean aurretik deitu. Urte osoan zabalik egoten da. San Lorentzo 18, 20267 Ikaztegieta Tel 943 65 33 43
OSTATU TABERNA LOGELAK
Nazional 1 Errepide ondean dago, Ikaztegietako Udaletxe azpian dago Jatetxea eta ondoren dagoen etxe bizitzan logelak daude. 1 matrimoniozkoa eta 2 logela ohe banakakoekin. Janari-denda bat ere badago Taberna barruan eta zerbitzua ementen du. Eguneko menuak, Bokatak eta Razioak ematen dira. San Lorentzo 7, 20267 Ikaztegieta Tel 943 65 58 92
ZUBIAURRE JATETXEA
Nazional 1 Errepide ondean dago, Ikaztegieta herritik 300m-tara dago Jatetxea. Terraza handia dauka eta aparkalekua. Eguneko menuak ematen dira.
14
Historia eta sorrera Jada 90 urtez aritu dira Begiristain sagardotegian sagardoa ekoizten beti abeltzaintza eta nekazaritza jardueren atzetik. Garai haietatik gaur egunera arte aldaketa handiak egin dituzte instalazioei dagokienez batez ere 1990. urtean denak berriztatu egin baitzituzten. Etxeko sagastiekin sagardotegiko beharren %30 a betetzen dute eta gainontzekoa inguruko baserrietako sagarrekin eta sagar eskasia dagoenean kanpotik ekarritako sagarrekin osatzen dute. Urtero 100.000 litro sagardo ekoizten dute.
DATU INTERESGARRIA Irekiera: urtarriletik ekaina bukaerara irekita. Zerbitzua: afariak egunero. Bazkariak ostegunetik larunbatera. Igandetan itxita. Edukiera: 100 lagun SAGARDO BOTILA SALMENTA Produktuak Sagardo naturala 75 zl.ko botilan, 12 eta 3ko kaxetan aurkeztuak. Eskaerak Iturrioz Baserria. 20.213 IKAZTEGIETA Tel 943 65 28 37 Fax 943187406
Sagardoaren historia Sagarrondoak eta sagardoak Euskal Herrian jatorria non duten datu garbirik ez dago, batik bat urteetan oso atzera egin beharko genukeelako. Jakinekoa dena da sagardoa izan dela Euskal Herriko edaririk ohikoena mende askotan zehar. Agiri eta aipamenik zaharrenak Jose Uria Irastorzak biltzen ditu Sagardoa liburu mardulean, eta berari eskerrak jaso ahal izan ditugu ondorengo datu eta aipamen historiko asko. Sagarra gure lurraldera nola iritsi zen azaltzeko iritzi ugari daude. Batzuek diote sagarra Afrikatik sartu zela Euskal Herrira, beste zenbaitek dio hazia migrazio-txoriek ekarri zutela ekialdeko lurraldeetatik, eta badira sagarra Euskal Herrian berez sortu ez bazen ere, aspaldiko garaietan kanpotik sartua izan zela diotenak ere. Sagarrak sagardoa berekin du eta honen inguruan badira teoriak diotenak, sagardoa arabiarrek ekarritako edaria dela, baina beste teoria batzuen arabera, erromatarrengandik ikasi zuten garai bateko euskaldunek sagardoa egiten. Iturburuaren berri garbirik izan ez arren, Euskal Herriko sagardoaren antzinakotasun eta garrantziaren berri ematen digute honoko adibide hauek: 15
Gipuzkoako foruak Ohitura eta usadio zaharrak lege bihurtu zirenean sortu ziren foruak, Euskal Herriko eta zehazkiago Gipuzkoako foruek mendeetan arautu eta defendatu izan dituzte sagarrak sagastiak eta sagardoaren salmenta. Sagarrondoak abere eta pertsonen erasoez babesten zituen araudia bada, edo sagarraren salmenta arautzen zutenak, espekulatzaileen esku eror ez zitezen. Sagardoaren inguruan horrelako dio foru arau batek: Se prohĂbe tambiĂŠn la introducciĂłn de sidra extranjera a menos que esto se haga despuĂŠs de consumidas las de la provincia. Horrez gain, ugari dira sagar eta sagardoaren inguruko tasa eta zergei buruzko agiriak ere, Foruak errespetatzeko Udaletan hartutako akordioak. Erdi aroan aipagarria da arrantzaleek sagardoarekin duten lotura: bakailao eta bale arrantzara Groenlandia eta Terranovara zihoazen arrantzaleek sagardoz betetako upelak eramaten zituzten barkuko sotoetan. Gainbehera Sagarraren garrantziaren gainbehera artoa sartzearekin etorri zen euskal lurraldeetan, sagastiei lurra jaten joan baitzen. Lurrik onenetan artoa erein eta sagastiak lur traketsagoetara baztertuak izan ziren. Hala ere, sagardoa gainerako edariak baino askozaz gehiago kontsumitzen zen artean ere. XVII. mendeaz geroztik, sagastiak asko murriztu ziren Euskal Herriko barnealdean. Hala ere, kostaldeko hiri inguruetan kontsumoak gora egin zuen mende hasieran, itsas jarduerak eraginda neurri handi batean. XVII. Mendean itsas jarduerak jasandako beherakadak kontsumoa jaistea ekarriko dute, eta gainbehera honetan artoaren kontsumoaren gorakadak ere badu eragina.
