EF # 44 by Κaterina Κomita

Κατερινα ευαγγελατου ιι ΒιΚτωρ αρδιττης ιι Μπεν Φορςτερ – ντεΜπορα Μαγερς ιι eΦη Θεοδωρου ιι ςωτηρης ΧατζαΚης ληδα πρωτοψαλτη ιι Βαςιλης γιαςλαΚιωτης, αρης Μπινιαρης, ταΚης Βαρελλας ιι ειρηνη Καραγιαννη – Μυρτω παπαΘαναςιου λουντοΒiΚ λαγΚaρντ ιι ορεςτης ανδρεαδaΚης ιι ςτεΦανος τςιαλης ιι λενιω ΚαΚλεα ιι προδροΜος τςινιΚορης α. παπαδeλη ρωςετου, ι. πορτoλου, α. τροΜποyΚη ιι λαΚης παπαδοπουλος

Ρομέο Καστελούτσι H τέχνη είναι φωτιά

τάνια Καρβάλιο

Υφαίνοντας το χάος

Καραθάνος – Χρυσικόπουλος

Ιπτάμενοι και τζέντλεμεν

Άνταμ Κοέν

Τι ζητούσες στο Μόντρεαλ συ, ένας Υδραίος;

[

Στο εξώφυλλο, o Ρομέο Καστελούτσι από τον Lorenzo Gaudenzi

Xατζηχρήστου 23 & Mακρυγιάννη 11742 / AΘHNA / T. 210 9282900

H Eφημεριδα του Eλληνικου φεστιβaλ Eιδική έκδοση για το πρόγραμμα του 2015 Nο 44 (3/2015) [25/6/2015] ISSN: 1791-1729

]

Διευθυντής Σύνταξης: Hλίας Kανέλλης Eπιμέλεια ύλης: Μαίρη Κιτροέφ Σύνταξη: Έλια Aποστολοπούλου, Αλεξάνδρα Βουδούρη, Δομίνα Διαμαντοπούλου, Ματίνα Καλτάκη, Kατερίνα Kόμητα, Μυρτώ Λιαλιούτη, Nίκη Oρφανού, Μαρίλια Παπαθανασίου, Μυρτώ Πολυμίλη Συνεργάζονται: Ορέστης Ανδρεαδάκης, Έλενα Παπαλεξίου Κόμικς: Τόμεκ Γιοβάνης Φωτογράφοι: Bίκυ Γεωργοπούλου, Bασίλης Mαθιουδάκης Yπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο: Γιώργος Λούκος Σχεδιασμός: Z-axis Δημιουργικό: Aνδρέας Pεμούντης Eκτύπωση: MINDTINT A.E.

Eλληνικο Φεστιβαλ A.E. Διοικητικο Συμβουλιο Πρόεδρος: Γιώργος Λούκος Aντιπρόεδρος: Γιώργος Αντωνακόπουλος Mέλη: Πολυχρόνης Πολυχρονόπουλος Πόπη Σαρανταένα, Μάγια Λυμπεροπούλου Λιάνα Θεοδωράτου, Γιώργος Πέτρου ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΕΠΙΧΟΡΗΓΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΜΕΓΑΣ ΧΟΡΗΓΟΣ

ΧΟΡΗΓΟΣ

XOPHΓOI EΠIKOINΩNIAΣ

σελ. 26 4 10 12 14 16 18 22 23 24 26 28 30 32 34 35 36 38 40 41 42

ροΜεο Καςτελουτςι H Τεχνη εiναΙ φωΤΙα Κατερινα ευαγγελατου επαναΣΤαΣη: να ΚανεΙΣ Τη δοΥλεΙα ΣοΥ Με ενθοΥΣΙαΣΜο τανια ΚαρΒαλιο Μην Τα παΡαΤaΣ, o,ΤΙ ΚΙ αν ΣΥΜβεΙ! ΒιΚτωρ αρδιττης ο δΙαβολοΣ εΙναΙ η πληξη Μπεν Φορςτερ – ντεΜπορα Μαγερς Jesus CHrist superstar: ΜΙα δΙαχΡονΙΚη αξΙα νιΚος ΚαραΘανος – ΜαρΚελλος ΧρυςιΚοπουλος ΙπΤαΜενοΙ ΚαΙ ΤζενΤλεΜεν aνταΜ Κοeν ΤΙ ζηΤοyΣεΣ ΣΤο ΜoνΤΡεαλ ΣΥ, eναΣ ΥδΡαiοΣ; eΦη Θεοδωρου εΡωΤαΣ, θΡηΣΚεΙα, δοξα ΚαΙ εξοΥΣΙα ςωτηρης ΧατζαΚης η επΙδαΥΡοΣ εΙναΙ αΥΤη ποΥ ΜαΣ επΙλεγεΙ πoλεΜος ςτο ΒιετνaΜ ληδα πρωτοψαλτη η ΣηΜαΣΙα ΤοΥ να εΙΣαΙ ΣοβαΡοΣ Βαςιλης γιαςλαΚιωτης, αρης Μπινιαρης, ταΚης Βαρελλας η ψΥχη να Μη βολεΥεΤαΙ ειρηνη Καραγιαννη – Μυρτω παπαΘαναςιου Πυλaδης ΚαΙ Ιοκaςτη λουντοΒiΚ λαγΚaρντ Το θeαΤΡο οφεiλεΙ να βΡiΣΚεΤαΙ Σε ΚΡiΣη ορεςτης ανδρεαδaΚης θεΡΙνοΣ ΚΙνηΜαΤογΡαφοΣ ΣΤην πεΙΡαΙωΣ 260 ςτεΦανος τςιαλης να πΡοΣγεΙωνεΣαΙ ΚαΙ να Το παλεΥεΙΣ λενιω ΚαΚλεα δεν χοΡεΥω γΙα ΤοΥΣ αλλοΥΣ προδροΜος τςινιΚορης η πολη, Το ΣπΙΤΙ ΤοΥΣ! α. παπαδeλη, ι. πορτoλου, α. τροΜποyΚη νeοΣ ελληνΙΚοΣ χοΡοΣ λαΚης παπαδοπουλος αν δεν ηΜοΥν ΜοΥΣΙΚοΣ θα ηΜοΥν ενα ΣοΥΡγελο

η εικόνα και ο λόγος Metropolis

ME THN YΠOΣTHPIΞH

Ο μεγάλος εικονοκλάστης του ευρωπαϊκού θεάτρου, ο Ρομέο Καστελούτσι, είναι για τρίτη φορά στο Φεστιβάλ Αθηνών. Η δρ. Έλενα Παπαλεξίου, που γνωρίζει καλά τη δουλειά του, λέει ότι ο Μωυσής του, ο ήρωας του έργου που θα δούμε στην Πειραιώς 260, σε διάφορες παραστάσεις κρατά άγραφες πλάκες πάνω στις οποίες θα χαραχθούν νέοι νόμοι και εντολές, νέες εικόνες για την πραγματικότητα. Από τον Ιωάννη Δαμασκηνό, οπαδό των εικόνων στο επεισόδιο της εικονομαχίας του Βυζαντίου, έως τον Μάρσαλ ΜακΛούαν, θεωρητικό του χειραγωγητικού ρόλου των εικόνων των ΜΜΕ, και νεότερους θεωρητικούς, πολλοί συζητούν για το ρόλο της εικόνας στην κουλτούρα αλλά και στην εξουσία. Ο Δαμασκηνός έλεγε ότι «άλλον ουν εστίν η εικών και άλλον το εικονιζόμενον», παραπέμποντας στο λόγο – στη νηφάλια προσέγγιση, στην ερμηνεία, πέραν της ειδωλολατρίας. Μακριά από την ειδωλολατρία, στο πεδίο του λόγου, υποτίθεται ότι οι πολιτισμένες κοινωνίες συζητούν θεωρητικές, πολιτικές, αισθητικές διαφορές. Αλλά, δυστυχώς, ο λόγος δεν έχει τη δύναμη που πιστεύουν ότι έχει μερικοί δημιουργοί – ποιητές, συγγραφείς, φιλόσοφοι... Αλλά δεν υπάρχει πουθενά αλλού καταφύγιο έξω από το λόγο και τον πολιτισμό που παράγει. Τον πολιτισμό αυτόν υπερασπιστήκαμε και συνεχίζουμε να υπερασπίζουμε – και οι κενές πλάκες του Μωυσή μπορούν να συμπληρωθούν με λόγια και εικόνες που αυτός ο πολιτισμός παράγει, λόγια και εικόνες που συνεχίζουν να υπερασπίζονται τις πανανθρώπινες αξίες: τα δικαιώματα, τις ελευθερίες, την ανοχή, τον διάλογο, την πρόοδο.

editorial

ηλίας Κανέλλης

info Socìetas Raffaello Sanzio – ρομέο Καστελούτσι Go Down, Moses η αφήγηση μιας γυναίκας διακόπτεται από άλλες αφηρημένες αφηγήσεις και εικόνες. η γυναίκα εγκαταλείπει το μωρό της για να το σώσει, αυτό κι εμάς μαζί. Μιλάει τη γλώσσα του προφήτη Μωυσή και εξηγεί γιατί χρειαζόμαστε μια άλλη συμφωνία με τον θεό. ςτα Ιταλικά με Ελληνικούς υπέρτιτλους ςτέγη γραμμάτων και τεχνών 28-30 Ιουνίου 2015, 21:00 εισιτήρια: 30€ (Vip), 25€ (ζώνη α), 20€ (ζώνη β), 15€ (ζώνη γ), 15€, 10€ (φοιτητικό), 5€ (Άνεργοι, αΜεα)

ρομέο Καστελούτσι

H τέχνη είναι φωτιά από το Go Down, Moses, τίτλος παρμένος από ένα νέγρικο σπιρίτσουαλ, απουσιάζει ο Μωυσής. ακούμε γι’ αυτόν μέσα από την αφήγηση μιας γυναίκας. η γυναίκα εγκαταλείπει το μωρό της, όπως συμβαίνει και στην ιστορία του Μωυσή. Μας εξηγεί ότι χρειαζόμαστε έναν άλλο Μωυσή, ότι χρειαζόμαστε μια διαφορετική συμφωνία με τον Θεό. η γυναίκα εγκαταλείπει το μωρό της για να το σώσει – και για να μας σώσει. η γυναίκα μιλάει τη γλώσσα του προφήτη. από τη νίκη ορφανού 4 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #44 [25 Ιουνίου 2015]

ΘEATPO

ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΚΑΙ ελΠΙΔΑ ο ςέρτζο ςκαρλατέλα και η ράσα ντάργουις, από την παράσταση Go Down, Moses. o ρομέο Καστελούτσι (απέναντι) ισχυρίζεται ότι «η τραγωδία υπάρχει τη στιγμή που χάνουμε κάθε ελπίδα. γι’ αυτό είναι σπουδαία».

φωνή του Ρομέο Καστελούτσι, από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, συνοδεύεται από τον ήχο των βημάτων του, καθώς περπατά βιαστικά στο δρόμο. Έπειτα μπαίνει στο τραμ. διακρίνω ομιλίες στα ιταλικά, ανακατεμένες με θόρυβο πόλης. ο Καστελούτσι εξηγεί ότι η αφήγηση της γυναίκας είναι ο σκελετός της παράστασης, που διακόπτεται από άλλες, αφηρημένες σκηνές, από εικόνες. επιμένω στην ερώτησή μου: γιατί η γυναίκα εγκαταλείπει το μωρό της; Go Down, Moses Στα νέγρικα σπιρίτσουαλς υπάρχει πάντα κάποια αναφορά στον Μωυσή. είναι γι’ αυτούς ο πιο σημαντικός χαρακτήρας της βίβλου, γιατί μπόρεσε να σώσει τους ανθρώπους του από τη σκλαβιά. ποιος όμως είναι ο σκοπός του διάσημου Ιταλού σκηνοθέτη και των socìetas raffaello sanzio, που έρχονται για τρίτη φορά στο φεστιβάλ αθηνών;

ςτο Go Down, Moses, η γυναίκα εγκαταλείπει το μωρό της. γιατί το κάνει; Συχνά μια νέα γυναίκα εγκαταλείπει το μωρό της· πολλές φορές πετώντας το στα σκουπίδια. διαβάζουμε τέτοιες ιστορίες στις εφημερίδες. Στην παράσταση, η γυναίκα το εγκαταλείπει γιατί γνωρίζει ότι ζούμε στη σκλαβιά· όλοι μας. ζούμε την ίδια συνθήκη με τους εβραίους της βίβλου στην αίγυπτο. αυτή είναι η κατάστασή μας. χρειαζόμαστε έναν άλλο Μωυσή για να μας σώσει. αν η ανθρώπινη κατάσταση είναι να είμαστε σκλάβοι, υπάρχει ελπίδα; Μάλλον όχι. δεν υπάρχει τίποτα μπροστά μας· μόνο το κενό. η γυναίκα νομίζει ότι υπάρχει ελπίδα, είναι πεπεισμένη ότι η εγκατάλειψη του μωρού της ήταν μια πράξη αναγκαία. νιώθει, όπως και εμείς μαζί της, την αναγκαιότητα να σωθεί από τη σκλαβιά. αλλά δεν υπάρχει σωτηρία. η ελπίδα είναι πάντα απόγνωση. για μένα, η ελπίδα και η απόγνωση είναι πολύ κοντά. δεν έχω ελπίδα, κι έτσι δεν μπορώ να μιλήσω για κάτι που δεν έχω. αν κάποιος μου δώσει ελπίδα, ξέρω ότι θα είναι ψεύτικη, μια παραίσθηση. αυτή είναι η προσωπική μου άποψη. Με εκφράζουν οι σκέψεις του φιλόσοφου Σπινόζα, που ήταν εναντίον κάθε ελπίδας. αντιλαμβανόταν την ελπίδα σαν ένα είδος δεισιδαιμονίας, που δεν άφηνε χώρο για ουσιαστική εμπλοκή του ανθρώπου. ούτε και βλέπω τον Μωυσή της βίβλου σαν κάποιον που είχε ελπίδα. Ήταν κάποιος που έκανε πράγματα... το θέατρο που κάνετε είναι έντονα εικονοκλαστικό. τι είναι για σας η εικόνα;

ΘEATPO

δουλεύω με εικόνες για να δείξω κάτι που δεν υπάρχει, κάτι που είναι αόρατο. Το κάνω ορατό μέσα από τις εικόνες. αλλά δεν είναι ο στόχος μου οι εικόνες· δεν κάνω θέατρο για να φτιάξω εικόνες. οι εικόνες είναι το μέσο. Τις φτιάχνω για να τις διασχίσω, να τις διαπεράσω, για να περάσω από την άλλη πλευρά των εικόνων, αυτήν των σκιών. Κι έτσι οι εικόνες είναι μόνο το εργαλείο, κι όχι ο σκοπός. η τελική εικόνα ανήκει πάντα στον θεατή. ο θεατής πρέπει να είναι σε θέση να κάνει το ίδιο, να περάσει μέσα από τις εικόνες, για να φτάσει στην αλήθεια. πιστεύετε ότι αυτό που θεωρούμε «πραγματικότητα» αποτελείται από εικόνες που πρέπει να διασχίσουμε; ναι, γιατί ο κόσμος σήμερα είναι φτιαγμένος από χιλιάδες εικόνες, που είναι όμως αναλώσιμες, που δεν είναι σημαντικές για μας. γιατί δεν είμαστε σε σχέση μαζί τους, γιατί δεν μας αφορούν. είμαστε παθητικοί μπροστά τους. περιτριγυριζόμαστε από χιλιάδες εικόνες που αντιπροσωπεύουν πληροφορίες. αλλά η ποσότητα αυτών των πληροφοριών δεν εξασφαλίζει την αλήθεια, αντιθέτως μας οδηγεί στην έρημο. η επικοινωνία αυτών των εικόνων είναι οριζόντια, ενώ, κατά τη γνώμη μου, κάθε εικόνα που βλέπουμε στην τέχνη πρέπει να είναι με κάποιο τρόπο κάθετη. πρέπει να μας διαπερνάει, να προκαλεί μέσα μας κάποιου είδους φωτιά. Μπορούμε να σκεφτούμε την εμπειρία της τέχνης σαν κάτι που διακόπτει την επικοινωνία, που τερματίζει την επικοινωνία. Σαν να επιβάλει μια παύση. η εμπειρία της τέχνης μπορεί να ενεργοποιήσει μια εντελώς καινούργια σχέση με τις εικόνες. αν όντως μπορέσουμε να επιβάλουμε μια παύση στην επικοινωνία, αυτήν την επικοινωνία της καθημερινότητας, αν μπορέσουμε να διασχίσουμε τις εικόνες, τι είναι αυτό που θα βρούμε; αυτό δεν μπορώ να το απαντήσω. δεν έχω απάντηση. η απάντηση δεν μου ανήκει. είναι κάτι που αφορά τον θεατή και την εικόνα. ο καλλιτέχνης δεν υπάρχει· όχι πια. εγώ είμαι μόνο το ξεκίνημα αυτής της διαδικασίας· μετά όμως πρέπει να εξαφανιστώ. Το μετά δεν με αφορά. πιστεύω βαθιά στο ρόλο του θεατή. Σ’ αυτή την εποχή, το να είσαι θεατής είναι τρομακτικής σημασίας. γιατί είναι μια πολιτική συνθήκη. ο καθένας από μας πρέπει να αναζητήσει τη θέση του στην πλευρά της σκιάς της εικόνας. γιατί σίγουρα υπάρχει κάτι εκεί που μιλάει στον καθένα. αν είναι σε θέση να ακούσει πραγματικά. φυσικά αυτή η πλευρά, της σκιάς, είναι ο χώρος του άγνωστου, και αυτό μας φοβίζει. Το θέατρο και η τέχνη, όμως, είναι μια συνάντηση με το άγνωστο. δεν είναι μια επιβεβαίωση της κουλτούρας

μας, δεν είναι μια παρηγοριά. η βαθιά εμπειρία της τέχνης συνοδεύεται από πόνο. αλλά εδώ ο πόνος είναι καλή είδηση, και είναι επίσης απόλαυση. Μιλήσατε πριν για την ανθρώπινη κατάσταση ως συνθήκη σκλαβιάς. Έχει η εμπειρία της τέχνης κάποια σχέση με την αναζήτηση της ελευθερίας; για μένα η ελευθερία, όσον αφορά την τέχνη, είναι μια πολύ φτωχή λέξη. δεν πιστεύω στην ελευθερία. πιστεύω στα όρια. Τα χρειαζόμαστε. η ελευθερία δεν είναι ο τομέας της τέχνης· βρίσκεται κάπου εκτός της τέχνης. πρέπει να είμαστε ελεύθεροι σαν πολίτες. φυσικά πιστεύω στην ελευθερία του ανθρώπινου όντος. αλλά το θέατρο και η τέχνη δεν είναι πράγματα εντελώς ανθρώπινα. εκφράζουν μια δύναμη που δεν είναι ανθρώπινη, μια δύναμη τρομακτική. είναι ένα κάλεσμα προς το ανθρώπινο από κάτι που δεν είναι ανθρώπινο – που δεν είναι ακόμα ανθρώπινο, ή που δεν είναι πια ανθρώπινο. αν κοιτάξουμε την αρχαία τραγωδία, θα δούμε ότι όλα εκεί είναι μη ανθρώπινα: υπάρχει βία και αδικία, υπάρχει κυρίως η εμπειρία της απόλυτης απελπισίας του ανθρώπινου όντος, υπάρχει θλίψη, αίμα... η ελληνική τραγωδία, που είναι η πηγή όλης της δυτικής τέχνης, η ρίζα κάθε αισθητικής έκφρασης, είναι βασισμένη σ’ έναν ανθρωπολογικό πεσιμισμό. Κι έτσι δεν υπάρχει ελπίδα. αν υπήρχε ελπίδα, δεν θα υπήρχε τραγωδία. γιατί η τραγωδία υπάρχει τη στιγμή που χάνουμε κάθε ελπίδα. Και γι’ αυτό είναι σπουδαία. η τραγωδία είναι η πιο δυνατή αισθητική φόρμα που υπήρξε και που θα υπάρξει ποτέ. δεν ανήκει στο παρελθόν, δεν κάνουμε αρχαιολογία όταν κάνουμε τραγωδία. είναι κάτι σταθερό στο χρόνο, σαν ένας πολικός αστέρας. για μένα, η τραγωδία είναι το σημείο αναφοράς μου για τα πάντα. Με κάθε καινούργια σας δουλειά ανακαλύπτετε άραγε κάτι νέο για τον εαυτό σας ή για τον κόσμο; δεν κάνω θέατρο για να μάθω κάτι για τον εαυτό μου ή για τον κόσμο. Μάλιστα είμαι μπερδεμένος. Με κάθε έργο που κάνω, νιώθω ακόμα και πιο μπερδεμένος. είναι παράξενο αυτό, γιατί η δουλειά μου είναι κατά κάποιο τρόπο πολύ εννοιολογική, πολύ ψυχρή, πολύ εγκεφαλική. αλλά όταν ολοκληρώνω μια παράσταση, έχω την αίσθηση ότι έχω χάσει κάτι. δεν είμαι πεπεισμένος ότι το θέατρο είναι απαραίτητο για να ζω καλύτερα. δεν το νομίζω. δεν ξέρω γιατί κάνω θέατρο. είναι ένα ερώτημα χωρίς απάντηση. απλώς ακολουθώ αυτό το ατύχημα που ονομάζω θέατρο ή ζωή. απλώς ακολουθώ την ροή του ποταμού. πέφτω στο ποτάμι και αφήνομαι. s

[25 ΙΟυνίου 2015] #44 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 5

Συλλαμβάνοντας τη νέα εικόνα του κόσμου τεκμήρια παραστάσεων από τη μακρά πορεία του ρομέο Καστελούτσι, το θέατρο του οποίου αναιρεί τις ήδη υπάρχουσες απεικονίσεις του κόσμου για να αναγεννηθούν καινούργιες, μοναδικές. από την Έλενα παπαλεξίου

