Περιοδικό "Στα Χρώματα του Διαβήτη" Τεύχος 31 by Karta Diaviti

του διαβήτη ΤΕΥΧΟΣ 31

Απρίλιος-Ιούνιος 2020

ISSN: 2241–3677

χρωματα

στα

9:41 12:23

100%

Οι Μετρήσεις Μου ΤΕΤ

ΠΕΜ

ΠΑΡ

Σήμερα, Παρασκευή, 21 Οκτωβρίου

mg dL

12:23

Η Εβδομάδα Μου (Τελευταίες 7 ημέρες)

10 Οι Μέσοι Όροι Μου

στα χρωματα του διαβήτη

Λίγα λόγια. . Αγαπημένοι μου φίλοι και φίλες, Θα ξεκινήσω τις σκέψεις μου με μία μόνο λέξη: ΑΝΟΙΞΗ!! Κι ενώ έρχονται στο μυαλό μας οι μυρωδιές από τις νεραντζιές και τις λεμονιές -που ευτυχώς για εμάς- επιμένουν να ανθίζουν ακόμα σε κάποιες γειτονιές της Αθήνας και να μας τρελαίνουν με το άρωμά τους, ενώ η φύση αλλάζει και αποκτά χρώματα, ενώ αυτός ο λαμπερός ήλιος της Ελλάδας ζεσταίνει την ψυχή μας και όλη μας την υπόσταση κι ενώ περιμένουμε όλοι με πίστη κι ευλάβεια τη μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης, το Πάσχα, ξαφνικά κάτι σκίασε αυτήν την κοινωνία, αυτήν τη χώρα, αυτόν τον πλανήτη που ζούμε: Ο ΚΟΡΩΝΟΪΟΣ. Δεν θα σας κουράσω λέγοντάς σας τι είναι ο κορωνοϊός ή πώς πρέπει να το αντιμετωπίσουμε ή τι μέτρα πρέπει να πάρουμε. Η ενημέρωσή μας καθημερινά από όλα τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν μας αφήνει το περιθώριο να πούμε ότι δεν γνωρίζουμε. Για τον καθένα μας ξεχωριστά είναι θέμα συνείδησης και ατομικής ευθύνης. Είναι θέμα σωστού και λάθους, είναι θέμα αλληλεγγύης και αδιαφορίας, είναι θέμα συμπόνιας και αγάπης, είναι θέμα ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ και ο καθένας για τον εαυτό του. Εμείς επιλέγουμε ποιο δρόμο θα ακολουθήσουμε, με τη γνώση πάντα ότι θα πληρώσουμε και το ανάλογο τίμημα. Ελπίζω με όλη μου την καρδιά να βγούμε από αυτή τη δοκιμασία όλοι μας πιο δυνατοί, πιο σοφοί και περισσότερο «ΑΝΘΡΩΠΟΙ». Να έχουμε υπομονή και σύνεση, ελπίδα και αισιοδοξία και μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν άνθρωποι που μας χρειάζονται και τους χρειαζόμαστε. Είναι οι γονείς μας, η οικογένειά μας, τα παιδιά μας, οι φίλοι μας, οι γείτονές μας. Είναι αυτοί που μας αγαπάνε και τους αγαπάμε. Εύχομαι, όταν θα κρατάτε αυτό το τεύχος του περιοδικού μας να έχει τελειώσει αυτή η άσχημη περίοδος που βιώνουμε. Και μην ξεχνάμε, ότι η Άνοιξη είναι ο τρόπος του Θεού να πει: «Πάμε άλλη μια φορά!!!» #μενουμεσπιτι, μένουμε υγιείς Αναστασία Καφούση

στα χρωματα του διαβήτη

31 x

ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2020

χρωματα

στα

Τριμηνιαία Περιοδική Έκδοση

www.meodigotodiaviti.gr

του διαβήτη

Ιδιοκτησία ΜΕ ΟΔΗΓΟ ΤΟ ΔΙΑΒΗΤΗ-ΚΑΡΤΑ ΔΙΑΒΗΤΗ

Διευθύντρια Σύνταξης Νεκταρία Καρακώστα

Υπεύθυνοι Διαφήμισης Αναστασία Καφούση Ελένη Νικολάου

Επιμέλεια-Διόρθωση Κειμένων & Υποδοχή Διαφήμισης Ειρήνη Καφούση

Υπεύθυνος Λογιστηρίου Δημήτρης Μούτουλας

Καλλιτεχνική Επιμέλεια Κατερίνα Σπηλιωτοπούλου

Εκτύπωση Λυχνία Α.Ε.

Εκδότης "ΜΕ ΟΔΗΓΟ ΤΟ ΔΙΑΒΗΤΗ" Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία Αγ.Ι.Θεολόγου 41, Χολαργός 15561 Τηλ. 210 6520062, Fax. 210 6520082 Email: info@kartadiaviti.gr

ISSN: 2241- 3677

Επιστημονικοί Συνεργάτες Σωτήρης Βαρδουλάκης, Καθηγητής Παγκόσμιας Περιβαλλοντικής Υγείας, Εθνικό Πανεπιστήμιο Αυστραλίας Χαράλαμπος Βλαχόπουλος, Καθηγητής Καρδιολογίας, Α’ Παν. Καρδιολογική Κλινική, ΓΝΑ «Ιπποκράτειο» Διονύσιος Βλάχος, Γενικός Ιατρός, Ιατρικός Διευθυντής Eurodiet Med Χάρης Δημοσθενόπουλος, Κλινικός Διαιτολόγος- Βιολόγος, MMedSci., SRD, PhDc Σπύρος Ζαρογιάννης, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, BSc, Χαροκόπειο Παν/μιοΑθηνών, Ειδίκευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη, M.Med.Sci, Ιατρική Σχολή Παν/μίου Γλασκώβης Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος – Συγγραφέας, www.akappatou.gr Διαμαντής Κλημεντίδης, MPharm, MClinPharm, MSc Κλινικός Φαρμακοποιός, www.clinicalpharmacist.gr Ιωάννα Κληρονόμου, Χειρουργός Οδοντίατρος, www.klironomou.gr Αλέξανδρος Κόκκινος, Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας, Α' Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Γ.Ν.Α. "Λαϊκό" Ιωσήφ Κουτάγιαρ, Καρδιολόγος, επιστημονικός συνεργάτης, Α’ Παν. Καρδιολογική Κλινική, ΓΝΑ «Ιπποκράτειο» Αλέξανδρος Κωνσταντινίδης, Ειδικός Πνευμονολόγος Δρ. Αντώνιος Π. Λέπουρας, Παθολόγος, εξειδικευμένος στη Διαβητολογία, διευθυντής της Παθολογικής–Διαβητολογικής Κλινικής και του Διαβητολογικού Κέντρου του ΜΕΤΡΟΠΟΛΙΤΑΝ GENERAL, www.lepouras.gr Δρ. Α. Μελιδώνης, Συντονιστής Διευθυντής Διαβητολογικού και Καρδιομεταβολικού Κέντρου Metropolitan Hospital Γιάννης Μπαραμπούτης, M.D., Ph.D. Ειδικός ΠαθολόγοςΛοιμωξιολόγος Διευθυντής Ε.Σ.Υ. Νοσοκομείο Θείας Πρόνοιας "η Παμμακάριστος", Σύνδεσμος μεταξύ της 1ης ΥΠΕ και του 417 Ν.Ι.Μ.Τ.Σ. για θέματα υγειονομικής περίθαλψης ασθενών με COVID-19 λοίμωξη Νικόλαος Παπάνας, Καθηγητής Παθολογίας-Σακχαρώδους Διαβήτη, Υπεύθυνος Διαβητολογικού Κέντρου-Ιατρείου Διαβητικού Ποδιού, Β' Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, Αντιπρόεδρος Ευρωπαϊκής Ομάδας Μελέτης Διαβητικού Ποδιού, Αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Διαβητικού Ποδιού

Συνεντεύξεις Επικοινωνήστε μαζί μας για ό,τι σας απασχολεί στο τηλέφωνο: 210 6520062 ή στο e-mail: info@kartadiaviti.gr Οι απόψεις των συντακτών και των αρθρογράφων δεν αποτελούν αναγκαία απόψεις του εκδότη και του ιδιοκτήτη του περιοδικού. Για τα αποστελλόμενα έντυπα, κείμενα και φωτογραφίες, ο εκδότης παίρνει αυτομάτως το δικαίωμα δημοσίευσης. Κείμενα και φωτογραφίες που αποστέλλονται στο περιοδικό προς δημοσίευση δεν επιστρέφονται. Απαγορεύεται η αναπαραγωγή ή η μετάδοση όλουχρωματα ή μέρους του του διαβήτη εντύπου (κείμενα και φωτογραφικό υλικό), 4 στα χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη (νόμος 2121/1993).

Δρ Χριστίνα Καραπάνου, Ψυχολόγος Υγείας, Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια, Phd, CIPD, MCI Γκίκας Μαγιορκίνης, Επίκουρος Καθηγητής Υγιεινής & Επιδημιολογίας, Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμώνων για τον νέο Κορωνοϊό

Ειδικοί Συνεργάτες Νεκταρία Καρακώστα, Δημοσιογράφος Υγείας

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ • ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ • ΠΡΟΣΒΑΣΗ

Στη Sanofi, πιστεύουμε ότι η φροντίδα της υγείας πρέπει να είναι τόσο μοναδική όσο εσύ. Με εκπαιδευτικά προγράμματα, καινοτόμες θεραπευτικές λύσεις και διασφάλιση πρόσβασης στηρίζουμε τα άτομα που ζουν με διαβήτη και τους επαγγελματίες υγείας. Στη Sanofi, πιστεύουμε ΣΤΟΝ ΔΙΚΟ ΣΟΥ ΤΥΠΟ.

SAGR.DIA.19.11.0351

Ενημερώσου στο sanofi.gr

Editorial της σύνταξης

Μπορεί σήμερα ολόκληρη η ανθρωπότητα, αντιμέτωπη με μία παγκόσμια υγειονομική κρίση να μην ασχολείται με τίποτα άλλο πέρα από τον κορωνοϊό, όταν όμως θα βγούμε από όλη αυτήν την περιπέτεια, όλοι μας θα μοιραζόμαστε τρία κοινά σημεία: Θα έχουμε συνειδητοποιήσει την τρωτότητά μας, θα έχουμε σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό μετατραυματικό στρες από όλη αυτήν την εμπειρία (διαβάστε τη σχετική συνέντευξη της ψυχολόγου υγείας Χριστίνας Καραπάνου) και θα μάθουμε να φροντίζουμε περισσότερο την υγεία μας.

ΝΕΚΤΑΡΙΑ ΚΑΡΑΚΩΣΤΑ Δημοσιογράφος Υγείας

Σε αυτήν τη συνειδητοποίηση της ανάγκης του να ζούμε καλύτερα, η άσκηση μπορεί και πρέπει να παίξει καθοριστικό ρόλο, καθώς ολοένα και περισσότερες μελέτες επιβεβαιώνουν πως είναι το "φάρμακο" για τα περισσότερα σύγχρονα νοσήματα: Την υπέρταση, το διαβήτη, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ακόμη και για κάποια είδη καρκίνου. Κάνοντας 10.000 βήματα κάθε μέρα σε συνδυασμό με μέτρια απώλεια βάρους, ο κίνδυνος εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 μειώνεται σημαντικά. Μελέτη του 2011 διαπίστωσε, ότι οι άνθρωποι που αύξησαν την κίνησή τους, κάνοντας από 3.000 έως 10.000 βήματα, πέντε ημέρες την εβδομάδα, εμφάνισαν σημαντική βελτίωση στην ευαισθησία τους στην ινσουλίνη και μείωσαν τις πιθανότητες εμφάνισης διαβήτη τύπου 2. Την ίδια ώρα, η Καναδική Ένωση Καρκίνου, υποστηρίζει ότι το ⅓ όλων των καρκίνων μπορούν να προληφθούν με τη σωστή διατροφή, τη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους και τη σωματική άσκηση. Mια μέτριας έντασης άσκηση για 30-60 λεπτά την ημέρα, μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού και καρκίνου του εντέρου. Επίσης, καθώς βοηθά στον έλεγχο του βάρους, η τακτική άσκηση συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου για καρκίνο της ουροδόχου κύστης, του οισοφάγου, του νεφρού, του ήπατος, του παγκρέατος, αλλά και της μήτρας. Η άσκηση μειώνει επίσης τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου, σχεδόν όσο και η φαρμακευτική αγωγή, ενώ παράλληλα ανακουφίζει από τον πόνο της αρθρίτιδας, μειώνει το σωματικό βάρος και την περιφέρεια της μέσης, ενισχύει τη μνήμη και σας βοηθά να παραμείνετε ανεξάρτητοι όσο μεγαλώνετε! Αν και πολλοί άνθρωποι με αρθρίτιδα ανησυχούν ότι με την άσκηση θα βλάψουν τα γόνατά τους, μια ανασκόπηση σχετικών μελετών διαπίστωσε, ότι η άσκηση έχει σημαντικά οφέλη για τα γόνατα: Μειώνει το στρες στις αρθρώσεις, καθιστώντας τους χόνδρους υγιέστερους και ισχυρότερους. Επιπλέον, η άσκηση βοηθά και στη μείωση του βάρους, άρα μειώνει το φορτίο που τελικά δέχονται τα γόνατά σας. Μην ξεχνάτε, τέλος, ότι η άσκηση τονώνει τη διάθεση και προστατεύει από την κατάθλιψη, στην οποία μπορεί να λειτουργήσει και θεραπευτικά, σχεδόν τόσο καλά, όσο και η αντικαταθλιπτική αγωγή. Μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι η σωματική άσκηση προλαμβάνει πολλά προβλήματα ψυχικής υγείας. Όποια δικαιολογία και αν βρίσκατε μέχρι σήμερα για να αποφύγετε την άσκηση, ξεχάστε τη! Ξεκινήστε την άσκηση, κερδίστε υγεία και προσθέστε χρόνια και ποιότητα στη ζωή σας!

στα χρωματα του διαβήτη

Index περιεχόμενα

42 ΠΛΥΣΙΜΟ ΧΕΡΙΩΝ Γιατί είναι σημαντικό; 44 Συνάντηση με τον Γκίκα Μαγιορκίνη

Επίκουρο Καθηγητή Υγιεινής & Επιδημιολογίας, Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμώνων για τον νέο Κορωνοϊό

48 ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ

Μια ακόμη απειλή για την υγεία

50 ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ

Πόσο καθαρός είναι ο αέρας μέσα στο σπίτι μας;

54 Μυοσκελετικές αλλοιώσεις στο σακχαρώδη διαβήτη

10 MΠΛΕ ΖΩΝΕΣ

58 Σακχαρώδης Διαβήτης οφειλόμενος

16 ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ

62 Τι λέει η αναπνοή μας για την υγεία μας; 66 Μύθοι & αλήθειες για τις ολιγοθερμιδικές

Τα μυστικά υγείας των μακροβίων Οι νεώτερες εξελίξεις

20 ΠΑΓΚΟΜΙΑ ΠΑΝΔΗΜΙΑ 2020 Αφιέρωμα στον κορωνοϊό COVID-19

24 MΗΠΩΣ Ο ΚΟΡΩΝΑΪΟΣ ΕΧΕΙ… 28 COVID-19 Όλα όσα πρέπει να

80 Αντιμετώπιση της παχυσαρκίας με

ξέρουν τα άτομα με διαβήτη

36 Συνάντηση με την Δρ Χριστίνα

Καραπάνου Ψυχολόγο Υγεία, Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια, Phd, CIPD, MCI

γλυκαντικές ύλες

70 ΠΑΙΔΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΠΑΙΧΝΙΔΙ 76 ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΑΙ ΠΡΩΙΝΟ Τι πρέπει να

ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ;

σε φάρμακα

στα χρωματα του διαβήτη

προσέχω;

φάρμακα. Σε ποιους και γιατί;

84 Τι να κάνω με τα ληγμένα φάρμακα; 88 ΜΑΓΕΙΡΕΥΟΥΜΕ ΝΟΣΤΙΜΑ, ΥΓΙΕΙΝΑ & ΠΑΣΧΑΛΙΝΑ!

ΥΓΕΙΑ&ΕΥΕΞΙΑ

MΠΛΕ ΖΩΝΕΣ

ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΜΑΚΡΟΒΙΩΝ Καθώς αυξάνει το προσδόκιμο επιβίωσης, οι χρόνιες ασθένειες γίνονται ολοένα και συχνότερες. Και μπορεί οι γενετικοί παράγοντες να καθορίζουν, ως ένα βαθμό, τη διάρκεια ζωής μας, ο τρόπος ζωής μας ωστόσο έχει πιθανότατα μεγαλύτερη επίδραση. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των κατοίκων των λεγόμενων «μπλε ζωνών», γεωγραφικών περιοχών, όπου οι άνθρωποι έχουν χαμηλά ποσοστά χρόνιων παθήσεων και ζουν περισσότερο από οπουδήποτε αλλού.

10 10

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

Γράφουν οι:

ΙΩΣHΦ ΚΟΥΤAΓΙΑΡ Καρδιολόγος, επιστημονικός συνεργάτης, Α’ Παν. Καρδιολογική Κλινική, ΓΝΑ «Ιπποκράτειο»

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ Καθηγητής Καρδιολογίας, Α’ Παν. Καρδιολογική Κλινική, ΓΝΑ «Ιπποκράτειο»

Σύμφωνα με μελέτες, οι γενετικοί παράγοντες καθορίζουν μόνο το 20-30% της μακροζωίας. Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες, επομένως, συμπεριλαμβανομένων της διατροφής και του τρόπου ζωής, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της διάρκειας ζωής. Η "μπλε ζώνη" είναι ένας μη επιστημονικός όρος που δίνεται σε γεωγραφικές περιοχές στις οποίες ζει αυξημένο ποσοστό υπερηλίκων κατοίκων. Οι περιοχές των μπλε ζωνών είναι η Ικαρία (στην Ελλάδα), η Okinawa, ένα νησί στην Ιαπωνία, η περιοχή Barbagia της Σαρδηνίας (Ιταλία), η Loma Linda, μια μικρή πόλη στην Καλιφόρνια και η χερσόνησος Nicoya στην Κόστα Ρίκα. Κοινά

χαρακτηριστικά των κατοίκων σε αυτές τις περιοχές είναι:

Η πλούσια σε φυτικές ίνες διατροφή Ένα κοινό χαρακτηριστικό των πληθυσμών αυτών είναι ότι καταναλώνουν μεγάλες μερίδες φυτών και λαχανικών και έχουν χαμηλότερη πρόσληψη πρωτεϊνών. Αν και οι περισσότεροι δεν είναι αυστηρά χορτοφάγοι, τείνουν να τρώνε κρέας περίπου πέντε φορές το μήνα. Οι δίαιτες στις μπλε ζώνες είναι συνήθως πλούσιες σε λαχανικά, όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης και ξηρούς καρπούς.

στα χρωματα του διαβήτη

ΥΓΕΙΑ&ΕΥΕΞΙΑ

Τα λαχανικά αποτελούν πλούσια πηγή φυτικών ινών και πολλών διαφορετικών βιταμινών και μετάλλων. Η κατανάλωση περισσότερων από πέντε μερίδων φρούτων και λαχανικών την ημέρα, μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, καρκίνου και θανάτου. Τα όσπρια είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και πρωτεΐνες. Μελέτες έχουν δείξει, ότι η κατανάλωση όσπριων συνδέεται με χαμηλότερη θνησιμότητα. Η υψηλή πρόσληψη δημητριακών ολικής αλέσεως μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση και σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου και του καρδιαγγειακού θανάτου. Τα καρύδια είναι πηγή ινών, πρωτεϊνών και πολυακόρεστων και μονοακόρεστων λιπών. Σε συνδυασμό με μια υγιεινή διατροφή, συνδέονται με μειωμένη θνησιμότητα και μπορούν να βοηθήσουν ακόμη και στην αντιστροφή του μεταβολικού συνδρόμου. Επιπλέον, στην Ικαρία και τη Σαρδηνία παρατηρείται αυξημένη κατανάλωση ψαριών, που αποτελούν μια καλή πηγή ωμέγα-3 λιπαρών, τα οποία είναι σημαντικά για την καρδιά και την υγεία του εγκεφάλου.

Η νηστεία και o κανόνας του 80% Άλλες κοινές συνήθειες στις μπλε ζώνες είναι η μειωμένη πρόσληψη θερμίδων και η νηστεία. Οι κάτοικοι της Οκινάουας, μάλιστα, τείνουν να ακολουθούν τον κανόνα του 80%, τον οποίο ονομάζουν "hara hachi bu". Οι άνθρωποι αυτοί σταματάνε να τρώνε όταν το στομάχι τους είναι 80% πλήρες, ενώ καταναλώνουν το μικρό τους γεύμα νωρίς το βράδυ. Μελέτες έχουν δείξει, επίσης, ότι η σταδιακή κατανάλωση τροφής μειώνει την πείνα και αυξάνει το αίσθημα πληρότητας, σε σύγκριση με την ταχεία

στα χρωματα του διαβήτη

κατανάλωση τροφής. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι οι ορμόνες που δημιουργούν αίσθημα κορεσμού φθάνουν στα μέγιστα επίπεδα αίματος 20 λεπτά μετά την κατανάλωση του φαγητού.

Η κατανάλωση αλκοόλ με μέτρο Ένας άλλος διατροφικός παράγοντας κοινός σε πολλές από τις μπλε ζώνες είναι η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ. Υπάρχουν αντιφατικά στοιχεία για το αν η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ μειώνει τον κίνδυνο θανάτου. Η ευεργετική επίδραση της μέτριας κατανάλωσης αλκοόλ, ενδεχομένως, εξαρτάται από τον τύπο της αλκοόλης. Το κόκκινο κρασί φαίνεται ότι είναι ο καλύτερος τύπος αλκοόλ, δεδομένου ότι περιέχει αρκετές αντιοξειδωτικές ουσίες. Τα αντιοξειδωτικά βοηθούν στην πρόληψη των βλαβών στο DNA που συμβάλλει στη γήρανση. Επομένως, τα αντιοξειδωτικά μπορεί να είναι σημαντικά για τη μακροζωία.

Η άσκηση, η οποία είναι ενσωματωμένη στην καθημερινή ζωή Στις μπλε ζώνες, οι άνθρωποι δεν ασκούνται πηγαίνοντας στο γυμναστήριο. Αντ' αυτού, η άσκηση απλώνεται σε όλη τη διάρκεια της ημέρας, σε καθημερινές δραστηριότητες, όπως η κηπουρική, το περπάτημα, το μαγείρεμα και άλλες καθημερινές δουλειές. Μια μελέτη σε άνδρες στη μπλε ζώνη της Σαρδηνίας έδειξε, ότι η μεγαλύτερη διάρκεια ζωής των κατοίκων συνδέεται με την αγροτική ζωή, τη διαβίωση σε κατακόρυφες πλαγιές στα βουνά και το περπάτημα για μεγάλες αποστάσεις προκειμένου να εργαστούν.

Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων της διατροφής και του τρόπου ζωής, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της διάρκειας ζωής.

Η επαρκής ανάπαυση Εκτός από την άσκηση, η επαρκής ανάπαυση και ο ύπνος φαίνεται, επίσης, να είναι πολύ σημαντικοί παράγοντες για τη μακροβιότητα των κατοίκων των μπλε ζωνών. Στις μπλε ζώνες, οι άνθρωποι, δεν κοιμούνται και δεν ξυπνούν να πάνε να εργαστούν σε καθορισμένες ώρες. Κοιμούνται όσο το σώμα τους έχει ανάγκη. Σε ορισμένες μπλε ζώνες, όπως η Ικαρία και η Σαρ-

στα χρωματα του διαβήτη

ΥΓΕΙΑ&ΕΥΕΞΙΑ

δηνία, η μεσημεριανή σιέστα είναι επίσης συνήθης. Όσοι κάνουν απογευματινό διάλειμμα από τις δραστηριότητές τους, έχουν έως και 35% λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν από καρδιακές παθήσεις.

Άλλα χαρακτηριστικά & συνήθειες Εκτός από τη διατροφή, την άσκηση και την ανάπαυση, πολλοί ακόμη παράγοντες απαντώνται στις μπλε ζώνες και μπορεί να συμβάλουν στη μακροβιότητα των ανθρώπων που ζουν εκεί. Αυτοί περιλαμβάνουν: ò Τη θρησκευτική πίστη και την πνευματι-

κότητα. Το να είσαι μέλος μιας κοινότητας που βασίζεται στην πίστη προσθέτει τέσσερα έως 14 χρόνια στο προσδόκιμο ζωής. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην κοινωνική στήριξη και στα μειωμένα ποσοστά κατάθλιψης που αισθάνονται όσοι είναι μέλη μιας θρησκευτικής κοινότητας. ò Τη διατήρηση της αίσθησης της ύπαρ-

ξης, του σκοπού και της εκπλήρωσης. Το να γνωρίζει κάποιος γιατί ξυπνάει το

πρωί τον κάνει πιο υγιή, ευτυχισμένο και προσθέτει επτά χρόνια επιπλέον στη ζωή του, πιθανώς λόγω της ψυχολογικής ευεξίας που του προσφέρει αυτή η αίσθηση. ò Τις στενές και ισχυρές οικογενειακές

σχέσεις: Σε πολλές μπλε ζώνες, οι παππούδες συχνά ζουν με τις οικογένειές τους. Μελέτες έχουν δείξει, ότι οι παππούδες που φροντίζουν τα εγγόνια τους έχουν μικρότερο κίνδυνο θανάτου. ò Ένα υγιές κοινωνικό δίκτυο: Ένα δίκτυο

υποστήριξης, είτε πρόκειται για μια ομάδα φίλων, είτε για την οικογένεια, είτε για την κοινότητα, μπορεί να είναι ένας τρόπος για να αισθανθούν τα μέλη ασφάλεια και να περιορίσουν το άγχος στην καθημερινή τους ζωή. Συμπερασματικά, παρόλο που οι τρόποι ζωής τους διαφέρουν ελαφρώς, τα κοινά σημεία των κατοίκων των μπλε ζωνών είναι ότι καταναλώνουν πολλές τροφές με φυτικές ίνες, ασκούνται τακτικά, πίνουν μέτρια ποσότητα αλκοόλ, απολαμβάνουν αρκετό ύπνο και είναι ενταγμένοι σε πνευματικά, οικογενειακά και κοινωνικά δίκτυα.

