Richting

NOORWEGEN / PERU / THAILAND / SPANJE / IJSLAND / COSTA RICA / PORTUGAL / IERLAND

richting

1

DRIEMAANDELIJKS MAGAZINE OVER REIZEN EN DUURZAAMHEID

60

PAGINA’S REIZEN

DRIE JAAR

FLIXBUS

ZEILEND DE WERELD ROND

HET SUCCESVERHAAL

PERU EEN ONGELOFELIJK REIS

€9,95

HELLO Van het kille Oslo tot het zuiderse Lissabon.

Beide bestemmingen werden drie maanden lang de verblijfplaats van ons drieĂŤn. Roselien en Wannes trokken naar Noorwegen, terwijl Bauke in Portugal verbleef. Alle drie hebben we een gemeenschappelijke passie: het onbekende avontuur. We zaten alle drie wel al langer met de ambitie om onze oorden te verleggen. Deze kans kregen we dan aangeboden in ons eerste jaar Journalistiek. Niet om doelloos te reizen, maar om leerrijk te reizen. Leren hoe het is om op eigen benen te staan, leren hoe het is om een plaats te zoeken in een nieuwe samenleving en omgeving, leren hoe het is om te kunnen functioneren in een andere taal en vooral om te leren hoe deze ervaring kan bijdragen voor de rest van ons leven. Dit allemaal in een andere taal en ingesteldheid.

Straight outta comfortzone en ons gewoon volledig smijten in dit avontuur.

Veel leesplezier!

Bauke Mertens, Roselien De Nijs & Wannes Dupon

Inhoud 6 ZEILEND DE WERELD ROND 12 CITYTRIP: 6X LISSABON 16 DE WERELD VLIEGT MEER DAN OOIT 26 OPINIE: CO2 NEUTRALE ERASMUS 32 DUURZAAM REIZEN 38 OPINIE: HOE REIZEN EEN ANGST WERD 42 OP REVALIDATIE IN PERU 48 ‘IK VOELDE MIJ NIET THUIS IN BELGIË’ 54 HET SUCCESVERHAAL ACHTER FLIXBUS 59 COLOFON

RICHTING | 5

‘DRIE JAAR LANG LEEFDEN WE OP HET RITME VAN DE NATUUR’ HAÏKE TROK MET HAAR GEZIN ZEILEND DE WERELD ROND

Drie jaar lang zeilde Haïke De Vlieger met haar man Willem Stellamans de wereld rond. In juli 2012 stond ze met haar man en drie kinderen: Sepke (20), Ward (18) en Flor (15) terug in Nieuwpoort. Nu vertelt ze ons wat meer over hun ongelofelijk avontuur.

ROSELIEN DE NIJS (TEKST) SPRAK MET HAÏKE DE VLIEGER (FOTO’S)

6 | RICHTING

RICHTING | 7

A SMALL NEST

leven mocht gaan, wat een mix is van de letters Stellamans, wat de achternaam is van mijn man en kinderen.

Ik haalde mijn theoretisch vaarbewijs en een brevet voor radars en de satelliettelefoon te mogen gebruiken. Maar je voorbereiden om oceanen over te steken dat kan je niet leren dat moet je gewoon doen. Al snel kreeg iedereen op de boot zijn taak en zaten we in een vast patroon wat belangrijk is als je met zijn vijven de wereld rondzeilt.

Contact met familie en vrienden hielden we via onze blog, met een radar lieten we vaak onze locatie weten. Soms zaten we 28 dagen aan een stuk op zee dan verzonden we snel een mailtje met de satelliet om te laten weten dat alles oké was. De mail bestond dan uit één zin, want de satelliet koste enorm veel geld.

Dus zo besloten we juli 2009 te vertrekken. We verhuurden ons huis en kochten een zeilboot die vanaf nu met de naam A small nest door het

Natuurlijk word je familieband enorm sterk als je dag in dag uit met elkaar op een zeilboot doorbrengt. Je deelt al je emoties zowel plezier als verdriet. Maar je moet ook als gezin voor de

‘“Ge zijt zot, dat kan je je drie kinderen toch niet aandoen?” Tot, “Ik vind het zo schoon dat jullie voor jullie droom gaan.” Verschillende reacties kregen we toen we op een nieuwjaarsreceptie bij ons thuis vertelden dat we in drie jaar de wereld gingen rondzeilen.

Het was Willem gelukt mij te overtuigen toen hij mij het boek Changing Course cadeau gaf.

Het boek gaat over een vrouw die met haar man besluit een zeilreis te maken, ze interviëwden verschillende zeilvrouwen die een antwoord gaven op al haar angsten.

Na het lezen van het boek dacht ik, wat houdt er mij eigenlijk nog tegen?

8 | RICHTING

fundamentele dingen zorgen, zoals eten, drinken, overleven. Je staat daar soms niet bij stil, maar als we een oceaan overstaken dan had je eten voor een maand mee en 500 liter water. 500 liter klinkt misschien wel veel maar dat is drie liter per dag per man wat hetzelfde is als één keer de wc doorspoelen.

‘Je deelt als familie elke emotie, zowel plezier als verdriet’

VERSE VIS

Zo wasten we ons één keer per week met zout water hangend aan de boot, dan konden we ons snel afspoelen met zoet water. Bij het tanden poetsen laat je de kraan niet lopen en als je aardappelen kookt dan is dat met de helft zoet en de helft zout water.

Na een maand blikvoer begin je vissen te vangen en dan kan je je niet voorstellen hoe blij je bent als je vers eten op tafel kan toveren.

en brengt elke familie iets lekkers te eten mee. Je deelt al je verhalen en soms beslis je om samen een stuk te zeilen. Dan heb je geen belachelijke doodles nodig om samen af te spreken.

Rond het zeilen is er een hele community en overal waar we waren werden we met open armen ontvangen, ook door de lokale bevolking.

Samen als gezin start je veel nieuwe vriendschappen. Je kan je niet voorstellen wat voor ongelofelijk vriendelijke mensen we leerden kennen. Ik vond het raar toen ik terugkwam en niet meer wist wie de vrienden van mijn kinderen waren of waar ze de hele tijd uithingen. Ik schrok toen ik vriendelijk dag zei in het sportcomplex onder de douche en ik een: “Ken ik jou van ergens?”, als antwoord kreeg.

Onze norse, gesloten samenleving was ik echt niet meer gewend.

‘Doodles om vriendschappen te onderhouden heb je niet nodig’

DE ZEIL-COMMUNITY Sommige mensen denken dat je heel de tijd alleen doorbrengt met je gezin, maar dat is helemaal niet het geval. Vanaf dat je een voet aan wal zet wordt je omringd door andere zeilers die vaak ook al jaren onderweg zijn. Dan spreken alle zeilboten samen af op het strand

BOTSEND OP MUREN

Toen ik thuiskwam voelde ik mij opgesloten. Ik had een enorm probleem met terug thuis te zitten ook al is ons huis allesbehalve klein. Het ging erom dat ik niet rondom mij kon turen zonder op muren te botsen. Ik miste de natuur en ik had nooit verwacht dat het zo een impact op mij kon hebben. We hebben met dolfijnen en zeehonden gezwommen, we aten volgens de seizoenen en de huidige teelt, we waren voortdurend met het weer bezig aangezien dit heel belangrijk is voor het zeilen. Gedurende drie jaar leefden we op het ritme van de natuur, ik miste dit echt en had het hier enorm moeilijk mee.

RICHTING | 9

Ik kon het niet vatten dat mensen in hun auto stapten naar hun werk, binnen hun tijd spendeerden en dan ’s avonds terugreden en ze niet eens gemerkt hadden welk weer het was.

Als beroep ben ik kinderpsychiater, wat bij ons wel een hogere status heeft. Wanneer je aan de andere kant van de wereld zit ben je niets met dit beroep. Daar maak je indruk als je een goede visser bent. Dan leer je dingen te relativeren en besef je dat je soms alles in een ander perspectief kan zien. Onze reis heeft mijn blik op de maatschappij veranderd. Toen ik terug aan het werk moest en diagnoses moest stellen en er verwacht werd een stempel te plakken op een bepaald gedragspatroon dan was dit even moeilijk.

UITGEBREIDE GESCHIEDENISLES Ik begon ook het huidig schoolsysteem in twijfel te trekken. Mijn kinderen hebben veel meer geleerd op die drie jaar dan ze ooit zouden gedaan hebben op school. Zelf gaf ik hun thuisonderwijs maar dat was ongeveer een uurtje per dag en dan waren we al rond omdat het zoveel sneller ging aangezien ik kon werken op de maat van mijn kinderen.

Alle schoolboeken hebben ze ingevuld en alle plekken die we bezochten kregen ze een uitgebreide geschiedenisles over. Daarbovenop groeide mijn kinderen op met verschillende culturen. Gedurende drie jaar gingen ze meer om met gekleurde kinderen dan blanken.

Negen jaar later studeert Sepke Psychologie.

Flor wilt marine bioloog worden en studeert Biologie, hoe zou dat toch komen? Ward doet 10 | RICHTING

het goed in het vierde middelbaar en verbetert de leerkracht als hij de verkeerde locatie zegt waar Napoleon is gestorven, want ja daar is hij wel geweest. Als mijn kinderen eens een mindere dag hebben probeer ik hun eraan te herinneren dat ze een wereldreis hebben doorstaan en ze er nu ook wel bovenop zullen komen.

Als ik iemand een tip moet geven voor een dergelijke zeilreis dan zou ik zeggen: geniet.

