Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku

ZAMOJSKI UNIWERSYTET TRZECIEGO WIEKU Jubileusz dziesięciolecia

ZAMOJSKI UNIWERSYTET TRZECIEGO WIEKU Jubileusz dziesięciolecia

opracowanie i redakcja Zofia Piłat

Stowarzyszenie Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku Zamość 2012

Opracowanie i redakcja: Zofia Piłat Skład i projekt graficzny: Kamil Kawałko / KKWADRAT Logo ZUTW: Tomasz Szczyrba Fotografie: • Małgorzata Bzówka • Stanisław Orłowski • archiwum ZUTW • prywatne zbiory słuchaczy ZUTW

ISBN 978-83-932305-3-2 (Pracownia graficzno-wydawnicza KKWADRAT Kamil Kawałko) Druk: Attyla sp. j.

Stowarzyszenie Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku 22-400 Zamość, ul. Stefana Żeromskiego 26/4 tel. 604 491 664

Wydawnictwo sfinansowano ze środków własnych Zamojskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku

Spis treści

Słowo wstępne............................................................................................................... 5 List Marcina Zamoyskiego Prezydenta Miasta Zamość.............................................. 7 List Jana Andreasika Rektora Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu................................................................................................................... 8 Refleksje Bogdana Kawałko o Zamojskim Uniwersytecie Trzeciego Wieku.............. 9 Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Rodowód i krótka historia.......................13 Władze Stowarzyszenia Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku.......................17 Rada Programowa Zamojskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku........................18 Działalność uniwersytetu w latach 2002-2012.........................................................19 Uniwersytet w liczbach..........................................................................................21 Kalendarium..........................................................................................................22 Rok akademicki 2002/2003, Rok akademicki 2003/2004, Rok akademicki 2004/2005, Rok akademicki 2005/2006, Rok akademicki 2006/2007, Rok akademicki 2007/2008, Rok akademicki 2008/2009, Rok akademicki 2009/2010, Rok akademicki 2010/2011, Rok akademicki 2011/2012 Działalność uniwersytetu dla zdrowia..................................................................34 Działania uniwersytetu w sferze kultury.............................................................37 Studium Wiedzy o Sztuce, Zespół Rękodzieła Artystycznego.

Zespół Malarski, Zespół Wokalny „Gaudeamus” Działalność turystyczna........................................................................................40 Studium Wiedzy o Regionie Nasi wykładowcy 2002-2012.....................................................................................47 Mój uniwersytet – opinie słuchaczy...........................................................................53 Wspomnienie..............................................................................................................63 Aneks...........................................................................................................................65 Załącznik nr 1 - Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku.

Założenia programowo-organizacyjne................................................................67 Załącznik nr 2 - Uchwała Zarządu Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego z dnia 18 maja 2002 r...........................................................................................70 Załącznik nr 3 - Porozumienie zawarte w dniu 10 września 2002 r...................71 Załącznik nr 4 - Porozumienie z 1 października 2002 r......................................72

3

Załącznik nr 5 - Statut Stowarzyszenia Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku w Zamościu.................................................................................................74 Załącznik nr 6 - Zasady uczestnictwa w zajęciach Zamojskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku....................................................................................................81 Załącznik nr 7 - Zaproszenie na inaugurację ZUTW 2002 r................................82 Załącznik nr 8 - Karta słuchacza...........................................................................83 Załącznik nr 9 - Świadectwo za udział w zajęciach ZUTW..................................84 Załącznik nr 10 - Medal Scholae Amicis dla ZUTW.............................................85 Załącznik nr 11 - Dyplom gratulacyjny na 5-lecie ZUTW....................................86 Załącznik nr 12 - Dyplom Samoakredytacji [29]/2011.......................................87 Indeks..........................................................................................................................89 Wykaz słuchaczy Zamojskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w latach 2002/2003 - 2011/2012.......................................................................................91 Słuchacze – jubilaci................................................................................................97 Fotografie....................................................................................................................99

4

Słowo wstępne

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku obchodzi w 2012 roku jubileusz 10-lecia działalności. To okazja do wspomnień, podsumowań i refleksji o pierwszej w historii naszego miasta placówce stworzonej z myślą o potrzebach edukacyjnych osób starszych, ale też dyskusji o problemach starszego pokolenia. Ta ważna dla nas rocznica przypada w Europejskim Roku Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej oraz Roku Uniwersytetów Trzeciego Wieku w Polsce.

Zamysł przygotowania publikacji powstał ponad roku temu. Dziesięć lat działalności to wystarczający czas, aby syntetycznie spojrzeć na funkcjonowanie uniwersytetu.

Nie sposób na kilkudziesięciu stronach opowiedzieć szczegółowo historię minionych dziesięciu lat, oddać atmosferę, radości i wrażenia towarzyszące słuchaczom i organizatorom. Czytelnik znajdzie na kartach tego opracowania krótką historię uniwersytetu, zwięzłą relację z działalności w poszczególnych latach, czyli kalendarium, opisy form pracy. W ciągu 10 lat udało się pozyskać znakomitych wykładowców, którym wyrażamy naszą wdzięczność i podziękowanie, publikujemy ich nazwiska. Sukcesem było coroczne powiększanie uniwersyteckiej społeczności o nową rzeszę studentów. Umieszczamy nazwiska wszystkich, niezależnie od tego, jak długo byli słuchaczami (wielu z nich odeszło na wieczną wartę). Prezentujemy też refleksje słuchaczy, pisane prozą i w formie rymowanek. Dla przejrzystości całość opracowania podzielona została na rozdziały i podrozdziały oraz uzupełniona o aneks zawierający podstawowe dokumenty regulujące pracę uniwersytetu oraz indeksy nazwisk. Opracowanie kończy galeria fotografii.

Pracując nad monografią analizowałam zgromadzoną przez 10 lat dokumentację pracy uniwersytetu, czytałam ponownie wyniki badań ankietowych prowadzonych wśród słuchaczy, listy obecności na zajęciach, zapisy w czterech tomach pięknej i bogatej kroniki, a przede wszystkim tematykę wykładów i seminariów, informacje o pracy zespołów zainteresowań. Przypominałam sobie nasze wspólne podróże po Polsce i krajach Unii Europejskiej, rajdy, imprezy integracyjne i liczyłam, liczyłam, liczyłam... . W takich momentach towarzyszą człowiekowi refleksje nad sensem tego, co zostało zrobione, jaki z tego pożytek, czy założenia z 2002 r. zostały zrealizowane? Mam nadzieję, że niniejsze opracowanie, przynajmniej w części na te pytania odpowie. Moja odpowiedź jest pozytywna. Poprzez uniwersytet stworzona została możliwość realizacji idei uczenia się przez całe życie, pojawiła się w Zamościu pierwsza placówka, której oferta edukacyjna 5

skierowana została do osób starszych i dała im szansę dalszego rozwoju. Uniwersytet stał się sposobem na aktywność intelektualną i fizyczną osób w tzw. trzecim wieku, na przeciwdziałanie izolacji i osamotnieniu. Równocześnie udowodnił, że nic samo się nie dzieje, a rzeczy pożyteczne dla siebie i innych powstają wysiłkiem konkretnych ludzi.

Za ten wysiłek i dziesięcioletnią współpracę bardzo serdecznie dziękuję.

Pracując nad koncepcją monografii przeprowadziłam dyskusję z wieloma osobami.

Dziękuję za wszystkie wskazówki i dobre rady. Dziękuję wszystkim, którzy dostarczyli materiały i wyświadczyli pomoc techniczną. Dziękuję Paniom i Panom, a w szczególności Danucie i Bogdanowi Kawałkom, Małgorzacie Bzówce, Justynie Gorzkowicz, Alicji Małek, Marii Mejbaum, Józefowi Piłatowi, Januszowi Kawałko, Stefanii Twardowskiej, Henryce Pastusiak, Wiesławie Łopacińskiej, Krystynie Łepik, Janinie Dziechciaruk, Halinie Kamińskiej-Wiater, Aleksandrze Czyż.

Niniejsze opracowanie i jubileusz to również uwieńczenie mojej dziesięcioletniej pracy. Włożyłam w nią serce, wysiłek intelektualny i organizacyjny. Poznałam wielu wspaniałych, mądrych ludzi. Mam satysfakcję, że w naszym mieście idea uczenia się, niezależnie od wieku, znalazła tak wielkie zainteresowanie osób starszych, bo jak stwierdził nasz wybitny poeta, laureat Nagrody Nobla Czesław Miłosz „Człowiek tak długo żyje, jak długo uczy się”.

Zofia Piłat

6

Refleksje o Zamojskim Uniwersytecie Trzeciego Wieku

W bieżącym roku przypada dziesiąta rocznica utworzenia w Zamościu Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Uniwersytetu niezwykłego i nadzwyczajnego. Jego wielkość i fenomen polega na tym, iż zrodził się z autentycznej potrzeby. Potrzeby tych, którzy nie tylko tę ideę wprowadzili w życie, ale konsekwentnie przez dziesięć lat ją rozwijali. W pewnym sensie Uniwersytet Trzeciego Wieku stał się symbolicznym parasolem pokoleniowym nad wszystkimi uczelniami, placówkami edukacyjnymi oraz społeczno-kulturalnymi naszego miasta, stanowiąc zarazem swoistą klamrę, która domyka niekończącą się nigdy życiową drogę edukacji i wychowania.

Warto przypomnieć, że idea aktywizacji seniorów wywodzi się z Francji. Pierwszy uniwersytet powstał w 1973 roku. Jako główne cele postawił sobie: wykorzystanie intelektualnego i administracyjnego potencjału uniwersytetu dla dalszego kształcenia ludzi starszych, prowadzenie badań gerontologicznych w interesie ludzi starszych oraz umożliwianie wymiany kulturalnej między generacjami i udział w prewencji geriatrycznej.

W Polsce pierwszy uniwersytet założony został w 1975 roku w Warszawie przez profesor Halinę Szwarc. W ten sposób Polska dołączyła do ogólnoświatowego ruchu zainicjowanego we Francji.

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku powstał jako trzeci na Lubelszczyźnie, po Lublinie (1985) i Tomaszowie Lubelskim – filii uniwersytetu lubelskiego (2001). Jego inicjatorką była Pani Zofia Piłat, ówczesny prezes Zamojskiego Towarzystwa Kulturalnego „Renesans”, wieloletni pracownik oświaty oraz kultury w byłym województwie zamojskim i w mieście Zamość.

Rocznicy tej należy poświęcić szczególną uwagę, a z mojej strony chcę przekazać kilka refleksji.

Wiosną 2002 roku, z inicjatywy Zofii Piłat, w siedzibie Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu, doszło do spotkania, podczas którego Pani Zofia Piłat przedstawiła pomysł powołania w Zamościu Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Jak się okazało w trakcie spotkania, nie był to tylko pomysł, ale gotowy, dobrze przemyślany plan, ze szczegółami organizacyjnymi oraz wizją rozwoju i programem działania. Dało się odczuć, że wizji tej towarzyszył pewien rodzaj rozmachu, wysoko postawione cele i wymagania wobec siebie. Nade wszystko przebijała pełna otwartość na ludzi oraz na współpracę z różnymi środowiskami, grupami społecznymi i instytucjami. W istocie, 9

takie podejście miało wszystkie cechy europejskości i już na starcie rokowało sukces.

Myślenie to znakomicie wpisywało się w klimat dyskusji i trwających w owym czasie przygotowań do wejścia Polski do Unii Europejskiej. Na mapie Polski miała pojawić się nowa inicjatywa społeczna – Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Od początku miałem przekonanie, że będzie to jasny punkt, który nie zgaśnie jak meteoryt. Gwarantem tego była – jak się słusznie okazało – Pani Zofia Piłat, która wiele dobrego zrobiła dla zamojskiej kultury i dla tej idei także. Potrafiła skupić wokół siebie grupę oddanych współpracowników, zaś dzięki swoim zdolnościom, doświadczeniu i kulturze osobistej przekonała oraz zgromadziła wokół inicjatywy, na wiele lat, autorytety z różnych dziedzin życia publicznego, kultury, nauki i gospodarki, zachęciła do stałej współpracy instytucje, organizacje społeczne, instytucje kultury, podmioty gospodarcze, instytucje publiczne i organizacje społeczne.

Na dorobek i rolę Zamojskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku można spojrzeć przez pryzmat liczb, które opiszą i pokażą nam, m.in. ilość spotkań, odbytych wykładów i warsztatów, wyjazdów, obejrzanych wystaw, udziałów w konferencjach, seminariach, liczbę słuchaczy i zaangażowanych wykładowców, napisanych prac i informacji i to niewątpliwie jest bardzo potrzebne, ważne, wręcz konieczne. Ale na Uniwersytet należy przede wszystkim popatrzeć z perspektywy jego misji, wpływu i roli jaką odegrał w zamojskim środowisku w minionym dziesięcioleciu. W moim odczuciu właśnie to jest tą największą i najważniejszą wartością jaką Uniwersytet Trzeciego Wieku wniósł do życia publicznego i społecznego miasta i regionu. W tym zakresie niezwykle ważny jest wkład i udział słuchaczy Uniwersytetu na rzecz zmiany i przewartościowywania zbiorowej świadomości, przełamywaniu stereotypowego myślenia, wykorzystania potencjału intelektualnego. Udział ten potwierdza potrzebę funkcjonowania w życiu publicznym i społecznym każdego człowieka, niezależnie od wieku i pozycji społecznej, jego możliwości i umiejętności w przekazaniu cennych, zdystansowanych opinii i rad. Liczba słuchaczy, tematyka, zakres i formy działalności doskonale wpisały się w świadomość społeczną. Dzięki działalności Uniwersytetu społeczeństwo uczące się obejmuje wszystkich, bez cezury wiekowej, co potwierdza, że uczenie się nie ma i nie powinno mieć końca.

Miałem możliwość obserwowania działalności Uniwersytetu z bliska. Najpierw w domu, bowiem przez lata słuchaczką Uniwersytetu była moja mama. Widziałem jak starannie przygotowywała się i jak bardzo przeżywała każde spotkanie, jak cieszyła się z poznawania nowych ludzi i ile nawiązała przyjaźni. Jak bardzo angażowała się w wykłady i spotkania, o których chętnie opowiadała domownikom. Wielokrotnie zapraszany z wykładami, miałem możliwość bezpośrednich spotkań ze słuchaczami i jestem pod ich wrażeniem. Słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wieku, jak dotąd byli dla mnie najbardziej wdzięczną, sympatyczną ale także bardzo wymagającą grupą. Zawsze uważni, zaangażowani, rzeczowi, konkretni ale także zdystansowani i krytyczni. A nade wszystko zatroskani o sprawy publiczne i naszą przyszłość. Najbardziej zapamiętałem gorące i ciekawe dyskusje na tematy związane z relacjami Polski z Unią Europejską. Na 10

każde spotkanie starałem się przygotować, podchodząc z należną powagą i szacunkiem dla odbiorców. Moje spotkania ze słuchaczami Zamojskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku były nie tylko wielką przyjemnością, ale przede wszystkim nobilitacją i zaszczytem, dzięki którym poznałem wielu wspaniałych ludzi. Dziękuję wszystkim, bez wyjątku, za nieocenioną lekcję życia dla mnie.

Bogdan Kawałko

11

Zofia Piłat

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku.

Rodowód i krótka historia

Pierwszy Uniwersytet Trzeciego Wieku powstał w r. 1973 w Tuluzie we Francji. Jego twórcą był profesor Instytutu Nauk Społecznych Uniwersytetu w Tuluzie Pierre Vellas.

Celem uniwersytetu była poprawa jakości życia osób starszych, utrzymanie sprawności intelektualnej i fizycznej ludzi „trzeciego wieku”.

W ślad za Francją zaczęły powstawać uniwersytety w innych krajach, w tym w Polsce.

Twórcą pierwszego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w naszym kraju była prof. Halina Szwarc. Z jej inicjatywy w 1975 roku przy Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie powstało Studium III Wieku, które następnie przyjęło nazwę Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jego celami było: • włączenie osób starszych do systemu kształcenia ustawicznego, • aktywizacja intelektualna, psychiczna i fizyczna słuchaczy, • prowadzenie obserwacji i badań naukowych, • opracowanie metod dalszej edukacji osób starszych i wdrożenia profilaktyki gerontologicznej.

Uniwersytet stworzony przez prof. Halinę Szwarc stał się dobrym przykładem do podejmowania takich inicjatyw w całej Polsce. Obecnie jest ich ponad 280.

Uniwersytet Trzeciego Wieku może być sposobem walki z ekskluzją ludzi starszych ze społeczeństwa. Starość wcale nie musi kojarzyć się z osamotnieniem, bezradnością i lękiem przed światem kultywującym piękno, młodość i przedsiębiorczość. W dużym stopniu zależy to od samych zainteresowanych. Tzw. „trzeci wiek” może trwać ok. 30 lat. Jest to czas do zagospodarowania, w tym na uczenie się. Uczyć się możemy nie tylko dla zdobycia dyplomu potwierdzającego przygotowanie do wykonywania zawodu, podniesienia kwalifikacji w celu polepszenia pracy, zdobycia wyższego uposażenia, ale dla siebie, dla własnej satysfakcji i przyjemności, dla zaspokojenia zainteresowań.

W raporcie Jaguesa Delorsa „Edukacja – jest w niej skarb ukryty” czytamy, że uczyć się trzeba po to, aby wiedzieć, aby działać, aby żyć wspólnie, aby być. Autorzy raportu twierdzą, że te cztery filary wiedzy odnoszą się do całego życia człowieka, a nie tylko do okresu edukacji szkolnej. Kształcenie się to proces, któremu poddaje się człowiek przez całe życie. W dobie gwałtownych przemian społecznych, cywilizacyjnych, postępu technicznego edukacja ustawiczna jest podstawą do rozumienia zachodzących procesów

13

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

odnalezienia się w zmieniającym się świecie, zdobycia umiejętności posługiwania się nowoczesnymi sprzętami, środkami komunikowania się z innymi ludźmi, korzystania z nośników informacji. Uniwersytety Trzeciego Wieku przyjęły na siebie zadanie zaspokajania potrzeb edukacyjnych osób starszych.

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku rozpoczął działalność w październiku 2002 r.

Byłam jego inicjatorką i organizatorką. Przygotowania do powstania uniwersytetu trwały kilka miesięcy. W pierwszej kolejności trzeba było upowszechnić ideę uniwersytetu wśród osób starszych w Zamościu, przygotować założenia programowo-organizacyjne, projekt programu, pozyskać formalnego organizatora, który posiada osobowość prawną oraz sojuszników do współorganizacji, uzyskać patronat naukowy jednej z wyższych uczelni w Zamościu, zapewnić sale do zajęć, środki finansowe na pokrycie kosztów funkcjonowania. Pierwsze spotkanie informacyjne odbyło się w Zamojskim Domu Kultury. Zaprosiłam na nie Panie: Krystynę Portuś, Zofię Cichoń, Halinę Ziubrynowicz, Lucynę Stąsiek, Halinę Motekę oraz Irenę Kozubowską i Aleksandrę Bednarską, reprezentujące Zamojski Dom Kultury. Przedstawiłam na nim ideę uniwersytetu, założenia programowo-organizacyjne. Opowiedziałam o funkcjonowaniu takiego uniwersytetu w Lublinie, który odwiedziłam razem z Lucyną Stąsiek i Haliną Moteką i spotkaniu z dr Zaorską – kierownikiem Lubelskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku, która podzieliła się doświadczeniem i przekazała niezbędną literaturę. Pomysł organizacji uniwersytetu w Zamościu spodobał się zebranym. Panie zadeklarowały, że opowiedzą o pomyśle swoim znajomym, były też pierwszymi osobami, które zapisały się na zajęcia i uczęszczają na nie w większości do chwili obecnej. Idea uniwersytetu była częstym tematem rozmów na antenie Katolickiego Radia Zamość oraz Zamojskiej Telewizji Kablowej. Informacje o nim ukazały się w miejscowej prasie. Z ogromną życzliwością pomysł „uczelni dla seniorów” został przyjęty przez władze Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu, w osobach rektora prof. dr hab. Ryszarda Orłowskiego, prodziekana Bogdana Kawałko, kanclerza Janusza Różyckiego. Uczelnia zgodziła się objąć patronat naukowy nad uniwersytetem, zapewnić bezpłatnie sale wykładowe i pracownie komputerowe, bibliotekę, zobowiązała się do pomocy w pozyskiwaniu kadry naukowej do prowadzenia wykładów. Podpisaliśmy w tej sprawie stosowne porozumienie.

Dnia 18 maja 2002r. na mój wniosek Zarząd Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego „Renesans”, którego byłam wówczas prezesem, podjął uchwałę o utworzeniu Zamojskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku, jako formy pracy oświatowej wśród osób starszych. Za podstawowe cele uniwersytetu Zarząd uznał: umożliwienie słuchaczom poznawanie nowych dziedzin wiedzy i umiejętności, tworzenie warunków do aktywności intelektualnej i fizycznej, społecznej i kulturalnej, ułatwianie nawiązywania kontaktów, przygotowanie do rozwiązywania problemów związanych ze starzeniem się i zmianą w pełnieniu ról społecznych, mobilizowanie do aktywnego, kreatywnego życia, zdobywanie nowych umiejętności niezbędnych we współczesnym świecie w zakresie komunikowania się.

Wzięłam odpowiedzialność za zorganizowanie uniwersytetu. Do współorganizacji pozyskałam Zamojski Dom Kultury kierowany przez Stanisława Rudego. Zgodnie 14

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Rodowód i krótka historia

z zawartym porozumieniem sekretariat domu kultury przyjmował zapisy oraz opłatę za zajęcia. Współpracę zadeklarowały Muzeum Zamojskie kierowane przez Andrzeja Urbańskiego oraz Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna, obecna Książnica Zamojska pod kierownictwem Krystyny Gruszki. Na dzień 24 września 2002 r. do kawiarni Zamojskiego Domu Kultury zaprosiłam na spotkanie organizacyjno-programowe wszystkie osoby, które wykazały zainteresowanie uczestnictwem w zajęciach. Dla każdej z osób przygotowałam na piśmie propozycje tematów i poprosiłam, by zaznaczyli te, które są ich zdaniem interesujące. Tematy, które uzyskały największą liczbę punktów stały się podstawą do ustalenia tematyki wykładów. W ten sposób przyjęty został, przy aprobacie wszystkich, program działań na pierwszy rok akademicki. Spełnione zostały podstawowe warunki do organizacji uniwersytetu, a więc podstawa formalnoprawna, patronat naukowy wyższej uczelni, program zajęć, warunki lokalowe. Obsługę finansową prowadziło Towarzystwo Społeczno-Kulturalne „Renesans” – Alicja Giera.

Zasady członkostwa przyjęte wówczas obowiązują do chwili obecnej. Są one przyjazne dla wszystkich. Słuchaczem może zostać osoba będąca w wieku emerytalnym, bez względu na poziom wykształcenia. Z czasem dopracowano zasady uczestnictwa w zajęciach uniwersytetu. Zgodnie z zasadą edukacji permanentnej nie jest ograniczony okres uczestniczenia w zajęciach. W strukturze Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego „Renesans” (obecnie Zamojskie Towarzystwo „Renesans”) uniwersytet funkcjonował do 2006 r. Rozwijający się pod względem programowym wykraczał w swoim działaniu poza statut jednostki macierzystej. Zainicjowałam więc powołanie samodzielnego stowarzyszenia. Na 1 marca 2006 r. zaprosiłam osoby chętne do dyskusji na ten temat do Muzeum „Arsenał”. W spotkaniu wzięli udział: Barbara Śleszyńska-Malec, Alicja Małek, Wiesława Łopacińska, Krystyna Portuś, Stefania Twardowska, Janusz Nocuń, Emilia Greszta, Hieronima Gędek, Barbara Jasielska, Janina Czerwieniec, Marianna Ćwik, Józef Piłat, Elżbieta Orłowska, Lucyna Stąsiek, Maria Jaskowska, Janina Kamińska. Przedstawiłam zebranym cel powołania stowarzyszenia oraz projekt statutu.

Uczestnicy spotkania, jako Grupa Inicjatywna, podjęli uchwałę o utworzeniu z dniem 1 czerwca 2006 r. Stowarzyszenia Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Wyłoniony został Komitet Założycielski w składzie: Zofia Piłat, Krystyna Portuś, Hieronima Gędek, Józef Piłat, Wiesława Łopacińska i przyjęty statut Stowarzyszenia. Uznaliśmy, że celem Stowarzyszenia jest prowadzenie działalności w dziedzinie oświaty, kultury, ochrony zdrowia przeznaczonej dla osób starszych, bez względu na wykształcenie a w szczególności: 1. Zachowanie i zwiększenie intelektualnej, psychicznej i fizycznej sprawności członków Stowarzyszenia.

