UMOJA

UMOJA eenheid | vrijheid | diversiteit

ISSUE 1 | JUNI 2016

Baumhaus

leert Berlijn samenleven en werken

28 dagen

verpakkingsvrij

Chili

vluchten na de putsch

a thought on UMOJA

Wij doen niet aan nieuwsgaring, maar aan storytelling.

Chiara Carlier

Jana Leirs

Kato Vander Sande

Het is gek hoe kleine veranderingen je levensstijl helemaal kunnen omgooien. Ik herinner me nog hoe de vaatwasmachine de keukenvloer op een dag liet vollopen en hoe de was al druipend weer uit de droogkast kwam. Geen van deze dingen hebben we ooit ingeruild voor een beter exemplaar. De afwas doen we in een teil. Het druipende wasgoed wordt elke dag te drogen gehangen. Het zijn ecologische keuzes waarbij we niet zo veel stilstaan, maar kleine veranderingen kunnen een grote invloed hebben.

Margaret Mead zei ooit: “Je moet er niet aan twijfelen dat een kleine groep van weldoordachte geëngageerde burgers de wereld kan veranderen; inderdaad; het zijn de enigen die het ooit gedaan hebben.” Dit is een belangrijke levensles voor ons allen. Je moet niet denken dat je op je eentje geen verandering tot stand kan brengen.

Door kleine aanpassingen in je dagelijkse leven kan je een grote verandering teweeg brengen. Ik merkte dat tijdens mijn 28 dagen zonder verpakkingen. Vaak zonder dat je het beseft, beïnvloed je mensen in je omgeving.

Umoja betekent eenheid in het Swahili, deze eenheid zoeken wij in de wereld door middel van ons magazine. Ik ben ervan overtuigd dat we samen van de wereld een betere plek kunnen maken, als we het maar willen. Met Umoja willen wij jullie aanzetten tot het nadenken over de wisselwerking tussen mens en natuur. We brengen niet enkel de positieve verhalen maar ook de negatieve, zodat we weten waar we aan kunnen werken. Maar eerst: zet een tasje thee, ga in je zetel zitten en enjoy!

A thought on | UMOJA 3

Rubriek

INHOUDSTAFEL

16

Vader, waarom jagen wij?

Cunina: een succesverhaal

54

4 UMOJA | Onderwerp

34

De invloed van minder vlees

Rubriek

Maatschappij

Vluchten na de putsch: Oscar Vicencio en Ursula Jaramillo getuigen 6 Sophie Vangheel over haar levenswerk Cunina 16 26 Guido en Renilde zetten zich in voor vluchtelingen Column: Vader, ik wil niet jagen 63 Hoe Yosemite een middelvinger opstak naar de maatschappij 64

Ecologie Uitdaging: 28 dagen zonder verpakkingen 39

De invloed van een jaar lang minder vlees 54

Natuur

Infografiek: biodiversiteit gehalveerd 11 Vader, waarom jagen wij? 34

Infografiek: Welk dier is het meest populair boven de schouw?

52

Berlijn

Baumhaus leert Berlijn samen leven en werken 12 Column: Berlijn, een verdeelde stad 19 Berlin? Go green! 30

Neonazisme in Berlijn: feit of mythe? 60

Fotografie

Viktoriapark 20 Doel 43

Colofon 66

Onderwerp | UMOJA 5

Rubriek

“Ik reis met ons grondgebied en ook ver weg leven de langgerekte vormen van mijn vaderland met mij mee”, schreef de Chileense dichter Pablo Neruda ooit neer. Een zin die ook perfect van toepassing is op Oscar Vicencio en Ursula Jaramillo, een Chileens koppel dat vluchtte voor de dictatuur van Pinochet en hier in België een nieuw leven opbouwde.

6 UMOJA | Vluchten na de putsch

Vluchten

TEKST & FOTO’S KATO VANDER SANDE

na de putsch

Oscar Vicencio en Ursula Jaramillo getuigen

Een woordje vooraf...

Chili ging jaren lang gebukt onder de dictatuur van Augusto Pinochet, die in 1973 aan de macht kwam na een staatsgreep. Geholpen door de Verenigde Staten nam hij de macht over van de socialistische president Salvador Allende. In het midden van de Koude Oorlog waren de socialistische Zuid-Amerikaanse landen een te groot gevaar voor het kapitalistische Amerika, en moest er dus iets gebeuren. De Verenigde Staten hielpen in heel Zuid-Amerika dictators aan de macht die ze dan als marionetten bespeelden.

Dit zorgde voor spanningen bij het volk. Ook in Chili werden tegenstanders van het regime ontvoerd en vermoord. Oscar Vicencio en Ursula Jaramillo zaten beiden in het verzet, en vochten mee voor de vrijheid van de Chileense bevolking.

Oscar belandde hierdoor in de gevangenis en bleef daar twee jaar. Nadat hij vrij was, zag hij zich genoodzaakt om te vluchten. Ursula volgde haar geliefde naar België, waar ze nu een ander leven opgebouwd hebben. Ik interviewde hen over dingen die ze meegemaakt hebben in hun lange strijd tegen onrecht.

Deze foto werd in het geheim genomen in de gevangenis in Chili. De ramen moesten afgedekt worden zodat de bewakers buiten de flits niet zouden zien.

Jullie hebben de staatsgreep meegemaakt als kinderen, hoe was dat?

Ursula: Mijn vader was gouverneur, hij zat ook in de linkse regering. Wij moesten vluchten, want linkse politici werden of vermoord of ontvoerd. We zijn dan in ballingschap gegaan in Nederland, waar we tien jaar lang gewoond hebben.

Oscar: Voor mij begon het jaren later, toen ik in de middelbare school zat.

Iedereen begon zich toen af te vragen wat er allemaal aan het gebeuren was. Er waren klasgenoten die van de ene dag op de andere niet meer naar de les kwamen.

Zo zijn we beginnen zoeken, en kwamen we te weten dat hun familie opgepakt

was. Toen begon ik me af te vragen of we niet iets moesten doen. Het afzetten van Pinochet was uiteindelijk niet ons grote doel. Ons grote doel was het creëren van een vrije maatschappij, een waar de volgende generaties trots op konden zijn.

Chili was toen een heel politiek geëngageerd land, iedereen had een mening. De sfeer van wantrouwen was ook enorm. Wat kan ik vragen? wat kan ik vertellen? kunnen we vrienden worden?, allemaal vragen die je je toen stelde.

Ursula: ik denk dat er ook een heel groot onveiligheidsgevoel was. Je kon niet zomaar praten, want mensen werden opgepakt als ze de verkeerde dingen

Maatschappij zeiden. In die periode was de flower power ook naar Chili overgeslagen. Elke man die lang haar had werd eigenlijk bestempeld als een communist. En omdat het een militaire dictatuur was, werd iedereens haar kort geknipt, net als bij de Joden tijdens de Holocaust.

En dat gevoel van onveiligheid, leeft dat nog steeds bij jullie?

Ursula: Toen ik na mijn eerste ballingschap terugging naar Chili, sloot ik me direct aan bij een gewapende verzetsbeweging. Dat is waarschijnlijk moeilijk om te begrijpen voor jullie, omdat jullie meteen denken aan is, maar het was een manier van verzet. Je wist dat het leven of dood was. Toen voelde ik die angst minder. Vanaf mijn tweede ballingschap was ik toch banger, ik was toen al moeder. En als moeder, heb je ook andere dingen om voor te leven. Ik was in het begin bereid om mijn leven te geven voor de vrijheid, maar wanneer je een kind krijgt, leef je toch met andere perspectieven. Dan leef je voor iemand.

Oscar: Ik heb in de gevangenis gezeten tijdens de dictatuur. Op een bepaald moment werd ik opgepakt, en naar een plaats gebracht waar ze hun gang konden gaan: folteren, me proberen te doen praten. Ik heb jaren nadien nog steeds problemen met sommige dingen. Zo zijn we ooit naar het Gravensteen geweest in Gent. Ineens zag ik vlak voor mij een folterkamer. Ik had een flashback, ik begon te trillen en alles werd koud. Ik wist dat ik daar weg moest. Zulke dingen stoppen nooit.

Ursula: Oscar is uit de gevangenis geraakt, hij heeft wel twee jaar in de gevangenis gezeten, en die twee jaar krijgt hij nooit meer terug. Maar daarna, omdat hij politieke gevangene was, werd er wel meer gekeken naar zijn vrijheid. Oscar en zijn familie werden ook geviseerd. Toen wisten we dat we moesten vertrekken.

Oscar: Ze waren mij niet aan het zoeken om mij terug in de gevangenis

te steken. Neen, ze waren mij aan het zoeken om in een keer van mij af te zijn. In samenwerking met mensenrechtenorganisaties heb ik contacten kunnen leggen en zo heb ik het land kunnen verlaten naar Argentinië.

Enkele weken later kwam Ursula dan ook en dan zijn we samen naar België kunnen vluchten.

Was het vluchten moeilijk?

Oscar: Vluchten was heel moeilijk.

Eerst moesten we contacten leggen en ons afvragen waar we terecht wilden en konden komen. Vanaf het moment dat we contacten gelegd hadden, begon het verhaal pas. Afscheid moeten nemen, zonder de zekerheid dat we terug zouden samen komen.

Ursula: Ik had ervoor gekozen om met mijn oma naar Argentinië te gaan. Mijn oma was een sterke vrouw, mijn moeder kon nogal paniekerig zijn. Ik was bang

Ursula: Ja, migratie is echt niet zo simpel.

Oscar: Van nul beginnen en weten dat je ergens terecht komt waar je niet thuis hoort. De taal was voor mij ook totaal onbekend.

Ursula: Het moeilijkste wat je meemaakt is dat je hier wel bent, maar dat je hier niet hoort. In het begin was het heel moeilijk voor mij, ik was nog nooit met racisme of discriminatie in aanraking gekomen, zelfs niet in Nederland.

Ik ben vertrokken als Chileen uit Chili, en eenmaal ik hier was voelde ik me Latina. Maar de kans die we hier kregen, die zouden we nooit in Chili hebben gekregen. We hebben zoveel diversiteit leren kennen en ermee leren omgaan. We voelen ook heel hard mee met wat er nu met de vluchtelingen aan het gebeuren is. Dat gevoel van rechtvaardigheid geef ik ook mee aan mijn kinderen. Van mij moeten ze ook hun schoolreglement

Ik ben niet ‘die Chileense’, ik ben Ursula, ik ben moeder, ik ben vriendin. Ik ben wereldburger.

dat ze ons door haar zenuwen zou verraden. Op een gegeven moment begon ik te huilen, mijn oma zei toen: “je mag beslissen of je met mij mee terug naar Chili gaat. Dan begin je daar een nieuw leven zonder Oscar. Of je gaat met Oscar mee. Maar als je dat beslist wil ik dat je niet meer huilt, want je gaat nog veel ergere dingen tegenkomen.”

En was dat zo?

lezen en kennen. Het is heel belangrijk om je rechten te kennen, waar je ook bent.

Ik sta nu in een moment in mijn leven waarop ik door heb dat ik me niet moet verantwoorden voor iedereen. Mensen spreken ons ook aan over alle culturen, wat weet ik daar nu van? Sommige dingen kan ik wel linken aan onze situatie, zoals het feit dat je opkomt tegen een regering die je geen kansen geeft.

Vluchten na de putsch | UMOJA 9

Maatschappij

Was het een grote cultuurschok?

Ursula: In het begin waren we zo bezig met het rouwen, dat vooral dat ons heeft bezig gehouden. De jaren daarna kwam wel de echte cultuurschok.

Oscar: Voor mij was de grootste uitdaging de taal leren. Ik vond dat ook heel belangrijk, om met de mensen te kunnen communiceren, om te kunnen functioneren in de maatschappij. Als je de taal niet leert, dan wordt de kloof enkel groter. Op minder dan een jaar was ik aan het werken en kon ik Nederlands.

Ursula is de afgelopen jaren meerdere keren naar Chili geweest, voor mij was dat gewoon onmogelijk, ik mocht 21 jaar lang het land niet binnen. In 2014 ben ik voor de eerste keer terug naar Chili gegaan, dat was pas een cultuurschok. Ik

10 UMOJA | Vluchten na de putsch

Voetbal verdooft de mensen.

kwam in een land dat mijn land was, maar ik kende het niet meer.

Niemand wist ook wie ik was. Ik liep over straat en niemand kende mij. De stad was ook zo gegroeid, het was niet meer de stad die ik kende. Hoe de mensen daar nu leven is niet te vergelijken met hoe ik het toen heb achtergelaten.

Wat is er dan zoal veranderd?

Ursula: We zijn midden in de dictatuur vertrokken, en onze vrienden waren toen echt politiek betrokken. Nu houden de mensen meer van voetbal. Voetbal verdooft de mensen. Er is wel nog steeds een verschil hoor. Hier gaan de prijzen van het openbaar vervoer omhoog, en je hoort iedereen wel klagen. Maar in Chili komen ze daarvoor op straat, en zorgen ze ook dat er iets verandert.

En zouden jullie nog terug willen?

Ursula: Ik zou niet weten of ik terug wil gaan. We hebben hier een leven opgebouwd. Een huis, werk, onze kinderen. Zij zijn hier opgegroeid.

Soms wil ik echt teruggaan, maar op andere momenten steekt het me toch wat tegen.

Natuur

Biodiversiteit gehalveerd Voldoende biodiversiteit is belangrijk. Hoe meer verschillende, levende soorten er zijn, hoe stabieler het leven op aarde is. Volgens het WWF Living Planet

1970

Report 2014 is het aantal levende soorten op aarde met 52 procent gedaald tussen 1970 en 2010 en deze trend lijkt zich verder te zetten.

TT52%

In een tropisch klimaat daalde de biodiversiteit met 56 %

2010

In een gematigd klimaat stierf 36 % van de soorten uit

De zoetwatersoorten hebben 76% aan omvang verloren

De biodiversiteit op het land is gekrompen met 39%

Het aantal soorten in zout water is ook met 39% gedaald

Biodiversiteit gehalveerd | UMOJA 11

Baumhaus leert Berlijn samen leven en werken.

Hier knuffelen mensen die elkaar op straat zouden voorbijlopen Een plek die je inspireert? Een verdeelde wijk verenigen? De wereld echt een betere plek maken? Het kan. Het Baumhaus in Berlijn is een initiatief van twee gedreven mensen, studente Karen Wohlert en designer Scott Bolden. Zij brengen de buurt samen in hun boomhuis waar ideeën werkelijkheid worden en mensen de buurt doen herleven.