Op zo een reis kan je je niet voorbereiden, dat moet je gewoon doen en dan zie je wel. Leef mee met de natuur en geniet van de ongelofelijke mensen om je heen.’

‘MIJN KINDEREN LEERDEN MEER IN DIE DRIE JAAR DAN OOIT OP SCHOOL’ HAÏKE DE VLIEGER

RICHTING | 11

CITYTRIP

6X LISSABON

BAUKE MERTENS (TEKST & FOTO’S) STUDEERDE IN LISSABON 12 | RICHTING

Mooie rood, oranje achtige daken met lichte tegels. En die tegels in alle kleuren en alle vormen, heel speciaal om te zien, maar niet alleen daarvoor is Lissabon een prachtige stad. Lissabon is ideaal voor een citytrip, of zelfs om een tijdje te wonen. Ik ging naar Lissabon tijdens mijn Erasmus en heb er een aantal maanden gewoond. Deze stad zal voor altijd een beetje mijn tweede thuis zijn. Alles was in de buurt en ik kon bijna overal geraken op wandelafstand. Als het wat verder was, kon ik probleemloos het openbaar vervoer nemen. Ik geef je graag enkele tips waarom Lissabon zeker een bezoekje waard is.

RICHTING | 13

VREDEVOL EN RUSTIG Het goede weer, gecombineerd met rustig water. Ik had niet meer nodig. Samen met vrienden picknicken in een groot park, rustig een boek gaan lezen aan de rand van het water, een koffie gaan drinken in een schattig cafétje, … Hoewel Lissabon een grote stad is, zijn er genoeg plekjes om tot rust te komen. Die rust mis ik in België. In Lissabon is het ‘alles op het gemakje’. Een koffietje gaan drinken tijdens de les met je leerkracht, een half uur tot uur te laat zijn op een afspraak, … die gewoontes kon ik snel overnemen en gewoon worden. Niemand lijkt er zich te haasten. En hier in België is het leven één grote rush, time is money. De trein die te laat is, is een ramp bijvoorbeeld. Al die stress die ik heb in België, heb ik in Lissabon niet gevoeld en ook niet gemist.

14 | RICHTING

Vergeleken met België is het in Lissabon veel goedkoper om te eten, zelfs om uit te gaan eten. Zo zal een kopje koffie maar 70 cent kosten. Dat betekent dat het daar dus ongeveer 30% goedkoper is. Boven het centrum (Lissabon is heel heuvelig) vind je Bairro Allto, in de kleine straatjes vind je hippe tentjes om heel lekker te eten. Het lijkt niet te vertrouwen, maar ga er eens binnen en probeer het uit!

Ook de ‘chiquere’ restaurants zijn over het algemeen goedkoper. Maar ook eten of drinken kopen in lokale winkeltjes is heel goedkoop. Als ik mijn best deed kon ik een gezonde maaltijd eten voor maar €2, door alles apart te kopen in lokale winkeltjes speciaal voor die producten.

GOEDKOOP ETEN

GOLVEN Ja, ook voor de sporters onder ons is er wat te doen. Surfen! Dat vond ik heel leuk omdat ik het nog nooit gedaan had. En in België kan je dat niet zo snel doen. Het water is veel te koud en je hebt ook geen grote golven hier.

Surfen is een echte uitdaging omdat het voor mij zo nieuw was. Pak dus zeker eens een surfles als je wat langer verblijft in Lissabon.

Als ik op een surfplank stond kreeg ik het gevoel van vrijheid. Want ik stond alleen op dat surfbord in een hele grote zee en ik kon beslissen waar ik naartoe ging.

Lissabon heeft een bruisend studentenleven.

De cafés en restaurants in Bairro Alto toveren ’s avonds om een gezellige barretjes. Halve liter mojito’s aan €5, of een halve liter bier voor maar €2, ook daar is Lissabon goedkoop in. Ook aan het water is er een hele straat vol clubs om helemaal los te gaan. Dat is natuurlijk een klein eindje van het centrum, maar de taxi’s, of beter gezegd Ubers zijn ook super goedkoop om je veilig naar het feest en terug te brengen.

FEESTJES

RICHTING | 15

NATUUR De natuur is niet te missen in Lissabon. Een groot bos van maar liefst 600 hectare is terug te vinden aan de rand van Lissabon. Ook op een uur van Lissabon is een betoverende stad te vinden met kastelen met daaraan sprookjesachtige tuinen. Als je daar bent voel je je direct een prinses (of prins). Aan de overkant van de rivier zijn ook mooie stranden te vinden om tot rust te komen.

16 | RICHTING

LX-factory was een van mijn favoriete buurten om in het weekend rond te hangen. LX-factory is een oude fabrieksbuurt omgetoverd in een straat met hippe restaurants en winkeltjes. Ook winkels om je creatieve geest mee uit te laten, zoals een winkel vol met tekenmateriaal, een winkel vol LP’s, een winkel om zelf juweeltjes te maken, het kon maar niet op. En op zondag tovert die straat om in een gezellig marktje vol met zelfgemaakte producten (zoals eten en juwelen) en vintage kleren. Ook is er een rooftopbar dat een mooi uitzicht geeft op Lissabon en de grote rode brug die een beetje op die van San Francisco lijkt in de Verenigde Staten.

HIPPE BUURTEN

RICHTING | 17

18 | RICHTING

‘HET MEEST MILIEUVERVUILENDE VERVOERSMIDDEL KOST HET MINST, DAT IS NIET LOGISCH’ DE WERELD VLIEGT GOEDKOPER EN MEER DAN OOIT De kwestie rond het meest milieuvervuilende vervoersmiddel, het vliegtuig, is niet opgenomen in het Klimaatakkoord van Parijs. ‘Het Europees beleid doet veel te weinig om het vliegen te demotiveren’, Laurien Spruyt, beleidsmedewerker mobiliteit en klimaat bij Bond Beter Leefmilieu legt uit wat de impact van een vliegtuigreis is op het klimaat.

ROSELIEN DE NIJS (TEKST & FOTO’S) INTERVIEWDE LAURIEN SPRUYT, KATLEEN LEYSSENS & DIRK DE MARELLE

RICHTING | 19

Willen we de opwarming van de aarde beperken tot 2°C dan heeft elke persoon ter wereld een jaarlijks budget van 2,3 ton CO2. Vlieg je heen-en-terug naar Lissabon dan heb je 40%, dus bijna de helft van je CO2 budget voor een jaar opgebruikt. Of meer dan de helft van de CO2 dat een persoon in Indië per jaar verbruikt.

Een vliegtuig stoot dus enorm veel CO2 uit en door de hoogte waar die CO2 wordt uitgestoten ontstaat er het fenomeen van radiative forcing, waardoor de impact van de CO2 zelf verdubbelt.

Daarbij heeft de luchtvaart ook een sterke impact op buurtbewoners en omwonenden. De luchtvaart zorgt voor een verhoogde concentratie aan fijnstof en lawaaihinder. De verhoogde luchtvervuiling is meetbaar tot op zeven kilometer van de luchthaven.

Op uitzondering van enkele cruiseschepen na, is het vliegtuig dus het vervuilendste vervoersmiddel en ook één van de goedkoopste.

‘GROENE’ LUCHTVAARTMAATSCHAPPIJEN Luchtvaartmaatschappijen pronken met hun groener imago, maar is dit dan ook terecht? TUI FLY promootte onlangs hun Boeing 737 MAX die volgens TUI tot 14% minder uitstoot.

Katleen Leyssens, zelfstandige bij reisbureau TUI Fly vindt de Boeing 737 MAX al een eerste stap in de goede richting: ‘De Boeing is zo gemaakt dat hij minder vervuild dan andere toestellen wanneer hij de lucht in gaat. Natuurlijk moeten we meer inzetten op dergelijke alternatieven en evolueren zodat ze geen 20 | RICHTING

vervuiling meer maken.’

Laurien Spruyt is minder grote fan: ‘Het gaat vaak om vliegtuigen die iets anders gebouwd zijn qua aerodynamica, of die gebruik maken van een meer ecologische brandstof. Maar tot nu toe is er geen enkel vliegtuig dat op grote schaal 100% ecologisch is. We staan bijvoorbeeld nog heel ver van elektrische vliegtuigen.

De inspanningen die worden gedaan gaan nog niet ver genoeg om over een “groene” vlucht te spreken, je hebt er weinig tot geen impact mee op het milieu. Het is een groot stuk marketing.’

GIGANTISCHE GROEI Wereldwijd blijft de luchtvaartsector aan een gigantisch snel tempo groeien.

Het aantal gevlogen kilometers nam in 2017 met acht procent toe ten opzichte van 2016 dat blijkt uit vervoersstatistieken van IATA, de International Air Transport Association.

Als we de emissies van de luchtvaatsector niet aanpakken zullen ze waarschijnlijk verdubbelen of verdrievoudigen tegen 2050. Wat betekent dat ze een kwart van het globale koolstofbudget opgebruiken.

Ook Dirk De Marelle is één van de Belgische vliegtuigtoeristen die jaarlijks ongeveer zes tot acht keer het vliegtuig neemt. Dirk: ‘Meestal zijn dat drie korte vluchten heen- en terug, daarmee bedoel ik van België tot in Portugal gecombineerd met één lange vlucht, dan spreek ik over Canada of Azië. Die korte vluchten gebeuren uit economisch standpunt, het is nu éénmaal twee tot drie keer goedkoper dan een alternatief als de trein. Voor langere vluchten

CO2-PRODCUTIE NEEM JE EEN VLUCHT VAN LISSABON NAAR BELGIË HEEN-EN-TERUG DAN VERBRUIK JE 40% VAN HET IDEALE CO2 BUDGET PER JAAR.