2. Prowadzenie edukacji w różnych dziedzinach nauki.

3. Wyzwalanie aktywności społecznej osób starszych.

4. Promocja zdrowia i kształtowanie zdrowego stylu życia.

5. Upowszechnianie kultury, kultury fizycznej i turystyki.

15

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

6. Kształtowanie postaw społeczeństwa obywatelskiego i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu.

7. Samopomoc koleżeńska.

8. Pielęgnowanie tradycji narodowych i przekazywanie ich młodemu pokoleniu.

Podjęcie działalności przez nowoutworzone Stowarzyszenie wymagało spełnienia szeregu wymogów. Należało uzyskać rejestr w Sądzie Gospodarczym KRS, REGON, NIP, założyć konto bankowe, uzyskać lokal, zorganizować księgowość. Niezbędne do tego dokumenty oraz działania organizacyjne przygotował i poprowadził Józef Piłat.

Lokal na biuro Stowarzyszenia i niezbędny sprzęt w postaci biurka, telefonu, regałów użyczyli nieodpłatnie w swoim mieszkaniu Zofia i Józef Piłatowie. Księgowość zobowiązała się poprowadzić Hieronima Gędek. Sprawy organizacyjne związane ze zmianą prawnej podstawy funkcjonowania uniwersytetu i tworzenia nowych struktur w żaden sposób nie zakłóciły codziennej pracy uniwersytetu. Równolegle z załatwianiem spraw organizacyjnych odbywały się zaplanowane zajęcia. W nowej strukturze uniwersytet rozpoczął funkcjonowanie z początkiem roku akademickiego 2006/2007.

W dniu 10 października 2006 r. Sąd Rejonowy w Lublinie wydał postanowienie o wpisie Stowarzyszenia Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku do Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS 0000265730. Uzyskaliśmy też numer statystyczny REGON 060187470 oraz NIP 9222892759. Założyliśmy konto bankowe nr 84 1020 5356 0000 1602 0062 9758.

Dnia 14 marca 2007 r. odbyło się pierwsze Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia.

Wybrany został prezes Stowarzyszenia, Zarząd, Komisja Rewizyjna, Sąd Koleżeński.

Przyjęto „Główne kierunki pracy Stowarzyszenia na kadencję 2007-2011”.

W roku 2010 Stowarzyszenie uzyskało od Prezydenta Miasta Zamość lokal na biuro przy ul. Stefana Żeromskiego 26/4. Niezbędne do pracy meble oraz materiały do urządzenia wnętrza (fotele, dywan, firany, szafki, obrazy) przekazali słuchacze uniwersytetu.

Zgodnie ze statutem, 23 marca 2011 r. odbyło się Sprawozdawczo-Wyborcze Walne Zebranie Członków, które dokonało zmian w statucie Stowarzyszenia zwiększając liczbę członków Zarządu do 9 osób, oceniło działalność w minionej kadencji, wybrało władze na lata 2011-2015 oraz przyjęło program działalności na nową kadencję.

Działalność Uniwersytetu jest dokumentowana w postaci programów, sprawozdań, dzienników zajęć, list obecności. Stefania Twardowska prowadzi kronikę działalności Uniwersytetu (w opracowaniu jest już czwarty tom).

16

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Rodowód i krótka historia

Władze Stowarzyszenia Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku Kadencja 2007-2011 Zarząd »» Zofia Piłat – prezes »» Emilia Greszta – wiceprezes »» Hieronima Gędek – skarbnik »» Józef Piłat – sekretarz »» Józefa Bożena Filipowicz – członek zarządu »» Wiesława Łopacińska – członek zarządu »» Lucyna Stąsiek – członek zarządu Komisja rewizyjna »» Alicja Małek – przewodnicząca »» Janina Czerwieniec »» Elżbieta Orłowska Sąd koleżeński »» Janusz Nocuń – przewodniczący »» Maria Jaskowska »» Janina Kamińska Kadencja 2011-2015 Zarząd »» Zofia Piłat – prezes »» Krystyna Łepik – wiceprezes »» Alicja Małek – wiceprezes »» Hieronima Gędek – skarbnik »» Józef Piłat – sekretarz »» Wiesława Łopacińska – członek zarządu »» Grażyna Okarska– członek zarządu »» Lucyna Stąsiek – członek zarządu »» Stefania Twardowska– członek zarządu Komisja rewizyjna »» Zofia Piluś – przewodnicząca »» Elżbieta Orłowska »» Krystyna Romanek 17

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

Sąd koleżeński »» Halina Kamińska-Wiater – przewodnicząca »» Józefa Bożena Filipowicz »» Cecylia Witek

Rada Programowa Zamojskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku »» prof. dr hab. Ryszard Orłowski – rektor senior Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu – przewodniczący Rady Programowej »» prof. dr hab. Waldemar Martyn – rektor Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Szymona Szymonowica w Zamościu »» prof. dr hab. Danuta Borkowska – prodziekan Wydziału Nauk Rolniczych w Zamościu Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie »» dr inż. Jan Andreasik – rektor Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu »» dr Janusz Skwarek – prodziekan Wydziału Fizjoterapii i Pedagogiki Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu »» mgr inż. Bogdan Kawałko – dyrektor Departamentu Rozwoju w Urzędzie Marszałkowskim w Lublinie »» mgr Iwonna Stopczyńska – Zastępca Prezydenta Miasta Zamość w latach 2002-2011 »» mgr Andrzej Urbański – dyrektor Muzeum Zamojskiego w Zamościu »» mgr Janusz Nowosad – dyrektor Zamojskiego Domu Kultury w Zamościu »» mgr inż. Danuta Regina Kawałko – dyrektor Książnicy Zamojskiej im. Stanisława Kostki Zamoyskiego w Zamościu »» mgr Zofia Piłat – prezes Stowarzyszenia Zamojski Uniwersytetu Trzeciego Wieku »» mgr inż. Henryka Pastusiak – słuchaczka Zamojskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku »» mgr Maria Mejbaum – słuchaczka Zamojskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku »» mgr Zofia Kostrzewska – przewodnicząca Rady Słuchaczy Zamojskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku

18

Zofia Piłat

Działalność uniwersytetu w latach 2002-2012

Uroczysta inauguracja I roku akademickiego 2002/2003 odbyła się 11 października 2002 r. w gmachu Collegium Maius Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji przy ul.

Akademickiej. Wykład inauguracyjny „Wiek dojrzały jako wartość” wygłosiła dr Zofia Zaorska z UMCS w Lublinie. Początkowo wykłady odbywały się raz na dwa tygodnie w gmachu Collegium Novum przy ul. Henryka Sienkiewicza. Tematyka wykładów uwzględniała wiedzę z dziedziny nauk humanistycznych, przyrodniczych, z medycyny i prawa. W trakcie roku akademickiego wprowadzono tematy z historii sztuki i zabytków. Dla zainteresowanych utworzono Studium Wiedzy o Sztuce. Pierwszy rok funkcjonowania uniwersytetu przyniósł wiele doświadczeń i spostrzeżeń dotyczących potrzeb tej grupy ludzi. W celu otrzymania informacji zwrotnej i doskonalenia pracy uniwersytetu słuchacze zostali poproszeni o anonimowe wyrażenie opinii w ankiecie o pracy w mijającym roku oraz przedstawienie swoich propozycji odnośnie tematyki i form pracy w następnym roku akademickim. Z analizy ankiet wynikało, że uniwersytet jest bardzo potrzebną formą pracy z osobami starszymi. Stwarza możliwość poszerzania wiedzy, poznania ciekawych ludzi, nawiązania nowych znajomości i przyjaźni, daje poczucie zadowolenia z przynależności do grupy, pożytecznego spędzenia czasu.

Propozycje tematów i form pracy oczekiwanych przez słuchaczy wyraźnie wskazały na ich zainteresowania. Zgłoszono potrzebę kontynuacji tematyki związanej ze zdrowiem, psychiką oraz odżywianiem starszego człowieka. Wprowadzenia wykładów z historii miasta i regionu, mniejszości narodowych w Zamościu, sylwetek wybitnych postaci związanych z regionem, kultury, literatury, prawa i ekonomii, filozofii i etyki a także Unii Europejskiej. Postulowano wprowadzenie nauki języków obcych, obsługi komputera, korzystania z Internetu, sztuki fotografowania. W ankietach podkreślono duże znaczenie imprez integracyjnych, stwarzania możliwości bycia razem, dyskusji i rozmów w małych grupach. Rozpoznanie potrzeb i zainteresowań pozwoliło budować programy w kolejnych latach funkcjonowania uniwersytetu. Każdy rok akademicki był bogatszy o nowe treści i formy pracy. Przez 10 lat uniwersytet „rozrósł się” pod względem programowym, organizacyjnym i liczbowym. Powstawały nowe formy pracy, przychodzili nowi słuchacze, inni odchodzili. Jest dość duża grupa słuchaczy, licząca 39 osób, uczęszczających na zajęcia uniwersytetu od początku jego funkcjonowania.

19

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

Obecnie uniwersytet liczy ponad 300 osób - z zajęć korzysta 285 osób. Pracuje 5 dni w tygodniu. Słuchacze wybierają te zajęcia, którymi są zainteresowani.

Tematyka wykładów w minionych latach obejmowała różne dziedziny wiedzy. Ze względu na dużą liczbę zrealizowanych tematów (ponad 298) i objętość tego opracowania nie jest możliwe wymienienie ich wszystkich. Zaprezentowane zostały więc bloki tematyczne i ilustrujące je przykłady tematów.

Tematyka ogólna „Czy potrzebne nam Odrodzenie?”, „Tradycja w nowoczesności”, „Cywilizacja słońca”, „Kim jest człowiek?”, „Sens życia w każdym wieku” Literatura, poezja, historia „Kierunki we współczesnej literaturze światowej”, „Poezja ludowa Zamojszczyzny”, „Czesław Miłosz – życie i twórczość”, „Z dziejów materialnego wsparcia insurekcji kościuszkowskiej w Ordynacji Zamojskiej” Filozofia i nauki społeczne „Społeczeństwo tradycyjne, przemysłowe, sieciowe”, „Stoicyzm”, „Personalizm” Medycyna, zdrowie fizyczne i psychiczne, zdrowe odżywianie oraz rehabilitacja „Cukrzyca – problem XXI wieku”, „Choroby serca”, „Organizmy modyfikowane genetycznie”, „Zdążyć przed rakiem”, „Choroby żył kończyn dolnych”, „Stres i sposoby radzenia sobie z nim”, „Depresja”, „Psychoterapia”, „Znaczenie ruchu w utrzymaniu sprawności osób starszych”, „Odżywianie w wieku starszym i w różnych chorobach”, „Wolne rodniki i ich wpływ na procesy homeostazy ustroju” Przyroda i ochrona środowiska „Parki Krajobrazowe na terenie Zamojszczyzny”, „Energia odnawialna”, „Flora i fauna Roztoczańskiego Parku Narodowego” Unia Europejska „Unia Europejska – korzyści i zagrożenia wynikające z przynależności”, „Układ z Schengen”, „Seniorzy w Unii Europejskiej” Psychologia „Rola samoakceptacji w życiu człowieka”, „Potęga podświadomości”, „Jak radzić sobie z przeżyciami traumatycznymi”, „Relacje międzypokoleniowe w rodzinie”, „Trzeci wiek – szanse, wyzwania, zadania”, „Życie to podróż – nie dom” Historia sztuki, sztuka współczesna, zabytki w tym rewitalizacja Starego Miasta, muzyka, film, fotografia „Józef Brandt – malarz ze Szczebrzeszyna”, „Sztuka Bizancjum”, „Abakany Magdaleny Abakanowicz”, „Katedra Zamojska – cenny zabytek architektury sakralnej”, „Interpretacja Pasji Jana Sebastiana Bacha”, „Język filmu”, „Czy fotografia jest dziełem sztuki?”

Historia miasta i regionu, słynne rody i osoby związane z Zamościem i Zamojszczyzną „Rozwój samorządu w Zamościu”, „Historia Zamościa”, „Jan Zamoyski w 400-lecie śmierci”, „Związki Stanisława Staszica z rodziną Zamoyskich”, „Słynne rody związane z Zamoyskimi”, „Dzieje rodziny Łaszczów”, „Rody ziemiańskie – Maria Fudakowska” 20

Działalność uniwersytetu w latach 2002-2012

Prawo „Zasady dziedziczenia majątku. Prawo spadkowe”, „Rodzina w świetle Kodeksu Rodzinnego” Gospodarka i finanse „Funkcjonowanie giełdy papierów wartościowych”, „Strategia rozwoju województwa lubelskiego”, „Budżet Miasta Zamość” oraz cykl poświęcony historii pieniądza, inflacji, zabezpieczeniom przed fałszerzami.

Zajęcia na uniwersytecie prowadzone są w bardzo różnych formach. Podstawę stanowią wykłady i seminaria, nauka języków obcych. Podnoszeniu sprawności fizycznej służą ćwiczenia sprawnościowe. Cele poznawcze realizowane są również poprzez wycieczki krajoznawcze, zwiedzanie wystaw, wyjazdy do teatru. Naszymi wykładowcami byli pracownicy nauki, lekarze, psychologowie, historycy sztuki, inni wybitni znawcy prezentowanych zagadnień.

Uniwersytet w liczbach Liczba uczęszczających w zajęcia ZUTW w latach 2002-2012: 486 osób Liczba słuchaczy w poszczególnych latach: • 2002/2003: 89 • 2008/2009: 213 • 2003/2004: 132 • 2009/2010: 252 • 2004/2005: 152 • 2010/2011: 272 • 2005/2006: 172 • 2011/2012: 305 • 2006/2007: 191 • razem: 1991 słuchaczy.

• 2007/2008: 213 Okres uczestnictwa w zajęciach: • przez 10 lat uczestniczyło: 39 osób • 5 lat: 30 • 9 lat: 15 • 4 lata: 29 • 8 lat: 14 • 3 lata: 38 • 7 lat: 15 • 2 lata: 35 • 6 lat: 19 • 1 rok: 51 Liczba wykładów: 298 Liczba seminariów: 6 Liczba wykładowców: 128 (niektórzy wygłosili kilka wykładów) Liczba wycieczek krajowych: 25 Liczba wycieczek zagranicznych: 14 Liczba odwiedzonych krajów Unii Europejskiej: 11 Liczba odwiedzonych stolic Unii Europejskiej: 7 Liczba zorganizowanych rajdów turystycznych po Roztoczu: 5 Liczba obejrzanych spektakli dramatycznych, operowych, operetkowych: 12 Liczba obejrzanych wystaw artystycznych w kraju i zagranicą: 48 21

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

Liczba zorganizowanych imprez okolicznościowych: 30 Liczba godzin warsztatów sprawnościowych, zrealizowanych w ramach programów promujących zdrowie: 581.

Członkami Uniwersytetu są osoby w wieku od 50 do ponad 80 lat. Najliczniejszą grupę stanowią słuchacze w wieku od 60 do 70 roku życia. Przeważają kobiety. Większość słuchaczy legitymuje się wyższym wykształceniem, drugą w kolejności grupę stanowią osoby posiadające średnie wykształcenie. Wśród słuchaczy są: nauczyciele i pracownicy naukowi, lekarze, pielęgniarki i inni pracownicy medyczni, farmaceuci i zielarze, pracownicy administracji, ekonomiści, bankowcy i księgowi, prawnicy, inżynierowie różnych specjalności, handlowcy, plastycy, policjanci i osoby prowadzące własną działalność gospodarczą.

Kalendarium Rok akademicki 2002/2003 Dnia 11 października 2002 r. w gmachu Collegium Maius Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu przy ul. Akademickiej uroczyście zainaugurował działalność Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Zofia Piłat przedstawiła cele, zadania i program działalności uniwersytetu. Wykład inauguracyjny „Wiek dojrzały jako wartość” wygłosiła dr Zofia Zaorska z Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie, kierownik Lubelskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku. W uroczystości wzięli udział liczni goście reprezentujący Wyższą Szkołę Zarządzania i Administracji, na czele z rektorem prof. dr hab. Ryszardem Orłowskim oraz prodziekanem Bogdanem Kawałko. Starostwo powiatowe reprezentował wicestarosta dr Adam Bąk. Była obecna Jadwiga Machulewska – dyrektor Wydziału Kultury Urzędu Miasta Zamość, dyrektorzy instytucji kultury – Piotr Kondraciuk i Irena Kozubowska oraz Małgorzata Bzówka z WSZiA. Wszyscy słuchacze otrzymali Kartę Słuchacza z tematyką i terminarzem wykładów.

Początki były skromne. Wykłady odbywały się dwa razy w miesiącu w sali wykładowej Collegium Novum Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji przy ul. Henryka Sienkiewicza, uczęszczało na nie systematycznie 89 osób. Odbyło się 25 wykładów: z dziedziny zdrowia, kultury, ochrony zabytków, historii, psychologii, Unii Europejskiej, przyrody. Zorganizowano też ćwiczenia ruchowe, które prowadziła nasza słuchaczka Krystyna Portuś.

Od listopada rozpoczęło funkcjonowanie Studium Wiedzy o Sztuce. Zajęcia odbywały się głównie w Muzeum Zamojskim, Biurze Wystaw Artystycznych lub w obiektach zabytkowych. Wykłady były łączone ze zwiedzaniem wystaw i obiektów zabytkowych.

W trakcie roku program uniwersytetu został wzbogacony o wyjazdy turystyczne i imprezy integracyjne. Korzystaliśmy z wykładów otwartych w ramach VIII Zamojskich Dni 22

Działalność uniwersytetu w latach 2002-2012

Filmu Religijnego „Sacrofilm”. Słuchacze wzięli udział w konferencji „Zamość miasto wielu kultur” Przy zaangażowaniu Rady Słuchaczy, a przede wszystkim Krystyny Portuś, zorganizowana została wycieczka do Kozłówki, Zwierzyńca, Horodła, Tyszowiec i Lwowa. W programie było zwiedzanie Cmentarzy Orląt Lwowskich i Łyczakowskiego. Duże wrażenie zrobiły na nas zabytki Lwowa: Katedra, Uniwersytet, Teatr, a w nim przepiękna kurtyna – dzieło Henryka Siemiradzkiego podarowane teatrowi przez artystę w 1900 r.

Dnia 18 grudnia z udziałem ks. bp. prof. dr hab. Jana Śrutwy, Ordynariusza Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej, zorganizowane zostało pierwsze spotkanie opłatkowe.

Tradycja spotkań trwa do dzisiaj.

Na zakończenie roku akademickiego rektor WSZiA dr inż. Jan Andreasik wręczył wszystkim słuchaczom świadectwa ukończenia pierwszego roku „studiów”.

Rok akademicki 2003/2004 „Przyjmuj spokojnie, co ci lata doradzają, z wdziękiem wyrzekając się praw młodości.

Rozwijaj siłę ducha, aby cię osłonić w nagłym nieszczęściu. Nie dręcz się tworami wyobraźni. Wiele obaw rodzi się ze znużenia i samotności. Obok zdrowej dyscypliny bądź dla siebie łagodny. Jesteś dzieckiem wszechświata, nie mniej niż drzewa i gwiazdy masz prawo być tutaj. I czy to jest dla ciebie jasne czy nie, wszechświat jest bez wątpienia na dobrej drodze. Tak więc żyj w zgodzie z Bogiem czymkolwiek on ci się wydaje i jakiekolwiek są twoje pragnienia. W zgiełku i pomieszaniu życia zachowaj spokój ze swoją duszą. Przy całej swej złudności, znoju i rozwianych marzeniach jest to piękny świat.

Bądź uważny. Dąż do szczęścia”. Odczytaniem fragmentu Dezyderaty rozpoczęty został 8 października 2003 r. drugi rok działalności uniwersytetu dla 132 słuchaczy. Wykład inauguracyjny „Z dziejów materialnego wsparcia insurekcji kościuszkowskiej w Ordynacji Zamojskiej” wygłosił prof. dr hab. Ryszard Orłowski. Zorganizowano 16 wykładów audytoryjnych z różnych dziedzin wiedzy oraz 11 wykładów i innych zajęć z dziedziny sztuki. Zgodnie z opinią słuchaczy wyrażoną w ankietach na zakończenie pierwszego roku akademickiego kontynuowano tematykę wykładów, poszerzając ją o nowy zakres zagadnień. Z wielkim zaciekawieniem wysłuchaliśmy wykładów prof. dr hab. Stanisława Kaczora „Czy potrzebne jest nam Odrodzenie?” i „Tradycja w nowoczesności” ks. prof. dr hab. Leona Dyczewskiego OFM Conv. Zwiedziliśmy wystawę twórczości Marka Chagalla „W ogrodach Edenu” i Kaplicę św. Trójcy na Zamku Lubelskim. Od obejrzenia „Barona cygańskiego” Johana Straussa w Teatrze Muzycznym w Lublinie rozpoczęła się tradycja systematycznych wyjazdów do teatru. Kontynuowane były zajęcia sportowe i turystyczne. Salę na gimnastykę użyczyła Spółdzielnia Mieszkaniowa im. Waleriana Łukasińskiego. Zwiedzaliśmy Roztocze, Łańcut i Leżajsk oraz Wilno, Troki i Kowno.

W grudniu odbyło się kolejne spotkanie opłatkowe, a wiosną w Zarzeczu piknik na zakończenie roku akademickiego. W spotkaniu wziął udział prodziekan Bogdan Kawałko. Były podziękowania i kwiaty za wkład pracy na rzecz uniwersytetu, zabawa przy ognisku. Wcześniej odbyła się „klasówka” na zaliczenie II roku studiów. Wszyscy 23

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

słuchacze wypełnili ankietę, w której odpowiedzieli na pytania: jaka tematyka zajęć była najbardziej interesująca i jest oczekiwana w kolejnym roku, co warto kontynuować, jakie nowe formy pracy wprowadzić, co słuchacze sami mogą zrobić dla uniwersytetu.

Wyniki ankiety były bardzo pomocne przy opracowywaniu planu zajęć na kolejny rok akademicki. Aktywnie działał Samorząd Słuchaczy w składzie: Krystyna Portuś – przewodnicząca, Lucyna Stąsiek, Hieronima Gędek, Stefania Twardowska. Jedna z naszych słuchaczek tak napisała o pracy uniwersytetu: W mieście Zamościu przed dwoma laty powstały studia dla małolatów.

Wieść się rozeszła po całym mieście, ze indeks będzie – przyda się wreszcie.

Te małolaty są bardzo dziwne, każdy na głowie nosi siwiznę.

Dobre wykłady, cenne wystawy, w głowie się kręci od tej zabawy.

Czasem się zdarzy dobra wycieczka, to od kłopotów nasza ucieczka.

A Pani Dziekan wciąż zabiegana, troszczy się o nas jak dobra mama.

A Starościna – babka morowa, nie szczędzi dla nas dobrego słowa.

Każdego roku szeregi rosną, chociaż wagary bywają wiosną.

Taki styl życia nam nie zaszkodzi, bo my się ciągle czujemy młodzi.

Rok akademicki 2004/2005 Uroczysta inauguracja roku akademickiego w auli Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu odbyła się w dniu 6 października 2004 r. dla 152 słuchaczy.

Wykład inauguracyjny „Związki Stanisława Staszica z Zamościem” wygłosił prof. dr hab.

Ryszard Orłowski. Uroczystość zaszczycili Iwonna Stopczyńska – Zastępca Prezydenta Miasta, kanclerz WSZiA Janusz Różycki, prorektor Bogdan Kawałko.

W tym roku wykłady odbywały się w każdą środę. Odbyło się ich 31. Korzystaliśmy też z otwartych wykładów organizowanych przez WSZiA w ramach kolejnej edycji Festiwalu Filmów Religijnych „Sacrofilm”. Tematyka organizowanych przez uniwersytet wykładów została ujęta w dwa bloki. Jeden poświęcony został problemom zdrowia w wieku starszym – „Sprawni – zdrowi – niekłopotliwi”, dofinansowany przez budżet Miasta Zamość, drugi związany z Rokiem Zamościa „Zamość – miasto przeszłości i przyszłości”. Nie zabrakło też tematów związanych z Unią Europejską. Z okazji inauguracji programu poświęconego Zamościowi odbyło się 5 stycznia 2005 r. spotkanie z Prezydentem Miasta Zamość Marcinem Zamoyskim. Dołożyliśmy też swoją cegiełkę do budowy pomnika założyciela miasta hetmana Jana Zamoyskiego. Kanclerz Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji, Janusz Różycki, serdeczny przyjaciel uniwersytetu, zainteresował słuchaczy ideą wolontariatu. Korzystając z pięknej śnieżnej zimy wybraliśmy się na kulig do Krasnobrodu. Byliśmy w Teatrze Muzycznym w Lublinie na operetce „Księżniczka czardasza”.

Na zaproszenie Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności i Fundacji dla Uniwersytetu Jagiellońskiego Zofia Piłat uczestniczyła w konferencji poświęconej problemom 24

Działalność uniwersytetu w latach 2002-2012

uniwersytetów trzeciego wieku w Polsce. Zainaugurowany został wówczas program „Uniwersytety Trzeciego Wieku” Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Nasz uniwersytet aktywnie włączył się do jego realizacji.

