MOOD by Thomas More Journalistiek

6TIps

MOOD

Mei - 2017 -€ 4,50

The rape ute Nicole

be spre e k t: De vergeten nabestaanden van verkeersslachtoffers

Om gelukkiger te worden!

Woute r (27) le e d drie ja ar ge le de n a an e e n psychose

De ne gatie ve inv loe d van sociale me dia op onze e etge woonte s

Michiel (20) verloor zijn broer in een busongeval:

DOOR AANSLAGEN ZAVENTEM LIJDT SHANTI (19) AAN POSTTRAUMATISCHE STRESSSTOORNIS

“Ik he b toe n dinge n gezie n die ik op die le eftijd niet had moete n zie n”

MOOD Anke Als studente journalistiek vind ik het zeer belangrijk dat ik mensen kan laten horen. In dit magazine laten we mensen aan het woord die vaak door de maatschappij mis bekeken worden omwille van hun psychische ziekte. Daarom vond ik het zo belangrijk om dit magazine in elkaar te steken.

Brittany Journalistiek studeren was voor mij een manier om mijn creatieveiteit de vrije loop te laten gaan en ondertussen meer te weten te komen over het verhaal achter een persoon. MOOD is hiervan het resultaat geworden.

Colofon Hoofdredacteur Anke Baeyens Brittany Van den Acker Thomas Van den Bergh Art Director Brittany Van den Acker Eindredactie Anke Baeyens Drukkerij 2Copy Print Jaar uitgave 2017 Plaats uitgave Mechelen

Thomas Mensen die kampen met psychische problemen blijven vaak stil. Onderhuidse problemen groeien uit tot een zootje wanhoop waar men maar moeilijk weer uit weet te kruipen. Mood trok op pad om verhalen van en over mensen met een psychisch verleden te brengen.

Contact Thomas More Mechelen Campus De Ham Raghenoplein 21 2  MOOD

brittany.vda@gmail.com ankebaeyens@gmail.com thomas.vdb.1403@gmail.com

Inhoud 5 Column Thomas zijn ongezoute mening over psychische ziektes.

6 Verkeersongeval Michiel Terium verloor op jonge leeftijd zijn broer in een busongeval. Jaren later vertelt hij zijn verhaal.

9 infografiek Psychologische problemen in België weergeven in cijfers.

10 verkeersslachtoffers Therapeute Nicole Cornelis praat over de vergeten nabestaande van verkeersslachtoffers maar deelt ook haar eigen ervaring met haar verkeersongeval.

15 psychose Wouter leed drie jaar geleden aan psychose, dit als gevolg van zijn jarenlange drugsverslaving.

18 eetgewoontes Voel jij de druk van sociale media? Deze druk kan soms zo ver gaan dat het onze eetgewoontes op een negatieve manier beïnvloed.

22 Tips 6 tips hoe jij gelukkiger kan worden!

24 Posttraumatische stressstoornis Meer dan een jaar na de aanslagen lijdt Shanti aan een postraumatische stressstoornis.

MOOD  3

4  MOOD

Redactioneel

Zonder schroom Psychische problemen, het is een onderwerp waar de dag van vandaag nog steeds een taboe op rust. Zeker wanneer het jongeren overkomt. Genetisch bepaald, door overmatig druggebruik, of gekoppeld aan een zware depressie, het zijn allemaal factoren die ervoor kunnen zorgen dat een leven en dat van de omgeving volledig overhoop wordt gehaald. Het is bewezen dat openheid door zowel de patiënten als door familie en vrienden een gunstig effect heeft op de vaak lange en moeilijke verwerking van het probleem. Toch bestaat er nog altijd een zekere schroom. Het is dan ook niet gemakkelijk om toe te geven dat men met dergelijke problemen kampt. Vrienden en familie weten op hun beurt dan weer niet hoe ze gepast kunnen

reageren en helpen. Dit heeft zeker ook te maken met hoe zorgdragers als psychologen en psychiaters de patiënt behandelen na een eventuele opname. Te vaak worden mensen met psychische problemen weer “los gelaten” in de maatschappij zonder te weten wat ze het best kunnen doen. Maandelijkse controles zijn niet genoeg. Daarom ijver ik hier voor meer gepaste begeleiding en informatie voor zowel patiënten als hun familie. Na een psychische aandoening is het probleem immers nog lang niet opgelost. Zoals vele zaken in het leven heeft het systeem dat door de zorgdragers wordt toegepast nood aan verandering. Alleen zo kunnen de taboes die rond deze problematiek heerst worden opgeheven. Door Thomas Van den Bergh

MOOD  5

MICHIEL VERLOOR ZIJN BROER IN EEN BUSONGEVAL

“IK HEB TOEN DINGEN GEZIEN DIE IK OP DIE LEEFTIJD NIET HAD MOETEN ZIEN” Zomervakantie, het moment waar iedereen naar uitkijkt maar voor Michiel Terium (20) is het begin van de zomer telkens weer een herinnering aan het ongeval. Michiel was acht jaar oud toen hij zijn broer, Yves verloor in een busongeval op weg naar Spanje. Door Anke Baeyens

“

Het was de eerste keer dat we met de bus op vakantie gingen, normaal reed mijn papa altijd. Wat mij altijd zal bij blijven is dat net voor het ongeval we nog één pauze namen, mijn broer wou toen heel graag een groepsknuffel geven. Even later viel ik in slaap op de bus, ik werd wakker door het geschreeuw. Het was heel donker en ik wist niet goed wat er gebeurd was. Door onbekende reden was de bus op zijn zij terecht gekomen. Ik heb toen dingen gezien dat je op die leeftijd niet had moeten zien, op geen enkele leeftijd eigenlijk.” Vertelt Michiel ons over de dag van het ongeluk.

6  MOOD

Onwetend “Na het ongeval heerste er enorm veel paniek, al de slachtoffers werden naar verschillende ziekenhuizen gebracht. Mijn ouders waren ook gewond, dit kwam omdat mijn papa het raam had opgeslagen met zijn arm zodat iedereen uit de bus kon. Ik werd naar hetzelfde ziekenhuis als mijn ouders gebracht. Op dat moment wisten we nog niet wat er met mijn broer gebeurd was. Maar al snel merkte we dat mijn broer er niet bij was. Na uren bellen en wachten werd ons eindelijk vertelt dat er 2 personen waren omgekomen bij het ongeval. Mijn ouders moesten toen gaan identificeren of het effectief over mijn broer ging.”