Europeaan

Amerikaan

10.000 IDEAAL

20.000

2300

Chinees

Ethiopiër

100

2300 per persoon per jaar

Belg

13.800

CO2

/kg

RICHTING | 21

is er ook geen alternatief dat niet te traag gaat. Wij gaan wel niet ergens naartoe vertrekken omdat de vlucht goedkoop is, we kiezen eerst een bestemming en dan beslissen we hoe we hier naartoe reizen. En dan is jammer genoeg het vliegtuig vaak veruit het goedkoopste.’

‘Efficiëntie is niet voldoende, we moeten naar minder vluchten gaan’

Laurien Spruyt: ‘In Europa zien we een dalende trend bij de uitstoot van de industrie. Natuurlijk nog niet groot genoeg, maar we zien dat de technologie evolueert.

Maar bij transport zien we een omgekeerde beweging. Sinds 1990 stijgen de transportemissies, we hebben even een korte daling gekend maar nu nemen de emissies weer volop toe. Daarom moeten we nu dringend aandacht schenken aan de transportsector als we het klimaatprobleem willen aanpakken. Het probleem is dat er over deze groei niet wordt gesproken en zeker niet op beleidsvlak. Vandaag is inzetten op efficiëntie niet voldoende, we moeten naar minder vluchten gaan.’

KLIMAATAKKOORD VAN PARIJS Als het over klimaatverandering gaat dan wordt transport er vaak buiten gelaten, ook in het klimaatakkoord van Parijs zijn de emissies van de luchtvaartsector en scheepvaartsector niet vermeldt.

Laurien: ‘In het algemeen doet Europa heel weinig, er zijn geen ambitieuze of doeltreffende regels rond de emissiereductie.

Wij, als Bond Beter leefmilieu, pleiten dan ook dat Europa een concreet plan opstart voor hoe 22 | RICHTING

de emissiereductie te werk zal gaan.’

Ook Dirk gaat akkoord dat er een Europese maatregel moet komen: ‘Er moet een Europese wetgeving komen. Want anders vliegt iedereen vanaf Nederland of Frankrijk. Ik denk dat we alleen iets kunnen veranderen als we allemaal samen werken op Europees niveau. Ik vind dat vliegtuigreizen bestraft moeten worden. Bestraffing leidt dan tot minder gebruik van het vervoersmiddel.’

DUURDERE VLIEGTUIGTICKETS Vliegtuigmaatschappijen bieden goedkope vluchten aan waarbij de externe kost op het milieu niet in rekening wordt gebracht. En er bestaat dan ook geen strikte wetgeving rond.

‘De overheid heeft de verantwoordelijkheid om verandering te brengen’ Volgens Laurien heeft de overheid de verantwoordelijkheid om hier verandering in te brengen.

Laurien: ‘Wil je een vliegtuigreis maken dan moet je hier gewoon een hogere prijs voor betalen. Er moet in de prijs ingecalculeerd worden wat de invloed is van de vlucht op de maatschappij. Dan worden vliegtuigtickets

RICHTING | 23

natuurlijk onbetaalbaar, maar een iets correctere prijs zou al een verschil maken.’

Katleen Leyssens is geen fan van de vliegtuigtaks: ‘We moeten iets doen aan de vervuiling van de vervoersmiddelen en overstappen naar alternatieven om vliegtuigen in de lucht te krijgen met groene energie. De oplossing ligt niet bij mensen meer te laten betalen voor een vliegtuigticket en ze gewoon tegen te houden van nog te reizen, dat is niet realistisch.’

Dirk De Marelle zou kijken voor een alternatief als de trein moest er een vliegtuigtaks komen.

Dirk: ‘Ik reis graag met de trein, ik vind het heel aangenaam dus moesten vluchten economisch niet zo voordelig zijn dan zou ik zeker zoeken naar een alternatief. Ik zou dan ook waarschijnlijk langer op een bestemming blijven en dichter bij huis reizen.’

treinticket, want nu is dat absurd, het meest milieuvervuilende vervoersmiddel kost het minst, dat is eigenlijk niet logisch.’

Katleen denkt dat een duurder vliegticket de mens niet zou weerhouden om te reizen: ‘Mensen zijn bereid om voor hun vakantie wat te betalen, het grootste deel van de bevolking zal voor het vliegtuig kiezen ook al worden de tickets duurder. Want ook reizen met de auto kost een pak geld en daarbij duurt het ook allemaal veel langer.’

Dirk is er wel van overtuigd dat als hij een betere service zou krijgen hij ook bereid zou zijn om meer te betalen. Dirk: ‘Ik zou er geen probleem mee hebben moesten vliegtuigreizen duurder worden, want zo reizen mensen ook minder met het vliegtuig, maar ik zou dan wel een betere service verwachten. Waar bagage en bijvoorbeeld eten standaard bij is inbegrepen.’

‘Met een internationale koolstoftaks ontwikkel je een level playing field voor de industrie’

Zweden wil een voortrekkersrol innemen bij de invoering van een vliegtuigtaks. De roodgroene Zweedse regering is van plan om vanaf volgend jaar een taks in te voeren van 8,40 tot 45 euro per enkel ticket. Zo hoopt de regering de klimaateffecten van de luchtvaart te willen inperken.

Laurien vindt dit een goed idee: ‘Als je een koolstoftaks invoert op Europees of zelfs internationaal niveau dan ontwikkel je een level playing field voor de industrie, zo kunnen zij ook blijven concurreren. Dan zal je zien dat een vliegtuigticket veel duurder wordt dan een 24 | RICHTING

Maar willen we het klimaatakkoord van Parijs halen dan is het essentieel dat de uitstoot van het vliegverkeer in rekening wordt gebracht.

‘Strengere wetgeving wordt tegengehouden door lobbywerk en natuurlijk is het ook geen populaire maatregel bij de bevolking om de vluchten duurder te gaan maken’, vertelt Laurien, ‘als je als consument wilt dat er iets verandert dan is het dan net onze taak om politici te steunen die zo een maatregel willen invoeren en ze niet af te straffen tijdens verkiezingen.’

ALTERNATIEVEN Met de vliegtuigtaks wil Laurien een budget vrij maken voor alternatieven voor het vliegtuig.

‘In Europa houdt dat in dat je een treinnet start dat goed functioneert waar je gemakkelijk, gebruiksvriendelijk tickets voor kan boeken en dan kan je in Europa al heel ver geraken.’

middellange afstand goedkoper worden dan de luchtvaart. Dan gaan mensen voor de alternatieven opteren’, legt Laurien uit.

Voor langere afstanden hoopt Laurien dat er snel werk wordt gemaakt van elektrische vliegtuigen op grote schaal.

Want vandaag genieten luchtvaartmaatschappijen van alle vrijstellingen op brandstofbelasting en BTW. De luchtvaartsector betaalt geen taks op haar brandstof kerosine, terwijl bestuurders van wagens dit wel doen. Ook BTW wordt wel aangerekend bij treinmaatschappijen. ‘Het is dus belangrijk dat alternatieven voor

‘Jammer genoeg staat de luchtvaartsector van alle vervoersmiddelen het minst ver in het aanbieden van groenere alternatieven. Dat in combinatie met dat het de snelst groeiende sector is zorgt ervoor dat het een aanzienlijke impact heeft waar we nu iets aan moeten veranderen.’

RICHTING | 25

EERST VOORKOMEN, DAN COMPENSEREN Er zijn verscheidene projecten die klimaatcompensatie aanbieden. Zoals Gold Standard, een keurmerk voor projecten in C02-reductie.

Via kleinschalige duurzame energieprojecten in ontwikkelingslanden bieden ze compensatie aan, gecontroleerd door onafhankelijke organisaties.

Uit een studie van de Europese Commissie blijkt dat dergelijke compensatie niet werkt. 85% van de compensatieprojecten onder het Clean Development Mechanisme van het Kyotopro-

‘Met klimaatcompensatie geef je mensen een goed gevoel maar in de realiteit verandert er niets’ tocol, een protocol over het verminderen van broeikasgassen, mislukken in hun opzet om effectief en meetbare emissies te reduceren.

Laurien is geen voorstander van dergelijke compensaties: ‘Als we de klimaatsverandering binnen de perken willen houden dan moet de wereldwijde stijging van de temperatuur onder de 2°C blijven en naar 0°C gaan tegen 2050. Dit vraagt een gigantische inspanning in alle sectoren, inspanningen die we al moeten doen, met of zonder compensatie. Dus je geeft mensen een goed gevoel maar in de realiteit verandert er niets.’

26 | RICHTING

‘Er zijn natuurlijk ook limieten aan compensatie verbonden, je kan bijvoorbeeld wegens beperkte beschikbaarheid aan oppervlakte niet eindeloos bomen blijven planten.’, vult Laurien aan.

MAAR… HEBBEN WE NOG TIJD? Laurien is liever optimistisch en gelooft dat we nog altijd iets kunnen veranderen. ‘We hebben niet veel tijd meer, maar we hebben nog altijd tijd om zaken te doen. Er ontstaat wereldwijd een trend, mensen beginnen werk te maken van het klimaat. Maar we moeten nu actie ondernemen.’

