ROVE

rove NOMADIFIED

Krakers in Brussel | Teepeelanders | ‘You need a village to raise a child’ | Een tijdelijke nomade

rove

2

Edito Veel mensen kijken niet verder dan een standaard leven: huisje, tuintje, kindje. Toch zijn er heel wat gemeenschappen die afwijken van dit beeld en vaak te maken krijgen met vooroordelen. Wij willen die met dit magazine doorbreken en zo deze moderne nomaden een stem geven.

Wij gingen op zoek naar mensen met een unieke, nomadische levensstijl. Waar ze ook naartoe trekken, hun sterke band gaat nooit verloren.

We volgden een circusfamilie, bezochten een zelfgebouwd, tijdelijk dorp in Berlijn en onderzochten het krakersleven in Brussel.

Overal thuis in de wereld.

3

4

REPORTAGE Digitale nomaden in Berlijn

10

Krakers in Brussel

56

Het leven als circusartiest

46

Teepeelanders

28

De duurzame vervoerder

16

INTERVIEW ‘You need a village to raise a child’ Een tijdeljke nomade

6 41

‘Een mobiel huis geeft me de vrijheid die ik nodig heb’

24

VOXPOP ‘Wat is voor jou de ultieme vrijheid?’

5

35

I NTERV I E W

‘YOU NEED A VILLAGE TO RAISE A CHILD’ Sant Ruyter (60), zijn vrouw Solange Ruyter (34) en hun dochtertje (3) worden in september de trotse eigenaren van één van de duurzame en verplaatsbare woningen van @KompostZutphen, een dorp dat door henzelf is bedacht en ontwikkeld. De bewoners zullen zelf hun groenten kweken en dieren houden maar moeten na tien jaar opzoek naar een nieuwe locatie.

Hoe zijn jullie op het idee gekomen om @Kompostzutphen op te richten?

‘Zo’n idee komt nooit in één keer.

Vanaf 2009 zijn mijn vrouw en ik gaan nadenken hoe wij als gezin wilden gaan leven. Ik woonde toentertijd nog in Rotterdam en mijn vrouw in Amsterdam. Wij

zitten zo in elkaar dat we graag initiatieven nemen. We zijn allebei nogal ondernemend ingesteld, en dan ga je samen dingen onderzoeken.

We wilden graag een duurzame woning vinden buiten de stad en zijn zo op zoek gegaan naar ver-

6

schillende woonsoorten die aan onze wensen konden voldoen.

Vanaf 2010 hebben wij onze baan opgegeven en zijn wij begonnen met het volledig uitwerken van dit project, wat vanaf toen dus onze baan is geworden. Stap voor stap kom je tot het concept en het idee. We hebben dus echt

wel een lange zoektocht achter de rug om alles juist en correct voor elkaar te krijgen.

Wat is de bedoeling van het project @KompostZutphen ?

‘Dat is in onze woorden wonen in verbinding met de aarde en omgeving.

Je stelt je op als eigen landgoedeigenaar en daar werk je een aantal uur per week in mee. De voorwaarde is dat iedere bewoner van het project dat doet. Zo woon je enerzijds zelfstandig en anderzijds ben je 200 uur per jaar bezig in de tuin, de andere keer in de natuur, met de hobbydieren, met het onderhoud van de woningen of met de kinderen. Op deze manier proberen wij een dorpskarakter te creëren.

Dit houdt echter niet in dat de bewoners zich afsluiten van de wereld. Alle bewoners kunnen hun eigen baan en privéleven gewoon behouden.’

Hoe verdienen jullie de kost?

‘Op dit moment kost het alleen maar geld. We hebben wel ondersteuning, onder andere van het programma InnovatieNetwerk onderdeel van het ministerie van economische zaken. We hebben ook samengewerkt met Natuurmonumenten. Dus dan komt er wel een beetje geld binnen. Maar dit is iets wat wij met ons eigen geld doen tot dat het project in z’n werk gaat. Dan is er voor ons een verdienmodel.’

Zijn er overeenkomsten tussen Kompost en jullie andere project Dorpslandgoed?

‘Kompost heeft in principe dezelfde essentie als het Dorpslandgoed maar dan op een nomadische manier. Op Kompost worden tien duurzame verplaatsbare compacte gezinswoningen geplaatst. Het is een nomadische levensvorm waarbij elke 5 á 10 jaar de groep zich verplaatst naar een andere locatie. Dus in 30 jaar

7

tijd woon je met Kompost op 4 verschillende locaties.’

Is er veel belangstelling voor @KompostZutphen?

‘Er blijkt een grote groep mensen te zijn die graag wonen combineert met het beheer van hun omgeving.

Wij hebben een honderdtal aanmeldingen voor het project binnen gekregen. In Zutphen wordt dit jaar het project geopend met tien verplaatsbare woningen.

Dit betekent niet dat alle andere mensen pech hebben. We gaan er van uit dat er de komende tijd meer locaties beschikbaar komen in Nederland.

Wat opvalt is dat er veel gezinnen zijn die zich hebben aangemeld.

Ik ga ook samen met mijn vrouw en dochtertje van drie in één van de woningen wonen. Maar eigenlijk wonen er onbewust heel veel mensen op een nomadische levenswijze. Uit onderzoek van het

I NTERV I E W

Centraal Bureau van Statistiek van Nederland blijkt, dat gezinnen ongeveer om de 7 jaar verhuizen. Ga jezelf maar eens na, zit jij al 7 jaar op dezelfde plek?’

Wat is de reden dat jullie op deze manier willen leven?

‘Waar het ons om gaat is dat je in een omgeving woont met de natuur waar je zelf bij betrokken bent. Dat je zelf voor je eigen

‘Waar het ons om gaat is dat je in een omgeving woont met de natuur waar je zelf bij betrokken bent’

8

onderhoud kan zorgen, woont in een omgeving waar je je eigen voedsel kan kweken inclusief het houden van dieren.

Daarnaast heb je prettig burencontact waar je oog hebt voor elkaar ook al woont men zelfstandig. Ken je het gezegde; ‘‘You need a village to raise a child’?, het is als een hele prettige straat met verschillende doelgroepen.

I NTERV I E W

Heel kleurrijk. Wat wij in de natuur heel belangrijk vinden is diversiteit. Wat heel gezond is, niemand hoeft hetzelfde te zijn.’

Zijn jullie bang voor eventuele tegenslagen? ‘Één ding weet ik zeker, zo’n avontuur als dit, dat zit gewoon

vol verrassingen. Soms heel aangenaam en soms minder aangenaam. Je weet zeker dat er nog dingen zijn die je niet wist of je niet kon overzien. Maar dat hoort erbij. Aan de andere kant, met gewoon nadenken kom je eigenlijk overal wel uit. Dit is echt de gezamenlijke ambitie van mijn

Solange Ruyter (links) en Sant Ruyter (rechts)

9

vrouw en ik. Dit kun je niet alleen, wat wij doen is echt iets wat je gezamenlijk moet doen.’

tekst: Marit Scholten Foto’s en illustraties: Sant Ruy ter

10

Chistophe Fahle (36) medeoprichter Betahaus

B ERLIJ N REPO RTAG E

Digitale nomaden in Berlijn De bedrijfswereld verandert constant. Terwijl je vroeger permanente kantoorruimtes en vaste werkuren had, zie je tegenwoordig steeds vaker freelancers die op eigen houtje te werk gaan. Betahaus, gevestigd in het hartje van Berlijn, geeft digitale nomaden een duwtje in de rug: hier werk je met wie, wanneer en hoe je zelf wilt. De kracht van de coworking staat centraal.

11

B ERLIJ N REPO RTAG E

Coworkers zijn meestal geen werknemers van eenzelfde bedrijf of organisatie. Het is een verzameling van zelfstandigen of freelancers die niet over een eigen kantoorruimte beschikken, en op die manier samen op één plek werken.

VAN G EK I DEE TOT I NTERNATIO NALE O RG AN I SATI E Betahaus bestaat sinds 2009 en werd door zes bevriende studenten uit de grond gestampt. Tegenwoordig draagt een team van internationale ondernemers het Betahaus. Christoph is zelf nog steeds actief in deze coworking space. “We hebben Betahaus met zes vrienden opgericht. Eigenlijk hadden we gewoon een gek idee”, vertelt de 36-jarige Berlijner. “We wilden een eigen werkplek creëren, met ruimtes om dingen te bouwen. Plots waren erg veel mensen geïnteresseerd in ons project, en begonnen we ruimtes te verhuren. Dat was de start van Betahaus.”

Vaak kiest men voor een coworking space om thuis niet in een isolement te raken. Betahaus biedt deze digitale nomaden een ideale werkplek. Je vind er mensen van over de hele wereld, met verschillende interesses en specialiteiten.