Etorkizuna
Sagardoaren etorkizuna hiru ardatz nagusik zehaztuko dute: lehengaiaren kalitateak, produktuaren kalitateak eta baita sagardoa egiteko prozesuak berak ere. Lehengaiaren kalitateari dagokionean, kalitatezko produktu bat lortzeko ezinbestekoa da kalitatezko lehengaia, eta horretarako bertako sagarra bultza behar da. Produktuaren kalitateari dagokionean, produktua bera zaintzeaz gain, produktuaren aurkezpen modua ere zaindu behar da, enbalaketa etab. Prozesuaren kalitatea lortzeko, honoko alderdi hauek berebiziko garrantzia dute: garbitasun baldintzak; tenperatura, analisi eta bestelako baldintzen kontrolak; eta prozesuaren jarraipen eta neurketak. Horiez gain, produktua bezeroaren eskaeratara egokitzea ere izango da prozesuaren kalitatea zehaztuko duena.
16
Egungo ezaugarriak Ezaugarri Orokorrak
Sagardoa sagar muztioaren irakite edo fermentaziotik sortutako edari freskagarri alkoholikoa da.
Ezaugarri fisiko-kimikoak Sagardoaren ezaugarri fisiko-kimikoak Gradu alkoholikoa % 5-6 artean Anhidrido sulfuroso osoa 100 mg/l.tik behera Azidotasun lurrinkorra 2,2 g/l.tik behera CO2 presioa (20 gC) 1,5 atm. baino gehiago
Ezaugarri mikrobiologikoak
Mikroorganismo patogeno eta beren toxinen gabezia.
Aurkezpen modua 75 zl. botila/ 12,6 eta 3 botilako kaxetan 37 zl. botila/ 24 eta 12ko kaxetan • 33 zl. botila / 24 eta 12ko kaxetan • •
Komenigarria da honako gomendioei kasu egitea:
Kontsumorako gomendioak
1. Sagardo bakoitzak dituen ezaugarrien arabera, kontsumitzeko garai egokiago bat izango du, normalean botilaratu eta urtebeteko epean. 2. Behin botila irekita denbora tarte laburrean kontsumitzea komeni da, eta kortxoa edo tapoia jarrita edukitzea, irekita gordez gero propietateak galduko baititu. 3. Sagardoa 10-13º C gradu artean kontsumitzea gomendatzen da, freskoa. 4. Sagardoa iragazi edo filtratu gabeko edaria denez, sedimentuak ondoratzen joango dira denborarekin. Ireki aurretik botila buruz behera jarri eta astindu egingo dugu, sagardoa homogeneizatzeko. 5. Edalontzitik 20-30 zentimetrora zerbitzatu, sagardoa hautsi eta txinparta ateratzeko. 6. Sagardoa edateko edalontzia zabala eta kristal finekoa izatea gomendatzen da. 7. Trago batean edango den sagardo kopurua zerbitzatu aldiro. 8. Edozein janari motarekin ezkontzen da ondo. 9. Edari freskagarria da, alkohol graduazio baxukoa, urte osoan kontsumitzeko egokia. Kontserbaziorako gomendioak Bere kontserbazio egokirako komeni da: 1. Toki fresko eta ilunean gordetzea, 12-14 ºC artean. Tenperatura altuegi edo baxuegian bere ezaugarriak galduko ditu. 2. Uretan freskatzea.
17
Sagardogileen elkartea Gipuzkoako Sagardogileen Elkartea 1977an sortu zen ofizialki eta sagardo naturala ekoizten duten 58 sagardotegik osatzen dute gaur egun. Bere funtsezko eginkizunak dira sagardoaren sustapena eta elkartekideen interesak defendatzea. Azken urteetan urrats sendoak eman dira sektorea profesionalizatu eta produktuaren kalitatea hobetzeko eta aurrera ere horretan jarraitzea izango da helburua, lehengo bideak sendotu eta berriak arakatuta. Elkarteko sagardotegien artean ezberdintasun handia dago, sagardo ekoizle txiki eta handiak elkartzen baitira bertan eta elkarteak guztien beharretara dauka egokitu beharra. Gaur egun 9 milioi litro inguru sagardo ekoizten dituzte elkarte barruko 58 sagardogileek. Elkartearen egoitza Astigarragan dago, bere bulego, formazio, dastatze eta mintegietarako gela eta abarrekin. Sagardogile Elkarteak ekimen ugari gauzatzen ditu urtean zehar, eta azken aldian bi helburu nagusi baditu: bata produktuaren irudia hobetzea ohiko kontsumitzailearen aurrean, eta bestea sagardoa Euskal Herriko mugetatik kanpo ezagutzera ematea, estatuan egiten diren zenbait feria baliatuta.
Sagar barietatea Sagar barietate asko daude baina hemen batzuk jarriko ditugu. SAGARRA
SAGAR MOTA
FRUITUA
aritza
hardia
ºbrix: 11-11.4(41. asteko datuak), gogortasuna 6.9-7.5 almidoiaren erregresioa: 5-6, “r” mota.
patzolua
ertaina
ºbrix: 12.5-13(41. asteko datuak), gogortasuna 6.9-7.5 almidoiaren erregresioa: 7-8, “cr” mota.
errezila
txikia
ºbrix: 12.5-13(41. asteko datuak), gogortasuna 11-12.3 almidoiaren erregresioa: 6-7,” r” mota.
txakala
HELDUTASUNA
ertaina- ºbrix: 11.5-12(41. asteko datuak), gogortasuna 6.9-7.5 almihaundia doiaren erregresioa: 6-7, “r” mota.
