MIJNEN TIJD

Mijnen Tijd Juni 2016 €4,99

VERTEL HET MET MUZIEK

VOORWOORD COLOFON Op je oude dag is het fijn om te denken aan die goede oude tijd.

Toch is Herinneringen ophalen bijna een dagelijkse bezigheid van iedereen. Niet alleen ouderen, maar ook jongeren doen het.

Stoffige fotoalbums, versleten videobanden of dagboeken uit een ver verleden, we hebben ze allemaal wel ergens liggen.

In dit magazine verzamelden we verhalen met een diep geworteld verleden. De hoofdrolspelers uit onze artikels vertellen over hun muzikale passies, die van anderen en betrekken steeds de geschiedenis erbij.

Soms gingen we ook andersom te werk. Zochten we eerst naar de geschiedenis om deze dan terug te koppelen aan wie ze beleefd heeft.

Onze passie is muziek en wie kan daar meer over vertellen dan degenen met de meest uitgebreide ervaringen. Lezers van dit magazine zullen terug in de tijd gekatapulteerd worden naar die goede oude tijd of met andere woorden:

REDACTIE Anaïs Bollansée Frederike Sools Yannick Vertommen FOTO’S Anaïs Bollansée Frederike Sools Yannick Vertommen LAY OUT Anaïs Bollansée Frederike Sools Yannick Vertommen CONCEPT Anaïs Bollansée Frederike Sools Yannick Vertommen REDACTIONELE HULP Werner Goossens Erik Roosens Luuk Sengers GRAFISCHE HULP Annick De Pauw Renaat Bogaert DRUK ABS Print Antwerpen

Thomas More Mechelen

2

2016

Mijnen Tijd

werd geschreven door

Anaïs Bollansée

Frederike Sools

Yannick Vertommen

In deze editie

32

20

4 8

Muzikaal Antwerpen

12 18 23

Het vinyl

26 40

Pluk de nacht in berlijn

42

65-plussers op de vlaamse festivals

45

Concertverslag: Bettye LaVette

48

Puzzelplezier

De rol van muziek tijdens de grote oorlogen

Elf jaar muziekverkoop Dementie: vertel het met muziek

2

¡Que Viva el Mariachi!

36

Cel Overberghe

als jazzmuzikant geboren Cel Overberghe wordt dit jaar 79. Nog elke dag speelt hij op zijn saxofoon. Soms speelt hij alleen, op andere momenten speelt hij samen met zijn zoon Tom in hun groep genaamd CO2. Samen spelen ze experimentele jazzmuziek.

Cel noemde zijn tweemansgroep CO2. CO2 is de scheikundige formule voor zuurstof. Een mens kan niet leven zonder zuurstof net zoals dat Cel niet kan leven zonder zijn muziek: “muziek is voor mij levensnoodzakelijk. Het is zoals eten, slapen of ademen. Ik zou ook niet kunnen leven zonder te ademen.”

Muzikaal geboren

Cel kwam ter wereld op 30 mei 1937. Sinds die dag is muziek een deel van zijn leven. “Ik kom uit een erg muzikaal gezin. Dit begon al bij mijn grootvader. Ook mijn vader en oudere zus speelden een instrument.”

Het was voor Cel dus niet meer dan normaal dat hij ook een instrument leerde spelen. “Rond mijn vijfde begon ik piano te spelen, op de piano van mijn zus.

Maar ik was een dwarsligger en wilde rond mijn negende beginnen met viool. Na vijf jaar viool ben ik ermee gestopt en schakelde ik over op trompet.”

Jazz

Tegenwoordig is de keuze voor jazz niet meer zo voor de hand liggend. Jonge muzikanten kiezen vandaag vaak voor een ander genre. Maar Cel heeft hier nooit over moeten nadenken. Jazz was voor hem de enige keuze. “Ik ben als jazzmuzikant geboren. Ik kreeg jazzmuziek met de moedermelk binnen. Nooit heb ik er nog maar aan gedacht om een ander genre te willen spelen.”

Toch is het niet alleen zijn familie of de muziek die Cel aantrekken tot jazzmuziek. Ook de warmte die hij krijgt van andere jazz-muzikanten draagt hiertoe bij.

“Als jazzmuzikant maak je eigenlijk deel uit van een

4

erg grote familie. Alle jazz-muzikanten zijn een soort van bondgenoten. Zo ben je nooit alleen.”

Toen zijn kinderen nog klein waren, maakte Cel vaak samen met hen muziek. Ook nu speelt hij nog vaak samen met zijn zoon, Tom, in hun tweemansgroep die ze CO2 noemen. “Samen met mijn zoon spelen is echt super! Dat schept een ongelooflijke band, op alle gebied.”

Saxofoon

Naast het juiste genre is het ook belangrijk om het juiste instrument te vinden. Dit was voor Cel een moeilijkere opgave. Ook de trompet bleek niet te zijn waar hij naar op zoek was. “Blaasinstrumenten hebben altijd mijn voorkeur gehad, maar trompet was niet helemaal wat ik zocht. Mijn grote liefde vond ik pas op mijn 23ste: de saxofoon. Voor een muzikant is dit al redelijk laat.”

Publiek

Cel vindt het erg belangrijk dat zijn muziek gehoord kan worden. Een publiek is voor hem bijna even belangrijk als de muziek zelf. “Muziek is als liefde.

Alleen is maar alleen. Je moet er eigenlijk minstens met twee voor zijn om er echt van te kunnen genieten.”

Cel heeft er altijd spijt van gehad dat hij niet vroeger is kunnen beginnen met het bespelen van zijn grote liefde, de saxofoon. “Ik kon hier jammer genoeg pas op latere leeftijd mee beginnen omdat het een erg duur instrument was. Viool, wat ik daarvoor speelde, is ook erg duur en er was dus niet genoeg geld om er vroeger mee te beginnen.”

“Ik kreeg jazzmuziek met de moedermelk binnen.”

Ook het instrument zelf is voor Cel erg belangrijk. “Ik denk dat ik voor elke muzikant spreek wanneer ik zeg dat je eigen instrument onmisbaar is. Het is een verlengstuk van jezelf, net als een arm of een been” zegt Cel. “Maar een instrument gaat niet eeuwig mee. Gelukkig kan je het inwisselen. Vandaag speel ik op een nieuwer en veel beter instrument dan dat waarmee ik begon.”

Hoeveel mensen er zijn om naar zijn muziek te luisteren vindt Cel niet echt belangrijk. Of hij nu thuis voor zijn gezin speelt of een optreden geeft, het belangrijkste is dat er een publiek is. “Een publiek is héél belangrijk. Het maakt je of het breekt je. Het kan zowel een beloning zijn als een straf. Maar als je zonder publiek speelt bestaat je muziek eigenlijk niet.”

Toekomst

Aan stoppen met muziek maken denkt Cel nog lang niet. Toch is hij minder ambitieus geworden. “De muzikale toekomst is voor mij niet meer zo belangrijk. Ik ben gelukkig met het feit dat ik gezond ben en mijn instrument kan bespelen. Dat is voor mij nu het voornaamste.”

CO2

Het is voor Cel niet bij één liefde gebleven. In de loop van zijn leven is hij getrouwd, kreeg hij kinderen en daarna kleinkinderen. Maar muziek heeft altijd een centrale rol in zijn leven behouden. “Ik heb mijn kinderen opgevoed met muziek. Ze kregen het met de paplepel binnen” zegt Cel. Een traditie die ook is voortgezet door zijn kleinkinderen.

Cel weet ook dat er een moment zal komen waarop hij niet meer in staat zal zijn om zijn instrument te bespelen. Hier staat hij erg nuchter tegenover: “Ik blijf niet eeuwig jong. Of ik nu wil of niet, dat moment komt er. Daar moet je niet moeilijk over doen.”

Anaïs Bollansée

5

Muzikaal Antwerpen Zes muzikale plekken met geschiedenis in ‘t stad Antwerpen is een bruisende stad, waar overal geschiedenis schuilt. Er is altijd wel iets te doen. Maar soms is het moeilijk om door het bos de bomen te zien. Deze zes plaatsen in ‘t stad zijn alvast getest én goedgekeurd voor jong en oud.

Opera

Radio Minerva

De opera lijkt een voor de hand liggende keuze, maar is zeker de moeite waard. Je kan er niet alleen terecht voor opera maar ook voor balletvoorstellingen en andere culturele activiteiten. Wie dat niet kan bekoren, kan het gebouw zelf dat misschien wel.

Na 34 jaar is Radio Minerva een echt begrip geworden in Antwerpen. De zender werd al deze tijd draaiende gehouden door vrijwilligers. Senioren met een passie die muziek, vooral crooners en evergreens, tot in de huiskamers van leeftijdsgenoten willen krijgen.

In september 1982 ging Radio Minerva voor het eerst de ether in. Zo is het een van de oudste lokale radiozenders van Antwerpen. Met elke dag zo’n 60.000 luisteraars is het ook een van de meest populaire lokale zenders.

Voor de bouw van De Vlaamse Opera, was er in Antwerpen alleen een Franse Opera. Deze is nu gekend als de Bourlaschouwburg. Dit tot groot ongenoegen van de Vlaamsgezinden in Antwerpen. Dit merkte ook liberale burgemeester Jan Van Rijswijck die in 1899 de opdracht gaf voor de bouw van De Vlaamse Opera. De uiteindelijke bouw vond plaats tussen 1904 en 1907.

Ondertussen is Radio Minerva meer dan alleen een radiostation. Zo kan je ook een bezoekje brengen in het Minerva Café, waar je natuurlijk ook kan genieten van de muziek die gespeeld wordt op de zender.