W II semestrze rozpoczął działalność Zespół Rękodzieła Artystycznego. Dużym zainteresowaniem słuchaczy cieszyły się wycieczki. Tym razem wybraliśmy Sandomierz i Baranów, Przemyśl – Krasiczyn i Arboretum w Bolestraszycach, Muzeum w Bełżcu, Pragę , Skalne Miasto i ponownie Lwów. Wstrząsające wrażenie wywarło Muzeum Zagłady Żydów w Bełżcu spotęgowane porą zwiedzania o zmierzchu.

W grudniu odbyło się spotkanie opłatkowe z udziałem ks. bp. dr Mariusza Leszczyńskiego.

Zakończenie roku akademickiego zorganizowaliśmy na pikniku w wiejskiej zagrodzie w Guciowie.

Eugeniusz Cybulski Wiwat epidemia Wiwat Zofija! Wiwat epidemia, Co ogarnęła ludzi w „trzecim wieku”, Budząc młodzieńczość w steranym człowieku; To nie zaraza, lecz twórcza alchemia.

Niech jak fortuna, co kołem się toczy, Wnika szeroko w emeryckie kręgi, Aby urosnąć do n-tej potęgi, Wyzwalać w ludziach ciekawość i chęci.

Ciekawość świata i chęci do życia, To są impulsy przebrzmiałej młodości.

Niech budzą siły, dodają radości, Prowadzą ludzi do śmielszego bycia.

Was bardziej cieszy godzina lekcyjna, Niż w wieku szkolnym przerwa wakacyjna.

Pani Zofii i słuchaczom Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Zamościu Eugeniusz Cybulski Guciów, dnia 8 czerwca 2005 r.

Rok akademicki 2005/2006 Ten rok rozpoczął się 28 września, wcześniej niż zwykle, gdyż zależało nam na obejrzeniu wspaniałej wystawy „Od Jana do Jana” zorganizowanej przez Bibliotekę Narodową w Muzeum „Arsenał”, poświęconej zbiorom Biblioteki Ordynacji Zamojskiej.

To było niesamowite, obejrzeć starodruki, na co dzień niedostępne a związane z rodem założyciela miasta Jana Zamoyskiego. Przy rozpoczęciu roku akademickiego towarzyszył

25

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

nam smutek. Odszedł na wieczną wartę serdeczny przyjaciel naszego uniwersytetu, kanclerz WSZiA Janusz Różycki.

Inauguracja roku akademickiego dla 171 słuchaczy odbyła się 12 października 2005 r. w gmachu WSZiA w Zamościu. Naszymi gośćmi byli Iwonna Stopczyńska, prorektor Bogdan Kawałko i dr Bogusław Klimczuk. Wykład inauguracyjny „Jan Zamoyski w 400-lecie śmierci” wygłosił prof. dr hab. Ryszard Szczygieł z UMCS. Tematyka dotycząca rodu Zamoyskich oraz innych słynnych rodów była obecna w pracy uniwersytetu przez cały I semestr. Realizowaliśmy kolejny program poświęcony zdrowiu „Dodać życia do lat”.

Dzięki pomocy finansowej Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności zrealizowaliśmy dla 96 osób program poświęcony nauce obsługi komputera i Internetu „Komputer i Internet jest również dla nas”. Fundacja ofiarowała nam komputer, co zdecydowanie usprawniło pracę. Wreszcie przestały boleć palce od stukania w klawisze starej maszyny do pisania. Stefania Twardowska wzięła udział w ogólnopolskiej konferencji w Bydgoszczy „UTW w Polsce – perspektywy rozwoju”. Obejrzeliśmy „Skrzypka na dachu” w Teatrze Muzycznym w Lublinie, a w Zamościu „Don Pasquale” Donizettiego. Ze wzruszeniem zobaczyliśmy film „Powstanie Zamojskie”. Rozpoczął działalność Zespół Malarski.

Zwiedzaliśmy Nałęczów, Kazimierz, „wędrowaliśmy” „Nadbużańskim szlakiem trzech kultur od Włodawy do Janowa Podlaskiego”. Słuchacze byli w kolejnych stolicach europejskich – Wiedniu i Bratysławie. Zakończenie roku akademickiego odbyło się w plenerze – tym razem na pikniku w Kaczórkach.

Ważnym wydarzeniem było utworzenie Stowarzyszenia Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku.

Rok akademicki 2006/2007 Witaj szkoło!

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku Na silnych nogach już stoi, Bo piąty rok życia rozpoczyna I trudności żadnych się nie boi.

Bo trudności Pani Dziekan W swej pracy zawsze pokona uśmiech, prośba i argument I już sprawa załatwiona.

Nie tylko wdzięk i kompetencja Pomagają Pani Dziekan, Mamy wokół ludzi z sercem Od nich pomoc i opieka.

Znów przyszła pora na naukę, Znów wchodzisz w szkolne mury.

26

Janina Czerwieniec Lecz choćbyś był nawet prymusem, Nie dadzą ci tu matury.

Nie dadzą tytułu magistra, Nie będzie też doktoratu.

Tu wszystko zdobywasz dla siebie, Więc nie rób z tego dramatu.

Lecz dają tu wiedzę i rozrywkę, Dodają życia do lat, Stawiają wyzwania i szanse, Sprawiają, że młodość w nas trwa.

Więc począwszy od października Nie zważaj na chłód i wiaterek, Bierz dobry długopis i notes I ruszaj na uniwerek!

Działalność uniwersytetu w latach 2002-2012

Uniwersytet rozpoczął piąty rok działalności, a więc obchodził mały jubileusz. Było nas 191 osób. Uroczysta inauguracja odbyła się 11 października 2006 r. w Collegium Novum WSZiA. Wykład inauguracyjny „Organizmy modyfikowane genetycznie” wygłosił prof. dr hab. Krzysztof Marczewski. Uroczystość uświetnił występ zespołu Zamość Gospel Family. 19 października, podczas dziesiątej inauguracji roku akademickiego naszej uczelni patronackiej, uniwersytet został wyróżniony przez Senat uczelni Medalem Scholae Amicis. Jesteśmy pierwszą instytucją, która otrzymała to zaszczytne wyróżnienie. Jesienią Zofia Piłat wzięła udział w ogólnopolskiej konferencji uniwersytetów w Słupsku.

Tematyka wykładów wzbogacona została o zagadnienia z dziedziny filozofii, pytania o sens życia w każdym wieku, psychologii, energii odnawialnej, praw konsumenta. Podjęliśmy współpracę z kadrą Wydziału Nauk Rolniczych w Zamościu oraz z ordynatorem Oddziału Kardiochirurgii w Szpitalu Jana Pawła II, dr Tadeuszem Gburkiem. Wykład dotyczący wpływu operacji kardiochirurgicznych na jakość życia pacjentów zaowocował pomysłem zorganizowania konferencji „Co pacjent chory na serce powinien wiedzieć?”

W konferencji wzięli udział, m. in. prof. Andrzej Bochenek, poseł na Sejm RP Sławomir Zawiślak, dyr. NFOZ w Lublinie Andrzej Kowalik, dr Andrzej Kleinrok – ordynator oddziału Kardiologii Szpitala Jana Pawła II oraz dyrektor szpitala lek. med. Andrzej Mielcarek. Otrzymaliśmy dużą „dawkę” wiedzy.

Rozpoczęła się nauka języka niemieckiego dla grupy chętnych słuchaczy. Zajęcia w sali udostępnionej przez Książnicę Zamojską prowadziła nasza słuchaczka mgr Renata Waśko.

Zespół Rękodzieła Artystycznego zaprezentował swoje prace w Muzeum Zamojskim na wystawie „Rękodzieło okolicznościowe inspirowane tradycją oraz indywidualną inwencją twórczą”.

Byliśmy w Teatrze Muzycznym na „Cyruliku Sewilskim”, zwiedziliśmy ponownie Kozłówkę, Roztocze Południowe oraz marzenie wielu – Paryż.

Rok akademicki zakończyliśmy uroczystością jubileuszową z okazji 5-lecia. Przybyli na nią dostojni goście: Iwonna Stopczyńska – Zastępca Prezydenta Miasta Zamość, prorektorzy Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji – Bogdan Kawałko i Mieczysław Kowerski, prof. dr hab. Danuta Borkowska – prodziekan Wydziału Nauk Rolniczych w Zamościu Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, Jadwiga Machulewska – dyrektor Wydziału Promocji, Kultury i Spraw Społecznych w Urzędzie Miasta Zamość, Jadwiga Kijek – skarbnik Miasta, dyrektorzy instytucji kultury: Stanisław Rudy, Krystyna Gruszka, Jerzy Tyburski. Z dumą odbieraliśmy gratulacje i życzenia. Słuchacze, którzy uczęszczali na uniwersytet nieprzerwanie przez 5 lat otrzymali pamiątkowe dyplomy.

Dnia 4 czerwca spotkaliśmy się na dorocznym wiosennym pikniku, tym razem, w Kawęczynku. Były podziękowania, wspólny posiłek, pogawędki przy ognisku.

27

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

Rok akademicki 2007/2008 To już 6. nasz Gaudeamus, a nam wciąż rosną do nauki chęci, Tłum studentów o srebrzystych włosach, z każdym rokiem jest coraz liczniejszy.

Co takiego ma nasza uczelnia, że przyciąga tu ludzi jak magnes.

To oaza kultury, wiedzy, życzliwości, nie ma tu sporów, przekrętów i matactw.

Przez te 5 lat nikt się nie postarzał, wprost przeciwnie- wszyscy coraz młodsi.

Bo młodości dodaje i życiowej energii, jakiś cel – a dla duszy trochę słońca i radości.

A więc życzmy sobie, by w tym roku nic złego nie stało się nikomu Wykorzystujmy wszystko co uczelnia daje i czujmy się tu dobrze, jak we własnym domu.

Pani dziekan życzmy sił i zdrowia, i by z nami problemów nie miała I by nasz zamojski UNIWEREK jeszcze długo prowadzić zechciała.

Nasz uniwersytet powiększył się do 212 osób. Uroczysta inauguracja roku akademickiego odbyła się 10 października w Collegium Novum WSZiA. Wykład inauguracyjny „Społeczeństwo tradycyjne, przemysłowe, sieciowe” wygłosił prof. dr hab. Sławomir Partycki z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W części artystycznej wystąpił kwartet smyczkowy pod kierunkiem Władysława Swachy.

Tematyka wykładów, poszerzona została o sprawy ekonomiczne, w tym zasady inwestowania na giełdach papierów wartościowych oraz o Unii Europejskiej. Dwie grupy słuchaczy rozpoczęły naukę języka angielskiego. Zajęcia prowadziła mgr Irena Iwasyk. W związku z Rokiem Leśmiana zorganizowano seminarium poświęcone życiu i twórczości poety. Słuchacze chętnie korzystali z wykładów otwartych organizowanych przez Wyższą Szkołę Zarządzania i Administracji w ramach Dni Filmu Religijnego „Sacrofilm”. Spotkaliśmy się z grupą mieszkańców Schwabisch Hall – miasta partnerskiego Zamościa. W lipcu 2008 r. w grupie 22 osób złożyliśmy wizytę w Schwabisch Hall. Zapoznaliśmy się z formami kształcenia seniorów, zwiedziliśmy Dom Seniora, odbyliśmy spotkania z nadburmistrzem i mieszkańcami miasta, zwiedziliśmy zabytki Schwabisch Hall oraz pałac i ogrody w Ludwigsburgu. Wielkie wrażenie zrobił Rothenburg ze swoimi zabytkami, historią i napisem na bramie „Pokój temu, który przyjeżdża do miasta, błogosławieństwo na drogę dla tego, który je opuszcza”.

Był to rok bardzo bogaty w kontakty ze sztuką, zabytkami, przyrodą. Zorganizowaliśmy wyjazd na „Klątwę” Stanisława Wyspiańskiego do Nadrzecza, na „Ptasznika z Tyrolu” do Teatru Muzycznego w Lublinie. Obejrzeliśmy „Carmen” Bizeta w Teatrze Wielkim w Warszawie. Zachwycaliśmy się malarstwem mistrzów na wystawie „Złoty wiek malarstwa flamandzkiego” w Muzeum Narodowym w Warszawie. Podróżowaliśmy po Bieszczadach i pięknych miastach włoskich. Chociaż Wenecja przywitała nas ulewnym deszczem, to podróż tramwajem wodnym po kanale La Grande, Bazylika i Plac św. Marka pozostawiły wspaniałe wrażenia. W Padwie szukaliśmy śladów założyciela naszego miasta Jana Zamoyskiego. Rzym to oczywiście pobyt w Watykanie i Bazylika św. Piotra, Kaplica Sykstyńska, hołd dla naszego Papieża Jana Pawła II przy Jego gro28

Działalność uniwersytetu w latach 2002-2012

bie. Na trasie wycieczki nie mogło zabraknąć też Florencji, Asyżu i Rawenny, a przede wszystkim Monte Cassino. Jak zwykle zwiedzaliśmy najbliższe okolice: Szczebrzeszyn, Radecznicę. Raczyliśmy się miodem w pasiece Ulik w Mokremlipiu.

Był piknik jesienny w plenerze, „Andrzejki”, spotkanie opłatkowe z udziałem ks. prałata Czesława Grzyba, bal sylwestrowy, piknik wiosenny w Górecku na Roztoczu, na który przybył Bogdan Kawałko już jako dyrektor departamentu w Urzędzie Marszałkowskim w Lublinie. Podziękowaliśmy mu serdecznie za wieloletnią współpracę i pomoc okazywaną uniwersytetowi, wręczając album z podpisami wszystkich obecnych na spotkaniu. W Książnicy Zamojskiej odbyła się wystawa prac Elżbiety Strzeleckiej z Zespołu Malarskiego. Po zakończeniu roku akademickiego Henryka Pastusiak zorganizowała wycieczkę na Kresy. Wszyscy wrócili pełni wrażeń i refleksji.

Rok akademicki 2008/2009 Zainteresowanie naszym uniwersytetem było bardzo duże, ale ze względu na brak sal o odpowiedniej liczbie miejsc ograniczyliśmy przyjęcia, utrzymując stan uniwersytetu na poziomie roku 2007/2008. To już siódmy rok naszej działalności. Rozpoczęliśmy go w sposób odmienny od dotychczasowych – 30 września wyjechaliśmy na wycieczkę do Krakowa i Zakopanego. Uroczystość inaugurująca rok akademicki z udziałem dostojnych gości, w tym, Jana Andreasika – rektora Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji, Bogdana Kawałko – dyrektora departamentu w Lubelskim Urzędzie Marszałkowskim, Iwonny Stopczyńskiej – Zastępcy Prezydenta Miasta Zamość, dyrektora Wydziału Promocji, Kultury i Spraw Społecznych Jadwigi Machulewskiej oraz dyrektorów zaprzyjaźnionych instytucji kultury, odbyła się w dniu 8 października. Wykład inauguracyjny „Cywilizacja słońca” wygłosił prof. dr hab. Stanisław Kaczor. W części artystycznej zaprezentowali się uczniowie Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia. w Zamościu. Wykorzystując piękną jesienna pogodę Rada Słuchaczy zorganizowała „Dzień pieczonego ziemniaka”.

Z inicjatywy Emilii Greszty w dniu 26 października, przy kawie i ciasteczku serdecznie przywitano nowych słuchaczy uniwersytetu. Spotkania integracyjne pozwalają poznać się, „wejść” w życie uniwersytetu. Stały się one tradycją. Uniwersytet wzbogacił się o nowe formy pracy. Powstało Studium Wiedzy o Regionie i chór. Miejsce na wykłady udostępnił dyrektor Muzeum Zamojskiego Andrzej Urbański, on też wygłosił wykład „Muzeum ośrodkiem wiedzy o regionie”, inaugurujący działalność studium. Systematycznie, jak co roku, odbywały się wykłady ogólne dla wszystkich słuchaczy. Ich tematyka była bardzo różnorodna – zdrowie, kultura, historia, sprawy społeczne, finanse miasta, przyroda, strategia rozwoju województwa lubelskiego. Uczestniczyliśmy w wykładach towarzyszących „Sacrofilmowi”, który przebiegał w tym roku pod hasłem „Kobieta w religii”. Rok 2008 żegnaliśmy obejrzeniem „Zemsty Nietoperza” w Teatrze Muzycznym w Lublinie.

Chór uniwersytecki we współpracy z Zamojskim Domem Kultury zorganizował spotkanie „Muzyka łączy pokolenia”. Nasi słuchacze lubią śpiewać, więc w gościnnych progach Książnicy Zamojskiej zorganizowaliśmy „kolędowanie”. Były kolędy, poezja 29

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

związana z Bożym Narodzeniem. Wiosną odbyła się duża prezentacja dorobku artystycznego uniwersytetu. W Książnicy Zamojskiej od 2 marca 2009 r. zorganizowana została wystawa „Uwolnić ukryte talenty”. Wernisaż zaszczycił Marcin Zamoyski – Prezydent Miasta Zamość. Zespól Malarski zaprezentował swoje obrazy w galerii Biura Wystaw Artystycznych na wystawie „Co nam w duszy gra”. Odbyło się seminarium poświęcone Katedrze Zamojskiej – jej historii i wartości zabytkowej. Po seminarium słuchacze zwiedzili katedrę. Zainteresowaliśmy się problemami finansów miasta zapraszając na spotkanie skarbnika Panią Jadwigę Kijek. Wiosna to czas wycieczek – tym razem bliski Zwierzyniec – „Flora i fauna Roztoczańskiego Parku Narodowego”, ciekawa stara mapa przedstawiająca granice Ordynacji Zamojskiej w Zespole Szkół Przemysłu Drzewnego i „Szlak Trzech Kultur”, szlak nadbużański oraz bardzo daleka Grecja – Meteory w Kalambace, Ateny z Akropolem i Stadionem Olimpijskim, Epidauros, kilkudniowy pobyt na Peloponezie.

Koleżanki Elżbieta Strzelecka i Jadwiga Opiela zaprezentowały swoje obrazy na Juwenaliach Trzeciego Wieku w Warszawie. 9 czerwca w Krasnobrodzie odbył się piknik kończący pracowity rok – wędrówka „z kijkami”, spotkanie z poetką Marianną Olszewską, zwiedzanie Muzeum Wsi Krasnobrodzkiej, wspólny posiłek i zabawa przy ognisku.

Rok akademicki 2009/2010 Ósmy rok naszej działalności rozpoczęliśmy od zwiedzenia kolejnego zakątka Polski.

Dnia 1 października wyruszyliśmy „Do wielkiej puszczy, która, jako oko sięga / Czerniła się na całym brzegu widnokręgu”. Każdy pamięta o jakiej puszczy pisał wieszcz Adam Mickiewicz. Wybraliśmy się więc z naszym uniwersytetem, by zbadać „Puszcz przepastnych krainy” gdzie „w samym środku… dawny tur, żubr i niedźwiedź…”. Puszcza Białowieska przywitała nas deszczem i zimnem, ale nam, zaprawionym piechurom to nie przeszkadzało. Był też Augustów, Hajnówka, Wigry a w drodze powrotnej Tykocin, gdzie odbywało się święto kuczek. Wędrówkę po Podlasiu połączyliśmy z jednodniowym wyjazdem do Wilna.

We wrześniu Zofia Piłat wzięła udział w kolejnej ogólnopolskiej konferencji UTW w Nowym Sączu oraz w Forum Gospodarczym w Krynicy, w części poświęconej problemom osób starszych.

Początek nowego roku akademickiego przyniósł bardzo ważne wydarzenie dla naszego uniwersytetu. 13 października odbyła pierwsze posiedzenie Rada Programowa, której przewodnictwo objął prof. dr hab. Ryszard Orłowski. W tym samym dniu w gmachu WSZiA odbyła się uroczysta inauguracja roku akademickiego. Wykład „Społeczeństwo inteligentne – dom XXI wieku” wygłosił dr inż. Jan Andreasik – rektor WSZiA w Zamościu. W części artystycznej wystąpił nasz chór. Grafik zajęć dla 251 osób na rok był bardzo bogaty. Zajęcia odbywały się w każdy dzień od poniedziałku do piątku.

W poniedziałek – język angielski, malarstwo; we wtorek – gimnastyka, rękodzieło artystyczne; we środę – wykład ogólny adresowany do wszystkich; we czwartek – wy30

Działalność uniwersytetu w latach 2002-2012

kłady z historii sztuki i wiedzy o regionie, basen; piątek – chór; ponadto seminaria, imprezy okolicznościowe, Nordick Walking. Dziesięcioosobowa grupa słuchaczy UTW uczestniczyła przez okres dwu lat w 2010 i 2011 roku w projekcie „Generacje – kreacje.

Sztuka w dialogu pokoleń” zorganizowanych przez: • Fundację ABC XXI – Cała Polska czyta dzieciom • Młodzieżowy Dom Kultury im. Kornela Makuszyńskiego w Zamościu • Stowarzyszenie Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku • Dom Dziecka w Zamościu.

Była to wspólna praca międzypokoleniowa seniorów i dzieci z Domu Dziecka – spotkania, wspólne malowanie, wycieczki, wyjścia na przedstawienia i do kina. Ukoronowaniem pracy w pierwszym roku było wspólne wystawienie „Jasełek”, natomiast w drugim – lalkowe przedstawienie „Królowa Śniegu”. Między dziećmi i słuchaczami UTW zawiązały się przyjaźnie – zapraszamy dzieci do własnych domów, odwiedzamy je w Domu Dziecka w Wigilię i bez szczególnej okazji. Praca ta, choć ciężka, jest satysfakcjonująca dla obu stron. Obecnie realizowana jest trzecia edycja programu. Z okazji obchodów 10-lecia Fundacji ABC – Cała Polska czyta dzieciom, osoby uczestniczące w programach otrzymały od fundacji dyplomy uznania.

Byliśmy w teatrze Juliusza Osterwy w Lublinie na „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego.

Pod kierunkiem Emilii Greszty zorganizowane zostało seminarium „Śmiech to zdrowie”.

Do kalendarza naszych przedsięwzięć wprowadziliśmy nową inicjatywę - rajd turystyczny „Seniorzy na szlakach Roztocza”, który odbył się 12 listopada. Śniegu zimą 2010 było pod dostatkiem, więc Rada Słuchaczy zorganizowała wspaniały kulig. Było też kolejne kolędowanie, tym razem wspólnie z młodzieżą z Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1. Wiosna, to jak zwykle, czas na wycieczki i wędrówki. Ponad 100-osobowa grupa wyjechała do Muzeum Regionalnego w Hrubieszowie, by obejrzeć wystawę „Troja – Sen Henryka Schliemana”. Później wycieczka „Śladami rodu Zamoyskich”, wspaniały pobyt w Serpelicach nad Bugiem zorganizowany przez naszą koleżankę Zofię Łapę, Hiszpania i Francja, Włochy i Szwajcaria. W strugach deszczu uczestniczyliśmy w wieczornej procesji w Lourdes.

Nasz uniwersytet stara się uczestniczyć w ważnych wydarzeniach innych uniwersytetów. Koleżanki Emilia Greszta i Hieronima Gędek wzięły udział w uroczystościach jubileuszowych 35-lecia Uniwersytetu im. prof. Heleny Szwarc w Warszawie.

Rok akademicki zakończyliśmy na pikniku w Suścu.

Rok akademicki 2010/2011 Nasz uniwersytet rozpoczął dziewiąty rok działalności z liczbą 272 słuchaczy. Uroczysta inauguracja roku akademickiego odbyła się w sali nowo otwartego Centrum Kultury Filmowej „Stylowy”. Na uroczystość przybył Prezydent Miasta Marcin Zamoyski, przewodniczący Rady Miasta Jan Wojciech Matwiejczuk, dyrektorzy miejskich instytucji kultury. Wykład inauguracyjny „Kim jest człowiek?” wygłosił ks. prof. dr hab. Tadeusz 31

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

Guz. Pod względem programowym i organizacyjnym kontynuowane były dotychczasowe formy pracy. Tematyka wykładów wzbogacona została o problematykę związaną z funkcjonowaniem Internetu – korzyści i zagrożeń, szczególnie w odniesieniu do młodzieży i dzieci. Dla chętnych wprowadzono naukę języka rosyjskiego pod kierunkiem mgr Haliny Moteki. Nawiązana została współpraca z Centrum Kultury Filmowej „Stylowy”, która zaowocowała w kolejnym roku akademickim zorganizowaniem Akademii Filmowej Trzeciego Wieku. W związku z Rokiem Czesława Miłosza przygotowano seminarium poświęcone twórczości noblisty. W programie uniwersytetu wiele miejsca zajęły wykłady przygotowujące do planowanych wycieczek, np. Wycieczka do Muzeum Wsi Lubelskiej poprzedzona została wykładem „Architektura ludowa regionu w aspekcie historycznym”, a wyjazd do Drezna poprzedził wykład na temat historii i dzieł w Galerii Drezdeńskiej.

Odbyło się seminarium poświęcone wybitnej postaci Leonarda da Vinci przygotowane przez słuchaczy oraz seminarium poświęcone życiu i twórczości Fryderyka Chopina pod kierunkiem Zofii Piłat. Zrealizowany został kolejny program „Aktywizacja osób starszych” dofinansowany przez budżet Miasta Zamość. Zespół Rękodzieła Artystycznego, przy wsparciu innych słuchaczy przygotował bardzo piękne spotkanie z okazji Świąt Wielkanocnych. Wiosną odbyła się też druga wystawa z cyklu „Uwolnić ukryte talenty”, wyjazd do teatru na „Traviatę” Giuseppe Verdiego. Zaprosiliśmy do naszego uniwersytetu aktora z monodramem „Spóźniona miłość belfra”.

