Nieuwsbrief taalklas 6 1

Nieuwsbrief Taalklas Dit is de 6e nieuwsbrief van de taalklas van het schooljaar 2016-2017.

Inhoud Nieuwsbrief Taalklas .............................................................................................................................. 1 Stand van zaken Taalklas ........................................................................................................................ 1 Muziek in de Taalklas ............................................................................................................................. 2 Taaltip .................................................................................................................................................... 2 Administratieve tip ................................................................................................................................. 2 Eindtoets ................................................................................................................................................ 3 Gratis Arabisch boek voor alle leerlingen ............................................................................................... 4 Ergotherapeut ........................................................................................................................................ 4 Ergotherapie in de taalklas ................................................................................................................. 4 Creatieve activiteiten voor traumaverwerking ....................................................................................... 5

Stand van zaken Taalklas We begeleiden momenteel 34 leerlingen van heel verschillend niveau in leeftijd variĂŤrend tussen de 4 en de 12 jaar. In januari zijn alle leerlingen uitgebreid getoetst. De TAK (Taaltoets Alle Leerlingen) is afgenomen en alle scholen hebben de resultaten opgestuurd gekregen.

Onze nieuwe leerlingen komen nu vooral via gezinsherenigingen. Deze leerlingen komen binnen enkele dagen na aankomst in Nederland naar de Taalklas. Wij kunnen dan snel een veilige eerste opvang verzorgen, doordat wij hierbij hulp krijgen van Arabisch sprekende vrijwilligers (vaak nieuwkomers die in SyriĂŤ zelf leerkracht waren). Zo kunnen we de kinderen een veilig welkom bieden. De leerlingen die via de gezinshereniging komen vergen meer begeleiding dan onze eerdere leerlingen. Zij hebben geen AZC school bezocht en komen rechtstreeks vanuit het land van herkomst naar Nederland. De ouder die al in Nederland was heeft de kinderen vaak 1 tot 2 jaar niet gezien en heeft nog veel moeite met afscheid nemen. Specifiek voor de Syrische kinderen, die nu komen, merken we dat de kinderen duidelijk langer in een oorlogssituatie hebben gezeten, dan de kinderen die eerder kwamen.

Ze hebben minder onderwijs gehad en meer van de oorlog meegekregen. Wij proberen deze leerlingen, hun ouders en de scholen waar ze zijn aangemeld zo goed mogelijk hierbij te ondersteunen.

Mensen die graag een keer mee willen kijken op de taalklas zijn altijd welkom. Informatie over de taalklas staat op www.taalklashouten.yurls.net Er is een speciale pagina voor leerkrachten met tips. Hier staan ook alle vorige nieuwsbrieven.

Muziek in de Taalklas Het is aangetoond dat het goed is om de meertaligheid van kinderen te gebruiken en een brug te slaan tussen de thuistalen en -culturen en de schooltaal en de Nederlandse cultuur.

Deze maand wisten we dit heel treffend te doen door het bezoek van een Syrische vader aan de Taalklas Hij kwam op de saaz spelen, eerst alleen Syrische liedjes, maar daarna ook Nederlandse liedjes en voor de Portugees sprekende leerlingen ook een Portugees liedje.

Taaltip Leerlingen uit de Taalklas vertonen soms kenmerken van dyslexie. Dit kan echter heel andere oorzaken hebben. Bedenk dat dit ook kan komen door de andere taal die ze spreken.

Arabisch en meer andere talen lees je van rechts naar links. Het is logisch dat ze dus woorden omdraaien, spiegelen.

Leerlingen vergissen zich ook vaak in de tweeklanken, ei/ie e.d. Belangrijk is om te beseffen dat sommige talen, zoals het Arabisch geen klinkers gebruiken en ook de klanken van een aantal klinkers niet kennen. Onbekende klanken kun je moeilijk uit elkaar houden en klinken in het begin hetzelfde. Pas als mensen gewend raken aan de klanken van de Nederlandse taal gaan ze de nuance verschillen tussen au en eu en ui horen en tussen p en b.

Administratieve tip De ouderverklaringen voor veel verschillende landen o.a. SyriĂŤ en Eritrea staan op de site van het LOWAN:https://www.lowan.nl/primair-onderwijs/financiering/ocwduo/gewichtengelden/ Voor 1 maart moeten de financieringen voor de nieuwkomers weer zijn aangevraagd voor de teldatum 1 febrauri meer informatie https://www.lowan.nl/primair-onderwijs/nieuws/1-februari-vraagfinanciering-aan/

Eindtoets Nieuwkomers hoeven de eindtoets niet te maken, de school wisselt dan niet het resultaat maar de reden van de ontheffing uit met BRON. Zie de tabel hieronder:

Gratis Arabisch boek voor alle leerlingen Alle Arabisch lezende kinderen kregen deze maand ‘Een boek voor jou’ op de Taalklas. Dit boek is speciaal samengesteld voor alle vluchtelingenkinderen tussen de 4 en 10 jaar en vertaald in het Arabisch.

