Starostwo Hrubieszowskie 2013

POWIAT

HRUBIESZOWSKI

SPIS TREŚCI Spis treści Powiat hrubieszowski zaprasza Miasto Hrubieszów Muzeum im. ks. St. Staszica w Hrubieszowie Ludzie związani z ziemią hrubieszowską Gmina Dołhobyczów Gmina Horodło Gmina Hrubieszów Gmina Mircze Gmina Trzeszczany Gmina Uchanie Gmina Werbkowice Przyroda Turystyka Szlaki turystyczne Gotania Hrubieszowskie smaki Historia sportu w regionie Partnerstwo na pograniczu

2 3 4 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 18 20 22 24 26

UCHANIE

HORODŁO

TRZESZCZANY

HRUBIESZÓW

(gm. miejska)

ISBN 978-83-932305-7-0

HRUBIESZÓW WYDANO NA ZLECENIE STAROSTWA POWIATOWEGO W HRUBIESZOWIE UL. NARUTOWICZA 34 TEL. (84) 696 50 68 WWW.STAROSTWO.HRUBIESZOW.PL

WYDAWCA: PRACOWNIA GRAFICZNO-WYDAWNICZA KKWADRAT WWW.KKWADRAT.COM

WERBKOWICE

MIRCZE

REDAKCJA: BEATA KAWAŁKO. TEKSTY: BEATA KAWAŁKO, MUZEUM IM. KS. ST. STASZICA W HRUBIESZOWIE, MAREK KITLIŃSKI, STAROSTWO POWIATOWE W HRUBIESZOWIE GRAFIKA I SKŁAD: KAMIL KAWAŁKO ZDJĘCIA: ARCHIWUM POWIATU HRUBIESZÓW, K. KAWAŁKO, J. KAWAŁKO, A. STADNICKA, M. WATRAS, MUZEUM IM. KS. ST. STASZICA W HRUBIESZOWIE, GMINA MIRCZE DRUK: ATTYLA.EU DRUKARNIA ATTYLA SJ. PARTYZANTÓW 61, 22-400 ZAMOŚĆ

DOŁHOBYCZÓW

POWIAT HRUBIESZOWSKI ZAPRASZA Zapraszam Państwa do zapoznania się z uaktualnionym wydaniem przewodnika turystycznego o naszym powiecie. Mam nadzieję, że przedstawione w nim informacje staną się zachętą do lepszego poznania przygranicznych okolic Hrubieszowa, a także innych gmin leżących w powiecie - Dołhobyczowa, Hrubieszowa, Horodła, Mircza, Trzeszczan, Uchań, Werbkowic. Zachęcam do zapoznania się z opisami zabytków, szlaków turystycznych, regionalnej kuchni i działalności kulturowej naszych mieszkańców.

Wschodnie tereny Polski, w tym tak że Hrubieszowszczyzna to region kraju słabo poznany turystycznie, a przecież zarówno bogata historia tych ziem, sięga-

jąca starożytności, jak i kultura są warte odkrycia i pokochania. Nie da się również pominąć milczeniem wkładu, jaki hrubieszowianie i ludzie związani z powiatem wnieśli w rozwój kultury, myśli politycznej, społecznej i technicznej.

W tym wydaniu wzbogaciliśmy folder w część poświęconą dziejom sportu w okolicach Hrubieszowa.

Jako gospodarz powiatu zapraszam do poznania tradycji, obyczajów, gościnnych ludzi, a także do inwestowania na tym terenie.

Zachęcamy także do poznania kultury naszych sąsiadów z Ukrainy, m.in. w czasie organizowanych w powiecie międzynarodowych imprez promujących dobrosąsiedztwo i współpracę ponad granicami.

Józef Kuropatwa Starosta Hrubieszowski

P

Powiat hrubieszowski to najdalej na wschód wysunięty powiat Polski, położony jest w południowo-wschodniej części województwa lubelskiego i zajmuje powierzchnię 1 269,5 km 2 . W jego skład wchodzi 8 mniejszych jednostek administracyjnych - miasto Hrubieszów i gminy Dołhobyczów, Horodło, Hrubieszów, Mircze, Trzeszczany, Uchanie i Werbkowice.

Od wschodu powiat graniczy z Ukrainą, o d p o ł udnio wego -z achodu z powiatem tomaszowskim, od zachodu z powiatem zamojskim, a z powiatem chełmskim od północy. Według danych z końca 2010 roku obszar zamieszkuje 66 521 osób.

HRUBIESZÓW MIASTO www.miasto.hrubieszow.pl

Hrubieszów jest najdalej na wschód wysuniętym miastem Polski, w linii prostej od granicy z Ukrainą dzieli go zaledwie 5 km, natomiast przejście graniczne w Zosinie oddalone jest od miasta o 18 km.

HRUBIESZÓW: 50°49’N 23°53’E

Hrubieszowska cerkiew Wniebowzięcia NMP jako jedna z dwóch w Europie ma 13 kopuł

Miasto do 1802 roku nosiło nazwę Rubieszów.

Przepływająca przez Hrubieszów Huczwa ma 75 km długości.

W Hrubieszowie znajduje się wiele interesujących zabytków, które warto zobaczyć będąc w tym mieście.

Przy pl. Staszica 6 znajduje się Sanktuarium Matki Bożej Sokalskiej. W skład zabytkowego zespołu, którym opiekują się ojcowie bernardyni, wchodzi murowany kościół pw. św. Stanisława Kostki (dawna cerkiew) zbudowany w latach 1795-1828, dzwonnica murowana z 1868 r. oraz drewniana plebania z początku XX w.

Przy ul. 3 Maja 4 znajduje się okazała cerkiew prawosławna pw. Wniebowzięcia NMP, bu-

Fundatorem Hrubieszowa był Władysław Jagiełło.

W połowie XV w. Zygmunt August nadał miastu herb, a znajduje się na nim głowa jelenia, z dwoma krzyżami między rogami.

Zespół dworski „Du Chateau” 4

Hrubieszów • POWIAT HRUBIESZOWSKI

W tym budynku w sierpniu 1847 roku urodził się Bolesław Prus

dowlę zdobi 13 kopuł. Jest to jedna z nielicznych ciągle czynnych cerkwi w regionie. Została zbudowana w 1873 roku.

Przy ul. Dwernickiego znajduje się kolejna dawna cerkiew prawosławna z 1905 roku, obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy.

Warto również odwiedzić, należący do dawnego zespołu klasztornego dominikanów, kościół pw. św. Mikołaja, przy ul. 3 Maja 5. Świątynia powstała w latach 1736-1766.

Dzieje starej plebanii parafii św. Mikołaja (murowany budynek z 1746 roku) łączą się z życiorysem Bolesława Prusa, który 20 sierpnia 1847 r. w tym miejscu przyszedł na świat.

Pierwsze wzmianki o istnieniu osady w tym miejscu pochodzą z 1254 roku.

Dworek Gołachowskich przy ul. 3 maja 17

Kościół parafialny oo. Bernardynów pw. św. Stanisława Kostki, Sanktuarium Matki Bożej Sokalskiej

Przy tej samej ulicy pod numerem 11, znajObraz duje się jeden z najciekawszych zabytków Matki Bożej Sokalskiej, Hrubieszowa. Zbudowany w 1791 r. zeznajdujący się w hrubieszowskim spół dworski „Du Chateau”, w skład sanktuarium, był czwartym obrazem którego wchodzą poza dworem 2 ofikoronowanym na prawie papieskim cyny, ogród z dziedzińcem, zabytkowe na ziemiach dawnej Rzeczypospoliogrodzenie. Obecnie jest to siedziba tej, po obrazie Matki Bożej CzęstoMuzeum im. Stanisława Staszica. chowskiej, obrazie Matki Bożej Trockiej i obrazie Matki Bożej Kodeńskiej.

IMPREZY CYKLICZNE: MAJ ▪▪ Bieg Herbowy CZERWIEC ▪▪ Nadbużański Festiwal Sztuk Wszelakich ▪▪ Powiatowy Spływ Kajakowy Huczwą i Bugiem LIPIEC ▪▪ „Europa na Ludowo” Międzynarodowy koncert zespołów folklorystycznych LISTOPAD ▪▪ Festiwal Pieśni Patriotycznej i Religijnej Wojska Polskiego

W mieście znajduje się też wiele malowniczych dworków szlacheckich i domów.

Wielbicielom XIX-wiecznej architektury polecamy poniższe zabytki: ▪▪ul. Czerwonego Krzyża 18 a (dworek z II poł.

XIX w.)

▪▪ul. Kościelna 2 b (dom z I poł. XIX w.)

▪▪ul. 3 Maja 17 (dworek Gołachowskich z ogrodem z końca XIX w.)

▪▪ul. 3 Maja 31 (zespół pałacowy Kisewetterów z I poł. XIX w.), ▪▪ul. Piłsudskiego 9 (drewniany Dom Lekarzy Towarzystwa Rolniczego Hrubieszowskiego, poł.

XIX w.)

▪▪dworki przy ul. Staszica 9 i 12 b (XIX w.)

▪▪ul. Targowa 7 (dom z I poł. XIX w.)

▪▪pl. Wolności 8 (dom z I poł. XIX w.)

▪▪ul. Krucza 12 (dworek z II poł. XVIII w.)

▪▪ul. 3 Maja 10 (budynek Syndykatu Rolniczego z 1920 r.)

▪▪ul. Piłsudskiego 11 (szpital powiatowy im. św.

Jadwigi z II poł. XIX w.)