ΠΑΡΑσΤΑσεΙσ ΑΝΑΦΟΡΑσ

η ιστορία του ρομέο Καστελούτσιμέσα από τα έργα του – μια αναδρομή σε ένα πολύ δημιουργικό παρελθόν. 1. Folk (2012) 2. Κόλαση (2008) 3. Εωσφόρος. Όσο πιο παλαιά είναι μια λέξη, τόσο πιο βαθιά εισχωρεί (1993) 4. Ορέστεια (μία οργανική κωμωδία;) (1995)

info αφιέρωμα στον ρομέο Καστελούτσι προβολές 28 Ιουνίου 2015 1. δεκαετία 1980 / 14:00-15:10 2. δεκαετία 1990 / 15:15-16:45 3. Tragedia Endogonidia / 17:30-19:10 4. 2006-2012 / 19:15-20:15 πειραιώς 260, Κτίριο δ προβολές 29 Ιουνίου 2015 5. Όπερα και μπαλέτο / 16:00-17:30 6. Purgatorio / καθαρτήριο / 20:30-21:50 πειραιώς 260, Κτίριο η

ςυνάντηση του ρομέο Καστελούτσι με το κοινό Επιστημονική επιμέλεια, συντονισμός: Έλενα Παπαλεξίου πειραιώς 260 (η) 29 Ιουνίου 2015, 18:00-19:45 Με διερμηνεία στα ελληνικά είσοδος δωρεάν

εισιτήρια: μία προβολή 3€, για μια μέρα: 5€, και για τις δύο μέρες: 8€

την πρόσφατη σκηνική του δημιουργία Go Down, Moses, που φιλοξενείται στο φεστιβάλ αθηνών 2015, ο Ρομέο Καστελούτσι, μέσω της σύζευξης του θεολογικού στοιχείου με την τέχνη, θέτει το ζήτημα της εικονοκλασίας, μιας διεργασίας που εκκινεί από το στάδιο της αναπαραγωγής εικόνων σε ένα σύγχρονο «πολιτισμένο» περιβάλλον και καταλήγει στο πρωτόγονο σπήλαιο-μήτρα, όπου θα γεννηθεί η πρώτη εικόνα της ανθρωπότητας. Έννοιες, στοιχεία, σπαράγματα της παράστασης αυτής εντοπίζονται στο σύνολο του έργου της socìetas raffaello sanzio και του Ρομέο Καστελούτσι, ένα μεγάλο μέρος του οποίου θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει το κοινό στο διήμερο αφιέρωμα που διοργανώνεται από το φεστιβάλ αθηνών από κοινού με το ερευνητικό πρόγραμμα arCH-αριστεία ΙΙ στις 28 και 29 Ιουνίου. η έννοια της εικονοκλασίας εισάγεται από την socìetas raffaello sanzio ήδη το 1985 με την παράσταση Αγία ςοφία. Θέατρο Χμερ και το ομότιτλο μανιφέστο της Κλάουντια Καστελούτσι. Στην παράσταση αυτή, η ομάδα κηρύσσει «ιερό πόλεμο» κατά των πλαστών εικόνων που κυριαρχούν στον οπτικοποιημένο πολιτισμό μας και αναπαράγονται από τα μαζικά μέσα ενημέρωσης. πρώτη ενέργεια των καλλιτεχνών είναι να καταστρέψουν ό,τι προϋπάρχει, επιδιώκοντας να έλθουν σε ρήξη με τη στερεότυπη εικόνα του κόσμου, όπως μας έχει υποβληθεί. «ο εικονοκλαστικός προσανατολισμός προικίζει τον καλλιτέχνη με δύο χέρια: το ένα εικονογραφικό και το άλλο εικονοκλαστικό· το ένα είναι αυτό του Άβελ και το άλλο του Κάιν, και είναι αυτό το χέρι που δρα πάντα τελευταίο, γιατί καταστρέφει σαν αρχέτυπο», αναφέρει η Κλάουντια Καστελούτσι. εικονοκλασία για εκείνους δεν σημαίνει θέατρο ανεικονικό, αλλά αναπαράσταση της εικόνας με διαφορετικό τρόπο. δεν πρόκειται δηλαδή για ένα «θέατρο εικόνων», αλλά για ένα θέατρο που αναιρεί τις ήδη υπάρχουσες εικόνες, ώστε να αναγεννηθούν καινούργιες, μοναδικές. Το ζήτημα της μοναδικής, αποκαλυπτικής εικόνας απασχολεί επισταμένως τον Ρομέο Καστελούτσι στο καλλιτεχνικό του έργο και στα θεωρητικά του κείμενα. Σε ένα από τα παλαιότερα δοκίμιά του με τίτλο η επανακατάκτηση της θέασης (1990), αναφέρεται στο παράδειγμα του αισχύλου. ο αισχύλος οδηγήθηκε σε δίκη, γιατί έδειξε κάποια συμβολικά αντικείμενα των ελευσινίων μυστηρίων κατά την παράσταση μιας από τις χαμένες σήμερα τραγωδίες του. εξέθεσε, δηλαδή, τη Μοναδική εικόνα. «αυτή είναι η αρχή της ανα-παραγωγής», τονίζει ο Ρομέο Καστελούτσι, επιθυμώντας να αντιταχθεί στην έννοια της μιμητικής αναπαράστασης και της αδιάκοπης παραγωγής επαναλαμβανόμε-

ΘEATPO

3 4

ΠΑΡΑσΤΑσεΙσ ΑΝΑΦΟΡΑσ Β’ ορισμένα ακόμα τεκμήρια μιας πολύ δημιουργικής διαδρομής: 1. Η ιεροτελεστία της άνοιξης (2014) 2. Hey, Girl! (2006) 3. Άμλετ, η εμφατική εξωτερικότητα του θανάτου ενός μαλακόστρακου (1992) 4. Ενδογονιδιακή τραγωδία, Βερολίνο #03 (2003) 5. Ιούλιος Καίσαρ (1997) 6. Γένεσις (1999)

ΘEATPO

4 5

νων εικόνων που μας κατακλύζουν σήμερα. εικόνες σημαντικές ή ασήμαντες προβάλλονται σε γραμμική παράταξη, χωρίς ιεραρχία, και προσλαμβάνονται από τον θεατή με απαθή συναισθηματική διάθεση. ο Ρομέο Καστελούτσι επιδιώκει να συλλάβει εξ αρχής την εικόνα του κόσμου, θεσπίζοντας νέους κανόνες. Στο πρώτο επεισόδιο C.#01, τσεζένα της ενδογονιδιακής τραγωδίας, ο θεατής αντικρίζει μία γυναίκα (την οποία «ενσαρκώνει» άνδρας ηθοποιός), με τα πόδια ανοιχτά, σαν να πρόκειται να δει τη Σύλληψη και τη γέννηση του κόσμου. πρόκειται για μία παρθενογένεση, μία σύλληψη που πραγματοποιείται στο εσωτερικό της γυναίκας, χωρίς να επεμβαίνει εξωτερικός παράγοντας. η εικόνα δεν έχει πατέρα, είναι μία εικόνα μοναδική, χωρίς αναφορές στη μήτρα που την παρήγαγε. Μία εικόνα-μήτρα. Μέσα στα τοιχώματα της μήτρας της μητέρας-παρθένου θα δημιουργηθεί η Ενδογονιδιακή τραγωδία. η κοιλιά της θα μετατραπεί σε χώρο επώασης μιας διαφορετικής αντίληψης για την τραγωδία, σε εκκολαπτήριο μοναδικών εικόνων. η πράξη της εικονοκλασίας καταγράφεται με κυριολεκτικό τρόπο στο έργο του Ρομέο Καστελούτσι Περί της εννοίας του προσώπου του υιού του Θεού. αρχικά παρακολουθούμε μία μαρτυρική ιδιωτική σκηνή ανάμεσα σε έναν πατέρα και τον γιο του υπό το βλέμμα του Ιησού, όπως το απεικόνισε στο πορτρέτο «ο Σωτήρ του Κόσμου» ο αναγεννησιακός ζωγράφος αντονέλο ντα Μεσίνα (antonello da Messina). Στη συνέχεια εισέρχονται στη σκηνή παιδιά και προβαίνουν σε μία εικονοκλαστική ενέργεια, πετώντας χειροβομβίδες στο πρόσωπο του Ιησού. η παρουσία των παιδιών ενέχει διττή υπόσταση: είναι θύματα, αλλά και κριτές, γιατί είναι αθώα. Ένα παιδί που δεν διαθέτει εμπειρία ζωής τοποθετείται πέρα από κάθε κρίση. Μόνο λοιπόν η παρουσία τους δύναται να κρίνει την κρίση του θεού. η συμβολική καταστροφή μιας εμβληματικής εικόνας του δυτικού πολιτισμού δεν υποδηλώνει βλασφημία, αλλά θέτει υπό κρίση τη μακραίωνη ετοιμοπαράδοτη ερμηνεία της. Μία ακόμη ιερή μορφή, αυτή του Μωυσή, εμφανίζεται συστηματικά στην Ενδογονιδιακή τραγωδία, ενώ συχνά στο έργο της socìetas raffaello sanzio διακρίνουμε τις άγραφες πλάκες του, πάνω στις οποίες θα χαραχθούν νέοι νόμοι και εντολές, νέες εικόνες για την ανθρωπότητα. Στο Go Down, Moses, παρά τις πολλαπλές αναφορές στον βιβλικό αυτό εικονοκλάστη που συνέτριψε τον «χρυσούν μόσχον», δεν θα αντικρίσουμε τον Μωυσή επί σκηνής. ωστόσο, εμείς, οι σύγχρονοι θεατές, αιχμάλωτοι της σαγήνης των εικόνων και των «χρυσών ειδώλων» της εποχής μας, καλούμαστε να τον αναζητήσουμε. s

info Κατερίνα ευαγγελάτου Ρήσος του ευριπίδη η τραγωδία του ευριπίδη βασίζεται στη ραψωδία Κ της Ιλιάδας. βρισκόμαστε στο τέλος του Τρωικού πολέμου. ο Έκτορας κοιμάται και η φρουρά τον ξυπνά αναγγέλλοντάς του ότι κάτι συμβαίνει στο αντίπαλο στρατόπεδο. Στην εκδοχή της Κατερίνας ευαγγελάτου, ο Έκτορας δεν ξυπνάει. ονειρεύεται τα πάντα, και όταν ξυπνά τελειώνει το έργο. παρεμβάλλονται αποσπάσματα από το κείμενο «περί ενυπνίων» από τα Μικρά Φυσικά του αριστοτέλη. ερμηνεύουν: προμηθέας αλειφερόπουλος, ορφέας αυγουστίδης, νώντας δαμόπουλος, αντριάν Κολαρίτζ, γιώργος Κουτλής, ερρίκος Μηλιάρης, αργύρης πανταζάρας, νικόλας παπαγιάννης, λευτέρης πολυχρόνης, ουσίκ χανικιάν, ηλίας χατζηγεωργίου. λύκειον αριστοτέλους 1-19 Ιουλίου 2015, 20:30 εισιτήρια: 20€, 15€ (φοιτητικό, 65+), 5€

Κατερίνα ευαγγελάτου

Επανάσταση: να κάνεις τη δουλειά σου με ενθουσιασμό η Κατερίνα ευαγγελάτου βαδίζει στα βήματα του αριστοτέλη με οδηγό τον αινιγματικό Ρήσο, ψηλαφώντας στο λυκόφως την προέλευση και το νόημα των ονείρων με φόντο τον τρωικό πόλεμο. από τη δομνίκη διαμαντοπούλου φωτογραφία Βίκυ γεωργοπούλου

ρησιμοποιεί ως σκηνικό περιβάλλον το λύκειο του αριστοτέλη, έναν περιχαρακωμένο χώρο στη Ρηγίλλης πίσω από τη λέσχη αξιωματικών και το βυζαντινό Μουσείο. Και ανεβάζει τον Ρήσο, ένα έργο με ιδιαιτερότητες, που δεν παύει να είναι πρόκληση για κάθε σκηνοθέτη με διεισδυτική ματιά.

Έχετε δηλώσει ότι πρώτα επιλέξατε τον συγκεκριμένο χώρο και μετά βρήκατε το έργο. Μόλις είδα το χώρο, αποφάσισα ότι θα κάνω κάτι εδώ. είναι μαγικός τόπος, και ο τρόπος με τον οποίο έχει αναδειχθεί είναι υπέροχος, αποπνέει θαυμάσια ηρεμία, προσφέρεται για σκέψη! Άρχισα να σκέφτομαι τι θα μπορούσε να είναι αυτό. Ήμουν σίγουρη ότι θα αφορούσε τον αριστοτέλη. Συνειρμικά, σκέφτηκα τον περίπατο και ξεκίνησα την έρευνα. Κάπως έτσι κατέληξα στον Ρήσο, που παίζεται σπανίως –αυτή θα είναι η τέταρτη μόλις φορά– γιατί έχει πολλές ιδιαιτερότητες. τι είδους ιδιαιτερότητες; ο Ρήσος αποδίδεται στον ευριπίδη, όμως δεν ξέρουμε ούτε ποιος, ούτε πότε τον έγραψε, και –κυρίως– σε ποιο είδος ανήκει· δεν είναι ούτε τραγωδία, ούτε κωμωδία, ούτε σατιρικό δράμα, είναι ένα παράξενο κράμα όλων αυτών. επίσης, έχει ατεχνίες που φανερώνουν έναν συγγραφέα μάλλον άπειρο. Μία άλλη ιδιαιτερότητά του είναι ότι αποτελεί το μοναδικό σωζόμενο έργο αρχαίου δράματος που διαδραματίζεται αποκλειστικά τη νύχτα. βρισκόμαστε στο τέλος του Τρωικού πολέμου. Έχει μόλις τελειώσει μία ημέρα κατά την οποία νικούσαν οι Τρώες. Με αρχηγό τον Έκτορα, έχουν καταφέρει να απωθήσουν τον ελληνικό στρατό στα παράλια, πλησιάζοντας στην τελική νίκη. Το πολεμικό έθος της εποχής πρόσταζε ότι τη νύχτα σταματούν οι εχθροπραξίες. Στην Ιλιάδα, ο δίας τελειώνει τη μέρα νωρίτερα και φέρνει τη νύχτα, ώστε να ανακόψει την ορμητική πορεία των Τρώων και να προλάβουν οι αχαιοί να ανασυνταχθούν. Μέσα σε αυτή τη συνθήκη τοποθετεί ο άγνωστος συγγραφέας την έναρξη του Ρήσου. ο Έκτωρ κοιμάται και η φρουρά τον ξυπνά, αναγγέλλοντάς του ότι κάτι συμβαίνει στο αντίπαλο στρατόπεδο διότι έχουν μαζευτεί όλοι στη σκηνή τού αγαμέμνονα και οργισμένοι φωνάζουν και του ζητούν να πάρει πρωτοβουλίες. εκεί ξεκινά το έργο. Το ότι διαδραματίζεται αποκλειστικά τη νύχτα δημιουργεί μία ατμόσφαιρα παράξενη – άλλοτε ιλαρή, άλλοτε κωμική, άλλοτε δραματική. Ένας υπότιτλος του έργου θα μπορούσε να είναι: Ύμνος στην ανθρώπινη βλακεία. επίσης, είναι πρωτοφανές το ότι στο χορό δεν υπάρχει σύμπνοια, αλλά εκφράζονται αντικρουόμενες απόψεις. επιπλέον, τρεις υποκριτές δεν θα ήταν αρκετοί, μάλλον χρειαζόταν και τέταρτος, δεδομένου ότι τουλάχιστον τέσσερις ήρωες συνυπάρχουν σκηνικά. πώς συνδέσατε τον αριστοτέλη με τον Ρήσο; Στο έργο υπάρχει μια παράξενη εναλλαγή ύφους, καθώς κάθε σκηνή είναι σαν να προέρχεται σχεδόν από έναν άλλο κόσμο. βλέποντας ότι το έργο ξεκινά με τον Έκτορα να κοιμάται, άρχισα να ερευνώ τα όνειρα. δεδομένου ότι είχα

ΘEATPO

αποφασίσει να χρησιμοποιήσω κείμενα του αριστοτέλη, άρχισα να ψάχνω τι έχει γράψει για τα όνειρα. Έτσι, οδηγηθήκαμε στο «περί ενυπνίων» από τα Μικρά φυσικά, το οποίο στέκει σαν πύλη εισόδου στην παράστασή μας πριν μπούμε στο κυρίως σώμα του Ρήσου. Το δικό μας ανέβασμα τοποθετεί όλο το έργο στο όνειρο του Έκτορα. δεν είναι έτσι από γραφής· στο πρωτότυπο δεν υπάρχει όνειρο. Το έργο αρχίζει με τον Έκτορα να κοιμάται και να τον ξυπνούν. ξεκινάει το όνειρο, ξεκινάει και η παράσταση με τα λόγια του αριστοτέλη. Στη δική μας παράσταση, δεν τον ξυπνούν ποτέ. ονειρεύεται τα πάντα, κι όταν ξυπνά τελειώνει το έργο. ο αριστοτέλης ερμηνεύει τα όνειρα ορθολογικά, όχι ως προμηνύματα, όπως συμβαίνει στον Όμηρο ή στο αρχαίο δράμα. ο αριστοτέλης διερευνά εάν αντιλαμβανόμαστε τα όνειρα με την αισθητηριακή αντίληψη ή με τη νόηση. ερμηνεύει με λογικά επιχειρήματα τι είναι τα όνειρα –γιατί τα βλέπουμε, γιατί δεν τα βλέπουμε–, ενώ αναφέρεται εκτενώς στους συνειρμούς και τις εικόνες που δημιουργούμε αφού ξυπνήσουμε, προσπαθώντας να θυμηθούμε και να ερμηνεύσουμε τα όνειρά μας, παρεμβάλλοντας εικόνες και σκέψεις που δεν έχουμε ονειρευτεί, αλλά νομίζουμε ότι έχουμε ονειρευτεί και απλώς εξυπηρετούν την ερμηνεία των ονείρων. Υποστηρίζει ότι τα όνειρα προέρχονται κυρίως από εμπειρίες που βιώσαμε ή συναισθήματα που νιώσαμε την ημέρα σε μικρότερο βαθμό, τα οποία κατά τη διάρκεια του ύπνου διογκώνονται και βγαίνουν στην επιφάνεια. Όλα αυτά ξεκλείδωσαν για μένα το έργο και αποφασίσαμε να ξεκινά έτσι η παράστασηπερίπατος. Μιλήστε μας για το περιπατητικό κομμάτι της παράστασης. Στο πρώτο μέρος, ηθοποιοί και θεατές κινούνται στο χώρο. Στο δεύτερο, οι θεατές κάθονται και μπαίνουμε στο κυρίως κείμενο του Ρήσου. Όλη η παράσταση έχει μια αύρα παιδικού παιχνιδιού, παιδιών που παίζουν πόλεμο. Έτσι το βλέπει ο Έκτορας στο όνειρό του. Το έργο κινείται στα όρια της παρωδίας της Ιλιάδας, ενώ η προσθήκη της παιδικής αθωότητας και αφέλειας συνέδραμε στην εξεύρεση σκηνικών λύσεων. δεδομένης της σημασίας που προσέδιδαν οι αρχαίοι Έλληνες στα όνειρα και τις θεϊκές παρεμβάσεις, όπως αυτή του δία, θα λέγαμε ότι ήταν μοιρολάτρες και δεισιδαίμονες. οι σύγχρονοι Έλληνες αναγνωρίζουν τις ευθύνες τους για όσα τους συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια ή λειτουργούν μοιρολατρικά; οι περισσότεροι Έλληνες συνειδητοποιούν την ευθύνη τους. ελάχιστοι εξαιρούν τον εαυτό τους. βέβαια, οι γενικεύσεις είναι άδικες. Το θέμα, όμως, δεν είναι μόνο να λες ότι έχεις ευθύνη, αλλά τι κάνεις από τη στιγμή που το αντιλαμβάνεσαι και στο εξής, στο υπόλοιπο της ζωής σου. δεν αναφέρομαι στους ανθρώπους που είναι τώρα είκοσι ετών. αυτοί όμως έχουν ευθύνη για το παρόν και για το μέλλον. πώς μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά, τη δική μας μικρή επανάσταση; για μένα επανάσταση είναι να κάνεις με ενθουσιασμό τη δουλειά σου.