“Een jaar lang na het ongeval heb ik bij mijn mama geslapen omdat ik zoveel schrik had om in het donker te slapen” Terug naar België “Eens ik terug thuis kregen we enorm veel steun, heel veel mensen kwam langs en dit was eigenlijk een beetje te veel voor mij. Sommige wisten niet wat ze moesten doen of hoe moest reageren en dit vond ik altijd heel moeilijk. In het begin wist ik niet echt wat er gebeurd was. Ik besefte wel de afwezigheid van mij broer maar door dat ik er met niemand over sprak, kon ik het niet goed verwerken. Na drie maanden begon ik wel naar slachtofferhulp te gaan. Dit was een soort van praat groep met allemaal jongeren die iets moesten verwerken. Het voelde goed om eens te kunnen praten met mensen die begrijpen wat je meemaakt.”

hier ook hard onder lijdt. Ook Michiel had hier zijn mening over. “Volgens mij praten ouders er zelf niet echt over omdat ze hun kind niet nog meer verdriet willen geven. Ik merkte wel dat na het ongeval zij mij heel veel aandacht en steun gaven. Een jaar lang na het ongeval heb ik ook bij mijn mama geslapen omdat ik zoveel schrik had in het donker en om te slapen. Na een tijdje merkte ik wel dat die aandacht minder werd, ze wilden dat ik terug op mijn eigen benen kon staan. Ik neem hun ook niks kwalijk, ik ben zelf een zeer gesloten persoon dus zelf vroeg ik ook niet om aandacht. Het was tijd dat iedereen zijn eigen leventje terug begon te leiden en dit gebeurde ook.”

Buikpijn

Geloof

“Toen ik in het middelbaar zat kreeg ik opeens last van buikpijn. Ik wist niet wat er aan de hand was, hierdoor heb ik in totaal twee maand school gemist. Ik heb heel wat hulp gezocht bij zowel het ziekenhuis, osteopaat, homeopaat, … Maar niks hielp. Ik ben toen ook naar een psycholoog gegaan maar dit was een foute keuze. Ze was veel te hard over de feiten, ze kwam heel streng over. Ze gaf mij het gevoel dat die buikpijn mijn eigen fout was. Uiteindelijk heeft de psychiater mij het meest geholpen. Bij haar ging ik wekelijks en ze vertelde mij dat die buikpijn kwam door de stress van het ongeval. Geleidelijk aan begon ik meer en meer te praten over het ongeval, waardoor ik de buikpijn onder controle kreeg.”

“Omdat ik minder aandacht van mijn ouders kreeg, begon ik op een andere manier mijn gevoelens te uiten. Mijn mama had ooit gezegd dat zij niet meer in God geloofde omdat een God haar nooit zo iets zou aandoen. Ik begreep haar toen heel lang maar nu is het geloof echt een uitlaatklep voor mij geworden. Ik bid elke dag en praat met iedereen die ik daar boven ken. Zo praat ik ook met mijn broer. Hij komt altijd op de eerste plaats, we praten dan over van alles, wat ik die dag meegemaakt heb, wat ik wens, hoe ik de volgende dagen wil ervaren. Eigenlijk praat ik gewoon met hem zoals iedereen met zijn broer doet.”

Band met ouders Het is geen ongekend fenomeen dat broers en zussen van slachtoffers vaak over het hoofd gezien worden. Dat de band met hun ouders

Tatoeages “De band met mijn broer was heel goed. We hadden natuurlijk wel eens ruzie en vochten zo als alle broers doen. Toch waren we twee handen op één buik. Als ik ruzie had op school kwam hij altijd voor mij op en zorgde ervoor MOOD  7

dat niemand nog ruzie met mij durfde maken. Die goede band kan je ook terugvinden in mijn tatoeages. Om hem te herdenken heb ik twee tatoeages laten zetten. Eén op mijn pols, dit is de datum waarop hij geboren is en de datum dat hij stierf, met daaronder een kruisje. Vorige jaar heb ik een tekstje dat hij zelf schreef voor mij op mijn borst laten tatoeëren in zijn handschrift. Er staat: ‘Ik hou van u, de dikste vriend van u.’ Dit hielp mij ook bij het verwerken van zijn dood. Door dat ik mijn uiterlijk een beetje heb veranderd, is het ook meteen zichtbaar voor anderen. Hierdoor zien ze aan mijn buitenkant al een beetje wat ik heb meegemaakt en is het ook makkelijker om over te praten. Door dat zij er dan geregeld zelf achter vragen wat mijn tatoeages betekenen. Zonder deze tatoeages zien mensen alleen wat jij zelf wilt dat ze zien. Je kan het vergelijken met een boek, je ziet alleen de kaft maar niet de binnenkant. De tatoeages geven mijn binnenkant wat beter weer.”

Praat erover Tenslotte wilt Michiel nog wat meegeven aan mensen die ook iemand verloren hebben. “Praat erover, blijf niet zitten met al je emoties en gevoelens. Probeer jezelf ook niet op te sluiten. Als het even slecht met mij gaat dan spreek ik af met vrienden omdat zij mijn gedachten kunnen verzetten. Ik dring enorm hard aan op het feit dat je er echt over moet praten. Leef ook van dag tot dag want hoe cliché het ook is, elke dag kan de laatste zijn. Zo probeer ik nu te leven, gewoon zoveel mogelijk positiviteit uit alles te halen en mij zo beter te voelen.”

“Je kan het vergelijken met een boek, je ziet alleen de kaft maar niet de binnenkant. De tatoeages geven mijn binnenkant wat beter weer.” 8  MOOD

Psychische problemen in België 14 % van de belgen heeft al gedacht aan zelfmoord BELGIE IN HET VIZIER: Wereldwijd koploper in het opnemen van patiënten in psychiatrische instellingen Vlaanderen heeft een van de hoogste zelfmoordcijfers van europa

Vrouwen hebben bijna zoveel last van depressie en angst

Mannen hebben veel vaker last van psychische stoornissen gerelateerd aan alcoholgebruik.

DRIE

Zet belgen willekeurig rond een tafel en gemiddeld één zal doorheen zijn leven geconfronteerd worden met een psychische stoornis België zit met drie zelfdodingen per dag in de

top drie van Europa

1 op 3 personen zoekt professionele hulp 1 op 3 heeft slaapproblemen Slechts

MOOD  9

“Mensen kijken enkel naar wat er boven de zeespiegel gebeurt”

Nicole was bijna 20 jaar geleden slachtoffer in een verkeersongeval, waar ze nu nog steeds de consequenties van draagt. Fel licht niet kunnen verdragen, migraine aanvallen en concentratie problemen zijn nog maar enkele gevolgen van haar ongeluk. Maar als therapeute ontvangt ze ook patiënten dat minder geluk hebben. Net zoals de omgeving moet leren omgaan met het trauma.