POWIAT HRUBIESZOWSKI • Hrubieszów

5

MUZEUM www.muzeum-hrubieszow.com.pl

Muzeum im. ks. St. Staszica w Hrubieszowie ul. 3-go Maja 11, 22-500 Hrubieszów tel. (84) 696 27 83

Sziedzibą muzeum jest zespół dworski „Du Chateau”

Istniejące od 1965 roku Muzwa dworu wywodzi się od nazeum im. ks. St. Staszica jest zwiska Piotra Aleksandra du kulturalną wizytówChateau, syna oficera wojsk ką Hrubieszowa. napoleońskich, który Utworzone z iniw 1858 roku zakupił cjatywy regionadwór wraz z apteką listów, początkowo i ogrodem. nosiło nazwę Muzeum W zabytkowych wnętrzach Ziemi Hrubieszowskiej Towastale prezentowane są eksporzystwa Regionalnego Hruzycje obejmujące wyjątkowo bieszowskiego. Od 1972 roku ciekawe pradzieje regionu, histałą siedzibą Muzeum jest storię wielokulturowego miapołożony w centrum miasta sta i okolic, dzieje Towarzystwa barokowo-klasycystyczny dworek Regionalnego Hrubieszowskiego, du Chateau, będący jednocześnie hrubieszowską sztukę ludową. jedną z najbardziej reprezentacyjWażnym elementem zbionych budowli Hrubieszowa. rów jest galeria obrazów Centralna część budynku powstaPawła Gajewskiego. ła pod koniec XVIII wieku, natoPonadto Muzeum orgamiast oficyny - zachodnia w 1862 nizuje wystawy czasoroku, a wschodnia we o szerokiej tematyce, w czasie II wojny współpracuje aktywnie światowej. Naz placówkami muzealnymi w kraju i za granicą.

Prowadzi również dział alno ś ć naukową , wydawniczą oraz edukacyjną .

Organizuje wykła6

Muzeum • POWIAT HRUBIESZOWSKI

dy oraz konferencje naukowe. Badania wykopaliskowe prowadzone w niezwykle bogatym archeologicznie regionie, stale dostarczają wielu nowych interesujących eksponatów. Muzeum sprawuje również patronat merytoryczny nad rozbudowywanym skansenem „Wioska Gotów” w położonym niedaleko Hrubieszowa Masłomęczu.

Muzeum hrubieszowskie jest ważnym punktem na turystycznej i kulturalnej mapie regionu.

W 2012 roku minęła czterdziesta rocznica śmierci Stanisława Karulaka, twórcy ludowego związanego z regionem hrubieszowskim. Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie posiada pokaźną kolekcję dzieł malarskich i rzeźbiarskich tego artysty

LUDZIE ZWIĄZANI Z ZIEMIĄ HRUBIESZOWSKĄ BOLESŁAW PRUS

WIKTOR ZIN

Aleksander Głowacki, znany powszechnie pod swoim literackim pseudonimem, urodził się 20 sierpnia 1847 roku w Hrubieszowie. Ojciec tego wybitnego pisarza epoki pozytywizmu, pracował jako ekonom dwor ski w Żabczu koło Hrubieszowa i w sąsiednich dworach.

Profesor Zin urodził się w Hrubieszowie 14 września 1925 roku. Był architektem, profesorem Politechniki Krakowskiej, pełnił funkcje generalnego konserwatora zabytków, prezesa Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa.

Był twórcą scenografii do spektakli i oper, autorem prac plastycznych oraz licznych publikacji naukowych, książek i felietonów prasowych, popularyzatorem wiedzy o historii sztuki, szerokiej publiczności znany jako autor programu telewizyjnego „Piórkiem i węglem”.

STEFAN DU CHATEAU Stefan du Chateau był polskim architektem mieszkającym i tworzącym we Francji. Urodził się w 1908 roku na Syberii w rodzinie polskiego zesłańca. Po powrocie do kraju, jego rodzina zamieszkała niedaleko Uchań. W 1994 roku utworzył Fundację Rodziny Du Chateau, której celem ma być m.in. pomoc młodym, zdolnym architektom oraz ludziom kultury i sztuki.

W 1988 roku przyznano mu tytuł Honorowego Obywatela Miasta Hrubieszowa.

STANISŁAW STASZIC W 1816 r. ksiądz Stanisław Staszic utworzył Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie, pierwszą przedspółdzielczą organizację rolniczą w Europie. Zwolnił z pańszczyzny chłopów z 8 należących do niego wsi i przekazał im na własność użytkowaną ziemię.

W Hrubieszowie i okolicach zachowały się ślady działalności TRH, imię twórcy Towarzystwa noszą szkoły, instytucje kultury i ulice.

ABRAHAM STERN Był hrubieszowskim zegarmistrzem żydowskiego pochodzenia - wynalazcą i konstruktorem traku tartacznego, młocarni (zastępującej pracę ośmiu ludzi), żniwiarki oraz licznych przyrządów mierniczych. Był samoukiem, którego talent odkrył Stanisław Staszic. W 1830 roku został członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

MIECZYSŁAW GRZEGORZ BEKKER Urodzony w 1905 r. w Strzyżowie k. Hrubieszowa Bekker skonstruował pojazd księżycowy LRV (Lunar Roving Vehicle). Pojazd był używany podczas 3 ostatnich księ ż ycowych lotów programu Apollo.

POWIAT HRUBIESZOWSKI • Ludzie związani z ziemią hrubieszowską

7

DOŁHOBYCZÓW GMINA

www.dolhobyczow.pl

Gmina Dołhobyczów leży na południu powiatu hrubieszowskiego, przy granicy z Ukrainą. Ciekawe położenie geograficzne (na terenie Kotliny Hrubieszowskiej i Grzędy Sokalskiej, wchodzących w skład Wyżyny Zachodniowołyńskiej) stanowi niewątpliwy atut turystyczny.

Przygraniczne położenie odcisnęło się na historii tych terenów.

Od wieków przenikały się tu różne kultury i mieszały narodowości - mieszkali tu obok siebie Polacy, Rusini, Ukraińcy, Żydzi, Austriacy, a w wieku XVII nawet Tatarzy.

W Dołhobyczowie warto zobaczyć pozostałości zespołu pałacowego z kompleksem zabudowań gospodarczych. Warto wspomnieć, że dołhobyczowski pałac projektował Antonio Corazzi - ten sam, który stworzył projekty m.in. Teatru Wielkiego w Warszawie, pałacu Staszica i pałacu Mostowskich.

Godna polecenia jest także cerkiew św. Szymona Słupnika z 1910 roku, która w czerwcu 2010 została otwarta po gruntownym remoncie.

Warto wybrać się na szlak cerkiew-

ny znajdujący się na terenie gminy, który poza cerkwią Szymona Słupnika obejmuje: ▪▪cerkiew greckokatolicką pw. św.

Jana Ewangelisty w Sulimowie (1867); ▪▪cerkiew greckokatolicką pw.

Podniesienia Krzyża Świętego w Dłużniowie (1882); ▪▪cerkiew greckokatolicką św. Mikołaja w Wyżłowie (1910); ▪▪cerkiew greckokatolicką pw. św.

Mikołaja w Mycowie (1865); ▪▪cerkiew greckokatolicką pw. Zesłania Ducha Świętego w miejscowości Chłopiatyn (1863); ▪▪cerkiew greckokatolicką pw. św.

Jana Chrzciciela w Liskach (1872).

Obecnie w większości dawnych cerkwi znajdują się świątynie rzymskokatolickie.

Grobowiec Hulimków w Mycowie

Odnowiona cerkiew Szymona Słupnika w Dołhobyczowie

Podobno w kościele w Oszczowie w pewną niedzielę roku pańskiego 1830 do IMPREZY CYKLICZNE: mszy grał sam Fryderyk Chopin, który wypoczywał CZERWIEC wówczas u swojego przy▪▪ Spływ Kajakowy jaciela Tytusa Woycie▪▪ Noc Świętojańska w Gołębiu chowskiego.

WRZESIEŃ ▪▪ Święto pieczonego ziemniaka fot. Tomasz Zugaj / Wikipedia (BY-SA)

8

Zespół pałacowy w Dołhobyczowie zaprojektował Antonio Corazzi

GMINA Dołhobyczów • POWIAT HRUBIESZOWSKI

ZOBACZ TAKŻE: ▪▪Horoszyce: cmentarz prawosławny (dawniej greckokatolicki) z XVIII/XIX w.

▪▪Kadłubiska: park podworski z przełomu XVIII/XIX w.

▪▪Kościaszyn: drewniana kaplica pw. św. Jana Nepomucena (1889) ▪▪Liski: dzwonnica murowana z lat 30-tych XX w., kaplica murowana, pw. św. Floriana (1846) ▪▪Myców: kaplica grobowa rodziny Hulimków (1900), dawne cmentarze przycerkiewny i greckokatolicki ▪▪Oszczów: pozostałości dworu obronnego z XVI-XVII w., rzymskokatolicki kościół drewniany pw. św. Barbary (1949-52) wzniesiony na fundamentach świątyni z XVIII wieku, skarbiec kościelny (1746), barokowy dwór murowany z II poł. XVIII w., barokowa figura św. Jana Nepomucena (1776), miejscowe cmentarze ▪▪Żniatyn: barokowy kościół rzymskokatolicki pw. św. Michała Archanioła (1790)

W XVII i XVIII w. Dołhobyczów należał do rodu Skrzetuskich, z którymi spokrewniony był Mikołaj Skrzetuski - pierwowzór jednego z głównych bohaterów „Ogniem i mieczem” fot. Fangorn90 / Wikipedia (CC) Henryka Sienkiewicza.

W 1996 r. powstał Dołhobyczowski Obszar DOŁHOBYCZÓW: Chronionego Krajobrazu 50°35’12”N, 24°2’1”E obejmujący swym zasięgiem MYCÓW: część terenu gminy Do50°26’0”N, 23°59’0”E łhobyczów oraz gminy OSZCZÓW: Mircze.

50°33’21”N, 24°2’47”E

HORODŁO GMINA

www.horodlo.pl

fot. Archeo16 / Wikipedia (CC)

Kościół pw. św. Jacka w Horodle

Horodło zapisało się w historii Polski jako miasto, w którym w 1413 roku została zawarta unia polsko-litewska.

Na terenie gminy zachowało się też wiele ciekawych zabytków. Do najcenniejszych należą kościoły w Horodle - późnobarokowy, podominikański kościół pw. św. Jacka i neounicka cerkiew pw. św. Mikołaja Cudotwórcy i Podwyższenia Krzyża Świętego z 1928 roku (w jej wnętrzu znajduje się zabytkowy ikonostas z XVIII wieku).