Biltzea Sagardo sagarrik gehiena eskuz biltzen da Euskal Herrian, lurretik eta kizkiaren laguntzarekin. Sagarra noiz bildu erabakitzeko komenigarria da sagarra nola helduta dagoen aztertzea eta horren arabera lehenago edo beranduago jasotzea. Bilketa garaia iraila bukaera-urri hasieratik, azaro erdi aldera izango da, goiz sagarrak biltzetik hasi eta beranduko sagarrak biltzearekin bukatu.
18
Sagarrak bi urtez behin izango du uzta ona, beraz, urte bateko uzta onak hurrengo urteko uzta kaxkarragoa ekarriko du. Hala ere, frutagintzan garatutako teknikek, urte batetik besterako aldeak txikitzea ahalbidetzen dute, eta hori izango da datozen urteetako erronka nagusietako bat, sagarra urtero izatea. Uzta kaxkarragoa denean, sagardogileak atzerritik ekarri behar izaten du sagar gehiago, Frantzia, Espainia eta Txekiatik batik bat.
Jo eta zanpatzea
Garbitu eta bereizitako sagarra matxakara joango da eta bertan jo edo txikituko da sagarra. Sagarra txikituta prest egongo da dolarean zanpatzeko, eta ahalik eta errendimendurik handiena lortzeko. Dolarean zanpatuta muztioa aterako da, irakinaldien ondoren sagardo bihurtuko dena. Sagarraren errendimendua %50 eta %70 artekoa da, alegia kilo bat sagarretik litro erdi eta 0,7 litro sagardo artean egingo dira.
Muztioa eta irakinaldia Sagarra zanpatzetik lortutako muztioa tinira joango da eta hemendik upeletara, irakinaldia has dezan. Egurrezko, poliesterrezko eta altzairuzko upelak erabiltzen dira.
Hurrengo bi aste inguruan, muztioak lehenengo irakinaldia jasango du, irakinaldi alkoholikoa deritzona. Azukrea alkohol bihurtuko da lehen irakinaldi honetan, oxigenoa behar duen prozesu batean. Behin irakinaldi hau bukatzear dela hasiko da bigarren irakinaldia, malolaktikoa. Azido malikoa azido laktiko bihurtuko da oxigenorik behar ez duen bigarren irakinaldi honetan. 19
Dastatzea
Sagardo uzta berria urtarrila erdi aldetik apirila bukaerara dastatu liteke txotxean. Sagardoa botilaratzeko ohiturarik ez zen garaietan kupela ireki eta bukatu artean edaten zen bertatik, normalean pitxarretan hartuta. Txotxaren ohitura berriagoa da: sagardo botila erostunek dastatzeko erabili izan da txotx garaia, upeltegiko sagardoa probatu eta gustukoena aukeratzeko. Gaur egun ere botilan borobilduko den sagardoa dastatzeko garaia da txotx denboraldia, uzta berria probatu eta sagardoak upelean izaten duen bilakaera gozatzeko aukera eskaintzen duena. Denborak sagardotegiak gune gastronomiko ere bilakatu ditu, eskaintzen dutenagatik: sagardoa txotxean upeletik, eta antzekoa izan ohi den sagardotegiko menua: bakailao tortilla, bakailao frijitua piperrekin eta txuleta; postrea, berriz, gazta, menbriloa eta intxaurrak.
Botilako sagardo dastatzea
Bista Sagardoa edalontzira bota eta begiratu garbi dagoen, partikularik igeri ez duen; irakinaldian lortutako karbonikoak bizitasuna eta freskotasuna emango dio sagardoari, txinparta. Begiratu kolorea.
Usaindu Lurrin desberdinak antzeman, usain baltsamikoak, lore usainak, fruta usainak, eta fruta heldu usainak.
Dastatu Oinarrizko 4 zaporeak antzeman: gozoa, garratza, gazia eta mikatza.
20
Botilaratzea
Behin bi irakinaldiak igarota (bigarrena egin aurrean ere bai kasu bakanen batean), sagardogileak erabakiko du sagardoa noiz botilaratu. Hala ere, urte osora luzatu liteke gaur egun prozesu hau, besteak beste upelei jartzen zaizkien hotz sistemei esker, honek sagardoaren kontserbazio eta mantenua asko errazten baitu. Sagardoa botilaratzeko teknologia asko hobetu da azken urteetan, eta gaur egungo sistema aurreratuenek asko erraztu dute prozesua.
Salmenta Gipuzkoako sagardo naturalaren merkatua tokiko eta probintzia mailako merkatua izan da neurri handi batean, nahiz eta gutxi batzuek beren merkatua estatura zabaldu duten. Gaur egun oraindik, sagardoa erosteko modurik errazena salmenta zuzena da, sagardotegira joan eta bertan erostea. Hala ere badira salmenta modu berriak, indarra hartzen ari direnak: •
Zenbait denda txiki eta establezimenduetan ere lortu liteke sagardoa.
•
Elkarte gastronomikoetara ere banatzen da sagardoa eta zenbait kasutan elkarte kideek aukeratzen dute zein upeletako sagardoa nahi duten.
•
Merkatal zentroetan ere aurkitu liteke sagardoa gaur egun.
•
Telefono eta fax bidezko salmenta: eskaerak egiteko telefono zerbitzua sagardotegi guztiek dute.