10  MOOD

De vergeten nabestaanden van verkeersslachtoffers

r waren In België nog nooit zo weinig verkeersdoden als in 2016. Het cijfer is namelijk gedaald naar 640, dat zijn er maar liefst 83 minder dan het jaar ervoor. Toch blijven dat er nog veel te veelen de leegte na een dodelijk verkeers ongeval is groot. Nicole Cornelis is een therapeute en zelf een verkeersslachtoffer. Zij legt meer uit over haar ongeval en over de leegte dat de nabestaanden van een verkeersslachtoffer omgaan met het ongeluk. Vooral de broers en zussen worden op de tweede plaats gezet en kroppen hun verdriet op. Door Brittany Van den Acker De ontmoeting met Nicole ging door in haar therapeutische praktijk in Antwerpen-Berchem. Een vrouw van middelbare leeftijd met een kort kapsel verwelkomt me vriendelijk met een hand: “Hallo, ik ben Nicole!”. Haar kantoor is klassiek en huiselijk. Nicole zet zich neer en blikt terug naar haar auto-ongeval en

haar ervaring als therapeute over dit onderwerp.

Whiplash Na mijn auto-ongeluk wilde ik iets meer doen met mijn therapeutische opleiding, dus startte ik mijn eigen praktijk. Ik werk thuis met patiënten et psychologische beperkingen en ik geef les orthopedagogiek en maatschappelijk werk. Ik wilde therapeute worden omdat ik mensen wilde begeleiden zodat ze na de behandeling weer gelukkig in het leven kunnen staan. Het is fijn wanneer je merkt dat mensen zich weer goed in hun vel zitten. In 1998 was ik 3 maanden aan het werk na de geboorte van mijn jongste dochter. Tijdens mijn werkuren heb ik dan een auto-ongeval gekregen. Ik stopte voor het zebrapad en de bestuurder achter mij, een jongen gast dat met zijn radio aan het prutsen was had dit niet door. Hij botste frontaal tegen mij aan, ik vloog meters verder met mijn auto en had de voetganger

gelukkig niet geraakt. Op het eerste gezicht leek er niets met mij aan de hand, maar na enkele uren, toen ik mijn wagen bij de garage ging brengen, begon ik hoofdpijn te krijgen. In die garage was er ook een kinesist aanwezig dat zei: “mevrouw u moet dat laten nakijken want dat kan ernstige gevolgen hebben”. Ik dacht niet dat dat mij kon overkomen dus negeerde ik zijn advies. De volgende dag kreeg ik alle symptomen van een hersenschudding, zoals bijvoorbeeld misselijkheid en niet tegen licht kunnen.

Tachtigjarige hersenen Mijn man en ik zijn dan naar spoed gegaan, maar ze kenden in die tijd niet zo veel over whiplash en stuurde me terug naar huis. Als ik erop terugkrijk wat voor lijdensweg ik had was het wel erger dan wat de dokter zeiden, ik heb

“Wanneer de harde schijf van je lichaam niet meer functioneert, heeft dat een impact op heel je leven”

MOOD  11

namelijk nog jaren last van gehad van die whiplash. Ik had nekpijn, hoofdpijn, migraine aanvallen, concentratie problemen, niet goed tegen licht kunnen en fel lawaai kan ik ook niet verdragen. Zo kan ik bijvoorbeeld niet naar de bioscoop zonder oordopjes in, omdat het lijkt dat mijn hersenen die prikkels niet kunnen verdragen. Het lijkt alsof ik de hersenen heb van een tachtigjarige waarbij alles veel langzamer gaat en dat is heel erg vermoeiend. Soms vraag je je af: “Ga ik nog kunnen werken?”, “Blijft dit heel mijn leven zo?”en “Ga ik iets zinvols kunnen doen met mijn leven?”. Op het werk moet ik veel rustpauzes inlassen om te ontspannen. Ik kan niet een hele dag functioneren aan een stuk. Het is dus handig dat mijn praktijk thuis is en lesvoorbereidingen ook thuis gemaakt kunnen worden, zodat ik mijn dag zelf kan indelen. Wanneer je hersenen, de harde schijf van je lichaam niet meer functioneren, dan heeft dat een impact op heel je leven. Het ongeval heeft heel mijn leven overhoop gehaald, maar als ik als therapeute hoor hoe bijvoorbeeld het leven van een jongvolwassene helemaal overhoop gegooit wordt, die als normale persoon

12  MOOD

“KINDEREN WILLEN HUN OUDERS SPAREN OM GEEN NIEUWE LADING BOVENOP HET VERDRIET VAN HUN OUDERS TE DOEN” werd geboren en door het ongeluk heel zijn leven veranderde, dan besef je dat je er goed van bent afgekomen.

Veranderend handschrift En dan zijn er nog de verzekeringen na een ongeluk dat moeilijk doen. Dan gaat een persoon bij wijze van spreken 20 keer op controle en dan nog gaan de verzekeringen vragen: “Ben je zeker dat je 20 keer bent gegaan en geen 19 keer?”. Dat maakt het verwerkingsproces nog moeilijker. Je bent dan al zwaar getroffen, waarom is het dan nodig om alles moeizamer te maken? Ik moest ook ontelbare keren dezelfde tests en controle’s afleggen voor artsen die denken dat je je symptomen verergerd om meer geld te krijgen van de verzekeringen. Dat is geen goede instelling. Want laten we eerlijk zijn. Als we nu 3000 euro meer of minder krijgen, de klachten zullen niet plots verdwijnen, het zal de persoon ook niet terugbrengen dat overleden is in het ongeval. Het geld is echter wel belangrijk om eventuele behandelingen mee te kunnen betalen. Na het ongeval was mijn handschrift verschrikkelijk, ik zou weleens een dokter kunnen zijn. Toen ik dat vertelde aan de dokters zeiden ze dat ik overdreef en naar de psychiater moest omdat ze niets aan mij zagen. En zelf bij mensen waaraan je het wel ziet dat er iets mis was deden ze alsof het allemaal wel niet zo ernstig was.

