Spectra

UITGAVE 0 JUNI 2018 €6.99

HENRY DISOTUAR • SEKSISME IN VIDEOGAMES • BTISAM AKARKACH • GAMES EN DE MENSHEID • RACISME IN HOLLYWOOD

“The hardest battles are fought in the mind.”

Narrator, Hellblade: Senua’s Sacrifice

Spectra is... … in de eerste plaats een blad voor game- en filmliefhebbers. Voor fans van het eerste uur die niet liever doen dan opgaan in een pakkend verhaal en verdwijnen in een fictieve wereld. … voor de kritische lezers die de standaard beu zijn en net iets extra en nieuw zoeken. Films en games zijn krachtige media en laten, wanneer het goed is, sterke indrukken achter. Spectra wilt aantonen dat deze vormen van entertainment veel meer zijn dan dat. Dat films en games in meer vormen en kleuren voorkomen dan wat er bovenaan in de winkelrekken ligt.

Dat games niet enkel dienen om te ontspannen, maar ook een hulpmiddel kunnen zijn als je worstelt met mentale gezondheidsproblemen. Dat Hollywood slechts de derde grootste filmindustrie is in de wereld, na het Indische Bollywood en het Nigeriaanse Nollywood. … voor zij die in de winkel naar een nieuwe game op zoek zijn of in de cinema een film proberen uitkiezen, en zich opeens afvragen: “Waarom is mijn gamepersonage altijd mannelijk? Waarom is er nog geen Marokkaanse superheld bij de Avengers?”

TEK S T KEVIN L AU

3

05

Redacteurs

06

games en de mensheid

13

spotlight: Henry Disotuar

14

“We willen de drempel zo laag mogelijk houden”

“Iedereen is tegenwoordig te politiek correct”

26

racisme in hollywood

deze games dealen met... mentale gezondheid

36 bechdeltest: Black Panther 4

32

Btisam Akarkach, organisatrice MONA

“mensen leren bij door de films die we tonen”

46

22

42 Column: kindacteurs

50

Gamen zit in mijn bloed. Geef me iets met een goed verhaal en ik kan uren opgaan in de fantasiewereld die op mijn scherm staat. Ook films en series kunnen me genadelos opslorpen en bij het lezen van een goed boek word ik even stokkedoof. Een grote dosis wanderlust en een gezonde portie nieuwsgierigheid zijn ongeveer 85% van mijn DNA. Brent Van den Broeck

Redacteurs Als kind hield ik ongezond veel van films en games, vandaag nog meer.

Het is mijn ontspanning, mijn uitlaatklep, en belangrijkste van al: stimulans voor mijn verlammend uitstelgedrag. Het maakt me enorm enthousiast om een game of film te vinden met net dat tikkeltje meer. Ik gebruik dat enthousiasme dan ook altijd om mijn vrienden en familie lastig te vallen tot ze er net zo enthousiast over zijn.

Kevin Lau

Videogames zijn niet enkel gewelddadig en breinverlammend leedvermaak,

TEK S T BRENT VAN DEN BROECK

“Games gaan meer en meer mensen helpen in de toekomst” maar kunnen ook de mens helpen op vlakken die je misschien niet had verwacht.

6

Videogames zijn vaak gewelddadig. Ze botten de intelligentie van onze jeugd af en gooien de toekomst van de wereld de verdoemenis in. Jongeren spenderen er te veel tijd en geld aan en ze worden er dommer door. Aan al deze stereotypen is al menig onderzoek verloren gegaan, maar hebben we er ooit bij stilgestaan of videogames misschien een positieve kant hebben? Misschien ligt het antwoord op verschillende vragen die de mensheid vandaag heeft bij verschillende alledaagse problemen wel bij de computerspellen? Spectra zoekt het voor je uit: zijn videogames nuttiger dan we eigenlijk denken? En als dat zo is, hoe kunnen we deze positieve eigenschappen gebruiken ten voordele van de mens?

Sven van de Wege uit Den Haag, Nederland is een gamer. Hij is een fervent speler van het vechtspel Street Fighter. In een interview met AD, een Nederlandse nieuwswebsite, legt hij uit hoe hij een kei werd in het spel door te luisteren naar de geluiden van het computerspel. Sven is namelijk blind. Hij leerde de game te spelen door naar de klankkleuren te luisteren en weet met behulp van surround-geluid perfect te bepalen waar zijn tegenstander zich precies bevindt.

Verhalen zoals die van Sven zijn er veel. Mensen die, ondanks een mentale of fysieke achterstand, puur kunnen genieten van videogames door zich aan te passen aan de situatie. Maar wat gebeurt er als die game zich aanpast aan de behoeften van de gebruiker? Bernard François is de oprichter van Previewlabs, een bedrijfje uit Wetteren.

Previewlabs

“Previewlabs is een bedrijf dat aan prototyping doet met gametechnologie, voor games maar ook voor andere toepassingen. Je hebt games die je dus echt voor je plezier speelt, maar bijvoorbeeld ook serious games. Daar is de hoofddoelstelling niet per se meer entertainment maar eerder gericht op iets leren. Wij doen ook prototyping voor interactieve installaties, voor simulaties en ook soms datavisualisaties.”

“Het is altijd interactief en het gaat erom een bepaald idee om te zetten in iets wat je echt kan uitproberen, maar zonder dat dit hoeft te voldoen aan alle eisen voor een product dat op de markt hoeft te verschijnen. Ik heb zelf Previewlabs opgericht in 2010 met een kantoor in Wetteren en in 2016 heb ik ook een kantoor geopend in de Verenigde Staten, Connecticut.”

“Als je aan het revalideren bent, helpt het om telkens een bepaalde herhaling van een beweging te doen.”

Al gamend revalideren

Het bedrijf is momenteel volop bezig met de ontwikkeling van KneeVR, een Virtual Reality-app die mensen moet bijstaan tijdens de revalidatie.

Dit doen ze samen met verschillende partijen, waaronder de universiteit van Leuven en de Cronos groep, die enkele bedrijven bundelt in Kontich.

7

“Het gaat vooral over de revalidatie van bepaalde knieblessures. Als je aan het revalideren bent, helpt het om telkens een bepaalde herhaling van een beweging te doen om zo na een tijd terug volledige bewegingsvrijheid te verkrijgen of tot een normaal niveau van sportieve prestaties terug te geraken. Op zich is het continu herhalen van eenzelfde beweging een tamelijk saaie taak. Sommige mensen zijn daardoor niet voldoende therapietrouw, wat eigenlijk wil zeggen dat ze de therapie niet voldoende volgen of doen wat ze eigenlijk zouden moeten doen. Dan worden de resultaten minder.”

“De bedoeling van het KneeVR-project is eigenlijk om die revalidatie aangenamer te maken door een spelelement toe te voegen aan de oefeningen.

Elke beweging die je uitvoert zal bijvoorbeeld overeenstemmen met een invoer voor de game.

Het idee is dus eigenlijk dat je een bepaald spel speelt door je knie te bewegen. Ik vergelijk het soms met iemand die een spel aan het spelen is met een toetsenbord en muis. Op zich zijn dat ook allemaal heel repetitieve bewegingen waarmee je een spel kan spelen.”

8

Brainstorm

“Wat we nu aan het doen zijn is brainstormen over op welke manieren we die bewegingen van revalidatie kunnen omzetten in een spel en hoe we dat spel ook interessant en leuk kunnen maken. We proberen nu zoveel mogelijk concepten te bedenken waarmee we dat kunnen bereiken, om daarna de twee meest veelbelovende concepten ook echt uit te voeren en te testen in de praktijk met mensen die in de doelgroep zitten.”

“Elke beweging die je uitvoert zal bijvoorbeeld overeenstemmen met een invoer voor de game.”

De keuze voor de knierevalidatie lag voor de hand. “Dat heeft vooral te maken met de mensen met wie we samenwerken. We zagen allemaal dat daar een noodzaak in zit. Die bepaalde knieblessure en dus ook die bepaalde revalidatie komt zeer vaak voor bij sporters, maar ook gewoon bij mensen die regelmatig sporten.”

De mensen bij Previewlabs zijn natuurlijk niet de enigen die games gebruiken om mensen vooruit te helpen. Special Effect probeert namelijk hetzelfde te doen. Deze Britse liefdadigheidsorganisatie helpt mensen met een fysieke handicap door videogames op allerlei manieren terug toegankelijk te maken voor mensen met een beperking.

Laat een oogje vallen

Waar Previewlabs games maakt voor speciale doeleinden, doet Special Effect het iets anders.

Zij passen, met de hulp van donaties en vrijwilligers, de controls van de games aan zodat iedereen kan spelen. Zo hebben ze al verschillende mensen in rolstoelen of met verlamming spellen laten spelen met de hulp van EyeMine.

Eyemine is namelijk een software waardoor mensen die problemen hebben met bepaalde bewegingen of vastgekluisterd zitten aan een rolstoel het spel Minecraft kunnen spelen. En dat simpelweg door hun ogen te bewegen. De software is gratis beschikbaar voor iedereen met een Minecraft-account en werkt met een hele resem aan zogenaamde eye-trackers, die de beweging van de ogen vertaalt naar bewegingen in het spel.