Het boek wordt cadeau gedaan aan alle Arabisch sprekende kinderen op de vlucht, die in Nederland zijn aangekomen. Het doel is de kinderen welkom te heten met mooie verhalen uit hun nieuwe wereld, maar wel in hun eigen taal. Zo maken ze al snel na aankomst kennis met het land en de cultuur waarin ze terecht zijn gekomen. In de hoop dat ze ontspanning vinden en samen met hun ouders het boek kunnen delen.

Een boek voor jou is een initiatief van Marit Törnqvist en is een samenwerking van Em. Querido’s Kinderboeken Uitgeverij en VluchtelingenWerk Nederland. De bundel bevat verhalen, gedichten en illustraties van onder anderen Annie M.G. Schmidt, Fiep Westendorp, Toon Tellegen, Max Velthuijs, Thé Tjong-Khing, Jacques Vriens, Paul van Loon, Hans de Beer, Bette Westera, Charlotte Dematons, Philip Hopman en Marit Törnqvist. Alle auteurs, illustratoren en uitgeverijen hebben belangeloos meegewerkt aan dit boek.

Ergotherapeut

Op de taalklas hebben we 1 keer per week een ergotherapeut. We zijn er blij mee, kinderen die dat nodig hebben, motorische ondersteuning te kunnen bieden. Ook heeft zij ons geregeld advies.

Zij stelt zich graag aan iedereen voor;

Ergotherapie in de taalklas Vanaf dit najaar ben ik vaak te vinden op de Bengelbongerd. In het begin heb ik veel kinderen gescreend op schrijfrijpheid. Het is leuk om te zien hoe vaak kinderen met minimale ervaring op het gebied van knippen, tekenen of schrijven deze vaardigheden in mum van tijd oppikken. De leergierigheid van sommige kinderen heeft een grote indruk op me gemaakt. Schrijven zelf blijkt echter vaak een ingewikkeld proces. Naast het feit dat deze kinderen de Nederlandse taal van de grond af moeten leren, is ook het Latijnse alfabet vaak nieuw voor ze. Een paar kinderen van rond de 10 jaar hadden nooit eerder geschreven. Toch merk ik dat ook deze kinderen het verbonden schrift meestal goed aankunnen. Ze kunnen vrijwel vanaf de start ook de verbindingen leren, wat helpt met het vormen van een woordbeeld. Met een paar van deze leerlingen oefen ik wekelijks één op één. Dit

bespoedigt het schrijfproces en en voorkomt dat ze zichzelf een foutief schrijftraject aanleren (want de klassieke schrijfles van groep 3 hebben ze gemist, en in de taalklas is er nog zo veel meer dat ze moeten leren).

Een enkele keer heeft een leerling dusdanig veel moeite met schrijven (en vaak leren in het algemeen), dat het blokschrift een beter alternatief blijkt. Bij twijfels over deze keuze kan een ergotherapie screening en advies een oplossing zijn.

Nog een leuk verhaal is een jongen die uit een land komt waar ze een lettergreepschrift hanteren. Dit schrift heeft symbolen voor de lettergrepen in plaats van de klanken. Het schrift kent 245 tekens in plaats van de 26 tekens van ons alfabet; klinkers worden niet geschreven. Deze jongen vond het erg raar om klinkers te moeten gebruiken bij het schrijven van zijn naam. Uiteindelijk ontstonden verschillende versies, maar het duurde erg lang voordat er een versie ontstond waar hij echt tevreden mee was.

Ten slotte nog een groot compliment voor de leerkrachten van de taalklas. Het is een genot om hun aan het werk te zien. Ze genieten duidelijk van ieder individuele kind, en bezitten veel passie, flexibiliteit en creativiteit. Dit zorgt voor een fijne sfeer waarin ieder kind op zijn of haar manier tot leren kan komen. Ik vind het een grote eer dat ik hiervan ook deel mag uitmaken!

Marjon Boer ErgokĂŠe, ergotherapie voor kinderen.