Het gebouw viel meteen in de smaak. En ook nu nog is het een pronkstuk van Antwerpen. In 2015 werd het erkend als beschermd monument.

In april van dit jaar bracht Radio Minerva een verzamelbox uit met de allermooiste hits uit de jaren ‘50 en ‘60. Deze kan je vinden in de plaatselijke muziekwinkel, op de webshop of in het Minerva café.

Alle informatie over voorstellingen is te vinden op de website https://operaballet.be/nl

© Kschotanus, skyline Antwerpen

In Antwerpen kan je naar Radio Minerva luisteren op 98.0 FM. De webshop vind je op http://www.radio-minerva.be/

6

© CCO, Het Vleeshuis in de 19e eeuw.

De Roma

Wie een optreden of show wil meepikken in Antwerpen hoeft hiervoor niet altijd naar het Sportpaleis.

Het kleinere ‘De Roma’ pakt ook vaak uit met mooie namen. Het is dan ook niet voor niets een vaste waarde in Antwerpen.

Oorspronkelijk was De Roma een cinema, gebouwd in 1928 met als opdrachtgever Jean-Baptiste Romeo.

Het is naar hem dat het gebouw genoemd werd.

Jaren lang was het de grootste cinema van Antwerpen.

Het Vleeshuis

Wie Het Vleeshuis niet kent, zal bij het horen van de naam niet meteen aan muziek denken. En toch heeft het er alles mee te maken. Sinds de jaren ‘70 is het namelijk een muziek- en dansmuseum.

In de jaren ‘70 werd De Roma omgetoverd tot een concertzaal. Erg grote namen kwamen er optreden en zo groeide het uit tot één van België’s belangrijkste concertzalen. Er vonden vooral rocken popconcerten plaats. Onder anderen Iggy Pop, Paul McCartney en Lou Reed traden er op.

Het gebouw ontleent haar naam aan de gilde die er tot na de Franse revolutie in huisde: de Antwerpse vleeshouwers, de oudste gilde van Antwerpen. Het deed ook dienst als vleeshal. Het gebouw dat we nu kennen is al het derde vleeshuis dat op deze plek gebouwd werd.

In ‘82 kwam hier een einde aan en sloot De Roma haar deuren. Dit tot grote spijt van de cultuurliefhebbers in Borgerhout. Het zijn deze cultuurliefhebbers die toen zelf het heft in handen hebben genomen en begonnen zijn aan de renovatie van het gebouw in 2002. Datzelfde jaar werd het gebouw erkend als monument. Het was al in mei 2003 dat De Roma opnieuw haar deuren kon openen.

Over het eerste gebouw is weinig geweten. Van het tweede gebouw weet men dat het in opdracht van de hertog van Brabant gebouwd werd. Dit in 1250 met geld van de stad. Het deed dienst als slachthuis en verkoophal. In de 16e eeuw was het gebouw te klein en te oud geworden. Toen heeft men er een nieuw vleeshuis gebouwd. Dit gebouw staat er nu nog en is twee keer groter dan het vorige.

Alle informatie over evenementen in De Roma vind je op de website http://www.deroma.be/

In 1899 kocht de stad het gebouw en bracht er het stadsarchief in onder. Er werd beslist het gebouw om te dopen naar het museum voor Oudheden.

En in 1913 opende dit museum haar deuren. Een deel van de objecten in het museum zijn muziekinstrumenten, die steeds populairder werden.

Door deze populariteit werd in 2006 het museum een nieuw profiel aangemeten en kreeg het een nieuwe naam ‘Klank van de Stad’.

In Het Vleeshuis kan je terecht van donderdag tot en met zondag tussen 10 en 17 uur.

Meer informatie kan je vinden op de website http://www.museumvleeshuis.be

© Anaïs Bollansée

7

© Anaïs Bollansée

8

Rivierenhof

Ook het Rivierenhof is een bekende plaats in het Antwerpse. Het grootste park in de stad Antwerpen is zeker een bezoekje waard, ook al ligt het een beetje buiten de stadskern. Tijdens de zomermaanden kan je een concert meepikken in het openluchttheater in het park.

Het domein zelf werd in de 16e eeuw aangelegd. Van 1618 tot 1773 was het eigendom van de Jezuïeten. In het park bevindt zich nog een aan denken aan deze tijd: een brokstuk van een oude kerk die in 1718 afbrandde nadat ze getroffen werd door een bliksem. Dit brokstuk kreeg de naam ‘Jezuïetensteen’.

Straatmuziek

De mensen in de straten van een stad zijn voor vele muzikanten hun eerste publiek. En voor sommigen was het hun eerste stap naar het grote podium, zoals bijvoorbeeld bij Rod Stewart het geval was.

Nadat de Jezuïetenorde werd opgeheven, werd het domein openbaar verkocht. Het werd gekocht door een bankier, Jan Baptist Cogels. Voor meer dan honderd jaar zou het domein in de handen van deze familie blijven.

Maar ook straatartiesten dichter bij huis doen het goed. Zo won in 2015 pianist Toby Jacobs op 24-jarige leeftijd de internationale titel voor beste straatmuzikant. Ook hij kwam hierna met zijn band, samengesteld uit straatmuzikanten, terecht op het grote podium en vertrok op tournee in Nieuw-Zeeland.

In 1921 werd het domein aangekocht door de Provincie Antwerpen. Twee jaar later werd het opengesteld voor het publiek. Sindsdien is het uitgegroeid tot een recreatief park. Zo kan je er gaan wandelen, maar ook gaan sporten, is er een kinderboerderij en natuurlijk ook het openluchttheater.

Hoewel velen het fijn vinden om zich door de stad te laten leiden door de klanken van muziek, wordt het straatmuzikanten steeds moeilijker gemaakt.

Allerlei regels zorgen ervoor dat je ze steeds minder vaak tegenkomt. Toch zijn er nog plaatsten waarvan je er vrijwel zeker kan zijn dat je er een straatmuzikant zal tegenkomen. Zo is de kans erg groot op de Meir of aan de deuren van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal.

Alle informatie over evenementen in het Rivierenhof vind je op de website https://www.openluchttheater.be/.

Anaïs Bollansée

9

De rol van muziek tijdens

DE GROTE OORLOGEN

De Tweede Wereldoorlog was het kantelpunt voor de massale distributie van muziek.

Platen en radio bereikten meer huishoudens dan ooit tevoren. Samen met deze nieuwe technologie werd het makkelijker voor naties om hun boodschappen te verspreiden, propaganda te voeren en de paniek te temperen. Toch werden de muziekapparaten vooral gebruikt als ontspanning. Een van de vele functies van muziek in tijden van oorlog.

Muzikanten in Duitse werkkampen tijdens de Tweede Wereldoorlog verbleven in betere omstandigheden dan de rest. Ze kregen meer brood en sliepen met minder in een barak. Toch kreeg dat een lugubere bijklank. De werkcommando’s marcheerden op hun muziek. Valse noten werden bestraft met lichamelijke pijnigingen en muzikanten moesten ondraaglijk lang buiten staan om de soldaten op ritme te begeleiden.

Ook zij zorgden voor het entertainment bij de SS’ers.

Verkrachtingen en andere gruwelijke taferelen op de Duitse feesten waren regelmaat en je kon het je niet permitteren om maar één foute klank uit je instrument te persen. De Duitsers misbruikten de talenten van gevangen kunstenaars. Je passie was niet meer hetzelfde na de bevrijding.

Muziek was ook een primaire levensbehoefte geworden. De melodieën boden de ontsnapping uit de donkere leefomgeving van de oorlogsperiode. De band met muziek werd veel groter voor zij die het enkel als ontspanningsmiddel zagen.

Ondergronds rebeleren en vernieuwen

Toch werd er nog veel ontspannen tijdens muzieksessies. Opkomende Westerse genres zoals de swing en de jazz werden zelfs populair tot in het Nazistische Duitsland. Dit laatste genre heeft zijn wortels in de Afro-Amerikaanse cultuur en werd toch afgekeurd door het racistische Duitse regime. Hippe jongeren in Parijs veranderen de teksten naar het Frans en konden zo onder de radar blijven. In Duitsland kwamen ze dan weer ondergronds samen om van de ‘duivelse’ composities te genieten.

Populaire oorlogsliederen zoals ‘Lili Marleen’ over een frisse Duitse deerne zijn snel onder het stof verdwenen aangezien Duitsland niet graag wordt herinnerd aan die donkere bladzijden uit hun geschiedenis. Er is veel minder bekend over hun muzikale geschiedenis aangezien de onderdrukking de periode zwaar heeft getekend en men niet meteen met nostalgie zal terugkijken naar deze aangename liedjes.

© CC BY 2.0

10

© CC BY-SA 2.0

11

De stijlvolle Ierse tenor John McCormack

Vrijheden en restricties

De bekende Nederlandse swingjazzartiesten Johnny en Jones zongen tijdens de bezetting nog komisch over de nieuwe opgelegde regels. Later zouden ze zelf gedeporteerd worden naar het doorgangskamp van Westerbork. Hier maakten ze een sarcastisch liedje over het kamp als vakantieoord. Muziek kan die uitweg bieden in extreme miserie.

In de Sovjetunie daarentegen werden de restricties op vrijemeningsuiting veel losser sinds de jaren ’30.