________________________________________________________________________________________________________________ Βιβλιογραφία 1. Takata H, Suzuki M, Ishii T, Sekiguchi S, Iri H. Influence of major histocompatibility complex region genes on human longevity among Okinawan-Japanese centenarians and nonagenarians. Lancet. 1987 Oct 10;2(8563):824-6. 2. Passarino G, De Rango F, Montesanto A. Human longevity: Genetics or Lifestyle? It takes two to tango. Immun Ageing. 2016; 13: 12. 3. vB Hjelmborg J, Iachine I, Skytthe A, Vaupel JW, McGue M, Koskenvuo M, Kaprio J, Pedersen NL, Christensen K. Genetic influence on human lifespan and longevity. Hum Genet. 2006 Apr;119(3):312-21. 4. Orlich MJ, Singh PN, Sabaté J, Jaceldo-Siegl K, Fan J, Knutsen S, Beeson WL, Fraser GE. Vegetarian dietary patterns and mortality in Adventist Health Study 2. JAMA Intern Med. 2013 Jul 8;173(13):1230-8. 5. Pes GM, Tolu F, Dore MP, Sechi GP, Errigo A, Canelada A, Poulain M. Male longevity in Sardinia, a review of historical sources supporting a causal link with dietary factors. Eur J Clin Nutr. 2015 Apr;69(4):411-8. 6. Wang X, Ouyang Y, Liu J, Zhu M, Zhao G, Bao W, Hu FB. Fruit and vegetable consumption and mortality from all causes, cardiovascular disease, and cancer: systematic review and dose-response meta-analysis of prospective cohort studies. BMJ. 2014 Jul 29;349:g4490. 7. Darmadi-Blackberry I, Wahlqvist ML, Kouris-Blazos A, Steen B, Lukito W, Horie Y, Horie K. Legumes: the most important dietary predictor of survival in older people of different ethnicities. Asia Pac J Clin Nutr. 2004;13(2):217-20. 8. Nöthlings U, Schulze MB, Weikert C, Boeing H, van der Schouw YT, Bamia C, Benetou V, Lagiou P, Krogh V, Beulens JW, Peeters PH, Halkjaer J, Tjønneland A, Tumino R, Panico S, Masala G, Clavel-Chapelon F, de Lauzon B, Boutron-Ruault MC, Vercambre MN, Kaaks R, Linseisen J, Overvad K, Arriola L, Ardanaz E, Gonzalez CA, Tormo MJ, Bingham S, Khaw KT, Key TJ, Vineis P, Riboli E, Ferrari P, Boffetta P, Bueno-de-Mesquita HB, van der A DL, Berglund G, Wirfält E, Hallmans G, Johansson I, Lund E, Trichopoulo A. Intake of vegetables, legumes, and fruit, and risk for all-cause, cardiovascular, and cancer mortality in a European diabetic population. J Nutr. 2008 Apr;138(4):775-81. 9. Menotti A, Kromhout D, Blackburn H, Fidanza F, Buzina R, Nissinen A. Food intake patterns and 25-year mortality from coronary heart disease: cross-cultural correlations in the Seven Countries Study. The Seven Countries Study Research Group. Eur J Epidemiol. 1999 Jul;15(6):507-15. 10. Zong G, Gao A, Hu FB, Sun Q. Whole Grain Intake and Mortality From All Causes, Cardiovascular Disease, and Cancer: A Meta-Analysis of Prospective Cohort Studies. Circulation. 2016 Jun 14;133(24):2370-80. 11. Streppel MT, Arends LR, van 't Veer P, Grobbee DE, Geleijnse JM. Dietary fiber and blood pressure: a meta-analysis of randomized placebo-controlled trials. Arch Intern Med. 2005 Jan 24;165(2):150-6. 12. Aune D, Chan DS, Lau R, Vieira R, Greenwood DC, Kampman E, Norat T. Dietary fibre, whole grains, and risk of colorectal cancer: systematic review and dose-response meta-analysis of prospective studies. BMJ. 2011 Nov 10;343:d6617. 13. Salas-Salvadó J, Fernández-Ballart J, Ros E, Martínez-González MA, Fitó M, Estruch R, Corella D, Fiol M, Gómez-Gracia E, Arós F, Flores G, Lapetra J, Lamuela-Raventós R, Ruiz-Gutiérrez V, Bulló M, Basora J, Covas MI; PREDIMED Study Investigators. 14. Luu HN, Blot WJ, Xiang YB, Cai H, Hargreaves MK, Li H, Yang G, Signorello L, Gao YT, Zheng W, Shu XO. Prospective evaluation of the association of nut/peanut consumption with total and cause-specific mortality. JAMA Intern Med. 2015 May;175(5):755-66. 15. Chrysohoou C, Pitsavos C, Panagiotakos D, Skoumas J, Lazaros G, Oikonomou E, Galiatsatos N, Striggou M, Xynogala M, Stefanadis C. Long-term fish intake preserves kidney function in elderly individuals: the Ikaria study. J Ren Nutr. 2013 Jul;23(4):e75-82. doi: 10.1053/j.jrn.2012.09.002. 16. Simopoulos AP. Omega-3 fatty acids in health and disease and in growth and development. Am J Clin Nutr. 1991 Sep;54(3):438-63. 17. Angelopoulos T, Kokkinos A, Liaskos C, Tentolouris N, Alexiadou K, Miras AD, Mourouzis I, Perrea D, Pantos C, Katsilambros N, Bloom SR, le Roux CW. The effect of slow spaced eating on hunger and satiety in overweight and obese patients with type 2 diabetes mellitus. BMJ Open Diabetes Res Care. 2014 Jul 2;2(1):e000013. 18. Andrade AM, Kresge DL, Teixeira PJ, Baptista F, Melanson KJ. Does eating slowly influence appetite and energy intake when water intake is controlled? Int J Behav Nutr Phys Act. 2012 Nov 21;9:135. 19. Ballinger AB, Clark ML. L-phenylalanine releases cholecystokinin (CCK) and is associated with reduced food intake in humans: evidence for a physiological role of CCK in control of eating. Metabolism. 1994 Jun;43(6):735-8. 20. Fusco D, Colloca G, Lo Monaco MR and Cesari M. Effects of antioxidant supplementation on the aging process. Clin Interv Aging. 2007 Sep; 2(3): 377–387. 21. Pes GM, Tolu F, Poulain M, Errigo A, Masala S, Pietrobelli A, Battistini NC, Maioli M. Lifestyle and nutrition related to male longevity in Sardinia: an ecological study. Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2013 Mar;23(3):212-9. 22. Panagiotakos DB, Chrysohoou C, Siasos G, Zisimos K, Skoumas J, Pitsavos C, Stefanadis C. Sociodemographic and lifestyle statistics of oldest old people (>80 years) living in ikaria island: the ikaria study. Cardiol Res Pract. 2011 Feb 24;2011:679187. 23. Li S, Stampfer MJ, Williams DR, VanderWeele TJ. Association of Religious Service Attendance With Mortality Among Women. JAMA Intern Med. 2016 Jun 1;176(6):777-85. 24. Wu C, Odden MC, Fisher GG, Stawski RS. Association of retirement age with mortality: a population-based longitudinal study among older adults in the USA. J Epidemiol Community Health. 2016 Sep;70(9):917-23. 25. Christakis NA, Fowler JH. The spread of obesity in a large social network over 32 years. N Engl J Med. 2007 Jul 26;357(4):370-9.

στα χρωματα του διαβήτη

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Γράφει o:

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ Ειδικός Πνευμονολόγος

ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΤΟΝ ΚΑΘΙΣΤΑ ΠΙΟ ΕΠΙΚΑΙΡΟ ΑΠΟ ΠΟΤΕ

Ο εμβολιασμός είναι διαχρονικά, μια από τις σημαντικότερες ιατρικές πράξεις προς όφελος του ανθρώπου για την προστασία του από σοβαρά λοιμώδη νοσήματα και ταυτόχρονα, μία από τις σπουδαιότερες κατακτήσεις του στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ας αναλογιστούμε όλοι, ότι 3 εκατομμύρια συνάνθρωποί μας κάθε χρόνο, θα έχαναν τη ζωή τους, αν δεν εφαρμόζονταν ευρέως τα προγράμματα εθνικών εμβολιασμών. Σήμερα, όλος ο πλανήτης παρακολουθεί με αγωνία τις ασύλληπτα τραγικές επιπτώσεις του COVID-19 σε Υγεία & Οικονομία και αναμένει με αγωνία το σχετικό εμβόλιο.

στα χρωματα του διαβήτη

Εν αναμονή, λοιπόν, της δημιουργίας εμβολίου για τη νέα αυτή παγκόσμια υγειονομική απειλή, είναι ωφέλιμο σήμερα, περισσότερο από ποτέ, να υπογραμμίσουμε ότι ο εμβολιασμός αποτελεί μία από τις πλέον επιτυχημένες και αποδοτικές από άποψη κόστους παρεμβάσεις στον τομέα της δημόσιας υγείας. Είναι εξαιρετικά απογοητευτικό ότι κάθε χρόνο, χιλιάδες ενήλικες νοσούν από ασθένειες που θα μπορούσαν να προληφθούν με εμβόλια. Κάποιοι νοσηλεύονται, ενώ κάποιοι άλλοι καταλήγουν σε θάνατο. Αποτελεί ευτύχημα για όλους μας, ότι οι σύγχρονες πολιτικές Δημόσιας Υγείας υποστηρίζουν και εφαρμόζουν με συνέπεια τη μετάβαση από το «παιδιατρικό πρόγραμμα εμβολιασμού» σε ένα «εμβολιαστικό πρόγραμμα για όλες τις ηλικίες και όλες τις ομάδες». Παρ’ όλα αυτά, για τις σύγχρονες κοινωνίες, μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις εξακολουθεί να αποτελεί η διστακτικότητα για τον εμβολιασμό. Ας κρατήσουμε στο μυαλό μας κάτι σημαντικό: Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας περιλαμβάνει τη διστακτικότητα αυτή, στις δέκα κορυφαίες απειλές για την παγκόσμια υγεία. Εν έτει 2020, είναι πλέον παραπάνω από σαφές, ότι ο εμβολιασμός δεν αφορά μόνον παιδιά και εφήβους, αλλά πρέπει να συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή. Ο εμβολιασμός των ενηλίκων είναι αναγκαίος, καθώς το ανοσοποιητικό σύστημα, προϊόντος του χρόνου, εξασθενεί και επομένως, ο οργανισμός καθίσταται περισσότερο ευάλωτος στις λοιμώξεις.

στα χρωματα του διαβήτη

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Γρίπη

πρόληψή της είναι επίσης ενταγμένος στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών για όλους τους ενήλικες άνω των 65 ετών, καθώς και για τα άτομα ηλικίας 18 έως 64 ετών που ανήκουν στις ομάδες κινδύνου για σοβαρές πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις.

Ας δούμε τι ισχύει με τη γρίπη: Μπορεί να προκαλέσει ήπια έως σοβαρή νόσο και κάποιες φορές να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο. Ο αποτελεσματικότερος τρόπος πρόληψης είναι ο εμβολιασμός με το αντιγριπικό εμβόλιο, το οποίο, όταν χορηγηθεί σωστά και έγκαιρα, προφυλάσσει από τη μετάδοση του ιού της γρίπης, συμβάλλει στην προστασία από τις σοβαρές επιπλοκές της, καθώς και κατά επέκταση στη μείωση απουσιών από την εργασία, το σχολείο και κάθε άλλη κοινωνική εκδήλωση.

Σε κάθε περίπτωση, ας μην παραλείπουμε το διπλό στόχο του εμβολιασμού, που είναι η άμεση προστασία του ίδιου του εμβολιαζόμενου και η έμμεση προστασία των προσώπων με τα οποία έρχεται σε επαφή και κυρίως, αυτών που ανήκουν στις ομάδες αυξημένου κινδύνου. Η εποχή μας απαιτεί, ίσως περισσότερο από ποτέ άλλοτε, να περάσουμε από το Εγώ στο Εμείς. Ατομική και δημόσια Υγεία, πρέπει να αποτελέσουν κοινή έννοια στη συνείδησή μας και πρέπει αυτή να την υποστηρίξουμε όλοι με αποφασιστικότητα.

Το ίδιο ισχύει και για την πνευμονιοκοκκική νόσο, η οποία, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αποτελεί σημαντική αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας, με θύματα κυρίως μικρά παιδιά και ηλικιωμένους: Ο εμβολιασμός στην Ελλάδα για την

ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΗΛΙΚΩΝ Εμβόλιο

19-26 ετών

Γρίπης

27-59 ετών

60-64 ετών

1 δόση ετησίως

Td/Tdap

≥ 65 ετών 1 δόση ετησίως

Υποκαταστήστε μία δόση Td με Τdap ή Tdap-IPV, στη συνέχεια Td κάθε 10 χρόνια

MMR

1-2 ανάλογα με ιστορικό εμβολιασμών*

VAR

2 δόσεις

HZV

1 δόση

HPV

3 δόσεις

PCV13 PSSV23 HepA

1 δόση

1-2 δόσεις ανάλογα με τις ενδείξεις

1 δόση

2 δόσεις

HepB

3 δόσεις

MenACWY

1 ή περισσότερες δόσεις ανάλογα με τις ενδείξεις

MenB

2-3 δόσεις ανάλογα με το εμβόλιο

Hib

1-3 δόσεις ανάλογα με τις ενδείξεις Συστήνεται για ενήλικες που πληρούν το ηλικιακό κριτήριο και δεν έχει αποδεικτικό προηγούμενο εμβολιασμού ή νόσησης. Συστήνεται για ενήλικες με συνοδές ιατρικές καταστάσεις (ομάδες αυξημένου κινδύνου) ή άλλες ενδείξεις Δεν συστήνεται

* Για γεννηθέντες μετά το 1970, 1-2 δόσεις αναλόγως του ιστορικού προηγηθέντων εμβολιασμών

στα χρωματα του διαβήτη

Παγκόσμια Πανδημία 2020

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟ COVID-19

COVID-19 Η ΠΑΝΔΗΜIΑ ΠΟΥ Μπήκε στη ζωή μας ξαφνικά και ανέτρεψε την καθημερινότητά μας σε βαθμό που τίποτε δεν είχε καταφέρει να το κάνει τόσο μαζικά μέχρι σήμερα. Η γενιά μας, η γενιά των γονιών μας, αλλά και τα παιδιά μας, κληθήκαμε όλοι να προσαρμοστούμε ταχύτατα σε μία νέα πραγματικότητα. Έως τo μεσημέρι της 12ης Απριλίου, ο COVID-19, o νέος κορωνοϊός είχε στερήσει τη ζωή σε περισσότερα από 109.654 ανθρώπους ανά τον κόσμο, ανάμεσά ώστα ρακ α τους και σε 98 ανθρώπους στη χώρα μας. Κ

ό τη Απ

Νεκταρ ία

AΛΛΑΞΕ ΤΗ ΖΩH ΜΑΣ

20 20

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής πλήρωναν το βαρύτερο τίμημα της νέας πανδημίας, με 20.580 θανάτους. Βαρύ το πλήγμα του νέου ιού και στην Ευρώπη, με την Ιταλία, την Ισπανία και τη Γαλλία να μετρούν τα περισσότερα θύματα στη Γηραιά Ήπειρο: 19.468 η Ιταλία, 16.972 η Ισπανία και 13.832 η Γαλλία.

Το παράδειγμα της Ελλάδας Η Ελλάδα, λίγο γιατί ήξερε τις πάγιες ελλείψεις του συστήματος υγείας σε κρεβάτια ΜΕΘ και πόρους, λίγο γιατί είχε δει να εκτυλίσσεται -κυριολεκτικά δίπλα της- η ιταλική τραγωδία με τα πάνω από 500 θύματα καθημερινά, επέδειξε άριστα αντανακλαστικά και έλαβε εγκαίρως τα κατάλληλα μέτρα. Η στρατηγική φαίνεται να αποδίδει, οι θάνατοι και τα κρούσματα στην Ελλάδα δεν έχουν -τουλάχιστον προς το παρόν- περάσει σε γεωμετρική αύξηση. Αυτό, πέρα από το προφανές πλεονέκτημα ότι μας γλίτωσε από τις εκατόμβες των θυμάτων, έχει αρχίσει να αποκαθιστά την εικόνα της ασυνέπειας και της ασυδοσίας που κάποτε η ηπειρωτική Ευρώπη είχε για εμάς. Και έκανε τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, όπως το Bloomberg, να γράφουν ύμνους για την έγκαιρη απόκρισή μας και το μικρό αριθμό θανάτων και νοσηλειών από κορωνοϊού, με τίτλους όπως «Από μαύρο πρόβατο, σε λαμπρό παράδειγμα». Σε ένα από αυτά τα δημοσιεύματα, περιγράφεται το πώς η μικρή μας χώρα, που είδε τον προϋπολογισμό της για την υγεία να μειώνεται κατά 50% και 35.000 νέους γιατρούς να εγκαταλείπουν τη χώρα για να δουλέψουν στη Γερμανία, ανταποκρίθηκε άριστα στην αντιμετώπιση της πανδημίας, κυρίως, γιατί πήρε πιο γρήγορα αυστηρά μέτρα: Με κλείσιμο των σχολείων, περιορισμό των μαζικών εκδηλώσεων, κλείσιμο των καταστημάτων, απαγόρευση της κυκλοφορίας. Η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε το κλείσιμο των καταστημάτων μόλις 4 ημέρες μετά το πρώτο επιβεβαιωμένο θάνατο από τον ιό, όταν στην Ιταλία και στην Ισπανία, η σχετική απόφαση ελήφθη 18 και 30 ημέρες αντίστοιχα από τον πρώτο θάνατο. Το lockdown στην Ελλάδα ακολούθησε μία εβδομάδα αργότερα, πολύ πιο γρήγορα σε σχέση με τις δύο άλλες χώρες. Όταν ο καθηγητής Γενετικής του Πανεπιστημίου της Γενεύης κος Μανώλης Δερμιτζάκης, στο πλαίσιο διαδικτυακού webinar,

με τίτλο “Νέα δεδομένα, κρυμμένα μυστικά και μάχη με την αβεβαιότητα”, που διοργάνωσε η Εταιρεία Παθολόγων Ογκολόγων Ελλάδας ρωτήθηκε «τι θα αλλάξει μετά την πανδημία;», τόνισε: «Πρώτον, θα υπάρχει πολύ μεγαλύτερη εκτίμηση για την έρευνα και την επιστήμη γενικότερα και δεύτερον, σε οικονομικό επίπεδο θα αλλάξει η κατάταξη του πόσο δυνατές είναι οι χώρες. Επίσης, οι χώρες θα αλλάξουν θέση στην εντύπωση των ανθρώπων για την αξιοπιστία τους». Αυτό δεν σημαίνει βέβαια πως πρέπει να εφησυχάσουμε. Είμαστε ακόμη στην αρχή αυτής της μάχης, αυτού του πολέμου με τον αόρατο εχθρό που εισέβαλε ξαφνικά στις ζωές μας.

ΓΙΑ ΑΥΤΟ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΜΕ ΝΑ

ΜΕΝΟΥΜΕ ΣΠΙΤΙ. Σχετικά με την άρση των περιορισμών, ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, δήλωνε στις 10 Απριλίου: “Ξέρω, ότι πολλές χώρες σχεδιάζουν ήδη την άρση των περιορισμών για την παραμονή στο σπίτι. Ο ΠΟΥ επιθυμεί την άρση των περιορισμών όσο ο καθένας. Από την άλλη πλευρά, όμως, η γρήγορη άρση των περιορισμών θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια θανατηφόρα αναζωπύρωση. Ο ΠΟΥ εργάζεται στενά με τις χώρες που έχουν πληγεί από την πανδημία πάνω στις στρατηγικές για τη σταδιακή και ασφαλή άρση των περιορισμών. Ωστόσο, πρέπει να πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις: α) Η μετάδοση του ιού να είναι υπό έλεγχο, β) να υπάρχει επάρκεια σε δημόσιες υπηρεσίες υγείας, γ) να έχει περιοριστεί ο κίνδυνος επιδημιών σε δομές μακροχρόνιας φροντίδας, δ) να υπάρχουν προληπτικά μέτρα σε χώρους εργασίας, σχολεία κ.λπ., ε) να είναι διαχειρίσιμα τυχόν εισαγόμενα κρούσματα, στ) οι κοινότητες να έχουν πλήρη επίγνωση και να

στα χρωματα του διαβήτη

Παγκόσμια Πανδημία 2020

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟ COVID-19

λάβουν ενεργά μέρος στη μετάβαση αυτή. Καθένας μας έχει ένα σημαντικό ρόλο να παίξει στον τερματισμό αυτής της επιδημίας”.

Λίγη ιστορία... Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που ένας κορωνοϊός περνά από τα ζώα στον άνθρωπο προκαλώντας μια επιδημία. Αυτό συνέβη και το 2002-2003 με την επιδημία SARS (Severe Acute Respira-tory Syndrome), αλλά και το 2012, με τον MERS (Middle East Respiratory Syndrome). Είναι, όμως, η πρώτη φορά που ένας κορωνοϊός αποκτά τόσο μεγάλη ταχύτητα διασποράς και προκαλεί τόσους θανάτους.

Ήταν η τελευταία μέρα του περασμένου Δεκεμβρίου, όταν στη μακρινή επαρχία Χουμπέι της Κίνας, αναφέρθηκε για πρώτη φορά μια επιδημία από λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού. Στις 11 Φεβρουαρίου 2020, ο ιός αναγνωρίστηκε ως ο Severe acute respiratory syndrome (SARS) coronavirus 2 (SARS-CoV-2), ο οποίος είχε ξεπεράσει τα σύνορα της Κίνας και εξαπλωνόταν σε άλλες περιοχές της Ασίας, αλλά και στην Ευρώπη, την Αμερική και την Αυστραλία. Ακριβώς ένα μήνα αργότερα, στις 11 Μαρτίου 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε πανδημία.

RΟ (Bασικός αριθμός αναπαραγωγής) για διάφορα νοσήματα Μετρά πόσους ανθρώπους κατά μέσο όρο μπορεί να κολλήσει ένα άτομο που νοσεί.

Μολυσμένο άτομο

MERS

ΓΡΙΠΗ

ΕΜΠΟΛΑ

COVID-19 *

SARS

ΠΑΡΩΤΙΤΙΔΑ

ΕΡΥΘΡΑ

ΕΥΛΟΓΙΑ

0.8

2.5

6.0

1.5

3.5

6.0

2.0

4.5

ΙΛΑΡΑ

16.0

*Αυτός ο αριθμός μπορεί να αλλάξει καθώς μαθαίνουμε περισσότερα για αυτήν τη νέα ασθένεια.

στα χρωματα του διαβήτη

Είναι ένας ιός που μπορεί να μας προσβάλει δυνητικά όλους (το 80% των όσων προσβάλλονται αναρρώνουν χωρίς να χρειάζονται ειδική θεραπεία), όμως οδηγεί σε σοβαρή νόσο και μπορεί να προκαλέσει ακόμη και τον θάνατο, κυρίως σε ηλικιωμένα άτομα και άτομα με υποκείμενα νοσήματα (υπέρταση, διαβήτης, χρόνιο αναπνευστικό νόσημα, καρκίνος κ.ά.). Δείχνει, επίσης, να προτιμά τους άνδρες, αφού οι άνδρες προσβάλλονται συχνότερα από όσο οι γυναίκες (51,4% έναντι 48,6%). Οι γυναίκες και οι άνδρες επηρεάζονται από τη λοίμωξη COVID-19, αλλά η βιολογία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε φύλου διαμορφώνουν τον αντίκτυπο της νόσου. Από τα υπάρχοντα δεδομένα δεν είναι σαφές αν οι γυναίκες ή οι άντρες είναι πιο πιθανό να μολυνθούν, αλλά στατιστικά πολύ περισσότεροι άνδρες πεθαίνουν από COVID-19. Τα ανεπιθύμητα αποτελέσματα του COVID-19 φαίνεται να συνδέονται με συννοσηρότητες, συμπεριλαμβανομένης της υπέρτασης, της καρδιαγγειακής νόσου και της πνευμονικής νόσου. Αυτές οι καταστάσεις είναι πιο συχνές στους άνδρες και συνδέονται με το κάπνισμα και την κατανάλωση αλκοόλ, που είναι και συχνότερα μεταξύ των ανδρών.

στα χρωματα του διαβήτη

Παγκόσμια Πανδημία 2020

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟ COVID-19

Γράφει ο:

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΑΡΑΜΠΟΥΤΗΣ, M.D., PH.D. Ειδικός Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος Διευθυντής Ε.Σ.Υ. Νοσοκομείο Θείας Πρόνοιας "η Παμμακάριστος". Σύνδεσμος μεταξύ της 1ης ΥΠΕ και του 417 Ν.Ι.Μ.Τ.Σ. για θέματα υγειονομικής περίθαλψης ασθενών με COVID-19 λοίμωξη.

