Tiếp xúc báo chí

BAN CÔNG TÁC ĐƱI BIỂU TRUNG TÂM BỒI DƯỠNG ĐƱI BIỂU DÂN CỬ

B

TẬP SAN

ỒI DƯỠNG

SỐ 01 (13)/THÁNG 01/2013

KỸ NĂNG TIẾP XÚC VỚI BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤC VỤ HỘI NGHỊ

CHỊU TRÁCH NHIỆM XUẤT BẢN BAN BIÊN TẬP Trung tâm bồi dưỡng đại biểu dân cử TRỤ SỞ 37 HÙNG VƯƠNG BA ĐÌNH - HÀ NỘI ĐT: 080-44352 FAX :080-46003 Website:www.ttbd.gov.vn Email:tbbd@qh.gov.vn

PHÁT HÀNH Trung tâm bồi dưỡng đại biểu dân cử In tại công ty TNHH GIẤY PHÉP XUẤT BẢN Số 36/GP-XBBT - Ngày xx - xx - 2013 của Bộ Thông tin và Truyền thông

2

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

MỤC LỤC

Mục lục Mở đầu Phần I. Tính công khai, minh bạch, quyền được thông tin và mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí 1. Tính công khai, minh bạch của Quốc hội và HĐND 2. Quốc hội, HĐND mở và báo chí với quyền tiếp cận thông tin a. Quyền tiếp cận thông tin của nhân dân. b. Tiếp cận thông tin – yếu tố làm nên Quốc hội mở.

3. Mối quan hệ giữa Quốc hội và HĐND với báo chí a. Cơ quan dân cử và báo chí, hai thiết chế không thể tách rời b. Vai trò của báo chí với cơ quan dân cử .

Phần II. Kỹ năng tiếp xúc báo chí 1. Mối quan tâm của báo giới tại nghị trường 2. Kỹ năng trong trả lời phỏng vấn a. Chuẩn bị cho cuộc phỏng vấn. b. Ứng xử của đại biểu trong phỏng vấn. c. Kỹ thuật trả lời phỏng vấn. d. Một số lưu ý khi trả lời phỏng vấn e. Xử lý một số tình huống cụ thể f. Một số điều cần tránh 3. Kỹ năng viết báo 4. Kỹ năng khai thác, sử dụng thông tin từ báo chí

Phần III. Tăng cường mối quan hệ giữa các cơ quan dân cử và báo chí.

1. Thực trạng hiện nay 2. Tăng cường mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí a. Từ phía Quốc hội và HĐND b. Từ phía báo chí

Phụ Lục: 1. Quy chế trả lời phỏng vấn 2. Một số quy định đối với phóng viên trong nước tham gia đưa tin, tuyên truyền về kỳ họp QH 3. Quy chế trả lời phỏng vấn của Quốc hội Đan Mạch 4. Bác Hồ đọc sách báo

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

3

Mở đầu Cơ quan dân cử (Quốc hội, HĐND) và báo chí đều là những nhân tố then chốt của nền dân chủ ở Việt Nam, góp phần thực hiện nguyên tắc “Dân biết, dân bàn, dân kiểm tra”. Chính vì vậy, thời gian qua, Quốc hội và HĐND nhiều địa phương đã tạo điều kiện để báo chí tham gia đưa tin, viết bài, truyền hình, phát thanh các hoạt động của mình. Việc tiếp xúc, hợp tác với báo chí là việc làm không thể thiếu đối với cơ quan dân cử và có tính hai chiều.

Một mặt, điều này góp phần quan trọng trong việc tuyên truyền, phổ biến các chính sách, pháp luật cũng như hoạt động của cơ quan dân cử và đại biểu dân cử tới người dân; thông tin kịp thời cho xã hội biết về những chủ trương, hoạt động, những vấn đề đang đặt ra và những giải pháp từ cơ quan dân cử. Mặt khác, hoạt động của báo chí đã giúp đại biểu thực hiện tốt hơn các chức năng lập pháp, giám sát, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và địa phương, duy trì mối quan hệ chặt chẽ hơn với cử tri; lắng nghe sự đóng góp, hiến kế, nghe hơi thở cuộc sống, những thông tin nóng, sắc sảo từ các nhà báo, các cơ quan báo chí. Có thể nói, một khi người đại biểu biết cộng tác, hợp tác với báo chí, chủ động trong thông tin, truyền thông thì tác dụng, hiệu quả làm việc sẽ cao hơn.

Bởi vậy, đại biểu dân cử cần quan hệ thân thiện với báo chí; tranh thủ cơ hội để chủ động tiếp cận báo chí; tạo bầu không khí cở mở, thoải mái; tạo mối quan hệ hợp tác với báo chí; biết cách làm việc với báo chí, từ việc trả lời trước micro, ống kính truyền hình, đến việc thường xuyên viết bài cho báo về những vấn đề, những đề tài mình quan tâm một cách có chiều sâu hoặc bày tỏ chính kiến theo dòng thời sự khi cần, nhằm làm cho xã hội hiểu thêm về vai trò và hoạt động của cơ quan dân cử; khai thách, sử dụng thế mạnh của báo chí và thông tin từ báo chí để phục vụ cho hoạt động của cơ quan dân cử.

4

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

Trên thực tế, có những đại biểu dân cử đã thiết lập mối quan hệ công tác hiệu quả với các nhà báo, hoặc trả lời phỏng vấn, viết bài cho các loại hình báo chí. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, số đại biểu như vậy không nhiều, mà nguyên nhân một phần do nhận thức, phần khác do thiếu kỹ năng. Để cung cấp một số kinh nghiệm, kỹ năng cơ bản cho đại biểu dân cử trong tiếp xúc với báo chí, Trung tâm bồi dưỡng đại biểu dân cử biên soạn tập san: “Kỹ năng tiếp xúc báo chí dành cho đại biểu dân cử”, với các nội dung sau đây: Phần I. Giới thiệu một số vấn đề tổng quan về mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí như: tính công khai, minh bạch, quyền tiếp cận thông tin, từ đó phân tích vai trò của báo chí trong hoạt động của cơ quan dân cử và đại biểu dân cử.

Phần II. Giới thiệu một số kỹ năng cho đại biểu khi tiếp xúc với giới báo chí. Cụ thể là giúp đại biểu biết mối quan tâm của báo giới khi hoạt động ở nghị trường; giới thiệu cho đại biểu kỹ năng trả lời phỏng vấn báo chí, kỹ năng viết báo, kỹ năng khai thác và sử dụng thông tin từ báo chí.

Phần III. Trình bày một số nội dung về tăng cường mối quan hệ hợp tác giữa cơ quan dân cử và đại biểu dân cử với báo chí.

Hi vọng tập san này sẽ giúp đại biểu nắm được những kỹ năng cơ bản trong quá trình tiếp xúc với báo chí, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của cá nhân mình, cũng như cơ quan dân cử nói chung.

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

5

Phần I. Tính công khai, minh bạch, quyền được thông tin và mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí

Phần I: Tính công khai, minh bƲch, quyền được thông tin và mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí

Mục đích: Giới thiệu tóm tắt nguyên tắc công khai, minh bạch trong hoạt động của Quốc hội và HĐND. Đồng thời, trên cơ sở mối liên hệ hữu cơ giữa việc thực hiện nguyên tắc trên và quyền được tiếp cận thông tin của người dân, phần này sẽ phân tích vai trò của Báo chí trong hoạt động của Quốc hội.

Nội dung phần này: 1. Tính công khai, minh bạch của Quốc hội và HĐND 2. Quốc hội, HĐND mở và báo chí với quyền tiếp cận thông tin 3. Mối quan hệ giữa Quốc hội và HĐND với báo chí

6

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

Phần I. Tính công khai, minh bạch, quyền được thông tin và mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí

Khi đề cập đến mối quan hệ giữa cơ quan dân cử, đại biểu dân cử với báo chí, tính công khai, minh bạch trong hoạt động của cơ quan dân cử và quyền tiếp cận thông tin của người dân là những yếu tố có vai trò rất quan trọng đối với mối quan hệ này.

1. Tính công khai, minh bạch của Quốc hội và HĐND

(Hình ảnh một phiên họp toàn thể của Quốc hội được truyền hình trực tiếp)

Quốc hội và HĐND hoạt động theo nguyên tắc công khai, minh bạch.

Nguyên tắc này được quy định trong Hiến pháp, Luật Tổ chức Quốc hội, Nội quy kỳ họp Quốc hội, các quy chế hoạt động của Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Luật Tổ chức HĐND, UBND… Do Quốc hội và HĐND là những cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân trên cả nước hoặc ở địa phương, được nhân dân ủy quyền, cho nên Quốc hội cần công khai, minh bạch về quá trình ra các quyết định những vấn đề hết sức hệ trọng đối với nhân dân, đối với đất nước hoặc địa phương.

Việc công khai, minh bạch hoạt động của Quốc hội được thể hiện bằng nhiều hình thức, trong đó thông qua báo chí như: truyền hình, phát thanh trực tiếp các phiên thảo luận về kinh tế - xã hội, các phiên chất vấn tại Hội trường và các phiên họp của Ủy ban thường vụ Quốc hội; đưa tin, bài về các hoạt động tại kỳ họp, các phiên họp toàn thể của Hội đồng dân tộc, các Ủy ban. Gần đây, không những truyền hình, truyền thanh trực tiếp trên sóng quốc gia các phiên chất vấn của Quốc hội, mà tại các đài truyền thanh, truyền hình địa phương cũng truyền phát về hoạt động của Đoàn đại biểu Quốc hội tại kỳ họp. Bên cạnh đó, báo chí, nhất là ở các thành phố lớn cũng đưa tin, có nhiều bài viết, bài phỏng vấn về hoạt động của HĐND địa phương. Cơ quan dân cử có thể đóng vai trò hàng đầu trong việc thúc đẩy một xã hội cởi mở, trước hết bằng cách làm cho các hoạt động của chính mình trở nên minh bạch càng nhiều càng tốt. Để có thể thực thi quyền lực của mình, nhân dân phải có điều kiện đưa ra

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

7

Phần I. Tính công khai, minh bạch, quyền được thông tin và mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí

những lựa chọn có cơ sở thông tin để theo dõi, đánh giá kết quả hoạt động của cơ quan dân cử, đại biểu dân cử, trong đó có những thông tin thực tế từ báo chí. Lúc này báo chí sẽ là cầu nối giữa người dân với các cơ quan nhà nước. Các phương tiện thông tin truyền thông thông báo cho người dân về hoạt động của Chính phủ, của Quốc hội và đại biểu Quốc hội - người đại diện của mình nhằm giúp cho người dân hiểu nhiều vấn đề khác nhau có thể tác động đến cuộc sống của họ như thế nào.

Người dân có quyền “biết và bàn” các chương trình và chính sách của Nhà nước có tác động như thế nào đến họ, đây là trách nhiệm của Quốc hội, Đại biểu Quốc hội và cũng là trách nhiệm của cơ quan báo chí. Nỗ lực thông tin công cộng này truyền đạt những quan ngại và kế hoạch của các quan chức chính phủ

Trang thông tin Dự thảo online” tại địa chỉ: www.duthaoonline.quochoi.vn là trang đăng tải thông tin về dự thảo luật, pháp lệnh. Ngoài ra, trang này còn có diễn đàn để người dân, chuyên gia, các tổ chức thảo luận, trao đổi, đóng góp ý kiến về dự thảo luật và pháp lệnh. Các thông tin phản hồi của cử tri qua trang tin được tổng hợp và gửi tới đại biểu Quốc hội. đến với người dân.

2. Quốc hội,HĐND mở và báo chí với quyền tiếp cận thông tin a. Quyền tiếp cận thông tin của nhân dân Khoảng hai thập niên gần đây, thế giới chứng kiến xu hướng rộng rãi thừa nhận quyền tiếp cận thông tin do các cơ quan công quyền lưu giữ. Đây là một quyền cơ bản của con người, có ý nghĩa quan trọng đối với từng cá thể, đồng thời là nền tảng của dân chủ, sự tham gia của công chúng và quản lý nhà nước hiệu quả. Hàng loạt những tuyên bố được đưa ra bởi các tổ chức quốc tế nhấn mạnh quyền này. Ngay trong phiên họp thứ nhất của Đại hội đồng Liên hiệp Quốc đã thông qua nghị quyết số 59 “quyền tự do thông tin là quyền cơ bản của con người và là nền tảng của tất các tự do khác…”.