Zelf meegemaakt Huisartsen, Rondpunt en bv het centrum voor nabestaanden sturen mij vaak mensen door dat een verkeersongeval hebben gehad. Omdat je het zelf hebt meegemaakt kan je er op een andere manier mee omgaan, je weet wat het betekent voor mensen en welke gevolgen het kan hebben op iemand leven. Er zijn niet enkel gevolgen voor het slachtoffer, de omgeving ziet er ook van af. Heel wat mensen rond het slachtoffer lijden op hun manier mee en het is belangrijk dat zij ook de zorg en aandacht krijgen.

Veilige cocon Broers en zussen lijden mee bij een verkeersongeval. Vroeger kon er niet worden ingeschat wat de kinderen allemaal meepikten binnen het gezin. Er werd gedacht dat kinderen heel flexibel waren en dat het goed zou gaan met hen zolang het goed gaat met de ouders. Maar bij een ongeluk waarbij een kind overlijdt is heel het gezin verstoord. De overgebleven kinderen belanden op de tweede plaats. Daar nemen ze voorlopig genoegen mee, om hun ouders niet nog meer te kwetsen. Het is een gekend fenomeen in de psychologie dat kinderen hun ouders willen sparen. Wanneer ze zien dat ze het emotioneel zwaar hebben, willen ze er niet een lading bovenop doen. Hun verdriet en emoties worden verzwegen. Ouders moeten niet vergeten dat iedereen gekwetst is in deze situatie en ze rekening moeten houden met iedereen. De nabestaanden willen ook niet

dat het lijkt alsof ze meer lijden dan het slachtoffer die zware letsels heeft of het niet gehaald heeft. Tegenover die complicatie willen ze niet klagen en eigenlijk mogen ze wel lijden op hun manier. Wanneer een gezin naar me toe komt, probeer ik uit te leggen dat iedereen lijdt. Ook al is het verborgen lijden, dat maakt het niet minder erg.

Onder de zeespiegel De omgeving gaat in op alles wat zichtbaar is boven de zeespiegel, de waarneembare feiten. Wat er onder de zeespiegel zit zoals de emoties en de gevoelens worden vaak vergeten. Zelfs kleine kinderen pikken ontzettend veel op.

MOODâ&#x20AC;&#x201A; ď&#x201A; â&#x20AC;&#x201A;13

Ze hoeven maar een gesprek gehoord te hebben tussen de ouders over verzekeringen en geldproblemen en beginnen erover te piekeren in hun bed: “Mijn teentjes beginnen pijn te doen en eigenlijk heb ik nieuwe schoentjes nodig, maar ik zal niets zeggen want mama en papa hebben die centjes nodig.”

Rouwen verstoord De rouwstadia bij een verkeersongeval verschil zo veel als bij een ander overlijden. Vroeger werd gedacht dat rouwen stap per stap gaat, nu wordt er zo niet meer nagedacht. Toch is

het moeilijker om te rouwen bij een verkeersongeval. Wanneer de getroffen persoon blijvende letsels heeft word je er elke dag ermee geconfronteerd en blijf je in dat rouwstadia zitten. Emotioneel ben je continue door elkaar gegooid. Bij een overledene kan je het op een manier loslaten, je gaat het een plek proberen te geven. Bij een auto ongeluk wordt dat niet mooi afgesloten omdat die rechtzaak jaren blijft aanslepen. In 2008 wilde ik stoppen met heel de procedure van rechtzaken, onderzoeken en

Tips Als je worstelt na een auto ongeluk is het belangrijk om steun te vragen. Praten blijkt ook nog steeds heel goed te werken. Door te praten kan je je gedachten en gevoelens uitten, waardoor je die last al wat kwijt bent. Schrijf het bijvoorbeeld van je af, zoals in een dagboek. Ga naar buiten en probeer je zeker niet te isoleren. Ik heb dat bij mijn eigen ongeval ook gehad dat ik niet naar buiten wilde

gaan

omdat

ellendig

voelde.

Toch

kwamen

vrienden bij me langs om af en toe een frisse neus te halen. Ook koppels moeten proberen na een ongeval met elkaar blijven communiceren. Wanneer je een kind hebt verloren is het belangrijk om in contact te blijven. Heel vele relaties lopen stuk door zo’n trauma. Durf hulp te zoeken. Niet enkel hulp van vrienden en familie uit de omgeving om bijvoorbeeld te kinderen op te vangen, maar ook professionele hulp is echt een redding geweest voor mijn gezin. Wij therapeuten kunnen je probleem niet doen verdwijnen, maar een overledene kunnen we niet terugbrengen. Maar we kunnen helpen om dat rouwproces op een goeie manier te doen doorlopen. Zodat ze na de behandeling toch nog op eigen kracht kunnen komen.

14  MOOD

controles omdat ik niet nog eens geconfronteerd wilde worden aan heel die malle molen. De behandelingen dat zouden komen zou ik wel in eigen zak betalen. Maar ik kan me voorstellen dat ouders dat een kind hebben met zware letsels dat verzekeringsgeld niet kunnen laten schieten. Wat het genezings proces ook nog eens bemoeilijkt is dat er een dader is. Hoe stelt die dader zich op? Gaat die zich excuseren? Pleit hij schuldig? Zal hij zijn straf aanvaarden? Die factoren komen allemaal bovenop het rouwproces dat al zo moeizaam verloopt.

“ZONDER ZOEKEN ZIJN ZE ZELFS ZINLOOS, DE LEVENSVRAGEN”

Het

zijn

slechts

enkele

woorden

uit

een

gedicht van Wouter De Swerdt, “Desse” voor de vrienden. kampte

27-jarige

jarenlang

met

jongeman psychoses.

uit

Mechelen

Een

schrijnend

gevolg van een verslaving aan alcohol en drugs.

