Nurture

Nurture

Mei 2017

ONGEREMD EERLIJK

BRUSSEL VERTOONT ALLE KLEUREN VAN DE REGENBOOG ROSA VZW OVER FEMINISME KRISTIEN WERD SEKSUEEL MISBRUIKT HOE SOCIALE MEDIA LEIDEN TOT DEPRESSIES MARTYNA WORSTELDE MET ANOREXIA

©ChrisPhutully

Edito In de fleur van je leven zijn is leuk. Ook wij, prille twintigers genieten volop van het leven. Maar er zijn veel jongeren die dat niet kunnen zeggen. Jongeren die onzeker en depressief zijn, geconfronteerd worden met racisme, discriminatie of homohaat. Het zijn slechts enkele onderwerpen waar veel jonge mensen dagelijks mee geconfronteerd worden.

Maatschappelijke problemen die we niet mogen ontkennen of minimaliseren.

Nurture is voor en over zij die het niet altijd makkelijk hebben. Jonge mensen vertellen ons hun verhaal. Experts delen hun kennis. En wij geven onze mening over verschillende controverse onderwerpen die jongeren dagelijks bezighouden.

Maarten, Sien & Simon

NURTURE ◆ 3

Our lives begin to end the day we become silent about things that matter Martin Luther King Jr

In dit nummer “Als iemand vertelt over de brandweer, dan denken we te vaak aan een man” 6

12

“Ik denk dat ik meer kan bereiken als ik geen partijkaart heb”

“Denken dat het je eigen fout is, maakt het voor jezelf minder zwaar” 20

18

24

34

“Door depressies bespreekbaarder te maken, doen we als maatschappij al heel wat” 38

44

46 NURTURE ◆ 5

Portret

“Ik maakte mezelf wijs dat ik kon stoppen wanneer ik wou, maar dat was niet zo” Martyna (22) worstelde als tiener met anorexia Meer dan 3.000 volgers op Instagram, zo’n 6.500 volgers op Twitter en sinds kort bijna 900 mensen die geabonneerd zijn op haar Youtube-kanaal. Martyna Majchrzak inspireert heel wat jongeren via haar sociale mediakanalen. Een rolmodel wil ze nochtans niet echt zijn, wel mensen helpen die hetzelfde als zij hebben doorgemaakt: worstelen met een eetstoornis.

Ik spreek af met Martyna op haar werk, Burgers & Booze, een hippe burgerbar in Antwerpen. Martyna onthaalt me met een grote glimlach en biedt me meteen iets te drinken aan. Wat een vriendelijke vrouw, denk ik meteen. Wanneer ze haar verhaal begint te vertellen, valt mijn mond open.

Het perfecte lichaam Martyna zit in het zesde middelbaar wanneer ze aan haar uiterlijk begint te twijfelen. “In de boekskes en in de media zag ik constant het ideaalbeeld van een vrouw. Overal zag ik vrouwen met het perfecte lichaam, vrouwen die gelukkig waren.” Zoals vele tienermeisjes, raakt Martyna geïnspireerd. “Ik wou ook een gelukkige, succesvolle vrouw zijn. Ik begon dus te diëten om ook dat perfecte lichaam te krijgen.”

“Ik begon met een onschuldig dieet, zoals vele meisjes van zestien geprobeerd hebben.” Een jaar lang blijft Martyna diëten, de complimenten vliegen haar om de oren. “Ik kreeg van iedereen complimenten zoals ‘Amai, ge ziet er goed uit.’ Dat pushte mij om nog meer te vermageren.”

NURTURE ◆ 6

Wat onschuldig begint, verandert in een obsessie.

“Mijn dieet werd extremer en extremer tot dat op een bepaald moment de complimenten veranderden in bezorgdheid: ‘Oei, wat is die aan het doen?

Die wordt magerder en magerder’.”

Wanneer Martyna afstudeert aan de middelbare school, besluit ze een sabbatjaar te nemen. “Vanaf toen werd mijn dieet heel extreem. Ik had meer tijd voor mezelf. Ik kon sporten 24 op 7, ik werkte 24 op 7.” Ze maakt mensen wijs dat ze vermagert door haar werk. Dat ze niet zoveel tijd heeft om te eten. “Ik werkte, ik sportte, ik betaalde alles zelf, ik had de controle over alles.” Behalve over haar eigen lichaam.

Taboe Het is niet makkelijk om een uit de hand gelopen dieet te verbergen voor iedereen, maar Martyna slaagt er toch altijd in. “Ik kon mensen supergoed manipuleren. Mijn ouders zijn nu nog altijd in shock dat het toen zo ver is kunnen komen, zonder dat zij iets doorhadden of konden ingrijpen. Ik manipuleerde iedereen gewoon.”

Martyna worstelde als tiener met anorexia

NURTURE ◆ 7

Martyna manipuleert niet enkel haar omgeving, maar ook zichzelf. “Ik maakte mezelf wijs dat ik kon stoppen wanneer ik wou, maar dat was niet zo. Ik las ook dingen over anorexia en herkende me daar op een bepaalde manier in. Toch bleef ik ontkennen dat ik dat meisje was met een eetstoornis. Ik vond mezelf daar veel te sterk voor.”

Marytna blijft zienderogen vermageren. Haar vrienden en familie merken het op, maar daar blijft het ook bij. “Mijn omgeving heeft daar toen niet veel op gezegd, omdat eetstoornissen een

“Sociale media hebben een speciale rol gespeeld in mijn recovery” groot taboe waren. Mijn ouders durfden daar gewoon niet over praten. Als het woord eetstoornis nog maar viel in de kamer, werd het stil.” Wanneer iemand toch een opmerking maakt, wordt Martyna kwaad. “Als iemand daarover praatte, zei ik: Wat zegt gij nu?”

Laag zelfbeeld “In het begin NURTURE ◆ 8toen iedereen me complimenten gaf, vond ik mezelf mooi. Maar naarmate ik meer begon te vermageren, geraakte ik gewoon in een neerwaartse spiraal.” Martyna komt terecht in een eigen wereldje, een wereld waarin haar eetstoornis het enige is wat ze kent. “Dat voelde gewoon veilig aan ook al wist ik dat het ziekelijk was.”

NURTURE ◆ 8

Haar zelfbeeld dat ooit opgekrikt werd door de vele complimenten, valt in duigen. “Ik werd zo mager, dat ik mezelf niet meer mooi vond. Mijn zelfbeeld was heel laag. Ik deed gewoon alsof ik gelukkig was.” Ook op sociale media creëert Martyna een beeld dat niet overeenkomt met de werkelijkheid. “Ik liet zien dat ik fit was, maar dat was niet zo. Ik zag er ongezond uit, zelfs de kleur van mijn huid was veranderd.”

Recovery Na haar sabbatjaar gaat Martyna journalistiek studeren aan de Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen. “De mensen daar waren allemaal nieuw.

Niemand kende mij, maar ze zagen dat er iets niet oké was. Ik ging ook nooit mee lunchen en zat altijd alleen tijdens de middagpauze.” Ze spreken Martyna erover aan. Het is de eerste stap richting recovery.

“Steeds meer mensen begonnen door te hebben dat ik echt geen controle meer had en spraken me er ook over aan.” Alle opmerkingen zorgen voor een klik bij Martyna. “Op dat moment wist ik dat ik niet enkel mezelf pijn deed, maar ook mijn omgeving. Iedereen zat in met mij, maar ik kon daar niks aan doen. Ik voelde mij super schuldig.”

Van de ene dag op de andere verandert Martyna haar ingesteldheid “Ik wist dat als ik toen de switch niet maakte, dat het de verkeerde kant zou opgaan.”Martyna begint op dat moment namelijk ook fysieke verschijnselen te vertonen: haar haar valt uit, ze krijgt haar maandstonden niet meer en het haar op haar armen en benen wordt

dons. “Ik besefte dat er iets moest veranderen als ik die verschijnselen niet voor de rest van mijn leven wou overhouden. Het werd een strijd tegen mezelf, iedere dag, een jaar lang. Tot op het moment dat ik eruit ben geraakt.”

Sociale media “Mijn verhaal kunnen neerschrijven door journalistiek en via sociale media, is een soort uitlaatklep geweest voor mij.” Martyna maakt op haar Youtube-kanaal ook een video waarin ze haar volledige verhaal vertelt. “Ik heb dat toen gedaan om alles gewoon in één keer uit mij te krijgen en dat hoofdstuk een beetje te kunnen afsluiten.”

Door haar sociale media-accounts krijgt Martyna heel wat berichtjes van mensen die haar steunen of zich herkennen in haar verhaal. “Dat heeft mij super veel deugd gedaan. Sociale media hebben dus een speciale rol gespeeld in mijn recovery.”

“Een eetstoornis kan iedereen overkomen” Of ze nu zelf ook mensen wil inspireren door wat zij heeft mee gemaakt? “Dat is een deel van mij, maar ik probeer me daar niet te hard op te focussen. Ik laat mijn volgers wel weten dat ze me kunnen sturen met hun problemen, omdat ik hun snap.” Aan dit laatste hecht Martyna veel belang, want toen zij aan haar eetstoornis leed, was er niemand in haar omgeving die haar begreep. “Ik kon daar toen met niemand over praten. Ik voelde mij heel eenzaam. Mensen probeerden mij wel te begrijpen, maar als je dat zelf niet doorgemaakt hebt, snap je zoiets nooit voor de 100%.”

Waar veel mensen vinden dat sociale media een slechte invloed hebben op jongeren, vindt Martyna dat het de goede kant opgaat. “Er is een soort van stroming ontstaan van mensen die gewoon zichzelf zijn op sociale media, zoals jongens die make-up dragen of plussize vrouwen die hun lichaam durven tonen. Mensen die een ‘I don’t give a fuck’-ingesteldheid hebben. Dan neem je die ingesteldheid over en zo vormt zich een ketting van positieve zelfbeelden.”

Campagnes Tegenwoordig is alles bespreekbaar. Iets wat veel mensen denken. Maar geldt dat ook voor eetstoornissen? Volgens Martyna niet. “Ik krijg heel veel berichten van meisjes én jongens via sociale media. Ik vind dat eigenlijk erg dat die sneller iets naar mij durven sturen dan naar hun eigen omgeving. Of dat nu een eetstoornis of een andere mentale ziekte is, het is gewoon belangrijk om daarover te praten. Het kan iedereen overkomen. Praat er gewoon over.”