Sau đó quyền tự do thông tin cũng được nói tới trong “Tuyên ngôn thế giới về quyền con người” năm 1948 (Điều 19) và “Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị” năm 1966 (Phần II, Điều 19, khoản 2). Nhiều bản hiến pháp được thông qua hoặc sửa đổi trong giai đoạn này quy định cụ thể về quyền tiếp cận thông tin. Tòa án các nước ngày càng thụ lý, xét xử nhiều

8

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

Phần I. Tính công khai, minh bạch, quyền được thông tin và mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí

vụ kiện liên quan đến quyền. Khoảng 90 nước đã ban hành và nhiều nước đang trong quá trình ban hành luật về quyền tiếp cận thông tin. Có thể tên gọi khác nhau, nhưng hầu hết các Luật này đều khẳng định: mọi công dân đều có quyền tiếp cận thông tin, có quyền yêu cầu các cơ quan công quyền cung cấp thông tin, ngoại trừ một số ít trường hợp ngoại lệ. Đối với Việt Nam, quyền tiếp cận thông tin được thể hiện ngay từ trong cương lĩnh xây dựng đất nước thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội thông qua trong đại hội VII năm 1991 được bổ sung phát triển năm 2011: “Bảo đảm quyền được thông tin, …. của người dân” (Phần III, mục 2); Hiến pháp 1992, điều 69 quy định rõ: Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, có quyền được thông tin,…”. Cụ thể hóa quy định của Hiến pháp có nhiều văn bản pháp luật được chống tham nhũng,…

Đại biểu Quốc hội khóa XII Đinh Văn Nhã: "Quốc hội đi giám sát, nhưng đã công khai cho những ai, có thông tin cho báo chí và người dân biết không hay chỉ đưa ra cho 493 đại biểu. Đi giám sát mà báo chí không đăng, dân cũng không biết, kết quả bí mật vậy thì dân biết giám sát của chúng ta kết quả tốt, xấu thế nào? Tại sao ta không có cách làm nào khác đi?" ban hành như: Luật báo chí, Luật phòng

b. Tiếp cận thông tin – yếu tố làm nên Quốc hội và HĐND mở Quyền được thông tin của người dân liên quan chặt chẽ đến tính chất công khai, minh bạch như đã đề cập ở trên; gắn với Quốc hội và HĐND mở, gần gũi với công chúng, quen thuộc với công chúng. Quyền được thong tin đòi hỏi, công chúng cần được biết, cơ quan đó có vai trò, thẩm quyền gì, trong cơ quan đó có ai, làm gì… Nhân dân phải được biết Quốc hội và HĐND quyết định như thế nào, ai tham gia, theo quy trình, thủ tục nào, tại sao lại đang vướng mắc, tại sao lại quyết định như thế này, mà không phải theo cách khác v.v...Người dân có quyền biết, cơ quan dân cử và các đại biểu giám sát Chính phủ, bộ máy hành chính nhà nước, bảo vệ quyền lợi chung của cử tri như thế nào. Người dân phải được biết cơ quan đại diện cho mình đang làm gì, đã làm gì, và sẽ làm gì để phục vụ lợi ích của nhân dân. Điều đó có nghĩa là, các thông tin về Quốc hội phải được công khai rộng rãi và minh bạch hóa với nhân dân. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi sự tham gia, trách nhiệm của hai bên. Để hướng tới một xã hội được thông tin, người tiên phong chính là bản thân cơ quan dân cử. Trước hết, Quốc hội và HĐND bằng cách minh bạch hóa tối đa hoạt động của chính mình, truyền tải những thông tin chân thực nhất với công chúng, qua đó đảm bảo đáp ứng quyền được thông tin của công chúng. Khi có thông tin thì người dân không những theo dõi, giám sát

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

9

Phần I. Tính công khai, minh bạch, quyền được thông tin và mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí

hoạt động của cơ quan dân cử và các cơ quan nhà nước khác, mà còn thực sự hiểu về Quốc hội và HĐND, ủng hộ Quốc hội. Điều then chốt nhất là Quốc hội, HĐND, các đại biểu dân cử phải nhận thấy tầm quan trọng của vấn đề tiếp cận thông tin. Điều này không những trực tiếp thúc đẩy sự công khai, mà còn củng cố vai trò giám sát của Quốc hội một cách tích cực và hiệu quả. Đối với báo chí, không nên chỉ giới hạn trong những cuộc họp báo, rộng mở với báo chí cũng là một cách làm được khuyến nghị áp dụng để công chúng được tiếp cận thông tin của cơ quan dân cử và về cơ quan dân cử. Đặc biệt, những nỗ lực thúc đẩy mối quan hệ với báo giới không chỉ giới hạn trong thủ đô, mà còn cần được mở rộng tới các địa phương.

Trong thời gian tới, Quốc hội sẽ có kênh truyền hình riêng. Đây sẽ là phương tiện hiệu quả truyền tải các hoạt động, quyết sách của Quốc hội tới công chúng, là nhịp cầu mới đưa Quốc hội đến gần dân một cách sâu rộng hơn.

Bên cạnh đó, để hướng tới một xã hội mở, được thông tin đầy đủ, như thực tế các nước và ở Việt Nam đã chứng minh, báo chí đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy quyền tiếp cận thông tin. Vai trò này trước hết thể hiện ở chỗ, báo chí là một kênh đăng tải các thông tin do nhà nước nắm giữ.

Một đặc điểm chung của hầu hết các Luật Tự do thông tin là đều quy định các cơ quan Chính phủ có nghĩa vụ phải cung cấp một số loại thông tin nhất định một cách chủ động mà không chờ yêu cầu từ phía công dân, trong đó cung cấp bằng cách đăng tải trên báo chí. Thực tế đã cho thấy rằng thúc đẩy việc tiếp cận thông tin do các cơ quan công quyền nắm giữ sẽ hiệu quả hơn việc cung cấp thông tin thụ động nhằm đáp ứng người yêu cầu. Cách tiếp cận này ngày càng được thừa nhận là một trong những biện pháp quan trọng nhất để thúc đẩy việc tiếp cận thông tin do các cơ quan công quyền nắm giữ. Trong đó, không thể thiếu báo chí với tầm lan tỏa rộng khắp của mình, nhất là với sự ra đời của báo mạng. Chính vì thế, pháp luật nhiều nước như Trinidad & Tobaco quy định cơ quan công quyền phải có nghĩa vụ công bố các thông tin trên báo chí.

Hơn nữa, các nhà nghiên cứu về quyền tiếp cận thông tin trên thế giới nhận xét, báo chí có lợi thế trong việc phổ biến các quyền của người dân, trong đó có quyền tiếp cận thông tin, và theo dõi việc thực hiện quyền này. Ở những nước có trình độ dân trí thấp hoặc việc cung cấp báo viết còn hạn

10

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

Phần I. Tính công khai, minh bạch, quyền được thông tin và mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí

chế thì việc sử dụng phương tiện phát thanh (báo nói) là công cụ quan trọng để phổ biến, giáo dục pháp luật nói chung và các quy định về quyền tiếp cận thông tin nói riêng.

Chính vì vậy, các văn kiện luật quốc tế đều nhấn mạnh mối liên hệ giữa báo chí và quyền tiếp cận thông tin. Điển hình nhất là Bản tuyên ngôn toàn cầu về nhân quyền (UDHR) được Đại hội đồng Liên hiệp quốc thông qua năm 1948 đã thừa nhận vai trò của các phương tiện truyền thông là thúc đẩy quyền tìm kiếm, nhận và phổ biến thông tin. Toà án Châu Âu về quyền con người cũng đã khẳng định: “Tự do báo

Ở nhiều nước, cả các phiên họp toàn thể và phiên họp ủy ban đều được mở công khai để báo chí vào dự đưa tin, kể cả báo hình và báo tiếng. Họ có những việc làm cụ thể để sự tương tác giữa nghị viện và báo chí trở nên dễ dàng, rộng mở hơn.

Nhiều nghị viện có Ủy ban riêng để thúc đẩy mối quan hệ với báo chí như Ủy ban Báo chí và Các vấn đề công chúng của nghị viện Nigeria. Hoặc ở Ấn Độ, hàng năm nghị viện liên bang tổ chức một đợt đặc biệt 10 ngày tương tác với báo chí để tăng cường sự trao đổi thông tin hai chiều và sự thông hiểu lẫn nhau giữa nghị viện và báo chí. (Minh Thy, Nghị viện và tiếp

cận thông tin: Thúc đẩy một nghị viện mở, báo Đại biểu nhân dân, số ra ngày 13/2/2009 )

chí mang lại cho công chúng một trong những cách tốt nhất để khám phá và hình thành nên quan điểm và thái độ đối với những nhà lãnh đạo chính trị của họ. Đặc biệt, nó làm cho các nhà chính trị có cơ hội để phản ánh và bình luận về những mối quan tâm của công chúng; nó cho phép mỗi người được tham gia vào các cuộc tranh luận chính trị tự do, nó chính là cốt lõi của nội dung của một xã hội dân chủ” (Nguyên Lâm, Quyền tiếp cận thông tin và báo chí, báo Đại biểu nhân dân, số ra ngày 12/9/2009).

3. Mối quan hệ giữa Quốc hội và HĐND với báo chí a. Cơ quan dân cử và báo chí, hai thiết chế không thể tách rời Báo chí – truyền thông và cơ quan lập pháp là hai thiết chế quá quen thuộc đối với người dân, nhất là ở những nước phát triển. Báo chí có mặt trong hầu hết các sự kiện của Quốc hội, ngược lại các hoạt động của Quốc hội xuất hiện với tần xuất đều đặn trên các mặt báo. Mối liên hệ khăng khít này xuất phát từ nhu cầu của cả hai bên.

Thứ nhất, từ phía Quốc hội, Quốc hội muốn tuyên truyền phổ biến các hoạt động tới dân chúng để nhằm sự đồng lòng trong việc thực hiện mục tiêu, cũng như tạo dựng hình ảnh của mình. Trong khi đó, báo chí truyền

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

11

Phần I. Tính công khai, minh bạch, quyền được thông tin và mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí

thông là một công cụ vô cùng hữu hiệu có sức mạnh và sức lan tỏa vô cùng rộng lớn. Quốc hội cần sự tham gia của báo chí như một cánh tay đắc lực phục vụ các hoạt động của mình.

Thứ hai, từ phía các cơ quan truyền thông báo chí, họ muốn có thông tin tin cậy, phong phú, cập nhật, ... để đáp ứng nhu cầu của công chúng, nhu cầu báo chí, đồng thời thu hút công chúng, tập trung sự chú ý của công chúng về phía họ. Tất nhiên, sự thu hút này sẽ đem lại nhiều lợi ích về cho giới truyền thông. Có thể nói, sự gắn kết không tách rời giữa hai thiết chế này là một điều hoàn toàn tự nhiên.

Xuất phát từ mối quan hệ mật thiết này, mà ở hầu hết các nước trên thế giới, cũng như ở Việt Nam, luôn có sự hiện diện của báo chí tại nghị trường, và ngược lại, cơ quan dân cử, các nghị sỹ, hay là đại biểu dân cử, các vấn đề Ví dụ về thủy điện Sông Tranh 2, được đưa ra bàn luận tại nghị báo chí đưa thông tin về sự an trường luôn chiếm vị trí quan trọng toàn của đập thủy điện Sông trên báo chí. Việc mở rộng cửa Tranh 2 và các trận động đất trên địa bàn huyện Bắc Trà My, tỉnh đón chào báo chí, mời gọi báo chí, Quảng Nam. Thông tin của báo thân thiện với báo chí, coi báo chí chí đã tạo được sự quan tâm của là người bạn - đó là phương châm Quốc hội. Vấn đề này đã được hoạt động của Quốc hội và đại Quốc hội đưa vào chương trình biểu Quốc hội nhiều nước. Đối với hoạt động của mình và xem xét cá nhân nghị sỹ, ở nhiều nước, quyết định tiếp tục sử dụng hay mỗi nghị sỹ còn có phụ tá báo chí có hướng xử lý khác về công trình riêng nhằm cung cấp thông tin, này nhằm đảm bảo an toàn tuyệt liên hệ với báo chí. Cá nhân đại đối sinh mạng, tài sản của người biểu cũng có thể tự tổ chức các dân cuộc họp báo, chủ động tìm đến các toà soạn, các nhà báo, hoặc mời các nhà báo đến làm việc, trao đổi thông tin; tranh thủ mọi cơ hội mà báo chí tạo ra để nêu vấn đề, gây áp lực thúc đẩy giải quyết vấn đề. b. Vai trò của báo chí với cơ quan dân cử Để đánh giá vai trò của báo chí, chúng ta cùng phân tích một số khía cạnh của mối quan hệ Cơ quan dân cử – Báo chí – Cử tri. Trước tiên, trong mối quan hệ cơ quan dân cử - cử tri, báo chí đóng vai trò truyền thông hai chiều hiệu quả: Báo chí là người đưa tin, là cây cầu nối giữa cơ quan dân cử với người dân, giúp thực hiện quyền tiếp cận thông tin. Báo chí truyền tải

12

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

Phần I. Tính công khai, minh bạch, quyền được thông tin và mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí

các hoạt động của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, Đoàn ĐBQH và của cá nhân của đại biểu Quốc hội tới cử tri cả nước. Những quyết sách, quá trình hoạch định chính sách ... được sức mạnh của báo chí làm lan tỏa tới từng căn nhà, góc phố,... giúp người dân hiểu rõ hơn về Quốc hội và các hoạt động liên quan đến Quốc hội. Ngược lại, truyền thông báo chí lại giúp Quốc hội, đại biểu Quốc hội thu thập được những ý kiến, kiến nghị, bức xúc của người dân để từ đó Quốc hội có những quyết sách kịp thời, phù hợp.

Bên cạnh vai trò là “người đưa tin” cho công chúng về hoạt động nghị trường, vai trò thứ hai đề cập tới của báo chí là bình luận, đánh giá thông tin, nêu vấn đề để từ đó hướng công luận bình luận lại thông tin được truyền tải. Vai trò này được đánh giá là một trong những vai trò then chốt của báo chí truyền thông. Bằng việc bình luận đánh giá thông tin, báo chí truyền thông có thể qua đó tạo dựng hình ảnh của cơ quan dân cử.

Ngoài ra, đối với cá nhân đại biểu, báo chí có thể là cộng sự đắc lực. Qua báo chí, đại biểu có thể gửi những thông điệp ngắn gọn, súc tích, dễ nhớ về những vấn đề mà cá nhân đại biểu đó đang quan tâm theo đuổi nhằm tạo dựng hình ảnh trong công chúng. Nhờ đó, công chúng có thể hình dung một phần lớn cuộc sống nghị trường và hình ảnh của từng đại biểu.

Tóm lược vai trò của báo chí trong hoạt động cơ quan dân cử như sau: Báo chí là người đưa tin; Báo chí là người bình luận, có thể dẫn dắt công luận; báo chí góp phần xây dựng nên hình ảnh của cơ quan dân cử cũng như hình ảnh của từng đại biểu; khi biết tận dụng sự ảnh hưởng của báo chí, báo chí là người cộng sự đắc lực của đại biểu. Có thể nói rằng, nhờ có báo chí mà Quốc hội và HĐND cử tri đến gần nhau hơn, hiểu nhau hơn qua đó thực hiện tốt mục tiêu công khai minh bạch các hoạt động của Quốc hội và HĐND theo phương châm “dân biết, dân bàn, dân kiểm tra”.