Wiosną, jak zawsze, wiele czasu poświęciliśmy na zwiedzanie kraju i Europy. Tym razem szlaki wiodły przez Wrocław, Legnickie Pole, Drezno, Książ, Świdnicę z przepiękną Świątynią Pokoju zabytkiem z Listy Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Byliśmy też w Amsterdamie, Brukseli, Paryżu i Norymberdze. Jak zawsze zwiedzaliśmy tereny Zamojszczyzny, tym razem „Szlakiem cerkwi”. Nasi reprezentanci wzięli udział w konferencjach UTW w Gdańsku i Katowicach.

Dla usprawnienia komunikacji ze słuchaczami założyliśmy stronę internetową (www. zutw.wszia.edu.pl).

Z satysfakcją przyjęliśmy Dyplom samoakredytacji od Fundacji dla Uniwersytetu Jagiellońskiego, potwierdzający spełnienie przez nasz uniwersytet warunków, by nosić zaszczytne miano uniwersytetu. Prezydent Miasta Zamość uhonorował Zofię Piłat statuetką i honorowym tytułem „Animator kultury Zamościa”. Na opłatku była u nas Iwonna Stopczyńska – Zastępca Prezydenta Miasta i ks. dr Adam Firosz – kanclerz kurii diecezjalnej i proboszcz parafii katedralnej.

Rok akademicki zakończyliśmy tradycyjnie wiosennym piknikiem w Kaczórkach na Roztoczu.

Rok akademicki 2011/2012

(do czasu oddania opracowania do druku) Ten rok akademicki jest szczególny, uniwersytet rozpoczął dziesiąty rok działalności. Jest nas ponad 300 osób, w zajęciach uczestniczy 285 osób. Warto odnotować, że 32

Działalność uniwersytetu w latach 2002-2012

39 osób uczęszcza na zajęcia od 2002 r. Naukę rozpoczęło 51 nowych słuchaczy. Rok jubileuszowy zainaugurowaliśmy 12 października w Centrum Kultury Filmowej „Stylowy” wykładem na temat „Człowieczeństwo to dźwiganie losów świata” wygłoszonym przez prof. dr hab. Stanisława Kaczora. W części artystycznej wystąpili uczniowie Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Karola Szymanowskiego pod kierunkiem Władysława Swachy. Chór naszego uniwersytetu odśpiewał tradycyjne „Gaudeamus”.

Naszymi gośćmi byli Iwonna Stopczyńska, Henryk Matej – starosta powiatu zamojskiego, dr Bogusław Klimczuk, Jadwiga Machulewska – dyrektor Wydziału Promocji Kultury i Spraw Społecznych Urzędu Miasta, dyrektorzy miejskich instytucji kultury, nasi wykładowcy.

W związku z ogłoszeniem 2012 roku Europejskim Rokiem Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej oraz Rokiem Uniwersytetów Trzeciego Wieku w Polsce, wzbogaciliśmy pracę naszego uniwersytetu o nowe inicjatywy programowe.

Wspólnie z Centrum Kultury Filmowej „Stylowy” realizujemy zadanie „Akademia Filmowa III Wieku” – cykl wykładów o sztuce filmowej, połączony z pokazem interesujących filmów. Na zaproszenie Szkoły Społecznej oraz Biura Wystaw Artystycznych włączyliśmy się do realizacji programu „Czasoprzestrzeń”. We współpracy z Narodowym Bankiem Polskim O/Lublin wysłuchaliśmy cyklu wykładów na temat pieniądza, jego historii, zabezpieczeń banknotów przed fałszerzami, inflacji, prowadzonych w bardzo interesujący sposób przez Ilonę Skibińską-Fabrowską – dyrektora Narodowego Banku Polskiego O/Lublin. W tajemniczy świat muzyki wprowadził nas Tadeusz Wicherek – dyrektor naczelny i artystyczny Orkiestry Symfonicznej im. Karola Namysłowskiego.

Wiedzę dotyczącą praw konsumenta zdobywaliśmy uczestnicząc w programie „Bądź świadomym konsumentem 60+”. W związku z Europejskim Rokiem Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej oraz Rokiem Uniwersytetów Trzeciego Wieku w Polsce uczestniczyliśmy w szeregu przedsięwzięć krajowych i regionalnych.

Krystyna Łepik – wiceprezes stowarzyszenia wzięła udział w ogólnopolskiej konferencji w Gnieźnie. Zofia Piłat i Alicją Małek – wiceprezes, zaprezentowałyśmy dorobek uniwersytetu na konferencji regionalnej uniwersytetów z województw lubelskiego i świętokrzyskiego w Lublinie. Ważnym wydarzeniem dla wszystkich uniwersytetów w Polsce był Kongres Uniwersytetów Trzeciego Wieku zorganizowany pod patronatem prezydentowej Anny Komorowskiej w dniu 19 marca w Warszawie. Zofia Piłat reprezentowała na Kongresie nasz uniwersytet. Zarząd Stowarzyszenia na posiedzeniu w dniu 26 marca 2012 r. poparł Apel Kongresu w sprawie opracowania Paktu dla Seniorów.

W celu uczczenia roku jubileuszowego oraz włączenia się w ogólnopolskie obchody Roku Uniwersytetów Trzeciego Wieku w Polsce zaplanowaliśmy na 18 maja 2012 r. rajd „Seniorzy na szlakach Roztocza”, zapraszając do udziału w nim Uniwersytety Trzeciego Wieku z województwa lubelskiego. Z okazji jubileuszu 10-lecia naszego uniwersytetu, dnia 5 czerwca w Zamojskim Domu Kultury odbędzie się uroczysta gala oraz kolejnąa wystawa dorobku z cyklu „Uwolnić ukryte talenty”.

33

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji, nasza uczelnia patronacka, zorganizuje Międzynarodową Konferencję „Solidarność międzypokoleniowa a kształcenie permanentne – doświadczenia polskie i europejskie”. Zespół Pieśni i Tańca „Zamojszczyzna” wykona dla uniwersytetu koncert.

Patronat nad jubileuszem sprawują Prezydent Miasta Zamość Marcin Zamoyski i rektor WSZiA Jan Andreasik.

Jubileusz

Janina Czerwieniec

Jest pora siewu, dojrzewania, zbioru. Na nasz uniwersytet też przyszła ta pora, by podsumować jego dokonania – to czas na Jubileusz, pora świętowania. Uniwersytet Trzeciego Wieku w Zamościu działa od dziesięciu lat i ma na swoim koncie wielkie osiągnięcia. Odmienił całkowicie życie zamojskich seniorów, dając im wiedzę i szereg dobrych życiowych wzorów. Dokonał dla nas wiele dobrego, ganiąc bierność, nauczył nas życia czynnego.

Nie pozwalając starzec się mózgowi, odebrał szansę Alzheimerowi. Uświadomił, że gdy duch młody i serce, można żyć życia pełnią, a siwy włos na głowie nie ma wtedy żadnego znaczenia. Edukacja, integracja to uczelni naszej cele. Mądrze wprowadzane dały seniorom tak wiele. „Wiek Trzeci” stał się kolorowy, mamy moc optymizmu, wigoru i hartu.

I dlatego bez obawy spotkamy „Wiek Czwarty”.

Działalność uniwersytetu dla zdrowia Szczególnym zainteresowaniem słuchaczy cieszy się od początku funkcjonowania uniwersytetu tematyka dotycząca problemów zdrowotnych osób starszych. Prowadzona jest więc edukacja zdrowotna ukierunkowana na promocję zdrowia, popularyzowanie zdrowego stylu życia. Wykłady dotyczące profilaktyki chorób serca, cukrzycy, chorób naczyń, nowotworów, sposobów radzenia sobie z samotnością, problemów psychologicznych osób starszych, depresji, potrzeby aktywności ruchowej, zdrowego odżywiania cieszyły się przez wszystkie lata niezmiennym zainteresowaniem. Od roku 2004/2005 uniwersytet realizuje programy promujące zdrowie fizyczne i psychiczne, prowadzi warsztaty sprawnościowe w sali gimnastycznej i na basenie, popularyzuje uprawianie Nordic Walking, wędrówki piesze. Obecnie ponad 50% naszych słuchaczy uprawia przynajmniej jedną formę zajęć ruchowych. Trening fizyczny opóźnia zmiany degeneracyjne, ogranicza je.

Promocja zdrowia W roku 2004 rozpoczęliśmy realizację programu służącego podnoszeniu wiedzy słuchaczy na temat zdrowia w wieku starszym „Sprawni, zdrowi, niekłopotliwi”. Złożyły 34

Działalność uniwersytetu w latach 2002-2012

się na niego wykłady dotyczące chorób wieku starszego, sposobu odżywiania, znaczenia ruchu w utrzymaniu zdrowia, stresu jako zjawiska psychologicznego, depresji oraz 45 godzin warsztatów sprawnościowych, tj. ćwiczeń w sali oraz na basenie dla ok. 90 osób. „Dodać życia do lat” to tytuł programu i warsztatów poprowadzonych w 2005 roku przez dr Zofię Zaorską z UMCS. W programie znalazły się: wykłady dotyczące zaburzeń emocjonalnych u osób z chorobami przewlekłymi, skutków otyłości, chorób oczu, długotrwałego stresu. Zorganizowano trening metodą Jacobsona i Schulza, warsztaty sprawnościowe.

Rok 2006 to rok realizacji kolejnego programu promującego zdrowie „Promocja zdrowia, polepszenie jakości życia i aktywizacja osób starszych”.

Motto programu: „Na emeryturze trzeba zapomnieć o telewizorze!

Najważniejszy jest ruch – dla ciała i dla umysłu”.

Nóżka w górę Gdy ciało jest zdrowe, zdrowy jest też duch. Aby to osiągnąć, potrzebny jest ruch. Uniwersytet Trzeciego Wieku ten problem w pełni rozwiązuje i dla chętnych gimnastykę organizuje. Nikt złą pogodą się nie przejmuje. Każdy z ćwiczących miejsce swe zajmuje.

Aby były piękne, zwinne i sprawne seniorki, muszą uważnie słuchać poleceń instruktorki.

Nóżka w górę, plecy proste, wciągnąć brzuch! Każda wie, że jest potrzebny jej ten ruch i choć nosi latek brzemię, no i kilogramy, chętnie robi pompki, brzuszki i kręci biodrami.

A po gimnastyce każda lekka jak piórko, czuje się jakby była własną córką! Więc warto o kondycje dbać, przede wszystkim by nie być ciężarem dla siebie i bliskich. (J.C.) W tym programie, oprócz wykładów i 50 godzin warsztatów sprawnościowych dla 4 grup, zorganizowany został trening pamięci, warsztaty „Jedz zdrowo”, zespoły zainteresowań, wycieczki turystyczne.

Rok 2007: „Promocja zdrowia i polepszenie jakości życia osób starszych” to kolejny program służący promocji zdrowia i aktywizacji osób starszych. W programie wzięli udział wszyscy słuchacze uniwersytetu wysłuchując 18 godzin wykładów, 5 grup ćwiczyło przez 40 godzin w sali i na basenie. Słuchacze docenili wartość ćwiczeń ruchowych i od listopada 2007 r. uruchomiono dodatkowo jedną godzinę ćwiczeń tygodniowo.67 osób wzięło udział w warsztatach żywieniowych prowadzonych przez dyplomowaną dietetyczkę.

Rok 2008: „Rola i miejsce osób starszych w budowaniu społeczeństwa obywatelskiego”, „Rola samoakceptacji w życiu człowieka”, „Potęga podświadomości”, „Rak szyjki macicy – konieczność profilaktyki”, „Cukrzyca – problem XXI w.”, „Cudowna moc masażu”, „Zalecenia WHO w sprawie promocji zdrowia”, to przykładowe tematy ilustrujące działania uniwersytetu w sferze zdrowia. Uzupełnieniem tematów teoretycznych 35

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

było praktyczne działanie w formie warsztatów sprawnościowych w liczbie 83 godzin, spacerów po mieście z przewodnikiem, rajdów, wycieczek i imprez integracyjnych.

Rok 2009: Programem objęto ponad 220 osób, przy czym większość uczestniczyła w kilku formach pracy. Ważnym elementem programu były zajęcia teoretyczne i praktyczne uczące sposobów udzielania pierwszej pomocy w sytuacjach zagrożenia życia i zdrowia. W warsztatach sprawnościowych (106 godz.) uczestniczyło w każdym tygodniu ok. 120 osób. Przeprowadzone zostało szkolenie dotyczące techniki uprawiania Nordic Walking. Zachęcono słuchaczy do uprawiania turystyki pieszej organizując I rajd „Seniorzy na szlakach Roztocza”.

Rok 2010: „Zdrowie – nasz największy skarb” – pod takim hasłem przebiegała realizacja „programu zdrowotnego”. Tym razem wiele uwagi poświęcone zostało poszerzeniu wiedzy na temat chorób stawów, osteoporozy, zespołowi metabolicznemu, chorobom psychicznym oraz zdrowotnym właściwościom roślin. Stałym punktem programu były warsztaty sprawnościowe w liczbie 97 godzin dla ok. 140 osób tygodniowo. Dużym zainteresowaniem słuchaczy cieszyły się wędrówki piesze. Zorganizowane zostały dwa rajdy piesze dla 151 osób i szkolenie Nordic Walking dla 32 osób.

Rok 2011: „Promowanie zdrowego stylu życia, aktywności umysłowej oraz fizycznej osób starszych”. W realizacji tego programu zwrócona została szczególna uwaga na problemy związane ze zdrowiem psychicznym, relacjami międzypokoleniowymi, sposobom radzenia sobie z traumatycznymi przeżyciami. Szczególnie dużo uwagi poświęcone zostało aktywizacji intelektualnej poprzez działalność zespołów zainteresowań, przygotowywanie seminariów, uroczystości, udział w wykładach poprzedzających zwiedzanie, ciekawych pod względem historycznym, przyrodniczym i zabytkowym, miejsc w kraju i zagranicą. Aktywności fizycznej służyło 110 godzin warsztatów sprawnościowych i piesze wędrówki.

Rok 2012: „Bądź aktywnym seniorem” to hasło programu, którego realizację rozpoczęliśmy w kwietniu br. Służyć on będzie dalszej wszechstronnej aktywizacji naszych słuchaczy.

Autorką i koordynatorem realizacji wszystkich dziewięciu programów była Zofia Piłat. Uzyskały one w drodze konkursów ogłaszanych przez Prezydenta Miasta dofinansowanie z budżetu Miasta Zamość. Wykłady prowadzili lekarze, psychologowie kliniczni, dietetycy. Warsztaty sprawnościowe prowadzi od 2005 r. mgr fizjoterapii Agnieszka Janowska. Udział słuchaczy w programach zwiększał się z każdym rokiem.

Słuchacze wyposażeni zostali w zasób wiedzy dotyczącej zmian zachodzących w organizmie i w psychice człowieka w wieku starszym, radzenia sobie z traumatycznymi przeżyciami, układania relacji z otoczeniem, sposobu odżywiania, udzielania pomocy w sytuacji zagrożenia życia i zdrowia. Udział w warsztatach sprawnościowych wpłynął na poprawę i utrzymanie sprawności ćwiczących. Uczestnicy programów zostali wyposażeni w zestawy ćwiczeń do samodzielnego ich uprawiania. Realizacja programów

36

Działalność uniwersytetu w latach 2002-2012

wyzwoliła w słuchaczach większą aktywność, wzrosła świadomość odpowiedzialności za własne zdrowie.

Tematyka wykładów i realizowane w ramach programów zajęcia cieszą się szczególnym zainteresowaniem słuchaczy, ponieważ są nakierowane na to, co w życiu bezcenne, czyli zachowanie zdrowia.

Działania uniwersytetu w sferze kultury Studium Wiedzy o Sztuce Uniwersytet od początku funkcjonowania przywiązywał dużą wagę do zaspokajania i rozwijania zainteresowania słuchaczy kulturą. W programie znalazły się wykłady z dziedziny sztuki, zwiedzanie wystaw plastycznych, wyjazdy do teatru, udział w koncertach, zwiedzanie zabytków, spotkania z poetami, prezentowano dorobek literacki Zamojszczyzny. Ze względu na duże zainteresowanie wiedzą o sztuce w listopadzie 2002 r. zorganizowane zostało Studium Wiedzy o Sztuce. Sale na wykłady udostępnił dyrektor Muzeum Zamojskiego, a wykłady prowadzi do chwili obecnej dr Piotr Kondraciuk. Przez pierwsze dwa lata funkcjonowania studium tematyka wykładów dotyczyła głównie zabytków sztuki sakralnej w Ordynacji Zamojskiej, twórczości ludowej, wpływu lwowskiego ośrodka artystycznego na sztukę regionu zamojskiego, sylwetek twórców Muzeum Zamojskiego, technikom graficznym, twierdzom kresowym I Rzeczypospolitej.

Słuchacze wysłuchali 16 wykładów i obejrzeli 16 wystaw oraz najpiękniejsze zabytki Zamościa, w tym Katedrę Zamojską, wystawę prac Marka Chagalla na Zamku w Lublinie, obraz Jana Matejki „Unia Lubelska”, Kaplicę św. Trójcy ze wspaniałymi freskami bizantyjskimi. Od roku 2005/2006 wprowadzono do programu usystematyzowany cykl z historii sztuki. Przez kolejne lata zaprezentowane zostały tematy: „Pradzieje kultury”, „Korzenie kultury chrześcijańskiej”, „Sztuka bizantyjska”, „Architektura romańska i gotycka”, „Renesans w architekturze i sztuce”, „Sztuka gotyku”, „Manieryzm, barok, rokoko, klasycyzm w architekturze i sztuce”. W związku z Rokiem Zamościa przybliżono słuchaczom historię rodu Zamoyskich, zbiory Biblioteki Zamoyskich poprzez wystawę „Od Jana do Jana” zorganizowaną przez Bibliotekę Narodową w „Muzeum Arsenał”.

Rok 2007/2008 był kontynuacją systematycznego kursu historii sztuki. Wykłady objęły okresy od impresjonizmu do konceptualizmu, malarstwo polskie – historyzm XIX w.

Ugruntowaniu wiedzy służył wyjazd do Muzeum Narodowego na wystawę „Złoty wiek malarstwa flamandzkiego”. Kolejny rok poświęcono sztuce dekoracyjnej i zdobnictwu.

Zrealizowano tematy: „Ozdoby i biżuteria od starożytności do czasów współczesnych”, „Od ceramiki glinianej do porcelany”, „Moda i stroje na przestrzeni wieków”, „Meble w rozwoju historycznym”, „Broń jako dzieło sztuki zdobniczej”, „Regionalne formy ceramiki użytkowej”.

Zainteresowanie wykładami z historii sztuki z roku na rok było większe, dlatego w roku 2009/2010 zorganizowane zostały dwie grupy słuchaczy. Jedna (nowa) po37

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

znawała historię sztuki od starożytności, druga grupa poznawała tajniki stylu lubelskiego, sztuki ormiańskiej, sztuki i liturgii w obrzędach. Rok 2010/2011 poświęcono sylwetkom wybitnych twórców: Leonardowi da Vinci, Michałowi Aniołowi, Janowi Matejce, Arturowi Grottgerowi. Uzupełnieniem wykładów było zwiedzanie wystaw w Galerii BWA i Muzeum Zamojskim. W związku z organizacją wycieczek do Paryża i Drezna zorganizowano wykłady poświęcone dziełom sztuki w Luwrze oraz zbiorom Galerii Drezdeńskiej. W roku jubileuszowym wzbogaciliśmy program studium o zajęcia z dziedziny muzyki. Zajęcia na temat „Pasji” Jana Sebastiana Bacha przeprowadził Tadeusz Wicherek, dyrektor naczelny i artystyczny Orkiestry Symfonicznej im. Karola Namysłowskiego w Zamościu. We współpracy z Centrum Kultury Filmowej „Stylowy” zorganizowana została Akademia Filmowa Trzeciego Wieku. Zajęcia odbywają się raz w miesiącu i składają się z dwóch części: wykładu dr Seweryna Kuśmierczyka z Uniwersytetu Warszawskiego, poświęconego sztuce filmowej oraz seansu filmowego. Doborem filmów i zapewnieniem wykładowcy zajmuje się dyrektor Centrum Andrzej Bubeła.

Dużym zainteresowaniem słuchaczy cieszyły się wyjazdy do teatru. Najchętniej wybierana była lekka muza, a więc operetka. Uniwersytet obejrzał 8 spektakli w Teatrze Muzycznym w Lublinie, była też „Carmen” Bizeta w Teatrze Wielkim w Warszawie, „Klątwa” Stanisława Wyspiańskiego w Nadrzeczu w Fundacji „Kresy” oraz „Wesele” w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Lublinie.

Systematycznie, najpierw w sposób zorganizowany, a obecnie indywidualnie słuchacze oglądają wystawy plastyczne prezentowane w Biurze Wystaw Artystycznych i Muzeum Zamojskim, uczestniczą w wernisażach.

Zespół Rękodzieła Artystycznego Zespół Rękodzieła Artystycznego utworzony został w drugim semestrze roku akademickiego 2004/2005 z inicjatywy Alicji Małek i jest prowadzony przez nią do chwili obecnej. Zrzesza panie, które mają zręczne ręce, dużo chęci do pracy i inwencję twórczą.

Liczy dwadzieścia osób. W ciągu tych kilku lat liczebność i skład zespołu zmieniał się.

Kilka osób pracuje od początku utworzenia zespołu, część zrezygnowała, przyszły nowe.

Ma to zalety, bo każda nowoprzybyła wnosi swoje umiejętności i pasje.

Spotkania zespołu odbywają się raz w tygodniu w Zamojskim Domu Kultury.

Co robią Panie?

• dziergają serwetki i różne cudeńka z nici i włóczki (gwiazdki, aniołki, koszyczki itp.), • haftują obrazy i serwety, • wykonują ozdoby okolicznościowe związane z Bożym Narodzeniem i Wielkanocą (kwiaty, koszyczki z krepiny i bibuły), • kartki okolicznościowe i zaproszenia na imprezy, • wyroby metodą patchworkową.

Prace zespołu prezentowane były na wystawie „Rękodzieło okolicznościowe inspirowane tradycją oraz indywidualną inwencją twórczą” w dniach 6-31 maja 2007 roku 38

Działalność uniwersytetu w latach 2002-2012

w Muzeum Zamojskim. W roku 2009 w dniach od 2- 28 marca w Książnicy Zamojskiej odbyła się pierwsza wystawa z cyklu „Uwolnić ukryte talenty”, na której zaprezentowano prace rękodzielnicze i malarskie członków zespołu. Druga wystawa z tego cyklu, również w Książnicy Zamojskiej, prezentowana była w dniach 8-30 listopada 2010 r.

Z okazji jubileuszu 10-lecia naszego uniwersytetu zorganizowana zostanie w dniu 5 czerwca w Zamojskim Domu Kultury trzecia wystawa z cyklu „Uwolnić ukryte talenty”.

Swoistą wystawą bywa też wystrój sali i choinki, we własnoręcznie wykonane wyroby z okazji corocznych spotkań opłatkowych. Przy tej okazji organizowane są kiermasze „małych dzieł sztuki”, które cieszą się dużym zainteresowaniem.

Praca w zespole, przygotowywanie wystaw i spotkań okolicznościowych sprawia dużo zadowolenia i satysfakcji. Prace podobają się, znajdują akceptację koleżanek i kolegów z uniwersytetu oraz zwiedzających wystawy.

Zespół Malarski Zespół powstał 6 lat temu. Początki były bardzo skromne. Kilka osób, pod kierunkiem Magdaleny Cieplechowicz, a następnie Marka Sołowieja – artysty malarza, zaczęło swoje pierwsze próby malarskie. Od roku akademickiego 2007/2008 miejsca do pracy zespołu użyczył w BWA Jerzy Tyburski – artysta, dyrektor placówki. Podjął się też opieki artystycznej nad początkującymi malarzami. Kierownikiem zespołu była początkowo Elżbieta Strzelecka, a od 2009 roku Halina Kamińska-Wiater. Zespół liczy 15 osób.

Zajęcia odbywają się w każdy poniedziałek (rocznie od 28 do 30 spotkań) w Galerii Zamojskiej BWA lub w plenerze. Uczestnicy poznają tajniki warsztatu malarskiego, uczą się plastycznego patrzenia, zasad kompozycji, perspektywy. Większość spotkań to zajęcia warsztatowe, malowanie obrazów przy użyciu farb olejnych, akwareli, akrylu, rysowanie ołówkiem, piórkiem, węglem, kredkami, malowanie na szkle. Są to głównie martwa natura, szkice postaci, pejzaże, próby malowania portretów i autoportretów.