10 października 1861 r., w 448. rocznicę podpisania unii horodelskiej, zorganizowano w Horodle patriotyczną manifestację, w której udział wzięła szlachta polska, litewska, wołyńska i podolska. Na pamiątkę tych wydarzeń usypano kopiec, który następnie w 1924 r. odnowiono i podwyższono do 11 m oraz ustawiono na jego szczycie metalowy krzyż.

Na uwagę zasługuje też późnobarokowy pałac w Strzyżowie, który jest najstarszym tego typu obiektem na terenie powiatu hrubieszowskiego.

W miejscowości warto zobaczyć także dawną drewnianą cerkiew unicką pw. Narodzenia NMP z 1817 r., po roku 1947 przebudowaną i użytkowaną jako kościół rzymskokatolicki. Obok kościoła znajduje się drewniana dzwonnica z 1817 r.

Na terenie gminy znajduje się ponad 100 bocianich gniazd.

W okolicach Zosina znajduje się użytek ekologiczny Kacapka - z polodowcowym, dwudennym, naZe Strzyżowa turalnym jeziorem śródpolnym. pochodził MieczyUżytek jest siedliskiem licznych sław Bekker, konstruktor ptaków chronionych, można pojazdu księżycowego Lutam także spotkać ciekawą nar Roving Vehicle, używaroślinność stepową. nego przez astronautów programu Apollo.

Most drogowy na Bugu w Zosinie HORODŁO: 50°53’0”N, 24°2’0”E

ZOSIN: 50°51’0”N, 24°6’0”E STRZYŻÓW: 50°50’50”N, 24°1’21”E

Pierwsza pisana wzmianka o Horodle pochodzi z roku 1287.

Późnobarokowy pałac w Strzyżowie (XVIII w.)

W Wieniawce znajduje się modernistyczny zespół dworski z połowy XIX wieku z ciekawym zespołem parkowym - warta uwagi jest m.in. aleja lipowa z drzewami liczącymi około 300 lat.

IMPREZY CYKLICZNE: CZERWIEC ▪▪ Zawody wędkarskie z okazji Dnia Dziecka LIPIEC ▪▪ Biesiada Wakacyjna ▪▪ Powiatowy Nadbużański Jarmark Kulinarny WRZESIEŃ ▪▪ Święto pieczonego ziemniaka

POWIAT HRUBIESZOWSKI • GMINA Horodło

9

HRUBIESZÓW GMINA

www.hrubieszow.pl

Otaczająca miasto Hrubieszów gmina o tej samej nazwie, stanowi doskonały cel dla turystów, zarówno ze względu na bazę turystyczną, jak i wielość interesujących miejsc.

Przez teren gminy prowadzi kilka oznakowanych tras turystycznych: m.in. Nadbużański Szlak Rowerowy (z Janowa Podlaskiego do Hrubieszowa), Szlak Nadbużański (z miejscowości Kózki do Dołhobyczowa), Transgraniczna Trasa Turystyczna, Ścieżka historycznoprzyrodnicza „Królewski Kąt” (z Gródka do Czumowa).

Ciekawym miejscem jest Masłomęcz, gdzie 24 września zrekonstruowano chatę Gotów, którzy przed 1939 roku w okoliwiekami zasiedlali te tereny. cach Husynnego miała

Pałac w Czumowie nad Bugiem

IMPREZY CYKLICZNE:

HRUBIESZÓW: 50°49’N 23°53’E GRÓDEK: 50°47’55”N, 23°56’54”E KOSMÓW: 50°43’13”N, 24°1’0”E MASŁOMĘCZ: 50°43’20”N, 23°53’33”E CZUMÓW: 50°46’16”N, 23°57’46”E

W Czumowie warto zwiedzić malownic zo położony zespół pałacowy z przełomu wieków XIX i XX. Wybudowamiejsce jedna z ostatnich ne w 1816 roku szarż polskiej kawalerii W Cichobudynki dawnego podczas kampaborzu, Jankach, nii wrześniowej.

Towarzystwa Rolniczego HruSzpikołosach, bieszowskiego znajdują się w DzieWołajowicach i miejscokanowie. Warto zobaczyć drewnianą wości Kobło znajdują się rządcówkę i kuźnię, a także kaplicę Pierwsza cmentarze wojenne grobową rodziny Grotthusów z 1851. wzmianka z I wojny światowej.

W Jankach znajduje się drewniany o miejscowości Ślipcze pochodzi kościół z 1875 roku pw. MB Różańcoz roku 1376. wej wraz z dzwonnicą, dawniej była to W 1921 roku, cerkiew prawosławna. ówczesny proboszcz Kaplicę grobową rodziny de Magura-Maparafii Moniatycze, ksiądz dan, w której obecnie znajduje się kościół filialny Józef Widawski oraz 13 letni pw. NMP, podziwiać można w Mienianach.

Marian Krasnopolski, zostali Niewątpliwą ozdobą miejscowości Moniatyodznaczeni Krzyżem Waleczcze jest drewniany kościół pw. śś. Piotra i Pawła. nych za bohaterskie czyny Jest to obiekt z 1870 roku. Przy kościele znajduje dokonane w czasie wojsię także zabytkowa dzwonnica i przykościelny bolszewickiej. ny cmentarz.

STYCZEŃ ▪▪ Przegląd Zespołów Śpiewaczych Ziemi Hrubieszowskiej pod patronatem Związku Gmin Ziemi Hrubieszowskiej

Rządcówka TRH w Dziekanowie

MAJ ▪▪ Regionalne Obchody Staszicowskie ▪▪ Dzień Samorządowca CZERWIEC ▪▪ Rajd Rowerowy „Staszicowskimi śladami Towarzystwa Rolniczego Hrubieszowskiego” LIPIEC ▪▪ Zielone Pogranicze 10 GMINA Hrubieszów • POWIAT HRUBIESZOWSKI

MIRCZE GMINA

www.mircze.pl

Ruiny zamku na wyspie w Kryłowie

Gmina Mircze leży w widłach dwóch rzek. Od wschodu jej naturalną granicę stanowi Bug, zachodnia część gminy leży w dolinie Huczwy.

To miejsce idealne do rozwoju turystyki - walory przyrodnicze, takie jak nieskażone środowisko naturalne, piękne krajobrazy, rozległe lasy są niewątpliwymi atutami tych okolic.

Na terenie gminy znajduje się również wiele zabytków i pomników historii, które mogą uatrakcyjnić wypoczynek w okolicach gminy Mircze.

W samej miejscowości warto zobaczyć kościół rzymskokatolicki pw. Zmartwychwstania Pańskiego, przekształcony z dawnej cerkwi greckokatolickiej, z dzwonnicą z 1814 roku. Na uwagę zasługuje też zespół dawnych budynków MIRCZE: gminnych wybudowanych 50°39’10”N, 23°54’17”E w czasie zaboru rosyjskiego.

KRYŁÓW: 50°51’0”N, 24°6’0”E W drewnianym budynku dawnego urzędu gminy znajduje się obecnie Gminna Biblioteka Publiczna i Ośrodek Kultury.

Odnowiony budynek GOK-u w Mirczu Murowana kapliczka w Modryniu

IMPREZY CYKLICZNE:

Początki osadnictwa w Kryłowie sięgają X wieku.

Dużą atrakcję stanowi Kryłów i znajdujące się tam ruiny pochodzącego z przełomu XVI i XVII w. zamku Ostrorogów, usytuowane na wyspie na Bugu.

W centrum Kryłowa znajduje się kościół pw. Narodzenia NMP (1859-60 r.) z dzwonnicą z 1860 roku, a także ogrodzenie z bramką i kapliczkami oraz przykościelny cmentarz.

Malowniczym zakątkiem jest także neogotycka brama pałacowa z domkiem odźwiernego z 1820 roku.

2,5 km od Kryłowa, w Koloni Kryłów znajduje się kamienna figura Świętego Mikołaja z wilkiem. Obok bije źródełko, które uchodzi za uzdrawiające z bezpłodności.

Warto też zwiedzić dawną cerkiew greckokatolicką z 1740 roku w miejscowości Modryń, gdzie obecnie znajduje się kościół rzymskokatolicki pw. MB Królowej Polski.

W Modryniu i Radostowie znajdują się cmenPierwtarze wojenne sza wzmianka z I wojny świao miejscowości Mircze towej. pochodzi z lat 1413-1420.

Wieś została odebrana

LIPIEC miejscowym książętom za to, że nie złożyli hołdu Jagielle, ▪▪ Dzień Mircza zwrócono im ją dopiero ▪▪ Piknik historyczny w Kryłowie SIERPIEŃ ▪▪ Mireckie Spotkania Plenerowe ▪▪ Europejskie Dni Dobrosąsiedztwa

w roku 1430.

fot. A.Zwolak

Brama pałacowa w Kryłowie POWIAT HRUBIESZOWSKI • GMINA Mircze 11

TRZESZCZANY GMINA

www.trzeszczany.pl

Gmina Trzeszczany jest gminą typowo rolniczą - użytki rolne stanowią ok. 80% jej powierzchni.

Czyste powietrze i spokój są niewątpliwymi atutami Ruiny dworu w Mołodiatyczach tych terenów. W polny pejzaż Trzeszczan wpisują się urokliwe przydrożne kapliczki.

IMPREZY CYKLICZNE: Gminę Trzeszczany MAJ docenią także rowerzy▪▪ Festiwal Piosenki Przedszkolaka ści lubiący poszukiwania nowych, nieznanych LIPIEC-SIERPIEŃ tras, wśród pól i łąk. Na ▪▪ Festyn „Bezpieczna Gmina” taką wyprawę warto zaLISTOPAD brać ze sobą aparat fo▪▪ Jesienny Konkurs tograficzny, bo okolica Recytatorski pełna jest malowniczych zakątków.