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

13

Phần II. Kỹ năng tiếp xúc báo chí

Phần II: Kỹ năng tiếp xúc báo chí

Mục đích: Giới thiệu cho đại biểu kỹ năng cơ bản giúp đại biểu tự tin tiếp xúc với báo chí và chủ động sử dụng sức mạnh của báo chí phục vụ tốt hoạt động đại biểu. Các kỹ năng được để cập bao gồm: xác định đối tượng quan tâm của báo giới; kỹ năng trả lời phỏng vấn; kỹ năng viết báo; kỹ năng khai thác các thông tin từ báo chí…

Nội dung phần này: 1. Mối quan tâm của báo giới tại nghị trường 2. Kỹ năng trong trả lời phỏng vấn 3. Kỹ năng viết báo 4. Kỹ năng khai thác, sử dụng thông tin từ báo chí

14

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

Phần II. Kỹ năng tiếp xúc báo chí

1. Mối quan tâm của báo giới tại nghị trường Đối với báo giới ở nghị trường, không phải đại biểu Quốc hội hay HĐND nào cũng được quan tâm, không phải thông tin nào đưa ra tại nghị trường cũng được báo giới để ý, đưa tin. Chỉ những đại biểu và những vấn đề thỏa mãn một hoặc một vài yếu tố mới nằm trong đối tượng “săn tin”. Vậy đại biểu và thông tin như thế nào mới được báo giới chú ý?

Về Đại biểu Quốc hội: Những đại biểu Quốc hội được báo chí quan tâm nhiều bao gồm:  ĐBQH là lãnh đạo ở trung ương và địa phương.  ĐBQH là đối tượng đặc biệt (trẻ, người dân tộc thiểu số, đại biểu tôn

giáo, trí thức,…)  ĐBQH là đối tượng liên quan đến vấn đề cụ thể của kỳ họp (giáo dục,

y tế, môi trường,...)  ĐBQH có ý kiến đáng quan tâm trên hội trường kỳ họp.

Về thông tin: Báo chí thường quan tâm những thông tin mang một, một số hoặc toàn bộ thuộc tính sau: Thứ nhất, những vấn đề mang tính bất ngờ, bất thường. Càng bất ngờ càng bất thường càng tốt. Báo chí sẽ coi đó như một tiêu chí nổi bật cho một thông tin ưu tiên.

Thứ hai, những thông tin mang tính thời sự nóng hổi, những sự kiện đang diễn ra hoặc sẽ xảy ra trong một tương lai gần. Tính thời sự cũng có thể là về các nội dung trong lịch làm việc thức tế trong ngày. Bởi công chúng quan thường quan tâm tới những vấn đề mới mẻ.

Thứ ba, là tính thiết thực của thông tin. Thông tin này có ý nghĩa như thế nào? ý nghĩa với ai? tầm ảnh hưởng của thông tin này đến đâu? Mức độ ảnh hưởng của thông tin càng lớn, đối tượng bị ảnh hưởng bởi ý nghĩa của thông tin càng rộng thì mức quan tâm của báo giới càng sâu.

Thứ tư, là tính Xung đột - Mâu thuẫn: Xung đột về quyền lợi luôn là những đặc điểm dành được quyền ưu tiên cao đối với mọi phương tiện truyền thông.

Việc nhận dạng được những đặc trưng này có thể giúp đại biểu dễ dàng hơn trong giữ mối quan hệ với báo chí, cũng như khi trả lời phỏng vấn, viết bài cho các báo.

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

15

Phần II. Kỹ năng tiếp xúc báo chí

Đại biểu và vấn đề mà phóng viên quan tâm.

1. Ai được quan tâm: Đại biểu kiêm nhiệm đang giữ các vị trí của Chính phủ, Các ĐB là Chủ nhiệm, Phó chủ nhiệm chuyên trách và các ĐB chuyên trách nắm vững vấn đề, hoặc sự kiện cần phỏng vấn, trao đổi.

2. Vấn đề được quan tâm + Với các ĐBQH kiêm nhiệm hiện đang giữ các vị trí trọng trách lãnh đạo Chính phủ, bộ, ngành luôn được PV nghị trường quan tâm với các vấn đề kinh tế-xã hội mang tính vĩ mô. + ĐBQH (cả chuyên trách) thuộc các Đoàn địa phương: - Về việc đặt câu hỏi chất vấn trước phiên chất vấn; mức độ hài lòng với việc các thành viên Chính phủ trả lời chất vấn của bản thân mình ngay sau phiên chất vấn.

- Các ý kiến của nhiều ĐBQH về một vấn đề “nóng” đang được QH thảo luận ở Hội trường (làm luật, giám sát chuyên đề, tình hình kinh tế xã hội) với yêu cầu có chính kiến và có thông tin từ thực tiễn cơ sở, hoặc trong ngành, lĩnh vực cụ thể.

- Các nội dung có tính chất phản biện của ĐBQH chuyên trách với một số vấn đề đang có ý kiến khác nhau về tình hình KT-XH hay một dự kiến chủ trương mới, chính sách pháp luật mới.- Những vấn đề của địa phương vừa có sự cố, thiên tai ...

- Quan điểm của ĐBQH đối với vụ việc cụ thể ở địa phương của ĐB đó mà tờ báo của PV đặt câu hỏi vừa đăng tải (Nhà báo Tô Nam, báo Tiền Phong, Mong đợi của báo chí với Quốc hội và ĐBQH, bài viết tại hội nghị tập huấn của Trung tâm bồi dưỡng đại biểu dân cử, 2008)

2. Kỹ năng trong trả lời phỏng vấn Trả lời phỏng vấn là một trong những hình thức tiếp xúc báo chí mà nhiều đại biểu e ngại. Đại biểu cho rằng, phóng viên là những người luôn đi “soi” người khác; đại biểu trả lời với ý tứ và lời lẽ vừa phải nhưng ngày hôm sau báo giật tít “nóng” làm ảnh hưởng đến các nhân đại biểu; có đại biểu sợ trả lời “hớ”…Vậy làm thế nào để đại biểu không còn ngần ngại khi được mời phỏng vấn? Những kỹ năng sau đây sẽ giúp đại biểu có được sự tự tin khi đứng trước micro của phóng viên. a. Chuẩn bị cho cuộc phỏng vấn Thông thường trước một cuộc phỏng vấn, bao giờ phóng viên cũng liên hệ trước với đại biểu để lên lịch hẹn. Rất ít những trường hợp phỏng vấn đột

16

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

Phần II. Kỹ năng tiếp xúc báo chí

xuất, bất ngờ. Khi phóng viên gọi điện liên hệ, đại biểu cần hỏi thông tin về phóng viên, mục đích và vấn đề phóng viên quan tâm. Khi xác định vấn đề thuộc trong phạm vi, chức năng, quyền hạn của mình thì tùy theo công việc cụ thể đại biểu sắp xếp cuộc hẹn với phóng viên. Đồng thời, trước mỗi cuộc hẹn kiểu này, đại biểu nên có một số sự chuẩn bị.

Trước tiên, đại biểu cần hệ thống lại thông tin liên quan đến vấn đề để chuẩn bị tốt nhất cho cuộc phỏng vấn. Phần thông tin nào còn thiếu sót đại biểu nên tìm để bổ sung.

Thứ hai, đại biểu cũng nên dự liệu trước những câu hỏi mà phóng viên có thể hỏi. Tất nhiên, cuộc phỏng vấn sẽ không giống hoàn toàn với những gì mà đại biểu đã dự liệu. Tuy nhiên, việc này vẫn rất cần thiết giúp cho đại biểu có được một sườn cho cuộc phỏng vấn. Ngoài ra, đại biểu nên dự liệu những câu hỏi khó, hóc búa và chuẩn bị sẵn sàng trả lời cho những tình huống đó.

Thứ ba, đại biểu nên xem lại những quy định về chức năng, nhiệm vụ của vị trí đang nắm giữ để chủ động điều tiết phạm vi của vấn đề được phỏng vấn. Đại biểu cần xác định khi trả lời phỏng vấn nghĩa là đại biểu đang trả lời với tư cách của vị trí chức danh mà đại biểu đang nắm giữ. Có thể, những quy định đó hàng ngày đại biểu vẫn nhớ. Nhưng việc xem lại để chắc chắn hơn cũng là việc không thừa.

Thứ tư, nắm bắt quy chế phỏng vấn: Đối với những đại biểu đã quen với việc trả lời phỏng vấn thì có lẽ điều này không còn quá quan trọng. Nhưng đối với những đại biểu chưa hoặc ít trả lời phỏng vấn thì việc tìm hiểu nắm bắt những quy định về việc phỏng vấn và trả lời phỏng vấn là một việc làm cần thiết. Bởi khi hiểu được những quy định này, đại biểu biết được những điều gì được phép – không được phép trong phỏng vấn và đưa tin phỏng vấn. Các đại biểu có thể tìm hiểu quy tắc này trong quy chế phỏng vấn trên báo chí được ban hành kèm theo Quyết định số 26/2002/QĐ-BVHTT ngày 26 tháng 9 năm 2002 của Bộ Văn hóa – Thông tin. (Có kèm theo trong tập san).

Cuối cùng, trong công việc chuẩn bị cho một cuộc phóng vấn là vấn đề ngoại hình, ăn mặc (đặc biệt đối với truyền hình): Đại biểu nên để ý đầu tóc gọn gàng, quần áo lịch sự. Đối với phụ nữ, nếu trang điểm hãy trang điểm đậm hơn thường ngày để lênh hình không bị nhợt nhạt nhưng cũng không nên quá đậm.

Bên cạnh đó, trong trường hợp trả lời phỏng vấn đột xuất, ví dụ trong giờ giải lao ở hội trường hoặc phiên họp Ủy ban, hoặc hội nghị, hội thảo, sự sẵn sàng về thông tin, về tâm thế sẽ giúp đại biểu chủ động, tự tin hơn. Chẳng hạn, nếu đại biểu có uy tín chuyên môn về giáo dục, đã phát biểu tại hội trường về giáo dục, và phiên họp đang thảo luận về giáo dục, thì hãy chuẩn bị sẵn sàng đón nhận sự “theo đuổi” của phóng viên trong giờ giải lao.

Những nội dung gợi ý về mối quan tâm của báo giới đã nêu ở trên sẽ giúp

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

17

Phần II. Kỹ năng tiếp xúc báo chí

đại biểu trong những trường hợp như vậy. b. Ứng xử của đại biểu trong phỏng vấn

+ Thái độ khi trả lời phỏng vấn Có thể nói, phỏng vấn là cuộc trò chuyện giữa đại biểu và phóng viên nhằm trao đổi về vấn đề phóng viên quan tâm. Đại biểu hãy coi phóng viên như một người bạn, người cộng sự của mình. Có thái độ cở mở, thân thiện với phóng viên; nồng nhiệt, tâm huyết với nội dung cuộc phỏng vấn. Hãy thể hiện cho phóng viên, cử tri thấy mình là người có lập trường và có sự đam mê với vấn đề. Mặt khác, cần lưu ý rằng tạo thiện cảm với báo chí nhưng không có nghĩa Ấn tượng của một nhà báo khi nói thân mật quá đà. về thái độ cởi mở, thân thiện của + Phong cách trả lời cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt. Nhà báo đó viết như thế này: “Tôi rất Chúng ta hãy tỏ ra tự tin, thoải nhớ hình ảnh cố Thủ tướng Võ mái, không ngại ngần tiếp xúc với Văn Kiệt, mỗi khi có sự kiện gì đó phóng viên. Hãy nghĩ rằng phỏng mới, là một lần thấy ông chủ động vấn, đưa tin là công việc thường xuất hiện ở hành lang hội trường ngày của họ, việc của mình là chia Ba Đình, tươi cười vẫy vẫy các nhà sẻ “công việc” với phóng viên.

báo. Lúc đó các nhà báo chỉ còn

Nếu phỏng vấn trên truyền việc ... tha hồ phỏng vấn” hình, đại biểu lưu ý cần ngồi thẳng (Nguyễn Tuyết Nhung, báo Thanh Niên, hoặc đứng thẳng với tư thế thoải Mong đợi của Báo chí với Quốc hội và mái, không gò ép. Sử dụng cử chỉ ĐBQH, bài viết tại hội nghị tập huấn của tay tự nhiên, không đưa tay quá Trung tâm bồi dưỡng đại biểu dân cử, màn hình máy quay. Không nhìn 2008) chằm chằm thẳng vào camera, chỉ nên nhìn vào máy quay với một thời gian nhỏ để như đang giao lưu với khán giả. Nếu ta nhìn chằm chằm vào máy quay sẽ giống như đang tuyên bố một điều gì đó chứ không phải đang trò chuyện cùng phóng viên và khán giả. Chú ý đến âm lượng của giọng nói, tốc độ nói, ngữ điệu và cách dùng từ,... với phỏng vấn truyền hình và truyền thanh. c. Kỹ thuật trả lời phỏng vấn Trong cuộc phỏng vấn, nên trả lời một cách ngắn gọn, có trọng tâm, đi

18

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

Phần II. Kỹ năng tiếp xúc báo chí

thẳng vào vấn đề, không nói vòng vo. Những câu trả lời phải có thông điệp chuẩn, tức là đưa ra được thông tin cốt lõi về vấn đề đang đề cập. Sử dụng từ ngữ đơn giản, tránh dùng những ngôn từ hoa mỹ, bởi lẽ khi đại biểu trả lời báo chí chính là trả lời cử tri, phóng viên chỉ là người trung gian. Đại biểu có thể sử dụng hình ảnh để diễn tả những khái niệm khó, trừu tượng; sử dụng những các giai thoại thú vị hoặc câu chuyện đời thường liên quan để minh họa cho câu trả lời; không phụ thuộc vào kịch bản đã chuẩn bị trước mà phản ứng linh hoạt vào thực tế của cuộc đối thoại,... Điều quan trọng nhất trong việc trả lời phỏng vấn đó chính là tính trung thực, thành thật. Chúng ta hãy trung thực thể hiện mình, trung thực chia sẻ chính kiến bao gồm cả những mặt tốt và mặt chưa tốt. Không nên cố tỏ ra là một người khác. Thể hiện trung thực chính kiến của mình chính là cách thiết lập niềm tin cho người phỏng vấn. Khi không trả lời được, cho dù bất cứ lý do nào, do không thuộc lĩnh vực chuyên môn, do không đủ dữ liệu ... chúng ta không bao giờ được đoán câu trả lời mà hãy thành thật nói rằng ta không thể trả lời được câu hỏi đó. Không có gì sai hay đáng xấu hổ khi trả lời “Tôi không biết” hay “Tôi sẽ quay lại câu hỏi của anh sau khi đã có dữ liệu”. Đừng bao giờ trốn tránh câu hỏi theo kiểu “Tôi chưa sẵn sàng trả lời câu hỏi này”.