rie jaar geleden kreeg Wouter te maken met een zware psychose. Maandenlang had deze hem in z’n greep. Het is gelukkig goed afgelopen, maar het was zwaar. Toch is het voor Wouter een stuk van zijn leven dat hij niet wil uitwissen. Het heeft hem gemaakt tot de persoon die hij nu is. En dat schreef hij ook neer in één van zijn gedichten. Want Wouter heeft de trauma’s proberen te verwerken in poëzie. Door Thomas Van den Bergh Het begon allemaal zo’n 10 jaar geleden. “Ja, ik was een gebruiker. Cannabis. Ik was 16 jaar en had voordien nooit gerookt. Maar door vrienden ben ik begonnen. Ik dacht dat ik het in de hand had, maar als ik er nu op terugkijk deed ik dat toch wel problematisch veel. Maar dat zie je op dat moment niet in. En misschien was ik wel genetisch kwetsbaar. Een oma was schizofreen. Ik was Chiroleider

hier in Battel. Maar ik kan wel zeggen dat ik nooit drugs gebruikte toen ik in leiding zat. Ik had op kamp géén drugs bij. Daar hield ik me aan. Tot een aantal Nederlandse jonge gasten het terrein passeerden. Ze vroegen om te mogen overnachten. We zaten samen, en men vroeg of ‘ik iets wilde hebben...’. Ze bedoelden hasj. Ik kreeg wat, maar verbruikte het niet dadelijk. Ik verstopte het. Wat later was er een nachtspel met de aspiranten. Ik heb toch stiekem wat gebruikt. De combinatie van weinig slaap en de drugs deden hun werk. Ik kreeg een innerlijke rust. Spanningen vielen weg als een knellende hoed die je af zet. Maar ik functioneerde nog steeds behoorlijk. Ik besefte niet dat het problematisch werd. Er volgde een tweedaagse. Hoe langer hoe meer begon ik filosofisch naar het leven te kijken. Ik verloor me er in: Het kampvuurmoment, weinig slapen. Normaal is dit altijd een heel emotioneel moment als leiding rond het vuur hun afscheid van de Chiro aankondigen. Vaak MOOD  15

wordt er geweend. Gek genoeg voelde ik toen niks. Het was een teken. Mijn realiteitsbesef viel meer en meer weg. Ik zag nog enkel de locatie waar ik vertoefde en de mensen die me omringden. De rest viel allemaal weg. Ik dacht dat we allemaal goden waren die een nieuwe samenleving dienden op te bouwen. Dan kwamen de hallucinaties. Ik kan me het nu nog voor 80 % herinneren. Voor mij was dat realiteit op dat moment. Bij dat hallucineren haalde ik gloeiende kolen met mijn blote handen uit het vuur, en voelde geen pijn. Later zag ik de blaren pas. Het was heftig. Mijn ouders werden gebeld en die kwamen me halen op het kampterrein. Ik was volledig van de kaart.” Dokters en psychologen onderzochten hem. Gedwongen opname was echter niet mogelijk. Dus kwam de politie langs. “Toen acteerde ik”, vertelt Wouter. “Ik moest me zo normaal mogelijk weten te gedragen. Anders zouden ze doorhebben dat ik God was die een andere wereld kwam introduceren.”

Keerpunt Het keerpunt kwam in Duffel. “En dat werd het begin van mijn herstel. Ik zat er tussen mensen die blijkbaar ook niet allemaal OK waren. Ik probeerde mezelf te diagnosticeren. Ik schreef het neer en liet het daarna fier zien aan de psychologen. Volgens mij had ik een goedaardige persoonlijkheidstoornis.” Er was uiteraard meer aan de hand. De acute fase duurde zo’n vijftal weken. Wouter had een psychose. Hij wist niet goed wat dit betekende, dus begon hij meer informatie bijeen te sprokkelen. “Het was een kantelmoment. Mijn ziekte had een naam. En dat is belangrijk. Op zo’n moment begin je inzicht te verwerven. Het was de weg naar genezing.” Studeren was tot hiertoe ook geen succes geweest. Wouter volgde de opleiding tot leerkracht Engels/Frans. Maar dat werd dus niets. Dus schakelde hij over. Communicatiemanagement zou het 16  MOOD

worden. Hierna leerkracht

volgde nog een switch: geschiedenis/godsdienst.

“Met volle goesting ben ik gestart. En dat ging goed tot de examens van 2014. Ik was gestopt met roken. Drinken deed ik nog wel, want ik miste de roes. Alcohol leek me sociaal aanvaardbaarder. Maar mijn verbruik lag te hoog. Van de prof godsdienst dienden we een ‘spiritueel logboek’ bij te houden. Al schrijvende ben ik te ver gegaan. Ik ging terug onderuit. En toen was er nog de begrafenis van mijn opa. Ik dronk stevig, voelde weinig emoties. De examens werden een ramp. Ik heb me toen terug vrijwillig laten opnemen in de psychiatrie, nog maar eens.” Zijn tweede psychose krijgt hij in januari 2014. Drie maanden wordt hij opgenomen. School probeerde hij in eerste instantie vol te houden, maar liep op niets uit. Desse besluit om dan maar bij een transportbedrijf te gaan werken. “Ik ging die zomer op kamp met jeugdhuis Joppe. Daar verzwikte ik mijn voet. Ik kon niet gaan werken. Maar het betekende ook een gunstige kentering. Ik kwam tijdens mijn ziekteverlof in contact met ‘Uilenspiegel’ in Kessel-Lo. Na een opleiding ben ik ervaringsdeskundige geworden. Ik verwierf hoe langer hoe meer inzicht in mijn situatie. Ik besloot: hier wil ik mee verder. Ik wil iets ‘doen’ in de geestelijke gezondheidszorg!”

Een schot in de roos Wouter werkt nu voltijds als verkoper maar doet twee dagen per maand vrijwilligerswerk in de psychiatrie in Duffel. Later hoopt hij er aan de slag te kunnen gaan. Een echte job, als ervaringsdeskundige. Hij praat er met patiënten en probeert als schakel tussen hen en de zorgkundigen hun vertrouwen te winnen. Hij voelt dat hij op het goede spoor zit. “Ik ken veel beter mijn grenzen dan vroeger. Ik drink nog wel, maar niet veel. Ik mis de roes niet meer. Het was soms fijn, maar het is me

het allemaal niet meer waard. Ik weet dat ik moet opletten. Herval is altijd mogelijk. Maar ik heb een goeie kennis van mijn ziektebeeld. Maandelijks ga ik op consultatie. Ik let op dat ik voldoende slaap heb en probeer met mate te leven. Mijn gezondheid is nu stabiel. Een nieuwe psychose is altijd mogelijk, maar ik ben er niet bang van. Ik moet alleen oppassen dat ik de zin voor realiteit niet verlies. Maar ik zal op tijd mijn voorzorgen nemen mocht ik het zien aankomen. Dit ziekteproces is een deel van mijn leven. Het maakte me tot wie ik nu ben. Maar ik kan er open en vrij over praten. Zoeken Hopelijk vind ik ze nooit Ik vind het leuker Om te zoeken Naar antwoorden Die elke dag verschillen Filosoferen Zoeken Naar onvindbare dingen Antwoorden op levensvragen Ze zijn er niet eens En toch blijf ik zoeken Geweldig! Vind minder