•
On-Line erosketak: Oraindik ere ez dira asko sagardoa on-line saltzen duten sagardotegiak, baina batzuk hasiak dira. 21
SAGARDOTEGIA
Sagardotegiko gida HERRIA ABALTZISKETA
SAGARDOTEGIA Ñañarri Zalbide
HELBIDEA
Zalbide baserria
TELEFONOA 943 65 40 05 943 65 21 76
ADUNA Aburuza Urritza Zabala
Olatza baserria Garagartza baserria
943 69 24 52 943 69 33 96 943 69 07 74
Izeta
Izeta baserria
943 13 16 93
AIA ALTZAGA Olagi
943 88 11 28
Zuaznabar
943 65 29 62
Larreta
943 65 21 27
ALTZO AMEZKETA ANDOAIN Gaztañaga Txetota
Irurain baserria Burruntza auzoa 110
943 59 19 68 943 59 07 21
ASTEASU Martxeta Haundia Sarasola
Sarasola Sagardotegia, Bebailara auzoa
943 69 22 943 69 02 83
ASTIGARRAGA Alorrenea Arrizabalaga Astarbe Bereziartua Borda Buenaventura Etxeberria Gartziategi Gurutzeta Irigoien/Herrero Larrarte Lizeaga Mendizabal Mina Oiarbide Petritegi Rezola Sarasola Zapiain
22
Alorrenea baserria, Petrtegi bidea,4 Txoritokieta bidea, 13. Mendiola baserria Iparralde bidea,16. Berearen etxea Buenaventura baserria. Altza bidea Santiago zeharra, 5. Santio Enea baserria Gartziategi baserria, Martutene paseoa,139 Gurutzeta Etxea. Oialume bidea,63. Ergobia auzoa Iparralde bidea,12 Muñagorri Enea baserria Gatziategi baserria, esk Oiarbide Txiki baserria Oiarbide baserria Petritegi baserria Rezola Sagardotegia. Santio zeharra Oirbide baserria
943 33 69 99 943 55 67 80 943 55 15 27 943 55 57 98 943 55 17 31 943 35 73 22 943 55 56 97 943 46 96 74 943 55 22 42 943 55 03 33 943 55 56 47 943 46 82 90 943 55 57 47 943 55 52 20 943 55 31 99 943 45 71 88 943 55 27 20 943 55 57 46 943 33 00 33
HERRIA ATAUN
SAGARDOTEGIA
HELBIDEA
TELEFONOA
Urbitarte
Urbitarte baserria. Ergoiena auzoa
943180119
A単ota
A単ota baserria. Elosiaga auzoa
943812092
Araeta Astiazaran Barkaiztegi Izagirre Igeldo/Kalonje Mendiola Txokoberri Urkiola
Arbitza bidea z/g. Zubieta auzoa Irigoien Etxea. Zibieta auzoa Barkaiztegi baserria,23. Martutene auzoa
943 36 20 49 943 36 12 29 943 45 13 04 943 36 14 70 943 21 32 51 943 39 03 90 943 21 59 03 943 21 01 68
AZPEITIA DONOSTIA
Gurutzeta baserria,8. Igeldo auzoa
Igara bidea,37
GAINTZA 943 88 98 48
Ote単e HERNANI Akarregi Alberro Altzueta Eizmendi Elorrabi Iparragirre Itxasburu Larre-gain Olaizola Otsua Enea Rufino Zelaia
Akarregi auzoa,5 Santa Barbara auzoa,61 Altzueta baserria. Osinaga auzoa Elorrabi baserria. Osinaga auzoa Osinaga auzoa,10. Iparragirre baserria Itxas Buru baserria. Osinaga auzoa,54 Larre-Gain baserria. Ere単ozu auzoa Osinaga auzoa,36 Otsua Enea baserria. Osinaga auzoa,36 Akarregi baserria
943 33 07 13 943 55 00 19 943 55 15 02 943 55 64 05 943 33 69 90 943 55 03 28 943 55 68 79 943 55 58 46 943 33 67 31 943 55 68 94 943 55 27 39 943 55 58 51
HONDARRIBI Sagarzazu
943 64 16 41
IKAZTEGIETA Begiristain
Iturrioz baserria
943 65 28 37
IRURA Lasa
943 69 14 32
IRUN Ola
Ola baserria. Meaka auzoa, 102
943 62 31 30
ITZIAR Txindurri-Iturri
943 19 93 89
23
HERRIA
SAGARDOTEGIA
HELBIDEA
TELOFONOA
LASARTE Otegi
Solla-Enea baserria
943 36 50 29
Otazu
Otazu baserria
943 67 00 44
Aulia
Aulia Enea Etxea
943 80 60 66
LEABURU LEGORRETA OIARTZUN Aduriz Aristizabal Baleio Bidebitarte Ordo-Zelai Txikierdi
Ariztizabal baserria. Txalaka bidea,4 Aran Eder bidea,16 Ordo-Zelai bidea,3. Ordozelai baserria
943 49 03 78 943 49 27 14 943 49 13 40 943 49 21 01 943 49 16 86 943 49 06 78
TOLOSA Amondarain Isastegi Usabal Eguzkitza
Isastegi Goikoa baserria. Aldaba Txiki auzoa
943 65 33 54 943 65 29 64 943 67 43 16 943 67 26 13
URNIETA Altuna Elutxeta Eula Matxo Oianume Setien
Galarraga baserria. Lategi auzoa Elutxeta baserria Eula baserria
Aginaga Arratzain Ilunbe Egioleta Saizar Urdaira
Errasti Etxea. Aginaga auzoa Arratzain Sagardotegia,21
Oianume baserria. Ergoien auzoa Gurutxeta Berri baserria. Oztaran auzoa
943 55 49 17 943 55 69 81 943 55 27 44 943 55 20 33 943 55 66 83 943 55 10 14
USURBIL
Saizar baserria. Kale-Zar auzoa Urdaira baserria. Aginaga auzoa
943 36 67 10 943 36 66 63 943 37 16 49 943 36 63 27 943 36 22 28 943 37 26 91
ZALDIBIA Txertakadi
943 16 13 59
ZERAIN Otatza bekoa
Otatza baserria
943 80 17 57
Satxota
Satxota. Santiago auzoa
943 83 5738
ZIZURKIL/AIA
24
ZERBITZUA
Ikaztegietako Herri Eskola, Tolosaldean dagoen Ikaztegieta herrian kokatuta dago. Herria txikia izanik, herrian dagoen eskola bakarra da eta herriko haur gehienek aipaturiko eskolan ikasten dute. Ikaztegieta, Tolosaldeko bailaran kokatua dago eta 467 biztanle inguru ditu, eskualdeko herri garrantzitsuenetik 7 km-tara dago.
