HOE ZIT HET MET

TEKST: ERIK DERYCKE ILLUSTRATIES: LIEN GEEROMS

SNELHEIDSLIMIETEN DE EVOLUTIE BIJ ONS EN IN ONZE BUURLANDEN

De laatste maanden staan snelheidslimieten volop in het nieuws. Brussel wil de maximumsnelheid op bijna alle wegen verlagen tot 30 km/u, en in Nederland wordt de snelheid op autosnelwegen overdag beperkt tot 100 km/u. Zelfs in Duitsland staat de onbegrensde snelheid op de Autobahn ter discussie. Wat is er aan de hand?

Sinds 1 januari is de maximumsnelheid op de Nederlandse snelwegen overdag verlaagd van 130 naar 100 km/u. Tussen 12 en 16 maart wordt de signalisatie aangepast en vanaf dan wordt deze limiet ook effectief opgelegd. De beperking geldt tussen 6.00 u. ’s ochtends en 19.00 u. ’s avonds. Na de avondspits geldt weer de oude limiet van 130 km/u. Wie in Nederland rijdt, kijkt dus maar beter uit. Als je 130 km/u rijdt wanneer de maximumsnelheid 100 km/u is, riskeer je een boete van 234 euro.

Bij een lagere snelheid wordt de capaciteit van een autosnelweg beter benut

in de Randstad de maximumsnelheid verlaagd werd tot 80 km/u, leidde dat tot meer files.

WAAROM DEZE VERLAGING? De snelheidsbeperking is een van de maatregelen waarmee de Nederlandse regering de uitstoot van stikstofoxiden (NOx) wil verminderen. Deze zijn slecht voor het milieu en kunnen bij de mens tot gezondheidsproblemen leiden. Vooral dieselmotoren stoten NOx uit, maar het is uiteraard niet haalbaar om alleen dieselwagens trager te laten rijden. Het verbod geldt dus voor alle personenwagens, ook voor elektrische auto’s die geen NOx uitstoten. Verwacht wordt dat het verkeer in Nederland door de snelheidsverlaging 14 procent minder NOx zal uitstoten.

IS TRAGER OOK VEILIGER? Het SWOV verwacht inderdaad dat het aantal verkeersongevallen op de Nederlandse snelwegen zal dalen. Daar zijn twee mogelijke verklaringen voor. In de eerste plaats wordt het snelheidsverschil tussen personenwagens (nu maximaal 130 km/u) en vrachtwagens (90 km/u) een pak kleiner. Bovendien daalt de stopafstand – de afstand die een rijdend voertuig bij een noodstop aflegt voor het tot stilstand komt – van een personenwagen op een droog wegdek van 123 meter bij 130 km/u tot 80 meter bij 100 km/u.

FLITSPAAL MEER DAN 60 JAAR OUD

HOEVEEL TIJD VERLIEST EEN AUTOMOBILIST DAARDOOR? Dat zou best kunnen meevallen. Door de verkeersdrukte zijn er sowieso niet veel trajecten in Nederland waar je overdag nog vlot 130 kan rijden. Het onderzoeksinstituut SWOV verwacht zelfs dat het verkeer vlotter zal verlopen. Bij een lagere snelheid wordt de capaciteit van een autosnelweg immers beter benut, doordat bestuurders dichter op elkaar gaan rijden. Al heeft dat effect een ondergrens. Toen in 2006 op vier trajecten Voorbeelden uit het buitenland tonen aan dat een lagere snelheid de verkeersveiligheid inderdaad ten goede komt. Toen Frankrijk in 2018 de maximumsnelheid op sommige nationale en departementale wegen zonder middenberm verlaagde van 90 naar 80 km/u, was dat meteen te zien in de statistieken. Het aantal verkeersdoden daalde jaar over jaar met In 1958 ontwikkelde de Nederlandse rallypiloot Maus Gatsonides een apparaat om de snelheid van een rijdende auto te meten. Hij richtte het bedrijf Gatsometer op, dat vandaag nog altijd snelheidsmeters, flitspalen en camera’s voor trajectcontrole en nummerplaatherkenning op de markt brengt.