Trong vài trường hợp, khi trả lời phỏng vấn, phóng viên muốn “thử thách” thường đưa ra những câu hỏi khó, hoặc với thái độ “gai góc”.

Lúc này, người trả lời phỏng vấn cần phải bình tĩnh giữ cái đầu lạnh, trầm tĩnh, để giữ vững thái độ thân thiện. Hãy vui vẻ trả lời câu hỏi gai góc này một cách hài hước nhất có thể.

Lắng nghe là một trong những kỹ năng được nhắc nhiều trong thuật “đắc nhân tâm” chứ không phải chỉ riêng cho trường phỏng vấn và trả lời phỏng vấn. Trong kỹ năng trả lời phỏng vấn, điều này tiếp tục được nhấn mạnh bởi đó sẽ góp phần tạo dựng hình ảnh tốt đẹp của đại biểu đối với phóng viên, nói khác đi là đối với cử tri.

Trong một buổi tiếp báo chí, có một phóng viên đã hỏi khó Tổng thống Putin: “Liệu ông có lo lắng về âm mưu lật đổ ông của nhà tài phiệt đang sống lưu vong tại Boris Berezovsky?”. Ông Putin đáp lại câu hỏi “khó nhằn” này bằng một cách hài hước. Ông hỏi lại: “Boris

Berezovsky? Người đó là ai vậy?”

Cách trả lời này của ông làm cho mọi người đều cười ồ lên vui vẻ.

(Bá Thùy,Tổng thống Putin – bậc thầy về trả lời phỏng vấn. http://vnexpress.net/gl/thegioi/ 2001/07/3b9b2971)

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

19

Phần II. Kỹ năng tiếp xúc báo chí

Trong nhiều trường hợp, người trả lời nghe không rõ hay không hiểu câu hỏi nên trả lời không liên quan gì đến câu hỏi. Điều này rất kỵ vì nó cho thấy người trả lời quá hời hợt, không tập trung vào cuộc phỏng vấn. Người phỏng vấn sẽ cho rằng mình và cuộc phỏng vấn không được xem trọng. Chúng ta có thể hỏi lại câu hỏi nếu nghe không rõ.

Có một số phóng viên có thói quen “nói thay” người khác hoặc cố tình chuyển ý câu trả lời phỏng vấn sang một nghĩa khác, ví dụ như câu: “Ý của ông là...” ; “Hay nói cách khác,....” Tất nhiên, không phải ai hỏi như thế cũng đều có ý không tốt. Có những người hỏi lại chỉ để chắc chắn về câu trả lời. Trong những trường hợp như thế, nếu câu hỏi lại của phóng viên nói không hết hoặc không đúng thì cần đính chính lại ngay.

Trong lần trả lời phỏng vấn VietNamnet, Nguyên Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu vận dụng nguyên tắc Q = A + 1 rất hiệu quả: Khi phóng viên hỏi về sự suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên. Phóng viên hỏi ông “Thực trạng này do đâu?” Ông trả lời thẳng vào câu trả lời quan điểm của ông nguyên nhân của vấn đề, trong đó ông có đề cập tới một nguyên nhân là “thiếu cơ chế giám sát đồng bộ”. Trước khi kết thúc phần trả lời này ông , không quên thu hút phóng viên bằng câu “Không có cơ chế giám sát đồng bộ đầy đủ thì sẽ khó, khi mà đồng tiền còn len lỏi, chi phối.”. Chính sự nhấn mạnh này khiến cho phóng viên tiếp tục đặt câu hỏi: “Vậy cơ chế phải như thế nào để có thể kiểm soát được quyền lực.” Như vậy, có nghĩa là sự thu hút của ông đã đạt hiệu quả. (Đăng Tấn - Xuân Linh, báo vietnamnet, Nguyên Tổng bí thư: Bệnh đã chẩn, ai uống thuốc trước tiên? http://vietnamnet.vn/vn/chinh-tri/61763/nguyen-tong-bi-thu-benh-da-chan--aiuong-thuoc-truoc-tien-.html)

20

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

Phần II. Kỹ năng tiếp xúc báo chí

Cuối cùng, là một lưu ý về một bí quyết quyết định ai sẽ là người kiểm soát cuộc phỏng vấn. Là người phỏng vấn hay người được phỏng vấn? Bí quyết đó được viết bằng công thức Q = A+1. Ở đây, Q là câu hỏi (question), A là câu trả lời (answer), và +1 có nghĩa là tạo thêm một nhịp cầu hay một điểm mới. Công thức này có nghĩa là khi trả lời phỏng vấn người trả lời nên trả lời đầy đủ, ngắn gọn đồng thời mở thêm một đề tài hay một điểm mới liên quan. Chính điểm mới này là cái thu hút báo giới để báo giới hướng theo mục đích của người trả lời. Có thể nói rằng, nếu trong cuộc phỏng vấn, người trả lời phỏng vấn không mở thêm được một để tài hay một điểm liên quan có nghĩa là người đó sẽ bị phóng viên kiểm soát, ngược lại có nghĩa là người trả lời phỏng vấn đang làm chủ “cuộc chơi”. d. Một số lưu ý khi trả lời phỏng vấn - Trong cuộc phỏng vấn, thông thường người phỏng vấn là người có ưu thế hơn. Tuy nhiên, không phải lúc nào họ cũng phát huy được lợi thế của mình. Có những khi người phóng viên sẽ mắc phải những điều cấm kỵ của nghề nghiệp. Nếu nhận ra, đó sẽ biến thành lợi thế cho người được phỏng vấn.

- Khi phóng viên đặt câu hỏi đóng, đó là câu hỏi đặc trưng như “.... phải không? ..... hay không?”. Ví dụ: Anh là người phần biệt chủng tộc phải không? Hay Anh có bồ không? hay có phải anh là thủ phạm không? ...

Những câu hỏi kiểu này chỉ gợi ra câu trả lời có hoặc không. Như vậy, thật đơn giản chúng ta chỉ cần trả lời có hoặc không.

- Trường hợp phóng viên đưa ra hai câu hỏi, chúng ta có quyền lựa chọn một vấn đề để trả lời. Ví dụ: Anh có quan hệ thế nào với ngài bộ trưởng và theo anh, ông ta có làm sai không? Việc của chúng ta là chọn lấy một câu nào mà mình chắc chắn nhất để trả lời.

- Trong buổi phỏng vấn, nếu phóng viên im lặng sau khi người trả lời đã kết thúc, điều đó có nghĩa họ chờ đợi xem người trả lời có nói gì thêm không. Nếu chúng ta tiếp tục trả lời nghĩa là đã rơi vào chiến thuận của họ.

Như vậy, nếu thấy không nhất thiết phải nói thêm đại biểu hoàn toàn có thể im lặng Phóng viễn sẽ phải là người khỏa lấp khoảng im lặng đó.

- Sau mỗi cuộc phóng vấn, đại biểu nên yêu cầu xem lại bài hoặc phóng sự trước khi phát hành. e. Xử lý một số tình huống cụ thế - Khi gặp những tình huống phỏng vấn bất ngờ, đại biểu nên hỏi vấn đề mà phóng viên quan tâm. Nếu đó là vấn đề đại biểu cảm thấy chắc chắn thì có thể trả lời ngay, nếu không thì nên đề nghị phóng viên gửi câu hỏi qua email. Sau đó, đại biểu tìm kiếm tư liệu chắc chắn rồi gửi câu trả lời bằng email.

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

21

Phần II. Kỹ năng tiếp xúc báo chí

- Khi tâm thế của đại biểu chưa sẵn sàng cho một cuộc đối thoại với báo chí (khi phải tập trung cao tâm trí cho một công việc khác cấp bách hơn; khi tinh thần, sức khoẻ đang có vấn đề…). Trong trường hợp này, đại biểu có thể giải thích rõ lý do, khéo léo từ chối và cố gắng sắp xếp việc tiếp xúc, đối thoại với phóng viên vào thời gian sớm nhất hoặc có thể giới thiệu cho phóng viên một đại biểu khác có thể cung cấp những thông tin cần thiết.

Quan trọng là tạo được sự cảm thông thực sự từ phía báo chí về việc bất đắc dĩ phải từ chối.

- Khi báo chí đeo bám dai dẳng, vượt quá mức cho phép, cần kiên quyết, khéo léo từ chối. f. Một số điều cần tránh - Có thái độ coi thường hoặc e ngại tiếp xúc với báo chí, sợ báo chí.

- Tiếp xúc với báo chí mà không có sự chuẩn bị chu đáo.

- Muốn lợi dụng báo chí để đề cao cá nhân hoặc muốn tác động dư luận theo chính kiến của mình.

- Chịu sự tác động từ bên ngoài hoặc từ các cơ quan báo chí để vội vàng bày tỏ chính kiến về những vấn đề phức tạp; tính chính xác của thông tin chưa được thẩm định.

- Sa vào tranh luận về những vấn đề thứ yếu; những nội dung có tính học thuật, có yêu cầu chuyên môn sâu… chỉ thích hợp với những diễn đàn khác.

3. Kỹ năng viết báo Làm đại biểu dân cử đôi khi thì cũng cần làm một nhà báo. Nhưng “nhà báo đại biểu” không giống như nhà báo làm việc trong các tòa soạn. Nhà báo đại biểu không phải là người đi “săn tin” để viết thành những bài mang tính đưa tin để bình luận, phân tích, mổ xẻ. Đại biểu viết báo cũng không giống với nhà khoa học viết báo. Nhà khoa học viết báo để trao đổi, công bố những nghiên cứu, công trình khoa học. Đối tượng hướng tới của các nhà khoa học là những người trong giới chuyên môn. Các lĩnh vực mà họ viết không dành cho số đông mà chỉ những người trong ngành mới có thể hiểu được. Trong khi đó, xuất phát từ đặc thù hoạt động của đại biểu, cách thức viết báo của đại biểu có những nét riêng biệt.

Một số điểm đặc thù trong việc viết báo của đại biểu Trước tiên, để tìm hiểu về kỹ năng viết báo dành cho đại biểu dân cử, chúng ta cần phân biệt rõ vị thế, nội dung, mục đích và đối tượng hướng tới của đại biểu khi viết báo. Đại biểu viết báo từ vị thế của một chính khách ở phạm vi quốc gia hoặc địa phương. Như vậy, bài báo của đại biểu cần thể hiện rõ nét vị thế này, chứ không phải của một nhà nghiên cứu, hay của một

22

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

Phần II. Kỹ năng tiếp xúc báo chí

công chức…Đặc biệt, bài viết cần được viết từ góc độ của người đại biểu nhân dân đại diện cho lợi ích của cử tri. Những vấn đề đại biểu đề cập là những vấn đề có tầm chính sách, dù có thể được “lồng” trong những câu chuyện đời thường. Do đó, bài viết cần thể hiện những vấn đề mang tính chính sách, những quan điểm, kiến nghị về chính sách. Độc giả hướng tới trong các bài báo của đại biểu là công chúng, trong đó có thể là nhóm cử tri rộng lớn nhưng cũng có thể chỉ là một số cử tri trong vùng, miền cụ thể, có cả người học rộng và nhiều người ít học. Vì thế, khi viết báo, đại biểu cần làm sao để nhóm độc giả này hiểu, chấp nhận, đạt được mục đích viết báo của đại biểu là tuyên truyền, giáo dục, phổ biến pháp luật, giải thích, hướng dân nhân dân về các quyết sách, đường lối, chủ trương của Đảng, của Quốc hội, của Chính phủ; truyền tải ý kiến cử tri về các vấn đề liên quan đến các chính sách nhằm bảo vệ quyền lợi của cử tri; ...

Yêu cầu đối với một bài báo của đại biểu dân cử Khi viết báo, đại biểu dân cử vừa phải tuân theo những quy chuẩn chung của một bài báo, đồng thời đáp ứng những đặc thù riêng.

Thứ nhất, đại biểu viết báo cần thể hiện tính trung thực, khách quan, toàn vẹn. Những vấn đề đại biểu đề cập tới phải là những vẫn đề tồn tại thật sự, không phải là sản phẩm của trí tưởng tượng hay sự suy đoán. Các khía cạnh đề cập không được có sự sai lệch hay thêm bớt. Sự trung thực của đại biểu không phải chỉ thể hiện ở những vấn đề đại biểu nêu trong bài viết. Sự trung thực đó còn yêu cầu từ phía bản thân đại biểu. Đại biểu hãy tự tin thể hiện mình một cách tự nhiên nhất trong bài viết của mình. Không nên cố gắng thể hiện là một người khác bằng giọng văn khác hay quan điểm khác.

Cử tri sẽ rất dễ dàng nhận ra điều đó nếu bài báo không xuất phát từ đại biểu. Sự trung thực, khách quan giúp cho bài báo của đại biểu tuyên truyền, giải thích một chính sách, truyền tải ý kiến nguyện vọng của cử tri tốt hơn, gây dựng, duy trì lòng tin của người đọc đối với đại biểu.

Thứ hai, nội dung đề cập trong bài phải là những nội dung được cử tri quan tâm, có thể chỉ là một bộ phận cử tri trong một vùng miền nhất định, nhưng cũng có thể là đông đảo cử tri cả nước. Nếu những vấn đề đại biểu đưa ra không nằm trong mối quan tâm của cử tri thì bài báo dù có được viết hay đến mấy cũng chẳng đến được với cử tri, hoặc cơ hội để đến với cử tri không cao, dẫn đến hiệu quả truyền đạt không như mong muốn.

Thứ ba, khi đại biểu sử dụng thông tin thì những thông tin đó phải có nguồn gốc rõ ràng, chính thống. Đại biểu không thể dùng nguồn tin theo kiểu “có người nói rằng”, “có ý kiến cho rằng” hay “theo nguồn tin bí mật”,...

Các thông tin đại biểu sử dụng trong bài có trích dẫn từ các cơ quan, tổ chức, cá nhân ... có địa vị pháp lý được pháp luật thừa nhận hoặc từ những nguồn có uy tín về chuyên môn.