Creatieve activiteiten voor traumaverwerking Marlies van de Berg, student aan de Universiteit Utrecht heeft bij ons zich verdiept in creatieve activiteiten voor traumaverwerking bij vluchtelingenkinderen, hieronder doet zij verslag hiervan: De positie van de basisschool

Vluchtelingenkinderen hebben vaak ingrijpende ervaringen meegemaakt, zoals het verliezen van gezins- of familieleden of getuige zijn van geweld. Eenmaal in een nieuw land aangekomen, moeten ze zich aanpassen een nieuwe cultuur. Deze kinderen hebben dan ook een verhoogd risico op aanpassingsproblemen, emotionele problemen, psychische problemen en gedragsproblemen. Desondanks is gebleken dat gevluchte gezinnen weinig gebruikmaken van hulpdiensten voor de mentale gezondheid. De school speelt daarom een belangrijke rol. Scholen kunnen kinderen helpen door programma’s of activiteiten aan te bieden en zo het risico op problemen te verminderen. Een goede manier hiervoor is het uitvoeren van creatieve activiteiten. Voorbeelden van deze activiteiten zijn spelen met zand, dansen, verhalen vertellen, drama en tekeningen maken. Deze activiteiten kunnen voor vluchtelingenkinderen een manier zijn om te leren omgaan met de wereld waarin zij leven.

Door zich creatief te uiten, kunnen kinderen hun ervaringen direct of door beelden

presenteren. Dit kan kinderen helpen om op een effectieve manier hun traumatische ervaringen los te laten en hun impliciete ervaringen, hun gedachten en herinneringen, te veranderen in expliciete ervaringen, het uitbeelden. Door deze manier van betekenisgeven, leren kinderen hun emoties te integreren en te reguleren. Kinderen kunnen door creatieve uitingen als het ware bruggen bouwen tussen het verleden en het heden, hun eigen cultuur en de nieuwe cultuur, thuis en school en hun interne en externe wereld.

Hieronder zal specifiek worden ingegaan op met zand spelen, verhalen vertellen en tekeningen maken. Eerst zal een uitleg worden gegeven over de activiteiten met een aantal praktische voorbeelden. Daarna zal ik mijn eigen ervaringen delen over de uitvoering van deze activiteiten. Er zal worden afgesloten met een aantal aandachtspunten met betrekking tot de uitvoering van deze creatieve activiteiten.

Met zand spelen

Allereerst kunnen kinderen zich creatief uiten door te spelen met zand. Spelen met zand is met name goed inzetbaar bij kinderen in de kleuterleeftijd. Deze vorm van creatief uiten is namelijk voor een groot deel non-verbaal. Daarnaast zijn deze kinderen vaak nog niet in staat tot het tekenen van herkenbare objecten en dus ook niet van complexe ervaringen.

Door te spelen met zand kunnen kinderen een eigen wereld en verhaal creëren. Hierbij kunnen zij hun impliciete ervaringen van tegenslagen, waaronder hun trauma’s, omzetten in expliciete ervaringen, hun spel. Op deze manier kunnen kinderen een brug slaan tussen hun interne en hun externe wereld. Spelen met zand kan dan ook zorgen voor een afname in emotionele problemen, waaronder angst en depressie. Daarnaast kan het een toename in emotionele problemen en gedragsproblemen voorkomen. Tevens geldt voor vluchtelingenkinderen die getuige zijn geweest van geweld dat spelen met zand kan zorgen voor een toename in prosociaal gedrag. Naast positieve effecten voor kinderen, heeft spelen met zand een positief effect voor leerkrachten. Door samen met kinderen met zand te spelen, leren leerkrachten de kinderen namelijk beter kennen en krijgen zij (meer) inzicht in wat de kinderen hebben meegemaakt. Hierdoor kunnen leerkrachten de kinderen beter begrijpen.

Bij het spelen met zand kan gebruik worden gemaakt van figuren zoals dieren, mensen, voertuigen, huizen en eten. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van speelgoed uit bijvoorbeeld een poppenhuis of playmobil. Het is van belang dat de figuren passen bij verschillende landen en culturen, zoals verschillende soorten huizen en religieuze gebouwen. Een gebrek aan multiculturele figuren kan de creatieve uitingen van kinderen namelijk beperken. Bij het spelen met de figuren kan het kind de opdracht worden gegeven in bepaalde thema’s te spelen, zoals familie, school en vervoer. Tijdens het spelen kan de leerkracht meespelen, maar deze kan ook het kind zijn eigen gang laten gaan. Zowel tijdens als na het creëren van de eigen wereld kan met het kind in gesprek worden gegaan over wat hij/zij heeft gemaakt.