W ERKRU I MTE TE H U U R In principe huur je een werkruimte af. Dit kan parttime voor 89 euro per maand. Dan ben je volwaardig lid, heb je recht op een bureau, mailbox en locker en kan je 5 uur lang gebruik maken van een meeting room.

De coworking space van Christoph en zijn vrienden kreeg veel belangstelling. Mensen van andere steden waren benieuwd of zij ook een dergelijk project konden oprichten. “Ik kreeg vaak van die vragen, dus beslisten we om workshops te geven om uit te leggen hoe we gestart waren”, zegt Christoph. “We organiseerden meetings met andere oprichters, en zo zijn we uitgebreid tot een netwerk van 10 verschillende coworking spaces.”

Je kan ook fulltime huren. Dan betaal je 159 euro per maand, met 5/7 toegang tot de werkruimtes.

Ten slotte kan je als groep een grote ruimte huren voor 299 euro per maand. Hierbij kan je elke dag van de week gebruik maken van de werkplek. De labo’s en houtbewerkingsruimtes worden verhuurd aan 309 euro per maand.

B E TAPITCH Christoph is op dit moment verantwoordelijk voor nieuwe projecten. “Ik organiseer events en workshops”, vertelt hij. “Betahaus dient als een aangename werkplek, maar eigenlijk is het veel meer dan dat. Zo zijn we momenteel bezig met een grote start-up wedstrijd, de Betapitch 2016. Verschillende start-ups gaan de strijd met elkaar aan voor een jury van experts: de winnaars kunnen een reis winnen naar Shenzhen of Bejing.”

“We verhuren per maand omdat mensen hier meestal toch niet lang blijven”, zegt Christoph Fahle, een van de oprichters van Betahaus. “Vaak komen ze bij elkaar op zakenreis of gaan ze na een tijdje op zoek naar een nieuwe coworking ruimte, puur voor de afwisseling. Digitale nomaden zijn soms ook échte nomaden!”

12

B ERLIJ N REPO RTAG E

13

B ERLIJ N REPO RTAG E

De lokale Betapitch kick-off vond plaats in Berlijn, maar ook in andere steden zal er nog gestreden worden tot 15 oktober. “De stedelijke winnaars zullen uiteindelijk aan een laatste competitie deelnemen.

Die zal plaatsvinden in het Betahaus hier in Berlijn!” vertelt Christoph uitbundig. Andere steden die nog aan de beurt zullen komen zijn onder andere Wenen, Sofia, Hamburg, Lissabon en vele anderen.

TH E C AFÉ Betahaus is ook een publieke plek. De hoofdingang mondt uit in een gezellig en rustig cafeetje. Voor een lekkere cappuccino of een kleine lunch kan je neerploffen in een retro zeteltje. Mensen zitten er vaak te werken, maar ook luchtige babbels worden daar uitvoerig gehouden. Het café kan ook afgehuurd worden voor privé evenementen.

B E TAB RE AKFA ST Daarnaast vindt er elke donderdagvoormiddag de Betabreakfast plaats. Zowel leden als niet-leden zijn welkom voor een lekkere kop koffie. “Het is de ideale gelegenheid om mensen te leren kennen en ideeën op te doen als je nog geen lid bent van Betahaus”, zegt Christoph. “Tijdens elk ontbijt geven bedrijven die individuen helpen met hun start-up of andere coworking platformen, presentaties of workshops.”

James Hipkiss, 21 jaar oud en student aan de University of Gloucestershire in de UK, is erg geïnteresseerd in Betahaus. Hij volgt momenteel nog een opleiding Film and Production, maar denkt er sterk aan na zijn studies naar Berlijn te verhuizen.

“Ik hou enorm van deze stad”, vertelt James. “Zelf een zaak opstarten lijkt me een hele opgave, maar het idee houdt me wel bezig. Ik weet nog niet exact wat ik later wil doen. Met een organisatie als deze, zou ik de stap sneller durven nemen om echt zelf iets op te richten”, klinkt het. “Nu ben ik hier maar enkele dagen, deels om een kijkje te komen nemen in het Betahaus. Ik ben super enthousiast!”

James Hipkiss: ‘Met een organisatie als deze, zou ik de stap sneller durven nemen om echt zelf iets op te richten’

14

B ERLIJ N REPO RTAG E

GU I DED TOU R Naast de Betabreakfast kan je als niet-lid ook deelnemen aan een tour door het gebouw, geleid door een gids. “Ik ben benieuwd wat de tour zal brengen”, vertelt James opgewonden. “Het café en het ontbijtmoment hebben me positief verrast, dus ik ben erg benieuwd naar de werkruimtes en andere plekken die Betahaus te bieden heeft.”

een perfecte plek om mijn bedrijf te promoten en nieuwe klanten te bereiken.”

Zijn privéleven lijdt niet onder zijn nomadenbestaan. “Hier in Duitsland ben ik vooral bezig met mijn job, in Spanje heb ik mijn vrienden en familie.”

B E TAHAUS ABON N EM ENT Lappe werkt parttime in Betahaus en betaalt 89 euro per maand. Hij gebruikt de meeting rooms maandelijks ongeveer vier uur. “Voor mijn bedrijf is het van belang om een aantal keer meetings te houden met eventuele klanten. Ik wil mensen helpen om hun bedrijf op te starten en deze ruimtes zijn daar de ideale plek voor.”

Betahaus heeft naast Berlijn momenteel werkruimtes ter beschikking in nog drie andere steden: Sofia, Hamburg en Barcelona. En de toekomst ziet er rooskleurig uit: Betahaus reikt steeds verder en meer en meer mensen komen in contact met de organisatie.

Als Christoph groot mag dromen, ziet hij over x-aantal jaren liefst een Betahaus in honderden verschillende steden.

De andere dagen dat Lappe niet in Betahaus vertoeft, werkt hij in zijn appartement. De optie om eens te verhuizen naar een andere coworking space is zeker een optie. “Er zijn genoeg plekken zoals Betahaus waar ik eens een kijkje wil gaan nemen. Maar op dit moment zit ik hier prima. De mensen, de sfeer en de positieve vibe geven mij elke dag weer goesting om te komen werken.”

VAN M ADRI D TOT B ERLIJ N Wilhelm Lappe (37), oprichter van The BizTour, heeft een abonnement bij het Betahaus. ‘Via Betahaus heb ik een boeiende werkplek waar ik mensen kan ontvangen en mijn netwerk kan uitbreiden.’

NOMADE Lappe woont elke maand één week in een appartement in Berlijn en drie weken in de hoofdstad van zijn thuisland Spanje. “In Madrid heb ik een uitgebreid netwerk vaste klanten. Daarnaast is Berlijn

Tekst: Astrid Janssen Foto’s: Marit Scholten

The BizTour Wilhelm

Lappe

is

oprichter

van

The

BizTour.

Hij

organiseert

meerdere

ma-

len per jaar happenings en evenementen om zijn bedrijf te promoten. The BizTour helpt andere bedrijven doorheen Europa uit te breiden. De twee hoofdkantoren van het bedrijf liggen in Madrid en Berlijn. Ze helpen ook mensen die een eigen bedrijf willen oprichten. Op deze manier loopt The BizTour in gelijke lijn met Betahaus.

Lappe vertoeft ook regelmatig in Betahaus om klanten te ontvangen.

15

O N DER ZO EK SREPO RTAG E

De duurzame vervoerder Elk jaar worden er in Nederland miljoenen tonnen met goederen, containers en bulk vervoerd door verschillende transportmiddelen.

Via de weg met de vrachtwagen, via het spoor met de trein en over water met het schip. Het is algemeen bekend dat het schip van deze drie de milieuvriendelijkste vervoerder is. Maar hoe zet de Nederlandse binnenvaart zich elk jaar weer in op extra duurzaamheid?

Deze reportage geeft een beeld van de Nederlandse binnenvaart, de methodes van het duurzaam varen en de verdere ontwikkelingen.

16

O N DER ZO EK SREPO RTAG E

het ook steeds interessanter om hun goederen zo duurzaam mogelijk te laten vervoeren. Het binnenschip is hier een perfect transportmiddel voor.

EEN KLEI N ST U K J E G ESCH I EDEN I S...

In het begin van de twintigste eeuw kwamen de eerste motorschepen in de vaart. Na de Tweede Wereldoorlog werden stoomschepen in snel tempo vervangen door motorschepen en verdwenen de laatste houten zeilschepen. De duwvaart werd geïntroduceerd en de komst van de container creëerde een nieuwe markt voor de binnenvaart.