H.H. ETA L.H.Ko ikasleak hartzen ditu eta gela berean zenbait adinetako ikasleak daude. Hori dela eta, harremanak oso aberatsak dira, eta elkarreragina eta kooperazioa era naturalean sustatzen dira. Irakasle, ikasle eta gurasoen eguneroko esku hartzearekin osatzen eta egiten dugu eskola. Ikaztegietako haurrek heziketarik osatuena eta egokiena beregana dezaten, hiru erakunde horietako kideok elkarlanean jardutea dugu helburu. Eta guztion jomuga haurren heziketa izanik, eskola hobetzeko erronkan bide berriak urratzen saiatzen gara. Ofizialki, lau gelatan funtzionatzen dugu; haur kopuru eta mailei begiratuz antolaketa alda daiteke urte batetik bestera. Egun, 62 haur ditugu 2 urtetik 12 urtera bitartean. Ikaztegietako Herri Eskola, Gipuzkoako Eskola Txikien Elkarteko kide da. Aipaturiko Elkartea, Gipuzkoako 26 Eskola Txikik osatzen dute eta elkar lanean aritzen dira; bai gurasoak, bai irakasleen elkarlanaren bidez, eskola txikiek dituzten arazo eta premiei irtenbide bateratua ematea du helburu. Ikaztegietako Herri Eskola, Baikara-ko, kidea ere bada. Elkarte hori Ikastetxe Publikoetako Guraso Elkarteen Federazioa da. Horrenbestez, Elkarte honen bidez, ikastetxe gisa dagokigun eta interesgarriak diren hainbat informazio helarazten zaigu. Eskolak hainbat baliabide eskaintzen ditu: Mila esker Ikaztegietako Herri Eskolari, eta batez ere Mariari lan hau egiten lagundu diguzuelako. Zuen borondate eta laguntzarik gabe ezinezkoa izango zitzaigun. Eskola txikia izan arren bertan egiten den lana izugarria da eta blog honen bidez jende gehiagok ikustea izan da gure helburua. Aurrefabrikatutako eraikin batean klaseak emanagatik edo ikastetxe handi baten azpiegitura berdinak ez izanagatik ESKOLA txiki baina HANDIA da
JANGELA Eskolak jantoki zerbitzua du, jantokia herriko kiroldegian kokatuta dago. Ordutegia: 12:30/14:30 takoa da. Zerbitzua: Bazkaria banatu, txikiei jaten erakutsi, higiene librea jolasekin eta jokoekin antolatu. 2 urteko haurrek siesta, eskolan, egiteko aukera dute. Bertan bi arduradun daude bazkaltzeko garaian eta ondorengo zaintzaz arduratzeko. Jangelan eskolako edozein ikasle gera daiteke eta ikasle guztiek diru laguntzaren bat jasotzeko aukera dute.
25
Antolaketa eta ardura Guraso Elkartearen gain dago. Eskaeraren arabera, hainbat ekintza ezberdin antolatzen dira 3-12 urte arteko haurrentzat:(musika, ludoteka, pintura, judo, esku pilota, dantza...), eskaeraren arabera. Eskolako zenbait gela eta herriko kiroldegia erabiltzen dira iharduera hauetarako.
ASTELEHENA PINTURA/ESKULANAK. Eskolan
ASTEARTEA
ASTEAZKENA
16:30 - 17:30 (Idoia) 17:30 - 18:30 (Txurun)
FUTBOLA. Frontoian
16:15 - 17:15 (Oier)
17:30 - 18:30 (Txurun)
PREZIOA
20 € 10 €
GIMNASIA ERRITMIKOA. Kiroldegiko gimnasioan
16:30 - 17:30 (Lide) 16:30 - 17:30 (Beñat)
OSTIRALA
10 €
WUSHU. Kiroldegiko gimnasioan
PELOTA. Frontoian
OSTEGUNA
17:00 - 18:00 (Joxe Mari)
10 € 10 €
GARRAIOA
Eskolatik 2 km-tara edo gehiago bizi diren ikasleek banakako garraio laguntza dute. Baliarraindik datorren garraioak geldiunea du Ikaztegieta.
26
ikaztegietako zerbitzua
HAURTZANDEGIA Herriko kiroldegian kokatzen da. Bertan arduradun bat dago. Haurreskola edozeinentzat irekita dago. 0 -tik 2 urte-rarte egoten dira. Ordutegia 09:00h tatik - 15:00h arte egoten da irekita. San Lorentzo, z/g, 20.267 Ikaztegieta. Telf: 943.65.03.46. Email: ikaztegieta.ikaztegieta@haurreskolak.net.
Zerbitzu hauek denak, Mediku konsulta gelan ematen dira. Herriko kiroldegian kokatuta dago.