De Weddingwijk in het noorden van Berlijn is een zeer gemengde wijk buiten de ring. Vanaf het metrostation Wedding loop je langs grote bedrijven en winkels.

Je ziet kleine handelaars en drukke appartementsgebouwen. Onder de brug spelen Turkse jongeren op straat. Een dakloze wandelt naar betere oorden. Een oudere vrouw laat haar hondje uit. Al bij al is er niet erg veel leven op straat en nog minder interactie. Daar wil het Baumhaus verandering in brengen.

Duurzaamheid

TEKST EN FOTO’S CHIARA CARLIER

Eén van de oprichters is Scott Bolden.

Hij behaalde een ingenieursdiploma en een diploma voor kunst en design.

Daarna combineerde hij de twee en werd productontwerper. “Je begint met een schaar bijvoorbeeld. Mensen gebruiken die schaar en vinden hem cool. Dan maak je een tafel en dat is zelfs nog cooler en dan maak je een hele ruimte. Vervolgens speel je muziek in die ruimte en het wow-effect wordt steeds groter. Zo kan

je dingen creëren die steeds meer impact hebben.” Met dit idee verliet hij het drukke New York richting Berlijn, waar volgens hem alle ideeën mogelijk zijn.

Scott wilt een antwoord vinden op de vraag: Hoe kunnen wij de wereld een betere plaats maken? Het fundament daarvoor ligt bij duurzaamheid. Alleen gaat die verder dan gewoon de ecologische variant. Het draait om persoonlijke, ecologische, esthetische, culturele, economische en sociale duurzaamheid. “Nu heb ik later ontdekt dat al deze dingen samen – Personal, Ecological, Aesthetical, Cultural, Economical en Social – het woord ‘peaces’ vormen. Zowel in de betekenis van ‘vrede’ als van ‘onderdelen’.”

Creativiteit prikkelen

Het Baumhaus zal een ruimte worden waar mensen samenkomen om zich in te zetten voor allerlei projecten in de buurt.

“Een boomhut is een plek waar alle kinderen uit de buurt samenkomen en kunnen herbronnen. Een coole plek om

Berlijn “Deze zuil gaan we beleggen met iets wat de schors van een boom moet nabootsen en in de groeven steken we lichtjes.

leren samenleven op een goede manier gaan we er daar later spijt van hebben.”

Scott Bolden

rond te hangen.” Scott gelooft ook sterk in de kracht van een ruimte. Wanneer de ruimte origineel en creatief is, gaat dat ook de eigen creativiteit prikkelen.

Daarom willen ze een interactieve boom creëren. “Deze zuil gaan we beleggen met iets wat de schors van een boom moet nabootsen en in de groeven steken we lichtjes. Wanneer je hier voorbijloopt, gaan die dan aan.”

Al hoef je volgens de oprichter niet deel te nemen aan grote projecten om iets te kunnen bijdragen. Wanneer je kleding koopt, kan je rekening houden met slavenarbeid. Wanneer je eten koopt, kies je beter voor seizoensgroenten en –fruit.

Er zijn veel kleine dingen die je zelf kan doen. “Je hoeft alleen maar na te denken over wat je doet en welke effecten dat heeft.” Het Baumhaus is er natuurlijk ook om je te helpen bij deze keuzes.

Van zuil tot boom

Waarom nu een boomhut? Dat idee is gegroeid door de ruimte te gebruiken zoals hij is. Scott wilde absoluut deze ruimte

omdat die karakter heeft en aan de straatkant ligt. Met het hoge plafond kunnen ze zelfs een tweede verdieping maken. Er is slechts één nadeel: in het midden van de zaal staat een reusachtige zuil. “Ik heb vroeger veel ruimtes ontworpen. Mijn tactiek is altijd geweest om het nadeel van een ruimte om te toveren tot de highlight.

Wat kunnen we nu met een zuil doen? Zo kwamen we bij het idee van een boom.”

Leren samenleven

De bevolking van Wedding is een bonte mix. Er wonen Romazigeuners, Turkse families, Afrikaanse immigranten, Duitse handwerkers en ook een deel hogere middenklasse. Het Baumhaus wil de verschillende gemeenschappen in de buurt leren samenleven. Ze leggen hier een link met de klimaatsverandering.

“De komende 100 jaar gaat het alleen maar slechter worden. We moeten de situatie accepteren en nadenken hoe we dit kunnen oplossen. De meeste kuststeden zijn er dan niet meer. De overige plaatsen worden dus heel druk en als we nu niet

Beginnen bouwen

Voorlopig staat het project nog in zijn kinderschoenen. Eerst hebben ze een jaar gewerkt aan een stevig businessplan.

De komende veertien maanden hebben ze dit zeker twee maal herschreven in overleg met banken. Tot slot hebben enkele banken een voorstel gedaan. “Dat is een klein mirakel, want ik heb geen job en Karen, de medeoprichtster, is nog een studente. We hebben heel veel geluk gehad. Verschillende keren liepen we door de juiste deur op exact het juiste moment.”

Een maand geleden zijn ze eindelijk gestart met bouwen. In het begin verliep alles een beetje stroef, maar nu zitten ze zeker op schema. “Eerst hebben we dikke balken met een kettingzaag proberen door te zagen. Dat heeft echt lang geduurd, maar nu hebben we de juiste mannen die kunnen houthakken. Elke dag helpen er gemiddeld zo’n twaalf mensen hier.” Ze hopen tegen juni klaar te zijn met de eerste verdieping. Dan kunnen ze een crowdfunding houden voor een tweede verdieping. Dit hele proces is een grote oefening geweest over realiteit creëren, het onmogelijke beetje bij beetje mogelijk maken.

Baumhaus Berlijn | UMOJA 13

Berlijn Samen maken

Hoewel het gebouw zelf nog niet af is, organiseert het Baumhaus toch al regelmatig activiteiten. Je kan bijvoorbeeld je fiets laten repareren door Klaus. De oude man komt vrijwillig fietsen herstellen of leert je hoe jij dat zelf kan doen. Achteraf geef je vrij een donatie. Ze zijn ook organisator van het grootste duurzaamheidsfestival van Berlijn. Mensen uit de buurt en activisten kunnen langskomen en ideeën uitwisselen. Je creëert interactie met je buren.

Bij de activiteiten wordt gebruik gemaakt van een open ontmoetingsplaats. “Je kan wanneer je maar wilt, lopen naar wie je maar wilt en jezelf voorstellen. Je kan zo wel 50 mensen ontmoeten. Op een normaal evenement komt iedereen in zijn

14 UMOJA | Baumhaus Berlijn

eigen groepje en blijft daarbinnen. Als je je in zo’n groep gaat voorstellen, denken ze dat je raar bent. De open ontmoetingsplaats doorbreekt die onzichtbare, sociale barrière. Het is echt magisch.”

Een laatste activiteit is de Improvisational Groove Orchestra. Met een twintigtal mensen zitten ze in een cirkel en maken muziek. “We sluiten onze ogen om ons te concentreren op het geluid. Iemand start met een geluid en wij herhalen dat.

Vervolgens komen er steeds meer verschillende klanken. We hebben hier ook al beatboxers gehad, freestylers, echte zangers, … Soms zijn de mensen echt in tranen van geluk, want we maken iets moois samen en dat is zo intens. Hier knuffelen mensen die zelfs op straat niet met elkaar zouden spreken.”

’Life is about moments.

Don’t wait for them, Create them.’

op wandelschoenen en sandalen* De mooiste herinneringen maak je buiten, met een stevig paar stappers aan je voeten. Dus waar wacht je nog op? Zoek je favoriete paar uit met een korting van 10% en begin aan je tocht! Het stof, de modder en het zweet mag je achteraf mee inkaderen.

for the love of memories www.asadventure.com

* Fictieve actie

Maatschappij

Al de peetkinderen noemen mij mama. Voor hen ben ik een reddende engel

TEKST: JANA LEIRS FOTO’S: CUNINA & JANA LEIRS

SOPHIE VANGHEEL OVER HAAR LEVENSWERK CUNINA Sophie Vangheel had het allemaal. Een mooi huis, een auto, een man en twee kinderen. Niets ontbrak haar. Als vrouw van een zakenman, bleef ze thuis om voor de kinderen te zorgen. Een leventje gevuld met luxe en weelde, en toch was ze niet gelukkig. Ze vroeg zich af of dit nu haar leven was. “Ik ben al 48 jaar getrouwd met een schat van een man. Toen hij 43 jaar was, verkocht hij zijn zaak en werd huisman. Dat allemaal om mijn levensdroom te helpen waarmaken.” Die levensdroom is Cunina en die leeft meer dan ooit.

Cunina is Latijns voor godin van de wieg.

Het is een ngo die in zes landen actief is via peetouders. Concreet betekent dit dat Cunina peetouders zoekt in België en deze vervolgens koppelt aan een petekind. Dat petekind krijgt dan de kans om een opleiding te volgen. Daarnaast bouwde Cunina al verscheidene schooltjes.

Cunina heeft een rijke geschiedenis die allemaal begint bij Sophie Vangheel.

Het verhaal van Cunina begint bij een kleine Sophie, die gefascineerd zit te luisteren naar haar nonkel Pater. Nonkel Pater was missionaris in de Congo. Als 16 UMOJA | Sophie Vangheel over Cunina

hij terugkwam, dan zat Sophie steevast bij hem in de buurt om te luisteren naar de verhalen uit de brousse. “Als kind wilde ik altijd al iets bijdragen aan de wereld. Als kind was dat het helpen van de kindjes in de brousse, later werd dat eerder het helpen van kansarme mensen die het geluk niet hadden om hier geboren te zijn.”

Afhankelijk van de plaats waar je wieg gestaan heeft, ziet je leven er anders uit.

In België hebben wij een sociaal vangnet.

Hier zou niemand mogen sterven van de honger. Aan de andere kant van de

wereld, in landen waar Cunina actief is, bestaat dat niet. “Ik heb het meegemaakt op de Filipijnen. Een mama met een baby mocht het ziekenhuis niet in, omdat ze geen geld had. Ik heb samen met mijn ploeg geld bij elkaar gelegd, waardoor ze toch het ziekenhuis in mocht. Het kindje is toch gestorven.

Be the change, you would like to see in the world Op de vraag wat ze graag zou veranderen aan de wereld antwoordt ze onmiddellijk: “vrede,” om daarna haar antwoord aan te vullen met: “verdraagzaamheid. Ja,

Maatschappij

verdraagzaamheid. Als je nu ziet naar die terreuraanslagen, dat heeft allemaal te maken met verdraagzaamheid. Wij verdragen niets meer van elkaar. Laat iedereen zijn geloof beleven zonder iets op te dringen. Als we allemaal verdraagzaamheid de wereld in brengen, dan zou er veel opgelost geraken.”

Het behoud van traditie en cultuur is nog zoiets. “Ik zie niet graag dat alles verwestert. De wereld wordt één, alles hetzelfde.

Dat vind ik jammer.” Toch beseft ze dat ze in een contradictie leeft. “Ik hou van traditie, maar ben voor de emancipatie van de vrouw. Ik ben voor onderwijs voor iedereen.” Die emancipatie bestaat in vele culturen niet, net zoals onderwijs.

Uiteindelijk wint onderwijs van traditie. Een voorbeeld daarvan ervoer Sophie in Nepal. “Ik ben in dorpjes geweest waar nog geen toerist een voet had neergezet. Dan kan ik niet laten van te denken: hier moet ik niet zijn. Ik had vernomen dat er al kinderen naar een school waren gekomen op zes dagmarsen van hun woonplaats. Later gaan zij terug naar hun dorp, de kennis dragend die ze op school hebben geleerd. Op die manier komt de beschaving naar hen.” Vandaar dat Cunina in dat dorp ook een school bouwde.

A never ending story Sophie is bijna 69 jaar oud, maar komt iedere dag met een grote lach op haar gezicht werken. “Cunina heeft mijn leven ingepalmd. Dat heeft mij zoveel vreugde gebracht. Wetende dat ik kan bijdragen aan een vredelievende wereld. Hoewel we moeilijk kunnen zeggen dat er vandaag de dag veel vrede is, moeten we het positief bekijken. Ik blijf zeggen dat het zin heeft wat wij doen.” Het werk van Cunina is slechts een druppel op een hete plaat, maar met meer dan 13.000 kinderen die een opleiding kregen door Cunina kan je niet zeggen dat hun werk nutteloos is.

Aan stoppen denkt ze nog lang niet: “Ik heb altijd gezegd dat ik heel oud ga worden. Ken je Queen Elizabeth? Zij is negentig jaar en heerst nog steeds over Groot-Britannië. Ik ga dat ook doen.”

Waar ze de kracht vandaan haalt, weet ze zelf niet: “Gelovig ben ik niet meer, toch is er iets, ik kan het niet verklaren, ik weet niet wat.” Misschien is het de dankbaarheid van alle gezinnen die ze helpt. Vaak wordt ze overstelpt met bloemen. Bloemen van mensen die hun dankbaarheid niet in woorden kunnen uiten.

Van Brazilië tot Nepal, overal bidden ze voor Sophie. Is dat dan de kracht?

Sophie Vangheel over Cunina | UMOJA 17

Maatschappij

DE WERKING VAN CUNINA

Cunina heeft al meer dan 13.000 kinderen op schoolbanken gezet. Dat zijn projecten van 13 tot 14 jaar. Bij Cunina gaat het niet over een eenmalige donatie. Je financiert een kind om naar school te gaan. Dat betekent lager en middelbaar onderwijs. Als een kind wil verder studeren, dan betalen we dat ook.

Momenteel steunen we 3.000 kinderen. Ieder jaar komen er bij en ieder jaar studeren er ook weer af.

De peetouders krijgen de kans om op inleefreis te gaan en kunnen zo het thuisland van hun petekind leren kennen. Op één van die reizen was ik met een peetouder in de Filipijnen. Ze zag hoe haar petekindje – dat ondertussen was afgestudeerd en werkte – iedere maand geld naar haar moeder, broertjes en zusjes

PRAGMATISCHE AANPAK Erkende NGO zonder overheidssubsidies

Peterschappen zijn de core-business van Cunina, maar er zijn ook een honderdtal bouwprojecten. Dat allemaal zonder overheidssubsidies. Dit was een bewuste keuze. Om in aanmerking te komen voor subsidies moet je dossiers maken. Geen kort verslagje. Nee, een dik dossier waar Sophie een extra bediende voor aan zou moeten nemen. Dan heb je nog het risico dat het niet aanvaard wordt. Heb je geluk WIE en wordt het KAN wel aanPEETOUDER WORDEN?