Zespół pałacowy w Trzeszczanach W miejscowości Trzeszczany na turystów czeka zespół pałacowy Bielskich z oficyTRZESZCZANY: ną, spichlerzem, stajniami i budyn50°49’15”N, 23°44’18”E kiem mieszkalnym, usytuowany NIELEDEW: w parku krajobrazowym, a także 50°49’47”N, 23°47’20”E neogotycki kościół pw. św. TrójMiejscowość Nieledew z lotu ptaka

Na terenie gminy można spotkać żołnę rzadki gatunek ptaka.

cy i Narodzenia Najświętszej Maryi Panny z pocz.

XX w. z dzwonnicą i przykościelnym cmentarzem.

W usytuowanych w niewielkiej kotlinie Mołodiatyczach zobaczyć można ruiny dworku z dwudziestolecia międzywojennego.

Na terenie gminy znajdują się także liczne stanowiska archeologiczne (m.in. cmentarzysko kurhanowe w Trzeszczanach, kurhan w Józefinie i kurhan w Korytynie).

Kościół parafialny w Trzeszczanach Źródła zaprojektował podają, że już Stefan Szyller, w XVIII wieku a świątynia została w Trzeszczanach wzniesiona w latach istniała szkoła.

1913-1923.

12 GMINA Trzeszczany • POWIAT HRUBIESZOWSKI

Według miejscowej legendy, dawniej miejscowość z trzech stron otaczona była lasami, stąd jej pierwotna nazwa „Trzyściany”. Z biegiem czasu przekształcona została zgodnie z dzisiejszym brzmieniem.

Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej i Narodzenia NMP w Trzeszczanach

UCHANIE GMINA

www.uchanie.pl

UCHANIE: 50°54’0”N, 23°38’0”E JAROSŁAWIEC: 50°54’27”N, 23°42’15”E TERATYN: 50°54’0”N, 23°46’0”E

Malowniczo położona gmina Uchanie, w skład której wchodzi 27 wsi, stanowi atrakcyjny cel wypraw na wschód Polski.

W Uchaniach warto zwiedzić, znajdujący się przy ul. Grabowieckiej, powstały w 1484 r. kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP, który jest najstarszym zabytkiem w powiecie. Obok kościoła znajduje się dzwonnica z 1912 roku oraz przykościelny cmentarz. Ciekawym obiektem jest również znajdujący się w miejscowości park dworski z końca XIX w.. Przy ul. Partyzantów 30 obejrzeć można interesujący przykład dawnej architektury drewnianiej z końca XIX wieku, obecnie znajduje się tam apteka.

Budowę

Malownicze krajobrazy miejscowości Białowody

rzy rozbudowali budowlę i dostawili drugi budynek.

Na przełomie XVI i XVII wieku ród Daniłłowiczów rozbudował zamek na czteroskrzydłowy, a wjazd przeniesiono na zachód budując szyję bramną. Zamek do 1786 roku uległ całkowitemu zniszczeniu. W 1810 roku zniwelowano go całkowicie budując z jego pozostałości gorzelnię i browar.

W Gliniskach znajduje się rezerwat faunistyczny, gdzie występują takie gatunki, jak zamku obronnego tchórz stepowy, suseł perełw Uchaniach rozpoczął Teratyn Paweł Jasieński herbu kowany, łasica, gronostaj. był założony na Gozdawa, ówczesny W miejscowości Białowody prawie magdeburkasztelan sandomierski znajduje się drewniany dwór skim w 1429 r. i właściciel połoz 1894 roku położony w malowniwy miejscowości. czym parku.

Uchodzący za Równie ciekawy W kościele prekursora idei ekuz e sp ó ł dwor sk i rzymskokatomenicznych Jakub IV z drugiej połowy lickim w Teratynie Kościół w Uchaniach Uchański, arcybiskup jest zabytkiem klasy „0” znajduje się słynący XIX wieku podzignieźnieński i prymas cudami obraz Matki wiać można w DąPolski, urodził się Boskiej Zaturskiej. w Uchaniach w 1502 Zamek w Uchaniach browie, znajdują się roku, a zmarł w 1581 r. wzniósł prawdopotam pondto 2 dawne w Łowiczu. dobnie po 1470 roku obory i drewniaPawe ł Jasieński, jako nia stodoła. mieszkalny budynek z basztą W Jar os ł awc u w narożu. W początkach XV wieku zamek znajduje się zespół Kapliczka z 1863 roku w Gliniskach przeszedł na własność Uchańskich, któciekawych obiektów z 1840 roku zbudowanych przez Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie, są wśród nich dawny zajazd, leśniczówIMPREZY CYKLICZNE: ka oraz drewniany spichlerz. Ozdobą miejscowości Teratyn jest dawna prawosławna STYCZEŃ Wnętrze uchańskiego kościoła ▪▪ Koncert kolęd i pastorałek cerkiew w stylu rosyjskobizantyjskim z 1880 roku KWIECIEŃ pw. św. Mikołaja (obecnie ▪▪ Gminny Konkurs Sztuki Recytatorskiej kościół rzymskokatolicki MAJ pw. św. Stanisława).

▪▪ Gminne obchody „Dni Staszicowskich” D r e wnia ny dw or e k SIERPIEŃ z drugiej połowy XIX wie▪▪ Powiatowy Przegląd Piosenki Żołnierskiej ku zobaczyć można także i Partyzanckiej w miejscowości Władzin.

POWIAT HRUBIESZOWSKI • GMINA Uchanie 13

WERBKOWICE GMINA

www.gmina.werbkowice.pl

Werbkowice leżą nad Huczwą w obrębie Kotliny Hrubieszowskiej.

Ponad 80% gminy stanowią użytki rolne, około 7% to lasy. W okolicy miejscowości Wronowice znajduje się jezioro Humiczna, gdzie występuje wiele rzadkich i chronionych gatunków roślin (m.in. grążel żółty, grzybień północny i żabiściek pływający).

W Werbkowicach warto zobaczyć zespół pałacowy Antoniego Szydłowskiego pochodzący z pierwszej połowy XIX w. z oficyną, rządcówką, stajnią, bramą wjazdową wraz z ogrodzeniem, a wszystko to w zabytkowym parku.

Działalność sierocińca w Turkowicach oraz jego opiekunkę, siostrę Polehajło, opisał Marian Gołębiewski w książce „Turkowice - śmierć i ocalenie”.

Nazwa „Werbkowice” pochodzi od wierzby, której nazwa ruska to „verba, verbka”.

Wnętrze monastyru w Turkowicach

We wsi Turkowice WERBKOWICE: znajduje się dawny 50°45’6”N, kompleks klasztor23°46’57.4”E ny prawosławnego TURKOWICE: 50°40’8”N, monastyru, w któ23°44’20”E rym w okresie drugiej wojny światowej mieścił się sierociniec dla dzieci pochodzących ze wschodu. Obecnie mieszczą się tam szkoły różnego szczebla, a od 2008 roku jeden budynek dawnego zespołu klasztornego, jak przed wojną, zajmuje prawosławny monastyr żeński.

W Malicach znajduje się kaplica grobowa Lubowieckich z 1841 roku. Warto także Zespół pałacowy w Werbkowicach odwiedzić Terebiń i zobaczyć zabytkową Huczwa to drugi co do drewnianą cerkiew greckokatolicką (obecnie wielkości lewobrzeżGodna uwagi jest także dawna kościół rzymskokatolicki śś. Piotra i Pawła). ny dopływ Bugu, jej cerkiew prawosławna, obecnie kodługość wynosi ściół rzymskokatolicki pw. NMP 75 km.

W Malii św. Michała z 1870 roku. cach po I wojnie Fanów kolei zainteresuje układ światowej znajdował komunikacyjny kolejki wąskotosię pionierski punkt udzielania pomocy okolicznej rowej Werbkowice-Hrubieszów ludności założony z 1915 roku. przez kwakrów.

IMPREZY CYKLICZNE: STYCZEŃ ▪▪ Artystyczne kolędowanie MAJ ▪▪ Powiatowy Festiwal Pieśni i Piosenki Maryjnej LIPIEC ▪▪ Dni Werbkowic ▪▪ Dzień Cukrownika 14 GMINA Werbkowice • POWIAT HRUBIESZOWSKI

Dawna cerkiew w Werbkowicach (1846 r.)

PRZYRODA POWIAT HRUBIESZOWSKI

STRZELECKI PARK KRAJOBRAZOWY

Prawie połowa powierzchni Parku znajduje się na terenie gminy Horodło.

Występuje tu wiele rzadkich gatunków roślin, a 35 spośród nich objętych jest ścisłą ochroną m.in.: obuwik pospolity, storczyk kukawka i goździk pyszny.

Strzelecki Park Krajobrazowy jest typowym parkiem leśnym z dominacją sosny.

Tutejsze lasy zostały wpisane na listę ostoi ptaków o znaczeniu krajowym, natomiast Występująca dolina Bugu jako ostoja w okolicach Hrubieszowa żołna, jest ciepłolubnym gatuno znaczeniu europejkiem żyjącym na półotwartych tereskim. nach. W Polsce gnieździ się maksymalnie W parku i jego naj50 par w południowo-wschodniej części bliższym sąsiedzkraju. Miejsca gniazdowania żołny ulegają częstym zmianom ze względu na czynniki twie ustanowiono naturalne (takie jak rozprzestrzenianie 11 pomników przysię roślinności oraz erozja brzegów rody.

Dolina Bugu jest rajem dla bocianów

NADBUŻAŃSKI OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU Utworzony 20 stycznia 1997 r. obszar zajmuje powierzchnię 11970 ha na terenach gmin Horodło, Hrubieszów i Mircze. Ochroną objęty został fragment doliny Bugu na odcinku od Kryłowa do Horodła. Na szczególną uwagę zasługuje tutejsza flora - rośnie tu ponad 100 gatunków roślin, w tym wiele chronionych (3 gatunki wpisano do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin).

rzek, wąwozów itd.), a także działalność człowieka.

Bug to jedna z ostatnich dzikich rzek Europy

DOŁHOBYCZOWSKI OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU:

Stawy w Zaborcach

Został utworzny w 1996 roku, aby zapewnić równowagę ekologiczną siedlisk leśnych, wodnych, łąkowych oraz pól uprawnych.