GIZARTE ZERBITZUAK Astehenetan, 09:00 etatik - 15:00 etara. Asteazkenetan, 09:00 etatik - 12:00 etara. Ordua eskatzeko deitu, Telf: 943.65.22.35 edo 943.65.47.68
MEDIKUA Astean behin etortzen da Medikua Ikaztegieta herrira. Astertetan , Ordua eskatzeko deitu telf: 943.65.32.12
GELTOKI FISIOTERAPIA Herrian bertan, Geltoki Fisioterapeia zentroa izango dugu. Tolosatik etorria, Eider Amondarain eta Naiara Olaetxea izango dira zerbitzu hau emango dutenak. Hauxe da beraien eskaintza: - Kirol masajea eta terapeutikoa. - Errehabilitazioa. - Terapia eskuz. -Akupuntura. - Erditze aurreko prestaketa eta ondorengo tratamendua. - Gernu inkontinentzia. Hilabetean behin etortzen da, hilabeko bigarren ostegunetan, arratsaldez. Hilabeko azken asteazkenetan, goizez. Zerbitzu hau nahi duenak deitu, telf: 943.24.96.92 -ra eta Ikaztegietarako ordua eskattu beharko du.
PODOLOGOA Nagore Franco eta Naiara Ortega Podologoak izango dira zerbitzu hau emango dutenak. Hauxe da beraien eskaintza: - Kiropedia: - Oin azkazalen mozketa. - Kaluak kendu. - Oin osoaren mantentze orokorra. - Silikona jarri kaluak babesteko. - Plantillak. Ikaztegieta hilabete eta erditik behin (45 egun) ko asteazken arratsaldez etorriko dira. Ordua hartzeko, telf: 943.65.33.29 -ra, Udaletxeko telefonora deitu behar da, eta Podologoarentzat ordua eskatu beharko du. Pertsona bakoitzarenkin 20 minutuko saioa egiten dute eta 18â‚Ź ordaindu beharko da Kiropedia zerbitzua. Hurrengo zerbitzuak egun hauetan emango dira; Abenduak 10, Otsailak 16, Apirilak 27,eta Ekainak 8 , izango dira.
27
kiroldegiko zerbitzua
KIROLDEGIA Kirol eskaintza zabala antolatzen dira, gazte nahiz helduentzat, kirol alorrekoak, esate baterako; aerobika, 3.adinekoentzako gimnasia, yoga, pilota, gimnasia erritmika, pilates, eskolako haurrek gimnasia, eskolaz kanpoko ekintzak, etabar. Arduraduna Jose Mari Garmendia da, Kiroldegiko telefonoa: 943 - 65.20.46, Urte osorako.
ASTELEHENA
14:30 - 16:00 ESKOLAKO HAURREK GIMNASIA
ASTEARTEA
14:30 - 16:00 ESKOLAKO HAURREK GIMNASIA
ASTEAZKENA
14:30 - 16:00 ESKOLAKO HAURREK GIMNASIA
16:00 - 17:15 GIMNASIA ERRITMIKA
17:15 - 18:15 WU SHU ESKOLA KANPOKO EKINTZAK
09:00 - 10:00 PILATES
20:00 - 21:00 PILATES
19:00 - 20:00 AEROBIKA
20:00 - 21:00 PILATES
18:45 - 19:45 GIMNASIA
09:00 - 10:00 PILATES
OSTEGUNA OSTIRALA
17:15 - 18:15 WU SHU ESKOLA KANPOKO EKINTZAK
19:00 - 20:00 AEROBIKA
18:45 - 19:45 GIMNASIA
20:00 - 21:00 AEROBIKA 20:00 - 21:00 PILATES
PILOTA IKASTARIAK Pilota ikastaro honetan kirol honi buruz gehiago ikasteko aukera eskaintzen du, lagun artean gozatzearekin batera. Euskal kirol honekin zerikusia duen guztia izango da irakasgai. Arduraduna Jose Mari Garmendia, telefonoa: 943 – 65.20.46, Urte osorako.
AEROBIKA Musikarekin bat datorren ariketa fisiko mota eraginkorra da, normalean, disko musikarekin egin ohi da. Energia areagotzeaz gain, indarra, malgutasuna, koordinazioa eta ukimena lantzen dira. Astelehena eta Asteazkena 19:00tik–20:00ra. Osteguna 20:00tik – 21:00ra. Arduraduna Jose Mari Garmendia da, telefonoa: 943 – 65.20.46, Urte osorako.
PILATES Gorputza zaintzeko erabat dela esango dizuegu. Ariketa batzuen bidez gure buruaren eta gorputzaren arteko oreka mantentzen ikasten da pilates metodoari esker. Hain estresatuta bizi garen garai hauetan lasaitasuna bilatzen laguntzen duen metodoa dela esango dugu besteak beste, eta data garrantzitsu bat: edonorentzat da.
JUBILATUENTZAT LOKALA Ikaztegietako Udala leku bat egokitu dute Jubilatuek elkartzeko gune bat izan dezaten. Areto hau kiroldegiko eraikinean dago, eta honako gauz hauekin hornituta dago. Kafe eta Edari makina, Telebista eta Bideoa, hainbat joku eta abar… Horrela Ikaztegietako Jubilatuek Elkartzeko leku ederbat izando dute. 28
ikaztegietako beste zerbitzu batzuk
Goran aipatutako zerbitzuetatik aparte ere, beste zerbitzu batzuk ere ematen ditu; Jubilatuen gelan Inglesa: LH, helduentzat, DBH3, DBH4, DBH1. Herriko Liburutegian Musika: Pianoa, Trikitixa, Biboli単a, kitarra, Hizkuntza III musikala, Lazkao txiki musika eskola.