De inval van de Nazi’s kwam compleet onverwacht voor Stalin zijn regime en het stak alle kracht en kapitaal in de oorlog. Gerenommeerde Sovjet componisten zoals Nikolai Miaskovsky en Aram Khachaturian produceerde grote symfonische oorlogstukken die voorheen onmogelijk te maken waren. In 1942 ble-

ken de stukken te helpen om de moraal op te krikken na het winnen van terrein op de Nazi’s. Zij hadden Tijdens de bezetting in Nederland werd een Kultuurkamer opgericht. Iedereen met het beroep artiest diende zich hier aan te melden. Het repertoire van muzikanten moest stroken met die van de Duits nationalistische ingesteldheid. Elke artiest die niet aanvaard was bij de Kultuurkamer moest een omgerekende 30.000 euro boete betalen en werd streng in de gaten gehouden door de bezetter. In het geheim werd er toch naar deze verboden muziek geluisterd.

Veel van deze illegale deuntjes werden beïnvloed door overzeese cultuur die hierheen kwam met de Amerikaanse soldate.

12

Men gebruikte muziek ook tijdens de veldslagen zelf.

Niet alleen aanvalssignalen maar ook marcheerliederen kwamen goed van pas om de manschappen aan te voeren. Slaginstrumenten en aansporende liederen moesten de soldaten in het ritme van de oorlog krijgen.

Troost voor beide fronten

Daarnaast werden propaganda- en recruteringsliederen ingezet om soldaten en families te overtuigen van de nood aan manschappen aan het front. Over There van George M. Cohan werd in de Verenigde Staten daarom het bekendste lied onder soldaten van beide wereldoorlogen. Uit dit lied komt de slogan ‘The Yanks Are Coming!’, een verwijzing naar de Amerikaanse troepen die te hulp kwamen schieten.

Muziek en poëzie uit de Eerste Wereldoorlog bood troost aan zowel de frontlinies als de achtergebleven families. De Ierse zanger John McCormack zong als eerste de bekende nummers It’s A Long Way To Tipperary van Jack Judge en Keep The Home Fires Burning van Ivor Novello en Lena Guilbert Ford. Nu staan deze liederen nog altijd symbool voor de Eerste Wereldoorlog. Ze waren beide populair, respectieve-

lijk onder de Europese soldaten met heimwee en het thuisfront die haar mannen miste.

Schriele contrasten in Vlaanderen

Een ander stukje kunstgeschiedenis is het alom geprezen gedicht In Flanders Fields van ene John McCrae. De Canades militaire arts maakte dit gedicht als hulpkreet om de soldaten en medische dienst niet in de steek te laten. ‘In Flanders fields the poppies blow, between the crosses, row on row.’ De eerste zin benadrukt de vele slachtoffers die al vielen voor het schrijven van het gedicht in 1915. Toch kreeg het zijn faam voor een andere reden. De klaprozen waarover hij sprak, kaderden de tegenstelling tussen de oorlogsgruwel en de mooie Vlaams rurale natuur. De klaproos groeide zonder schaamte in hoge aantallen in de omgewoelde en toegetakelde aarde en werd het herdenkinssymbool voor de oorlog van ‘14-‘18.

De muziek van toen zal altijd die historische bijklank met zich meedragen. Allerlei emoties zijn op gepaste melodieën verwerkt en zullen dat nog lang doen.

Dankzij de uitgebreide informatie waarover we vandaag beschikken kunnen we op gepaste wijze herYannick Vertommen denken.

© CC BY 2.0

13

Het vinyl door de jaren heen

Terug van nooit weg geweest

foto © Anaïs Bollansée Diederik Decroix: ‘De verkoop van vinyl is de enige die nog stijgt’

Voor de digitalisering van muziek was het vinyl de beste vriend van elke muziekliefhebber. De opkomst van de CD in de jaren ‘80 zorgde er echter voor dat het vinyl even naar de achtergrond van het schouwtoneel verdween. Nu is de langspeelplaat terug van weggeweest en misschien nog wel populairder dan ooit te voren. Zo kreeg ze zelfs een eigen feestdag over de hele wereld: Record Store Day.

14

1903-1906

In 1903 begint het vinyl aan haar opmars. Al kan je het nog geen massamedium noemen. Op dit moment was het vinyl simpelweg nog te duur. Een plaat kostte toen gemakkelijk nog 7,50 dollar, wat meer dan een vijfde was van het maandloon van de gemiddelde Amerikaan.

Toch ging het snel de betere kant uit. In 1906 kostte een vinylplaat gemiddeld nog maar 3 dollar. Men ontwikkelde ook de zogenaamde rode zegel. Deze moest kwaliteitsgarantie bieden. Je kon er dus van uitgaan dat elke plaat met een rode zegel een degelijke geluidskwaliteit had.

Het is pas later in 1906 dat het vinyl écht populair wordt. Dit met de ontwikkeling van de Victrola. Een grammofoon onwikkeld door ‘Victor Talking Machine Company’, een Amerikaanse ontwikkelaar. Bij dit model is de hoorn niet langer zichtbaar en ook de draaitafel zit veilig onder een deksel.

1919-1930

Met de oprichting van de ‘Radio Corporation of America’ in 1919 komt er een nieuwe concurrent voor het vinyl: de radio. Mensen kopen een radio en luisteren gratis naar muziek. Met als gevolg dat de verkoop van het vinyl begint te dalen.

Toch zorgde de radio ook voor goed nieuws. De techniek die men gebruikte bij radio kon immers ook gebruikt worden bij grammofoons. Zo kwam in 1925 de elektrische variant van de Victrola op de markt. Deze zorgde ervoor dat het geluid helderder, maar ook luider werd.

© CC0, 1913, Operazanger Enrico Caruso en zijn Victrola..

baten. Het zou pas later in de jaren ‘30 zijn dat er opnieuw licht aan het eind van de tunnel te zien was voor het vinyl.

1930-1945

Na de crisis werd het voor de liefhebber terug mogelijk om vinyls te kopen. En opnieuw werden ze erg populair. De plaat was nu ook goedkoper dan ooit tevoren. Met een prijs van 35 cent per plaat was het nu voor iedereen mogelijk om ze te betalen.

De komst van de Victrola zorgt voor de doorbraak van het vinyl.

Maar in 1929 eindigde het liedje voor een eerste keer. De aandelenmarkt stortte in en iedereen keerde zich naar de radio. De platenindustrie probeerde er alles aan te doen om de luisteraars terug te winnen, maar dit mocht niet

Maar dan begint Wereldoorlog II en opnieuw vertraagt de verkoop van vinyl. Toch leeft de verkoop al snel na het einde van de oorlog weer op. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat door de oorlog de Amerikaanse muziek nu ook tot in Europa komt.

1950- 1980

En het succes van het vinyl kan niet op. De jaren ‘50 doen de verkoop ook alleen maar goed, dit door het

15

© Anaïs Bollansée

ontstaan van een nieuw muziekgenre: Rock ‘n’ Roll.

Het genre is een succes over de hele wereld bij het grote publiek. Rock ‘n’ Roll zorgt opnieuw voor een immense stijging in de platenverkoop.

schijf aanvankelijk veel duurder is dan het vinyl, slaat de CD toch meteen aan. Het geluid van de CD is beter, er kunnen meer nummers op een CD dan op een vinyl en ze is makkelijker in gebruik.

Wie dacht dat het in de jaren ‘50 al goed ging, zou in de jaren ‘60 verbaasd opkijken. De komende twee decennia zal de platenverkoop alleen nog stijgen. Dit allemaal dankzij The Beatles.

1980-1990

Maar aan alle mooie liedjes komt een eind. Voor het vinyl kwam dit er in de jaren ‘80, met de opkomst van de Compact Disc. En hoewel deze kleinere muziek-

16

The Beatles zorgen ervoor dat de verkoopcijfers van het vinyl voor de komende twee decennia de lucht in schieten.

In 1988 worden er voor het eerst meer CD’s verkocht dan platen. Ook word het steeds moeilijker om platen te vinden. Platen verdwijnen bijna overal uit de rekken en worden vervangen door CD’s. Men vreest voor het einde van het vinyl.

Echte fans zweren trouw Hoewel het voor het vinyl steeds moeilijker wordt zijn er mensen die trouw zweren. Zo is er Luc Yzewijn (63). Ook na de komst van de CD bleef Luc kiezen voor zijn trouwe vriend het vinyl: “Echte geluidsliefhebbers vinden de cd te ‘clean’. Het bekende krakje ontbreekt. Met spreekt nog steeds van

17

Verkoopcijfers vinyl in VS (milj) 4

3

2

1

0

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Verkoopcijfers CD in VS (milj) 800

600

© Anaïs Bollansée

400

200

0

© Anaïs Bollansée

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

“het zwarte goud”. Anders gezegd, grammofoonplaten geven een warmere klank en een fijner detail of schakering van de muziek.”

Maar ook de kwaliteit speelt voor Luc een belangrijke rol: “Het vinyl ziet er niet alleen steviger uit, dat is het ook. De meeste cd’s werken na een aantal jaar niet meer, terwijl je met een plaat deze enkel ‘grijs’ kan draaien. Dit wil zeggen dat de naald diep in de plaat graveert en zo de geluidskwaliteit aantast, maar het duurt heel erg lang voor dit gebeurt.”

In 1975 begon Luc aan zijn carrière als dj. “Na de komst van de CD merkte je dat veel mensen meteen overstapten. Voor een dj is dit anders. Met platen kan je veel meer dan met CD’tjes. Zo kan je een plaat meteen manipuleren, door ze bijvoorbeeld een stukje terug achteruit te trekken. Dit geeft heel mooie klankeffecten die je met een CD niet kan verkrijgen.”

Toch zijn er ook nadelen aan het vinyl, al merk je meteen dat een echte liefhebber zoals Luc dit niet zo graag toegeeft. “Het enige Nadeel van een vinylplaat is dat wanneer je ze te luid afspeelt er storing op komt. Dit omdat de trillingen van de boxen, de vloer of andere voorwerpen de geluidsgolven van de plaat storen.”