Veel campagnes over eetstoornissen zijn er dan ook niet. “Het begint wel, maar het is heel traag op gang aan het komen. Ik denk dat men ook niet echt weet hoe men dit probleem moet aanpakken, want eetstoornissen beginnen al vanaf een heel jonge leeftijd. Bovendien worden jongens ook vaak vergeten in dit verhaal.” Hoe je het ook draait of keert eetstoornissen blijven voor sommige mensen een taboe. “Maar het is zeker beter aan het worden. Er is hoop.” //Tekst en beeld: SV

NURTURE ◆ 9

Opinie

Strak in het mantelpak Of ook wel de feministische revolutie die langer duurt dan verwacht

Ik zit aan mijn bureau en op de achtergrond staat Beyoncé op. ‘The man ain’t never seen a booty like this’ zingt ze vastberaden vanuit haar alter ego Yoncé. Twee jaar geleden schreef ik nog een stuk over de opmars van de vrouw. Hillary Clinton kondigde aan dat ze achter het Witte Huis aan ging. Beyoncé toonde met haar album Beyoncé dat een feminist volledig seksueel opgeladen kan zijn, maar tegelijkertijd ook haar eigenwaarde kan behouden. En ook op de Oscaruitreiking van dat jaar gaf actrice Patricia Arquette nog een vurig betoog tegen de loonkloof tussen man en vrouw.

Het glazen plafond bleek barstjes te vertonen. Nu, Hillary Clinton is geen president geworden, ze moest de duimen leggen voor wereldkampioen poesje-grijpen, Donald Trump. Beyoncé leidt nog steeds een feministisch leger (dit kan letterlijk genomen worden als je naar haar optreden kijkt van afgelopen Super Bowl). En Patricia Arquette haar betoog heeft haar toch wel wat windeieren gelegd, als je weet dat haar populariteit als actrice sinds haar speech niet bepaald toegenomen is. Toch zwicht de vrouw niet en blijft ze dapper bezig aan een opmars.

genoeg zijn om zover vooruit te streven dat een vrouw het ambt van president zou vervullen. Ik vraag me dan af waar we zo bang voor zijn? Het is meermaals bewezen dat vrouwen niet het zwakke geslacht zijn.

Kijk bijvoorbeeld naar het Verenigd Koninkrijk.

Na de Brexit durf ik ‘verenigd’ misschien wel in twijfel trekken. Maar als ik naar de bestuurstop kijk, zie ik een koningin die al 64 jaar op de troon zit. Zie ik het ambt van Prime Minister vervult door een vrouw; Theresa May. Ik zie Emma Watson, een actrice van amper 26 jaar die VN Ambassadeur is voor de rechten van de vrouw.

Natuurlijk gaat het verder dan enkel het Verenigd Koninkrijk. Bijvoorbeeld Malala Yousafzai is een jaar jonger dan ik, dat wil zeggen 19 jaar oud. In die 19 jaar heeft een Talibanstrijder een kogel door haar hoofd gejaagd. Overleefde ze dat. Maakte ze van onderwijs voor jonge meisjes haar levensdoel.

Als kers op de taart prijkt een Nobelprijs voor de vrede op haar schouwmantel.

Moeilijke aanvaarding Sterke vrouwen Het blijkt moeilijk te aanvaarden dat een vrouw op een gelijk niveau als de man zou staan. Dat Clinton verloor van een man zo doordrenkt van misogynie, geeft blijk dat de immer zo vooruitstrevende Verenigde Staten van Amerika net niet klaar

NURTURE ◆ 10

Hoe komt het dat men dan nog steeds wantrouwig tegenover een persoon staat die een ‘v’ heeft, waar de andere een ‘p’ heeft? Want ik kan zo nog wel even doorgaan hoor. Angelina Jolie die een EreOscar wint voor haar inzet voor vluchtelingen. De Nigeriaanse auteur Chimamanda Ngozi Adichie

spreekt openlijk over een vrouw én feminist zijn in het Afrikaanse land. Wat ik wil zeggen is dat we leven in 2017 en nog steeds voelt het aan alsof vrouwen zich keer op keer van hun kwaliteiten moeten bewijzen. Terwijl de man naar hartelust zijn ding kan doen en daarvoor gelauwerd wordt.

Het verdomde glazen plafond De term ‘het glazen plafond’ valt steeds meer.

Toen ik twee jaar geleden het stuk over feminisme schreef dacht ik in alle eerlijkheid dat dat plafond barsten vertoonde. Ik dacht dat we aan de vooravond stonden van een regen van glas. Maar deze regenbui is nooit gekomen. Of toch niet zo hard als ik verwachtte.

Hoe verder?

Het lijkt nu of de zon nooit opgekomen is, maar dat is niet zo. De zon werpt zijn stralen op het feministische landschap. We moeten het alleen willen zien. Er zijn vrouwen én mannen die blijven timmeren om dat plafond tegen de grond te krijgen.

Naar mijn mening is de tv -en filmwereld een

goede sector om voorbeelden uit te halen. Jessica Jones, de succesvolle reeks van Netflix, zal voor haar tweede seizoen uitsluitend beroep doen op vrouwelijke regisseurs. Waarom zou een vrouwelijke tv-maker onderdoen voor haar mannelijke tegenhanger. Daarnaast hebben productiehuizen Marvel en DC Comics, superheldenfilms in het verschiet die zich uitsluitend rond een superheldin afspelen. En neen, hun superkracht is niet het huis tegen een recordtijd op orde krijgen of vier kinderen tegelijkertijd een bad geven.

Men is bezig aan het glazen plafond te timmeren.

Maar de hamer waar dat mee gedaan wordt, blijkt kleiner dan verwacht. Er zijn al tig obstakels overwonnen, dóór vrouwen en ze zijn het vechten nog niet moe. Ik versta niet waarom het vrouwelijke geslacht voor het mijne moet onderdoen. Het glazen gewelf boven ons hoofd is nog niet volledig afgebroken. Blijven hameren is de boodschap. Ik zei het twee jaar geleden, en ik ga nu niet ophouden: maar geloof me, de toekomst is aan de vrouw. //SH

Malala Yousafzai op het Women of the World festival in het Southbank Centre te Londen ©SouthbankCentre

NURTURE ◆ 11

Portret

“Als iemand vertelt over de brandweer, dan denken we te vaak aan een man” Helena Bonte van RoSa vzw zet zich in voor meer genderbewustzijn in Vlaanderen Wie denkt dat genderongelijkheid niet meer van deze tijd is, heeft het mis. Nog steeds is er een enorme ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Rol en Samenleving vzw, ofwel RoSa, zet zich in om meer genderbewustzijn te creëren in Vlaanderen. Het kenniscentrum voor gender en feminisme bestaat sinds 1978 en is gevestigd in Brussel.

“RoSa heeft als doel de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in deze maatschappij volledig weg te werken”, zegt Helena Bonte, medewerkster bij RoSa.

“Het grootste probleem anno 2017 is dat mensen de indruk hebben dat er veel veranderd is. Ze denken dat mannen en vrouwen nu wel gelijke kansen hebben.” Maar genderstereotypen bestaan nog steeds, ook al zijn we er ons niet altijd van bewust.

“Heel wat overtuigingen, ideeën, verwachtingen die we hebben ten aanzien van mannen en vrouwen zit in kleine dingen vervat, waar we ons niet altijd van bewust zijn. En net daar proberen we heel erg op in te zetten. Op mensen bewust te maken dat gender overal zit.”

Genderstereotypen leven dus nog altijd onder de mensen, ook al zou men soms denken dat die in onze huidige maatschappij niet meer denkbaar zijn. “Als iemand vertelt over de brandweer, dan denken we nog te vaak direct aan een man. Als we een dochter krijgen dan denken we aan balletschool, poppen en heel veel roze. Als we een zoon krijgen dan zien we hem al op judo of de scouts.”

NURTURE ◆ 12

Deze ideeën en verwachtingen tonen aan hoe we anders kijken naar mannen en vrouwen. Hoe we mannen en vrouwen ook anders beoordelen.

Het kenniscentrum RoSa vzw wil net inzetten op die gendergelijkheid. “RoSa is ontstaan in de flow van de tweede feministische golf.” In 1976 richtte de Belgische feministe Renée Van Mechelen het documentatiecentrum RoSa op. “In die tijd wisten de mensen weinig over gender en feminisme. Renée had het idee om alle informatie samen te brengen in één centrum.” Met haar voorstel stapte Renée naar Rika De Backer-Van Ocken die toen Vlaams minister van Cultuur was. “Met de steun van de minister opende het documentatiecentrum genaamd RoSa haar deuren.”

Tegenwoordig is RoSa naast een kenniscentrum ook een bib en archief. “We documenteren, infor-

meren en sensibiliseren rond alle thema’s die te maken hebben met gender, feminisme en gelijke kansen voor mannen en vrouwen. Dat kan gaan van politieke participatie tot onderwijskansen.”

Ook geeft RoSa vormingen, participeren ze in verschillende projecten, zetelen ze in stuurgroepen en nog veel meer. “Heel divers en uitgebreid dus, maar allemaal rond gender en feminisme.”

Sociale media Genderbewustzijn creëren onder de jongeren kan alleen maar door met hen aan de slag te gaan, volgens Helena. “Ook met hun begeleiders, ouders, opvoeders, leerkrachten moeten we aan de slag gaan.” RoSa probeert hier ook op in te zetten.

“Wij geven vormingen aan jongeren, ouders en leerkrachten. Dat doen we door aan projecten mee te werken die roldoorbrekende communicatie of campagnes voeren. Door ook in te zetten op de bewustwording van de volledige samenleving.”

NURTURE ◆ 13

“Mannentepel wel oké, vrouwentepel geblokt”

Sociale media kunnen er zeker ook bij helpen om de jongeren meer genderbewust te maken. “Enerzijds zien we dat sociale media wel een hand hebben in het blijven onderbouwen van stereotypen.”

Helena verwijst daarbij naar Instagram accounts die vertekende beelden van het perfecte lichaamsbeeld publiceren. “Anderzijds zijn er heel wat actieplatformen actief op sociale media die stereotype beelden openlijk aanklagen. En dat maakt debatten los: mannentepel wel oké, vrouwentepel geblokt.”

Feminisme voor mannen en vrouwen Feminisme is het laatste jaar enorm hip geworden, ook op sociale media. “Ik denk net dat er momenteel heel wat discussie is over het woord onder jongeren. En dat hoeft helemaal niet slecht te zijn.