Enkele partners van KneeVR bij een persvoorstelling. Van links naar rechts: Maarten Thysen (GRIT Sports Clinic), Stefan Croimans (Cronos Leuven), Hanne Sidarow (U-Sentric), Kasper Geeroms (PreviewLabs) en Tine Van Lommel (Sports.Tech). Foto: PreviewLabs

Verlammend ritme

Natuurlijk is Previewlabs niet alleen bezig met KneeVR. Dat gamen in Virtual Reality kan helpen bij alle soorten revalidatie, bewezen ze eerder al. “KneeVR is, in de context van games voor revalidatie, momenteel het grootste project waar we ons mee bezighouden. Als bedrijf zijn we natuurlijk ook nog bezig

“In 2015 hebben we wel meegewerkt aan wEMOVE.” met andere projecten rond prototyping. In 2015 hebben we bijvoorbeeld wel nog meegewerkt aan wE-MOVE, samen met de universiteit van Gent en RevaKi,

dus revalidatiewetenschappen en kinesitherapie. Daarbij draaide het vooral rond mensen die een beroerte hebben gehad.”

“Vaak worden slachtoffers van een beroerte halfzijdig verlamd, aangezien de bloedklonter aan één kant van de hersenen zit.

Andere hersencellen moeten dan de taak van de afgestorven 9

hersencellen vervangen, waardoor mensen die verlamde kant op zijn minst deels terug kunnen gebruiken. Daarbij is er een bepaalde therapie waarbij mensen voor een spiegel een bepaalde symmetrische beweging moeten doen. Met een verlamde of half-verlamde hand is dat natuurlijk niet al te gemakkelijk, maar door de reflectie van de spiegel kunnen de hersenen een beetje gefopt worden waardoor ze gaan denken dat ze die beweging ook met de verlamde hand goed aan het doen zijn. Dat versnelt eigenlijk het revalidatieproces.”

“Denk een beetje in de lijnen van Guitar Hero.”

“Spijtig genoeg is dat ook heel saaie therapie omdat je Bernard François met de HTC Vive. “De kracht en mogelijkheden van games en VR constant eenzelfde beweging worden nog steeds onderschat.” Foto: PreviewLabs moet uitvoeren. Toen hebben we ook het hele proces doorgelopen zoals we nu moeilijkheidsgraden. Op die manier hebben we aan het doen zijn bij KneeVR. Daardoor hebben een repetitieve, saaie beweging kunnen omvorwe een soort van rhythm-action game kunnen men naar een input voor een leuke VR-game. ontwikkelen waarbij je in VR eigenlijk voor een dj-booth staat. De patiënt moet dan tegen een Toekomstvisie bepaalde tijd de vormen van de handen die verDat de technologieën voor dit soort revalidatie schijnen nabootsen op het ritme van de muziek. meer en meer toegepast zullen worden, daar Denk een beetje in de lijnen van Guitar Hero. is Bernard zeker van. “Ja, daar ben ik wel van Door daar een heleboel muziek in te proppen overtuigd. Het maakt revalideren gewoon veel konden we daar echt wel een game van maken leuker. Het kan natuurlijk wel even duren tot dat die je kan blijven spelen, zelfs op verschillende het overal wat is doorgedrongen, maar het is 10

ook iets dat evidenter wordt voor mensen die bijvoorbeeld zijn opgegroeid met games. Als ik ooit zou moeten revalideren, zou ik dat ook veel liever doen terwijl ik een spel kan spelen in plaats van gewone revalidatie met wat muziek op de achtergrond.”

“Die games zorgen niet alleen voor een extra interactie, maar ze kunnen ook feedback geven over hoe goed je de oefeningen uitvoert. Als je al die oefeningen maar saai vindt en de bewegingen niet goed uitvoert, kan dit namelijk ook schade berokkenen. Dat zijn allemaal dingen die simpelweg mee in zo’n spel gestopt kunnen worden.”

wel wat kunnen helpen. “Ook bij operaties met lokale verdoving kan Virtual Reality ook een grote hulp zijn. Sommige mensen willen namelijk niet zien hoe er in hun hand of waar dan ook gesneden wordt. In vele gevallen is lokale verdoving simpelweg veiliger medisch gezien en door met VR het gezichtsveld af te schermen van de echte wereld daalt die angst bij mensen sneller omdat ze niet zien wat er echt aan het gebeuren is. Hoe videogames daarin geïntegreerd kunnen worden is momenteel nog de grootste vraag daarrond.”

“Sommige mensen willen namelijk niet zien hoe er in hun hand of waar dan

“VR kan mensen op een gecontroleerde

ook gesneden wordt.”

manier blootstellen aan hun angsten.”

Dat videogames meer kunnen betekenen voor de mensheid lijkt dus wel voor de hand liggend, ook al kijken we nogal snel over de positieve kanten en verhalen die de computerspellen met zich meebrengen. Vandaag de dag ligt de focus nog steeds op het creëren van entertainment, maar met de nodige inzet kunnen videogames de mens in de toekomst wel bijstaan.

Modus operandi

Over de evolutie van games ten behoeve van de mens heeft Bernard ook grote ideeën. “Dat kan zeker tamelijk ver gaan. Er is nu ook een klant waar we mee samenwerken genaamd VR Health Group, zij zitten in Israël en ook in Boston, Amerika. Zij doen allerlei medische toepassingen van Virtual Reality. Daar gaat het vooral om behandelingen van angsten, waaronder hoogtevrees.

VR kan mensen op een gecontroleerde manier blootstellen aan hun angsten, waaronder dan bijvoorbeeld hoogtes. In het echt is langs de rand van een hoog gebouw kijken veel confronterender dan in VR, wat de drempel om die angst te overwinnen veel lager maakt.”

Revalidatie en angsten bestrijden wordt dan misschien al wel gedaan, ook tijdens medische ingrepen zou een Virtual Reality-bril op je neus

11

John Keating, Dead Poets Society

“Carpe diem. Seize the day, boys.”

12

Spotlight: Henry Disotuar (24)

Bij Spectra zetten we graag diverse profielen uit de film- of gamewereld in de kijker. Deze maand is Henry Disotuar aan de beurt, een jonge filmmaker met Cubaanse roots. Zijn autobiografische kortfilm La Manzana vertelt het verhaal over zijn verhuis van Cuba naar België en hoe dit hem beïnvloedde.

TEK S T & FOTO’S KEVIN L AU

Uitbater Jan-Willem brengt graag tijd door in de vernieuwde zaal 1 van Cartoon’s.

Opgericht in ’78 en sindsdien al driemaal failliet verklaard en weer overgenomen, cinema Cartoon’s in Antwerpen is even bekend als berucht.

Maar het is in de eerste plaats een vaste waarde voor filmliefhebbers. Cinema Cartoon’s, de Cartoon’s voor de vrienden, heeft een ontzettend loyale en diverse klantenbasis opgebouwd doorheen de jaren en het management gunt ons vandaag een rondleiding en een blik achter de schermen.

Antwerpse arthouse cinema in beeld TEK S T & FOTO’S KEVIN L AU, INDU GORRIS

14

Cartoon’s was vroeger een oude chocoladefabriek en de authentieke bakstenen muren zie je nog altijd aan de voorkant.

Het is negen uur in de ochtend en -4 graden wanneer ik mijn fiets wegzet en de Cartoon’s zie, al voelt het meer aan als vijf uur in ochtend en -35 graden. Misschien was het toch geen goed idee om de Oscar-uitreiking te volgen tot het licht werd buiten. De kleine cinema is goed verstopt in een smal zijstraatje naast de Grote Markt van Antwerpen, gelukkig kan ik zelfs slaapwandelend rekenen op mijn Antwerpse zintuigen om hier te geraken. Dat en Google maps, uiteraard.

Ik krijg welgeteld vijf minuten de tijd om de bakstenen gevel van het gebouw te bewonderen voordat er iemand met een koersfiets al piepend

tot stilstand komt naast mij. “Sorry dat ik te laat ben, jij bent Kevin?”, hijgt Jan-Willem Van Eemeren, co-uitbater van de Cartoon’s.

Zaal 1

De garagepoort met het Cartoon’s logo gaat omhoog en de voorgevel is nu eindelijk volledig zichtbaar. Een enkele glazen deur, een ambachtelijke bakstenen muur en een oude klassieke kiosk zetten meteen een gemoedelijke sfeer. Terwijl Jan-Willem de deur openhoudt— automatische schuifdeuren zijn verleden tijd—vertelt hij over zijn planning van de dag. Om twee uur begint 15

de eerste voorstelling en de laatste film is om kwart na tien. Hijzelf houdt zich vooral bezig met de administratie en communicatie terwijl jobstudenten voor de ticketverkoop en zalen zorgen.

ze geen afbreuk doen aan de intieme sfeer”, legt de 26-jarige uitbater uit terwijl hij in een van de comfortabele zetels ploft.

De klassieke stijl van de oude cinema’s is ook in de hal duidelijk zichtbaar. We stappen over een felrood tapijt en een mengeling van oude en nieuwe filmposters uit Hollywood en ver daarbuiten versiert de muren rondom. Een overvloed aan prikkels, maar tegelijk een genot voor een filmfan van het eerste uur zoals mezelf. De hal is verbonden met twee filmzalen op de gelijkvloers, de toiletten, een trap naar boven en met SousSol, de horecapartner van Cartoon’s. Als eerste op de agenda, zaal 1.