Członkowie zespołu poznają twórczość wybitnych artystów w oparciu o filmy i wystawy prezentowane w BWA. W 2009 roku została zorganizowana pierwsza wystawa prac zespołu „Co nam w duszy gra?” w Biurze Wystaw Artystycznych. Obrazy członków zespołu były prezentowane na dwóch wystawach z cyklu „Uwolnić ukryte talenty” w Książnicy Zamojskiej w marcu 2009 r. oraz w listopadzie 2010 r. Swój dorobek malarski zespół zaprezentował dwukrotnie (2009 i 2011) na Ogólnopolskich Juwenaliach Uniwersytetów Trzeciego Wieku w Warszawie. Obrazy członków zespołu ozdabiają biuro uniwersytetu.

W opinii członków zespołu praca artystyczna to sposób na podniesienie poczucia własnej wartości, samorealizację oraz ciekawsze i bogatsze życie duchowe. To także sposób komunikowania ze światem zewnętrznym oraz wyzwalania najskrytszych myśli i uczuć.

39

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

Zespół Wokalny „Gaudeamus” Chór rozpoczął pracę w listopadzie 2008 roku, by spełnić pragnienie słuchaczy „śpiewania dla przyjemności”. Prowadzenia zajęć podjął się mgr Tomasz Ziąbkowski z Zamojskiego Domu Kultury. Lokal na próby zapewnił Zamojski Dom Kultury. Zespół przyjął nazwę „Gaudeamus”. Ma on w repertuarze pieśni patriotyczne, religijne, kolędy, popularne piosenki, wśród nich skomponowane przez Pana Tomasza. Zespół uświetnia swoimi występami uroczystości i imprezy okolicznościowe organizowane przez uniwersytet, bierze udział w kolędowaniu na Rynku Wielkim w Zamościu. Wspólnie z młodzieżą zorganizował wieczór „Muzyka łączy pokolenia”. Zaszczytem dla zespołu było zaśpiewanie „Gaudeamus” na inauguracji roku akademickiego w Wyższej Szkole Zarządzania i Administracji. Swój dorobek zespół prezentował na Juwenaliach UTW w Warszawie, brał także udział w XI i XII Wojewódzkim Przeglądzie Zespołów Seniorskich w Dęblinie zdobywając w 2010 roku puchar i nagrodę, a w 2011 wyróżnienie i nagrodę.

Zespół liczy 26 osób. Sprawami organizacyjnymi zajmuje się Janina Dziechciaruk.

Działalność turystyczna Od początku funkcjonowania uniwersytet organizował każdego roku wycieczki krajowe i zagraniczne. Ich trasy były dobierane tak, by łączyły w sobie walory historyczne, artystyczne, przyrodnicze, by były przykładem dziedzictwa kulturowego zarówno naszego, jak też innych narodów. Pierwsza wyprawa odbyła się historyczno-przyrodniczym szlakiem po ziemi hrubieszowskiej. Było więc Horodło z Kopcem Unii Horodelskiej, zabytkowe cerkwie w Hrubieszowie i Horodle, Gródek Nadbużański – grodzisko oraz bliska podróż zagraniczna do Żółkwi i Lwowa, a tam najcenniejsze zabytki architektury, Cmentarz Łyczakowski i Orląt Lwowskich, pobyt w Teatrze Wielkim, gdzie mieliśmy szczęście zobaczyć słynną kurtynę, dzieło Henryka Siemiradzkiego. W kolejnych latach słuchacze zwiedzili urocze zakątki Roztocza: Józefów z kamieniołomami, Hrebenne z zabytkową cerkwią unicką, Siedliska ze skamieniałymi drzewami, Bełżec z jego tragiczną historią Żydów, Tomaszów Lubelski z pięknym kościołem modrzewiowym, Radecznicę z Sanktuarium św. Antoniego, Zwierzyniec i Roztoczański Park Narodowy, Skierbieszowski Park Krajobrazowy i wiele innych ciekawych miejsc związanych z historią Zamojszczyzny. Zwiedziliśmy też wiele innych interesujących miejsc w naszym kraju: Kozłówkę związaną z rodem Zamoyskich, zabytki Sandomierza i Baranowa, rezydencję magnacką w Łańcucie, Leżajsk, gdzie wysłuchaliśmy koncertu organowego, Twierdzę Przemyśl i Krasiczyn, Kraków i Zakopane, Wrocław, Książ i Świdnicę z przepiękną Świątynią Pokoju wpisaną na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Przewędrowaliśmy „Szlak Trzech Kultur od Włodawy do Janowa Podlaskiego”. Podziwialiśmy piękne bieszczadzkie krajobrazy, „puszcz przepastnych krainę”, Wigry i Augustów.

40

Działalność uniwersytetu w latach 2002-2012

W programie wycieczek zagranicznych znalazły się kraje Unii Europejskiej. Z wielkim sentymentem zwiedzaliśmy Wilno: cmentarze na Rossie i na Antokolu, Uniwersytet, przepiękne zabytki architektury, miejsca kojarzące się z wybitnymi postaciami naszej historii, nauki i literatury, Adamem Mickiewiczem, Juliuszem Słowackim, z postacią św. Faustyny Kowalskiej, królem Kazimierzem. Były też Troki i Kowno. W kolejnych latach skierowaliśmy swe kroki do Pragi, Bratysławy i Wiednia, Wenecji, Padwy, Florencji, Rzymu i Asyżu. Na szlaku naszych wędrówek znalazły się też Kalambaka ze słynnymi wiszącymi klasztorami, Ateny ze znanym z historii Akropolem i Stadionem Olimpijskim, Epidauros i Tolo na Peloponezie.

Zwiedziliśmy też słynną z miłości Romea i Julii Weronę, Lazurowe Wybrzeże – Niceę, Cannes, Monako. W Hiszpanii odpoczywaliśmy na Costa Brava, zwiedziliśmy Barcelonę ze słynnymi dziełami Gaudiego i przepięknym widowiskiem – „tańczące” w rytm muzyki fontanny. W strugach deszczu uczestniczyliśmy w wieczornej procesji w Lourdes. Nasza ostatnia trasa wiodła przez Amsterdam, Brukselę, Paryż i Norymbergę. Z zachwytem oglądaliśmy wnętrza Wersalu, skarby Luwru, Katedrę Notre Dam. Ze szczytu Wieży Eiffla podziwialiśmy panoramę Paryża. Na moment wtopiliśmy się w gwarny tłum artystów i turystów na Montmartre, by poczuć atmosferę tego miejsca.

Zakończyliśmy zwiedzanie „wypadem” do Saksonii, by zobaczyć Drezno i słynne obrazy mistrzów w Galerii Drezdeńskiej, odwiedzić zamek w Stolpen, w którym więziona była Hrabina Cosel i inne ciekawe pod względem historycznym i przyrodniczym miejsca.

W dziesiątym roku działalności uniwersytetu planowane są wycieczki do Warszawy do Centrum Nauki Kopernik, Szlakiem bohaterów „Trylogii” Henryka Sienkiewicza po Zamojszczyźnie oraz do Chorwacji – perły nad Adriatykiem.

Studium Wiedzy o Regionie Uwzględniając duże zainteresowanie słuchaczy wiedzą o Zamościu i regionie w roku akademickim 2008/2009 zorganizowane zostało Studium Wiedzy o Regionie. Tematyka zajęć studium zawarta została w tytule „Ludzie, fakty, zabytki, historia, przyroda i kultura regionu”. Zajęcia odbywają się co drugi czwartek. Opiekunem zespołu jest mgr Krystyna Łepik. W okresie trzech lat działalności liczba uczestników zajęć studium podwoiła się i liczy obecnie 138 osób, czyli prawie połowę uniwersytetu.

Formy pracy studium: wykłady ujęte w cykle tematyczne, np.: „Słynne rody na Zamojszczyźnie”, „Zamoyscy – historia rodu, związki z innymi słynnymi rodami”, „Zamościanie znani i nieznani”, „Wielkie wydarzenia historyczne w Zamościu i na Zamojszczyźnie”, „Flora i fauna Roztoczańskiego Parku Narodowego” oraz seminaria, wycieczki piesze po Zamościu i regionie, rajdy piesze, kuligi.

Zwiedzanie zrewitalizowanych zabytków Zamościa odsłoniło przed słuchaczami wiele tajemnic. Udostępnione niedawno podziemia Ratusza wywołały zainteresowanie historią miasta. Niezmiennym zainteresowaniem cieszą się od lat spacery z przewodnikiem po zakątkach naszego miasta. Tradycją stały się rajdy piesze po Roztoczu 41

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

organizowane przez studium dla wszystkich chętnych słuchaczy oraz uczestnictwo w rajdach organizowanych przez PTTK. Wędruj studencie w świat !

Janina Czerwieniec

Każdy człowiek ma marzenia nawet takie, o których wie, że nie mogą się spełnić. Obarczony obowiązkami zawodowymi, rodzinnymi, ograniczony finansami ich realizację odkłada na później, lub z nich rezygnuje. Kiedy jednak jest już seniorem, na emeryturze, jest wolny – marzenia wracają. Chciałoby się poznać dalekie kraje z ich mieszkańcami, ale swoją ojczyznę też – często dotąd niepoznaną. Przeraża nas jednak i często przerasta sama organizacja takich przedsięwzięć w pojedynkę. I oto znalazło się rozwiązanie tego problemu – w Zamościu powstaje Uniwersytet Trzeciego Wieku. On pozwolił nam spełnić nasze marzenia. W ciągu dziesięciu lat istnienia i działania jego kierownictwo zorganizowało tyle wycieczek krajowych i zagranicznych, że każdy słuchacz – w miarę swoich możliwości i chęci – mógł wreszcie pojechać tam, gdzie chciał.

Poznaliśmy: nasze rodzinne miasto – Zamość – jego historię i zabytki, dla większości dotąd nieznane, naszą najbliższą okolicę – Wschodnia Polskę – z jej wspaniałą przyrodą i zabytkami, o których prawdziwe było powiedzenie: „swego nie znacie, sami nie wiecie, co posiadacie”. Zwiedziliśmy ciekawe, często dziewicze jeszcze zakątki naszego pięknego kraju, poznaliśmy jego historię, cuda przyrody, naszych bohaterów, pomniki pamięci narodowej. Z zagranicznych wojaży wymienię te najważniejsze: Słowację, Czechy, Austrię, Włochy, Grecję, Bułgarię, Serbię, Szwajcarię, Lazurowe Wybrzeże, Monaco, Hiszpanię, Wybrzeże Costa Brava, Francję, Niemcy, Holandię, Belgię, Litwę.

Wycieczki były autokarowe i każdego dnia oglądaliśmy coś nowego. Poza stolicami krajów zwiedzaliśmy dziesiątki mniejszych miasteczek, pięknych i ciekawych z ich historią i zabytkami, ogrody botaniczne i liczne cuda przyrody. Podziwialiśmy zapierający dech w piersiach widoki i krajobrazy: góry, doliny, wodospady, rzeki, tunele, surową groźną przyrodę i cudowną roślinność. Piloci wycieczek edukowali i umilali podróż. Te wycieczki dostarczały nam wielu przeżyć i niezapomnianych wzruszeń, pozwoliły dostrzec jak piękna jest nasza Ziemia z jej przyrodą i mieszkańcami, i że powinniśmy ją kochać, szanować i chronić.

Notatki z podróży na Kresy

Henryka Pastusiak

Po wysłuchaniu cyklu wykładów dr Piotra Kondraciuka tak zafascynowała nas kultura pogranicza, że w czerwcu 2008 roku zorganizowaliśmy wycieczkę na Kresy. Była to podróż sentymentalna po dawnych terenach Rzeczypospolitej, gdyż wielu z nas wiąże rodzinne wspomnienia ze Lwowem, Stanisławowem, Krzemieńcem, Zaleszczykami (to tam na moście nad Dnieprem stał przed laty żołnierz polski i rumuński, tam przebiegała granica…).

42

Działalność uniwersytetu w latach 2002-2012

Pojęcia Kresy użył po raz pierwszy Wincenty Pol w poemacie „Mohort”, wydanym w Krakowie w 1854 roku. Pol był poetą, geografem, autorem liryków, badaczem Karpat.

Uczestniczył w powstaniu listopadowym na Litwie, od 1833 roku mieszkał w Galicji, a w 1849 objął pierwszą polską katedrę geografii na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.

Dzieła Wincentego Pola „Pieśń o ziemi naszej” i „Mohort” wywarły ogromny wpływ na wyobraźnię i marzenia o kształcie przestrzennym Rzeczypospolitej sprzed 1772 roku.

Słowo Kresy bywało wymieniane jako synonim „małej ojczyzny” Polaków poddanych repatriacji po II Wojnie światowej (około 2 mln osób).

Pierwotne znaczenie słowa Kresy dotyczyło linii stacjonowania chorągwi na południowym wschodzie, granicy Rzeczypospolitej między Dnieprem a Dniestrem. Wówczas Korona, jako część Rzeczypospolitej Obojga Narodów, sięgała po Zaporoże, po Sicz, Połtawę, po Dzikie Pola, obejmowała też Kijów i Czernichów.

Współtwórcą legendy patriotycznej o Kresach był Artur Grottger. Jego cykl obrazów „Lituania” (który mieliśmy okazję obejrzeć w Muzeum Zamojskim), ukazuje Litwinów i Polaków zgodnie walczących w powstaniu styczniowym w 1863 roku.

Pierwszym etapem wycieczki był Pałac Koniecpolskich w Podhorcach zbudowany w stylu późnego renesansu w 1640 roku. Miał on być miejscem uciech i wypoczynku. Miał przebogaty wystrój, liczne kolekcje obrazów, a najpiękniejsza była Sala Karmazynowa. Pałac stoi na wysokiej skarpie opadającej w dolinę, a przez tak dobraną lokalizację z renesansowych okien i tarasu rozciąga się widok na okolicę. Z trzech stron: wschodu, południa i zachodu występują mury obronne, za nimi sucha fosa i wały ziemne.

Aby dodać splendoru Koniecpolskim za udział potomka w wojnie z Turkami, właściciel podarował zamek Janowi III Sobieskiemu (który dar przyjął, ale nigdy tam nie zamieszkał). W późniejszych latach pałac przechodził kolejne etapy rozbudowy i upiększeń. Za czasów rodu Rzewuskich założono tam zbiór pamiątek po Janie III Sobieskim.

W czasie wojny bolszewickiej pałac został całkowicie zniszczony, tylko niektóre pamiątki i zabytki odzyskano.

Za czasów ZSRR obiekt służył jako szpital, z wnętrz nic nie pozostało. Obecnie pałac jest poddawany renowacji. W czasie naszej wycieczki odbywała się tu konferencja z udziałem Ministra Kultury Ukrainy, więc do środka nie weszliśmy, ale zgodnie z zapewnieniami przewodnika forma renesansowa i gotyckie mury mają tu być odbudowane. Duch Koniecpolskich powróci.

Następnym etapem wycieczki był Poczajów i Poczajowska Ławra. Jest to sanktuarium – ośrodek kultu religijnego jak nasza Częstochowa. Legenda mówi o przejeżdżającym księciu i jego słudze. Wnętrze jest bogato zdobione freskami. Obok seminarium, po którym oprowadzał nas kleryk. Obowiązkowo otrzymaliśmy chusty na głowy i kolorowe spódnice przed wejściem.

Kolejnym miejscem zwiedzania był Krzemieniec. Położony u stóp Góry Królowej Bony w dolinie rzeki Ikwy. W Krzemieńcu, zwanym niegdyś „Atenami Wołyńskimi”, Tadeusz Czacki w XVIII wieku założył Gimnazjum Wołyńskie. Wykładowcami byli m.in. historyk Joachim Lelewel i pisarz Józef Korzeniowski. Tu w latach 1817/18 uczył się Juliusz Sło43

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

wacki. Jego ojciec Euzebiusz był nauczycielem poezji i wymowy. Juliusz Słowacki ukończył studia w Wilnie, rzadko bywał w Krzemieńcu. Ale dworek, w którym mieszkał z matką Salomeą przetrwał do dziś. Staraniem Departamentu Dziedzictwa Narodowego Ministerstwa Kultury Polski utworzono tu muzeum. Dla upamiętnienia poety rzeźbę wykonał Wacław Szymanowski i została ona umieszczona w kościele katolickim Krzemieńca. Za siedzącą postacią poety stoi skrzydlaty rycerz „Król Duch”.

Jadąc w stronę Tarnopola obejrzeliśmy jeszcze Wiśniowiec i Zbaraż, gdzie Bohdan Chmielnicki oblegał ze swoimi wojskami Jaremę Wiśniowieckiego.

W następnym dniu zwiedzaliśmy Tarnopol, położony nad rzeką Sered – tu z nadania króla Polski Zygmunta I kasztelan krakowski Jan Tarnowski zbudował twierdzę dla obrony Polski przed najazdem Turków i Tatarów. Były to lata 1540-1548. Następnie zamek został rozbudowany i umocniony przez Krzysztofa Tarnowskiego, syna Jana. A miasto naturalną koleją rzeczy dostała w posagu córka księcia Konstantego Ostrogskiego, żona Tomasza Zamoyskiego.

Trembowla powstała nad brzegami rzeki Gniezny. W 1366 roku Kazimierz Wielki zbudował tu na wysokiej górze murowany zamek o eliptycznym kształcie z trzema wieżami.

W 1675 roku zamek odparł najazd turecki. Podczas najazdu Kozaków cudowna Matka Boża z Trembowli „chodziła” po murach i odwracała kule ku Kozakom. W 1673 roku obraz ten przewieziono do Lwowa. W czasie wizyty Ojca Świętego Jana Pawła II obraz został ukoronowany w kościele św. Jana we Lwowie.

Kościół Karmelitów w Trembowli projektował architekt Szyszko-Bogusz, a organy dla tej obecnej cerkwi to dar z Wrocławia. Z Trembowlą związany jest Michał Potocki, który za swoje grzechy dostał pokutę – zbudować kościół własnym kosztem. Grzesznik tak się przejął swoją winą, że zbudował 77 kościołów w różnych miastach.

W Czortkowie natrafiliśmy na ślady rodu Potockich, ale z architektury świeckiej nic nie ocalało. Natomiast ocalała świątynia dominikanów, ufundowana przez Sieniawskich.

Obecnie jest przy niej dwóch paulinów (starszy ma 70 lat, młodszy 30), którzy proszą o wsparcie dla mieszkających tam Polaków.

Kamieniec Podolski był budowany na wysokim skalnym brzegu rzeki Smotrycz, w kilku etapach, od XI do XV wieku. Tylko tędy mogli wjeżdżać tureccy najeźdźcy.

W północnej ścianie zamku umieszczono dwie kamienne kule armatnie – symbol potęgi twierdzy. Ciągłe wojny i wyniszczenia wymagały dalszej modernizacji. Dlatego w 1621 roku zbudowano nowy zamek według wzorów holenderskich. Pod zamkiem znajdowały się korytarze podziemne, kazamaty, a całość wzmacniały masywne skarpy i przypory.

W 1672 roku Turcy oblegali twierdzę, a jej południowej flanki bronił Jerzy Wołodyjowski.

Popiersie bohatera umieszczone jest obecnie na dziedzińcu ogrodu kwiatowego. Patrząc na sylwetkę „małego rycerza”, wspominamy tak pięknie opisane przez Henryka Sienkiewicza dzieje Polski w Trylogii.

Z Kamieńca Podolskiego po śniadaniu jedziemy terenem Bukowiny. Tu występuje przełom Zbrucza i Dniestru.

44

Działalność uniwersytetu w latach 2002-2012

Twierdza Chocim to najstarsza i najważniejsza warownia nad Dniestrem. Powstała w XII wieku jako punkt militarny księstwa Halicko-Wołyńskiego. W 1621 roku pod murami Chocimia trwała wojna Kozaków z Turkami. W XVII wieku w Chocimiu panowali na przemian Polacy i Turcy. Wojska Bohdana Chmielnickiego przebywały w Chocimiu w latach 1650-1653, gdy Kozacy walczyli przeciwko szlachcie polskiej.

Tylko w XVIII wieku Turcy okupowali Chocim. Po rekonstrukcji twierdza Chocim była najpotężniejszym punktem obronnym. Kozacy przy istniejącej twierdzy wybudowali nową z kamienia, całą otoczoną wałem ziemnym z bastionami. Na wałach ustawiono 200 armat, w twierdzy przebywało od 20 do 60 tysięcy żołnierzy. W 1739 roku po bitwie pod Stawczanami Rosjanie pokonali Turków.

Twierdzę Chocim zbudował Jabłonowski w 1652 roku za czasów Jana III Sobieskiego.

Do twierdzy prowadziła brama lwowska i most przez Dniestr, gdzie Zbrucz wpada do Dniestru. Za mostem przebiega granica Podola i Bukowiny. W twierdzy zgromadzono 30 tysięcy żołnierzy wojska polsko-litewskiego pod dowództwem Chodkiewicza. Z pomocą wojsk kozackich twierdza broniła się przed czterokrotnie potężniejszą armią turecką.

Bitwa w oblężeniu trwała 1 miesiąc i 10 dni, poległo 40 tysięcy janczarów, zginęło 80 tysięcy Turków. Pod Chocimiem rozegrały się cztery wielkie bitwy, ostatnia najpotężniejsza w 1812 roku z Napoleonem. Obecnie część pola bitewnego odrestaurowano, na dróżce pod wzgórzem ustawiono wozy imitujące kozackie hordy. Wzgórze porasta roślinność.

Dzieci z okolicznych wiosek zrywały maki, rumiani i z bukiecikami przybiegały do nas, do autokaru, ciekawe spotkania z turystami. Chętnie zbiegały z nami po skarpie aż do brzegu Dniestru.

Następnego dnia przejeżdżając przez most nad Prutem, aż do odległych o 54 km Czerniowiec, śpiewaliśmy znaną piosenkę „Tam szum Prutu Czeremoszu…”.

Czerniowce są wielonarodowościowe, obecnie przygotowują się do obchodów 600-lecia istnienia (1408-2008). Mają bardzo dobrze wyposażone hotele (mieszkaliśmy w Hotelu Bukowina) i życzliwą obsługę.

Po śniadaniu 17 kwietnia wyjechaliśmy do Kołomyi. Mieszka tam około 1,5 tysiąca Polaków, istnieje Towarzystwo Kultury Polskiej. Na Uniwersytecie jest wydział filologii polskiej. Nazwa Kołomyja pochodzi prawdopodobnie od tego, że leży koło Prutu – a w rzece się myje (Prut- Myja).

W Kołomyi odbywa się Światowy Zjazd Hucułów, tu powstał taniec ludowy kołomyja.

Istnieje bardzo bogate Muzeum Huculszczyzny, zawierające stroje góralskie, korale, pisanki i wiele innych wyrobów sztuki ludowej. Najpierw zwiedziliśmy Muzeum, a potem miasteczko i pod wielką pisanką na Rynku Miejskim zrobiliśmy sobie pamiątkowe zdjęcie.

Kolejne miasto – Stanisławów. Zbudowali Stanisław Potocki (1654) i jego syn Jerzy (1664). Miasto leży nad Bystrzycą, w 1918 roku była tu granica z Węgrami.

Ratusz z 1695 roku ma cechy późnego renesansu z elementami baroku. Kościół pod wezwaniem św. Stanisława jest otoczony pięknym ogrodem, a w nim wśród kwiatów ustawiono pomnik ku czci Michała Wołodyjowskiego. Na skwerku zachował się też pomnik Adama Mickiewicza, który odwiedzał Stanisławów. Obecnie miasto nosi nazwę Iwano-Frankowsk, 45

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

odkąd radni miejscy zagłosowali na temat zmiany nazwy (prawie połowa była za utrzymaniem nazwy Stanisławów, o nazwie Iwano-Frankowsk przeważył tylko jeden głos).

Zbliżamy się do Lwowa i do końca naszej wędrówki. Wielu uczestników wycieczki dzieli się wrażeniami, przypomina opowiadania seniorów rodu, którzy albo pochodzili z tych terenów, albo mieli tu krewnych. Dlatego w ponurym nastroju przejeżdżamy do Halicza.

Miasteczko to założył Danił Romanowski Halicki w 1199 roku (który także założył dwór).

Do Halicza za czasów Stefana Batorego zaproszono Karaimów. To oni przynieśli tu swoją kulturę, swoje obyczaje, nawet produkty spożywcze, tzn. własną kuchnię. Mieliśmy okazję spróbować ich produktów na innej wycieczce w Trokach. Obecnie na Ukrainie żyje około 1100 Karaimów.

I tak czterodniowa wycieczka dobiegła końca. Wspomnienia pozostaną na zawsze, niektórzy uczestnicy zamierzają tu jeszcze przyjechać, by bez pośpiechu i w zadumie przeżywać spotkanie z historią.

Przewodnikiem doskonale znającym historię był mgr Ryszard Lisicki, organizatorem z ramienia Zamojskiego Uniwersytetu III wieku – inż. Henryka Pastusiak.