πόσο εύκολο είναι να κάνει καλά τη δουλειά της μία ελληνίδα σκηνοθέτιδα στην ελλάδα της κρίσης; είναι δύσκολο, γιατί οι συνθήκες αλλοιώνουν καθοριστικά το αποτέλεσμα της δουλειάς μας. οι συντελεστές κάνουν πολλά σε μικρότερο διάστημα κι αυτό μειώνει την απόδοσή τους, την ικανότητα κρίσης, την όρεξή τους, τις δυνάμεις τους. δημιουργεί μια προχειρότητα, μια τσαπατσουλιά. Συμβιβαζόμαστε, έχουμε λιγότερο χρόνο για πειραματισμούς, γιατί το αποτέλεσμα πρέπει να είναι έτοιμο νωρίτερα, για να υπάρξουν εισιτήρια. περιορίζονται οι δοκιμές, οι ηθοποιοί είναι κουρασμένοι, καθώς κάνουν πολλά πράγματα ταυτοχρόνως για να επιβιώσουν. Όταν θέλεις να δοκιμάσεις καινούργιο εξοπλισμό ή να κάνεις κάτι ενδιαφέρον στο εικαστικό κομμάτι, όσο περνάει ο καιρός όλο και περισσότερο νιώθεις ότι τα χέρια σου είναι δεμένα κι αυτό επηρεάζει ανεπανόρθωτα τη δουλειά, αλλά κυρίως το κομμάτι του ανθρώπινου δυναμικού, καθώς οι άνθρωποι δεν μπορούν να ηρεμήσουν και να δημιουργήσουν υπό σωστές εργασιακές συνθήκες, ανθρώπινες. δεν μπορεί να παραμείνει αλώβητο το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα και αυτό είναι δραματικό. Το μέλλον διαγράφεται εξαιρετικά δυσοίωνο. Όσο και να προσπαθείς, υπάρχουν αντικειμενικά, πρακτικά προβλήματα που σε ξεπερνούν. Έχει το θέατρο πολιτική διάσταση; Με ποια κριτήρια επιλέγετε ένα έργο; δεν έχω κάποιον πολιτικό προσανατολισμό ή διάθεση πολιτικής κατήχησης. επιλέγω έργα βάσει του προσωπικού μου κριτηρίου, που φυσικά επηρεάζεται από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα. δεν παλεύω, όμως, να επικαιροποιήσω καλλιτεχνικά τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες. Μια τέτοιου είδους στοχευμένη απόπειρα δεν έχει καμία αξία· είναι προϊόν λαϊκισμού. Μπορεί κάποιος να μεγαλουργήσει σ’ αυτό το πλαίσιο, εγώ, όμως, νομίζω ότι είναι λανθασμένη κίνηση, μη εμπνευστική. Μπορεί να σε εμπνεύσει από ένα λουλουδάκι μέχρι ένα έγκλημα που θα διαβάσεις στις εφημερίδες. Μπορεί, όμως, να σε εμπνεύσει ο βαρουφάκης και το δνΤ; Ίσως κάποιους να τους εμπνεύσει κατ’ επέκτασιν. πάντως, δεν εκκινώ ποτέ με την πρόθεση να φτιάξω ένα μανιφέστο. εμένα μ’ ενδιαφέρουν οι ιστορίες, η υποκριτική τέχνη, η σκηνοθεσία, η σκηνική πράξη, οι κόσμοι, η δουλειά με το κείμενο, με τον ηθοποιό· δεν αντιλαμβάνομαι το θέατρο ως εργαλείο χειραγώγησης. ως εργαλείο επικοινωνίας με το κοινό; ςας ενδιαφέρει η γνώμη του ή προτιμάτε να μένετε αποστασιοποιημένη, ώστε να μη σας επηρεάζει; αναμφίβολα είναι μέσο επικοινωνίας με το κοινό. Όταν η παράσταση ανέβει, η δουλειά του σκηνοθέτη δεν έχει τελειώσει, ωστόσο εν πολλοίς έχει ολοκληρωθεί. Κάνεις τροποποιήσεις, φυσικά, γιατί η πλήρης ολοκλήρωση έρχεται με την είσοδο του κοινού, ωστόσο η δουλειά έχει ήδη σμιλευθεί. εγώ κάνω κλειστές πρόβες, μόνο με τους συντελεστές. αφού ανέβει η παράσταση, με ενδιαφέρει πάρα πολύ η γνώμη των θεατών· υπάρχουν άνθρωποι που μου γράφουν, που με συναντούν στις παραστάσεις και μου μιλούν. Άλλωστε, γι’ αυτούς γίνονται όλα! s

[25 ΙΟυνίου 2015] #44 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 11

τάνια Καρβάλιο

«Μην τα παρατάς, ό,τι κι αν συμβεί!» Weaving Chaos, δηλαδή υφαίνοντας το χάος: αυτός είναι ο τίτλος της χορογραφικής δημιουργίας της Τάνια Καρβάλιο, που εμπνέεται από την οδύσσεια. για την πορτογαλίδα χορογράφο, το χάος και η οργάνωση δεν ακυρώνουν το ένα το άλλο. αντιθέτως, συνυπάρχουν πάντα, ακόμα και στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες. «ζούμε μ’ ένα πλήθος κανόνων», λέει στη συνέντευξη που μας παραχώρησε. «Κανόνες που μας βοηθούν αλλά και κάνουν τα πάντα σύνθετα, άρα χαοτικά. δεν χρειάζεται να αναζητήσουμε, λοιπόν, το χάος, γιατί υπάρχει ήδη δίπλα μας όλη την ώρα». από τη νίκη ορφανού

info τάνια Καρβάλιο Weaving Chaos

εκκινώντας από την οδύσσεια του ομήρου, η πορτογαλίδα χορογράφος προσεγγίζει την έννοια της περιπλάνησης και του νόστου και μέσα από αυτό επιχειρεί να υφάνει το χάος. πειραιώς 260, Κτίριο H 27-28 Ιουνίου, 21:00 εισιτήρια: 20€, 15€ (μειωμένο), 10€ (φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, αΜεα) 14 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #44

ΘEATPO

ΤΑΝΙΑσ ΟΔΥσσεΙΑ απέναντι, σκηνή από την παράσταση της πορτογαλίδας χορογράφου, τάνια Καρβάλιο (δεξιά), Weaving Chaos, που εμπνέεται από τις περιπέτειες του ομηρικού οδυσσέα.

Τάνια Καρβάλιο ξεκίνησε το χορό στα πέντε της χρόνια, ως θεραπεία, έγινε όμως σύντομα κέντρο της καλλιτεχνικής της δημιουργίας. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της ομάδας Bomba suicida, όπου και παρέμεινε μέχρι το 2014, για να ακολουθήσει κατόπιν τη δική της, ανεξάρτητη πορεία. εκτός από το χορό, γράφει επίσης μουσική και ζωγραφίζει – και συνεχίζει να ξαφνιάζει τον εαυτό της σ’ όλες αυτές τις τέχνες. «η μεγαλύτερη φιλοδοξία μου είναι να δημιουργήσω ένα χορογραφικό κομμάτι που θα μοιάζει με τις ζωγραφιές μου. αυτός είναι πλέον ο στόχος μου!» παραδέχεται. η χορογραφία που παρουσιάζει στο φεστιβάλ αθηνών επιχειρεί να υφάνει το χάος γύρω μας.

πότε διαβάσατε για πρώτη φορά την Οδύσσεια; Θυμάστε ποιες ήταν οι σκέψεις σας; η πρώτη φορά ήταν το 1994, αλλά η μετάφραση δεν ήταν σπουδαία. δεν θυμάμαι πολύ καλά το τι αισθάνθηκα. θυμάμαι, όμως, ότι το βρήκα πολύ σύνθετο και ότι σκεφτόμουν όλη την ώρα: «αυτό πρέπει να το ξαναδιαβάσω!» διηγηθείτε μας μια δική σας περιπέτεια. είναι το ρίσκο, ο πόνος, ή η απώλεια πάντα μέρος του (προσωπικού, καλλιτεχνικού) ταξιδιού; Όταν σπούδαζα χορό, είχαμε να κάνουμε στην τάξη μια μικρή χορογραφική άσκηση. η δική μου, όμως, δεν άρεσε στον δάσκαλό μου, κι έτσι δεν πέρασα την τάξη. αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να την επαναλάβω γι’ άλλη μια χρονιά. Μέχρι και σήμερα, πιστεύω ότι η δουλειά που παρουσίασα ήταν πολύ καλή. ο συγκεκριμένος δάσκαλος, μαζί με άλλους, με ρώτησε αν ήθελα να γίνω χορογράφος ή δασκάλα χορού. η απάντησή μου ήταν ότι στόχος μου είναι να γίνω καλλιτέχνης, χορογράφος. Μου είπε ότι αυτή ήταν λάθος απάντηση. Κατ’ αυτούς, έπρεπε να προσπαθήσω να γίνω δασκάλα. αυτή η εμπειρία ήταν εξαιρετικά τραυματική για μένα. Κι αν τώρα μιλάω γι’ αυτήν –κάτι που δεν συνηθίζω να κάνω!– είναι γιατί νιώθω ότι συνδέεται με την ουσία αυτού του έργου και με τον οδυσσέα, που είναι το να μην τα παρατάς, ό,τι κι αν συμβεί. Τώρα χαίρομαι που δεν τα παράτησα τότε! Το ρίσκο, ο πόνος και η απώλεια είναι πάντα μέρος του ταξιδιού. Κι όχι μόνο για μένα που είμαι καλλιτέχνις, αλλά για τον κάθε άνθρωπο, ανεξάρτητα από το τι κάνει στη ζωή του. αλλά πρέπει να συνεχίζουμε, πάντα. τι είναι η ιθάκη για σας; Βλέπετε την τέχνη σας, τη ζωή σας, σαν να έχει έναν προορισμό; Ή πιστεύετε ότι ο προορισμός είναι

ΧΟΡΟσ

κάτι που επινοούμε για να δώσουμε νόημα στη ζωή μας; Στο έργο αυτό, η Ιθάκη αντιπροσωπεύει για μένα το όνειρο του χορευτή –ενός χορευτή μπαλέτου– να φτάσει στην τελειότητα. Και μαζί του, το όνειρο πολλών άλλων ανθρώπων: του χορογράφου, που οραματίστηκε τις κινήσεις του χορευτή, του κοινού, που θέλησε να «ταξιδέψει» μ’ αυτές τις κινήσεις, του δασκάλου που επιθυμεί να φτιάξει καλούς χορευτές... Υπάρχουν τόσα πολλά όνειρα, τόσων πολλών ανθρώπων που κορυφώνονται σ’ εκείνη ακριβώς τη στιγμή της παράστασης. ο τίτλος του έργου σας είναι Weaving Chaos. ο αριστοτέλης αντιλαμβανόταν την τέχνη σαν έναν τρόπο για να οργανώσουμε το χάος, ώστε να νοηματοδοτήσουμε τις πράξεις μας, τη ζωή μας. πώς καταλαβαίνετε εσείς την έννοια αυτή του χάους; η λέξη χάος μπορεί ίσως να έχει πολλές ερμηνείες. εγώ εννοώ τη σύγχυση, τη διαταραχή. πιστεύω ωστόσο ότι ακόμα κι όταν νιώθουμε χαμένοι στη μέση του χάους, είμαστε στην πραγματικότητα συνδεδεμένοι με τα πάντα γύρω μας. Υπάρχει πάντα το χάος, και υπάρχει πάντα η οργάνωση, κι αυτά τα δύο συνυπάρχουν. πρέπει να καταλάβουμε ότι όλα συνδέονται. Κι έτσι, ό,τι κάνουμε κι ό,τι δεν κάνουμε επηρεάζουν τα πάντα. πώς μετατρέπει κανείς ένα έπος σε μια χορογραφική δημιουργία; ποιες ήταν οι προκλήσεις του συγκεκριμένου κομματιού; ποιες οι προσεγγίσεις και οι μέθοδοι που χρησιμοποιήσατε; αυτό το κομμάτι δεν θα έλεγα ότι είναι για την οδύσσεια, αλλά περισσότερο εμπνευσμένο απ’ αυτήν. διάβασα το έργο τρεις φορές, οργάνωσα τις στιγμές που μ’ ενδιέφεραν σ’ ένα σημειωματάριο, και μετά δημιούργησα μια χορευτική σκηνή για καθεμία απ’ αυτές τις στιγμές. για να συνθέσω τις σκηνές, χρησιμοποίησα κινήσεις εμπνευσμένες από το μπαλέτο – κυρίως το παραδοσιακό μπαλέτο. δούλεψα πάνω σε μια αναλογία: από τη μια πλευρά, ο οδυσσέας που επιθυμεί να γυρίσει στην πατρίδα του, και από την άλλη οι χορευτές μπαλέτου που αγωνίζονται να κατακτήσουν την τελειότητα. Μετά, ανακάτεψα όλες τις σκηνές και τις έδωσα στους χορευτές. Κάποιες φορές, στην παράσταση, παρουσιάζονται την ίδια ώρα πολλές σκηνές. αυτό που μ’ ενδιέφερε ήταν κυρίως το συναίσθημα, και όχι να ακολουθήσω τα επεισόδια της οδύσσειας. Ξεκινήσατε το χορό σε πολύ μικρή ηλικία. πώς κι έτσι;

Το να πάω στη σχολή χορού δεν ήταν δική μου ιδέα. Άρχισα να κάνω μαθήματα γιατί φορούσα ορθοπεδικά παπούτσια κι ο γιατρός μας σκέφτηκε ότι ο χορός θα μου έκανε καλό. Την πρώτη μέρα ήμουν τρομαγμένη. θυμάμαι ότι δεν ήθελα να πάω. αλλά στο τέλος εκείνης της ημέρας, ένιωσα ότι όλα θα πήγαιναν καλά. εκτός από το χορό, ασχολείστε επίσης με τη μουσική και τη ζωγραφική... χωρίς όμως να βλέπω τον εαυτό μου σαν τρεις διαφορετικούς καλλιτέχνες! φυσικά υπάρχουν συνδέσεις μεταξύ των χορογραφικών μου έργων, των ζωγραφικών, καθώς και της μουσικής που γράφω· αυτό το βλέπω. απλώς δεν ξέρω πώς να το εξηγήσω, πέρα απ’ το ότι όλα προκύπτουν από την ίδια δημιουργική φαντασία. δεν δουλεύω ποτέ πάνω σ’ ένα συγκεκριμένο θέμα, αλλά όταν ξανακοιτάζω τα έργα μου βλέπω ότι συνδέονται μεταξύ τους. Συνήθως αποφεύγω να μιλάω για τα όσα κάνω με τρόπο «συναισθηματικό», κι έτσι δίνω κάποιες αόριστες εξηγήσεις... δεν θέλω να περιορίζω τις αισθήσεις του κοινού σ’ αυτά που έχω πει! ιδίως από το 1960 και μετά, η τέχνη διεκδίκησε για τον εαυτό της το ρόλο της αντίστασης, συχνά ως μια απόπειρα για την επανάκτηση της ελευθερίας μας. ςας εκφράζει αυτή η άποψη; ποτέ δεν δημιούργησα ένα κομμάτι με τη σκέψη ότι έτσι αντιδρώ σε κάτι, ή ότι διεκδικώ την προσωπική μου ελευθερία. νομίζω ότι στη δημιουργική διαδικασία είμαι τόσο ελεύθερη που δεν νιώθω την ανάγκη να παλέψω γι’ αυτήν. ποτέ δεν σκέφτομαι έτσι. είμαι τυχερή που δεν είχα να παλέψω για την καλλιτεχνική μου ελευθερία. Σε άλλα θέματα, ναι. Όπως όταν έχω να παλέψω με τη γραφειοκρατική πλευρά του να είσαι καλλιτέχνης... και φυσικά και στην προσωπική μου ζωή. αλλά κάνω την αντίδρασή μου με άλλα μέσα και όχι μέσω της καλλιτεχνικής μου δουλειάς. Μένετε ακόμα στην πορτογαλία; είναι, θα λέγατε, η σχέση μας με τη χώρα μας επίσης ένα ταξίδι; είναι μια σχέση που αλλάζει με το χρόνο; ναι, εκεί μένω ακόμα. ναι, μπορούμε να δούμε αυτή τη σχέση σαν ένα ταξίδι, αν σκεφτούμε όλα τα διαφορετικά πράγματα με τα οποία ερχόμαστε σε επαφή σ’ αυτή τη χώρα. από την άλλη πλευρά, είναι επίσης κάτι πολύ συγκεκριμένο και σταθερό για μένα. γεννήθηκα στην πορτογαλία, μεγάλωσα εδώ, ακόμα ζω εδώ. δεν το νιώθω τόσο σαν ταξίδι όσο σαν κάτι σταθερό, σαν κάτι που είναι πάντα το ίδιο. πάντα θα λέω «είμαι πορτογαλίδα». Και μερικές φορές είναι λίγο βαρετό. s

[25 ΙΟυνίου 2015] #44 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 13

Βίκτωρ αρδίττης

«Ο διάβολος είναι η πλήξη» η δραματουργία συμπλέκει με καίρια μοντέρνο τρόπο γεγονότα και φαντασιώσεις, πρόσωπα που ζουν, φαντάσματα, ασώματες Φωνές που επιτηρούν και σχολιάζουν τη δράση. για «προκλητικό στοίχημα» μιλάει ο Βίκτωρ αρδίττης, που σκηνοθετεί το καινούργιο έργο της Μαρίας ευσταθιάδη, με την υποστήριξη ενός εξαιρετικού συνόλου ηθοποιών και συντελεστών. από τη Ματίνα Καλτάκη φωτογραφία Βίκυ γεωργοπούλου

info Βίκτωρ αρδίττης Textilen της Μαρίας ευσταθιάδη η ιστορία μιας πλούσιας αστικής οικογένειας και η αποσύνθεσή της. Τρεις γενιές συνεχώς επί σκηνής: ο γενάρχης παππούς, η νεκρή γιαγιά, ο μέθυσος και άβουλος γιος τους, η αδίστακτη γυναίκα του, η ονειροπόλα κόρη τους. ο βασικός αυτός πυρήνας περιστοιχίζεται από τη γριά οικονόμο, τη νεαρή μουγκή υπηρέτρια, και την αγγλίδα δασκάλα. ερμηνεύουν: Μάνος Σταλάκης, Σοφία Σεϊρλή, περικλής Μουστάκης, θέμις Μπαζάκα, δήμητρα βλαγκοπούλου, Ρηνιώ Κυριαζή, ντένης Μακρής, γιώργος βουρδαμής, θέμης θεοχάρογλου. πειραιώς 260, Κτίριο η 5-6 Ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 20€, 15€ (μειωμένο), 10€ (φοιτητικό, 65+), 5€ (άνεργοι, αμεα)

«Textilen»*. πίσω από το όνομα μιας μεγάλης υφαντουργικής επιχείρησης: μια οικογένεια. Τρεις γενιές σε μάχη. ο παππούς, ο γενάρχης, ανήμπορος πια. γύρω του, χορεύουν τον μακάβριο χορό τους ο γιος του και –κυρίως– η νύφη του. Τα χρήματα και η εξουσία μόνο την εγγονή αφήνουν αδιάφορη. αυτή ονειρεύεται την πτώση του οίκου, που θα σημάνει τη δική της απελευθέρωση.

διαβάζοντας το Textilen της Μαρίας ευσταθιάδη, μας κάνουν εντύπωση οι πυκνές, αναλυτικές σκηνικές οδηγίες. πόσο δεσμευτική είναι η «σκηνοθεσία» της συγγραφέως, με δεδομένο ότι η παράστασή σας είναι η πρώτη παρουσίαση του έργου στη σκηνή; Το πρώτο ανέβασμα ενός έργου αποδίδει το έργο στο κοινό του και στο μέλλον του. δεν υπάρχει το έργο πριν παρουσιαστεί επί σκηνής. γι’ αυτό και νιώθω ειδική ευθύνη για την πρώτη παράσταση του Textilen. Σέβομαι τους συγγραφείς, μ’ ενδιαφέρει η διαδικασία της γραφής, τότε που ο συγγραφέας –μόνος στο γραφείο του– συλλαμβάνει μία «πραγματικότητα» που θα αποκτήσει υπόσταση από τα σώματα και τις φωνές ανθρώπων τους οποίους μπορεί να μη γνωρίζει καν. αλλά ζήτημα δέσμευσης ή αποδέσμευσης απ’ όσα ορίζει ο συγγραφέας δεν τίθεται· δεν μ’ απασχολεί. Το ζήτημα, για μένα, είναι αν έχω την τόλμη να ακολουθήσω ό,τι πιστεύω ότι θα υπηρετήσει καλύτερα τη σκηνική υλοποίηση του έργου κι όχι τι υπαγορεύει ο συγγραφέας, ο δραματολόγος, η ιστορία του θεάτρου, η κριτική, το γούστο του κοινού, ή δεν ξέρω κι εγώ ποιος. δεν έχω να πάρω από κανέναν ελευθερία – την έχω. γνωρίζω ότι παρακολουθείτε πολύ θέατρο και θα ξέρετε εξ ιδίας πείρας, ότι έχουν πληθύνει ανησυχητικά τα κρούσματα σκηνοθετικής αυθαιρεσίας. Κάποια όρια πρέπει να υπάρχουν, στα οποία να συνυπολογίζονται το έργο, η στιγμή, το κοινό και ούτω καθεξής. το θέατρο δεν είναι μια μοναχική τέχνη. Στην ηλίθια συζήτηση που είχε προκύψει πριν από λίγα χρόνια για το αν μπορεί, αν νομιμοποιείται, να παιχθεί Μπέκετ στην eπίδαυρο, ο νικηφόρος παπανδρέου είπε κάτι καίριο: η παράσταση νομοθετεί. Το τελικό σκηνικό αποτέλεσμα δικαιώνει ή καταδικάζει. οπωσδήποτε με προβληματίζει η ανεξέλεγκτη αυταρέσκεια των καλλιτεχνών, ο ναρκισσισμός τους, όπως αυτός εκφράζεται συχνά σε παραστάσεις που βλέπω. πρόκειται για συνέπεια μιας σημαντικής κατάκτησης του σύγχρονου θεάτρου: της ανοιχτής διαδικασίας πρόβας. Τι σημαίνει αυτό; Ότι ο σκηνοθέτης δεν έρχεται στην πρόβα έχοντας έτοιμο το σχέδιο της παράστασης. δουλεύει μαζί με τους ηθοποιούς προτού καταλήξει στην τελική μορφή της παράστασης. Όλοι μαζί μπαίνουν σε μια διαδικασία καθ’ όλα θεμιτή και δημιουργική. πού αρχίζει το πρόβλημα; Στο ότι, ολοένα και πιο συχνά, οι καλλιτέχνες θέλουν να «δεί-