ΜΗΠΩΣ Ο ΚΟΡΩΝΟΪΟΣ ΕΧΕΙ ΜΝΗΜΗ; Ως "απλός" άνθρωπος, πραγματικά πρέπει να πω ότι του βγάζω το καπέλο. Μου έχει κάνει τη ζωή άνω κάτω, σε εμένα, σε όλους που ξέρω και τους υπόλοιπους που δεν ξέρω, στην Ελλάδα και σε όλον τον πλανήτη. Όλα περιστρέφονται γύρω από αυτόν τώρα (ασυναίσθητα δεν αναφέρω καν το όνομά του...). Στην Ελλάδα βρισκόμαστε αυτήν τη στιγμή σε φάση νηνεμίας, όταν σε άλλες αναπτυγμένες χώρες προσπαθούν να διαχειριστούν μαζικούς θανάτους. Εδώ ισχύει η ξενική κοινοτοπία "give credit where credit is due". Από την άλλη, ισχύει και μία άλλη, δυσάρεστη σε πολλούς αλλά πανανθρώπινη κοινοτοπία, ότι "το τελικό αποτέλεσμα μετράει". Και εδώ δεν είμαστε καν σίγουροι για τα ακριβή χιλιόμετρα της διαδρομής, ώστε να φυλάξουμε δυνάμεις αναλόγως...

στα χρωματα του διαβήτη

ΤΟ ΠΙΟ ΑΙΣΙΟΔΟΞΟ ΑΠΟ ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΕΧΕΙ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΕΙ ΥΓΙΕΙΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ "ΒΓΑΖΕΙ" ΤΟ ΚΑΛΟ ΠΟΥ ΚΡΥΒΕΙ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΜΑΣ ΜΕΣΑ ΤΟΥ.

Διάγνωση Δεν είμαι ειδικός στη διάγνωση ιογενών νοσημάτων, υπάρχουν εξαίρετοι συνάδελφοι στη χώρα μας, πραγματικά ειδικοί σε αυτό, οι οποίοι ξέρω ότι ασχολούνται με αυτό μέρα νύχτα εδώ και πολύ καιρό. Σίγουρα ξέρω ότι υφίστανται τεράστια πίεση: Όλοι θέλουν να ξέρουν, μόνο που ο καθένας θέλει να ξέρει κάτι διαφορετικό: "’Έχω ή δεν έχω τον ιό;” “Τον έχω περάσει;” “Μπορώ να τον έχω χωρίς συμπτώματα;” “Κινδυνεύω να κολλήσω;” “Κινδυνεύω να ξανακολλήσω;” “Κινδυνεύω να κολλήσω κάποιον άλλον; Τους γονείς μου; Τα παιδιά μου; Τους φίλους μου; Το σκυλάκι μου; Όλα τα παραπάνω;” Εύχομαι καλή δύναμη στους συναδέλφους μου που ασχολούνται με τη διάγνωση.

Θεραπεία Τι να γράψει κανείς εδώ, όταν δεν υπάρχει "αποδεδειγμένη" και "εγκεκριμένη" θεραπεία; Το παραδέχονται ξεκάθαρα όλοι οι αρμόδιοι οργανισμοί σε όλο τον κόσμο. Αυτός που δεν θα μπορούσα να αναφέρω καν το όνομά του, δείχνει να έχει το πάνω χέρι αυτή τη στιγμή. Είναι όμως πραγματικά έτσι; Ναι, είναι κάτι άγνωστο. Ναι, έχει σπείρει το θάνατο και το φόβο. Ναι, έχει διαλύσει ζωές, οικογένειες, οικονομίες και χώρες.

στα χρωματα του διαβήτη

Παγκόσμια Πανδημία 2020

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟ COVID-19

Όμως: Σέβεται το μέλλον, τα παιδιά, απειλεί λιγότερο τις μικρότερες ηλικίες, μπορεί και να σέβεται τις πολύ προχωρημένες ηλικίες, ενώ δεν αρέσκεται να επιτίθεται στη μητρότητα. "Χτυπά" άτομα με υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, παχυσαρκία, εκφάνσεις - από μια σκοπιά - καλοζωίας, "παράδοσης" στις απολαύσεις και μειωμένου αυτοελέγχου. Χρησιμοποιεί "υποδοχείς" για να προσβάλει ανθρώπινα κύτταρα, που με κάποιο τρόπο σχετίζονται με φάρμακα που έφτιαξε ο άνθρωπος για να μειώσει τη φθορά στην καρδιά και στον πνεύμονα και να επιτύχει μακροζωία, όπως οι λεγόμενοι "αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης". Δεν είναι ξεκάθαρο ακόμη τι γίνεται με το κάπνισμα. Είναι όμως ξεκάθαρο ότι το κάπνισμα, τις τελευταίες δεκαετίες, αντί να εξαφανιστεί από τον πλανήτη, "σπρώχτηκε" από τον "αναπτυγμένο" στον "αναπτυσσόμενο" κόσμο. Και τέλος, ας μην ξεχνάμε από πού ξεκίνησε η επιδημία και ποιοι είναι οι πιθανοί "ενδιάμεσοι ξενιστές": Είδη ζώων προς εξαφάνιση, λόγω λαθρεμπορίου.

Μήπως αυτός του οποίου αποφεύγω να αναφέρω το όνομα έχει... νοημοσύνη; Εγώ είμαι κλινικός γιατρός. Δεν με νοιάζει τι "εχθρό" αντιμετωπίζω, μικρόβιο ή ιό, με ή χωρίς ένζυμα ή νοημοσύνη ούτε με

νοιάζει- ή δεν θα πρέπει να με νοιάζει - αν αυτός που θεραπεύω είναι CEO πολυεθνικής ή μετανάστης από την Ασία. Ο σκοπός μου είναι να θεραπεύσω, και αν δεν καταφέρω να αποτρέψω το θάνατο, αυτός θα πρέπει να είναι ένας αξιοπρεπής θάνατος. Ομολογώ, ότι ο ακατονόμαστος με αιφνιδίασε. Μου σκότωσε τον πρώτο ασθενή που είδα, λίγο μετά την πρώτη φορά που τον είδα, με την πιο αναπάντεχη και θανατηφόρα επιπλοκή. Εκεί, ο "νοήμων" ιός μάλλον έκανε λάθος, καθώς, απ΄ότι κατάλαβα αργότερα, ο άνθρωπος αυτός ήταν ξεχωριστός. Από εκεί και πέρα όμως, ΔΕΝ τα πάμε ΚΑΘΟΛΟΥ ΑΣΧΗΜΑ στα νοσοκομεία, ειδικά οι γιατροί που ΕΤΥΧΕ σε αυτό το χρονικό σημείο της καριέρας τους να έχουν τέτοια εμπειρία, ώστε ΝΑ ΒΛΕΠΟΥΝ και αυτό που δεν έχει "αποδειχθεί" και περάσει ακόμη στα βιβλία. Το πιο αισιόδοξο από όλα είναι ότι η πανδημία έχει ενεργοποιήσει ΥΓΙΕΙΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ στα ελληνικά νοσοκομεία αλλά και φαίνεται να "βγάζει" το καλό που κρύβει ο καθένας μας μέσα του. Και ένας λόγος για το δημοσιογράφο που ασχολείται με θέματα υγείας: Η εμπειρία των ασθενών που νοσηλεύτηκαν "έγκλειστοι" με κορωνοϊό (ή - λιγότερο σωστά - κορωνοϊό), είναι ΑΝΕΠΑΝΑΛΗΠΤΗ και ο δημοσιογράφος έχει ΚΑΘΗΚΟΝ να την καταγράψει. Θα θεραπεύσει και θα θεραπευτεί.

Ένα βιβλίο για τη νόσο από Κορωνοϊό (ή Κορωναϊό) SARS-CoV-2 (νόσος COVID-19) που καλύπτει την επιδημιολογία, την παθοφυσιολογία, τη διάγνωση, τη θεραπευτική αντιμετώπιση την προφύλαξη, καθώς και άλλα ειδικά θέματα σχετιζόμενα με τη νόσο, δημιούργησαν οι ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΑΡΑΜΠΟΥΤΗΣ MD. PhD. Ειδικός Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος Διευθυντής Ε.Σ.Υ.Νοσοκομείο Θείας Πρόνοιας "η Παμμακάριστος" και ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΑΤΖΗΑΘΑΝΑΣΙΟΥ MD,PhD Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Το βιβλίο, που έχει τη μορφή ιστοσελίδας, για να εμπλουτίζεται διαρκώς με δεδομένα και σημαντικές εξελίξεις γύρω από τη νόσο, έχει ως στόχο να αποτελέσει ένα άμεσα και εύκολα διαθέσιμο, δωρεάν βοήθημα για τους επαγγελματίες υγείας, αλλά και -γιατί όχι;- και για το ευρύτερο κοινό. Διαθέσιμο στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://covid19coronoiosdiagnositherapeia. blogspot.com/

στα χρωματα του διαβήτη

Παγκόσμια Πανδημία 2020

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟ COVID-19

Γράφει ο:

ΔΡ. ΑΝΤΩΝΙΟΣ Π. ΛΕΠΟΥΡΑΣ Παθολόγος, εξειδικευμένος στη Διαβητολογία, διευθυντής της Παθολογικής– Διαβητολογικής Κλινικής και του Διαβητολογικού Κέντρου του ΜΕΤΡΟΠΟΛΙΤΑΝ GENERAL

COVID-19

ΟΛΑ ΟΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΟΥΝ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ Οι ασθενείς με διαβήτη μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο θνησιμότητας από τη νόσο του κορωνοϊού (COVID-19). Ωστόσο, όλα τα άτομα με διαβήτη δεν κινδυνεύουν το ίδιο και η καλή ρύθμιση του διαβήτη τους φαίνεται να παίζει τον σημαντικότερο ρόλο για τη μείωση του σχετικού κινδύνου.

28 28

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

Γιατί τα άτομα με διαβήτη κινδυνεύουν περισσότερο; Οι περισσότερες οδηγίες υγείας σχετικά με το COVID-19 αναφέρουν το διαβήτη ως μία από τις κατηγορίες υψηλού κινδύνου για επιπλοκές, πιθανώς επειδή τα πρώιμα δεδομένα που προέρχονται από την Κίνα, έδειξαν αυξημένο ποσοστό θνησιμότητας για τους ασθενείς με COVID-19 που είχαν επίσης διαβήτη. Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό JAMA, οι Zunyou Wu, MD και Jennifer M. McGoogan, PhD, συνόψισαν τα ευρήματα για 44.672 επιβεβαιωμένα κρούσματα της νόσου από το Κινεζικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων. Το συνολικό ποσοστό θνησιμότητας (ΣΠΘ) ήταν αυξημένο στους ασθενείς με προϋπάρχουσες νόσους και συγκεκριμένα: 10,5% στα άτομα με καρδιαγγειακές παθήσεις, 7,3% στα άτομα με διαβήτη, 6,3% στα άτομα με χρόνια αναπνευστική νόσο και 5,6% στα άτομα με υπέρταση ή καρκίνο (5,6%). Η θνησιμότητα συσχετίστηκε σημαντικά και με την ηλικία. Οι ασθενείς άνω των 80 ετών είχαν ΣΠΘ 14,8%, τα άτομα ηλικίας 70-79 ετών, θνησιμότητα 8,0%, ενώ δεν αναφέρθηκαν θανατηφόρα κρούσματα σε ασθενείς ηλικίας κάτω των 9 ετών (JAMA 2020 2020 Feb 24. doi: 10.1001 / jama.2020.2648).

Οδηγίες για τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη Γενικά, οι ασθενείς με διαβήτη - ειδικά εκείνοι των οποίων η νόσος δεν ελέγχεται ή δεν ρυθμίζονται καλά - μπορεί να είναι

πιο ευάλωτοι σε πιο συχνές λοιμώξεις, όπως η γρίπη και άλλους ιογενείς παράγοντες αλλά και επιπλοκές, όπως η πνευμονία. Πιθανώς, επειδή η υπεργλυκαιμία μπορεί να υποβαθμίσει την ανοσία, διαταράσσοντας την αμυντική λειτουργία των λευκών αιμοσφαιρίων. Έχουν ήδη θεσπιστεί κατευθυντήριες γραμμές για τη θεραπεία λοιμώξεων σε ασθενείς με διαβήτη και σε αυτό το στάδιο φαίνεται ότι οι ίδιες κατευθυντήριες γραμμές θα επεκταθούν σε εκείνους τους ασθενείς στους οποίους έχει επίσης διαγνωσθεί η λοίμωξη COVID-19, η οποία προκαλείται από τον νέο coronavirus, SARS-CoV-2. Αν και δεν έχουν παρατηρηθεί υψηλότερα ποσοστά μόλυνσης σε ασθενείς με αυξημένα επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης A1c (υψηλότερα από το 7%), αυτό που αυξάνει στους αρρύθμιστους ασθενείς είναι οι επιπλοκές. Δυστυχώς, τα κακά ελεγχόμενα σάκχαρα αίματος και οι συννοσηρότητες, όπως οι νεφρικές και καρδιακές παθήσεις, αυξάνουν τον κίνδυνο τόσο για επιπλοκές από τη λοίμωξη όσο και τη θνητότητα.

στα χρωματα του διαβήτη

Παγκόσμια Πανδημία 2020

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟ COVID-19

ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ - ΕΙΔΙΚΑ ΕΚΕΙΝΟΙ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ Η ΝΟΣΟΣ ΔΕΝ ΕΛΕΓΧΕΤΑΙ Ή ΔΕΝ ΡΥΘΜΙΖΟΝΤΑΙ ΚΑΛΑ - ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΕΥΑΛΩΤΟΙ ΣΕ ΠΙΟ ΣΥΧΝΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ, ΟΠΩΣ Η ΓΡΙΠΗ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥΣ ΙΟΓΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ, ΟΠΩΣ Η ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ. Οι ασθενείς με καλά ελεγχόμενο διαβήτη, χωρίς συννοσηρότητες, δεν είναι σε αυξημένο κίνδυνο; Για τα άτομα με καλά ρυθμισμένο διαβήτη και χωρίς συνοδά και άλλα προβλήματα υγείας, οι οδηγίες σε σχέση με τον COVID-19 δεν διαφέρουν από τις οδηγίες για τον κοινό υγιή πληθυσμό. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να παραγνωρίζουμε τον παράγοντα ηλικία και τη δραματική αύξηση της θνητότητας στα άτομα άνω των 80 ετών και στα άτομα άνω των 70 ετών με διαβήτη.

Η σημασία της καλής ρύθμισης Ο σημαντικότερος παράγοντας σε οποιαδήποτε μορφή ελέγχου της λοίμωξης σε ασθενείς με διαβήτη φαίνεται να είναι η καλή ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης του ασθενούς. Ο καλός έλεγχος του σακχάρου μπορεί να συμβάλει στη μείωση τόσο του κινδύνου, όσο και της σοβαρότητας μιας λοίμωξης.

στα χρωματα του διαβήτη

Τι πρέπει να κάνουν με τη φαρμακευτική τους αγωγή τα άτομα με διαβήτη που έχουν συμπτώματα ίωσης; Να συνεχίσουν να παίρνουν τα φάρμακά τους για διαβήτη, εκτός και αν τους έχει δοθεί διαφορετική εντολή από τους ιατρούς τους. Καλό είναι επίσης να παρακολουθούν συχνότερα το σάκχαρό τους, ιδίως αν θεραπεύονται με ινσουλίνη.

Οδηγίες για τον ΣΔ1 και όσους θεραπεύονται με ινσουλίνη Οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 πρέπει να ελέγχουν προγευματικά και μεταγευματικά το σάκχαρό τους αλλά και τις κετόνες τους, αν το σάκχαρο τους υπερβαίνει τα 250 mg/dL και αν συνυπάρχει πυρετός. Η υπεργλυκαιμία, όπως πάντα, αντιμετωπίζεται καλύτερα με υγρά και ταχεία ινσουλίνη (διορθωτικό bolus), συχνές αλλαγές στη δοσολογία και συχνούς ελέγχους των σακχάρων για να βεβαιωθούμε ότι το θεραπευτικό σχήμα είναι επιτυχές.

Για όσους χρησιμοποιούν αντλίες ινσουλίνης Η ADA προειδοποιεί στις οδηγίες της, ότι οι ασθενείς θα πρέπει να γνωρίζουν ότι ορισμένοι σταθεροί αισθητήρες παρακολούθησης της γλυκόζης (Dexcom G5, Medtronic Enlite και Guardian) επηρεάζονται από τη θερμοκρασία και την παρακεταμόλη (πχ. Panadol, Depon). Οι ασθενείς πρέπει να ελέγχονται με δακτυλοκέντηση για να εξασφαλίσουν την ακρίβεια των μετρήσεων, αν λαμβάνουν παρακεταμόλη ή αν έχουν υψηλό πυρετό. Επιπλέον, οι ασθενείς θα πρέπει να επικοινωνούν με τον θεράποντα ιατρό τους, για να υποβληθούν σε έλεγχο αν έχουν συμπτώματα που τους ανησυχούν.

στα χρωματα του διαβήτη

Παγκόσμια Πανδημία 2020

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟ COVID-19

ΠΡΟΛΗΠΤΙΚA ΜEΤΡΑ ò Προκειμένου να διατηρηθεί ο καλός έλεγχος

της γλυκόζης, οι ασθενείς θα πρέπει επίσης να παρακολουθούν συχνότερα τα επίπεδα της γλυκόζης τους, έτσι ώστε οι διακυμάνσεις να εντοπίζονται έγκαιρα και να αντιμετωπίζονται ταχύτατα, με τις κατάλληλες προσαρμογές φαρμάκων. Θα πρέπει να συνεχίσουν να ακολουθούν μια υγιεινή διατροφή που να περιλαμβάνει επαρκή πρωτεΐνη και να ασκούνται τακτικά. ò Οι ασθενείς θα πρέπει να εξασφαλίζουν

ότι έχουν επαρκή ποσότητα φαρμάκων και ταινιών μέτρησης - τουλάχιστον για 14 ημέρες και περισσότερο- σε περίπτωση που χρειαστεί να τεθούν σε καραντίνα. ò Γενικά προληπτικά μέτρα, όπως το συχνό

πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό, η χρήση αντισηπτικών (αρκεί αλκοόλη 60°), η εφαρμογή μιας καλής υγιεινής του στόματος και η χρήση μάσκας είναι απαραίτητα μέτρα για τη μείωση του κινδύνου μόλυνσης. ò Δεν θα πρέπει επίσης να αγγίζουν το πρόσωπό

τους και μην μετακινούνται άσκοπα γιατί αυξάνει ο κίνδυνος επαφής τους με μολυσμένα άτομα. ò Τα άτομα με διαβήτη θα πρέπει να είναι

πάντοτε εμβολιασμένα κατά της γρίπης και της πνευμονίας από πνευμονιόκοκκο. ò Θα πρέπει να καταναλώνουν πολλά

πολύχρωμα φρούτα και λαχανικά. ò Να τρώνε φυσικό γιαούρτι και να παίρνουν

προβιοτικά για να κρατήσουν το εντερικό τους μικροβίωμα (χλωρίδα) ισχυρό και λειτουργικό. ò Να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί σχετικά με τη

διατροφή τους για να αποφύγουν τις κορυφές του σακχάρου όσο είναι δυνατόν. ò Να διατηρούν το ανοσοποιητικό τους σύστημα

ισχυρό με τουλάχιστον 7-8 ώρες ύπνου και να μειώσουν τα επίπεδα άγχους με οποιαδήποτε μορφή σπορ.

στα χρωματα του διαβήτη

Εάν οι ασθενείς με διαβήτη αναπτύξουν COVID-19, η διαχείριση στο σπίτι είναι δυνατή ή πρέπει να νοσηλευθούν; Η διαχείριση στο σπίτι είναι εφικτή εφόσον "όλα πάνε καλά", δηλαδή ο ασθενής δεν βιώνει έντονη δύσπνοια ή σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα ή δυσκολίες στον έλεγχο των επιπέδων του σακχάρου του. Βασικά μέτρα θεραπείας είναι η ρύθμιση του σακχάρου σε τιμές κάτω του 200 mg/dl, η διατήρηση της ενυδάτωσης και η διαχείριση των συμπτωμάτων, π.χ. με την εισπνοή υδρατμών για το αναπνευστικό και αντισηπτικών σπρέι για τον πονόλαιμο, η λήψη παρακεταμόλης για τον πυρετό και η απομόνωση στο σπίτι για 14 ημέρες ή μέχρι να υποχωρήσουν τα συμπτώματα.

Θα πρέπει να σταματήσουμε την αγωγή για το διαβήτη αν νοσήσουμε; Όχι μόνο πρέπει να συνεχίσουν να παίρνουν τα φάρμακα που τους χορηγούνται, αλλά ορισμένοι, και ειδικά εκείνοι που λαμβάνουν ινσουλίνη, ενδέχεται να χρειαστούν μεγαλύτερες δόσεις για να ρυθμισθούν. Πολύ σημαντικό είναι τα άτομα με διαβήτη να αποφύγουν την υπογλυκαμία. Η τακτική παρακολούθηση του σακχάρου και η κατάλληλη εκπαίδευση είναι ο τρόπος για να το πετύχουμε.

Για τους ασθενείς στο νοσοκομείο Οι ασθενείς που εισάγονται στο νοσοκομείο αντιμετωπίζονται με ινσουλίνη και οι από του στόματος παράγοντες σταματούν. Μόλις ο ασθενής ανακάμψει και σταθεροποιηθεί, μπορεί να επιστρέψει στο προηγούμενο θεραπευτικό του σχήμα.

στολέας RNA πολυμεράσης remdesivir και η χλωροκίνη. Ωστόσο, κανένα από αυτά τα φάρμακα δεν έχει αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα, ενώ η χρήση τους πρέπει να γίνεται ελεγχόμενα και μόνο υπό ιατρική παρακολούθηση. Η θετική σκέψη βοηθά, ιδίως, αν παράλληλα ακολουθούμε τις επίσημες οδηγίες. Δεν ωφελεί ο πανικός, γνωρίζοντας πως αυτοί που κινδυνεύουν πραγματικά είναι όσοι έχουν χρόνιες παθήσεις, κυρίως οι κακά ρυθμισμένοι και οι ηλικιωμένοι (3η ηλικία). Ωφελεί, όμως, η συνειδητοποίηση πως υπάρχει ατομική ευθύνη στην προστασία αυτών των ομάδων των συνανθρώπων μας. Αυτή τη στιγμή, η κυριότερη ενδεδειγμένη θεραπεία είναι η πρόληψη της μόλυνσης, συνεπώς η ελαχιστοποίηση των επαφών με τους ανθρώπους που βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο.

Μόνο η ινσουλίνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ασθενείς με οξεία αρρώστια, όπως για παράδειγμα για εκείνους με σηψαιμία. Το ίδιο συμβαίνει αν το άτομο εμφανίσει σοβαρές αναπνευστικές διαταραχές και φυσικά αν το άτομο μπει σε αναπνευστήρα.

Πιθανές θεραπείες Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν φάρμακα που έχουν εγκριθεί ειδικά για τη θεραπεία του COVID-19, παρόλο που ένα εμβόλιο κατά της νόσου βρίσκεται επί του παρόντος υπό ανάπτυξη. Έχουν γίνει αναφορές για χρήση αντιιϊκών φαρμάκων, όπως η λοπιναβίρη, η ριτοναβίρη, η ιντερφερόνη-βήτα, ο ανα-

στα χρωματα του διαβήτη

ΟΔΗΓΊΕΣ ΠΡΟΣΤΑΣΊΑΣ των ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη από τον κορωνοϊό (Covid-19) H Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία (ΕΔΕ) σε εναρμόνιση με την Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη (IDF) με στόχο την πρόληψη και την αντιμετώπιση του κορωνοϊού από τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη και των προβλημάτων που ενδεχομένως προκύψουν, προχώρησε στην έκδοση των ακόλουθων οδηγιών.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΊΑΒΗΤΗΣ

Σε γενικές γραμμές, παράγοντες οι οποίοι αυξάνουν τον κίνδυνο νόσησης στα άτομα με διαβήτη είναι οι κάτωθι: • κακή γλυκαιμική ρύθμιση (η υπεργλυκαιμία αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα) • μεγάλη διάρκεια του διαβήτη • έντονη παχυσαρκία • μεγάλη ηλικία • κάπνισμα • παρουσία χρόνιων επιπλοκών της νόσου (κυρίως από το καρδιαγγειακό σύστημα και τους νεφρούς)

Τα άτομα με διαβήτη είναι πιο ευάλωτα στις λοιμώξεις και έχουν 2-3 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν από τον κορωνοϊό, ανεξάρτητα από το αν συνυπάρχουν ή όχι άλλα προβλήματα υγείας. Σύμφωνα με μήνυμα του Προέδρου του IDF Καθηγητή Andrew Boulton, και για λόγους άγνωστους μέχρι σήμερα, η νόσηση από τον κορωνοϊό φαίνεται ότι εξελίσσεται σχετικά ήπια στα νεότερα άτομα και ιδίως στα παιδιά με διαβήτη τύπου 1.

ΚΟΡΩΝΟΪΟΣ ΚΑΊ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΊΑΒΗΤΗΣ Στα τέλη του 2019, ένα νέο στέλεχος κορωνοϊού αναγνωρίστηκε ως αίτιο κρουσμάτων πνευμονίας στο Wuhan στην Κίνα. Η μετάδοση του ιού υπήρξε ραγδαία, η επιδημία εξαπλώθηκε αρχικά σε όλη την Κίνα και στη συνέχεια και σε όλες σχεδόν τις ηπείρους, λαμβάνοντας πλέον τον χαρακτηρισμό της «πανδημίας» (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, 11.03.2020).