Het is geen taboe meer. Ik besef dat ik in Battel een druk ‘gespreksonderwerp’ ben geweest. Maar ik ben ook blij dat heel wat vrienden me oprecht hebben gesteund. Ook mijn jongere broer en mijn ouders deden dat. Voor hen moet het ook erg moeilijk geweest zijn. Op een bepaald moment dacht mijn vader dat hij me voorgoed kwijt was. Op de koop toe kreeg mijn broer een hersentumor tijdens mijn ziekteperiode. Gelukkig liep dit goed af, maar het was voor hen een heftige periode.” Nu is Desse sober. Hij schrijft nog steeds poëzie. Hieronder enkele van zijn woorden: Zoek meer! Zonder zoeken zijn ze zelfs zinloos De levensvragen Gelukkig zijn ze nog niet gevonden Zodat ook ik wat kan zoeken Een leven lang zoeken Elke dag opnieuw Zalig! Jou vinden Nu kunnen we samen zoeken Vind je niet? Perfect

MOOD  17

De negatieve invloed van sociale media op onze eetgewoontes

ociale media de bovenhand neemt op elk aspect in ons leven, ook onze eetgewoontes met alle negatieve gevolgen van dien. Gezonde voedsel trends, afgetrainde lichamen, buitensporig sporten verschijnt dagelijks op Instagram. Een persoon ‘volgen’ op de social network site, wil niet zeggen dat je ook hun eetgewoontes moet kopiëren. Door Brittany Van den Acker

Tegenwoordig worden jongeren dagelijks blootgesteld aan ideaalbeelden op Facebook of Instagram. Het gebruik van sociale media kan positieve en negatieve gevolgen hebben. Allereerst zijn we sociale wezens, sociale media verbindt ons met familie en vrienden. Ze delen foto’s of sturen een berichtje. We voelen ons

18  MOOD

hierdoor minder eenzaam. Het negatieve aspect ervan is sociale vergelijking: we vergelijken ons met anderen en vellen op basis van hun bevindingen, een oordeel op zichzelf. Hun lichaam voldoet niet aan de vereisten, met lich a a m s- o ntevre d e n h e id als gevolg. Een groot probleem als je ziet dat de standaarden op de sociale netwerk site ‘Instagram’, heel hoog liggen. We krijgen een glimp in het leven van bekenden met het perfecte leventje, lichaam, kleren, auto en zelf eetgewoonten. Het streven naar het ideaalbeeld is begonnen. Velen beseffen niet dat er risico’s aan verbonden zijn.

Perfecte lichaam Elke Arnauts (23), is een jonge diëtiste in Leuven en komt bij gevolg veel in contact met mensen met een eetstoornis: “Ik haal voldoening uit mijn job omdat ik in contact sta met hen, om ze weer op het rechte pad te brengen.” Het is haar opgevallen dat de media vertekende beelden

van perfecte lichamen en eetpatronen toejuicht. Terwijl het niet zo is als wordt voorgedaan. Enerzijds zijn er ook de fastfood reclames, die je aanzetten tot eten. Anderzijds zijn er de afgetrainde, gefotoshopte lichamen of dieetreclames dat mensen aanzetten om te vermageren. Als diëtiste viel het haar eveneens op dat er alsmaar meer zijn met eetstoornissen maar dat tegenwoordig we steeds te zwaarder worden. Twee opvallende uitersten.

Kracht van sociale media Wat het zo speciaal maakt, is dat de gebruiker centraal staat. Ze plaatsen de mooiste selfies van zichzelf, na tientallen keren foto’s te hebben genomen, worden bewerkt en ook een filter mag niet ontbreken. Onaantrekkelijk foto’s worden verwijderd. Zo ziet de buitenwereld enkel de beste versie van jezelf, maar nog steeds een foutief beeld naar de buitenwereld toe.

normale portie is, bij het zien van al die borden en magere meisjes wordt de ontwikkeling van een eetstoornis gevoed.

“Het is moeilijk om de realiteit in te schatten via sociale media” Te gezonde generatie

Ondertussen groeit de druk om even perfect te zijn. “Sociale media heeft een grote invloed op onze eetgewoontes omdat het er idyllisch uitziet. Zowat alles staat op sociale media en iedereen wil mee zijn met al die trends. Sommigen kunnen hieraan gevoelig zijn en hierin overdrijven. Het is niet gemakkelijk om via sociale media in te schatten wat realiteit is, vooral die dat gevoelig zijn om een eetstoornis te ontwikkelen. Ze zien al zo moeilijk wat een

Gezonde borden, smoothies of detox thee. Gezonde trends domineren de sociale media. Velen noemen ons de ‘té gezonde generatie’. Vegetariërs en veganisten waren nog nooit zo hip. Het is een trend dat niet ongezond is zolang het op de goeie manier gebeurt. “Vegetarische voeding kan gezond zijn zolang je het goed aanpakt en de juiste vervangproducten gebruikt. Het is een goede levensstijl zolang er variatie is. We hebben nog steeds vetten en suikers nodig en als deze manier van eten niet goed wordt aangepakt is ondergewicht het grootste gevaar. Psychologisch

zijn er ook risico’s als je te geobsedeerd bezig bent met voedsel.”

Fitspiration Afgetrainde lichamen spelen eveneens een rol op bijvoorbeeld Instagram en je ziet steeds meer vooren na foto’s verschijnen op het internet. Ze zijn trots op hun lichaam en laten dit graag zien aan de buitenwereld. Het is echter heel gemakkelijk om illusies te creëren via zulke foto’s. Je buik een beetje intrekken, spieren opspannen, of zelfs photoshop. Het geeft druk aan anderen dat ook zij een afgetraind lichaam kunnen krijgen op enkele weken. “Het lijkt een vicieuze cirkel: we worden zwaarder, gaan dan sporten, eten gezond en posten dit op het internet. Inspiratie halen uit anderen hun gewichtsverlies heet ‘Fitspiration’. Het is een combinatie van het woord ‘fitness’ en ‘inspiration’. “Mensen reageren erop door ook veel te gaan

MOOD  19

sporten en misschien zelf een eetstoornis te ontwikkelen. Ze verliezen veel gewicht op een korte tijd en het lichaam is dan helemaal uit balans. Na dat crash sporten, vliegen de kilo’s er allemaal weer aan. Wat we proberen aan te bieden is een gevarieerd dieet, zodat patiënten hun dieet kunnen volhouden en op een gezonde manier gewicht verliezen. Shakes zijn ook weer zo’n trend om snel spieren te kweken, maar al die eiwitten kan het lichaam helemaal niet aan ”, legt Elke uit.