Het betekent net ook dat ze op zoek zijn naar wat het juist betekent. Dat ze het belangrijk vinden om te weten waar schaar ik me achter of tegen.”

Rosa zelf heeft een duidelijke visie op feminisme.

“Wij zien feminisme als een algemene aanduiding voor zowel een politieke en sociale beweging als een wereldbeschouwing waarin de ongelijke (machts)verhoudingen tussen vrouwen en mannen bekritiseerd wordt.” Zowel mannen als vrouwen kunnen dus feminist of anti-feminist zijn. “Het gaat vooral om gelijke kansen creëren en het aankaarten van ongelijkheden tussen de geslachten.” //Tekst en beeld: SV

RoSa vzw Zennestraat 40 1000 Brussel Maandag-donderdag 10u-17u Tel. 02 209 34 10

NURTURE ◆ 14

NURTURE ◆ 15

©AmnestyInternational

Feminisme: wat

Marc Bertels (69) uit Nijlen Gepensioneerd “Vrouwen worden tot op vandaag nog altijd minder goed behandeld op veel vlakken. Ze hebben nochtans minstens evenveel capaciteiten als mannen. Ik vind ook dat alle vrouwen evenveel moeten verdienen als mannen, wat nu nog niet het geval is. Ik ben wel voor feminisme, maar niet extreem. Actie ondernemen zou ik zelf niet doen.” //Tekst en beeld: SV

NURTURE ◆ 16

denkt u erover?

Kawtar (17) uit Mechelen Studente “Ik vind de rechten van de vrouw enorm belangrijk, dus je mag me wel een feministe noemen. Ik kom er ook echt voor uit. Er mogen in geen geval straffen worden opgelegd aan vrouwen die opkomen voor hun rechten. Ik heb het nog nooit gedaan, maar ik zou misschien wel overwegen om mee te stappen met een mars voor de vrouwenrechten.”//Tekst en beeld: MK

NURTURE ◆ 17

Vrouwen in korte rokjes vragen niet om verkrachting

Uit een onderzoek van de Europese Commissie blijkt dat vier op de tien Belgen vindt dat seks zonder toestemming kan. Een vrouw die te veel gedronken heeft of die sexy kledij draagt, vraagt volgens hen zelf om verkrachting. Dit is gewoon absurd. Vrouwen dragen geen korte kledij om naar seks te vragen. Ook wanneer ze onder invloed zijn van drank of drugs, geven ze niet automatisch toestemming tot seks. Als een vrouw bovendien niet duidelijk “ja” zegt, dan is dat niet gewoon seks, maar verkrachting.

NURTURE ◆ 18

Opinie Bijna de helft van de Belgische bevolking vindt dus dat wanneer het dertig graden is buiten en ik beslis om een kort jurkje aan te trekken, ik eigenlijk diezelfde ochtend ook toestemming geef aan alle mannen die ik zal tegenkomen om zomaar seks met mij te hebben. Ze hoeven zelfs geen toestemming meer te vragen, want ik formuleerde zelf al een antwoord met mijn kledij. Een schuldgevoel achteraf moet dus ook niet meer. Gewoon belachelijk dat mensen zelfs die mening durven hebben.

Verkrachtingsmythes

Lustobjecten

Verkrachting valt nooit goed te praten. Mythes zoals ‘enkel bepaalde soorten vrouwen worden verkracht’ of ‘verkrachting binnen het huwelijk bestaat niet’, moeten voor eens en altijd doorbroken worden. Sinds 1989 is verkrachting binnen het huwelijk weldegelijk strafbaar in België. Het zou zelfs dubbel zoveel voorkomen als verkrachting door een wildvreemde. Toch zijn veel vrouwen nog steeds bang van hun man en zijn ze overtuigd dat ze aan zijn wil moeten voldoen.

Van de 40 procent die seks in bepaalde omstandigheden goedkeurt, blijkt dat de meerderheid vrouwen zijn. Sommige vrouwen zien zichzelf dus ook vaak als de oorzaak. “Ik had maar niet alleen over straat moeten lopen”, denken ze. Sinds wanneer moeten vrouwen zich zorgen maken over het feit dat ze alleen naar huis wandelen? Iedereen heeft het recht om te gaan en staan waar hij of zij wil.

Als dat nu alleen is of met twee, ’s morgens of ’s avonds, geen van deze zou een aanleiding mogen zijn tot een verkrachting.

Tussen 2010 en 2015 werd 50,21 procent van de verkrachtingsdossiers geseponeerd. Dat blijkt uit de cijfers van Koen Geens, Minister van Justitie.

De voornaamste oorzaken zijn onvoldoende bewijzen en onduidelijkheid. Dat sommige daders geen straf krijgen, omdat er zogezegd twijfel was over of het slachtoffer het nu zelf wou of niet, valt niet te begrijpen. Ook al geeft een vrouw onder invloed de indruk dat ze seks wil hebben, wees dan toch een gentleman en breng haar veilig thuis. In plaats van gebruik te maken van haar kwetsbaarheid.

Vrouwen zijn bovendien geen lustobjecten. Je kan ze niet zomaar even gebruiken om je eigen noden te vervullen. Het is een teken van respectloosheid tegenover je medemens. Iedereen moet kunnen beslissen over wat hij of zij doet met zijn of haar lichaam. En als de noden dan toch te groot worden, breng dan een bezoekje aan de dichtstbijzijnde seksshop. Of als je ego dat niet aankan, bestel dan iets online. Er bestaan genoeg manieren om aan je trekken te komen zonder daarvoor slachtoffers te maken.

Seks zonder duidelijke toestemming is verkrachting. Verkrachting is een misdaad die bestraft moet worden. En in geen enkele situatie heeft ook maar iemand het recht om het slachtoffer van zo’n respectloze daad te bestempelen als de aanleiding. //Tekst en beeld: SV

NURTURE ◆ 19

Portret

“Denken dat het je eigen fout is, maakt het voor jezelf minder zwaar” Kristien (22) werd op haar 19 seksueel misbruikt Op 19 december 2013 werd Kristien Spooren het slachtoffer van seksueel geweld. Een Afghaanse man maakte misbruik van haar lichaam. Met een eetstoornis die sinds haar twaalfde in de achtergrond blijft loeren, een ingewikkelde thuissituatie en een rechtszaak die enkele jaren bleef aanslepen, heeft Kristien heel wat te verduren gekregen. Toch is Krisiten vastberaden taboes te doorbreken en zaken bespreek te maken.

Foute reactie Het gebeurde op een donderdagavond. Achteraf keerde ze terug naar het studentenhome waar ze op kot zat. Ze had niet zozeer een hechte band met de medebewoners en voelde ook niet de nood het hen te vertellen. Dus belde ze haar moeder.

Haar reactie was niet wat ze verwachtte. De eerste vraag die haar moeder stelde, was hoe het had kunnen gebeuren. “Ze had dat echt niet moeten vragen, omdat ik toen wat het beeld kreeg dat ze mij wat in twijfel trok”, vertelt Kristien. De reactie van haar moeder was verre van emotioneel, wat Kristien op die moment wel nodig had, wat emotionaliteit. Iemand die haar vertelt dat het allemaal goed zal komen. Ze omschrijft het alsof ze ziek was en haar moeder haar vertelde dat ze naar de dokter moest gaan.

De stap naar de politie De dag na de feiten stapte Kristien naar de politie. “Ik ben in Gent naar de politie geweest. En dat is heel raar omdat je dan naast de mensen zit die hun portefeuille kwijt zijn en dan moet je op

NURTURE ◆ 20

een scherm aangeven voor wat je komt. En bij mij was dat zo plots dàt.” Bij de politie voelde ze zich misbegrepen. De vrouw tegen wie ze haar verhaal deed, wimpelde de problematiek weg. In plaats van te erkennen wat er gebeurde, kreeg Kristien te horen dat ze maar blij moest zijn dat niets erger gebeurd is en dat ze maar gewoon verder moest gaan met haar leven. “Het had inderdaad nog erger kunnen zijn”, beaamt Kristien “Hij had kunnen dreigen mij te vermoorden of mij dagenlang daar houden, maar daar gaat het niet om. Je wil gewoon erkend worden in dat wat er wél gebeurd is.”

Verwerking Weken na het seksueel misbruik, was het nog steeds niet ingezonken. In plaats daarvan sloot Kristien zich van haar emoties af. Het was midden december, dus volle blokperiode. Ze stortte zich volledig op haar studies, zodat ze niets binnen moest laten. Het was tijdens de lesvrije week dat ze iets terughoorde. Dooradat alles opnieuw opgerakeld werd, kwam haar eetstoornis opnieuw sterk aanzetten.

Eetstoornis Sinds haar twaalf jaar worstelt Kristien met een eetstoornis. Het seksueel misbruik was hier niet meteen de aanleiding voor. Maar na drie jaar vrij stabiel te zijn, kreeg die vanaf toen een volledig andere functie. Ze stopte volledig met eten. “Vanaf toen wilde ik ook gewoon niet meer vrouwelijk zijn. Ik iets had van, als ik gewoon niets van vrouwelijke vormen heb, gaat niemand dat ooit nog met mij doen.”

In de zes maanden na het misbruik, verloor Kristien 17kg. “Het voelde alsof ik niet anders kon dan niet eten” vertelt ze. Het waren toen ook niet enkel meer de emoties die afgevlakt werden, lichamelijk begonnen zich ook symptomen te vertonen die angstaanjagend waren. De psycholoog die ze toen regelmatig zag, waarschuwde haar dat er iets moest veranderen en dat ze anders in het ziekenhuis zou belanden. “Ik heb toen zelf wel de knop kunnen omdraaien, omdat het ook zo snel bergaf was gegaan.”

© KristienSpooren

Het proces Het verwerkingsproces is nog steeds aan de gang.

De dader werd in eerste aanleg vrijgesproken.

Kristien besloot om in beroep te gaan, en hoewel ze goede hoop had, werd hij ook de tweede keer door gebrek aan bewijzen vrijgesproken. “Waarschijnlijk hebben de rechters mij wel geloofd, maar konden ze het gewoon niet hard maken voor de wet omdat er gewoon te weinig bewijzen zijn.”