“We verkopen bijvoorbeeld ook geen popcorn omdat je hier maximaal zes rijen van elkaar af zit en dan klinkt het alsof je mee in de popcornbak zit.“ De eerste filmzaal oogt moderner dan de hal, maar de 86 zetels in de zaal schitteren in hetzelfde kleurtje als het knalrode tapijt in de hal en de bakstenen muren geven de zaal een aparte en intieme sfeer. “Dit gebouw is eigenlijk een oude chocoladefabriek, vandaar dat je nog zoveel ruwe bakstenen muren ziet. Het brengt een intiem sfeertje met zich mee en zo proberen we ons ook te differentiëren van grote multiplex-cinema’s zoals Kinepolis en UGC. We verkopen bijvoorbeeld ook geen popcorn omdat je hier maximaal zes rijen van elkaar af zit en dan klinkt het alsof je mee in de popcornbak zit. We laten wel glazen toe uit het restaurant hier beneden omdat Jobstudente Charlotte maakt zich klaar voor een drukke avondshift, een dag na de Oscars.

16

Zaal 2

Zaal 2, aan de overkant van de hal, is samen met zaal 1 gerenoveerd in 2014 en is de kleinste van de drie met 49 plaatsen. De kleur van de zetels mag je raden. Dezelfde intieme sfeer heerst ook in deze zaal. Het neigt zelfs meer naar het huiselijke toe, de radiator naast de eerste rij heeft

daar wel iets mee te maken. Ja, hoor. Een klassieke huisradiator in een cinemazaal. Wie het koud heeft tijdens de film hoeft zijn arm maar uit te steken om de verwarming wat hoger te zetten.

Cartoon’s: 1, Kinepolis: 0.

Een laag deurtje aan de achterkant van de zaal brengt ons naar de projectiekamer waar twee digitale projectoren staan, goed voor een prijskaartje van 45.000 euro per stuk. De cinemafreak in mij schreeuwt het uit momenteel, maar ik blijf koel als een kikker en mijn stem breekt maar twee keer terwijl ik vraag naar de turbulente geschiedenis van de Cartoon’s. Jan-Willem: “Er zijn wel wat faillissementen geweest in de veertig jaar sinds de oprichting, maar sinds 2014 is Cartoon’s in handen van de Lumière groep (red: Belgische distributeur en productiehuis van films). Die financiële steun geeft ons een zekere geruststelling in het geval van een slechte zomer bijvoorbeeld.”

“Wie het koud heeft tijdens de film hoeft zijn arm maar uit te steken om de verwarming wat hoger te zetten. Cartoon’s: 1, Kinepolis: 0.”

Zaal 3

Nadat ik bekomen ben van het prijskaartje begeven we ons naar zaal 3 op de bovenverdieping, meteen ook de grootste zaal in het gebouw met 94 —geloof het of niet— zwarte zetels. Opnieuw een mooie intieme zaal, maar helaas onbereikbaar voor rolstoelgebruikers, geeft Jan-Willem toe. “We willen de drempel zo laag mogelijk houden zodat iedereen zich welkom voelt. Niet 17

dat we iedereen tevreden moeten stellen, onze programmatie van alternatieve en buitenlandse films steekt daar een stokje voor, maar iedereen moet op z’n minst de kans hebben om hier te kunnen komen.” Als je als rolstoelgebruiker belt naar Cartoon’s, proberen ze hun programmatie zo aan te passen dat de film in kwestie gespeeld wordt in een zaal toegankelijk voor rolstoelgebruikers.

thousitast en energiek over films te horen praten.

Ik deel zijn enthousiasme en nu voel ik me toch wat minder fanatiek en vreemd over mijn eigen filmobsessie. Jan-Willem gaat zijn kantoor in en begint aan zijn werkdag terwijl ik de gemoedelijke stadsbioscoop achterlaat.

“Het is een fantastisch initiatief want zo krijgen we mensen over de vloer die we anders nooit zouden zien.”

Een andere factor waardoor velen de filmzalen vermijden is de prijs van een ticket. Terwijl ik me naast Van Eemeren in een van de niet-rode zetels zet vertelt hij me over hun samenwerking met StaAn, een vzw opgericht voor kansarmen. Kansarmen krijgen nu de kans om voor twee euro, in plaats van negen euro, naar de film te komen.

“Het is een fantastisch initiatief want zo krijgen we mensen over de vloer die we anders nooit zouden zien. De prijs is ook bewust twee euro om een vorm van eigenwaarde te behouden en een klein bedrag werkt dan beter dan niets merken we”, zegt Jan-Willem.

iedereen moet op z’n minst de kans hebben om hier te kunnen komen.”

We zijn aan het einde van de rondleiding gekomen en we praten nog wat na over onze favoriete films en de Oscars, uiteraard. Het is verfrissend om iemand anders dan mezelf zo enRestaurant en bar Sous-Sol bevindt zich in de kelder van Cinema Cartoon’s.

18

Ik laat de spreekwoordelijke fakkel achter in de Cartoon’s voor Indu. Zij komt de avondvoorstelling bijwonen om te zien hoe het er werkt als er meer dan twee mensen in de knalrode zetels zitten.

Een avond in de Cartoon’s

De avond na de Oscar-uitreikingen neem ik de fakkel over van Kevin in deze charmante bioscoop. Hoe is de sfeer bij Cartoon’s op een maandagavond? Welke films krijgen nu meer of juist minder belangstelling van de bezoekers?

Ik kom aan bij Cartoon’s in de late namiddag omstreeks half vijf. Er zijn nog geen klanten te bespeuren maar de lichtjes bij de inkom wekken een uitnodigend gevoel van warmte en gezelligheid op. Bij de deur zit een jonge dame met krulletjes in het loket, paraat om de bezoekers hun kaartje te verkopen. De bioscoop ademt een vintagesfeertje en zelfs het beeld van het meisje in het loket lijkt wel gestolen uit een film. Het meisje met de krullen heet Charlotte en vanavond is zij de studente die de bioscoop openhoudt.

Charlotte studeert bio-ingenieur, maar heeft altijd interesse in film gehad. Ze woont in Antwerpen en kent Cartoon’s al van kleins af aan toen haar ouders haar al mee namen naar kleine arthouses. Toen ze op Facebook deze vacature vond, aarzelde ze daarom ook niet om meteen te solliciteren. Charlotte meent dat ze nog veel bij te leren heeft over wat de hedendaagse film allemaal inhoudt en Cartoon’s biedt haar die kans.

Met een kalme en rustgevende stem, vertelt ze dat haar shift om vier uur ’s namiddags begint en stopt om een uur ’s nachts maar dat ze dat helemaal niet erg vindt omdat ze de job heel graag doet. “Het publiek dat hier komt, bestaat vaak uit filmliefhebbers maar soms vragen ze ook naar onze mening over een film of wat we hen kunnen aanraden. Da’s heel fijn om erover te praten”, zo vertelt Charlotte.

19

Bezoekers

Dan komen stilaan de bezoekers toestromen.

Charlotte oogt op het eerste gezicht introvert en verlegen maar wanneer er bezoekers zijn, weet ze hen allemaal te ontwapenen met haar vriendelijkheid. De eerste bezoekers die ik een kaartje zie kopen, zijn een Franstalig seniorenkoppel. Geanine en George gaan regelmatig naar Cartoon’s. Soms komen ze wel drie tot vier keer per week. Ze kochten zojuist hun kaartjes voor vanavond én voor morgenavond. Dan komen ze kijken naar “The Shape of water” maar vanavond wordt het “Three Billboards outside Ebbing, Missouri”.

Als ik ze vraag waarom ze zo graag naar Cartoon’s komen, wijst Geanine mij erop dat ik niet te snel mag spreken omdat ze Franstalig is. “Dit is onze favoriete bioscoop. We komen hier heel graag! George is niet meer zo goed te been met zijn wandelstok maar het is maar 15 minuten van huis. Het is hier altijd zo proper. Het personeel is ook zo vriendelijk. We houden niet zo van die grote cinema’s, die zijn zo impersonnel, n’est-ce pas? De schermen zijn niet zo groot, maar da’s evident voor de kleine zalen. Dat is ook helemaal niet erg want je kan hier films kijken die je ergens anders niet kan zien”, aldus een lovende Geanine die daarna samen met George de eerste zaal betreedt.

Geanine en George waren de eerste die een kaartje kochten voor de voorstelling van vijf uur maar zeker niet de laatste. In totaal zijn er twee kaartjes verkocht voor “Charlie en Hannah gaan uit”. Zes voor Radiance die in zaal drie speelt en die eerder het jonger publiek aantrekt. En twintig kaartjes voor de voorstelling in zaal twee waar “Three Billboards outside Ebbing, Missouri” zal spelen. De film die afgelopen nacht twee beeld20

jes won tijdens de Oscaruitreiking. Maar het lijkt er eerder op dat de bezoekers daar nog niet van op de hoogte zijn.

Het valt me op dat de bezoekers (op dit moment althans) over het algemeen ouder of van middelbare leeftijd zijn. De jongere generatie is ook aanwezig maar overheerst niet. Meestal zijn de bezoekers met twee. Hier en daar zag ik een moedige eenling naar binnen komen.

Een jonger koppel neemt plaats in de zithoek in de inkom naast zaal 1 waar zo meteen “Three Bilboards outside Ebbing, Missouri” zal spelen.