1990-2006

Toch is het vinyl nooit helemaal verdwenen. En in 1994 begint de verkoop ervan voor een eerste keer opnieuw te stijgen. Ze komt opnieuw aan haar hoogtepunt in 2000. Dit echter voor maar vier jaar, want in 2004 is het liedje alweer voorbij. De verkoop van vinyl zakt opnieuw weg.

De volgende jaren blijft de verkoop redelijk stabiel.

Al is het vinyl wel nog maar een schim van wat het ooit geweest is. In 2005 zijn er zo’n 600.000 vinyls verkocht. In 2000 waren dit er nog 1,50 miljoen.

Vlak voor de opkomst van de CD waren dit er nog 1.52 miljard.

2007-2011

In 2007 gebeurt er opnieuw wat velen niet hadden verwacht. Het vinyl begint aan een nieuwe opmars.

De daaropvolgende jaren zal de verkoop alleen maar stijgen. Van 600.000 platen in 2005, naar bijna vier miljoen in 2011. Dit is zes keer meer dan in 2005, of een stijging van maar liefst 566%. Op dit moment begint de verkoop van CD’s echter terug te dalen.

Het vinyl wordt zo populair dat in 2011 het Amerikaanse initiatief ‘Record Store Day’ tot bij ons komt. Sindsdien is het een evenement dat ieder jaar georganiseerd wordt. Diederik Decroix beheerst de social media kanalen van Record Store Day in België. Zelf beschrijft hij Record Store Day als ‘een feestdag waarop we de onafhankelijke platenboer vieren. We vieren zijn kennis, enthousiasme en zijn passie voor muziek.’

Tijdens Record Store Day zijn er in platenwinkels over het hele land optredens en evenementen. ‘Dit jaar waren er op meer dan 25 plaatsen optredens te volgen. Overal was het lekker druk en gezellig. Vinyl is nog steeds een niche markt, maar het is wel de enige die stijgt!’ verklaart Diederik enthousiast.

Toekomst

Hoewel het momenteel erg goed gaat met het vinyl is het moeilijk om de toekomst te voorspellen. Dit weet Diederik ook: ‘Vinyl zit nu opnieuw in de lift, maar of die interesse zal blijven weet niemand. Toch denk ik niet dat het ooit helemaal zal verdwijnen. Het is immers nog nooit gelukt om het vinyl klein te krijgen!’ (lacht) ‘Bij de CD vrees ik voor een tragischer lot. CD’s missen de magie die een vinyl wel heeft. Bij een vinyl begint het al wanneer je de hoes neemt, deze zijn erg mooi en zo blijf je er vaak lang naar kijken. Dan moet je die plaat eruit halen en opleggen. Ook dan kan je er naar blijven kijken. Een vinyl brengt rust. Bij een CD is dit anders. De verkoop van CD’s daalt, de verkoop van vinyl is de enige die stijgt.’

Anaïs Bollansée

19

Elf jaar muziekverkoop Met de opkomst van het internet is de verkoop van fysieke muziekdragers erg gedaald. Tegenwoordig zijn het vaak alleen nog de echte verzamelaars die hun geld willen uitgeven aan CD’s, vinyls of muziek DVD’s. De verkoop van fysieke muziekdragers is de laatste elf jaar een kleine 63% gedaald. Van 181,4 miljoen verkochte oplagen in 2005, naar 67,85 miljoen vorig jaar.

Steeds meer mensen downloaden hun muziek. Dit wil zeggen dat ze muziek van het internet halen. Zo hebben ze nooit een fysieke versie van hun CD’s, enkel de nummers die erop staan. Dit kan je op twee manieren doen: legaal en illegaal. Bij een legale download betaal je voor wat je krijgt. Vaak is dit goedkoper dan de echte CD kopen, aangezien je er geen fysieke CD aan over houdt. Bij een illegale download betaal je niets.

De artiest verdient dus ook niets aan deze ‘verkoop’.

Ook bij het streamen is er een stijging duidelijk. Deze is wel minder groot dan bij downloaden het geval is.

Dit omdat wanneer je muziek downloadt je ze wel zelf hebt. Het aantal gestreamde nummers is op vier jaar tijd van 2,58 miljoen naar 21,9 miljoen gestegen.

Dit is acht keer meer.

Momenteel doen de fysieke dragers het nog steeds het best. Toch wanneer je kijkt naar de muziek waarvoor er effectief betaald werd. Jammer genoeg voor de muzieksector is het waarschijnlijk de illegale download die het best scoort.

Correcte cijfers van het aantal illegale downloads bestaan er niet. Het is nog niet mogelijk om dit op een exacte manier te meten. Men weet wel dat dit aantal erg hoog ligt. Veel hoger dan de legale download. Toch is ook hier een duidelijke stijging merkbaar.

In 2005 werden er 1,63 miljoen nummers legaal gedownload. In 2015 waren dit er al 40,15 mijloen. Dit is 24 keer meer dan in 2005.

Anaïs Bollansée

Streamen (milj) 2,58

10,26

15,2

21,9

2012

2013

2014

2015

Een laatste manier om je muziek te beluisteren is het streamen. Dit is wanneer je online je muziek beluistert. De muziek staat dus niet op een drager en ook niet op je laptop of computer. Een website die hier gebruik van maakt is Youtube. Het is meteen ook de meest bekende.

20

De fysieke dragers CD, DVD en Vinyl (milj) 181,47

172,84

168,93

157,57

146,07

133,68

124,29

105,02

91,27

67,85

67,85

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Legale Download (milj) 1,63

5,06

8,57

5,23

13,03

16,12

19,51

24,08

33,23

35,15

40,15

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

21

© Anaïs Bollansée

DJ ROONY (59)

MENGT ALLE LEEFTIJDEN OP MECHELSE DANSVLOEREN

foto ©Yannick Vertommen Ronny Serneels zit bij een van zijn favoriete cafées in Mechelen.

Ronny Serneels (aka DJ Roony) was 16 wanneer hij vastberaden El Bandido van Will Tura op single kocht. De eerste plaat van duizenden in zijn collectie. Na bijna 45 jaar in het milieu sorteert Ronny nog elke week zijn platenbakken om op diverse locaties in Mechelen te mixen. Ontroeren doet hij al heel zijn carrière met nostalgische vinylplaten en dat in de hipste cafés en de kalmste rusthuizen.

22

DJ Roony’s historie Het begon allemaal in café ‘t Zottekot achter de Sint-Romboutskathedraal in Mechelen. 17 jaar en gewapend met zijn discobar begon Ronny te draaien in dit café en schuimde daarna zowat alle kroegen in Mechelen af. “Ondertussen zijn al die zaken opgedoekt maar ik heb nog heel wat herinneringen aan die tijd”, zegt Ronny. “Natuurlijk haalde ik toen meer schelmerij uit achter de discobar. Zo stak ik eens een damesslipje in brand zodat ze zonder naar huis moest.” (lacht uitbundig) Na een huwelijk dat op de klippen liep, stofte Ronny zijn platenspelers af en hernam zijn oude hobby: “Ik werkte als vertegenwoordiger van een autobandenbedrijf maar hield natuurlijk nog meer van het rondtrekken met de discobar.”

vierde donderdag van de maand organiseert de eigenaar ‘Turntable Thursdays’, de klanten nemen de plaatjes mee en Ronny mixt ze met zijn eigen platen. Hij krijgt altijd enthousiaste reacties: “Jonge mensen vragen vaak naar mijn platen en bestellen ze daarna online. Dat is de toekomst.”

ling kan geen kwaad en daar weet Ronny alles van. “Heel veel muziek die ik daar draai wekt emotionele herinneringen op. Als er iemand begint te huilen, leg ik de plaat de volgende keer niet meer op.”

Maar er wordt ook veel gelachen tijdens bijvoorbeeld de vogeltjesdans of de Griekse sirtaki.

“Du van Peter Maffay trekt nog het meeste volk op de dansvloer, dé openingsdans van de jaren ’70.”

“40 jaar geleden werd er vaker gedanst op de feestjes.”

Idolen en hun fans Ronny is ondertussen een heus fenomeen in Mechelen. Iedereen herkent hem aan de toog van Kafee Zapoi waar het interview plaatsvond. “Eind vorig jaar stond ik samen met Ilse Liebens (Studio Brussel, Nostalgie) en Kong (Studio Brussel) in de Mirage bar op de kerstmarkt. Dat is niet niks en die avond kreeg ik nog meer fans”, vertelt Ronny.

Tegenover Zapoi in de Onze-Lieve-Vrouwestraat in Mechelen bevindt zich nog een ander hip cafeetje genaamd Minimaal. Iedere

Iets anders dan bingo Een dj van 59 jaar oud kom je niet vaak tegen. Ronny denkt dat hij zelfs de oudste is van Mechelen.

De laatste tijd combineert hij het drukke nachtleven met wat rustigere locaties zoals een bejaardentehuis. “Een groot deel van mijn platen komen van de oudjes”, verklaart Ronny. “Ze weten dat ik daar nog gebruik van maak en zo komen ze bij mij terecht.”

Muziek wordt al langer gebruikt in rusthuizen om de eenzaamheid en stilte te breken. Wat afwisse-

23

Volume speelt in rusthuizen natuurlijk een belangrijke rol. Op openluchtfestivals 40 jaar geleden waren er geen geluidslimieten maar tegenwoordig moet je extra opletten. Ronny verklaart: “Wanneer de discobar te luid staat voor hoorapparaten corrigeer ik dat meteen.

Voor de rest hoor ik weinig klachten.”