χνουν» τη διαδικασία και με μία ακατανόητη αυταρέσκεια κρατούν στην παράσταση ευρήματα της πρόβας. Κανονικά, το 90% του υλικού που παράγεται στη διάρκεια των προβών είναι για πέταμα – προκύπτει από τη μελέτη του υλικού, τη συνεργασία και τους αυτοσχεδιασμούς· το χρησιμοποιούμε για να πάμε παρακάτω. θα σας πω ένα παράδειγμα από την εμπειρία μου ως επόπτης καθηγητής σκηνοθεσίας στο Τμήμα θεάτρου στη θεσσαλονίκη. Σε μια διπλωματική παράσταση των Βακχών, ο νεαρός σκηνοθέτης βάζει το χορό να βρίζει τον πενθέα χυδαία. Του επεσήμανα ότι μπορεί ο χορός να εξευτελίζει τον πενθέα, αλλά δεν χρειάζονται, στην κατεύθυνση της αναλογίας, όλες αυτές οι βωμολοχίες. είναι δύσκολη η επιλογή του τι αξίζει τελικά να μείνει στην παράσταση και τι να πεταχτεί; η αλήθεια είναι ότι στη φάση που βρισκόμαστε, η κυρίαρχη τάση είναι η χειραφέτηση του σκηνικού γεγονότος από το κείμενο. αυτό δεν είναι απλό, γιατί οδηγεί σε επιλογές που είναι συχνά επιπόλαιες. Το σκηνικό κείμενο που προκύπτει από τον σκηνοθέτη και τους ηθοποιούς εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να έχει τη δραματουργική ποιότητα που έχει το έργο –συνήθως του κλασικού ρεπερτορίου– που χρησιμοποιείται ως βάση. βλέπουμε να αμφισβητείται η αξία του εντελούς, δομημένου θεατρικού έργου χάριν του αυθόρμητου, άτεχνου, αυθεντικού, που εκπροσωπούν οι καλλιτέχνες της σκηνής. βέβαια, το υλικό από τις πρόβες, που αρκετοί εντάσσουν στην παράστασή τους, έχει συχνά τη γοητεία του. γιατί, στο αντίποδα, τι υπάρχει; η άψογα σχεδιασμένη, γι’ αυτό και ψυχρή παράσταση. η ψυχρότητα της καθ’ όλα υπολογισμένης παράστασης συμβαίνει ακόμη και να επισκιάζει το ενδιαφέρον νόημα. Άρα, στο βαθμό που υπάρχει πρόβλημα, πώς αντιμετωπίζεται; πρόβλημα υπάρχει κι έχει να κάνει με το ότι η συγκρότηση ενός κειμένου παράστασης –που έχει ή δεν έχει αφετηρία ένα έργο που προϋπάρχει– δεν μπορεί να βασίζεται ή να αρκείται στους αυτοσχεδιασμούς της πρόβας. απαιτούνται κι άλλα επίπεδα στοχασμού. Στη γερμανία, που η πορεία εξέλιξης της σκηνοθεσίας έχει μεγάλη διαδρομή μέσα στα χρόνια, κρίσιμο ρόλο διατηρούν οι δραματουργοί, που δεν είναι αναγκαστικά εκπρόσωποι του συγγραφέα, ούτε διεκδικούν την «αλήθεια» του κειμένου, αλλά διευθύνουν το διάλογο πάνω στο σκηνικό αποτέλεσμα. είναι πολύ χρήσιμη για τον σκηνοθέτη που έχει ανοίξει τη διαδικασία της πρόβας η συμβολή του «ειδικού» που θα υποδείξει ότι αυτή η επιλογή παράγει αυτό το νόημα, η άλλη οδηγεί εκεί και ούτω καθεξής. εν προκειμένω, εσείς βρίσκεστε στην ευχάριστη θέση να δουλεύετε το δραματουργικά άρτιο, πολυεπίπεδο και πολυφωνικό Textilen της Μαρίας ευσταθιάδη. ποια είναι τα χαρακτηριστικά της γραφής της;

είναι μια συγγραφέας που παρακολουθεί από κοντά το σύγχρονο θέατρο. Κι αυτό φαίνεται στον πλούτο των σκηνικών προτάσεων του έργου της. Στις σχετικές συζητήσεις μας, από παλιά της έλεγα: «εσύ γράφε τα όλα όπως τα φαντάζεσαι, κι είναι δουλειά του σκηνοθέτη να διαλέξει από το υλικό που του παρέχεις τι θα κρατήσει στην παράσταση». επέμενα ως προς αυτό, να μην αυτολογοκρίνεται, ακόμη κι αν αυτά που σκέφτεται είναι μη αναπαραστάσιμα. γιατί γνωρίζουμε καλά, κι εκείνη κι εγώ, όλες τις εξελίξεις στο θέατρο τα τελευταία 30-40 χρόνια, συμπεριλαμβανομένης και της συζήτησης σχετικά με το τι είναι παραστάσιμο και τι όχι. Στο Textilen υπάρχουν στοιχεία που απαιτούν ειδική αντιμετώπιση. Υπάρχουν πρόσωπαφαντάσματα, υπάρχουν φωνές που επιτηρούν και σχολιάζουν τη δράση, υπάρχει κι ένας Άνδρας-που-περπατάει, τον οποίο βλέπει μόνο η κόρη της ιστορίας. δηλαδή, στο έργο αναμετριούνται το «πραγματικό» και το φανταστικό, το ορατό και το αόρατο, το ρεαλιστικό και το αφηγηματικό. Κι είναι πολύ ενδιαφέρον πώς η ιστορία της οικογένειας συντίθεται από πολλές ατομικές ιστορίες, από επιμέρους εκδοχές που φωτίζουν διαφορετικές γωνίες. η πολυφωνική δραματουργία του έργου είναι για μένα η μεγάλη πρόκληση. βλέπω την ιστορία να εξελίσσεται σαν μέσα σε μια φυσαλίδα, εντός της οποίας συνυπάρχουν αντίθετες «ποιότητες» και διαφορετικές χρονικότητες. Μου ήταν εξαρχής ξεκάθαρο ότι πρέπει να έχω ηθοποιούς διαφορετικών ηλικιών, με όλα τα προβλήματα που αυτό μπορεί να προκαλέσει στη διαδικασία, γιατί έχουν διαφορετική θεατρική παιδεία, άλλους ρυθμούς –και βιορυθμούς–, άλλα ζητούμενα. ο στόχος είναι, στο τέλος, ν’ ανασαίνουν όλοι μαζί, μ’ έναν κοινό τρόπο. Κάτι ακόμα που αποτελεί στοίχημα για την παράσταση είναι το «δίκτυο παρουσίας» στη σκηνή όλων των ηθοποιών. είναι μια επιλογή που επιβάλλει το ίδιο το έργο. επειδή δεν ήθελα, όμως, οι ηθοποιοί να περιμένουν, όρθιοι ή καθιστοί, να έρθει η σειρά τους να παίξουν, όπως βλέπουμε συχνά σε παραστάσεις τα τελευταία χρόνια, θα είναι μεν όλοι στη σκηνή, αλλά διαρκώς ενεργοί σε μικρές παράλληλες δράσεις. Κάθε ηθοποιός θα είναι στον δικό του κόσμο και χρόνο – και καθένας απ’ αυτούς τους κόσμους θα κινείται και θ’ ανασαίνει. δηλαδή, όταν κάποιος μιλά για τον παππού, αυτός είναι εκεί δίπλα – δεν αντιδρά ως προς αυτά που ακούγονται γι’ αυτόν, αλλά βλέπουμε πώς είναι σήμερα. η παράσταση, δηλαδή, θα είναι μία σύνθετη «χορογραφία» κι είναι κρίσιμος ο ρόλος της Ίριδας νικολάου στην κίνηση και του δημήτρη Καμαρωτού στη μουσική. Το σκηνικό και τα κοστούμια είναι του αντώνη δαγκλίδη. ελπίζω να τα καταφέρουμε κι η παράσταση να έχει ενδιαφέρον. Έχω πάντα στο μυαλό μου αυτό που είπε ο πίτερ Μπρουκ, «ο διάβολος είναι η πλήξη». s * Το Textilen κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σαιξπηρικόν.

[25 ΙΟυνίου 2015] #44 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 15

info Άντριου λόιντ ουέμπερ – τιμ ράις Jesus Christ Superstar

Jesus Christ

Superstar μια διαχρονική αξία Όταν πριν από 44 χρόνια ανέβηκε, στο Mπρόντγουεϊ αρχικώς και κατόπιν στο λονδίνο, η ροκ όπερα Jesus Christ Superstar, σε μουσική του Άντριου λόιντ ουέμπερ και στίχους του τιμ ράις, γνώρισε αμέσως τεράστια επιτυχία. προκάλεσε όμως και αντιδράσεις, καθώς θεωρήθηκε από ορισμένους βλάσφημη, όπως άλλωστε και η ομότιτλη ταινία του aμερικανού σκηνοθέτη νόρμαν τζούισον το 1973. τέσσερις δεκαετίες αργότερα, το έργο εξακολουθεί να γνωρίζει παγκοσμίως επιτυχία. ςτην παράσταση που θα παρουσιαστεί στο ηρώδειο, σε διεύθυνση ορχήστρας του ρίτσαρντ πέρβις, πρωταγωνιστούν ο Μπεν Φόρστερ στο ρόλο του ιησού και η σοπράνο ντέμπορα Μάγερς στο ρόλο της Μαρίας Μαγδαληνής. Μιλήσαμε μαζί τους. από τη Μαρίλια παπαθανασίου

η θρυλική ροκ όπερα του Άντριου λόιντ ουέμπερ που πρωτοπαρουσιάστηκε στο Μπρόντγουεϊ το 1971 και υπήρξε το μακροβιότερο μιούζικαλ του West end θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στο ηρώδειο με τους αυθεντικούς πρωταγωνιστές του West end (με ελληνικούς υπέρτιτλους), τη συμμετοχή συμφωνικής ορχήστρας και πολυμελούς χορωδίας. ωδείο ηρώδου αττικού 3-4 Ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 50€ (Vip), 40€ (ζώνη α), 30€ (ζώνη β), 25€ (ζώνη γ), 20€ (ζώνη γ-φοιτητικό), 15€ (Άνω διάζωμα), 10€ (φοιτητικό)

Μπεν Φόρστερ

Σε ηλικία μόλις 34 ετών, ο Μπεν φόρστερ επελέγη από τον δημιουργό του Jesus Christ Superstar, τον αντριου λόιντ ουέμπερ, για το ρόλο του Ιησού. ο ερμηνευτής, εξηγεί γιατί τον θεωρεί ρόλο της ζωής του.

ισχυρίζεστε ότι ο ρόλος του ιησού ήταν καθοριστικός για σας και αποτελεί πλέον μεγάλο κομμάτι της ζωής σας. γιατί; Όλα άρχισαν με τη συμμετοχή μου σ’ έναν βρετανικό τηλεοπτικό διαγωνισμό, μέσω του οποίου ο αντριου λόιντ ουέμπερ αναζητούσε νέο ερμηνευτή για το ρόλο του Ιησού. Κέρδισα το διαγωνισμό και κέρδισα και το ρόλο. Κάναμε παγκόσμια περιοδεία με την παράσταση, η οποία κινηματογραφήθηκε και κυκλοφόρησε και σε μορφή DVD, την είδαν εκατομμύρια άνθρωποι. είναι η παράσταση που με ανέδειξε και θα έχει πάντα ξεχωριστή θέση στη σταδιοδρομία και τη ζωή μου. είναι προνόμιο για μένα να ερμηνεύω αυτό το ρόλο. Ήταν δύσκολος ρόλος για σας; πώς τον προσεγγίσατε; Ήταν δύσκολος και απαιτητικός ρόλος, αν σκεφτείτε τα εκατομμύρια των ανθρώπων στους οποίους έχει απήχηση. είναι σημαντικός ρόλος, ανεξαρτήτως του αν πιστεύει κανείς ή όχι στον θεό. εσείς πιστεύετε στον Θεό; δεν ακολουθώ κάποια θρησκεία, αλλά πιστεύω στην έννοια της πνευματικότητας. Το ότι δεν είμαι θρησκευόμενος δεν με εμποδίζει να συγκινηθώ από την ιστορία του έργου, από την ιστορία του Ιησού, όπως και από τη μουσική του ουέμπερ. Όταν προβλήθηκε η ομότιτλη ταινία του νόρμαν τζούισον, το 1973, υπήρξαν αντιδράσεις. το έργο

ντέμπορα Μάγερς

η Bρετανή σοπράνο ντέμπορα Μάγερς μόνον άγνωστη δεν είναι στο ελληνικό κοινό, καθώς έχει εμφανιστεί πολλές φορές στην αθήνα. λάτρης της χώρας μας, η Μάγερς έχει ερμηνεύσει σημαντικούς ρόλους όπερας αλλά και μιούζικαλ. ωστόσο, ο ρόλος της Μαρίας Μαγδαληνής αποτέλεσε ακόμα και για κείνην πρόκληση.

Έχετε ερμηνεύσει πολλούς και διαφορετικούς ρόλους όπερας και μιούζικαλ. τι το ιδιαίτερο έχει ο ρόλος της Μαρίας Μαγδαληνής; είναι ένας ρόλος που δεν είχα φανταστεί ποτέ ότι θα έπαιζα. Έχω σπουδάσει όπερα, κι ο ρόλος της Μαρίας Μαγδαληνής είναι πολύ πιο ποπ ρόλος. Έχω φυσικά παίξει σε μιούζικαλ, όπως το West Side Story, το Ωραία μου κυρία. αλλά το Jesus Christ Superstar είναι διαφορετικό. Nιώθω περήφανη που μου δόθηκε η ευκαιρία, γιατί πρόκειται για μια παραγωγή υψηλού επιπέδου· οι συντελεστές της παράστασης είναι οι καλύτεροι του West end. τι απαντάτε σ’ αυτούς που ενδεχομένως ακόμη και σήμερα θεωρούν ότι το έργο είναι βλάσφημο; δεν έχουν παρά να έρθουν να δουν την παράσταση για να διαπιστώσουν ότι έχουν άδικο. δεν υπάρχει τίποτε το βλάσφημο. Και δεν το λέω επειδή δεν είμαι θρησκευόμενη. πιστεύω στην ύπαρξη μιας ανώτερης δύναμης. είστε σοπράνο αλλά έχετε αδυναμία στα μιούζικαλ. ποιο ήταν το πρώτο μιούζικαλ που είδατε;

ΜΟΥσΙΚΗ

θεωρήθηκε βλάσφημο. Μετά από τόσα χρόνια, και δεδομένης της αναζωπύρωσης του θρησκευτικού φανατισμού, το έργο παραμένει επίκαιρο; νομίζω ότι ο καθένας παίρνει από το έργο αυτό που θέλει. αν κάποιος είναι θρησκευόμενος, μπορεί να συγκρατήσει την εκδοχή που δίνει ο Άντριου λόιντ ουέμπερ στην ιστορία. ο ουέμπερ δίνει μουσικά τη δική του εκδοχή. Και μην ξεχνάτε ότι είναι ψυχαγωγία. Και σκοπός της είναι να συγκινήσει το κοινό. αν αυτό που σας συγκινεί είναι η μουσική του ουέμπερ, είναι απολύτως θεμιτό· όπως θεμιτό είναι να σας συγκινεί και η φωνή της ποπ τραγουδίστριας αντέλ, που τραγουδά για δύο ανθρώπους που χωρίζουν, χωρίς προφανώς να αναφέρεται σε περιστατικό που έχετε ζήσει ο ίδιοι. τραγουδάτε από την παιδική σας ηλικία. είναι αλήθεια ότι μεγαλώσατε ακούγοντας σόουλ μουσική; πράγματι, άκουγα τον Μάρβιν γκέι, τον Στίβι ουόντερ αλλά και τον Έλτον Τζον και τη Σελίν ντιόν, και πολλή κλασική μουσική –πουτσίνι– γιατί η μητέρα μου τη λάτρευε. Συνειδητοποίησα όμως την τέχνη της τραγουδοποιίας, με τους Μπητλς, όταν συμμετείχα στην παράσταση all You Need Is Love στο West end. προφανώς και γνώριζα τη μουσική των Μπητλς, εκεί όμως κατάλαβα πόσο σπουδαία είναι και γιατί θα αποτελεί πάντα μέρος της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. τι περιμένετε από την παράσταση στην αθήνα; αγαπώ πολύ την αθήνα, και η αλήθεια είναι πως όταν μου πρότειναν να εμφανιστούμε στο ηρώδειο, αυτό το καταπληκτικό θέατρο, ενθουσιάστηκα! είναι ο καλύτερος χώρος που θα μπορούσα να φανταστώ. Έχω εμφανιστεί σε πολλά θέατρα του κόσμου, αλλά η παράσταση στο ηρώδειο πιστεύω πως θα είναι η καλύτερη. αισθάνομαι δέος σκεπτόμενος τους καλλιτέχνες που έχουν εμφανιστεί ώς τώρα στο ηρώδειο.

Ήταν η μελωδία της ευτυχίας και ήμουν μόνο τεσσάρων ετών. πήγα στον κινηματογράφο με τη γιαγιά μου που ήταν απο τη βιέννη και, επιστρέφοντας στο σπίτι, είπα στη μητέρα μου ότι θέλω να γίνω καλόγρια. Και όταν εκείνη μου είπε «δεν ξέρω αν αυτή είναι καλή επιλογή στραδιοδρομίας», της απάντησα, «τότε θα γίνω τραγουδίστρια!» η Τζούλι Άντριους είχε γίνει το ίνδαλμά μου. οι παππούδες μου ήταν από τη βιέννη, όπως σας είπα. Ήταν εξαιρετικά καλλιεργημένοι άνθρωποι και μεγάλωσα με πολλή κλασική μουσική και μπαλέτο. η μητέρα μου ήθελε να γίνει τραγουδίστρια όπερας αλλά δεν διέθετε τη φωνή. λέει ότι πραγματοποίησε το όνειρό της μέσω εμού. ως έφηβη, αγαπούσα πολύ τους Queen αλλά και την Μπάρμπρα Στρέιζαντ. Και υπήρχαν βεβαίως πάντα οι Μπητλς, που άλλαξαν στην κυριολεξία τη μουσική του 20ού αιώνα. πόσο καλά γνωρίζετε την ελληνική μουσική; αγαπώ πολύ την ελληνική μουσική και αυτό που σίγουρα γνωρίζω και θαυμάζω, είναι ότι στην ελλάδα, όλοι γνωρίζουν και τραγουδούν τη μουσική του θεοδωράκη και του χατζιδάκι. είτε βρεθώ σ’ ένα θέατρο είτε σ’ ένα δείπνο, όλοι ξέρουν τα τραγούδια αυτών των συνθετών. Στη βρετανία έχουμε μεγάλη παράδοση στην ποπ μουσική και στα μιουζικαλ, το βρετανικό κοινό όμως δεν συνδέεεται με τη μουσική με τον τρόπο των ελλήνων. ανυπομονώ να ξανασυναντήσω στο ηρώδειο το ελληνικό κοινό. είστε ένα κοινό καλλιεργημένο και θέλω να πιστεύω πως, παρά την κρίση που βιώνει η χώρα σας, εξακολουθείτε να είστε ένα αισιόδοξο κοινό. οι Έλληνες ξέρετε στ’ αλήθεια πώς να ζείτε τη ζωή σας. s [25 ΙΟυνίου 2015] #44 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 17

σΚΟΠΟσ ΤΟΥσ ΝΑ ΠεΤΟΥΝ ο νίκος Καραθάνος (αριστερά) και ο Μάρκελλος Χρυσικόπουλος, μια ηλιόλουστη μέρα, στο πλαίσιο μιας πρόβας του μουσικοθεατρικού Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή, από το ορατόριο του αλεσάντρο ςτραντέλα.

νίκος Καραθάνος – Μάρκελλος Χρυσικόπουλος

Ιπτάμενοι και τζέντλεμεν η Γκόλφω του νίκου Καραθάνου, που ανέβηκε πριν από δύο χρόνια στην επίδαυρο, έγινε η αφορμή να δρομολογηθεί η Σαλώμη, το πρώτο σκηνοθετικό εγχείρημά του στο λυρικό θέατρο και η σύμπραξή του με τον Μάρκελλο Χρυσικόπουλο, τσεμπαλίστα, μαέστρο και επικεφαλής του μουσικού σχήματος μπαρόκ μουσικής Latinitas Nostra. οι δύο καλλιτέχνες απογειώνονται, σε μια εποχή που βάζει συστηματικά εμπόδια σε όσους θέλουν να πετάξουν. ιδιαίτερα στις τέχνες. από την αλεξάνδρα Βουδούρη φωτογραφίες Βίκυ γεωργοπούλου

info νίκος Καραθάνος – Μάρκελλος Χρυσικόπουλος ςαλώμη η ςαλώμη είναι η παρθενική σκηνοθεσία του νίκου Καραθάνου στο λυρικό θέατρο και βασίζεται στο ερωτικό ορατόριο του αλεσάντρο Στραντέλα Άγιος Ιωάννης Βαπτιστής. Τη μουσική διεύθυνση αναλαμβάνει ο μετρ του μπαρόκ Μάρκελλος χρυσικόπουλος. Μπαρόκ σύνολο: Latinitas Nostra. ερμηνεύουν: Σαλώμη - Μυρσίνη Μαργαρίτη, Ιωάννης βαπτιστής - νίκος Σπανός (cover: Σταμάτης παυλούς), ηρώδης - Μάριος Σαραντίδης, Σύμβουλος - Jason Darnell (cover: χρήστος Κεχρής), ηρωδιάδα μητέρα - Μαρία παλάσκα. ςτα Ιταλικά με Ελληνικούς υπέρτιτλους Θέατρο τέχνης Κάρολος Κουν – Φρυνίχου 29 Ιουνίου - 2 Ιουλίου 2015, 21:00 εισιτήρια: 25€ (κανονικό), 20€ (μειωμένο), 15€ (φοιτητικό), 5€ (ανέργων, αΜεα)

Μάρκελλος χρυσικόπουλος εμπνεύστηκε την ιδέα να δοθεί για πρώτη φορά θεατρική μορφή στο ορατόριο του αλεσάντρο Στραντέλα Άγιος Ιωάννης Βαπτιστής ως συνέχεια του μουσικού διαλόγου ανατολής και δύσης, που εγκαινίασε το καλοκαίρι του 2013 με την παράσταση Ένας Άγγλος ταξιδευτής στο λεβάντε, στο πλαίσιο του φεστιβάλ αθηνών. προς τούτο, συναντήθηκε με τον σκηνοθέτη νίκο Καραθάνο. οι δύο καλλιτέχνες μιλούν για την παράσταση στο θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν στη φρυνίχου, και δεν διστάζουν να παραδεχθούν τις δυσκολίες που προκαλεί η δημιουργική συνύπαρξή τους, τις οποίες όμως φαίνεται να ξεπερνούν με αρκετή δόση χιούμορ.