Robin en Lara zijn sinds twee jaar afgestudeerd in journalistiek en hadden vandaag de tijd om de vroege avondfilm mee te pikken. “Er werd ons aangeraden om een film te gaan kijken bij Cartoon’s voor de gezelligere zaaltjes. Dus was onze nieuwsgierigheid gewekt. Ook de tickets zijn goedkoper, wat ook altijd fijn is”, zo delen Lara en Robin mee.

Oordeel van het publiek

Inmiddels heeft Charlotte de zalen geopend en kunnen de bezoekers naar binnen om plaats te nemen. Ik houd de bezoekers niet langer op.

Vanuit de kelder weergalmt er een drukte van gepraat en gelach dus besluit ik een kijkje te gaan nemen in de bar. Horecazaak Sous-Sol werkt samen met Cartoon’s maar vanavond bevindt het zich in privésferen. Hoewel de tapasgerechtjes die op iedere tafel gepresenteerd staan er heel verleidelijk uitzien en ruiken, weet ik me nog net op tijd te bedwingen en begeef me terug naar rustigere oorden.

Wanneer de voorstelling afgelopen is, vind ik Lara en Robin opnieuw in de inkomhal. Hun glimlach verraadt dat ze voldaan zijn met de film die ze kozen. “Echt een aanrader! De film is

niet wat we ervan hadden verwacht maar zelfs nog beter. Wat ons betreft zeker een Oscarwaardige film”, zo luidt het positief verdict. Als laatste zie ik Geanine en George de zaal buiten wandelen. Geanine komt op me afgelopen en laat me meteen weten dat ze niet heeft genoten van de voorstelling. “J’ai détesté ce film! Veel te veel seks en geweld. Als ik naar de cinema ga, kom ik om te ontspannen. Ik houd van rustige films”, zo meldt Geanine. Ik lach naar haar en antwoord: “Plus de chance demain peut-être?”

Zaal 2 is de kleinste van de drie en door de radiator in de hoek krijgt de zaal een huiselijke sfeer.

21

TEK S T & FOTO’S BRENT VAN DEN BROECK

“Iedereen is tegenwoordig te politiek correct”

Tiffany Bosteels, vrouwelijke gamer, over seksisme in de videogamewereld 22

Tiffany Bosteels (23) is studente event management en fervent gamer. Al van kleins af aan werd ze geïntroduceerd in de wereld van de videospellen door haar broer en sindsdien heeft de game-microbe haar nooit meer los gelaten. Al is lang niet alles rozengeur en maneschijn.

“Mannen blijven denken dat ze beter zijn in videogames dan vrouwen.”

broer doorzocht op zoek naar nieuwe avonturen. “Skipper en Skeeto, Freddi Fish, Put Put, al die zaken. Daarna kwamen de grotere titels. Mijn eerste echte shooter was Call of Duty, Call of Duty 2 en Modern Warfare.

Splinter Cell, maar ook de skateboardspellen van Tony Hawk en verschillende racegames passeerden de revue. Alles wat mijn broer in zijn bezit had, speelde ik,” aldus Tiffany.

Tiffany kwam al op vroege leeftijd in aanraking met videogames. “Ik denk dat ik voornamelijk met videospelletjes bezig was door mijn broer, die ook veel gamede. Daarna ging ik ook zelfstandig naar de bibliotheek om daar spelletjes huren.

Ik heb als kind dus heel veel gespeeld, tot de eerste games met multiplayer op de markt kwamen. Toen heb ik die hobby even op pauze gezet, maar ben enkele jaren daarna weer begonnen omdat ik het gewoon supergraag deed,” zegt ze.

“Dan lopen wij met z’n

“Ik was maar een jaar of zes toen ik begon met gamen.

Rayman was één van de eerste games die ik ooit gespeeld heb.” Volgens haar ouders was Tiffany nog te jong om zelf games te kopen, waardoor ze meermaals de collectie van haar

allen rond in een kippenkostuum.”

Over seksisme in videogames heeft Tiffany een uitgesproken mening. Ze vindt dat mensen nogal snel te fel durven reageren. “Ik hoor mensen altijd maar zeuren dat videogamepersonages zoals Lara Croft seksistisch zijn. Dat vind ik allemaal maar dikke zever. Lara Croft is altijd al op dezelfde manier geafficheerd geweest, alleen waren vroeger haar borsten een hoop pixels en nu zien ze er realistisch uit. In de films is dat ook, dus ik vind dat gewoon belachelijk. Als ze mannen in een game steken geven ze die ook een mooi lichaam en laten ze die er ook deftig uitzien. Ze gaan die man ook

niet afbeelden met een bierbuik en vetrollen. Ik vind het allemaal gewoon nog al overdreven.

Heb ik daar last van, dat een personage in een spel grote borsten heeft? Nee, helemaal niet. Ik snap dus echt niet goed waarom mensen daar lastig van worden.”

Zelf speelt Tiffany veel MMO’s, oftewel een massively multiplayer online game. “In MMO’s is dat gewoon het stereotype volgens mij. Ik zou het wel cool vinden moest er een soortgelijke gear aan de vrouwen gegeven worden als aan de mannen, maar op zich valt dit nog wel mee. In Final Fantasy XIV, de MMO die ik het meeste speel, ben ik bijvoorbeeld een elf van misschien een meter groot. Daar is niets sexy aan denk ik dan.

Het is ook omdat ik met kameraden speel dat we daar vaak gewoon mee lachen, met hoe we eruit zien. Dan lopen wij met z’n allen rond in een kippenkostuum,” zegt Tiffany.

Volgens Tiffany hebben mannen die ervoor kiezen om als vrouwelijk character te spelen wel duidelijke redenen. “Zij willen iets zien natuurlijk. Final Fantasy XIV is op dat vlak gelukkig nog wel redelijk humoristisch. Er is bijvoorbeeld één personage dat heel de tijd in een boxershort 23

“De laatste tijd heb ik meer mensen leren kennen, die ik heb ontmoet op gamebeurzen en dergelijke, en dan boeit het feit dat je man of vrouw bent echt niet. En natuurlijk zijn niet alle mannelijke gamers ‘slecht’. Toen ik The Division, een andere online shooter, begon te spelen heeft er één of andere kerel me ook vooruit geholpen en hij maakte daar helemaal geen probleem van, hoe slecht ik ook was in de game,” aldus Tiffany.

Tiffany speelt haar favoriete MMO, Final Fantasy XIV, op pc. “Dat maakt het gemakkelijker om samen met vrienden te spelen.

rondloopt, ook al is hij al redelijk oud. Een vrouw heeft langs de andere kant natuurlijk ook troeven die niet in volledige armor gestoken moeten worden. Ach ja. Het is misschien een beetje fout dat dat de stereotypen zijn, maar het is nu zo. Ik maak me er niet druk in.”

Ook de community rond videogames is niet altijd even vrouwvriendelijk. “Het is de laatste tijd al veel beter gesteld dan vroeger,” verklaart ze.

Toch kiest ze ervoor om bij het spelen van bepaalde games interactie te vermijden. “In Battlefield 1, een online shooter, zet ik mijn microfoon gewoon niet meer op. Ofwel willen ze namelijk alleen maar ‘vrienden’ met je zijn ofwel schelden ze je uit omdat je zogezegd het spel niet kan spelen. Je wordt veel meer bekeken, om het zo maar te zeggen.”

24

Het genre en doelpubliek van bepaalde videospelletjes kan ook een factor zijn in hoe mannelijke gamers omgaan met vrouwelijke spelers, vermoedt Tiffany. “Shooters worden nog altijd voornamelijk bevolkt door een mannelijk publiek, terwijl MMO’s ook een groot vrouwelijk publiek aantrekken. In dat bepaalde genre zijn we meer ‘ingeburgerd’ en ook al blijft het vrouwelijke geslacht in de minderheid, we worden wel gewoon aanvaard door de andere spelers.”

Toch zijn er ook enkele dingen waar Tiffany zich aan stoort. Verrassend genoeg bevinden deze dingen zich aan beide kanten van de vergelijking. “Ik stoor me serieus aan het feit dat mannen denken dat ze automatisch beter zijn in videogames omwille van hun geslacht. In shooters of racegames komt dit het meeste voor, aangezien deze worden beschouwd als het meest ‘mannelijke’. Dit hoeft anders ook niet helemaal te verdwijnen van mij. Als ik dan wel een man

“Fuck you aan de verkoper die vroeg of hij het moest inpakken omdat hij dacht dat het voor iemand anders was. Niet dus.”

Veel hoeft er dus niet te veranderen in de wereld van videogames volgens Tiffany. “Ik zou wel graag eens een game zien waarin je alleen een vrouw kan spelen als je echt een vrouw bent.

Gewoon om te kijken wat voor effect dat zou hebben. Hoe ze het doen maakt me niet uit, maar ik denk wel dat dat interessant kan zijn. En bekijk ons ook niet vreemd als we in de winkel een game gaan kopen. Fuck you aan de verkoper die vroeg of hij het moest inpakken omdat hij dacht dat het voor iemand anders was. Niet dus.”

“‘Tis better to bend with the wind than stand tall and be broken.”

“Langs de andere kant is alles ook veel te politiek correct geworden,” laat Tiffany weten. “Ontwikkelaars krijgen schrik om de games die ze willen maken ook echt te maken, omdat ze denken dat er een bende kwade vrouwen hen in elkaar gaat slaan als de game niet strookt met hun idealen.