Mijn eigen ervaring

Om te ervaren hoe kleuters op bovengenoemde voorbeelden zouden reageren, heb ik twee keer met kleuters uit de Taalklas met zand gespeeld. Beide keren ben ik begonnen met vrij spel, waarbij ik samen met de kleuters het zand voelde en ermee speelde. Vervolgens heb ik de kleuters zelf laten spelen. Zonder enige aanleiding tekende een van de kleuters toen een trein (zie afbeelding). Toen ik hierop doorvroeg, vertelde zij dat haar gezin in die trein zat en dat ze op reis gingen naar een voor mij onbekende plaats. Mogelijk was dit een deel van haar reis naar Nederland en dus een vorm van traumaverwerking, maar dit kan ik niet met zekerheid zeggen. Een andere keer bood ik twee kinderen een aantal playmobil-poppetjes aan. De poppetjes gingen als broer en zus, het idee van de kleuters, wandelen en kletsen.

Daarnaast werden ze een aantal keer begraven en weer opgegraven (zie afbeelding). Net als in het vorige voorbeeld weet ik niet of dit duidt op een meegemaakte gebeurtenis, en dus op traumaverwerking, of dat het gewoon een zelfbedacht spel is.

Verhalen vertellen en tekeningen maken

Naast spelen met zand, zijn het vertellen van verhalen en het maken van tekeningen effectieve manieren voor vluchtelingenkinderen om trauma’s te verwerken. Het is namelijk gebleken dat beide creatieve activiteiten samenhangen met minder internaliserende problemen (waaronder angst en depressie) en externaliserende problemen (waaronder agressie en opstandigheid). Daarnaast kunnen het vertellen van verhalen en het maken van tekeningen zorgen voor een hogere eigenwaarde, een groter gevoel van populariteit en meer tevredenheid bij vluchtelingenkinderen. Verhalen vertellen en tekeningen maken zijn het beste bruikbaar bij kinderen van 6 tot 12 jaar. Door het vertellen van verhalen te combineren met tekenen, wordt zowel gebruik gemaakt van een verbale als een non-verbale vorm van creatief uiten.

Deze activiteit is daarom goed bruikbaar bij kinderen die de nieuwe taal, oftewel de taal van de leerkracht, nog niet goed beheersen.

Bij deze activiteit kan het kind gevraagd worden eerst een verhaal te vertellen en dan een tekening te maken of andersom. Ook kan er een gesprek plaatsvinden tussen de leerkracht en het kind over de tekening van het kind waardoor een verhaal tot stand komt. Bij het vertellen van verhalen of het maken van tekeningen, kan het kind een opdracht worden gegeven zich te richten op een bepaald onderwerp. Een voorbeeld is de thuissituatie van het kind, zowel de huidige thuissituatie als de thuissituatie in het land van herkomst. Een ander voorbeeld is mythen en sprookjes. Hierbij helpen met name mythen of sprookjes uit de eigen cultuur voor het betekenisgeven aan persoonlijke ervaringen of ervaringen van familie.

Specifiek kan de opdracht worden gegeven om een verhaal te vertellen van de eigen familie of gemeenschap. Dit sluit directer aan bij de identiteit van het kind en op deze manier kan het kind thuis verbinden met school. Een ander voorbeeld is een eigen gekozen karakter, bijvoorbeeld een dier, die een migratiereis meemaakt. Hierbij kan worden ingegaan op het leven van het karakter voor de migratie, de reis zelf, de aankomst in het nieuwe land en de toekomst. Dit onderwerp zorgt ervoor dat kinderen het verleden en de toekomst met elkaar

kunnen verbinden door betekenis te geven aan gebeurtenissen. Door een ander karakter te maken, kunnen kinderen afstand nemen van traumatische gebeurtenissen, zoals het verliezen van een dierbare.