KOINOI ΤΡΟΠΟΊ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ Από το ένα άτομο στο άλλο μέσω σταγονιδίων

που βγαίνουν από το στόμα με την ομιλία, τον βήχα ή το φτέρνισμα, ή κατά την σωματική επαφή (π.χ. αγκαλιάσματα, φιλιά, χειραψίες)

Με το άγγιγμα μολυσμένης επιφάνειας

(π.χ. τραπέζι, πόμολο πόρτας) και στη συνέχεια τα χέρια στο στόμα, τη μύτη ή τα μάτια

Ο χρόνος επιβίωσης του στις επιφάνειες είναι συνήθως περί τις 2 ώρες, αλλά μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερος σε χαμηλές θερμοκρασίες και υψηλή υγρασία περιβάλλοντος (σε πάνω από 30°C ζει πολύ λιγότερο). Ο χρόνος επώασης (από την μόλυνση μέχρι την εμφάνιση συμπτωμάτων) είναι συνήθως γύρω στις 5 ημέρες, μπορεί όμως να φθάσει και τις 14 ημέρες. Ο ιός εξουδετερώνεται στις επιφάνειες με τη χρήση αλκοολούχου (άνω του 40%) διαλύματος

ΟΜΑΔΕΣ ΥΨΗΛΟΥ ΚΊΝΔΥΝΟΥ

Συνήθως πρόκειται για ήπια νόσο και το

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

98% όσων μολύνονται επιβιώνουν Από τα άτομα που νοσούν, πάνω από 80% εμφανίζουν ήπια συμπτώματα όμοια με του κοινού κρυολογήματος και μπορούν να αναρρώσουν στο σπίτι: • καταρροή • βήχας • πονόλαιμος • πονοκέφαλος • ανεξήγητη κούραση • πυρετός Σε ποσοστό ~14% ο ιός εισβάλει βαθύτερα στους πνεύμονες και προκαλεί πνευμονία με σοβαρότερα συμπτώματα (δύσπνοια). Σε ποσοστό όμως ~5% η κατάσταση μπορεί να γίνει κρίσιμη με εμφάνιση αναπνευστικής ανεπάρκειας, σήψης και ανεπάρκειας λειτουργίας όλων των ζωτικών οργάνων

Η σοβαρότητα της νόσου είναι συνήθως μεγαλύτερη σε άτομα που έχουν και άλλα προβλήματα υγείας, συγκεκριμένα στους ηλικιωμένους και όσους πάσχουν από καρδιαγγειακή νόσο, χρόνια νοσήματα των πνευμόνων, υπέρταση και διαβήτη (όπως και με την γρίπη).

Mε την ευγενική χορηγία της

στα χρωματα του διαβήτη

ΠΡΟΛΗΠΤΊΚΑ ΜΕΤΡΑ για προφύλαξη από τον κορωνοϊό Καλή γλυκαιμική ρύθμιση Φυσική δραστηριότητα/άσκηση Επαρκής ενυδάτωση, κατανάλωση τροφών ή ροφημάτων πλούσιων σε αντιοξειδωτικά

(όπως φρούτα, λαχανικά, πράσινο τσάι) και αποφυγή επεξεργασμένων τροφίμων ενισχύουν την επάρκεια του ανοσοποιητικού συστήματος στην άμυνα του οργανισμού Συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό ή χρήση αλκοολούχου διαλύματος ειδικά πριν το φαγητό και μετά από επίσκεψη σε δημόσιους χώρους Αποφυγή επαφών ή διατήρηση απόστασης (το λιγότερο 1 μέτρο) από ανθρώπους που έχουν συμπτώματα ή νοσούν εμφανώς. Κάλυψη της μύτης ή του στόματος με χαρτομάντιλο μιας χρήσης σε βήχα ή φτάρνισμα και στη συνέχεια απόρριψη του σε κάδο Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δεν συστήνει τη χρήση απλής χειρουργικής μάσκας στην κοινότητα σε όσους δεν έχουν συμπτώματα αναπνευστικού, ακόμα και σε περιοχές με κρούσματα κορωνοϊού. Η χρήση μάσκας δεν μειώνει την σημασία των άλλων γενικών μέτρων πρόληψης της νόσου και μπορεί να οδηγήσει σε περιττό κόστος και προβλήματα προμηθειών Διασφάλιση ότι υπάρχει άμεση πρόσβαση στα τηλέφωνα επείγουσας επικοινωνίας σε περίπτωση ασθένειας και οι ποσότητες φαρμάκων (ιδίως ινσουλίνης) και αναλωσίμων για τον αυτοέλεγχο της γλυκόζης είναι επαρκείς, ώστε να μην χρειαστεί έξοδος από το σπίτι Περιορισμός των μη απαραίτητων επαφών και μετακινήσεων, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου συναθροίζονται περισσότερα από 4-5 άτομα Εάν εκδηλωθεί νόσος και παρουσιαστούν συμπτώματα (ιδιαίτερα από το αναπνευστικό): Να ενημερωθεί πρώτα ο θεράπων ιατρός πριν από την μετάβαση στο νοσοκομείο Εάν δεν είναι δυνατή η επικοινωνία με τον θεράποντα, υπάρχει η δυνατότητα επικοινωνίας με τον ΕΟΔΥ στο τετραψήφιο τηλέφωνο 1135 Αν δοθούν τελικά οδηγίες παραμονής στο σπίτι, πρέπει να παρεμποδισθεί η μετάδοση του ιού σε όσους ζουν μαζί ή στους επισκέπτες Ύπνος σε διαφορετικό δωμάτιο ή ξεχωριστό κρεβάτι και τη χρήση μάσκας, σημαντικό είναι να μην μοιράζονται τα σκεύη φαγητού (κουταλάκια, μαχαιροπήρουνα κ.λπ.) Μετά το σχολαστικό πλύσιμο των χεριών καλό είναι να χρησιμοποιούνται χάρτινες πετσέτες μιας χρήσης. Εάν αυτό δεν είναι εφικτό, πρέπει να έχουν τη δική τους πετσέτα την οποία αλλάζουν όταν μουσκέψει (ο κορωνοϊός αγαπάει την υγρασία). Όπως με όλες τις ιώσεις, στη νόσηση από τον κορωνοϊό μπορεί να παρατηρηθεί απορρύθμιση του γλυκαιμικού ελέγχου. Σε τέτοιες περιπτώσεις απαιτείται άμεση επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό, διότι αυξάνονται οι ανάγκες του οργανισμού σε ινσουλίνη και χρειάζεται κατάλληλη τροποποίηση της φαρμακευτικής αγωγής και της διατροφής.

ΓΕΝΊΚΟΊ ΚΑΝΟΝΕΣ Επιβάλλεται επαρκής ενυδάτωση (τουλάχιστον μισό ποτήρι νερό κάθε ώρα) για την διατήρηση τόσο του κυκλοφορικού συστήματος όσο και του μεταβολισμού των κυττάρων σε καλή κατάσταση

Συχνός έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης στο τριχοειδικό αίμα με τις συσκευές αυτομέτρησης και προσπάθεια διατήρησης τους σε αποδεκτά επίπεδα (80-180 mg/dl) με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού

Σε άτομα με διαβήτη τύπου 1, αλλά και τύπου 2 που ρυθμίζονται με σχήματα ινσουλινοθεραπείας, απαραίτητος είναι ο έλεγχος για παρουσία κετονών

στο τριχοειδικό αίμα. Η αύξηση των κετονών υποδηλώνει εκτροπή του μεταβολισμού σε καύση λίπους αντί γλυκόζης και μπορεί να οδηγήσει σε οξέωση

Για τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 που λαμβάνουν αντιδιαβητικές αγωγές και είναι καλά ρυθμισμένοι, τα αποθέματα της ινσουλίνης στο πάγκρεας

είναι σχετικά επαρκή και συνήθως δεν δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα κατά τη διάρκεια οξείας νόσου. Αν στα θεραπευτικά σχήματα υπάρχουν μετφορμίνη ή αναστολείς SGLT2 (δαπαγλιφλοζίνη, εμπαγλιφλοζίνη, καναγλιφλοζίνη), πρέπει να διακόπτονται άμεσα με την εμφάνιση της οξείας νόσου (ιδιαίτερα αν συνυπάρχει αφυδάτωση) και να ξαναρχίζουν μετά την αποδρομή της. Οι αναστολείς SGLT2 είναι εξαιρετικά αποτελεσματική κατηγορία φαρμάκων για τη γλυκαιμική ρύθμιση και την προστασία του καρδιαγγειακού συστήματος και των νεφρών από την ανάπτυξη επιπλοκών και χρησιμοποιείται πλέον ευρύτατα στην κλινική πράξη (συχνά στο ίδιο δισκίο μαζί με τη μετφορμίνη) Οδηγίες για την αντιμετώπιση του διαβήτη στην οξεία νόσηση υπάρχουν στις «Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Διαχείριση των Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη» της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας, με ελεύθερη πρόσβαση στο site (www.ede.gr) Τέλος, εξαιρετικά σημαντικό είναι να ακολουθούνται πιστά οι οδηγίες του Υπουργείου Υγείας για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορωνοϊού. Η διαχείριση της νέας και δυνητικά επικίνδυνης αυτής επιδημίας, σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο, είναι ευθύνη όλων μας.

Ενημερωθείτε περαιτέρω στον Ιστότοπο της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας www.ede.gr

Mε την ευγενική χορηγία της στα χρωματα του διαβήτη

Παγκόσμια Πανδημία 2020

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟ COVID-19

ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ ΥΓΕΙΑΣ, ΓΝΩΣΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ, PHD, CIPD, MCI

Χ Ρ Ι Σ Τ Ι Ν Α Κ Α ΡΑ Π Α Ν Ο Υ

ΠΑΝΔΗΜΙΑ

είναι μια ευκαιρία να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι! ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΝΕΚΤΑΡΙΑ ΚΑΡΑΚΩΣΤΑ

Καταστροφική θεωρεί την καθημερινή πληροφόρηση για τον κορωνοϊό και κυρίως την καθημερινή ανακοίνωση του αριθμού των θανάτων από την τηλεόραση, η Ψυχολόγος Υγείας, Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια, Δρ Χριστίνα Καραπάνου, Phd, CIPD, MCI. Θεωρεί πως όλο αυτό θα προκαλέσει μετατραυματικό στρες στους περισσότερους από εμάς και μας δίνει πολύτιμες συμβουλές για το πώς να διαχειριστούμε την κατάσταση και το πώς να προστατεύσουμε εκείνους που πλήττονται περισσότερο, τους ηλικιωμένους και τα παιδιά. Παρ’ όλα αυτά, αυτή την πρωτόγνωρη κατάσταση, πιστεύει πως μπορεί να γίνει η ευκαιρία μας για εξέλιξη, η ευκαιρία μας να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι.

στα χρωματα του διαβήτη

ΔΕΝ ΚΑΝΟΥΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ, ΚΑΝΟΥΜΕ ΦΥΣΙΚΗ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ. Η ΕΚΦΡΑΣΗ SOCIALDISTANCING ΠΟΥ ΚΑΘΙΕΡΩΣΕ Ο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΥΓΕΙΑΣ ΑΠΟΔΕΙΧΘΗΚΕ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΣ.

στα χρωματα του διαβήτη

Παγκόσμια Πανδημία 2020

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟ COVID-19

«Είναι πολύ μεγάλο λάθος να ενημερώνουμε τους ανθρώπους για αριθμούς θανάτων και να δείχνουμε εικόνες από φέρετρα ή πτώματα. Στόχος της ενημέρωσης θα έπρεπε να είναι οδηγίες για την προστασία της υγείας», σημειώνει η κυρία Καραπάνου. Μάλιστα, η Β’ Ψυχιατρική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΠΓΝ Αττικόν) έχει ξεκινήσει έρευνα για τις ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις της πανδημίας της νόσου COVID-19, με στόχο την καλύτερη κατανόηση και αντιμετώπιση των ψυχολογικών και κοινωνικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε από την πανδημία. Mετά την πανδημία, το άκουσμα και μόνο της λέξης ιός ή πανδημία θα φέρνει στο νου μας εικόνες και σημάδια από όλο αυτό που ζούμε σήμερα, εξηγεί η Ψυχολόγος, ανάλογα με το πόσο εκτεθήκαμε στην αρνητική πληροφόρηση. «Θα κάνουμε συνδέσεις που θα μας προκαλούν φρίκη και ανατριχίλα. Kάθε άνθρωπος, ωστόσο, φέρει τη δική του ατομική ευθύνη, στο κατά πόσο επιτρέπει σε αυτές τις πληροφορίες να εισρέουν στο δικό του κανάλι αποδοχής». Για αυτό και οι ειδικοί ψυχικής υγείας συστήνουν ένα σύντομο πλαίσιο ενημέρωσης. Λέμε η οικογένεια να κάθεται όλη μαζί, μία φορά την ημέρα, για λίγο χρόνο και να ενημερώνεται για τις εξελίξεις, ώστε μετά να μπορεί να ακολουθήσει ερμηνεία των όσων ακούστηκαν με τη μορφή του διαλόγου. Είναι λάθος να έχουμε την τηλεόραση ανοιχτή από το πρωί μέχρι το βράδυ και να αφήνουμε να τρέχει η αρνητική πληροφορία, γιατί θα καταλήξουμε στο μετατραυματικό στρες. Η ανακοίνωση του αριθμού των θανάτων είναι μη αποτελεσματική. Είναι ένα συνεχιζόμενο τραύμα. Είναι σαν να έχουμε κλειδώσει ανθρώπους μέσα σε μία φυλακή και να τους λέμε «κοιτάξτε πόσοι πεθαίνουν

στα χρωματα του διαβήτη

εκεί έξω. Το ίδιο θα πάθετε και εσείς αν βγείτε από το σπίτι σας». Αυτό είναι συνεχής ψυχικός τραυματισμός.

Σε περιόδους κρίσης μοιάζουν να ξυπνάνε πρωτόγονα ένστικτα- είδαμε τον κόσμο να τρέχει στα σούπερ μάρκετ να αγοράσει πράγματα. Γιατί δεν υπερισχύει η φωνή της λογικής; Τελικά, σε περιόδους κρίσης γινόμαστε πιο εγωιστές ή πιο αλτρουιστές; Σαφέστατα, μία τέτοια συμπεριφορά έχει ψυχολογικό υπόβαθρο. Όλο αυτό το κομμάτι του καταναλωτισμού οφείλεται σε μίμηση. Ορμούμε στα μαγαζιά για να δούμε τι κάνουν οι άλλοι και αγοράζουμε μαζικά μιμούμενοι τους άλλους. Όταν είμαστε στεναχωρημένοι και αγχωμένοι, ενεργοποιείται η αμυγδαλή, μια περιοχή που βρίσκεται στο κέντρο του εγκεφάλου μας και ενεργοποιεί το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, που μας καλεί να πάρουμε τον έλεγχο. Και πώς μπορούμε να ανακτήσουμε τον έλεγχο σε περίοδο πανδημίας; Αγοράζοντας πολλά πράγματα για να έχουμε να τρώμε! Σε έναν κόσμο, όπου αισθανόμαστε ότι έχουμε χάσει τον έλεγχο κάνουμε αγορές πανικού, οι οποίες βασίζονται σε τρεις πολύ βασικές ψυχολογικές μας ανάγκες: ò Την ανάγκη της αυτονομίας και του

ελέγχου. ò Την ανάγκη της σχετικότητας με τους

άλλους ανθρώπους. Δεν μπορείς εσύ να κάθεσαι στο σπίτι όταν γνωρίζεις πως οι άλλοι έχουν βγει και ψωνίζουν. Φοβάσαι πως θα τελειώσουν όλα και δεν θα βρεις τίποτα. Όταν λοιπόν πηγαίνεις στο σούπερ μάρκετ και γεμίζεις το καρότσι, αισθάνεσαι ανακούφιση και ευχαρίστηση. Νιώθεις μια ηλίθια

χαρά, επειδή κατάφερες το αυτονόητο: βρήκες ψώνια. Είναι σαν να έχει γίνει αεροπειρατεία στη λογική σου και να λειτουργεί μόνο η αμυγδαλή. ò Η δεξιότητα κινδύνου. Είναι το πλεονέ-

κτημα που αισθάνεται κάποιος ο οποίος σε δύσκολες συνθήκες πρόλαβε και έκανε στοκ σε τρόφιμα, γάντια, απολυμαντικά και μάσκες, έναντι εκείνου που δεν πρόλαβε. Όταν ενεργοποιούνται αυτές οι τρεις ανάγκες, ο άνθρωπος φέρεται με τρόπο μη συλλογικό. Όταν παραδίνεται σε αυτές τις τρεις ανάγκες, γίνεται εγωιστής. Σύμφωνα με το μοντέλο Extreme weather ή health world conditions του Χάρβαρντ, οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τις ακραίες συνθήκες με βάση δύο κριτήρια: ò Το level οf acceptance, που έχει να κάνει

με τον τρόπο με τον οποίο δεχόμαστε αυτό που συμβαίνει (κάποιοι άνθρωποι είναι θετικοί, open, έχουν δηλαδή θετικό level of acceptance, δέχονται τα πράγματα πιο εύκολα- από την άλλη υπάρχουν άνθρωποι που είναι πολύ αρνητικοί, αντιδρούν πάρα πολύ άσχημα και δεν δέχονται τα πράγματα εύκολα). Όταν ξεκίνησε η κρίση του κορωνοϊού, το στάδιο που υπερίσχυσε ήταν το στάδιο της άρνησης. Η άρνηση πρώτα από όλα ότι όλο αυτό θα φτάσει σε εμάς. ΔΕΣΜΕΥΣΗ

ΕΞΕ ΡΕΥ

ΣΗ

ΝΗ ΑΡ

ΝΗ

ΣΗ

LEVEL OF ACCEPTANCE

ΑΣ ΙΣΤ ΝΤ

ΧΡΟΝΟΣ

ò Όσο προχωρά όμως η άρνηση, ξεκινά

η αντίσταση, το resistance. Σε αυτήν τη φάση ενεργοποιείται η συναισθηματική πλευρά του εγκεφάλου. Ενεργοποιείται η αμυγδαλή και δίνει το μήνυμα για την αυτονομία. Αρχίζεις να αποδέχεσαι όλο και λιγότερο την κατάσταση και να θυμώνεις όλο και περισσότερο με αυτό που συμβαίνει. Ως λαός το χαρακτηριστικό που έχουμε πιο έντονο είναι η άρνηση και όχι η αντίσταση. Δεν είμαστε αντιστασιακοί. Και αυτό ισχύει για τους περισσότερους ενήλικες που κυκλοφορούν γύρω μας.

Γιατί όλος αυτός ο χαμός με τα χαρτιά υγείας; Έχει ψυχολογικό υπόβαθρο; Εξηγείται ψυχαναλυτικά και έχει να κάνει με το αναπτυξιακό στάδιο του ελέγχου. Δίνει την αίσθηση του ελέγχου.

Γιατί παραδινόμαστε τόσο εύκολα στις θεωρίες συνωμοσίας; Ο εγκέφαλός μας αποτελείται από τρεις πτυχές: το Rational brain, το emotional brain και το wise brain. Rational είναι το λογικό κομμάτι του εγκεφάλου, που σημαίνει ότι αναλύεις βασιζόμενος σε facts και data. Στην παρούσα φάση, έχει γίνει ένα σοβαρό λάθος: Δίνονται στον απλό κόσμο στατιστικά και έρευνες, που δεν μπορεί να καταλάβει και να επεξεργαστεί. Ως αποτέλεσμα, ο περισσότερος κόσμος λαμβάνει την επιστημονική πληροφορία και τη μεταφέρει στο δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου, κάνοντάς την συναισθηματική ερμηνεία. ‘ Έτσι, προκύπτουν οι θεωρίες συνωμοσίας. Για να λειτουργήσει το λογικό κομμάτι του εγκεφάλου μας, θα πρέπει να είμαστε ασφαλείς. Θα πρέπει να έχουμε τακτοποιήσει όλους τους κινδύνους. Σε συνθήκες

στα χρωματα του διαβήτη

Παγκόσμια Πανδημία 2020

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟ COVID-19

OΙ ΤΡΕΙΣ ΠΛΕΥΡEΣ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦAΛΟΥ ΜΑΣ ΛΟΓΙΚOΣ Οι αποφάσεις βασίζονται στην λογική Το άτομο σκέφτεται λογικά και εστιάζει στα γεγονότα Συγκρίνει τις τωρινές εμπειρίες με τις εμπειρίες του παρελθόντος Καταπιέζει ή αγνοεί τα συναισθήματα

ΣΟΦOΣ Διατηρεί μια ισορροπία ανάμεσα στον λογικό και στον συναισθηματικό μας "εγκέφαλο" Ζει με περίσκεψη και προσοχή

Τιμά και φροντίζει τον συναισθηματικό του εγκέφαλο, ενώ την ίδια ώρα προσπαθεί να δράσει λογικά.

πανδημίας που κινδυνεύει η υγεία, δεν μπορούμε να περιμένουμε από τους πολίτες να λειτουργήσουν λογικά. Όταν κάποιος είναι σε πανικό λειτουργεί η αμυγδαλή και το emotional κομμάτι του εγκεφάλου του. Όταν κάποιος παίρνει αποφάσεις με βάση την ασφάλεια, ξεχνάει εντελώς τη λογική. Μιμείται συμπεριφορές, λέει και κάνει ανόητα πράγματα.

Οι επιπτώσεις όλης αυτής της κρίσης είναι πιο σοβαρές για τους ηλικιωμένους, οι οποίοι είναι και εκείνοι που απειλούνται περισσότερο από την πανδημία; Πώς πρέπει να τους χειριστούμε τώρα και τι πρέπει να περιμένουμε την επόμενη μέρα; Πέρα από το γεγονός ότι είναι φοβισμένοι, καθώς κινδυνεύουν περισσότερο από

στα χρωματα του διαβήτη

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚOΣ Οι αποφάσεις βασίζονται σε αυτό που με κάνει να αισθάνομαι όμορφα Το άτομο σκέφτεται με βάση τα συναισθήματα και εστιάζει σε αυτά Διατηρεί μια στάση αντίστασης και άμυνας Συχνά έρχεται σε αντίθεση με τη λογική πλευρά του εγκεφάλου

το νέο ιό, το να βιώνουν όλη αυτή την κατάσταση προς το τέλος της ζωής τους είναι άδικο. Δεν το δικαιούνται, θα έπρεπε κοινωνικά να τους έχουμε αγκαλιάσει και να τους έχουμε προστατεύσει. Tους ηλικιωμένους πρέπει να τους βοηθήσουμε να μη χάσουν την ελπίδα τους. Πρέπει πρώτα από όλα να περιορίσουμε το χρόνο που είναι εκτεθειμένοι στην τηλεόραση. Είναι σημαντικό να ασχοληθούν με άλλες δραστηριότητες μέσα και έξω από το σπίτι (χειροτεχνίες, μαγειρική, κηπουρική, ήπια άσκηση). Πρέπει να φροντίζουμε να είμαστε σε επικοινωνία μαζί τους τουλάχιστον μία ή δύο φορές την ημέρα, μέσω τηλεφώνου ή μέσω της τεχνολογίας, καθώς σε αυτές τις ηλικίες υπάρχει πολύ έντονος ο φόβος της εγκατάλειψης.

Στο πλαίσιο αυτής της επικοινωνίας, αποφεύγουμε στρατηγικά να αναπαράγουμε αυτά που ακούσαμε στην τηλεόραση, γιατί ο φόβος τους, ο φόβος της απώλειας της υγείας και ο φόβος του θανάτου έχει πολλαπλασιαστεί. Προτιμούμε να τους θυμίζουμε όμορφες στιγμές που έχουμε ζήσει μαζί και να κάνουμε σχέδια για το μέλλον. Δεν κάνουμε κοινωνική απομάκρυνση με τους ηλικιωμένους, κάνουμε φυσική απομάκρυνση. Η έκφραση social distancing που καθιέρωσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αποδείχθηκε εξαιρετικά ατυχής.

Τι θα πρέπει να πούμε στα παιδιά; Πώς θα τα κάνουμε να αισθάνονται ασφαλή; Αποφεύγουμε να έχουμε ανοιχτή την τηλεόραση όλη μέρα. Η λέξη θάνατος δεν πρέπει να συζητιέται και δεν πρέπει να ακούγεται. Αν, παρ΄όλα αυτά, μας ρωτήσουν τα παιδιά γιατί πεθαίνουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι σημαντικό να κάνουμε μία συζήτηση μαζί τους για τον κύκλο της ζωής, με τη μορφή μιας ιστορίας στην οποία θα πρωταγωνιστούν ζώα και φυτά. Για ζωάκια τα οποία γεννήθηκαν, μεγάλωσαν, έζησαν μία πολύ όμορφη ζωή, κάνανε παιδάκια, έζησαν όμορφα, τραγούδησαν, έπαιξαν και έφτιαξαν σπιτάκια. Και μεγάλωσαν και έκαναν εγγόνια και ήλθε μία μέρα και τα πήραν αγκαλιά και αφού δήλωσαν ότι είναι πολύ ευτυχισμένα για την τέλεια ζωή που έζησαν, πήγαν στον ουρανό για να κοιμηθούν. Πρέπει το παιδάκι να καταλάβει ότι κάποιος πρώτα ζει, χαίρεται, είναι ευτυχισμένος, γεμίζει η ζωή του με πράγματα εμπειρίες, εικόνες και στη συνέχεια φεύγει ευτυχισμένος. Δεν λέμε στο παιδί ότι κάποια μέρα όλοι θα πεθάνουμε. Το παιδί δεν μπορεί να αφομοιώσει την αδικία της ζωής.

Επιπλέον, κάτι πολύ σημαντικό είναι η οικογένεια να μην τσακώνεται και να μην συζητά καταστροφικά σενάρια. Το σπίτι πρέπει να είναι ένα ασφαλές καταφύγιο για το παιδί. Σε ένα σπίτι όπου οι γονείς τσακώνονται και η τηλεόραση μιλάει συνεχώς για θάνατο, το παιδί θα αναπτύξει απίθανες φοβίες: Θα αρχίσει να βρέχει το κρεβάτι του, θα σταματήσει να τρώει και να διαβάζει...