RICHTING | 27

OPINIE

CO2 NEUTRALE ERASMUS

Ik ben acht en ik vul het vriendenboekje in dat door de klas van bank tot bank gaat. Wat wil jij later worden? Ik vul in: reisgids. Vanaf kleins af aan ben ik een reiziger in hart en nieren, maar ik wil niet ten kostte van de natuur reizen. Daar lees je het al, een moeilijk begin.

Roselien De Nijs

Ik vertel aan mijn medemens enthousiast dat ik begaan ben met het milieu, maar vanaf ik een week vrij ben vlucht ik naar warmere oorden met het vliegtuig. Daarmee hou ik dus niet alleen mijn medemens maar ook mezelf voor de gek.

Als ik de luchtvaartsector blijf helpen groeien dan heeft het eten van geen vlees en het gebruik van mijn drinkbus geen zin meer.

Ik mag mij nog zoveel laten inspireren door ‘afvalvrij mei’, ‘40 dagen zonder vlees’ of die ecologische kledingzaak op de hoek, ik voed alleen maar mee de ecologische problemen.

Kortom, als ik verkies om frequent te blijven vliegen dan zijn al die zogenaamde ‘inspanningen’ één verloren moeite.

Vorig jaar kreeg ik te horen dat ik op Erasmus mocht vertrekken naar Noorwegen. Ik sprong een gat in de lucht en keek uit naar mijn studie Climate Change Journalism die perfect bij mijn interesses aansloot. En toen kwam de vraag van mijn ouders: ‘Je gaat dan toch niet naar daar met het vliegtuig?’ Terechte opmerking en zo verkoos ik de fiets boven het vliegtuig.

Langzaamaan ontdekte ik het begrip slow tourism.

28 | RICHTING

28 dagen en 1800 km later leerde ik tijdens mijn heenreis meer mensen kennen dan mijn twee buren in het vliegtuig. Zo sliep ik in 18 onbekende huizen en leefde ik als toerist op het ritme van de lokale bevolking, althans probeerde ik toch. Uiteindelijk kwam ik vier augustus aan in mijn nieuwe thuis voor de komende vier maand: Oslo. Of ook wel één van de plaatsen bij uitstek voor slow tourism.

In Noorwegen had ik de kans om van Noord naar Zuid en dan weer naar West te reizen.

Maar natuurlijk wou ik dan ook hier proberen om de lijn door te trekken en zo CO2 neutraal mogelijk te blijven. Ik heb Kopenhagen, Stockholm, Bergen, Bodo, Trondheim en noem maar op gezien. Maar ik zat ook dagen op bus en trein. Ook mijn liftduim kwam goed van pas.

Kortom, ik maakte de mooiste reizen van mijn leven en ik ontdekte (en werd fan van) slow tourism.

Ik geef toe dat in Noorwegen treintickets en bus tickets vaak financieel ook een meevaller waren als student onder de 26. Wat natuurlijk ook een boost was om verder te gaan met mijn ecologisch transportverhaal. Had het een uitdrukkelijk verschil geweest met het vliegtuig, zoals vandaag bijna altijd is, dan had ik eerst en vooral minder gereisd, maar ook sowieso gefaald in mijn opzet.

In December keerde ik terug naar huis met de Flixbus. Na meer dan 48 uur in een bus door te brengen ben ik terug aangekomen in Halle bij Brussel. Dan besef je pas hoe ver Oslo van Halle ligt. Het geeft je een gevoel voor tijd en ruimte.

De voordelen van slow tourism zijn gemakkelijk op te noemen. Je leert niet alleen een land kennen, maar ook de bevolking erbij.

Daarbij zie je natuurlijk ook veel meer van het land waar je normaal gezien over zou vliegen.

Je ontdekt zelf de verborgen parels waar niet over geschreven wordt in reisgidsen, de dingen die er dus echt toe doen. Althans voor mij toch.

Ga je al liftend een land door dan heb je de beste gratis reisgidsen aan stuur. Het gaat misschien trager maar dat weegt niet op voor het gevoel van euforie die je ervaart als er een auto voor je stopt.

RICHTING | 29

Traag wordt in onze maatschappij te vaak met een negatieve connotatie ervaren. Maar je kan het ook langs een andere kant bekijken. Traag betekent ook rustig, langzaamaan en vooral relaxed. Vertrekken mensen vandaag op vakantie dan komt daar vaak een hoop stress bij kijken. Men moet een vliegtuig halen, bagages moeten gemaakt worden ect. Dat is echt jammer.

Met de komst van het vliegtuig lijkt het wel alsof het een race is om zoveel mogelijk plaatsen te bezoeken in zo min mogelijk tijd en liefst nog zo ver mogelijk. Vakantiegangers komen vermoeider terug dan dat ze vertrokken zijn. Reizen heeft een hele nieuwe definitie gekregen.

Van kleins af aan kan ik me herinneren dat in de klas alleen de verhalen van de medeklasgenoten ertoe deden als ze buiten Europa hadden gereisd. Wie met de caravan naar Frankrijk ging was bijna een uitzondering op de regel. Er werd gewoon geen aandacht aanbesteed. Zo is in onze samenleving ingeburgerd dat ver van huis ook samenhangt met mooier en interessanter. Wat natuurlijk volledig absurd is.

Mensen vroegen me soms of ik het niet jammer vond dat ik naar Oslo fietste en zo volgens hun geen vakantie had. Mijn reis naar Oslo was de beste vakantie die ik ooit kon hebben. Het reizen start niet vanaf je op ‘je eindbestemming’ aankomt, maar ook de tocht naar de plaats zelf, we moeten het leren zien als een reis op zich.

Onderzoek heeft aangetoond dat de markt van slow tourism alsmaar aan het groeien is en hopelijk geef jij het ook een kans.

Blijf nieuwsgierig, heb oog voor detail en vooral neem je tijd.

30 | RICHTING

RICHTING | 31

MOET DUURZAAM REIZEN DUUR EN MOEILIJK ZIJN? Duurzaam reizen is zodanig reizen dat je respect hebt voor de planeet, voor de mensen en ervoor zorgt dat dit ook bijdraagt aan de welvaart en het welzijn van een regio. Het komt er dus eigenlijk op neer dat je zodanig reist dat jouw ecologische voetafdruk minimaal is. Want als we zo zullen blijven verder doen blijft onze planeet niet meer zoals hij is.

BAUKE MERTENS (TEKST + FOTO’S) SPRAK MET DOCENT IN TOERISME, KATLEEN VOS, OVER DUURZAAM REIZEN

32 | RICHTING

Makkelijker gezegd dan gedaan, toch? Een treinticket kan al snel twee keer meer kosten dan een vliegtuigticket. En met de bus reizen duurt veel langer dan snel even met het vliegtuig te gaan. Ook je als toerist gedragen in landen kan soms moeilijk zijn. Denk aan al die prachtige stranden die er nu als vuilnisbelten uitzien. De authentieke culturen komen ook zwaar onder druk te staan. Voor een luxueus hotel kiezen is een echte vervuilende keuze. Al dat water dat wordt weggegooid omdat jij je niet twee keer aan dezelfde handdoek kan afdrogen of omdat je in een hotel al sneller een bad neemt dan een douche.

Maar waarom is het zo duur en moeilijk, en kan het ook goedkoper en makkelijker?

TREINREIZEN

kunt kan maken. “Met 1 reispas kan je op meer dan 40.000 bestemmingen geraken in al de vrijheid dat je wilt hebben [JB1] .” Aldus Katleen Vos, professor in toerisme op de hogeschool PXL in hasselt. “Maar ondanks de klimaatakkoorden blijft het vervuilende vliegtuig nog een van de meest goedkoopste en populairste vervoersmiddelen. Dit komt door de internationale vredesmaatregel die er voor zorgt dat er geen btw op accijnzen van de brandstof en ook geen btw op de internationale vliegtuigtickets wordt geheven. Terwijl er 6 % btw op treintickets komen bovenop de energiekosten die extreem hoog zijn voor treinen.”

“Met 1 reispas kan je op meer dan 40.000 bestemmingen geraken in al de vrijheid dat je wilt hebben.”

De bus daarentegen zit dan wel weer op dezelfde prijs als dat van het vliegtuig.

“Een ritje met de bus duurt snel al tien keer langer dan met het vliegtuig. Dat zal waarschijnlijk te maken hebben met al die files.”

Een ander interessant alternatief is BlaBlaCar. Een app om te carpoolen. Je ziet waar mensen naar toegaan en voor een laag prijsje kan je meerijden. Of voor de echte waaghalzen kan je gewoon liften. Misschien is dit niet altijd even veilig. Liften kan onmogelijk zijn als je een zeer grote afstand moet reizen.

Met de auto of bus is goedkoop, maar je

‘Een ritje met de bus duurt snel al tien keer langer dan met het vliegtuig.Dat zal waarschijnlijk te maken hebben met al die files’

30 euro voor een vliegtuigticket naar Italië of 90 euro voor een treinticket waar je drie keer zo lang mee onderweg bent? Ik denk dat de meeste mensen al snel zullen kiezen voor het meest vervuilende vervoersmiddel dat er bestaat.

Toch zijn er ook wel voordelen aan met de trein reizen. De mooie natuur die je voorbij ziet gaan, je kan zo veel bagage meenemen als je maar kan dragen, je hebt veel meer comfort en je CO2-uitstoot is maar liefst tien keer lager!