DU U R Z A AM H EI D De troef van de binnenvaart is het milieubewuste transport. Het binnenvaartschip is al jaren een trouw en duurzaam transportmiddel. Alleen al het feit dat een schip meer dan 60 vrachtwagenladingen mee kan nemen toont aan dat de binnenvaart een milieubewuste transportkeuze is. Daarnaast stoot het schip met een laag brandstofverbruik, in vergelijking met alle andere transportmiddelen, het minste koolstofdioxide (CO2) uit. Naar de Engelse term, een kleine ‘carbon footprint’ (koolstofvoetafdruk).

Midden twintigste eeuw kreeg de binnenvaart concurrentie van de vrachtwagen. Hierdoor beperkte de binnenvaart zich tot het massavervoer. Massavervoer is de verzamelnaam voor grote hoeveelheden goederen, containers of zware lading een welgekend begrip in de binnenvaart. Ook wel massatransport genoemd.

Duurzame transportmiddellen produceren zo min mogelijk afvalstoffen.

Na WOII werden er veel nieuwe kanalen gegraven en hersteld, waardoor de bereikbaarheid van de binnenvaart steeds uitgebreider werd. Nederland heeft op dit moment zelfs de grootste binnenvaartvloot van Europa.

Met bestaande methodes worden schepen vernieuwd, gebouwd en gebruikt op een zo milieubewuste manier.

De perfecte duurzame dieselboot gebruikt de volgende methodes:

DE B I N N EN VA ART Het binnenvaartschip is het meest geëigend voor massavervoer. Het massavervoer op de Nederlandse kanalen zijn over het algemeen containers en bulk (zand, kolen, granen..).

LNG Zo wordt er gewerkt met alternatieve brandstoffen zoals LNG, een vloeibaar gemaakt aardgas. Omdat het aardgas wordt gekoeld tot -162C bij het vloeibaar maken, verdwijnen de vervuilende stoffen uit het aardgas. Momenteel zijn er nog maar een tiental schepen met LNG als brandstof. Door de hoge kos-

Door de komst van de motor en radar is het binnenschip een uiterst efficiënt vervoermiddel geworden voor bedrijven die grote ladingen laten transporteren. Naast de grote hoeveelheden vinden bedrijven

17

O N DER ZO EK SREPO RTAG E

18

O N DER ZO EK SREPO RTAG E

In veel havens wordt gebruik gemaakt van elektronisch aangevoerde stroming waardoor het gebruik van de dieselmotoren wordt teruggedrongen in de havens.

ten kunnen alleen de schepen die veel uren draaien zich deze permitteren.

DI ESELELEK TRI SCH Er bestaan technieken waarbij de uitstoot van de dieselmotor kan worden teruggedrongen. Één van die technieken is de dieselelektrische aandrijving.

Elektrische energie wordt gewonnen door de aandrijving van een generator. Door de elektrische aandrijving dringt het brandstofverbruik enorm.

ECOTAN KER Één van de weinige schepen in de gehele Nederlandse binnenvaart voldoet al aan al de vorig gestelde duurzame eisen.

Ze wordt ook wel het schoonste binnenvaartschip van Nederland genoemd, de eerste dieselelektrische ecotanker, genaamd ‘Amulet’. Met als trotse eigenaars Frans Jansen, Igor Jansen en Ton van der Molen. De ecotanker heeft een kleine carbon footprint en vaart op groene stroom.

K ATALYSATO R Met behulp van voor/en-nabehandeling-technieken worden stikstofdioxide en fijnstof in uitlaatgassen verminderd. De SCR-katalysator splitst rookgassen van stikstofdioxide. Door een chemische reactie wordt stikstofdioxide dan omgezet in water en stikstof. Dit apparaat vermindert de uitstoot van stikstofdioxide met maar liefst 80 tot 90 procent.

Een aantal kenmerkende voordelen van de ecotanker zijn: Katalysatoren rechtstreeks uit de vrachtwagenindustrie zonder naverbranding, lage onderhoudskosten en het schip biedt maar liefst ruimte aan een laadruimte van 285 vrachtwagens.

O -FO I L Normaal wordt een schip voortgeduwd door grote schroeven, maar er bestaan efficiëntere manieren om het schip voort te duwen. Zie bijvoorbeeld de O-foil techniek. Met deze techniek wordt het schip aangedreven door een grote vleugel (zoals de zwembeweging van dolfijnen). Door de grote vleugeloppervlakte is de hoogte van de voortstuwing veel hoger en dus ook efficiënter voor het schip.

De ecotanker heeft al verschillende prijzen gewonnen en is al een aantal keer genomineerd voor haar innovatieve voornemen.

‘Vandaag de dag zijn wij nog altijd het schoonste binnenvaartschip. Ons team is continu bezig met het bedenken en verbeteren om zo schoon mogelijk te kunnen varen’, vertelt Frans Jansen.

ZELFB E W UST ZIJ N Daarnaast is ook nog altijd de inzet van de schipper een van de belangrijkste factoren om zo duurzaam mogelijk te varen. Zo kan het ladingsruim van een schip zo goed mogelijk worden benut. De schipper kan zelf bewust varen, door zich bezig te houden met eventuele vaarwegomstandigheden en de reisplanning, en door gebruik te maken van walstroom.

‘Onze doelstelling is blijven innoveren. We verbruiken ten minste 32 procent minder energie. De uitstoot van de energie die we dan wel verbruiken wordt met geavanceerde katalysatoren perfect gereinigd. Die combinatie leidt uiteindelijk tot een minimale schadelijke uitstoot, ver onder de Euro-5

19

Jan Suijkerbuijk aan het roer van Odine © Vincent Streep

vrachtwagen norm en de toekomstige regelgeving.

Dat is échte vooruitgang, bekroond is met de KNVTS Schip van het Jaarprijs 2011, die in onze branche reeds 12 jaar niet meer was behaald. Volgende logische stap is de LNG-markt. We bereiden ons voor.’, aldus Frans Jansen.

motor is een ander verhaal. De motoren van nu worden alsmaar minder uitstoot gevend gemaakt. In de nieuwe schepen worden deze motoren automatisch al geïnstalleerd. Voor de oudere schippers, waaronder ikzelf, is het niet zo evident om zomaar een duurzamere motor te kopen als je eigen motor het nog goed doet. Dat gaat namelijk al snel over bedragen van €200.000.’

N I E T VANZELFSPREKEN D Alhoewel het een kwestie van doen lijkt, is het niet gemakkelijk om, net als de Ecotanker, zo milieubewust te varen. Vooral niet voor schepen die al een lange tijd varen.

Voor Jan is het dus lang niet zo evident om zijn schip zo duurzaam te maken als de ecotanker. Toch moet ook Jan aan de emissie-eisen voldoen.

Jan Suijkerbuijk(64), eigenaar van binnenvaartschip Ondine, vertelt over zijn ervaringen met zijn Ondine die afstamt uit het jaar ‘61.

Emissie-eisen voor de binnenvaart zijn eisen die betrekking hebben tot de uitstoot van afvalstoffen.

Het Europees parlement keurde de vernieuwde eisen op 17 maart 2016 goed, waardoor de gehele Europese binnenvaart moet voldoen aan de aangekondigde technische eisen.

‘De schepen zijn tegenwoordig heel modern gebouwd. Mijn schip stamt uit 1961 maar wordt als het nodig is gerenoveerd. Een gehele nieuwe, duurzame

20

Europees Parlement akkoord met uniforme eisen binnenvaart Nieuwsbericht | 18-03-2016 | 09:27 bron: Rijksoverheid De technische eisen voor binnenvaartschepen worden binnenkort voor heel Europa gelijk. Daarmee komt voor binnenvaartschippers in de EU een einde aan de rechtsongelijkheid als gevolg van afwijkende technische standaarden op de Rijn De Raad heeft onder Nederlands EU Voorzitterschap op 17 maart een informeel akkoord met het Europees Parlement

I N N OVATI E Vandaag de dag is innovatie van groot belang voor de binnenvaart. De duurzame toon is gezet, maar de kunst is nu om ook duurzaam te blijven.

bereikt over de herziening van de richtlijn inzake technische voorschriften voor binnenvaartschepen. De herziene richtlijn maakt het mogelijk dat voortaan direct wordt verwezen naar technische standaarden ontwikkeld door het zogenaam-

EICB Het Expertise- en InnovatieCentrum Binnenvaart (EICB) staat voor een innovatieve sector en heeft als doel het verduurzamen van de binnenvaartsector.

Door middel van veel verschillende projecten proberen zij een groene stempel in de binnenvaart wereld te zetten.

de CESNI ComitĂŠ, dat op 3 juni 2015 onder de auspiciĂŤn van de Centrale Rijnvaart Commissie (CCR) is opgericht. Binnenvaartschepen die een communautair binnenvaartcertif icaat willen verkrijgen en op de binnenwateren van de Unie willen varen, moeten aan deze technische eisen voldoen.