De eerste keer dat ze naar de rechtbank moest, was dit zonder familie, maar samen met een vriend, het hele verhaal werd herverteld en ook de dader was aanwezig. Dat allemaal tezamen maakte bij Kristien heel wat los. Zo heeft ze lang met een schuldgevoel rondgelopen. Dat zij de persoon is die hem een rechtszaak aanspant. Terwijl haar geen schuld treft. “Ik denk ook dat het dat minder zwaar maakt. Dat je denkt dat het je eigen fout is, dan moet je niet stilstaan bij een ander persoon.”

NURTURE ◆ 21

Obstakels Wat de verwerking bemoeilijkte, was de ontwikkeling van PTSS (Post Traumatisch Stress Syndroom). Dat zorgt ervoor dat op willekeurige momenten Kristien extreme stress ervaart zonder dat ze daar vat op heeft. “Bijvoorbeeld vorige week hadden we het in de les over hoe seksueel geweld als oorlogswapen gebruikt wordt op vrouwen, als machtsmisbruik. Dan heb ik precies een soort van keuze: als ik het rationeel bekijk dan zie ik dat volledig los van mijzelf. Ik zit niet in oorlogstijd, maar toch doet het wel iets met mij, want het heeft ook met machtsmisbruik te maken en met seksueel geweld. Maar als ik dat dan toelaat, dan krijg ik een heel benauwd en beangstigend gevoel,” getuigt Kristien.

Een zekerheid in haar toekomst is dat ze kinderen wil. Seksueel contact is sinds de verkrachting moeilijk geweest, maar deze ervaring heeft haar ook veel geleerd hoe ze het zelf wil aanpakken met haar eigen dochter. “Ik wil vooral een voorbeeld stellen van dat emoties er moeten kunnen zijn en er mogen zijn. Wat je ook meemaakt, praat erover.

Ik wil een warm nest creëren.” //SH

Ze studeert en zit nog steeds op kot in Gent, waar ook de dader nog steeds vrij rondloopt. Dit heeft al enkele keren voor confrontaties gezorgd. In een winkelcentrum of op de bus. Het zijn deze momenten die voor Kristien erg moeilijk zijn. Ze benadrukt dat ze erg veel van Gent houdt, maar dat er plaatsen zullen zijn die een zwart kruis met zich meedragen.

Survivor Toch is Kristien standvastig, ze wil niet het eeuwige slachtoffer zijn, want ze is meer dan dat. Ze wil liever iemand zijn die het overleefd heeft en er mee aan de slag gaat. Het doel van Kristien is om taboes rond seksueel geweld te verbreken. Ze zou graag schrijven over wat haar overkomen is.

Ze wil ook de schoonheid van vrouwelijkheid omarmen. “Ik ben veel feministischer geworden. Bijvoorbeeld als ik dingen zie die op vlak van seksualiteit bij/voor vrouwen zo oneerlijk zijn, heb ik iets van ‘dit kan niet’. Ik wil vrouwelijkheid op zich gewoon omarmen, dat is ook gewoon heel mooi. Los van lustobjecten is de vrouwelijkheid zo mooi.”

NURTURE ◆ 22 NURTURE ◆ 22

“Het voelde alsof ik niet anders kon dan niet eten.” ©KristienSpooren

Portret

NURTURE ◆ 23

NURTURE ◆ 24

Fotoreportage

Brussel vertoont alle kleuren van de regenboog

NURTURE ◆ 25

Het Belgian Pride Festival 2017 is officieel begonnen. Twee weken lang worden allerlei evenementen georganiseerd om de LGBTQI ( Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender, Queer, Intersexual) community even in de aandacht te zetten. Op donderdag 4 mei werd traditioneel het startschot gegeven met de Mini Pride. Een kleine stoet die Brussel alle kleuren van de regenboog liet zien.

NURTURE ◆ 26

De Mini Pride begint om 18 uur met een receptie in het stadhuis. Zo’n kleine 200 mensen stromen binnen. Speeches van onder andere Yvan Mayeur (midden), de burgemeester van Brussel, passeren de revue. “België is een land die qua wetgeving al voor staat op de rest van Europa, maar er is nog veel werk om er een open en tolerante samenlevingen van te maken”, aldus Yvan Mayeur. Dit jaar staat het Pride Festival in teken van Asiel en Migratie. Zo wil men meer aandacht vestigen op wat LGBTQI-vluchtelingen moeten doorstaan.

NURTURE ◆ 27

Na een glaasje champagne en een korte babbel, maakt iedereen zijn weg naar buiten. We verzamelen allemaal op de Brusselse Grote Markt. De sfeer zit er al goed in.

Een regenboogvlag, die zeker zo’n twee op vijf meter is, wordt bovengehaald. De fanfare van de Meyboom zet vervolgens hun eerste lied in. Het teken dat we kunnen vertrekken.

NURTURE ◆ 28

Met de vlag in het midden lopen we richting Manneken Pis. Die laatste kreeg speciaal voor de Pride een nieuwe outfit naar de hand van de Franse modeontwerper Jean Paul Gaultier. Wanneer Manneken Pis plots in het publiek ‘plast’ zit de sfeer er dik in.

Ook het roze bier, of gewoon Lindemans, mag hier zeker niet ontbreken.

NURTURE ◆ 29

In de loop van de avond maakt Cyrille Prestianni, de voorzitter van de raad van bestuur van de Pride, even tijd om met ons te praten.

Waarom staat de Pride dit jaar in het thema van Asiel en Migratie?

Als je nu de televisie aanzet, zie je alleen maar slecht nieuws uit Tsjetsjenië, Syrië en Afrika.

Overal heb je problemen. België is een land dat makkelijk beïnvloedbaar is door slechte ideeën.

Ik wil dat België blijft stralen. Dat het haar ideeën van vrijheid en inclusie behoudt. Ik vind dat wij tegen die extreemrechtse partijen moeten vechten met progressieve ideeën. We moeten iedereen die het nodig heeft omarmen en verwelkomen.

NURTURE ◆ 30

Wat verwacht u nog van de komende twee weken?

Wij verwachten zeker veel volk. Hopelijk hebben we 20 mei goed weer voor de Pride. Maar wij verwachten ook mensen die hier komen om zichzelf open te stellen en andere mensen te ontmoeten.

Zeker in deze tijd van sociale media en valse connecties is dat belangrijk. Wij willen echte connecties, mensen die samenkomen om samen iets te maken.

Welke levensles kan je nog meegeven met jongeren die worstelen met hun LGBTQI-identiteit?

Alles is gemakkelijker als je je waarheid accepteert. Alles is gemakkelijker als je jezelf bent.

België is één van de weinige landen waar je dat heel gemakkelijk kan doen. Geniet ervan!

We zetten onze tocht verder richting de laatste stop, Rainbow House. Dit is de plaats waar de LGBTQI-gemeenschap vaak samenkomt, hetzij voor vergadering of gewoon om een pint te pakken.

Ook vanavond wordt hier nog stevig verder gefeest. De toon voor het festival is bij deze gezet. //Tekst en beeld: SV

NURTURE ◆ 31

NURTURE ◆ 32

©Pexels

Opinie

Jongeren zonder job?

Dat werkt niet!

Over een jaar staat het mij ook te wachten: werk zoeken. Ik probeer me er niet onnodig over op te winden, wie weet verloopt het fantastisch goed (stel je voor).

Maar ik zou liegen als ik zeg dat ik er nooit over nadenk. Het worst-case scenario: dagenlang cv’s en motivatiebrieven opsturen naar potentiële werkgevers, die niet de moeite doen om een deftig mailtje terug te sturen.

Behoorlijk demotiverend. Het kan alleen maar beter verlopen. Laat ons hopen.

Helaas zijn de cijfers niet zo hoopgevend. In 2015 was zo’n 18 procent van de 20- tot 24-jarigen in België werkloos. Die cijfers publiceerde Eurostat. We doen het iets slechter dan het gemiddelde, zo’n 17,3 procent. Verontrustende cijfers toch wel. Zeker als je weet dat ik over een jaar afstudeer als journalist en dat beroep behoort nu net tot de meest onzekere sectoren om werk in te vinden. Maar dat wisten we voor we aan de opleiding begonnen.

De journalistieke wereld is niet zo groot, vandaar dat we figuurlijk moeten vechten voor een (goede) plek. Nochtans is het aantal vacatures in Vlaanderen niet afgenomen, alleen bevinden die vacatures zich voornamelijk in de technologie- en ICT-sector. Laat dat nu juist de sector zijn waar te weinig jongeren in afstuderen.

Vraag en aanbod zijn dus niet zo perfect op elkaar afgestemd.

Wat moet je dan doen als je na honderden sollicitatiebrieven –en gesprekken nog altijd nergens aan de bak geraakt? Verder studeren is een optie. Jezelf specialiseren of kiezen voor een knelpunt beroep. Eén probleem: je moet voor iets gaan dat je tof vind, waar je dag in, dag uit mee wil bezig zijn. En daarom koos ik voor journalistiek; omdat ik het mega cool en spannend vind.

Ik zou graag wat voorstellen zien van de bevoegde ministers. Jongeren zijn nu eenmaal de toekomst. Iedereen heeft er baat bij dat zij snel op een goede werkplek belanden, waar ze gelukkig zijn en waar ze voluit de waarden en normen van het bedrijf kunnen uitdragen. Maar vooral: waar ze hun talent kunnen loslaten en ideeën kunnen uitwerken. We mogen talent niet zomaar verwaarlozen, laten we investeren in meer kansen voor jongeren.

Dus, samengevat, beste Philippe Muyters, misschien is het wel een goed idee om talentvolle jongeren die niet aan een job geraken, te begeleiden. Of er op zijn minst voor te zorgen dat ze niet ontmoedigd raken. Want we zijn het waard.//MK

NURTURE ◆ 33

Portret

“Ik denk dat ik meer kan bereiken als ik geen partijkaart heb” Yasmien Naciri (26) is de eerste hoofddoekdragende columniste bij een Vlaamse krant Sinds eind 2016 is ze columniste bij De Morgen. Ze is regelmatig te gast in het Canvas-programma De Afspraak om haar mening te ventileren. Ook op Twitter neemt ze geen blad voor de mond en noemt ze de dingen bij naam. Maak kennis met de ambitieuze Yasmien Naciri (26).

Yasmien is de eerste hoofddoekdragende columniste. Sinds 2016 heeft ze heel wat naamsbekendheid gekregen door de columns die ze in de krant publiceert. “Ik zie mezelf niet als ‘de stem van’.