Toch weten veel mensen niet dat je met de trein goedkoop een reisje door Europa

RICHTING | 33

geraakt er toch niet overal mee. Volgens Katleen is er toch een andere optie voor iedereen die graag verder wilt reizen maar toch duurzaam wil blijven. “Deze mensen kunnen dan gebruik maken van luchtvaartmaatschappijen die werken met ‘green seats’. Hierbij geef je voor elke mijl die je vliegt een financiële bijdrage die vervolgens gebruikt wordt om bomen te planten.

Op deze manier wordt jouw CO2-uitstoot een beetje goed gemaakt. bij KLM heb je hier mooie voorbeelden van.”

LOGEREN Een gewoon hotel kan goedkoop tot heel duur zijn. Maar ze zullen allemaal heel vervuilend zijn. Ze verspillen water, voedsel en elektriciteit. Ondertussen zijn verschillende bedrijven bezig met het uitbreiden van groenere en eerlijkere hotels. Er zijn al hotels met een duurzaamheidscertificaat erkend door de GSTC (Global Sustainable Tourism Council). Dat betekent dat de hotels aantonen dat ze zorg dragen voor de omgeving, hun werknemers en de lokale gemeenschap. Deze hotels zullen jammer genoeg ook hun prijskaartje hebben.

Gelukkig zijn er nog andere mogelijkheden voor de mensen die niet al die luxe nodig hebben.

Denk bijvoorbeeld aan Airbnb. Je krijgt een kamer in het huis van iemand anders, en dat zorgt ervoor dat vakantiegangers zich duurzamer gaan gedragen. Dit blijkt uit een onderzoek van Airbnb en hotels van de Cleantech group.

Of heb je al eens gedacht aan couchsurfen? Dit is hetzelfde principe als Airbnb, alleen is er een grote kans dat je op de zetel moet slapen.

Couchsurfen is gratis. Het draait allemaal om het vertrouwen in elkander. En je komt daarbij 34 | RICHTING

ook nog eens in contact met de lokale bevolking.

TOERISTISCH VRIENDELIJK De toeristische industrie is heel belangrijk voor de economie van sommige landen en steden.

Toerisme creëert welvaart en ontwikkeling.

Maar alleen als we er zorgvuldig mee omgaan.

Want sommige toeristische attracties hebben een slechte invloed op de natuur. Het beste wat je kan doen om een duurzame toerist te zijn is door contacten te leggen met de lokale bevolking. Zij kunnen de beste tips geven én ze kunnen een alternatief geven voor de slechte en populaire attracties.

DUURZAAM ETEN Wie duurzaam is hoeft niet alleen te letten op zijn vervoer of verblijfplaats. Wat je eet kan ook zeer belangrijk zijn. Mensen vergeten vaak dat eten vaak ook al enkele kilometers onderweg is geweest. Volgens Katleen is dit niet zo moeilijk. “Je tracht het principe van 0 km te hanteren. Dat betekent lokaal eten, met producten van het seizoen, en natuurlijk gemaakt door de lokale bevolking. Wat nog beter zou zijn is dat het ook nog eens biologisch is zonder de onnodige afval.”

Wie kiest voor lokale producten heeft enkele voordelen. Ze hoeven niet perse biologisch te zijn. Maar het lokale eten heeft een veel minder voedselkilometers nodig dan iets wat geïmporteerd wordt. En hoe minder voedselkilometers er worden gemaakt voor een bepaald voedsel product, hoe minder CO2 uitstoot en

dat heeft dan weer een positieve invloed op het milieu. Daarbij heb je ook een positief effect op de lokale economie. De producent zal hier dan meer mee verdienen. Maar wat zeker niet te vergeten valt is dat lokale producten veel verser zijn.

Seizoensgebonden producten heeft ook een grote invloed op je CO2-uitstoot. Als je geen producten van het seizoen koopt, zijn ze hoogtwaarschijnlijk van een ander land geïmporteerd. Daarom is het belangrijk om een natuurlijke kalender te volgen waar in staat wat op dat moment in het seizoen is. Seizoensgebonden producten zijn vaak ook verser en goedkoper, daarbij komen er nog andere goeden zaken bij kijken Er zijn geen torenhoge gasrekeningen van alles wat bij teelt buiten het normale seizoen komt kijken en geen (of minder) gebruik van chemicaliën om de oogst goed te doen groeien of kunstmatig, langer vers te houden tijdens het transport.

PRIJSBEWUST “Als je prijs als belangrijkste criterium neemt bij het kiezen van een reis, dan blijf je beter thuis als je echt heel duurzaam wil zijn.” vertelt Katleen. Door te kiezen voor eigen land of regio, zorg je beter voor je eigen welvaart: met de fiets of te voet, in een tent, een trekkershut of in een leuke, duurzame B&B overnachten. Al deze tips zullen zeker de kosten naar beneden halen. “Duurzaam reizen hoeft niet per se duurder te zijn.

Wat ik hiermee wil zeggen is: elke reis heeft zijn prijs.” Aldus Katleen.

RICHTING | 35

STAYCATION Voor avontuur en nieuwe ervaringen heb je eigenlijk niet veel nodig. En zo een vakantie in huis is simpel, dichtbij, goed voor het milieu en goedkoop. En dat is waar we eigenlijk naar opzoek waren. Je bespaart op vervoer, op vakantiedagen, en op accommodatie. Kortom, een staycation is het perfecte mini-avontuur.

Maar wat is zo een staycation? Het is een periode waarin je gewoon thuis blijft. In je buurt zijn verschillende vrijetijdsactiviteiten en lokale attracties waar je aankan deelnemen, terwijl je daarna gewoon in je eigen bed slaapt.

En je bent niet de enige die zich aan dit avontuur waagt. Liefst 45% van de Belgen kiest ervoor gewoon thuis te blijven. En zij weten dat het helemaal niet saai is.België is groot voor zo een klein land te zijn. We hebben zee, platteland, en rotsige natuur. Maar misschien is het dan niet meer haalbaar om in je eigen bed te slapen. Door aan huizenruil te doen, dan zet je je huis open voor een andere persoon terwijl jij in die persoon zijn huis verblijft. Of je gaat gewoon kamperen in je eigen tuin. Of je gaat je eigen stad eens beter verkennen.

Thuisblijven wil gewoon niet zeggen dat je niet in een vakantiestemming kan zijn. Samen met vrienden, familie of je partner kan je samen gewoon genieten van elkaars bijzijn.

Reizen hoeven dus helemaal niet duur te zijn, ook al wil je ook de natuur helpen. Duurzaam betekent niet dat je extra betaald voor een zitje in het vliegtuig zodat je je niet schuldig hoeft te voelen. Duurzaam strekt zich over elk aspect uit van je vakantie of reis en je beslist zelf hoe duurzaam je wilt zijn of hoeveel geld je wilt besteden.

36 | RICHTING

RICHTING | 37

OPINIE

HOE REIZEN EEN ANGST WERD Reizen, ’s avonds voor tv kruipen, gezelschapsspelletjes (beu) spelen,… Ik deed het allemaal met mijn gezinnetje. Een gezin bestaande uit vier excentrieke kinderen, twee fantastische ouders en een speelse hond. Broer en zussen waarmee ik niets liever deed dan gieren, huilen en vechten. Ouders van wie hij veel heeft geleerd en ongetwijfeld nog veel zal leren. Kortom onze bende kan bijna beschreven worden als het zogenaamde ‘perfecte gezinnetje’.

Wannes Dupon

38 | RICHTING

Reizen nam een groot deel van onze tijdsbesteding in beslag. Mijn ouders waren van het principe dat ze als gezin nooit tweemaal hetzelfde land zouden bezoeken. Nadat we samen bijna heel Europa hadden verkend, was het tijd om hun grenzen (letterlijk) te verleggen.

Op een herfstachtige oktoberdag werd er plots een spoedvergadering gehouden. ‘Kids, komen jullie even allemaal naar de living ?’, riepen mijn ouders samen in koor. Daar zaten de kids dan, fronsend naar elkaar alsof er weer iets kapot was gegaan en ze elkaar de schuld gingen geven. We kregen de vraag of we zin hadden om de volgende reisbestemming te kiezen. Deze keer buiten Europa, volledig carte blanche. Vol enthousiasme en fonkelde ogen keken we elkaar weer aan. Nu met de glimlach waar geen einde aan leek te komen. De meisjes droomden van de Big Apple. De jongens wouden in Thailand rondtrekken. Hoor je de schrille stemmen al van ‘Wij willen niet naar Thailand’, waarop de jongens dan vakkundig antwoordden ‘Jullie willen gewoon gaan shoppen’. Twee uiterst verschillende bestemmingen, maar met elks hun eigen charme. Dat beseften ook beide partijen na een tijdje. Uiteindelijk viel het verdict na een scheidsrechterlijke kop of munt. Thailand, it is. Broers vs. zussen, 1-0.

RICHTING | 39

Maanden stond het water in mijn mond. Niet van de collectie flesjes Spa die ik steeds meedroeg, maar uit ongeduldigheid en goesting. We wisten het zeker dat dit de reis van ons leven zou worden en dat werd het ook. We trokken rond beginnend in het noorden naar het zuiden om zo te eindigen in Bangkok. Iedereen was het gewoon dat we niet op een stoel gingen liggen in een all-in hotel waarbij je behandeld zou worden als een nieuwe Boeddha. Van zo’n taferelen waren de twee chiefs van het gezin geen fan. Diepzeeduiken tussen barracuda’s, een thaiboks wedstrijd live bezichtigen, culinair verwend worden op foodmarkets en met olifanten gaan zwemmen. Dat waren de dingen waarvoor we naar Thailand trokken. De Decathlon-tent die we normaal overal meesleurden, werd vervangen door een luxe bungalow op het strand. Iets waarvan mijn broer, zussen en ikzelf heel erg opkeken, want dat hadden we nog nooit gedaan.