Obszar charakteryzuje się dużym bogactwem gatunkowym flory i fauny. Dodatkowym walorem turystycznym są dawne parki podworskie i inne zabytki.

POWIAT HRUBIESZOWSKI • Przyroda 15

TURYSTYKA POWIAT HRUBIESZOWSKI

Walory przyrodnicze powiatu hrubieszowskiego wpływają również na turystykę tego regionu.Rzeka Bug stanowi jedną z ciekawszych w Polsce tras kajakowych. Atrakcyjność spływów podnosi fakt, że w okolicach Hrubieszowa rzeka bardzo meandruje, tworząc malownicze zakola.

Warto poznać z perspektywy tafli wody tę jedną z ostatnich dzikich rzek Europy.

GMINA HRUBIESZÓW MIASTO HRUBIESZÓW Spływ Bugiem to emocjonujące przeżycie

Pełna ryb rzeka, to także prawdziwa gratka dla wędkarzy.

Czyste powietrze i malownicze krajobrazy na pewno zachęcą również miłośników dwóch kółek. Teren powiatu przecina wiele tras rowerowych, a duża ilość zabytkowych obiektów zachęca do tworzenia własnych szlaków.

Na terenie powiatu znajduje się też wiele stadnin koni, a poznawanie tych terenów w czasie konnych wycieczek może być niezapomnianą przygodą.

Hotel „Elf” ul. Zamojska 12 tel. (84) 696 50 12 30 pokoi, 49 miejsc noclegowych Bursa Międzyszkolna ul. Zamojska 16 A tel. (84) 696 26 51 i (84) 696 49 11 e-mail: bursa_01@poczta.onet.pl 120 miejsc w okresie wakacyjnym „Kasieńka” ul. Staszica 6 tel. (84) 696 28 42 19 pokoi, 34 miejsca noclegowe www.kasienka.hrubieszow.info „Szałas” ul. Piłsudskiego 131 tel. (84) 697 06 80 22 pokoje, 60 miejsc noclegowych Pensjonat i Restauracja „Magistrat” ul. Podzamcze 9 tel.: (84) 53 53 100, 607 924 577 e-mail: rezerwacja@magistrat.net.pl www.magistrat.net.pl 8 pokoi, 16 miejsc noclegowych Anna Mazurek ul. Dwernickiego 115 tel. (84) 697 14 19 5 pokoi, 10 miejsc noclegowych, stadnina koni Zofia i Wojciech Ciesielczuk ul. Dwernickiego 75 tel. (84) 696 47 33 4 pokoje, 8 miejsc noclegowych, nauka jazdy konnej z instruktorem, przejażdżki bryczką

Odnowiona kapliczka św. Mikołaja w Kolonii Kryłów

Hotel Jagiełło ul. Grabowiecka 20 tel. (84) 696 20 69 oraz 724 613 597 41 pokoi, 49 miejsc

16 Turystyka • POWIAT HRUBIESZOWSKI

Elżbieta i Robert Mic Husynne 17 tel. (84) 695 17 47 3 pokoje, 6 miejsc noclegowych usługi w sezonie maj–październik Gabriela i Jan Tomczak Dąbrowa 19 tel. (84) 691 10 30 3 pokoje, 5 miejsc noclegowych Alicja Lipian Dąbrowa 51 tel. (84) 691 10 23 2 pokoje, 5 miejsc noclegowych „Wołynka” Gospodarstwo Agroturystyczne Jadwigi i Jana Padkowskich Ślipcze 32 tel. 607 819 925 4 pokoje, 10 miejsc noclegowych Zacisze EB Masłomęcz 2 tel. 514 084 966, 795 777 596 pokoje 2-osobowe i 4 -osobowe, 18-osobowe domki letniskowe Agroturystyka Zielony Zakątek Husynne 17 tel. 513 281 849, (84) 695 17 47 4 pokoje, 12 miejsc noclegowych Zofia i Henryk Szlendak Ślipcze 15 tel. 500 067 138, (84) 691 11 74 4 pokoje, 10 miejsc noclegowych Barbara Pogódz Masłomęcz tel. (84) 691 10 51, 514 084 966 4 pokoje,10 miejsc noclegowych Barbara i Artur Macheta Kosmów 27 tel. 503 138 158 7 pokoi, 15 miejsc noclegowych przejażdżki zaprzęgiem konnym, zimą kuligi

Marian Pawlak Czumów 16 tel. (84) 696 26 93 oraz 505 999 488 e-mail: czumow@op.pl 2 pokoje 3-osobowe, 6 miejsc Marek Kurys Teptiuków 102 tel. 723 613 692 e-mail: j.kurys@vp.pl 1 pokój 3-osobowy

Na terenie powiatu hrubieszowNadbużańskie widoki mogą zachwycić o każdej porze roku skiego znajduje się wiele gospodarstw agroturystycznych, które Agroturyzm jest doskonałym spo- bowania smacznych potraw, które cały czas wzbogacają swoją ofertę sobem na bliższe poznanie żyjących tworzone są w oparciu o regionalne o nowe usługi. Taka forma spędza- tu gościnnych ludzi, ich kultury, produkty rolne. nia wolnego czasu staje się coraz zwyczajów, a także okazją do spróbardziej popularna i z każdym rokiem ściąga w przygraniczne okolice GMINA MIRCZE GMINA UCHANIE więcej turystów.

GMINA HORODŁO Alfreda Matyasik Rogalin ul. Wojska Polskiego 34 tel. (84) 651 60 62 3 pokoje, 8 miejsc noclegowych 8 Zbigniew Kowalczuk Rogalin ul. Roztocze 4 tel. (84) 651 60 16 3 pokoje, 6 miejsc noclegowych usługi całoroczne Alina Kicun Rogalin ul. Wojska Polskiego 70 tel. (84) 651 61 74 lub 505 109 620 5 pokoi, 20 miejsc noclegowych usługi wakacyjne Krystian Birus Zosin 56 tel. (84) 651 41 34 1 pokój, 3 miejsca noclegowe usługi całoroczne Adam Małkowicz Wieniawka tel. (84) 651 54 54

„Nad Strugą” Ewelina i Radosław Macheta Prehoryłe 112 tel. 663 383 845 lub 661 760 066 12 miejsc noclegowych www.agroturystyka.krylow.eu Danuta Rosołowska Kolonia Kryłów 2 tel. (84) 651 98 34 2 pokoje, 4 miejsca noclegowe

Lucyna Charczuk Uchanie tel. (84) 657 72 15 5 pokoi, 10 miejsc noclegowych usługi sezonowe maj-wrzesień

Lucyna Szczur Kryłów ul. Zielona 6 tel. (84) 651 98 90, 785 390 069 1 pokój, 3-4 miejsca noclegowe www.krylow.net.pl Kazimierz Martyniuk Prehoryłe 38 tel. (84) 651 98 35 8 miejsc noclegowych Dominik Warchał Małków 2 tel. 693 551 653 6 miejsc noclegowych Alina Przykaza Wereszyn 45 tel. (84) 651 97 55 5 pokoi, 10 miejsc noclegowych

Katarzyna Dec Zosin 51 tel. (84) 651 41 80 4 pokoje, 8 miejsc

Rolnicze tereny powiatu hrubieszowskiego stanowią doskonałą bazę dla rozwoju agroturystyki

GMINA WERBKOWICE Anna Szewczuk Wronowice tel. (84) 661 14 48 3 pokoje, 6 miejsc noclegowych usługi sezonowe maj-czerwiec Kwatery Prywatne ul. Sikorskiego Werbkowice tel: 606 779 657

Elżbieta Tokarska Janki 62 tel. (84) 651 54 54 20 miejsc w 5 pokojach Stanisława i Józef Jeżyna ul. Piłsudskiego 64 tel. (84) 651 54 29 2 pokoje, 4 miejsca

Agata Wrzyszcz Wola Uchańska tel. (84) 657 74 56 2 pokoje, 4-6 miejsc noclegowych usługi sezonowe maj-wrzesień

Rajd rowerowy „Ameryka bez wiz”

Gospodarstwo Pod Bocianim Gniazdem Konopne 25 22-550 Werbkowice tel. (84) 657-28-04, 696-261-884 13 miejsc noclegowych

POWIAT HRUBIESZOWSKI • Turystyka 17

SZLAKI TURYSTYCZNE N

SZLAK HISTORYCZNY

Hrubieszów - Muzeum im. ks. Stanisława Staszica, cerkiew prawosławna pw. Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny i dawna cerkiew greckokatoCegielnia licka pw. św. Mikołaja, obecnie kościół św.

Stanisława Kostki, dworek Du Chateau Bereźnica Aurelin Marysin Czerniczyn - zabytkowy, murowany kościółek wzniesiony w 1870 Liski Annopol roku, jako cerkiew unicka pw.

Stefankowice Uchanie Jarosławiec Wola Uchańska Wszystkich Świętych Teratyn Bondysz Wieniawka Kułakowice Mas łomę c z Hrebenne Łuszków cmentarzysko Kobło Kol. Staszic Zosin i była osada Szpikołosy Ciołki Janki Moniatycze Gotów z IIBiałowody Chyżowice IV wieku Strzyżów Rogalin Zadębce Gliniska Dziekanów Mieniany - kapliDrogojówka Moroczyn Hustynne ca grobowa rodziny de Nieledew Magura Madan Obrowiec Trzeszczany Kozodawy - kopiec-mogiła z okresu I wojny światowej HRUBIESZÓW Gródek Mołodiatycze Leopoldów Gródek - „Królewski Kąt”, najwiękOstrówek sze w Europie cmentarzysko gockie, Podhorce Zaborce dawniej jeden z najważniejszych Mapa Czumów Grodów Czerwieńskich turystyczna Gozdów Czumów - pałac z przełomu XIXKozdawy powiatu Ślipcze Czerniczyn hrubieszowskiego XX wieków, wzniesiony dla rodziny Alojzów Werbkowice Metelin Pohoreckich Mieniany Hostynne Kryłów - ruiny zamku Ostrorogów Terebiń Masłomęcz z XVI-XVII w., kościół pw.