46

Zofia Piłat

Nasi wykładowcy 2002-2012

ANDREASIK Jan, dr inż. specjalista z dziedziny zarządzania projektami, metod oceny projektów gospodarczych, teorii systemów, badań operacyjnych, rektor Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu BAŃKOWSKI Mirosław, mgr historii, Muzeum Zamojskie BODES Bogdan, mgr artysta malarz BODYS Teresa, mgr sędzia BORKOWSKA Danuta, prof. dr hab. specjalista z zakresu hodowli bydła i produkcji mleka, prodziekan Wydziału Nauk Rolniczych w Zamościu BORKOWSKI Stanisław, mgr prokurator BORYS Małgorzata, kosmetolog BRODOWSKA Marzena Sylwia, dr specjalista z dziedziny chemii rolnej i ochrony środowiska, Wydział Nauk Rolniczych w Zamościu BUDZYŃSKI Sylwester, mgr, Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Zamościu BYRA Jan, mgr dziennikarz CECOT Irena, mgr, Muzeum Zamojskie CHMIELEWSKI Zbigniew, mgr specjalista psychologii klinicznej CIEKLIŃSKA Anna, mgr psychologii klinicznej CZUBARA Krzysztof dr dziennikarz DEMETRAKI-PALEOLOG Andrzej, dr hab. specjalista z zakresu hydrobiologii, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie DUŁAWSKA Maria, mgr poetka DURAKIEWICZ Krystyna, mgr konserwator dzieł sztuki DURAKIEWICZ Marek, dr nauk med. specjalista chorób naczyń ks. DYCZEWSKI Leon OFM Conv., prof. dr hab., Katolicki Uniwersytet Lubelski DYBOWSKA Małgorzata, mgr muzykolog FEDUSZKA Jacek, dr specjalista z dziedziny nauk historycznych, bibliotekarstwa i historii wojskowości, Muzeum Zamojskie FIAŁA Edward, dr hab., specjalista z dziedziny literatury, Katolicki Uniwersytet Lubelski ks. GALEK Czesław, dr specjalista z dziedziny pedagogiki porównawczej, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu GBUREK Tadeusz, dr nauk med. specjalista z dziedziny kardiochirurgii 47

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

GERYCZ Włodzimierz, dr specjalista z dziedziny polityki regionalnej i współpracy transgranicznej GIEMZA Lech, dr nauk humanistycznych GNYP Elżbieta, mgr artystka GORZKOWICZ Justyna, mgr filologii polskiej, doktorantka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego ks. GUZ Tadeusz, prof., dziekan Wydziału Zamiejscowego Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL w Tomaszowie Lubelskim HANEJKO Eugeniusz, mgr historii, dyrektor Muzeum Regionalnego w Tomaszowie Lubelskim IWASYK Irena, mgr filologii angielskiej JACHYMEK Jan, prof. dr hab. specjalista z dziedziny historii najnowszej, polskiej myśli politycznej JAMROŻ Maria, przewodnik turystyczny JANOWSKA Agnieszka, mgr fizjoterapii JAWOR Anna, mgr socjologii IGRAS Stanisława, lek. med. specjalista chorób oczu KACZOR Stanisław, prof. dr hab. specjalista nauk pedagogicznych KAMIŃSKI Józef Ryszard mgr etnografii KAWAŁKO Bogdan, mgr inż. specjalista z dziedziny polityki regionalnej i współpracy transgranicznej, dyrektor Departamentu Rozwoju w Urzędzie Marszałkowskim w Lublinie KAWAŁKO Danuta Regina, mgr inż. dyrektor Książnicy Zamojskiej KĘDZIORA Waldemar, dr nauk med. specjalista chorób oczu KIELASIŃSKA Joanna, mgr dietetyk KIJEK Jadwiga, mgr skarbnik Miasta Zamość KLEINROK Andrzej, dr hab. specjalista z dziedziny kardiologii KLIMCZUK Bogusław, dr specjalista z dziedziny ekonomii KONDRACIUK Piotr, dr specjalista z dziedziny historii sztuki, ikonografii i malarstwa sakralnego, zastępca dyrektora Muzeum Zamojskiego KORGA Janusz, dr historyk KOSSOWSKI Tomasz, mgr Zastępca Prezydenta Miasta Zamość KOT Łukasz, dr nauk humanistycznych KOWALCZYK Jerzy, prof. dr hab. historyk sztuki, Polska Akademia Nauk KOWALCZYK-JUŚKO Alina, dr specjalista z zakresu odnawialnych źródeł energii, Wydział Nauk Rolniczych w Zamościu KOWALSKI Robert, mgr historii KOWERSKI Mieczysław, dr specjalista z dziedziny demografii, prorektor Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu KOŚCIUSZKO Filip, lek. med. specjalista psychiatrii KRACZKOWSKI Tomasz, lek. medycyny 48

Nasi wykładowcy 2002-2012

KRAMARCZUK Elżbieta, lek. med. diabetolog KRAUZE Joanna, mgr, Centrum „Synagoga” w Zamościu KRYGIER Andrzej, mgr AIUTA KWIECIEŃ Marek, mgr płk wykładowca Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Zamościu KURZĘPA Irena, dr nauk humanistycznych KUŚNIERZ Jerzy, mgr archeologii, Muzeum Zamojskie LAMEŃSKI Lechosław, prof. dr hab. historyk sztuki, Katolicki Uniwersytet Lubelski LIBERADZKI Jerzy, lek. med. pediatra LIPIEC Wiesław, fotografik LIZUT Jan, mgr nauczyciel ŁYSIAK Dorota, mgr archeologii, Muzeum Zamojskie MALEC Ryszard, mgr geografii MARCZEWSKI Krzysztof, prof. dr hab. nauk medycznych, specjalista z dziedziny chorób wewnętrznych, endokrynologii, nefrologii, członek Europejskiej Komisji Etycznej przy Parlamencie Europejskim MARTYN Waldemar, prof. dr hab. specjalista z dziedziny gleboznawstwa ogrodniczego, rektor Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Zamościu MARZEC Piotr, florysta MAZUREK Katarzyna, mgr, Miejski Rzecznik Praw Konsumentów MIGIELSKA Anna, lek. med. dermatolog MISZTAL Mirosław, lek. med. specjalista medycyny rodzinnej MODRZEWSKI Tomasz, dr nauk med., urolog MOLENDA Maria, mgr historii sztuki MOSKWA Renata, mgr fizjoterapii MOTEKA Halina, mgr filologii rosyjskiej MOZGAWA Witold, prof. dr hab. specjalista z dziedziny geometrii różniczkowej ORŁOWSKI Ryszard, prof. dr hab. specjalista z dziedziny historii gospodarczej, rektor Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu (1998-2003), przewodniczący Rady Programowej ZUTW ORŁOWSKI Stanisław, mgr fotografik ONUCH-AMBORSKA Joanna, dr nauk rolniczych, specjalista ds. kształtowania krajobrazu, Wydział Nauk Rolniczych w Zamościu PANASIEWICZ Janusz, dr nauk humanistycznych, regionalista PAŃCZYK Władysław, dr hab. specjalista z dziedziny wychowania fizycznego, teorii i metodyki wychowania fizycznego PARTYCKI Sławomir, prof. dr hab. socjolog, Katolicki Uniwersytet Lubelski PIASECKI Ryszard, dr nauk med. specjalista chorób wewnętrznych PIŁAT Zofia, mgr filologii polskiej, prezes Zamojskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku PISKORZ-BRANEKOVA Elżbieta, mgr etnografii PLESKACZYŃSKA Danuta, mgr nauczyciel dietetyki 49

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

POLAŃSKA Ewelina Lilia, mgr historii sztuki POLIKOWSKA Maria, nauczyciel PONIATOWSKA-KUBINA Elżbieta, lek. medycyny POPEK Stanisław, prof. dr hab. psycholog, literat, artysta malarz PUŹNIAK Maria, mgr przewodnik turystyczny RÓŻYCKI Janusz mgr inż., kanclerz Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu RYCAK Halina, mgr, dyrektor Miejskiego Centrum Pomocy Rodzinie w Zamościu RZEŹNIAK Maria, mgr historii, Muzeum Zamojskie SAPUŁA Rafał, dr nauk med., specjalista z dziedziny zdrowia publicznego i rehabilitacji SAWONIEWICZ Anna, mgr psychologii SIWIŁŁO Halina, mgr historii sztuki, Muzeum Zamojskie SKIBIŃSKA-FABROWSKA Ilona, mgr ekonomii, dyrektor Narodowego Banku Polskiego O/Lublin SKWAREK Janusz, dr specjalista z dziedziny andragogiki, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu SKWARYŁO-BEDNARZ Barbara, dr nauk rolniczych specjalista z dziedziny agrotechniki roślin przemysłowych i leczniczych, Wydział Nauk Rolniczych w Zamościu SOBCZUK Dorota, dr inż. Nauk rolniczych, Wydział nauk Rolniczych w Zamościu SULEIMAN Grażyna, mgr bankowości SZCZYGIEŁ Ryszard, prof. dr hab. historyk, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie SZKUTNIK Henryk, mgr sztuki, Muzeum Zamojskie SZOSTAK Bogdan, prof. dr hab., Wydział Nauk Rolniczych w Zamościu SZWAL Zofia, Stowarzyszenie Twórców Ludowych SZWED Marzena, mgr dietetyk SZYMAŃSKI Bogdan, dr nauk med. specjalista reumatologii traumatologii SZYSZKA Bogdan, dr specjalista z dziedziny pedagogiki, historii oświaty i kultury ŚWIĘCH Zbigniew, mgr publicysta ŚWIĘCIŁO Agata Justyna, dr specjalista z dziedziny mikrobiologii, Wydział Nauk Rolniczych w Zamościu ks. ŚRUTWA Jan, prof. dr hab. biskup ordynariusz Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej (1992-2006) TĘCZOWSKA Ewa, mgr, specjalista medycyny niekonwencjonalnej TKACZYK Witold, mgr, Narodowy Fundusz Zdrowia TUKENDORF Teresa, mgr, Komenda Miejska Policji TYBURSKI Jerzy, mgr artysta malarz, dyrektor BWA Galerii Zamojskiej URBAŃSKI Andrzej, mgr archeologii, dyrektor Muzeum Zamojskiego WINIEWICZ-Cybulska Izabela, mgr historii sztuki WOJCIECHOWSKI Krzysztof, mgr dziennikarz WRÓBLEWSKA-BONIEK Barbara, lek. med. laryngolog 50

Nasi wykładowcy 2002-2012

ZAORSKA Zofia, dr nauk pedagogicznych ZIĄBKOWSKI Tomasz, mgr, muzyk, instruktor Zamojskiego Domu Kultury ks. ZIELIŃSKI Jacek, mgr, komunikacja społeczna, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu ZIELIŃSKI Piotr, dr historyk ŻAK Stanisław, prof. dr hab. specjalista z dziedziny teorii i historii literatury ŻEREBIEC Piotr, mgr fizjoterapeuta

51

Mój uniwersytet – opinie słuchaczy

Zofia Cichoń W 2001 r. zdecydowałam się na zawsze zamknąć rozdział życia „Praca”. Sędziwej starości nie oczekuję w ulubionym fotelu – chodzę na UTW (U – jak uśmiech, T – jak twórczość, W – jak wiek).

Nasz UTW jest miejscem, gdzie zaspokajamy ciekawość świata, aktywnie budujemy swój świat, utrzymujemy i doskonalimy sprawność fizyczną i psychiczną. Żyjemy, pracujemy, uczymy się, wciąż idąc do przodu, by niczego nie żałować. Nauka nas odmładza, dodaje skrzydeł i utwierdza w przekonaniu, że aktywność w życiu wcale nie kończy się wraz z przejściem na emeryturę. („Nie starzeje się ten, kto nie ma czasu”). Dzięki UTW mamy „rajskie życie na emeryturze”. Tworzymy wspaniały zespół, a mocną ręką trzyma nas i kieruje nasza Pani Prezes Zofia Piłat.

Nasz dzień powszedni

Janina Czewieniec

Słuchacze wypełniają po brzegi wielką wykładową salę. Na niej ruch, gwar i radość, że znowu wtorek zmienił się w niedzielę. Powitania, komunikaty o wydarzeniach w mieście, informacje i rozpoczyna się kolejna cotygodniowa edukacja. Wykładowcy – to wybitni specjaliści o ogromnym zasobie wiedzy. Tematy przydatne dla nas i ciekawe, wybrane z różnych dziedzin. Uczą nas jak żyć mądrzej i zdrowiej, jak dostrzegać i cenić wciąż życia urodę. Czasem zdarza się, że temat i wykładowca to droga przez mękę, więc niektórzy studenci zwyczajnie ucinają sobie drzemkę. Lecz budzić ich gwałtownie lub karcić nie wypada, bo przespać się w dobrym towarzystwie to gratka nie lada. *** Już samo Jej imię świadczy o mądrości, a praca i pasje o Jej zaradności.

Od wielu lat dla miasta pracuje i na wielkie uznanie i szacunek zasługuje.

53

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

Najwięcej jednak Jej seniorzy zawdzięczają.

Dzięki Niej lepsze i bogatsze życie mają.

Od kiedy w Zamościu Uniwersytet Trzeciego Wieku założyła, życie seniorów całkiem odmieniła.

Z właściwym sobie wdziękiem i uporem puka w potrzebie do drzwi i serc sponsorów.

One się przed nią na oścież otwierają a słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wieku z tego korzystają.

Zawsze z uśmiechem kroczy przez życia zakręty.

Ledwie pomyśli, zamarzy, a cel ma już osiągnięty.

Uniwersytetowi poświęca wiele czasu, sił i cierpliwości. Że mowa tu o Zofii Piłat – nikt nie ma wątpliwości.

Ulica Sienkiewicza Raz w tygodniu, we wtorek, niezbyt odległe od siebie ulicą Sienkiewicza płyną kapelusze jak statki po niebie.

Powiewają barwne szale, dobiega gwar rozmów.

Jedni w strojach pięknych, modnych, inni sprzed kilku sezonów.

A gdy wszyscy podnieceni do uczelni już dopłyną – młodzież grzecznie drzwi otwiera – bo fajne wapniaki idą.

Mój uniwersytet Jest nas w Zamościu kilkaset osób Tych trochę wcześniej urodzonych.

Widziało nas się na ulicy w parku, Często smutnych i znudzonych.

Nie brakowało nam czasu i chęci, Ale niestety żadna roku pora Nie dawała możliwości spełnienia, Nie było nic interesującego dla seniora.

Aż zrodził się genialny pomysł W głowie znanej dobrze pani Zofii Piłat, By ratować zamojskich seniorówUTW w Zamościu założyła.

54

Mój uniwersytet – opinie słuchaczy

I nuda z miasta wyniosła się na dobre, Zajęcia prowadzone są przez tydzień cały.

Każdy tu może coś dla siebie znaleźć, Bo są wspaniałe programy dla ducha i ciała.

Uniwersytet od razu stał się popularny, A życie seniorów całkiem się zmieniło, Przybyło nam optymizmu, wiek nas nie przytłacza, A dzięki aktywności i lat nam ubyło.

Nic lepszego od UTW przydarzyć mi się nie mogło, Czuję się lepiej i młodziej niż 10 lat temu.

Zdobywam wiedzę, przeżywam emocje, odkrywam nieznane I bardzo chciałabym przeżyć kolejny jubileusz.

RYMOWANKI JANKI Głód nauki Na uniwersytet biega Od wtorku do piątku, A biedna rodzinaO pustym żołądku.

Intelekt Seriale brazylijskie oglądała Aż całkiem rozum postradała.

Aby go podreperować Na UTW się zapisała.

Pamięć Że na starość jest studentem Robi dumną minę, Ale kiedy ma wykłady - zawsze zapomina.

Na Alę M. Ma artystyczną duszę i pracowita jak pszczółka Lecz haftuje wciąż krzyżyki.

Wydajmy ją za mąż, bo gdy swe życie zmieni Może zacznie haftować kółka.

Na jedną Na UTW się zapisała Bo chłopa złapać chciała, Lecz że ich tutaj deficyt - to chodzić przestała.

Na Stefę T. Jak dziennikarz z aparatem i jeździ, i chodzi Ale za to Jej kronika przepięknie wychodzi.

To prawdziwe dzieła sztuki, nie zaprzeczy nikt z nas Wielkie szczęście mieć takiego Galla Anonima.

Zrzęda Mąż ciągle narzeka, Że obiad niegotowy, Bo żona wciąż wychodzi Po rozum do głowy.

55

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

Józefa Bożena Filipowicz Jestem studentką uniwersytetu od początku jego istnienia, tj.10 lat. Bardzo to sobie cenię. W ciągu tych lat poszerzyłam swoją wiedzę ogólną, szczególnie z dziedziny sztuki i historii regionu. Dużo mi dało zwiedzanie wystaw w galeriach oraz wysłuchanie dziesiątków wykładów. Poprawiłam swoja kondycję fizyczną poprzez gimnastykę, ćwiczenia na basenie, rajdy turystyczne. Nauczyłam się walczyć ze stresem dzięki wykładom psychologa klinicznego.

Miałam przyjemność pracy w Zarządzie UTW. Uczestniczyłam w ten sposób w programowaniu działalności, szczególnie w zakresie tematyki zdrowotnej, pozyskiwałam wykładowców tej tematyki. Jako lekarz służyłam poradami dotyczącymi zdrowia, a gdy zachodziła potrzeba udzielałam doraźnej pomocy. Dzięki UTW poznałam wiele interesujących osób. Pozyskałam nowych znajomych i przyjaciół, z którymi miło spędza się czas na wycieczkach i imprezach towarzyskich. Uczestniczyłam w ciekawych wycieczkach krajowych i zagranicznych, takich jak: wycieczka do Wrocławia i Drezna, do Schwbisch Hall czy w Bieszczady. Za to wszystko bardzo dziękuję założycielom i organizatorom UTW. Szczególnie naszej Pani rektor mgr Zofii Piłat za trud i godne reprezentowanie naszego uniwersytetu.

Droga Zosiu życzę Ci dalszych sukcesów w pracy, dużo zdrowia i sił, abyś mogła jeszcze długo pracować dla dobra nas wszystkich. Zarządowi życzę sukcesów w pracy i wszelkiej pomyślności.

Helena Kukiełka Jestem słuchaczką Uniwersytetu Trzeciego Wieku od 2008 roku. Cieszę się, że należę do Stowarzyszenia. Staram się być na wszystkich wykładach, ponieważ są ciekawe, a zdobyta wiedza jest przydatna w życiu codziennym. Żałuję, że nie mogę uczestniczyć w zajęciach grupowych. Nie wynika to z mojego braku zainteresowania, ale z braku czasu, ponieważ jestem emerytką pracującą. Atmosfera w Stowarzyszeniu jest przyjazna, ludzie są życzliwi i sympatyczni. Nasze Stowarzyszenie z roku na rok powiększa się. Przybywa słuchaczy i sądzę, że jest coraz trudniej naszym władzom opanować taką dużą grupę osób. Jestem pełna uznania dla całego Zarządu Stowarzyszenia. Podziwiam koleżanki, że znajdują czas i energię na organizowanie różnych form spędzania czasu poza wykładami. Co mi przeszkadza? Jest czasem bardzo głośno.

56

Mój uniwersytet – opinie słuchaczy

Teresa Lis Tak niedawno...

Tak niedawno myśmy się spotkali, A to już w tym roku 10 lat, Małą grupkę myśmy stanowili, Teraz nasza sala pęka w szwach.

Ref.: Uniwersytecie, to już 10 lat, Łączysz ze sobą tę studencką brać, Wspólnie przeżywamy smutki i radości, I to dzięki Tobie uśmiech w nas gości.

Dla nas wszystkich na emeryturze.

Był to piękny i radosny czas, Bo przedłużył nam kontakty z ludźmi, Co jest ważne dla każdego z nas.

Z każdym rokiem wciąż nas przybywało, Różnorodność zajęć także wzrosła, Każdy z nas mógł wybrać, co się chciało, Na co w danej chwili chęć nam przyszła.

Raz w tygodniu mamy tu wykłady, Z różnych dziedzin życia temat jest, Pogłębiając wiedzy swej pokłady, To jest dla nas wszystkich ważna rzecz.

Oprócz wiedzy ważne także zdrowie, By mieć siłę, sprawność w każdy dzień, Zapewniają to ćwiczenia różne Bóle reumatyczne pójdą w cień.

Sprawne ręce i zmysł artystyczny, To dla wielu wypełnienie dnia, Udział w tych zajęciach jest dość liczny, Często to spełnienie marzenia.

Są i tacy, których wciąż pociąga, Obcy język, jego nauka, Uniwerek także to zapewnia, Każdy znajdzie to, czego szuka.

Jeśli chcesz poszerzyć wiadomości, O regionie i z dziedziny sztuki, W „studium wiedzy” ty możesz zagościć, Człowiekowi nigdy dość nauki.

Wszystkie śpiewające koleżanki, Swoje miejsce także znajdą tu, To chór „Gaudeamus” im zapewnia, Śpiewy do ostatniej utraty tchu.

Bardzo ważną rzeczą w naszym kręgu, Są imprezy i różne spotkania, Kulig, rajdy i piękne wycieczki, Wiodą do dobrego współdziałania.

Bardzo się cieszymy z możliwości, Poznania naszego kontynentu, Uczestnictwo w corocznych wycieczkach, Wprowadza w budżecie dość zamętu.

Nasz kochany Uniwersytecie, Za to wszystko chcemy podziękować, Ty przez 10 lat nam pozwoliłeś, Doskonale tu się zintegrować.

Dzięki Tobie wszyscy się czujemy, Coraz młodsi, zdrowsi i sprawniejsi, I w dekadę Ci obiecujemy, Że będziemy coraz to mądrzejsi.

Pani Dziekan z serca dziękujemy, Za dziesięciolecie działalności, Która wespół z całym samorządem, Będzie w naszych myślach zawsze gościć.

Rok obecny bardzo ważny dla nas, Jubileusz wszyscy świętujemy, Niech następne lata będą lepsze, Tego wszyscy na przyszłość pragniemy.

57

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

Stanisława Litwin Uniwersytet Trzeciego Wieku to Stowarzyszenie, na czele którego stoi wspaniała Pani Prezes. Jest tak miłą i uczynną osobą, ma w sobie tyle ciepła i cierpliwości. Uczestnicząc w wykładach, widzę co się dzieje. Uczestnicy wykładów, którzy już się dobrze znają, mają sobie tak dużo do opowiedzenia. Widzę tę radość na twarzach. Wszyscy mają tak dużo energii. Widać jak dbają o siebie, o swoją urodę, jak i wygląd. Dzięki uniwersytetowi poznałam nowe koleżanki, po prostu zmieniłam swój styl życia. Brakowało mi aktywności, która ma duże znaczenie dla mojego zdrowia fizycznego i psychicznego.

Uniwersytet realizuje życiowe marzenia. Uniwersytet motywuje mnie do aktywności fizycznej i psychicznej. Mogę rozwijać swoje zainteresowania, utrzymywać kontakty towarzyskie. Mogę odkrywać świat na nowo, podróżując. Dla nas – ludzi starszych, którzy mają dobre warunki finansowe – wspólne wycieczki i odkrywanie zakątków to wspaniała rzecz. Uniwersytet udowadnia nam, że emerytura to nie jest schyłek życia, lecz szansa na realizowanie nowych marzeń. Jest bardzo miło spotkać się w grupie, podzielić się swoimi smutkami, czy radościami, czy też kłopotami. W grupie po prostu nie czujemy tego, że jesteśmy samotni. My seniorzy potrzebujemy rozrywek. Ja natomiast jestem bardzo zachwycona wykładami na każdy temat, gimnastyką i basenem. Podjęłam słuszną decyzję, zapisując się na uniwersytet. Żałuję mocno, że nie zapisałam się wcześniej, bo wiele straciłam. Chciałabym uczestniczyć tak długo, jak długo pozwoli mi na to moje zdrowie. Czas biegnie nieubłaganie, a motywacja to podstawa. Bardzo miła była atmosfera na uroczystości opłatkowej – niesamowite przeżycie. Wspaniale było siedzieć i słuchać jak pięknie śpiewały panie w grupie. Wywarło to na mnie niezwykłe wrażenie, pozostały miłe wspomnienia.