Dansvloererfgoed DJ Roony is in de regio van Mechelen tamelijk bekend bij jong en oud maar hij merkt wel enkele verschillen op tussen generaties. “40 jaar geleden werd er makkelijker eens gedanst op mijn muziek. Tegenwoordig is dat minder maar ik denk dat de mensen ook genieten tijdens een aangenaam gesprek aan de bar.”

Zoals veel gepassioneerde dj’s draait Ronny het liefst zijn favoriete plaatjes. “Soul-, R&B- en funkplaatjes uit de jaren ’70 draai ik nog altijd grijs”, vertelt de nos-

talgicus. Hij houdt zijn collectie intact met propere naalden en een omstreden scheutje afwasmiddel. “Mijn plaatjes van The Rolling Stones & Fleetwood Mac gaan al tientallen jaren mee en ze klinken nog haarfijn.”

Hoopvolle toekomst De zomerevenementen in het stadscentrum van Mechelen trekken elk jaar veel volk. Ronny is een vaste waarde bij de crew van Maanrock maar heeft tot zijn spijt nog nooit de draaitafels kunnen meebrengen. “Jan Campi van Radio Botanique, de vaste dj’s op Parkpop, helpt me om op het podium te klimmen van de stadsfestivals. Dat zou ik heel graag eens meemaken”, zegt hij vol hoop.

Aan ambitieuze plannen dus geen gebrek. “Kristof Calvo (Groen) vroeg me of ik eens op Tomorrowland wou draaien. Je weet nooit wat er uit de bus kan vallen”, bulderlacht Ronny. De kans is dus groot dat Ronny na zijn zestigste verjaardag nog altijd staat te swingen achter zijn discobar.

Yannick Vertommen

24

©Yannick Vertommen

Het achterdeurtje naar herinneringen van dementen ​​ Langzaam maar zeker sijpelen hun gedachten en herinneringen weg. Muziek kan heel veel betekenen voor personen met dementie, want muziek blijft het langst aanwezig in onze hersenen. Op het moment dat het woord te moeilijk wordt, biedt muziek de uitweg.

Nooit werden mensen zo oud als vandaag en nooit hadden mensen een langere toekomst voor zich dan tegenwoordig. Deze toekomst wordt echter verstoord door dementie. In Vlaanderen leven naar schatting 116 000 mensen met dementie. In België wordt dit aantal op 175 000 geraamd. Ook de komende jaren zal het aantal patiënten dat aan een vorm van deze ongeneeslijke ziekte lijdt, blijven stijgen. Dit is toe te schrijven aan de vergrijzing van de bevolking. Het aantal dementerende zal oplopen tot 350.000 in 2050.

Dementie is niet één ziekte, maar het is een verzamelnaam voor ruim vijftig ziektes. De ziekte van Alzheimer is met 70% de meest voorkomende vorm van dementie en werd in de twintigste eeuw ontdekt door Aloïs Alzheimer. Andere gekende vormen zijn vasculaire dementie, frontotemporale dementie en de ziekte van Parkinson. Alle ziektes leiden tot een geleidelijke achteruitgang van het geestelijk functioneren.

Dementie is geen toestand, maar een proces dat steeds in wording is. Een persoon met dementie is niet zomaar bepaalde verstandelijke vermogens kwijt, maar hij of zij is ze voortdurend aan het verliezen. Jammer genoeg is er geen behandeling die dementie geneest. Er zijn wel medicijnen die de snelheid van de achteruitgang kunnen vertragen, maar

© Ilah

deze medicijnen zijn niet voor iedereen geschikt. Elke persoon reageert anders op de medicijnen en soms is men veel gelukkiger zonder.

Muziek is belangrijker dan gedacht

Muziek kan een drager zijn van herinneringen en emoties. In onze jeugd en vroege volwassenheid ontwikkelen we onze persoonlijke muzieksmaak. Voor mensen met dementie, meestal 80-plussers, is dat ruim zestig jaar geleden. Muziektherapeute Lieselotte Ronse gelooft dat muziek een belangrijke rol speelt in het leven van ouderen. “Er zijn dingen die vervagen en wegvallen, maar muziek zit in de delen van de menselijke hersenen die het laatst worden

25

aangetast. Dat betekent dat het heel lang een toegangspoort kan blijven.”

Aangezien muziek een fundamenteel onderdeel van het menselijk leven lijkt te zijn, wordt in de zorg steeds meer aandacht besteed aan muziek in de vorm van muziektherapie. Bewoners van zorgcentra kunnen volledig opgaan in muziek en in het zingen van liedjes van vroeger. Muziektherapie zorgt ervoor dat de dementerende ouderen zich meer met elkaar verbonden voelen en er is sprake van een verhoogd bewustzijn van het zelf en de omgeving. Ook beïnvloedt het de stemming zeer positief. “De mensen genieten van het zingen en gaan mee in het verhaal.

Muziek helpt om de band tussen de bewoners en hun geliefden opnieuw te versterken”, zegt Lieselotte.

dienen. Dan wordt het ingezet om onrust en angst te verminderen of om iemand te activeren. Muziek kan depressies tegengaan, het zelfvertrouwen verbeteren, de communicatie bevorderen of emotionele pijn en trauma’s verzachten. Hierbij is het van belang dat de muziektherapeut kennis heeft van de muziekvoorkeuren die iemand heeft gehad en de tijd, plaats en cultuur waarin iemand is opgegroeid.

Zeg die ouderdomskwaaltjes vaarwel

Muziek brengt letterlijk en figuurlijk mensen het meest in beweging. Ook ondanks fysieke ouderdomskwaaltjes, helpt muziek om personen met dementie in beweging te laten komen. “Daar waar de-

“Muziek zit in de delen van de menselijke hersenen die het laatst worden aangetast. Dat betekent dat het heel lang een toegangspoort kan blijven.”

- Muziektherapeute Lieselotte Ronse

Moeizaam communiceren

De communicatie met mensen met dementie is vaak moeilijk. In contact komen en blijven met hun gevoelens en behoeften vormt een hele uitdaging. Maar muziek kan een goede remedie zijn. Vaak komen er allerlei herinneringen, verhalen en emoties los. Dit merkt ook Annie Verhoeven, wiens vader aan een ernstige vorm van dementie lijdt. “Als ik dingen vertel, weet hij het niet meer of snapt hij het niet. Maar begin ik een oud liedje te zingen of te neuriën, dan begint hij spontaan mee te doen.”

Muziek kan dienen als een doel op zich, dan staan de beleving, het plezier en de interactie voorop. Dit beaamt Lieselotte: “Zingen is een natuurlijk antidepressivum, zing zoveel als je kan en je zal je al een beetje gelukkiger voelen.” Maar muziek kan ook als middel

mentie heel veel focust op wat verloren gaat, spreekt muziek heel erg de mogelijkheden aan. En dan ben ik heel erg verwonderd over wat er nog allemaal mogelijk kan zijn,” merkt de muziektherapeute op.

Muziektherapie is een relatief goedkope therapievorm, daardoor kunnen zorgcentra het in het alledaagse activiteitenprogramma opnemen. Voor demente ouderen levert de muziektherapie een sterke toename van de levenskwaliteit op. Zingen, spelen of muziek beluisteren werkt preventief en kan de ziekte vertragen. Ook is er minder stress merkbaar bij de dementerenden en worden er meer emoties prijsgegeven. De positieve en heilzame werking die muziek heeft, kan zowel in groepsverband als individueel worden ingezet.

26

Sluimerend geheugen wakker schudden

De Amerikaanse documentaire Alive Inside laat op een aangrijpende manier zien hoe luisteren naar muziek ouderen met dementie stimuleert. De filmmaker Michael Rossato-Bennett laat zich rondleiden door sociaal werker Dan Cohen, die voorbeelden uit de praktijk laat zien. Dan Cohen zet zich in om zoveel mogelijk mensen met dementie hun herinneringen terug te geven, door ze iPods met persoonlijke muziek van vroeger ter beschikking te stellen. Alive Inside toont zijn ervaringen. Ook deskundigen komen aan het woord, onder wie neuroloog Oliver Sacks en muzikant Bobby McFerrin. Zij verklaren hoe muziek via een achterdeur in het brein kan inbreken om een sluimerend geheugen wakker te schudden.

Ook bestaat er in de Lage Landen een internetradio voor mensen met dementie. Radio Remember is een initiatief van de Haagse Hogeschool samen met muziektherapeut Machgiel Bakker. Het heeft als doel om mensen met dementie door middel van muziek plezier te laten beleven en om goede herinneringen en gevoelens te doen herleven. Ze spelen enkel ‘rele-

vante’ muziek, muziek die aansluit bij de ervaringen van de doelgroep. Radio Remember richt zich op de generatie die opgroeide na de Tweede Wereldoorlog en in de jaren vijftig een gezin stichtten. In die fase van het leven ontwikkelde het individu een eigen identiteit en een persoonlijke muzieksmaak. De muziek die gedraaid wordt op de internetradio dateert uit de periode 1944-1963.

Muziek blijkt een hele positieve uitwerking te hebben op mensen met dementie, in welk stadium dan ook.

Muziek kan herinneringen oproepen en hen terugbrengen naar een gelukkig verleden. Deze herinnering zorgt voor een groter gevoel van geluk en welzijn in het heden en verhoogt daarmee het leefplezier.

Muziek zorgt weer even voor glans in de ogen van deze mensen.

Frederike Sools

Š Ilah

27

Operavoorstelling, schlagerfeestje of thé dansant:

pluk de nacht in Berlijn Berlijn heeft heel wat te bieden en dit niet enkel op historisch vlak. Iedereen kent het oorlogsverleden van de stad maar er valt heel wat meer te beleven. Ook mensen die op zoek zijn naar cultuur zullen zich er zeker niet vervelen. Berlijn is zeer gekend voor haar nachtleven. Wij trokken naar de Duitse hoofdstad om het nachtleven voor senioren in kaart te brengen. We stellen onze top vier voor met plaatsen die je moet bezocht hebben als je Berlijn bezoekt. Want ook ouderen kunnen zich ’s avonds amuseren in de Duitse hoofdstad!