Niet iedereen kan peter of meter worden. Je mag bijvoorbeeld geen strafblad hebben of pedofiel zijn. “Dat hebben we allemaal al meegemaakt”, aldus Sophie. Sindsdien mag geen enkele peetouder zijn of haar petekind alleen bezoeken.

stuurde. Het gezin had na de tyfoon Haiyan geen huis meer. De moeder bouwde iedere maand een stukje verder aan een huisje met het geld dat ze kreeg van haar dochter.

De peetouder zag dit en vroeg Sophie of ze het huisje mocht betalen. “Ik zei neen. Dit is wat ik altijd voor ogen had. Een dochter helpt haar familie, zorgt voor een huisje, zorgt voor de opleiding van haar broertjes en zusjes. Dat is zelfredzaamheid.

Dit is de manier om uit die vicieuze cirkel te geraken.”

“Ik weet dat ondertussen het huisje daar staat. Als de peetouder het huisje betaald zou hebben, dan zou dat jaloezie van de buurt hebben opgewekt. Daarnaast kan ik niet van iedere peetouder verwachten dat ze een huis betalen voor hun petekind.”

vaard, dan moet je twee jaar wachten op het geld. Bedenk dan dat Cunina scholen bouwt op vier maanden tijd.

De aarde beeft in Nepal

Terwijl ze in België bekvechtten over welke hulp ze zou bieden en hoeveel geld er gestort zou worden, stond Sophie in Nepal. Zij had de grond voelen beven onder haar voeten en zag hoe de huisjes in het niets verdwenen. Onmiddellijk ging ze terug naar de hoofdstad, Kathmandu. Daar belde ze haar dochter Kathleen op en vroeg haar onmiddellijk 250.000 euro te storten. Veel te veel mensen hadden geen dak meer boven hun hoofd. Sophie vroeg haar medewerkers het geld voor te schieten – wetende dat twee dagen later het geld uit België op haar rekening zou staan – en trok naar een dakplatenfabriek.

Ze legde het geld op tafel en nam alle beschikbare golfplaten mee. Deze deelde ze uit aan iedereen die het nodig had. In een mum van tijd hadden 6.000 mensen terug een dak boven hoofd, terwijl in België iedereen nog steeds aan het bekvechten was. Het is een jaar geleden dat de aarde beefde in Nepal, maar Cunina gaat door. Ze zijn momenteel vier scholen aan het bouwen, deze zullen in november ingehuldigd worden.

Een bezoek vindt enkel plaats in de school. Nooit bij de kinderen thuis, want zo kan de peetouder later alleen terugkeren. De peetkinderen zijn gemakkelijke prooien, aangezien de peetouder een soort van Sinterklaas is voor hen. In ruil voor geld staan de ouders alles toe. Hun overlevingsinstinct overwint. “Beeld je het maar eens in,” vertelt Sophie, “dat je als moeder geen idee meer hebt hoe je je kinderen kan eten geven. Dan ben je tot alles in staat.” Vele kinderen eindigen dan ook in de prostitutie.

18 UMOJA | Sophie Vangheel over Cunina

COLUMN

Berlijn Een verdeelde stad

Berlijn is groot. Dit is zowat het enige dat ik met zekerheid over de stad kan zeggen. Zelfs na een bezoek van een week blijft het moeilijk om de sfeer te vatten in woorden. Na een zorgvuldige poging mijn woorden te wegen, is dit de beste benadering: het is een verdeelde stad. Verdeeld over verschillende wijken, verdeeld over diverse (sub)culturen, verdeeld tussen heden, verleden en toekomst.

Er is een rijke geschiedenis aanwezig. Op elke hoek word je herinnerd aan het woelige verleden van de metropool. Het is in niets te vergelijken met zeg maar Rome. Daar loop je de geschiedenis zo in met verbazing over de schoonheid van de ruïnes die ooit als rijzige gebouwen door een wrede kolonisator zijn opgetrokken. Het verleden is zo ver weg dat de restanten slechts een imponerende kracht uitoefenen en onmogelijk beelden kunnen oproepen uit een bloedig verleden. In Berlijn zijn de wonden nog te recent. De kraters zijn er grijs en donker. Ze dragen niet die goudblinkende laag van de Klassieke Oudheid. In sommige wijken ligt een somber deken over de stad.

Andere wijken doen dan weer hun uiterste best om die somberheid te compenseren en het verleden kleurrijk te bannen. Verschillende ondernemers voelen zich aangetrokken tot het vullen van de kraters in de stad. Berlijn vertegenwoordigt ergens ook wel (de kans op) een nieuw begin. Veel leegstaande gebouwen krijgen een nieuwe invulling. Een mooi voorbeeld hiervan is de RAW, Reichsbahnausbesserungswerk. Ooit was deze plek een komen en gaan van treinwagons wachtend op herstelling.

Zonder aan de gebouwen veel te veranderen, herbergt deze plek nu een alternatieve jongerencultuur binnen kleurrijke graffitimuren.

Een chauffeur voerde ons langs de grotere banen met glazen gebouwen en winkelcentra in schijnbare appartementsblokken.

Wie door het tekort aan slaap onoplettend was, had zich in het bedrijvige Brussel kunnen wanen. De autovrije Alexanderplatz heeft dan weer een heerlijke marktsfeer. De Reichstag, het strijkijzer en de wasmachine zijn geen onderdeel van het Berlijnse huishouden maar van de politieke wijk die eerder iets wegheeft van de Europese wijk in Brussel. De gekleurde formatie appartementsblokken aan de lange lanen lijken een zee te verbergen. De bus gaat over in de kusttram.

Nieuwpoort en andere kuststeden zijn hier niet ver weg. Tot slot zijn er de wijken die van ver doen denken aan de buitenrand van mijn eigen stad aan de Dijle in combinatie met de Franse banlieues.

Toch bleef ik nog achter met een telkens opnieuw opstekende vraag: waar is het centrum? De metrokaart omlijnt een ring in de stad. Moet ik dan aannemen dat alles te midden van die ringweg het centrum is? Dat zijn een heleboel vierkante kilometers meer dan ik als stadskern kan ervaren. Je kan niet zomaar de metro nemen en een plek uitkiezen van waaruit je alles gezien zal hebben. Potsdamer Platz is het letterlijke midden van de stad, maar veel andere winkels bevinden zich in de eindeloze Friedrichstrasse. De Brandenburger Tor, de Siegessäule, oud-vliegveld Tempelhof en Alexanderplatz zijn allen het bezoeken waard, maar liggen wijd verspreid binnen de denkbeeldige ring.

Alles in rekening genomen ga ik zeker nog eens terug. Jammer genoeg heb ik de stad nauwelijks droog kunnen verkennen. De regen doet Berlijn nog druileriger af dan anders. Hoewel ik met moeite kan zeggen dat het een mooie stad is, heeft het toch een bepaalde indruk nagelaten. Alleen al door de omvang heb ik het gevoel dat ik nog veel niet gezien heb. Wie goed zoekt, vindt in elke streek een verborgen parel. De mijne was het Viktoriapark. Soms verborgen achter een donkere geschiedenis, soms openbaar, maar ondergewaardeerd. Berlijn is groot. Dat is het enige dat ik met zekerheid kan zeggen.

TEKST & FOTO’S CHIARA CARLIER

Rubriek

In de groene Berlijnse wijk Kreuzberg bevindt zich het idyllische Viktoriapark. Het park herbergt een heuvel met daarop het Nationaldenkmal, waaraan Kreuzberg (Kruisberg) zijn naam dankt.

De architect werkte het park af met een 24 meter hoge waterval. Je vindt er een klein berglandschap middenin een drukke stad.

FOTO’S CHIARA CARLIER

Viktoriapark Viktoriapark | UMOJA 21

Fotog ra f ie

22 UMOJA | Viktoriapark

Fotog ra f ie

Viktoriapark | UMOJA 23

Fotog ra f ie

24 UMOJA | Viktoriapark

Fotog ra f ie

Viktoriapark | UMOJA 25

Maatschappij

26 UMOJA | Mechelen voor Duinkerke

Maatschappij

Guido Op de Beeck en Renilde Bellens zetten zich in voor vluchtelingen

Mocht GAIA dit zien met dieren, dan stond het land op zijn kop Mechelaars Walter Andino en Johan Augustinus hebben het initiatief ‘Mechelen voor Duinkerke’ uit de grond gestampt. Ze baseerden zich op het gelijkaardige ‘Hoegaarden schenkt warmte’. Met deze organisatie willen ze goederen inzamelen en sorteren voor de vluchtelingen in het kamp in Duinkerke. Ze brengen die dan zelf ter plaatse en delen dekens, kleding, voedsel, brandhout en nog veel meer uit aan de vluchtelingen.

Gepensioneerde leerkracht Guido Op de Beeck en zijn vrouw Renilde Bellens zijn beide vrijwilliger bij ‘Mechelen voor Duinkerke’. Ze ontvangen mij hartelijk in hun huis en vertellen met veel respect en verontwaardiging over de toestand in het vluchtelingenkamp van Duinkerke.

Hoe zijn jullie bij dit initiatief terechtgekomen?

Renilde: Het begon met een advertentie in de krant. We hadden contact met Antwerpenaren toen we een eerste keer in het kamp waren. Daar hoorden we dan niets meer van en toen lazen we over ‘Mechelen voor Duinkerke’. Dan zijn we een weekend met die mensen naar Calais en naar Duinkerke gereden. Je hebt ergens ook christelijke waarden die een rol spelen.

Guido: Onze eerste intentie was om mee te gaan helpen in het grote verzameldepot in Calais. Je ziet die beelden op tv en denkt dan na hoe je iets kan doen. Ik had een grote tent. Als ik die kon gaan plaatsen, had ik toch al iets gedaan. Ik ben dan bij een vriend paletten gaan halen en ik heb houten platen gekregen.

Renilde: Dat depot is een Engels initiatief. Ergens op een industrieterrein is een hangar waarin alles samenkomt en dan verdeeld wordt over het kamp in Calais en het kamp in Duinkerke. Daar is ook een grote keuken en tientallen vrijwilligers die continu aan het werk zijn. Het gaat dan vooral om Engelsen, Duitsers, Fransen, enkelen uit het Zuiden en Belgen. Bij die mensen hebben we dan ook een dag gewerkt.

Wat dachten jullie toen jullie er voor de eerste keer kwamen?

Guido: Dat is beangstigend. Calais is een villawijk tegenover Duinkerke. Daar staan winkeltjes, een zelfgemaakt gebouw, er is ook een moskee en een kerk. Duinkerke, daar slaap je de dagen nadien niet van.

Renilde: Dat was een schok, he… Dat was dus echt een schok.

Daar weet je niet waar je moet kijken. Die mensen leven daar echt als ratten.

Hoe zouden jullie het kamp van Duinkerke omschrijven?

Renilde: Het stinkt daar enorm. Je ruikt daar alle uitwerpselen.

Al hangt het ook af van het weer. Dan denk je dat die tenten redelijk zijn, maar als je daar inkijkt, staat het water hoog.

Guido: Het is er één grote modderpoel. Het wordt dan ook de ‘Jungle’ genoemd. Het is zo triestig dat het mij verbaast dat er nog geen doden zijn gevallen. Die kinderen spelen daar in de modder met hun laarsjes aan. Als hun kleding vuil is, gooien ze die weg, want ze kunnen die daar niet wassen. In het midden van het terrein staan dan drie, vier kraantjes boven een versleten lavabo.

Hoe zijn de mensen daar?

Renilde: De mensen zijn daar echt heel dankbaar. Je probeert ze te geven wat ze vragen en als je dat dan niet kan, is dat zo jammer. Maar die mensen blijven gewoon heel vriendelijk.

Mechelen voor Duinkerke | UMOJA 27

Maatschappij

De mensen zijn daar heel dankbaar. Je probeert ze te geven wat ze vragen en als je dat niet kan, is dat zo jammer.

Guido: Enorm dankbaar. Er zijn altijd wel enkele mensen agressief, maar dat hebben wij niet echt ervaren. Het feit dat die mensen in die omstandigheden willen blijven met de hoop op huisvesting in Engeland blijft me vooral bij. Iedereen wil naar Engeland, want daar hebben ze geen verblijfsvergunning nodig en kunnen ze direct beginnen werken. Ook verschillenden hebben daar familie. Verder kunnen we eigenlijk heel moeilijk communiceren. Wij spreken met moeite Engels en zij spreken ook maar een paar woorden.

Renilde: In Duinkerke zitten vooral Koerden. Die komen uit Syrië, Turkije en Irak, want die worden daar ook enorm vervolgd. In het kamp zelf zitten ook smokkelaars die mensen ronselen. Op sommige plaatsen beheren zij het kamp en daar ontstaan dan de rellen. Als die hulp krijgen, wordt dat direct afgepakt.

Wat doen jullie juist voor de organisatie?

Guido: Wij zamelen vooral brandhout in. Houten paletten en bananendozen vullen we dan met een krant en een aansteker.

De eerste dag zijn we in Calais een tent gaan plaatsen aan de medische post. Dat zijn drie mobilhomes waar dokters en verpleegsters in zitten. Daarvoor moest een tent worden opgezet als wachtzaal. Wij hadden onze grote bungalowtent mee van vroeger en zijn die gaan opzetten. We hadden de tent op het slijk gezet op paletten en platen, naast de toegangsweg.

Renilde: De dag daarna zijn we in de voormiddag gaan werken in het depot zelf. Daar maken ze een soort tuinhuisjes. Het is een hele schrijnwerkerij. Dat was in Calais vooral toen er al niets meer binnen mocht. Er zijn mensen die paletten uiteen kloppen, anderen die dingen timmeren. In de namiddag zijn we dan naar Duinkerke gereden. Dat wilden we ook eens zien.

Hebben jullie daar iets opmerkelijks meegemaakt?

Renilde: Ik ben daar min of meer bestolen geweest. Wij hadden onze auto vol gestoken met dekens. Op de parking van de Decathlon aan de overkant van het kamp, hadden we er al enkele 28 UMOJA | Mechelen voor Duinkerke

Renilde: “Die mensen leven daar echt als ratten”

uitgedeeld, maar toen gingen we wat dichter bij het kamp staan.

Er was een deur blijven openstaan en mijn handtas stond achter die dekens. Daarachter stond ook nog een groene frigobox.

Ik zag iemand die box pakken. Hij zal gedacht hebben dat er medicatie inzat. Ik zei: “Dat is van mij! Privé! Dat mag je niet pakken!” En zo moet mijn handtas ook weggeraakt zijn, maar dat had ik niet gezien.