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

23

Phần II. Kỹ năng tiếp xúc báo chí

Thứ tư, đại biểu viết cần thể hiện rõ chính kiến cá nhân. Đại biểu viết cần phải thể hiện rằng mình có đồng ý với ý kiến đó không, đồng ý đến mức nào, vì sao đồng ý hay không đồng ý… Nhưng để đưa ra chính kiến đó đại biểu cần dựa trên luật cứ khoa học, sự phân tích hợp lý và các lợi ích của cử tri. Các ý tứ đưa ra phải có chứng cứ rõ ràng, không phải chỉ cần những học thuyết lý mà cần cả kết quả chứng minh từ thực tiễn.

Thứ năm, trong đại đa số các trường hợp đại biểu viết báo, tòa soạn đều yêu cầu bài báo cần ngắn gọn, súc tích, thường là chỉ khoảng 3 trang A4 trở xuống. Trong khi đó, những vấn đề đại biểu cần đề cập thường rộng và đòi hỏi sự phân tích sâu. Vì vậy, đại biểu cần cân nhắc, lựa chọn, sắp xếp các ý tứ, lập luận, dẫn chứng để làm sao viết được điều mình muốn viết và độc giả muốn được đọc trong giới hạn nói trên.

Các bước xây dựng một bài báo

THU THẬP TT

TỔNG HỢP

XÂY DỰNG

PHÂN TÍCH

BỐ CỤC

PHÁC THẢO

TIÉN HÀNH

VIẾT LẠI

VIẾT BÀI

(Sơ đồ xây dựng một bài báo)

Bước 1: Thu thập thông tin Để xây dựng một bài báo trước tiên cần thu thập thông tin. Thông tin chính là nền tảng của một bài viết. Thông tin chính xác, đa chiều thì bài viết sẽ chặt chẽ, sinh động. Để có được thông tin phong phú thì đại biểu phải chịu khó thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, từ văn bản pháp luật, báo đài trong nước, quốc tế, quần chúng nhân dân, ....

Bước 2: Trên cơ sở các thông tin thu thập được, cần tiến hành tổng hợp thông tin, lựa chọn thông tin theo nhóm vấn đề để từ đó xác định vấn đề cần viết. Trong khi tổng hợp thông tin, chúng ta tìm những thông tin chính và thông tin có thể làm phần mào đầu, tiêu đề phụ. Nếu tìm được những thông tin này có thể bài viết sẽ nhanh hơn nhiều.

Bước 3. Xây dựng bố cục Một bài báo hay, cũng giống như một vở kịch hoặc một cuốn tiểu thuyết, cần có mở đầu, phần thân, và phần kết. Khi đọc một bài báo như vậy thì người đọc có thể cảm nhận được tác giả biết mình đang đi đến đâu và anh ta đã dự kiến được phần kết trước khi bắt đầu viết đoạn đầu tiên.

Trong khi xây dựng bố cục, nên ưu tiên đầu tư viết phần mở đầu với nhiều thời gian và công sức. Nếu phần mở đầu hay thì khả năng phần còn lại

24

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

Phần II. Kỹ năng tiếp xúc báo chí

của bài báo hay là rất cao. Nếu dự định viết bài khoảng 100 dòng thì nên bắt đầu vào vấn đề ngay với độ dài từ 2 đến 3 câu. Nếu dài hơn thì ta có thể mở đầu bằng một câu chuyện hoặc một câu trích dẫn. Nhưng thông thường, đại biểu nên viết dài khoảng 100 dòng trở lại.

Bước 4: Phác thảo bài viết Sau khi hoàn thành mở đầu, chúng ta bắt đầu phác thảo nội dung bài viết. Đối với một số đại biểu đã có quá nhiều kinh nghiệm trong việc viết báo thì có thể không cần đến bước này. Nhưng chúng ta không nên bỏ qua bước này, bởi vì bước này sẽ giúp ta hình dung được nội dung sẽ trình bày trong bài. Để phác thảo được bài viết chỉ cần một danh sách đơn giản những vấn đề được viết theo trật tự dự kiến sẽ đề cập. Trong bước này, chúng ta nên tạm bỏ qua những thông tin đã thu thập được, hãy đứng trên địa vị của người chưa biết gì để sắp xếp trật tự logic của vấn đề.

Bước 5: Tiến hành viết báo Khi thực hiện bước này, chúng ta dựa vào bố cục (sườn) của bài viết để bổ sung, đắp các thông tin làm rõ các ý lớn. Không nhất thiết phải viết một cách hoàn hảo từng phần của bài viết, vì chúng ta có thể quay lại và bổ sung sau. Chú ý sử dụng cách viết đơn giản nhất. Câu văn nên sử dụng cấu trúc: Chủ ngữ - vị ngữ - tân ngữ. Cố gắng sử dụng ngôn từ thường ngày, tránh từ mang tính chuyên ngành ít người hiểu được. Để ý độ ngắn dài của câu để viết cho phù hợp, cố gắng viết cô đọng lại càng đơn giản càng tốt. Tránh những câu không có nghĩa. Nếu trong trường hợp khó viết, chúng ta hãy coi như đang giải thích, kể chuyện, v.v... cho một người không hề biết gì nhưng không phải là bằng văn nói. Khi đó chúng ta sẽ có thể viết một cách đơn giản nhất.

Bước 6: Viết lại Khi đã hoàn thành với bản thảo của bài viết, đừng vội thỏa mãn. Hãy lướt lại một lần nữa. Tự biên tập và đánh giá thật khắt khe với chính mình. Cần tự hỏi, mình có thể làm cho vấn đề rõ hơn không; có thể làm cho nó đơn giản hơn nữa không; có cách thể hiện hay hơn không…

Một số lưu ý khi viết báo - Tiêu đề: Phải tỏa ra được điểm chính, tinh thần chính của bài, nhưng phải ngắn gọn. Không nên sử dụng câu bình thường đủ chủ vị, mà chỉ cần nêu yếu tố chính thể hiện được ý tứ chính của bài báo. Trong tiêu đề, không được viết tắt, cho dù từ được sử dụng là những từ hết sức thông dụng.

Không đưa các lời phát biểu hay lời khẳng định làm tiêu đề. Đây là điểm khác biệt quan trọng giữa hai phong cách viết báo phóng viên và của chính khách. Tiêu đề phải phản ánh trung thực nội dung của bài báo và phù hợp với ảnh hoặc đồ họa kèm theo, bời vì thông thường người đọc sẽ nhìn vào

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

25

Phần II. Kỹ năng tiếp xúc báo chí

Tại lớp học báo chí đầu tiên của nước ta được tổ chức ở rừng Việt Bắc, Bác cũng gửi thư khuyên các nhà báo 4 điều sau:  Gần gũi quần chúng, cứ ngồi trong phòng giấy mà viết

thì không thể viết thiết thực được.

 Ít nhất cũng phải biết một thứ tiếng nước ngoài, để

xem báo nước ngoài và học kinh nghiệm của người ta;

 Khi viết xong một bài, tự mình phải xem lại ba, bốn

lần, sửa chữa lại cẩn thận. Tốt hơn nữa là nhờ một vài người ít văn hóa xem và hỏi họ những câu nào, chữ nào họ không hiểu thì sửa lại cho họ hiểu.

 Luôn luôn gắng học hỏi, luôn luôn cầu tiến bộ (Hồ Chí Minh về vấn đề báo chí, Tạ Ngọc Tấn biên soạn, Cục xuất bản,

H 1995, tr. 139)

phần ảnh trước rồi mới nhìn đến nội dung. Không sử dụng những động từ, danh từ mạnh vì chúng ta viết không mang mục đích gây sự tò mò của công chúng bằng mọi cách.

- Xử lý các con số: Khi đưa ra các con số để thể hiện cho một thông điệp nên biểu diễn bằng cách thức cho người đọc dễ hình dung. Ví dụ như: nếu viết hết “1.906.560” thì rất khó hình dung, nhưng viết “gần 2.000.000” người đọc dễ tiếp cận hơn; hoặc nếu 53,67% thì có thể viết trên 50%. Mặt khác, để các con số nói lên được ý nghĩa của nó thì cần có mốc tham chiếu, ví dụ muốn nói về mức bội chi ngân sách của một năm là 9% thì cần kèm theo mức của năm trước ví dụ năm 2011 là 7% chẳng hạn. Như thế người đọc sẽ có thể nhận thấy được tăng hay giảm, hiệu quả hay không…

- Khi muốn truyền tải một thông điệp nên có những yếu tố mô tả xung quanh thông điệp đó. Không nên truyền tải một thông điệp mang tính chung chung. Ví dụ khi muốn nói nền kinh tế “suy thoái” chúng ta có thể dẫn chứng thêm như chỉ số tăng hay giảm như thế nào, tỉ lệ thất nghiệp ra sao, đời sống người lao động khó khăn như thế nào, không nên chỉ nói một cách chung chung là “suy thoái” …

- Câu văn và ngôn từ: Tránh những câu sáo rỗng, hoặc những câu đã được sử dụng quá nhiều đến mức chúng chẳng có ý nghĩa gì nữa. Độc giả không hề quan tâm tới trình độ sử dụng ngôn ngữ của người viết mà họ chỉ quan tâm đến nội dung. Tránh chơi chữ, vì nó có thể gây phản tác dụng, trừ

26

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

Phần II. Kỹ năng tiếp xúc báo chí

một số trường hợp đặc biệt. Tuy nhiên, nếu sử dụng cách này cũng cần đảm bảo đúng cách.

Hạn chế tối đa sử dụng từ vay mượn nước ngoài. Tiếng Việt rất phong phú. Tuyệt đại đa số trong những trường hợp muốn biểu cảm đều có thể tìm được từ tương đương với những từ vay mượn từ tiếng nước ngoài. Đôi khi có những trường hợp tiếng Việt lại thể hiện được sự tinh tế, rõ ràng hơn.

Trong trường hợp không dịch được thì phải mượn tiếng các nước, nhưng đã mượn thì phải mượn cho đúng.

Không nên dùng câu cảm thán, vì với vai trò là đại biểu đại diện cho tiếng nói của cử tri mà than thở thì sẽ gây cho cử tri cảm giác không biết dựa vào ai. Không nên sử dụng câu dài, phức tạp, đồng thời sử dụng các dấu chấm câu rõ ràng. Đừng nên đưa hơn một ý vào trong một câu. Nên sử dụng động từ ở dạng chủ động nhiều hơn bị động, làm câu văn ngắn gọn hơn nhưng biểu lộ mạnh hơn. Ví dụ, nên viết: “Chính phủ điều chỉnh tăng giá xăng dầu” thay vì viết: “Giá xăng dầu được chính phủ quyết định điều chỉnh tăng lên”.

4. Kỹ năng khai thác, sử dụng thông tin từ báo chí Với các phương tiện thông tin đại chúng ngày nay, đại biểu dân cử dễ dàng tiếp cận được rất nhiều các luồng thông tin về hầu hết các sự kiện. Các thông tin này hết sức đa dạng. Có những trường hợp từ thông tin của báo chí, đại biểu có thể phát hiện, nắm rõ vấn đề từ đó phục vụ cho công việc của mình. Tuy nhiên, trong một “biển” những thông tin do các phương tiện báo chí đăng tải hàng ngày, cần có kỹ năng để đại biểu thu thập, khai thác và sử dụng hiệu quả.

Việc đầu tiên, đại biểu nên dành một khoảng thời gian nhất định trong

ngày để theo dõi các phương tiện thông tin đại chúng. Theo dõi thường xuyên phương tiện thông tin đại chúng giúp đại biểu dễ dàng nhận biết đâu là thông tin cập nhật, đáng quan tâm. Những thông tin này rất có ích cho đại biểu trong việc phát hiện vấn đề.

Thứ hai, các đại biểu nên chọn một số loại báo chí có uy tín và ưa thích

để theo dõi. Bời vì, trình trạng đưa lặp thông tin trên các loại báo là không thể tránh khỏi. Để khỏi mất thì giờ, cách tốt nhất là lựa chọn theo dõi một số loại báo. Các báo điện tử có những ưu thế nhất định vì ngoài những thông tin do phóng viên của báo thu thập được, các thông tin nổi bật của các báo khác cũng được điểm và đưa lên trang chủ hàng ngày. Báo Nhân dân, Người đại biểu nhân dân là những đầu báo giúp đại biểu có thể nắm vững chủ trương đường lối của Đảng, Chính phủ và Quốc hội. Ngoài ra, đại biểu có thể đọc các đầu báo chính thức của địa phương, hay các báo có uy tín như như Tuổi Trẻ, Thanh Niên, Pháp Luật TP Hồ Chí Minh, Lao Động, Thời báo Kinh tế Sài Gòn, Sài Gòn Tiếp thị, Tia Sáng…

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

27

Phần II. Kỹ năng tiếp xúc báo chí

Thứ ba, khi theo dõi các thông tin đăng tài trên báo, đại biểu nên chú ý đến các thông tin liên quan đến lĩnh vực chuyên môn. Quan tâm tới các thông tin liên quan đến chuyên môn của mình để tập trung giám sát sẽ tạo ra nhiều cơ hội thành công hơn. Bởi vì, trong lĩnh vực quen thuộc đại biễu dễ dàng tiếp cận và phân tích thông tin hơn. Các thông tin của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà nghiên cứu, các viện nghiên cứu, các tổ chức tư vấn chuyên nghiệp,.... là nguồn thông tin đáng tham khảo đối với đại biểu.

Các đại biểu cũng nên chú ý tới các thông tin nổi bật, được nhiều phương tiện thông tin đại chúng đề cập hoặc lặp đi lặp lại trong nhiều ngày gần nhau, vì đó có thể là những vấn đề đáng quan tâm. Đồng thời, nắm bắt được các thông tin có tính thời sự không không chỉ giúp cho đại biểu theo sát được các diễn biến của quá trình điều hành, quản lý đất nước, mà còn giúp họ có được những thông tin thuyết phục trong quá trình hoạt động.

Thứ tư, theo dõi các thông tin báo chí không phải chỉ là việc cầm đọc, nghe theo một cách thông thường. Đại biểu nêu tập một thói quen lưu trữ thông tin. Đại biễu hãy ghi chép, lưu trữ những phần thông tin đã đọc. Đại biểu nên lưu trữ thông tin theo các chuyên đề. Ví dụ như các chuyên đề về văn hóa, lịch sử, khoa học,.... Có thể sử dụng cuốn sổ để lưu những mẫu thông tin cắt từ những tờ báo hoặc ghi chép thông tin truyền hình.