Clärchens Ballhaus

Clärchens Ballhaus, gebouwd in 1913, is een dansclub met een traditie van meer dan honderd jaar oud. Gelegen op de Auguststraße 24 in Berlin-Mitte, mengde het Ballhaus zich tussen de vele dansclubs van de jaren ’20. Het Ballhaus is uniek in zijn soort. Het is de enige dansclub die nog actief is in de Auguststraße.

Het Clärchens Ballhaus werd gebombardeerd tijdens de Eerste wereldoorlog. Na afloop van de oorlog, werd het heropgebouwd.

Het gebouw kreeg twee verdiepingen, de balzaal bevindt zich op het gelijkvloers en op de eerste verdieping kwam een nieuwe danszaal, de spiegelzaal. Na de tweede wereldoorlog kon men na enkele opknapbeurten in het begin van de jaren ’50 opnieuw swingen op de dansvloer.

foto © Yannick Vertommen Het Clärchens Ballhaus is een en al glitter en glamour.

Er hangt een nostalgische sfeer die gecreëerd wordt door het speciale interieur met telefoons uit de jaren ’30 en een wenteltrap. De typische houten tafeltjes met een vaasje en een rode roos maken het Ballhaus gezellig. De moderne technologie zorgt voor een breed

28

scala aan evenementen: swing avonden, tango nachten, Schlageroptredens en burlesque.

Zondag swingdag Een echte aanrader is de ‘Tanztee’ op zondag tussen drie en zeven.

29

Š Yannick Vertommen De historische ingang van het Clärchens Ballhaus

Deze dansnamiddag lokt veel senioren en de dansvloer is drukbezet. De dj draait verscheidene platen zodat alle soorten partnerdansen aan bod komen. Kom je alleen? Dit is geen probleem. In het Ballhaus danst iedereen met elkaar.

Georg (66) groeide op in het Ballhaus. Hij komt hier al veertig jaar lang, van jonge gast tot een ietwat oudere man. Het is de plek waar hij leerde dansen en leerde genieten van het leven. “Ballhaus is een unieke plaats die veel internationale mensen samenbrengt.

Je danst met mensen van andere landen en andere culturen. Zo leer je ook andere soorten dansen kennen. Iedereen is welkom, dat is het aangename aan deze plek.

De oudste danser die hier komt is zelfs al 94, je bent dus nooit te oud om te dansen.”

© Yannick Vertommen Georg met zijn danspartner

Iedereen welkom op de dansvloer

langrijk om een mondje Engels te spreken. Zo wordt het mogelijk om met iedereen een gesprek te voeren, wat noodzakelijk is in een plek zoals het Ballhaus waar vele mensen samenkomen. “Hier is het niet zo dat enkel de mannen de vrouwen ten dans kunnen vragen. Ik stap vaak zelf op mannen af. Zeker als er een Wiener Wals gedraaid wordt.”

De meeste senioren in Berlijn kunnen geen Engels, maar volgens Heidemarie (74) is het be-

Heidemarie komt elke zondag alleen naar de ‘Tanztee’. Ze ontmoette er Wolf (22). Hij had een

afspraak om vijf uur, maar besloot om ervoor nog even langs het Ballhaus te gaan. “Ik zat alleen aan mijn tafeltje en maakte oogcontact met Wolf, we glimlachten naar elkaar. Nog geen minuut later stond hij naast mij om me ten dans te vragen.”

Wolf bezoekt het Ballhaus zo vaak als hij kan. “Ik ga ook naar gewone nachtclubs, maar dit is échte klasse. Ik heb deze danszaal leren kennen via mijn broer. Hij valt op mannen en komt hier dansen met zijn vriend. Niemand vindt dat raar, Ballhaus staat open voor alles en iedereen. Echt iedereen is welkom.”

Als je van dansen en muziek houdt, mag een bezoekje aan het Ballhaus zeker niet ontbreken op je planning!

© Yannick Vertommen Wolf en Heidemarie

30

http://www.ballhaus.de/de/ startseite.html Auguststraße 24 Berlin-Mitte

Café Keese

Voor de tweede hotspot blijven we in dezelfde sfeer als het Ballhaus.

Café Keese is ook een dansclub waar senioren zich zowel overdag als ’s avonds kunnen amuseren.

In 1948 werd Café Keese in Hamburg opgericht door de heer Bernhard Keese. Dankzij het succes werd bijna twintig jaar later, in 1966, de Café Keese geopend in de wijk Charlottenburg, gelegen in de Bismarckstraße. Vader Louis leidt samen met zijn dochter Nadine en haar man Frank met hart en ziel de danszaal. Ze zijn reeds de derde generatie en zorgen ervoor dat het oorspronkelijke karakter behouden blijft, maar ook wordt er hier en daar een beetje ‘frisse lucht’ toegevoegd.

Stijldansen in stijl Café Keese heeft net zoals het Ballhaus een romantisch en sfeervol interieur. Op iedere tafel staat een oude telefoon, die nog steeds veel gebruikt worden. De danszaal telt ongeveer 400 zitplaatsen en heeft een dansvloer van maar liefst tachtig vierkante meter. Plaats genoeg om je beste moves uit de kast te halen.

dansen houdt je fit en maakt gelukkig. http://cafekeese.de/ Bismarckstraße 108 Berlin-Charlottenburg

Deutsche Oper

Voor je een stapje zet in het wilde nachtleven voor senioren in Berlijn, kan je een streepje kwalitatief georkestreerde muziek meepikken in de Deutsche Oper. Vlak naast de gelijknamige metrohalte in de wijk Charlottenburg bevindt zich de imposante operatempel waar bijna dagelijkse wereldberoemde muzikanten en vocalen de revue passeren. Op 20 maart trad het huisorkest op samen met enkel jazzmuzikanten uit Berlijn naar aanleiding van hun tienjarig bestaan.

Opera ontmoet jazz Onder leiding van dirigent Manfred Honetschläger gaf het hele orkest het beste van zichzelf. Blazers, percussie en snaarinstrument weerklinken met perfect resonantie doorheen het strakke operagebouw. Jazzmuzikanten zoals gitarist Kai Brückner en trompettist Till Bröner spelen in koor met het orkest een heleboel nummers uit het tijdperk van de swing. Big bands als deze zijn dan ook in de mode geraakt tijdens de swingperiode van de jaren ’30 en ’40. Nu willen ook moderne muzikante deze stijl verderzetten.

Een gebouw met karakter In 1912 opende dit operahuis haar deuren voor het grote publiek en krijgt meteen heel wat volk over © Bettina Stöß Kai Brückner en de big band

Met zijn verschillende thema-avonden behoort Café Keese op de dag van vandaag tot een van de meest bekende clubs van Berlijn. Café Keese is perfect voor mensen van middelbare leeftijd, die met veel plezier dansen en andere mensen willen ontmoeten.

De cultus blijft, doe mee! Want

31

de vloer voor stukken van onder andere Beethoven. Tijdens de tweede wereldoorlog werd het gebouw helaas gebombardeerd maar in 1961 konden de voorstellingen al hervatten in het huidige en veel soberder design van Fritz Bornemann.

Vandaag staan er naast heel wat muzikaal lekkers en de evidente operavoorstelling ook talrijke theatervoorstellingen geprogrammeerd. Historische en jonge producties wisselen elkaar af alsook de leeftijd van degenen die het podium durven te betreden. Ook het Duitse staatsballet verblijft in dit gebouw wanneer zij een thuismatch spelen.

Het volledige programma is in het Duits en het Engels te vinden op de website van de opera. Š CC0

http://www.deutscheoperberlin. de/ Bismarckstr. 35 Berlin

Š Yannick Vertommen De metrohalte aan de Deutsche Oper

32

Hafenbar Berlin

Voor de meezingers en –swingers moet je in Berlijn in de Hafenbar zijn. Op vrijdag en zaterdag kan je er terecht voor een jolige karaokesessie en is het altijd mogelijk om je benen eens los te gooien op een van hun beruchte schlagerfeestjes.

Met fantastische zeedecoratie en hilarische matrozenpakjes voel je je meteen thuis op de dansvloer van de Hafenbar. Het concept gaat dan ook al meer dan 40 jaar mee.

Sinds de val van de muur is de bar

ook toegankelijk voor het westen en wordt daardoor steeds populairder bij het bredere publiek.

Storm op zee Doorheen de geschiedenis passeren heel wat figuren over de planken van het dek. Zo waren er in de jaren ’60 elke maandag zeemeerminverkiezingen, werden er zelfs gewaagde stripteaseacts geshowd en werd er een aquarium met tal van exotische vissen geïnstalleerd.

Helaas zijn de eigenaars op dit moment op zoek naar een andere bar omdat het gebouw andere plannen heeft. Maar niet getreurd want het interieur wordt integraal verhuisd naar de volgende locatie!

De nieuwe verblijfplaats is dus nog niet bekend maar voor meer informatie in het Duits kan je altijd terecht op de website. http://www.hafenbar-berlin.de Frederike Sools & Yannick Vertommen

foto © CC0 Elke vrijdag en zaterdag feest met de dj-matrozen van de schlagerbar.

33

Buren vinden elkaar op muzikaal vlak

“Een leven zonder muziek zou maar stil zijn”

© Frederike Sools

Alida Vercammen en Theo Heremans waren buurman en buurvouw en delen een grote liefde voor muziek. Maandelijks zitten ze samen om nieuwe muziek te leren kennen en elkaar bij te benen op muzikaal en digitaal vlak. Alida verdiept zich in opera, terwijl Theo elke manier uittest om haar muziek (gratis) te bewaren. Een onafscheidelijk duo op muzikaal vlak.