Kosmów Cichobórz Narodzenia NMP z 185960 r., neogotycka brama Malice Dąbrowa pałacowa J.B. Chrzanowskich z 1820 r.

Szychowice Honiatycze Modryniec Kryłów Dołhobyczów - zespół Sahryń pałacowy zbudowany Modryń Prehoryłe przez Antonio CorazTurkowice ziego, cerkiew św.

Mircze Górka Zabłocie Małków Szymona Słupnika Mi ł o ś nic y wy z 1910 r., neogotycMiętkie praw pieszych i roki kościół wybuAmeryka dowany w latach werowych na pewno 1911-1914 Smoligów znajdą w okolicach

Hrubieszowa coś dla siebie.

Mołożów Wereszyn Stara Wieś Szlaki, jakie chcemy Państwu Dołhobyczów Wiszniów zaproponować, biegną wśród zapierającej dech nadbużańskiej SZLAK GOCKI Radostów Oszczów przyrody, obejmują najcenniejsze zabytki Szlak powstał dziępowiatu i gwarantują kontakt z gościnną ki Stowarzyszeniu społecznością. Na trasie natraficie także na ślady odkryć Hrubieszowsko-MiSulimów Kościaszyn reckiemu „Lepsze i wykopalisk archeologicznych, zetkniecie się ze starożytną jutro”. Trasa prowakulturą Gotów i jej mistycznymi zwyczajami. Wytrawni Liski dzi przez południową Hulcze część Nadbużańskiego i początkujący miłośnicy ornitologii mogą wybrać ścieżChochłów Obszaru Chronionego kę przyrodniczą i obserwować liczne kolonie ptaków Krajobrazu, gdzie znajduŻniatyn wodno-łąkowych. W powiecie znajdują się też trasy je się m.in. duże siedlisko Przewodów Dłużniów czapli siwej. Znakowany poświęcone historii tych ziem i dawnych mieszkańna niebiesko szlak wiedzie ców, a także ludzi ważnych dla okolic Hrubieszowa Wyżłów z Masłomęcza, przez MieChłopiatyn Myców niany, Kosmów do Kryłowa.

– np. Stanisława Staszica, Tadeusza Kościuszki.

18 Szlaki Turystyczne • POWIAT HRUBIESZOWSKI

W pobliżu Horoszyce - cmentarz prawosławny, dawniej greckokatolicki z XVIII-XIX w. masłomęckiej osady Kościeszyn - drewniana kapliczka św. Jana Nepomucena (1889) odkryto w latach Myców - kaplica grobowa rodziny Hulimków z 1900 r.

50-tych XX wieku U ujścia Oszczów - rzymskokatolicki drewniany kościół pw. św. Barbary, odbuskarb monet Bukowej do Bugu dowany ze zniszczeń (na fundamentach spalonej świątyni) w latach ‘50 rzymskich, które X X w., skarbiec kościelny z 1746, barokowy dwór z II poł. XVIII w., znajdowała się spora uległy rozprobarokowa figura św. Jana Nepomucena z 1776 r. osada gocka, być może szeniu. Żniatyn - barokowy rzymskokatolicki kościół pw. św. Michała Archanioła strzegąca tego kluz 1790 r. czowego miejWerbkowice - pałac z I poł. XIX w., wraz z zespołem pałacowym, dawna sca. drweniana cerkiew prawosławna, obecnie kościół pw. NMB i św. Michała Cały szlak Podhorce - cmentarz z okresu I wojny światowej rowerowy Janów Turkowice - dawny zespół klasztorny monasteru prawosławnego Podlaski - HrubieTerebiń - dawna cerkiew unicka, obecnie kościół pw. św. Piotra i Pawła szów liczy sobie Trzeszczany - zespół pałacowy Bełżeckich z XIX w., kościół z 1913-1923 r.

288 km. pw. Trójcy Przenajświętszej i Narodzenia NMP Uchanie - cmentarz żydowski, kapliczka św. Jana i Antoniego, renesansowy kościół z 1625 roku pw. NMP Teratyn - kościół z 1880 r. pw. św. Stanisława, dawniej cerkiew prawosławna SZLAK CERKIEWNY Horodło - pozostałości zamku starostów horodelskich z XV w., Wały Jagiellońskie, kościół parafialny pw. św. Jacka, kościół filialny pw. św. Mikołaja Dołhobyczów - prawosławna ceri Podwyższenia Krzyża Świętego, budynek Urzędu Gminy z 1923 r. kiew w stylu bizantyjskim z 1910 r., pw. św. Szymona Słupnika Hrebenne - zespół dworski z ok. XIX w.

Sulimów - cerkiew greckokatolicka Kopyłów - cmentarz prawosławny z II poł. XIX w., zespół dworski z ok. XIX w. pw. św. Jana Ewangelisty (z 1867 r.), Strzyżów - dawna cerkiew unicka z 1817 r., aktualnie kościół pw. Narodzenia obecnie użytkowana jako kościół NMP, dzwonnica z 1817 r. rzymskokatolicki Dłużniów - Cerkiew greckokatolicka pw. Podniesienia Krzyża Świętego NADBUŻAŃSKI SZLAK SZLAK STASZICOWSKI z 1882 r., jedna z największych drewnianych cerkwi w Polsce, obecnie ROWEROWY użytkowana jako kościół rzymskoHrubieszów - Muzeum im. ks. Stanikatolicki sława Staszica - możliwość zapoznaCały szlak Janów Podlaski - Hrubienia się z dziejami miasta i regionu, Wyżłów - dawna cerkiew greckokaszów liczy sobie 288 km. Na terenie hrubieszowską sztuką ludową tolicka pw. św. Mikołaja, wzniesiona powiatu znajduje się etap obejmująw 1910 r.

Moroczyn ruiny zespołu dworcy następujące miejscowości: skiego z XIX w., park podworski Myców - dawna cerkiew greckokaStefankowice - stanowisko sosny ze stawem, przydrożna kapliczka tolicka pod wezwaniem św. Mikoczarnej, park podworski wraz z XIXz XVIII w. łaja z 1865 r. wieczną kuźnią, bezimienne mogiły Dziekanów - pomnik Stanisława Chłopiatyn - drewniana cerkiew żołnierskie Staszica, założyciela Towarzystwa greckokatolicka z 1863 r. pw. ZesłaUbrodowice - kopiec/mogiła z okreRolniczego Hrubieszowskiego, zania Ducha Świętego, przypominająca su I wojny światowej rządcówka i kuźnia TRH, kaplica swą budową cerkiewki beskidzkie, grobowa rodziny Grotthusów - dzieobecnie użytkowana jako kościół Białoskóry - Strzelecki Park Krajodzicznych prezesów TRH, pomnik rzymskokatolicki pod wezwaniem brazowy, w lesie bezimienne mogiły nagrobny pierwszego prezesa TRH Matki Kościoła z II wojny światowej Józefa Grotthusa i jego żony Tekli Liski - cerkiew greckokatolicka Szpikołosy - dawna cerkiew grekoJarosławiec - zajazd, spichlerz, ledrewniana pod wezwaniem św. katolicka z 1801 r, kapliczka z 1906 r. śniczówka i inne pamiątki po dziaJana Chrzciciela (1872 r.), obecnie Dziekanów - zarządcówka oraz kuźłalności Towarzystwa Rolniczego użytkowana jako kościół rzymskonia Towarzystwa Rolniczego HrubieHrubieszowskiego katolicki szowskiego, grobowiec pierwszego prezesa TRH Józefa Grotthusa, kaplica grobowa rodziny Grotthusów, pomnik Stanisława Staszica SZLAK TADEUSZA KOŚCIUSZKI Moroczyn - ruiny zespołu dworskiego wraz z parkiem podworskim Rozpoczyna się przy Kopcu Kościuszki w Uchańce, upamiętniającym miejsce oraz stawem, stary cmentarz prabitwy z 18 lipca 1792 roku i prowadzi do Krasnegostawu. Wędrując szlakiem wosławny z mogiłą podchorążego zwiedzimy cerkiew prawosławną z XIX w. oraz otoczony parkiem zespół Stanisława Bąka z 1939 r. dworski. Dalej trasa biegnie przez Wólkę Orłowską, gdzie znajduje się jedyne Teptiuków - nadbużańskie oczka miejsce w Europie, w którym krzyżują się cztery szlaki: powietrzny, kolejowy, wodne morski i lądowy. Kolejny na szlaku jest zalew w Tuligłowach, gdzie zapaleni wędkarze potrafią wyłowić nawet 20-kilogramowe sumy.

Gródek - stanowisko żołny oraz susła perełkowanego, wczesnośrednioPrzebieg: Uchańka - Dubienka - Starosiele - Maziarnia Strzelecka - Racibowieczne grodzisko, wąwóz lessowy, rowice - Kurmanów - Buśno - Jarosławiec - Wojsławice - Majdan Nowy płaty roślinności stepowej, miejsce - Bończa - Zastawie - Surhów - Topola - Wólka Orłowska - Tuligłowy zalewczęstych prac archeologicznych Krasnystaw. Długość szlaku wynosi ok. 120,5 km.

POWIAT HRUBIESZOWSKI • Szlaki Turystyczne 19

GOTANIA www.gotania.pl

Obowiązkowym punktem w programie zwiedzania powiatu hrubieszowskiego jest Szlak Gocki.

Otwarta w sierpniu 2007 trasa zaczyna swój bieg w Masłomęczu, gdzie znajdują się wykopaliska i zrekonstruowana Chata Gotów, następnie szlak prowadzi przez Cichobórz do Kosmowa. W drodze z Kosmowa do Kolonii Kryłów mijamy kolonie czapli siwej w Czaplińcu. Szlak kończy się w Kryłowie, gdzie znajdują się m.in. ruiny zamku na wyspie, brama pałacowa, mury poklasztorne i zabytkowy kościół parafialny pw. Narodzenia NMP. Szlak jest jednym z elementów projektu „Gotania”, który zakłada stworzenie ponadlokalnej marki mającej

Szacuje się, że dawną gocką osadę w Masłomęczu zamieszkiwało ok. 2000 osób

kojarzyć się potencjalnym inwestorom i turystom z regionem hrubieszowsko-tomaszowsko-zamojskim.