Drie weken vlogen zo voorbij en zo kwam ook aan dit mooie liedje een eind. Jammer genoeg werd het geen lied waarbij plaats was om na te genieten. De sfeer thuis zakte onder het vriespunt, mijn ouders begonnen plots heftige ruzies hadden. Iets wat de drie benjamins amper hadden gezien in hun bestaan. Soit. Zo vorderde de zomervakantie en kwam die helse 1 september akelig dichtbij. Maar het was niet zomaar een normale 1 september. Ik ging voor de eerste keer naar een nieuwe school.

Iets wat misschien niet veel voorstelt voor de doorsnee tiener, maar wat voor hem een heel nieuw avontuur betekende. Dit intreden op een nieuwe ging vele beter dan ik ooit had durven dromen. Wat kon er nu nog misgaan ? Maar uiteraard blijft de hemel niet gespaard van een donderslag.

40 | RICHTING

Terugkerend van een aangename eerste schooldag stortte mijn wereld in. Moeder zat in de gang met tranen in haar ogen en vader met het handen in het haar aan tafel. Vader wou praten met zijn oudste zoon want dat is wat wij goed konden. Gewoon praten. Maar na een zin als ‘Ik moet iets bekennen’, kreeg ik het water niet in mijn mond, maar in de ogen.

Ik kon mij niets meer herinneren van het gesprek, maar ik besefte wel wat er aan de hand was. Het was gedaan. Vader begon aan zijn eigen reis richting geluk en wij bleven op het thuisfront.

Nog geen week later was vader weg. Vertrokken met de noorderzon zonder enige uitleg tegen zijn vier kinderen. Dat werd plots de taak van moeder en grootmoeder. Niemand had ook in diezelfde week gevraagd wat er was gebeurd of gaat gebeuren. Daarvoor was er te veel gebeurd. Er kwamen tijden van eenzaamheid waarbij zelfs Woody, de hond, geen aandacht meer kreeg. Laat staan dat er werd gesproken aan tafel. Het was de eerste keer in mijn leven dat ik mij echt eenzaam voelde.

Het is vanaf die periode dat ik school en vrienden ging verwaarlozen. Zelfs de goesting om op

zaterdagochtend te gaan voetballen was verdwenen en zelfs de belangrijke Chirodagen ging eronder lijden. De goesting in alle dingen des levens werd vervangen door verantwoordelijkheid. Ik was tenslotte de oudste van het gezin en om één of andere redenen voelde ik mezelf plots responsabel voor de acties van mijn broer en zussen. Zelfs van mijn eigen moeder want zij was doodziek. Letterlijk ziek van verdriet. Alle zekerheid was in een vingerknip verdwenen.

Moeder deed haar best, maar kon het absoluut niet alleen. Iemand moest de controle over dit schip terug overnemen. Controle als in: laat ze beseffen dat ze elkaar nog hebben. Dat er niets zo sterk is als liefde en vriendschap.

Dat was iets waar ik het zelf mee het moeilijkst mee had. Het realiseren dat er zoiets kan gebeuren nadat je de reis van je leven hebt gehad. De timing was niet ideaal, maar ik kan nu niet met volle teugen terugkijken op mijn allerlaatste reis met mijn gezin. Een klassieke ingesteldheid, maar mijn familie was alles voor mij. Daarna heb ik het moeilijk gehad om zonder vader op reis te gaan. Frankrijk, Italië en Nederland passeerden daarna de revue maar ik vond er nergens nog voldoening uit zoals ik dat daarvoor als de beste kon.

Veel tijd en afzondering heeft ervoor gezorgd dat ik alles kon realiseren. Een wilde 18-jarige puber moet soms verder kunnen kijken dan zijn neus lang is. Nu kan ik terug genieten bij het opstijgen van een vliegtuig, mijn kleerkast leeghalen en mijn tentje na vele maanden uit te kuisen en de schimmel eraf te krijgen. Reizen is terug iets van mezelf geworden. Ik ben terug opgetogen en heb de zin om te blijven reizen gehouden. Die goesting pakt niemand of iets mij ooit nog af.

RICHTING | 41

OP REVALIDATIE IN PERU

Charlotte Aelbrecht (21) zit al 4 jaar in een rolstoel en is een van de meest positiefste mensen die ik ooit al heb ontmoet. En ja, Charlotte heeft al veel mee gemaakt, wat haar maakte tot wie ze nu is. Maar ooit was ze niet die vrouw die zo sterk in haar schoenen stond. De eerste periode dat ze in een rolstoel zat, had ze nog veel meer moeite om het allemaal te accepteren. ‘Ik volgde veel kinesitherapie omdat ik er in bleef geloven dat ik nog zou kunnen wandelen.

Het is ook niet makkelijk om als 17-jarige te accepteren dat je nooit meer hetzelfde zal zijn als voordien.’

Charlotte vertrok naar Peru om helemaal opnieuw te beginnen.

BAUKE MERTENS (TEKST) SPRAK MET CHARLOTTE AELBRECHT (FOTO’S) 42 | RICHTING

RICHTING | 43

Charlotte is in een rolstoel beland door een ski-ongeval dat wat minder goed afgelopen is dan verwacht.

Maar het leven ging ook gewoon door, en dat hield Charlotte ook niet tegen om verder te gaan, ook al had ze het nog altijd moeilijk. Ze begon met handelswetenschappen te studeren in Gent. Maar dat bleek toch niet zo gemakkelijk te zijn als ze had verwacht. Niet omdat ze niet slim genoeg was, maar omdat ze niet kon focussen en nog te veel met andere dingen bezig was. “Als ik buiten kwam, voelde ik me altijd zo bekeken, wat ervoor zorgde dat ik niet veel naar de les ging.” Ook haar sociaal leven leed eronder waardoor ze niet veel uit ging en onder vrienden kwam. Dit allemaal plus nog veel andere onderliggende oorzaken, zorgde ervoor dat ze alsmaar dieper in een depressie geraakte.

Ook haar toenmalig vriendje was er niet om haar te steunen. Hij was in een ander land op uitwisseling. Hij verbleef een jaar in een

44 | RICHTING

gastgezin in Peru. Toen Charlotte hem kwam bezoeken, was het niet haar bedoeling om vier maanden te blijven plakken. Wat begon als een bezoekje voor drie weken en wat rondreizen, eindigde in een van de meest invloedrijke reizen in heel Charlotte haar leven te zijn.

Ook al was Charlotte in Peru, toch kon ze er niet zo hard van genieten als ze gehoopt had.

“Mijn depressie was nog altijd heel zwaar op dat moment, waardoor ik ook veel ruzie had met mijn lief, en veel minder genoot van de vakantie. Maar op een dag ontmoette ik een een wereldreiziger die vertelde over een plaats in de jungle van Peru waar mensen naar toe zouden gaan met allerlei soorten problemen om zichzelf terug te vinden.” En Charlotte was direct verkocht. “na lang zagen en zeuren heb ik mijn ouders toch kunnen overtuigen om naar deze plaats te trekken in de jungle, en hopelijk mezelf weer terug te vinden.”

En toen kwam het moment eraan. Charlotte

had contact opgenomen met de mensen van de organisatie, en ze waren heel enthousiast om Charlotte te mogen ontvangen. Het zou een soort van revalidatiekamp zijn van vier maanden waarna ze hopelijk terug naar België zou keren als een ander mens.

Het ticketje naar Pucalpa was geboekt, een stadje in het Oosten van Peru, natuurlijk gelegen aan de rand van de jungle. “Toen ik aankwam in de luchthaven stond iemand mij op te wachten die geen woord Engels sprak, en zo begon mijn avontuur dus!” zegt Charlotte al lachend.

“Hij bracht mij met een tuktuk naar het begin van de jungle. Maar daar kon de fietstaxi niet meer verder. Voor mij stond een oud, rommelig, zelf-in-elkaar-gestoken bootje en alleen maar moeras. De maker van het bootje roeide mij doorheen het moeras. Ik was op de mooiste plek die ik ooit al gezien had. Rondom mij alleen maar moeras, bomen, beestjes en stil water met geen enkel teken van beschaving.” Ik kijk naar Charlotte terwijl ze dit allemaal verteld, ik krijg er zelf ook bijna de tranen van in mijn ogen.

“Na een half uurtje varen kwam ik aan bij iets wat op een gigantische boomhut leek.”

Een Peruviaan die al tien jaar vrijwillig in ‘de boomhut’ woonde sprak haar aan: “I am Joze!” en dat was het begin van haar nieuw avontuur. Joze begeleide Charlotte in het leven van ‘de boomhut’. Drie maanden lang leefde ze met vijf anderen in deze boomhut. Op zich was ‘de boomhut’ nog wel ‘luxueus’. Charlotte had een fatsoenlijk bed om in te slapen. Maar toch beschikte de boomhut niet over elektriciteit of warm water. “Dit viel uiteindelijk wel mee,

want in de jungle leefden kinderen in krotten waar je je hond niet eens in zou laten leven,” beschreef Charlotte. Haar dagen in de jungle waren gevuld met vooral yoga en meditatie. De eerste maand bleef haar vriend nog bij haar en deed alles met haar samen maar daarna stond ze er alleen voor. Heel alleen in het hartje van de jungle van Peru.