Alida Vercammen, een 71-jarige gepensioneerde verpleegster, vult een groot deel van haar tijd met het luisteren naar en analyseren van muziek, vooral klassieke muziek is haar interessegebied. “Ik heb altijd een band gehad met muziek. Ik maakte als kind deel uit van het zangkoor in Herselt en bij de jeugdbewegingen zongen we ook voortdurend liedjes. Maar als

ik toch een muzikaal beginpunt zou moeten aanduiden, was het op mijn veertien jaar. We kregen muziekles op school en daar moesten we naar een lied van Offenbach luisteren. Dat was mijn eerste ervaring met de klassieke muziek, en al de schoonheid die deze te bieden had.”

34

Door de jaren heen was het moeilijk om haar passie volledig deel te laten uitmaken van haar leven. “Ik werkte als thuisverpleegster, heb drie dochters en moest dit combineren met het huishouden. Mijn man werkte in een fabriek en was niet vaak thuis. Hierdoor was het onmogelijk om naar concerten te gaan.

Ik luisterde vooral via de radio naar klassieke muziek, Klara liet me nooit in de steek. Toevallig was er op een avond opera op televisie, waardoor ik met dit genre in contact kwam. Dit spektakel met zang en visuele elementen trok zo mijn aandacht, dat ik me hierin heb verdiept.”

politan Opera in New York live gestreamd in de zalen. Het zijn opera’s met de bekendste stemmen. De beste ter wereld zingen in de Metropolitan met een groot orkest. Het is zeker een aanrader om eens een voorstelling te volgen in de cinema.”

“Offenbach was mijn eerste ervaring met klassieke muziek en al de schoonheid die deze te bieden had” -Alida Vercammen

© Frederike Sools Muziek speelt een belangrijke rol in het leven van Alida

Opera als openbaring

Door een lui avondje in de zetel ontdekte ze haar echte passie: opera. “Ik ga al naar de opera vanaf 1987. Eerst ging ik naar Antwerpen, maar nu heb ik een abonnement voor Brussel en Gent. Elke maand wordt daar een opera opgevoerd. Op zaterdagnamiddag ga ik naar Amsterdam. In het Concertgebouw hebben ze de beste muziekzaal van Nederland met de beste akoestiek. Maar mijn liefde is niet goedkoop.

Voor één voorstelling betaal je al snel tachtig euro.”

De ervaring van een opera is pas compleet als je hem werkelijk ziet, en dus niet wanneer je enkel de muziek hoort. “Ik luister soms naar een opera op radiozender Klara, maar dit is enkel mogelijk als ik de hele opera vanbuiten ken. Ik verkies een opera op televisie, of nog beter: een voorstelling live. In alle grote cinemazalen van Europa worden de opera’s van de Metro-

Muziek als afleiding

In een gezin is het niet altijd evident om naar dezelfde muziek te luisteren of om dezelfde passie te delen.

Vele senioren zijn fan van ‘Ment TV’, alsook Alida’s man André, die intussen overleden is. “André luisterde naar radio 2, maar ik verkoos Klara. Ik zette mijn hoofdtelefoon op en luisterde zo naar mijn muziek of ik zonderde me af in mijn bureau, waar een aparte muziekinstallatie aanwezig was. Mijn man had geen interesse in opera. Hij is nooit mee naar zo’n voorstelling geweest en dat moest ook niet. Je kan iemand niet dwingen om iets mooi te vinden. En ik moet eerlijk zeggen, er zijn niet veel mensen die echte ‘operafreaks’ zijn zoals ik. Toch zit de operazaal altijd vol. Er zijn dus mensen die van opera houden, maar het is een beperkte groep.”

35

“Ik luister muziek om mijn gedachten te verzetten.

Muziek brengt me in een andere sfeer en laat me ontspannen. Eens je met muziek bezig bent, raak je geïnjecteerd en wil je er steeds meer over weten. Je kan het vergelijken met een verslaving, eens dat je

eraan begint, kan je niet meer stoppen. Door de drang om steeds meer te willen kennen van muziek, heb ik nu een zeer ruime kennis ontwikkeld.” Alida’s leven wordt gekleurd door muziek en ze wil er niet aan denken hoe haar leven eruit zou zien zonder muziek.

“Ik moet eerlijk zeggen, er zijn niet veel mensen die echte ‘operafreaks’ zijn zoals ik. Toch zit de operazaal altijd vol.

Er zijn dus mensen die van opera houden, maar het is een beperkte groep.”

- Alida Vercammen © Belga De opera van Gent voelt als thuiskomen voor Alida

36

Nostalgische terugblik

“Ik haal de klank uit een clip op YouTube en sla die op. Op die manier heb ik steeds nieuwe muziek, dat is de kunst om een beetje bij te blijven”

Op twintigjarige leeftijd besteedde ze haar vrije tijd aan het zingen van klassieke muziek. Ze maakte deel uit van het koor van Leuven en moest minimaal twee keer per week oefenen. Zo kreeg ze de kans om, samen met haar koor, eenmalig op te treden met het scala van Milaan. Diezelfde tijd schreef haar jeugdliefde Mark een liefdeslied voor haar. “Mijn vriendje Mark was ook muzikaal. Hij zong in een orkestje en speelde gitaar. Op een dag stond hij voor mijn deur met een zelfgeschreven lied. Ik kan me nog een strofe herinneren in de Kempen heb ik een meisje leren kennen, met liefde zo groot als een standbeeld…’.”

Het luisteren van muziek is door de jaren heen niet veel veranderd. “Mijn kleinkinderen luisteren naar muziek die nu in is, maar wij luisterden ook naar de muziek die toen modern was en die toen op de radio gedraaid werd. Er is dus niet zoveel veranderd. Mijn kleinkinderen luisteren naar andere muziek, maar wij deden hetzelfde. Toen wij jong waren, luisterden wij ook niet naar de muziek van onze grootouders.”

-Theo Heremans

Alida gaat mee met haar tijd. Ze volgt alle nieuwe hypes en ontwikkelingen op de voet. Dit vooral dankzij de hulp van buurman Theo die haar op digitaal vlak bijbeent. “Dankzij de digitalisering gaat er een grote doos open, je kan nu muziek branden op een CD of DVD of opslaan op een (externe) hard disc. Je kan muziek kopen, maar je kan ook een omweg maken via YouTube. Ik haal de klank uit een clip op YouTube en sla die op. Op die manier heb ik steeds nieuwe muziek, dat is de kunst om een beetje bij te blijven”, aldus 73-jarige Theo.

Rhythm is a dancer

Laat ons even terug gaan naar de goede oude tijd.

Alida en Theo wonen naast elkaar in Langdorp vanaf de jaren ‘70. Hun vriendschap kwam tot stand dankzij hun liefde voor opera. Samen luisterden ze urenlang naar muziek en in de zomer organiseerden ze buurtfeestjes. Vele buren zijn inmiddels gestorven of verhuisd, dus Alida blikt terug naar die tijd met een warm gevoel. “Vroeger zaten we met onze buren in de zomer buiten en brachten we onze goede muziekinstallatie mee. Er werd gezongen en gedanst op verschillende soorten muziek. Muziek heeft altijd mensen gelukkig gemaakt, en dat zal het blijven doen.

Een leven zonder muziek zou maar stil zijn.”

© Frederike Sools Theo beent Alida bij op digitaal vlak

Frederike Sools

37

Senioren van Mechelen

Fotoreportage door AnaĂŻs BollansĂŠe

38

Muziek wekt emoties op. Soms moet je ervan lachen of huilen. Soms kan je niet anders dan meezingen terwijl je er op een ander moment net heel stil van wordt. Het kan ook zijn dat je ervan begint te springen of dansen.

Zo is het ook bij deze groep ouderen uit Mechelen.

Elke maandag komen ze samen in Café Het Pleintje.

Van de uitbaatster kregen ze er een lokaal achter het café om te dansen. En dansen, dat is wat ze doen! Op de tonen van de Duitse wals.

“Je kan je hier echt uitleven en je moet je er niet voor schamen. We zijn allemaal al wat ouder, dus het is

normaal dat we niet meer alles kunnen. Sommigen hebben een nieuwe heup of een nieuwe knie en kunnen dus niet meer springen. Dat is niet erg, dan passen we de dans gewoon wat aan! We willen het wel echt goed doen, al is dit niet altijd even makkelijk” vertelt Bie (80).

Bie danst als 25 jaar bij de groep “De laatste tijd gaat het wat minder. We hebben veel leden verloren en er komen er jammer genoeg geen nieuwe meer bij. Het zijn vooral mannen die we missen. Het zou fijn zijn als er een paar nieuwe zouden bijkomen.”

39

Anaïs Bollansée

40

41

De Mexicaanse muziek die emoties oproept

¡Que Viva el Mariachi!

Mexicaanse Mariachi-muziek is gemaakt om je in beweging te krijgen. Deze straatorkesten zie je ronddwalen door de straten van Mexico. Voor enkele peso’s, het Mexicaanse geld, speelt het orkest een paar liedjes. Mariachi’s gaan doorgaans gekleed in Mexico’s nationale kledij. Het is de outfit van de charro, de traditionele Mexicaanse ruiter, afgewerkt met een sombrero. Zij brengen sfeer in de Mexicaanse straten.