Ik was heel boos en we reden terug naar de parking. Tien minuten later kwamen er vluchtelingen aan met mijn handtas.

Toen ze zagen dat het persoonlijke spullen waren en dat ze uit onze auto kwamen, hebben ze die terug gebracht. Ik gaf hen 50 euro, maar ze wilden die jammer genoeg niet aannemen. “I have money enough”, zeiden ze. Ongelofelijk, ik wist helemaal niet wat ik zag.

Maatschappij

Huidige toestand Guido kreeg gelijk, want intussen is het oude kamp van Duinkerke volledig ontruimd. Alle families zijn mee verhuisd naar een nieuw kamp enkele kilometers verderop. De verhuis verliep moeizaam en chaotisch, iedereen wilde zo snel mogelijk vertrekken. Het nieuwe kamp bestaat uit houten hutjes waarin vier personen kunnen slapen. Er zijn betere toilet- en douchemogelijkheden en de sfeer is er minder grimmig. Kinderen kunnen voor het eerst weer buiten spelen en kregen fietsen van kleine hulporganisaties.

Organisatie Utopia56 wordt betaald om het kamp te runnen, maar zij blijven de huidige situatie toch nog aanklagen. Mensensmokkelaars zijn mee verhuisd en proberen stevig munt te slaan uit vluchtelingen die naar het Verenigd Koninkrijk willen. Ook is er een tekort aan vrijwilligers in de week en sommige hutjes zijn een heel stuk wandelen vanaf de ingang. Er zijn geen winkels dichtbij en het nieuwe kamp ligt aan een drukke autoweg en een luidruchtig treinspoor.

Guido verzamelt en vult bananendozen met krantenpapier en een aansteker.

Wordt de vluchtelingenproblematiek volgens jullie goed aangepakt?

Renilde: De vluchtelingen willen allemaal naar Engeland. Mensen zeggen dat ze maar in Frankrijk asiel moeten aanvragen, maar het Franse asielbeleid is enorm slecht. Ze vrezen om direct uitgewezen te worden. Met dieren doen ze niet wat ze met die mensen doen. Mocht gaia dit zien met dieren, dan stond het land op zijn kop, maar mensen laten ze leven als ratten.

De vluchtelingen zijn slecht geïnformeerd. Ze zijn vaak gedumpt door mensensmokkelaars en weten ook geen weg verder. Men moet hen duidelijk maken dat het gevaarlijk is om naar Engeland te willen en dat het niet zomaar kan. Als elke gemeente zijn best zou doen, dan komen we er wel. Vroeger in de oorlog deden wij hetzelfde, maar nu kan dat niet meer.

De prefect van Nord-Pas-de-Calais wilde het kamp laten sluiten omwille van de brandveiligheid, maar de burgemeester van Duinkerke negeerde dit bevel. Voorlopig blijft het nieuwe vluchtelingenkamp dus open, ook voor nieuwe vluchtelingen.

Tot slot: Hoe zien jullie de toekomst van het kamp?

Guido: Calais gaat sowieso ontruimd worden. Duinkerke zal waarschijnlijk de volgende stap zijn. Dat is eigenlijk nog het erbarmelijkste. Ze kunnen niet vluchten in Frankrijk, want dan worden ze opgepakt. De kampen gaan verdwijnen, maar met de zomer in het verschiet kan dat misschien wel weer uitgesteld worden. En waar ze dan terechtkomen…

TEKST: CHIARA CARLIER FOTO’S: CHIARA CARLIER EN GUIDO OP DE BEECK

https://www.facebook.com/groups/1560400014250909/

Mechelen voor Duinkerke | UMOJA 29

Berlijn

Berlin? GO GREEN!

TEKST: JANA LEIRS

Iedereen kent Berlijn wel. Meestal onder het mom van een stad met een rijke geschiedenis. Niet abnormaal, want het fenomeen van de Berlijnse muur is ver buiten Europa gekend. Deze rijke geschiedenis is vaak ook de reden voor een bezoek aan Berlijn, maar wat als er nu nog een andere reden is om Berlijn te bezoeken?

Iedereen kent Berlijn wel. Meestal onder het mom van een stad met een rijke geschiedenis.

Niet abnormaal, want het fenomeen van de Berlijnse muur is ver buiten Europa gekend.

Deze rijke geschiedenis is vaak ook de reden voor een bezoek aan Berlijn, maar wat als er nu nog een andere reden is om Berlijn te bezoeken?

Ik hoor je al afvragen “maar welke reden dan?”. Wel, de Duitse hoofdstad is meer dan die hoop geschiedenis. Tegenwoordig staat Berlijn gelijk aan groen. Er is zoveel groen te vinden, dat Berlijn één van de meest groene steden van Europa is. Om nog een beter beeld te geven: meer dan een derde van het Berlijnse grondgebied bestaat uit parken, bossen en water.

30 UMOJA | Berlin? Go green!

Sterker nog, de botanische tuin van Berlijn is zelfs één van de grootste ter wereld. Berlijn heeft sinds 1984 een intensief groenbeleid.

Hiermee was het de eerste Duitse stad die een uitgebreid programma opstelde voor de bescherming, het beheer en de ontwikkeling van fauna en flora.

Word je kruin al groen? Nog even geduld, we zijn er nog niet. Berlijn heeft nog meer te bieden. Van een winkel die enkel natuurlijke schoonheidsproducten verkoopt tot een vegan kledingwinkel of supermarkt, Berlijn heeft het allemaal.

Dit alles maakt van Berlijn de ideale bestemming voor een groene citytrip. Ik daag je uit.

Ontdek Berlijn, op een groene manier.

Berlijn

Beslis zelf of je jouw luxe vooropstelt, of je jouw ecologishe voetafdruk ziet groeien. Het verbaast je waarschijnlijk niets dat de trein de meest groene keuze is, doch niet de snelste.

Comfortgewijs is het vliegtuig of de auto de beste optie, maar welke invloed heeft deze vervoerswijze op onze planeet?

UITSTOOT VERVOER VLIEGTUIG

95,52%

AUTO

62,07%

TREIN

11,68%

bron: ecopassenger.com

Miniloft

Voor je logies heb ik goed nieuws. Laat je geweten maar aan een cocktail lurken op het strand.

Britta Jürgens en Matthew Griffin bieden een luxueuze, evenwel groene oplossing aan. Miniloft is het antwoord voor al wie een persoonlijk verblijf wenst in Berlijn. Britta en Matthew zijn én de uitbaters van miniloft én de architecten. Zij hebben met je noden in het achterhoofd, dit ecologisch en duurzaam pand gebouwd. De lofts zijn gelegen in Mitte, de meest centrale wijk van Berlijn.

Voor meer informatie, bekijk miniloft.com

Mitte

Hessische Strasse 5

Green Fashion Tours

Op welke manier kan je Berlijn beter leren kennen dan met de fiets? Een absolute aanrader zijn de Green Fashion Tours. Een specifiek onderwerp, waar je enkel in Berlijn een tour rond kan maken. Berlijn is ver buiten Europa bekend als Green Fashion City. Met deze tour kan je Berlijn in een ander perspectief zien en nieuwe groene plaatsen ontdekken. Werp een unieke blik achter de schermen en leer de ontwerpers en winkeleigenaars kennen. Er zijn vijf routes in vijf verschillende wijken van Berlijn, daarnaast zijn er nog vier speciale rondleidingen die allemaal op een ander thema focussen. Op greenfashiontours.com kan je de planning van opkomende tours vinden of green fashion tours contacteren voor een persoonlijke tour te laten opstellen.Geen tijd om met een gids op pad te gaan of ontdek je liever een paar plaatsen naar keuze? Op greenfashiontours.com vind je een map met een aantal groene winkels erop aangeduid. Ook zij die liever wandelen of het openbaar vervoer nemen kan een green fashion tour volgen.

Berlin? Go green! | UMOJA 31

Berlijn Dear Goods

Friedrichshain

In Friedrichshain moet je zeker eens stoppen bij Dear Goods.

Deze vegan kledingwinkel is een ware primeur voor Berlijn.

Nicole Nuli richtte vijf jaar geleden Dear Goods op in München.

Twee jaar later zag de winkel in Berlijn het daglicht. De kleding en accessoires die verkocht worden zijn vegan, ecologisch en fair trade.

Schivelbeiner Strase 35

Mauerpark

Ben je op zondag in Berlijn? Dan is het Mauerpark een aanrader.

Iedere zondag is er een rommelmarkt waar je leuke spullen kan scoren. De rommelmarkt is enorm populair in Berlijn. Ben je het rondstruinen beu? Er zijn genoeg foodtrucks om je even te laten bekomen. Als je in de zomer Berlijn bezoekt, dan kan je na de rommelmarkt langs het park gaan en stoppen in het kleine amfitheater. Vanaf 15:00 uur kan je er genieten van entertainment (lees: karaoke), de zon en bier. Check de Facebookpagina (Sonntags Karaoke im Mauerpark) om zeker te zijn dat de karaoke doorgaat.

Eberswalder Strasse - Schwedter Strasse

Neta

Misschien niet de allergroenste keuze, maar versheid wint van fastfood. Als je op zoek bent naar vers eten en een vriendelijke lach, dan moet je naar Neta!

Neta ligt in Friedrichshain. Je vindt er mexican streetfood volledig aangepast naar jouw wens. Bepaal zelf wat je eet. Een quesidilla, taco of bowl met een vulling naar keuze. Afwerken doe je met een sausje. Van milde salsa verde tot chipotle salsa, voor ieders wil wat.

Weinbergsweg 5

Goodies

Gezond, vers en huisgemaakt. Daar staat goodies voor. Velen gaan hier langs voor het ontbijt, maar de huisgemaakte wraps zijn ook de moeite waard. Klaar om uit je comfortzone te treden?

Goodies biedt verschillender raw-taarten aan. Dit zijn taarten die niet gebakken, gekookt of op een andere manier verhit zijn.

Warschauer Strasse 33 (er zijn er meerdere in Berlijn)

Veganz

Er zijn meerdere veganz supermarkten te vinden in Berlijn. Wat maakt deze supermarkt groen? Alles is vegan én je kan er ook een aantal dingen in bulk kopen. win-win! Ik testte zelf een aantal producten uit van Veganz en het is zeker de moeite waard om iets nieuws te proberen. Zo is er bijvoorbeeld geen verschil te merken tussen popcorn van de gewone supermarkt en de vegan variant.

Warschauer Strasse 33 (er zijn er meerdere in Berlijn)

32 UMOJA | Berlin? Go green!

Berlijn Prinzessinengarten

De Prinzessinengarten is een prachtige oase in Kreuzberg. Wat begon als een bouwval is momenteel een succesvol urban gardening project van 6000 m 2. Geëngageerde bewoners van de stadsbuurt komen hier biologische groenten, fruit, kortom alles wat in de aarde groeit, telen. Je vindt er zelfs een restaurant. Een echte aanrader, want in het restaurant worden enkel producten gebruikt uit de tuin. Versheid gegarandeerd!

Prinzessinnenstrasse 15

Charlie’s, Asian bakery & coffee

Op de Oranienstrasse in Kreuzberg kan je stoppen bij Charlie’s, Asian bakery & coffee. Een vegan lunch plekje dat groen is op zijn eigen manier. De eigenaar, André Perez, begon Charlie’s na een brainstorm met een groep vrienden. Voor André was vooral het vegan aspect belangrijk, aangezien hij al jaren een overtuigd veganist is. Zijn vrienden voegden daar nog verse, natuurlijke producten aan toe. Daarnaast vonden ze het belangrijk om niet in zee te gaan met grote bedrijven en zoveel mogelijk aan rechtstreekse handel met kleine boeren te doen.

Tip: er zijn tien soorten Chinese, biologische thee om uit te testen. Je hebt de keuze om je thee te delen of om egoïstisch te zijn en deze helemaal voor jezelf te houden.

Kreuzberg

Oranienstrasse 187

Obstmost

Een voorbeeld van rechtstreekse handel met kleine, lokale boeren is Obstmost. Aan de rand van Berlijn ligt de boomgaard van Obstmost, hier kan alles zijn natuurlijke gang gaan. Obstmost gelooft nog in de kracht van moeder aarde en behandelt haar ook zo. Iedere appel die groeit in de boomgaard van Obstmost wordt verwerkt tot appelsap.

Rote Lippen Naturkosmetik

Als je van bij Charlie’s verder loopt, dan kom je Rote Lippen Naturkosmetik tegen. Een klein winkeltje waar alle rekken gevuld zijn met natuurlijke cosmetica. Het is niet enkel een stop voor de vrouwen onder ons, want ze verkopen ook mannenproducten.

Allen daarheen!

Oranienstrasse 12

Original Unverpackt

Original Unverpackt is de eerste - en momenteel de enige - verpakkingsvrije winkel van Berlijn. Hier moet je vooral je groene hart laten spreken, want echt luxueus is het niet. Met potjes en zakjes naar de winkel gaan om deze vervolgens te vullen met producten naar jouw keuze. Niet op zoek naar voedsel of wasmiddel in bulk? Ik raad je aan om toch even binnen te springen voor een vers gemaakte ijsfrisco.

Wiener Strasse 16

Berlin? Go green! | UMOJA 33

Rubriek

34 UMOJA | Onderwerp

Rubriek

Jacht in het tijdperk na Cecil de leeuw

Vader, waarom jagen wij?

Sinds Cecil de leeuw door een Amerikaanse tandarts werd doodgeschoten, heeft iedereen plots een mening over de jacht.

Voor- en tegenstanders schreeuwen hun voorkeur uit. Tegenstanders vinden het barbaars en snappen het niet. Maar zijn er omstandigheden waarin jagen wel kan?

TEKST: KATO VANDER SANDE FOTO: KATO VANDER SANDE

Onderwerp | UMOJA 35

Natuur

Foto: Bert Stephani

Een van de eerste redenen die alle jagers aanhalen is het tegengaan van de overpopulatie. Dit is een argument dat Jan Renaer, eigenaar van de website hunting.be, ook aanhaalt. “Jacht betekent dat de mens moet ingrijpen in de natuur om bepaalde zaken te beheren. De vos bijvoorbeeld is een pest. Vossen hebben de kalender van de vuilniskar beter in hun hoofd dan de mens. En dat hoort hier niet”, zegt hij. “Die vos moet gereguleerd worden.