Και όλοι εμείς; Θα μπορέσουμε να αφήσουμε πίσω μας όλη αυτήν την περιπέτεια; Θα είμαστε ίδιοι μετά από αυτό; Πιστεύω ότι θα υπάρξει πολύ μεγάλη ζήτηση σε θέματα ψυχικής υγείας μετά τον κορωνοϊό. Η κρίση έχει επηρεάσει, επίσης, πάρα πολύ τις σχέσεις μας. Μετά την κρίση θα έχουμε πολλά διαζύγια και δυστυχώς και πολλά προβλήματα υπαρξιακά. Όλη αυτή η κατάσταση είναι όμως και μία ευκαιρία, μία ευλογία. Είναι ευκαιρία για εξέλιξη, για αναδόμηση αξιών και για κοινωνική εξέλιξη. Είναι μια ευκαιρία να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι.

Πώς θα διαχειριστούμε την επόμενη μέρα; (απώλεια αγαπημένων ανθρώπων, απώλεια εργασίας κ.λπ.) Όσον αφορά στην απώλεια εργασίας, αυτή δεν θα μας επηρεάσει πολύ, γιατί έχουμε διανύσει πολλά χρόνια κρίσης. Και έχουμε αποκτήσει δεξιότητες στη διαχείρισή της. Θεωρώ ότι οι Έλληνες δεν θα έχουμε πρόβλημα να βαδίσουμε πάλι στο μονοπάτι μιας δύσκολης οικονομικής κατάστασης. Όσον αφορά στην απώλεια των αγαπημένων μας προσώπων, είναι θετικό το ότι έχουμε πολύ λίγα θύματα και πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε με μικρές απώλειες. Δεν θα δούμε τα φαινόμενα με τις εκατόμβες θανάτων που έζησαν άλλες χώρες.

στα χρωματα του διαβήτη

Παγκόσμια Πανδημία 2020

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟ COVID-19

ΠΛΥΣΙΜΟ ΧΕΡΙΩΝ Γιατί είναι σημαντικό;

Τα περισσότερα νοσήματα μεταδίδονται με τα χέρια μας, είτε μολύνοντας με τα χέρια την τροφή μας, είτε πιάνοντας τη μύτη ή το στόμα μας και η αλυσίδα της μετάδοσης σπάει μόνο με το σχολαστικό πλύσιμό τους. Το πλύσιμο των χεριών είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να προστατεύσετε τον εαυτό σας και την οικογένειά σας από λοιμώξεις, σημειώνει ο ΕΟΔΥ, διευκρινίζοντας ότι είναι ο πιο απλός και αποτελεσματικός τρόπος για την πρόληψη της εξάπλωσης των μικροβίων και των ιών. Tα καθαρά χέρια μπορούν να περιορίσουν τη διάδοση των μικροβίων και των ιών από το ένα άτομο στο άλλο σε ολόκληρη την κοινότητα - από το σπίτι και το χώρο εργασίας σας μέχρι τα σχολεία και τους χώρους παροχής υγείας. Σύμφωνα με στοιχεία της UNICEF, η χρήση σαπουνιού στο πλύσιμο των χεριών, θα μπορούσε να περιορίσει τις διαρροϊκές νόσους κατά 40% και τις αναπνευστικές λοιμώξεις κατά 30%. Κι αυτό, γιατί τα χέρια μας αποτελούν το κυριότερο ρεζερβουάρ παθογόνων μικροβίων.

Νοσοκομεία Γνωρίζουμε καλά, πως η σωστή τήρηση των κανόνων υγιεινής των χεριών, αποτελούσε και αποτελεί ένα από τα βασικά σημεία όλων των προγραμμάτων πρόληψης και των νοσοκομειακών λοιμώξεων. Χαρακτηριστική είναι η αλληγορική φράση «οι 10 κυριότερες αιτίες πρόκλησης των νοσοκομειακών λοιμώξεων είναι τα 10 δάκτυλα των χεριών μας». Ο Ούγγρος γιατρός και επιστήμονας Ιgnaz Semmelweis, είχε διαπιστώσει αυτό το γεγονός ήδη από το 1847 και είχε καθιερώσει στη Μαιευτική Κλινική του Γενικού Νοσοκομείου της Βιέννης όπου εργαζόταν, ειδική πολιτική αντισηψίας των χεριών, μειώνοντας δραστικά τους θανάτους των λεχωϊδων από τον επιλόχειο πυρετό. Έκτοτε έμεινε στην ιστορία ως πρωτοπόρος των αντισηπτικών διαδικασιών και ως "σωτήρας των μητέρων".

Πότε όμως πρέπει να πλένουμε τα χέρια μας στην καθημερινή μας ζωή; ò Πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την προετοιμασία του φαγητού. ò Πριν τη λήψη γεύματος. ò Πριν και μετά τη φροντίδα ασθενή που εμφανίζει έμετο ή διάρροια ή συμπτώματα από το

αναπνευστικό.

στα χρωματα του διαβήτη

ώστα ρακ Κα

ό τη Απ

χρησιμοποιήσει την τουαλέτα. ò Μετά από φτάρνισμα ή βήχα. ò Μετά την επαφή με ζώο, ζωοτροφές ή ζωικά απόβλητα. ò Μετά το χειρισμό τροφών για ζώα συντροφιάς ή ζώων συντροφιάς. ò Μετά την επαφή με απορρίμματα. ò Μετά από επαφή με άτομο που εμφανίζει συμπτώματα αναπνευστικού. ò Μετά από επαφή με οποιαδήποτε επιφάνεια πιθανώς επιμολυσμένη.

Νεκταρ ία

ò Πριν και μετά τη φροντίδα τραύματος. ò Μετά τη χρήση της τουαλέτας. ò Μετά την αλλαγή πάνας ή τον καθαρισμό ενός παιδιού που έχει

στα χρωματα του διαβήτη

Παγκόσμια Πανδημία 2020

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟ COVID-19

Όλες τις απορίες μας για τον νέο κορωνοϊό λύνει ο επίκουρος Καθηγητής Υγιεινής & Επιδημιολογίας, Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμώνων για τον νέο Κορωνοϊό, Γκίκας Μαγιορκίνης, μία από τις πιο ψύχραιμες και αισιόδοξες φωνές εν μέσω της πανδημίας. Σύμφωνα με τον κ. Μαγιορκίνη, το σενάριο που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα είναι ιδιαίτερα δύσκολο και η πορεία της επιδημίας είναι εκείνη που θα καθορίσει το πόσο σύντομα η ζωή μας θα επιστρέψει στην πρότερη κανονικότητά της.

γκίκας

ΜΑΓΙΟΡΚΙΝΗΣ Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Η Σ Τ Η Ν Ε Κ ΤΑ Ρ Ι Α Κ Α ΡΑ Κ Ω Σ ΤΑ

Ταχθήκατε από πολύ νωρίς υπέρ του lockdown και φαίνεται να δικαιώνεστε. Η μελέτη που βγήκε από το Imperial College για την πορεία της επιδημίας και στην οποία συμμετείχα και εγώ, σε συνεργασία με τον Dr Samir Bhatt, senior lecturer του Imperial, είχε δείξει ότι τα μέτρα με τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα ήταν το κλείσιμο των σχολείων και του lockdown.

Μετά το lockdown ποια θα είναι η στρατηγική που θα πρέπει να ακολουθήσουμε; Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι ότι πρέπει να συνεχίσουμε να παρα-

44 44

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

κολουθούμε τα κρούσματα και να κυνηγάμε τα κρούσματα στην κοινότητα, μέχρι να οδηγηθούμε σε μηδενισμό των νέων κρουσμάτων. Εάν φυσικά είναι αυτό εφικτό.

Τα ορφανά κρούσματα δεν αυξάνονται όσο προχωράει η επιδημία; Επειδή αυτή τη στιγμή η επιδημία συρρικνώνεται, ο αριθμός των ορφανών κρουσμάτων που βρίσκουμε ανά ημέρα μικραίνει. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα. Αν από τα 30 νέα κρούσματα μιας ημέρας, τα μισά είναι ορφανά, δηλαδή δεν συνδέονται με οποιαδήποτε από τα προηγούμενα κρούσματα,

Η ΧΑΛΑΡΩΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΣΤΑΔΙΑΚΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΣΕΙΡΑ ΠΟΥ ΕΛΗΦΘΗΣΑΝ ΑΥΤΑ. ΘΑ ΕΚΤΙΜΗΘΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΟΙΑ ΜΕΤΡΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΧΑΛΑΡΩΣΟΥΝ. Η ΠΛΗΡΗΣ ΚΑΝΟΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ, ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΑΠΟΚΛΕΙΕΤΑΙ, ΠΙΣΤΕΥΩ ΟΤΙ ΘΑ ΑΡΓΗΣΕΙ.

ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΕ ΣΥΡΡΙΚΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΔΗΜΙΑΣ

στα χρωματα του διαβήτη

Παγκόσμια Πανδημία 2020

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟ COVID-19

αυτό είναι πρόβλημα. Σημαίνει ότι υπάρχουν εστίες επιδημίας που δεν γνωρίζουμε. Αν στα νέα κρούσματα, βρίσκουμε κάθε φορά ορφανά κρούσματα, σημαίνει ότι η επιδημία εξαπλώνεται στην κοινότητα σε σημεία που δεν γνωρίζουμε.

Άρα όσο μειώνεται ο αριθμός των ορφανών κρουσμάτων πάμε καλά. Ακριβώς.

Πόσος καιρός θα περάσει για να αφήσουμε πίσω μας όλη αυτήν την περιπέτεια; Βλέπετε άμεσα κάποια χαλάρωση των μέτρων ή έχουμε ακόμα δρόμο μπροστά μας; Το μόνο σίγουρο είναι ότι η χαλάρωση των μέτρων θα γίνει σταδιακά και όχι αναγκαστικά με τη σειρά που ελήφθησαν αυτά. Θα εκτιμηθεί από την επιτροπή ποια μέτρα μπορούν να χαλαρώσουν. Η πλήρης κανονικοποίηση, χωρίς να αποκλείεται, πιστεύω ότι θα αργήσει.

Nα πούμε και δυο λόγια για το φθινόπωρο- έχει ακουστεί ότι θα υπάρξει επανεμφάνιση του ιού, όπως γίνεται και με τη γρίπη. Το γεγονός ότι το φθινόπωρο ή καλύτερα προς τον χειμώνα έχουμε επανεμφάνιση της γρίπης αποτέλεσμα επανεισαγωγής από το νότιο ημισφαίριο. O ιός δεν βρίσκεται ανάμεσά μας, κυκλοφορεί και περιμένει πότε θα ξαναγυρίσουμε στα σχολεία ή να πέσει η θερμοκρασία για να ξαναφουντώσει. Είναι αποτέλεσμα της επανεισαγωγής από το νότιο ημισφαίριο. Μια άλλη βασική διαφορά του COVID-19 από τη γρίπη είναι πως ο COVID-19 έχει πολύ υψηλότερη μεταδοτικότητα και δεν προβλέπεται με

στα χρωματα του διαβήτη

την αύξηση της θερμοκρασίας να πέσει σε επίπεδα που θα οδηγήσουν σε συρρίκνωση της επιδημίας.

Θα πρέπει αντίστοιχα να ανέβουν και τα επίπεδα της υγρασίας; Ναι, έχει φανεί μια συσχέτιση. Yπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι με την άνοδο θερμοκρασίας σε συνδυασμό με την αύξηση της υγρασίας η μεταδοτικότητα του ιού ενδέχεται να πέσει. Ένα σημείο που θα πρέπει να σημειώσουμε είναι ότι για να οδηγηθούμε σε αποστροφή της επιδημίας, η μεταδοτικότητα του ιού θα πρέπει να πέσει κατά 70%, ενώ αντίστοιχα στη γρίπη κατά 30%.

Άρα δεν θα κάνει επανεμφάνιση το φθινόπωρο, αλλά θα συνεχίσει να μας απασχολεί μέχρι τότε; Εξαρτάται. Με τα μέτρα που έχουμε σήμερα, ο ιός μπορεί να οδηγηθεί σε εξαφάνιση.

Τι θα γίνει όμως αν βγούμε έξω; Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα έχουν μολυνθεί περί τα 20.000 άτομα. Ένα μεγάλο μέρος από αυτούς έχει αναρρώσει. Η μετάδοση του ιού έχει πέσει στο 0,5 σύμφωνα με την μελέτη του Imperial, που σημαίνει ότι η επιδημία ανά 14 ημέρες, γίνεται μισή. Ο αριθμός των μεταδόσεων είναι ελάχιστος, υπολογίζεται σε λιγότερες από 50 ανά ημέρα, τη στιγμή που αναρρώνουν πολύ περισσότεροι. Αν συνεχίσουμε έτσι, εκτιμώ, ότι μέχρι τα μέσα Μαΐου θα πρέπει να βρισκόμαστε σε πολύ μικρά νούμερα, αν όχι νωρίτερα.

Και αν τα έχουμε διαγνώσει όλα, δεν θα υπάρχει πιθανότητα να γίνει μετάδοση. Για αυτό πρέπει να οδηγηθούμε σε μηδενισμό των ορφανών κρουσμάτων. Αυτό μπορεί να γίνει, μπορεί και να μη γίνει. Στη δεύτερη περίπτωση, θα πάμε σε μια ελεγχόμενη χαλάρωση των μέτρων.

Πόσο κοντά είμαστε σε ένα εμβόλιο και πόσο αποτελεσματικό θα είναι αυτό; Εμβόλια έχουν παρασκευαστεί ήδη, το θέμα είναι πόσο αποτελεσματικά θα είναι αυτά. Από το ένα μπουκαλάκι που σήμερα βρίσκεται σε ένα εργαστήριο, στα 4-5 δισεκατομμύρια μπουκαλάκια που θα χρειαστούν τελικά, πρέπει να ξέρουμε τι γίνεται. Και δεν μιλάω μόνο για το προφίλ των παρενεργειών του, που θα είναι ελάχιστες, αλλά κυρίως για την αποτελεσματικότητά του. Αυτό είναι κάτι που απαιτεί χρόνο. Θα πρέπει να δοκιμάσεις το εμβόλιο σε μια ομάδα εθελοντών, ενώ θα πρέπει να υπάρχει και μία ομάδα ελέγχου, στους οποίους θα δώσεις ορό (placebo). Καμία από τις δύο ομάδες δεν θα ξέρει τι θα έχει πάρει. Συγχρόνως, θα τους κάνεις μία εκπαίδευση να προσέχουν για να μην εκτεθούν στον ιό – άρα μία εκπαίδευση που θα μειώσει έτσι

κι αλλιώς τη μεταδοτικότητα. Στη συνέχεια αυτοί θα πρέπει να έχουν έτσι κι αλλιώς αυξημένες πιθανότητες να εκτεθούν στον ιό στο επόμενο διάστημα, για να μπορέσεις να τσεκάρεις την αποτελεσματικότητα. Αν το εμβόλιο είναι αποτελεσματικό, περισσότεροι άνθρωποι που πήραν το placebo, θα κολλήσουν. Άρα ο έλεγχος θα πρέπει να γίνει σε ένα μέρος όπου θα είναι ενεργός η επιδημία. Αυτή είναι η μεγάλη δυσκολία με τα εμβόλια.

Πιστεύετε πως έχουμε πιθανότητα να βρεθούμε και πάλι ενώπιον ενός αντιεμβολιαστικού κινήματος ή έχουμε πάρει πια το μάθημά μας; Δεν τελειώνουν αυτά. Θα συνεχίσουν να υπάρχουν αντιεμβολιαστές, όπως θα υπάρχουν εκείνοι που θα λένε ότι ο ιός δεν έκανε τίποτα και εκείνοι που λένε ότι ο ιός κατασκευάστηκε στο εργαστήριο... Στην ιστορία της ιολογίας και των επιδημιών υπάρχουν πολλές φιγούρες που έχουν υποστηρίξει τέτοιες ακραίες ιδέες. Ακόμη και ο Μαντέλα έλεγε για πολλά χρόνια ότι ο HIV δεν υπάρχει, με αποτέλεσμα να έχουμε μια από τις μεγαλύτερες επιδημίες στη Νότια Αφρική. Μάλιστα, HIV deniers εξακολουθούν να υπάρχουν και σήμερα.

Με τον μαζικό εμβολιασμό θα μπορούσαμε να πετύχουμε εκρίζωση του ιού; Ασφαλώς, το έχουμε κάνει για την ευλογιά. Με τον μαζικό εμβολιασμό πετυχαίνουμε τη λεγόμενη ανοσία της αγέλης. To αντιεμβολιαστικό κίνημα είναι πληγή για τη δημόσια υγεία. Τα εμβόλια έχουν προσφέρει τα μέγιστα, ώστε ο πλανήτης να φτάσει στα επίπεδα υγείας που βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή.

στα χρωματα του διαβήτη

Παγκόσμια Πανδημία 2020

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟ COVID-19

Ερευνάτε σημεία ύποπτων επιδημιών. Ήταν η ανθρωπότητα προετοιμασμένη για ένα τέτοιο σενάριο ή προετοιμαζόμασταν για μια ακόμη πανδημία γρίπης. Το να πούμε αν η ανθρωπότητα ήταν προετοιμασμένη ή απροετοίμαστη είναι ένα ερώτημα το οποίο έχει διπλή απάντηση: Και ήταν και δεν ήταν. Είχαμε όλες τις τεχνολογικές εξελίξεις για να φτιάξουμε ένα εμβόλιο πιο γρήγορα από ποτέ, να ταυτοποιήσουμε τον ιό πιο γρήγορα από ποτέ, να σχεδιάσουμε μοριακά τεστ πιο γρήγορα από ποτέ, να μοιραστούμε τις γνώσεις μεταξύ των διαφόρων πιο γρήγορα από ποτέ. Τα συστήματα υγείας, όμως, δεν ήταν έτοιμα να αντιμετωπίσουν αυτούς τους κραδασμούς.

Τις τελευταίες μέρες ακούγονται και φωνές κατά του ΠΟΥ, ότι δεν κήρυξε εγκαίρως την πανδημία. Ο ΠΟΥ δεν έχει εκτελεστική εξουσία. Ο ρόλος του είναι κυρίως συμβουλευτικός. Στην ουσία δεν υπάρχει διακρατική συνεργασία σε ικανοποιητικό επίπεδο και για αυτό δημιουργούνται προβλήματα. Από την άλλη πλευρά, δεν έχω καταλάβει ποιο θα μπορούσε να είναι το εναλλακτικό σενάριο. Το μόνο που ενδεχομένως θα μπορούσε να είχε γίνει και αυτό το βάζω με ερωτηματικό, θα ήταν να γίνει πιο γρήγορα ο περιορισμός στις πτήσεις από την Κίνα. Σίγουρα, αφού ολοκληρωθεί η κατάσταση θα μπορούμε να πούμε τι πήγε στραβά και τι θα μπορούσε να είχε γίνει διαφορετικά. Πριν χρόνια είχα βρεθεί σε μία μεγάλη συνάντηση στην οποία προσπαθούσαμε να διερευνήσουμε τι πήγε στραβά στη μεγάλη επιδημία του Έμπολα και ένα από τα συμπεράσματα στα οποία είχαμε καταλήξει

στα χρωματα του διαβήτη

ήταν ότι έπρεπε να υπήρχε μια διεθνής εκτελεστική ομάδα, ώστε να πάει και να δράσει κάπου. Για να γίνει όμως κάτι τέτοιο, θα πρέπει να υπάρχει μια διεθνής συνεργασία και τα κράτη να εμπιστεύονται το ένα το άλλο. Και αυτό δεν είναι εύκολο. Το ζήτημα είναι συστημικό.

Το σημερινό σενάριο είναι πιο δύσκολο ή πιο εύκολο από τις πανδημίες γρίπης; Πιο δύσκολο. Στην πανδημία της γρίπης του 2009 η μεταδοτικότητα του ιού ήταν χαμηλότερη, επίσης ήταν χαμηλότερη και η θνησιμότητα επειδή υπήρχε διασταυρούμενη ανοσία. Επιπλέον, είχαμε και φάρμακα.

Είχατε πει ότι αν δεν ξεπεράσουμε τους 100 διασωληνωμένους έως τις 28/03 πάμε καλά. Πήγαμε πολύ καλύτερα. Και πλέον, εδώ και αρκετό καιρό, είμαστε σε συρρίκνωση της επιδημίας.

Πιστεύετε πως η απαγόρευση του καπνίσματος που είχε προηγηθεί βοήθησε στο να μην έχουμε πολύ βαριά κρούσματα; Ήταν ένα από τα πιο σημαντικά μέτρα που έχουν ληφθεί στη δημόσια υγεία εδώ και πολλά χρόνια. Θεωρητικά έχει συνεισφέρει στη μείωση του καπνίσματος και στη μείωση της νοσηρότητας από τον συγκεκριμένο ιό. Και αυτό γιατί οι περισσότερες ομάδες υψηλού κινδύνου του συγκεκριμένου ιού (καρδιαγγειακά και χρόνια αναπνευστικά νοσήματα) έχουν σχέση με το κάπνισμα, με εξαίρεση την ηλικία. Ακόμη και το φύλο (επειδή σε παγκόσμια κλίμακα οι άνδρες καπνίζουν περισσότερο σε σχέση με τι γυναίκες) σχετίζεται με αυτό.

στα χρωματα του διαβήτη

Παγκόσμια Πανδημία 2020

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟ COVID-19

Γράφει ο:

ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΡΔΟΥΛΑΚΗΣ Καθηγητής Παγκόσμιας Περιβαλλοντικής Υγείας, Εθνικό Πανεπιστήμιο Αυστραλίας

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ

ΡΥΠΑΝΣΗ ΜΙΑ ΑΚΟΜΗ ΑΠΕΙΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

Η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι ένα από τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στην Ελλάδα και παγκοσμίως. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολογίζει ότι περίπου 7.000.000 πρόωροι θάνατοι ετησίως οφείλονται στη ρύπανση του αέρα.

στα χρωματα του διαβήτη

Όλοι οι άνθρωποι και ιδιαίτερα αυτοί που ζουν σε μεγάλες πόλεις, είναι εκτεθειμένοι στην ατμοσφαιρική ρύπανση που περιλαμβάνει αέρια, όπως το διοξείδιο του αζώτου, το διοξείδιο του θείου και το όζον και πολύ μικρά (αόρατα στο ανθρώπινο μάτι) σωματίδια που αιωρούνται στον αέρα εξωτερικών και εσωτερικών χώρων. Οι ρύποι αυτοί παράγονται κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων, όπως το πετρέλαιο και ο άνθρακας, για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, στις οδικές μεταφορές, στη βιομηχανία και στην οικιακή θέρμανση. Όταν εισπνέονται, οι ατμοσφαιρικοί ρύποι διεισδύουν στο αναπνευστικό μας σύστημα και εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος προκαλώντας φλεγμονώδεις καταστάσεις που έχουν άμεσες, αλλά και μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία μας. Αυτές οι επιπτώσεις περιλαμβάνουν επιδείνωση νόσων του αναπνευστικού, όπως το άσθμα και η βρογχίτιδα και αυξάνουν την πιθανότητα καρδιακών και εγκεφαλικών επεισοδίων. Επιστημονικές μελέτες, επίσης, υποστηρίζουν ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι ένας από τους παράγοντες που επιβαρύνουν την υγεία ανθρώπων με διαβήτη, σε συνδυασμό με την ανθυγιεινή διατροφή, το κάπνισμα και την έλλειψη φυσικής άσκησης. Άλλες πληθυσμιακές ομάδες που πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα την έκθεσή τους στην ατμοσφαιρική ρύπανση είναι όσοι πάσχουν από νοσήματα του αναπνευστικού ή του καρδιαγγειακού συστήματος, οι ηλικιωμένοι, οι έγκυες, αλλά και τα παιδιά, καθώς είναι πιο ευαίσθητοι στις επιπτώσεις των ρύπων.

Όλοι μας και ιδιαίτερα όσοι έχουμε προβλήματα υγείας, πρέπει να αποφεύγουμε όσο περισσότερο μπορούμε την ατμοσφαιρική ρύπανση, π.χ. αποφεύγοντας δρόμους με καυσαέρια σε ώρες κυκλοφοριακής αιχμής, ή εσωτερικούς χώρους με καπνό από ξυλόσομπες, τζάκια ή τσιγάρα.

Πώς να προστατεύσουμε την υγεία μας; Επίσης, πολλά προϊόντα που χρησιμοποιούμε καθημερινά στο σπίτι, όπως κάποια καθαριστικά, μπογιές και εντομοκτόνα, περιέχουν χημικές ουσίες (διαλύτες) που βλάπτουν την υγεία και πρέπει να αποφεύγονται. Αλλάζοντας τις καθημερινές μας δραστηριότητες, π.χ. περιορίζοντας τις μετακινήσεις μας με το αυτοκίνητο και τη χρήση καυσίμων θέρμανσης και γενικότερα την κατανάλωση ενέργειας, μπορούμε να ελαττώσουμε την εκπομπή ρύπων. Ευτυχώς, υπάρχουν εναλλακτικά προϊόντα και πηγές ενέργειας που δεν είναι ρυπογόνες, όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια. Η πιο γενικευμένη χρήση αυτών των εναλλακτικών ενεργειακών πηγών θα βοηθούσε στην καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και των κλιματικών αλλαγών. Επίσης, το περπάτημα και η ποδηλασία βελτιώνουν την υγεία και μειώνουν τις εκπομπές ρύπων από αυτοκίνητα και αστικές συγκοινωνίες. Σήμερα, γνωρίζουμε σε μεγάλο βαθμό, πώς ο τρόπος ζωής μας επηρεάζει το περιβάλλον και πώς το περιβάλλον επηρεάζει την υγεία μας. Αυτή η ισορροπία μεταξύ περιβάλλοντος και υγείας είναι εξαιρετικά σημαντική για την καλύτερη διαβίωσή μας και για τη βιωσιμότητα του πλανήτη.