5,3% – de sterkste daling ooit. Vanuit het standpunt van verkeersveiligheid is het dan ook vreemd dat de Franse regering de maatregel wil terugdraaien. De snelheidsbeperking tot 80 km/u was immers een van de mikpunten van de protestbeweging van de ‘gele hesjes’. Zij zagen dat als betutteling vanuit Parijs en vernielden liefst 60% van alle snelheidscamera’s langs departementale wegen. Om tegemoet te komen aan de burgerwoede besloot het Franse parlement om de bevoegdheid over snelheidslimieten op deze wegen door te schuiven naar de departementen.

MAG JE IN FRANKRIJK DAN OVERAL WEER 90 KM/U? Zo eenvoudig is het ook weer niet. Elk departement beslist autonoom of de maximumsnelheid op 80 km/u blijft, of weer verhoogd wordt naar 90 km/u. Het eerste departement dat hiervan gebruikmaakte is Haute-Marne, maar ook andere departementen zijn van plan de oude limiet weer in te voeren.

Wie deze zomer door Frankrijk rijdt, houdt de verkeersborden of zijn navigatiesoftware dus maar beter goed in de gaten om de plaatselijke limieten te kennen. En opgelet: bij regenweer blijft de maximumsnelheid op wegen zonder middenberm 80 km/u, ook waar de ‘oude’ snelheidslimiet van 90 km/u weer wordt ingevoerd. Voor wie een zware voet heeft, blijft Duitsland voorlopig een droomland. Op 70 procent van het Duitse Autobahn-netwerk geldt immers geen snelheidsbeperking. Wel geldt er een ‘richtsnelheid’ van 130 km/u. Rij je sneller dan die richtsnelheid en geraak je betrokken bij een ongeval, dan riskeer je medeaansprakelijk gesteld te worden. Opgepast: op 30% van de Autobahn geldt wel degelijk een snelheidsbeperking van 130, 120 of 100 km/u, en die wordt strikt toegepast.

BLIJFT HET ZO IN DUITSLAND? Vorig jaar stelde een expertencommissie voor om op de Autobahn een algemene snelheidsbeperking in te voeren van 130 km/u. Daardoor zou het autoverkeer tot 2% minder CO 2 uitstoten. CO 2 is een broeikasgas dat bijdraagt tot de opwarming van de aarde. In de Bondsdag werd het voorstel weggestemd, maar de discussie blijft duren. De publieke opinie in Duitsland is verdeeld. Volgens een enquête van onze Duitse zusterorganisatie ADAC is 45% voor de snelheidslimiet en 50% tegen. ADAC zelf neemt daarom geen standpunt in maar wil dat de discussie op feiten gebaseerd wordt, niet op emoties.

Een kwart van de bestuurders geeft toe dat ze de bestaande snelheidslimiet van 120 km/u aan hun laars lappen

opmerkelijk

Volgens Wikipedia dateert de OUDST BEKENDE SNELHEIDSLIMIET uit 1652. Toen bepaalde de Amerikaanse kolonie Nieuw-Amsterdam (vandaag New York) dat door paarden getrokken wagens, karren en sleden niet in galop mochten rijden. De boete bedroeg twee Vlaamse ponden, vandaag ongeveer het equivalent van 40 euro. In 1861 voerde de Britse‘RED FLAG ACT’ voor gemotoriseerde voertuigen een snelheidsbeperking in van 6 km/u op het platteland en 3 km/u in bebouwde gebieden. Een persoon met een rode vlag of lantaarn moest voor het voertuig lopen om andere weggebruikers te waarschuwen. In 1896 werd de toegelaten maximumsnelheid verhoogd tot 23 km/u.

De maximumsnelheid op Belgische autosnelwegen is 120 km/u. Voorlopig zijn er geen plannen om die te verlagen, zoals in Nederland gebeurde. Er bestaat in België geen draagvlak voor een algemene snelheidsbeperking. Meer nog: een kwart van de bestuurders geeft ronduit toe dat ze de bestaande snelheidslimiet van 120 km/u aan hun laars lappen, blijkt uit de Nationale Verkeersonveiligheidsenquête 2019 van Vias.

Een algemene snelheidslimiet van 100 km/u op alle snelwegen zou volgens Touring ook ongeloofwaardig en onlogisch zijn, omdat het wegbeeld uitnodigt tot een hogere snelheid. Touring gelooft wel in een dynamisch systeem dat wijzigt naargelang de weersomstandigheden, de drukte en het moment van de dag of nacht.