Dat is mijn ambitie niet en dat zal het ook nooit worden. Wat niet wegneemt dat ik volgens sommigen vooroordelen wegwerk omdat er, ondanks onze super diverse samenleving, veel mensen nog steeds niet in contact komen met diverse stemmen.

Wat ik wel doe, is gebruik maken van de ruimte die ik krijg in de krant, op de radio of televisie om belangrijke onderwerpen aan te kaarten. Zo probeer ik een mening te delen, die niet vaak in kranten te lezen is. Het is soms jammer dat er zo’n gebrek aan diversiteit is op redacties. Wanneer er dan iemand aan bod komt die een hoofddoek draagt, wordt er al snel gedacht dat hij of zij de woordvoerder van de gemeenschap is.”

tuige geweest van hoe mijn ouders slachtoffer waren van discriminatie. En nu, als twintiger, zie ik hoe mijn broertje in de sportclub wordt geconfronteerd met racisme. Ik krijg nu ook wel racistische tweets en reacties online. Zelfs ook bedreigingen.”

Offline komt ze racisme gelukkig niet zo vaak tegen. “Enkel wanneer ik het openbaar vervoer gebruik of toen ik twee jaar geleden solliciteerde. Er werd me toen uitdrukkelijk gezegd dat ze me geen stage wilden aanbieden omdat de klanten liever geen hoofddoekdragende vrouwen zien. Neutraliteit was zelfs geen reden.”

“Het is belangrijk om in dialoog te gaan. Dat hebben mijn ouders me geleerd. Onwetendheid kan je het best bestrijden door met mensen te praten.

Voor de rest moet je gewoon elke dag het tegendeel bewijzen door je goed te gedragen. Maar dat is iets wat voor iederéén geldt, niet enkel voor moslims.”

Discriminatie en racisme Als kind heeft Yasmien nooit echt met discriminatie of racisme te maken gehad. “Wel ben ik toen ge-

NURTURE ◆ 34

“Nu ik wat ouder ben, besef ik dat er ook wel grenzen zijn. Ik zal niet in dialoog gaan met mensen

die onmiddellijk schelden, haat verspreiden of geweld aanmoedigen. Dat zijn strafbare feiten en die moeten we niet minimaliseren. Zulke mensen kunnen wel degelijk een gevaar vormen.”

perfect mogelijk. Het wordt tijd dat zowel burgers als politici dat inzien.”

“Ik krijg zelfs bedreigingen van racisten, maar zal mezelf nooit censureren of laten censureren”

Amana Vijf jaar geleden richtte Naciri de onafhankelijke hulporganisatie Amana vzw op. Ze legt zich toe op ontwikkelingshulp in Marokko. “We houden ons bezig met het leggen van waterleidingen, het bouwen van waterputten, de aankoop van ambulances en het renoveren van schooltjes. Een hele boterham dus.”

Ook in België is Amana actief. De medewerkers delen regelmatig voedselpaketten uit aan daklozen in Brussel en Antwerpen. “Op kerstdag organiseerden we bijvoorbeeld een diner en comedy voor de daklozen in Antwerpen.”

Politiek Integratie De integratie van moslims in onze samenleving loopt niet altijd van een leien dakje. Toch wil Naciri even verduidelijken: “Er zijn ongelooflijk veel autochtonen die moslim zijn, hoe zit het dan met hun integratie? Ik ben hier geboren en ben van de derde generatie. Is er in mijn geval nog sprake van integratie? Ik verwijs ook graag even naar mijn column in De Morgen over wederzijdse integratie. Er zijn veel mensen die tot vandaag in onze super diverse samenleving nog steeds niet kunnen samen leven met mensen die ‘anders’ zijn of een multiculturele opvoeding hebben genoten.”

Volgens Naciri is het problematisch dat heel wat mensen denken dat alleen nieuwkomers zich moeten integreren. Ook wil ze ophelderen dat niet alle nieuwkomers moslims zijn. “Een geloof belijden en tegelijkertijd geïntegreerd zijn, is

Heel wat politici slagen er niet in om mensen te verbinden. “Dat komt omdat ze geen voeling hebben met wat er in de samenleving leeft. Ze zijn zo ver verwijderd van onze samenleving.” Maar er zijn gelukkig politici die dat wél goed doen.

“Imade Annouri (Groen), Sven Gatz (Open VLD) en Bart Somers (Open VLD) bijvoorbeeld. Zij slagen erin gemeenschappen te verbinden door te luisteren en mensen het gevoel te geven dat ze volwaardige burgers zijn.

“Gatz doet dat door zijn uitspraken over jeugdwerking. Hij denkt ook goed na voor hij iets zegt of tweet, in tegenstelling tot sommige andere politici.

Bart Somers weet hoe hij elke burger kan betrekken en een burgemeester is voor elke Mechelse burger. Zelfs als hij fouten begaat, staat hij als eerste klaar om toe te geven dat hij het misschien beter anders verwoord had. Dat vergt karakter.”

NURTURE ◆ 35

“We verwachten soms te snel vooruitgang, terwijl positieve verandering een proces van vele jaren is” Yasmien Naciri

Bedreigingen Naciri is erg actief op Twitter. Mensen reageren al eens met harde taal. Maar denken aan stoppen met tweeten, doet ze niet. “Ik zal niet stoppen. Ik krijg zelfs bedreigingen van racisten, maar zal mezelf nooit censureren of laten censureren. Ik doe wat ik wil, en als het iemand niet aanstaat moet hij of zij maarwegklikken. Of ze kunnen wachten tot ik hen zelf blokkeer.”

Hoofddoek Onlangs zei de nieuwe Oostenrijkse president Alexander Van der Bellen dat alle vrouwen binnenkort een hoofddoek zullen moeten dragen, uit solidariteit met moslima’s. “Ik weet niet of hij zei ‘moeten’, maar in ieder geval vind ik het een belachelijke uitspraak. Niemand moet zijn of haar principes aan de kant zetten uit solidariteit met een ander. Zo’n acties halen toch niets uit.

Vrouwen voor je wie je opkomt, hebben er niet veel aan.

Politieke ambitie Naciri heeft een duidelijke mening en weet die ook goed over te brengen. “Ik denk er niet aan om in de politiek te stappen”, zegt ze. “Veel mensen vragen me dat. Ik kan volgens mij meer bereiken buiten de politiek dan wanneer ik een lidkaart heb.

NURTURE ◆ 36

Daarnaast ben ik er zeker van dat je echt beperkt wordt als je vasthangt aan een partij. Je ziet dat vaak wanneer politici plots hun woorden verdraaien of van mening veranderen omdat de voorzitter op tafel heeft geklopt.”

Toekomst “Ik geloof in de toekomst”, verkondigt Naciri. “Als ik niet positief was over de toekomst, zou ik me niet zo hard inzetten voor onze samenleving. Ik ben er honderd procent zeker van dat het samenleven zal verbeteren. Simpelweg omdat de meeste mensen beseffen dat er geen weg terug is en dat we allemaal ‘opgescheept’ zitten met elkaar.

Ik bekijk het zo: er staat een grote boot op ons te wachten en het is aan ons om iedereen mee te krijgen en voor vooruitgang te kiezen. Er zullen helaas altijd mensen zijn die het absoluut niet zien zitten om dat te aanvaarden en zullen klagen, maar dat wil niet zeggen dat we ze achter moeten laten. Vroeg of laat zullen zij of hun kinderen zich er wel bij neerleggen. We verwachten soms te snel vooruitgang terwijl positieve verandering een proces van vele jaren is. //MK

NURTURE ◆ 37

Onderzoek

Hoe sociale media leiden tot depressies bij jongeren Cyberpesten, het geraakt stilaan een ingeburgerd fenomeen. Uit een enquête van onderzoekster Sara Pabian blijkt dat een op tien leerlingen ooit slachtoffer is geweest van pesten via sociale media. Bovendien wees het onderzoek uit dat jongeren cyberpesten zien als een norm. Naast cyberpesten brengen sociale media soms ook vereenzaming en een vertekend beeld van de werkelijkheid met zich mee. Deze kunnen bijgevolg depressies in de hand werken. Alhoewel onderzoekers het nog niet unaniem eens zijn over de invloed van sociale media op depressies, zijn er toch steeds meer individuen die zich achter het idee scharen.

De intrede van sociale media betekende voor velen een verandering van levensstijl. Vooral voor de jeugd was het een nieuw onderdeel van hun opvoeding. Zij groeien op met de mogelijkheid zich te verschuilen achter een scherm, terwijl ze haatdragende opmerkingen achterlaten op iemands Instagram of Facebook. Zonder directe confrontatie met de reactie van de persoon in kwestie, bleken sociale media al snel een mogelijke broeihaard te zijn voor ongefilterde meningen.

Cyberpesten Het is deze beschermende muur die zorgde voor een verandering van mentaliteit bij jongeren.

Sociale media brachten een verschuiving van pestgedrag met zich mee. Vroeger had de gepeste een plek waar hij of zij zich veilig voelde, bijvoorbeeld thuis. Door de intrede van sociale media valt deze veilige haven praktisch weg. Geen muren die een kind beschermen van gemene opmerkingen die hem of haar via het internet bereiken.

Het feit dat pesters een nieuwe weg gevonden hebben om hun slachtoffers lastig te vallen, is een van de reden dat sociale media gelinkt worden aan het

NURTURE ◆ 38

ontstaan van depressies. Het grootste probleem van de intrede van cyberpesten is dat het vaak onbekenden zijn. Want praktisch iedereen kan met iedereen in contact komen via het internet. Zo heeft niet alleen het slachtoffer geen veilige ruimte meer, maar ook eender wie heeft een manier om zich in het leven van het slachtoffer te wringen en deze lastig te vallen. In een artikel van The Guardian wordt het voorbeeld aangehaald van een

“Onderwerpen op het internet spelen een belangrijke rol en jongeren zonder smartphone of computer raken geïsoleerd” Mieke van Stigt

jongen die zelfmoord pleegde ten gevolge van cyberpesten. Wat bleek was dat het merendeel van de pesters de jongen niet eens kenden.

Alles over pesten De Nederlandse Mieke van Stigt is socioloog, pedagoog en schrijfster. In 2014 verscheen haar boek Alles over pesten. Volgens van Stigt spelen de verwachtingen en het referentiekader van leeftijdsgenoten een dominante rol. “Als je niet meedoet, dan lig je er echt buiten. Dit is bijna onmogelijk om vol te houden omdat je je leeftijdsgenoten elke dag ziet in school. Jongeren zijn sociale wezens. Onderwerpen op het internet spelen een belangrijke rol en jongeren zonder smartphone of computer raken geïsoleerd.”