Mijn boodschap aan die ontwikkelaars: doe toch eens gewoon je zin. Er is al genoeg miserie in de wereld, laten we videogames dus maar gewoon een tijdverdrijf laten waarin alles kan en alles mag. Of toch bijna alles.”

Yotsuyu, Final Fantasy XIV

versla in een racespel of een shooter, is mijn gevoel van voldoening namelijk nog groter,” zegt Tiffany.

25

Niet enkel blanke acteurs trekken bezoekers naar de cinema TEK S T  KEVIN L AU

26

De Oscarceremonie, waar jaarlijks de grootste Amerikaanse filmprijzen worden uitgereikt, was dit jaar een overwinning voor de diversiteit. Een vrouwelijke en een zwarte regisseur genomineerd voor beste regie, een rauw liefdesverhaal tussen twee mannen genomineerd voor beste film, de eerste zwarte vrouw ooit genomineerd in meerdere categorieën en de lijst gaat verder. Maar de vreugde van dit jaar staat in schril contrast met het kleurloze Hollywood van de afgelopen decennia.

#OscarsSoWhite gaat in snel tempo viraal wanneer in 2016, voor het tweede jaar op rij, enkel blanke acteurs een nominatie ontvangen voor een gouden beeldje. De Oscarceremonie krijgt een politieke kant en niet enkel The Academy, de organisatie achter de prestigieuze filmprijzen, maar ook de filmstudio’s van Hollywood worden belaagd met beschuldigingen van racisme en blank elitarisme.

The Academy

Op het hoogtepunt van de #OscarsSoWhite-controverse in 2016 gaat de Los Angeles Times, de grootste krant in de Verenigde Staten, op zoek naar de identiteit achter The Academy. Hoeveel stemmers er zitten in de vakjury en hoe ze stemmen was geen groot geheim, maar hun profielen waren dat wel. De journalisten van de LA Times kwamen erachter dat The Academy 94 procent blank en 77 procent mannelijk is, met een gemiddelde leeftijd van 62 jaar. Een weerspiegeling van de openbare kritiek eerder in 2016 dat de Oscars geleid worden door oude, blanke mannen.

“Een verouderd systeem dat niet snel zal veranderen”, zegt Btisam Akarkach, filmsociologe van Universiteit Antwerpen. “De meerderheid van de stemmers zijn benoemd voor het leven waardoor het moeilijk is om een evenwicht te creëren op vlak van huidskleur, geslacht en leeftijd.” Ook voormalig president van The Academy Tom Sherak zei in een interview met de LA Times hoe moeilijk het is om de Oscars meer divers te maken als de diversiteit in de filmindustrie zo traag evolueert.

In juni 2017 komt The Academy dan toch met nieuws naar buiten dat ze de samenstelling van hun stemmers drastisch willen veranderen tegen 27

2020 met een verdubbeling van het aantal vrouwen en niet-blanken. Ze voegen meteen de daad bij het woord door een recordaantal van 774 nieuwe leden bekend te maken. De nieuwe groep bestaat voor 39 procent uit vrouwen en 30 procent heeft een andere huidskleur.

“Een grote stap richting een betere representativiteit van de samenleving,” zegt Akarkach.

“Maar de Oscars zijn nog steeds afhankelijk van de filmindustrie en niet andersom. Dus als de Oscars willen veranderen moet de filmindustrie ook de nodige stappen zetten. Blanke mannen domineren op dit moment nog altijd Hollywood, zowel voor de camera als achter de camera.”

Hollywood So White

Voor elke vrouwelijke regisseur in Hollywood zijn er 24 mannelijke regisseurs, tot die conclusie kwam de universiteit van Zuid-Californië in 2017 na een studie waarin onderzoekers de duizend populairste films in de Verenigde Staten tussen 2007 en 2016 analyseerden.

Ook voor de camera zagen de onderzoekers nauwelijks meer vrouwen, de laatste tien jaar kwamen er jaarlijks gemiddeld zes vrouwelijke personages bij op het grote scherm.

28

De studie onderzocht ook de verschillen in huidskleur en kwam tot gelijkaardige cijfers met een overgrote meerderheid van 70,8 procent blanke personages en 91,9 procent blanke regisseurs. Dit terwijl veertig procent van de Amerikaanse bevolking bestaat uit etnische minderheden.

Volgens driemalig Oscarwinnares Meryl Streep ligt de oorzaak grotendeels bij de studiobazen in Hollywoord. Tijdens een masterclass voor jonge acteurs op een filmfestival in Berlijn liet Streep vallen dat meer dan negen op de tien studiobazen blank is. Ze zegt er ook wel bij dat grote studio’s denken in dollars, niet in kleuren. Blanke acteurs trekken meer volk aan volgens de Hollywoodtop.

Een gelijkaardige uitspraak kwam er van Engelse regisseur en producer Ridley Scott, bekend van films als Alien en Gladiator. Hij maakte in 2014 een film over Mozes en zijn uittocht uit Egypte en Scott koost er bewust voor om beroemde, blanke acteurs te gebruiken in de hoofdrollen. Hij verdedigde zijn keuze door te zeggen dat hij de film anders niet verkocht krijgt: “Bij films met een monsterbudget als dit kan ik het niet maken om bijvoorbeeld een Mohammed

in de hoofdrol te casten.” De regisseur werd van alle kanten beschuldigd van whitewashing en de film flopte.

Wit gewassen

Whitewashing, blanke acteurs casten om een personage te spelen dat historisch gezien niet blank is, is bijna zo oud als de filmindustrie in Hollywood zelf.

In 1937 krijgt actrice Luise Rainer een Oscar mee voor haar vertolking van een Chinese boerin in de film The Good Earth.

In 2016 draait Gods of Egypt in de zalen, maar ondanks de overduidelijke titel zijn er enkel blanke acteurs te zien in de hoofdrollen.

In 2018 bewijst een kaskraker als Black Panther dat niet enkel blanke acteurs bezoekers trekken. Slechts vier films deden het ooit beter dan Black Panther in hun openingsweekend en regisseur Ryan Coogler krijgt het record mee van grootste openingsweekend ooit voor een niet-blanke regisseur. De

superheldenfilm verkocht in de Verenigde Staten meer tickets dan Titanic en is nu de derde grootste film in de geschiedenis van Amerika. Whitewashing wordt zo ook meteen een pak moeilijker om te verdedigen.

Het glazen plafond

De grootschalige studie van de universiteit van Zuid-CaliforniĂŤ concludeert dat er weinig verandering op komst is in dit tempo.

Hashtags, media-aandacht en activisme hebben weinig invloed gehad op de diversiteit in Hollywood de laatste tien jaar. Ze geloven wel in een positieve evolutie als er op de volgende niveaus proactief aan betere representatie wordt gewerkt.

Op het hoogste niveau vind je de studiobazen, filmproducers en agenten. In het huidige Hollywood maken zij nog altijd de beslissingen over welke films er wel of niet gemaakt worden, welke acteurs en regisseurs er gekozen worden en voor welk doelpubliek de film bedoeld

is. Geld zal altijd de hoogste prioriteit zijn, maar anno 2018 brengt diversiteit meer geld in het laatje dan ooit. Als zij beslissen om het groene licht te geven voor meer uitdagende projecten zoals het succesvolle Get Out, een horrorsatire over racisme in Amerika, krijg je vanzelf een betere representatie in Hollywood en bijgevolg op de Oscars.

Daarnaast heb je de regisseurs en acteurs zelf. Meer ervaren regisseurs kunnen jonge opkomende regisseurs steunen als mentor of sponsor. Met de juiste begeleiding loop je als vrouwelijke of getinte regisseur minder snel tegen het glazen plafond op in Hollywood. Zo heb je bijvoorbeeld een coaching-initiatief van de Australische regisseursgilde waarbij veteranen jonge filmmakers onder hun hoede nemen om ze voor te bereiden op een toekomst in de filmindustrie.

Stay in School, kids

Ook op school hebben docenten de verantwoordelijkheid om opkomend talent klaar te stomen ongeacht geslacht en huidskleur.

Te veel vrouwelijk en gekleurd talent gelooft momenteel zelfs niet dat een toekomst in de filmwereld een optie is voor hen.

Anthony Nti (26) is een jonge regisseur met Ghanese roots en

volgt een masteropleiding Film en Regie aan het Royal Institute for Theatre, Cinema & Sound (RITCS) in Brussel: “Ik denk dat veel jongeren van andere origine niet weten waar ze moeten beginnen of er zelfs niet aan durven denken om in de filmwereld te beginnen, kennis is dus belangrijk. Ik ben zelf medeorganisator van System_D, een filmwedstrijd voor jong, lokaal talent en ik zie daar zoveel filmmakers van andere origine. Ze bestaan wel, er moet gewoon meer stimulans komen op scholen en van de filmsector zelf.

Creatieve workshops op multiculturele scholen en rolmodellen om te herkennen op het grote scherm bijvoorbeeld. Deze jongeren hebben een trigger nodig en ze zijn vertrokken.�

De kracht van je portefeuille

Als laatste, maar misschien wel de belangrijkste, heb je de kijkers. Zij hebben nog altijd het middel met de grootste overtuigingskracht in heel Hollywood, namelijk hun portefeuille. Door tickets te kopen voor Black Panther steun je uiteraard het miljardenbedrijf Disney, maar ook de makers en de acteurs.