De technische standaarden van CESNI zullen niet enkel wor-

I N N OVATI E Vandaag de dag is innovatie van groot belang voor de binnenvaart. De duurzame toon is gezet, maar de kunst is nu om ook duurzaam te blijven.

den overgenomen door de EU, maar ook van toepassing worden verklaard op de Rijn, en zo leiden tot harmonisatie van technische voorschriften voor binnenvaartschepen in Europa.

Op dit moment is het nog zo dat de EU en de CCR ieder ei-

EICB Het Expertise- en InnovatieCentrum Binnenvaart (EICB) staat voor een innovatieve sector en heeft als doel het verduurzamen van de binnenvaartsector.

Door middel van veel verschillende projecten proberen zij een groene stempel in de binnenvaart wereld te zetten.

gen technische reglementen hebben die inhoudelijk nagenoeg identiek zijn maar op onderdelen van elkaar afwijken, hetgeen leidt tot rechtsonzekerheid voor de binnenvaartsector. CESNI heeft een eerste versie van de technische standaard op 26 november 2015 vastgesteld.

Dit doen zij samen met partners uit de branche, uit de industrie en de binnenvaartondernemers zelf.

Een van de grootste onderdelen van het werk is het verzamelen van actuele kennis.

De standaard bevat bepalingen omtrent het bouwen van schepen en apparatuur, maar stelt ook regels aan vaartuigen die gebruik maken van vloeibaar aardgas (LNG). Deze regels voor het gebruik van LNG bestonden eerder nog niet en zullen

Door deelname aan Europese onderzoeksprojecten is het EICB gegarandeerd op de hoogte van de laatste ontwikkelingen.

het gebruik van deze alternatieve brandstof bij de binnenvaart naar verwachting faciliteren.

21

O N DER ZO EK SREPO RTAG E

Een van de recentste projecten waar het EICB aan bezig is, is het project Watertruck. Het bedrijf wil een aantal grote bedreigingen voor de traditionele binnenvaart aanpakken:

Het project focust op de data van de zogeheten ‘kegelschepen’. Dit zijn binnenvaartschepen die olieproducten vervoeren in de Amsterdamse havenregio.

Het gebrek aan personeelsinstroom in de binnenvaart op kleine vaarwegen.

De data zijn gegevens over lading, positie, de route en de veiligheidseisen van de schepen.

Omdat veel schippers een eigen auto aan boord hebben zijn zij steeds vaker geneigd om na een werkdag heen en weer naar huis te rijden. Wanneer de schippers niet meer verplicht zijn om aan boord te overnachten, hoopt het EICB dat zo meer jonger personeel aan boord komt.

TNO wil met behulp van die data via algoritmes de verwachte aankomsttijd op de steigers van terminals en ligplaatsen nauwkeurig kunnen bepalen.

Het doel van dit ‘data-project’ is het vergroten van de veiligheid (omdat de risico’s beter in te schatten zijn), efficiënter varen en een duurzaamheidsslag.

Voor een beter aanbod is het efficiënter als de schepen enkele dagen kunnen aanmeren in de haven.

Zo kan het voor-en-na transport optimaal geregeld worden, vooral in de grote stadscentra.

G ROEN E TOEKOM ST De binnenvaartsector neemt haar verantwoordelijkheid om als maar duurzamer voor de dag te komen.

De moderne schepen worden steeds bewuster gebouwd en de havens hebben grootste plannen om mee te delen in een milieubewuste wereld. De grote vraag blijft echter nog hoe de oudere schepen, de schepen gebouwd voor het jaar 2000, mee mogen spelen met de alsmaar vernieuwende wereld van milieubewuste motoren en duurzame grondstoffen.

TNO Maar niet alleen het EICB is bezig met verduurzamen. Ook de Amsterdamse haven in samenwerking met TNO (Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek) is bezig met een project om het transport van de binnenvaart efficiënter en duurzamer te maken.

TNO startte samen met een groot aantal partijen een project dat moet zorgen voor efficiënter, en daarmee duurzamer, transport van binnenvaartschepen met olieproducten in de Amsterdamse haven.

Tekst : Marit Scholten Foto’s : Vincent Streep

22

De binnenvaartwerel draait dag en nacht Š Wikimedia commons

23

I NTERV I E W

‘Een mobiel huis geeft me de vrijheid die ik nodig heb’ Frieda Bakker (37) werkt sinds kort aan een excentriek project: een klein huis op wielen. De Nederlandse verlangt naar meer vrijheid, zodat haar leven niet langer moet passen in de verwachte, normale levensstijl. Voorlopig vertoeft ze enkele maanden in de Verenigde Staten, hét land bij uitstek voor de Tiny House-bewoner.

24

I NTERV I E W

Vanwaar komt het idee om een Tiny House te bouwen?

‘Het idee kwam er niet van de ene op de andere dag.

Ik was al langer gefocust op basisbehoeftes die me uiteindelijk niet pasten: ik moest zòveel uren werken zodat ik zòveel verdiende om vanalles te kunnen betalen of aanschaffen.

Op mijn werk had ik het naar mijn zin, maar kreeg ik het er warm van? Nee, ook al kwam ik goed overeen met mijn collega’s. Ook mijn huis was groot en leuk ingericht, maar het gaf me een leeg gevoel.

Ik wilde niet langer ‘werken om te wonen’. Na veel opzoekwerk online, kwam ik terecht bij The Tiny House Movement. Niet lang daarna was mijn project geboren!’

Liep alles van een leien dakje tijdens je voorbereidingen?

‘Zeker niet. Drie maanden lang ben ik als een bezetene op zoek gegaan naar informatie over composttoiletten, trailerhoogtes, was-droogcombinaties en windturbines. Ik wil alles bouwen met natuurlijke

materialen, dus een goede voorbereiding is noodzakelijk. Ik zag het helemaal zitten.

Toen kreeg ik op mijn werk te horen dat mijn contract niet kon verlengd worden. Over een maand zou ik geen inkomen meer hebben. Het vlammetje in mij was gedoofd, ik zag mijn project in rook opgaan.

Zonder geld zou het niet lukken.

Ik ben van nature een ideeënkanon. Zo ligt er thuis een atlas in mijn kast met een volledig uitgewerkte wereldreis.

Helaas is die reis er nog niet van gekomen. En zo gaat het meestal met mijn ideeën: ik bedenk ze, maar ik doe er niets mee. Ik vreesde na deze tegenslag dat ook mijn Tiny House Project één van die opgedoekte ideeën zou worden.

Gelukkig heb ik mezelf ervan kunnen overtuigen om toch door te gaan. ‘Lief zijn voor jezelf’ is iets wat ik geleerd heb: ik mag niet gefrustreerd blijven of mezelf pushen om iets te doen. Alles stapje voor stapje was een betere oplossing. Toen heb ik mijn

<< Frieda Bakker woont een bijeenkomst voor Tiny House bouwers bij.

Ze schuimt heel wat happenings af om zo veel mogelijk informatie te vergaren over het leven in een Tiny House.

‘Ik ben nu in gesprek met een bedrijf, professionele Tiny House bouwers, om me te helpen met de bouw’

I NTERV I E W

web-site gelanceerd. Momenteel zit ik in Amerika om bedrijven te contacteren en teken ik meer gedetailleerde plannen. Mijn project krijgt vorm op m’n eigen tempo.’

Waar woon je nu tot je kan intrekken in je Tiny House?

‘Ik ben ondertussen al kleiner gaan wonen. Oktober 2014 ben ik uit mijn gezinswoning getrokken en woon ik in een kleine ruimte van 19m² in een omgebouwde boerderij. De badkamer, de keuken en de woonkamer deel ik met zeven andere mensen. Het is een stuk goedkoper en geeft me de ruimte om me voor te bereiden op mijn Tiny House: ik heb veel spullen moeten wegdoen sinds mijn verhuis naar deze woongroep. Ik kan nu dingen doen die ik voor ogen had bij mijn project. Ik doe momenteel dus aan tiny living, een goede stap naar leven in een Tiny House.’

Op welke manier spreekt de nomadische manier van leven je aan?

‘Enerzijds geeft het me de vrijheid om te zijn waar ik wil zonder steeds te moeten verhuizen. De nadelen daarvan, zoals wennen aan een nieuwe plek, de woonruimte opknappen, steeds alles in- en weer uitpakken, laat ik achterwege. Anderzijds wil ik vooral een huis dat ik kan schikken naar mijn doen en laten.