Van Stigt wijst erop dat er in zo’n klimaat processen van uitsluiting ontstaan op sociale media. “Het groepsproces begint namelijk op school: de spanningen en normen zijn daar het begin van het uitsluiten. De leerplicht geeft macht aan de pesters, want slachtoffers kunnen zich er niet aan onttrekken. Pesten geeft een gevoel van verbinding en vermaak tussen de pesters. Maar ook angst: ze kunnen zelf het slachtoffer worden.”

Cyber-scan Hoe kunnen jongeren zich het best beschermen tegen cyberpesten? Van Stigt: “Dat is heel moeilijk, want weg van sociale media betekent het ook sociaal geïsoleerd raken. We kunnen jongeren wel zo veel mogelijk begeleiden. Dat kan door met hen te praten over wat er op de diverse media gebeurt, door duidelijk te maken dat meedoen niet oké is.”

Maar Van Stigt vindt dat de school ook een rol speelt. “Het pesten begint vaak in school. Cyberpesten valt dus ook deels onder hun verantwoordelijkheid.”

In februari 2017 introduceerden minister van Jeugd Sven Gatz en minister van Onderwijs Hilde Crevits de Cyber-scan. Het is een toolkit bedoeld voor scholen om cyberpesten tegen te gaan.

De tool is gratis te downloaden op www.tegencyberpesten.be en helpt scholen om een cyberpestbeleid op te stellen.

Sociale media zijn tegenwoordig de kanalen bij uitstek voor bedrijven om hun product aan de man te brengen. Ook bloggers hebben hun weg naar verscheidene sociale platformen gevonden. Anouk Lannoo, de persoon achter de blog Anouk Meets Fashion, schijnt kort een licht op haar relatie met sociale media en hoe zij deze ervaart.

Op welke sociale platformen ben jij voornamelijk actief?

Hoewel de platformen meestal geconnecteerd zijn, ben ik voornamelijk actief op Instagram. Dit platform heeft de laatste jaren enorm aan populariteit gewonnen en is zonder twijfel het belangrijkste medium in de bloggerwereld.

Welke rol speelt sociale media in je leven?

Een hele grote rol. Ik werk naast mijn blog bij H&M Benelux als Social Media Manager dus ben er de hele tijd mee bezig.

Kan je begrijpen dat sociale media als trigger voor depressies naar voren geschoven worden?

Dat kan ik zeker en vast begrijpen. Internet en sociale media maken pestgedrag veel makkelijker dan vroeger. Kijk maar even naar de Netflixserie 13 Reasons Why.

Wat is voor jou een ‘gezond gebruik’ van sociale media?

Ik kan mijn social media gebruik niet echt gezond noemen, maar ik denk dat iets van ‘s morgens en s ’avonds een update ‘gezond’ zou zijn. //SH

NURTURE ◆ 39

De Cyber-scan werd ontwikkeld door het Vlaams Kenniscentrum Mediawijsheid en Universiteit Antwerpen. Die laatste publiceerde namelijk een studie waaruit blijkt dat maar liefst een op tien Vlaamse leerlingen gepest wordt via sociale media.

Sociale media als spiegel Naast cyberpesten geven sociale media eveneens de mogelijkheid om een gefilterde, betere versie van jezelf aan de wereld te tonen. Jongeren beginnen geluk en succes te spiegelen aan wat ze op Instagram zien voorbijkomen. Dit kan resulteren in een laag zelfbeeld, want wie jij bent en waar jij voor staat wordt beoordeeld naargelang wat er op sociale media als belangrijk geacht wordt. Mensen beginnen te denken in Instagram-posts en Facebook-likes, terwijl ze de werkelijkheid langzamerhand uit het oog verliezen.

Ook zij waren slachtoffers van cyberpesten…

Laura (21) Het gebeurde in de zomer voor ik naar het eerste middelbaar zou gaan. Ik was toen elf jaar.

De twee ‘pesters’ waren even oud als ik en zaten tijdens de lagere school in mijn klas. We hielden regelmatig groepsgesprekken via de webcam op MSN. Die zomer had ik voor het eerst weer een groepsgesprek met de twee meisjes. Zij hadden al nieuwe vrienden leren kennen waarmee ze in klas zouden zitten in het middelbaar. Ineens stonden die jongens achter de webcam. Ze riepen dat ik alle contact met de meisjes wel kon vergeten omdat ik niet cool genoeg was. Ze zeiden dat ik me best zou uitschrijven op die school omdat ze me zouden opwachten aan de schoolpoort met messen en me zouden pesten. De twee meisjes moesten er mee lachen en trokken zich niks aan van mij.

NURTURE ◆ 40

“Meerdere studies hebben uitgewezen dat sociale media wel degelijk bijdragen tot de ontwikkeling van een depressie” Paula Durlofsky

Het zijn dan de likes en comments die de touwtjes in handen krijgen. Geluk bestaat uit het aantal hartjes dat je krijgt op Instagram en als je dat aantal niet haalt, dan scheelt er iets. Continu in het

Ik had het er heel moeilijk mee, maar besloot om niks tegen mijn ouders te zeggen en gewoon door te gaan met mijn keuze voor die school. In september kwam ik in mijn nieuwe klas, waar inderdaad al enkele mensen zaten die van mij gehoord hadden en klaar zaten om mij te pesten. Ik kreeg chat berichten dat ik mezelf moest ophangen, me onder een trein moest gooien en dat ik te dom was om op school te zitten. Dit gebeurde dagelijks. Ik werd onzekerder en depressiever met de dag. Een maand later besloot ik om naar het CLB te gaan.

Na enkele gesprekken kreeg ik alleen te horen dat ik ‘misschien meer moest praten’. Niet meteen iets waar ik op zat te wachten. Daarna had ik een gesprek met mijn klastitularis die me van klas heeft doen veranderen. Hier ging alles perfect. Ik had nieuwe vrienden en er hing ook een leuke sfeer.

De berichtjes dat ik mezelf van kant moest maken bleven nog wel even duren. //SV

oog houden wat voor reactie je foto online uitlokt is niet het enige dat enorm veel energie opslorpt.

Je online personaliteit in stand houden is vaak ook hetgeen waar mensen mee worstelen. Jezelf online beter voordoen klinkt verleidelijk, maar is in werkelijkheid een vergiftigd geschenk. Je maakt een tweede personage die op verschillende vlakken niet overeenkomt met wie jij echt bent.

Omdat je wil zijn zoals de anderen op Instagram of Facebook, ontstaat er zo het risico dat jongeren hun identiteit verliezen.

Vereenzaming Een depressie heeft vele oorzaken die terug getraceerd kunnen worden naar het (over)gebruik van sociale media. Dokter Paula Durlofsky, een psychologe uit Pennsylvania, waarschuwt voor de marginalisering van het sociaal contact. Sociale media hebben ons mondig gemaakt en engageren

ons om onze mening de wereld in te sturen. Tegelijkertijd zorgen ze ook voor een vereenzaming.

Wat de benaming ‘sociale media’ ons ook probeert wijs te maken, het blijft een feit dat je gewoon achter een scherm over een webpagina aan het scrollen bent.

Dat je met een muisklik in connectie staat met de hele wereld, is correct en op een bepaalde manier inderdaad een vorm van sociaal zijn. Maar dat neemt niet weg dat de werkelijke interactie met mensen uitblijft. “Relaties gevormd over sociale kunnen een positief effect hebben op ons emotioneel stelsel”, vertelt dokter Durlofsky. “Dat neemt echter niet weg dat meerdere studies hebben uitgewezen dat sociale media wel degelijk bijdraagt tot de ontwikkeling van een depressie.” //SH/MK/ SV

Sofie (21) Ik was dertien toen het begon. Twee meisjes uit mijn klas hadden een gesprek gevoerd over mij op MSN. Ze suggereerden dat ik iets had met de leerkracht Latijn. Uiteindelijk kopieerden ze het hele gesprek en postten ze het op Netlog. Lang hebben de pesterijen niet geduurd, want ik had een grote zus die best wel veel indruk maakte op de meisjes.

Zij en enkele van mijn vriendinnen hebben me toen verdedigd. Zelf heb ik nooit op de berichten gereageerd, maar ik vond het wel heel erg en ik keek er iedere keer tegenop om naar school te gaan. De school zelf is nooit tussen beiden gekomen, omdat het na de schooluren was gebeurd.

Waarom ze mij hadden uitgekozen weet ik niet. Ik denk wel dat ik een makkelijk slachtoffer was. Ik was klein, een jaar jonger dan de rest, droeg een brilletje en was onzeker. Ondertussen is alles weer bijgelegd. Een van de meisjes is ondertussen een beste vriendin geworden. //SV ©SienVanmoerkerke

NURTURE ◆ 41

©Kaboompics

Vier tips van Paula Durflosky om een balans te vinden tussen virtuele vriendschappen en vriendschappen in de realiteit.

1. Stel jezelf de vraag waarom je gebruik maakt van sociale media. Doe je dit om contacten te leggen voor professionele doeleinden? Of om met vrienden van vroeger in contact te komen? Of misschien om mensen die ver weg wonen niet uit het oog te verliezen? Eens je dit duidelijk gemaakt hebt, is het makkelijker om een realistisch doel te stellen van wat je wil bereiken.

2. Zet een limiet op de tijd die je spendeert op sociale media. Dit zal je helpen de tijd te beperken die je doorbrengt in de virtuele wereld.

3. Als sociale netwerksites je het gevoel geven dat je er alleen voorstaat of je depressief doen voelen, overweeg dan eens om je sociale interactie via deze sites een boost te geven. Dit kan je doen door hen een privébericht te sturen of zelfs gewoon een sms. Deze manier van contact leggen is veel persoonlijker dan het open forum dat op sociale media aangeboden wordt.

4. Zorg ervoor dat je momenten inroostert om je vrienden en familie te zien naast de virtuele wereld. Het is bewezen dat de aanwezigheid van sterke en betrouwbare relaties een positieve invloed hebben op het zelfbeeld. Daarnaast maken deze relaties je weerbaarder terwijl je een gevoel van verbondenheid behoudt. Dit zal zorgen voor een daling van een depressief gevoel en angst. //SH Bron: Main Line Today

NURTURE ◆ 42

De Zelfmoordlijn in cijfers Voor alle vragen en hulp rond depressies en zelfdoding, kan je terecht bij de Zelfmoordlijn1813. Deze lijn biedt de mogelijkheid om met een ervaringsdeskundige te praten, chatten, mailen of bellen. Dit kan 24 op 7 en is volledig anoniem en gratis.