στα χρωματα του διαβήτη

Παγκόσμια Πανδημία 2020

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟ COVID-19

Γράφει ο:

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΒΛΑΧΟΣ Γενικός Ιατρός, Ιατρικός Διευθυντής Eurodiet Med

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ

ΠΟΣΟ ΚΑΘΑΡΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΕΡΑΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΜΑΣ;

Η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι ένα γεγονός της ζωής, κυρίως στα αστικά κέντρα. Η ρύπανση έχει μειωθεί σημαντικά το τελευταίο διάστημα, λόγω της απαγόρευσης της κυκλοφορίας και των μέτρων που έχουν ληφθεί για τον κορωνοϊό. Ωστόσο, τώρα που μένουμε σπίτι, πρέπει να προσέξουμε πολύ τη ρύπανση των εσωτερικών χώρων.

στα χρωματα του διαβήτη

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η ατμοσφαιρική ρύπανση ευθύνεται για τον πρόωρο θάνατο 7 εκατομμυρίων ανθρώπων, παγκοσμίως. Η κακή ποιότητα αέρα συνδέεται κυρίως με καρδιακές παθήσεις, εγκεφαλικά επεισόδια, χρόνια αναπνευστική νόσο, καρκίνο, μεταβολικά νοσήματα, όπως παχυσαρκία, λίπωση του ήπατος. Σύμφωνα με έρευνα, η επίπτωση εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη λόγω του αέρα που αναπνέουμε είναι 10%. Οι επιδημιολόγοι χαρακτηριστικά αναφέρουν τη ρύπανση του αέρα ως «αόρατο δολοφόνο». Στο Παγκόσμιο συνέδριο για την ατμοσφαιρική ρύπανση και την υγεία, το 2018, αναφέρθηκε πόσο τοξική είναι για τα παιδιά, αναφέροντας ότι το 93% του παγκόσμιου πληθυσμού κάτω των 15 ετών αναπνέει επικίνδυνα υψηλές συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων, κυρίως αυτά που είναι στα 2,5 μικρόμετρα, τα οποία κατά βάση παράγονται από τα καυσαέρια των αυτοκινήτων. Τα παιδιά κάτω των 5 ετών διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο. Η έκθεση σε σωματιδιακή ρύπανση σε νεαρή ηλικία μπορεί να προκαλέσει αναπνευστική νόσο και άσθμα, ενώ τα καθιστά πιο ευαίσθητα σε καρδιαγγειακές και πνευμονικές παθήσεις αργότερα στη ζωή τους.

Τέσσερα εκατομμύρια των θανάτων κάθε χρόνο οφείλονται στην εξωτερική ρύπανση. Όμως, επιπλέον 3 εκατομμύρια θάνατοι σχετίζονται με τη ρύπανση των εσωτερικών χώρων. Όσο και να φαίνεται περίεργο, μέσα στο σπίτι μας, στο γραφείο μας, μπορεί να έχουμε έως και 100 φορές υψηλότερη ρύπανση από ό,τι στο εξωτερικό περιβάλλον. Ο λόγος είναι ότι εγκλωβίζουμε την εξωτερική ρύπανση, αλλά ταυτόχρονα παράγουμε από πολλές πηγές: Υδρατμοί κουζίνας, μπάνιου, υλικά που γερνάνε (συνθετικά χαλιά, μπογιές, βερνίκια πατώματος, επίπλων) και δημιουργούν σκόνη ή εξατμίζουν αέριους ρύπους, αρωματικά χώρου, τζάκι, αναμμένα κεριά, καθαριστικά κ.ά.

Τρόποι μείωσης της εσωτερικής ρύπανσης ò Χρησιμοποιείτε πάντα τον απορρο-

φητήρα, ακόμη και αν απλά βράζετε νερό στην κουζίνα σας. ò Καθαρίζετε συχνά. Το σκούπισμα με

ηλεκτρική σκούπα με επιμέλεια και κάτω από τα έπιπλα, βοηθά στο να μειωθεί η σκόνη, η γύρη, τα σπόρια μούχλας. Δώστε πολύ προσοχή στις ετικέτες των καθαριστικών που χρησιμοποιείτε, μερικά από αυτά πα-

στα χρωματα του διαβήτη

Παγκόσμια Πανδημία 2020

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟ COVID-19

ράγουν τοξικά αέρια που μπορεί να είναι επιβλαβή για τους πνεύμονες. ò Προσοχή στα αρωματικά χώρου, εκ-

πέμπουν επιβλαβή πτητικά αέρια. Αγοράστε φυτά εσωτερικού χώρου αντ'αυτού. ò Αερίζετε σε ώρες που υπάρχει μει-

ωμένη κυκλοφορία αυτοκινήτων και μετά κρατήστε τα παράθυρα κλειστά. ò Βγάζετε τα παπούτσια σας πριν μπεί-

τε στο σπίτι, μεταφέρουν σημαντική ρύπανση στο χώρο σας. ò Στην περίπτωση που δεν υπάρχει κε-

ντρικό σύστημα κυκλοφορίας αέρα με φίλτρανση, μια καλή συσκευή καθαρισμού αέρα (όχι ιονιστής -παράγει όζον- το οποίο πάνω από ένα όριο είναι πολύ τοξικό), βοηθά σημαντικά. Κατά τη διάρκεια της νέας πανδημίας, υπήρξε μια μεγάλη συζήτηση γύρω από την ικανότητα των καθαριστών αέρα να εξαλείψουν τον ιό. Οι επιστήμονες γνωρίζουν, ότι ο ιός μεταδίδεται μέσω σταγονιδίων από βήχα και φτάρνισμα, αλλά δεν μπορούν να αποκλείσουν ότι ο ιός μπορεί επίσης να είναι στα αερολύματα της αναπνοής, ή να εξαπλωθεί μέσω αερομεταφερόμενης μετάδοσης. Ένας

στα χρωματα του διαβήτη

απλός καθαριστής αέρα δεν θα προσφέρει απαραίτητα προστασία από τον κορωνοϊό. Εντούτοις, θα μπορούσε να βοηθήσει μειώνοντας άλλους ρύπους που θα επιδείνωναν τα χρόνια αναπνευστικά νοσήματα, όπως το άσθμα. Μια νέα μελέτη δείχνει ότι οι άνθρωποι που ζουν σε περιοχές με υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς στο θάνατο από COVID-19.

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Γράφει ο:

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΠΑΝΑΣ Καθηγητής Παθολογίας-Σακχαρώδους Διαβήτη, Υπεύθυνος Διαβητολογικού ΚέντρουΙατρείου Διαβητικού Ποδιού, Β΄ Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής, Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, Αντιπρόεδρος Ευρωπαϊκής Ομάδας Μελέτης Διαβητικού Ποδιού, Αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Διαβητικού Ποδιού

Μυοσκελετικές Α|Λ|Λ|Ο|Ι|Ω|Σ|Ε|Ι|Σ ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ

στα χρωματα του διαβήτη

Υπάρχουν μυοσκελετικές αλλοιώσεις στο σακχαρώδη διαβήτη; Ναι, εκτός από τις κλασικές χρόνιες επιπλοκές, στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη έχουν αναφερθεί και μυοσκελετικές αλλοιώσεις. Αυτές είναι, γενικά, 2 ως 20 φορές συχνότερες σε σύγκριση με τα άτομα χωρίς σακχαρώδη διαβήτη. Επίσης, η συχνότητά τους αυξάνει παράλληλα με τη χρονική διάρκεια του διαβήτη, το βαθμό της υπεργλυκαιμίας αλλά και την ηλικία.

Σε ποια όργανα εκδηλώνονται; Οι μυοσκελετικές αλλοιώσεις απαντώνται πιο συχνά στο χέρι, στον ώμο, στη σπονδυλική στήλη, στα γόνατα και στους γοφούς. Η πιο συχνή από αυτές είναι το λεγόμενο «διαβητικό χέρι».

Τι είναι το «διαβητικό χέρι»; Το «διαβητικό χέρι» θεωρείται σύνδρομο με ποικίλες εκδηλώσεις. Πιο τυπική θεωρείται η μειωμένη κινητικότητα των αρθρώσεων των δαχτύλων. Σε αυτήν, υπάρχει ακαμψία του χεριού. Το δέρμα γίνεται σκληρό και τραχύ, ιδίως στη ράχη του χεριού. Στη χειρότερη περίπτωση, τα δάχτυλα αγκυλώνονται με μόνιμη κάμψη. Επίσης,

μπορεί να εκδηλωθεί ρίκνωση της παλαμιαίας απονεύρωσης: ζαρώνει η παλάμη, έλκοντας σε ανώδυνη κάμψη τα δάχτυλα του χεριού από τη βάση τους. Άλλη εκδήλωση είναι το δάχτυλο σκανδάλη, δηλαδή αντίσταση κατά την κάμψη του δαχτύλου με αγκύλωσή του. Και το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα είναι αρκετά συχνό. Πρόκειται για την τυπική παγίδευση του μέσου νεύρου στον καρπό, που εκδηλώνεται στο έξω (προς τον αντίχειρα) μισό του χεριού με μούδιασμα και κάψιμο (περισσότερο τη νύχτα). Σπανιότερες εκδηλώσεις του διαβητικού χεριού είναι η νευροπάθεια των χεριών και η πίεση, ειδικά του ωλένιου νεύρου. Η νευροπάθεια των χεριών εκδηλώνεται με μειωμένη αντίληψη των αισθήσεων (ζεστού/ κρύου, αφής, πόνου) ΤΟ «ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ στα χέρια. Μερικές ΧΕΡΙ» ΕΙΝΑΙ φορές μπορεί να συΕΝΑ ΣΥΝΔΡΟΜΟ νυπάρχει μούδιασμα ή κάψιμο.

ΜΕ ΠΟΙΚΙΛΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ, ΜΕ ΠΙΟ ΤΥΠΙΚΗ ΤΗ ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΣΕΩΝ ΤΩΝ ΔΑΧΤΥΛΩΝ.

Ποιες είναι οι κυριότερες αλλοιώσεις στον ώμο; Ο λεγόμενος «παγωμένος ώμος» που οδηγεί σε μείωση όλων των κινήσεων του ώμου.

Ποιες είναι οι αλλοιώσεις στη σπονδυλική στήλη; Η κυριότερη είναι η διάχυτη σκελετική υπερόστωση με σχηματισμό οστεοφύτων και ακαμψία στο θώρακα και στη μέση.

Ποιες είναι οι κυριότερες λοιπές αλλοιώσεις; Αυτές περιλαμβάνουν την οστεοαρθρίτιδα, την οστεοπόρωση και το μυϊκό έμφρακτο.

στα χρωματα του διαβήτη

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Η οστεοαρθρίτιδα εκδηλώνεται, κυρίως, στα γόνατα και στους γοφούς και είναι συχνότερη στα παχύσαρκα άτομα. Η οστεοπόρωση ίσως να είναι λίγο συχνότερη στο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, λόγω της έλλειψης ινσουλίνης. Το μυϊκό έμφρακτο δεν είναι συχνό. Εκδηλώνεται απότομα με επώδυνη και εντοπισμένη διόγκωση στο μηρό ή στην κνήμη.

Πώς θεραπεύονται οι μυοσκελετικές αλλοιώσεις; Η βάση της θεραπείας είναι η μακροχρόνια και σταθερή βελτίωση του μεταβολισμού της γλυκόζης. Ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί επίσης να συστηθεί φυσικοθεραπεία. Τέλος, σε κάποιες περιπτώσεις, ενδέχεται να χρειαστεί εξειδικευμένη χειρουργική αντιμετώπιση.

Πώς μπορούμε να προλάβουμε τις καταστάσεις αυτές; Το κύριο προληπτικό μέτρο είναι η μακροχρόνια σχολαστική ρύθμιση της γλυκόζης. Καλό είναι επίσης, κατά την τακτική ιατρική εξέταση, να γίνεται αδρός έλεγχος για τυχόν πρώιμα σημεία μυοσκελετικών βλαβών.

στα χρωματα του διαβήτη

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Γράφει ο:

ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΕΛΙΔΩΝΗΣ Συντονιστής Διευθυντής Διαβητολογικού και Καρδιομεταβολικού Κέντρου Metropolitan Hospital

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΟΣ ΣΕ

ΦΑΡΜΑΚΑ

Στην κατηγορία των ειδικών τύπων σακχαρώδη διαβήτη περιλαμβάνεται ο διαβήτης ο προκαλούμενος από φάρμακα ή χημικές ουσίες, ο λεγόμενος φαρμακογενής διαβήτης. Διάφορα φάρμακα πραγματικά μπορούν να προκαλέσουν υπεργλυκαιμία μέσω διαφόρων παθοφυσιολογικών μηχανισμών. Κυρίως μέσω άμεσων κυτταροτοξικών επιδράσεων στα παγκρεατικά κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη ή μέσω διαταραχών της ιστικής ινσουλινοευαισθησίας, προάγοντας ιστική ινσουλινοαντίσταση.

στα χρωματα του διαβήτη

Βεβαίως, προτού αποδοθεί η αιφνίδια εμφάνιση του ΣΔ στη διαβητογόνο επίδραση κάποιας φαρμακευτικής αγωγής, θα πρέπει να αποκλεισθούν άλλες διαγνώσεις διαβήτη (π.χ. οι γνωστές μορφές διαβήτη, τύπος 1, τύπος 2, LADA, MODDY κ.λπ.). Ασθενείς μεταβολικά επιβαρυμένοι, όπως οι παχύσαρκοι, οι ασθενείς με ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου, οι ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο ή προδιαβήτη έχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν διαβήτη μετά από τη χορήγηση κάποιων “διαβητογόνων” φαρμάκων.

Φάρμακα Αναφέρουμε τις κυριότερες φαρμακευτικές αγωγές που έχουν ενοχοποιηθεί για διαβητογόνο δράση.

Αντιϋπερτασικά: Οι αναστολείς

ΟΤΑΝ ΧΟΡΗΓΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΘΕΡΑΠΟΝΤΑ ΙΑΤΡΟ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΜΕ ΠΙΘΑΝΗ ΔΙΑΒΗΤΟΓΟΝΟ ΔΡΑΣΗ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΑΚΤΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ. ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΣΔ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΠΑΝΕΚΤΙΜΗΣΗ ΟΦΕΛΟΥΣ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ.

του συστήματος ρενίνης- αγγειοτασίνης και οι αναστολείς διαύλων ασβεστίου, που είναι οι πλέον συνήθεις αντιϋπερτασικές αγωγές δεν ενοχοποιούνται για διαβητογόνο δράση. Τα διουρητικά και περισσότερο τα θειαζιδικά διουρητικά σχετίζονται με αυξημένο (αλλά όχι ιδιαίτερα) κίνδυνο εμφάνισης ΣΔ, κυρίως λόγω της μειωμένης έκκρισης ινσουλίνης, ως αποτέλεσμα της μείωσης του καλίου που προκαλούν. Τέλος, οι μη καρδιοεκλεκτικοί β-αποκλειστές μπορούν να προκαλέσουν διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης και υπεργλυκαιμία, μέσω της μείωσης της έκκρισης ινσουλίνης.

στα χρωματα του διαβήτη

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Αντιψυχωσικά: Η ολανζαπίνη, η ρισπεριδόνη και οι φαινοθειαζίνες έχουν διαβητογόνο επίδραση, μέσω της ευόδωσης της ινσουλινοαντίστασης, λόγω της αύξησης του σωματικού βάρους που προκαλούν.

νολογούνται πολλοί. Οι κυριότεροι είναι, όμως, η μείωση της λειτουργικότητας του β-κυττάρου και η μείωση της ιστικής ινσουλινοευασθησίας, λόγω μείωσης της κυκλοφορούσας αντιτονεκτίνης.

Αναστολείς πρωτεασών (φάρμακα που

Κορτικοστεροειδή

χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της HIV λοίμωξης): Προκαλούν υπεργλυκαιμία, γιατί αυξάνουν την ινσουλινοαντίσταση των ιστών, ενώ φαίνεται ότι επηρεάζουν την έκκριση ινσουλίνης, καθώς αναστέλλουν τη μετατροπή της προϊνσουλίνης σε ινσουλίνη στο ενδοκυττάριο επίπεδο του β- παγκρεατικού κυττάρου.

Είναι φάρμακα που χορηγούνται συχνά από πολλές ιατρικές ειδικότητες για πολλά νοσήματα (κυρίως φλεγμονώδη και αυτοάνοσα νοσήματα). Η χρήση τους μπορεί να προκαλέσει υπεργλυκαιμία ή ΣΔ σε ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών (έως και 60%) που τα λαμβάνουν.

Στατίνες: Είναι πολύ μεγάλη η επιστημονική συζήτηση και πολλά τα επιστημονικά δεδομένα τα τελευταία 10-15 χρόνια για τη συσχέτιση της χρήσης στατινών με τη διαταραχή ανοχής στη γλυκόζη. Δύο μεγάλες μετα-αναλύσεις έδειξαν θετική συσχέτιση της χρήσης στατινών με την εμφάνιση διαβήτη, με αύξηση του κινδύνου κατά 9 -12%. Οι διαβητογόνες, πάντως, δράσεις των στατινών ποικίλλουν. Κάποιες από αυτές, όπως η πραβαστατίνη και η πιταβαστατίνη δεν φαίνεται να συνοδεύονται με αυξημένη επίπτωση ΣΔ. Ακόμη όμως και με τις στατίνες που παρουσιάζουν θετική συσχέτιση με την εμφάνιση ΣΔ, φαίνεται ότι ο κίνδυνος αυτός εμφάνισης ΣΔ είναι αυξημένος, κυρίως σε αυτούς που έχουν προδιαθεσικούς παράγοντες να αναπτύξουν ΣΔ (παχύσαρκοι, έχοντες μεταβολικό σύνδρομο, καρδιοπάθεια και κυρίως, οι έχοντες προδιαβήτη). Ποιοι οι υπεύθυνοι μηχανισμοί για τη διαβητογόνο δράση των στατινών; Πιθα-

στα χρωματα του διαβήτη

(γλυκοκορτικοειδή):

Ο κυριότερος μηχανισμός της διαβητογόνου δράσης τους είναι η αύξηση της αντίστασης στην ινσουλίνη, με συνέπεια την αυξημένη ηπατική παραγωγή γλυκόζης και τη μειωμένη πρόσληψη γλυκόζης στους μύες και το λιπώδη ιστό. Αποτέλεσμα όλων αυτών των επιδράσεων είναι η εμφάνιση υπεργλυκαιμίας και κυρίως μεταγευματικής υπεργλυκαιμίας. Η βαρύτητα της υπεργλυκαιμίας από γλυκοκορτικοειδή ποικίλλει από ήπια και ασυμπτωματική έως σοβαρή. Εξαρτάται από τη δραστικότητα, τη δόση και τη χρονιότητα χορήγησης του γλυκοκορτικοειδούς.

Προφυλάξεις Για όλα τα παραπάνω, είναι πολύ σημαντικό πριν από την έναρξη αγωγής με γλυκοκορτικοειδή, να γίνεται έλεγχος για ΣΔ και κατά τη διάρκεια της αγωγής να γίνεται τακτική παρακολούθηση του σακχάρου με έμφαση στον έλεγχο του μεταγευματικού σακχάρου (2 ώρες μετά το φαγητό).

Η επιλογή αγωγής για την αντιμετώπιση της υπεργλυκαιμίας λόγω λήψης κορτικοειδών εξατομικεύεται. Μπορούν να χορηγηθούν υπογλυκαιμικά δισκία, ωστόσο πιο αποτελεσματικές είναι οι αγωγές με αγωνιστές GLP-1 ή με ινσουλίνη. Συνήθως, η υπεργλυκαιμία και ο ΣΔ υποχωρούν μετά τη διακοπή των γλυκοκορτικοειδών.

Συνοψίζοντας... Αρκετά από τα συνήθη συνταγογραφούμενα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν υπεργλυκαιμία ή ΣΔ. Ο ΣΔ που επάγεται από τα φάρμακα είναι συνήθως ΣΔ τύπου 2 και στην πλειοψηφία των περιπτώσεων εξαφανίζεται μετά τη διακοπή της αγωγής. Η βαρύτητα της υπεργλυκαιμίας από φάρμακα ποικίλλει από ήπια, έως σοβαρή (κυρίως με τα γλυκοκορτικοειδή). Όταν χορηγείται από το θεράποντα ιατρό φαρμακευτική αγωγή με πιθανή διαβητογόνο δράση θα πρέπει πριν την έναρξη και κατά τη διάρκεια της αγωγής να γίνεται τακτική παρακολούθηση της γλυκόζης. Σε περίπτωση εμφάνισης ΣΔ θα πρέπει να γίνεται επανεκτίμηση οφέλους και κινδύνου από τη συνέχιση της αγωγής. Αν το όφελος του φαρμάκου υπερισχύει του κινδύνου εμφάνισης ΣΔ, η αγωγή συνεχίζεται κανονικά και ο προκύπτων ΣΔ αντιμετωπίζεται με τη θεραπεία που εφαρμόζεται κλασικά στο ΣΔ τύπου 2.

Βιβλιογραφία

Τελικά, ο ΣΔ που οφείλεται σε φάρμακα δεν είναι ένας άγνωστος τύπος διαβήτη, ούτε επικίνδυνος. Σήμερα, έχουμε όλη τη γνώση να τον διαγνώσουμε και να τον αντιμετωπίσουμε με επάρκεια.

1. Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία: Σακχαρώδης Διαβήτης επαγόμενος από φάρμακα Αθήνα 2019 σελ 87 -90. 2. Laakso M, Kuusisto J. Diabetes Secondary to treatment with statins Curr. Diab Rep 2017;17-10. 3. Fathallah N, SlimR, Lorifs et al: Druginduced Hyperglycaemia and Diabetes Drug Saf. 2015;38:1153-1168. 4. Θανοπούλου Α, Σωτηροπούλος Α Νούτσου Μ etal: Φαρμακευτικά αίτια του Σακχαρώδη Διαβήτη στο: Σύγχρονη Διαβητολογία 2019:19:261-264.

στα χρωματα του διαβήτη

ΥΓΕΙΑ & ΕΥΕΞΙΑ

Γράφει η:

ΙΩΑΝΝΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΥ Χειρουργός Οδοντίατρος

Πολλές φορές δηλώνουμε με ιδιαίτερη ευκολία ότι το στόμα μας είναι ο καθρέφτης του σώματός μας, χωρίς όμως να το έχουμε σκεφτεί πολύ…. Η αλήθεια είναι ότι πλήθος ασθενειών έχουν στοματικές εκδηλώσεις και κάποιες κάνουν την αρχική τους εμφάνιση από τη στοματική κοιλότητα. Έτσι, πολλές φορές, η δυσάρεστη αναπνοή αποτελεί ένα πρώτο τους σύμπτωμα...

στα χρωματα του διαβήτη

ΤΙ ΛΕΕΙ Η ΑΝΑΠΝΟΗ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ

υγεία μας;

Η ύπαρξη αρρύθμιστου διαβήτη (κυρίως ινσουλινοεξαρτώμενου) έχει μια ιδιαίτερη «σχέση» με τη στοματική κοιλότητα και την αναπνοή.

Πολλές ασθένειες προκαλούν αιμορραγική διάθεση των ούλων και τη ταυτόχρονη διόγκωσή τους, στοματικά έλκη, ξηροστομία και στοματίτιδα. Συμβάματα, τα οποία συχνά προκαλούν δυσάρεστη αναπνοή (ή αλλιώς χαλίτωση). Ο πιο συχνός λόγος ύπαρξης δυσάρεστης αναπνοής είναι η ουλίτιδα και η περιοδοντίτιδα. Και οι δύο νόσοι μπορεί να οφείλονται σε διάφορους λόγους, εξαρτώνται όμως άμεσα από τη στοματική υγιεινή. Συχνά συναντάμε ουλίτιδα/ περιοδοντίτιδα σε άτομα με έντονες ορμονικές διακυμάνσεις (π.χ. προβλήματα με τον θυρεοειδή, εγκυμοσύνη), σε άτομα που πάσχουν από βαριές αναιμίες, σε άτομα με εντερικές παθήσεις (π.χ. στη νόσο του Crohn έχει παρατηρηθεί μεγάλη συσχέτιση με ταχέως εξελισσόμενη περιοδοντίτιδα και ελκώσεις στο στοματικό βλεννογόνο και άρα δυσάρεστη αναπνοή). Πολλοί ασθενείς θεωρούν ότι η δυσάρεστη αναπνοή οφείλεται σε κάποιο χαλασμένο δόντι. Στη πραγματικότητα, όμως, για να φτάσει να επηρεασtεί δυσάρεστα η αναπνοή μας από την τερηδόνα, θα πρέπει ο αριθμός των χαλασμένων δοντιών να είναι σχεδόν διψήφιος! Η λιθίαση των αμυγδαλών έχει επίσης σχετιστεί με δυσάρεστη αναπνοή. H λιθίαση των αμυγδαλών συνίσταται στον σχηματισμό μαζών στο πίσω μέρος των αμυγδαλών μετά από συνεχόμενες αμυγδαλίτιδες. Επειδή αυτές οι μάζες απαρτίζονται από νεκρά κύτταρα, βλέννα και υπολείμματα τροφών, η οσμή που προκαλούν είναι ιδιαίτερα δυσάρεστη με αποτέλεσμα να προκαλούν και δυσάρεστη αναπνοή.