πώς προέκυψε η συνεργασία σας; νίκος Καραθάνος: η ιδέα ήταν του γιώργου λούκου. να ρωτήσετε εκείνον... Μάρκελλος Χρυσικόπουλος: Όταν σκέφθηκα να ανεβάσουμε ως Latinitas Nostra το ορατόριο του αλεσάντρο Στραντέλα Ιωάννης Βαπτιστής σε οπερατική μορφή, κατέληξα πως γι’ αυτό το εγχείρημα χρειαζόμασταν έναν σκηνοθέτη. η ιδέα να αναλάβει τη σκηνοθεσία ο νίκος ανήκει, πράγματι, στον γιώργο λούκο. Τον νίκο δεν τον γνώριζα προσωπικά, όμως είχα ακούσει για εκείνον από κόσμο που είχε δει τις παραστάσεις του, καθώς κι από έναν δικό μου μουσικό που συμμετείχε σε μια από αυτές. Με την ευκαιρία αυτή, πήγα και είδα την Γκόλφω και είπα «εδώ είμαστε!». είδα μια παράσταση μ’ ένα κείμενο που δεν ξέρω εάν θεωρείται απλό ή όχι, αλλά σίγουρα νομίζω ότι δεν είναι απλό να το σκηνοθετήσει κάποιος μ’ έναν πολύ πειστικό, άμεσο και σύγχρονο τρόπο. να μπορέσει δηλαδή ένα βουκολικό δράμα να μιλήσει στην καρδιά του σύγχρονου θεατή. αυτό μου ενέπνευσε μεγάλη εμπιστοσύνη για την πρόταση του γιώργου λούκου, γιατί η μπαρόκ όπερα είναι τόσο γεμάτη μανιέρες και περιττές πλοκές και μεγαλοστομίες και τρόπους και υποκλίσεις, που θα πρέπει κάποιος να βρει ένα κανάλι όχι μόνο να γοητεύσει τον σύγχρονο θεατή, αλλά και να επικοινωνήσει με άμεσο τρόπο το μήνυμα του έργου. ν.Κ.: Τα τελευταία χρόνια, χωρίς να είμαι κάποιος που γνωρίζει από μουσική, παρακολουθώ με ενδιαφέρον την «άνθιση» κάποιων ανθρώπων στο χώρο αυτό. ο Μάρκελλος, ο Κορνήλιος Σελαμσής, ο γιώργος πέτρου είναι μερικά από τα ονόματα που έχουν ακουστεί και είναι σε πραγματική «άνθιση». βλέπω το μεράκι αυτών των ανθρώπων για τη μουσική. πρόκειται για ανθρώπους που ανθίζουν γιατί, πέρα από τις επιτυχίες και τις δουλειές τους, ασχολούνται σοβαρά και με πολλή αγάπη γι’ αυτό που κάνουν. αυτό που κάνει ο Μάρκελλος, που συνδυάζει δηλαδή τη μουσική μπαρόκ με ανατολίτικα και παραδοσιακά όργανα, είναι πολλές φορές μαγικό. ειλικρινά, μαγικό! είναι κάτι που δεν θα μπορούσα να αντισταθώ. Μου αρέσουν άλλωστε αυτές οι απόπειρες. να σμίξουμε αυτό που ακούμε με μια εικόνα. να κάνουμε θέατρο και, αν θέλετε, έναν περίεργο γάμο, απελπισμένο ίσως, αλλά η απελπισία, όπως διάβασα σήμερα κάπου, είναι η μητέρα της πρωτοπορίας. Μ.Χ: είμαστε όντως λιγάκι απελπισμένοι...

20 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #44 [25 Ιουνίου 2015]

η μουσική μπαρόκ δεν είναι εύκολη, και σίγουρα δεν είναι δημοφιλής – ειδικά στη χώρα μας. ςας δυσκολεύει αυτό; γιατί βλέπω ότι έχετε προσπαθήσει σε όλες τις προηγούμενες δουλειές σας να προσεγγίσετε το εγχώριο κοινό, επιχειρώντας «γέφυρες» μεταξύ ήχων της ανατολής και της δύσης. Μ.Χ.: δεν είναι έτσι ακριβώς. η αλήθεια είναι ότι έχουμε πολλές φορές συμπράξει με παραδοσιακά όργανα ή έχουμε συνδυάσει την μπαρόκ μουσική με κάποιο –σύγχρονο ή μη– οπτικό θέαμα, ή με κάποιο λογοτεχνικό κείμενο, αλλά ποτέ δεν είχα την αίσθηση ότι αυτό γινόταν γιατί χρειαζόμασταν έναν πιο σίγουρο τρόπο για να προσεγγίσουμε το κοινό μας. νομίζω πως περισσότερο έγινε για να βάλω επιπλέον δυσκολίες στη δουλειά μας, παρά γιατί θεωρούσα ότι κάτι θα γίνει πιο εύκολο, πιο εύληπτο ή πιο επιτυχημένο. η μπαρόκ μουσική γενικά γνωρίζει τα τελευταία χρόνια μια φοβερή άνθιση, χάρη και στη δουλειά της Καμεράτα. νομίζω δηλαδή ότι το ελληνικό κοινό δεν χρειάζεται κάποιον «κράχτη», κάποιο «δόλωμα» για να παρακολουθήσει ένα τέτοιο έργο. Και τι χρειάζεται; Μ.Χ.: χρειάζεται ανθρώπους που έχουν μεράκι γι’ αυτό που κάνουν. Όσο περνάει ο καιρός, όχι μόνο στην μπαρόκ μουσική αλλά σε οτιδήποτε κάνουμε, το μεράκι καταλήγει να είναι ένα είδος πολυτελείας. τι θα δει το κοινό στο Θέατρο τέχνης Κάρολος Κουν στη Φρυνίχου; ν.Κ.: είμαστε ένα φεστιβάλ. Ένα φεστιβάλ τι είναι; είναι μια γιορτή και ένα σμίξιμο ανθρώπων. αυτό είναι. Μια γιορτή. πάμε σ’ ένα θέατρο στη φρυνίχου, δεν πάμε σε μια μεγάλη αίθουσα, και μαζευόμαστε 13 μουσικοί, 5 τραγουδιστές και γύρω στους 20 ηθοποιούς, μαζί με τους ερασιτέχνες μας. Μου αρέσει πολύ να συμβαίνει η ζωή. Μέσα σ’ όλη αυτήν την επιστήμη και τα μαθηματικά, να υπάρχει και η ζωντάνια των ανθρώπων. Στην παράσταση συμμετέχει ο Σόνι, ένας ταξιτζής από τη νιγηρία· η βασιλική, μια υπάλληλος από τον δήμο λάρισας, και ο άντρας της ο ανδρέας· η χάριετ, μια ψηλή, μαύρη, υπέροχη γυναίκα· η αλίκη αλεξανδράκη, που βοηθάει με κάθε τρόπο· τα παιδιά του ωδείου αθηνών και απόφοιτοι από το θέατρο Τέχνης. είμαστε λίγο ένα πανηγύρι πραγμάτων. πολλές φορές δεν μπορούμε να είμαστε όλοι πάνω στη σκηνή. Και τι έγινε; είμαστε μια γιορτή. Μ.Χ.: Με σκαλίζει εκεί που πονάει... δηλαδή; Μ.Χ.: Έχει μαζευτεί πολύς κόσμος. δεν το λέω για κακό. Το ενδιαφέρον στη δουλειά με τον νίκο είναι ότι, πέραν των προσδοκιών που μπορεί να έχει κάποιος ή των σχεδίων που μπορεί να έχει, τα πράγματα εξελίσσονται μ’ έναν πολύ πηγαίο τρόπο. εγώ χαίρομαι πάρα πολύ, γιατί άλλα φανταζόμουν, όχι μόνον όσον αφορά το οπτικό κομμάτι της παράστασης. Άλλα φανταζόμουν δηλαδή για τη μουσική, και τελικά αλλού καταλήξαμε. είναι παιχνίδια όλα. Μας αρέσουν άλλωστε τα παιχνίδια. Και στο μπαρόκ αρέσουν τα παιχνίδια. Κάποιες από τις μουσικές επιλογές, έχει τελικά ενδιαφέρον, εντάσσονται περισσό-

τερο στο σκηνικό του νίκου, παρά σε κάποιου είδους αφαιρετικής οργάνωσης του δικού μου μουσικού υλικού. ν.Κ.: για εμένα έχει σημασία το παρόν και η στιγμή. η συνεύρεση. αυτό το ότι ξαφνικά, σ’ ένα θέατρο στο τέλος του Ιούνη μαζεύονται τόσοι άνθρωποι μέσα σε έναν ανατολίτικο κόσμο να παίξουμε μπαρόκ μουσική και να αφηγηθούμε με λυρικές φωνές την ιστορία της Σαλώμης και του Ιωάννη... Μ.Χ.: που τελικά, χάρη στον νίκο δεν είναι μόνο η ιστορία της Σαλώμης και του Ιωάννη. δεν υπάρχει δηλαδή ένας βασιλιάς, που υπό την πίεση της σαγήνης μιας γυναίκας αποφάσισε να εγκληματήσει, να παραδοθεί στην αμαρτία. Έχει σχέση και με το τι έρχεται... θα σωθούμε; Τι ευθύνη έχουμε και εμείς; ν.Κ.: Μιλάμε για τον Ιωάννη τον πρόδρομο. πρόδρομος. Κάποιος δηλαδή που μίλησε για κάποιον που έρχεται. Και για όλους αυτούς τους ανθρώπους, κάτι έρχεται. για τη χώρα, τι πιστεύετε ότι έρχεται; για την τέχνη στην ελλάδα, τι έρχεται; ν.Κ.: εάν θέλεις κάτι να έρθει, θα ’ρθει. Μόνο να κοιτάξεις κατά εκεί ψηλά, και θα ’ρθει. ξέρετε, δεν γνωρίζει κανείς πώς μπορεί να μπει κάποιος και να ταράξει όλα αυτά που ζούμε τώρα, που ακούμε τώρα, που συζητάμε. αρκεί να είσαι ανοιχτός. να μαθαίνεις. Το θέμα είναι να είμαστε μαζί ψυχικά, καλλιτεχνικά και όχι ξέχωρα. Μ.Χ.: αυτό πονάει καμιά φορά. τι εννοείτε; Μ.Χ.: Το μαζί θέλει επένδυση, θέλει συμβιβασμούς, θέλει όραμα. θέλει εμπιστοσύνη – κυρίως στο μέλλον. να πει δηλαδή κάποιος πως δεν είναι το τώρα που μετράει, αλλά και το αύριο που θα ωφεληθεί εάν είμαστε όλοι εδώ μαζί. ςας απασχολεί, και σε ποιο βαθμό, το αύριο και εάν τελικά μάθαμε κάτι σαν λαός από αυτήν την κρίση; Μ.Χ.: Έχω απόλυτη εμπιστοσύνη στη βλακεία του ανθρώπινου γένους. είμαι σχεδόν σίγουρος ότι, μιλώντας για έναν νοητό μέσο όρο δεν έχουμε μάθει τίποτα. είναι μια ζοφερή κατάσταση, αλλά από την άλλη είμαστε εδώ σε μια ωραία ταράτσα, δεν τρώμε από τα σκουπίδια, βλέπουμε έναν όμορφο ήλιο. είμαστε προνομιούχοι. ν.Κ.: ναι, όντως δεν έχουμε μάθει τίποτα. Κάποιος το έχει πει. νομίζω ο αϊνστάιν. δύο πράγματα δεν έχουν τέλος σε αυτή τη ζωή: το σύμπαν και η βλακεία. για το πρώτο δεν είμαι σίγουρος. υπάρχει τελικά σωτηρία; ν.Κ.: ναι, γιατί η σωτηρία είναι μια συναίσθηση τη στιγμής του πού βρίσκεσαι. είναι σωτήρια η στιγμή να καταλάβεις ότι δεν ισχύει τίποτα απ’ όσα νόμιζες. Μ.Χ.: Το ενδιαφέρον σ’ αυτό το έργο είναι ότι πρόκειται για ένα από τα πραγματικά ελάχιστα έργα του μπαρόκ ρεπερτορίου που δεν υπάρχει «χάπι εντ». δεν μπορεί κανείς να πει ότι υπάρχει κάποιο κακό τέλος, αλλά μένει ένα φοβερό ερωτηματικό. Τελευταία λέξη του έργου είναι ένα «γιατί». s

ΜΟΥσΙΚΗ

τρανς ιωάννης & ςία Ένας πολυπληθής, πολύχρωμος θίασος αναμετριέται με την οπερατική εκδοχή του βιβλικού μύθου: η ςαλώμη δεν είναι και τόσο ραδιούργα, ας όψεται η μάνα της, η ηρωδιάς. Μουσική, θέατρο, ερασιτέχνες ηθοποιοί. Μαγεία.

«Ένας πολυπληθής, πολύχρωμος θίασος» Το ανέβασμα της ςαλώμης αποτελεί πρόκληση για τους δημιουργούς της, νίκο Καραθάνο και Μάρκελλο χρυσικόπουλο, όχι μόνο λόγω της πρώτης σκηνοθετικής απόπειρας ενός ορατόριου, του Άγιου Ιωάννη Βαπτιστή του Στραντέλα, που δεν έχει ανέβει ποτέ σε οπερατική μορφή, αλλά κυρίως γιατί η σκηνή στην οδό φρυνίχου είναι μικρή για να χωρέσει έναν πολυπληθή, πολύχρωμο και εν πολλοίς ετερόκλητο θίασο. Έμπειροι μουσικοί, λυρικοί τραγουδιστές με ρεπορτόριο μπαρόκ και διεθνή καριέρα συμπράττουν με νεαρούς χορευτές, ηθοποιούς, ακόμα και με ερασιτέχνες χωρίς καμία ανάλογη εμπειρία, προκειμένου να αφηγηθούν τον μύθο του Ιωάννη και της Σαλώμης. Μια ανατρεπτική λυρική αφήγηση του βιβλικού μύθου Σε αυτήν την οπερατική εκδοχή του βιβλικού μύθου, ανατρέπεται η εικόνα της ραδιούργας Σαλώμης που, σαγηνεύοντας τον ηρώδη με τον διονυσιακό χορό των επτά πέπλων, ζητά ως αντάλλαγμα το κεφάλι του Ιωάννη. η σοπράνο Μυρσίνη Μαργαρίτη αναφέρει πως η Σαλώμη, την οποία ερμηνεύει στον ομώνυμο ρόλο, είναι στην ουσία το «θύμα» της μητέρας της, ηρωδιάδας. «Όταν προσέγγισα το ρόλο, είχα στο μυαλό μου την εικόνα που έχουμε όλοι για την Σαλώμη. εδώ όμως το πρόσωπο αυτό στην ουσία κατευθύνεται από μια ψυχοπαθή μητέρα. η Σαλώμη έχει εγκλωβιστεί στο περιβάλλον που έχει μεγαλώσει, όπου η

ΜΟΥσΙΚΗ

βία και το σεξ κυριαρχούν». ο μπασοβαρύτονος Μάριος Σαραντίδης, ο ηρώδης στην παράσταση του νίκου Καραθάνου, θεωρεί πως σε αυτήν την όπερα η σχέση μητέραςκόρης είναι καθοριστική για την εξέλιξη της ιστορίας. εκείνος προσεγγίζει το δικό του ρόλο ως ένας άλλος Μάκμπεθ, μια διεστραμμένη προσωπικότητα, που παγιδεύεται από τη Σαλώμη ως μια άλλη λαίδη Μάκμπεθ. Στη λυρική αυτή εκδοχή, ούτε ο Ιωάννης βαπτιστής έχει τα χαρακτηριστικά του βιβλικού προσώπου, όπως αποκαλύπτει ο ερμηνευτής του, νίκος Σπανός, κόντρα τενόρος. «εδώ πρόκειται για έναν Ιωάννη που απλά γίνεται το μέσον επικοινωνίας του λόγου του θεού, χωρίς ο ίδιος στην ουσία να συμμετέχει. βρίσκεται σε μια κατάσταση “τρανς”, όταν απαγγέλλει το λόγο του, χωρίς δηλαδή να αντιλαμβάνεται τι λέει και πού ακριβώς βρίσκεται. Στη μοντέρνα ψυχιατρική, θα μπορούσε να θεωρείται σχιζοειδής». Ξεχωριστές συμμετοχές Σ’ αυτήν τη μεγάλη γιορτή που έχει στηθεί στο παλάτι του ηρώδη, όπου εκτυλίσσεται η ιστορία, την «αυλή» του βασιλιά απαρτίζουν κατά κύριο λόγο ερασιτέχνες ηθοποιοί, ξεχωριστές παρουσίες όπως η αεικίνητη βάσω δρίβα, η οποία είναι νάνος και συμμετέχει για πρώτη φορά σε θεατρική παράσταση. Έλαβε την απόφαση μετά από προτροπή του νίκου Καραθάνου, με τον οποίο γνωρίστηκε στη διάρκεια της οντισιόν, «στην οποία ζητούσαν και άτομα με αναπηρία» όπως λέει, γι’ αυτό και συμμετείχε

ο άνδρας της, ανδρέας Κολίσογλου, ερασιτέχνης ηθοποιός. «Μένουμε στη λάρισα, κι εκεί είμαι δημοτική υπάλληλος. πήρα μάλιστα μέρες από την καλοκαιρινή μου άδεια, θεωρώντας ότι πρόκειται για μοναδική εμπειρία. Μου αρέσει άλλωστε να κάνω ωραία πράγματα». Και για τον σύζυγό της ανδρέα πρόκειται για μια νέα περιπέτεια σ’ ένα έργο που έχει, όπως λέει, και άλλα μηνύματα, πέρα από τα προφανή. Μέλος της βασιλικής αυλής του ηρώδη και ο Σάνι ολιγέμπο, ηθοποιός από τη νιγηρία, που εργάζεται εδώ ως ταξιτζής. δηλώνει ενθουσιασμένος για τη συνεργασία του με τον νίκο Καραθάνο. «είναι ένας πολύ ζωντανός άνθρωπος, με χιούμορ, που τα έχει βρει μάλλον με τον εαυτό του, γι’ αυτό και δεν μας φωνάζει, ως είθισται με τους σκηνοθέτες» λέει. Το έργο είναι μια κλασική παραγωγή με «σαιξπηρική» πλοκή και ατμόσφαιρα, εξηγεί ο Σάνι, κάτι που αντιλήφθηκε διαβάζοντας με δική του πρωτοβουλία το πρωτότυπο στα αγγλικά. ο Σάνι μπορεί να λυπάται που στη χώρα μας «δεν υπάρχει αγορά για μαύρους ηθοποιούς», αλλά δηλώνει ότι, οδηγώντας ταξί στην αθήνα, είναι πολλές φορές σαν να βρίσκεται σε θεατρική σκηνή. s

ΤΑ ΠΡΟσΩΠΑ ΤΗσ ΠΑΡΑσΤΑσΗσ Όρθιοι από αριστερά: ςάνι ολιγέμπο, Μαρία παλάσκα, Βασιλική δρίβα, Jason Darnel, Μυρσίνη Μαργαρίτη, νίκος ςπανός, ςταμάτης παυλούς, Μάριος ςαραντίδης. Κάτω, ο ανδρέας Κολίσογλου και η Harriet Summer.

[25 ΙΟυνίου 2015] #44 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 21

Άνταμ Κοέν

Τι ζητούσες στο Μόντρεαλ συ, ένας Υδραίος; ο Άνταμ Κοέν, γιος του σπουδαίου Καναδού μουσικού λέοναρντ Κοέν, τολμά να καταδυθεί στα βαθιά νερά της τέχνης που υπηρετεί εδώ και δεκαετίες ο πατέρας του. Με τον δικό του τρόπο και τη δική του ιδιαίτερη ματιά. από τη Μαρίλια παπαθανασίου

α καλοκαίρια, μικρός στην Ύδρα, ήταν για όλους ο Άνταμ. Μεγαλώνοντας, συνειδητοποίησε ότι ήταν ο Άνταμ Κοέν, γιος του λέοναρντ Κοέν, ενός από τους σημαντικότερους μουσικούς και ποιητές του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. ωστόσο, ο Άνταμ Κοέν κατάφερε να ακολουθήσει τη δική του ατραπό στη μουσική. Με τέσσερεις δίσκους στο ενεργητικό του –στον έναν μάλιστα εξ αυτών τραγουδά στα γαλλικά–, ο Άνταμ Κοέν, πολίτης του κόσμου πλέον, έρχεται ξανά στην ελλάδα με αφορμή την κυκλοφορία του νέου του δίσκου με τίτλο We Go Home, μέσω του οποίου, όπως λέει, επιχειρεί την επιστροφή στις ρίζες, στους τόπους που μεγάλωσε, στο Μόντρεαλ και την Ύδρα.

info Άνταμ Κοέν - ςυμφωνική ορχήστρα δήμου αθηναίων We Go Home ο Άνταμ Κοέν, γιος του λέοναρντ Κοέν, έρχεται στο ηρώδειο με το καινούργιο του άλμπουμ We Go Home. Μαζί με τη Συμφωνική ορχήστρα του δήμου αθηναίων, θα μας ξεναγήσει στο δικό του μουσικό σύμπαν. ωδείο ηρώδου αττικού 29 Ιουνίου, 21:00 εισιτήρια: 35€, 28€ (Vip), 30€, 24€ (ζώνη α), 25€, 20€ (ζώνη β), 15€, 12€ (ζώνη γ), 10€ (ζώνη γ-φοιτητικό), 10€, 8€ (Άνω διάζωμα), 5€ (Άνω διάζωμαφοιτητικό, άνεργοι, αΜεα)

ςε τι διαφέρει το We Go Home από τους προηγούμενους δίσκους σας; Με το δίσκο αυτό, η φωνή μου γίνεται πιο δυνατή. Με το έργο αυτό διευρύνω τη μουσική μου ταυτότητα, χωρίς ωστόσο να ξεχνώ την προσωπική μου ιστορία. η τεχνολογία έχει αλλάξει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο που ακούμε μουσική. ποια είναι τα προτερήματα και ποια τα μειονεκτήματα αυτής της αλλαγής; δεν ακούω πλέον πολλή μουσική. οι φίλοι μου με αποκαλούν «Ταλιμπάν»! διαβάζετε όμως. ποιοι είναι οι συγγραφείς, οι ποιητές που σας καθόρισαν; Κυρίως ο πατέρας μου και ο Ρουμί [ο πέρσης σουφιστής ποιητής του 13ου αιώνα].