Ook reeën. Reeën hebben geen enkele natuurlijke vijand meer, ze overpopuleren. En als je er niet op jaagt, vind je ze langs de kant van de weg of verdronken in een rivier, omdat ze verstoten worden. Ik denk dat een snelle dood met de kogel toch nog leuker is dan verdrinken.”

Blokken geblazen

Je kan ook niet zomaar beginnen met jagen. Wie wil jagen, zal een examen moeten afleggen. Dit is niet zomaar een examen.

Het jachtexamen heeft een theoretische en een praktische kant.

“Dit jaar hebben zo’n 600 mensen zich ingeschreven, de helft daarvan zal maar door het theoretische examen geraken, en dan moet de praktijk nog komen. Ikzelf heb al heel wat gestudeerd, maar dit was toch een van de moeilijkere examens”.

“Er gaat veel hypocrisie in de wereld rond. Wij jagers moeten alles weten van de dieren die we schieten voor het jachtexamen.

Wij weten er vaak veel meer van dan de mensen die ons bekritiseren. Traditioneel is er heel veel respect voor het dier. Jagers 36 UMOJA | Vader, waarom jagen wij?

gooien nooit met wild, ze dragen het. Als we de mogelijkheid hebben, vragen we iemand om het wild te komen doodblazen.”

Duurzaam eten

Net als in de dagen dat het echt nodig was, is voedsel ook een reden om te jagen. “Ik eet heel graag wild, net als vele andere Belgen.” Je kan erover discussiëren of het schieten van het eigen vlees ethischer is dan het kopen in de winkel. Als je je eigen vlees schiet, weet je dat het dier een vrij leven gehad heeft en dat het niet geboren werd om geslacht te worden.

Het is ook een vorm van weten wat je eet. “Ik zie het verschil wel als ik mijn fazant zelf geschoten heb, dat beest is veel dikker en gezonder dan dat je het in de supermarkt koopt”, zegt Jan. Het past ook in de nieuwe duurzaamheidstrend. “Steeds meer mensen willen weten waar hun voedsel vandaan komt”, stelt milieujournaliste Lily Raff McCaulou. “Doe-het-zelf is in, steeds meer mensen hebben kippen, of een groentetuin, ze plukken paddenstoelen of ze houden bijen. Jagen past daar ook bij.”

Disneyfication

Veel mensen hebben een probleem met de jacht omdat ze dieren antropomorfiseren. Ze projecteren menselijke gevoelens op dieren, ook wel disneyfication genoemd. “Een ree is geen ree meer, het is een Bambi. Net als een leeuw, dat is een Simba in de ogen van de mensen”, haalt Jan aan.

Natuur Brian Reilly, docent wildlife bescherming aan de ZuidAfrikaanse Tshwane University of Technology is het hiermee eens. Hij is zelf ook jager. “Dit is typisch Westers gedrag”, zegt hij in het magazine Trouw. “Jullie in Europa dichten allerlei menselijke eigenschappen toe aan dieren, dat begint al jong door naar Disney-films te kijken. Jullie geven dieren namen en reageren emotioneel als er dan iets met zo’n beest gebeurt.”

Hypocriet of niet?

Hier ligt een stukje hypocrisie. De dood van Cecil de leeuw heeft heel de wereld in oproer gebracht, maar het doden van een mug heeft iedereen wel eens gedaan. “Waarom maakt niemand in Europa zich druk om de varkens en koeien op zijn bord?”, vraagt Reilly zich af. “Het gaat erom dat je respectvol met een dier omgaat, met elk dier. Jullie kijken naar de individuele beesten, wij kijken naar populaties.”

Maar wat gaat er dan in je hoofd om als je een dier neergeschoten hebt? “Hetzelfde als er door het hoofd gaat van iemand die een goal maakt tijdens een voetbalmatch, denk ik. Je weet dat de keeper hier niet tevreden mee gaat zijn en dat het in zijn nadeel zal spelen, maar toch ben je euforisch dat je gescoord hebt. Twee weken geleden heb ik een hinde geschoten, een vrouwelijk hert.

Dan zie je dat liggen, natuurlijk is dat niet leuk voor dat dier.

Maar ja, het zou ooit een keer gedaan zijn.”

Trofeejacht

Toch is een van de grootste controverses de trofeejacht. In Afrika is er een hele business aan gewijd. Trofeejacht en canned hunting zorgen voor veel toerisme en hebben een groot economisch aandeel in Afrikaanse landen. Bij canned hunting heb je dieren

die speciaal gekweekt en uitgezet worden om dan bejaagd te worden. Trofeejacht bestaat niet enkel in Afrika, het is een term die beschrijft dat je jaagt om een trofee mee naar huis te mogen nemen.

Sinds de dood van Cecil de leeuw heeft er een soort van verschuiving plaatsgevonden in de perceptie van de mensen.

Plots staat iedereen er veel vijandiger tegenover en heeft ook precies iedereen er weet van. “De trofeejacht is waarschijnlijk het soort doden van dieren dat het meest lijkt op moord. Het wordt gepland en uitgevoerd zonder biologische redenen. De dieren zijn onschuldige wezens die vermoord worden voor egogratificatie en plezier. Het wordt tijd dat we deze praktijken beginnen te zien als gelijkwaardig aan moord”, zegt Kirk Robinson, uitvoerend directeur van het Western Wildlife Conservancy.

Toekomst

Deze tegenstand zie je ook terugkomen in het feit dat weinig jagers durven te praten. “Het is goed dat je mij gecontacteerd hebt, want veel andere jagers zal je niet vinden die je te woord willen staan”, zegt Jan Renaer. Wat ook zo bleek, Hubertusvereniging Vlaanderen, het Vlaams portaal over de jacht, weigerde dan ook commentaar.

De controverse begint zich ook in wetgevingen te manifesteren.

Zo heeft Frankrijk de import van leeuwentrofeeën verboden naar aanleiding van de dood van Cecil de leeuw. Ook het Amerikaanse Delta Air Lines, de grootste luchtvaartmaatschappij ter wereld, is gestopt met het vervoeren van jachttrofeeën. Of deze tendens in alle landen doorgetrokken zal worden, zullen we nog moeten afwachten.

Wat is Cecil de leeuw?

Cecil was een leeuw die het Hwange National Park in Zimbabwe leefde. Hij kwam in het nieuws toen de Amerikaanse tandarts Walter Palmer hem doodschoot tijdens een jachttripje. In Zimbabwe zou dit geen probleem zijn, was het niet dat Cecil een zeer geliefde attractie voor toeristen was en daarbij ook nog bestudeerd werd door de universiteit van Oxford in het kader van een groot onderzoek.

In juli 2015 betaalde Walter Palmer 50.000 euro aan een professionele jachtgids, Theo Bronkhorst, om een leeuw neer te mogen schieten. Deze laatste zou Cecil uit het park lokken, want in het park is jagen verboden. Hierna verwondde Palmer hem met pijl en boog. 40 uur later zou het beest dan eindelijk het genadeschot krijgen. Daarna werd hij gevild en werd zijn hoofd verwijderd van zijn romp.

Aanvankelijk werd er een onderzoek ingesteld. Maar al snel bleek dat Palmer geen weet had van de situatie van het dier en dat al zijn papieren in orde waren. Hij mag Zimbabwe nog als toerist bezoeken, maar niet meer als jager. Zijn fixer, Theo Bronkhorst kwam er minder goed vanaf. Hij werd beschuldigd van ‘illegale jacht niet te kunnen verhinderen’. Zijn proces is nu nog steeds bezig. In de tussentijd mag hij niet meer jagen.

Vader, waarom jagen wij? | UMOJA 37

Natuur

Leeuwenoverschot treft Zimbabwaans park door Cecil-effect Het reservaat Bubye Valley Conservancy, het grootste wildpark in Zimbabwe, kampt met een leeuwenoverschot. Sinds de dood van Cecil durven jagers geen leeuwen meer schieten, het ‘Cecileffect’.

De dood van Cecil, de leeuw die vorig jaar door de Amerikaan Walter Palmer werd neergeschoten in het Hwange National Park, zorgde voor wereldwijde ophef. Zijn dood zorgt nu ook voor problemen in het reservaat, dat onderhouden wordt door de trofeejacht. Momenteel zouden er vijfhonderd leeuwen leven, volgens opzichters zijn dat er tweehonderd te veel. Doordat toeristen deze dieren niet meer durven te schieten, groeit de leeuwenpopulatie sneller dan zijn omgeving aankan. Dit werd bestempeld als het zogenaamde ‘Cecil-effect’.

Het Bubye-park wordt onderhouden door de trofeejacht. Mensen betalen geld om op dieren te schieten, en dit geld gaat dan naar de bescherming van het park. “Wat je vaak ziet in Afrika is dat zo’n park goed gemanaged wordt”, zegt Pim Van Hooft, leraar Resource Ecology Group aan de Wageningen Universiteit, aan nos. “Dus dan worden er prooidieren ingekocht om ervoor te zorgen dat de leeuwen genoeg te eten hebben.”

“Als leeuwen veel te eten hebben, dan gaan er minder dood.

Je krijgt een flinke populatie en dat willen parken ook omdat

toeristen speciaal voor die leeuwen komen. Hoe meer er zijn, des te groter is de kans dat toeristen die leeuwen ook te zien krijgen tijdens een safari.”

Het wildpark dacht er eerst aan om deze tweehonderd leeuwen af te schieten, maar dit gaat niet door. Nu wordt er gezocht naar een nieuwe thuis voor de dieren. “Ik hoop dat we tweehonderd leeuwen kunnen weggeven om de overpopulatie tegen te gaan”, zegt Blondie Leathem, de manager van het park tegen The Telegraph. Als je de dieren niet zou verplaatsen, zouden ze een gevaar voor de plaatselijke bevolking kunnen worden, omdat ze op zoek gaan naar voedsel.

Brian Reilly, docent wildlife bescherming aan de ZuidAfrikaanse Tshwane University of Technology, is het hier niet mee eens. “Ze suggereren dat de tweehonderd leeuwen ergens anders kunnen wonen, maar dat is onzin. Je kan niet zomaar tweehonderd leeuwen naar het Krugerpark overbrengen, zonder daar het ecosysteem te verstoren. Als je dat doet moet je prooi naar binnen brengen, dat kost miljoenen”, zegt hij tegen Trouw.

Volgens dierenrechtenorganisaties had het park gewoon nooit afhankelijk moeten worden van de trofeejacht om zijn populatie op peil te houden.

Foto: Wikimedia

38 UMOJA | Vader, waarom leven wij?

Rubriek

UITDAGING:

28 DAGEN ZONDER VERPAKKINGEN Verpakkingen,

je ziet ze overal. In de supermarkt, naast de weg, zelfs op de zondagsmarkt zijn ze tegenwoordig niet meer weg te denken. We zijn enorm vergroeid met verpakkingen, we vinden het niet abnormaal wanneer bloemkolen allemaal apart in plastiek verpakt zijn. Zelfs als we grote zakken afval ’s morgens aan onze brievenbus gaan zetten, beseffen we nog steeds niet dat afval een probleem geworden is. Daarom zoek ik uit of het nog mogelijk is om zonder verpakkingen te leven.

TEKST: JANA LEIRS FOTO’S: JANA LEIRS

Ecologie Verpakkingsvrij leven, wat is dat?

Volgens cijfers van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij ovam werd in 2013 503 kg afval per persoon opgehaald in Vlaanderen. Als je verpakkingsvrij wilt leven, dan mag dat slechts 10 kg afval zijn. Een serieuze vermindering. Toch zijn de Vlamingen goed bezig. Tien jaar geleden, in 2003, werd er 535 kg afval per persoon opgehaald.

Uit deze definitie kan je opmaken dat verpakkingsvrij leven niet enkel betrekking heeft op je koopgedrag, maar ook op andere aspecten van de maatschappij: economie, ethiek, efficiëntie, enzovoort. Verpakkingsvrij leven is een echte levensstijl, je kan niet van de ene op de andere dag geen enkele verpakking meer gebruiken.

Het gaat niet enkel om een product verpakkingsvrij kopen, je moet ook denken aan waar het geproduceerd is, wie het produceerde, enzovoort. Het vergt veel tijd en is onderdeel van je dagelijks leven. Na een tijdje wordt het een gewoonte. Het uiteindelijke doel van verpakkingsvrij is om schadelijke uitstoot terug te dringen en ervoor te zorgen dat de gezondheid van de aarde niet langer negatief beïnvloed wordt door het produceren en consumeren van de mens. De Zero Waste International Allowance definieert verpakkingsvrij leven als volgt:

Zero Waste is een ethisch, economisch, efficiënt en visionair doel dat mensen helpt om hun levenswijze te veranderen en zo te handelen dat een duurzame natuurlijke kringloop benaderd of behaald wordt, waarin alle afgedankte materialen door anderen kunnen worden gebruikt. Zero Waste betekent het ontwerpen van producten en het managen van processen om de hoeveelheid en de giftigheid van afval en materialen systematisch te vermijden en verwijderen, de hulpbronnen te bewaren en herstellen in plaats van te verbranden en te begraven. Door Zero Waste toe te passen zal de uitstoot die een gevaar is voor planetaire, menselijke, dierlijke en plantaardige gezondheid op aarde weggenomen worden.

Dit is een serieuze definitie. Gelukkig betekent verpakkingsvrij voor iedereen iets anders. Mijn 28 dagen van verpakkingsvrij leven bestond vooral uit het consumeren van lokale en niet verpakte producten en het kiezen van gezonder voedsel.

De uitdaging Verpakkingsvrij leven is een uitdaging die ik al langer wil aangaan. Om een of andere onverklaarbare reden interesseert dit me enorm. Toen ik in 2013 op kot ging, werd me pas echt duidelijk hoeveel producten onnodig verpakt zijn. Van zondagavond tot vrijdagmiddag moest ik voor mezelf zorgen. Ik kookte dagelijks – neen, voor mij geen potjes gevuld met lekkere kost van de mama – voor één persoon, desondanks was iedere vrijdag een vuilniszak van 20 liter zeker voor 2/3 gevuld.

Mijn doel is om – in de mate van het mogelijke – mijn vuilnisemmer niet langer te vullen.

Hierbij zou ik wel graag opmerken dat ik veel groenten en fruit eet. Thuis brengen wij groenten- en fruitafval naar de composthoop achteraan in de tuin. In steden is dit niet mogelijk. Misschien iets voor steden om over na te denken? Een gemeen40 UMOJA | Verpakkingsvrij leven

Ecologie schappelijk compostvat per wijk waar de bewoners hun groenten-, fruit- en, tuinafval naartoe kunnen brengen en compost kunnen nemen om planten te bemesten.