Thứ năm, những loại thông tin sau đây từ báo chí có thể giúp đại biểu dân cử ở địa phương hoạt động tốt hơn: thông tin trên các báo, đài ở địa phương đó; thông tin về địa phương mà đại biểu sống và làm việc trên các báo đài phát hành trên toàn quốc; thông tin về thực tiễn ở địa phương khác; và đặc biệt là thông tin về hoạt động của cơ quan dân cử, đại biểu dân cử trên tất cả các loại báo chí, từ trung ương đến địa phương.

Thứ sáu, khi đại biểu phát hiện được vấn đề nhờ báo chí, đại biểu nên kiểm tra mức độ tin cậy của thông tin. Bởi vì không phải thông tin nào báo chí đưa lên đều chuẩn xác và toàn diện. Đại biểu đối chiếu những thông tin trên báo chí với nhau và với các nguồn khác (như từ báo cáo của các cơ quan, từ ý kiến chuyên gia, cử tri, từ kinh nghiệm bản thân,...). Sau đó, tìm những nguồn thông tin bổ sung để có cái nhìn tổng thể hơn về vấn đề. Đại biểu có thể tìm các nguồn thông tin này bằng nhiều cách, có thể đề nghị các cơ quan hữu quan gửi thông tin bổ sung, hoặc từ cử tri, chuyên gia,...

Sau khi xem xét tất cả các thông tin, đại biểu sẽ có nhận định của riêng mình về vấn đề và sẽ có hướng giải quyết phù hợp.

28

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

Phần II. Tăng cường mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí

Phần III.

Tăng cường mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí

Mục đích Mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí là mối quan hệ hữu cơ, không tách rời. Tuy nhiên, để tăng cường sự bền chặt này cần có sự tham gia từ hai phía.....

Nội dung phần này 1. Thực trạng hiện nay 2. Tăng cường mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

29

Phần II. Tăng cường mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí

Đề tăng cường mối quan hệ Quốc hội và báo chí, nhất thiết phải xuất phát từ hai phía. Từ phía Quốc hội, đại biểu Quốc hội cần có những động thái tích cực cho mối quan hệ này. Ngược lại, về phía báo chí cũng cần có thái độ, ứng xử phù hợp.

1. Thực trạng hiện nay Quốc hội và HĐND cần quảng bá tới công chúng về hoạt động của mình để đáp ứng nhu cầu “dân biết, dân bàn, dân kiểm tra”. Để đáp ứng nhu cầu này, Quốc hội có nhiều kênh, hoặc phương tiện khác nhau. Phòng Báo chí thuộc Trung tâm TT-TV-NCKH hiện nay có thể coi là đơn vị đầu mối giữ mối quan hệ với báo chí từ phía VPQH là cơ quan tham mưu, phục vụ Quốc hội.

Trong đó, Trung tâm báo chí phục vụ kỳ họp Quốc hội được thành lập và đi vào hoạt động từ Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa IX; Trung tâm báo chí phiên họp Ủy ban thường vụ Quốc hội hoạt động từ năm 2003; Trung tâm báo chí phục vụ thông tin, tuyên truyền về các hoạt động khác của Quốc hội: thành lập và hoạt động theo thời gian diễn ra các sự kiện như các cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội, các hội nghị liên nghị viện khu vực và thế giới…Trung tâm Báo chí được thành lập với chức năng giúp lãnh đạo VPQH quản lý hoạt động thông tin, tuyên truyền về Quốc hội và cung cấp dịch vụ báo chí đến phóng viên các cơ quan thông tấn báo chí.

Khi tác nghiệp tại Trung tâm báo chí, phóng viên các cơ quan thông tấn báo chí được bảo đảm điều kiện hoạt động như máy tính nối mạng internet, wifi, màn hình lớn kết nối đường truyền tín hiệu âm thanh và hình ảnh từ phiên họp toàn thể của Quốc hội; truy cập trang tin điện tử của Trung tâm báo chí; cung cấp tài liệu bằng văn bản và file điện tử; cung cấp ảnh miễn phí về kỳ họp. Trung tâm báo chí đã trở thành địa điểm tin cậy đối với phóng viên báo chí, góp phần quan trọng vào việc xây dựng mối quan hệ thân thiện giữa Quốc hội với báo chí, từ đó bảo đảm thông tin kịp thời, toàn diện về hoạt động của Quốc hội đến với cử tri và nhân dân cả nước.

Truớc kia chỉ có đại diện báo giới ở Trung ương được mời dự đưa tin về kỳ họp, nay đã mở rộng tới báo địa phương, đưa số lượng đầu báo và số phóng viên tại kỳ họp lên nhiều hơn. Tuy nhiên, báo chí bao giờ cũng muốn tạo điều kiện hơn nữa và không phải đối với báo nào, phóng viên nào cũng nhận được sự đối xử bình đẳng như nhau; ví dụ không phải báo nào cũng được vào dự các buổi họp tổ, đoàn. Cần có quy chế tạo mặt bằng bình đẳng.

Mặt khác, báo chí muốn có thông tin sát thực và nhanh hơn thì phải tìm đến nguồn tin đích thực từ các cơ quan của Quốc hội có những hoạt động thường xuyên. Đó là Uỷ ban Thường Vụ Quốc hội (mà cơ quan phát hành Thông cáo-một dạng Thông cáo báo chí về các phiên họp UBTVQH là Vụ Tổng hợp), là HĐDT và các Uỷ ban (các vụ phục vụ những cơ quan này hiện

30

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

Phần II. Tăng cường mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí

không có chức năng quan hệ báo chí, không có thông cáo báo chí; ngoại trừ một số hoạt động ít ỏi như tổ chức Hội nghị toạ đàm với các nhà báo về một vấn đề nhất định), các Ban của UBTVQH, các Đoàn đại biểu Quốc hội và HĐND ở địa phương (với quan hệ báo chí thụ động).

2. Tăng cường mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí

a) Từ phía Quốc hội và HĐND Để tăng cường mối quan hệ giữa hai bên, từ phía cơ quan dân cử và đại biểu dân cử, trước hết, cần nhìn nhận đúng vai trò của báo chí trong công tác truyền thông, trong việc hỗ trợ cơ quan dân cử hoạt động. Nên xem xét mối quan hệ này từ ba phía: Cơ quan dân cử - Báo chí -Công chúng; phải hướng tới sự hợp tác và cộng tác của ba nhân tố này trong việc đáp ứng quyền được thông tin của công chúng về hoạt động của Quốc hội, HĐND trong và giữa các kỳ họp.

Xác định rõ trách nhiệm của Quốc hội, HĐND và đại biểu trong việc xây dựng tốt mối quan hệ với báo chí. Cần tạo điều kiện thuận lợi cho phóng viên báo chí tiếp cận và thông tin về Quốc hội và HĐND. Chủ động, cởi mở với báo chí trong khuẩn khổ cho phép về việc tiếp cận các hoạt động nghị trường. Có thái độ thực sự cầu thị, tác phong làm việc dân chủ, cởi mở, hiểu rõ công việc của cơ quan và phóng viên báo chí. Việc thực hiện qui chế làm việc và các qui định bảo mật là cần thiết nhưng không lảm ảnh hưởng đến các mối quan hệ và yêu cầu đối thoại giữa cơ quan dân cử với cơ quan báo chí.

Cần xây dựng chính sách thông tin công chúng của Quốc hội. Chính sách thông tin công chúng chính là cơ chế và phương thức cung cấp thông tin cho người dân cũng như tiếp nhận ý kiến phản hồi từ người dân. Thường xuyên đổi mới nội dung, phương pháp truyền thông theo hướng thiết thực, bắt kịp hơi thở cuộc sống; biết cách kích thích sự quan tâm của báo chí đối với những chủ trương, chính sách mà Quốc hội và HĐND mong muốn có nhiều ý kiến đóng góp, phản biện.

Tăng thời lượng phát thanh và truyền trực tiếp về hoạt động của Quốc hội nhằm tạo điều kiện cho tất cả những ai quan tâm đều có thể theo dõi; làm cho tương tác giữa các đại biểu và người dân như gần lại. Ngoài ra, còn có tác dụng tăng cường tinh thần trách nhiệm của các đại biểu và các thành viên của Chính phủ. Cần sớm triển khai Cổng thông tin điện tử Quốc hội và Kênh truyền hình Quốc hội để có nguồn cung cấp thông tin chính thống, hiệu quả hơn đến công chúng và cơ quan truyền thông.

Tiếp tục đổi mới hoạt động của Trung tâm báo chí theo hướng hoạt động thường xuyên, chuyên nghiệp hơn để đáp ứng yêu cầu công tác thông tin, tuyên truyền về Quốc hội và yêu cầu cung cấp thông tin của báo chí; cải tiến

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

31

Phần II. Tăng cường mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí

các điều kiện làm việc cho báo chí theo hướng hiện đại, chuyên nghiệp hơn; tăng cường sự phối hợp chặt chẽ, thường xuyên hơn giữa các cơ quan hữu quan trong việc điều hành hoạt động của Trung tâm báo chí, định hướng, rút kinh nghiệm trong việc đưa tin của báo chí.

Tổ chức các khóa học về báo chí cho cán bộ quản lý, các nhóm quản lý và các nhân viên Văn phòng Quốc hội liên quan trực tiếp đến lĩnh vực báo chí nhằm tăng cường năng lực của Văn phòng trong lĩnh vực truyền thông và tiếp xúc với báo chí, từ đó giúp nâng cao nhận thức về thông tin và báo chí.

Có thể thành lập câu lạc bộ phóng viên nghị trường, là nơi tập hợp phóng viên chuyên trách đưa tin hoạt động của Quốc hội, là diễn đàn để các phóng viên có thể hợp tác, học tập kinh nghiệm, tăng cường trao đổi, từ đó tăng cường chất lượng đưa tin về Quốc hội; tạo điều kiện cho phóng viên chuyên trách đưa tin về Quốc hội Việt Nam có cơ hội học hỏi, trao đổi kinh nghiệm với phóng viên nghị trường của các nước. Tạo điều kiện cho phóng viên báo chí tham gia các lớp tập huấn chuyên đề về công tác truyền thông Quốc hội, về quy trình làm việc của các cơ quan Quốc hội, của HĐND. Ở địa phương, một số Đoàn ĐBQH phối hợp với HĐND tổ chức giao ban báo chí hàng tháng. Không chỉ giao ban với báo chí, mà Đoàn ĐBQH và HĐND cần hướng tới thiết lập và mở rộng mối quan hệ chặt chẽ, thân thiện hơn với báo chí. Ví dụ như có chủ trương, định hướng, có cán bộ phụ trách mảng này, mời báo chí tham gia và đưa tin, viết bài về các hoạt động của Đoàn ĐBQH và HĐND, chủ động cung cấp thông tin cho báo chí về Đoàn ĐBQH và HĐND…Có thể học cách làm của một số Đoàn ĐBQH, HĐND để tổ chức tọa đàm trên đài truyền hình, phát thanh của địa phương về hoạt động của Đoàn ĐBQH, của HĐND. Đối với mỗi đại biểu Quốc hội và HĐND, nên có quan hệ với một số phóng viên của một số đầu báo nhất định. Khi tiếp xúc với báo chí cần cởi mở, tận dụng báo chí để truyền tải những thông điệp của mình. Khi trả lời với báo chí phải chuẩn bị kỹ, có ý kiến riêng và phải chính xác; nhìn nhận toàn diện vấn đề và không cực đoan, phải xuất phát từ địa vị của người dân. Đại biểu cần duy trì quan hệ với báo chí bằng thái độ sẵn sàng hợp tác và bằng sự chủ động (chủ động viết bài, gợi ý đề tài cho báo chí…). Để xây dựng hình ảnh tốt qua báo chí, đại biểu cần phải thân thiện, thẳng thắn, tỉnh táo, tự tin khi tiếp xúc với báo chí.

b) Từ phía báo chí Từ phía báo chí, cần có sự cảm thông, hiểu biết và ý thức tôn trọng vai trò, vị trí, và nhiệm vụ, quyền hạn của Quốc hội, ĐBQH, HĐND. Báo chí cần cung cấp thông tin một cách vô tư, đúng sự thật về hoạt động của Quốc hội, HĐND và đại biểu, cũng như phản ảnh đúng đắn tiếng nói của nhân dân.

32

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

Phần II. Tăng cường mối quan hệ giữa cơ quan dân cử và báo chí

Bảo đảm sự đưa tin về hoạt động chính trị nói chung và Quốc hội, HĐND nói riêng cũng như sự phân tích của báo chí về các hoạt động đó phải khách quan, rõ ràng, đúng sự thật; tôn trọng các ý kiến khác nhau. Trong hoạt động báo chí cần bám sát các vấn đề có tính thời sự, trọng tâm; tập trung vào những đối tượng trọng điểm nhưng cần chú ý sự cân bằng nhất định về thông tin đối với các lĩnh vực; vùng miền; thành phần đại biểu khác nhau; tránh khuynh hướng chỉ khai thác thông tin từ các thành viên Chính phủ; lãnh đạo Quốc hội và một số ít đại biểu có tính “chọn lọc” một cách vô tình hay hữu ý.

Vận dụng tốt các kỹ năng, có những hình thức đưa tin hấp dẫn; giàu hình ảnh trong công tác truyền thông về Quốc hội và HĐND; thu hút công chúng có sự quan tâm nhiều hơn đến hoạt đông của Quốc hội và HĐND, tích cực tham gia ý kiến xây dựng chính sách, pháp luật và xây dựng bộ máy nhà nước trong đó có Quốc hội, HĐND ngày càng trong sạch, vững mạnh. Ưu tiên thoả đáng tin, bài phân tích thực trạng và có kiến nghị cụ thể về chính sách.