Szlak znakowany jest kolorem niebieskim, a jego długość wynosi 23,5 km. „Gotania” obejmuje swoim zasięgiem siedem gmin powiatu hrubieszowskiego (Dołhobyczów, Mircze, Trzeszczany, Werbkowice, Uchanie, Hrubieszów i gmina miejska Hrubieszów), dwie

W 1820 roku, Zrekonstruówczesny właściciel owane przedmioty Kryłowa, Józef Chrzanowski codziennego użytku wybudował dwór i założył wokół można obejrzeć w reniego park. Dwór niestety został plice Chaty Gockiej zniszczony przez Niemców w czaw Masłomęczu. sie II wojny światowej. Do podW drodze z Masłoworskiego parku prowadzi męcza do Cichoborza neogotycka brama można zboczyć ze szlaku z domkiem odźwierGoci rozpoczęli do miejscowości Mieniany, nego. swoją wędrówkę gdzie zachował się cmentarz poprzez Europę około 70 prawosławny, oraz klasycystyczna roku n.e., a ojczyzną kaplica grobowa rodziny Madan tego starożytnego ludu de Magura z I poł. XIX wieku była mityczna obecnie kościół.

Prezentacja obyczajów wyspa Skandia.

starożytnych Gotów`

20 Gotania • POWIAT HRUBIESZOWSKI

MASŁOMĘCZ: 50°43’20”N, 23°53’33”E KOSMÓW: 50°43’13”N, 24°1’0”E KRYŁÓW: 50°40’54”N, 24°3’22”E

HRUBIESZÓW

Teren dawnej osady Gotów

KOSMÓW

CICHOBÓRZ

MASŁOMĘCZ

3,5 km

9 km

SZLAK GOCKI CZAPLINIEC kolonia czapli siwej

SZLAK NADBUŻAŃSKI SZLAK TRANSGRANICZNCZNA TRASA TURYSTYCZNA

KRYŁÓW

Ciekawie o tych terenach pisze prof. Andrzej Kokowski z Instytutu Archeologii UMCS w książce „30 powodów do dumy z mieszkania w Krainie Gotów”.

km 7,5

Logotyp Gotanii został opatrzony elementem graficznym wprowadzającym w klimat kultury gockiej. Całość ma za zadanie zaciekawić pięknem rękodzieła tworzonego przez Gotów podczas ich osadnictwa na terenie Kotliny Hrubieszowskiej między II a IV w n.e.

Masłomęcz w czasach II–V w. był formalnym centrum zamieszkałej przez Gotów Kotliny Hrubieszowskiej.

3,5

KOLONIA KRYŁÓW

Kapliczka św. Mikołaja

km

DOŁHOBYCZÓW

Goci tworzyli bardzo ciekawą biżuterię - repliki ich twórczości można podziwiać w czasie wielu imprez organizowanych w Gotanii

powiatu tomaszowskiego (Tyszowce, Tomaszów Lubelski) i jedną gminę powiatu zamojskiego (Komarów Osada), liderem projektu jest miasto Hrubieszów.

Na rynku międzynarodowym „Gotania” wspierana jest przez miasto Włodzimierz Wołyński.

Jednym z projektów realizowanych przez samorządy w ramach partnerstwa podregionu Gotania, jest Międzynarodowy Festiwal Kultury Antycznej Gotania.

Jest to cykl imprez promujących Region Lubelski i obszar obejmujący podregion.

Pierwsza edycja Festiwalu odbyła się

latem 2011, jego dalsze edycje na kolejne cztery lata, a organizowane będą i współfinansowane ze środków Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy.

Piwnice zamku w Kryłowie

POWIAT HRUBIESZOWSKI • Gotania 21

HRUBIESZOWSKIE SMAKI

CIASTO STAROPOLSKIE PODHORECKIE

Przepis: 40 dkg masła posiekać z 40 dkg mąki, dodać 2 żółtka, troNajstarsze wzmianki na temat tej chę zimnej wody. Zagnieść ciasto. potrawy pochodzą sprzed około Podzielić na dwie części. Jedną 100 lat. Przydomek “staropolskie” część rozwałkować w prostokąt, ciasto przyjęło dla podkreślenia przenieść do blachy o wyodległej metryki, a także dlamiarach 40cm-6cmtego, że nikt z żyjących nie 27cm, wyłożonej Przepis na pamiętał nazwy pierpergaminem. ciasto przetrwał dzięki wotnej. Wyrób ten Oddzielić 6 przekazywaniu tradycji kulipochodzi z leż ącej narnych kolejnym pokoleniom, duży udział miało w gminie Werbkowice w tym miejscowe Koło miejscowości – PodGospodyń Wiejskich, horzec. skupiające aż 42 mieszkanki wsi Podhorzec.

żółtek od białek, żółtka utrzeć z cukrem pudrem, dodać ok. 30 dkg mielonych orzechów, szklankę suszonych pokrojone śliwki i 6 białek ubitych na pianę. Wymieszać.

Wyłożyć na przygotowane ciasto, przykryć pozostałą częścią rozwałkowanego w prostokąt ciasta. Piec na złoty kolor w temperaturze około 180 stopni przez 35 minut.

Warzonka kryształówka z Werbkowic w 2012 roku została wpisana na 99. pozycję na Liście Produktów Tradycyjnych województwa lubelskiego.

WARZONKA KRYSZTAŁÓWKA Żyzne gleby gminy Werbkowice doskonale nadają się do uprawy buraka cukrowego, a mieszkańcy okolicznych wsi od początku istnienia cukrowni trudnią się jego uprawą.

Gospodynie z gminy wykorzystują cukier do produkcji dżemów, konfitur i kompotów. Od dawna też przyrządzają przeróżne cukierki, karmel i nalewki na bazie cukru.

22 Hrubieszowskie Smaki • POWIAT HRUBIESZOWSKI

Pośród tych produktów największym powodzeniem cieszy się przyrządzana z cukru i spirytusu Warzonka kryształówka, obecna podczas biesiad, spotkań, uroczystości wiejskich i gminnych.

Warzonka powstaje w prosty sposób.

Cukier należy skropić wodą i zrobić z tego karmel. Dodać sok z cytryny, zalać wodą i gotować (zbierając tworzącą się pianę).

Następnie odstawić z ognia (do gorącego karmelu można dodać trochę miodu) i powoli dodawać spirytus.

Nalewkę można podawać na ciepło, jako napój leczniczy np. na przeziębienia lub na zimno do dań słodkich i ciast.

CHLEB BABUNI Chleb Pani Anny Pokrywki z Koła Gospodyń Wiejskich w Miętkiem był prezentowany na Dożynkach Wojewódzkich w Siennicy Różanej we wrześniu 2012, gdzie reprezentował powiat hrubieszowski. Otrzymał także II miejsce i II nagrodę w konkursie kulinarnym „Hrubieszowski Pro-

dukt Kulinarny 2012”, podczas Powiatowego Nadbużańskiego Jarmarku Kulinarnego.

Składniki: 1,2 kg mąki (typ 650), 1 łyżka soli, 80 dkg otrębów, 2 łyżki nasion słonecznika, 1 łyżka nasion dyni, 3 szklanki wody, 1,5 dkg drożdży (rozpuścić w połowie szklanki ciepłej wody z łyżką cukru, odczekać, aż zacznie rosnąć).

Ze wszystkich składników zagnieść ciasto i pozostawić do wyrośnięcia na ok. godzinę. Wyłożyć do 2 blaszek i pozostawić również na ok. 1 h do wyrośnięcia. Nagrzać piekarnik do 200 stopni i włożyć blaszki. Piec chleb do uzyskania złotego koloru ok.

30 minut.

WERBKOWICKIE PLACKI Z SOCZEWICY Nasiona soczewicy są doskonałym źródłem białka i protein, a odpowiednio przyrządzone mają smak zbliżony do mięsa i dają uczucie sytości. Wiedzą o tym doskonale gospodynie z terenu Gminy Werbkowice. Soczewica, zwyczajowo zwana tu „sacówką”, tradycyjnie jest obecna na stołach wiejskich. Przed II wojną

światową i tuż po niej powszechnie uprawiana była w każdym gospodarstwie.

Przepis na placki z soczewicy jest bardzo prosty. Wystarczy ugotować pół kilograma soczewicy, cztery ziemniaki, a następnie

przecisnąć to przez praskę. Dodać podsmażoną cebulę, jaja oraz sól i pieprz, wymieszać i wyrobić masę. Uformować kotlety, obtaczać w bułce, następnie krótko smażyć na oleju. Placki można podawać z sosem grzybowym, jako samodzielne danie lub jako dodatek do dania głównego.

Pierwotnie, najbardziej spotykanym daniem z soczewicy były pierogi drożdżowe pieczone w piecach chlebowych.

Dziś soczewicę przyrządza się na różne sposoby, najczęściej jednak występuje w formie placków.

POWIAT HRUBIESZOWSKI • Hrubieszowskie Smaki 23

HISTORIA SPORTU W REGIONIE Pierwszym stowarzyszeniem sportowym powstałym w Hrubieszowie było Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, które założono już w roku Z okazji 145.

1922. Do dziś w hrubieszowskim muzeum można obejrzeć sztandar, rocznicy uchwalenia jaki Towarzystwo otrzymało za czasów prezesury Jana Pawłowicza.

Konstytucji 3 Maja, w 1936 r.

Wtedy też wybudowano „Dom Sokoła”. rozegrano przełajowe Biegi NaroRównież w 1922 roku przy 2. Pułku Strzelców Konnych powołano dowe, w których wzięło udział 260 koła sportowe, w których wysokimi osiągnięciami odznaczali się zawodników z całego powiatu. Zawody członkowie sekcji jeździectwa, a ich trenerem był m.in. mjr Henryk rozgrywano co roku, aż do wybuchu II „Hubal” Dobrzański. wojny światowej.