Frieda Bakker op een Tiny House conferentie in Amerika

een Tiny House Movement in Nederland. Die is nu nog afhankelijk van een gedoogbeleid van de gemeentes. Gelukkig komt er verandering en zijn de gemeentes het fenomeen aan het onderzoeken.’

Een normaal huis is me vaak te duur en te groot. Ik heb het niet nodig en het beperkt me in wat ik graag doe. Een Tiny House geeft me die ruimte wel, zonder dat ik me zorgen moet maken over een dak boven mijn hoofd of brood op de plank.’

Krijg je hulp bij het bouwen of doe je alles zelf?

‘Mijn eerste idee was om alles zelf te bouwen. Dit is gaandeweg wat veranderd. Ik ben nu in gesprek met een bedrijf – professionele Tiny House bouwers – om me te helpen met de bouw. Er zijn twee opties: ofwel manage ik het project zelf en helpen zij mij. Het kan ook zijn dat zij het zullen bouwen en ik meedraai en help met de bouw. Voorlopig gaat het eerder in die richting.’

Is het legaal in Nederland om in zo’n woning te wonen?

‘Hier in Nederland moet een huis voldoen aan een bouwbesluit. De deur moet bepaalde afmetingen hebben, de woonruimte een bepaalde oppervlakte.

Een Tiny House valt buiten zo’n besluit omdat het te klein is, of vaak op wielen staat. Is het dan een caravan of een woonwagen? Er bestaat zoiets als

26

I NTERV I E W

Ken je andere personen met een gelijkaardig project?

‘Ik ken niemand die een Tiny House wil bouwen op mijn manier, dus in samenwerking met een groot bedrijf uit Amerika. Er zijn wel andere initiatieven waar

voornamelijk over anders wonen, en dus ook over Tiny Houses. Zowel in Nederland als in Amerika geef ik lezingen over alternatieve woonstijlen. Ik zal op 5 augustus spreker zijn op de Tiny House Jamboree in de Verenigde Staten, het grootste Tiny House evenement ter wereld.

‘Een normaal huis beperkt me in wat ik graag doe’

Ik heb inmiddels ook een boekcontract met een uitgeverij in Nederland, en schrijf momenteel aan een verhaal over Tiny Houses voor een grote verhalenbundel die zal uitkomen in de VS. Daarnaast schrijf ik regelmatig voor het Tiny House Magazine, een internationaal blad.

ik van op de hoogte ben zoals dat van Jelte Glas en Daniel Venneman van ‘Woonpioniers’ of Marjolein in het Klein van Tiny House Nederland.’

Verder schrijf ik voor m’n eigen blog, de nieuwsbrief en alles op social media omtrent mijn project ‘My Tiny House NL’. Sinds ik mijn project in gang gezet heb, heeft het mijn hele doen en laten beïnvloed!’

Wat doe je, naast je project, voor de kost?

‘Nadat mijn vorig bedrijf mijn contract niet kon verlengen, ben ik in februari 2015 een eigen bedrijf gestart. Mijn werkzaamheden zijn divers, maar gaan

Tekst: Astrid Janssen Foto’s: Frieda Bakker

€239.010

71%

€20.210

32%

Hypotheek

Bouwkost standaard huis <> tiny house

195��

78% 65%

17,3��

Huis in bezit

Oppervlakte pp p

27

De bewoners van Teepee Land leven in een verborgen dorp aan de rivier de Spree in Berlijn. De naam ‘Teepeeland’ laat niets over aan de verbeelding: de tipi’s zijn gemaakt van houten constructies en afval. Het dorp mag er nog twee jaar gevestigd blijven, waardoor de toekomst van de Teepeelanders onzeker is. Ook buitenstaanders zijn welkom in het dorp. Zo staat er een ‘Free Box’ waarin zowel bewoners als bezoekers spullen kunnen achterlaten en waaruit ze dingen kunnen meenemen.

28

FOTO REPO RTAG E

29

De tipiâ&#x20AC;&#x2122;s zien er ondanks de omstandigheden toch bewoonbaar en gezellig uit. De bewoners versieren hun woningen met kleurrijke accenten en attributen.

30

31

FOTO REPO RTAG E

32

FOTO REPO RTAG E

33

FOTO REPO RTAG E

Tekst en fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Marit Scholten en Astrid Janssen

34

VOX PO P

Wat is voor jouw de ultieme vrijheid?

Twee aspecten die nomaden met elkaar verbinden zijn vrijheid en een sterke famillieband. Dingen die vandaag de dag heel schaars blijken te zijn in onze samenleving. Wat geeft ons nu nog het gevoel van vrijheid?

35

VOX PO P

Marie-Roos en Andre Clauw West-Vlaanderen

‘Een aantal jaar geleden heb ik besloten om voor vier maanden door Frankrijk te trekken. Ik wilde op zoek gaan naar mijn vrijheid. Tijdens de reis heb ik een aantal momenten de vrijheid gevonden die ik zocht, maar merendeels heb ik mij alleen gevoeld. Toen ik terug kwam heb ik Marie-Roos leren kennen, waar ik nu nog altijd mee samen ben.’ Andre Clauw ‘Als ik aan vrijheid denk, dan denk ik aan Nelson Mandela. In een begrensde situatie toch nog altijd de vrijheid van binnen voelen. Ook doet het mij denken aan mijn kinderen en kleinkinderen. Om die los te laten en hun de vrijheid te geven die zij verdienen.’

36

Marco Tancredi(17) Italië ‘Voor mij betekent de ultieme vrijheid leven zonder angst. Als ik soms zie wat mensen elkaar aan doen omwille van hun afkomst of religieuze keuzes dan maakt dat mij bang. Ik kom zelf uit Italie en wordt soms wel eens gepest om mijn Nederlands.

Pas als ik compleet mijzelf kan zijn zonder bang te zijn om gekwetst te worden, dan voel ik mij vrij. Mijn vaste woonplaats heeft voor mij niks te maken met vrijheid. Wat ik van binnen voel, dat is voor mij het belangrijkste.’

37

VOX PO P

Nils van Dessel(28) Antwerpen

‘Mijn rugzak inladen en met mijn duim omhoog vertrekken, dat is voor mij de ultieme vrijheid. Nog geen idee wat de bestemming is en hoe lang de reis gaat duren. Maar de reis is juist hetgene waar ik het meeste naar uit kijk. Het zou nog ultiemer zijn om dit te doen met een zelf omgebouwd busje, woonwagen of oude paardenvrachtwagen. Mijn vrienden wonen in een ‘earthship’, een zelfvoorzienend huis, midden in Portugal, voor hun de perfecte manier om van hun vrijheid te genieten.’

38

Alexandra Heynen (23) Nederland

‘Voor mij begint vrijheid bij financiële onafhankelijkheid. Alles kost nu eenmaal geld. Bij vrijheid denken sommigen aan backpacken in een ander deel van de wereld, maar als je het geld voor een vliegtuigticket niet hebt, kom je er helemaal niet. De vaak verplichte regelmaat (die natuurlijk niet van toepassing is op freelancers) van werk zorgt voor geld dat je zou kunnen gebruiken voor allerlei soorten luxe, of dat nou een nieuwe telefoon is of een groter huis. Als je schulden hebt of afhankelijk bent van een uitkering moet je steeds rekening houden met wat je wel en niet kan veroorloven.’

Tekst en foto’s: Marit Scholten

39

40

I NTERV I E W

Een tijdelijke nomade

doorkruist Zuidoost-AziĂŤ

41

4 1

H O NG KO NG

THAI L AN D

2

MALEI SI Ë

BALI

3 42

43

I NTERV I E W

1

THAILAND

Tinne en haar vriend verbleven samen zes weken in Thailand. Ze vielen als een blok voor Chiang Mai vielen, zijn ze later tijdens hun reis nog eens terug gekeerd.’De stad zit vol digital nomads en reizigers die er een nieuwe thuis hebben gevonden.’

2

MALEI SI Ë

Het koppel had op voorhand zo goed als niets gepland. Het bezoek aan Maleisië was daarom ook

lastminute, maar zeker en vast de moeite waard.

3

BALI

Ze hebben tijdens hun reis heel

Tinne en haar vriend reisden samen zo’n 8 maanden door Azië

veel nieuwe mensen leren kennen.

Vaak was dat redelijk oppervlakkig, maar soms werden er toch hechte

Tinne Cornelissen is 24 jaar oud en komt uit Leuven. Drie jaar geleden leerde ze haar vriend kennen tijdens een reis in Australië. Sinds toen leefde het koppel nooit lang op één plek wegens moeilijkheden met hun visum. Ze wilden samen in Australië gaan wonen, maar dat kon nog niet onmiddellijk. Weer door visumproblemen. Daarom zijn ze acht maanden geleden samen naar Thailand vertrokken om toch samen te kunnen zijn, en doorkruisten Zuidoost-Azië.