Thực hiện sự phê bình, góp ý cho hoạt động của Quốc hội và HĐND một cách xây dựng; tránh thông tin không chính xác hoặc thông tin một chiều với sự phối hợp giữa nhiều đơn vị truyền thông nhằm khẳng định một chính kiến nào đó; tránh gây lúng túng cho người điều hành các hoạt động của Quốc hội, Chính phủ hoặc xâm phạm đời tư của cá nhân đại biểu (trừ những nội dung có thể công khai với tư cách là người của công chúng và theo qui định của Đảng và nhà nước). Có sự kiềm chế cần thiết trong tranh luận, đối thoại và không nhận xét có tính cường điệu về những ý kiến khác nhau trong nội bộ cơ quan dân cử hoặc giữa Quốc hội và Chính phủ.

Phân công những cán bộ, phóng viên có năng lực, uy tín theo dõi và thực hiện tốt công tác truyền thông về Quốc hội và HĐND; đảm bảo thông tin về hoạt động của Quốc hội và HĐND tương xứng với vai trò, vị trí. Đặc biệt, cần quan tâm hơn nữa đến việc thông tin về hoạt động ở các cơ quan của Quốc hội giữa hai kỳ họp và của HĐND các địa phương.

Các báo nên thường xuyên đúc rút kinh nghiệm về tiếp xúc, đối thoại với cơ quan dân cử và đại biểu dân cử để góp phần hoàn thiện qui chế làm việc giữa hai bên, tham gia xây dựng các quy định liên quan đến Quốc hội, HĐND và hoạt động truyền thông, báo chí.

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

33

Phụ Lục

PHỤ LỤC 1. Quy chế phỏng vấn trên báo chí 2. Một số quy định đối với phóng viên trong nước tham gia đưa tin, tuyên truyền về kỳ họp QH 3. Các quy định cho báo giới Tiếp cận của báo giới đối với Quốc hội Đan Mạch 4. Bác Hồ đọc sách báo

34

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

Phụ Lục

Quy chế phỏng vấn trên báo chí (Ban hành kèm theo Quyết định số 26/2002/QĐ-BVHTT ngày 26 tháng 9 năm 2002 của Bộ trưởng Bộ Văn hoá - Thông tin) Phỏng vấn là thể loại báo chí nhằm cung cấp thông tin cho công chúng thông qua việc đặt câu hỏi của nhà báo và trả lời của người được phỏng vấn. Để các cơ quan báo chí, người phỏng vấn và người trả lời phỏng vấn thực hiện quyền và nghĩa vụ theo quy định của Luật Báo chí, Bộ Văn hoá Thông tin ban hành quy định về phỏng vấn trên báo chí như sau: 1. Người phỏng vấn phải là người có đủ tư cách đại diện cho cơ quan báo chí thực hiện việc phỏng vấn.

2. Người phỏng vấn cần thông báo cho người được phỏng vấn biết mục đích, yêu cầu và nội dung phỏng vấn. Khi có yêu cầu của người được phỏng vấn, người phỏng vấn phải gửi trước câu hỏi hoặc nói rõ yêu cầu để người được phỏng vấn chuẩn bị. Trường hợp cần phỏng vấn trực tiếp, không có sự thông báo trước thì phải được người trả lời phỏng vấn đồng ý.

3. Sau khi phỏng vấn, trên cơ sở thông tin, tài liệu của người trả lời cung cấp, người phỏng vấn có quyền thể hiện bài viết bằng các thể loại phù hợp.

Trường hợp phỏng vấn chỉ nhằm thu thập thông tin, người phỏng vấn có thể viết bài theo yêu cầu của cơ quan báo chí; người phỏng vấn phải thể hiện chính xác, trung thực nội dung trả lời của người được phỏng vấn và chịu trách nhiệm về nội dung bài viết của mình. Đối với những bài phỏng vấn ghi rõ họ tên, chức danh, địa chỉ người trả lời phỏng vấn, nếu người được phỏng vấn yêu cầu xem lại nội dung trước khi đăng, phát, cơ quan báo chí và người phỏng vấn không được từ chối yêu cầu đó.

Trường hợp do yêu cầu cần thông tin nhanh, nếu người phỏng vấn, cơ quan báo chí thể hiện chính xác, trung thực nội dung trả lời và người được phỏng vấn không có yêu cầu thì không nhất thiết phải gửi bài phỏng vấn cho người được phỏng vấn xem lại.

4. Khi nhận được đề nghị phỏng vấn của cơ quan báo chí hoặc của nhà báo, người được phỏng vấn tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan báo chí, nhà báo thực hiện nhiệm vụ phỏng vấn. Người được đề nghị phỏng vấn có thể từ chối trả lời phỏng vấn khi chưa chuẩn bị hoặc không có trách nhiệm và thẩm quyền trả lời.

5. Người được phỏng vấn có thể trả lời bằng văn bản theo câu hỏi đã gửi trước hoặc trả lời trực tiếp cho nhà báo ghi chép, thu thanh, thu hình để đăng, phát trên báo chí.

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

35

Phụ Lục

6. Khi thực hiện việc biên tập bài trả lời phỏng vấn, cơ quan báo chí và nhà báo không được tự ý thêm bớt, cắt xén nội dung các câu hỏi và trả lời làm sai lệch nội dung của người trả lời phỏng vấn.

Những ý kiến phát biểu không nhằm mục đích trả lời phỏng vấn báo chí tại các hội nghị, các cuộc gặp gỡ, các cuộc trao đổi, nói chuyện... có nhà báo tham dự thì nhà báo có thể ghi chép, tường thuật, lược thuật để đăng, phát trên báo chí phù hợp với mục đích, yêu cầu thông tin, nhưng không được dùng những ý kiến đó để chuyển thành bài phỏng vấn nếu không được sự đồng ý của người phát biểu.

7. Cơ quan báo chí, người phỏng vấn và người trả lời phỏng vấn đều phải chịu trách nhiệm về nội dung thông tin đăng, phát trên báo chí.

Trường hợp nội dung bài phỏng vấn vi phạm Luật Báo chí hoặc các quy định khác của pháp luật thì căn cứ tính chất, mức độ sai phạm và trách nhiệm gây nên sai phạm để xử lý cơ quan báo chí, người phỏng vấn hoặc người trả lời phỏng vấn theo quy định của pháp luật.

36

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

Phụ Lục

Một số quy định đối với phóng viên trong nước tham gia đưa tin, tuyên truyền về kỳ họp Quốc hội Để bảo đảm yêu cầu của công tác thông tin, tuyên truyền về kỳ họp Quốc hội, trên cơ sở trao đổi và thống nhất ý kiến với các cơ quan có liên quan về quản lý báo chí tại kỳ họp Quốc hội và đại diện một số cơ quan thông tấn báo chí, Văn phòng Quốc hội trân trọng thông báo một số quy định đối với phóng viên trong nước tham gia đưa tin, tuyên truyền về kỳ họp Quốc hội như sau: Phóng viên ra vào, làm việc trong khu vực Hội trường Bộ Quốc phòng, Trung tâm báo chí kỳ họp (D5, 37 Hùng Vương) phải đeo thẻ do Ban Tổ chức của kỳ họp cấp; trang phục lịch sự, phù hợp với tính chất của hoạt động lễ tân và thuần phong, mỹ tục của dân tộc.

Việc sử dụng thẻ tác nghiệp cần tuân theo nguyên tắc: không cho mượn thẻ (trường hợp vi phạm sẽ bị tịch thu và không được cấp lại); khi bị mất thẻ, đề nghị báo ngay cho Trung tâm báo chí kỳ họp.

Chỉ các phóng viên các cơ quan thông tấn báo chí có thẻ sự kiện khu vực (số 1 và số 2) mới được tác nghiệp trong Hội trường Bộ Quốc phòng, nơi Quốc hội họp phiên toàn thể. Khi tác nghiệp trong Hội trường, phóng viên cần giữ trật tự, không làm ảnh hưởng đến cuộc họp của đại biểu Quốc hội và cần tuân theo sự chỉ dẫn của Bộ phận bảo vệ kỳ họp.

Các phóng viên tham gia tác nghiệp tại Trung tâm Báo chí nhận tài liệu tại Bàn Thông tin (đối với văn bản in giấy). Đồng thời, phóng viên được khai thác tài liệu về kỳ họp trên mạng nội bộ của Văn phòng Quốc hội (địa chỉ: trungtambaochikyhop@qh.gov.vn).

Phóng viên không tự ý đi lại trong khu vực làm việc của các cơ quan của Quốc hội, Văn phòng Quốc hội.

5. Việc phóng viên phỏng vấn đại biểu Quốc hội tại kỳ họp được thực hiện theo Quy chế phỏng vấn trên báo chí (được ban hành kèm theo Quyết định số 26/2002/QĐ-BVHTT ngày 26 tháng 9 năm 2002 của Bộ Văn hóa – Thông tin);

Quy chế hoạt động nghiệp vụ của phóng viên trong các đại hội, hội nghị và các buổi lễ (được ban hành kèm theo Quyết định số 10/2004/QĐ-BVHTT ngày 27/2/2004 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thông tin).

Để thực hiện phỏng vấn, cơ quan báo chí, người phỏng vấn liên hệ trước với đại biểu Quốc hội qua chuyên viên phục vụ Đoàn đại biểu Quốc hội.

Chuyên viên sẽ báo lại kết quả với phóng viên.

Người được phỏng vấn có quyền yêu cầu xem lại nội dung được dàn dựng thành bài, thành phim trước khi đăng tải. Cơ quan báo chí, người phỏng vấn

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

37

Phụ Lục

chịu trách nhiệm về nội dung đăng tải.

Tại khu vực Hội trường Bộ Quốc phòng có Phòng phỏng vấn để phóng viên thực hiện các cuộc phỏng vấn (phòng số 12) và bàn làm việc dành cho phóng viên báo chí (phòng số 14).

Phóng viên có thể liên hệ với cán bộ của Trung tâm báo chí trực tại Phòng phỏng vấn đề nghị hỗ trợ thực hiện phỏng vấn (cung cấp thông tin, điện thoại liên hệ, giúp liên lạc với cán bộ Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội…)

6. Phóng viên tham gia đưa tin về các cuộc họp tại Tổ hoặc Đoàn đại biểu Quốc hội theo thẻ tác nghiệp đã được cấp.

7. Khi có nội dung Quốc hội họp kín (phiên họp toàn thể, ở Tổ, ở Đoàn đại biểu Quốc hội), Trung tâm báo chí sẽ ra thông cáo báo chí thông báo đến các cơ quan thông tấn báo chí và hướng dẫn đưa tin (các phóng viên có thể nhận thông cáo báo chí tại Trung tâm báo chí 37 Hùng vương và Phòng phỏng vấn trong khu vực Hội trường Bộ Quốc phòng).

8. Thẻ sự kiện theo ngày sẽ được cấp với số lượng nhất định tùy theo nội dung chương trình làm việc của Quốc hội trên cơ sở phê duyệt của lãnh đạo Văn phòng Quốc hội. Phóng viên nhận thẻ sự kiện theo ngày tại Trung tâm báo chí kỳ họp (D5, 37 Hùng vương).

9. Trung tâm báo chí làm việc từ 7 giờ 30 đến 17 giờ 30 hàng ngày (trừ những ngày Quốc hội nghỉ).

Phóng viên có thể liên hệ với cán bộ, chuyên viên của Trung tâm báo chí kỳ họp để nhận được sự giúp đỡ (ĐT: 080 48958; 080 44039).

38

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

Phụ Lục

CÁC QUY ĐỊNH CHO BÁO GIỚI Tiếp cận của báo giới đối với Quốc hội Đan Mạch Tháng 12/2011

TIẾP CẬN QUỐC HỘI ĐAN MẠCH Ngày 01/10/2011, Đoàn Chủ tịch Quốc hội Đan Mạch đã quyết định rằng, các phóng viên báo chí được vào tòa nhà Quốc hội nếu họ có thẻ ra vào của Quốc hội (cho những người được ưu tiên) và thẻ báo chí (Đan Mạch hoặc quốc tế) hoặc thẻ nhận diện do DR (Đài phát thanh Đan Mạch) hoặc TV2 cung cấp.

Các phóng viên có thẻ ra vào của Quốc hội cấp có thể đi vào bằng cổng chính. Những người có thẻ báo chí và thẻ nhận diện do DR hoặc TV2 cấp phải đi qua cửa dành cho khách thăm quan. Các nhân viên của Quốc hội sẽ bảo đảm rằng mọi người có thẻ sẽ được vào ngay và có thể tác nghiệp mà không bị trì hoãn do xếp hàng trước cổng vào. Các phóng viên phải luôn đeo thẻ khi họ ở trong tòa nhà Quốc hội.

Phòng Báo chí của Quốc hội Đan Mạch đã được thông báo về những thay đổi về quy định này.

Các phóng viên sẽ được cấp thẻ ra vào đặc biệt khi diễn ra bầu cử hoặc những sự kiện lớn khác. Thông tin về các vấn đề này có thể được tìm thấy trên trang web của Quốc hội Đan Mạch hoặc từ Trung tâm dịch vụ hoặc qua số điện thoại (+45) 33 37 32 99.

NHỮNG ĐIỀU QUAN TRỌNG KHI LÀM VIỆC TẠI QUỐC HỘI ĐAN MẠCH Khi các phóng viên làm việc tại tòa nhà Quốc hội, họ phải tôn trọng công việc của Quốc hội. Các đại biểu Quốc hội cần không bị làm phiền khi họ đang làm việc trong văn phòng của mình, và việc tiếp cận văn phòng chỉ được phép khi đã có sự đồng ý trước.

Công việc của các phóng viên không được cản trở công việc của các nghị sĩ hoặc cán bộ giúp việc trong tòa nhà. Những phóng viên kiểu paparazzi những nhà nhiếp ảnh hay phóng viên “đeo đẳng” các đại biểu hoặc những người đã nói họ không muốn trả lời phỏng vấn, quay phim hay chụp ảnh không được phép hoạt động trong tòa nhà Quốc hội. Những quy tắc tác nghiệp đúng đắn cần được tuân thủ đối với tất cả các loại hình tiếp xúc với các nghị sĩ và cán bộ giúp việc.

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

39

Phụ Lục

Mục đích công việc của báo chí tại Cung Christiansborg là đưa đi những tin tức chính trị. Do đó, các cuộc phỏng vấn, chụp ảnh và ghi hình trong tòa nhà phải liên quan đến công việc chính trị.