Toen ze uiteindelijk met haar rolstoel terug stond in België was ze een compleet andere persoon. “mocht je mij gekend hebben een week voor ik naar Peru vertrok en een week nadat ik terug was, zou je niet zeggen dat ik dezelfde persoon was.” Peru heeft haar geholpen door uit de beschaafde wereld te zijn, uit wat normaal is. “als je constant mensen om je heen hebt die naar je staren is het moeilijk om heel de situatie van je af te zetten waar je in zit. Maar plots in een wereld komt met geen mens dat naar je omkijkt, geeft je veel tijd om fatsoenlijk na te denken. Het was heel openbarend. Ik ben mezelf echt tegengekomen daar.”

Maar toch heeft Charlotte moeite met antwoorden op de vraag wat haar uiteindelijk zo heeft veranderd in een persoon die echt van het leven kan genieten. “Misschien omdat ik zo ver van de echte wereld was? Of omdat ik heb gezien hoe leven is als je echt helemaal niks hebt?” Maar Charlotte kan er gewoon niet op antwoorden. Sinds de dag dat ze terug in België stond, was plots al haar miserie weg en was ze er klaar voor om al wielend door het leven te gaan.

‘Na een uurtje varen kwam ik aan bij iets wat op een gigantische boomhut leek’

RICHTING | 45

46 | RICHTING

RICHTING | 47

48 | RICHTING

‘IK VOELDE MIJ NIET THUIS IN BELGIË’

Ze verliet op amper 16-jarige leeftijd lief en leed om op zoek te gaan naar haarzelf. Op de Noorse eilandengroep, Spitsbergen besefte Michèle Lyssens (20) dat ze niet gelukkig was in België en het tijd werd om te zijn wie ze altijd al heeft willen zijn. Onder andere Noorwegen, Spanje, IJsland en Costa Rica werden haar springplank om de persoon te worden wie ze vandaag is.

WANNES DUPON (TEKST) INTERVIEWDE MICHELE LYSSENS (FOTO’S)

RICHTING | 49

Na acht lange jaren van stilte in onze vriendschap, ontmoet ik Michèle in het café ‘Den Hul’ over onze vroegere lagere school. Het is al veel te lang geleden dat ik haar gezien heb en besef dat ik het moeilijk heb bij het eerste oogcontact. Een soort ongemakkelijkheid overheerst de nostalgische ruimte waarin we zitten. Tot we herinneringen beginnen bovenhalen over onze o-zo leuke tijd op de basisschool. Er verschijnen al snel twee glimlachen op onze beide gezichten. Maar ik zat zelf nog met vele vragen. Onze vriendschap verwaterde toen we beiden naar de ‘grote school’ gingen en elk onze weg op gingen. Ik had toen vernomen via vrienden dat het niet goed ging met Michèle en maakte me ook zorgen. Ze kwam niet meer naar school of ik kwam haar niet meer tegen in het volkse Wintam. Michèle schreef haar dan uiteindelijk in het derde middelbaar uit om op haar zestien te vertrekken om Noorse oorden op te zoeken met haar ouders.

geen zin meer om haar leven terug op te pikken dat ze enkele maanden achterliet. “De confrontatie met de Belgische samenleving was groter dan ik dacht. Ik voelde mij echt niet meer thuis in België en dat is nog steeds het geval.

Ik begon over alles veel te diep na te denken en dat werd mij fataal. Ik ben enkele weken na mijn terugkomst helemaal ineengestort. Ik voelde mij nooit blij, verdrietig, kwaad. Het enige wat ik nog deed was in mijn bed liggen en dat allemaal terwijl ik mij verzette tegen dat gevoel. Mijn ouders probeerden alles om mij op te beuren door activiteiten te organiseren maar niks hielp.

Ik was altijd diegene die vol levenslust zat en het ‘perfecte’ leven leed.

Daardoor geloofden mijn vrienden en zelfs mijn ouders niet dat ik niet goed in mijn vel zat. Ik ben bij verschillende psychologen en psychiaters in behandeling geweest maar niemand kon mij helpen. Dit in combinatie met de zware medicatie die ik moest slikken, heeft alle energie uit mij gehaald.”

‘De confrontatie met de Belgische samenleving was groter dan ik dacht’

“Op mijn zestien ben ik met mijn ouders naar Spitsbergen, een prachtige Noorse eilandengroep gezeild. Door de ijzige stilte, natuur en geen contact met de buitenwereld heb ik beseft dat ik niet gelukkig was. De jaren ervoor worstelde ik al even met hevige migraine problemen en had ik weinig zin om buiten te komen. Ik ging op zoek naar de oorzaak door bij verschillende dokters langs te gaan maar ze vonden nooit een oorzaak voor mijn kwaaltjes.”

Na haar tocht in Spitsbergen, hoopte ze terug de goesting te vinden om terug naar school te gaan, maar vanaf Michèle terug in het land arriveerde verslechterde haar situatie. Ze had 50 | RICHTING

Het wordt even stil. Ik probeer een traan op te merken, maar het enige wat mij opvalt is haar glimlach. Ze vertelt alles op een gecontroleerde manier, waarvan ze zelf zonder enige triest kan terugkijken op een woelige periode. Na een muntthee en cappuccino zetten we koers richting positievere verhalen.

“Die donkere periode heeft mij doen inzien dat ik meer moet halen uit het leven. Ik wou nieuwe culturen en mensen met andere invloeden leren kennen. Zo hoopte ik om mezelf terug te

‘IK VOELDE MIJ NOOIT BLIJ, VERDRIETIG OF KWAAD’ MICHÈLE LYSSENS

RICHTING | 51

vinden in een omgeving waar ik geen druk rond had van mij mensen die mij al kende. Maar voor ik ben vertrokken richting buitenland heb ik mijn studies afgemaakt door aan zelfstudie te doen. Dit motiveerde mij om daarna meteen te vertrekken.”

Zo gezegd, zo gedaan. Michèle trok op eigen houtje richting Ijsland. Het was haar eerste reis op eigen benen en dat maakte het voor haar extra spannend. Het plan was om drie maanden bij een gastgezin te leven. Maar ze kwam sneller terug dan verwacht.

“Ik keek er zodanig hard naar uit dat ik met iets te veel verwachtingen naar daar ging. Het gezin waarin ik terecht was gekomen was enorm asociaal. Ik werd amper betrokken bij hun dagelijkse leven en dat is iets waar ik allesbehalve nood aan had.

Na amper twee weken ben ik al terug naar huis vertrokken. Dat was voor mij een hele moeilijke stap aangezien ik niet wou opgeven en het hele avontuur een kans wou geven. Ik heb tot op de dag van vandaag geen spijt van die keuze. Na een aantal dagen terug op het thuisfront heb ik mijn reis naar Costa Rica geboekt om daar vrijwilligerswerk te doen in een dierenasiel.”

schapen slachten en dode dieren verslepen zijn niet mijn favoriete taken als vegetariër, maar ook deze ervaringen maakten mijn reizen extra interessant en gaven mij de kans om dingen te doen die waar ik anders niet eens aan gedacht zou hebben.” Na een aantal weken zocht ze wat meer IJslands avontuur op en trok liftend met haar tent en rugzak op zoek naar nieuwe ervaringen. Daarna volgden Noorwegen, Spanje en Ierland.

“Nu ben ik een weekje op vakantie in België, maar volgende week heb ik al terug een vlucht richting Dublin.

Ik volg daar de richting ‘Permaculture & sustainable horticulture’. We leren er alles rond zelfvoorzienend leven, ecologische landbouw en het ontwerpen van tuinen om zo meer biodiversiteit te creëren. Ik haal echt veel voldoening uit mijn studies en ben echt fier dat ik zoiets kan realiseren. Maar ik ben nog niet zeker of ik er later mijn job van ga maken. Daarvoor wil ik nog te veel reizen en misschien later nog iets anders studeren.”

‘Die donkere periode heeft mij doen inzien dat ik meer uit het leven moet halen’

Sindsdien heeft Michèle de smaak te pakken gekregen als vrijwilliger. Na een verblijf van drie maanden in Zuid-Amerika, trok ze terug naar het koude Ijsland. Na een valse start, wou ze absoluut teruggaan om er langer te blijven dan haar vorige trip. Nu ging ze aan de slag als vrijwilliger op een boerderij, waar ze mee in stond voor de dieren en groenteteelt. “Werken op een boerderij is fysiek heel erg zwaar en 52 | RICHTING

Ik merk nog steeds dezelfde kalmte die ze uitstraalt. Door te reizen heeft ze haarzelf teruggevonden en is nu gelukkiger dan ooit. Ik wens haar veel geluk toe in alles wat ze nog wilt doen in haar leven. Dat is het enige wat ik kan zeggen tegen iemand die op zo’n jonge leeftijd in de knoop lag met haarzelf. Michèle geeft de essentie weer van het reizen: uit je dagelijkse leven stappen en op zoek gaan naar het onbekende avontuur dat iedereen in zijn leven eens zou moeten ontdekken. “Schrijft dat maar zeker op”.

RICHTING | 53

HET SUCCESVERHAAL ACHTER FLIXBUS IS HET GOEDKOOPSTE ALTERNATIEF ALTIJD HET BESTE?

In heel Europa gaan internationale busondernemingen de strijd aan om de kostenbewuste reiziger binnen te halen.