JUBILATUEN GELAN INGLESA ORDUTEGIA 09:00 - 12:40 12:40 - 13:40 14:30 - 15:15 15:15 - 16:15 16:15 - 17:15 17:15 - 18:15 18:15 - 22:00
ASTELEHENA
ASTEARTEA
ASTEAZKEN
OSTEGUNA
LH HELDUAK DBH3 DBH4 DBH1
OSTIRALA LH HELDUAK DBH3 DBH4 DBH1
LIBURUTEGIAN MUSIKA
ORDUTEGIA
ASTELEHENA LIBURUTEGIA
GELA TXIKIA
ASTEARTEA LIBURUTEGIA
GELA TXIKIA
ASTEAZKENA LIBURUTEGIA
GELA TXIKIA
trikitixa
16:15 - 17:00 trikitixa
OSTEGUNA LIBURUTEGIA
GELA TXIKIA
OSTIRALA LIBURUTEGIA
GELA TXIKIA
10:30 - 11:15 12:30 - 13:15
pianoa
13:15 - 14:15
pianoa
16:00 - 17:00 17:00 - 17:15 17:15 - 18:15 17:30 - 18:15 18:15 - 18:30
LIBURUTEGI
LIBURUTEGI
ZERBITZUA
ZERBITZUA
17:45 - 18:45 kitarra
18:30 - 19:30 19:30 - 20:30
biboli単a
20:00 - 21:00
pianoa
hizkuntza III musikala
hiskuntza III musikala
29
hitzaldia antzerkia ipuin kontalaria HITZALDEAK BIHOTZA Biotzaren motorra. Helburua gure motor nagusiaren egitura eta funtzionamendua ezagutzea da eta aztertuko diren gaiak honako hauek; bihotzaren egitura eta eginkizunak, zirkulazio sistema, biziaren ibaiak: zainak eta arteriak, gure bizi-ohiturek nola eragiten dioten bihotzari, ohitura osasungarriak eta kaltegarriak.
BULAR MINBIZIAREN PREBENTZIOA Hitzaldi hau katxalin, Bularreko eta Ginekologiako minbizia duten Emakumeen Elkarteak emango du. Udaleko Gizarte zerbitzuen bidez. Bular minbiziaren arrazoien azterketaz, tratamentuaz, prebentzioaz, e. a . hitzegingo da. Bideo emanaldia ere izango da.
ONGI LO EGITEN AHALEGINDU, HOBETO BIZITZEKO Jarduera honen helburua zera da, loak beharrizan fisiologiko gisa gure bizimodurako zer dakarren jakitea eta loezina borrokatzeko behar diren tresnen berri jakitea. Programa: - Loaren faseak: Zer eragin duten gaueko ohiturek gure bizimoduan. - Loezin-motak: Lotarakoan, esnatzean..... . - Loezinaren tratamendu farmakologikoa: Abantailak eta eragozpenak. - Gehiago eta hobeto lo egiteko neurriak eta aholkuak.
ANTZERKIAK ATE JOKA
Txalo Produkzioak, “Ate Joka” antzezlana aurkezten du. Elkarrekin bizi diren hiru gazte (bi mutil eta neska bat) dira barre eragitea beste helbururik ez duen komedia honetako protagonistak. Bi lagunen elkarbizitza kontatzeen digu. Joxe mari, dibortziatua, orain arte bakarrik bizi izana; bizitzako bizio guztien zalea. Eta Andrex, betiko laguna, ezkondua eta dibortziatzekoan; maniatikoa, garbizalea, obsesiboa..... Elkarbizitza honek egoera komiko eta barregarriak, tristeak, eta mingarriak azalduko dizkigu. Antzerki honetan artzezle aski ezagunek parte hartzen dute, hain zuzen Iker Galartza, Sara Cozar eta Joseba Usabiagak. Antzerkia ikusgai izango da kiroldegiko Gimnasioan, 21:00 etatik aurrera. Sarrera dohainik da. Beraz jaso ezazue antzerkia ikustera joateko gonbitea gustokoa izango baituzue.
IPUIN KONTALARIA
Ipuin kontaketa saioa izango da gaur, 17:15ean, Ikaztegietako kiroldegiko Liburutegian. Emanaldia Ines Bengoa nafarrak zuzenduko du. Ekitaldia Ikaztegietako Aste Kulturalak antolatu du 5 eta 8 urte bitarteko haurrentzat . Bengoak hainbat bisita egin dizkie Ikaztegietako haurrei. 30
BESTE EGITARAU BATZUK
KORRIKA Korrika Euskararen alde Euskal Herrian zehar lasterka egiten den martxa da, arineketan egiten den manifestazioa baten modukoa. AEK euskaltegi elkarteak antolatzen du. Bi urtez behin egin ohi da eta bi aste inguru behar izaten du lurralde guztia zeharkatzeko. Urtero ibilaldia aldatu egiten da, baina beti 2.300 km inguru izan ohi da. Ateratzen denetik amaitu arte, lekukoa eskutik eskura, herriz herri aldatzen joaten da, baina martxa ez da inoiz geratzen, ez gauez ezta egoera klimatologiko txarrengatik ere. Aurten korrika Martxoaren 26 ean abiatuko da. Korrika eguna ospatzen dute Ikaztegietan ere. Ikaztegietako herri eskolako ikasle, irakasle eta gurasoekin batera, Ikaztegietako zubitik irtetzen dira eta zubiaurre Jatetxeraino joaten dira batzuk eta beste batzuk eredu fabrikaraino joaten dira han Baliarraingoei pasatzen zaie testigua. Batzuk jarraitu egiten dute eta besteak bueltatu egiten dira Ikaztegieta herrira.