De voorbereiding Om 28 dagen zonder verpakkingen te leven, moest ik een aantal dingen aanschaffen. Op een gezinsuitstapje naar ikea – niet zo verpakkingsvrij, daar ben ik me van bewust - nam ik alvast een collectie potjes mee. Deze kon ik dan meenemen naar de verpakkingsvrije winkel. Ik vroeg aan mijn mama om lege confituur en choco potten af te wassen en bij te houden - dit valt onder recycleren en zijn dus extra punten, waardoor we het ikea-gedeelte kunnen vergeten. Ik kocht tijdens een schooltrip naar Berlijn een shampoo bar – wat volgens verschillende bloggers een goed alternatief was voor de reguliere shampoo uit de supermarkt.

had ik me erop voorbereid dat ik een maand lang geen broccoli kon eten.

Aangezien ik nog nooit een niet-verpakte broccoli was tegengekomen in de supermarkt. Het is onmogelijk om de blijdschap te beschrijven van het moment dat ik broccoli zag liggen bij Content. Een niet-verpakte broccoli!

De dag voor de start van mijn verpakkingsvrije avontuur trok ik gewapend met een winkeltas gevuld met potjes en zakjes naar Content, de verpakkingsvrije winkel van Leuven. De week ervoor had ik al een boodschappenlijstje opgesteld en nagedacht over wat ik allemaal eet in een week.

Op vlak van drinken was er voor mij geen probleem. Ik drink enkel water – wat perfect van de kraan te drinken is in België, of in glazen flessen – en thee.

Theezakjes kocht ik niet. Ondanks dat ze composteerbaar zijn, zitten ze verpakt in een doosje. De oplossing is losse thee en een thee-ei.

Mijn ontbijt kon min of meer hetzelfde blijven: yoghurt met een banaan en granola. Enkel de granola werd vervangen door crunchy van de verpakkingsvrije winkel. Yoghurt en bananen waren beide verkrijgbaar bij Content. Tussendoortjes kregen een kleine make-over: aangezien ik koeken niet meer mocht eten - tenzij zelfgemaakte – kocht ik verschillende soorten noten en fruit. Mijn geliefde frambozen en blauwe besjes moest ik een maand laten vallen, want in België waren deze nog niet rijp.

Week 1 Koken tijdens week één was geen probleem, maar vervoer wel. Ik had er niet bij stil gestaan dat in het prachtige Olen nergens een verpakkingsvrije winkel te vinden is. Laat staan dat ik er niet-verpakte yoghurt kan vinden. De enige mogelijkheid was om de yoghurt van op kot een hele dag mee naar de les te nemen en later ook mee naar huis. Eerste probleem: yoghurt moet koel bewaard worden.

Tweede probleem: ik had geen koeltasje.

Lichtjes in paniek sprak ik mijn medestudenten aan en smeekte – misschien lichtjes overdreven, maar op het moment zelf was ik wanhopig – of iemand misschien een koeltasje had. Lang leve medestudent

Dit alles werd aangevuld met een grote voorraad pasta en groenten. Voordat ik aan mijn verpakkingsvrije leven begon,

Chiara, zij was mijn redder in nood en loste mijn eerste crisis op.

Op dag vier had ik zin in tortilla’s, maar ik ken ze enkel verpakt, waardoor ik ze niet kon eten. Omdat ik er echt zin in had, besloot ik op te zoeken hoe ik ze zelf kon maken. Ik bereidde mezelf voor op een halve dag koken. Wat blijkt? Zelf tortilla’s maken is nog gemakkelijker dan zelf koekjes bakken.

Week 2 De shampoo bar en mijn zelfgemaakte conditioner hadden hun werk al twee keer voortreffelijk gedaan. Mijn haren waren weliswaar aan het afkicken van de chemicaliën, maar echte problemen hadden zich niet voorgedaan. Dag zeven was ik extra vroeg opgestaan om mijn haren te wassen. Vervolgens had ik snel ontbeten en met natte haren was ik richting station gefietst. Aangekomen in Mechelen leken mijn haren nog steeds nat. Een belletje had toen moeten rinkelen, maar de euro viel pas toen ik op school aankwam.

Mijn haren waren nog vettiger dan voor ik ze gewassen had. Tijdens de les maakte ik een vlecht en zonder rekje bleef de vlecht gewoon in. Zo kon ik geen hele dag blijven rondlopen.

Al snel vormde het plan in mijn hoofd om tijdens de springuren snel terug naar Leuven te gaan, haren te wassen en terug naar school te komen. Het noodlot sloeg toe – eigenlijk was het gewoon mijn papa die belde met de vraag of ik iets voor hem kon doen – waardoor ik niet naar Leuven kon gaan. Ik twijfelde, want ik wilde echt geen dag met vettige haren rondlopen. Al stamelend gaf ik toe dat mijn experiment om vreemde redenen was fout gelopen en ik eigenlijk mijn haren opnieuw moest wassen. Eén wasbeurt later – bij de kapper, met gewone shampoo – was het probleem opgelost.

Dag zeven had nog meer in petto. Ik wilde meloen met parmaham maken en Verpakkingsvrij leven | UMOJA 41

Ecologie

trok opgewekt met een potje naar de winkel. De vrouw achter de vers-toog vond het geen probleem om de parmaham in een potje te doen. Terwijl ik de winkel aan het scannen was voor niet-verpakt voedsel, deed zij mijn potje in een zakje en plakte het met een sticker, waar de prijs op stond, dicht. Tot zover het nut om een eigen potje mee te nemen. Dit bewijst ook hoe ingebakken het gebruik van plastic bij ons is.

Week 3 Tijd voor een stand van zaken. Ondertussen was het een gewoonte om een extra potje en een oude broodzak bij te hebben.

Altijd handig voor onverwachte wendingen.

De verpakkingsvrije winkel van Leuven is op maandagavond tot 20 uur open, wat het voor mij een pak gemakkelijker maakte om dit vol te houden. Maandag was zo’n beetje mijn vaste dag om de grote inkopen te doen, maar ik was meestal vrij laat op kot. Fruit en groenten kocht ik door de week ook nog bij de groentewinkel.

Op dag 18 trok ik de keuken opnieuw in om te experimenteren.

Zelfgemaakte pizza stond op het menu. Na een halve dag op pinterest gezocht te hebben naar het ideale recept, was ik klaar om de uitdaging aan te gaan. Bloem, olijfolie, suiker en zout had ik allemaal verpakkingsvrij meegebracht van Leuven. Ik moest enkel nog de groenten gaan halen. Op naar de Albert Heijn. Wat bleek? Iedere paprika (gele, oranje, rode én groene) was apart in een plastic verpakt. Ongelooflijk.

Week 4 Voor mij was dit ergens de gemakkelijkste en tegelijkertijd ook de moeilijkste week. Langs de ene kant was alles al min of meer een gewoonte. Lunch inpakken, drinkbus mee. Potje met nootjes en stuk fruit niet vergeten. Aan de andere kant was er het einde dat naderde. Het einde betekende dat ik weer frambozen en chocolade mocht eten. En aardbeien. Iedere winkel waar ik de afgelopen weken gepasseerd was, had aardbeien vooraan staan.

Daar waar iedereen ze goed kon zien.

De laatste week stond voor alles wat ik niet mocht eten of kopen.

Hoe dichter dat ik bij dag 28 kwam, hoe duidelijker dat werd.

Conclusie Een maand verpakkingsvrij leven was niet simpel. Toch waren er verrassende wendingen. Nooit had ik gedacht dat mijn haar voor een van de grootste problemen zou zorgen – dat chocolade een probleem zou worden had ik voorspeld.

42 UMOJA | Verpakkingsvrij leven

De badkamerproducten zorgden voor de meeste problemen.

De shampoobar is voor mij niet het beste alternatief voor shampoo, daarom maakte ik mijn shampoo sinds dag negen zelf. Producten zoals lenzenvloeistof, lenzen, een degelijke dagcrème, wattenstaafjes, etc. zijn niet verpakkingsvrij te krijgen.

Deze hele ervaring heeft me doen beseffen hoeveel er verpakt is. Je staat er niet bij stil. Een drankje met een rietje, bakboter, kauwgum, … Ik heb altijd papieren zakdoekjes in mijn handtas zitten.

Op dag twee besef ik ineens dat ik die niet meer mag gebruiken (Lynn was op dag twee held van de dag door het meebrengen van een zakdoek voor een medestudent in nood). ’s Middags eet ik op school vaak een broodje of een slaatje, dat ging ook niet meer. Nooit heb ik er bij stilgestaan dat al die dingen verpakt waren. Ik gooide ze wel in de vuilbak, maar vaak zonder er bij na te denken.

Na 28 dagen verpakkingsvrij leven ga ik bewuster om met voedsel en drinken. Een plastic flesje zal ik niet snel gebruiken, net zoals ik koeken ook heb afgezworen. Voor noten, bloem en pasta ga ik nog steeds naar de verpakkingsvrije winkel. Verrassend genoeg heb ik shampoo niet opnieuw omarmd, ondanks de problemen die ik met de alternatieven had. Mijn haar jeukte zo hard tijdens die verpakkingsvrije periode dat ik toen pas besefte dat het niet gezond was om mijn haar te wassen met shampoo van de supermarkt.

28 dagen verpakkingsvrij later kom ik tot deze conclusie: volledig verpakkingsvrij leven in deze maatschappij is niet mogelijk. 10 kg afval per persoon per jaar produceren is wel mogelijk, mits voldoende inspanningen.

Ik denk niet dat het essentieel is om iedereen onder die 10 kg te krijgen, maar een pak minder afval kan zonder al te veel inspanningen.

Ecologie

Recept tandpasta: 3 eetlepels kokosvet 1 eetlepel bicarbonaat 6 druppels etherische olie met pepermuntsmaak

Het kokosvet smelten en vervolgens mengen met het bicarbonaat en de etherische olie. Bewaren in een potje.

Recept shampoo: 2 theelepels bicarbonaat * 200 ml water * voor lang haar, voor kort haar slechts 1 theelepel Beide ingrediënten mengen in een flesje. In de douche verdeel je het mengsel over je haar. Masseer het goed in en spoel het daarna uit.

Recept conditioner: de verhouding is als volgt: 1/2 appel cider-azijn 1/2 water

Beide ingrediënten in een spuitflacon doen en goed schudden.

Spuit na het uitspoelen van de shampoo het mengsel over je haar naar wens. Even laten intrekken en dan gewoon uitspoelen met water.

Verpakkingsvrij leven | UMOJA 43

Is het einde nabij?

Op een immens groot industriegebied vind je - na vele bochten en kruispunten - het pittoreske dorpje Doel. Of toch wat ervan overblijft.

Een lange rechte baan wordt onderbroken door een hefboom. Open weliswaar, maar het waarschuwingsbord ernaast vertelt voldoende: “U wordt gefilmd, vandalisme wordt bestraft, ...”

Niet langer zeker van ons stuk, rijden we toch Doel binnen. Verlaten huizen, bedekt in grafiti betreden het straatbeeld. Het kleine dorp telt slechts 25 inwoners, ooit was dat anders.

TEKST: JANA LEIRS

FOTO’S: KATO VANDER SANDE & JANA LEIRS

Rubriek

46 UMOJA | Onderwerp

Rubriek

Onderwerp | UMOJA 47

Welk dier is het meest populair boven de schouw?

De trofeejacht is een echte business. Jaarlijks worden er verscheidene dieren neergeschoten en opgehangen als trofee.

Maar welk dier is nu het meest populair boven de schouw? Dit is verassend genoeg de beer. In het jaar 2014 werden zestien beren opgehangen voor elke olifant.

Ecologie

Helemaal vegetariër worden moet niet De invloed van een jaar lang minder vlees eten Tijdens de vastenperiode pasten we massaal 40 dagen lang onze voedingsgewoonten aan.

Zonder de echte impact te kennen, probeerden we 40 dagen vlees en vis te vermijden om ons aandeel in de klimaatsverandering te verkleinen.

De website van 40 dagen zonder vlees doet ons geloven dat een vegetarische dag 1000 liter water en twee kilogram CO2 uitspaart. Kloppen deze cijfers wel echt en wat is dan de impact van een jaar lang donderdag veggiedag?

TEKST & FOTO’S CHIARA CARLIER

54 UMOJA | Invloed van minder vlees

Ecologie Je wordt ermee om de oren geslagen. We vervuilen het milieu, doen diersoorten uitsterven, verspillen het weinige drinkwater en vragen meer dan ons is toebedeeld. Door al deze dingen verandert het klimaat. Hoewel het niet altijd even voelbaar is, kan dit toch op verschillende manieren worden waargenomen.

te berekenen, is het belangrijk eerst de totale invloed van de vleesconsumptie op het milieu te leren kennen. Die steak op je bord heeft verschillende lagen van het milieu aangetast voor hij op je bord terechtkomt, te beginnen bij de atmosfeer. Veeteelt is verantwoordelijk voor de uitstoot van co2, methaan en stikstof.

Het is belangrijk om de algemene bevolking bewst te maken en te stimuleren, tot kleine of grotere gedragsverandering

40 dagen zonder vlees

Dit is ook Alexia Leysen niet ontgaan.

In 2011 startte ze het initiatief 40 dagen zonder vlees. Dit jaar was de campagne aan zijn zesde editie toe. Het doel is om tijdens de vastenperiode 40 dagen geen vlees te eten en zo onze ecologische voetafdruk te verkleinen. Zelf omschrijft ze de actie als een bewustwordingscampagne die duurzame voedingsgewoontes moet promoten. Het is niet de bedoeling om volledig vegetarisch te worden.

Isabelle Sioen, wetenschapper aan de Universiteit van Gent ziet zeker de meerwaarde van deze actie: “Persoonlijk ben ik een voorstander van initiatieven zoals donderdag veggiedag en 40 dagen zonder vlees. Het is belangrijk om de algemene bevolking bewust te maken en te stimuleren tot kleine of grotere gedragsverandering.”

Volgens haar berekeningen spaar je met een dag zonder vlees 1000 liter water en twee kilogram co2 uit. Dat zijn enorme cijfers. Kloppen ze wel echt en wat is dan de impact van een jaar lang donderdag veggiedag?

Ongezonde stoelgang

Stel nu je wilt iets doen aan het klimaat, maar weet niet of dit wel de juiste manier is. Om de echte impact van zulke acties

Rond de achttien procent van de wereldwijde broeikasgassen is afkomstig van de veeteelt.

80 procent van de totale stikstofuitstoot in de Europese Unie (EU) is afkomstig van de landbouwsector. Daarvan komt 79 tot 88 procent van de vleesindustrie.