Door tickets te kopen voor een film met een zwarte regisseur, een overwegend zwarte cast en een soundtrack van een zwarte rapper, stuur je een krachtige 29

boodschap naar de top: deze film verdiende het om gemaakt te worden. Je ticket voor Black Panther ontkracht de mythe dat enkel blanke acteurs bezoekers trekken en bewijst dat het grote publiek klaar voor een divers Hollywood.

Hollywood slaakte dit jaar een zucht van opluchting tijdens de Oscars na het #OscarsSoWhite fiasco van de vorige jaren, maar een jaar met een diverse lijst van nominaties betekent nog niet dat de Oscars in evenwicht zijn, laat staan de hele filmindustrie. Hollywood onderneemt stappen in de juiste richting, maar is voorlopig nog ver verwijderd van een correcte weerspiegeling van de maatschappij.

Wat is Cultural appropriation?

De bassist van Bazart verft zijn gezicht zwart voor Halloween. Amerikaanse filmstudio Paramount maakt een film gebaseerd op een Japans verhaal, Ghost in the Shell, maar gebruikt enkel blanke acteurs. Pegida-aanhanger Mark gaat vandaag betogen tegen de opening van een nieuwe moskee, maar bestelt morgen twee borden couscous bij de Marokkaan. Onschuldige scenario’s voor de één en verborgen racisme voor de ander. Wanneer een dominante bevolkingsgroep culturele elementen overneemt van een etnische minderheidsgroep spreekt men van cultural appropriation, oftewel culturele toe-eigening.

De meest recente discussie rond culturele toe-eigening in de filmwereld gaat over de film Isle of Dogs van de Amerikaanse regisseur Wes Anderson. De film zit propvol met Japanse clichés als sushi, yakuza’s en sumoworstelaars. Een eerbetoon aan de Japanse cultuur, zegt de één. Onrespectvol en uit de context getrokken zegt de ander.

30

Don’t scare me like that, Coloniser!

Shuri, Black Panther

31

Deze games dealen met… mentale gezondheid TEK S T BRENT VAN DEN BROECK

Games zijn gewelddadig en veranderen onze jeugd in gevoelloze, hersendode zombies. Videospellen zoals Call of Duty, Battlefield en Doom zijn vaak gegeven voorbeelden, maar lang niet alle games zijn zo of hoeven zo te zijn.

Steeds vaker wordt dit nieuwe medium gebruikt om zeer sterke boodschappen over te brengen, waaronder kanker, het verlies van een geliefde en vele anderen. Ze worden zelfs gebruikt om geld op te halen voor goede doelen die al die dingen steunen. Ook deze drie games doen het anders dan het stereotype en laten ons zien dat videospelletjes niet allemaal in hetzelfde laatje geduwd moeten worden. Deze drie games dealen namelijk met… mentale gezondheid.

32

1. Hellblade: Senua’s Sacrifice

Hellblade: Senua’s Sacrifice, de meest recente van ontwikkelaar Ninja Theory, vertelt het verhaal van Senua, een Pictse krijgster met een nogal bizarre missie. Senua wil namelijk naar Helheim reizen, het rijk der doden uit de Noordse mythologie. Dit allemaal om haar geliefde, wiens hoofd gedurende de hele game rond haar middel hangt, terug tot leven te wekken.

Op haar tocht zal ze verschillende vijanden moeten verslaan en puzzels moeten oplossen die stuk voor stuk beïnvloedt worden door haar psychose.

Hellblade: Senua’s Sacrifice won vijf awards tijdens de BAFTA Games Awards 2018, waaronder Best Performer en Best British Game. Foto: Ninja Theory

Ja, Senua lijdt aan psychose, oftewel een ‘ernstige geestesziekte waarbij de controle over het eigen gedrag en handelen gestoord is’, volgens Encyclo. Vijanden en obstakels in de wereld zijn dan ook niet de enige dingen die beïnvloedt worden door haar ziekte. De continue stroom van stemmen in haar hoofd probeert haar heel de tijd op het verkeerde pad te zetten en drijven haar soms zelfs tot zelfverminking.

Psychose is geen gemakkelijk onderwerp om aan te kaarten, maar Ninja Theory heeft zijn huiswerk zeker en vast gedaan. Hellblade: Senua’s Sacrifice is een keiharde game die psychose als realiteit stelt voor een persoon anders dan een slechterik, zoals we wel vaker zien bij psychiatrische aandoeningen. Hellblade is zeker geen tussendoortje, maar wel een prachtige ervaring waarbij je even moet gaan zitten, al is het maar om te proberen begrijpen wat leven met een psychose zou voorstellen.

2. Depression Quest

Depression Quest is redelijk voor de hand liggend. Zoals de naam al doet uitschijnen is deze gratis game, die vooral op tekst gebaseerd is, in feite het leven van iemand met een depressie.

Het is aan de speler om sociaal geëngageerd te blijven, een job te houden en simpelweg de dag door te komen door middel van een hele reeks keuzes die je in het spel maakt. Omwille van de depressie worden keuzes naarmate het spel vordert steeds schaarser. Vaak zal je dan ook een optie moeten kiezen, ongeacht welk gevolg daaraan vasthangt.

Depressie is één van de meest voorkomende mentale stoornissen. Toch blijft het taboe errond zweven en wordt de ziekte nog vaak scheef bekeken. Depression Quest probeert depressie ook niet te normaliseren, maar wil wel een blik geven in het leven van mensen die ermee te maken krijgen en toont ons dat iedereen ermee geconfronteerd kan worden.

33

Depressie is een moeilijk onderwerp, ongeacht in welke vorm het gepresenteerd wordt. Depression Quest weet de ervaring, ook al is die maar uit de ooghoek van één persoon, zeer mooi en delicaat weer te geven. Dit is niet één van de games die je voor het plezier zou spelen, wel om een bepaalde toestand waar je misschien niet heel veel van afweet beter te leren begrijpen.

3. Life is Strange

Life is Strange is een episodisch avonturenspel ontwikkeld door Dontnod Entertainment, die sommigen misschien kennen van Remember Me of hun nieuwe videospel Vampyr. In Life is Strange leren we het verhaal kennen van Maxine, aka Max, een jonge studente met zowel een passie als een gave voor fotografie. Op een dag merkt Max dat ze de gave heeft om de tijd te doen stilstaan en terug te draaien, wat voor zowel amusante als benarde situaties kan zorgen. Het feit dat één van de populairste meisjes van de school vermist is, draagt alleen maar bij aan de mysteries.

Life is Strange lijkt op het eerste zicht een vrolijk avontuur van een jong meisje dat met de tijd kan spelen, letterlijk.

Ook de visuele stijl, aantrekkelijke kleuren en prachtige soundtrack dragen bij aan het gevoel van een simpelweg leuke tijd. Onder die mooie façade liggen anders wel 34

duisterdere thema’s verborgen, zoals pesten, depressie, mishandeling en zelfmoord.

Life is Strange is, wat velen zouden noemen, een interactieve film. Er wordt veel gewandeld, gepraat en gestaard naar mooie uitzichten.

Jouw keuzes beïnvloeden gesprekken en relaties en tijdens die staarmomenten wordt er vrijwel onmiddellijk een stevige band gebouwd met zo goed als alle andere personages. Er zijn verschillende thema’s die in het spel aan bod komen naast mentale gezondheid, maar de emotionele gevolgen van pesten en depressie die kan leiden tot zelfmoord zijn ontegensprekelijk enkele van de zwaarste. De ontwikkelaar weet deze zwaarte perfect te compenseren door de vrolijke stijl en het prachtige verhaal dat Life is Strange te bieden heeft. Ook al spreken die zware thema’s je dus niet echt aan, er is eigenlijk geen enkele reden om de game niet te spelen. Het prachtige verhaal alleen al is het meer dan waard.

Chloë (rechts) is de hartsvriendin van Max (links), maar het botert lang niet altijd tussen de twee. Foto: Dontnod Entertainment, Steam

“Just because I’m mentally ill, doesn’t mean I deserve to die, Max!” Nathan, Life is Strange

“We willen de diversiteit van deze stad weerspiegelen in beelden”

TEK S T & FOTO’S KEVIN L AU

Btisam Akarkach programmeert het MONA-filmfestival in Antwerpen

36

37

Btisam Akarkach is filmsociologe, filmrecensente en ze is de artistieke coördinatrice van het MONA-filmfestival in Antwerpen. Doodvermoeid op het eerste gezicht, maar ze licht helemaal op wanneer ze praat over haar passie: diversiteit in de filmwereld. “Met MONA willen we iets anders aanbieden dan het rassenkader bepaald door oude, rijke blanken in Amerika.”

Het jonge, Antwerpse MONA-filmfestival, wat staat voor Midden-Oosten en Noord-Afrika, is aan zijn tweede editie toe. De artistieke coördinatrice dit jaar is Btisam Akarkach, een filmsociologe met Berberse roots en ze weet wat de bezoekers verwachten van het festival: een alternatief voor de typische Hollywood-programmatie in de grote bioscopen.

“We zijn allemaal opgegroeid met Hollywoodfilms en dat zorgt voor dezelfde stereotypes, clichés en hokjes. Er moet nog maar een gerucht rondgaan over Idris Elba als de nieuwe James Bond en de discussies beginnen weer. ‘James Bond kan toch niet zwart zijn’, hoor ik sceptici dan zeggen, maar datzelfde jaar komt er wel een 38

film uit over Egyptische goden (red: Gods of Egypt) met enkel blanken in de hoofdrol. Dat kan dan weer wel.”

vanuit de lokale cultuur en niet een voorbepaald kader uit één bepaalde regio in het Westen.”