58%

42%

79%

21%

67%

33%

11.478

1.554

1.527

Meest voorkomende redenen voor contact met de zelfmoordlijn Voelt zich onbegrepen

Hoge werk/studiedruk

Wordt gepest

Mishandeling

Voelt zich eenzaam

32,4%

23,3%

Overige

11,8%

18,7%

4,6%

9,2%

Van toepassing bij jongvolwassenen van 10 tot 19 jaar

Voelt zich onbegrepen Voelt zich eenzaam

32,2%

Wordt gepest

29,4%

Hoge werk/studiedruk Mishandeling Overige

12,2%

6,9%

6,4%

12,9%

Van toepassing bij jongeren van 20 tot 29 jaar Bron cijfers: Centrum Ter Preventie Zelfdoding Bron pictogrammen: Freepik

NURTURE ◆ 43

Expert

“Door depressies bespreekbaarder te maken, doen we als maatschappij al heel wat” Jeugdpsychiater Peter Adriaenssens wil af van depressies als taboe Voor al uw vragen over depressies en trauma’s: één adres. Jeugdpsychiater Peter Adriaenssens (62) is de juiste man. Al jaren is hij Vlaanderens meest vooraanstaand specialist op het gebied van jongerendepressies. Als directeur van het Vertrouwenscentrum kindermishandeling in Vlaams-Brabant krijgt hij er dagelijks mee te maken. Het aantal depressies bij jongeren stijgt de laatste jaren gigantisch. En toch blijft deze man zijn beheerste zelf.

Peter Adriaenssens is nog maar net terug aan het werk na een ingreep, maar hij gaat er weer voor de volle honderd procent tegenaan. “Ik kan moeilijk stilzitten en niks doen”, zegt Adriaenssens.

Terwijl hij even voorzichtig nipt aan zijn vers gezette kop koffie, leg ik hem de laatste nieuwe cijfers voor over het aantal depressies bij jongeren.

Op tien jaar tijd zijn ze maar liefst met 20 procent toegenomen. Dat blijkt uit een rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie. Wereldwijd zijn meer dan 320 miljoen mensen depressief. En een op vijf studenten heeft de kans om onvermijdelijk in een depressie te belanden.

groter risico op een depressie. Anderzijds kan ook bij doodgewone kinderen waaraan je niks speciaal opmerkt, het licht even uitgaan.”

“Dat is op zijn minst verontrustend te noemen”, stelt Adriaenssens, “we leven in een harde maatschappij waarin het voor jongeren niet altijd even gemakkelijk vertoeven is. Er zijn enerzijds de jongeren die een moeilijke thuissituatie hebben en vaak ook slechte schoolresultaten behalen. Ook jongeren die iets verschrikkelijks meemaken zoals bijvoorbeeld seksueel misbruik. Zij hebben een

“Het is belangrijk om mensen met een depressie niet zomaar in een hoekje te duwen.”

NURTURE ◆ 44

Prikkels Volgens Adriaenssens is het niet zo onbegrijpelijk dat jongeren met depressies geconfronteerd worden. “Ergens kan je wel begrijpen dat sommige kinderen het niet meer zien zitten, want je weet dat er heel wat van hen wordt verwacht.

Ze worden dagelijks overspoeld met informatie en prikkels en ze dienen daar op een goede manier mee om te gaan.”

“Voor veel kinderen is een hele dag aandachtig de lessen volgen op school een opgave. Als ze thuis komen, wacht er nog een berg huiswerk op hen. Je hoort wel eens zeggen dat kinderen tegenwoordig niet écht meer ‘kind’ kunnen zijn. En misschien is dat wel een beetje zo.”

Hij pleit ook voor een integratie van jongeren met psychische problemen in het gewone onderwijs.

“Beide partijen kunnen vaak heel wat leren van elkaar. Alleen zijn niet alle leerkrachten goed genoeg opgeleid om zo’n kinderen volledig te ondersteunen. Er zijn nog enkele aanpassingen nodig.”

Rots in de branding Hoe we daar als samenleving mee moeten omgaan? “Wel, het is belangrijk om mensen met een depressie niet zomaar in een hoekje te duwen. Je moet ze laten voelen dat je er bent voor hen, een rots in de branding als het ware. Door het probleem bespreekbaar te maken en erover te praten, doe je al veel.”

Rode Neuzen Dag bracht in december 2016 maar liefst 4.103.677

Het is voor jongeren een grote stap om naar een therapeut te stappen, ondervindt Adriaenssens.

“Daarom is het belangrijk om aandacht te schenken aan online fora, om die middelen goed uit te bouwen. Jongeren hebben er vaak veel aan om anoniem met lotgenoten verhalen te delen. De stap naar professionele hulp kan nadien in een volgend stadium nog gemaakt worden.”

Wat voor jongeren helpt om die fameuze stap te zetten, zijn bekende personen die laten zien dat depressief zijn geen taboe is. “Vorig jaar kwam zangeres Selah Sue ervoor uit dat ze kampt met een depressie. Dat is erg moedig. Zoiets heeft voor sommige jongeren een grotere waarde dan een uitleg van een dokter.”

Genoeg praten “De rol van de ouders is echter ook niet te onderschatten. Deze is in de 21ste eeuw belangrijker dan ooit tevoren. Ze moeten genoeg praten met hun kinderen en duidelijke regels vooropstellen. Zo kunnen de kinderen achteraf nooit teleurgesteld zijn en weten ze wat er van hen verwacht wordt”, vertelt Adriaenssens.

euro op. ©MaartenKnuts

Rode Neuzen Dag Adriaenssens is ook medewerker van Rode Neuzen Dag, een goededoelactie van VTM en Qmusic die al twee keer georganiseerd is om geld in te zamelen voor jongeren met psychische problemen.

“Ik hoor jongeren nu spreken over een ‘rodeneuzenprobleem’, als ze zich niet goed in hun vel voelen. Je merkt dus dat de actie zijn vruchten afwerpt en dat problemen ook effectief bespreekbaarder worden. Dat doet me enorm plezier.”

Richtlijn Vorige maand nog stuurde Minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) een richtlijn over antidepressiva uit naar alle Vlaamse huisartsen. Daarin legt ze de nadruk op het juist voorschrijven van antidepressiva. Adriaenssens: “In haar richtlijn zijn twee zaken van belang: wanneer schrijf je als arts medicatie voor en wanneer verwijs je je patiënt door. Ik kan me wel vinden in de richtlijn want het gebruik van pillen neemt alsmaar toe. Het is dus goed dat de overheid stappen onderneemt om dat aantal te verkleinen.” //MK

NURTURE ◆ 45

Opinie

De 7 redenen waarom...

De nieuwe Netflix-reeks 13 Reasons Why vertelt het verhaal van Hannah. Het 17-jarige meisje legt aan de hand van dertien cassettes uit waarom ze uit het leven stapte. Elke tape is gericht aan een specifieke persoon die op een manier verantwoordelijk is voor haar zelfdoding. Hoewel de reeks heel wat lovende kritiek kreeg, werd ze ook op de vingers getikt voor het expliciet tonen van de zelfdoding. Kozen de makers verkeerd of toonden ze net wat velen nooit durfden tonen? Dit zijn de zeven redenen waarom ik vind dat het expliciet tonen van de zelfdoding de juiste keuze was.

1.

Respectvol

Mijn zeven redenen start ik met het respect waarmee de makers het thema behandeld hebben. Het is duidelijk af te leiden dat ze weten met welke soort materie ze te maken hebben. Niet alleen wordt de scène in kwestie zeer bewust in beeld gebracht, maar ook andere delen van de serie werden steeds goed geanalyseerd en werd er steeds goed over nagedacht over hoe het dat bepaalde zaken het beste aan de man gebracht werden. Het overkoepelende verhaal speelt zich af rond de zelfdoding van het hoofdpersonage Hannah. Daarrond zijn echter nog de andere personages die elk hun eigen verhaal en problemen hebben. Verkrachting, huiselijk geweld, wapenbezit, enzovoort. Net zoals de zelfdoding, zijn dit ook allemaal gevoelige verhaallijnen die niet zonder een fatsoenlijke gedachtengang aan de kijker overgebracht kunnen worden.

2.

De authenticiteit

Critici hebben gelijk dat de scène waarin het hoofdpersonage zichzelf van haar leven berooft, vermeden had kunnen worden. De makers hadden kunnen opteren voor een meer suggestieve aanpak.

Ze hadden de kijker een scheermesje kunnen laten zien en de rest van het verhaal had in de han-

NURTURE ◆ 46

den van de kijker gelegen. Ik ben blij dat dit niet gebeurd is. Zelfdoding bij jongeren is echt, wat het personage zichzelf aandoet gebeurt dagelijks.

Waarom zouden we een scène, waarin iets getoond wordt dat zich dagelijks voordoet, uit de weg gaan? De makers namen hier een risico waar, zoals eerder vermeld, goed over nagedacht is geweest. Door deze scène net wel te tonen, wordt er gehamerd aan de muur die zelfdoding nog steeds omringt. Misschien is deze serie net wel dat duwtje dat jongeren nodig hebben om over hun gevoelens en problemen te praten. Zij het met vrienden of familie.

3.

De boodschap

13 Reasons Why draagt een duidelijke boodschap in zich mee: praat, communiceer met diegenen bij wie je je goed bij voelt. Als je het gevoel hebt dat je er volledig alleen voorstaat, ga op zoek, maar steek je vooral niet weg. Dit is een boodschap die belangrijk is voor velen om te horen, naar mijn mening. De druk die vele jongeren tegenwoordig ervaren kan soms te veel worden. Pesten gebeurt tegenwoordig niet alleen meer van mond tot mond, maar ook van facebookbericht tot facebookbericht, gemene tweet tot gemene tweet. Iedereen is met

Portret

©Youtube.com

iedereen verbonden en hoor je er niet bij dan sta je al snel alleen. Maar je staat zelden écht alleen.