Mijn eigen ervaring

Het vertellen van verhalen en het maken van tekeningen heb ik uitgevoerd met een aantal kinderen van 10 tot en met 12 jaar van de Taalklas. De kinderen kregen van mij de opdracht om een sprookje te tekenen, die ze zelf mochten kiezen en mochten tekenen hoe ze dat zelf wilden. Hierbij bood ik hen een A4 vel papier, een grijs potlood, kleurpotloden en een gum aan. Een van de kinderen tekende assepoester (zie afbeelding) en een ander kind tekende roodkapje. Na het tekenen hebben we met z’n vieren beide sprookjes geprobeerd te vertellen. Ik merkte dat dit nog redelijk lastig was, aangezien het een vrij talige opdracht was. Het was daarom fijn dat de kinderen elkaar konden aanvullen. Bij een van de kinderen, een jongen van 10 jaar, lukte het niet om een sprookje te tekenen. Hierbij moet worden vermeld dat deze jongen niet functioneert als een 10-jarige jongen. Ik ben daarom samen met hem nog eens gaan tekenen, maar dit keer op A3 vellen papier met wascokrijt. De jongen begon met het tekenen van voorwerpen, maar ging later over tot krassen. Hierbij kraste hij het hele vel papier onder met één of twee kleuren krijtjes (zie afbeelding). Opvallend hierbij was dat de jongen de krijtjes erg stevig op het papier drukte en hier helemaal in leek op te gaan. Mogelijk was dit een manier om frustratie te uiten, maar dit bleef onduidelijk. Daarnaast begon de jongen Syrische liedjes te zingen, wat erop kan duiden dat hij tijdens het tekenen bezig was met zijn afkomst en zijn verleden. Ook in dit geval is echter niet met duidelijkheid te zeggen of dit een vorm van traumaverwerking was.

Aandachtspunten voor de uitvoering

Samengevat blijken met zand spelen, verhalen vertellen en tekeningen maken effectieve creatieve activiteiten voor vluchtelingenkinderen in de basisschoolleeftijd om hun trauma’s te kunnen verwerken. Bij het uitvoeren van deze activiteiten gericht op traumaverwerking moet echter rekening gehouden worden met het feit dat deze activiteiten veelal worden ingezet in therapievorm, zoals creatieve therapie. Tijdens het uitvoeren van deze activiteiten op de basisschool moet worden onthouden dat de school niet direct een plaats is voor therapie. Zoals uit mijn eigen ervaringen al bleek, is het lastig om met duidelijkheid te zeggen wanneer iets traumaverwerking is. Zodra tijdens een activiteit tekenen van traumaverwerking naar voren komen, kan hier neutraal op worden gereageerd. Voor het dieper ingaan en het verwerken van trauma’s zal moeten worden doorverwezen naar een psycholoog of orthopedagoog.

Verdere punten die de uitvoering van creatieve activiteiten kunnen bevorderen zijn:

* Houd rekening met de taal: Specifiek voor vluchtelingenkinderen geldt dat zij bij creatieve activiteiten altijd de mogelijkheid moeten hebben zich verbaal en non-verbaal te uiten. Op deze manier kan taal geen barrière vormen. * Bied een veilige omgeving: Een goede balans tussen het kunnen delen en het mogen verzwijgen van traumatische ervaringen is van groot belang. Deze veilige omgeving kan worden gecreÍerd door de activiteiten uit te voeren in kleine groepen en door kinderen de mogelijkheid te geven om zich op verschillende manieren te uiten, zoals met iemand anders identiteit of niet-menselijke figuren. * Accepteer verschillen: Bij het uiten van traumatische ervaringen kunnen kinderen ervaringen of cultuurelementen door elkaar halen. Als leerkracht is het van belang deze verschillen te accepteren, ondanks de onduidelijkheden die dit met zich meebrengt. Dit kan de leerkracht doen door neutraal te reageren op onduidelijke of tegengestelde informatie van het kind. Daarnaast is het belangrijk dat de leerkracht op de hoogte is van cultuurverschillen en deze verschillen accepteert. * Bied continuïteit: Vluchtelingenkinderen hebben vaak moeite met het uiten van hun verleden en het dilemma van behoren tot twee culturen. Tijdens creatieve activiteiten moeten kinderen de ruimte krijgen om zich te uiten vanuit beide culturen. De leerkracht kan dit ondersteunen door interesse te tonen in zowel verhalen en ervaringen uit het verleden en de oorspronkelijke cultuur van het kind, als uit het heden en dus de nieuwe cultuur van het kind, en beide te accepteren. * Benadruk positiviteit: Ondanks de heftige verhalen van kinderen en de tegenslagen die zij hebben meegemaakt, kan aan deze verhalen een positieve wending worden gegeven door de nadruk te leggen op hoop en kracht. De leerkracht kan dit doen door in gesprekken, bijvoorbeeld naar aanleiding van een tekening of spelen met zand, vragen te stellen over hoe een kind ergens mee omgaat of is gegaan of iets heeft opgelost.

Mocht u nog vragen hebben of heeft u zelf interessante ervaringen met het uitvoeren van deze of andere creatieve activiteiten bij vluchtelingenkinderen hoor ik dit graag. U kunt hiervoor mailen naar bergvdmc@gmail.com (Marlies van den Berg).