Whitewashing

Iedereen heeft ooit wel eens een fictief rolmodel gehad, een filmpersonage waar je naar opkeek bijvoorbeeld. De filmsector weet en gebruikt dat ook. Een film slaagt aan bij je publiek als de personages en de situaties waarin ze terechtkomen herkenbaar zijn voor je kijkers.

Maar wat dan in een steeds diverser wordende gemeenschap met verschillende culturen en huidskleuren? Wat als je jezelf

Whitewashing, oftewel de rol van een gekleurd personage aan een blanke acteur geven, gebeurt in de Westerse filmwereld al decennialang. Marlon Brando kreeg bijvoorbeeld in 1952 een Oscar voor zijn rol als Mexicaanse revolutionair in de film Viva Zapata. Toch komt er meer en meer kritiek op whitewashing, ook van Btisam.

Rolmodellen

“Vergeet wat de mainstream zegt over jullie, over jullie keuzes en interesses , het is normaal om af en toe te twijfelen en fouten te maken. Het is menselijk.”

“Heel de rassenkwestie in Hollywood zet je aan het denken, er is toch meer dan dat? Met MONA willen we iets anders aanbieden dan het rassenkader bepaald door oude, rijke blanken in Amerika. Films over een bepaalde regio, maar dan ook met filmmakers en acteurs uit die regio. Pak nu Iperita, dat is een film over de rifstreek in het noorden van Marokko, geregisseerd door een Riffijn. Zo krijg je tenminste een authentiek kader

absoluut niet kan of wil herkennen in de Westerse, blanke held van de dag? Ook voor Btisam en MONA is dit een aandachtspunt.

“Het is ontzettend belangrijk voor jongeren met een migratieachtergrond om een rolmodel te hebben. Voor de openingsfilm van het MONA-filmfestival heb ik daar ook bewust de focus op gelegd.”

Opener Sheikh Jackson is een Egyptische film en gaat over een jonge geestelijke die worstelt met zijn eigen identiteit en het vinden van zichzelf.

“Herkenbaar is voor alle jongeren, ongeacht je achtergrond. Regisseur Amr Samala zet een universeel menselijk personage op het scherm.

Geen Hollywoodiaanse held, maar een mens.

Het personage heeft bepaalde keuzes gemaakt in zijn leven en leert er nu mee omgaan. Je kan hem niet goed of slecht noemen, het is gewoon de realiteit. Dat wil ik ook overbrengen bij de jongeren met onze openingsfilm. Vergeet wat de mainstream zegt over jullie, over jullie keuzes en interesses, het is normaal om af en toe te twijfelen en fouten te maken. Het is menselijk.”

Burgemeester van superdivers Antwerpen Bart De Wever liet begin dit jaar de term feitelijke apartheid vallen in een interview, waarbij hij verwees naar de kloof tussen de verschillende bevolkingsgroepen in Antwerpen en de afwezigheid van ‘allochtone jongeren’ op populaire evenementen zoals Music For Life van Studio Brussel.

Voor Btisam is het antwoord duidelijk.

Diverse films in een diverse stad

Het filmfestival vindt plaats in een stad met 174 verschillende nationaliteiten onder zijn inwoners, enkel Amsterdam doet het beter. Maar superdiversiteit betekent ook meer verschillen tussen de inwoners en in het geval van een filmfestival, wordt het moeilijker om iedereen aan te spreken met je programmatie.

“We willen de diversiteit van deze stad weerspiegelen in beelden, maar we willen ook een debat openen. Ons publiek pikt dit op en iedere bezoeker heeft duidelijk zijn of haar eigen mening over elke film en dat is juist het leuke aan een divers filmfestival. Het is een soort platform waar filmliefhebbers naar films kijken natuurlijk, maar het is ook een veilige plaats voor een babbel en een discussie achteraf. Iedereen begrijpt de film op zijn of haar eigen manier, iedereen heeft een eigen referentiekader en geeft op basis daarvan betekenis aan de film. Daarom ga ik zelf naar filmfestivals en om zelf aan te kunnen bieden voor discussie is gewoon fantastisch.”

“Voor MONA als organisatie was het belangrijk om te beseffen dat er niet één soort publiek is. Waarom zou je naar een cultuurevenement gaan als je er geen aansluiting vindt? Allochtone jongeren, tussen aanhalingstekens, zie je niet als er niets is voor hen. Ik hou niet van punkmuziek, dus ga ik ook niet naar een punkfestival. Logisch, toch? Maar als er een gepast aanbod is, zie je wel meer participatie en dat is enorm belangrijk voor een samenleving als je wilt dat je inwoners bruggen bouwen. Een kans geven om te participeren.”

39

“I don’t wan I want t

nt to survive. to live.�

Solomon Northup, 12 Years a Slave

Antwerpse arthouse cinema in beeld

TEK S T & FOTO’S BRENT VAN DEN BROECK

“Mensen leren bij door de films die we tonen” 42

Filmhuis Klappei is een verborgen parel in het arthouse-milieu van Antwerpen. De cinema, ontstaan uit de Socialistische Federatie van Filmclubs in de jaren ’60, biedt meer dan de Amerikaanse blockbustercultuur. Klappei biedt een oldschool-ervaring en een manier om mensen te laten samenkomen.

Vanuit het station van Antwerpen-Centraal is Klappei ongeveer tien minuten wandelen. Sla de Chinese wijk in, de eerste rechts en het oude politiekantoor verwelkomt je met open armen.

Vanuit de omgeving kan je alleen maar afleiden dat dit niet je normaalste filmhuis is. “Ooit ben ik hier een inbreker tegengekomen, die er niets beters op vond dan zich te verstoppen in ons rommelkot, één van de voormalige cellen van het kantoor. De ironie was zeer sterk op dat moment,” zegt meneer Huyberghs, algemeen coördinator en secretaris van Klappei.

Prille begin

Een ietwat muffe geur walmt de deur uit als ik ze opentrek.

“Het begon echt allemaal met de Socialistische Federatie van Filmclubs in de jaren ’60. Die mannen gingen toen met een draagbare projector rond, en

ze speelden films over betogingen en al die dingen in de volkshuizen,” aldus Huyberghs.

In 1987 kwam het voormalige politiekantoor van de vijfde wijk in handen van het Centrum voor Filmcultuur, een afstammeling van de Socialistische Federatie van Filmclubs en wat nog niet veel mensen kennen als Klappei.

De krakende vloer en vooroorlogse meubelen getuigen nog van dit prille begin.

“Vast volk is simpelweg te duur.”

“In het begin speelde men hier maar films om de veertien dagen, op woensdagmiddag en woensdagavond. In de namiddag was het voor de kinderen en ’s avonds voor de volwassenen. Ik ben hier in ’99 komen werken, en vandaag de dag hebben we veel meer voorstellingen dan vroeger maar ze zijn nog altijd beperkt,” zegt Huyberghs. In filmhuis Klappei werkt er namelijk altijd maar één bezoldigde medewerker in GESCO-statuut. Er is nooit geld geweest om extra mensen aan te nemen. “Wij zijn zeer afhankelijk van vrijwilligers, of studenten die hier een zakcentje willen bijverdienen. Vast volk is

simpelweg te duur,” voegt Huyberghs hieraan toe.

Film à la carte

Ook de cinemazaal zelf doet eerder denken aan een ouderwets theater dan aan een cinemazaal. De fluweelrode stoelen lijken op elk moment uit elkaar te kunnen vallen. De films over betogingen heeft Klappei achter zich gelaten, maar hun aanbod wordt wel nog altijd zorgvuldig geselecteerd. “Die grote Amerikaanse superheldenfilms en actiefilms zijn helemaal niet wat we aanbieden. Dat past helemaal niet bij wie we zijn, en ook ons publiek zou nogal raar opkijken denk ik,” zegt Huyberghs.

“Ons publiek zou nogal raar opkijken.”

Wel biedt Klappei een grote variëteit aan, gaande van buitenlandse films tot documentaires en zelfs Oscarwinnaars.

“Die zijn misschien in strijd met mijn vorige uitspraak over Hollywoodfilms, maar Oscargenomineerde films en Oscarwinnaars hebben wel waarde voor ons, vaak omdat dit niet echt van die over-the-top actiefilms zijn,” volgens Huyberghs.

43

Film for all

“Een groot deel van ons publiek zijn scholen die hier komen om hun leerlingen iets bij te brengen aan de hand van film. We zitten hier in een erg diverse buurt met veel verschillende culturen in die scholen, en door ons zeer brede aanbod kunnen wij voor elke school, voor elk thema, voor wat dan ook iets aanbieden,” zegt Huyberghs.

Ook groepen kunnen terecht in Klappei. “De volledige zaal kan worden afgehuurd, samen met de bar. Mensen kunnen zelfs een eigen film meebrengen, zoals persoonlijke foto’s of een PowerPointpresentatie en dergelijke. Wij willen gewoon een totaalervaring bieden voor de mensen die hier komen,” aldus Huyberghs.