IKAZTEGIETAKO HERRI KROSA Azaroaren bigarrengo igandean ospatzen da Ikaztegietako herri krosa. Ibilbideak 10 km-koa da.
EUSKARAREN EGUNA Jakinekoa denez, hainbat eta hainbat dira euskararen omenetan egiten diren ekitaldi eta jarduerak. Horietako bat, guztietatik nabarmenena, Euskararen Nazioarteko Eguna da. Urtero-untero, abenduaren 3an , Xabierko Frantzisko dunaren egunez ostatzen dena. Euskararen eguna ospatzen dute Ikaztegietako Eskolan. Herri Eskolako ikasle, irakasle eta gurasoekin batera, Ikaztegietako plazan ospatuko dugu. Herritar guztiak gonbidatuta zaudete bertan parte hartzera. Haurren emanaldia 15:00 etan hasiko da (gutxi gorabehera), eta bukatzean, txokolate beroa banatuko da guztientzat. Euskarazko Pelikula 20:30 ean, Herrigintza elkartean bilduko gara. Afari meriendatxo bat egingo dugu. Jatekoa, bakoitzak berea edota koadrilan eman beharko du. Jarraian, 21:00 ak aldera, Aupa Etxebeste filma ikusiko dugu, euskararen egunari amaiera emateko.
OLENTZERO EGUNA Guraso Elkartea eta Kultur Batzordea, elkarlanean, hasiak gara Olentzero-ren etorrera antolatzen. Iaz bezala, ikazkina gure artean izan nahi dugu herriko haur guztiekin batere. Hori dela eta, interesatuta zaudetenok eman ezazue zuen haurraren izena udaletxean, 5â‚Ź ko kuota txiki bat ordainduz. Falta dena udaletxeak jarriko du, eta horrekin haurrei opari bana ekarriko die gure ikazkinak. Eskutitz hau herritarrei soilik helarazten zaienez, zuen familietan herritan bizi ez direnak baleude, berri hau jakinarazi iezaiozue mesedez, iaz gertaturiko zenbait gaizki-ulertzea aurtengoan gerta ez dadin. Herritarrak ez diren haurrak egun horretan plazan egon behar badute eta parte hartu nahi izanez gero 10â‚Ź jarri beharko dituzte gurasoek. Haur asko dago eta hau guztia antolatzeak denbora eta esfortzu handia eskatzen du, nahiz kanpotik antzeman ez. Mesedez errespeta itzazue jartzen diren epeak. 31
GARRAIOAK
AUTOBUS ZERBITZUAK Nazional 1 errepidek desbiatu ondoren egiten dute sarrera herrian. Zerbitzua erabiltzeko aurrez deitu egin behar da, erabiltzaileek bezperaz eskatu beharko dute zerbitzua. Tolosaldea Autobusak: 943.65.06.21 . Deitzeko ordutegia: (09:00etatik – 15:00etara). Ibilbidea: Tolosa-Altzo-Baliarrain. ORDUTEGIA TOLOSATIK IRTEERA. IRAILETIK EKAINERAKO ZERBITZUAK - ESKOLAKO EGUNETAN, ESKOLARIK GABEKO EGUNETAN AURRETIK ESKATU.
TOLOSA
07:00
08:05
14:30*
15:50
19:10
ALEGIA
07:05
08:10
14:40*
16:00
19:20
BALIARRAIN
07:10
08:20
15:05*
16:10
IKAZTEGIETA
07:20
08:25
15:00
16:15
ALTZO
07:30
08:35
09:45
14:50
16:20
ALEGIA
07:40
08:45
09:50
15:15
TOLOSA
07:50
*
* *
10:00
19:45
Asteartetan zerbitzu hau 30 minutu berandoago izango da
UZTAILA, ABUZTUA ETA LARUNBATAK TOLOSA ALEGIA ALTZO IKAZTEGIETA BALIARRAIN IKAZTEGIETA ALEGIA TOLOSA
32
09:25 09:30 09:35 09:40 09:45 09:50 10:00
10:25 10:30 10:25
10:50 10:55
19:30 19:35
*
12:15 12:20 12:25 12:35 12:40 12:45 12:55
14:30 14:35 14:45
15:10 15:20
ORDUTEGIA TOLOSATIK IRTEERA - ASTEAZKENEKO. Ibilbide: Tolosa- Ordizia
TOLOSA ORDIZIA TOLOSA
*
09:15 09:45 10:15
10:15 10:45 11:15
11:15 11:45 12:15
Asteazkena jaieguna baldin bada, zerbituz azoka egunera moldatuko da.
TREN ZERBITZUAK
Nazional 1 errepedi ondean dagoen tren geltokia da. Ibilbidea: Brinkola – Irun
IRUN 05:23 06:13 08:05 08:28 12:23 13:23 16:03 17:23 21:03 22:23
DONOSTIA 05:45 06:35 08:27 08:50 12:45 13:45 16:25 17:45 21:25 22:45
TOLOSA 06:13 07:03 08:55 09:26 13:13 14:13 17:03 18:13 21:51 23:13
IKAZTEGIETA 06:20 07:10
ORDIZIA 06:27 07:17
BEASAIN 06:30 07:17
ZUMARRAGA 06:45 07:35
09:33 13:20 14:20 17:10 18:20 22:00 23:20
09:40 13:27 14:27 17:17 18:27 22:07 23:27
09:43 13:30 14:30 17:20 18:30 22:10 23:30
09:58 13:45 14:45 17:35 18:45 22:25 23:45
L A R U N B ATA , I G A N D E E TA J A I E G U N E TA N
33