42

© Frederike Sools

Een Mariachi is een Mexicaans straatorkest en bestaat uit minstens twee violen, twee trompetten, een gitaar en zangers. Vaak zijn ze met hun zessen en bespelen de zangers zelf ook een instrument. De leden van een Mariachi zijn meestal bloedverwanten, van grootvader tot jongste kleinzoon. Meestal zal je enkel mannelijke leden van een Mariachi zien, maar af en toe is er ook een vrouw bij.

De naam Mariachi wordt zowel gebruikt voor de orkesten als voor de muzieksoort die zij ten gehore brengen. De muziek wil emoties uitdrukken. Gelukkig, droevig, trots, boos, romantisch en opstandig zijn enkele stemmingen die zij willen opwekken met hun extraverte zangers, zachte harmonieën en aanstekelijke ritmes. Een Mariachi creëert een onmiskenbaar geluid dat uniek is in de wereld.

La historia

Mariachimuziek vindt zijn oorsprong diep in de Mexicaanse geschiedenis. Het geluid van de snaarinstrumenten en de oudste ritmes zijn geworteld in de koloniale tijd van Mexico. Toen de muziek van Spaanse theaterorkesten gecombineerd werd met Mexicaanse instrumenten, was de Mariachi omstreeks 1800 geboren. Deze muziek komt oorspronkelijk uit de westelijke deelstaat Jalisco, maar is nu over het hele land populair.

Mexico’s populairste Mariachiorkest, Mariachi Vargas de Tecalitlán, is ook afkomstig uit Jalisco. Zij waren op uitnodiging van president Lázaro Cárdenas, die een grote fan was van het orkest, naar Mexico-Stad gehaald om in 1934 op de inhuldiging van de president te spelen. Dit was voor de meeste Mexicanen hun eerste kennismaking met de muzieksoort.

Cultureel erfgoed

In 2011 heeft de Mexicaanse Mariachi een plaats gekregen op de lijst van immaterieel cultureel erfgoed van Unesco, de cultuurorganisatie van de VN. Op de Unesco-lijst, die in 2001 in het leven werd geroepen, staan tradities, traditionele kennis, festivals en cultuuruitingen die volgens de organisatie beschermd moeten worden voor het nageslacht.

Mariachi-orkestjes laten zich vaak inhuren voor feesten en toeristenvermaak in hotels. Ook zijn ze vaak terug te vinden in de toeristische centra. Voor een min of meer vast tarief per nummer brengen ze liederen ten gehore. Jij mag vaak zelf bepalen welke liedjes ze brengen, dus het is interessant om voor je bezoek aan Mexico enkele leuke nummers te beluisteren. Zo kom je al in de typisch Mexicaanse sfeer.

Frederike Sools

43

© Jose Luis Martinez Alvarez

65-plussers op Vlaamse zomerfestivals De festivalzomer is een periode waar menig muziekliefhebber naar uitkijkt. De festivals doen het dan ook goed. En hoewel de weide vaak plat wordt gewalst door al het jonge geweld, is dat op de podia soms anders.

Black Sabbath

Foreigner

Hoewel Ozzy Osbourne niet altijd deel uitmaakte van de band, is het wel het meest beruchte bandlid. Vaak wordt Black Sabbath beschouwd als de eerste echte metalband. De band kondigde al meerdere keren aan dat ze ermee zouden stoppen, maar dit keer zou het wel eens echt hun laatste tour kunnen zijn.

De bezetting van Foreigner is niet meer dezelfde als in de jaren ‘70. Gitarist Mick Jones blijft nog als enige originele lid over. Toch weet hij zich altijd te omringen met muzikanten van topkwaliteit. Op die manier blazen ze je telkens weer omver bij het spelen van hun grote hits zoals ‘I Want To Know What Love is’ en ‘Feels Like The First Time’.

Met de tour die de gepaste naam ‘The End’ kreeg strijkt Black Sabbath op 17 juni neer in Dessel op de weide van Graspop Metal Meeting.

Foreigner zal te zien zijn op de weide van Graspop Metal Meeting op 17 juni.

44

Paul McCartney

Urbanus en De Fanfaar

Iggy Pop

Sir Paul McCartney is vooral bekend als lid van The Beatles.

Toen de band in 1970 uit elkaar ging is McCartney echter niet gestopt. Ook alleen bleef hij muziek maken en scoorde de ene hit na de andere. Hij is dan ook niet voor niets Rock ‘n’ Roll royalty.

Wie in Vlaanderen kent Urbanus niet? Al sinds begin jaren ‘70 vult hij onze huiskamers met vrolijke liedjes en geweldige sketches. In 2011 zou Urbanus zijn laatste show geven getiteld ‘Urbanus Zelf’. Het grote succes zorgde er echter voor dat de bal opnieuw aan het rollen ging.

Iggy Pop is vooral bekend om zijn extreme optredens. Dit begon al in de tijd van The Stooges en ging gepaard met extreme hoeveelheden drank en drugs. Het waren ook die drank en drugs die ervoor zorgden dat het in 1974 allemaal uit de hand liep.

Op 30 juni laat hij zich begeleiden door een band op het hoofpodium van Rock Werchter.

Urbanus en De Fanfaar zal op de eerste editie van Marktrock in Aalst optreden. Deze editie vindt plaats op 14 augustus.

45

Toch heeft Iggy Pop zijn manier van optreden nog niet afgeleerd.

Op 3 juli kan je het zelf meemaken op de weide van Rock Werchter.

Whitesnake Wie Whitesnake zegt, zegt David Coverdale. Oftewel de man waarvan wordt gezegd dat hij ervoor zorgde dat hardrockmuziek met een bluesykantje bleef bestaan. Hoewel Coverdale pas op 22 september de 65 zal bereiken, is hij toch het vernoemen waard. Hij werd vooral bekend als zanger van Deep Purple era drie en vier, maar ook met Whitesnake scoorde hij de ene hit na de andere.

Coverdale zelf zegt dat dit zijn laatste tournee zal zijn, na 40 jaar de wereld rondreizen stopt hij ermee.

Bruce Springsteen And The E Street Band Bruce Springsteen, aka ‘The Boss’, werd vooral bekend door zijn nummers als ‘Born In The U.S.A’, ‘Dancing In The Dark’ en ‘Born To Run’. Dit jaar viert hij de 35ste verjaardag van zijn vijfde studioalbum ‘The River’. Dit met ‘The River Tour 2016’.

Deze tournee houdt 9 juli halt in België voor een optreden op TW Classic.

Whitesnake zal op 13 augustus te zien zijn in Kortrijk op het podium van Alcatraz.

Dit zijn echter maar enkele bekende namen op een ellenlange lijst. Er is dus voor ieder wat wils. En zo belooft ook deze festivalzomer weer een topper te worden.

- Anaïs Bollansée

46

BETTYE LAVETTE LEGT HAAR SOUL BLOOT IN LEUVEN

Concertverslag door Yannick Vertommen

47

Na 3 Grammy nominaties en ondertussen een carrière van 55 jaar, komt mevrouw LaVette nog eens naar ons land afgezakt voor een intiem concert in het Leuvense depot. Haar laatste album “Worthy” werd dit jaar genomineerd voor “Best Blues Album” en bevat covers van de groten der aarde zoals Bob Dylan, Paul McCartney, John Lennon en Mick Jagger. Met een stem als een beiaard raakt ze diep en verovert ze het hart van het publiek.

Na al dat heen en weer geloop op zulke hoge hakken als je 70 bent is het tijd voor het zogenaamde senior citizen moment.

Bettye zet zich neer op een klein handdoekje voor Souvenirs, een nummer over haar verleden en hoe moeilijk ze het heeft om het te accepteren.

48

Bettye krijgt de sublieme begeleiding van bas-, elektrische gitaar, drums en synthesizer. Samen brengen ze een mix van soul, funk, blues en rock & roll.

Ook de muzikanten genieten enorm van de ontspannen sfeer in Het Depot. Nummers als Joy, een cover van Lucinda Williams, gieten ze in een extreem rauw jasje en zetten zo de voorste rijen aan het shaken. Bettye vertelt dat Lucinda misschien de enige jongere vrouw is die haar onder tafel kan drinken...

De klasse druipt van deze vrouw. 70 jaar maar ze huppelt nog steeds kerngezond heen en weer. Na haar memoires “A Woman Like Me� komt er binnenkort een gelijknamige film aan, gemaakt door zangeres Alicia Keys. Benieuwd of de prent even ontroerend zal zijn als haar optredens.

49

Sterk muziekwerk

1 2

3

4

5 6

7

8

9

10 11

12

13

14

15

16

18

17 19

20

Horizontaal

2. Medium voor muziek en nieuws 3. Muziekgenre 7. Geschikt voor een wals 11. Wil om hogerop te klimmen 12. Gezellige drinkplaats 15. Muziek beluisteren op het internet 18. Vervagende hersenziekte 17. Santé 19. Fysieke muziekdrager 20. Plaat met één of twee nummers

verticaal

50

1. Blaasinstrument 4 Beroep voor mentale verbetering.

5. Bewegen op muziek 6. Fijn voor de oren 8. Belgische stad 9. Jaartje ouder 10. Muziekgenre voor polonaises 13. Samenkomst van kunstenaars en fans 14. Europese hoofdstad 18. Afkorting diskjockey

Met dank aan Cel Overberghe, Cultuurdienst Antwerpen, Diederik Decroix, Luc Yzewijn, BEA, De senioren van Mechelen, Sebastien Baete, Marie Julia BollansĂŠe, Jolien De Rudder, Theo Heremans, Alida Vercammen, Georg, Heidemarie, Wolf, Lieselotte Ronse, Werner Gooossens, Erik Roosens, Luuk Sengers, Annick De Pauw, Renaat Bogaert.

Maar vooral hartelijk dank aan al onze lezers.

51