Maria Mejbaum Francuzi mówią: „Gdyby młodość wiedziała, gdyby starość mogła”. Praca zawodowa, dokształcanie, doskonalenie zawodowe, awanse, walka o stołki, wypalenie zawodowe i wreszcie ONA – upragniona, oczekiwana i przez ZUS naliczona – EMERYTURA. Teraz dopiero zacznę prawdziwe życie. Mając tyle wolnego czasu, nadrobię zaległości w kontaktach z dziećmi i wnukami. Uporządkuję wiele spraw domowych odkładanych na ten właśnie czas, mam też tyle książek do przeczytania, itp. Życie polega jednak na tym, że poniewczasie człowiek tyle by chciał w nim zmienić, ale już się niestety nie da. Zacierają się kontakty z ludźmi, z którymi ileś lat się pracowało w zakładach pracy – następstwa pokoleń. Nowi pracownicy potwierdzają tezę, że „nie ma ludzi niezastąpionych” i że bez nas jakoś nasz zakład pracy nadal funkcjonuje. Pojawia się poczucie, że tak naprawdę nie jesteśmy już nikomu potrzebni. Że minęły te lata, kiedy byliśmy silni i zdrowi i wszystko mogliśmy. Że nie ma co zrobić z wolnym czasem. Że nie widzi

58

Mój uniwersytet – opinie słuchaczy

się celu w życiu. I oto słyszy się w radiu: wiek 50-55 lat to przedpole starości. A zatem to, co powyżej to już całe „pole”, to ewidentna starość? Czyżby? „Choć cię dotknęła jesień życia, nie trać wiary i nadziei. Ptaki też się starzeją, ale nie przestają latać” – to ze zbioru wierszy „Myśli i słowa” Emilii Tesz. I dalej: „Nie lękaj się starości. Słonecznik też w którymś momencie przestaje oglądać się za słońcem, ale dzięki swej dojrzałości staje się przydatny i pożądany”. Ludzie w pewnym wieku poddają się. Nie walczą o siebie, ani o innych. Dożywają starości rozczarowani, zgorzkniali. Ale dzięki postępowi cywilizacyjnemu zmienił się wizerunek seniora – emeryta przełomu XX i XXI wieku. Senior nie musi być osobą spędzającą czas w bujanym fotelu i ciepłych kapciach przed telewizorem. Zarówno dla samego emeryta, jak i jego najbliższych najważniejszą sprawą – poza zachowaniem sprawności fizycznej – jest utrzymanie sprawności intelektualnej. To ona wyzwala w ludziach starszych energię i chęć do życia. Starość może być szczęśliwa. Jeśli będzie w niej ciekawość życia, zachodzących wydarzeń. Jeśli coś nas jeszcze będzie cieszyć, a coś złościć. Kiedy potrafimy godnie znosić słabość i chorobę. Kiedy mamy marzenia, a przed sobą jakiś cel (może być dla niektórych nawet śmieszny). Ważne, by docenić to, co się JUŻ ma. Kochać to, co życie niesie, uzmysłowić sobie, że przemijanie jest czymś oczywistym i normalnym, że ma się jeszcze coś do zrobienia, dla siebie, dla innych. Słowem – higiena ducha, czyli właściwe wartościowanie i nie rozpamiętywanie, czy żal rzeczy, na które i tak nie ma się wpływu. „Starość jest czcigodna nie przez długowieczność i liczbą lat jej się nie mierzy. Sędziwością u ludzi jest mądrość” (Księga Mądrości 4 8-9). Szansą na zwiększenie sprawności fizycznej, intelektualnej i psychicznej ludzi starszych są obecnie Uniwersytety Trzeciego Wieku. Jest ich coraz więcej, są odpowiedzią na wzrastające zapotrzebowanie starzejącego się społeczeństwa. Jak to dobrze, że od 10-ciu lat taki uniwersytet działa również u nas, w Zamościu. Jestem jego „studentką” od początku istnienia.

A co mu zawdzięczam: »» Przede wszystkim obronę przed apatią, w której można się pogrążyć siedząc w domu, ścierając kurze i utyskując na pojawiające się z wiekiem tu i ówdzie dolegliwości. »» UTW w pewnym stopniu zaspokaja moją ciekawość świata poprzez wycieczki krajowe i zagraniczne, na które sama nie wybrałabym się nigdy. Podróże w dobrym i mądrym towarzystwie dają wiele korzyści, a uzupełnione w domu dodatkowymi informacjami o zwiedzanych miejscach, w oparciu o Internet, przewodniki, itp.

– są nie do przecenienia. Piesze rajdy, spotkania plenerowe, wycieczki szlakiem cerkiewek, przydrożnych kapliczek, itp. pozwalają poznać bogactwo najbliższych okolic. Budzą wrażliwość na piękno przyrody i otoczenia. »» Uświadomienie jak ważna jest komunikacja międzyludzka i kontakt z drugim człowiekiem. „Czas na nikogo nie czeka. Łap każdy moment, który ci został i dziel go z drugim człowiekiem – będzie więcej wart”. Dzięki uniwersytetowi poszerzyło się grono znajomych, cieszą wyrazy wzajemnej sympatii, życzliwości i pomocy w potrzebie.

59

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

»» To Uniwersytet Trzeciego Wieku zdopingował mnie do „oswojenia komputera”.

Okazało się, że „nie taki diabeł straszny...”. Sama metodą prób i błędów nauczyłam się podstawowej obsługi tego urządzenia. A niech wnuki mają radochę, że babcia odbiera i wysyła mailową pocztę (chociaż boleje nad tym, że powoli zanika piękna sztuka pisania listów – epistolografia). »» Dzięki UTW uczestniczyłam w wielu wydarzeniach kulturalnych i artystycznych, które działy się w obrębie uniwersytetu, wokół nas, w środowisku, w którym żyjemy. Były to: promocje książek, tomików poezji, koncerty, prelekcje, projekcje filmów, prezentacje prac słuchaczek uniwersytetu, itp. »» Wykłady i seminaria umożliwiały poznanie ludzi nauki, poszerzały wcześniej zdobytą wiedzę w różnych dziedzinach, przede wszystkim psychologiczno-medycznej (ta interesowała mnie szczególnie), nauk społecznych, historii, prawa, wiedzy o sztuce, o regionie, itp. »» Duże nadzieje wiązałam z nauką języka niemieckiego. Przez 3 lata uczestniczyłam w zajęciach. Niestety, mimo tak licznej rzeszy słuchaczy na uniwersytecie, nie udało się zorganizować grupy chętnej do nauki i od 2 lat zajęć tych nie wznowiono. A szkoda. Do indywidualnej nauki niestety trudno się zmobilizować. Ale zgodnie z maksymą: „nawet to, co odeszło, nie musi być zupełnie stracone” – to, co zostało w głowie też procentuje i przydaje się w tłumaczeniu prostych tekstów z języka niemieckiego.

To, co powyżej jest częścią oferty proponowanej nam przez Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Na podkreślenie zasługują również zajęcia poprawiające kondycję fizyczną słuchaczy takie, jak: basen, gimnastyka, Nordick Walking.

Podsumowując, należy podkreślić, że wiek nie jest i nie może być przeszkodą w pogłębianiu wiedzy, prezentowaniu często ukrytych talentów i rozwijaniu zdolności i zainteresowań. Warto uświadomić sobie, by niczego nie trzymać na tzw. „wyjątkową okazję” (spotkań z przyjaciółmi, sprawiania bliskim radości, a sobie drobnych przyjemności).

W podeszłym wieku każdy dzień jest właśnie tą wyjątkową okazją. „Nigdy nie pytaj, co przydarzy się jutro. Uważaj za zdobycz każdy nowy dzień, który ofiaruje ci niebo”.

(Horacy). I na zakończenie: „Każdy, kto przestaje się uczyć jest stary, bez względu na to, czy ma 20 czy 80 lat. Kto kontynuuje naukę pozostaje młody. Najwspanialszą rzeczą w życiu jest utrzymywanie swojego umysłu młodym”. (Henry Ford).

Krystyna Romanek W zajęciach uniwersyteckich biorę udział siódmy rok. O jego istnieniu dowiedziałam się od koleżanek, które wcześniej chodziły na zajęcia. One właśnie pomogły mi szybko zasymilować się z grupą. Ten sposób odnalezienia się w nowej sytuacji – po zakończonej pracy zawodowej – okazał się bardzo trafny. Tutaj, w tym środowisku, znalazłam sposób, by nie dać się zepchnąć w smutną jesień życia. Uniwersytet pozwolił uzupełnić 60

Mój uniwersytet – opinie słuchaczy

wiedzę w dziedzinach, które były w kręgu moich zainteresowań. Tempo życia i praca zawodowa dotąd na to nie pozwalały. Uniwersytet to bodziec do pozytywnych działań każdego dnia. Przywraca chęć dbania o siebie, z uwagi na konieczność wyjścia z domu.

Umiejętnie dodaje praktycznej wiedzy (komputery, Internet), co ułatwia życie wśród nowych, ciągle zmieniających się technologii. To tutaj podjęte działania pozwalają na utrzymanie kondycji fizycznej i psychicznej mimo upływu lat. Kiedy jesteśmy razem, zdają się być i problemy własne trochę jakby mniejsze, a na pewno poprawia się zdecydowanie samopoczucie. Nie ma czasu myśleć o dolegliwościach. Wszystkie imprezy integracyjno-turystyczne pozwalają na ładowanie „akumulatorów” dobrą energią.

Chociaż przez chwilę każdy ulega udzielającej się wesołości i świat wydaje się przyjaźniejszy. Jakie to ważne, że w ponure, smutne dni możemy dzwonić do siebie, by – dla poprawy humoru – trochę pogadać. Mamy wspólne tematy. Uniwersytet poszerzył krąg moich znajomych, który po zakończeniu pracy zawodowej w sposób naturalny skurczył się. Bardzo ważne są dla mnie wszystkie informacje regionalne z różnych dziedzin. To pozwala być świadomym mieszkańcem miasta. Znać jego przeszłości i teraźniejsze problemy. Z satysfakcją dzielę się wiadomościami z najbliższymi. Jest mi łatwiej pokazywać miasto znajomym, którzy nas odwiedzają. Wszystkie wykłady o tematyce zdrowotnej i zdrowym żywieniu wpłynęły na zdrowszy tryb mojego życia i mojej rodziny. Zwiększyła się moja aktywność fizyczna i zmieniła się moja kuchnia.

Dobrze, że czas udziału w zajęciach uniwersytetu nie jest limitowany. Stale rosnąca liczba słuchaczy potwierdza potrzebę istnienia i dalszego rozwoju uniwersytetu. Dużym osiągnięciem uniwersytetu jest stworzenie zauważalnej więzi między słuchaczami, mimo, że ludzie go tworzący pochodzą z różnych środowisk i posiadają różne zawody.

Danuta Zienkiewicz To już sześć lat mojego uczestnictwa na Uniwersytecie Trzeciego Wieku. Co dał mi uniwersytet? »» Wyzwolił we mnie energię życia. »» Wyrwałam się z monotonii życia wiejskiego i słuchałam wykładów na różne ciekawe tematy. »» Poprawiam kondycję ciała poprzez ćwiczenia, rajdy i wycieczki, zaś dusza moja dźwięczy głosem śpiewu w chórze Gaudeamus!

Mój uniwersytet Cały nasz Uniwersytet To talenty same są.

Piszą, tworzą i malują, Że gaduły, no to co.

Pani Zosia jest Prezesem wspaniałym, Wykładowców nam zaprasza, Którzy godni są chwały.

61

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

Pani Łepik jest zastępcą, Dużo werwy w sobie ma.

Rajdy nam organizuje, To dla ciała i dla ducha.

Pani Mila czas wierszami Nam umila.

Sałatki dyktuje, Co nam bardzo smakuje.

Jest też grupa rękodzieła, Ona złote rączki ma, A tę grupę nadzoruje Pani Małek Alicja.

Ten nasz cały Uniwerek Sławny jest też ze śpiewania.

A tym śpiewem dyryguje Pan Tomaszek i nasza Jania.

Zaś na kijki nas zaprasza Pani Grażka Okarska.

Tym energię w nas wyzwala, Co jest ważne też dla ciała.

Jest też grupa gimnastyczna, Która w sobie zapał ma.

Agnieszka nią dyryguje Wiesia listy pilnuje.

A w basenie też ćwiczą Nasze pulchne żabusie, Bo koniecznie chcą zgubić Troszkę tłuste swoje brzusie.

Trzech bocianów nam wtóruje I do ćwiczeń dopinguje.

Bowiem każda żabka rada Aby bocian z nią pogadał.

Lucyna świeci przykładem, Świetnie w basenie pływaStąd też jej szczupłość bywa.

Kto chce uczyć się języka Uniwerek nam pomaga.

Jest angielski i rosyjski, Dobrze już nim grupa włada.

62

Są wykłady o regionie, O malarstwie i sztuce, A tę wiedzę nam wpajają Wielcy, mili mądrzy ludzie.

A skarbnik ćwiczy odejmowanie, Czy też z naszych składeczek Coś nam na piknik zostanie.

Zaś te piękne wydarzenia, Ważne fakty i zdjęcia W kronice nam zapisuje Pani Stenia Twardowska.

To lat 10 Uniwerku Który sławę posiada.

A to dzięki Pani Rektor, Która serce, czas i mądrość swą wkłada.

Zofia Piłat

Wspomnienie

Krystyna Alfreda Portuś (1932-2007) Poznałam Krystynę w 1975 r. Pracowała wtedy w Kuratorium Oświaty i Wychowania w Zamościu, była naczelnikiem oddziału zajmującego się sprawami wychowania i opieki na terenie województwa zamojskiego. Ja kierowałam Zamojską Chorągwią Związku Harcerstwa Polskiego. Nasze pierwsze spotkanie dotyczyło współpracy władz oświatowych i harcerskich w organizacji procesu wychowawczego w szkołach. Bardzo szybko pokonałyśmy dystans, jaki towarzyszy takiemu spotkaniu nieznanych sobie dotychczas osób. Krystyna okazała się osobą bardzo otwartą na współpracę, znającą zasady pracy organizacji harcerskiej. Od 1978 roku wspólnie pracowałyśmy w Kuratorium Oświaty i Wychowania. Pełniłam funkcję wicekuratora, a Krystyna naczelnika oddziału. Okazała się znakomitym partnerem w pracy. Była kompetentna i odpowiedzialna. Miała solidne podstawy merytoryczne i bogate doświadczenie zawodowe, zdobyte na różnych stanowiskach pracy w szkole i szczeblach zarządzania oświatą.

Ukończyła Liceum Pedagogiczne w Szczebrzeszynie, Studium Nauczycielskie, Akademię Wychowania Fizycznego oraz Studia Podyplomowe z zakresu organizacji i zarządzania oświatą. Pracowała jako nauczycielka w szkole podstawowej i średniej, była wizytatorem, metodykiem wychowania fizycznego, członkiem wielu organizacji społecznych. Bardzo ceniłam u Krystyny kompetencję, samodzielność w pracy, umiejętność rozwiązywania trudnych problemów, aktywność i inicjatywność, otwartość we współpracy z ludźmi, lojalność wobec przełożonych, dynamizm w działaniu. Posiadała wiele odznaczeń, w tym Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.

Gdy w roku 2002 pomyślałam o zorganizowaniu Zamojskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku, Krysia była pierwszą osobą, z którą na ten temat rozmawiałam. Wiedziałam, że jeśli się mój pomysł spodoba, będę mogła liczyć na Jej pomoc. Nie pomyliłam się.

Krystyna mocno zaangażowała się w upowszechnienie idei uniwersytetu wśród znajomych, a miała ich bardzo wielu, bo była koleżeńska i towarzyska. Mimo pobytu na emeryturze utrzymywała szerokie kontakty z osobami z pracy. Wspólnie cieszyłyśmy się, gdy pomysł przybrał realne kształty i nasz uniwersytet zainaugurował I rok działalności. Krysia podjęła się zorganizować samorząd słuchaczy i stanęła na jego czele.

Tryskała energią i pomysłami. To ona była pomysłodawczynią i organizatorem pierw63

Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Jubileusz dziesięciolecia.

szych kuligów, wycieczek, wyjazdów do teatru. Zachęcała do uprawiania ćwiczeń, do poprawiania sprawności fizycznej prowadząc przez pół roku gimnastykę dla wszystkich chętnych słuchaczy. Nasza współpraca oparta była na wzajemnym zaufaniu, szczerości i lojalności wobec siebie. Była w stosunku do ludzi otwarta i szczera. Spędzałyśmy na rozmowach przy kawie czy herbacie długie godziny dzieląc się pomysłami, omawiając nowe inicjatywy, szukałyśmy sposobów na coraz lepsze funkcjonowanie uniwersytetu.

Okazała się dobrą przyjaciółką.

Krysia pracowała dla uniwersytetu prawie 5 lat. Nagle, zupełnie niespodziewanie w lutym 2007 r. odeszła. Odeszła szybko, tak jak szybko żyła. Żegnał Ją ze smutkiem cały uniwersytet. Wspominamy Ją serdecznie, zachowując w życzliwej pamięci wszystko dobro, które dla nas czyniła.

64

Aneks

Załącznik nr 1

67

68

69

Załącznik nr 2

70

Załącznik nr 3

71

Załącznik nr 4

72

73

Załącznik nr 5

STATUT STOWARZYSZENIA ZAMOJSKI UNIWERSYTET TRZECIEGO WIEKU W ZAMOŚCIU

POSTANOWIENIA OGÓLNE §1 Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku jest stowarzyszeniem osób działających w oparciu o przepisy ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach z późniejszymi zmianami oraz niniejszy statut. §2 1. Nazwa stowarzyszenia brzmi: Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku zwane dalej Stowarzyszeniem.

2. Terenem działania jest miasto Zamość i województwo lubelskie.

3. Siedzibą Stowarzyszenia jest miasto Zamość. §3 1. Stowarzyszenie jest organizacją samorządną posiadającą osobowość prawną.

2. Stowarzyszenie może używać symboli, pieczęci i innych znaków zgodnych z przepisami prawa.

3. Stowarzyszenie opiera swoją działalność na pracy społecznej członków.

4. Do realizacji określonych zadań Stowarzyszenie może zatrudniać pracowników. §4 1. Stowarzyszenie może być członkiem organizacji krajowych i zagranicznych realizujących podobne cele.

CELE I FORMY DZIAŁANIA §5 Celem Stowarzyszenia jest prowadzenie działalności w dziedzinie oświaty, kultury, ochrony zdrowia przeznaczonej dla osób starszych bez względu na wykształcenie a w szczególności:

74

1. Zachowanie i zwiększenie intelektualnej, psychicznej i fizycznej sprawności członków Stowarzyszenia.

2. Prowadzenie edukacji w różnych dziedzinach nauki.

3. Wyzwalanie aktywności społecznej osób starszych.

4. Promocja zdrowia i kształtowanie zdrowego stylu życia.

5. Upowszechnianie kultury, kultury fizycznej i turystyki.

6. Kształtowanie postaw społeczeństwa obywatelskiego i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu.

7. Samopomoc koleżeńska.

8. Pielęgnowanie tradycji narodowych i przekazywanie ich młodemu pokoleniu. §6 Cele te są realizowane poprzez: 1. Organizację wykładów, konferencji, sympozjów, seminariów dla członków Stowarzyszenia.

2. Praktyczne zajęcia z zakresu kultury fizycznej.

3. Organizację warsztatów tematycznych, zespołów zainteresowań.

4. Działalność badawczą i wydawniczą.

5. Wycieczki turystyczne i krajoznawcze.

6. Lektoraty języków obcych.

7. Organizację spotkań międzypokoleniowych.

8. Pomoc osobom potrzebującym, w tym, niepełnosprawnym .

9. Szerzenie idei wolontariatu.

10. Podejmowanie innych, zgodnych z prawem, działań zmierzających do realizacji celów statutowych. §7 1. Uniwersytet Trzeciego Wieku realizuje zadania edukacyjne w ścisłym współdziałaniu z wyższymi uczelniami.

2. W celu zapewnienia wysokiego poziomu pracy Uniwersytet może posiadać Radę Programową składającą się z przedstawicieli wyższych uczelni i instytucji współpracujących jako organ wyłącznie opiniująco-doradczy w sprawach tematyki wykładów, konferencji i sympozjów naukowych, działalności badawczej i wydawniczej, pozyskania do współpracy kadry naukowej oraz specjalistów do realizacji programu merytorycznego Uniwersytetu. Radę powołuje Zarząd Stowarzyszenia w drodze uchwały spośród wytypowanych przez Zarząd kandydatów po uzyskaniu ich zgody na pracę w Radzie.

3. Rada zbiera się na posiedzeniu co najmniej jeden raz w roku. Radą kieruje przewodniczący wybrany spośród członków Rady na pierwszym posiedzeniu.

4. Do zadań Rady Programowej należy: opiniowanie programu edukacyjnego przygotowanego przez Zarząd, zgłaszanie propozycji tematów i form pracy z seniorami, proponowanie ewentualnych problemów badawczych i tematów konferencji nauko75

wych, pomoc w zapewnieniu wysokiej klasy wykładowców, wyrażanie opinii w sprawie działalności wydawniczej Stowarzyszenia.

5. Uczestnikami zajęć uniwersytetu są członkowie Stowarzyszenia.

6. W zajęciach uniwersytetu, które nie są finansowane ze składek członków Stowarzyszenia, mogą brać udział osoby nie będące w Stowarzyszeniu, na zasadach określonych przez Zarząd.

CZŁONKOWIE, ICH PRAWA I OBOWIĄZKI §8 Członkowie dzielą się na: 1.zwyczajnych 2.wspierających 3.honorowych §9 1.Członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia może być każda osoba, która akceptuje cele Stowarzyszenia, złożyła deklarację członkowską i została przyjęta przez zarząd.

2. Członek zwyczajny ma prawo: - wybierać i być wybieranym do władz Stowarzyszenia, - zgłaszać wnioski i postulaty dotyczące działalności Stowarzyszenia, - uczestniczyć we wszystkich formach pracy Stowarzyszenia.

3. Członek zwyczajny ma obowiązek: - przestrzegać postanowień Statutu i uchwał władz Stowarzyszenia, - opłacać regularnie składki członkowskie. § 10 1. Członkiem wspierającym może być osoba prawna lub fizyczna, która zadeklaruje pomoc merytoryczną, rzeczową lub finansową na rzecz Stowarzyszenia.

2. Członek wspierający – osoba prawna działa w Stowarzyszeniu przez osobę upoważnioną.

3. Członek wspierający ma prawo uczestniczyć w Walnym Zebraniu z głosem doradczym, zgłaszać wnioski i postulaty dotyczące działalności Stowarzyszenia.

4. Członek wspierający ma obowiązek przestrzegać postanowień statutu i uchwał władz, czynnie uczestniczyć w realizacji celów statutowych Stowarzyszenia, świadczyć zadeklarowaną pomoc. § 11 1. Członkiem honorowym może być osoba fizyczna szczególnie zasłużona dla Stowarzyszenia. .Godność tę nadaje Walne Zebranie na wniosek zarządu.

2. Członek honorowy ma prawo uczestniczyć w Walnym Zebraniu z głosem doradczym.

Jest zwolniony z opłacania składki członkowskiej.

76

§ 12 Utrata członkostwa następuje z przyczyn: 1. Dobrowolne wystąpienie ze Stowarzyszenia 2. Likwidacja osoby prawnej, śmierć osoby fizycznej 3. Skreślenie z listy członków w drodze uchwały zarządu za brak opłaconych składek za okres jednego roku.

WŁADZE STOWARZYSZENIA § 13 Władzami Stowarzyszenia są: 1. Walne Zebranie Członków 2. Zarząd 3. Komisja Rewizyjna 4. Sąd Koleżeński § 14 1. Wyboru Prezesa Stowarzyszenia, Członków Zarządu, Komisji Rewizyjnej i Sądu Koleżeńskiego dokonuje Walne Zebranie Członków.

2. Ukonstytuowanie władz Stowarzyszenia odbywa się podczas pierwszego posiedzenia i jest podawane do wiadomości członkom Stowarzyszenia.

3. Wybory i ukonstytuowanie władz następuje w głosowaniu tajnym, chyba że Walne Zebranie zdecyduje inaczej. § 15 1. Kadencja władz trwa cztery lata.

2. Uchwały władz Stowarzyszenia zapadają zwykłą większością głosów przy obecności co najmniej połowy uprawnionych do głosowania.

WALNE ZEBRANIE CZŁONKÓW § 16 1. Walne Zebranie Członków jest najwyższą władzą Stowarzyszenia.

2. Walne Zebranie Członków zwołuje zarząd raz w roku jako sprawozdawcze i co cztery lata jako sprawozdawczo-wyborcze.

3. O terminie, miejscu i proponowanym porządku obrad Zarząd powiadamia członków co najmniej na 14 dni przed terminem.

4. Nadzwyczajne Zebranie zarząd zwołuje z własnej inicjatywy, na wniosek Komisji Rewizyjnej lub co najmniej 1/3 członków w terminie 3 tygodni od złożenia wniosku.

77

§ 17 Do kompetencji Walnego Zebrania Członków należy: 1. Uchwalanie głównych kierunków działalności Stowarzyszenia.

2. Zatwierdzanie rocznych i kadencyjnych sprawozdań władz Stowarzyszenia.

3. Podejmowanie uchwał w sprawie udzielenia absolutorium Zarządowi i Komisji Rewizyjnej.

4. Nadawanie godności członka honorowego.

5. Podejmowanie uchwał w sprawie zmian Statutu lub rozwiązania Stowarzyszenia. § 18 1. Uchwały Walnego Zebrania zapadają zwykłą większością głosów przy obecności co najmniej połowy jego członków. Zebranie jest prawomocne do podejmowania uchwał w drugim terminie bez względu na liczbę obecnych.

ZARZĄD STOWARZYSZENIA § 19 1. Zarząd jest najwyższą władzą Stowarzyszenia pomiędzy Walnym Zebraniem Członków.