Dit tonen de makers van de serie met het personage Clay. Een eenzaat, een beetje zoals het hoofdpersonage Hannah. Voor hem ziet het er ook vaak somber en donker uit en lijkt het dat hij er meermaals alleen voor staat. Toch wordt op het einde getoond hoe hij zich weet los te rukken van de eenzaamheid. Hij zegt in de serie af en toe dat hij hetzelfde zal doen als wat Hannah gedaan heeft. Maar hij kiest om te leven en neemt het heft in eigen handen door zich sociaal te engageren. Dat is een belangrijke boodschap naar jongeren, mensen vandaag, er is steeds iemand die naar je wil luisteren, je moet hen alleen willen zien en dat is vaak het moeilijkste.

4.

Waar het hem echt om gaat

De zelfdoding is het centrumpunt van de serie en verdient met recht en reden alle aandacht die het krijgt. Toch is dit naar mijn mening niet wat de serie als uitgangspunt wilde gebruiken. Want er is zoveel meer dan de zelfdoding an sich. Wat Hannah uiteindelijk besluit te doen is ‘louter’ een gevolg van alles wat haar overkomen is; de foto’s die van haar verspreid worden, de namen die anderen haar

geven, de verkrachting, ... Het is omdat het ontnemen van het eigen leven zo een zwaar onderwerp is dat meteen alle aandacht daarheen schiet. Terwijl er te weinig aandacht geschonken wordt aan dat wat er misschien nog meer toe doet: het hulp bieden aan jongeren met problemen of aandachtig zijn voor signalen die kunnen wijzen op suïcidaal gedrag.

Er circuleren momenteel memes op het internet die de tapes die Hannah maakte wat in het belachelijke trekken. In de memes wordt het personage afgeschilderd als een zwakkeling die bij de minste tegenslag in gang gezet door een zekere persoon, besluit een cassette te maken en deze persoon te beschuldigen als medeverantwoordelijk voor haar zelfdoding. Hoe ludiek deze afbeeldingen ook mogen zijn, ze missen de boodschap die 13 Reasons Why in zich meedraagt. Als een persoon met duistere gedachten zit en al wat tegenslagen te verduren gehad heeft, dan lijkt elke kleine tegenslag als een extra druppel die de emmer op overlopen doet afstevenen. Daarom mag de reeks gebeurtenissen die de zelfdoding voorafgaan zeker niet genegeerd worden, deze zijn voor mij even belangrijk, misschien zelfs belangrijker dan de uiteindelijke scène zelf.

NURTURE ◆ 47

5.

Geen romantisering

Een belangrijke reden dat ik de keuze van de makers apprecieer; de scène wordt niet geromantiseerd. Er wordt overlopen wat Hannah die dag in kwestie deed in aanloop naar haar zelfdoding om uiteindelijk uit te komen bij het punt dat ze het bad in stapt. Niet dat de feiten gebanaliseerd worden, maar er wordt ook niet overbodig veel gewicht in de schaal gelegd. Moesten ze dit wel doen, zou de scène alle andere factoren (die ik bij puntje vier aanhaalde) over-schaduwen. Je wordt als kijker de twaalf voorgaande afleveringen voorbereid op wat er gaat gebeuren, dat er niet meer nodig is dan dat de scène op de juiste manier en met het juiste gewicht binnenkomt.

6.

Eigen zeggenschap

Door de zelfdoding werkelijk in beeld te brengen, nemen de makers van de serie het heft volledig in eigen handen. Zij beslissen over wat getoond wordt en wat niet. Mocht de scène geschrapt worden, wordt het lot van Hannah in de handen van de kijker gelegd. Of deze wordt onnodig vergroot of deze krijgt niet de aandacht dat het verdient.

De makers beslissen hoe het getoond wordt, wat er getoond wordt en op welke manier het in beeld gebracht wordt. Daarmee trekken ze de volledige artistieke vrijheid naar zich toe zonder dat deze aangetast wordt door de verbeelding van de kijker.

Bij sommige onderwerpen is het essentieel dat de ver-beelding van de toeschouwer ingeschakeld wordt, dat het publiek actief meedenkt. In het geval van de Netflix-reeks is dat niet het geval, de kijker moet zich overgeven en aanvaarden wat er gebeurt. Want het is niet het verhaal van de kijker dat verteld wordt, maar wel dat van een jonge vrouw voor wie het leven niet meer levensvatbaar is. Van wie al het persoonlijke dat ze bijna bezat afgenomen is. Dus het was bijna essentieel dat ook haar zelfdoding niet iets werd dat van haar gestolen kon worden. ©Youtube.com

NURTURE ◆ 48

7.

Wat vooraf gebeurt en hoe het de toekomst beïnvloedt

In de serie wordt getoond hoe de ouders van Hannah haar vinden in de badkuip. Voor mij was dit een zeer belangrijk ijkpunt van de serie, aangezien dat moment de hele serie beïnvloedt. Niet alleen draait het verhaal van de serie rond deze gebeurtenis, maar is het ook de verklaring van het gedrag van letterlijk elk personage. Het verschil in emotionele toestand van voor de gebeurtenis en daarna is immens. Men had kunnen opteren om gewoon te vertellen hoe het gebeurd was. Maar door het ook echt te tonen wordt geaccentueerd hoe belangrijk het is dat er gepraat wordt over de problematiek. Dat het voor de persoon in kwestie als de enige oplossing lijkt, maar dat velen met een hoop vragen en verdriet achtergelaten worden.

Dat was het moment dat het voor mij hard binnenkwam, het moment dat Hannah besloot haar polsen over te snijden en achteraf dat haar ouders haar vonden. Toegegeven, ik heb gekeken met de handen voor mijn ogen. Ergens ook om mij te beschermen tegen de realiteit die de serie in zich meedraagt. Jongeren dragen tegenwoordig problemen met zich mee. Communiceren gebeurt in een vingerknip via Facebook, Twitter, Snapchat of Instagram. Maar toch lijkt het moeilijker dan ooit om zwaardere onderwerpen aan te kaarten. Met 13 Reasons Why wordt in de verf gezet dat praten belangrijk is en steeds mogelijk moet zijn. Daarom dat het personage mogelijks ook koos om haar verhaal op cassette op te nemen en het niet via WeTransfer naar de personen door te sturen die elks een rol gekregen hebben in haar verhaal. Het moet niet altijd tegen lichtsnelheid gaan. Sommige zaken vragen tijd en we zijn het wat verleerd om voor sommige zaken werkelijk de tijd te nemen.

Deze serie onderstreept wat belangrijk is en wat in de huidige samenleving precies wat verloren lijkt gegaan.//SH Wie zelf vragen heeft rond zelfdoding kan terecht op de Zelfmoordlijn via het gratis nummer 1813 of op zelfmoord1813.be

NURTURE ◆ 49

Getuigenis

Drie studenten getuigen over het effect van rilatine De examenperiode is in zicht. Voor veel studenten betekent dat nachtjes doorwerken om zich vervolgens - uitgeput als een kat die terugkeert van haar nachtelijke jacht – door een nieuwe dag vol noeste arbeid te sleuren. Maar er loert hulp om de hoek, in de vorm van smartdrugs. Eén op de zestien studenten gebruikt rilatine, jawel, het medicijn voor mensen met de diagnose ADHD en ADD.

Het tijdperk dat studenten zich enkel en alleen lieten oppeppen door het verorberen van liters koffie of drankjes waar je nadien vleugels van krijgt, ligt achter ons. Het kan ook anders, straffer en consequenter. Een onderzoek van de Vereniging voor Alcohol- en Drugsproblemen (VAD) zegt ons dat vijf procent van de Vlaamse studenten weleens een pilletje rilatine slikt. Dat zijn 12.000 studenten, waarvan er 7.000 tijdens de examens vertwijfeld naar een doosje grijpen.

“Het leek alsof ik aan het afkicken was van een verslaving” Loic Thaler

NURTURE ◆ 50

Neveneffecten Loïc Thaler (22), student Radio aan het RITCS in Brussel, heeft jarenlang rilatine gebruikt en is gestopt met het ‘blokdrug’ na zijn eerste jaar hoger onderwijs. “Ik deed het vooral voor mijn resultaten. Ik kon niet opletten in de les en daardoor nam ik heel weinig op van wat de proffen vertelden.

Door dat wondermiddel heb ik me tien jaar lang wél kunnen concentreren. Maar omdat er ook zoveel minpunten aan verbonden zijn, ben ik ermee gestopt.

Langdurig rilatinegebruik heeft dus wel degelijk effect op je lichaam. Nadat Loïc twee dagen geen pil nam, kreeg hij last van hoofdpijn, hartkloppingen en verdween zijn eetlust. “Het leek alsof ik aan het afkicken was van een verslaving.”

Concerta Een variant op rilatine is ‘Concerta’, een medicijn dat twaalf uur werkt in plaats van vier uur. Hannah-Marieke Verbeke (20) studeert podologie aan de Arteveldehogeschool in Gent en is fervent gebruiker. “In het eerste middelbaar stegen mijn resultaten met 25%. Normaal neem ik één pilletje per dag, maar in de blok verdubbel ik de dosis. En dat helpt echt. Doorheen de jaren ben ik er stilaan verslaafd aan geraakt. Zonder dat ene pilletje kom ik het huis niet uit.”

Verhoogde dosis Ella Rouffaer (21), student lerarenopleiding Nederlands-Engels aan de Karel de Grote hogeschool in Antwerpen, lijdt aan ADHD. Ze merkt dat ze rilatine meer dan ooit nodig heeft tijdens de examenperiode. “Als ik het een dag niet neem, krijgen mijn hersenen een overload aan prikkels te verwerken. Het is dan heel moeilijk om me te kunnen focussen op mijn cursussen. Ik merk dat mijn schoolresultaat lager ligt als ik geen pilletje neem. Daarom neem ik tijdens de examenperiode een verhoogde dosis.”

Ella moet jaarlijks op evaluatiegesprek met haar huisarts en psychiater. “We kijken dan samen hoe het afgelopen jaar is geweest en of we de dosis moeten verhogen of verlagen. Alles hangt af van mijn moodswings en eetlust.”//MK

NURTURE ◆ 51

©SienVanmoerkerke

Colofon Dit dossier hoort bij Charlie Magazine Redactie Simon Hendrickx Maarten Knuts Sien Vanmoerkerke

Foto’s en vormgeving Simon Hendrickx Maarten Knuts Sien Vanmoerkerke

Met dank aan Renaat Bogaert Annick De Pauw Werner Goossens Luuk Sengers

Drukkerij Hellinx Printing Gouverneur Verwilghensingel 30 3500 Hasselt

NURTURE ◆ 54