Mest is hierbij de grote boosdoener. Dat scheidt een grote hoeveelheid stikstof af.

De invloed van stikstof op ons milieu is volgens de VN Voedsel- en Landbouworganisatie op lange termijn 296 keer sterker dan de invloed van co2.

Herkauwers kunnen verschillende soorten plantaardig voedsel met gemak verteren. Een gave die de mens niet bezit.

Bij het verteren van die plantaardige onderdelen en het vormen van de stoelgang komt dan methaan vrij in veel grotere concentraties dan bij de mens. Methaan heeft als broeikasgas een effect dat 23 keer groter is dan dat van co2 en is daarmee extreem vervuilend.

CO2-equivalenten

Dan is er nog co2 zelf. Om weiland te creëren waarop het vee kan grazen, moeten andere vegetaties sneuvelen. Veel bossen worden gekapt en het aantal bomen dat co2 in zuurstof kan omzetten, daalt. Hierdoor blijft er meer co2 in de lucht hangen.

Bij het verwarmen van serres voor veevoeder en bij andere delen in het productieproces komt opnieuw co2 vrij. Niet al het vlees dat we consumeren wordt in België gekweekt. Sommige steaks en ribbetjes hebben dus ook heel wat kilometers op de teller staan. Kilometers die co2 veroorzaken. Er wordt wel gezegd dat er nog zo’n hoeveelheid veevoeder op de velden staat dat die de co2 weer kan opnemen en zo bijna compenseren.

We kunnen al deze broeikasgassen niet zomaar optellen, ze worden eerst omgezet in eenzelfde maateenheid. Om een ander gas om te zetten in co2 -equivalenten wordt berekend hoeveel co2 nodig is om de impact van dat broeikasgas te evenaren. Dit gebeurt aan de hand van parameters als sterkte van vervuiling en hoelang een gas in de atmosfeer blijft.

Per kilogram rundsvlees gaat een totaal van 27 kg co2 -equivalenten aan broeikasgassen de lucht in. Voor een kilo varkensvlees is dat 12 kg co2e en voor een kilo gevogelte 9 kg co2e. Voor elke kilo rundsvlees zou je theoretisch gezien 27 kilo tomaten mogen eten.

Landbouwgrond

Wetenschappers en analisten vergeten soms de ecologische invloed van de gebruikte landbouwgrond bij de totale impact van de veeteelt te rekenen. Het land waarop dieren kunnen grazen en de grond waarop gewassen worden verbouwd voor veevoeder nemen 78 procent van de totale landbouwgrond in beslag.

De wereldwijde landmassa is voor 26 procent bedekt met grazende dieren en voor 33 procent met nog ander voedsel voor die dieren.

Er is een deel van de landbouwoppervlakte die niet geschikt is voor het telen van gewassen. In deze gevallen zorgt veeteelt ervoor dat de bodem niet verwaarloosd wordt en dit is een goede zaak. In Latijns-Amerika en verschillende derdewereldlanden echter worden bossen gekapt om grond vrij te maken voor graasland.

Overbegrazing en verdwenen bomen Invloed van minder vlees | UMOJA 55

Rubriek

Invloed van vlees op het milieu Water

CO2

CO2

Stikstof

Methaan

56 UMOJA | Onderwerp

CO2

Ecologie

Varkenslvlees is de meest geconsumeerde vleessoort in België.

zorgen voor erosie van de bodem. Daarbij komt dat kleine boeren hun landen steeds meer verliezen aan multinationals die veevoeder willen kweken. Hierdoor raken ze verzeild in armoede. Niet alleen de dieren zelf, maar ook slecht gebruik van de landbouwgrond kan dus negatieve gevolgen hebben.

Water

Voor dat lekkere stuk vlees op je bord ligt, heeft het al liters water opgeslokt.

Dit is niet alleen het water dat de dieren drinken. De gewassen die boeren telen als veevoeder krijgen water via besproeiing of irrigatie. Hierbij loopt er water via kleine kanaaltjes om het veld te bevochtigen. Irrigatie en besproeiing van veevoeder hebben het grootste aandeel in het totale waterverbruik van de veeteelt.

Het voorbereiden van een kilo rundsvlees vergt ongeveer 15.500 liter water. Voor een kilo varkensvlees is 4.800 liter water nodig. Een kilo kip verbruikt nog iets minder water, namelijk 3.900 liter. Het

is wel belangrijk een kanttekening te maken bij dit waterverbruik. Niet al het gebruikte water is ook effectief drinkwater.

De veeteelt eist dus veel water op, maar niet alleen water dat wij in het dagelijkse leven ook gebruiken.

Niet-eetbare elementen

Veerle Fievez is professor aan de Universiteit van Gent. Zij houdt zich bezig met de industrie rond dierlijke producten en heeft een antwoord op de prangende vraag: Moeten we nu allemaal vegetariër worden? “We eten te veel vlees in het westen. Dat kunnen we zeker minderen.

Helemaal vegetariër worden hoeft echter niet. De veeteelt zorgt ook voor het gebruik van door de mens niet eetbare producten. Sinaasappelschillen komen niet terecht in fruitsap, maar worden wel verwerkt in veevoeder. Sommige gronden zijn niet geschikt voor het telen van gewassen die door de mens kunnen worden geconsumeerd, maar dieren kunnen er wel grazen. Ook bemesting door dier-

lijke vertering gaat sneller dan bemesting door compostering.”

Sommige producten zouden op een andere, misschien meer vervuilende manier verwerkt moeten worden als er geen veeteelt meer was. Dan hebben we het nog niet eens over de economische gevolgen van een vleesloze wereld gehad. Veeteelt is verantwoordelijk voor de helft van de totale inkomsten die door landbouw komen.

Overbevissing

Er is natuurlijk een grote tegenkant aan het minderen van de vleesconsumptie: de visconsumptie. Als we massaal vis gaan eten, zullen verschillende vissoorten aan een snel tempo uitsterven. Wanneer soorten uitsterven, degradeert de biodiversiteit en raken verschillende ecosystemen uit evenwicht. Dat is even nefast voor onze planeet als het aandeel van de vleesindustrie in de klimaatsverandering.

Momenteel valt het woord ‘overbevissing’ wel eens. Deze term betekent dat een beInvloed van minder vlees | UMOJA 57

Ecologie paalde vissoort te veel wordt gevangen en zich niet meer in aantal kan herstellen. In het Middellandse Zeegebied zou 80 procent van het aantal vissoorten overbevist worden. Het nadeel hiervan is in de eerste plaats het verliezen van jobs. Vangsten gaan mislopen, er volgen faillissementen en jobs gaan verloren. Een tweede nadeel is de daling van de biodiversiteit. Als één soort uitsterft kan dit rechtstreekse en onrechtstreekse gevolgen hebben voor andere plant- en diersoorten. De wereld raakt met andere woorden uit evenwicht.

Overbevissing kan enkele oorzaken hebben. Ten eerste, als er te veel jonge vissen gevangen worden, kunnen ze niet op tijd broeden en komen er geen nieuwe visjes bij. Ten tweede kan economie een rol spelen. Als de kosten van het vissen even hoog liggen als de opbrengsten van de vis zelf gaat men gemakkelijker overbevissen, zeker als er geen vangstbeperkingen zijn opgelegd. Tot slot is er het fenomeen bijvangsten. Vissers krijgen wel eens soorten in hun netten die ze niet wilden vangen. Deze vissen hebben daarna maar weinig overlevingskansen. Als dit heel veel gebeurt raken sommige soorten ‘on-

bedoeld’ overbevist. Allemaal vis gaan eten, is dus ook geen oplossing.

aan broeikasgassen minder uitstoten en 48.960 liter water minder verspillen dan wie dat niet doet. Dat zijn 408 baden en 609 kilometers met een gemiddelde auto.

Deze cijfers kunnen wel niet worden doorgetrokken tot een volledig vegetarisch leven. In sommige gevallen heeft de aarde de veeteelt nu eenmaal nodig.

Deze benadering geeft per dag zonder vlees een uitsparing van 942 liter water en 2,01 kg co2. De berekeningen van het Dagen zonder vlees-team zijn dus zeer accuraat. Wie volgend jaar meedoet aan 40 dagen zonder vlees of nu al start met een wekelijkse dag zonder vlees kan gerust zijn vleesconsumptie linken aan het nemen van een bad of het rijden met de auto. Een echt verschil maken, is gemakkelijker dan je denkt.

De (be)rekening

De consumptie van rundsvlees, varkensvlees en gevogelte staan in voor bijna 90 procent van de totale vleesconsumptie in België in 2014. Alleen voor deze vleessoorten zijn voldoende cijfers te vinden die betrekking hebben tot de schadelijkheid voor het milieu. Aan de hand van het aantal uitgestote broeikasgassen per kilo en het waterverbruik per kilo, is het mogelijk de impact te berekenen van één vleesloze dag per week. Dit zijn 52 dagen per jaar.

408 baden en 609 kilometers

Er zijn te weinig gegevens om een exacte berekening te maken over de totale impact van een jaar lang donderdag veggiedag. Het is wel mogelijk een benadering te maken aangezien de drie meest geconsumeerde vleessoorten instaan voor bijna 90 procent van de totale vleesconsumptie. Wie dus een jaar lang 1 dag per week geen rundvlees, varkensvlees of gevogelte eet, kan 104,7 kg co2 -equivalenten

Nitrogen on the Table. The influence of food choices on nitrogen emissions and the European environment.

Stijgende vleesconsumptie : het milieu betaalt de prijs Meat Eater’s Guide. To climate change + health.

Livestock’s Long Shadow Overbevissing MIRA Klimaatrapport 2015 Oog voor klimaat 2015

Vleessoort

Consumptie 2014 per persoon

Broeikasgassen per kilo vlees

Broeikasgassen per jaar per persoon

Waterverbruik per kilo vlees

Waterverbruik per jaar per persoon

Rundvlees

10,75 kg

27,0 kg co2e

290,25 kg co2e

15.500 liter

161.250 liter

Varkensvlees

25,05 kg

12,1 kg co2e

303,105 kg co2e

4.800 liter

120.240 liter

Gevogelte

15,94 kg

8,9 kg co2e

141,866 kg co2e

3.900 liter

62.166 liter

Vleessoort

Broeikasgassen per dag per persoon

Broeikasgassen 1x/ week niet = 52 dagen

Waterverbruik per dag per persoon

Waterverbruik 1x/ week niet = 52 dagen

Rundvlees

795g co2e

41,34 kg co2e

441,78 liter

22.973 liter

Varkensvlees

830g co2e

43,16 kg co2e

329,42 liter

17.130 liter

Gevogelte

389g co2e

20,23 kg co2e

170,32 liter

8.857 liter

58 UMOJA | Invloed van minder vlees

Rubriek

Het klimaat verandert Veranderende temperatuur, neerslag en zeeniveau

De gemiddelde jaartemperatuur in België is tussen 1833 en 2014 al 2,4°C gestegen. De gemiddelde lentetemperatuur ondervond nog een grotere invloed van het milieu en steeg 3,0°C. De warmte van de zomer is vaak snel vergeten, maar ook het aantal hittegolven stijgt. Voor de jaren 70 hadden we één hittegolf op drie jaar. Ondertussen staat dat aantal op één per jaar. Daartegenover neemt het aantal koudegolven af.

De winter ontdooit zelfs. De eerste vorstdag valt steeds later en de laatste steeds vroeger.

De gemiddelde hoeveelheid neerslag per jaar ging sinds 1833 omhoog met 13 procent. Opvallend is wel dat deze stijging alleen in de winter plaatsvindt, de andere seizoenen blijven even droog. Er zijn ook meer dagen waarop neerslag valt en die vormen langere aansluitende periodes. Sinds begin jaren 50 is het zeeniveau, gemeten in Oostende, bijna twaalf centimeter verhoogd. De temperatuur van het zeewater aan de Belgische kust wordt warmer aan een tempo van 0,034°C per jaar.

Snelle opwarming

Weerman en milieukenner Frank Deboosere kaart op zijn site nog een ander probleem aan: “Als we het probleem van het fijn stof oplossen, zal de zon hier op aarde feller stralen en dat is een bron van extra warmte... Naast de toename van de hoeveelheid broeikasgassen zorgt de afname van de klassieke vervuiling voor een bijkomende opwarming van de aarde.”

Geoloog Peter Stassen analyseerde voor National Geographic het onderzoek van de University of Hawaii over het tijdperk vlak nadat de dino’s uitstierven: het Paleocene-Eocene ThermalMaximum (petm). Deze historische periode sluit het

meeste aan bij de situatie nu. “Uit dit onderzoek blijkt dat het

petm plaatsvond gedurende een periode van vierduizend jaar.

De temperatuur steeg toen zo’n 5 á 8 °C.” Nu breken regeringsleiders en staatshoofden hun hoofd over het beperken van de opwarming van de aarde over ongeveer 200 jaar tot 2°C. Broeikasgassen

Wat is nu de oorzaak van deze snelle opwarming? Er zijn meerdere oorzaken en ze zijn niet allemaal menselijk, maar de voornaamste oorzaak zijn de broeikasgassen. Dit zijn gassen die zich in de atmosfeer nestelen en de warmte van de zon vasthouden op aarde zoals het glas van een broeikas.

Deze gassen zijn van nature op aarde aanwezig, maar door menselijke activiteiten zijn de concentraties veel hoger. De belangrijkste broeikasgassen zijn co2, meth aan, stikstof en gefluoreerde gassen, de zogenaamde cfk’s. co2 wordt het meest geproduceerd, al heeft dit gas niet het zwaarste effect. Door de toenemende ontbossing zijn er steeds minder bomen die de co2 kunnen omzetten in zuurstof. co2 zelf komt vrij bij het verbranden van fossiele brandstoffen tijdens verplaatsing en in de industrie. Elk jaar stoot de mens 10 gigaton co2 uit. in het petm was dat slechts 1,1 gigaton per jaar. De meeste co2 kwam toen van vulkaanuitbarstingen.

Methaan en stikstof hebben een veel sterkere invloed op het milieu, maar komen in mindere mate vrij. Deze gassen komen vooral voor in de veeteelt. Koeien en schapen produceren methaan tijdens het verteren van hun voedsel en sommige meststoffen scheiden stikstof af. Hieruit kan je besluiten dat ook veeteelt een serieus aandeel heeft in de klimaatsverandering en dus onrechtstreeks het vlees op ons bord.