ςτο ηρώδειο θα παρουσιάσετε τον πρόσφατο δίσκο σας, ο οποίος κυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 2014 με τίτλο We Go Home, μαζί με τη συμφωνική ορχήστρα του δήμου αθηναίων. Έχετε ξανασυνεργαστεί με συμφωνική ορχήστρα; είμαι πράγματι ενθουσιασμένος που θα εμφανιστώ σ’ ένα θέατρο στο οποίο πάντα ονειρευόμουν να παίξω τη μουσική μου. Έχω προσκαλέσει πολλούς φίλους μου και προσπαθώ να καλέσω ακόμη και τους εχθρούς μου. θα ήθελα να έρθουν στη συναυλία όλοι οι άνθρωποι που έχω συναντήσει στην ελλάδα. eίχα την ευτυχία να παίξω και με τη συμφωνική ορχήστρα του Μόντρεαλ. Τώρα που με ρωτάτε, συνειδητοποιώ ότι τις δύο φορές που μου προτάθηκε να εμφανιστώ με συμφωνική ορχήστρα, ήταν στο Μόντρεαλ και την ελλάδα, τους δύο τόπους στους οποίους ηχογράφησα το δίσκο μου.

Έχετε αναπτύξει μια ιδιαίτερη σχέση με την ελλάδα. γνωρίζετε την ελληνική μουσική; υπάρχει κάποιος Έλληνας καλλιτέχνης που εκτιμάτε ιδιαίτερα; δεν γνωρίζω τη σύγχρονη ελληνική μουσική ούτε τους Έλληνες τραγουδιστές. Συνήθως όμως, όταν ακούω ελληνική μουσική, μου αρέσει. Μου αρέσει ένα τραγούδι που λέγεται «Όλα σ’ αγαπάνε» [του Σταμάτη γονίδη].

ηχογραφήσατε το δίσκο σας στο αυτοσχέδιο στούντιο στο σπίτι σας στην Ύδρα. γιατί αυτή η επιλογή; τι σημαίνει η Ύδρα για σας; ηχογράφησα το We Go Home στα δύο σπίτια όπου πέρασα το μεγαλύτερο μέρος της παιδικής και της εφηβικής μου ηλικίας: στο σπίτι μου στην Ύδρα και στο σπίτι μου στο Μόντρεαλ. είναι οι δύο τόποι που μεγάλωσα, οι δύο τόποι όπου, ως παιδί, έκανα τα πρώτα μου όνειρα για το τί ήθελα να γίνω αργότερα. Στην Ύδρα πέρασα όλα τα καλοκαίρια της ζωής μου και πολλά πάσχα. Έχω, συνεπώς, τόσες πολλές και τόσο γλυκές αναμνήσεις. Στην Ύδρα έδωσα το πρώτο μου φιλί σε κορίτσι, πήγα για πρώτη φορά σε ντισκοτέκ, κάπνισα το πρώτο μου τσιγάρο, ήπια τον πρώτο μου φραπέ, είχα τον πρώτο μου καβγά. Με θυμάμαι που ήμουν παιδάκι στην Ύδρα και χαίρομαι που έρχομαι τώρα στην Ύδρα με το δικό μου παιδί.

παρακολουθείτε την επικαιρότητα, γνωρίζετε ότι η κατάσταση στην ελλάδα είναι πολύ δύσκολη, ότι η χώρα περνάει μια από τις σοβαρότερες κρίσεις στη μεταπολεμική της ιστορία. τι γνώμη έχετε για το μέλλον της ελλάδας; διαμαρτύρομαι γι’ αυτήν την κατάσταση και συμπάσχω με τους ανά τον κόσμο Έλληνες φίλους μου. βεβαίως και ανησυχώ. Έχω αγωνία για το μέλλον της ελλάδας· έχω όμως και ελπίδα. νιώθω την ίδια αγωνία που νιώθει κανείς όταν αποκτά το πρώτο του παιδί. Όταν αναρωτιέται αν το παιδί του, μεγαλώνοντας, θα καταφέρει να εξασφαλίσει ευημερία για την οικογένειά του. Υπερασπίζομαι με ζήλο την ελλάδα όταν ακούω να βάλλουν εναντίον της. η ελλάδα είναι πάντα στο μυαλό μου. Κάθε παρασκευή τρώμε με την οικογένειά μου σ’ ένα ελληνικό εστιατόριο στο λος Άντζελες. s

Θεωρείτε ότι το έργο του πατέρα σας αποτελεί εμπόδιο στη δημιουργικότητα και την έκφρασή σας; Το έργο ενός καλλιτέχνη που θαυμάζω μου προκαλεί δέος και, ταυτόχρονα, αποτελεί κίνητρο για μένα. αυτό ισχύει, και ενίοτε ακόμη περισσότερο για το έργο του πατέρα μου.

Έρωτας, θρησκεία δόξα και εξουσία Τι χρειάζεται μια συμβατική ερωτική ιστορία για να πάρει μυθικές διαστάσεις; Όχι πολλά – μόνο να βρεθεί στα σωστά χέρια. H Έφη θεοδώρου επιστρέφει στην πειραιώς 260 με το Ατλαζένιο γοβάκι, το έργο του πολ Κλοντέλ που επαναπροσδιόρισε τη γαλλική δραματουργία.

Έφη Θεοδώρου

επανάληψη ενός έργου δεν είναι τόσο εύκολη όσο ακούγεται. Σύμφωνα με την Έφη θεοδώρου, είναι μια διαδρομή «απ’ την αρχή και για τον καθένα χωριστά»· θέλει χρόνο και κόπο. πόσω μάλλον όταν πρόκειται για το Ατλαζένιο γοβάκι του Κλοντέλ, το οποίο διασκευάστηκε για να χωρέσει σε τέσσερις ώρες. η θεοδώρου, φρέσκια από την επιτυχία του Ζ στο Στρασβούργο, αναμετριέται μ’ έναν αμφιλεγόμενο συγγραφέα, οι συντηρητικές απόψεις του οποίου έρχονται σε αντίθεση με την επαναστατικότητα του έργου του. «ο χρόνος θα συγχωρήσει τον Κλοντέλ, γιατί έγραφε ωραία», αναφέρει σε κάποιο ποίημά του ο ουίσταν Ώντεν, το 1939. Κι όπως φαίνεται, είχε δίκιο. πώς είναι να επιστρέφετε στο Φεστιβάλ με το ίδιο έργο; η επανάληψη μας δίνει μια δεύτερη ευκαιρία για να πάμε πιο βαθιά στα θέματα που θίγει ο Κλοντέλ. Το εγχείρημα μοιάζει κατά τι πιο εύκολο, γιατί η βάση υπάρχει, οι έννοιες και οι λέξεις δεν είναι άγνωστες· είναι πλέον εμπειρία. βεβαίως, δεν αρκεί να ανακαλέσεις την ένταση και την ατμόσφαιρα μιας σκηνής, να ξαναθυμηθείς τα μαθημένα λόγια. πρέπει να ξαναγίνει η διαδρομή απ’ την αρχή. ο Κλοντέλ συνεχίζει να είναι αμφιλεγόμενος. εσείς, τον βρίσκετε συντηρητικό ή επαναστάτη; βρίσκω τον συγγραφέα Κλοντέλ μεγαλοφυώς αντιφατικό. Στο συγκεκριμένο έργο δεν διστάζει να μετατρέψει ποιητική αδεία μια τετριμμένη ερωτική ιστορία σε μύθο. επιπλέον, εμπνέεται τον καμβά αυτής της ιστορίας από την ίδια του τη ζωή. ο χαρισματικός κονκισταδόρ δον Ροδρίγο, τον οποίο επέλεξε ο βασιλιάς

ΘEATPO

της Ισπανίας για να διοικήσει τον νέο Κόσμο, έχει κοινά στοιχεία με τον διπλωμάτη και πρεσβευτή της γαλλίας ανά τον κόσμο πολ Κλοντέλ. Τόσο ο ήρωας όσο και ο συγγραφέας βρίσκονται μπροστά στο ίδιο δίλημμα: μεγάλη καριέρα, δόξα και τιμές ή η ανίχνευση ενός έρωτα απόλυτου, ολοκληρωτικού, του κορμιού και της ψυχής; επέλεξαν, φυσικά, τη δόξα. είναι προκλητικό το ότι ο συγκρατημένος διπλωμάτης προσπαθεί να βγάλει άκρη με τους δαίμονες που τον βασανίζουν, αποτυπώνοντάς τους στα διαφορετικά πρόσωπα του έργου, τα οποία ασκούν στον κεντρικό ήρωα ανελέητη κριτική, τον σαρκάζουν, τον εξευτελίζουν, τον εξωθούν στην ταπείνωση και, διαμέσου αυτής, στην τελική κάθαρση. ο 20χρονος Κλοντέλ, μελετητής του Καντ και των Εκλάμψεων του Ρεμπώ, βιώνει μια αληθινή έκλαμψη στην παναγία των παρισίων, που θα τον οδηγήσει να ενστερνιστεί τον καθολικισμό. Στο Ατλαζένιο γοβάκι, εμφανίζεται ως ένας παγανιστής, αφού δίνει φωνή στα στοιχεία της φύσης, συνομιλεί με τους αστερισμούς και καταπραΰνει τα πάθη του ήρωα μέσα από τη μελέτη της ανατολικής φιλοσοφίας. οι άνθρωποι σήμερα πιστεύουν σε κάτι τόσο βαθιά όσο πιστεύουν οι χαρακτήρες του Κλοντέλ; οι άνθρωποι σήμερα πιστεύουν, και μάλιστα τυφλά, καθώς οι ιδεοληψίες και ο φανατισμός –θρησκευτικός και πολιτικός– έχουν πάρει το πάνω χέρι. οι ιδεολογίες έχουν υποχωρήσει τα τελευταία 25 χρόνια, κι αυτό συνδέεται άμεσα με την πτώση του Τείχους. λογικό, αφού με την επικράτηση των αξιών του κέρδους, οι κοινωνίες και οι άνθρωποι ζουν υποταγμένοι σε νόμους που δεν κατανοούν, είναι παροπλισμένοι και

από τη Μυρτώ λιαλιούτη φωτογραφία Βασίλης Μαθιουδάκης

μετέωροι, μέσα σε σύγχυση. η πολιτική και θρησκευτική μισαλλοδοξία, επομένως, κυριαρχούν. αναπτύσσονται παράλληλα κάποια κινήματα, αλλά σε γενικές γραμμές δεν συμβαίνει κάτι τόσο ισχυρό που να καταφέρνει να ανατρέψει τη ροή της Ιστορίας. «αλήθεια, σε σκοτεινούς καιρούς ζούμε», όπως λέει ο Μπρεχτ. πριν λίγους μήνες παρουσιάσατε στο εθνικό Θέατρο του ςτρασβούργου το Ζ που είχε ανεβεί το 2013 στη νέα ςκηνή του εθνικού Θεάτρου. πώς ήταν; ωραία εμπειρία. Στον πυρήνα του έργου του βασίλη βασιλικού υπάρχει μια αφήγηση που ξεφεύγει από τα όρια του τοπικού και ξεπερνάει το εμπόδιο της γλώσσας. Έτσι ερμηνεύεται η τεράστια επιτυχία του μυθιστορήματος και της ταινίας του γαβρά. οι παραστάσεις μας ήταν όλες sold out πριν καν ξεκινήσουν, με υπέρτιτλους που όμως καθόλου δεν εμπόδισαν την επικοινωνία με το γαλλικό, κατά βάση, κοινό. Ήρθαν βέβαια Έλληνες που είναι εγκαταστημένοι εκεί, κι ένα πούλμαν γεμάτο απ’ το λουξεμβούργο. η παράσταση συνδέθηκε άμεσα με την κατάσταση στην ελλάδα. δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, αφού για κεντρικό θέμα έχει το αίτημα για ειρήνη και δημοκρατία, τη θυσία ενός λαμπρού ανθρώπου στο όνομα αυτών των αξιών. η υποδοχή ήταν πολύ θερμή και γι’ άλλη μια φορά, όπως και στις παραστάσεις στο εθνικό στην ελλάδα, η πλειονότητα του κοινού ήταν νέοι. ο επόμενος σταθμός για το Ζ θα ήθελα να είναι το θέατρο του ευρωκοινοβουλίου στις βρυξέλλες. είχα από παλιά αυτή την ιδέα και διάβασα ότι πρόσφατα ανέβηκε εκεί μια ελληνική παράσταση, οπότε έχει ανοίξει ο δρόμος.

το Ατλαζένιο γοβάκι είναι «ένα εγκώμιο στην απεριόριστη δύναμη της θεατρικής σκηνής». τελικά το θέατρο μπορεί ακόμα να σώσει την ψυχή μας; δεν ξέρω αν το θέατρο σώζει ψυχές. ξέρω μόνο πως, για μένα, είναι ο τρόπος για να υπάρχω. Μέσα στις αποπνικτικές αίθουσες της πρόβας και στο προστατευτικό σκοτάδι των θεατρικών σκηνών, ανασαίνω καλύτερα, σκέφτομαι καλύτερα, ξεχνιέμαι, αντλώ δύναμη. s

info Έφη Θεοδώρου το ατλαζένιο γοβάκι του πολ Κλοντέλ Ταξιδεύοντας για την Κίνα, ο πολ Κλοντέλ γνωρίζει την πολωνή Ροζαλί βετκ, ήδη παντρεμένη και μητέρα τεσσάρων παιδιών, και ερωτεύονται παράφορα. ζουν μαζί για τέσσερα χρόνια κι όταν εκείνη έγκυος πηγαίνει να πάρει διαζύγιο από τον σύζυγό της για να παντρευτούν, γνωρίζει έναν ολλανδό επιχειρηματία και ζει μαζί του στις βρυξέλλες. η Ροζαλί επανεμφανίζεται όταν ο Κλοντέλ έχει ήδη παντρευτεί και έχει αποκτήσει πέντε παιδιά. παίζουν: Κωνσταντίνος αβαρικιώτης, Κωνσταντίνος ασπιώτης, Τζωρτζίνα δαλιάνη, Μαριάννα δημητρίου, Μάξιμος Μουμούρης, δημήτρης παπανικολάου, Μαρία Σκουλά, γιώργος Τζαβάρας, πηνελόπη Τσιλίκα, χάρης φραγκούλης, γιώργος φριντζήλας, νικόλας χανακούλας. Με την υποστήριξη του γαλλικού Ινστιτούτου, στο πλαίσιο του προγράμματος ελλάς γαλλία Συμμαχία 2014. πειραιώς 260, Κτίριο δ 26-27 Ιουνίου, 20:00 εισιτήρια: 20€, 15€ (μειωμένο), 10€ (φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, αμεα)

[25 ΙΟυνίου 2015] #44 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 23

ςωτήρης Χατζάκης

«Η Επίδαυρος είναι αυτή που μας επιλέγει» από το 1979 που ξεκίνησε επισήμως την καριέρα του ως ηθοποιός στο Αντικειμενοθέατρο Ντενεκεδούπολη της ευγενίας Φακίνου μέχρι και σήμερα, ο ςωτήρης Χατζάκης πέρασε 36 χρόνια αφιερωμένα σε μια πολυπρισματική θεώρηση του θεάτρου: ςυμμετείχε σε αυτοδιαχειριζόμενα θέατρα, έκανε μουσικές επιμέλειες για το θέατρο, έμαθε να στήνει σκηνικά, φώτα, ήχους, δούλεψε χρόνια ως βοηθός σκηνοθέτη, δούλεψε σε δηπεΘε, ύστερα έγινε σκηνοθέτης, αργότερα διηύθυνε το Κρατικό Θέατρο Βορείου ελλάδος και μέχρι πρότινος το εθνικό, διασκεύασε λογοτεχνικά έργα για το θέατρο. από την Κατερίνα Κόμητα φωτογραφία Βίκυ γεωργοπούλου

info εθνικό Θέατρο - ςωτήρης Χατζάκης τρωάδες του ευριπίδη Μετά την πτώση της Τροίας, οι αιχμάλωτες Τρωάδες περιμένουν να επιβιβαστούν στα πλοία που θα τις μεταφέρουν στην ελλάδα. ανάμεσά τους, η βασίλισσα εκάβη, που θρηνεί το χαμό της οικογένειας και της πόλης της, και η χήρα του Έκτορα, ανδρομάχη, η οποία πρόκειται να αντιμετωπίσει ακόμα μία τραγωδία, καθώς οι νικητές σκοτώνουν τον μικρό γιο της. Μπροστά στην αγριότητα των ελλήνων κατακτητών, οι θεοί αποφασίζουν να τιμωρήσουν την αλαζονεία τους. ερμηνεύουν: Κόρα Καρβούνη, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Κρατερός Κατσούλης, Μαρία Κίτσου, θέμης πάνου, ελένη Ρουσσινού, Κωνσταντίνα Τάκαλου, νίκος ψαρράς. ςτα Ελληνικά με Αγγλικούς υπέρτιτλους αρχαίο Θέατρο επιδαύρου 3-4 Ιουλίου 2015, 21:00 εισιτήρια: 45€ (Vip), 40€ (ζώνη α), 20€ (ζώνη β), 13€ (Άνω διάζωμα), 13€, 10€ (φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, αΜεα)

α τελευταία χρόνια, μάλιστα, είχε την ευκαιρία να δοκιμάσει αρκετά κοινωνικοθεατρικά πειράματα, τοποθετώντας τη θεατρική πράξη έξω από τη συμβατική θεατρική σκηνή: παραστάσεις σε σπίτια, σε κέντρα για το αλτσχάιμερ, σε φυλακές, σχολεία, σε θαλάμους νοσοκομείων, ψιθυριστά, με τραβηγμένη την κουρτίνα του διπλανού. Άλλωστε στο θέατρο, όπως λέει κι ίδιος, το σημαντικό δεν είναι το στοίχημα της αισθητικής αλλά το στοίχημα της παρηγορητικής λειτουργίας στον πόνο του άλλου: «δηλαδή, όπως λέει κι ο Κίργκεγκορ, δεν πηγαίνουμε από την αισθητική για να βρούμε τον πόνο, πηγαίνουμε από τον πόνο να βρούμε την αισθητική». ελπίζουμε αυτό ακριβώς να γίνει σε λίγες μέρες στην επίδαυρο με τις τρωάδες.

γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο έργο; από θεατρικής πλευράς, οι τρωάδες του ευριπίδη είναι μια θεατρική γκουέρνικα, μια αντιπολεμική κραυγή. πριν από πέντε-δέκα χρόνια, νομίσαμε ότι είχαμε φύγει από τη βαρβαρότητα της ιστορίας και το επικό στοιχείο. πιστέψαμε πως είχαμε περάσει σε άλλα είδη πολέμου, λ.χ., τον οικονομικό. φαίνεται, όμως, ότι μέσα από τον κύκλο που κάνει η ζωή και η ανθρωπότητα, και μέσα από την «πρόοδο», επιστρέφουμε σε πολέμους κανονικότατους και σε ξεριζωμούς λαών. Σ’ αυτά τα κύματα προσφύγων που είχαν την ατυχία να βρίσκονται σ’ έναν τόπο με φυσικό πλούτο ή γεωστρατηγική σημασία, βλέπουμε ακριβώς το τέλος των τρωάδων. από θεατρικής πλευράς, οι τρωάδες είναι ένα από τα πιο σημαντικά και πιο γεωμετρικά κείμενα του παγκόσμιου πολιτισμού πάνω στο θρήνο. από την αρχή μέχρι το τέλος, έχει έναν πυκνό χρόνο μέσα στον οποίο η κεντρική ηρωίδα, η εκάβη, δεν προλαβαίνει να περνάει από τη μια συμφορά στην άλλη. ζούμε δηλαδή ένα μαρτυρολόγιο, που μου θυμίζει έντονα το πρώτο μέρος του Ιώβ και τα πάθη του. βλέπουμε μέχρι πού μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος· τι όρια μπορεί να ξεπεράσει είτε ως επιτιθέμενος είτε ως ηττημένος. Κι αυτό είναι ένα απόσταγμα εμπειρίας πολιτισμού που δεν πρέπει να εκλείψει από τη συνείδηση κανενός θεατή. Το έργο έχει υπέροχους μονολόγους και χορικά και μια αριστουργηματική δομή, στην οποία έχουν στηριχθεί μετέπειτα μεγάλοι δημιουργοί, όπως π.χ. ο Κουροσάουα στα επικά του έργα. για όλους αυτούς τους λόγους, πιστεύω ότι είναι και δραματικά επίκαιρο και αισθητικά εξόχως ενδιαφέρον να ανέβουν οι τρωάδες τώρα. η επίδαυρος τι ρόλο έπαιξε στο ανέβασμα; αυτή είναι η όγδοη φορά που πηγαίνω στην επίδαυρο ως σκηνοθέτης. πέρα από το δέος που αισθάνομαι κάθε φορά, αναλογιζόμενος ποια πνεύματα έχουν φωτίσει το χώρο αυτό, θεωρώ πως η κατάθεση υλικού που έχει γίνει όλα αυτά τα χρόνια επενεργεί και ενεργειακά. η επίδαυρος είναι ένας θόλος, που υποδέχεται ένα εκκλησίασμα σοφό. πιστεύω ότι δεν είναι κάτι ανόργανο, αλλά οργανικό· ένας οργανισμός που λειτουργεί και αναπνέει. Το ακούω τις νύχτες – γι’ αυτό συνήθως μένω κοντά ή θέλω να είμαι κοντά ώρες όπως το ξημέρωμα ή πολύ αργά το βράδυ. επίσης, νομίζω ότι δεν υπάρχει περίπτωση να την επιλέξουμε την επίδαυρο· η επίδαυρος είναι αυτή που μας επιλέγει ως καλλιτέχνες. γιατί είναι ένα πλάσμα σοφό, ένα πλάσμα τελετουργικό, κι είναι πολύ δύσκολο να του φορτώσεις απόψεις. επιπλέον, είναι ένας χώρος πρωταθλητισμού, όπου ο ηθοποιός πρέπει να έχει την αντοχή να διανύει τα 20x20 μέτρα της ορχήστρας επί δύο ώρες δουλεύοντας ταυτόχρονα τη φωνή του ώστε να ακούγεται και το σώμα του έτσι ώστε να υπάρχει. ςτο κείμενο έχετε κάνει επεμβάσεις; Καμία απολύτως. η μοναδική παρέμβαση που έκανα ήταν ότι πρόσθεσα στην ακρούλα ενός χορικού ένα δημοτικό τραγούδι, το Ξυλάλογο, που είναι ένα μοιρολόι για ένα μικρό παιδί. πρόκειται για ένα σπάνιο τραγούδι της δημοτικής μας παράδοσης, το οποίο έχει δυστυχώς μια φοβερή αντιστοιχία με το δούρειο

ίππο. λέγεται λίγο πριν μπει η ανδρομάχη με τον αστυάνακτα κι αποτελεί μια μικρή νύξη για το πόσο μεγάλη και άρρηκτη σχέση έχει η δημοτική παράδοση και το ρεμπέτικο τραγούδι, ως στίχος, με το αρχαίο δράμα. ποιος είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος στο ανέβασμα ενός έργου; να καταστρέψεις το έργο· να θεωρήσεις ότι είσαι πιο σημαντικός από τον συγγραφέα. φυσικά, το δικαίωμα ενός καλλιτέχνη να ξαναζεί ένα έργο με τη δική του γενιά είναι αναφαίρετο. ωστόσο, κάποιοι από εμάς, επειδή είναι ανάπηροι –τη λέω με προσοχή τη λέξη– στο να μπορούν να αισθάνονται και να κατανοούν το περιεχόμενο ενός έργου, το καταστρέφουν. Καθώς το έργο περιέχει κρίσιμα ερωτήματα για την ύπαρξη τα οποία τους υπερβαίνουν, καταφεύγουν στη φόρμα, καταστρέφοντας το περιεχόμενο ακριβώς για να μην αναμετρηθούν μαζί του. αναμετρώμαι με το περιεχόμενο σημαίνει «αληθοποιώ» την ύπαρξή μου, δηλαδή αποδέχομαι τη θνητότητά μου. Καταλαβαίνω ότι κι εγώ είμαι ένας από όλους, μαθαίνω το έτερο – εξάλλου, ετυμολογικά η λέξη θέατρο παράγεται από το θάτερον που σημαίνει θέα του ετέρου– και αρχίζω και οικουμενοποιώ την ύπαρξή μου. δηλαδή, δεν δουλεύω για λίγους ούτε για πολλούς· δουλεύω, όπως λέει ο Σαίξπηρ, για τον καθένα ξεχωριστά και για το σύνολο. αντιλαμβάνομαι ότι οι χαρές, οι λύπες, οι συμφορές και οι ανατάσεις δεν είναι μόνο προσωπικές αλλά συνολικές. Μαθαίνω να ζω με την ανθρωπότητα μέσα μου κι όχι άδειος. Καταλήγοντας λοιπόν στο αρχικό ερώτημα, λέω ότι αυτός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος στο ανέβασμα ενός έργου: να αποκρυβεί το περιεχόμενο του έργου υπέρ της φόρμας. Κατάγεστε από την Κρήτη. Έχετε ζήσει κιόλας εκεί; γεννήθηκα αθήνα και αμέσως, μωρό ακόμα, πήγα στην Κρήτη γιατί τον πατέρα μου, που ήταν Μακρονησιώτης, τον κυνηγούσαν πολύ τότε στο μετεμφυλιακό κλίμα κι έτσι, κυνηγημένοι, πήγαμε στο νησί. εκεί πέρασα τα πρώτα χρόνια της ζωής μου κι είχα την ευκαιρία και την ευτυχία να ζήσω τον αγροτικό βίο και να καταλάβω ότι αυτή η ζωή σε διδάσκει και σε σημαδεύει για όλη σου τη ζωή. ζεις μαζί με τη φύση, με την κοινότητα, με διάφορα είδη πλασμάτων που σου διδάσκουν με τις συμπεριφορές τους τα πρωτεϊκά, τα ένστικτα και τα χοϊκά. είχα μια γιαγιά που ήταν ενορατική: είχε προϊδεί το ναυάγιο του ηρακλείου και είχε σώσει τη μάνα μου· γιατί είχε σχέση με το χώμα και τους κραδασμούς. Έτσι είναι οι άνθρωποι που είναι κοντά στη γη και στο χώμα: νιώθουν τους σεισμούς, τα κοιτάσματα. αυτό βέβαια εξέλειψε σταδιακά, γιατί και το χωριό εκφυλίστηκε με την τηλεόραση, με τα 4x4. Το πρόβλημα –για να γυρίσουμε και στο θέατρο– είναι ότι οι ηθοποιοί, όταν δεν κατάγονται από αυτό το βίο και δεν έχουν μνήμες πρωτεϊκές, χοϊκές, ενστικτώδεις, δεν ξέρουν τι είναι όλα αυτά· είναι αστικοποιημένοι και λειτουργούν με το τσιμέντο και το τετράγωνο που έχουν μάθει στην πόλη. Όμως η τραγωδία απαιτεί να το σπάσεις αυτό και να πας πίσω σε τελετές. αλλά πώς θα πας πίσω όταν ο κύκλος της γεωργίας έχει τελειώσει; οι Έλληνες δεν θέλουν πια να είναι γεωργοί. προσλαμβάνουν μετανάστες για να δουλεύουν στα χωράφια, και κάπως έτσι χάνουμε την επαφή μας με τη γη και τις μαγικοθρησκευτικές της παραδόσεις· και χάνουμε μια λειτουργία που μας ξυπνάει τη ζωική μας καταγωγή. αν λειτουργούσαμε με αυτό το στοιχείο, θα ήμασταν καλύτεροι και σαν πολίτες και σαν φύλο· θα είχαμε όλες τις δυνάμεις της φύσης στη συμπεριφορά μας και στην ερωτική μας εκπομπή, ενώ και ως κοινότητα θα ήμασταν καλύτεροι. πρόσφατα απομακρυνθήκατε από τη θέση του διευθυντή του εθνικού Θεάτρου με απόφαση του υπουργού πολιτισμού και για το λόγο αυτό έχετε καταφύγει στη δικαιοσύνη. η υπόθεση βρίσκεται στο ςυμβούλιο της επικρατείας. Θα θέλατε να κάνετε κάποιο σχόλιο επ’ αυτού; η υπόθεση θα εκδικαστεί στις 27 οκτωβρίου. αναμένω την οριστική κρίση της δικαιοσύνης. s

[25 ΙΟυνίου 2015] #44 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 25

Πόλεμος στο Βιετνάμ Με έντονες επιρροές από το νέο γαλλικό τσίρκο της δεκαετίας του 1970, αλλά και από το ρωσικό και το κινεζικό, το βιετναμέζικο τσίρκο μάς προσκαλεί σε μια συλλογική περιπέτεια που εντυπωσιάζει με τη λιτότητα των κινήσεων, των εκφράσεων και των ήχων. από την Έλια αποστολοπούλου φωτογραφίες Nguyen The Duong

info Tuan Le - Nguyen Nhat Ly - Nguyen Lan Maurice - Nguyen Tan Loc À Ố Làng Phô - Από το χωριό στους δρόμους της πόλης! Το βιετναμέζικο τσίρκο παρουσιάζει ένα ιδιότυπο θέαμα με μουσική, χορό και ακροβατικά. Με θέμα το πέρασμα από την ήρεμη αγροτική ζωή κοντά στη φύση, στο άγχος και τη βία των πόλεων, από τη γλυκύτητα της παραδοσιακής μουσικής, στον παλμό του χιπ χοπ, είκοσι καλλιτέχνες –ακροβάτες, ζογκλέρ, χορευτές των πολεμικών τεχνών ή του δρόμου και μουσικοί– ενώνουν τις δημιουργικές τους δυνάμεις σε μια συλλογική περιπέτεια, με ποιητική διάθεση.

πειραιώς 260, Κτίριο δ 30 Ιουνίου – 2 Ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 20€, 15€ (μειωμένο), 10€ (φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, αμεα)

ε την παράσταση À Ố Làng Phô – Από το χωριό στους δρόμους της πόλης! το βιετναμέζικο τσίρκο εικονογραφεί το πέρασμα από τον παραδοσιακό στον σύγχρονο τρόπο ζωής στο βιετνάμ. η δράση τοποθετείται σ’ ένα ήσυχο, γραφικό χωριουδάκι με μουσική υπόκρουση από παραδοσιακά βιετναμέζικα τραγούδια. Το κοινό παρακολουθεί την εξέλιξη της αγροτικής κοινωνίας και το πέρασμα από την ήρεμη αυτή ατμόσφαιρα στο έντονο και πυρετώδες αστικό περιβάλλον, υπό τους ήχους της χιπ χοπ. Κεντρικό αντικείμενο το μπαμπού, σε διάφορες μορφές: από πολυτελή καλάθια μέχρι κοινά μαγειρικά σκεύη, που χρησιμεύουν ως σκηνικά αντικείμενα για το τσίρκο. ακροβάτες, ζογκλέρ, καλλιτέχνες πολεμικών τεχνών και χορευτές δρόμου: 17 ακροβάτες και 5 μουσικοί ενώνουν τις δυνάμεις τους με τη συνοδεία παραδοσιακών και σύγχρονων μουσικών οργάνων, συνθέτοντας μια εμπειρία που καταρρίπτει τους νόμους της βαρύτητας.

[25 ΙΟυνίου 2015] #44 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 27

λήδα πρωτοψάλτη

Η σημασία τού να είσαι σοβαρός Όταν πρωτοβγήκε στο θέατρο, το 1959, ο Κάρολος Κουν την είχε αποκαλέσει «η νέα τζουλιέτα Μασίνα». η λήδα πρωτοψάλτη, ηθοποιός που ταυτίστηκε όσο λίγες συνάδελφοί της με το ποιοτικό θέατρο και με το έργο του θεάτρου ςτοά, που ίδρυσε και διευθύνει πάντα ο Θανάσης παπαγεωργίου, πρωταγωνιστεί στη νέα παράσταση της Μήδειας του Μποστ, ένα έργο προφητικό και πάντα επίκαιρο. από τη Μαρίλια παπαθανασίου φωτογραφία Βασίλης Μαθιουδάκης

info Θέατρο ςτοά, Θανάσης παπαγεωργίου Μήδεια του Μποστ η παιδοκτόνος Μήδεια στην εκδοχή του Μποστ σκοτώνει τα παιδιά της όχι για να εκδικηθεί τον άπιστο άντρα της Ιάσωνα, αλλά για να τα τιμωρήσει για τις χαμηλές σχολικές επιδόσεις τους. ερμηνεύουν: λήδα πρωτοψάλτη, θανάσης παπαγεωργίου, παύλος ορκόπουλος, ευδοκία Σουβατζή, εύα Καμινάρη, θοδωρής Τούμπανος. ωδείο ηρώδου αττικού 26-27 Ιουνίου, 21:00 εισιτήρια: 35€, 28€ (Vip), 30€, 24€ (ζώνη α), 25€, 20€ (ζώνη β), 15€, 12€ (ζώνη γ), 10€ (ζώνη γ-φοιτητικό), 10€, 8€ (Άνω διάζωμα), 5€ (Άνω διάζωμαφοιτητικό, άνεργοι, αΜεα)

το καμαρίνι της, στο θέατρο Στοά, η σπουδαία λήδα πρωτοψάλτη θυμάται τον φίλο της, Μέντη Μποσταντζόγλου. Στη διάρκεια της φωτογράφισης, με φόντο το σκηνικό του Μποστ, η κυρία πρωτοψάλτη μάς έκανε ένα σπάνιο δώρο: απήγγειλε ένα απόσπασμα του ρόλου της. γιατί αποφασίσατε να ανεβάσετε ξανά τη Μήδεια του Μποστ; γιατί η Μήδεια έχει γίνει μύθος και σαν έργο του Μποστ και σαν δική μας παράσταση. ο κόσμος την έχει αγαπήσει πάρα πολύ τη Μήδεια και έχει δίκιο. Το κείμενο του Μποστ; ο Μποστ πάντα σατίριζε την ελληνική γλώσσα που δεινοπαθεί στα χείλη των ελλήνων. η Μήδεια είναι ένα έργο περίεργο. ο Μποστ αστειεύεται σοβαρά – αυτό ισχύει για όλα τα έργα του. Κάτω από το χιούμορ όμως υπάρχει μια ματιά σοβαρή. είναι σαν να λέει: «παιδιά, εδώ δεν λέμε πλάκες, για κοιτάξτε λίγο». Το 1993, όταν το έργο ανέβηκε για πρώτη φορά, ο Μποστ δεν ήρθε στην πρεμιέρα γιατί βρισκόταν στο νοσοκομείο. Του τηλεφώνησα το επόμενο πρωί και τον ρώτησα πώς είναι. «εγώ καλά είμαι, εσύ πες μου, πώς πήγε χθες;» «Τι να σου πω, Μέντη μου; θρίαμβος!» «γελάνε;» με ρωτάει. «γελάνε, Μέντη μου.» «Καταλαβαίνουνε;» ήταν η επόμενη ερώτησή του. Έμεινα σέκος. δηλαδή, ήθελε το κοινό να γελάει, αλλά ήθελε να πιάνει και το από κάτω, που ήταν σοβαρό. ο Μέντης ήταν πολύ σοβαρός άνθρωπος. Έκανε τους άλλους να γελάνε, αλλά ήταν πολύ σοβαρός. ο Μποστ ήταν περίπτωση· μεγάλη προσωπικότης. θεωρώ τον εαυτό μου πολύ ευτυχή που τον έζησα. για τρεις προσωπικότητες το λέω αυτό, για τον Κουν, τον δάσκαλό μου· τον Μάριο πλωρίτη, επίσης δάσκαλό μου· και τον Μποστ. Και το λέω γιατί τούς έζησα. είναι άλλο πράγμα να θαυμάζεις έναν καλλιτέχνη κι άλλο να τον ζεις από κοντά.

Διατί τα έσφαξεν

εσάς και τον Θανάση παπαγεωργίου ο Μποστ σάς εμπιστεύτηκε. απολύτως. γιατί ο θανάσης έπιασε αυτό το στοιχείο του Μποστ: ότι ο Μποστ πρέπει να παιχτεί σοβαρά. αν αρχίσεις να κάνεις τον κωμικό, να κάνεις μπαλαφάρες για να γελάει ο κόσμος, τότε δεν γελάει κανείς. αν αυτά που έγραψε ο Μποστ τα πεις σοβαρά, τότε γελάει ο κόσμος, γκρεμίζονται οι τοίχοι από τα γέλια. Καθοριστικοί για

ΘEATPO

την επιτυχία της παράστασης είναι και ο βασίλης δημητρίου, που έγραψε την μουσική (δυστυχώς τον χάσαμε πρόσφατα), η Μαρία αλβανού, που έκανε τις χορογραφίες, και φυσικά ο Μποστ που έφτιαξε τα σκηνικά και τα κοστούμια. ο Μέντης ζωγράφισε τα ρούχα μας, τα οποία για μένα έχουν κάτι το ιερό. Μεγάλος άνθρωπος, καθόταν και δούλευε με τις ώρες. Μια μέρα, τον ρώτησα για το κοστούμι μου, «Μέντη, να της βάλω μπιζού;» «α, βέβαια», μου λέει, «αυτή είναι Ρωσοπόντια». Της κρέμασα λοιπόν σκουλαρίκια, χρυσά, διάφορα. ο Μέντης ήθελε χρώματα. τι σας λείπει περισσότερο από τον Μποστ σήμερα; ο ίδιος ο Μποστ. Ένας πολύ σοβαρός, συγκινητικός άνθρωπος και εύπιστος σαν μικρό παιδί. Τον ρωτούσανε: «πώς το σκεφτήκατε, πώς το εμπνευστήκατε αυτό;» και έλεγε: «δεν ξέρω, έτσι μου ’ρθε». δεν άρχιζε τις διανοουμενίστικες ανοησίες, έλεγε την αλήθεια: «δεν ξέρω». ο Μποστ παρακολουθούσε τα πάντα. για να περάσει η ώρα του, ο Μέντης διάβαζε εγκυκλοπαίδεια, το κεφάλι του ήταν κινητή βιβλιοθήκη. δεν υπήρχε κάτι που δεν μπορούσε να σου απαντήσει. δεν έλεγε πολλά, αλλά όταν έλεγε και όταν έγραφε, πετύχαινε πάντα το στόχο του. ςτην τωρινή παράσταση έχετε κάνει αλλαγές στο κείμενο; αφαιρέσαμε ελάχιστα πράγματα· αυτά που δεν είναι ίσως σήμερα επίκαιρα. Όμως το κείμενο, στο σύνολό του, παραμένει επίκαιρο και είναι προφητικό. πώς ένα κείμενο παραμένει τόσο επίκαιρο; τι είναι αυτό που καθιστά τον Μποστ μοναδική περίπτωση; Στον Μποστ χτυπούσε η καρδιά της ελλάδας. Μπορεί να ακούγεται μεγαλόστομο, αλλά το πιστεύω. ο Μέντης ήταν ο πρώτος πατριώτης που γνώρισα στη ζωή μου. Και ίσως ο μόνος. Τον αγαπούσε αυτόν τον τόπο, τον πίστευε. πράγμα που δεν συμβαίνει σήμερα. Με συγχωρείτε που το λέω, αλλά κανείς δεν τον αγαπάει πια αυτόν τον τόπο. Ιδιαίτερα οι πολιτικοί, που βρέθηκαν κάθε φορά στην εξουσία, δεν τον αγάπησαν αυτόν τον τόπο. πώς κρίνετε την κατάσταση του ελληνικού θεάτρου σήμερα;

Το θέατρο παλεύει. πάντα πάλευε, και τότε που βγήκα εγώ στο θέατρο, μικρό κοριτσάκι, λέγαν, «κρίση και κρίση», και τα θέατρα γεμίζανε. βέβαια τότε υπήρχαν και σπουδαίοι ηθοποιοί· το βαρύ πυροβολικό του ελληνικού θεάτρου. Και τώρα όμως, μέσα στην κρίση, τα θέατρα δεν έκλεισαν· έκλεισαν μόνον αυτά που έπρεπε να κλείσουν. Άλλωστε τα περισσότερα θέατρα κατέβασαν τις τιμές των εισιτηρίων τους. Όταν ο θανάσης παπαγεωργίου έβαλε 10 ευρώ εισιτήριο τις παρασκευές, η Στοά ήταν φίσκα. αυτό σημαίνει ότι ο κόσμος θέλει να πάει στο θέατρο, θέλει να φύγει από την καθημερινότητα. Άλλο που η χώρα αυτή δεν βοηθάει την τέχνη όπως θα όφειλε. να σάς δώσω ένα παράδειγμα. Έμαθα ότι θα συνεργαστεί ο λεωνίδας Καβάκος με τη φιλαρμονική του βερολίνου. Κι εδώ δεν γράφουν τίποτε. Συμβαίνει κάτι τόσο σπουδαίο, κι εδώ το παραβλέπουν. παρότι η χώρα δεν βοηθάει την τέχνη, δίνετε την εντύπωση ότι δεν έχετε πικρίες. Μήπως επειδή ζήσατε και συνεργαστήκατε με καλλιτέχνες που πίστευαν απολύτως αυτό που έκαναν; ασφαλώς. θυμάμαι ότι η επωδός του Κουν ήταν πάντα το «διαβάστε, διαβάστε». αυτό μας έλεγε. Κι ότι «Το θέατρο θέλει πάθος. η τέχνη θέλει πάθος». Τότε υπήρχε αυταπάρνηση και πάθος. Σήμερα δεν το βλέπω τόσο πολύ αυτό. χωρίς να ισχυρίζομαι ότι όλοι οι νέοι ηθοποιοί δεν έχουν πάθος. για παράδειγμα, τα παιδιά που συνεργάστηκα πέρυσι μαζί τους στον Ιππόλυτο, στην παράσταση της λυδίας Κονιόρδου, δεν ήταν παιδιά της τηλεόρασης. Ήταν παιδιά που αγαπούσαν το θέατρο, κι ήταν μια χαρά παιδιά. Σήμερα νομίζω ότι το παιχνίδι έχει χαθεί γιατί οι άνθρωποι έχουν γίνει αφόρητα υλιστές, επιδιώκουν διαρκώς τα υλικά αγαθά. εμένα, ας πούμε, δεν μ’ ενδιέφερε ν’ αγοράσω ούτε αυτοκίνητο. το λέτε αυτό, έχοντας όμως εσείς η ίδια ένα θείο ταλέντο. οι άλλοι, που δεν διαθέτουν αυτό το ταλέντο, κάπως δεν θα πρέπει να ζήσουν; βεβαίως και θα πρέπει να ζήσουν. Κάνοντας όμως κάτι άλλο. γιατί θα πρέπει να γίνουν όλοι ηθοποιοί; δεν το λέω επειδή είμαι σνομπ. Το λέω γιατί πρέπει να είμαστε σοβαροί άνθρωποι. s

Αποσπάσματα από τη Μήδεια του Μποστ, τα οποία υπαγορεύονται από μια διαρκή επικαιρότητα, που μπορεί να αναχθεί ακόμα και στο σήμερα. εΥΡΙπΙδηΣ: Το θέμα είναι τραγικόν. πρόκειται διά γυναίκα που αποκτών δέκα παιδιά, τα σφάζει και τα δέκα. ΜηδεΙα: θαρρώ τα δέκα είν’ πολλά. βάλτε την δυο να σφάξει κι ολόκληρον το έργον σας τότε θα είν’ εντάξει. ακούστε που σας λέω εγώ. Σφάχτε τώρα τα δύο και θα χαρείτε θρίαμβο στου ηρώδου το ωδείο. Μια φίλη μου με δυο παιδιά που τα εξεφορτώθη δεν ξέρετε τι ήρεμη κι ευτυχισμένη νιώθει. εΥΡΙπΙδηΣ: πώς λέγεται η φίλη σας να πάω να την εύρω; ΜηδεΙα: Το σπίτι της τεράστιο και φθάνει ώς τον Έβρο. είναι μια ανεξάρτητος κυρία μισθοφόρα που διατηρείται στη ζωή με δάνεια και δώρα […] οι πιο κακοί οι μαθηταί ήταν αυτοί στην τάξη γι’ αυτό κι η μάνα τους καλά έκανε να τα σφάξει. δεν έπαιρναν τα γράμματα πηγαίνοντας σχολείο και το μυαλό τους είχανε στης μοναχής το αιδοίο. γι’ αυτό φροντίστε ’σείς παιδιά νά ’στε καλοί στην τάξη μην έρθει η μητέρα σας μια μέρα και σας σφάξει. Στον έλεγχο η διαγωγή νά ’ναι κοσμιωτάτη και να μην έχετε το νου μονάχα στο κρεβάτι.