44

vriendschappen gesmeed.

4

H O NG KO NG

Hong Kong was voor Tinne het hoogtepunt. Ze vond het een fascinerende stad. De mix van de Westerse wereld en de Chinese cultuur sprak me echt enorm aan.

‘Iets totaal anders maar ook wel echt onverwacht is dat het echt een super actieve reis is geworden. We hebben f ietsen gekocht in Thailand en zo het land op een totaal andere manier kunnen ontdekken.

Verder zijn we ook beginnen trainen, en hebben we samen een halve marathon gelopen. Dat was voor mij de allereerste keer. Als je me dat enkele maanden geleden had verteld, had ik er waarschijnlijk eens goed mee gelachen.’

Tekst: Astrid Janssen Foto’s: Tinne Cornelissen

45

46

Het leven als circusartiest

47

REPO RTAG E

‘Ik ben geboren in het circus en ik zal er ook sterven’

De Malters Ulrich Malter, telg van de beroemde circusfamilie Malter, verliet het Tiroler Circus van zijn vader Gottfried om samen met zijn echtgenote Irene Aspeslag (afkomstig uit Wenduine) in 1965 het Wiener Circus op te richten. Gestart als erg klein circus groeide het Wiener Circus gestaag tot een middelgrote Europese onderneming. Ieder jaar werden er meer en betere circusartiesten

Ricky Cannone (39), directeur van het Wiener Circus, ’s lands oudste rondtrekkende circus, bestaat dit jaar 51 jaar. Als 7de generatie circusartiest vertelt Ricky over zijn leven in het circus. ‘De familie en onze vrijeheid is waar wij voor leven, dat is alles wat telt.’

uit gans Europa gecontracteerd.

Dieren hebben ook altijd een belangrijke rol gespeeld in het Wiener Circus. Vooral de rhesusaapjes en olifant Chitta van directeur Ullrich waren de parels van de voorstelling.

De circusfamilie Cannone, afkomstig uit italië, gaat ver terug in de tijd. Ricky’s voorouders voorzagen in de middeleeuwen al animatie in de kastelen met jongleurs en clowns.

Maar met het verouderen van een prachtige dompteur verouderde ook het Wiener Circus. Het was tijd voor nieuw bloed en dat vond men bij Ricky Cannone-Malter. Een

‘In 1975 ben ik met mijn ouders naar België geëmigreerd. Door de verslechterende economie zijn veel Italianen rond die tijd geëmigreerd naar het noorden. Voor ons was het een makkelijke keuze, in het noorden waren de mensen toentertijd meer geïnteresseerd in het circus.’

telg uit de dompteursfamilie Cannone die al lange tijd bij Wiener werkte. Bron: De Gilde, circus in harmonie.

De familie komt terecht bij het Wiener Circus, het circus van de familie Malter die al tien jaar bestond.

48

REPO RTAG E

Ricky’s vader werkt vanaf dan als leeuwentemmer bij het circus. ‘De traditie van onze familie is het africhten van dieren. We hebben altijd met wilde dieren gewerkt zoals olifanten en tijgers.’

onze eigen stroom en wateraansluiting en lossen veel dingen samen op. Dat is het charmante van ons wonen. We zijn een kleine gemeenschap, een dorp, die van stad naar stad trekt.’

Elf jaar geleden, in 2005, heeft de directie van Wiener Circus beslist ermee te stoppen. ‘De familie Malter had wat tegenslagen gehad en werd een dagje ouder. Daardoor hadden zij geen zin meer om het circus verder te doen. ’Ricky is vanaf toen directeur geworden.

Omdat de familie na gemiddeld vijf dagen weer doortrekt is het van belang om efficiënt om te kunnen gaan met alles wat bij de verhuis komt kijken.

Zo krijgt de familie het klaargespeeld om binnen twee uur de tent op te ruimen en te vertrekken naar de volgende plek.

‘Wij zijn een goed geoliede machine, iedereen kent zijn job en iedereen helpt elkaar. Vrouwen doen de stoffen en materialen oprollen, de kinderen helpen met papiertjes van de grond oprapen zodat de staanplaats schoon wordt achtergelaten.’

‘We zijn een klein dorp, een gemeenschap die van stad naar stad trekt’

H E T G E ZI N Ricky woont samen met zijn echtgenote en dochtertje van vier jaar in een woonwagen. ‘Het voornaamste van het wonen als circusartiest is de vrijheid. Wij hebben elke week een andere tuin en een ander uitzicht. Wij voelen ons thuis waar onze woonwagens staan. Vandaag voel ik mij een Antwerpenaar, volgende week ben ik een Mechelaar.’

De Malters zijn echter nooit vertrokken uit het circus. Zij zijn nog altijd aanwezig op het terrein van het circus en reizen nog altijd mee. ‘Zij hebben hun hele leven het circus gedaan en zullen, net als vele circusfamilies, nooit afstand doen van het circus.’

Het dochtertje gaat, in tegenstelling tot andere circuskinderen die naar het internaat gaan, naar de school waar het circus dan is gevestigd.

‘Vroeger heb ik dat ook altijd gedaan. Dat betekende voor mij heel veel vriendjes, en vooral veel vriendinnetjes. Nu staan de meisjes na school ook in de rij bij de tent voor mijn neefjes.’

Over al die jaren samen zijn de familie Malter en Cannone samengesmolten als één grote familie.

‘We zijn allemaal samen opgegroeid en zijn dus een hele hechte familie. We wonen bij elkaar, hebben

49

REPO RTAG E

buitenverblijven van de wilde dieren te vinden, sommige zelfs met zwembaden.

Het valt op dat Ricky met veel lof en trots over zijn ‘circusfamilie’ praat. Niet iedereen is verbonden met bloedband maar de mensen van het Wiener Circus delen lief en leed met elkaar. Als er een probleem is, dan wordt die het liefst zo snel mogelijk opgelost.

Als er reden om te feesten is, worden de grote tafels naar buiten gehaald en eten ze met elkaar.

Het circus heeft alleen nog acts met kleine paardjes en honden. De wilde dieren, die al vanaf de geboorte bij het circus hoorden worden verzorgd in Gent. ‘Na de invoering van de wet hebben wij nooit gedacht om onze dieren weg te doen. De dieren zijn bij ons geboren en groot gebracht, gelijk familie.’

‘In de politiek roepen ze weleens ‘het is hier net een circus’. Maar uiteindelijk denk ik dat veel mensen juist een voorbeeld van ons zouden kunnen aannemen. Was het maar eens een circus.’

‘Enkele jaren geleden werden wij uitgenodigd op het kabinet van de Minister en die zei ons vlak af, dat als wij nog met dieren werken wij geen subsidie meer zouden krijgen.’ Niet even later na deze waarschuwing is de wet tegen het optreden van wilde dieren gerealiseerd en heeft het Wiener circus zich opnieuw moeten uitvinden.

SEIZO EN LE V EN Het circus trekt in de zomermaanden rond in Vlaanderen. Ze proberen elk jaar weer terug te komen op dezelfde plek. ‘Zo blijven de mensen op ons wachten, omdat ze weten wanneer wij weer terugkomen’ vertelt Ricky.

‘We hebben een aantal acts ingevoerd zoals The Mask en Spiderman, figuren die mensen en vooral kinderen herkennen. Waardoor we de lege plek van de wilde dieren hebben kunnen opvangen.’

Op 1 mei proberen ze altijd in Antwerpen te staan en in het pinksterweekend is het Wiener Circus elk jaar weer te vinden in Mechelen.

ORG AN I SATI E Ricky verteld dat de belangrijkste aspecten voor het circus de staanplaats en de naamsbekendheid zijn.

Vroeger was het zo dat het circus in de dorpskern stond of in het centrum. In de loop van de tijd worden de circussen steeds meer uit de stad gedreven, waardoor het zeer belangrijk is om voor goede publiciteit te zorgen.

‘Normaal staan wij overal vijf dagen. Maar in Antwerpen kunnen wij ons permitteren om wat langer te staan omdat het een grote stad is met een groter animo aan bezoekers.’

In de winter woont de gemeenschap op hun eigen grondstuk in Gent. ‘In de winter doen wij losse acts waarbij we reizen naar degene die daarnaar vragen.

Eender waar, om onze acts te verhuren.’ Op het woonerf in gent staan huizen, hangaars en zijn de

‘Niet overal mag er zomaar overal reclame worden gemaakt. Reclameborden worden als maar meer

50

Ricky Canonne treedt samen met zâ&#x20AC;&#x2122;n vrouw en dochter dagelijks op in het Wiener Circus

51

52

Verbod wilde dieren in circus Artikel 1.3 van de Wet dieren bepaalt dat de intrinsieke waarde van het dier wordt erkend. Daarmee wordt tot uitdrukking gebracht dat dieren, zijnde wezens met gevoel, een eigen, zelfstandige waarde hebben, los van de gebruikswaarde die de mens aan het dier toekent.