2. Zarząd składa się z 7-11 osób w tym prezesa, 2 wiceprezesów, skarbnika, sekretarza i członków zarządu.

3. Pracą zarządu kieruje prezes.

4. Posiedzenia zarządu zwoływane jest przez prezesa w miarę potrzeby, nie rzadziej niż raz na kwartał.

5. Zarząd może dokooptować do swego składu nowych członków na opróżnione w trakcie kadencji miejsce w liczbie nie przekraczającej 1/3 wybranych przez Walne Zebranie. § 20 Do obowiązków i uprawnień zarządu należy: 1. Kierowanie działalnością Stowarzyszenia między Walnymi Zebraniami.

2. Realizowanie uchwał Walnego Zebrania.

3. Opracowywanie i realizacja planu pracy i budżetu oraz przygotowywanie sprawozdań z działalności Stowarzyszenia i przedkładanie Walnemu Zebraniu.

4. Ustalanie wysokości składek członkowskich.

5.Przyjmowanie i skreślanie członków Stowarzyszenia.

6. Wnioskowanie o nadanie godności członka honorowego.

7. Zatrudnianie pracowników.

8. Ustalanie form honorowania członków Stowarzyszenia i innych osób działających dla dobra Stowarzyszenia.

78

§ 21 1. Do złożenia oświadczenia woli w imieniu zarządu potrzebne jest zgodne współdziałanie dwóch członków zarządu, w tym prezesa, a w sprawach majątkowych, skarbnika.

KOMISJA REWIZYJNA § 22 1. Komisja Rewizyjna jest wewnętrznym organem kontroli działalności Stowarzyszenia i składa się z trzech członków, spośród których wybiera się przewodniczącego.

2. Członkowie Komisji nie mogą być członkami zarządu, ani pozostawać z członkami zarządu w stosunku pokrewieństwa, powinowactwa lub podległości z tytułu zatrudnienia. § 23 Do obowiązków Komisji Rewizyjnej należy: 1. Kontrolowanie całokształtu działalności Stowarzyszenia.

2. Składanie Walnemu Zebraniu sprawozdań ze swojej działalności, przedkładanie wniosku w sprawie udzielenia absolutorium zarządowi.

SĄD KOLEŻEŃSKI § 24 Sąd Koleżeński składa się z trzech osób, w tym przewodniczącego i dwóch członków.

Do obowiązków Sądu Koleżeńskiego należy: 1. Rozpoznawanie spraw związanych z naruszeniem statutu przez członków.

2. Rozstrzyganie sporów pomiędzy członkami Stowarzyszenia a władzami.

MAJĄTEK STOWARZYSZENIA § 25 1. Majątek Stowarzyszenia jest tworzony z wpisowego, składek i opłat, darowizn, dotacji, subwencji, zapisów, dochodów z majątku.

2. Środki finansowe Stowarzyszenia mogą być przeznaczone wyłącznie na realizację zadań określonych w statucie.

3. Stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą zgodnie z obowiązującymi przepisami. § 26 1. Zarząd prowadzi gospodarkę finansową zgodnie z obowiązującymi przepisami.

79

PRZEPISY KOŃCOWE § 27 Uchwałę w sprawie zmiany statutu lub rozwiązania Stowarzyszenia podejmuje Walne Zebranie Członków większością 2/3 głosów przy obecności co najmniej połowy członków uprawnionych do głosowania w pierwszym terminie, w drugim terminie bez względu na liczbę obecnych. § 28 W przypadku rozwiązania Stowarzyszenia Walne Zebranie zadecyduje o przeznaczeniu majątku Stowarzyszenia i powoła Komisję Likwidacyjną. § 29 W sprawach nieuregulowanych w statucie mają zastosowanie aktualnie obowiązujące przepisy Prawa o stowarzyszeniach. § 30 Statut wchodzi w życie po uprawomocnieniu się stosownego postanowienia sądu rejestrowego.

80

Załącznik nr 6

Zasady uczestnictwa w zajęciach Zamojskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku

1.

Systematycznie uczęszczamy na wykłady ogólne oraz w wybranych zespołach zainteresowań.

2. Na zajęcia przychodzimy punktualnie i nie wychodzimy z sali w trakcie wykładu.

3. Uważnie wysłuchujemy wykładu, robimy notatki.

4. Nie prowadzimy rozmów w trakcie wykładów, bo to bardzo przeszkadza wykładowcy oraz zainteresowanym wykładem innym słuchaczom.

5. Wyłączamy telefony komórkowe na czas zajęć.

6. Pytania, uwagi, swoje zdanie dotyczące treści wykładu przekazujemy po jego zakończeniu.

7. Aktywnie uczestniczymy w wybranych zajęciach, w przypadku rezygnacji lub czasowej niemożliwości uczestnictwa, informujemy kierownika grupy.

8. Tworzymy miłą atmosferę, pomagamy sobie wzajemnie, jesteśmy tolerancyjni.

Wszelkie uwagi i wnioski dotyczące pracy uniwersytetu przekazujemy kierownictwu.

9. Pomagamy sobie wzajemnie, jesteśmy w stosunku do siebie uprzejmi.

10. Wspólnie dbamy o dobre imię uniwersytetu.

81

Załącznik nr 7

82

Załącznik nr 8

83

Załącznik nr 9

84

Załącznik nr 10

85

Załącznik nr 11

86

Załącznik nr 12

87

Indeks

Wykaz słuchaczy Zamojskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w latach 2002/2003 - 2011/2012

ABRAMOWICZ Emilia ADAMCZUK Jadwiga ADAMCZUK Lucjan ADAMCZYK Lucyna ADAMCZYK Maria ADAMCZYK Marianna I ADAMCZYK Marianna II ADAMOWICZ Roman ANDRUSZKIEWICZ Barbara ANDRZAN Maria BADZIAN Irena BAŁABUCH Jadwiga BARANIUK Jadwiga BARCZUK Zofia BARTYNA Teresa BARYCKA Wanda BEDNAREK Leokadia BEDNARSKA Grażyna BEDNARZ Józef BEŁZ Mieczysława BIDIUK Maria BIEGALSKA OSTASZ Jolanta BIKONT Elżbieta BŁASZCZYŃSKA Joanna BOBER Andrzej BOCHYŃSKA Alicja BOCHYŃSKI Władysław BODYS Alina BOJANOWSKI Stanisław BOJARSKA Marianna BOREJCZUK Teresa

BORKOWSKI Stanisław BOROWIEC Zofia BOROWSKA-GÓRSKA Bogumiła BOSZCZAK Tadeusz BRACH Barbara Antonina BRACHE Krystyna BRODOWSKI Jan BRODZIAK Lucja BRONICKA-NIAŃKO Irena BRONIKOWSKA Zofia BRZOZOWSKI Stefan BRZYSKA Krystyna BUKOWSKA Halina BURCON Czesława BURZYŃSKA Irma BUSZKIEWICZ Grażyna BZDEK Wanda CABAN Halina CHMIEL Cecylia CHMIELEWSKA Ewa CHOCZYŃSKA Zenona CHOJAK Jadwiga CHOJNIAK Stanisław CHOMICKA Jolanta CHOROŚ Piotr CICHOŃ Eugenia CICHOŃ Zofia CIECHANIEWICZ Maria CIESZKOWSKA Krystyna CIUBA Zofia CIURASZKIEWICZ Teresa 91

CYBULSKA Jadwiga CZAJA Maria CZAJKOWSKA Alicja CZAPKA Danuta CZAPLA Danuta CZARNIECKI Jan CZECHOŃSKA Barbara CZERWIENIEC Janina CZERWIENIEC Leopold CZUGAŁA Teresa CZYŻ Wiesława ĆWIK Maria DANILEWICZ Helena DĄBKOWSKA Teresa DĄBROWSKA Janina DĄBROWSKA Teresa DĘBIŃSKA Zofia DOBROĆ Cecylia DOLANOWSKA-GÓRA Helena DOSZLA Magdalena DRABIK-BANACH Zofia DRAKE Jadwiga DRZEWICKA Balbina DRZEWIECKA Jadwiga DUBIEL Czesław DUDA Krystyna DUDZIK Czesława DZIECHCIARUK Janina DZIURDZIŃSKA Janina FAŁAGA Anna FILIP Ewa FILIPOWICZ Józefa Bożena FIREK Grzegorz FLIS Marianna FLIS Mieczysław FRANKIEWICZ Alfreda FRYGA Teresa FULARA Danuta FULARA Józef GAŁKA Marian GĘDEK Hieronima 92

GŁAZOWSKA Danuta GŁUCH Walentyna Jadwiga GMITROWICZ Bronisława GNYP Jerzy GNYŚ Jadwiga GODZISZ Antonina GODZISZEWSKA-SZPRENGIER Anna GOLEŃ Alicja GOŁĘBIEWSKA Alfreda GONTARZ Teresa GORAJ-GRULA Grażyna GRABOWSKA Kazimiera GRABSKA Grażyna GRAD Danuta GRAD Jolanta GRENIUK Krystyna GRESZTA Alina GRESZTA Emilia GRESZTA Teresa GRYŃ Marianna GRZELIŃSKA Danuta GRZELUK Irena GRZESIUK Halina GWIAZDOWSKA Wiesława GWÓŹDŹ Wanda HAJDUK Ireneusz HAŁASA Elżbieta HANAKA Wanda HASIEC Zofia HASIOR Irena HERC Bożena HILDEBRANDT Bogumiła HOLKO Zdzisława HRYSIAK Teresa HUKOWSKA Teresa IGNATOWICZ Irena IMIOŁEK Elżbieta Antonina JABŁOŃSKA Alicja Maria JABŁOŃSKA Jadwiga JANICZEK Anna JANIEC Jadwiga

JARGIEŁO Danuta JASIELSKA-KOZYRA Grażyna JASIELSKA Barbara JASIOCHA Janina JASIOCHA Tadeusz JASKOWSKA Maria JAŚLIKOWSKA-POTRZYSZCZ Maria JASTRZĘBSKI Jerzy JAWOROWSKA Antonina JĘDRUSZCZAK Jan JÓZEFOWICZ Maria KABASIŃSKA Kazimiera KAHAN Stanisława KALINOWSKA Jadwiga KALISIEWICZ Jadwiga KAMIŃSKA-SYTY Barbara KAMIŃSKA-WIATER Halina KAMIŃSKA Janina KAPŁON Barbara KAPUŚCIŃSKA Krystyna KAPUŚCIŃSKA Maria KASJANIUK Marianna KASPRZAK Alicja KASPRZAK Bogusław KASZYCA Marianna KAWALA Melania KAWALEC Tekla KAWAŁKO Danuta KAWAŁKO Maria KAZISZYN Anna KESS Janina KESS Janusz KIEŁBIŃSKA Maria KIĘCZKOWSKA Danuta KISZKA Zofia KITLIŃSKA Bogna KLIMCZUK Zofia KLIMEK Marek KLIMKO Maria KLIZA Urszula KLONOWSKA Anna

KLONOWSKA-WRÓBEL Danuta KMIEĆ Bronisława KOBYLARZ Helena KOCIOŁEK Zofia KODENIEC Teresa KOŁODZIEJ Halina KOŁODZIEJCZUK Joanna KOŁTUN Janina KOMAR Wiesława KONDRAKIEWICZ Stefania KOPACZEWSKA Wanda KORNIECKA Danuta KORONA Adam KORONA Marianna KOSIORKIEWICZ Maria KOSIORSKA Teresa KOSSAK Janina KOSTRZEWSKA Zofia KOŚCIK Janina KOŚMIDER Teresa KOT Jadwiga KOT Maria KOTLIŃSKI Marian KOWALCZUK Maria KOWALCZUK Tadeusz KOWALCZYK Marian KOWALIK Stefan KOWALSKA Krystyna KOWARZ Teresa KRASNOWSKA Halina KRASZEWSKA Danuta KREKORA Jan KRÓL Janina KRUSZKOWSKA Alicja KRYŃ Barbara KRZYSZTOŃ Krystyna KRZYWONOS Jan KSIĄŻKIEWICZ Danuta KUBINA Jadwiga KUBIŚ Maria KUC Elżbieta 93

KUCHARCZYK Danuta KUDYK Teresa KUKIEŁKA Henryk KUKIEŁKA Helena KUŁAJ Feliksa KUŁAJ Teresa KUPIEC Halina Irena KUR Zofia KUROŃ Emilia KUSZ Anna KUSZYK Janina KUŹNIAK Eleonora KWIATKOWSKA Zofia LACKOWSKA Halina LASOTA Anna LAUER Halina LEMBRYK Elżbieta LEMBRYK Jan LEPA Władysława LESZCZYŃSKA Irena LEWANDOWSKA Gabryela LEWCZUK Aleksandra LEWICKA Regina LIPIŃSKA Urszula LIS Teresa LIŚKIEWICZ Leonarda LITWIN Stanisława LUPA Dominika ŁAPA Zofia ŁAPIŃSKA-LIZUT Teresa ŁASZCZ Ryszard ŁASZCZ Teresa ŁEPIK Krystyna ŁOJEWSKA Małgorzata ŁOPACIŃSKA Wiesława ŁOŚ Zofia ŁUKASIEWICZ Irena ŁYP Zofia ŁYSIAK Maria ŁYŚ Teofila MADEJA Grażyna 94

MAGDZIAK Teresa MAJDAN Halina MAJEWICZ Zdzisław MAJKUT Krystyna MAKARA Danuta MAKARA Zofia MAKOWSKA Jadwiga MALARZ Irena MALEC Maria MALINOWSKA Barbara MAŁECKA Barbara MAŁEK Alicja MANEROWSKA Zdzisława MAŃKOWSKA Jadwiga MARCINIEWICZ Grażyna MARTYNIUK Maria MARZEC Emilia MATUSZAK Elżbieta MATWIEJCZUK Krystyna MATYSIEWICZ Jadwiga MAZUREK Barbara MAZUREK Czesława Alina MAZUREK Regina MAZUREK Teresa MAZURKIEWICZ Maria MĄCZKA Maria MEJBAUM Marianna MENDEL Alicja MENDEL-REMOGNA Krystyna MICH Kazimiera MICHALSKA Maria MIELNICKA Ewa MIENTUS Ludwika MISA-ŁAGOWSKA Stanisława MODRZEWSKA Halina MODRZEWSKA Zofia MOŁDOCH Barbara MOMOT Henryka MUDRECKA Stefania MYŚLIŃSKA Danuta NAGAJ Halina

NAKLICKA Wanda NAMYSŁOWSKA Janina NAWROT Lucyna NIEWIADOMSKA Alina NIEZABITOWSKI Stanisław Hubert NIZIOŁ Anna NOCUŃ Janusz NOGAS Barbara NOWAK Wiesława OKARSKA Grażyna OLEJNICZAK Lidia OPIELA Jadwiga ORŁOWSKA Elżbieta OSIAK Józefa OSSOWSKA Teresa OSTAPIŃSKA Maria OSTROWSKA Teresa OWCZAREK Irena PALIKOT Tadeusz PALIKOT Teresa PAŁYGA Bronisława PAŃCZYK Aleksander PAŃCZYK Maria PASIERBIK Stanisława PASTUSIAK Henryka PAWŁOWSKI Leszek PELC Kazimiera PETRYK Barbara PIASECKA Elżbieta PIASECKA Halina PIECHOTA Maria PIECZYKOLAN Józefa PIECZYKOLAN Wiesława PIEKARSKI Ryszard PIETRYKOWSKI Mieczysław PIETRZAK Anna PIETRZELA Halina PILUŚ Ryszard PILUŚ Zofia PIŁAT Józef PIŁAT Zofia

PISKOR Piotr PISKORSKA Elżbieta PISZCZ Maria PIWOWARCZYK Irena PLISIKIEWICZ Barbara POCIENNIK Józef POCIENNIK Urszula PODGÓRNA Jadwiga PODOLAK Halina POPŁAWSKA Grażyna POPŁAWSKA Krystyna PORTUŚ Krystyna POŹDZIK Świętosław POŹDZIK Henryk PROKOP Helena PRZYBYLSKA Teresa PSIUK Józef PUPIEC Jadwiga PUTAJ Helena PYRZ Janina RACZKIEWICZ Zofia RADOSZ-PACZKOWSKA Marianna REKIEL Anna ROGOWSKA Ewa ROMANEK Krystyna ROSOCHACZ Bogumiła ROZMUS Danuta RUDNICKA Grażyna RYCYK Alina Teresa SACHAJKO Józef SAGAN Genowefa SAS Stanisława SCHAB Gabriela SERAFIN Jan SIEMKOWICZ Małgorzata SKORUPKA-WAWER Janina SŁUPECKA Irena SŁUPECKA Lidia SMYK Grażyna SOBCZAK Krystyna SOKAL Barbara 95

SOWIŃSKA Barbara SOWIŃSKA Teresa SOWIŃSKI Tadeusz STACHOWSKI Jerzy STADNIK Hanna STANKIEWICZ Maria STAROŃ Janina STARSZUK Henryk STARTEK Alicja STARZYŃSKA Bogumiła STASIAK Joanna STAWOWY Elżbieta STĄSIEK Lucyna STEMPEL Grażyna STERNIK Bogusława STĘPIEŃ Marianna STOPA Irena STRĘCIWILK-GOŚCICKA Magda STRÓŻAK Janina STRUMIDŁO Ewa STRZAŁKA Żywisława STRZELECKA Elżbieta SUCHOWIERZ Jadwiga SURDYK Zofia SUSZYŃSKA Stanisława SUSZYŃSKI Stanisław SYKAŁA Krystyna SZAJNER-DZIECIĄTKOWSKA Irena SZEWCZAK Mirosława SZEWCZAK Stanisław SZEWCZUK Anna SZEWCZUK Irena SZEWCZUK Teresa SZEWCZUK Zofia SZOPIŃSKA Teresa SZOSTAK Janina SZOZDA Jadwiga SZTORMKE Maria SZTYK Krystyna SZYDERSKA Józefa ŚCIBAK Alfreda 96

ŚCIBAK Irena ŚLESZYŃSKA- MALEC Barbara ŚWIĄTKIEWICZ Jadwiga TARAJKO Halina TARGOŃSKA Danuta TERESIŃSKA Anna TOKARCZYK Jadwiga TOKARZ Janina TOMASZEWSKA Krystyna TOMCZYK Lucyna TRELIŃSKA Barbara TRYBALSKA Krystyna TRYBALSKI Tadeusz TRYTEK Anna TWARDOWSKA Stefania TYBURSKA Barbara TYMURA Maria USIDUS Kazimiera WAGNER Magdalena WALKIEWICZ Amelia WALOTEK Czesław WASILEWSKA Maria WASZAK Ewa WAŚKO Renata WIĄCEK Grażyna WICHLAJ Barbara WILCZYŃSKA Teresa WINIARSKI Henryk WISZ Edward WIŚNIEWSKA Anna WITEK Cecylia WOJTASZEWSKA Halina WOLFRAM-MISZTAL Elżbieta WRÓBEL Izabela ZACHAJCZUK Alicja ZAJĄCZKOWSKA Irena ZAKRZEWSKA Wiesława ZALESKA Alicja ZAWROTNIAK Kazimiera ZAWROTNIAK Roman Władysław ZGNILEC Halina

ZGNILEC Maria ZIENKIEWICZ Danuta ZINKIEWICZ Bronisław ZIÓŁKOWSKI Ryszard ZIUBRYNOWICZ Halina ZUBA Jadwiga ZYCH Urszula ŻARNOWSKA Krystyna

ŻOŁĄDŹ Aniela ŻOŁYŃSKA Romana ŻÓŁKOWSKA-CYGAŃCZUK Bożena ŻUK Teresa ŻUKOWSKA Anna ŻUKOWSKA Teresa

Słuchacze – jubilaci (wykaz osób uczęszczających na zajęcia uniwersytetu od 2002 r.)

ANDRZAN Maria BODYS Alina BOJARSKA Marianna CICHOŃ Zofia CYBULSKA Jadwiga CZERWIENIEC Janina FULARA Danuta FILIPOWICZ Józefa Bożena GĘDEK Hieronima GŁAZOWSKA Danuta JABŁOŃSKA Jadwiga KIEŁBIŃSKA Maria KRZYWONOS Jan LIS Teresa ŁOPACIŃSKA Wiesława MARTYNIUK Maria MEJBAUM Maria MODRZEWSKA Zofia NIZIOŁ Anna ORŁOWSKA Elżbieta OSIAK Józefa PASTUSIAK Henryka PIECZYKOLAN Józefa PIECZYKOLAN Wiesława PIŁAT Zofia PIŁAT Józef PYRZ Janina SAGAN Genowefa

STARZYŃSKA Bogumiła STĄSIEK Lucyna ZAJĄCZKOWSKA Irena ŚLESZYŃSKA-MALEC Barbara TRELIŃSKA Barbara WALKIEWICZ Amelia ZAWROTNIAK Kazimiera ZGNILEC Halina ZIUBRYNOWICZ Halina ZYCH Urszula ŻOŁĄDŹ Aniela

97

Fotografie

Zakończenie roku akademickiego 2002/2003, 11 czerwca 2003 r.

Wykład z cyklu „Dodać życia do lat”, 5 października 2005 r.

100

Zarząd Stowarzyszenia wybrany przez Walne Zebranie Członków na lata 2007-2011, 14 marca 2007 r.

Słuchacze prezentują dyplomy z okazji 5-lecia uniwersytetu, czerwiec 2007 r.

101

Bal sylwestrowy, 31 grudnia 2007 r.

WĹ‚ochy - Monte Cassino, maj 2008 r.

102

Wędrówki po skierbieszowskim Parku Krajobrazowym, maj 2008 r.

Spotkanie z Nadburmistrzem Miasta Schwäbisch Hall Józefem Pelgrimem, lipiec 2008 r.

103

Wycieczka Kraków - Zakopane. Przejażdżka po Krakowie, 1 października 2008 r.

Wykład prof. dr hab. Stanisława Kaczora „Cywilizacja słońca”, 8 października 2008

104

Wernisaż wystawy „Co nam w duszy gra?”

Zwiedzanie Katedry Zamojskiej, 16 kwietnia 2009 r.

105

Piknik wiosenny w Krasnobrodzie, 9 czerwca 2009 r.

Warsztaty sprawnościowe, październik 2009 r.

106

Inauguracyjne posiedzenie Rady Programowej, 13 października 2009 r.

Rajd turystyczny „Seniorzy na szlakach Roztocza”, 12 listopada 2009 r.

107

Kulig ,Roztocze 2010 r.

Kulig ,Roztocze 2010 r.

108

Zespół Rękodzieła Artystycznego, 22 lutego 2010 r.

Prof. dr hab. Ryszard Orłowski, przewodniczący Rady Programowej Uniwersytetu składa życzenia z okazji inauguracji roku akademickiego 2010/2011, 20 października 2010 r.

109

Seminarium „Frederyk Chopin - wybitny artysta, człowiek”, Książnica Zamojska, 2010 r.

Jasełka przygotowane wraz z dziećmi z Domu Dziecka w ramach programu „Generacje - Kreacje”, Młodzieżowy Dom Kultury, grudzień 2010 r.

110

Seminarium „Śmiech to zdrowie”, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji, 2010 r.

Spotkanie z okazji Świąt Bożego Narodzenia, Zamojski Dom Kultury, 15 grudnia 2010 r.

111

ParyĹź, maj 2011 r.

Drezno, czerwiec 2011

112

Posiedzenie Zarządu Stowarzyszenia, 10 maja 2012 r.

Słuchacze uczestniczący w zajęciach Uniwersytetu od początku jego działalności, 10 maja 2012 r.

113

114

Zamość, Rynek Wielki, 10 maja 2012 r.

Słuchacze Zamojskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w roku jubileuszowym

Zofia Piłat – urodzona w 1945 r., wykształcenie

wyższe, filologia polska. Pracowała jako nauczycielka języka polskiego. Działała w związku Harcerstwa Polskiego jako drużynowa, komendantka hufca, Komendantka Zamojskiej Chorągwi im.

Dzieci Zamojszczyzny. W latach 1978-1985 była wicekuratorem oświaty, a następnie do 1992 r. kierowała Wydziałem Kultury, Sportu i Turystyki oraz Spraw Społecznych w Urzędzie Wojewódzkim w Zamościu. Od 1995 do 2000 roku – naczelnik Wydziału Oświaty, Kultury i Spraw Społecznych w Urzędzie Miasta Zamość. Organizatorka pierwszej w Polsce Wioski Dziecięcej SOS (Biłgoraj). Inicjatorka i organizatorka wielu konferencji naukowych i przedsięwzięć kulturalnych. Założyciel i prezes Zamojskiego Towarzystwa „Renesans” w latach 1992-2007. W 2002 roku zorganizowała Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku i prowadzi go do chwili obecnej. Radna Rady Miejskiej w Zamościu od 2002 roku.

Publikacje związane z działalnością uniwersytetu: » Z doświadczeń Zamojskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w: Społeczny wymiar edukacji ustawicznej, Radom 2004, s. 139-144 » Zainteresowania kulturowe osób starszych w: Edukacja dla interkulturowości, Warszawa – Radom 2009, s. 41-49

Stowarzyszenie Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku