Trip

Nr. 1 - Juni 2015 - Jaargang 1 - â‚Ź 4,75

Betreten Verboten in Berlijn: Urban Exploren Street art in RAW

10 ondergewaardeerde vakantielanden

TRIP 1

2 TRIP

Geen avontuur zonder Trip

D

eze eerste editie van Trip is niet de meest zonnige, maar gedurfd kan je hem zeker noemen. Voor onze coverfoto alleen al waagden

we ons met de snelste lift van Berlijn op de top van een toren terwijl de regen en wind ons in het gezicht sloegen. We betraden er de onbewandelde paden tijdens het urban exploren, waarbij een arrestatie door de Duitse polizei niet uitgesloten was en kwamen terecht in een kunstbuurt die bekend staat om haar drugsdealers en illegalen.

Maar niet alleen bijna-doodservaringen in dit magazine. Met Trip willen we dynamische jongvolwassenen een leidraad bieden doorheen de wereld.

Wegdromen naar het Midden-Oosten of studeren in Noorwegen, the world is your oyster. Ook serieuze on-

derwerpen gaan we niet uit de weg. Want wat moet je doen als je op vakantie te maken krijgt met seksuele intimidatie? Of wat als je met een beperking op avontuur wil? Wij zochten het uit! Daarnaast geven we je ook alle tips en tricks mee voor een geslaagde vakantie.

Het blijft een emotioneel moment, het schrijven van deze edito. Na het printen van dit magazine blijven we achter met een mix van opluchting en leegte. We kunnen met rotsvaste overtuiging zeggen dat we ons enorm hard hebben geamuseerd bij het maken van de eerste Trip, en we hopen dan ook dat jullie dat zullen merken bij het lezen ervan.

Het Trip-team, Marjolein Antonis Lisa Debruyne Stijn De Wandeleer

TRIP 3

Colofon Redactie Marjolein Antonis Lisa Debruyne Stijn De Wandeleer

Lay-out Marjolein Antonis Lisa Debruyne Stijn De Wandeleer

Fotografie Marjolein Antonis Lisa Debruyne Stijn De Wandeleer Charlotte De Waele Evy Huybrechts Christine Struyf Kristof Steegmans

Met dank aan

16

Annick De Pauw Luuk Sengers Erik Roosens Werner Goossens Renaat Bogaert

4 TRIP

22

Deze maand in Trip

28

6

FAVOURITE DESTINATIONS

Guatemala: ‘Telkens als de politie langsreed moest iedereen op de grond gaan liggen en muisstil zijn’

10

MET DE ROLSTOEL OP SAFARI

STAD VAN DE MAAND: BERLIJN 16 Een reis doorheen de tijd 22 Betreten Verboten: Urban exploren in Siemensstadt 28 Street art in RAW: ‘Ik kwam twee keer in de problemen met de politie’ 34

52 44

IK GA OP REIS EN IK NEEM MEE? 14 bagagetips

DOSSIER ERASMUS 36 Aantal Belgische uitwisselingsstudenten hoger dan ooit 40 Charlotte bracht een semester door in Noorwegen 44

SEKSUELE INTIMIDATIE OP REIS

Een first world problem?

COLUMN 52 61

Een reis uit duizend-en-een nacht Date eens je vriendinnen

54

WERELDREIZIGER EVY WERKT ENKEL OM HAAR TRIPS TE BETALEN

58

DE 10 MEEST ONDERGEWAARDEERDE REISBESTEMMINGEN

TRIP 5

Favourite destinations Trip gaat elke maand op zoek naar een jonge globetrotter met een soft spot voor een bepaalde plek op aarde. Deze keer: Latijns-Amerika.

‘Telkens als de politie langsreed, moest iedereen op de grond gaan liggen en muisstil zijn’ Maxime Degroote (21) was totaal onvoorbereid toen ze als achttienjarige voor zeven maanden vertrok naar Latijns-Amerika. ‘Ik sprak geen woord Spaans en wist niet waar Guatemala lag. Volgens mijn kaartgevoel zat ik in Costa Rica.’ Toch beleefde Maxime er de mooiste tijd van haar leven.

Door Lisa Debruyne

A

ls kind al droomde Maxime

Maxime woonde in een gevaarlij-

rugkijk, weet ik niet waarom ik zo

ervan om in Latijns-Ameri-

ke buurt en ging amper alleen de

roekeloos was. Geweld went snel.

ka rond te trekken. Toen ze

straat op. ‘Meestal begeleidden mijn

Mijn familie stond doodsangsten

haar middelbare school had afge-

buurjongen of het zoontje van mijn

uit omdat ik in zo’n gevaarlijk land

maakt, vertrok ze naar de regio. Ze

gastgezin me als ik op stap ging.

verbleef. Toch zouden mijn eigen

verbleef er bij een gastgezin in Gua-

Soms ging ik zonder begeleiding

kinderen ook mogen rondreizen op

temala. Vanuit haar lievelingsland

wandelen. Als ik nu op die tijd te-

hun achttiende.’

bezocht ze El Salvador, Honduras, Costa Rica, Nicaragua, Panama

OVERVALLEN

en Belize. In Antigua - een stadje

Viel ze als blondine niet heel erg op

omgeven door vulkanen - kwam ze terecht in het paradijs. ‘De natuur is er adembenemend. De Quetzal is de nationale vogel van het land en is zo zeldzaam dat je hem amper ziet. De felgekleurde stenen huizen zijn gezellig en bijna ieder gezin stelt zijn huis open voor buitenlanders om wat extra geld te verdienen. Antigua is een stad waar iedereen elkaar kent. Hele families wonen samen in één straat. Zomaar bij elkaar bin-

‘Drugsgebruik is in Guatemala normaal. In mijn favoriete café vroeg de ober zelfs eens of ik een pilletje wou in mijn drankje’

in Latijns-Amerika? ‘Ja. Je kan niet onopgemerkt de straat opgaan want iedereen ziet dat je buitenlander bent. Meestal lachte ik de blikken rond mij gewoon weg. Ik ben vaak bestolen geweest omdat ik niet zo voorzichtig ben met mijn spullen.

Vooral mijn gsm van tien euro heb ik een paar keer opnieuw gekocht.

Eén vriend van mij was voorzichtiger. Hij had een speciaal geldtasje dat hij rond zijn enkel bond. Wij

nenvallen, is normaal. Er is wel veel

liepen gewoon met rugzakken en

armoede.’

handtassen rond. ’s Nachts was

6 TRIP

Š Lisa Debruyne

TRIP 7

dat anders. Dan nam niemand iets zichtbaars van waarde mee. Om iets af te geven als ik overvallen werd, stak er altijd vijf euro in mijn broekzak. De rest van mijn geld stopte ik in mijn bh of mijn onderbroek. Mijn bankkaart had ik nooit op zak. Als ik die kwijt raakte, zou ik helemaal verloren zijn. Ik nam ze enkel mee als ik geld ging afhalen, wat maar eens om de twee weken gebeurde. Dan moet je opletten dat je code niet gekopieerd wordt in een onbeveiligde bankautomaat.

Een keer werd mijn rekening op die manier geplunderd. Toen moest ik geld lenen bij toeristen omdat de locals niets hadden. Ook mijn digitaal fototoestel werd twee keer gestolen.

Overvallen zijn in Latijns-Amerika schering en inslag. ‘Bijna iedereen heeft een wapen. Toen ik een smekende bedelaar geen geld wou geven, trok hij een geweer. Net op dat moment ging een café in de

© Lisa Debruyne

buurt dicht. Er kwam een groep van dertig mensen naar buiten en mijn overvaller liep weg. Ik stond te trillen op mijn benen.’

AFTERPARTY ‘Drugsgebruik is in Guatemala normaal. In mijn favoriete café vroeg de ober zelfs eens of ik een pilletje wou in mijn drankje. Het kleurtje mocht ik zelf kiezen. Andere tooghangers boden het me ook aan.

Omdat het niets kost, doet iedereen het. Maar eigenlijk zijn drugs illegaal.’ Buiten dat verliep het uitgaan

‘Toen ik een smekende bedelaar geen geld wou geven, trok hij een geweer. Ik stond te trillen op mijn benen’

een voldoende grote groep bent, opent de café-eigenaar snel de deur om iedereen in één keer binnen te laten. De muziek staat heel zacht en telkens als de politie langsrijdt, moet iedereen op de grond liggen en muisstil zijn.’

TROUWEN ‘Latijns-Amerikaanse mannen zijn echte macho’s. Ze denken dat ze

in Guatemala vrij braaf. ‘Het is er

westerse vrouwen een gunst bewij-

leuk, maar helemaal anders dan

zen door met hen te slapen. Mijn

hier. Alcohol is er spotgoedkoop.’-

stiekem alle afterparty’s. Onder

buurjongen vroeg me op een keer

Feestjes beginnen meestal al om

de uitgaanders wordt dan in een

waarom ik geen seks met hem wou.

acht uur en eindigen om één uur

café afgesproken waar je door een

Volgens hem was daar niets mis

’s nachts. ‘Dan mag er geen nacht-

klein raampje moet zeggen dat je

mee. Hij beweerde dat ik in België

lawaai meer zijn, maar beginnen

komt voor de afterparty. Als je met

geen jongen zou vinden omdat

8 TRIP

iedereen hier blond is en blauwe

westerse meisjes naar daar komen-

te laten maken. Gelukkig hadden

ogen heeft. In Guatemala was ik

met geld. Zij zijn de ideale kans om

ze een fantastische leraar. Hij had

speciaal en kon ik maar beter van

de armoede te ontvluchten.’

werkelijk alles over voor de kinde-

de aandacht profiteren.’ In België,

ren. Hij gaf hen eten en poetste hun

maakte hij haar wijs, was Maxime

ASSISTENT-LERAAR

lelijk. ‘Daarnaast hopen veel jon-

Dat armoede er welig tiert, merkte

hulp niet noodzakelijk. Dat is altijd

gens dat ze zullen trouwen met een

Maxime ook toen ze vrijwilligers-

zo met vrijwilligerswerk via grote

rijke westerse die hen zal meene-

werk deed. ‘In Guatemala heb ik

organisaties.’ Op het vlak van taal

men naar een perfecte wereld. Dat

in een schooltje lesgegeven aan

droeg ze wel serieus haar steentje

gebeurt ook echt. Bijna elke jongen

zesjarigen. Toen ik de kindjes

bij. ‘Ik vertaalde vaak de dingen die

heeft een westerse vriendin die hem

vroeg hoe hun vakantie was, ant-

de leraar zei naar het Engels zodat

wil weghalen uit Latijns-Amerika.

woordden ze dat ze een week geen

de kinderen iets zouden opsteken.

Sommige jongens hebben in elk

eten hadden gekregen en moesten

Mijn Spaans ging erop vooruit

Europees land een vriendinnetje

bedelen. Omdat de meesten op

doordat ik Spaanse toetsen verbe-

zitten. Zo verhogen ze hun kansen

straat leefden, kregen ze hun eten

terde en tijdens de pauzes speelde

op een betere toekomst. Ergens

op school. Hun ouders hadden zelfs

met de leerlingen. Ik vraag me af of

snap ik hun wel. Die jongens zien

geen geld om de gaten in hun kleren

ze me nu nog zouden herkennen.’

tanden. Eerlijk gezegd was mijn

‘Mijn familie stond doodsangsten uit omdat ik in zo’n gevaarlijk land verbleef.’

Costa Rica

van Guatemala gewend was. Een

handeling of verwaarlozing was

ander groot verschil is de gelo-

daar geen sprake. Het tehuis was

‘In Costa Rica verbleef ik een

vigheid. Als je in Guatemala op

proper en ruim genoeg voor tien

maand in de westerse hoofd-

de bus een kerk passeert, slaan

kinderen. Het had zelfs iets huise-

stad San José. Daar had ik een

alle passagiers een kruisteken. In

lijks. Met sommige kinderen had ik

cultuurschok. Ik was zo gewend

het verwesterde San José zijn de

echt een band. Ik ben zo benieuwd

geraakt aan de sobere levensstijl

mensen gehaast. Ze maken geen

naar wat er van hen geworden is.

van de Maya’s in Guatemala, dat

tijd voor een praatje en slapen op

Vervolgens heb ik als vrijwilliger

ik in Costa Rica besefte dat ik

de bus. Ook verschilden mijn vrien-

geholpen in een animal rescue

in de echte wereld was. Na drie

den daar van die in Guatemala.

center aan het strand. Het cen-

maanden was ik terug in een grote

In San José zagen ze me meer als

trum focuste zich op wilde dieren

stad. Het enige waardoor ik wist

hun gelijke dan als de rijke toerist.

die gewond waren of geen ouders

dat ik nog in Latijns-Amerika zat,

Daar trakteerden mijn vrienden

meer hadden. Dat was de max! Er

was dat ik mijn toiletpapier niet

me soms op café. Guatemalteken

waren vooral apen, luiaards en

in de wc mocht gooien, maar in

hebben niet altijd geld om iets te

vogels. De schattige baby-aapjes

een vuilbakje. De toiletsystemen

gaan drinken. Dan betaalde ik.Om-

mocht ik ‘s ochtends een luiertje

kunnen dat nog niet aan. San José

dat de hoofdstad me te westers

aandoen. Dan moest ik een gaatje

had trouwens stenen straten, ter-

was, besloot ik vrijwilligerswerk

knippen in een echte luier en hun

wijl ik de modderige aardewegen

te doen in een weeshuis. Van mis-

staart daardoor halen.’

TRIP 9

10 TRIP

©Kristof Steegmans

In een rolstoel op safari ‘De beste tijd van het jaar!’ Zo prijzen tal van reisorganisaties hun vakantiebestemmingen aan. Toch is dat niet voor iedereen een periode zonder zorgen. Kristof Steegmans (40) belandde op zijn achttiende in een rolstoel en weet uit eigen ervaring wat voor extra zorgen dat met zich meebrengt, ook tijdens het reizen. Met zijn nieuwe reisorganisatie, Wetravel2, wil hij daar een antwoord op bieden.

Door Stijn De Wandeleer

‘We willen dat onze reizen volledig toegankelijk zijn,’ zegt Kristof Steegmans ©Kristof Steegmans.

TRIP 11

O

niet tegengehouden om te blijven

vakantie. Ergens was dat gemak-

reizen, integendeel!’

kelijk, want zij konden me helpen

‘Net na het ongeval was deze nieu-

met de dingen waar ik het moeilijk

we situatie natuurlijk niet gemak-

mee had. Ik hoefde me dus niet te

kelijk. Ik heb een jaar gerevalideerd

veel zorgen te maken. Het was pas

om te wennen aan al de verande-

toen ik alleen op reis begon te gaan

ringen. Ik moest mijn lichaam weer

dat ik merkte hoeveel bijkomende

de tijd geven om op krachten te

voorbereiding erbij kwam kijken.

komen. Maar je kan niet bij de pak-

Het internet was toen nog niet zo

ken blijven zitten, dat heeft geen

ontwikkeld als dat nu het geval is,

zin. Na twee jaar ben ik weer volop

dus die research kon echt veel tijd

van het leven gaan genieten: Ik ging

in beslag nemen. Het spreekt voor

opnieuw studeren en heb in die pe-

zich dat dat het reisplezier niet

riode heel veel vrienden gemaakt.

vooruithelpt.’

p 5 maart 2015 richtte Kri-

Dat heeft mijn levenslust terug aan-

‘Wat mij vooral stoorde, was de

stof Steegmans Wetravel2

gewakkerd.’

ontoegankelijkheid van vele hotels.

op. De reisorganisatie biedt

Die drie treden voor de inkomhal

mensen met een fysieke beperking

Voorbereiding

toegankelijke reizen aan. Een tij-

De veranderingen na het ongeval

voor mij vormen ze wel een hele

delijke of permanente beperking

waren ook tijdens het reizen merk-

hindernis. In veel gevallen zijn ook

wil dus niet zeggen dat reizen niet

baar. ‘Reizen was niet meer hetzelf-

de badkamers niet voorzien op rol-

meer tot de mogelijkheden behoort.

de. Op het moment van het ongeval

stoelgebruikers en durven smalle

Door het aanbieden van betrouw-

ging ik nog met mijn ouders op

deuren al eens voor wat ergernis

zijn voor veel mensen banaal, maar

bare informatie, persoonlijke begeleiding en jarenlange ervaring wil Kristof een deel van de zorgen uit handen nemen van zijn klanten.

‘Het moto van Wetravel2 luidt: Omdat reizen altijd kan!’ begint Kristof. ‘Iedereen gaat graag op reis. Ikzelf vind het vooral leuk om nieuwe bestemmingen en culturen te ontdekken. Waarom zouden mensen met een beperking niet van dat gevoel mogen genieten?’

Sportongeval Wetravel2 is ontstaan uit noodzaak.

‘Op mijn achttiende belandde ik in een rolstoel. Bij de avondschemering dook ik in Frankrijk in ondiep water, waarbij ik terecht kwam op een steen. Mijn nek was gebroken waardoor ik mijn onderste ledematen, handen en vingers nooit meer zou kunnen bewegen. Dat heeft me

12 TRIP

Op safari in een rolstoel, het kan wel degelijk,’ zegt Kristof Steegmans. ©Kristof Steegmans

oprichting van Wetravel2 is bijna

‘Die drie trappen voor de inkomhal van een hotel zijn voor mij een hele hindernis’

een jaar aan voorbereiding vooraf

Wanneer spreek je van een beperking?

gegaan. Ik wou er zeker van zijn dat elke bestemming tot in de puntjes

We hebben allemaal wel een beeld

uitgewerkt zou zijn, zodat onze

van hoe een persoon met een

klanten écht zonder zorgen op reis

functiebeperking eruit ziet. Hij

konden gaan. Daar kruipt tijd in.

zit in een rolstoel, heeft krukken

Gelukkig moet ik al het werk niet

of loopt over straat met een blin-

alleen doen. Ik doe een beroep op

dengeleidehond. Maar dit beeld

nog drie andere medewerkers, on-

strookt niet volledig met de reali-

der wie mijn vrouw en een student

teit. Zo blijkt uit enquêtes van de

zorgen. Uit mijn eigen ervaring

Toerisme van de Thomas More

Vlaamse Overheid dat slechts drie

bleek dat vooral de grote en duur-

Hogeschool in Mechelen die bij ons

tot vier procent van de bevolking

dere hotels meer aandacht besteden

stage loopt. Het is toevallig dat hij

een ernstige beperking heeft, ter-

aan de toegankelijkheid voor rol-

ook in een rolstoel zit.’

wijl bijna één derde van de bevol-

stoelgebruikers, maar niet iedereen

king met een fysieke beperking

kan of wil daar zo veel geld aan

Totaalpakket

uitgeven.’

‘Ik had van bij het begin een duide-

Door zijn jarenlange ervaring met

lijk beeld van hoe de nieuwe onder-

De doelgroep voor toegankelijk

reizen in een rolstoel en de vele on-

neming eruit zou zien. Al van voor

reizen is dus groter dan je op het

nodige zorgen die daarbij kwamen

ik aan dit initiatief begon, wist ik

eerste zicht zou denken. In Euro-

kijken, besloot Kristof zijn eigen

dat ik niet gewoon informatie wou

pa hebben ongeveer tachtig mil-

reisbureau op te richten. ‘Aan de

aanbieden. Versnipperde informa-

joen mensen een beperking waar-

tie is er al genoeg. Door een totaal-

van deze bij zeventig procent van

pakket op de markt te brengen wil

hen niet zichtbaar is. Daarom is

ik de reizen van onze klanten zo

het enorm moeilijk om een exact

eenvoudig en zorgeloos mogelijk te

cijfer te plakken op het aantal

maken. Daarnaast wilde ik ook niet

mindervaliden. Voor België wil

afhankelijk zijn van subsidies.’

dit zeggen dat zestien procent van

‘Het doel van Wetravel2 is om elk

de bevolking op beroepsactieve

onderdeel van de keten van toegan-

leeftijd een beperking of langdu-

kelijkheid haarfijn uit te werken.

rig gezondheidsprobleem heeft. In

Buiten het aanbieden van betrouw-

Vlaanderen zou dat betekenen dat

bare informatie komen daar nog

ongeveer 622 222 personen een

andere aspecten bij kijken. Zo is

functiebeperking hebben.

kampt.

het onze taak om te zorgen voor aangepast transport en hotels, het

Van de 65-plussers in Vlaanderen

verhuren van medische hulpmidde-

leidt ongeveer dertig procent aan

len als dat nodig zou zijn. Tenslotte

een handicap of langdurig ge-

moeten ook onze activiteiten en ex-

zondheidsprobleem. Wanneer we

cursies helemaal toegankelijk zijn.’

daar de som van maken komen we

‘Op dit moment ga ik op elke be-

uit op nog eens ongeveer 300 000

stemming die we aanbieden zelf

personen. In totaal hebben dus

kijken of alles er aan onze normen

bijna één miljoen mensen behoef-

voldoet. Voor ik de reizen aan

te aan speciale noden. Het is dus

andere mensen aanbied, wil ik er

belangrijk dat er met deze mensen

zeker van zijn dat alles helemaal in

rekening wordt gehouden,.

TRIP 13

‘We gaan overal zelf kijken of alles op de bestemming aan onze normen voldoet.’ ©Kristof Steegmans

orde is. Zo ben ik juist terug van

mingen zijn dan ook wat exoti-

van activiteiten beschikbaar. Zo is

drie weken Mexico.

scher. Kenia is voor de avonturiers.’

het in Tenerife bijvoorbeeld moge-

Kristof investeert veel uren in zijn

‘Natuurlijk zullen er in de toekomst

lijk om een tocht per 4x4 over de

nieuwe reisbureau, maar toch is het

nieuwe bestemmingen bijkomen.

Teide te doen, of zelfs te gaan ka-

niet zijn enige broodwinning. ‘Ik

Er is een grote kans dat we in het

yakken aan Los Gigantes, een reus-

werk nog in ons familiebedrijf in de

najaar het Spaanse Marbella aan

achtig rotsgebergte aan de kust van

kledingsector en doe iets met com-

ons assortiment toevoegen. Ook

Tenerife. Voor veel mensen lijkt op

puters. Ik kan nu nog niet zeggen of het reisbureau later mijn enige beroepsactiviteit zal zijn. Dat wijst de toekomst wel uit.’

Aanbod ‘Onze klanten kunnen momenteel kiezen uit vier bestemmingen: Tenerife, Curaçao, Aruba en Kenia.

safari gaan in Kenia onmogelijk als

‘Onlangs schreef een MS-patiënte zich in om naar Kenia te gaan met haar dochter’

Op elk van deze plaatsen zijn er

rolstoelgebruiker, maar het behoort zeker tot de mogelijkheden. Heel recent schreef een MS-patiënte zich in om twaalf dagen met haar dochter op safari te gaan.’

Toch hoeven het niet noodzakelijk mensen met een beperking te zijn die aankloppen bij Wetravel2. ‘Het is zelfs zo dat er momenteel enkel

tot wel zeven hotels beschikbaar.

aan Mexico en Marokko wordt

mensen zonder beperking met onze

Hoewel het waar is dat het aanbod

gewerkt. We weten dat het allemaal

organisatie op reis zijn geweest.

eerder beperkt is, heb ik bij het kie-

kan, maar willen alles onder con-

We leggen ons dan wel toe op men-

zen van de bestemmingen zo veel

trole hebben. Dat proces gaat nor-

sen met een beperking, maar echt

mogelijk rekening gehouden met

maal vrij vlot, maar je moet het wel

iedereen kan naar ons komen om

de variatie ervan. Zo ligt Tenerife

geregeld krijgen.’

een reis te boeken. Onze eerste

nog in Europa en is het niet zo ver,

Op de bestemmingen zelf hoef je

boekingen voor mensen met een

terwijl Aruba en Curaçao wel een

niet stil te zitten. ‘Hoewel we niets

beperking zijn gepland voor begin

eindje vliegen zijn. Deze bestem-

verplichten, zijn er ter plekke tal

augustus.’

14 TRIP

‘Voor logistieke ondersteuning

heel ambitieus. ‘Mijn doel is om in

Drie struikelblokken

en de uitvoering van onze reizen

de toekomst in Vlaanderen de refe-

Er zijn in België drie grote

doen we een beroep op Jetair. Op

rentie te worden voor toegankelijk

struikelblokken waarmee reizigers

die manier kunnen we ons volop

reizen. Hét reisbureau in België en

met een beperking geconfronteerd

concentreren op het aanbieden van

misschien wel Nederland. Ik denk

worden.

een kwalitatief aanbod met een

dat dat haalbaar kan zijn. Naar an-

De beperkte en moeilijk bereikbare

persoonlijke aanpak.’

dere landen uitbreiden wil ik ook

informatie voor mensen met een be-

niet uitsluiten, maar daar zijn al

perking. Telkens wanneer zij op reis

Dialoog

soortgelijke initiatieven op poten

willen gaan moeten ze alles opnieuw

‘Elke reis die mensen bij ons komen

gezet. Er komt ook heel wat meer

uitzoeken. Dat is een vermoeiende

boeken, begint met een gesprek.

bij kijken dan gewoon een brochure

taak en werkt in veel gevallen demo-

Dat is heel belangrijk, omdat we

vertalen.’

tiverend om nog een reis te willen

zo kunnen overeenkomen wat de

‘Naast het aanbieden van reizen

boeken.

wensen van de klant zijn en wat

geven we lezingen in ziekenhuizen,

Het bestaande reisaanbod op vlak van

haalbaar is. Zo kunnen we de beste

verenigingen en bedrijven. We

toegankelijk reizen heel sterk gericht

en gevarieerdste reis voor hen sa-

proberen op die manier mensen te

is op groepsreizen die bijna uitslui-

menstellen. We kijken naar welke

sensibiliseren voor het onderwerp.

tend bestaan uit mindervaliden. Met

behoeften zij nodig zullen hebben.

Ik hoop ooit opleidingen te kunnen

familie of vrienden reizen blijft op die

Het kan dus ook voorvallen dat

aanbieden aan andere mensen in

manier een hele onderneming.

een bestemming niet haalbaar is.

de toeristische sector, zodat we hen

Tenslotte blijft de knowhow in de

Zo gaan we een persoon met een

kunnen leren hoe ze best omgaan

traditionele reissector op veel vlakken

nierdialyse niet zomaar naar Kenia

met personen met een beperking.

tekort te schieten. Het gevolg daarvan

laten gaan. Daar heb je niet om elke

Hopelijk kunnen we reizen zo

is dat zij niet de kennis heeft van het

hoek een ziekenhuis.’

binnenkort voor iedereen leuk,

toegankelijke reisaanbod en niet weet

Ondanks het prille bestaan van de

avontuurlijk, maar vooral zorgeloos

hoe ze met de behoeften van personen

reisorganisatie zijn hun plannen

maken.’

met een beperking moet omgaan.

Ik hoop dat we in de toekomst de referentie kunnen worden voor toegankelijk reizen.’ ©Stijn De Wandeleer

TRIP 15

Berlijn een reis doorheen de tijd

Van een klein middeleeuws stadje tot de hoofdstad van Duitsland, Berlijn is een wereldstad met een rijke geschiedenis. Berlijn heeft dan ook voor elke reiziger wat wils. De volgende toeristische trekpleisters leiden je door de geschiedenis van Berlijn en mogen dan ook zeker niet ontbreken tijdens een bezoek.

Door Marjolein Antonis

Š Marjolein Antonis

16 TRIP

De Brandenburgse Poort werd gebouwd door architect Carl Gotthard Langhans. © Marjolein Antonis

D

at Berlijn een bijzondere stad is, kan ook de

vertelt ons waar we vandaan komen, door wat onze

30-jarige Mark H. beamen. Mark werkt als gids

voorouders ons hebben nagelaten.’

bij Original Berlin Tours. Nadat hij jarenlang de

wereld heeft rondgetrokken, keerde hij een jaar geleden

Brandenburger Tor

terug naar zijn heimat: Berlijn.

De Brandenburger Tor is een neoklassieke stadspoort

‘Berlijn de dag van vandaag is heel erg multicultureel

van Berlijn, gebouwd op de plaats van de oorspronke-

en eigentijds. Toen ik hier opgroeide waren er niet veel

lijk poort op de Pariser Platz door architect Carl Got-

toeristen en weinig hippe buurten. Nu is het een trendy

thard Langhans in 1788. De poort staat voor de over-

stad in Europa, waar veel mensen komen en gaan. Ook

winning van de Pruisische koning Frederik Willem II

veel jonge mensen komen Berlijn ontdekken. Het is een

op de Republiek Der Zeven Verenigde Nederlanden in

stad die non-stop verandert.’ Ondanks alle populaire

1787. Aan de Dorische zuilen en mythologische tafere-

boetieks en moderne architectuur, ademt de stad ge-

len is duidelijk te zien dat het gebouw geïnspireerd is

schiedenis. Het is dan ook een belangrijk deel van de

door Griekse kunst. In 1806 werd het beeldhouwwerk

stad, vindt Mark. ‘We moeten leren van het verleden

van de strijdwagen met vier paarden (quadriga) bovenop

en de fouten die gemaakt zijn. Het verleden heeft ons

de poort door Napoleon als oorlogsbuit meegenomen.

tenslotte gemaakt tot wie we nu zijn. De geschiedenis

Acht jaar later, na de nederlaag van Napoleon en de

TRIP 17

Het Holocaustmonument is gemaakt uit 2711 betonblokken. Š Marjolein Antonis De architect die het Reichstag mocht reconstrueren, Norman Foster, werd gekozen door middel van een wedstrijd. Š Marjolein Antonis

18 TRIP

Paleis Sanssouci trekt elk jaar meer dan 2 miljoen bezoekers. © Marjolein Antonis

Pruisische bezetting van Parijs, werd het teruggezet op zijn oorspronkelijke plaats, met toevoeging van de godin Victoria met de Pruisische adelaar.

Tijdens de Koude Oorlog bevond de poort zich vlak naast de Berlijnse muur, aan de Oostkant en in de jaren vijftig werd ze gerestaureerd. Het huidige standbeeld van de godin is dan ook een replica. De dag van vandaag is het monument het symbool van de Duitse eenheid en vrijheid.

Potsdam Potsdam is een historische stad, gesticht in de 10de eeuw. De stad grenst aan Berlijn en wordt ook wel het Versailles van Pruisen genoemd. Hoewel het dus eigenlijk geen deel van Berlijn is, is het zeker een bezoekje waard. Potsdam is vooral bekend door het Sanssouci paleis (van het Franse sans soucis, ‘zonder zorgen’), omringd door het Sanssouci park met een fontein en nog enkele bijgebouwen.

In 1745 gaf Frederik de Grote van Pruisen de opdracht om een zomerpaleis in rococostijl te bouwen. Zijn opvolgers pasten het gebouw nog aan en lieten extra gebouwen zetten. Zo werd bijvoorbeeld in 1842 het gebouw uitgebreid met een verlenging van de zijvleugels onder Frederik Willem IV. Slot Sanssouci werd erkend als Werelderfgoed in 1990 door UNESCO.

Reichstag Het Reichstaggebaüde of Rijksdaggebouw werd gebouwd in 1894 door Paul Wallot in eclectische stijl. Het was de zetel van het vorige parlement, Reichstag, tot 1933.

Tijdens de Rijksdagbrand op 27 februari 1933 werd het gebouw zwaar beschadigd. Er werd vermoed dat de brand was aangestoken door de communist Marinus van der Lubbe, maar dit is nooit bewezen. Ook bestaat er een theorie waarin de nazi’s zelf de brand hebben gesticht, om zo de machtspositie van hun partij te versterken en af te rekenen met de communisten.

Tijdens de Koude Oorlog werd het gebouw, dat zich bevond in West-Berlijn, gerestaureerd en gemoderniseerd. In 1971 werd het benoemd tot Duits Historisch Instituut. Na de vereniging van Oost- en West Duitsland werd de glazen koepel toegevoegd door architect Norman Foster, waardoor het als een postmodern gebouw wordt beschouwd door de combinatie van oude en nieuwe architectuur. Sinds 1999 zetelt het Duitse parlement, oftewel Bundestag, weer in het gebouw. Door

TRIP 19

Na de Tweede Wereldoorlog werd Villa Wannsee gebruikt als school voor het een museum werd in 1992. © Marjolein Antonis

de historische waarde van het gebouw en het spectacu-

Op de betonblokken zit een chemisch product genaamd

laire uitzicht vanuit de koepel is het een monument dat

Protectosil dat het eenvoudig maakt om graffiti te

je moet gezien hebben in Berlin.

verwijderen, gemaakt door het bedrijf Degussa. Pittig

Holocaustmonument

detail: Degussa was verantwoordelijk voor de productie van Zyklon B, het beruchte gas dat werd gebruikt

Het holocaustmonument (Denkmal für die ermordeten

om Joden om te brengen in de gaskamers. Uiteindelijk

Juden Europas) is een herdenkingsmonument ter nage-

werd toch beslist om de samenwerking met Degussa

dachtenis van de Joden die vermoord werden tijdens de

voort te zetten en werd de bouw voltooid in 2004.

Tweede Wereldoorlog. Het is een abstract kunstwerk bestaande uit betonblokken met variërende hoogtes

Villa Wannsee

waar bezoekers kunnen doorlopen. Het werd ontwor-

Villa Marlier, na de Tweede Wereldoorlog beter bekend

pen door de Amerikaanse architect Peter Eisenman.

als Villa Wannsee, is het huis waar op 20 januari 1942

Het labyrint geeft een gevoel van desoriëntatie en af-

de Wannseeconferentie werd gehouden die zou beslis-

zondering en is dan ook symbolisch voor de ervaringen

sen over het lot van alle Joden in Nazi-Duitsland (de

van de Joodse slachtoffers. Wel kan je in de gangen

zogenaamde Endlösung der Judenfrage). Tegenwoordig is

altijd een uitgang zien naar welke richting je ook kijkt,

het huis ingericht als museum en gedenkplaats.

iets wat de Joden in de kampen niet konden. Onder het

Hoewel Hitler zelf niet aanwezig was op deze con-

monument bevindt zich een expositieruimte eenvoudig

ferentie waren verschillende Nazikopstukken uit de

getiteld ‘plaats van informatie’ met de namen van alle

regering wel aanwezig, zoals Reinhard Heydrich, Adolf

Joodse Holocaustslachtoffers.

Eichmann en Martin Luther. Ondanks het eerste plan

20 TRIP

om de Joden massaal te verdrijven uit Europa, werd er

1961 werd de muur opgericht, die voorlopig uit niet

uiteindelijk beslist om de Joden uit te roeien met gifgas,

veel meer dan prikkeldraad bestond en die later nog

hoewel dit verbloemd werd met de term ‘evacueren’.

meermaals werd versterkt.

Ook werd er gediscussieerd over wat men moest doen

De communistische Sovjet-Unie noemde de Berlijn-

met Mischlingen, mensen uit gemengde families die

se Muur een beschermingsmuur die het fascistische

maar gedeeltelijk Joods waren.

westen moest buitenhouden, maar diende eigenlijk

Berlijnse Muur

om de emigratie naar het Westen te voorkomen. Wie het waagde de muur over te klimmen, belandde in een

Na de Tweede Wereldoorlog werd Duitsland opgedeeld

strook niemandsland waar waakhonden, mijnen, spij-

in vier zones: een Amerikaanse, Britse en Franse zone

kerbedden en bewakers ervoor zorgden dat niemand

in het westen en de Sovjetzone in het oosten. Berlijn

de andere kant levend bereikte. Doorheen de jaren pro-

zelf, gelegen in het deel van de Sovjet-Unie, werd nog

beerden mensen allerlei manieren uit om de muur over

eens opgesplitst in Oost- en West-Berlijn.

te geraken. Zo zijn Hans Strelczyk en Gunter Wetzel

Na jaren van conflicten tussen de Bondsrepubliek

met hun families de muur overgestoken in een zelfge-

Duitsland (West-Duitsland) en de Duitse Democra-

maakte heteluchtballon in 1979.

tische Republiek (Oost-Duitsland) besliste de Sov-

Op 9 november 1989 viel de Berlijnse Muur. Restanten

jet-Unie om grenzen te bouwen die het Oosten en het

van de muur zijn nog steeds te vinden doorheen Berlijn,

Westen zouden scheiden: de Duits-Duitse grens die

zoals de East Side Gallery. De East Side Gallery is een

dwars door Duitsland ging en de Berlijnse muur die

openluchtgalerij waar een honderdtal kunstenaars hun

West-Berlijn afsneed van Oost-Berlijn. Op 13 augustus

werk hebben gespoten op de overblijfselen van de Berlijnse muur in 1990. Het is de grootse openluchtgalerij ter wereld en is tegelijkertijd het langste en bekendste

Een toerist poseert met twee soldaten voor Checkpoint Charlie.

stuk Berlijnse muur dat bewaard is gebleven.

© Marjolein Antonis Graffiti op een stuk overgebleven Berlijnse Muur. © Marjolein Antonis

TRIP 21

Betreten Verboten Een dag urban exploren in Berlijn

22 TRIP

Š Lisa Debruyne

Urban exploren is al enkele jaren hot in Berlin. Het bezoeken van verlaten gebouwen is spannend omdat het vaak griezelig en verboden is. Berlijn is de perfecte stad voor een doorwinterde urban explorer die van een uitdaging houdt: het alom bekende Spreepark, de bunkers uit de Tweede Wereldoorlog en de vele leegstaande ziekenhuizen kunnen een ervaren ontdekker wel even zoet houden. Mijn collega Stijn en ik besloten onze eerste keer makkelijk en aangenaam te maken. Dat plan viel al snel in het water. Het resultaat was een spannende verkenning van twee vergeten Berlijnse locaties.

Door Lisa Debruyne

V

ol spanning lopen we onder de verlaten S-baan bij het station Wernerwerk. De

omgeving is griezelig leeg en om de zoveel seconden werpen we een blik op het kantoorgebouw naast het station. Wanneer we hopen dat niemand ons ziet, duwen we een recent gemaakte poort open en lo-

pen we onder de treinsporen naar de achteringang van het station.

Als Stijn enkel een kapotte deur opmerkt, besluit hij de doorgang te verkennen. Een ingang voor het publiek was dit zeker niet. Omdat ik het in mijn broek doe van angst, gaat Stijn me voor. Hij wurmt zich door een smalle gang terwijl hij moet oppassen waar hij stapt.

Betreten verboten Kapot glas kraakt onder Stijns voeten. Aan het einde van het hindernissenparcours roept hij dat we via deze weg op de trappen kunnen klimmen die naar de sporen leiden.

Zijn woorden zijn nog niet koud of er klinkt een luide doffe klap. Iets of iemand boven ons lijkt niet blij

Š Lisa Debruyne

TRIP 23

Omdat het vandaag cultureel erfgoed is, staan de bovengrondse baan en stations gewoon te verrotten. © Lisa Debruyne

met onze komst. Muisstil stapt Stijn terug in mijn richting. ‘Er stond daar een stoel en een brik melk’, fluistert hij. De haren in mijn nek staan recht als ik plots een tweede klap hoor op de sporen. Heel het ijzeren gebouw lijkt het geluid te verspreiden. Wanneer Stijn me probeert te overtuigen dat het vast vogels zijn, begeef ik me al naar de uitgang van de Bahnhof. We besluiten de oude sporen te volgen om te zien of we er ergens anders zonder problemen opgeraken. Aan de overkant van de drukke Siemensbahn zien we een platgelopen paadje dat op de verhoogde sporen uitkomt.

Er is maar één groot probleem.

Iedereen kan ons zien als we op die sporen staan. Voetgangers en autobestuurders merken ons meteen op. Een veel te geïnteresseerde fietser neemt zelfs doodleuk een foto van ons. Gelukkig is er nergens een bordje met ‘Betreten Verboten’ te vinden. Wanneer Stijn voorstelt om over de baan naar Wernerwerk te rennen, bonkt mijn hart in mijn keel. Het is onmogelijk om er onge-

S-Bahnhof Wernerwerk (verlaten sinds 1980)

zien te raken en erheen kruipen is door de harde kolen een pijnlijke en

Wernerwerk is een van de drie leegstaande S-banen in Siemensstadt, zo

langzame bedoening. Na ongeveer

genoemd naar het enorme elektronicabedrijf dat er gevestigd was. Op

twintig meter gelopen te hebben,

het moment dat de Siemensbahn in 1929 voor het eerst gebruikt werd,

beseffen we dat we moeten terug-

had Siemens zo’n 55.000 werknemers. Het doel van de baan was de

keren als we de Polizei niet op ons

pendelaars dagelijks vanuit Berlijn naar Siemensstadt te halen. In 1980

dak willen krijgen. Buurtbewoners

was er een grote staking bij Siemens. De Deutsche Reichsbahn zag het

kijken ons sprakeloos aan als we

gebruik van de Siemensbahn dalen en sloot de drie stations. Omdat het

van de sporen komen gespurt en op

vandaag cultureel erfgoed is, staan de bovengrondse baan en stations

onze fietsen springen. Alsof geen

gewoon te verrotten. De brug waarover de S-baan loopt zou zelfs niet

enkele jongere uit de buurt het oude

meer volledig veilig zijn.

station al heeft bezocht.

24 TRIP

Creepy koelkelder

een bepaald moment twijfel ik of

Hysterisch

Onze tweede stop is het oud ana-

we de uitgang nog wel zullen terug-

Na een kwartier verkennen, botsen

tomisch instituut van de Freie

vinden. Heel het interieur is kort en

we toevallig op de grootste aula.

Universität Berlin in de residentiële

klein geslagen. Heelhuidse kasten

De statige ruimte heeft eerder iets

wijk Dahlem. Het verlaten gebouw

of tafels zijn er niet te vinden. In de

weg van een studentenhorrorfilm

steekt fel af tegen de dure woningen

tuin liggen kapotte lessenaars en

dan van een klas. Stijn gaat als een

in de Königin-Luise-Straße. We

stoelen die van de vierde verdieping

echte anatomieleerling boven op de

parkeren onze fietsen in een nabij-

lijken gegooid te zijn. De Berlijnse

laatste rij zitten om enkele sfeer-

gelegen parkje en gaan te voet door

politie patrouilleert hier vaak om

beelden te nemen. We gaan door

de chique straten om geen argwaan

vandalisme te beperken. Achter

de andere aula-ingang naar buiten

op te wekken bij de bewoners.

en passeren een klein lokaal waar

Wanneer ik twee jongens ongege-

lijken voor een groep studenten aan

neerd op het dak van het instituut zie staan, besef ik dat het een populaire tempel voor urban explorers moet zijn. Ik zou niet graag in een van de gigantische villa’s naast het instituut wonen. Lelijke graffiti en donkere gaten waar ooit ramen zaten, staren de huizen rond het

Donkere gaten waar ooit ramen zaten, staren de huizen rond het gebouw aan

gebouw aan. Stijn en ik wandelen

vivisectie onderworpen werden. Ik krijg rillingen als ik eraan denk om hier ’s nachts alleen te zijn. Wanneer we ons alleen op de campus wanen, horen we luide mannenstemmen. Omdat we geen problemen willen, zoeken we een manier om buiten te geraken zonder hun pad te kruisen. In de achtertuin

subtiel voorbij wanneer we voet-

elke hoek schuilt een of andere

botsen we overal op muren. Intus-

gangers tegenkomen, maar wur-

donkere kamer waar ik liever snel

sen worden de stemmen achter ons

men ons dan snel door een gat in de

voorbijloop. We komen de jongens

luider. Ik draai me met knikkende

poort en betreden de oude campus

van op het dak tegen. Ze zijn onge-

knieën om en probeer me kalm te

zonder problemen. De enge plek telt

veer zestien jaar en spreken geen

gedragen als we de drie jonge man-

vier verdiepingen en een koelkel-

woord Engels. Uit hun ogen straalt

nen tegenkomen. Ze bekijken ons

der waarin lijken bewaard werden.

hetzelfde gevoel dat wij hebben: een

onderzoekend, maar zwijgend. Van

Het statige gebouw bestaat uit een

combinatie van angst, opwinding

de zenuwen vertel ik hen dat we op

wirwar van gangen en kamers. Op

en adrenaline.

zoek zijn naar onze twee vrienden.

De vreemden blijken Spanjaarden te zijn die, net als de twee andere explorers, geen Engels kunnen.

Omdat onze stroeve communicatie stilvalt, glippen we langs hen heen richting uitgang. Op het moment dat ik de laatste gang doorloop, zegt Stijn kalm dat ik niet mag schrikken: ‘Er staat iemand in de donkere ruimte naast ons.’ Ik krijg net geen aanval als vanuit die kamer een felle cameraflits me verblindt. Ik loop de laatste meters naar buiten, hap naar adem en pak Stijn hysterisch vast. Urban exploren is niets voor mij, maar bezorgde me een bijzonder entertainende namiddag.

© Lisa Debruyne

TRIP 25

De statige aula heeft eerder iets weg van een studentenhorrorfilm dan van een klas. Š Stijn De Wandeleer

26 TRIP

Anatomisch Instituut van de Freie Universität Berlin (Verlaten sinds 2005) Het anatomisch instituut in Dahlem behoorde tot de Vrije Universiteit Berlijn, opgericht in West-Berlijn na de splitsing van de stad. Sinds 1949 sneden studenten er al in lijken. In 2005 verhuisde de anatomiecampus naar het centrale Mitte. Supermarktenketen Aldi Nord zou het terrein hebben gekocht, maar slaagt er niet in om het gebouw plat te gooien en er een supermarkt te plaatsen. De lokale politici werken de bouwplannen tegen omdat ze vrezen voor te veel concurrentie voor de andere winkels.

In de tussentijd wordt het leegstaand instituut geteisterd door vandalen en graffitispuiters.

Hier komt reclame

TRIP 27

‘Ik kwam al twee keer in de problemen met de politie’ 28 TRIP

STREET ART IN BERLIJN

Als Berlijn het land der kunstenaars is, dan is RAW de hoofdstad. Artiesten van over de hele wereld vinden er hun toevluchtsoord. ‘Het is heerlijk om altijd omringd te zijn door kunst en mensen die je passie delen,’ vertelt Cyril Vouilloz, een graffiti-artiest.

Door Stijn De Wandeleer

TRIP 29

H

et is vroeg in de namiddag als we voor de stenen poort staan die RAW van de rest

van Berlijn scheidt. Op de keurige witte letters bovenop de poort na, werd alle lege ruimte ingekleurd met graffiti. Het lijken twee ver-

schillende werelden te zijn: waar wij staan lopen mensen haastig heen en weer. Hier is de drukte van Berlijn goed voelbaar. Aan de andere kant loopt een enkeling door een smal steegje dat uit een thriller zou

Cyril Vouilloz, beter bekend onder artiestennaam Rylsee maakt al sinds jongs af

kunnen komen. Verder ligt alles er

aan kunst die op letters gebasseerd is. ©Stijn De Wandeleer

verlaten bij. Wantrouwig wandelen we RAW binnen, ik met mijn fototoestel om mijn nek. De smalle straat die we opstappen is langs bei-

die met wijd gespreide armen mijn

de kanten begrensd door lage hui-

richting uit loopt. Ik stamel uit dat

zen. Er is geen muur rondom ons

ik gewoon een foto van de graffiti

die ontsnapt is aan spuitbussen en

maak. Mijn greep rond het fototoe-

verfkwasten. De anders saaie gevels

stel is intussen zo gespannen dat

werden omgetoverd tot reusachtige

mijn vingers beginnen te tintelen.

canvassen voor creatieve zielen,

Na de foto te hebben laten zien mag

waarvan er in RAW duidelijk meer

ik dan toch doorlopen. Tegen alle

dan genoeg zijn.

verwachtingen in met een hele ca-

Ik haal mijn camera boven om al

mera. Later vernamen we dat RAW

het moois rondom ons te fotogra-

ook voor illegalen en drugsdealers

feren, maar op het moment dat ik

een interessant toevluchtsoord is.

de ontspanner indruk wandelen er

Na een wat turbulente eerste

een viertal jonge mannen de hoek

indruk zetten we onze ontdek-

om. Zij zijn blijkbaar niet zo opge-

kingstocht verder. De muurschil-

zet met ons bezoek. ‘Why are you

deringen in RAW lopen uiteen in

taking pictures of us?’ roept dui-

verscheidenheid. Je vindt er simpele

delijk de agressiefste van de groep,

graffiti-ontwerpen, maar ook meer

30 TRIP

Een indrukwekkend kunstwerk op een muur in RAW. © Stijn De Wandeleer

De kunstgallerij Urban Spree in RAW is voor veel kunstenaars, waaronder ook Rylsee, een toevluchtsoord geworden. ‘Het is heerlijk om altijd omringd te zijn door mensen die je passie delen!’ © Stijn De Wandeleer

TRIP 31

‘Mijn schetsboek heb ik altijd bij me. Als ik iets grappig vind, schrijf ik het op,’ zegt Rylsee. ©Stijn De Wandeleer

geavanceerde kunst. Zo werd een

Cyril woont intussen drie jaar in

stralen zijn ogen als hij over zijn

autowrak tegen een muur omhoog

Berlijn. ‘Ik volgde een meisje naar

leven hier praat.

gehangen en omgevormd tot een

hier. Gelukkig groeide ik op in een

‘Hoewel ik het hier nu wel naar

metershoge toekan die de wacht

mijn zin heb, kan ik niet garande-

lijkt te houden over het plein er-

ren dat ik hier voor altijd blijf. Veel

voor. Op dat plein vinden we ook de kunstgalerij ‘Urban Spree’, huisvesting van meerdere kunstenaars, waaronder ook Cyril Vouilloz.

Urban Spree Het atelier van Cyril, die met zijn artiestennaam ‘Rylsee’ meer bekendheid kent, staat in groot contrast met de buitenkant van het gebouw. De kamer is klein maar

‘De gedachte dat je door je kunst iemands dag aan de andere kant van de wereld beter kan maken vind ik sterk’

van het werk dat ik doe gebeurt vanop de computer. Mijn werkplaats past in een rugzak, dus het maakt niet uit waar ik naartoe ga.’

Openbare plaats Op Cyril’s bureau ligt een schetsboek opengespreid waarin verschillende ontwerpen staan. De woorden ‘kebyorad’ en ‘dilsexia’ staan meerdere keren onder elkaar

opgeruimd. Het moeten ook de

op de pagina’s in verschillende let-

eerste muren zonder graffiti zijn die

tertypen en schrijfwijzen. ‘Ik ben

ik in RAW zie. ‘Ik houd mij vooral

buurt in Genève die veel gelijkenis-

keyboard dyslexic, wat betekent dat

bezig met het maken van handge-

sen heeft met RAW. Graffiti, clubs,

ik alleen moeite heb met het schrij-

schreven typografie en kunst die op

drugsdealers, noem maar op. Ik

ven van woorden als het vanop een

letters gebaseerd is. Mijn artiesten-

voelde me hier meteen thuis. On-

toetsenbord gebeurd. Door de let-

naam is ontstaan door een begrip

dertussen is het Ubran Spree-team

ters in de woorden te verwisselen

dat in de Franse hiphop ‘Verlan’

mijn tweede familie geworden.’ Je

van plaats wou ik dat weergeven in

noemt. Je verwisselt gewoon de

kan zien dat hij hier echt gelukkig

deze tekening.’

klinkers in een woord zodat het

is. Onder een zwarte muts die het

‘Ik denk dat ik dit vak eerder doe

rijmt met iets anders.’

grootste deel van zijn haar bedekt

op een egoïstische manier. Als ik

32 TRIP

iets grappig vind, dan maak ik het

hoor ik iemand iets zeggen en dan

verf. Tijdens die dag, die van elf uur

gewoon. Toch is het ook leuk om

moet ik dat gewoon neerschrijven.

in de voormiddag tot zeven uur ’s

mijn werk te kunnen delen met de

Dat kunnen grappige dingen zijn

avonds duurt, proberen we de men-

rest van de wereld. Ik doe het zeker

maar ook gedachten.’

sen zo veel mogelijk mee te geven

niet voor de bekendheid, maar je

‘Om geïnspireerd te blijven is het

over typografie. De geïnteresseer-

wilt wel dat je werk bekeken wordt.

voor mij heel belangrijk dat ik aan

den komen ’s morgens binnen met

De gedachte dat je door je kunst ie-

meerdere projecten tegelijk werk.

een idee en gaan na een hele dag

mands dag aan de andere kant van

Voor het ene werk moet ik heel

werken naar huis met hun eigen

de wereld beter kan maken vind ik

precies en geconcentreerd te werk

zelfgemaakte logo.’

sterk.’

gaan, terwijl ik voor iets anders

Toen Cyril op zijn veertiende begon

misschien hout moet hakken. Het is

Linkshandig

met het spuiten van graffiti had hij

die variatie die het leuk maakt.’

‘Ik ben linkshandig. Je zou het kun-

het moeilijker met het delen van

Voor wie interesse zou hebben om

nen zien als een handicap, want bij

zijn werk. ‘Ik was heel negatief over

zelf creatief aan de slag te gaan met

het schilderen word ik er wel door

mijn eigen creaties. Als je iets op

typografie zijn er ook opties. ‘Eén

gehinderd en ziet het er wat vreemd

een muur spuit waar elke dag hon-

keer per maand geef ik samen met

uit. Langs de andere kant heeft het

derden mensen voorbij wandelen,

een vriend, Otto Baum, een work-

mij ook andere paden doen ontdek-

verplicht je hen om ernaar te kij-

shop genaamd Make Your Own

ken. Ik ben erdoor in het vak gerold

ken. Ik was toen niet overtuigd dat

Sign. Hij heeft zich vooral toegelegd

dat ik nu doe. Het is die zwakte die

mijn werk een plaats verdiende op

op het schilderen van letters met

mijn sterkte is geworden.’

een openbare plaats.’

Eén muurschildering in RAW staat

Overdag ligt RAW er verlaten bij. ©Stijn De Wandeleer

op naam van Cyril. Geen letters deze keer, maar een robot met zwembandjes die in een ondiepe plas water staat. Toch is dat niet helemaal volgens de regels. ‘Graffiti is overal in Berlijn illegaal, ook hier dus. Ik ben ervan overtuigd dat veel afhangt van wat je doet en hoe je het doet. Als je hier in RAW aan de eigenaar van een gebouw uitlegt wat je van plan bent, is de kans groot dat hij daar geen probleem van gaat maken. Toegegeven, ik heb wel al twee keer problemen gehad met de politie door het spuiten van graffiti.’

Inspiratie ‘Voor een artiest werkt RAW heel inspirerend. Je bent heel de tijd omringd door kunst en mensen die je passie delen. Veel van mijn inspiratie haal ik ook van mensen. Wat ze zeggen, doen en schrijven. Ik heb mijn schetsboek altijd bij me. Soms

TRIP 33

Ik ga op reis en ik neem mee?

De zomervakantie staat weer bijna voor de deur. Reizen zijn geboekt en valiezen worden gepakt. Maar wat moet er nu echt in je koffer steken? Wij zetten enkele belangrijke en handige dingen even op een rijtje.

Door Stijn De Wandeleer

G

a je met het vliegtuig op reis? Neem dan zeker

wel dat je iets van kaartlezen kent, maar vaak kan je er

kauwgom of zuurtjes mee. Anders bestaat de

mits wat nadenken wel aan uit. Daarnaast is het altijd

kans dat je tijdens het opstijgen en landen last

handig om je te oriënteren binnen een gebied. Je kan

krijgt van je trommelvlies door het drukverschil. Je kan

visueel zien waar je bent, wat moeilijker is op het kleine

dit natuurlijk op het vliegtuig zelf kopen, maar bereid

scherm van een gps of smartphone.

je dan voor hier extra voor te betalen. Als dat niet zou helpen, vraag dan in het vliegtuig een zakje ijs om tegen

3. Een kopie van je identiteitskaart. Eigenlijk kan een

je slaap te houden. Ook geeuwen blijkt te helpen. Zo

kopie van elk belangrijk document dat je van plan bent

kan je de eventuele last tot een minimum beperken.

mee te nemen nooit kwaad. Ga je op vakantie in het buitenland, dan ben je niets zonder identiteitskaart.

1. Een tube zonnecrème is onmisbaar, zelfs als je

Bespaar jezelf dus de onnodige stress die komt kijken

niet van plan bent je dagen zonnend aan het strand te

bij een verloren pas en neem in je valies een duplicaat

spenderen. Je beschermen tegen slechte UV stralen is

mee.

altijd een must. Te lange blootstelling aan de zon kan namelijk schade aan je huid veroorzaken. Dat zorgt

4. Lenzenpotjes kunnen dienen als een compacte ma-

er in het beste geval voor dat het verouderingsproces

nier om vloeistoffen te transporteren op het vliegtuig.

sneller wordt ingezet, met kraaienpootjes en lachrim-

Daar is de maximale hoeveelheid vloeistof die je mag

pels als resultaat. In het slechtste geval kan je er zelfs

meenemen tot een minimum beperkt. Bewaar dus je

huidkanker van krijgen. Zoals bij meerdere aspecten in

dag- en nachtcrèmes, en alle andere producten waar je

het leven is ook hier voorkomen beter dan genezen. We

maar een kleine hoeveelheid van nodig hebt op deze

raden je daarom aan om je op gewone dagen minstens

manier om moeilijkheden bij het inchecken te vermij-

één keer ’s morgens in te smeren. Verwacht je veel zon,

den. In de winkel vind je vaak ook kleinere verpakkin-

dan doe je dit best om de twee uur of elke keer als je uit

gen van je favoriete deodorant en zeep.

het water komt.

5. Een klein naaisetje kan je veel gênante momenten 2. We zijn er van overtuigd dat een landkaart ook niet

besparen, zelfs als je niet zo handig bent met naald en

mag ontbreken in je reiskoffer. Noem het old fashioned

draad. Een scheur in je favoriete kleed of broek? Geen

maar als je gps het begeeft of als je op ontdekking wilt

probleem! Je kan voor de zekerheid ook nog enkele

gaan zal je ons dankbaar zijn. Voorwaarde is natuurlijk

knopen meenemen.

34 TRIP

6. Handwasmiddel. Op vakantie heb je niet altijd tijd

10. Geurbuiltjes. Hoewel we het zeker niet noodzake-

en zin om kleding uitgebreid te wassen in het wassalon.

lijk gaan noemen, kan het wel een muffe koffer opfleu-

Met een klein flesje handwasmiddel krijg je op een kor-

ren. Ideaal voor als je een lange tijd op reis gaat.

te tijd het vuil uit je kleren.

11. Raken al jou kabels en snoeren ook altijd door el7. Niets zo vervelend als de taal niet machtig zijn op een

kaar in je rugzak? Bewaar ze dan vanaf nu samen in

vreemde bestemming. Neem dus zeker een taalgids

een zakje of brillendoosje.

mee in je handbagage of rugzak. Je kan je namelijk niet op elke bestemming in het Engels of Frans redden.

12.Een plastic zakje om natte kledij in te bewaren.

Leer best voor je vertrek enkele van de belangrijkste

Steek je natte zwemshort, bikini of handdoek nooit

uitspraken uit het hoofd. Voor de beperkte tijd die je

zomaar bij je droge kleren. Ook vuile en propere kleren

daarin steekt krijg je er veel reisplezier voor terug. Het

houd je beter gescheiden. De kans bestaat namelijk dat

is pas door met de plaatselijke bevolking te communi-

er zich schimmel op ontwikkelt.

ceren dat je een land écht leert kennen.

13. Bewaar je geld op verschillende plaatsen, we kun8. Schrijfpapier is altijd handig. Of het nu is om win-

nen het niet genoeg herhalen. Als je al je cash geld in je

kellijstjes te maken, adressen op te schrijven of het

portefeuille bijhoudt, ben je alles meteen kwijt moest

telefoonnummer van die knappe Spanjaard neer te

je die verliezen. Verdeel je geld daarom liefst over je

pennen, met een pen en wat papier in je rugzak kan het

handbagage en portefeuille. Een geldbriefje in je kous

niet misgaan.

bewaren kan redding bieden als je echt alles kwijtspeelt.

9. Een setje met medicijnen. Neen, je hoeft zeker niet je hele medicijnkist mee te nemen. We raden je wél aan

14. Ga je met het vliegtuig op vakantie? Dan kan een

om een kleine selectie te maken van de belangrijkste

lege plastic fles zich nuttig lenen. Je mag maar een

geneesmiddelen. Iets tegen de hoofdpijn, een tube ont-

beperkte hoeveelheid vloeistoffen meenemen op het

smettingsmiddel en plakkers zijn geen overbodige luxe,

vliegtuig, dus volle flessen drank raken niet door de se-

want niet op elke bestemming vind je een apotheek.

curity. Een lege fles kan je wel gratis bijvullen.

TRIP 35

©Stijn De Wandeleer

Š Marjolein Antonis

36 TRIP

Erasmus dossier

afgestudeerd, is de strijd om een baan bikkelhard. Alles wat je kansen kan verhogen is dan ook de moeite.

Aantal Belgische uitwisselingsstudenten hoger dan ooit

Studies hebben aangetoond dat studeren in het buitenland wel degelijk de kansen verhoogt op een vaste job. Vijf jaar na hun diploma te hebben behaald, lag de werkloosheid van uitwisselingsstudenten maar liefst 23% lager dan studenten die thuisbleven gedurende hun studie.

Werkgevers zeggen een voorkeur

Studeren in het buitenland wordt alsmaar populairder.

Of het nu voor een stage is of om les te volgen, meer en meer studenten kiezen ervoor om naar het buitenland te trekken tijdens hun studie. Ondanks het financiĂŤle plaatje dat erbij komt kijken, kan ook de crisis van de laatste jaren de reiskriebels niet stoppen.

Door Marjolein Antonis

te hebben voor studenten die in het buitenland hebben gestudeerd, omdat ze hebben bewezen zelfstandig en ondernemend te zijn. Bovendien bewijst het dat ze de moeite hebben gedaan om een nieuwe taal te leren en leggen ze contacten in het buitenland die hen kunnen helpen in de zoektocht naar een job en in hun latere loopbaan.

Valencia Werkkansen gecombineerd met

D

avontuur. Dat is wat Marlon Valcoor de crisis lijkt het logi-

was dat aantal bijna verdubbeld: er

kenborgh ertoe heeft gezet in Va-

scher dat minder studenten

waren maar liefst 4474 uitwisse-

lencia, Spanje, te gaan studeren. Hij

ervoor zouden kiezen om

lingsstudenten.

studeert chemie gecombineerd met

in het buitenland te studeren: ver-

Het wordt alsmaar gemakkelijker

een lerarenopleiding aan de Katho-

voer, kost en inwoon kan een pak

om in het buitenland te studeren,

lieke Universiteit Leuven. In Va-

duurder uitvallen in andere landen.

dankzij uitwisselingsbureaus zoals

lencia gaat hij vijf maanden werken

Ook de kost van het onderwijs,

Eramus, AFS en EF. AFS promoot

aan zijn thesis om zo zijn master

zoals inschrijvingsgeld, kan proble-

het ontdekken van andere culturen

in de chemie te kunnen behalen. In

matisch zijn. Zo moeten sommige

en het smeden van nieuwe banden.

december stapte hij op het vliegtuig

ouders zelfs geld lenen om hun kind

EF moedigt eerder aan om een

naar Valencia voor vier dagen. Om

op uitwisseling te kunnen sturen.

andere taal te leren. Of het nu voor

de stad al eens te verkennen, te

Men zou dus gaan denken dat uit-

middelbaar of hogeschool is, voor

spreken met de professor die hem

wisselingsprojecten een overbodige

stage of om les te volgen, uitwisse-

zal begeleiden en een kot te zoeken.

luxe zijn waar minder en minder

lingsprojecten zijn het van het.

‘Ik heb een flexibel traject waardoor

gebruik van wordt gemaakt. Uit

ik geen les meer hoef te volgen. Ik

cijfers blijkt echter het tegendeel.

Crisis

In het schooljaar 2004-2005 waren

Sinds de crisis is de jongerenwerk-

in de laboratoria.’ Opvallend is

er 2728 Belgische studenten uit

loosheid wereldwijd alleen maar

dat Marlon geen les zal volgen, in

het hoger onderwijs die naar het

gestegen. Er zoeken alsmaar meer

tegenstelling tot de meeste uitwis-

buitenland gingen. In 2012-2013

mensen een job en eenmaal je bent

selingsstudenten.

ga dus puur aan mijn thesis werken

TRIP 37

Avontuur

Erasmusbeurs betaalt hij evenveel

‘Het is wel waar dat er sinds de

‘Zelf had ik geen bepaalde plaats in

inschrijvingsgeld aan de Universi-

crisis een kleiner budget is. Vooral

gedachten. Mijn coördinator stelde

teit van Valencia als aan de KUL.

in mijn vakgebied komt er nog vrij

Valencia voor. Het goede weer en

‘Of je een Erasmusbeurs krijgt

veel praktijk bij kijken. De labo’s

leuke cultuur spraken me wel aan.

hangt af van je studiepunten. Daar-

heb je sowieso nodig en als er dan

‘Het is een verrijking die je meedraagt voor de rest van je leven.

Daarnaast staat het zeker mooi op je CV’ Ook is het erg handig om Spaans te

naast moeten je huidige universiteit

op de werkingsmiddelen moet

kunnen, dus dat wou ik graag leren.

en die waar je in het buitenland

bespaard worden, kan dat wel een

Je hoort altijd wel dat iedereen er

gaat studeren toelating geven.’

probleem vormen.’

goede herinneringen aan overhoudt. De andere optie die ik had was Zweden, maar dat bleek iets moeilijker om te regelen.’

‘Ik ga eigenlijk vooral voor het avontuur. Ik wou graag eens iets anders, een heel nieuwe ervaring.

Ik had geen kot, dus ik heb altijd gependeld, en ik wil graag op mijn eigen benen staan. Zo leer je jezelf ook wel beter kennen. Het is een verrijking die je meedraagt voor de rest van je leven. Daarnaast staat het zeker mooi op je CV. Ieder land heeft zijn specialiteit en eigen manier van werken. Het is mijn bedoeling om er ervaring op te doen en die andere methodes te bestuderen, om er vervolgens uit te leren. Dat kan ik dan zelf toepassen en combineren met wat ik heb geleerd in eigen land.’

Budget Hoeveel je in Spanje moet betalen voor hoger onderwijs kan enorm verschillen, afhankelijk van naar welke school je gaat, wat voor richting je volgt, etc. De prijs kan variëren tussen 1300 euro per maand en een euro per jaar. Door Marlons

38 TRIP

Het Turia-park in Valencia. © Marjolein Antonis

Erasmus Erasmus,

oftewel

‘European

Community Action Scheme for the Mobility of University Students’, is een uitwisselingsbu-

Frankrijk 789

en ark m ne 8 De 15

Sp a 76 nje 0

Zwe de 184 n

Het werd vernoemd naar de be-

Aantal Belgische Erasmusstudenten per gastland schooljaar ‘12-’13

kende humanist Desiderius Erasmus, die zelf meerdere universiteiten bezocht tijdens zijn leven.

Erasmus biedt de mogelijkheid

Ned erla nd

Aantal Belgische Frankrijk en Sp k r 789 a Erasmusstudenten ma 76 nje ne 58 e 0 1 D per gastland schooljaar ‘12-’13

nd Duitsla 370

aan om drie maanden lang les of stage te volgen in het buitenland, voornamelijk binnen de Europe-

jk kri nin Ko igd 5 ren 33 Ve

se Unie. Buiten de EU kan je ook

N d e erla 337 nd

naar landen als IJsland en Turkije.

Po rt 21 uga 4 l

Italië 251

jk kri nin Ko igd 5 ren 33 Ve

ZweFinland de 184 2n07

door de Europese Commissie.

33 7 uitsland D 370

Finland 207

reau dat werd opgericht in 1987

De bedoeling is om studenten de kans te geven om andere culturen in vreemde landen te ont-

Po rt 21 uga 4 l

Italië 251

dekken, nieuwe vaardigheden te

Aantal Belgische Erasmusstudenten per schooljaar 5000

te versterken. Om van Erasmus gebruik te maken, moet je inge-

Aantal Belgische Erasmusstudenten per schooljaar

5000 4000 3243

4000

3000

2675

3000 2675

2728

2845

2917

4474

rest moet je een inwoner zijn van een land dat meedoet met het Erasmusprogramma.

4001

3521

Erasmus+ is het vernieuwde uit-

3243 2728

2845

2917

of hogeschool en je eerste studiejaar afgerond hebben. Voor de

4474

3907

2965

schreven zijn bij een universiteit

4001

3907 3521

2000

leren en de Europese mentaliteit

wisselingsproject van Erasmus

2965

dat loopt van 2014 tot 2020.

Het project bezit een budget van 14,7 miljard euro en is toeganke-

2000

lijk voor 4 miljoen Europeanen.

1000

De grootste veranderingen zijn

1000

dat er, naast vereenvoudigde fi‘03-’04

‘04-’05

‘05-’06

‘03-’04

‘04-’05

‘05-’06

‘06-’07 ‘06-’07

‘07-’08 ‘07-’08

‘08-’09

‘08-’09

‘09-’10

‘09-’10

‘10-’11

‘10-’11

‘11-’12

‘11-’12

‘12-’13

‘12-’13

nancieringsregels, voor het eerst steun verleend wordt in de vorm van lokale projecten. Ook de bestrijding van o.a. geweld en racis-

Bron: www.epos-vlaanderen.be

me blijft een van de prioriteiten.

TRIP 39

Erasmus dossier Studente Charlotte bracht een semester door in Noorwegen

© Marjolein Antonis

‘Om drie uur in de namiddag was het donker’ Vier maanden lang woonde en studeerde Charlotte De Waele in Tromsø, een klein stadje in het noorden van Noorwegen. “Ik zat op de noordelijkste universiteit ter wereld”, vertelt Charlotte.

Door Marjolein Antonis

D

e 20-jarige Charlotte de Waele, afkomstig uit

van de wereld. Het was heerlijk om weg te zijn van alle

Nazareth nabij Gent, studeert politieke weten-

drukte.’

schappen. Van augustus tot november verbleef

ze in Tromsø, waar ze les volgde aan de universiteit van

Unieke plaats

Tromsø.

‘Ik wou niet naar een land zoals Spanje of Italië, dat

‘In het noorden heb je niets. Naar Tromsø ga je niet

zijn landen om op vakantie te gaan. Daar blijft alles

voor de cultuur of het stadsleven. Je gaat er voor de rust

altijd hetzelfde. In Noorwegen verandert het landschap

en de natuur. Je bent omringd door bergen, afgesloten

zo snel dat je altijd een ander uitzicht hebt: dingen als

40 TRIP

sneeuw, zon en het noorderlicht zorgen ervoor dat je

hechte vriendengroep met andere internationale stu-

elke keer weer verrast wordt. Het is zo’n unieke plaats.’

denten, waaronder Nederlanders, maar ook een lokale

‘Ik ben van mezelf al vrij avontuurlijk en ik wou uit m’n

Noorse jongen. Een keer hebben we zelf bier gebrou-

comfortzone stappen. Voor m’n buitenlandse studie

wen, waarbij we zelfs een eigen label hadden gemaakt.

Dat was niet te drinken, maar we hebben ons er wel goed mee geamuseerd. Voor elkaars verjaardag organi-

‘Je bent omringd door bergen, afgesloten van de wereld. Het was heerlijk om weg te zijn van alle drukte’

seerden we altijd een heus verjaardagsontbijt, waarbij we de keuken versierden en samenlegden voor cadeautjes. Die stelden meestal niet zoveel voor, omdat alles zo duur was, maar het is tenslotte de gedachte die telt.’

‘Alles was superduur, vooral het eten. Het kostte tien euro voor kipfilet, ook een pintje van een lokaal merk kostte tien euro op café en vier euro in de winkel. In plaats van brood kochten we een soort crackers. Zelfs vis, hoewel goedkoop naar Noorse standaard, was voor

wou ik dus iets totaal anders. Ik vind dat Noorwegen

ons nog altijd prijzig. We aten dan ook bijna uitsluitend

geen bestemming is om naar op reis te gaan. Als je pech

vegetarisch en lieten vrienden en familieleden die op

hebt regent het heel de tijd, of heb je amper licht. Er is

bezoek kwamen eten voor ons meebrengen. Zelfs nu-

ook altijd kans dat je het noorderlicht niet ziet.’

tella, want dat vond je daar wel in de winkel, maar was

‘Omdat ik maar twee vakken had; ‘International Secu-

gewoon niet te betalen. Zeker als kleindochter van een

rity’ en ‘Human Rights and Practice’, had ik maar een

slager heb ik vlees echt wel gemist. Ik heb wel walvis-

dag per week les. Mijn vrije tijd vulde ik op met werken voor school, boeken lezen, het centrum verkennen en gewoon buiten genieten van de natuur: dan trok ik de

Het vissersdorpje Reine. © Charlotte De Waele

sneeuw in. Er was een verlaten skijump waar het uitzicht adembenemend was.’

Handbagage ‘Toen ik vertrok ben ik mijn handbagage verloren.

Eerst namen we het vliegtuig naar Oslo en van daar vlogen we met een klein vliegtuigje van zo’n 35 man naar Tromsø. In dat vliegtuigje werd alle handbagage in het laadruimte gestoken. Voor we konden vertrekken hadden we panne in Oslo, waardoor we een uur lang moesten wachten op de landingsbaan. Uiteindelijk moesten we overstappen naar een ander vliegtuigje, maar bij het aankomen in Tromsø bleek dat ze waren vergeten om mijn handbagage in het andere vliegtuigje te steken. Alles zat daarin: mijn papieren, mijn IPad, mijn laptop, alles. Het enige wat ik had was mijn gsm, en die bleek helaas alleen in EU-landen te werken. Na een week heb ik mijn handbagage gelukkig teruggekregen.’

Prijzig ‘Ik had een kamertje in een studentengebouw waar nog 90 andere studenten verbleven. Al snel ontstond er een

TRIP 41

Uitzicht over Tromsø. © Charlotte De Waele

vlees geproefd, wat verrassend lekker bleek te zijn. Het

namiddag is het al donker. Sommige mensen werden

is een beetje vergelijkbaar met biefstuk van wild.’

bijna depressief. Zelfs Daniel, een Noor die al heel zijn

Altijd nacht ‘In het begin was het 24 uur lang licht. Toen ik aankwam ging ik om een uur ’s nachts slapen, maar ik had helemaal niet het gevoel dat het nacht was. Omdat ik eerst niet door had hoe mijn gordijnen werkten, heb ik wel wat slapeloze nachten gehad.’

‘In de winter had ik dan soms maar een uur licht per dag. Dat beïnvloedt je wel: je slaapt veel, je hebt het gevoel dat de dag al bijna om is, want om drie uur in de

42 TRIP

leven in Tromsø woonde, zei zelf dat hij de eerste drie

‘Noren gaan nooit naast een vreemde op de bus zitten, ze staan liever recht dan naast iemand te gaan zitten die ze niet kennen’

zijn iets losser in de omgang. Noordelijke Noren zijn veel sceptischer, moeten niet zoveel hebben van sociaal contact en hebben een mentaliteit van ‘laat ons met rust, we willen gewoon alleen zijn in de sneeuw’. Dat klinkt erg asociaal, maar dat is voor hen gewoon hun cultuur.’

‘Zo is er een gebruik dat zegt dat wanneer je een bergwandeling maakt met mensen, dat je pas hallo zegt tegen elkaar vanop een bepaalde hoogte. Noren gaan nooit naast een vreemde op de bus zitten, ze staan liever recht dan naast iemand te gaan zitten die ze niet kennen. Noren houden ook niet van small talk, ze zijn heel direct en tonen weinig emoties. De meeste houden zich heel erg aan een planning; zo kun je hen elke week bij je thuis uitnodigen en ze zullen met plezier komen, maar je zal nooit een uitnodiging terug ontvangen. Dat is niets persoonlijk. Dat komt omdat elke Noor een soort van persoonlijke bubbel rondom zich heeft. Die is moeilijk om in door te dringen, maar eenmaal dat je erin zit, zijn de Noren erg vriendelijk en open.’

Universiteit ‘Ondanks dat Noren vrij gesloten zijn, was de sfeer op de universiteit heel informeel. De prof mocht je aanspreken met de voornaam en te laat komen was geen enkel probleem. Er waren zelfs masterstudenten die op weekend gingen met de prof. De barrière tussen studenten en docenten is veel kleiner dan in België.’

‘Ook het onderwijs op de universiteit was anders dan in België. Je krijgt les in kleinere groepen en je moet thuis veel voorbereiden; boeken lezen, teksten voorbereiden, etc. waarover je dan in de volgende les gaat discussiëren. Dat vond ik een goed systeem omdat je dan buiten de les al bezig bent met de leerstof en je tijdens de les ook kan participeren.’ weken van de winter altijd slechtgezind rondliep. Gelukkig was er aan de universiteit een daylight café met

Zelfstandiger

UV-lampen waar je toch je vitamine D kon krijgen.’

‘Ik ben niet zo veel veranderd vergeleken met anderen,

Noorse mentaliteit

denk ik. Wel ben ik veel zelfstandiger geworden. Ik had nog nooit op kot gezeten, dus moest ik voor de eerste

‘Noren in het algemeen zijn heel erg op zichzelf, maar

keer zelf de was doen, koken en nog van die dingen.

daar bovenop is er nog een verschil tussen de noordelij-

Voor de rest zou ik nog meer mijn grenzen durven ver-

ke Noren en de zuidelijke Noren. In het noorden werd

leggen, zo zou ik nu wel durven om echt helemaal al-

vroeger veel olie gevonden, maar het geld van de olie

leen te reizen. Daarnaast heb ik meer leren relativeren.

ging naar het zuiden, naar de grote steden zoals Oslo

Na al die maanden kom je thuis en er is niets veran-

en Bergen. Daarom koesteren de Noren uit het noorden

derd. Er is bijvoorbeeld nog steeds ruzie tussen bepaal-

nog wrok tegenover de zuiderlingen. Zuidelijke Noren

de vrienden, maar het doet er niet zoveel meer toe.’

TRIP 43

Seksuele intimidatie Een first world problem?

44 TRIP

Š Lisa Debruyne

‘Als blondine met blauwe ogen kan je de straat niet op zonder dat je tientallen keren wordt lastiggevallen’ Drie jaar geleden was ik met vrienden in Lloret de Mar, dé jongerenbestemming van Spanje. Ik was achttien en had al eerder te maken gehad met nageroepen worden op straat, bepoteld worden op feestjes en uitgescholden worden als ik een jongen afwees. Op een avond gingen mijn vrienden en ik dansen in een discotheek. Terwijl ik met een bekende praatte, werd ik bruusk van vanachter vastgegrepen. Voor ik wist wat er gebeurde, zat een jongen die ik niet kende met zijn tong in mijn mond. Ik duwde hem instinctief van me en hij verliet snel de discotheek. De rest van de avond voelde ik me ongemakkelijk omdat ik bang was dat zoiets nog eens zou gebeuren.

Door Lisa Debruyne

H

elaas is mijn verhaal geen

het probleem. In de Europese Unie

gegrepen door een vrouw. Aan haar

uitzondering. In april werd

spant Zweden de kroon als het op

plastic zak boordevol gsm’s te zien,

er wereldwijd veel aandacht

seksuele intimidatie aankomt. 81 %

was ze een dievegge. Vervolgens

besteed aan seksuele intimidatie.

van de vrouwen daar zegt al seksu-

trok ze aan mijn haar en mijn

Actiegroepen in dertig landen

eel geïntimideerd te zijn. Dan gaat

armen. Ze bepotelde me om me te

namen toen deel aan de vijfde In-

het om seksuele opmerkingen, on-

bestelen. Er stonden locals rond

ternational Anti-Street Harassment

gewenste aanrakingen en ongege-

ons die niets deden. Ik ben er zeker

Week. De landen waar sensibilise-

neerd gapen. Het ‘veiligste’ land in

van dat die confrontaties door mijn

ringscampagnes werden gehouden,

de lijst is Bulgarije. Slechts 24 % van

geslacht kwamen. Geen enkele

bleken heel uiteenlopend te zijn.

de vrouwen werd daar al seksueel

van mijn mannelijke klasgenoten

Turkije, Nederland, de Verenigde

geïntimideerd.

heeft in Istanbul problemen gehad,

Staten, Chili en India zijn maar

terwijl alle meisjes verschillende

enkele voorbeelden. Seksuele inti-

Blauwe ogen

midatie komt volgens verschillende

Tatjana Nachtergaele (23) is

onderzoeken overal ter wereld

reisbegeleider bij Thomas Cook en

voor. Zowel arme als rijke regio’s

werkt in Magaluf, Turkije. Enkele

kennen het fenomeen en België is

jaren geleden ging ze op schoolreis

Wat is seksuele intimidatie?

geen uitzondering. De gemiddelde

naar Istanbul. Ze zwoer toen nooit

Amerikaans socioloog Ross

Belg reist veel en het aantal stu-

meer naar de stad terug te keren

MacMillan vindt dat we pas over

denten dat studeert of stage loopt

door haar slechte ervaringen

seksuele intimidatie kunnen

in het buitenland neemt elk jaar

met de inwoners: ‘Met een groep

spreken als een of meerdere van

toe. Dat je ergens met seksuele

meisjes wandelden we over het

deze kenmerken voorkomen:

intimidatie te maken krijgt, is dus

Taksimplein, toen er een ober

onvermijdelijk. Een onderzoek

dreigde om hete thee over ons te

Seksuele opmerkingen

van het European Union Agency

gieten. Gewoon om ons te doen

Gestaar

For Fundamental Rights onder-

schrikken. We sloegen een zijstraat

Ongewenst fysiek contact

vroeg vorig jaar meer dan 42.000

in van de markt en plots werd een

Naroepen

vrouwen over hun ervaring met

van mijn vriendinnen bij de keel

Stalken

slechte situaties hebben

TRIP 45

meegemaakt. Zeker als blondine niet op zonder dat je tientallen

‘In Mechelen zat er een jongen gewoon aan mijn billen terwijl ik wandelde’

keren wordt lastiggevallen.

De Nederlandse Sita-Grâce Toko (24) studeert journalistiek in België.

Mannen roepen je onrespectvol

Volgens haar worden meisjes hier ook seksueel geïntimideerd: ‘Ik moest

na omdat ze weten dat je toeriste

een keer de trein nemen in het station van Brussel-Noord. Ik werd al een

bent. Sommige gaan nog een stap

tijdje gevolgd door een man. Plots stond hij naast me en zei: ”Je bent echt

verder door je aan te raken. Toen ik

mooi voor een zwart meisje. Waar kom je vandaan?” Ik antwoordde ge-

bijvoorbeeld in een kledingwinkel

schokt dat ik uit Eindhoven kwam. Daarop vroeg hij: “Van origine bedoel

een Turks gewaad paste, sloeg de

ik. Want Nederlanders zijn niet zwart”. Ik liep weg zonder te antwoorden.

verkoper de hele tijd ongegeneerd

Het toppunt was dat hij zelf een donkere huidskleur had.’ De ervaringen

zijn arm rond mijn schouders

van Sita-Grâce variëren van onschuldig tot ongepast. ‘Ik werd op datzelf-

en mijn heupen.’ Een onderzoek

de station eens ten huwelijk gevraagd door een dronken man. Dat was

van Turkse Vrouwenbeweging

grappig omdat hij niet lang aandrong. Op straat in Mechelen ben ik erger

Hollaback Istanbul ontdekte dat

lastiggevallen geweest. Een jongen zat gewoon aan mijn billen terwijl ik

93% van de vrouwen in Istanbul

wandelde. Ik heb hem toen keihard met mijn tas geslagen. Iemand anders

(inwoners en toeristen) al

is me ooit gevolgd tot aan mijn treinspoor toen ik naar huis wilde en bleef

seksueel geïntimideerd is. In 2004

maar tegen me praten. Hij wou niet zien dat ik geen interesse had.’

met blauwe ogen kan je de straat

‘Toen de man besefte dat we geen interesse hadden, begon hij ons te complimenteren en zei hij dat hij ons gekke dingen kon laten doen’

zijn bij wet verboden. Ook wordt

de hij zonder schaamte naar mijn

voor het eerst vermeld dat seksuele

vriendinnen. Vervolgens vroeg hij

intimidatie bestraft kan worden.

in stotterend Engels wat onze plan-

Tatjana’s ervaringen wijken jammer

nen waren die nacht. Ik stond met

genoeg af van de veelbelovende

mijn mond vol tanden, maar een

wetten.

van mijn vriendinnen blokte elke

Praagse pervert

poging van de man af om samen iets te doen. Toen hij besefte dat

Ook dichter bij huis kan over straat

we geen interesse hadden, begon

gaan een hele beproeving zijn. Fran

hij ons te complimenteren en zei

Janssens (21) studeert farmacie en

hij dat hij ons gekke dingen kon

was in shock toen ze voor het eerst

laten doen. Wanneer hij moeite had

in haar leven door een wildvreem-

met het uitspreken van het woord

de man werd aangesproken in

‘beautiful’ hebben we hem nog een

Tsjechië: ‘Enkele maanden geleden

fijne avond gewenst en zijn we er

was ik met vriendinnen op citytrip

vandoor gegaan. Achteraf zei mijn

werd het Turkse strafwetboek

in Praag. Op een avond maakten

vriendin dat de man ons enkele

hervormd. Het was het resultaat

we een wandeling door de joodse

straten ervoor gekruist was, zich

van enorme campagnes van

wijk. Toen we even halt hielden

had omgedraaid en ons had achter-

vrouwenrechtenorganisaties.

voor een synagoge, stopte de oudere

volgd om ons aan te spreken. Wat

Het nieuwe wetboek bestaat uit

man achter ons ook om wat uitleg

een pervert.’ Toen Tsjechië in 2004

duidelijkere en moderne definities

te vragen over het gebouw. Ik toon-

toetrad tot de Europese Unie, werd

en bevat hogere straffen voor

de hem enthousiast mijn boekje

de definitie van seksuele intimida-

seksuele misdaden. Verkrachting

en legde hem uit dat er nog andere

tie opgenomen in het arbeidsrecht.

binnen het huwelijk, eermoorden

interessante bezienswaardigheden

Volgens die wet is elk gedrag van

en discriminatie tegen seksueel

waren in de joodse buurt. In plaats

een andere persoon dat je mis-

actieve ongetrouwde vrouwen

van naar de kaart te kijken, staar-

bruikt laat voelen, strafbaar. Pittig

46 TRIP

3 Mythes over seksuele intimidatie

detail: wie beschuldigd wordt van seksuele intimidatie, is schuldig tot

Mythe 1: Seksuele intimidatie komt niet veel voor.

zijn of haar onschuld bewezen is.

Feit: De Universiteit van Oregon stelt dat wereldwijd zestig procent van

De keerzijde van de medaille is dat

de vrouwen dagdagelijks te maken hebben met seksuele intimidatie. Dat

het gevoel van misbruik heel sub-

is slechts een algemene schatting want een gelijkaardig onderzoek uit

jectief is. Mensenrechtenorganisa-

Egypte beweert dat 99,3 % van de vrouwen in Cairo al seksueel geïnti-

ties verweten het land al dat er on-

mideerd werd.

betwistbare kenmerken verbonden moeten zijn aan de wet op seksuele

Mythe 2: Vrouwen die worden lastiggevallen, lokken dat zelf uit door hun kledij of gedrag.

intimidatie.

Feit: Over het algemeen is de enige overeenkomst tussen de slachtoffers

Geen alcohol

dat ze vrouw zijn. Met kledij of gedrag heeft het niets te maken. De Aus-

Veel mannen zien ongewenste

tralische mensenrechtencommissie zegt dat vrouwen van 18 tot 24 jaar

aanrakingen als onschuldig geflirt.

vaker worden lastiggevallen dan andere leeftijdsgroepen. Dat ook een

Maar vrouwen ervaren dat niet

klein deel van de slachtoffers mannen zijn, mag niet over het hoofd wor-

zo. Canadees sociologe Rhonda

den gezien. De meesten onder hen zijn homoseksueel.

Lenton ontdekte dat drie kwart van de lastiggevallen vrouwen in

Mythe 3: Seksuele intimidatie is onschuldig geflirt.

eerste instantie bang is. Daarna

Feit: In 2012 deed Amerikaans psychologe Ivy Ho een grootschalig

volgen gevoelens als woede, afkeer,

onderzoek naar de fysieke en psychische gevolgen van seksuele intimi-

zich misbruikt voelen en ongeloof.

datie. Wat bleek? Vrouwen die ermee te maken krijgen, kunnen klachten

Lenton vond via haar onderzoek

ontwikkelen zoals hoofdpijn, slaaptekort, angstigheid, gewichtsverlies

geen vrouwen die zich gevleid

en continu schuldgevoel. Een enquête van de Amerikaanse universiteit

voelen door nageroepen te wor-

Mary Washington toont zelfs aan dat vrouwen die regelmatig seksueel

den op straat. Voor vrouwen is het

geïntimideerd worden, trauma’s kunnen krijgen en meer stress hebben.

probleem dus niet zo onschuldig.

© Lisa Debruyne

TRIP 47

Wat voelen vrouwen die seksueel geïntimideerd worden? (in %)

80

Als ze hun vaders naar meisjes zien fluiten, groeien ze op met het idee

70

dat dat oké is.

60

Respectvolle afstand

50

aanspreken op een respectvolle

Als je als man een vrouw wel wil

40

manier, hoe doe je dat dan? De

30

Street Harassment heeft daar

internationale organisatie Stop

20

enkele tips voor: als je ‘hallo’ wil

10

dan vriendelijk of knik terwijl je

0

zeggen tegen een vrouw, zeg dat naar haar glimlacht. Gebruik geen Angst

Woede

Misbruikt

Afkeer

Ongeloof

andere manieren om haar aandacht te trekken. Als ze niet wil praten, moet je haar met rust laten. Wil ze

Wat valt eraan te doen? Het is fout

belangrijk om het wereldwijde

dat wel en spreekt zij jou aan, kan

om te redeneren dat het slachtoffer

probleem te stoppen. De website

je best een gepaste flirtopmerking

zich moet aanpassen aan de situa-

Everyday Feminism wijst er dan

maken. Blijf gedurende het gesprek

tie. Lenton bracht aan het licht dat

weer op dat mannen hun vrienden

beleefd en beëindig de conversatie

vrouwen die lastiggevallen worden,

op hun fout gedrag moeten aan-

als de vrouw zich ongemakkelijk

conflicten gewoon uit de weg gaan.

spreken. De reden dat velen het niet

lijkt te voelen, wegkijkt of korte

55 % van de ondervraagde vrouwen

doen, is omdat ze geen ruzie willen.

antwoorden geeft. Spreek haar niet

vermijdt als het kan liever open-

aan als het donker is en ze alleen

bare ruimten of straten. Andere

over straat gaat. Geweld en ver-

oplossingen van vrouwen zijn zo

krachting zijn realistische bedrei-

veel mogelijk kleren dragen, naar

gingen voor vrouwen. Als je een

muziek luisteren om geroep niet te horen, geen alcohol drinken op feestjes of niet alleen over straat gaan. Vrouwen denken dat ze zich moeten aanpassen aan hun belagers terwijl het echte probleem bij de man ligt die op hen jaagt. Gelukkig zijn er mannen die cat calling en andere vormen van seksuele inti-

55 % van de ondervraagde vrouwen vermijdt als het kan liever openbare ruimten of straten

vrouw tegenkomt op een verlaten publieke locatie, hou je dus best een respectvolle afstand. Als alle mannen zich aan die tips zouden houden, zouden vrouwen zich veel veiliger voelen buitenshuis. Er zijn nog twee andere middelen tegen seksuele intimidatie: actiegroepen en internationale verdragen. We-

midatie willen tegengaan. Volgens

reldwijd spannen veel groepen zich

het Amerikaanse magazine Bitch

in om jongens te sensibiliseren en

moeten ze gewoon beter luisteren

meisjes sterker te maken. De groot-

naar de verhalen van hun vrien-

Toch heeft een vriendengroep veel

ste internationale initiatieven zijn

dinnen. Omdat veel mannen zich

meer invloed op elkaar dan een on-

Hollaback!, ActionAid en Huairou

niet kunnen voorstellen hoe het

persoonlijke sensibiliseringscam-

Commission. Zelfs België heeft

voelt om nageroepen te worden,

pagne. De site zegt hetzelfde over

een nationale antiseksismegroep:

zien ze seksuele intimidatie als een

kinderen. Wijs jongens erop dat een

Touche pas à ma pote, gesticht

onschuldig compliment. Commu-

meisje naroepen niet door de beu-

door vrouwenmagazine ELLE. De

nicatie tussen de twee seksen blijkt

gel kan. Kinderen zijn als sponzen.

Verenigde Naties deelt de mening

48 TRIP

‘Ik heb nooit nachtmerries gehad over mijn aanranding’

van de actiegroepen. Seksuele inti-

tie maakt het probleem intussen

midatie is volgend de VN overal en

bespreekbaar. Denk bijvoorbeeld

op elk moment verboden. De Euro-

maar aan de recente actie #wijover-

pese Unie specifieert het probleem

drijvenniet op sociaalnetwerksite

nog meer door van zijn lidstaten te

Twitter. Vrouwen beginnen mas-

vragen bepaalde zaken strafbaar

saal hun persoonlijke ervaringen

te maken. Verbaal en non-verbaal

met seksuele intimidatie te delen.

seksueel gedrag dat de waardigheid

Mannen, actiegroepen en de inter-

van een persoon schaadt, moet bij

nationale politiek beginnen te be-

wet verboden zijn. Als een land die

seffen dat het lastigvallen van vrou-

wet niet opneemt, kan het geen lid

wen moet stoppen. Ik hoop vooral

worden van de EU. We hebben als

dat meisjes binnen enkele jaren in

maatschappij nog een lange weg af

Lloret de Mar kunnen feesten zon-

te leggen, maar de steeds grotere

der door een vreemde besprongen

‘Enkele jaren geleden liep ik

aandacht voor seksuele intimida-

te worden.

stage in Bangkok. Ik verbleef er

Seksuele intimidatie beperkt zich niet altijd tot wat lelijke opmerkingen en kusgeluiden. Toen Sofie* achttien was, werd ze aangerand in Thailand.

in een appartement met twee andere meisjes. We hadden afgesproken dat we ’s avonds nooit alleen naar huis zouden gaan. Op een avondje uit had ik wat te veel gedronken. Omdat ik naar huis wou, ben ik alleen naar buiten gegaan. Ik ben in een taxi gestapt en werd er brutaal aangerand door de chauffeur.

Ik herinner me nog maar één beeld van die rit naar huis: de taxichauffeur die me met zijn hand in mijn broek wild betast.

Ik denk niet dat ik hem vroeg om te stoppen. Het leek alsof ik niets kon zeggen. Dat moment was zo wazig dat het zelfs geen pijn deed. Nadien zette de man mij gewoon thuis af. Ik denk dat ik hem nu nog zou herkennen. Hij was dik en van middelbare leeftijd. Misschien heb ik zijn gezicht in mijn hoofd gecreëerd. Thaise mannen lijken namelijk allemaal op elkaar.’

Geweld en verkrachting zijn realistische bedreigingen voor vrouwen. Als je een vrouw tegenkomt, hou je dus best een respectvolle afstand. © Lisa Debruyne

TRIP 49

Met plezier

dig verschillend uit. Ik had iemand

pesten omdat ik het moment niet

‘Wanneer mijn vriendinnen thuis-

anders kunnen zijn. Of ik effectief

bewust beleefd heb. Soms verbaas

kwamen, waren ze kwaad dat ik

gedrogeerd ben geweest, viel niet

ik mijzelf. Als ik verhalen hoor van

alleen was weggegaan. Toen ze

te bewijzen. Daarvoor ben ik te laat

meisjes die depressief werden of

mijn verhaal hoorden, kon een

naar het ziekenhuis gegaan. Terug

zelfmoord pleegden, vraag ik me af

van de twee daar heel goed mee

op mijn werk, besprak ik het voor-

of ik me niet slechter zou moeten

omgaan. Haar zus was helaas ver-

val met mijn baas. Hij vertelde me

voelen. Ik heb bijvoorbeeld nooit

kracht geweest, dus zij kon zich

dat er in sommige taxi’s geurtjes

nachtmerries gehad over mijn aan-

goed in mijn plaats stellen. Twee

hangen om mensen te bedwelmen

randing. Mijn ouders stelden voor

dagen na mijn aanranding heb ik

en te beroven. Misschien hing er

dat ik naar een psycholoog ging,

geskypet met mijn ouders. Ik heb

zelfs een middel in de taxi waarvan

maar dat heb ik niet gedaan. Het

hen verteld wat er die bewuste

ik geil werd.’ In 2013 waarschuwde

enige waar ik moeite mee heb, is

avond gebeurd was. Ze voelden

de Thai Food and Drug Adminis-

dat ik niet precies weet wat er die

zich machteloos en vroegen of ik

tration toeristen voor taxichauf-

avond gebeurd is. Ik herinner me

naar huis wou komen. Mijn vriend

feurs die hun klanten drogeren

niet hoe ik de taxi ben ingestapt

in België reageerde slechter op het

met chloroform. Tot vandaag is de

of hoe de aanranding gestart is.

nieuws. Normaal gezien is hij niet

reden waarom chauffeurs zelf niet

Ik weet enkel nog hoe ik ben uit-

agressief, maar toen ik hem over

bedwelmd worden door de geurtjes

gestapt. Er zijn ook momenten die

mijn aanranding vertelde, begon hij

in hun auto’s, niet duidelijk. Sofie

ik niet wil onthouden. Ik kijk altijd

met dingen te gooien. Hij dacht dat

dacht eraan om aangifte te doen

vooruit en geloof dat je uit elke

ik het zelf had gewild omdat ik hem

bij de politie: ‘Maar dat zou niets

situatie iets moet leren. Dat heb

zo miste. Ik heb hem die gedachte

hebben uitgehaald. Er rijden tien-

ik ook gedaan. Ik ben nooit meer

nooit kwalijk genomen, maar ik kan

duizenden taxi’s rond in Bangkok.

onvoorzichtig of dronken geweest

me ook niet voorstellen dat ik de

De discotheek waar we die avond

in Thailand. Het is belangrijk dat

chauffeur met plezier liet begaan.

heengingen, heeft geen vaste taxi’s

meisjes weten dat ze niet alles al-

Ik meldde me een paar dagen ziek

die er stoppen.’

leen aankunnen. Ik vind mezelf niet

op mijn stageplaats om te bekomen en naar het ziekenhuis te gaan.

Mooie meisjes

Blijkbaar was de taxichauffeur heel

Sofie vindt dat ze er al bij al goed

ruw geweest. Alles beneden was

van af is gekomen: ‘Ik heb het

nog intact, toch zag het er volle-

voorval mijn reis niet laten ver-

© Lisa Debruyne

50 TRIP

knap en dacht dat zulke zaken enkel mooie meisjes overkomen, maar het kan met iedereen gebeuren.’ *Sofie is een schuilnaam

Hier komt reclame

TRIP 51

Column

Een reis uit duizenden-eennacht Door Marjolein Antonis De film ‘Lawrence of Arabia’ werd opgenomen in Wadi Rum in Jordanïe. © Marjolein Antonis

Ik hou van woestijnen. Ik hou van

ik hou van de tijd die stilstaat. Fa-

Waar het vandaan komt weet ik

de felle zon boven de uitgestrekte

cebook en deadlines bestaan hier

niet precies, maar ik voel me er al

zandduinen. Ik hou van het warme

niet meer.

door aangetrokken sinds mijn kin-

zand onder mijn voeten. Ik hou

Ik weet het: de meeste mensen zien

dertijd. Misschien iets te veel naar

van het avontuur: te weten dat ik

graag groene grasvelden en kleur-

Disney‘s Aladdin gekeken, wie weet.

zo ver van huis ben en dat ik hier

rijke bloemen, bomen en planten.

Maar het gaat me niet enkel om

waarschijnlijk nooit meer terug

Geef mij maar een bruin landschap.

de woestijn. De Arabische cultuur,

zal komen. Ik hou van het gevoel

Dorre vlaktes met verschroeiende

ook al is deze radicaal verschillend

van nietig te zijn in een oneindige

hitte en een kleurenspel van bruin

dan die van mezelf, boeit me waar-

vlakte, van de stilte en de rust. En

en geel, ik fleur er meteen van op.

schijnlijk net omdat ze zo anders

52 TRIP

is: de sfeer, de geschiedenis en de De Sahara in Tunesië. © Marjolein Antonis

architectuur. Van tijd tot tijd durf ik dan ook eens te luisteren naar Arabische muziek, om me terug te voeren naar het Midden-Oosten.

Het is dan ook mijn droom om alle zandwoestijnen ter wereld te bezoeken in alle mogelijk landen, en dat zijn er aardig wat. Tunesië en Jordanië kan ik - tot groot jolijt - al van mijn lijstje schrappen. Oké, indrukwekkend is dat nog niet, maar dan heb ik des te meer om naar uit te kijken.

Ik ben al veel op reis geweest, maar mijn mooiste reis vind ik nog altijd die naar Jordanië. Dan heb ik het over het sprookjesachtige Petra: een massieve stad uitgehouwen in

de rotsen honderden jaren geleden.

respecteert, ze jou ook respecteren.

Koeweit. Misschien kan ik zonder

Over de ontspannende ‘modderbe-

En – vooral - erg vriendelijk zijn.

problemen op reis naar alle landen

handeling’ met Dode Zee-modder

Dat allemaal gezegd zijnde, heb ik

over tien, twintig, dertig jaar? Wie

die in de brochure stond en gewoon

dus nog veel reisbestemmingen

zal het zeggen. Op vakantie naar

een pot modder bleek te zijn op het

voor de boeg die perfect veilig zijn,

Jemen, het zal alleszins nog niet

strand. Goed voor je huid was het

zoals Marokko, Bahrein, Egypte, de

voor binnenkort zijn. En ondertus-

wel, dus ik klaag niet. En over het

Verenigde Arabische Emiraten en

sen? Ondertussen blijf ik dromen.

indrukwekkende infinity pool in het hotel in Akaba met uitzicht op de Rode Zee, want jawel, heerlijk niks doen hoort ook bij vakantie. En dan

‘De Schatkamer’ in het wereldberoemde Petra. © Marjolein Antonis

moet ik ook onze super sympathieke gids vermelden die speciaal voor ons koekjes met sesamzaad kocht bij de bakker.

Helaas is mijn missie niet zo eenvoudig. Denk maar aan landen als Irak en Syrië, die verscheurd worden door terrorisme en burgeroorlogen en die enkel maar gevaarlijker worden. Daar komt ook nog eens bij dat ik een vrouw alleen ben

‘Ik ondervond al snel dat, als je mensen en hun cultuur respecteert, ze jou ook respecteren’ in bijna uitsluitend moslimlanden.

Probeer je vriendinnen maar eens te overtuigen van een vakantie naar Oman. En Saudi-Arabië mag ik bijvoorbeeld zonder mannelijke chaperon niet in. Gelukkig heb ik In Tunesië of Jordanië nooit problemen gehad als jonge vrouw. Bekijks, dat wel, maar ik ondervond al snel dat als je mensen en hun cultuur

TRIP 53

‘Ik wil overal maar één keer naartoe’ Evy Huybrechts (26) vertelt over hoe reizen haar passie werd Haar ‘drug of choice’ noemt ze het zelf. Evy Huybrechts reist de wereld rond op zoek naar interessante mensen en adembenemende landschappen. ‘Ik wil heel mijn leven blijven reizen’ zegt ze. ‘Maar ik wil overal maar één keer naartoe.’

Door Stijn De Wandeleer

E

en druk op de deurbel. Ik

Toscane in Italië. Samen met een

nen Europa op reis ging. Natuurlijk

hoor voeten haastig naar de

groepje vriendinnen stippelden we

heb ik hier nog niet alles gezien,

voordeur benen. Niet veel

in grote lijnen onze trip uit, maar

maar als je echt niet in het vliegtuig

later sta ik in de woonkamer van

daar was het echt ons plan trekken.

durft, beperkt dat wel je mogelijk-

Evy Huybrechts. Evy heeft een na-

Zalig! Het was ook de eerste keer

heden. Ik heb dan uiteindelijk toch

tuurlijke energie rond zich die heel

dat ik in een hostel logeerde. Dat

de stap gezet om met het vliegtuig

aanstekelijk is en waardoor ik me

was een nieuw wereld die voor me

naar Mexico te gaan. Ondanks de

meteen op mijn gemak voel.

openging. De sfeer is er veel losser

slapeloze nacht tijdens de vlucht

en vaak zijn er gemeenschappelijke

ben ik daar wel veilig aangekomen.

‘Ik heb altijd al wel graag gereisd’,

ruimtes waar je al eens met men-

Sindsdien draag ik tijdens het vlie-

begint Evy. ‘Vroeger ging ik in de

sen kan praten. Als ik nu zelf mag

gen altijd de jeansbroek die ik toen

zomer met mijn ouders naar Frank-

kiezen, ga ik op hostel.’ zegt Evy

aanhad. Ja, ik ben een beetje bijge-

rijk voor een paar weken. In de

enthousiast.

lovig. Zo ben ik bijvoorbeeld ook

winter gingen we snowboarden in

bang van zwarte katten en loop ik

Oostenrijk. Dat was allemaal heel

Vliegangst

leuk, maar na een tijdje had ik het

Ondanks haar onstilbare passie

wel gehad. Nu besteed ik mijn tijd

voor reizen, moest Evy er wel een

Eén keer

en geld liever aan reizen naar plaat-

groot struikelblok voor overwin-

Evy maakt snel duidelijk wat haar

sen waar ik nog niet ben geweest.’

nen. ‘Mijn vliegangst heeft er voor

reismotto is. ‘Ik wil overal maar

‘Mijn eerste reis daarna was naar

gezorgd dat ik heel lang enkel bin-

één keer naartoe. Er zijn zo veel

54 TRIP

liever niet onder ladders.’

©Stijn De Wandeleer

TRIP 55

‘Je reisgenoten vallen of heel goed mee, of je hebt er geen last van’ er een hele dag op uit met enkele

geld, maar spaart dan wel voor

plaatselijke jongeren. We hadden

zoiets.’

hen leren kennen in een lokaal dingen te zien in de wereld, dat ik

ViaVia-café en zijn samen gaan ka-

Goede mensen

geen tijd wil verliezen aan plaatsen

jakken. Enorm leuk, maar het had

‘Wat je op televisie te zien krijgt is

die ik al heb bezocht. Alleen voor

ook iets bizars. Ik werk om te kun-

zeker niet altijd een goede weer-

Canada, waar ik met mijn ouders

nen reizen, terwijl zij werken om

spiegeling van hoe het er in het echt

drie weken op reis was, wil ik een

een brood te kunnen kopen. Het is

aan toe gaat. Dat heb ik zelf mogen

uitzondering maken. De weidsheid

door met de plaatselijke bevolking

ondervinden. Reizen verrijkt je

en de natuurparken zijn echt onge-

te praten dat je een beeld krijgt van

omdat je in contact komt met an-

looflijk. Ook de mensen zijn er heel

hoe een land in elkaar zit.’

dere mensen, andere ideologieën

behulpzaam en vriendelijk. Soms

‘Uit diezelfde reis is me ook een

en ideeën. Ik merk nu ook vaak dat

heb ik het gevoel dat wij boeren zijn

reisbegeleidster bijgebleven. Ze was

mijn visie helemaal verschilt van

in vergelijking met de rest van de

chef-kok in hetzelfde ViaVia-café.

die van mijn ouders. Misschien

wereld.’

Hoewel ze nauwelijks geld had, was

komt dat door het generatiever-

Voor haar laatste twee reizen, naar

het haar droom om een opvangte-

schil, misschien is het omdat ik

Mexico en Indonesië, klopte Evy

huis voor oude mensen te bouwen,

de kans heb gekregen om zo veel

aan bij reisorganisatie Joker. ‘Dat

omdat er in Indonesië geen vangnet

plaatsen zelf te bezoeken.’

is zeker niet goedkoop, maar alles

voor hen is. Daar was ik echt van

Iedereen heeft wel iets wat hij echt

wordt wel voor je geregeld. In het

onder de indruk. Ze heeft geen

altijd meeneemt op reis. ‘Daar ben

dagelijkse leven regel ik evenementen voor de gemeente Keerbergen.

Dat doe ik enorm graag, maar toch is het zalig om me daar eens even niet mee bezig te moeten houden.’

Je weet natuurlijk nooit met wat voor mensen je vertrekt als je met zo’n organisatie op reis gaat. ‘Ik had het geluk om twee keer in een leuke groep terecht te komen. Met twee mensen van de reis naar Indonesië heb ik nog steeds contact. Je reisgenoten vallen of heel goed mee, of je hebt er niet echt last van. Op je bestemming zijn er zo veel dingen te zien, dat dat eigenlijk naar de achtergrond verdwijnt.’

Brood kopen ‘Mijn favoriete herinnering aan al de reizen die ik gemaakt heb is er een uit Indonesië. Samen met een deel van de groep trokken we

56 TRIP

Icefields Parkway in Canada. ‘De natuur is hier ongelooflijk,’ zegt Evy Huybrechts. © Evy Huybrechts

‘Als ik een jaar lang op reis kon gaan, ik zou het meteen doen’ ik dan een uitzondering op’, zegt

handen zou grijpen. Ik heb op dit

dus iemand die er geen probleem

Evy. ‘Ik wil niet in clichés vervallen,

moment geen vriend en moet dus

mee heeft om vaak op reis te gaan,

maar alles is misbaar als ik op reis

met niemand rekening houden. Dat

of die er niks mee inzit om een paar

vertrek. Buiten de jeansbroek die

is ook een beetje de reden geweest

weken per jaar alleen thuis te zit-

me tijdens het vliegen zou bescher-

waarom ik ben begonnen met dat

ten. En als ik het nu niet doe, wan-

men en een sjaal om praktische

reizen. Mijn toekomstige vriend is

neer dan wel?’

redenen, ziet mijn koffer er heel normaal uit.’

Heimwee

Hoe overwin je vliegangst?

Als ik vraag of ze nooit heimwee heeft tijdens het reizen, onderdrukt

De ene vindt het relaxerend, de

Probeer afleiding te creëren. Luis-

Evy een lachje. ‘Je komt wel terug,

andere spannend, maar met het

ter naar rustgevende muziek of kijk

hé’, reageert ze een beetje verbou-

vliegtuig op reis gaan is voor

naar een film op je laptop of tablet.

wereerd. ‘Nee, van heimwee heb ik

sommige mensen doodeng. Wil je

Gegarandeerd dat je vlucht over is

geen last. Dat betekent niet dat ik

écht graag op vakantie naar die

voor je het goed en wel beseft.

niet graag terug thuis kom natuur-

verre bestemming, maar word je

Ga de confrontatie aan. Niet vliegen

lijk, maar mochten ze mij vragen

tegengehouden door vliegangst?

gaat je helemaal niet van je vlieg-

om een jaar op reis te gaan, denk

Deze tips kunnen je misschien

angst af helpen. Vergeet ook niet

ik wel dat ik die kans met beide

helpen.

je doel voor ogen te houden. Wil je die droomreis echt gedaan hebben?

Je zit in een afgesloten cabine

Probeer je voor te stellen hoe je je

enkele honderden meters boven

zou voelen als je op je sterfbed dat

het aardoppervlak. De angst voor

prachtige natuurpark in Canada

vliegtuigen zou je dus gegrond

niet hebt bezocht.

kunnen noemen. Toch reis je al-

Drink zeker geen cafeïne houdende

leen met een lift veiliger. De kans

dranken. Koffie en cola zullen de

dat je sterft in een auto ongeval,

symptomen van vliegangst alleen

of zelfs een brand in huis is vele

maar aanwakkeren. Maak voor je

malen groter dan dat je om het

op het vliegtuig stapt nog even je

leven zou komen in een vliegtuig-

hoofd leeg en probeer zo relaxed

crash. Het aantal crashes is sinds

mogelijk te zijn.

2000 ook in dalende lijn: van 43

Hoewel kalmeringsmiddelen ook

in 2000 naar twintig in 2014.

soelaas kunnen bieden bij vlieg-

Vliegangst is een veelvoorkomend

angst, raden we toch sterk af ze te

probleem. Je kan er, mits je er

gebruiken. Je pakt er namelijk niet

geld aan wil uitgeven, mee naar

de kern van het probleem mee aan.

de psychiater. Die kan je ongetwij-

Vergeet vooral niet dat vliegen elke

feld helpen van je vliegangst af

keer gemakkelijker zal worden. De

te komen. Toch zijn er even goed

eerste keer vind je het misschien

werkende – en goedkopere – al-

maar niks, maar na enkele vluchten

ternatieven om met minder zor-

– en de geweldige vakanties ertus-

gen op het vliegtuig te stappen.

sen – zal je er snel aan wennen.

TRIP 57

© Christine Struyf

De 10 meest ondergewaardeerde vakantielanden Heb je er genoeg van om op je vakantie tussen de massa’s andere toeristen te staan? Vergeet een all-in vakantie in Turkije, een citytrip naar Parijs of feesten op Ibiza: voor een geheel nieuwe ervaring ga je naar een van deze minder voor de hand liggende reisbestemmingen. Dus pak je koffer en gooi je vliegtuigticket naar Italië maar in de vuilnisbak, want dit zijn dé landen die je gezien moet hebben.

Door Marjolein Antonis

Laos

Zuid-Korea

Omdat Laos omringd is door populaire vakantiebe-

Zuid-Korea is een van de meest trendy landen in de

stemmingen zoals Thailand, China en Vietnam, wordt

Oosterse wereld en tegelijkertijd heeft het een rijke

het vaak vergeten. Maar net doordat het land zo on-

Aziatische traditie. Het is net deze combinatie die

bekend is voor toeristen is het een must voor wie wil

ervoor zorgt dat dit een land is dat je nooit vergeet.

genieten van de ongerepte Aziatische natuur. Met een

De moderne hoofdstad Seoul biedt meer dan honderd

boot de Mekongrivier afvaren is hiervoor ideaal. Hoe

verschillende musea, een bruisend uitgaansleven, win-

noordelijker je gaat, hoe heuvelachtiger het landschap.

kelgelegenheden, karaokebars en toprestaurants om je

Maar ook de stad Luang Prabang is je tijd waard, met

bezig te houden. Wil je het toch iets rustiger, ga dan de

zijn vele tempels die nog altijd bewoond worden door

kalmte opzoeken in een van de twintig nationale par-

in het oranje geklede monniken.

ken, die variëren van bergachtig (Bukhansan National

58 TRIP

Park) tot moerasachtig (Suncheon Bay Ecological Park).

ries. De Rocky Mountains in het westen zijn dan weer

Liefst met een ontspannend kopje ginseng thee erbij.

voor liefhebbers van het ruigere landschap. Wie in de winter naar Canada reist, kan naar hartenlust skiën op

Papoea-Nieuw-Guinea

de pistes verspreid over het hele land. Als dat nog niet

Voor wie toch gewoon zon, zee en strand wil, is er Pa-

genoeg is om je te overtuigen, kan je in de charmante

poea-Nieuw-Guinea. Maar heel je vakantie op een tro-

steden Quebec en Montreal terecht voor wat Franse

pisch zandstrand cocktails drinken is een beetje zonde.

architectuur.

Ben je het zonnebaden beu, waag je dan aan een excursie door het regenwoud. De sportievelingen die het wa-

Peru

ter in willen, kunnen zich wagen aan surfen, duiken en

Voor backpackers is Peru echt het land bij uitstek. Via

snorkelen. Op het grootste eiland, Nieuw-Guinea zelf,

de Inca Trail kun je het wereldberoemde Machu Pic-

kun je kennismaken met de unieke cultuur van een van

chu bereiken en onderweg volop de indrukwekkende

de vele inheemse volkeren, de Huli’s.

nevelwouden en toendra in je opnemen. Daarnaast mag je de mysterieuze Nazca lijnen niet missen. Deze

Canada

gigantische vormen werden duizenden jaren geleden

Canada is een droom voor wandelaars, met zijn onge-

in het zand gekerfd en hun ontstaan blijft een raadsel.

repte bossen, sprankelende meren en uitgestrekte prai-

Omdat de figuren zo groot zijn, kan je ze eigenlijk pas ten volle waarderen vanuit een vliegtuig. En met een boottochtje over het Titicaca-meer is je vakantie helemaal compleet.

Vermillion Lake in de Canadese Rocky Mountains. © Evy Huybrechts

IJsland Als vakantiebestemming klinkt IJsland misschien niet erg aanlokkelijk door de koude en het weinige licht in de winter. Niettemin kun je er, ondanks wat de naam doet vermoeden, toch daadwerkelijk een kleurtje opdoen. Door het zeeklimaat zijn de winters opmerkelijk zacht en in de zomer kan het wel 25 graden Celsius worden. Dat neemt niet weg dat IJsland wondermooie gletsjers en fabelachtige watervallen te bieden heeft in onder meer het Vatnajökull National Park. Ook kun je in de winter het noorderlicht zien. Walvissen spotten kan dan weer in elk seizoen. En als je wil relaxen, ga je gewoon naar de geothermische spa Blue Lagoon.

Ierland Ierland: het land van Guinness bier, klavertjes en Saint Patrick’s Day. In een van de typische pubs de sfeer opsnuiven met een Guinness in je hand mag zeker niet ontbreken tijdens een bezoek, maar dat is niet alles wat Ierland te bieden heeft. De glooiende, groene velden, eeuwenoude kastelen en imposante klippen bieden genoeg om te bewonderen: de Araneilanden, de Klippen van Moher, Killkenny Castle en King John’s Castle in de stad Limerick, om maar enkele te noemen.

Daarnaast mag je ook de tombe Brú na Bóinne niet overslaan, deze neolithische grafheuvels hebben terecht

TRIP 59

hun plaatsje verdiend op de Werelderfgoedlijst van

ven, of naar de historische site van Carthago, een be-

UNESCO.

langrijke Fenicische stad in de oudheid. Vervolgens kan

Armenië

je in Sousse de Grote Moskee bewonderen en de Ribat, een soort toren, beklimmen voor een mooi uitzicht

Met al die andere interessante landen op dit lijstje lijkt

over Sousse. Wie tenslotte de woestijn in wilt voor

het op het eerste zicht misschien beter om Armenië

een kamelenritje, moet eerst door Douz, oftewel ‘de

over te slaan. Niets is minder waar. Doorheen de tijd

Poort naar de Sahara’. In de buurt van het nabijgelegen

hebben verscheidene overheersers Armenië in hun

Tozeur, dat heeft gediend als de set van meerdere Star

bezit gehad, waaronder Romeinen, Perzen, Russen en

Wars films, vind je dan weer enkele opmerkelijke zout-

meer. Door deze geschiedenis heeft een mix van cultu-

meren. Om uit te rusten kun je uiteindelijk naar het

ren elk hun eigen afdruk nagelaten op het land. Nadat

eiland Djerba om te luieren aan het strand.

het met trots het eerst officiële Christelijke land werd, bouwde men talloze kathedralen en kloosters tussen

Zimbabwe

de bergen, o.a. het Tatev- en Khor Virap-klooster (met

De belangrijkste reden om Zimbabwe te bezoeken is

zicht op de Bijbelse berg Ararat als bonus) en zelfs in

natuurlijk het aanblik van de adembenemende Vic-

grotten, zoals het Geghard-klooster. De Garni Tempel

toria Falls, ’s werelds grootste watervallen. Hoewel je

is dan weer een uitgesproken Grieks bouwwerk.

de Victoria Falls ook kan bezichtigen langs de kant

Tunesië

van Zambia, is het uitzicht vanuit Zimbabwe toch net iets spectaculairder. Daarnaast is een safari in het

Met zijn groene vlaktes in het noorden en barre woes-

Hwange National Park, waar je o.a. leeuwen, giraffen,

tijn in het zuiden heeft Tunesië voor elke reiziger wat

olifanten en hyena’s kan zien, een absolute aanrader.

wils. Voor een portie geschiedenis trek je best naar het

Voor wat cultuur kan je vervolgens naar de ruïnes van

noorden. Met name naar El Djem, waar een prachtig

Groot-Zimbabwe, de vroegere hoofdstad van het Ko-

Romeins amfitheater in goede staat bewaard is geble-

ninkrijk van Zimbabwe tijdens de IJzertijd.

60 TRIP

Ook Monastir in Tunesië heeft een Grote Moskee. © Marjolein Antonis

Column Onze redacteurs laten je maandelijks meegenieten van hun buitenlandse avonturen. Deze editie: Praag

Date eens je vriendinnen ‘Dat zijn dan 500 Tsjechische kronen alstublieft.’ De

met haar antwoord. Ik stel de vraag die elke vrouw stelt

ober in de Praagse bar wacht geduldig tot we hem het

in zo’n beledigende situatie. Waarom kies je niet voor

bedrag betalen. Mijn twee blonde vriendinnen en ik

mij? S denkt dat ik een grapje maak, maar slikt even als

hebben elk enkele glazen wijn gedronken en zijn aan-

ze de vastberaden blik in mijn ogen ziet. ‘Zomaar! Om-

genaam verrast door de schamele twintig euro die we

dat jullie me dwongen om iemand te kiezen.’ ‘En toch

er samen voor moeten neertellen. We klinken nog eens

kies je voor haar.’ Ik word onrustig als ik besef waar dit

‘op Praag’ en zetten onze dronken conversatie voort.

gesprek voor staat. Het vertegenwoordigt al die keren

Wanneer het over homoseksualiteit gaat, stop ik met

dat mannen geen interesse hadden in een vrouw, maar

giechelen. Ik stel een bloedserieuze vraag. Met wie

nooit verklaarden waarom. We zoeken ons hele leven

van ons vriendengroepje zou je een relatie willen als je

naar antwoorden en als we die niet krijgen van het

lesbisch was? F antwoordt vrolijk dat ze voor een van

mannelijke geslacht, richten we ons op onze vriendin-

onze bruinharige vriendinnen zou kiezen. Aangezien

nen. Want vinden zij ons niet onvoorwaardelijk mooi,

de brunettes niet aanwezig zijn, is F’s antwoord perfect.

lief, slim en grappig tegelijk? Zijn wij voor hen niet al-

Niet awkward omdat de twee bruinharigen van niets

tijd aantrekkelijk?

weten en eerlijk omdat ze beiden inderdaad aantrekkelijk zijn. Ik geef haar dan ook volmondig gelijk.

‘Met wie van ons vriendengroepje zou je een relatie willen als je lesbisch was?’

De ober komt onze laatste glazen halen. Wanneer hij een babbeltje wil slaan, trek ik hem dichterbij. ‘Zou jij me willen als je lesbisch was?’ Hij lijkt het niet goed te begrijpen. Niet door de taalbarrière, maar ongetwijfeld omdat hij niet voorbereid was op die vraag. Hij gaat het conflict uit de weg en trekt zich terug achter zijn toog.

De glazen laat hij in zijn verwarring staan. Wanneer ik de lachende gezichten naast mij opmerk, besef ik dat het aan mij ligt. Want goede vriendinnen vinden

Dan is het de beurt aan S. Ze besluit dat onze aanwe-

ons echt onvoorwaardelijk mooi, lief, slim en grappig

zige blonde vriendin het knapst is. Auwch. Het wordt

tegelijk. Maar als ze ons ook nog eens heel aantrekke-

even stil. Hoewel S gedronken heeft, herpakt ze zich

lijk zouden vinden, zouden er andere relaties ontstaan.

als een echte diplomaat: ‘Maar ik zou liever helemaal

Vriendschap zou plaats maken voor jaloezie, liefde of

niemand kiezen hoor.’ Te laat. Het kwaad is geschied.

haat. De ober brengt ons wat shotjes van het huis. We

F is volgens haar aantrekkelijker dan ik. Terwijl S over

kijken elkaar diep in de ogen zonder elkaar aantrekke-

iets ander probeert te beginnen, confronteer ik haar

lijk te vinden en klinken overtuigd ‘op vriendinnen’.

Door Lisa Debruyne

TRIP 61

Hier komt reclame

62 TRIP

Hier komt reclame

TRIP 63

64 TRIP

‘Berlin is a city condemned forever to becoming and never to being’ - Karl Scheffler, auteur