Eetstoornissen bij jongeren De meest voorkomende eetstoornissen bij jongeren zijn Boulimia Nervosa maar vooral Anorexia Nervosa. Bij dat laatste voelen ze de drang om mager te willen zijn en gaan dan minder eten. Als ze gegeten hebben gaan ze dit vaak compenseren door meer te bewegen of over te geven. Altijd met het doel om mager te zijn. Bij Boulimia gaat het over eetbuien, waarna de persoon zich vaak slecht voelt en hun eten gaan overgeven. Personen met

deze eetstoornis zijn niet persé mager omdat ze wel calorieën binnen krijgen. Elke legt uit: “Die eetbuien ontstaan omdat het lichaam schreeuwt om voedsel, waardoor je opeens heel veel op kan. Dat verlies in controle resulteert dan weer in het overgeven van hun eten.” Personen met boulimia gaan zich vaak afzonderen bij een eetbui, dat afzonderen is ook een typisch kenmerk aan personen met anorexia. “Anorexiapatiënten willen de controle over hun eten, ze willen weten wat er precies in hun eten zit, hoeveel vetten er inzitten. Ze vinden het vooral vervelend om bekeken te worden tijdens het eten.

Vatbaarst voor een eetstoornis Op de vraag wie het vatbaarst is voor een eetstoornis antwoordt de diëtiste: “Iedereen kan een eetstoornis krijgen op elke leeftijd, toch zijn het vooral meisjes dat in hun puberteit zitten. Tijdens de puberteit zijn ze gevoelig en is er de druk om mooi te zijn in vergelijking met je vrienden. Het zijn vaak perfectionistische meisjes dat onzeker zijn en in iets goed willen zijn. Die controle is dan hetgeen waarin ze uitblinken.” “Een eetstoornis kan ook genetisch aangelegd zijn. Wanneer bijvoorbeeld ouders veel met voedzame voeding bezig zijn en dit onbewust doorgeven aan hun kind. Ze zijn ook bezig met uiterlijk en het ideaalbeeld en projecteren dit op hun kinderen. Daarom is het belangrijk als ouder om hun kinderen de mogelijk te bieden gezond te eten, maar hen bijvoorbeeld geen koeken te

20  MOOD

verbieden. Net dan gaat het kind het gevoel krijgen dat het verboden is, terwijl dit niet zo is. De laatste tijd kan je veel lezen over kinderen dat zich te dik voelen wanneer dit in de meeste gevallen niet zo is. Ouders spelen dus zeker een grote rol in het fout omgaan met voeding.”

Oplettende omgeving “Als je merkt dat iemand in jouw omgeving een eetstoornis heeft of er vatbaar voor is, moet je je vooral op voorhand veel over het onderwerp informeren. Verzamel informatie en steun je kind zonder het te pushen. Meteen hulp bieden en zeggen wat die persoon moet doen werkt vaak averechts. Groepstherapieën kunnen ook steun bieden om er samen met lotgenoten aan te werken en over te praten.

“Een persoon met een eetstoornis pushen werkt vaak averechts”

“Ik heb één patiënt gehad waarbij sociale media haar sterk maakte, het was dus niet haar zwakte zoals bij velen. Ze volgde profielen met gezond eten en niet de extreme maaltijden dat je zo vaak ziet. Ze postte dan foto’s van haar borden waarop ze positieve feedback kreeg van andere gebruikers en haar eetstoornis zo weer onder controle had. Er zijn dus weldegelijk goede invloeden op Instagram, maar het is uiteraard belangrijk die te herkennen. Tenslotte raad Elke een boek aan dat ouders kan helpen, namelijk: ‘Help! Mijn kind heeft een eetstoornis’, Van Els Verheyen en Staf Hendricks. “Het boek gaat over een meisje Chloë, uit Lommel waarbij de ouders merken dat er iets fout is en ze op zoek gaan naar professionele hulp voor hun dochter. De wachtlijsten blijken echter te lang te zijn en alle hulp komt te laat, Chloë overlijdt aan de gevolgen van anorexia. In het boek wordt er besproken wat voor hulp ouders kunnen bieden aan hun kind.”

Sociale media heeft een grote invloed op eetstoornissen, maar draagt zeker niet alle blaam. “Wees je bewust dat niet iedereen zo perfect is op het internet en ze niet het perfecte leventje leiden. Het gezonde verstand moet de bovenhand nemen. Ik heb al patiënten gehad dat zelf aangeven dat ze ook zo’n leven willen als mensen op het internet en ook zo mooi willen zijn. Of dat ze lezen dat vet eten niet goed is. Uiteraard is te veel vet eten niet goed, maar we hebben vetten nodig. Dus geloof niet alles wat er op het internet verschijnt.”

MOOD  21

22  MOOD

6 TIPS OM GELUKKIGER TE WORDEN

1. DOELEN NASTREVEN

Er is volgens Psychology Today een samenhang tussen doelstellingen en geluk. Het bereiken van een doel maakt je gelukkig. Het is een soort van vicieuze cirkel, als je geluk bent heb je meer energie en met meer energie kan je nog meer nieuwe doelen na streven.

2. TIJD SPENDEREN MET MENSEN DIE JE GRAAG ZIET Dit is een zeer logische tip. Verschillende onderzoeken tonen aan dat je gelukkiger wordt in het bijzijn van mensen die je graag ziet. Nog een extra excuus om gezellig op stap te gaan met je vriendinnen of een familie feest te organiseren.

3. GEZOND ETEN Verschillende studies tonen aan dat eten van veel verse groenten en fruit, je gelukkiger maken. Uit een tets bleek dat mensen die 7 tot 8 proties vers fruit en/of groenten aten gelukkiger waren dan de gene die minder porties aten.

4. SPORTEN Sporten is niet enkel goed voor je gezondheid maar maakt je ook veel gelukkiger. Dit telt voor elke leeftijd, dus stel het sporten niet uit en begin er nu mee!

5. STOP MET VERGELIJKEN Concentreer je op jezelf. Bedenk wat jezelf nodig hebt om gelukkig te zijn. Je kan natuurlijk niet zoals iedereen zijn en je bent zelf beter in andere dingen dus jezelf vergelijken met andere is voor niets nodig. Het maakt je alleen maar onzeker en ongelukkig.