Klappen voor Klappei

Toch blijft het moeilijk voor Klappei om te blijven concurreren met de grote spelers op de markt. “Aan onze reputatie ligt dat anders niet,” zegt Kristiaan Smaers, die er is bij komen zitten. Hij heeft een contract van vier maanden en volgt misschien meneer Huyberghs op, naargelang hoe zijn proefperiode verloopt. “Van alle mensen die hier komen krijgen we niets dan lof. Ze vinden het supergezellig en komen zeer vaak ook nog eens terug.”

Waarom het dan zo moeilijk is om het hoofd boven water te houden is volgens Kristiaan wel te verklaren. “Ik hoor zeer vaak van mensen dat ze blij zijn Klappei ontdekt te hebben, en daar ligt een stuk van het probleem. Wij hebben namelijk bijna geen naambekendheid.

We zijn nochtans gesitueerd in het hart van Antwerpen.” De naambekendheid is volgens Kristiaan niet het enige probleem. “We krijgen subsidies, maar die zijn niet zeer vullend voor onze kas. We kunnen maar één persoon vast aannemen, wat wel wat zegt denk ik.”

De oude projector is het pronkstuk van de ontspanningsruimte.

44

Klappei in de toekomst

Ondanks de moeilijke financiële situatie ziet de toekomst van Klappei er rooskleurig uit.

“Er zijn plannen om de eerste verdieping ook tot filmzaal om te toveren, zodat we meer voorstellingen kunnen geven. Die plannen zijn wel al tien jaar in werking, dus het kan nog wel even duren, maar het voelt vooral goed om te weten dat we niet stilstaan,” aldus Huyberghs. ‘Maar bij Klappei gaat het niet om winst.”

Aan de bar is het namelijk ook gezellig vertoeven. Ook hier dringt een charmante mufheid mijn neusgaten binnen. De vintage camera en Hollywood-geïnspireerde muur maken het plaatje helemaal af.

“Uiteindelijk gaat het zelfs niet om de films.”

“Bij Klappei willen we een totaalervaring bieden. Uiteindelijk gaat het zelfs niet om de films. We willen mensen van alle soorten, maten en vormen samenbrengen om gezamenlijk van iets te genieten. Je mag de film dan nog zo slecht vinden, we willen gewoon dat je iets bijleert, of zelfs nieuwe vrienden maakt, of gewoon de cultuur eens opsnuift die deze prachtige buurt te bieden heeft. Dat is het socialistische dat is blijven hangen.”

Kristiaan Smaers is bezig aan een proefperiode van vier maanden bij cinema Klappei. “Hopelijk kan ik hierna vast aan de slag gaan.”

45

Column:

Jong geleerd is oud gedaan, zei de tiener van 35 TEK S T BRENT VAN DEN BROECK , FOTO KEVIN L AU

46

Als je de populaire Netflix-serie The End of the Fucking World nog niet hebt bekeken, is de kans ook groot dat je nog niet doorhebt dat Donald Trump president is en we waarschijnlijk allemaal zullen omkomen door de opwarming van de aarde. In de serie ontmoeten we James, een jongeman met een passie voor moord en praten zonder enige intonatie. Hij ontmoet Alyssa, een al even jonge dame, met een passie voor weirdo’s zoals James. Samen gaan ze op avontuur.

Twee tieners van 17 jaar, gespeeld door acteurs die net dat tikkeltje te oud zijn.

Jessica Barden, de actrice die het personage Alyssa vertolkt, is in het echte leven namelijk 25 jaar oud.

Het verschil tussen Alex Lawther en zijn alter ego James ligt dan weer net iets lager, maar klokt toch ook mooi af op een verschil van zes jaar. Beiden mogen ze dan nog de puberale gelaatstrekken vertonen die de meeste 17-jarige puistenkoppen onvermijdelijk moeten omarmen, toch is er iets mis. Begrijp me niet verkeerd, ik heb volop genoten van de serie en ook aan de acteerprestaties van de Britse acteurs ligt het niet. Ik kan simpelweg alleen niet stoppen met nadenken over hoe een komisch-duistere serie zoals The End of the Fucking World er had uitgezien met echte puisterige teenagers.

Iedereen heeft als jonge spruit wel eens nagedacht over welke absolute droomjob hij of zij later zou gaan uitvoeren. Astronaut, chef kok of professioneel geitenfokker in de outback van Australië, allemaal zijn ze op een of andere manier en op een of ander moment in mijn jonge leven door mijn grijze massa gepasseerd. Acteur sloot dat rijtje af en als ik dan toch heel eerlijk moet zijn, fantaseren over een leven op een filmset neemt nog steeds heel wat kostbare tijd onder de douche in bedwang.

Daarom kan ik me ook gerust voorstellen dat er op deze aardkloot nog heel wat andere kinderen en jongeren zijn die dezelfde droom koesteren en deze ook met iets meer enthousiasme en passie najagen dan ik. Verder dan dagdromen ben ik namelijk nooit gekomen. Ze werken waarschijnlijk zeer hard, nemen acteerlessen, gaan naar audities voor rollen die op hun kinderlijke lijf geschreven zijn om dan te ontdekken dat de dertigjarige Zac Efron alweer met de rol van middelbare scholier is gaan lopen. Wat voor nut heeft het dan om auditie te doen, hoor ik de duizenden kinderstemmetjes echoën in mijn hoofd.

47

Er zijn natuurlijk ook een hele hoop verzachtende omstandigheden. Ik heb persoonlijk namelijk geen enkel idee hoe de filmindustrie in elkaar zit en kan me dus ook wel inbeelden dat het tewerkstellen van kinderen en adolescenten helemaal niet zo gemakkelijk is. Contractueel zullen er waarschijnlijk verschillende dingen zijn die in orde gemaakt moeten worden: hoe leert de kleine tellen en schrijven terwijl hij of zij tegelijk een script moet leren of een paar uur per dag dezelfde scène moet inblikken? En dan heb ik het zelfs nog niet over de kleine lettertjes in diezelfde contracten, waarin waarschijnlijk woorden staan die ik niet begrijp en misschien zelfs niet kan spellen.

Maar wil dat zeggen dat de grote filmbazen zich moeten laten afschrikken door al deze reglementen?

Zij hebben namelijk al meerdere ridicule dingen uitgevoerd om er voor te zorgen dat hun film de blockbuster van het jaar wordt. Denk maar aan het afzetten van volledige dorpen om een enkele scène in te blikken of het spenderen van enkele duizenden euro’s om die twaalf seconden film toch maar op verplaatsing in Ijsland te kunnen filmen. Het afsluiten van een contract voor een minderjarige verbleekt hierbij toch maar in het niets.

De term whitewashing kennen we allemaal, waar personages van andere etniciteit worden gespeeld door blanke acteurs met een beetje make-up op.

Het blijft in de magische wereld van de film ook niet alleen bij discriminatie op leeftijd. De term whitewashing kennen we allemaal, waar personages van andere etniciteit worden gespeeld door blanke acteurs met een beetje make-up op. Dit is natuurlijk nog een heel ander en veel erger probleem.

Waar komt dit nu eigenlijk op neer, hoor ik je denken. De vraag: ‘Komt er een soort van conclusie?’ weergalmt door je grijze massa. Het simpele antwoord: nee. Ik ben namelijk maar de schrijver van een column en een fervent kijker van films en series, die hoopt om op een dag een acteur of actrice te zien met dezelfde leeftijd als die van het personage dat hij of zij vertolkt. Maar het is wel de moeite waard om hier even bij stil te staan en erover na te denken. Is het mijn bedoeling om met deze column een ware revolutie voor kindacteurs te starten? Helemaal niet. Al gebruik je deze pagina’s om je kampvuur aan te steken, het zal me een worst wezen. Weet alleen wel dat, eenmaal ik ben doorgebroken als gerenommeerd en controversieel regisseur, ik de tienerigste tiener met de meest afzichtelijke puisten de hoofdrol zal geven, ongeacht wat die inhoudt. Puur uit misnoegen.

Puur uit misnoegen.

48

“If our lives are already written, it would take a courageous man to change the script.”

Alan Wake, Alan Wake

Bechdeltest Deze maand: Black Panther

Wat is Black Panther?

De Bechdeltest gaat na hoe vrouwvriendelijk een fictiefilm is op basis van drie criteria:

Black Panther is het nieuwste lid van Marvels superheldenfranchise. Een kaskraker van een film met een zwarte regisseur, cast en soundtrack.

beeld: Marvel Studios

Zijn er vrouwelijke personages met een naam?

Geslaagd. Black Panther telt 6 vrouwelijke personages met naam tegenover 12 mannelijke personages met naam

Zijn er gesprekken tussen minstens twee vrouwelijke personages?

Geslaagd.

Gaan die gesprekken ooit over iets anders dan mannen?

Geslaagd.

50

TEK S T & BEELD  KEVIN L AU

Wat is de Bechdeltest?

REDAC TEURS: KEVIN L AU, BRENT VAN DEN BROECK BEGELEIDENDE LEERKR ACHTEN: RENA AT BOGAERT, ANNICK DE PAUW, WERNER GOOSSENS, KRIS VANHEMELRYCK BEDA NK T A A N IEDEREEN DIE HEEF T MEEGEWERK T EN ONS HEEF T GEHOLPEN DIT M AGA ZINE TOT S TA ND TE BRENGEN. ZONDER JULLIE S TONDEN WE NERGENS.

Colofon

51

“The mind of the subject will desperately struggle to create memories where none exist.�

Rosalind Lutece, Bioshock Infinite