Het kabinet is van mening dat de intrinsieke waarde van niet-gedomesticeerde dieren die optreden in en meereizen met circussen in het geding is. Er is sprake van een welzijnsprobleem en de integriteit van dieren die optreden in circussen is aangetast.

zorgen. ‘Mensen die onze show komen bekijken zien alleen de show. Maar daarachter hebben wij nog een hele organisatie.’

Het kabinet constateert daarnaast een maatschappelijke trend, waarbij toelaatbaarheid van een inbreuk op de intrinsieke waarde van dieren ten behoeve van vermaak steeds minder toelaatbaar wordt geacht. Het

H Y POCRI E T Er is nog altijd een bepaald beeld wat mensen schetsen over klassieke circus met wilde dieren. Ricky vindt dat er hier niet hypocriet over mag beoordeeld worden.

kabinet is van mening dat de aantasting van het welzijn en de integriteit van niet-gedomesticeerde zoogdieren in het circus niet kan worden gerechtvaardigd door de belangen van de circussen, trainers en publiek,

‘Tuurlijk zijn er circussen die dieren niet behandelen op een correcte manier, maar dat staat gelijk aan mensen die thuis hun dieren mishandelen. Dierenrechtenorganisaties moeten eens persoonlijk komen kijken hoe de dieren bij ons leven, en dan mag er een mening over worden gegeven.’

zijnde traditie, economisch belang en vermaak, nu de aantasting van het welzijn en de integriteit voor deze dieren substantieel zijn en de belangen van de circussen, trainers, verhuurders en publiek beperkt.

Mede gelet op de daarnaast geconstateerde groeiende

Het Wiener Circus is ook heel transparant naar het publiek toe over hoe zij met de dieren omgaan die nog wel werken in het circus.

tendens in de samenleving acht het kabinet het verbod gerechtvaardigd.De wet is ingetreden op 15-09-2015.

Bron: Nederlands Juristenblad

‘Als ik middags met de paarden of honden aan het trainen ben mag van mij iedereen komen kijken, daar gebeurt niks raars.’

verboden. We moesten dus zoeken naar andere manieren voor publiciteit. Social media en mond-opmond reclame maken daarbij groot deel uit.’

Respect tussen mens en dier vindt Ricky erg belangrijk. Zijn familie werkt al 7 generaties lang met wilde dieren en weet maar al te goed dat je van een bang dier niks hoeft te verwachten.

Op dit moment bestaat het Wiener Circus uit tweeëntwintig mensen, een relatief klein circus. Dat gaat van artiesten tot afbrekers van de tent, tot de mensen die de elektriciteit verzorgen en tot ons secretariaat die de plaatsaanvragen en public relations ver-

‘De circussen die hun dieren pijnigen of straffen zijn mensen die er niks van weten.’

53

REPO RTAG E

Helaas wordt het klassieke circus wel steeds meer aan de kant geschoven. Andere circusvormen zoals straatartiesten krijgen subsidies van de overheid waardoor het voor hen makkelijker is om te blijven bestaan.

BARRE TIJ DEN Tien jaar geleden heeft het circus wat minder goede tijden gekend. In die tijd heeft het circus moeten besparen op personeel en materiaal, maar Ricky heeft nooit opgegeven. ‘Wij hebben een harde kop en gaan altijd door. Wij zeggen altijd zeven goede dagen zeven slechte dagen. Op de goede momenten sparen wij voor de slechte momenten.’

VOOR ALTIJ D Voor Ricky is het geen optie om ooit te stoppen met het circus. ‘De vrijheid is zo belangrijk voor ons als reizigers. Om elke week een andere tuin te hebben geeft mij een vrijheid die ik nergens anders zou hebben. Ik ben geboren in het circus en ik zal er ook sterven.’

CONCU RRENTI E Als grootste concurrentie noemt Ricky de buitenlandse circussen. ‘De circussen die vanuit het buitenland in België komen optreden en de mensen lokken met veel woorden en computer trucjes, maar uiteindelijk geen kwalitatief goede show geven.’

Tekst: Marit Scholten

Ricky schrijft, in tegenstelling tot andere circussen, al zijn medewerkers in als werknemers. ‘Ik wil graag mijn medewerkers kunnen uitbetalen naar behoren.

Veel van onze medewerkers komen van over de hele wereld. Visa, arbeidskaart en arbeidsvergunning zijn bij ons allemaal in orde. Andere circussen kunnen beter overleven als ons omdat zij geen vaste woonplaats hebben en dus geen belastingen betalen.’

Foto’s: Marit Scholten en Ricky Canonne

Het Wiener Circus onderscheidt zich door een relatief klein klassiek circus te zijn waarbij de mensen centraal staan. De naamsbekendheid wordt soms nog eens bevestigd door bezoekers.

‘We hebben vaak mensen die naar onze show komen kijken en vertellen dat ze vroeger met hun ouders kwamen kijken en dat ze nu hun eigen kinderen meenemen.’

54

55

O N DER ZO EK SREPO RTAG E

Krakers en daklozen in Brussel Hulporganisaties helpen mensen op straat uit de nood

Elk jaar zijn er in Brussel steeds meer daklozen te vinden. Mensen slapen op straat, verblijven tijdelijk in niet-erkende opvanghuizen of kraken leegstaande gebouwen. Ze leven bijna nooit op een vaste plek, en zoeken elke dag naar een betere plek dan de dag voordien. Toch zijn er heel wat organisaties in Brussel die deze mensen een helpende hand bieden door mee te zoeken naar een vaste verblijfplaats. Samusocial, La Maraude en Woningen123logements staan elke dag paraat en vangen de mensen op straat op.

Er bestaat in België geen officieel cijfer van het aantal daklozen. De vzw La Strada, die zich bezig houdt met thuislozenzorg, deed in 2014 een telling van dak- en thuislozen in Brussel.

Daar werden 2603 mensen geteld, waarvan ongeveer één op drie thuisloos is, één op drie in een ontoereikende huisvestiging verblijft en de overige 30 procent dakloos is. Op vier jaar tijd is dit

56

cijfer met dertig procent gestegen.

Ondanks het grote aantal mensen dat op straat leeft, zijn er toch veel organisaties die zich

Sint-Josse-Ten-Node © Léon van Dievoet

voor hen inzetten. En dat is nodig, want op straat leven zorgt in veel gevallen voor gezondheidsproblemen. Daklozen kampen vaak met psychische en nerveuze aandoeningen, of raken verstrikt in een alcoholverslaving.

SAM USOC IAL Samusocial is een reddingsorganisatie, met afdelingen in verschillende wereldsteden die verenigd zijn in Samusocial International. Zij doen interventies voor personen die niet sterkt genoeg of te gedesocialiseerd zijn om zelf te duiden wat hun behoeften zijn.

Ze staan altijd in verbinding met medisch-psychosociale instellingen van de gemeente, alsook met andere organisaties die zich inzetten op vlak van humanitaire

hulp. Ook met privéorganisaties die de strijd aangaan met sociale uitsluiting werken ze soms samen.

Samusocial doet beroep op verschillende partners, die hen de middelen geven om hun werk efficiënt te kunnen uitvoeren. Zo staan ze in contact met de OCMW’s, de ziekenhuizen, de politie en de stadswachten en kunnen ze hen oproepen in geval van nood.

Financiële steun komt uit de hoek van hun privépartners. Bedrijven als Carrefour of Rotary Club zorgen dat Samusocial de middelen kan voorzien die nodig zijn om de daklozen zo goed mogelijk bij te staan.

W I NTERPL AN Op 16 november vorig jaar kwam Samusocial met ‘het winterplan’

57

voor thuislozen in Brussel. Het doel van het plan was dat niemand in periodes van felle koude zonder resultaat naar opvang zou moeten zoeken. Ze startten twee projecten op: het regionaal winterplan, opgericht door de Ministers Céline Fremault en Pascal Smet. Daarbij werden eerst 300 opvangplaatsen aangeboden in een gebouw in de Koningsstraat, dat het OCMW van SintJoost-Ten-Node ter beschikking had gesteld. Later werden er nog eens 500 opvangplaatsen extra aangeboden.