GHI HÌNH TẠI QUỐC HỘI ĐAN MẠCH Khuôn viên của Nhà Quốc hội không chỉ là nền cho các hình ảnh. Nhìn chung, việc ghi hình vượt quá những gì được coi là bình thường liên quan đến việc sử dụng thêm các thiết bị…cần có sự cho phép của Trung tâm Dịch vụ. Việc ghi hình như vậy cần được sự cho phép ít nhất trước một ngày.

Các đồ đạc và vật dụng khác không được di chuyển hay chuyển đi mà không có sự đồng ý trước của Trung tâm Dịch vụ. Các phóng viên không được đứng trên hoặc đặt thiết bị lên đồ đạc trong tòa nhà.

Vì lý do an ninh, các phóng viên không được phép ghi hình qua cửa sổ hoặc để thiết bị, túi xách… không có người trông coi.

Việc ghi hình có thể thực hiện ở đâu Việc ghi hình tại sảnh trước phòng họp toàn thể phải được thực hiện theo cách bảo đảm không cản trở sự tự do di chuyển của các nghị sĩ và cán bộ giúp việc giữa sảnh và phòng họp. Dây cáp và các thiết bị kỹ thuật không được để trên sàn nhà và các phóng viên phải tuân thủ hướng dẫn của các nhân viên Quốc hội.

Việc ghi hình có thể được thực hiện tại các khu vực chung, xung quanh các giá trưng bày, trên đó có các bản sao của Đạo luật Hiến pháp và tòa nhà Landsting và các phóng viên vẫn phải tuân thủ các quy định chung. Việc ghi hình tại các hành lang cũng cần tuân thủ các quy định chung.

GHI HÌNH TRONG PHÒNG HỌP TOÀN THỂ Khi Quốc hội họp Việc ghi hình và chụp ảnh khi các đại biểu đang họp chỉ có thể được thực hiện tại Khu vực dành cho báo chí (Press Gallery). Việc ra vào Khu vực Báo chí cần có thẻ được phát tại Cổng chính của tòa nhà Quốc hội sau khi các phóng viên đã trình thẻ báo chí.

Các nhà báo được ưu tiên có thể sử dụng thẻ ra vào của mình.

Việc ghi hình cá nhân tại những khu vực khác, trong đó có Khu vực dành cho Hoàng gia (Royal Gallery) có thể được phép nếu việc đó không ảnh hưởng tới phiên họp hay làm ảnh hưởng tới người dự khán hoặc không có nguy cơ là máy ảnh hay máy quay có thể rơi xuống phòng họp. Các phóng viên có thể xin phép từ Trung tâm Dịch vụ hay từ các nhân viên của Quốc hội ngồi tại bàn trước phòng họp.

40

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

Phụ Lục

Các phóng viên không được chụp ảnh từ Khu vực dành cho Hoàng gia.

Các phóng viên không được phép dùng ống ngắm xa để chụp các tài liệu trên bàn của các nghị sĩ hoặc chụp những hình ảnh có thể tiết lộ nội dung tài liệu.

Khi Quốc hội không họp Quy định tương tự được áp dụng dù Quốc hội có họp hay không. Các phóng viên chỉ có thể ghi hình từ phòng họp khi có sự cho phép của Trung tâm Dịch vụ, miễn là việc ghi hình liên quan đến công việc chính trị của Quốc hội. Các phóng viên cũng chỉ được phép như vậy khi việc ghi hình của họ có sự tham gia của các nghị sĩ hoặc các bộ trưởng.

Việc ghi hình cần phải được sự cho phép trước Việc ghi hình tại các phòng/văn phòng sau phải xin phép trước từ những người phụ trách các phòng/văn phòng này:  Phòng Hội thoại (Trung tâm Dịch vụ)  Các phòng họp của các ủy ban khi ủy ban đang họp (Chủ nhiệm Ủy ban

liên quan)

 Các phòng họp của ủy ban khi ủy ban không họp (Trung tâm Dịch vụ)  Văn phòng của các nghị sĩ (Nghị sĩ liên quan)  Phòng đọc của Thư viện (Người đứng đầu thư viện).  Các phòng do Văn phòng Quốc hội sử dụng (người đứng đầu các bộ

phận liên quan)

 Văn phòng của các bộ trưởng (Bộ trưởng liên quan)  Phòng của các nhóm trong Quốc hội (thư ký Nhóm)  Các phóng viên không được chụp ảnh hay ghi hình tại những khu vực

sau:

 Phòng đọc của các nghị sĩ  Phòng tập thể dục của Quốc hội  Lối vào của tòa nhà Inner Hall và Outer Hall (Người phụ trách khu vực

này hoặc người đứng đầu Bộ phận An ninh có thể cho phép chụp ảnh tại Inner Hall và Outer Hall liên quan đến các đoàn khách đặc biệt tới Cung Christiansborg).

 Lối vào của khách thăm quan  Nhà hàng của Quốc hội (Snapstinget) và các phòng gần đó (các phóng

viên có thể xin phép Trung tâm Dich vụ thông qua những thu xếp đặc

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

41

Phụ Lục

biệt và không phải trong giờ làm việc bình thường)  Căng-tin tầng hai.  Căng-tin trong tòa nhà Warehouse.

CÁC THÔNG TIN HỮU ÍCH - Trung tâm báo chí Một trung tâm báo chí được bố trí tại tầng ba của Cung Christiansborg, trong đó có máy tính để các phóng viên sử dụng. Các phóng viên có thể theo dõi cuộc họp tại đây và xem các tin tức quốc gia và quốc tế trên một màn hình lớn. Tại đây có dịch vụ Internet không dây, máy photocopy và máy fax. Các máy tính có thể được sử dụng trong thời gian mở cửa bình thường của Quốc hội nhưng không được đặt trước và được dành riêng cho những phóng viên có thẻ ra vào của Quốc hội hay thẻ báo chí.

- Dây cáp Cần hạn chế tối thiểu việc để dây cáp ngang hành lang. Nếu cần phải đặt dây, cần dán băng dính xuống nền nhà.

- Chiếu sáng Ánh sáng ở mức độ khoảng 4000K luôn được sử dụng trong phòng họp, nhưng chỉ được bật lên khi Quốc hội họp. Sử dụng thiết bị ánh sáng phụ thêm hoặc đèn flash trong thời gian Quốc hội họp là không được phép. Việc sử dụng hệ thống ánh sáng của phòng họp là không được phép khi Quốc hội không họp. Ánh sáng ở hành lang tầng hai cũng đã được tăng cường đủ cho việc ghi hình. Ánh sáng đã được điều chỉnh để không cần dùng thêm thiết bị lọc. Hệ thống ánh sáng tương tự được áp dụng tại Landsting Hall và các phòng họp ủy ban 2-080. Hầu hết các phòng họp đều được chiếu bằng đèn nóng sáng thông thường hoặc đèn tiết kiệm năng lượng.

- Âm thanh Có các đầu ra cho hệ thống âm thanh tại hai bên của phòng Khu vực Báo chí để kết nối thiết bị. Hệ thống này được bật lên ngay trước khi Quốc hội họp.

- Các điểm Feed Point DR và TV2 có các kết nối từ Quốc hội Đan Mạch.

Việc kết nối được đặt trước theo thủ tục thông thường.

42

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

Phụ Lục

Bác Hồ đọc sách báo Trong cuộc đời hoạt động của mình, mặc dù rất, Bác Hồ vẫn đọc sách báo, không chỉ nhằm nâng cao sự hiểu biết mà còn để nắm bắt thông tin trong và ngoài nước... Những người từng làm việc, từng phục vụ và giúp việc cho Bác Hồ đều thán phục trước sự ham đọc sách báo như một nhu cầu, nếp quen trong sinh hoạt hàng ngày không thể thiếu được của Bác.

Người là một người cầm bút có nội lực lớn lao trong nhiều lĩnh vực: Chính trị, văn hoá, văn học và báo chí. Suốt đời Người đã đọc... và đọc để nâng cao vốn hiểu biết, nâng cao trí tuệ ở tầm cao mới.

Thời gian còn khỏe, Bác đọc báo, bản tin vào ban ngày, các buổi tối sau 9 giờ. Bác có thói quen khi đọc, ngón tay đưa theo dòng, mắt dõi theo, chỗ nào có vấn đề chú ý thì dừng tay ghi chép hoặc đánh dấu để dễ nhận biết những chỗ cần chú ý, những số liệu và thông tin cần xử lý. Đọc báo, thấy gương người tốt muốn thưởng Huy hiệu, Bác dùng bút bi hoặc bút chì màu đỏ khuyên vào. Chỗ nào cần lưu ý, Bác đánh dấu gạch chéo (/); đánh dấu bằng chữ X và gạch chéo (X/) là chú ý dòng; (!) là lạ; có vấn đề chưa rõ ràng, còn nghi ngờ, Người đánh dấu chấm hỏi (?) và yêu cầu văn phòng xác minh lại. Đoạn nào cần xem kỹ, Bác đánh dấu gạch chéo và chấm phẩy (/;). Đã xem xong, Bác viết chữ V... Các đồng chí phục vụ cứ nhìn vào các ký hiệu đó là hiểu và thực hiện theo ý của Người. Bác cũng hay dùng chữ Hán để đánh dấu. Chữ Hán viết dọc, những chỗ lề nhỏ, viết chữ Hán không đè lên chữ của sách báo, điều quan trọng hơn là chữ Hán giữ được nội dung mà Bác lưu ý. Có những lúc Bác trích tư liệu vào cuốn sổ nhỏ cũng bằng chữ Hán, những tư liệu này Bác sử dụng để viết báo.

Tuổi Bác ngày một cao, để bảo vệ giữ gìn đôi mắt của Bác, Văn phòng Phủ Chủ tịch cử các cán bộ phục vụ như Vũ Kỳ, Cù Văn Chước, Lê Hữu Lập... đọc sách báo cho Bác nghe. Người sau này gắn bó nhiều nhất với Bác là chú Cù Văn Chước (từ 1962 cho đến khi Bác ốm nặng). Chú Chước thường

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

43

Phụ Lục

đọc sách, báo và các bản tin của TTX và Bộ Ngoại giao, được Bác tín nhiệm cao. Để cho Bác đỡ phải nghe nhiều, chú Chước thường đọc tóm tắt nêu những ý chính những vấn đề quan trọng nhất. Chú đọc rõ ràng, truyền cảm nhất là khi tuổi Bác đã cao, thính giác suy giảm thì ngữ điệu phải thật phù hợp, đòi hỏi người đọc phải nhạy cảm và hiểu ý của Bác. Thường thì mỗi ngày chú đọc phục vụ Bác vào các buổi sáng, trưa, chiều, tối. Ngày chủ nhật đọc vào buổi sáng và tối, và chỉ đọc các báo địa phương gửi biếu Bác. Qua các tin bài báo địa phương phản ánh, Bác phát hiện ra những gương người tốt việc tốt, yêu cầu văn phòng xác minh và tặng Huy hiệu. Khi đọc báo vào buổi tối, chú Chước chọn những vấn đề có nội dung nhẹ nhàng để Bác nghe cho đỡ căng thẳng. Những vấn đề dễ gây xúc động thì đọc vào ban ngày.

Bác chú ý nghe đến mức phát hiện được cả chỗ viết sai, sửa cả cách dùng từ và lỗi chính tả. Có những chỗ Bác yêu cầu đọc lại nhiều lần để hiểu cho kỹ.

Chú Cù Văn Chước cũng là người được Bác giao cho nhiệm vụ cắt những bài báo phản ánh về gương người tốt việc tốt dán thành từng chuyên đề gương về chiến đấu, sản xuất, thiếu nhi học giỏi dũng cảm... Sau này Bác chỉ đạo ông Hà Huy Giáp, Phan Hiền in thành các tập sách “Người tốt việc tốt”.

Sách Bác đọc có nhiều thể loại. Nguồn sách báo gửi tới để Bác sử dụng có từ nhiều nguồn khác nhau. Sách biếu của các tác giả gửi tặng, sách biếu của những cá nhân và tổ chức nước ngoài tặng Bác qua Bộ Ngoại giao hoặc các đoàn của ta đi công tác, các nhà xuất bản gửi biếu... Sách báo đọc xong, Bác thường gửi tới các nơi cần sử dụng. Những sách báo cần làm tư liệu, Bác giữ lại, nhưng sử dụng xong lại gửi đi. Vì vậy, Bác không có thư viện riêng. Những cuốn sách, tờ báo khi Người qua đời còn lưu lại tại nhà 54, nhà sàn là những báu vật vô giá. Sách, báo đã trở thành món ăn tinh thần và phương tiện thông tin không thể thiếu được của một con người vĩ đại như Bác Hồ kính yêu. (Đỗ Văn Phú - Cù Thị Minh)

Báo Lao Động số 135 Ngày 21.06.2001

44

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

TÀI LIỆU THAM KHẢO 1) Kỹ thuật viết tin - Trần Quầng, Nhầ xuầt bần Đầi hoc Quoc giầ 2) Nghệ thuật phỏng vấn các nhà lãnh đạo - Sầmy cohen, Nhầ xuầt bần thong tin 3) Cách viết một bài báo khoa học - Nguyen Vần Tuần, stầtistics.vn 4) Cầc bầi viet cuầ cầc tầc giầ Vu Mầo (Nguyen chu nhiem vần phong Quoc Hoi), Nguyen Sĩ Dung (Pho chu nhiem vần phong Quoc hoi), Nguyen Vần Me (Nguyen chu tich hoi đong nhần dần, trưởng đoần Quoc hoi tĩnh Thưầ Thien Hue), Dưởng Trung Quoc ( đầi bieu Quoc hoi nhieu khoầ), 5) Trả lời báo chí trong sự kiện - Trầng 113 6) Kỹ năng tiếp xúc báo chí của các ứng cử viên - Trung tầm boi dưởng đại biểu dạn tử.

KỸ NĂNG TIẾP XÚC BÁO CHÍ CỦA ĐẠI BIỂU DÂN CỬ

45

MỘT SỐ TẬP SAN ĐÃ PHÁT HÀNH CỦA TRUNG TÂM BỒI DƯỠNG ĐẠI BIỂU DÂN CỬ