WAT MET DE RING ROND BRUSSEL? In december 2019 besloot de Vlaamse regering om de snelheidslimiet op de Ring rond Brussel (R0) te verlagen tot 100 km/u. De maatregel is een onderdeel van het Vlaamse klimaaten energieplan en moet leiden tot een verlaging van de uitstoot van fijn stof en CO 2 , meer verkeersveiligheid en minder lawaaihinder. Althans in theorie, want sommige experts zijn sceptisch. Ze wijzen erop dat je op de R0 nu al zelden 120 km/u kan rijden. De R0 ligt op het grondgebied van de drie Belgische Gewesten, en de beslissing van de Vlaamse regering geldt alleen voor de 51,7 km op Vlaams grondgebied. Het Brussels Gewest kondigde aan dat ook op het door Mobiel Brussel beheerde stuk van de R0 (in totaal 5,5 kilometer in de bocht van Vorst naar Anderlecht en in Watermaal-Bosvoorde) de maximumsnelheid verlaagd wordt tot 100 km/u. Wat er zal gebeuren met de 18,5 kilometer op het grondgebied van het Waals Gewest is nog onduidelijk.

WAT VERANDERT ER IN BRUSSEL ZELF? Vandaag is 60 procent van het Gewest al zone 30, vanaf volgend jaar wordt dat bijna 90 procent. Op 1 januari 2021 wordt de maximumsnelheid immers overal verlaagd tot 30 km/u, uitgezonderd op enkele belangrijke invals- en verbindingswegen. Het principe wordt dat elke straat een zone 30 wordt, tenzij de gemeente beslist om er een zone 50 of zone 70 van te maken. Het Gewest gaat met de gemeenten en de inwoners overleggen om te kijken waar sneller gereden mag worden, om het huidige plan te verfijnen. De maatregel moet de luchtkwaliteit en de verkeersveiligheid ten goede komen.

IS 30 KM/U DAN ZOVEEL VEILIGER? Voor zwakke weggebruikers ongetwijfeld. Volgens cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie heeft een voetganger 90% kans om te overleven als hij aangereden wordt door een auto die 30 km/u rijdt. Bij een snelheid van 45 km/u daalt de overlevingskans tot 50%. Een aanrijding aan 80 km/u loopt bijna altijd fataal af voor de voetganger.

De EERSTE BELGISCHE SNELHEIDSLIMIETEN dateren van het einde van de 19de eeuw en werden ingevoerd VOOR … FIETSERS! De fietsen van toen konden al behoorlijk hoge snelheden halen. Het Gentse politiereglement uit 1891 verbood om rijwielen ‘met overdreven snelheid te voeren’. Die formulering was echter zo vaag dat er zelden proces-verbaal werd opgesteld. In 1899 keurde het Belgisch parlement de Verkeerswet goed, een van de vroegste moderne verkeersreglementen. Daarin werd EEN ALGEMENE SNELHEIDSBEPERKING VAN 30 KM/U ingevoerd voor alle voertuigen; in de bebouwde kom zelfs verlaagd tot 10 km/u.

HOE SNEL MAG JE IN BELGIË?

De snelheid op Belgische wegen wordt geregeld door het Verkeersreglement. Artikel 10 bepaalt dat elke bestuurder zijn snelheid moet regelen “zoals vereist wegens de aanwezigheid van andere weggebruikers, in ’t bijzonder de meest kwetsbaren, de weersomstandigheden, de plaatsgesteldheid, haar belemmering, de verkeersdichtheid, het zicht, de staat van de weg, de staat en de lading van zijn voertuig; zijn snelheid mag geen oorzaak zijn van ongevallen, noch het verkeer hinderen.” Datzelfde artikel verplicht je ook om voldoende veiligheidsafstand te houden zodat je in alle omstandigheden kan stoppen voor een voorzienbare hindernis, en verbiedt om abnormaal traag te rijden wanneer daar geen geldige reden toe is. De snelheidsbeperkingen zelf worden opgesomd in Artikel 11. Binnen de bebouwde kom mag je maximaal 50 km/u rijden. Op autosnelwegen en wegen met minimaal 2 rijstroken in elke richting gescheiden door een middenberm mag je maximaal 120 km/u. Buiten de bebouwde kom is de wetgeving in Vlaanderen anders dan in Wallonië en Brussel; in Vlaanderen mag je daar maximaal 70 km/u, in Brussel en Wallonië 90 km/u. Lagere maximumsnelheden worden aangeduid met een bord C43. Voor autobussen, vrachtwagens en bromfietsen A en B gelden andere limieten.