6. FAKE IT UNTIL YOU MAKE IT Volgens wetenschappers is lachen niet enkel een teken van gelukkig zijn, maar het kan ons ook gelukkig maken. De gezichttsspieren geven feedback aan de hersenen dus als je lacht associeren onze hersenen dat met geluk. Eenmaal je stopt met lachen, blijf je toch nog met dat geluksgevoel achter. BRON: WWW.FEELING.BE

MOOD  23

24  MOOD

DOOR DE AANSLAGEN ZAVENTEM LIJDT SHANTI (19) AAN POSTTRAUMATISCHE STRESSSTOORNIS “Mijn ouders wisten pas de dag van mijn opname in de psychiatrische afdeling dat het zo erg met mij was”

22 maart 2016 had voor Shanti (19) en haar klasgenoten het begin van een onvergetelijk week moeten zijn. Ze vertrokken op eindejaarsreis naar Rome. Maar rond acht uur ’s ochtends besefte Shanti dat dit het begin van een heel moeilijke periode zou worden. Shanti stond op het moment van de aanslagen in de luchthaven van Zaventem op 20 meter van de tweede bom. Shanti lijdt een jaar na de aanslag nog steeds aan een posttraumatische stressstoornis en depressie. Door Anke Baeyens De periode die erna kwam viel haar zwaar. “Na de aanslagen ben ik altijd naar school blijven gaan en dat ging redelijk goed. Tot dat school opeens weg viel. Ik kwam in een zwart gat terecht, ik begon mij te isoleren en lag in bed de hele dag lang. Wat tot een posttraumatisch stressstoornis en zware depressie leiden.”

Isolatie “School was een vertrouwde omgeving voor mij maar na een tijdje, begon ik concentratie problemen te krijgen. Ik kon mij op niks meer focussen. Buiten komen deed ik ook niet meer. Ik fietste naar school en na school reed ik gewoon terug naar het huis. Dat was het dan, voor de rest deed ik niks meer. Ik durfde ook geen openbaar vervoer te nemen of op drukke plaatsen te zijn.” Vanaf dan wist Shanti dat ze hulp nodig had. Ze kwam in contact met een psycholoog via haar prefect op school. Zij had zelf toegepaste psychologie gestudeerd en merkte dat Shanti de laatste tijd niet haar zelf meer was.

Geheim Mijn familie merkte wel dat er iets scheelde want ik had geregeld paniekaanvallen maar ze wisten niet echt hoe ze ermee moesten omgaan. Thuis werd er niet echt over

MOOD  26

gesproken. Mijn ouders wisten pas de dag van mijn opname in de psychiatrische afdeling van het ziekenhuis dat het zo erg met mij was. Ik hield alle gesprekken met psychologen en psychiaters geheim. Normaal gezien duurt het twee tot drie weken voor een plaats beschikbaar was maar opeens zei de psychiater dat ik binnen een uur opgenomen werd. Ik vond het heel moeilijk om aan mijn ouders te vertellen. De psychiater heeft het dan in mijn plaats gedaan. Nu zijn we thuis veel opener over zo’n dingen.

Lichamelijke problemen Shanti lijdt niet enkel aan psychische problemen, zo heeft ze ook lichamelijke problemen. “Door de stress heb ik ook fysieke klachten. Ik heb sinds maart al pijn aan mijn nek en onderbenen. Ik heb ook heel veel krachtverlies waardoor ik soms niet kan wandelen en dit allemaal puur door stress. Ik kan niet meer fietsen en geen lange wandelingen maken. Ik deed voor de aanslag aan rope skipping, dit doe ik nog altijd maar ik kan niet mee springen dus draai ik alleen. Ik wil dit blijven doen voor het sociaal contact.”

Flashbacks Paniekaanvallen is iets wat regelmatig voorkomt bij Shanti. “Tijdens zo’n aanval begin ik te hyperventileren en hoor ik niks meer rond mij, ik kan niet reageren op mensen als ze iets tegen mij zeggen dan. Ik krijg ook flashbacks naar Zaventem. Soms kan dit één minuut duren maar het is al voor gevallen dat een flashback twee uur duurde, waardoor ik bijna in shock geraakte. Dit is wel heel beangstigend, het voel alsof ik terug in de luchthaven sta.”

Therapie Van twee september 2016 tot 28 november 2016 verbleef Shanti op de psychiatrische afdeling van het ziekenhuis. Daarna ging ze naar een psychiatrisch ziekenhuis. Hier verbleef ze voltijds tot 1 mei 2017. Nu mag Shanti naar huis en gaat nog drie keer per week in dagopname bij het psychiatrisch ziekenhuis. “In het psychiatrisch ziekenhuis zijn er heel wat soorten therapie. Er zijn groepstherapieën, therapie met mijn individuele begeleider, gesprekken met de psycholoog en er is ook familie therapie. We sporten ook en zijn creatief bezig.” Nu dat Shanti overgeschakeld is naar dagopnames, begint ze met één keer in de week te gaan helpen in haar oude basisschool, om toch bezig te zijn met iets. Vanaf september wil Shanti gaan studeren voor leerkracht. Hiervoor zijn ze volop in haar therapiesessies bezig met het leren van terug drukke plaatsen te bezoeken en het openbaar vervoer te nemen.

V-europe Shanti vindt heel veel steun bij de organisatie V-europe. Dit is een groep voor mensen die een terroristische aanslag hebben meegemaakt. “Hier spreek ik soms mee af en die regelen praktisch van alles voor mij. Ik voel mij altijd thuis bij hun, omdat je hier ook in contact komt met lotgenoten.” Shanti wilt graag nog is op vakantie gaan en

zou hier voor het vliegtuig willen nemen. Maar het bezoeken van de luchthaven ziet ze nog niet zitten. “V-europe heeft er wel voor gezorgd als ik ooit het vliegtuig neem dat ik direct naar de gate begeleid word. Zodat ik nergens in rijen moet staan wachten.”

PTSS “Aan mensen met posttraumatische stressstoornis wil ik zeggen dat ze niet te lang mogen wachten om hulp te zoeken. Praat erover met je familie, ikzelf heb hier veel te lang mee gewacht. Je mag zeker ook niet bang zijn voor een opname in een psychiatrisch ziekenhuis. Zo’n opname kan je toekomst verbeteren. Ik had het er in het begin ook heel moeilijk mee maar na een tijdje dacht ik dat ik er best gewoon open over kan zijn. Ik heb liever dat ze het van mij zelf horen dan via via. Als je opgenomen wordt in psychiatrisch ziekenhuis betekent dit helemaal niet dat je gek bent.”

“Het voelt dan alsof ik terug in de luchthaven sta”

MOOD  27

MOOD