στα χρωματα του διαβήτη

ΥΓΕΙΑ & ΕΥΕΞΙΑ

Διαβήτης Η ύπαρξη αρρύθμιστου διαβήτη (κυρίως ινσουλινοεξαρτώμενου) έχει μια ιδιαίτερη «σχέση» με τη στοματική κοιλότητα και την αναπνοή. Όταν το σάκχαρο στο αίμα παραμένει σε υψηλό επίπεδο, διενεργείται μια αλληλουχία αντιδράσεων στον οργανισμό με αποτέλεσμα να συγκεντρώνονται κετόνες στο αίμα (διαβητική κετοξέωση). Τα κυριότερα συμπτώματα της διαβητικής κετοξέωσης είναι: α) φρουτώδης οσμή αναπνοής, β) ξηροστομία, γ) δυσκολία στην αναπνοή ή ταχύπνoια, δ) κώμα. Θα πρέπει να επισημάνουμε, ότι η ξηροστομία και η έντονη ερυθρότητα του στοματικού βλενογόννου και της γλώσσας, λόγω διαβήτη, μπορούν να προκαλέσουν και δυσάρεστη αναπνοή, λόγω της δημιουργίας αναερόβιων μικροβίων. Τέλος, κάτι που θα πρέπει να αναφερθεί είναι η αμφίδρομη σχέση του διαβήτη με την περιοδοντική νόσο. Ο σακχαρώδης διαβήτης δεν προκαλεί περιοδοντίτιδα, όλες οι μελέτες έχουν όμως δείξει ότι ο διαβήτης ενεργεί ως τροποποιητικός παράγοντας στους περιοδοντικούς ιστούς και στη χλωρίδα του θυλάκου, με αποτέλεσμα την ταχεία εξέλιξη της περιοδοντικής νόσου.

Ξηροστομία Η ξηροστομία από όπου και αν «προέρχεται» προκαλεί δυσάρεστη αναπνοή. Για παράδειγμα, όταν έχουμε κρυολόγημα και μπουκωμένη μύτη, η στοματική αναπνοή είναι αναπόφευκτη (ιδίως κατά τη διάρκεια της νυκτερινής κατάκλισης), με αποτέλεσμα την εμφάνιση ιδιαίτερα δυσάρεστης αναπνοής, αφού η στοματική

στα χρωματα του διαβήτη

κοιλότητα κατακλύζεται από αναερόβια μικρόβια και βλέννα από τη μύτη. Η ξηροστομία πολύ συχνά είναι επίσης κύριο εύρημα του συνδρόμου Sjogren.

Άλλες αιτίες Οι ασθενείς που πάσχουν από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα παραπονούνται επίσης συχνά για δύσοσμη αναπνοή. Η γονόρροια, η σύφιλη καθώς και το HIV έχουν έντονες στοματικές εκδηλώσεις (με αποτέλεσμα τη δύσοσμη αναπνοή) σχεδόν σε όλους τους ασθενείς, από τα πρώτα κιόλας στάδια της νόσου. Οι ασθένειες αυτές χαρακτηρίζονται από στοματικά έλκη, ελκονεκρωτική ουλίτιδα, πετέχειες ή βλεννώδεις πλάκες. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι επίσης μια ασθένεια που εκδηλώνεται και με στοματικές βλάβες, όπως αυτόματη αιμορραγία ούλων, εξελκώσεις και στοματίτιδα, με αποτέλεσμα να υπάρχει μια δυσάρεστη οσμή στη στοματική κοιλότητα που πολλοί ασθενείς την παρομοιάζουν με μυρωδιά ψαριού. Δύσοσμη αναπνοή συναντάται και στην ηπατική ανεπάρκεια – η κατάσταση αυτή είναι μάλιστα γνωστή ως ηπατική δυσοσμία. Σε αυτήν την περίπτωση, η αναπνοή θυμίζει οσμή μούχλας λόγω του αυξημένου διμεθυλοσουλφιδίου. Τέλος, εντόπιση δυσάρεστης αναπνοής υπάρχει στην γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, η οποία χαρακτηρίζεται ως όξινη και συχνά θυμίζει την οσμή του εμέτου. Υπάρχουν αρκετοί τρόποι αντιμετώπισης της δυσάρεστης αναπνοής, ο κυριότερος όμως είναι η εύρεση του αιτίου και η άρση του και όχι η συγκάλυψή του!

στα χρωματα του διαβήτη

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Γράφει ο:

ΧΑΡΗΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΠΟΥΛΟΣ MMEDSCI., SRD, PHDC Κλινικός Διαιτολόγος - Βιολόγος

ΟΛΙΓΟΘΕΡΜΙΔΙΚΕΣ ΓΛΥΚΑΝΤΙΚΕΣ ΥΛΕΣ

22 +

ΜΥΘΟΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ

Τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά είναι συστατικά έντονης γλυκύτητας με λίγες ή καθόλου θερμίδες, τα οποία προστιθέμενα σε τρόφιμα και ποτά παρέχουν την επιθυμητή γλυκύτητα χωρίς το ενεργειακό περιεχόμενο της ζάχαρης. H χρήση τους είναι ιδιαιτέρως διαδεδομένη, ενώ πολλές επιστημονικές μελέτες και αρχές ασφάλειας τροφίμων επιβεβαιώνουν σταθερά την ασφάλειά τους. Έτσι, σήμερα χρησιμοποιούνται ευρέως ως υποκατάστατο της ζάχαρης, στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής.

στα χρωματα του διαβήτη

P u p l i

ΑΝΑΚΟΥΦΙΖΟΥΝ ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΝ

ΚΑΛΤΣΕΣ ΓΙΑ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ, ΛΕΠΤΗ ΠΛΕΞΗ 100% ΒΑΜΒΑΚΙ ΜΕΡΣΕΡΙΖΕ

ΚΑΛΤΣΕΣ ΓΙΑ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ, XΟΝΔΡΗ ΠΛΕΞΗ 100% BAMBOO

Οι ασθενείς με διαβήτη θέλουν ιδιαίτερη προσέγγιση και φροντίδα.

Τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά μπορούν να βοηθήσουν στον έλεγχο πρόσληψης τροφής και στην τήρηση του σχεδίου διαχείρισης βάρους, χωρίς το άτομο να στερείται τη γεύση και την απόλαυση.

Τώρα, ο φαρμακοποιός με τις ΚΑΛΤΣΕΣ ΓΙΑ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ ΠΟΥΡΝΑΡΑ, έχει ένα νέο όπλο για να διευκολύνει την καθημερινότητά τους και να τους προστατέψει από κινδύνους. Οι κάλτσες ΠΟΥΡΝΑΡΑ είναι κατασκευασμένες από 100% φυσικές ίνες χωρίς την προσθήκη Νάιλον ή άλλων συνθετικών ινών, κυκλοφορούν σε 2 τύπους με ΛΕΠΤΗ ή ΧΟΝΔΡΗ πλέξη, είναι ευκολοφόρετες, χωρίς λάστιχο για να μην σφίγγουν το πόδι. 3Αντιϊδρωτικές 3Αντιαλλεργικές 3Μειώνουν την τριβή 3Αντιολισθητικές 3Βελτιώνουν την κυκλοφορία του αίματος 3Αποφεύγονται οι τραυματισμοί ΜΟΝΟ ΣΤΑ ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ ΚΑΛΤΣΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΠΟΥΡΝΑΡΑ ΤΗΛ. ΚΕΝΤΡΟ: 210 5139 076 & 78 www.pournara.gr

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΜΥΘΟΣ. Ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Τα

ΑΛΗΘΕΙΑ. Με την αντικατάσταση της ισο-

Τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά είναι λιγότερο γλυκά από τη ζάχαρη.

γλυκαντικά χαμηλής θερμιδικής αξίας είναι μερικές εκατοντάδες φορές πιο γλυκά από την επιτραπέζια ζάχαρη και για αυτό χρειάζονται μόνο πολύ μικρές ποσότητές τους για να προσφέρουν το επιθυμητό επίπεδο γλυκύτητας στα τρόφιμα και τα ποτά. Παράλληλα, προσδίδουν πολύ λίγες ή καθόλου θερμίδες στο τελικό προϊόν και δεν επηρεάζουν τα επίπεδα γλυκόζης του αίματος, στοιχείο που τα καθιστά πολύ χρήσιμα για τα άτομα με διαβήτη ή άτομα που θέλουν να προσέξουν συνολικά τη διατροφή τους. Μεγάλη ποικιλία προϊόντων περιέχει ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά: αναψυκτικά, γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως γιαούρτια και παγωτά, επιδόρπια, τσίχλες, καρυκεύματα όπως σάλτσες, μουστάρδες και κέτσαπ, μπισκότα και γλυκά αλλά και πολλά άλλα προϊόντα, όπως πολυβιταμίνες και σιρόπια για το βήχα.

Τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά συμβάλλουν στην απώλεια βάρους.

δύναμης γλυκύτητας ζάχαρης χωρίς τις ισοδύναμες θερμίδες και την αυξανόμενη γευστικότητα των υγιεινών και χαμηλοθερμιδικών τροφίμων, τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά, αν χρησιμοποιηθούν με συνέπεια και όχι σε υπερβολή, μπορούν να αποδειχθούν χρήσιμα για διατήρηση αλλά και τη μείωση του βάρους. Τα ολιγοθερμιδικά προϊόντα μπορεί να βοηθήσουν μερικούς ανθρώπους να τρώνε λιγότερο και μπορούν να τους βοηθήσουν να απολαμβάνουν περισσότερο το γεύμα τους, διατηρώντας τον έλεγχο των θερμίδων τους και μειώνοντας τις ενοχές τους για το φαγητό τους. Με αυτόν τον τρόπο, τα γλυκαντικά μπορούν να βοηθήσουν στον έλεγχο πρόσληψης τροφής και στην τήρηση του σχεδίου διαχείρισης βάρους, χωρίς το άτομο να στερείται τη γεύση και την απόλαυση.

Τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά είναι κατάλληλα για τα άτομα με διαβήτη.

ΑΛΗΘΕΙΑ. Καθώς δεν επηρεάζουν τα επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης στο αίμα, οι ολιγοθερμιδικές γλυκαντικές ύλες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παροχή τροφίμων και ποτών με γλυκιά γεύση σε άτομα που πρέπει να παρακολουθούν προσεκτικά την πρόσληψη υδατανθράκων, όπως τα άτομα με διαβήτη. Αυτό που δεν θα πρέπει να παραβλέπει το άτομο με διαβήτη είναι ότι η αντικατάσταση της ζάχαρης δεν μηδενίζει το περιεχόμενο σε υδατάνθρακες π.χ. ενός μπισκότου ή ενός παγωτού χωρίς ζάχαρη.

στα χρωματα του διαβήτη

Σε Consensus Report της Αμερικανικής Ένωσης Διαβήτη (ADA), επιβεβαιώνεται ότι η αντικατάσταση της ζάχαρης με υποκατάστατα θα μπορούσε να μειώσει την ημερήσια πρόσληψη υδατανθράκων και θερμίδων και θα μπορούσε να επηρεάσει θετικά τον γλυκαιμικό έλεγχο, το βάρος και τον καρδιομεταβολικό έλεγχο, εφόσον η πρόσληψη θερμίδων δεν αντισταθμίζεται από άλλες πηγές. Παρομοίως, ο Diabetes UK κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αντικατάσταση των ελεύθερων σακχάρων με γλυκαντικά χαμηλής περιεκτικότητας σε θερμίδες (LNCS) μπορεί να είναι μια χρήσιμη στρατηγική για τη διαχείριση της γλυκόζης: «Τα LNCS αποδεικνύονται ασφαλή και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μέρος μιας στρατηγικής για ενήλικες και τα παιδιά στη διαχείριση του βάρους και του διαβήτη».

Οι ολιγοθερμιδικές γλυκαντικές ύλες δεν είναι ασφαλείς.

ΜΥΘΟΣ. Τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά είναι από τα πιο μελετημένα συστατικά στον κόσμο. Νέες έρευνες που δημοσιεύονται κάθε χρόνο προσθέτουν περαιτέρω στοιχεία στις τρέχουσες γνώσεις μας. Έχουν δημοσιευθεί νέες μελέτες παρατήρησης, κλινικές δοκιμές και διάφορες συστηματικές ανασκοπήσεις που πιστοποιούν την ασφάλεια συγκεκριμένων γλυκαντικών για την υγεία μας.

Οι κυριότερες ύλες «έντονης γλυκύτητας» που έχουν εγκριθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι: 1. η ασπαρτάμη, 2. η ακεσουλφάμη-Κ, 3. το κυκλαμικό οξύ (και τα άλατά του), 4. η σουκραλόζη, 5. η σακχαρίνη (και τα άλατά της), 6. η νεοτάμη, 7. η στέβια (steviaglycosides – γλυκοζίτες στεβιόλης).

Η κατανάλωση γλυκαντικών χαμηλών θερμίδων είναι ασφαλής στα επίπεδα αποδεκτής ημερήσιας πρόσληψης (ADI) και η χρήση τους μπορεί να έχει οφέλη στη μείωση των θερμίδων, την απώλεια βάρους και τον έλεγχο της γλυκόζης, όταν χρησιμοποιούνται για την αντικατάσταση της ζάχαρης στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής.

στα χρωματα του διαβήτη

ΠΑΙΔΙ & ΕΦΗΒΟΣ

Γράφει η:

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΑΠΠΑΤΟΥ Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος – Συγγραφέας Πανεπιστήμιο της Αμιένης, Γαλλία

ΠΑΙΔΙ

παιχνίδι ΣΗΜΑΙΝΕΙ

Επέλεξα αυτόν τον τίτλο για να υπογραμμίσω την αξία και τη σπουδαιότητα του παιχνιδιού στη ζωή του παιδιού. Οι περισσότεροι ενήλικοι θεωρούμε το παιχνίδι «χασομέρι» και το απαξιώνουμε, νομίζοντας ότι τα παιδιά παίζουν επειδή δεν μπορούν να κάνουν κάτι πιο δημιουργικό και ουσιαστικό. Το παιχνίδι, όμως, είναι η αγαπημένη ενασχόληση των παιδιών. Τι θα πρέπει, λοιπόν, να προσέξουμε επιλέγοντας τα παιχνίδια των παιδιών; 72

στα χρωματα του διαβήτη

ò Τα παιχνίδια πρέπει να είναι πάντα κα-

τάλληλα για την ηλικία του παιδιού, διαφορετικά απογοητεύεται ή και εκτίθεται σε κινδύνους. ò Ένα ακριβό παιχνίδι δεν είναι υποχρεω-

τικά το καλύτερο ή το πιο κατάλληλο. ò Nα δίνετε προσοχή, ώστε τα υλικά από

τα οποία είναι φτιαγμένο το παιχνίδι να είναι μη τοξικά, ανθεκτικά και ασφαλή. ò Nα αναγράφεται στη συσκευασία ότι

τηρεί τα πρότυπα ασφαλείας που ορίζει η Eυρωπαϊκή Ένωση. Επίσης, να αναφέρει την ηλικία στην οποία απευθύνεται. ò Nα διαλέγετε το παιχνίδι με γνώμονα

τα ενδιαφέροντα του παιδιού και να κάνετε έρευνα αγοράς, χωρίς να αντιμετωπίζετε την όλη διαδικασία σαν «αγγαρεία». ò Nα μην παρασύρεστε από τις διαφημί-

σεις παιχνιδιών, που κατά κόρον προβάλλονται το διάστημα των εορτών και προτού αγοράσετε κάποιο παιχνίδι να εξετάζετε ποια είναι η χρησιμότητά του. ò Nα ρωτάτε το παιδί σας με ποια κριτή-

ρια διαλέγει κάθε παιχνίδι, δηλαδή τι του αρέσει, πώς θα το χρησιμοποιήσει κ.ά. ò Να το μάθετε να επιλέγει σωστά μέσα

από μια πληθώρα παιχνιδιών που προβάλλονται στις τηλεοπτικές διαφημίσεις.

στα χρωματα του διαβήτη

ΠΑΙΔΙ & ΕΦΗΒΟΣ

ò Θα διαπιστώσετε ότι συχνά τα

παιδιά απογοητεύονται όταν αντικρίσουν και πιάσουν στα χέρια τους ένα παιχνίδι που διαφημιζόταν στην τηλεόραση. Όταν το δουν από κοντά, συνήθως είναι πολύ μικρότερο, λιγότερο όμορφο κ.λπ. Bοηθήστε τα, λοιπόν,να μάθουν να συγκρίνουν. ò Όσο πιο μικρό είναι ένα παιδί, τόσο

πιο απλό πρέπει να είναι το παιχνίδι του. Αυτά που είναι δύσκολα ή σύνθετα για την ηλικία του σπάνια κεντρίζουν το ενδιαφέρον του. Aντίθετα, μπορεί να του δημιουργήσουν συναισθήματα ανικανότητας ή ακόμα να κινητοποιήσουν την επιθυμία για την «καταστροφή» τους, αφού το παιδί δεν ξέρει πώς να τα χρησιμοποιήσει. ò Να θυμάστε ότι είναι πολύ πιο ση-

μαντικό να παίζετε μαζί με το παιδί, έστω για λίγο κάθε μέρα, αντί να του αγοράζετε ακριβά παιχνίδια. ò Κάθε χρόνο κυκλοφορούν παιχνί-

δια χαμηλής ποιότητας και διφορούμενων μηνυμάτων. Aναμφίβολα, η ευθύνη της πολιτείας είναι μεγάλη. Eμείς, όμως, φέρουμε την κύρια ευθύνη της ανάπτυξης των παιδιών μας. Όπως ψάχνουμε επισταμένα τι ρούχα να τους αγοράσουμε ή σε ποιο σχολείο θα τα στείλουμε, είναι καλό να μάθουμε να επιλέγουμε σωστά και τα παιχνίδια που τους προσφέρουμε.

Παιχνίδια που προτιμούν… Από 9 μέχρι 12 μηνών Aπό τους πρώτους κιόλας μήνες της ζωής του, το παιδί κάνει τυχαίες και

στα χρωματα του διαβήτη

ΟΠΩΣ ΨΑΧΝΟΥΜΕ ΕΠΙΣΤΑΜΕΝΑ ΤΙ ΡΟΥΧΑ ΝΑ ΑΓΟΡΑΣΟΥΜΕ Ή ΣΕ ΠΟΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΘΑ ΣΤΕΙΛΟΥΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ, ΚΑΛΟ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΜΑΘΟΥΜΕ ΝΑ ΕΠΙΛΕΓΟΥΜΕ ΣΩΣΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΜΕ.

αυθόρμητες κινήσεις στην προσπάθειά του για εξερεύνηση. Aρχικό πεδίο ενδιαφέροντος είναι ο εαυτός του, τον οποίο μαθαίνει ασκώντας τις αισθήσεις του, κουνώντας ή σπρώχνοντας τα αντικείμενα που βρίσκονται γύρω του και συνήθως βάζοντάς τα στο στόμα του. Προτιμήστε, λοιπόν, παιχνίδια ασφαλή, που είναι κατάλληλα για την ηλικία του, όπως οι κουδουνίστρες ή οι υφασμάτινες μπάλες με έντονα χρώματα και διαφορετική υφή, τα πλαστικά ζωάκια που βγάζουν ήχους, τα μαλακά ζωάκια χωρίς χνούδι ή βιβλία με μεγάλες εικόνες γνωστών αντικειμένων.

Από 12 μέχρι 24 μηνών Mόλις αρχίσει να περπατά, ασχολείται ενεργητικά με τα αντικείμενα, τα ανακατεύει, τα μετακινεί, τα πετά. Προτιμήστε, λοιπόν, τα παιχνίδια που μπορεί να τα τραβήξει, να τα σπρώξει, όπως τα ζωάκια ή τα αυτοκινητάκια, παιχνίδια μίμησης, όπως το τηλέφωνο, η σκούπα, παιχνίδια που βγάζουν ήχους, κουτάκια που το ένα μπαίνει μέσα στο άλλο, βιβλία με εικόνες, κούνιες, τσουλήθρες.

Aπό 3 μέχρι 4 χρόνων Aπό τον 3ο χρόνο, το νήπιο αρχίζει να ενδιαφέρεται πλέον για πιο πολύπλοκα αντικείμενα και σχέσεις. Τώρα αρχίζει η αναζήτηση συντρόφων στο παιχνίδι, οι πρώτες διεκδικήσεις, αλλά και ο ανταγωνισμός. Προτιμήστε, λοιπόν, κύβους, παζλ, κούκλες, παιχνίδια με κουμπιά, κουτιά με μπογιές, βιβλία με μικρές ιστοριούλες, απλά τρενάκια, φορτηγά, μπουλντόζες, φάρμες με ζώα, ποδηλατάκια και φυσικά κούνιες και τσουλήθρες.

Aπό 4 μέχρι 6 χρόνων Το παιδί διαθέτει πλέον φαντασία που καλπάζει και έχει την τάση να συνομι-

στα χρωματα του διαβήτη

ΠΑΙΔΙ & ΕΦΗΒΟΣ

λεί και να δίνει ρόλους και ονόματα στα αντικείμενα, ανάλογα με τις εντυπώσεις που του προκαλούν. Δημιουργεί το δικό του κόσμο, στον οποίο υπάρχουν στοιχεία παντοδυναμίας. Παρατηρούμε ότι οι δυνατότητές του πολλαπλασιάζονται και γίνονται πιο σύνθετες. Το ίδιο παίζει πια ρόλους όπου είναι κυρίαρχο των καταστάσεων, αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, ενεργεί μόνο του, άλλοτε γίνεται τιμωρός ή προστατεύει τους καλούς.

Για τα παιδιά σχολικής ηλικίας Όσο μεγαλώνει, δηλαδή από τα 7-8 χρόνια του, αναπτύσσει την ικανότητα να οργανώνεται αυθόρμητα σε ομάδες, να υπακούει σε κανόνες, ενώ αυξάνεται και η κρίση του. Για αυτήν την ηλικία, προτιμήστε παιχνίδια μνήμης, παρατήρησης, βιβλία παιδικής λογοτεχνίας, παζλ, επιτραπέζια παιχνίδια, ποδήλατα, κατασκευαστικά παιχνίδια, ηλεκτρονικά.

Σ’ αυτήν την ηλικία προτιμήστε φάρμες με ζώα, σπίτια, παζλ, κύβους για κατασκευές, ντόμινο, βιβλία, χρώματα, δαχτυλομπογιές, άλμπουμ για φωτογραφίες, μαριονέτες και κουκλοθέΕίναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι: ατρο, τηλεκατευθυνόμεò Το παιδί ψυχαγωγείται με το παιχνίδι, γνωρίζει τον να παιχνίδια, ποδήλατα, εαυτό του και τον κόσμο που το περιβάλλει. μπάλες. ò Αποτελεί μέσο επικοινωνίας του παιδιού με τους

μεγάλους, αλλά και βασικό σημείο επαφής με τους συνομήλικούς του. ò Παίζοντας, διεγείρεται η φαντασία του, ασκείται η

κρίση του, αλλά και η εφευρετικότητά του. ò Mαθαίνει να εξωτερικεύει το άγχος και την επιθετι-

κότητά του και να αντιμετωπίζει τους φόβους του. ò Eπίσης, γνωρίζει σταδιακά τον άγνωστο κόσμο των

αντικειμένων, που με τα σχήματα και τα χρώματά τους κινούν το ενδιαφέρον του και το προκαλούν να τα εξερευνήσει. ò Το παιδί, μέσω του παιχνιδιού, προσπαθεί να βρει

απαντήσεις στα ερωτήματά του, ανακαλύπτοντας έτσι τις δυνατότητές του ή κάποια ιδιαίτερα ταλέντα ή κλίσεις. ò Eξάλλου, με το παιχνίδι ασκεί την κινητικότητά του

και ξεκινά για τη μεγάλη περιπέτεια της κατάκτησης του εξωτερικού κόσμου. ò Είναι τόσο σημαντικό, που χρησιμοποιείται σήμερα

από τους ειδικούς –ψυχολόγους, παιδοψυχιάτρους κ.ά.– ως διαγνωστικό και θεραπευτικό μέσο.

στα χρωματα του διαβήτη

210 6520062 www.meodigotodiaviti.gr

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Γράφει ο:

ΣΠΥΡΟΣ ΖΑΡΟΓΙΑΝΝΗΣ Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, BSc, Χαροκόπειο Παν/μιο Αθηνών Ειδίκευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη, M.Med. Sci, Ιατρική Σχολή Παν/μίου Γλασκώβης

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΑΙ ΠΡΩΙΝΟ

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΩ; Ένας από τους μεγαλύτερους προβληματισμούς των ατόμων με διαβήτη είναι το πρωινό γεύμα. Είναι απαραίτητο το πρωινό; Τι θα πρέπει να προτιμάμε; Γιατί έχω πάντα ανεβασμένο σάκχαρο μετά το πρωινό; Στο παρόν άρθρο θα απαντήσουμε σε όλες τις παραπάνω ερωτήσεις!

στα χρωματα του διαβήτη

νο αυτό, παρατηρούνται υψηλότερες τιμές σακχάρου αυτές τις ώρες σε άτομα με διαβήτη ή προδιαβήτη. Η αυξητική ορμόνη και η κορτιζόλη είναι δύο από τις ορμόνες, οι οποίες μειώνουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη και αυξάνουν την παραγωγή γλυκόζης από το ήπαρ.