Het tweede project was het federaal winterplan, opgericht door Elke Sleurs, Staatssecretaris van Armoedebestrijding. Hierbij bood het opvangcentrum van Schaerbeek 300 opvangplaatsen aan. In totaal zou er voor ruim

Ges첫-klooster in Sint-Joost-Ten-Node

58

O N DER ZO EK SREPO RTAG E

Preventiedienst De dienst Preventie van Sint-Joost-Ten-Node bestaat uit 110 werknemers. Zes personen zorgen voor de coördinatie van de preventiedienst, gelegen in de Brialmontstraat 23. Hun gemeenschapswachten hebben ploegen die zorgen dat kinderen zich veilig kunnen verplaatsen in de omgeving van de scholen.

De dienst is de laatste maanden volop aan het veranderen: nu zijn er drie sociale preventiecentra. Deze zijn verspreid over de hele gemeente, zodat ze makkelijk bereikbaar zijn voor alle inwoners. Zij dienen om conf licten te voorkomen en hebben de taak als bemiddelaar op te treden tussen bijvoorbeeld eigenaars en huurders, of bij familiale aangelegenheden en uitzettingsrisico’s.

1.400 mensen opvang geregeld zijn.

Tijdens het winterplan kon Samusocial in totaal 4.500 personen opvangen in verschillende opvangcentra. Iedere avond konden dus gemiddeld 1.200 personen bij hen terecht voor eten, psychologische begeleiding, een dak boven het hoofd of een lekkere maaltijd.

Op 2 mei sloten alle opvangcentra van het winterplan de deuren.

Samusocial komt daarmee terug op de 280 beschikbare opvangplaatsen die ze al ter beschikking had. Maar hun doel is bereikt: elke dag helpen ze alle mensen die zorg vragen of een dak boven hun hoofd nodig hebben. Niemand moest deze winter weggestuurd worden wegens te weinig plek.

L A M AR AU DE La Maraude is een organisatie die dak- en thuislozen uit Sint-Joost-

Ten-Node in Brussel een helpende hand wil aanreiken. Het is één van de ploegen van de preventiedienst. De oprichting gebeurde op initiatief van de gemeente zelf. De medewerkers doorkruisen de straten van de Belgische hoofdstad op zoek naar hulpbehoevenden zonder woonplaats.

Hun hulp is vooral te zien in de Metro en het treinstation Brussel-Noord. Iedereen die ze helpen, kennen ze persoonlijk. Er worden maandelijks maaltijden aangeboden, en kunnen de daklozen kennis maken met andere lotgenoten.

De organisatie helpt deze mensen met het vinden van onderdak en het verkrijgen van papieren.

Wanneer er zieken op straat leven, zorgen hun artsen dat ze verzorgd kunnen worden. Ook juridische bijstand kunnen ze verkrijgen bij La Maraude. Ze hebben advocaten die gratis hun diensten verlenen aan de krakers. Ze werken als bemiddelaar

59

tussen politie- of medische diensten en de daklozen. Ook drugsverslaafden kunnen terecht bij La Maraude.

Het personeel van de organisatie is erg multicultureel. Binnen de groep van hulpverleners zijn er zo’n 20 verschillende afkomsten, wat een meerwaarde is voor de onderlinge band tussen de inwoners en de overheden van de gemeente.

G ESÙ-KLOOSTER Enkele jaren geleden heeft La Maraude hulp geboden aan een grote groep Roma. Zij hadden het Gesù-klooster in Sint-JoostTen-Node gekraakt maar moesten het pand verlaten.

Het klooster werd in 1865 doorverkocht aan Paters Jezuïeten.

Zij leefden er ongeveer anderhalve eeuw. Maar toen de laatste Jezuïet in 2005 het pand verliet, verkochten ze het aan een internationale Zwitserse hotelgroep.

O N DER ZO EK SREPO RTAG E

Twee jaar later trok een groep Roma, voornamelijk Bulgaren en Roemenen zonder papieren, in het klooster in. Ze waren enige tijd daarvoor uit het Tagawa-hotel gezet, een ander leegstaand gebouw dat de groep gekraakt had.

Met een goedkeuring van de stad mochten de Roma tot eind 2012 in het klooster blijven. Omdat er toen geen reactie kwam van de stad, zijn ze er nog tot het najaar van 2013 blijven wonen. Op 31 oktober van dat jaar maakte de burgemeester van Sint-JoostTen-Node Emir Kir bekend dat hij het pand toch ontruimd wou zien.

Zijn beslissing was gebaseerd op een rapport van de gemeentelijke dienst over de hygiëne van het pand, verschillende pv’s van de politie en klachten van buurtbewoners.

De 225 krakers die in het Gesù-klooster verbleven, weigerden in te gaan op het verzoek van de burgemeester om het pand te verlaten. De verhuis die Kir voorgesteld had, sloegen de bewoners af. Ze geloofden niet dat er elders voldoen plaats zou zijn voor iedereen

60

O N DER ZO EK SREPO RTAG E

Woningen123logements De naam ‘Woningen123logements’ verwijst naar het huisnummer van het oude pand. De vzw werd opgericht om een alternatief te bieden voor de schaarse en dure woningen in Brussel: ze bieden goedkope transitwoningen aan in leegstaande gebouwen voor mensen die zelf problemen hebben met het vinden van een woning. Ze richten zich vooral op daklozen, kunstenaars en studenten. De bewoners steken elk op hun manier een handje toe: ze koken of helpen in de ateliers.

Enkele jaren geleden was de intrede in het pand nog illegaal, maar de vzw kon ‘een conventie van tijdelijke bezetting’ afsluiten. Dat betekent dat daklozen en krakers er kunnen blijven tot het gewest het gebouw zelf nodig heeft. Met een opzegtermijn van 6 maanden kunnen de bewoners in dat geval eerst op zoek gaan naar een andere verblijfplaats.

61

Op 4 mei 2013 was het dan toch zover. Een 100-tal politieagenten trok naar het klooster om alle bewoners naar buiten te leiden.

De krakers werden hardhandig aangepakt, de agenten duwden meerdere mensen naar buiten.

Voor veel bewoners van het Gesù-klooster was het tasten in het donker om een nieuwe woonplek te vinden. Gelukkig kon een groot deel van hen terecht bij La Mauraude om samen op zoek te gaan naar een nieuw onderkomen. Ze hebben veel mensen kunnen helpen, maar sommigen trokken naar andere gemeentes.

Anderen konden aankloppen bij Woningen123logements, een andere vzw die thuislozen opvangt.

Ex-bewoner van het Gesù-klooster Dimitri Petrovic blikt nu, enkele jaren na de uitzetting, terug op de gebeurtenissen. Wat hem het meest choqueert, is dat burgemeester Emir Kir de mensen niet zelf de tijd heeft gegeven om iets nieuw te zoeken. Vier dagen na het bevel is de politie al binnengevallen. En dat vindt hij te snel. Dat het ooit zou gebeuren, verrast hem minder. Want als je een gebouw kraakt, weet je dat

O N DER ZO EK SREPO RTAG E

je op een bepaald moment zal moeten vertrekken.

Momenteel staat het Gesu-klooster nog steeds leeg. Hoewel het domein verkocht is aan een hotelgroep, is er het laatste woord nog niet over gezegd. Er zou een zwembad komen in de kerk, en een presidentiële suite in de kerktoren. Het hotel zou 150 kamers groot zijn en een parking voorzien met 175 ondergrondse parkeerplaatsen.

Toch is de toekomst onzeker: zolang de bouwvergunning niet volledig goedgekeurd is, zal het klooster nog enige tijd onaangetast blijven. Al zal de gemeente er alles aan doen om het hotel er neer te planten. Ze mogen dan wel sympathie hebben voor bewoners en de hulpverenigingen, een nieuw hotel zorgt voor geld in de gemeentekas en brengt tientallen nieuwe banen met zich mee.

mooi voorbeeld van. Zij zoeken niet naar onderdak, maar willen een praktische ondersteuning zijn voor krakers en daklozen door hen verschillende diensten aan te bieden zoals maaltijden, tweedehandskledij of hygiënische producten. De vzw organiseert ontmoetingsmomenten waarbij lotgenoten kunnen samenkomen voor een warme maaltijd, een gezelschapsspel of een goede babbel.

Tekst en foto’s: Astrid Janssen Illustratie: Léon van Dievoet

M A ALTIJ DEN EN T W EEDEHAN DSKLEDIJ Er zijn in Brussel ook tal van organisaties die op kleinere schaal hun steentje bijdragen. De vzw Bij Ons/Chez Nous is daar een

62

O N DER ZO EK SREPO RTAG E

Op straat leven zorgt in veel gevallen voor gezondheidsproblemen. Š Garry Knight

63

rove

64

MET DANK A AN

Annick De Pauw

Luuk Sengers

Erik Roossens

Renaat Bogaert

Werner Goossens

Drukkerij Campinia Media

65

66

67

â&#x201A;Ź 7,95 | oplage 1