Eurolines, IC Bus, CityBusExpress, OUIBUS, Student Agency. Het zijn enkele maatschappijen die de trein-en vliegtuigmaatschappijen een hak willen zetten. Maar het Duitse Flixbus is alsmaar groter en groter aan het worden. ‘Jonge mensen willen de wereld zien en wij zijn een springplank voor hen.’

WANNES DUPON (TEKST) SPRAK MET ROSA DONAT

54 | RICHTING

RICHTING | 55

1700 bestemmingen, 27 landen, 250 000 verbinden per dag. Het zijn straffe cijfers die het Duitse busbedrijf Flixbus kan voorleggen.

Het Duitse busbedrijf zette in 2011 zijn eerste stappen in het personenvervoer. Oprichters Jochen Engert, Daniel Krauss en André Schwämmelein konden na de liberalisering van het langeafstandsvervoer in Duitsland hun eerste project op poten zetten. De drie heren kwamen met het idee om een netwerk van buslijnen op te starten die de liberalisering zorgde ervoor dat de monopolypositie van de spoorwegmaatschappij Deutsche Bahn werd beëindigd.

In mei 2015 fuseerde Flixbus met MeinFernbus, een ander busbedrijf in Duitsland waarmee ze samen een landelijk busnetwerk uitbreidde in Frankrijk. Niet veel later volgden België, Italië en Nederland. Flixbus werkt steeds samen met honderden busbedrijven in heel Europa. Deze partners zorgen ervoor dat er bussen en chauffeurs ter beschikking zijn, terwijl Flixbus zelf de nodige licenties voorziet die nodig zijn om een vanuit een internationaal netwerk te opereren.

Maar wat maakt deze Duitse busmaatschappij nu zo populair ? Donat schuift vooral de voordelige prijzen naar voor als uithangbord.

‘Jonge mensen willen de wereld zien en wij zijn voor hun een springplank. Wij zorgen ervoor dat reizen naar het buitenland toegankelijk wordt voor iedereen. Het grootste deel van onze reizigers is ook jonger dan 35. Hierdoor spelen we in door stopcontacten aan elke zetel en gratis WiFi aan te bieden. Iets waarvan bijna al onze reizigers gebruik van maken. Er is ook voldoende beenruimte en in elke bus is een toilet voorzien.’

In grootsteden als Antwerpen, Brussel en Hasselt is er al een Flixbushalte te vinden.

Daar kunnen passagiers opstappen om zo naar hun internationale bestemming te geraken.

Maar sinds maart heeft Flixbus zich gericht op binnenlandse lijnen in België, maar met minder succes. ‘In België zijn we de eerste privévervoerder die ook binnenlandse langeafstanden aanbiedt. Er zijn al bussen ter beschikking die reizigers de mogelijkheid bieden om tussen onder andere Brussel en Antwerpen te reizen.

Daarmee willen we niet perse concurreren met DeLijn, maar we wouden uitbreiden in het binnenland. Doordat er zo veel gebruikt wordt gemaakt van de buitenlandse trajecten hechten we nu veel belang aan dit project, wat niet wilt zeggen dat onze internationale focus hierdoor verloren gaat. Ons hoofddoel blijft gemakkelijke, snelle internationale verbindingen te leggen.’

‘Ons hoofddoel blijft gemakkelijke, snelle internationale verbindingen leggen’

Het bedrijf is een ware prijsvechter. Met spotgoedkope tickets, sterk concurrerend ten opzichte van de trein, wist men snel klanten te lokken. Hoe vroeger je erbij bent met reserveren, hoe minder je betaalt. Zo is Flixbus sinds dit jaar voor het eerst winstgevend in de Benelux.

Woordvoerster van Flixbus Rosa Donat legt uit dat het vooral de toename van de reizigers ligt.

‘2 miljoen reizigers in Nederland en 1,5 miljoen in België. Dat zijn cijfers die kunnen tellen.

Maar we verwachten ook nog een toename van reizigers tijdens de zomermaanden.’

56 | RICHTING

IS FLIXBUS NU ECHT DE GOEDKOOPSTE? Als reizigers puur focussen op de prijskaartjes van hun reis, zijn er nog andere alternatieven als Flixbus. Hoe zou je nu het goedkoopst in Parijs kunnen geraken ? Stel: je wil in het begin van de zomervakantie vertrekken. Een heenreis tussen Antwerpen en Parijs kan je al boeken voor €13,98 terwijl je met de Thalys minimaal 59 euro neertelt. Concurrent Eurolines biedt ongeveer dezelfde prijzen aan als Flixbus. Een enkeltje met het Nederlands bedrijf kost 26 euro. Reizigers die liever de sneller reizen, kunnen via Brussels Airport voor 135,29 euro reizen.

SCHADENDE IMAGO Niets anders dan positieve elementen om voor Flixbus te kiezen.

Maar zoals bij vele maatschappijen is er een keerzijde aan de medaille. Goedkope transportmaatschappijen hebben vaak te kampen met slechte imago’s en vooroordelen. Justine Braem (19) reisde in april met de Flixbus vanuit richting Amsterdam. De heenrit verliep vlekkeloos, maar de terugrit werd een echte hel voor Justine en haar vijf vriendinnen. ‘We stonden op de verzamelplaats op het Piarcoplein om terug richting Antwerpen te vertrekken. Maar er was nergens een bus te bespeuren. Daarom zijn we alle Flixbusbussen afgegaan om te vragen of die naar België reden.

We vroegen aan elke chauffeur of ze wisten waar onze bus zou kunnen staan, maar niemand

kon of wou er een antwoord op geven.” De zes meisjes werden ongerust en een kwartier voor vertrek hadden ze nog steeds de bus niet gevonden.

Zij waren de niet enige, want ook een koppel uit Estland was op zoek naar dezelfde bus.

Justine hoorde hoe de twee werden afgesnauwd omdat ze geen Nederlands spraken.’Achter ons stond een koppel die ook op zoek waren naar de richting Antwerpen-Centraal. Toen ze hun uitleg in het Engels begonnen, begon de chauffeur in het Nederlands zijn frustraties te uiten en die waren niet min. Hij noemde hen ‘debielen’ en ‘altijd hetzelfde met jullie typetjes’ terwijl deze mensen ook gewoon maar op zoek waren naar hun vervoer naar huis.’ Justine en haar vriendinnen probeerden de klantendienst van Flixbus te bereiken maar daar konden ze niemand bereiken.

Na een vijftal pogingen gaven de meisjes het op en trokken ze op eigen houtje naar Amsterdam-Centraal om dan via Schiphol, Antwerpen en uiteindelijk Gent thuis te geraken. Hadden ze dit soort taferelen niet ergens kunnen verwachten voor de lage prijs van 25 euro ? ‘Ja misschien ergens wel, maar wij wouden onze reis gewoon zo goedkoop mogelijk houden en hadden van andere vriendinnen al gehoord dat de Flixbus ‘best wel oké’ was om mee te reizen.

Volgende keer gaan we waarschijnlijk toch een ander alternatief zoeken want we zijn nog veel mensen tegengekomen die soortgelijke problemen hebben meegemaakt.’

Woordvoerster Donat erkent dat er regelmatig klachten binnenkomen, maar dat deze altijd met de nodige belangstelling worden

‘Volgende keer gaan we waarschijnlijk een ander alternatief zoeken’

RICHTING | 57

behandeld. ‘Het komt geregeld voor dat we klachten krijgen van ontevreden klanten. Vaak gaat dit om verloren bagage of dat de bus die passagiers nodig hebben niet wordt gevonden.

We proberen altijd zo snel en efficiënt mogelijk te participeren op problemen. Zo worden onze klanten steeds verwittigd bij vertraging of andere problemen via een pushbericht en zo blijven zij ook steeds op de hoogte.’

OOG OP DE TOEKOMST De ambitie van de Flixbus gaat verder dan alleen inspelen op de bussen. Sinds maart rijdt er ook een Flixtrain, een overkoepelend bedrijf van Flixbus die goedkope treinreizen aanbiedt.

Deze treinen rijden voorlopig enkel in Duitsland tussen Hamburg en Keulen. ‘De combinatie van trein en bus gaat goed gepaard en door de Flixtrain voegen we alweer een goedkoop, aantrekkelijk reismogelijkheid aan. Zo hopen we onszelf nog meer te profileren naar nieuwe klanten toe.’

Het Duitse bedrijf heeft haar pijlers niet enkel gericht op Europa. Flixbus is momenteel volop bezig met de uitbreiding in de Verenigde Staten. ‘Naast de start van FlixTrain is ook de geplande uitbreiding van FlixBus naar de VS die een mijlpaal in de geschiedenis is van het bedrijf.

Aankomende zomer zullen de eerste FlixBussen op dagelijkse lijnen door Californië rijden.

Naast uitbreiding van het aanbod investeren we ook in de verdere ontwikkeling van ons busproduct. Nieuwe services zoals zitplaatsreservering, on-board entertainment en digitale ontwikkelingen in de FlixBus-App worden momenteel getest. Nog voor het einde van het jaar zullen deze services in het gehele FlixBus netwerk verkrijgbaar zijn.’

58 | RICHTING

COLOFON Richting is een magazine van drie studenten journalistiek aan Thomas More.

REDACTIE Bauke Mertens Roselien De Nijs Wannes Dupon

JAAR VAN UITGAVE 2018

COVERFOTO Noorwegen, Trolltunga © Roselien De Nijs

VORMGEVING Bauke Mertens Roselien De Nijs Wannes Dupon

PLAATS VAN UITGAVE Mechelen

DRUKWERK Drukkerij Detobel BVBA

RICHTING | 59

60 | RICHTING