Μεγάλο ποσοστό των ατόμων με διαβήτη αντιμετωπίζουν υψηλά σάκχαρα μετά από το πρωινό γεύμα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Ένας σημαντικός λόγος είναι η αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη τις πρώτες πρωινές ώρες. Το «φαινόμενο της αυγής», όπως αποκαλείται, προκαλείται από την έκκριση ορμονών τις πρώτες πρωινές ώρες που προετοιμάζει τον οργανισμό για το πρωινό ξύπνημα. Κατά το φαινόμε-

Ένας δεύτερος παράγοντας είναι η ποιότητα του πρωινού και η ποσότητα των υδατανθράκων που περιέχει. Τα κλασικά, δυτικού τύπου πρωινά που υπάρχουν σχεδόν σε κάθε σπίτι, όπως τα δημητριακά με γάλα, το τοστ, το ψωμί και το μέλι, περιέχουν μεγάλες ποσότητες υδατανθράκων και συνήθως είναι αρκετά υψηλού γλυκαιμικού δείκτη και χαμηλά σε πρωτεΐνες. Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Τα επίπεδα του σακχάρου να αυξάνονται απότομα την πρώτη ώρα και στη συνέχεια πέφτουν απότομα, προκαλώντας μεγάλες διακυμάνσεις στο σάκχαρο και στην όρεξη. Τελευταία επιστημονικά δεδομένα δείχνουν πως πρωινά γεύματα, χαμηλά σε υδατάνθρακες και πλούσια σε πρωτεΐνες, όχι μόνο μειώνουν τα επίπεδα του σακχάρου μετά το πρωινό γεύμα, αλλά βελτιώνουν τη γενικότερη γλυκαιμία της υπόλοιπης μέρας. Ο περιορισμός της κατανάλωσης υδατανθράκων στο γεύμα μειώνει τις υπεργλυκαιμίες μετά το γεύμα, αποτρέποντας τόσο την απότομη μεταγευματική υπερινσουλιναιμία όσο και την αντιδραστική υπογλυκαιμία. Αντίστοιχα, η μείω-

στα χρωματα του διαβήτη

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ση του γλυκαιμικού δείκτη του γεύματος προκαλεί σταδιακή και πιο ομαλή αύξηση των επιπέδων σακχάρου. Έτσι, φαίνεται πως το αίσθημα της πείνας μειώνεται μετά από τέτοια γεύματα, καθώς και η ανάγκη για την κατανάλωση κάποιου γλυκού κατά τη διάρκεια της ημέρας. Παραδείγματα πρωινών γευμάτων που ακολουθούν τους παραπάνω κανόνες είναι τα παρακάτω: ò Στραπατσάδα με λαχανικά και

πολύσπορα κριτσίνια ολικής άλεσης.

στα χρωματα του διαβήτη

P u p l i

ò Γιαούρτι χαμηλών λιπαρών με

μπανάνα, ταχίνι και αμύγδαλα. ò Φρυγανισμένο ψωμί ολικής

με αβοκάντο, ντοματίνια και cottage cheese. Και για να καταρρίψουμε ακόμη έναν μύθο. Οι τελευταίες επιστημονικές συστάσεις λένε πως πρέπει να καταναλώνουμε γεύμα μόνο όταν νιώθουμε πεινασμένοι και όχι επειδή «πρέπει» να φάμε κάτι. Έτσι, λοιπόν, το ίδιο ισχύει και για το πρωινό, το καταναλώνω μόνο εάν νιώθω την ανάγκη να τσιμπήσω κάτι. Έτσι, γνωρίζοντας πως υπάρχει αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη το πρωί, μπορούμε με ένα πρωινό πλούσιο σε πρωτεΐνες και χαμηλό σε υδατάνθρακες (ή/και υδατάνθρακες χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη), να αντιμετωπίσουμε τις πρωινές μεταγευματικές υπεργλυκαιμίες, να βελτιώσουμε τα επίπεδα σακχάρου και να νιώθουμε χορτάτοι την υπόλοιπη μέρα. Τέλος, μπορείτε να πειραματιστείτε με διαφορετικά πρωινά και να ελέγξετε το αποτέλεσμα που θα έχουν στα επίπεδα του σακχάρου σας και τελικά να ανακαλύψετε ποιο είναι κατάλληλο για εσάς. Ένα είναι το σίγουρο… η καλή μέρα, από το πρωί φαίνεται!

Η οικογένεια Σούκα για περισσότερο από μισό αιώνα παράγει μέλι. Πρώτος ο παππούς Νικόλαος, άνθρωπος της φύσης, αγάπησε τις μέλισσες και ξεκίνησε τα πρώτα του μελίσσια στο βουνό της καρδιάς του, το Χελμό. Την ίδια αγάπη μετέδωσε και στο γιο του Γιώργο, ιδρυτή της "ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΧΕΛΜΟΣ", στους Άνω Λούσους Καλαβρύτων. Σήμερα, τα τέσσερα παιδιά του ενωμένα με τους άρρηκτους δεσμούς μιας κυψέλης, με αγάπη και τεχνογνωσία, συνεχίζουν την παράδοση και παράγουν 15 διαφορετικές ποικιλίες μελιού όπως: Θυμαρίσιο, Ελάτης, Ελάτης Βανίλια, Ανθών, Πεύκο, Βελανιδιά, Κουμαριά, Ρείκι, Πορτοκαλιάς, Πολύκομπο, Ακακίας, Καστανιάς, Ευκάλυπτου, Χαρουπιάς, Πευκοθύμαρο, βιολογικό μέλι, γύρη, βασιλικό πολτό, παράγωγα μελιού, παστέλια και κεραλοιφή. email: info@melihelmos.gr Tηλ. επικοινωνίας 6953079622

ΥΓΕΙΑ & ΕΥΕΞΙΑ

Γράφει ο:

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΚΚΙΝΟΣ Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας Α' Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο. Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Γ.Ν.Α. "Λαϊκό".

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΜΕ ΦΑΡΜΑΚΑ

Σε ποιους και γιατί;

Η επίπτωση της παχυσαρκίας εμφανίζει εκρηκτική αύξηση, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη για αποτελεσματικές μεθόδους πρόληψης και θεραπείας. Ακρογωνιαίος λίθος για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είναι η υγιεινοδιαιτητική παρέμβαση (υποθερμιδική δίαιτα και αύξηση της σωματικής δραστηριότητας). Σε αυτήν την παρέμβαση, η φαρμακευτική αγωγή παίζει σημαντικό ενισχυτικό ρόλο.

στα χρωματα του διαβήτη

ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΒΟΗΘΟΥΝ ΣΕ ΠΟΛΛΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΠΩΛΕΙΑ ΒΑΡΟΥΣ ΜΕ ΥΓΙΕΙΝΟΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΝΑ ΕΠΙΤΥΧΟΥΝ ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ.

ΥΓΕΙΑ & ΕΥΕΞΙΑ

Η ιστορία της φαρμακευτικής αντιμετώπισης της παχυσαρκίας περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό σκευασμάτων, τα οποία έχουν αποσυρθεί, λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών. Μέχρι πρότινος, το φαρμακευτικό μας οπλοστάσιο περιελάμβανε μόνο την ουσία ορλιστάτη. Η ορλιστάτη κυκλοφορεί από τη δεκαετία του 1990 και, όπως και τα άλλα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας, έχει πολύ σαφείς ενδείξεις χορηγήσεως: Χορηγείται πάντα σε συνδυασμό με υγιεινοδιαιτητική αγωγή σε άτομα τα οποία, παρά την παρέμβαση στον τρόπο ζωής, εξακολουθούν να είναι παχύσαρκα, έχουν δηλαδή Δείκτη Μάζας Σώματος ≥30 kg/m2 [όπου ΔΜΣ=Βάρος(kg)/ Ύψος(m)2],ανεξάρτητα από το αν έχουν ή όχι συνοδές της παχυσαρκίας παθήσεις (σακχαρώδη διαβήτη, αρτηριακή υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, αποφρακτική υπνική άπνοια), καθώς και σε άτομα με ΔΜΣ ≥27, εφόσον συνυπάρχει κάποια από τις ανωτέρω παθήσεις. Η ορλιστάτη δρα τοπικά στον εντερικό αυλό, αποτρέποντας την απορρόφηση περίπου ⅓ του λίπους κάθε γεύματος. Λαμβάνεται από το στόμα πριν από κάθε κύριο γεύμα. Η αποτελεσματικότητά της είναι μέτρια: Συμβάλλει στην απώλεια επιπλέον 3-5% του αρχικού βάρους σε σύγκριση με τη σκέτη υγιεινοδιαιτητική αγωγή. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες της ορλιστάτης εκδηλώνονται στο γαστρεντερικό: Προκαλεί τάση για συχνή αφόδευση και απώλεια λιπαρών κοπράνων.

στα χρωματα του διαβήτη

Νέα σκευάσματα Το 2017 κυκλοφόρησαν στη χώρα μας δύο νέα σκευάσματα με ένδειξη τη φαρμακευτική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας: Ο συνδυασμός ναλτρεξόνης με βουπροπιόνη και η λιραγλουτίδη. Και τα δύο χορηγούνται με ιατρική συνταγή, δεν αποζημιώνονται όμως από τα ασφαλιστικά ταμεία, όπως άλλωστε και η ορλιστάτη. Ο συνδυασμός ναλτρεξόνης/βουπροπιόνης περιλαμβάνει ένα γνωστό αντικαταθλιπτικό φάρμακο (βουπροπιόνη) μαζί με έναν ανταγωνιστή των οπιοειδών (ναλτρεξόνη), που χρησιμοποιείται για την απεξάρτηση από το οινόπνευμα και τα οπιοειδή. Και οι δύο παράγοντες ενισχύουν τον κορεσμό. Το φάρμακο λαμβάνεται υπό μορφή δισκίων σε προοδευτικά αυξανόμενη δοσολογία, ώστε να περιοριστούν οι όποιες ανεπιθύμητες ενέργειες. Η αποτελεσματικότητα του συνδυασμού είναι περίπου διπλάσια της ορλιστάτης, δηλαδή απώλεια 8-10% του αρχικού βάρους. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ήπιες και περιλαμβάνουν κυρίως ναυτία, ζάλη και δυσκοιλιότητα. Οι αρχικοί φόβοι για ψυχιατρικές ανεπιθύμητες ενέργειες δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Στο συγκεκριμένο συνδυασμό, υπάρχει ο περιορισμός ότι, αν δεν έχει επιτευχθεί κλινικά σημαντική απώλεια βάρους (>5%) μετά από 3 μήνες πλήρους δόσης, το φάρμακο θα πρέπει να διακοπεί λόγω κόστους και πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών. Το ίδιο ισχύει και για τη λιραγλουτίδη. Η λιραγλουτίδη είναι ένα φάρμακο που χορηγείται με υποδόρια ένεση μια φορά την ημέρα και χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2. Μειώνει τις τιμές γλυκόζης στο αίμα μόνο όταν αυτές

P u p l i

είναι υψηλές (συνεπώς δεν προκαλεί υπογλυκαιμία) και ενισχύει το αίσθημα κορεσμού στον εγκέφαλο. Η παρατήρηση ότι οδηγούσε σε απώλεια βάρους τα άτομα με διαβήτη που το λάμβαναν, οδήγησε στην έγκριση κυκλοφορίας της και για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας (σε πιο υψηλή δόση), είτε συνυπάρχει διαβήτης ή όχι. Η αποτελεσματικότητά της είναι ιδιαίτερα ικανοποιητική, καθώς μπορεί να συμβάλει σε απώλεια του 8-10% του αρχικού βάρους. Κύρια ανεπιθύμητη ενέργεια είναι και εδώ η ναυτία, η οποία είναι παροδική και δοσοεξαρτώμενη, γι’ αυτό και η δόση του φαρμάκου αυξάνεται προοδευτικά, μέχρι την επίτευξη της ανώτερης δοσολογίας. Τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας βοηθούν σε πολλές περιπτώσεις ασθενείς που δεν έχουν ικανοποιητική απώλεια βάρους με υγιεινοδιαιτητική παρέμβαση να επιτύχουν πολύ σημαντικά αποτελέσματα. Η έρευνα στο χώρο αυτό είναι πυρετώδης και πιθανότατα τα επόμενα χρόνια οι κλινικοί ιατροί θα διαθέτουν ασφαλή και ακόμα πιο αποτελεσματικά «όπλα» για τη θεραπεία αυτής της σύγχρονης επιδημίας.

ΔΙΑΒΗΤΙΚΑ ΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ

Μοντέλο: 208-SM

Μοντέλο: 603-M

Μοντέλο: 208-SM

3Μαξιλαράκι στο πάνω μέρος της πτέρνας. 3Δερμάτινο εσωτερικά και εξωτερικά, με αποσπώμενο δερμάτινο ορθωτικό πέλμα.

3Εμποδίζει την ανάπτυξη των βακτηρίων και μυκήτων στο δέρμα. Αεροδιαπερατό.

3Αντιολισθητική σόλα με κλίση που γυμνάζει το σώμα κατά τη διάρκεια της κίνησης.

3Εύκαμπο στο πίσω μέρος. Χρώμα: Μαύρο

Δέρμα: Φυσικό

Νούμερα: 39-48

Φόρμα: Κανονική

-----------------------------------------------------------Μοντέλο: 603-M

3Δερμάτινο εσωτερικά και εξωτερικά. 3Κούμπωμα με Velcro για εύκολη ρύθμιση και καλύτερη προσαρμογή του υποδήματος στο πόδι.

3Χωρίς εσωτερικές ραφές. 3Εμποδίζει την ανάπτυξη βακτηρίων και μυκήτων στο δέρμα. Αεροδιαπερατό. Χρώμα: Μαύρο

Δέρμα: Φυσικό

Νούμερα: 39-48

Φόρμα: Κανονική

Στόχος των υποδημάτων είναι να αποφευχθούν πολλά ορθοπεδικά προβλήματα και να επεκταθεί η ζωή των διαβητικών ποδιών. Τα υποδήματα συνταγογραφούνται από τον ιατρό σας μέσω ΕΟΠΥΥ.

E-MAIL: info@roimedicals.gr ΤΗΛ.: 2532077552 / 6972924864 www.roimedicals.gr

στα χρωματα του διαβήτη

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Γράφει ο:

ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΚΛΗΜΕΝΤΙΔΗΣ MPHARM, MCLINPHARM, MSC Κλινικός Φαρμακοποιός

ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΩ ΜΕ ΤΑ ΛΗΓΜΕΝΑ ΦΑΡΜΑΚΑ; Ο χρόνος ζωής των φαρμακευτικών και ιατροτεχνολογικών προϊόντων επανέρχεται συχνά ως θέμα συζήτησης μεταξύ ασθενών και επαγγελματιών υγείας, ιδιαίτερα δε σε περιόδους οικονομικής στενότητας. Ωστόσο, αν και εκ πρώτης όψεως η ημερομηνία λήξης των φαρμάκων φαντάζει απλή έννοια, λίγοι γνωρίζουν λεπτομερώς τι ακριβώς εκφράζει.

στα χρωματα του διαβήτη

Οι κατασκευαστές φαρμάκων υποχρεούνται να αναγράφουν την ημερομηνία λήξης τους στην συσκευασία όλων των προϊόντων, ανεξαιρέτως. Επιπλέον, λόγω νομικών περιορισμών αλλά και των ενδεχόμενων ευθυνών που μπορεί να αναζητηθούν στα πλαίσια εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών, ποτέ ένας κατασκευαστής δεν θα συστήσει χρήση του προϊόντος του πέραν της αναγραφόμενης ημερομηνίας λήξης.

Πώς προκύπτουν, όμως, αυτές οι ημερομηνίες; Η ημερομηνία λήξης των φαρμάκων βασίζεται στις μελέτες σταθερότητας των προϊόντων εντός της αρχικής τους συσκευασίας. Αυτό σημαίνει αυτομάτως, ότι η ημερομηνία λήξης παύει να ισχύει όταν ένα προϊόν τίθεται εκτός συσκευασίας για παράδειγμα, όταν ανοίγεται ένα μπουκαλάκι που περιέχει κάψουλες ή όταν τα χάπια βγαίνουν από το blister για να τοποθετηθούν σε άλλη θήκη. Η μελέτη σταθερότητας είναι μία περίπλοκη διαδικασία, η οποία περιλαμβάνει την προσομοίωση της φυσιολογικής φθοράς των φαρμάκων μέσω της επιτάχυνσής της υπό αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες και της αναγωγής των αποτελεσμάτων στο βάθος του χρόνου. Αυτό που ουσιαστικά μας λέει ο κατασκευαστής είναι πως εγγυάται την πλήρη σταθερότητα του φαρμάκου τουλάχιστον μέχρι την αναγραφόμενη ημερομηνία. Όπως μπορεί εύκολα να καταλάβει κανείς, η βασικότερη παράμετρος που

στα χρωματα του διαβήτη

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Η ΒΑΣΙΚΟΤΕΡΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ ΠΟΥ ΚΑΘΟΡΙΖΕΙ ΤΟ ΜΕΓΙΣΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΠΟΥ ΤΟ ΕΚΑΣΤΟΤΕ ΠΡΟΪΟΝ ΘΑ ΔΙΑΤΗΡΗΣΕΙ ΤΗ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΤΟΥ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΓΑΝΟΛΗΠΤΙΚΑ ΤΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ (ΕΜΦΑΝΙΣΗ, ΧΡΩΜΑ, ΟΣΜΗ, ΓΕΥΣΗ Κ.Ο.Κ.), ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ.

μένα χάνουν ραγδαία τη δραστικότητά τους με το πέρας του χρόνου, όπως είναι τα στυλό αδρεναλίνης, ένα κρίσιμο διασωστικό φάρμακο για όσους έχουν αλλεργίες αναφυλακτικού τύπου. Αφετέρου, σπανιότερο μεν αλλά υπαρκτό, είναι το ενδεχόμενο η απώλεια της σταθερότητας να συνοδεύεται από ανάπτυξη τοξικών παραπροϊόντων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ανάπτυξη συνδρόμου Fanconi, ενός είδους αντιστρεπτής νεφρικής ανεπάρκειας, μετά την κατανάλωση ληγμένης τετρακυκλίνης.

Τι συμβαίνει με τις ταινίες μέτρησης σακχάρου; καθορίζει το μέγιστο χρονικό διάστημα που το εκάστοτε προϊόν θα διατηρήσει τη φυσικοχημική του σταθερότητα, αλλά και τα οργανοληπτικά του χαρακτηριστικά (εμφάνιση, χρώμα, οσμή, γεύση κ.ο.κ.), είναι οι συνθήκες αποθήκευσης. Αυτό επιβεβαιώθηκε εμφατικά, τόσο από τα ευρήματα του προγράμματος SLEP (Self-Life Extension Program) του Αμερικανικού Υπουργείου Άμυνας και του FDA, όσο κι από μελέτες άλλων ερευνητών, όπου διαπιστώθηκε ότι, σε συνθήκες ιδανικής φύλαξης (σκοτάδι, ξηρή και δροσερή ατμόσφαιρα), τα περισσότερα σκευάσματα στερεών φαρμακομορφών (χάπια, κάψουλες) πληρούν με επιτυχία τα κριτήρια σταθερότητας ακόμα και 3 χρόνια μετά τη λήξη, ενώ στη μελέτη του FDA κανένα εκ των 122 διαφορετικών φαρμάκων δεν απώλεσε τη σταθερότητά του στον πρώτο χρόνο μετά την ημερομηνία λήξης. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι θεωρούμε δεδομένο πως όλα τα φαρμακευτικά σκευάσματα μπορούν ανερυθρίαστα να χρησιμοποιηθούν μετά την ημερομηνία λήξης. Αφενός, υπάρχουν φάρμακα που διαπιστω-

στα χρωματα του διαβήτη

Τα διαθέσιμα δεδομένα είναι ακόμα λιγότερα για τις ταινίες μέτρησης σακχάρου. Ένα μικρό πείραμα που διεξήγαγε η εταιρεία Glucomart στις ΗΠΑ το 2014, έδειξε ότι όλες οι ταινίες που ελέγχθηκαν μέσα στον πρώτο χρόνο από την ημερομηνία λήξης τους έδωσαν αποτελέσματα εντός του αποδεκτού εύρους. Ωστόσο, το μικρό δείγμα αλλά και η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε δεν επιτρέπουν τη γενίκευση. Επιπλέον, όσο εξελίσσεται η τεχνολογία μέτρησης και χρησιμοποιούνται ένζυμα και αλγόριθμοι που επιτρέπουν ακριβέστερες μετρήσεις, τόσο μειώνεται η αξία του συγκεκριμένου πειράματος.

______________________________________________________ Βιβλιογραφία 1. Drugs Past Their Expiration Date. JAMA. 2016;315(5):510. 2. Khan S, Kona R, Faustino P, Gupta A, Taylor J, Porter D et al. United States Food and Drug Administration and Department of Defense Shelf-Life Extension Program of Pharmaceutical Products: Progress and Promise. Journal of Pharmaceutical Sciences. 2014;103(5):1331-1336. 3. Lyon R, Taylor J, Porter D, Prasanna H, Hussain A. Stability profiles of drug products extended beyond labeled expiration dates. Journal of Pharmaceutical Sciences. 2006;95(7):1549-1560. 4. Cantrell L, Suchard J, Wu A, Gerona R. Stability of Active Ingredients in Long-Expired Prescription Medications. Arch Intern Med. 2012;172(21):1685. 5. Simons F, Gu X, Simons K. Outdated EpiPen and EpiPen Jr autoinjectors: Past their prime? Journal of Allergy and Clinical Immunology. 2000;105(5):1025-1030. 6. Beery S, Miller C, Sheridan D. Can medications become harmful after the expiration date?. Nursing. 2019;49(8):17. 7. Using Expired Test Strips [Internet]. Glucomart. 2014 [cited 13 December 2019]. Available from: http://glucomart.com/expired-test-strips/

ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΡΘΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Λαμβάνοντας υπόψη τα προαναφερθέντα, μπορούμε να προτείνουμε τα εξής: ò Τα φάρμακα πρέπει να φυλάσσονται σε μέρος

σκιερό, ξηρό και με θερμοκρασία που δεν υπερβαίνει ποτέ τους 25 βαθμούς Κελσίου. ò Όσα φάρμακα έχουν κρίσιμο θεραπευτικό απο-

τέλεσμα (π.χ., αδρεναλίνη, ινσουλίνη, εισπνεόμενοι β-αγωνιστές για το άσθμα), δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μετά την ημερομηνία λήξης, γιατί η ενδεχόμενη απώλεια δραστικότητας μπορεί να βλάψει τον ασθενή. ò Οι υγρές φαρμακευτικές μορφές και ιδίως οι

σταγόνες ματιών και τα αντιβιοτικά σιρόπια πρέπει να απορρίπτονται μετά το πέρας της θεραπείας, λόγω πιθανότητας επιμόλυνσης. ò Όσον αφορά τις ταινίες μέτρησης σακχάρου: Σε

ινσουλινοεξαρτώμενους και ινσουλινοθεραπευόμενους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ληγμένες ταινίες σε καμία περίπτωση. Το ίδιο ισχύει και για ασθενείς που ακολουθούν θεραπεία με αντιδιαβητικά δισκία με σημαντικό δυναμικό πρόκλησης υπογλυκαιμίας (π.χ. σουλφονυλουρίες ή ανάλογα μεγλιτινίδης). Οι ασθενείς που δεν απαιτείται να ελέγχουν το σάκχαρό τους σε καθημερινή βάση, μπορούν να κάνουν περιστασιακή χρήση ταινιών που έχουν λήξει πρόσφατα μέχρι να ανανεώσουν το απόθεμά τους, πάντα όμως σε συνεννόηση με τον γιατρό και τον φαρμακοποιό τους. ò Τα ληγμένα φάρμακα πρέπει να απορρίπτονται

στους ειδικούς πράσινους κάδους των φαρμακείων. Τα ληγμένα φάρμακα ΔΕΝ δωρίζονται. ò Ωστόσο, φάρμακα που απέχουν περισσότερους

από 2 μήνες από την ημερομηνία λήξης τους, δεν έχουν ανοιχτεί, έχουν αποθηκευτεί ορθά σύμφωνα με τα παραπάνω και δεν απαιτούν διατήρηση στο ψυγείο, μπορούν να δωρίζονται σε όσους τα έχουν ανάγκη. Αν διαθέτετε τέτοια φάρμακα, μπορείτε να έλθετε σε επαφή με το Κοινωνικό Ιατρείο/Κοινωνικό Φαρμακείο της περιοχής σας ή με υπηρεσίες όπως η GIVMED (givmed.org).

στα χρωματα του διαβήτη

ΜΑΓΕΙΡΕΥΟΥΜΕ...ΝΟΣΤΙΜΑ & ΥΓΙΕΙΝΑ

κης λά

ίας Μαμα λ Η

90 90

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

ου

ρ υ λο

ρτοκαλιού ο π α ι άκ Υλικά

•

200 γρ. βούτυρο 1 μεγάλο αυγό φακελάκι bakinpowder

1 κεσεδάκι γιαούρτι στραγγιστό 2% 1 βανίλια Χυμό από 2 πορτοκάλια Ξύσμα από 2 πορτοκάλια 1 κουτ. γλυκού κανέλα

• •

Αλεύρι για όλες τις χρήσεις όσο πάρει (συνήθως παίρνει γύρω στα 600-700 γρ.)

•

Λίγο γάλα εβαπορέ

Εκτέλεση

Σε ένα μεγάλο μπολ χτυπάμε με το μίξερ το αυγό και το βούτυρο που το έχουμε σε θερμοκρασία δωματίου. Συνεχίζοντας το χτύπημα προσθέτουμε το χυμό πορτοκαλιού, το γιαούρτι, το ξύσμα πορτοκαλιού και την κανέλα. Προσθέτουμε τη βανίλια και το bakinpowder κοσκινισμένα και συνεχίζουμε το χτύπημα για άλλα 2 λεπτά. Με μια ξύλινη κουτάλα ανακατεύουμε το μείγμα ρίχνοντας παράλληλα λίγο-λίγο το αλεύρι. Όταν το μείγμα αρχίζει να σφίγγει το δουλεύουμε με το χέρι. Συνεχίζουμε να προσθέτουμε αλεύρι μέχρι να γίνει μια ζύμη που να πλάθεται χωρίς να κολλάει. Πλάθουμε τα κουλουράκια στο σχήμα που θέλουμε, τα τοποθετούμε σε ταψί στρωμένο με λαδόκολλα και τα αλείφουμε με λίγο γάλα εβαπορέ για κρούστα. Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 170 βαθμούς με αέρα μέχρι να ροδίσουν.

Η συνταγή για τα κουλουράκια πορτοκαλιού, αποτελεί αναδημοσίευση από το τεύχος # 13 του περιοδικού μας. Ευχαριστούμε από καρδιάς τον κ. Ηλία Μαμαλάκη που μας την παραχώρησε. στα χρωματα του διαβήτη 91