Onderwerp | UMOJA 59

Rubriek

TEKST & FOTO’S: KATO VANDER SANDE

60 UMOJA | Onderwerp

Berlijn

Neonazisme in Berlijn, feit of mythe?

“De organisaties kunnen illegaal worden, maar de ideologie zal altijd blijven doorleven.”

Extreemrechts komt de laatste tijd steeds meer op. Na de aanslagen in de Belgische hoofdstad Brussel werden er extreemrechtse betogingen aangekondigd in de gemeente Molenbeek en zijn er ook betogingen geweest in Brussel zelf. Een verklaring hiervoor is de steeds meer globaliserende wereld, en natuurlijk, de vluchtelingencrisis. Maar hoe zit het eigenlijk met Berlijn, ooit de hoofdstad van het nazisme en extreemrechts?

Wat is extreemrechts?

Onder extreemrechts verstaan we vandaag de dag racisme, neonazisme en antisemitisme. “Neonazisme is niet enkel een probleem in Duitsland, al ligt de oorsprong van het nazisme hier wel,” vertelt Frank Metzger, archivist bij Apabiz, het antifascistische persarchief in Berlijn. “Wat alle landen wel gemeen hebben, is de ideologie: overal zijn neonazi’s nationalistisch, racistisch en antisemitisch. Neonazisme is dodelijk, en in alle landen komt nog steeds geweld voor geïnspireerd door neonazisme”.

“De laatste twee jaar is extreemrechts geweld met bijna ‘80%’ gestegen, natuurlijk door de steeds grotere aantallen vluchtelingen die in Berlijn stranden”, vertelt Frank. “Wat we

ook zien is dat huizen, waar vluchtelingen leven of zouden gaan leven, steeds meer getroffen worden door brandstichting. Elke twee dagen wordt er wel ergens in Berlijn een vluchtelingenhuis in brand gestoken.”

Opmerkelijke stijging

Waar zich in het jaar 2014 nog maar 22 extreemrechtse protestacties hadden voorgedaan in Berlijn, is dat aantal in 2015 naar 95 gestegen. Een opmerkelijke stijging. De grootste relschoppers blijken de NPD en Bärgida te zijn. Bärgida is het Berlijnse zusje van Pegida, ‘de Patriottische Europeanen tegen de islamisering van het Avondland’.

De Nationaldemokratische Partei Deutschlands (NPD), is een Duitse rechtsnationalistische politieke partij, die vaak beschreven wordt als een neonazipartij. “Op dit moment loopt er een proces tegen de NPD, om ze illegaal te maken”, zegt Frank nog. “De organisaties kan je illegaal maken, maar de ideologie zal altijd blijven doorleven.”

Berlin gegen Nazi’s

Mijn zoektocht naar Neonazitags op de Berlijnse muren bleek al snel vergeefs te zijn. “Meestal gaan Neonazitags niet langer dan twee uur mee”, stelt Frank, “je moet dus echt op het juiste moment op de juiste plaats zijn”. Wat wel rijkelijk aanwezig is, zijn stickers en tags in de omgekeerde richting. Boodschappen als ‘Berlin Neonazisme in Berlijn | UMOJA 61

Berlijn

gegen Nazi’s’, ‘We love refugees’ en ‘Refugees welcome’ sieren de straten van Berlijn. Een ding is duidelijk, de Berlijnse bevolking is actief bezig de vluchtelingen toch een gevoel van veiligheid te geven.

Dit blijkt ook uit de vele tegenbewegingen die je er kan vinden. Daarvan is Apabiz er slechts een van. Het hoofdkwartier van Apabiz is gelegen in Kreuzberg, wat niet verwonderlijk is. Kreuzberg is de meest alternatieve en multiculturele wijk van Berlijn. Naast een archief onderhouden, informeert Apabiz over alles wat met extreemrechts te maken heeft, analyseren ze cijfermateriaal en starten ze initiatieven op. Apabiz werkt ook samen met andere bewegingen, zoals Reach Out. Bang

Reach Out is dan weer een beweging die de slachtoffers van racisme en neonazisme helpt. Dit kan ook anoniem, want vaak zijn de slachtoffers bang om dit 62 UMOJA | Neonazisme in Berlijn

te rapporteren, aangezien nieuw geweld dan op hen staat te wachten. Reach Out brengt ook statistieken naar buiten. “Dit zijn natuurlijk niet de echte cijfers,” zegt Frank Metzger, “het echte getal ligt nog veel hoger, aangezien er toch mensen blijven die niet durven praten.”

Als ik hem vraag of ik een foto van hem mag nemen, zegt Frank resoluut nee.

“Wij activisten moeten voorzichtig zijn.

Hoe ik eruit zie is de enige grens die er nog is tussen mij en de neonazi’s, want mijn naam kunnen ze vinden, die staat onder alle artikels. Vroeger had men een website in Duitsland, Anti Antifa, die namen, foto’s, adressen van antifascisten en activisten publiceerde op het internet.

Een name-and-shame-systeem. “Het gebeurde toen wel eens dat deze mensen opgezocht en in elkaar geslagen werden.

Of dat je de dag erna de neonazi-tags van je muur mocht wassen. Daar heb ik eerlijk gezegd niet zo veel zin in”.

Een beweging als Anti Antifa bestaat er ook in de omgekeerde richting.

Christopher en Frederik van de website ‘Perlen aus Freital’ publiceren alle neonazistische uitspraken die ze op sociale media vinden op hun site. Of dit hun echte namen zijn is onbekend, interviewen gaat enkel per mail, want de mannen van ‘Perlen aus Freital’ worden bedreigd. Anonimiteit is bij hen van levensbelang.

Toekomstbeeld

“Volgens mij is er niet één oplossing, en het zal zeker ook niet makkelijk zijn. In mijn opinie is het nu belangrijker dan ooit om de mensen te blijven informeren over de extreemrechtse activiteiten en over racisme. Er kan zeker nooit genoeg gedaan worden. Daarom is het ook belangrijk dat wij van Apabiz ons werk grondig doen, want racisme zal spijtig genoeg nooit stoppen,” sluit Frank het verhaal af.

Maatschappij COLUMN

Vader, ik wil niet jagen Wie eenmaal zijn mening over de jacht gevormd heeft, kan deze zeer moeilijk bijstellen. Eerlijk gezegd had ik daar ook moeite mee. Doorheen het onderzoek (lees pagina 34) heb ik mijn blik een klein beetje kunnen nuanceren, maar ik ben toch nog niet helemaal overtuigd.

Wat mijn ogen het meest geopend heeft, is de hypocrisie die rond het jagen van voedsel hangt. Ik vind het namelijk ethischer om je eten zelf te schieten dan het te kopen in de supermarkt. Dieren die gekweekt worden in boerderijen leven vaak niet in de beste omstandigheden en kennen geen vrijheid. Het dier dat je zelf schiet, heeft ten minste vrijheid gekend.

Maar zelfs met dit in het achterhoofd ben ik geen complete voorstander. Volgens mij zijn er niet veel jagers die dit enkel voor het eten doen. Er moet toch ook een vorm van plezier achter zitten? En deze vorm van plezier kan ik mij niet inbeelden. Net als ik het mij niet kan voorstellen dat het plezierig is om gewoon met een geweer naar een foto van een dier te schieten, zoals op de kermis. Misschien ben ik gewoon een pacifist.

Veel jagers komen ook met het argument dat de vos (en andere dieren) gereguleerd moet worden. De vos is namelijk een plaag, en dit is niet goed voor de diversiteit en de gezondheid van de planeet. In mijn ogen is er maar één wezen dat een bedreiging vormt voor de gezondheid van de planeet en dat is de mens. En de mens knallen we ook niet zomaar af (al valt daar over te discussiëren als je de situatie in Syrië en omstreken nu bekijkt). Het is dus in wezen een dom argument.

Wat ik al helemaal niet snap, is de trofeejacht. Waarom vind je doden zo leuk dat je er een enorme som geld tegenaan gooit? Het is zelfs de reden waarom ik vegetarisch geworden ben. Ik herinner me dat een vriend zei dat ik niet zo kwaad mocht zijn om het feit dat er leeuwen werden neergeschoten, omdat ik zelf koeien at. En wat is nu het verschil tussen een leeuw en een koe? Alleen onze perceptie ervan. Omdat ik niet tegen hypocrisie kan, ben ik dan maar vegetariër geworden.

Zelfs na het schrijven van dit artikel ben ik er nog steeds niet achter wat zo leuk is aan de trofeejacht dat je er zoveel geld voor over hebt. Is het het avontuur? De spanning? Het idee dat je God kan zijn over een levend wezen? Ik ben niet van plan dit uit eigen ervaring te weten te komen, dus als jij het ontdekt, laat me dan iets weten.

TEKST & FOTO KATO VANDER SANDE

Onderwerp | UMOJA 63

Rubriek

Hoe Yosemite een middelvinger opstak naar de maatschappij TEKST & FOTO’S: KATO VANDER SANDE

Wie klimmen zegt, zegt Yosemite. Het nationale park Yosemite in het zuidwesten van de Verenigde Staten is een van de bekendste nationale parken ter wereld. Het is ook de plek waar de hele klimrage begon.

“Yosemite is voor klimmers zoals Mekka is voor moslims. Je moet er zeker één keer geweest zijn voor je sterft”, zegt Tim Buhck, zelf een klimmer.

Het verhaal in Yosemite begon in de jaren ’50 van de vorige eeuw. Doordat de oorlog nog maar pas geëindigd was, had het Amerikaanse volk niet zoveel nood aan avontuur. Huisje, boompje, beestje was de norm. Toch was voor een kleine groep mensen die tijd ook een tijd voor ‘a rucksack revolution’, zoals Jack Kerouac het stelt in zijn roman ‘The Dharma Bums’. De Beats-generatie was geboren, de generatie die gezien werd als de voorloper van de hippies. Het was een tijd voor verandering, 64 UMOJA | Yosemite

voor een vlucht uit de conformiteit. Het was tijd voor een revolutie.

De revolutionairen gingen op zoek naar vrijheid en vonden dit in het rotsklimmen. Toen werd klimmen nog gezien als het kleine zusje van bergklimmen, waar ze veel hoger gingen en dit ook veiliger deden. Bij bergklimmen golden regels, wat niet paste in de vrijheidsgedachte van de Beats-generatie. Minder veilig dan de bergbeklimmers klommen de Beats’ zich een weg naar Yosemite, een park met rotsen die hun maagdelijkheid in het klimmen nog niet verloren hadden. Daar waar ze hun kamp opstelden, werd Camp 4 genoemd.

Toch zag niet iedereen deze klimmers even graag komen. Yosemite was namelijk een toeristische trekpleister voor de Amerikaanse middenklasse van die tijd. En zij correleerden niet met de luide feestjes en het vele lawaai van de klimmers. Klimmen was ook nog geen respectabele levenskeuze en in het algemeen kon men wel zeggen dat de klimmers zich ook niet zo respectvol gedroegen.

Een van deze klimmers was Royal Robbins, een legende, zelfs nu nog. Hij was de eerste persoon die de noordwestelijke kant

Maatschappij van de Half Dome, een van de meest bekende en beruchte bergen van Yosemite, beklom. Wie zo’n berg beklimt, doet hier langer dan één dag over. Niemand wist toen of dit wel zou lukken, en of ze over het juiste materiaal beschikten om dit vol te houden. Ze konden het alleen maar hopen.

“Ik weet niet of ik écht de ballen zou gehad hebben om m’n leven te hangen aan een ijzeren haak die ik zelf in de rots klop, maar mocht ik in die tijd op die bepaalde plaats zijn? Ik zou het zonder twijfel geprobeerd hebben”, vertelt Tim nog.

Vandaag de dag is Yosemite the place to be om te gaan klimmen. En ook al gaat het klimmen nu makkelijker en sneller, de rebelse sfeer is er nog steeds.

Vorig jaar nog beklommen Tommy Caldwell en Kevin Jorgeson de Dawn Wall Route van El Capitan. Dit deden ze niet zomaar, het was een vrije klim. Een klim waarbij niets anders gebruikt wordt dan handen en voeten. Het enige materiaal dat wel gebruikt wordt bij een vrije klim is een touw, voor het geval de klimmer toch zou vallen. Caldwell en Jorgeson waren de eerste die deze route, die wordt beschouwd als een van de moeilijkste ter wereld, konden beklimmen met een vrije klim. Negentien dagen lang sliepen zij tegen de berg om toch maar hun droom in vervulling te zien komen.

Yosemite was voor een hele generatie klimmers de manier om hun middenvinger op te steken tegen de maatschappij.

Ook vandaag de dag blijft het een belangrijke toeristische plek in de Verenigde Staten en het Mekka voor klimmers. Met zijn machtige El Capitan en zijn granieten Half Dome blijft het park verder inspireren. “Ik denk dat ik me in Yosemite zou voelen als een kind in Legoland.

Zelfs de laagste, saaiste rots is tien keer spectaculairder dan de heuveltjes hier in België. Het blijft mijn grootste droom”, sluit Tim af.

Yosemite | UMOJA 65

Hoofdredactie: Jana Leirs | Chiara Carlier | Kato Vander Sande Eindredactie: Werner Goossens | Erik Roosens | Luuk Sengers Lay-out: Jana Leirs | Chiara Carlier | Kato Vander Sande | Renaat Bogaert | Annick De Pauw Tekst: Jana Leirs | Chiara Carlier | Kato Vander Sande Fotografie: Jana Leirs | Chiara Carlier | Kato Vander Sande Coverbeeld: Kato Vander Sande Drukker: Artoos Drukkerij NV Website: www.umojablogt.wordpress.com Contact: magazine.wordpress@gmail.com Twitter: @janaleirs | @chiaracarlier |

@katovandersande | @umojablogt

Met dank aan Thomas More Mechelen

olofon 66 UMOJA | Colofon

I AM CONCENTRATED PERFORMANCE

I AM THE NEW NIKON D500. Ik besta uit professionele kenmerken in een compacte body. Gaande van een ongelooflijk AF-systeem met 153 scherpstelpunten en 4K UHD video tot een uitzonderlijke 51.200 ISO gevoeligheid met een buitengewone 180.000 pixels AE lichtmeetsensor. Voorzien van een kantelbaar aanraakscherm met Wi-Fi en ge誰ntegreerde Snapbridge.

I am concentrated performance. nikon.be Het woordmerk en de logos van Bluetooth速 zijn gedeponeerde handelsmerken in het bezit van Bluetooth SIG, Inc. en elk gebruik van dergelijke merken door Nikon en de met haar verbonden ondernemingen is onder licentie.

UMOJA € 7, 9 5