Leon Duławski znany był w Hrubieszowie pod pseudonimem „Długi Leon”. Ten znakomity długodystansowiec w czasie wojny aktywnie działał w konspiracji, zginął 2 lipca 1944 roku, niedługo przed wyzwoleniem Hrubieszowa.

1928 r. - zlot okręgu Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”

Nieco później powstał Klub Sportowy „Strzelec”, a w nim największą popularnością cieszyła się piłka nożna oraz lekkoatletyka.

Znakomite wyniki osiągał zawodnik klubu, utalentowany biegacz Leon Duławski. Niestety II wojna

światowa zakończyła działalność tych sportowych stowarzyszeń.

Po wojnie, już w 1945 r. powołano cieszący się wielką sympatią kibiców Amatorski Klub Sportowy.

Nieco później powstawały też inne kluby, m.in.: Grom, WKS „9”, Zjed-

Piłkarze z przedwojennego Klubu Sportowego „Strzelec”

Leon Duławski

noczeni, Ogniwo, Spójnia, Gwardia, Budowlani, Sparta, Start, a w 1957 roku - Unia Hrubieszów.

W oparciu o Zrzeszenie LZS zakładano również kluby sportowe w okolicznych wsiach, a do najprężniej działających należy zaliczyć: Kryształ Werbkowice, Kresy 24 Historia Sportu w regionie • POWIAT HRUBIESZOWSKI

Mizdal. Reprezentanci Klubu odnosili także sukcesy w kolarstwie, boksie, pływaniu, piłce ręcznej, tenisie stołowym, trójboju siłowym i koszykówce.

Od 1997 roku działa LUKS „Grześ” z silną sekcją unihokeja, która wywalczyła dwukrotnie brązowe medale w Mistrzostwach Polski Juniorów. Reprezentację kraju również wspierali wychowankowie tego Ósmy zawodnik igrzysk olimpijskich w Pekinie w chodzie na 50 km Rafał Fedaczyński z trenerem Markiem Kitlińskim

Dołhobyczów, Huczwę Podhorce, Olimpię Strzyżów, LZS Turkowice, Orlęta Horodło, Huragan Stefankowice, Huragan Hrubieszów, Zorzę Mieniany, Altus Szychowice, Andorię Mircze, Płomień/Spartan Nieledew, GLKS Jarosławiec.

Wychowankowie Unii Hrubieszów, tacy jak Tomasz Kiełbowicz i Dawid Nowak oraz Janusz Rybak, Krzysztof Marchewka, Andrzej Kamiński, Dawid Urodzona w 1987 roku Ewa Mizdal ma już Hrubieszowska Borys, Sebastian Łuna swoim koncie wiele międzynarodowych sukcesów sztangistka Ewa Mizdal kiewicz, występoczterokrotnie zdobywała wali w Pierwszej klubu – Monika Machometa, Łukasz Wojciechowski tytuł mistrzyni Polski seniorów.

Lidze i reprezeni Maciej Węgor.

Dwukrotnie zajmowała piątą lokatę tacji Polski.

W 2012 roku uroczyście obchodzono Jubileusz mistrzostw Europy seniorów w kaW lekkoatlety„90 lat sportu na Ziemi Hrubieszowskiej 1922– tegorii wagowej do 69 kg. W 2009 ce wyróżnili się 2012”, w ramach obchodów odsłonięto tablice roku zdobyła złoty medal dwukrotni olimpamiątkowe TG „Sokół” i KS „Strzelec”. mistrzostw Europy do W klubie pijczycy: Stanisław Starostwo Powiatowe wydało także lat 23 w kategorii LUKS „Grześ” dziaSwatowski i Rafał Feopracowanie Marka Kitlińskiego pt. do 69 kg. łają sekcje: lekkodaczyński. Pierwszą olim„Antologia Sportu Hrubieszowskiego atletyki, piłki ręcznej pijką w podnoszeniu ciężarów – Historia i Współczesność Sportu na i unihokeja. z hrubieszowskiego klubu jest Ewa Terenie Powiatu Hrubieszowskiego”.

Obchody Jubileuszu miały z jednej strony na celu przypomnienie społeczności powiatu o działalności sportowej ich przodków, także o pomijanej w latach wcześniejszych historii z okresu międzywojennego. Innym, nie mniej ważnym celem było zachęcenie mieszkańców powiatu hrubieszowskiego i Hrubieszowa do aktywności sportowej i podejmowania rywalizacji w duchu zasad fair play. Dzięki takim inicjatywom Drużyna unihokeja z klubu LUKS „Grześ” rośnie integracja międzypokoleniow 2006 r. zdobyła wa, a młode osoby mogą czuć się brązowy medal Mistrzostw Polski dumne z przynależności do swojej Juniorów Starszych małej ojczyzny.

POWIAT HRUBIESZOWSKI • Historia Sportu w regionie 25

PARTNERSTWO NA POGRANICZU POWIAT HRUBIESZOWSKI

Przygraniczne położenie powiatu hrubieszowskiego podnosi jego potencjał kulturalny, a także biznesowy. Przykład Hrubieszowa pokazuje, że wspólne polsko-ukraińskie działania są możliwe i mogą okazać się wielkim sukcesem nie tylko na skalę regionalną.

Na terenie powiatu hrubieszowskiego działa obecnie przejście graniczne z Ukrainą w Zosinie.

Planowane jest otwarcie dwóch kolejnych przejść w Kryłowie (Kryłów-Krecziw) i Dołhobyczowie (Dołhobyczów-Uhrynów).

Co roku na terenie gminy Mircze odbywają się Europejskie Dni Dobrosąsiedztwa - pierwsza edycja tej

Tymczasowe przejście graniczne na Bugu

polsko-ukraińskiej imprezy odbyła się w 2004 r.. Spotkania te są okazją do integracji przygranicznych społeczności, poznania kultury obu krajów i nawiązywania różnorodnych kontaktów.

Słup graniczny na granicy polsko-ukraińskiej na wyspie w Kryłowie

strzostwa Europy w piłce nożnej.

To międzynarodowe wydarzenie pokazało, jak ważna jest współpraca z naszymi wschodnimi sąsiadami i jak dobre mogą być jej efekty.

Współpraca zagraniczna powiatu hrubieszowskiego prowadzona jest w oparciu o priorytety określone w Strategii Rozwoju Powiatu na lata 1999-2015. Partnerami powiatu są m.in. Włodzimierz Wołyński, Nowowołyńsk, Kiwerce, Rejon Sokalski, miasto Czerwonograd i Mironowski Instytut Pszenicy.

Pierwszą statuetkę „Kangura Kryłowskiego” Powiat nawiązuje też współpracę otrzymał ksiądz mitrat Stefan Batruch w ramach Programu Współpracy Te cykliczne spotkania, które już Transgranicznej, przede wszystkim na stałe wpisały się do kalenda- wdrażając projekty mające na celu rza ważnych imprez kulturalnych likwidację infrastrukturalnych balubelszczyzny, łączą w sobie wiele wymiarów - przynoszą pozytywne skutki polityczne, gospodarcze, kulturowe, mają także wymowę ekumeniczną.

W 2012 roku Europejskie Dni DoWspólne wydarzenia kulbrosąsiedztwa miały szczególny turalne jednoczą przygraniczne charakter ze względu na odbywaspołeczności jące się w tym samym czasie Mi-

26 Partnerstwo na pograniczu • POWIAT HRUBIESZOWSKI

Założona w 2004 roku Fundacja Kultury DuEuropejskie chowej Pogranicza jest jednym wspólnej realizacji rier utrudniających Dni Dobrosąsiedzz współorganizatorów i inicjatorów istotnych inwewspółpracę oraz twa zajęły dziewiąte Europejskich Dni Dobrosąsiedztwa. miejsce w ogólnopolskim stycji. lepsze powiązanie Organizację tworzą osoby mieszkające konkursie na najlepszy Doświadczenie powiatu z sąsiai działające społecznie w regionach produkt turystyczny ostatnich lat podującymi regionaprzygranicznych (Chełm, Zamość, 2011 roku.

Tomaszów Lubelski, Świdnik, Lublin, kazuje, że po zakońmi Ukrainy.

Hrubieszów). Jej prezesem jest c zeniu projek tów Powiatami partnerksiądz mitrat Stefan Bakorzyści znacznie skimi w Polsce są powiat truch. tatrzański (małopolskie), powiat pr zewyż sz ą zaanOd 2012 roku kętrzynski (warmińsko-mazurskie) gażowane w ich organizatorzy imprezy i powiat lwówecki (dolnośląskie). realizację środwręczają specjalne statury współpracy Powiat hrubieszowski współpra- k i f inans owe . etki „Kangura Kryłowskiego”, oraz potencjał cuje również z gminami. Współ- W z m o c n i o n e przyznawane osobom, które merytoryczny praca ta sprowadza się głównie do zostaną struktuwspierają budowanie dobrych relacji i współpracy na granicy i organizacyjny, oraz pomagają w organizaco będzie możcji imprezy. na wykorzystać w przyszłości.

Obserwujemy tak że systematyczne zwiększanie się liczby organizacji zaangażowanych we współpracę międzynarodową, generowanie powiązań i pomysłów na współpracę długofalową Główną gwiazdą Europejskich Dni Dobrosąsiedztwa w 2012 r. w zakresie rynku pracy i rozwobył zespół Kombii. Podczas koncertu bawiło się ponad 12 tysięcy widzów. ju ekonomicznego.

Wydarzenie jest okazją do poznawania historii przygranicznego regionu Mecz samorządowców z Polski i Ukrainy był jednym z wydarzeń towarzyszących EDD w 2012 r.

Dużym zainteresowaniem cieszą się prezentacje kultury starożytnych Gotów POWIAT HRUBIESZOWSKI • Partnerstwo na pograniczu 27

Starostwo Powiatowe w Hrubieszowie 2013

www.starostwo.hrubieszow.pl ISBN 978-83-932305-7-0