[25 ΙΟυνίου 2015] #44 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 29

Βασίλης γιασλακιώτης- Άρης Μπινιάρης-τάκης Βαρελλάς

«Η ψυχή να μη βολεύεται» ο Άρης Μπινιάρης επιδοκιμάστηκε όταν επέλεξε να «μεταφράσει» θεατρικά τον γιάννη Σκαρίμπα. φέτος, επιστρέφει στον χαλκιδαίο συγγραφέα και, μαζί με τους συνεργάτες του Τάκη βαρελλά και βασίλη γιασλακιώτη, μουσικούς, δανείζεται απ’ το βιβλίο το ‘21 και η αλήθεια το μήνυμα της υπέρβασης που απαιτεί ο αγώνας για μια ζωή ελεύθερη. φυσικά, πρωτίστως, είναι ένα μουσικοθεατρικό κείμενο... από τη Ματίνα Καλτάκη φωτογραφία Βίκυ γεωργοπούλου

πόθεσε ένα λαό κατασπαραγμένον, κατακερματισμένον, όπου χωρίς καμίαν βοήθεια, με μόνα τα όπλα, με μόνα τα ισχυρά και ανίκητα όπλα, αποπειράθηκε να καταθραύσει τον δυνάστην, να καταθραύσει των βαρβάρων τα φρούρια, να καταθραύσει τα πλήθη των ανάνδρων. για τους Έλληνες του 1821 μιλάει το απόσπασμα, ένα από τα πολλά που χρησιμοποιεί ο Άρης Μπινιάρης στην περφόρμανς για έναν ηθοποιό και δύο μουσικούς (μπάσο και τύμπανο) με τίτλο το ’21. «Το σκηνικό κείμενο συντίθεται από κείμενα της περιόδου 1817-1835: αποσπάσματα από τα πρακτικά των εθνοσυνελεύσεων, επίσημες επι-

30 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #44 [25 Ιουνίου 2015]

στολές, μαρτυρίες οπλαρχηγών, κομμάτια από άρθρα εφημερίδων. ο γιάννης Σκαρίμπας υπήρξε και πάλι, μεταξύ άλλων, πηγή έμπνευσης για μένα, αφού ασχολήθηκε επανειλημμένως με την ανθρωπογεωγραφία της επανάστασης του 1821. Μάλιστα, αν έπρεπε να απαντήσω συνοπτικά για τη βασική ιδέα της σύνθεσης, θα χρησιμοποιούσα τα λόγια του από το βιβλίο του το ’21 και η αλήθεια: «Με το να κάνεις μια επανάσταση και να βγεις από έναν ζυγό, δεν έχεις κάμει κάτι – το να μην ξαναεμπέσεις σε ζυγό είναι η πραγματική επανάσταση». Κατ’ αυτόν, κι ήταν ένας από τους πρώτους που το είπαν, η επανάσταση του ’21 δεν πέτυχε αφού μπορεί να ελευθερώθηκαν οι Έλληνες

από τους Τούρκους αλλά, στη συνέχεια, δεν κατάφεραν να προστατέψουν την αρχική τους απόφαση και να στηρίξουν τη θέληση για ελευθερία και ανεξαρτησία. νέοι ζυγοί αντικατέστησαν τους παλιούς», λέει ο Άρης Μπινιάρης. Στα κείμενα που ακούγονται δεν αναφέρονται ονόματα προσώπων και τοπωνύμια. «αφηγούμαστε μια πορεία συνειδητοποίησης, εξέγερσης, πολέμου, απελευθέρωσης και τελικής “ανταμοιβής” με την εγκατάσταση ενός νέου τυράννου. είναι μοτίβο που συναντάμε και σ’ άλλες περιόδους της ελληνικής και παγκόσμιας ιστορίας. Xρησιμοποιούμε τα ιστορικά γεγονότα με ανοιχτό πνεύμα για να μιλήσουμε για τον άνθρωπο,

ΘεΑΤΡΟ

info Άρης Μπινιάρης το ’21 η ελληνική επανάσταση του 1821 ως φιλοσοφικό αίτημα. επίσημα έγγραφα των εθνοσυνελεύσεων, μαρτυρίες των ετών 1816-1834, αλλά και κείμενα εναντίον της επανάστασης συνθέτουν το πανκ ορατόριο του Άρη Μπινιάρη. πειραιώς 260, Κτίριο ε 3-4 Ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 15€, 10€ (μειωμένο), 5€ (φοιτητικό, άνεργοι, αμεα)

ΤΗΝ ΡΟΜΦΑΙΑΝ ΤΗσ ΑΠελΠΙσΙΑσ ο Άρης Μπινιάρης ανάμεσα στους μουσικούς του, τον Βασίλη γιασλακιώτη (αριστερά) που παίζει τύμπανα και τον τάκη Βαρελλά που παίζει μπάσο. η μουσική και ο γιάννης ςκαρίμπας υπαγορεύουν στους καλλιτέχνες τους όρους για ένα μουσικοθεατρικό δοκίμιο που πραγματεύεται τους όρους της ελευθερίας.

για την ύπαρξη – το πλέον φυσικό για να μιλήσω για ένα θέμα που μ’ ενδιαφέρει είναι να στραφώ σε κάτι που γνωρίζω, που είναι δικό μου, δεν θα πάω στον Τζερόνιμο και στους απάτσι ή στην επανάσταση του Μεξικό. δεν επιδιώκουμε ιστορικές ερμηνείες ούτε εύκολες συνδέσεις με την επικαιρότητα, με το τι συμβαίνει στη χώρα αυτή τη στιγμή. γιατί ένας εύκολος τρόπος να μην εξετάζουμε τι πηγαίνει στραβά με τον εαυτό μας και τη ζωή μας είναι να είμαστε διαρκώς στραμμένοι στο τι συμβαίνει στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον, στη χώρα, στον πλανήτη. Το ερώτημα που εμμέσως τίθεται είναι κατά πόσο έχουμε τη δύναμη να απελευθερωθούμε από κάτι που μας δεσμεύει (δέσμευση που αρχικά μπορεί να ήταν επιλογή μας και που στην πορεία –ενδεχομένως– να μας βόλεψε ως κατάσταση). Και σε δεύτερη φάση, πώς γίνεται και αφού αποτινάσσουμε τους παλιούς δυνάστες, πάμε και πέφτουμε σε καινούργιους; Μ’ ενδιέφερε δηλαδή πώς η Ιστορία μπορεί να λειτουργήσει σαν κάτοπτρο της προσωπικής μας ιστορίας». «αρχίσανε τον πόλεμον. εφονεύσανε, αιχμαλωτίσανε, ελευθερώσανε ενώ εκατατρέχανε τον εχθρόν. ζωσμένοι την φοβεράν ρομφαίαν της απελπισίας, έχοντες την σταθεράν απόφασιν να ελευθερωθούν ή να αποθάνουν. διακινδυνεύ-

ΘεΑΤΡΟ

σανε το παν. φρούρια οχυρώτατα ηρπάξανε από τας αιμοσταγείς χείρας των αγρίων τυράννων. εκριμνήσανε. εστήσανε. πλήθη άπειρα βαρβάρων ήλθον κατεπάνω τους. εβγαλμένα από τα βάθη ήλθον κατεπάνω τους. Τέρατα και ανήμερα θηρία ήλθον κατεπάνω τους. Τα κατετροπώσανε, τα καταστρέψανε. Μαρτυρούν οι κάμποι, μαρτυρούν τα όρη, μαρτυρούν κι οι λίθοι». διαβάζοντάς το ως απόσπασμα από το κείμενο της παράστασης, διακρίνεις τη μουσικότητα του λόγου στην οποία ιδιαιτέρως επιμένει ο Άρης Μπινιάρης. αλλά η διαδρομή από την επιλογή ιστορικών κειμένων έως τη μουσικοθεατρική αφήγησή τους δεν είναι ευνόητη. η παράσταση, λέει ο νεαρός περφόρμερ, είναι παράγωγο σχέσης: της σχέσης που δημιουργήθηκε με τον Τάκη βαρελλά (μπάσο) και τον βασίλη γιασλακιώτη (τύμπανα), όταν δούλεψαν μαζί το Θείο τραγί: «ο λόγος του Σκαρίμπα έχει ρυθμό και μελωδικότητα, που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο προσπαθήσαμε να αναδείξουμε. Τώρα ακολουθούμε παρόμοια διαδικασία: προσαρμόζουμε το λόγο, που έχει στοιχεία μουσικά, στη μουσική. Σε μία σχέση αμφίδρομη, ο λόγος οδηγεί τους μουσικούς, κι εμένα ως ερμηνευτή με οδηγεί ο ρυθμός των κρουστών και οι μελωδικές γραμμές του μπάσου», εξηγεί.

ο Τάκης βαρελλάς, μαζί με τον βασίλη γιασλακιώτη, έγραψαν κι ερμηνεύουν ζωντανά επί σκηνής τη μουσική. ο πρώτος λέει: «Στο Θείο τραγί ο Άρης διάβαζε το κείμενο του Σκαρίμπα κι εγώ έπαιζα μπάσο ακολουθώντας τη ροή της αφήγησης. η ποιότητα του λόγου, ο εσωτερικός ρυθμός του και η ατμόσφαιρα που δημιουργούνταν με την αφήγησή του, με οδήγησε στις πρώτες μελωδικές ή αρμονικές γραμμές. από τη συνάντηση, τη συγχρονικότητα λόγου, μπάσου, τυμπάνων, βγήκαν τα μουσικά θέματα. δηλαδή η αφήγηση γέννησε αυθόρμητα τη μουσική και στη συνέχεια η μουσική στήριξε την αφήγηση. παίζοντας, ανακαλύπταμε τα μονοπάτια και τους κατάλληλους τρόπους έκφρασης. είναι το συναίσθημα που μας κινεί πρώτα απ’ όλα. Υπάρχει μελωδικότητα, απαλότητα, λυρισμός, δύναμη – όλες οι ψυχικές ποιότητες. η τεχνική, όσον αφορά τις δυναμικές των οργάνων και το πώς ακουγόμαστε, έρχεται πιο μετά». ο βασίλης γιασλακιώτης συμπληρώνει: «η μουσική που γράφουμε δεν έχει να κάνει με συγκεκριμένες αναφορές και επιδράσεις που, αν υπάρχουν, είναι πλήρως αφομοιωμένες. δεν λέμε “θα βάλουμε αυτό γιατί θυμίζει Doors, Deep purple, Mάιλς ντέιβις, tζίμι χέντριξ” ή ό,τι άλλο μας αρέσει. tα θέματα που προέκυψαν είναι άμεσα συνδεδεμένα με το περιεχόμενο του λόγου, άλλα είναι πιο γρήγορα, άλλα πιο αργά, αλλά πιο μελωδικά κι άλλα ρυθμικά, άλλα είναι πιο “δυτικά”, άλλα πιο “ανατολίτικα”, ανάλογα με την ένταση και την αίσθηση που θέλουμε να δώσουμε. οπωσδήποτε μας απασχόλησε πώς το κάθε μουσικό μέρος λειτουργεί με το άλλο, μ’ αυτό που προηγήθηκε ή /και ακολουθεί, αφού πρόκειται για μία σύνθεση για τη σκηνή. Το βέβαιο είναι ότι πρόκειται για μουσική που μας εκφράζει και τους τρεις: ταξιδιάρικη, ψυχεδελική κι αληθινή, με την έννοια ότι αναβλύζει πηγαία από μέσα μας, από την ψυχή μας. α, να πω και το εξής: η δουλειά και των τριών μας βασίζεται στο ρυθμό. Όλοι ντραμς παίζουν, αλλά δεν το έχουν καταλάβει!» Στην ροή της σκηνικής αφήγησης παρεμβάλλονται και τραγούδια των οποίων τους στίχους συνέθεσε ο Άρης Μπινιάρης εν είδει κολάζ προτάσεων από άρθρα κι επιστολές της εποχής και κείμενα των εθνοσυνελεύσεων. «η αλληλεπίδραση, η οργανική σχέση λόγου και μουσικής δεν τελειώνει στις πρόβες με το στήσιμο της παράστασης, αλλά παραμένει ζωντανή και κατά τη διάρκεια της σκηνικής ερμηνείας. αυτό που προσπαθούμε είναι να μην περιγράφουμε. Υπάρχει αρχή-μέση-τέλος, κίνηση και νόημα στην αφήγηση, αλλά η μουσική δεν λειτουργεί σαν χαλί ή σαν μουσική περιγραφή. η μουσική σαν να εξωτερικεύει τον βαθύ παλμό του νοήματος – και τα συναισθήματα που προκαλεί ο λόγος. Στο μυαλό μας είχαμε πώς να αφαιρούμε στοιχεία, περιγραφές, φιοριτούρες και στολίδια», καταλήγει ο ερμηνευτής και σκηνοθέτης. η δουλειά των τριών στο ’21 συμπληρώνεται από τη σκηνογραφική ιδέα της δήμητρας λιάκουρα (μια τέντα πλανόδιων θεατρίνων που να μεταφέρει την αίσθηση της προσωρινότητας και της διαρκούς μετακίνησης)· τα χειροποίητα animation του νίκου δημητριάδη (παρακολουθώντας τις πρόβες, σχεδίαζε σκέψεις σε εικόνες), που θα προβάλλονται κατά τη διάρκεια τη παράστασης· και τους φωτισμούς του γιώργου βιτσαρόπουλου. «η ψυχή να μη βολεύεται», είναι οι τρεις τελευταίες λέξεις του Άρη Μπινιάρη. s

[25 ΙΟυνίου 2015] #44 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 31

οι όπερες δωματίου Πυλάδης και Ιοκάστη του γιώργου Κουρουπού παρουσιάζονται σε μία κοινή παράσταση από την Καμεράτα με δύο σημαντικές γυναίκες στους πρωταγωνιστικούς ρόλους: την ειρήνη Καράγιαννη και τη Μυρτώ παπαθανασίου. ο Πυλάδης παρουσιάστηκε το 1992 με την ειρήνη Καράγιαννη στην παρθενική της εμφάνιση. η Ιοκάστη είναι μεταγενέστερο έργο του 2002, στο οποίο η βασίλισσα των θηβών κάνει τον απολογισμό της ζωής της. από την Έλια αποστολοπούλου

τικό για μένα να συνδυάζω με όλες τις άλλες μου δραστηριότητες, είτε στην ελλάδα είτε στο εξωτερικό, αυτή τη σταθερή συνεργασία με την Καμεράτα και τον γιώργο πέτρου, γιατί έχει την ιδιαιτερότητα της ομάδας και την αξία της συλλογικότητας στη δουλειά, κάτι που σπανίζει στο χώρο μας.

ειρήνη Καράγιαννη

η μεσόφωνος ειρήνη Καράγιαννη έχει ήδη διαγράψει μια σημαντική καριέρα στην ελλάδα και έχει εμφανιστεί σε μερικές από τις σημαντικότερες σκηνές της ευρώπης. Το ρεπερτόριό της περιλαμβάνει μια ευρεία γκάμα, αλλά η ίδια φαίνεται να έχει μια αδυναμία στην υποκριτική ερμηνεία των ρόλων. Με την ηλέκτρα αναμετράται για δεύτερη φορά μετά από 22 χρόνια – κι αυτή τη φορά θα την υποτάξει. πρωταγωνιστείτε στην όπερα Πυλάδης του γιώργου Κουρουπού στο ρόλο της ηλέκτρας. ποια είναι η ιστορία; η όπερα Πυλάδης πρωτοπαρουσιάστηκε στο Μέγαρο Μουσικής αθηνών το 1992, σε λιμπρέτο γιώργου χειμωνά και σκηνοθεσία διονύση φωτόπουλου. Κατ’ ουσία πρόκειται για αυτούσια αποσπάσματα της μετάφρασης της ηλέκτρας του Σοφοκλή του γιώργου χειμωνά, εστιάζοντας στην ιδέα του πυλάδη (βουβό πρόσωπο στο έργο) ως ενσάρκωση του απόλλωνα που οδηγεί τον μητροκτόνο ορέστη στην πραγμάτωση του χρησμού, ολοκληρώνοντας έτσι το δράμα των ατρειδών. η ιδέα του γιώργου Κουρουπού να συνδυάσει πιάνο και κρουστά ως μοναδική ορχηστρική συνοδεία, η γκάμα γραφής για τις φωνές, που συνδυάζει το λυρικό και το δραματικό στοιχείο με τρόπο μοναδικό και με αποκορύφωμα τα δυο χορικά μάς δίνουν ένα αριστουργηματικό έργο. αισθάνομαι πολύ τυχερή αλλά και εξίσου συγκινημένη που ερμηνεύω ξανά αυτό το έργο σε μια στιγμή προσωπικής και καλλιτεχνικής ωριμότητας. Το δέος παραμένει το ίδιο· είναι ίσως διαφορετικές οι προσλαμβάνουσες. αισθάνομαι

32 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #43

Ηλέκτρα: Round 2

σαν να επαναπροσδιορίζομαι μέσα από αυτή τη διαδικασία και αυτό έχει για μένα ανεκτίμητη αξία. τι σας γοητεύει στο ρόλο της ηλέκτρας; η ηλέκτρα είναι μια φιγούρα τρομερά πολύπλοκη. παραπαίει ανάμεσα στην αθωότητα και στην ενοχή. είναι μια γυναίκα που υπάρχει αποκλειστικά μέσα από τον άδικο θάνατο της δολοφονίας του πατέρα και τον επιβεβλημένο θάνατο της μητέρας, κι αυτό το δίδυμο θανάτων είναι σαν να την καταδικάζει τελικά σε μια ανυπαρξία, καθώς πρόκειται για μια ανελέητη παγίδα μέσα στην οποία εκδηλώνεται και εξαντλείται όλο το πρωτόγονο υπαρξιακό και ερωτικό της πάθος. ο συνδυασμός λυρικού και τραγικού στοιχείου είναι η ανυπέρβλητη μαγεία της ηλέκτρας μέσα στον αιμομικτικό κύκλο των ατρειδών που σε απωθεί και σε αγκαλιάζει ταυτόχρονα. Έχετε μια μακρά συνεργασία με την Καμεράτα και τον γιώργο πέτρου. πώς είναι αυτή; είναι μια συνεργασία που μετράει πολλά χρόνια γεμάτα με εμπειρίες, αγωνίες, δυσκολίες, προσπάθειες και συχνά επιτυχίες. είναι πολύ σημαν-

εκτός από μουσική έχετε σπουδάσει υποκριτική και χορό. αποτελεί αυτό συγκριτικό πλεονέκτημα στην όπερα; είναι στοιχεία που συμπληρώνουν τις καλλιτεχνικές αποσκευές, εργαλεία που βοηθούν στην ερμηνεία του εκάστοτε ρόλου και στην προσέγγιση της δουλειάς του εκάστοτε σκηνοθέτη. η όπερα κατά τη γνώμη μου είναι συνδυασμός μουσικής και θεάτρου, το όχημα είναι η μουσική, η αφετηρία όμως κι ο προορισμός είναι ο ρόλος που ερμηνεύουμε κάθε φορά. αυτόν εξάλλου δημιουργεί κι ο συνθέτης και κατ’ επέκταση ο ερμηνευτής. αν ξεκινούσα από την αρχή, ίσως να φλέρταρα περισσότερο με το θέατρο. αν είχατε ακολουθήσει το θέατρο, δεν θα σας έλειπε το τραγούδι; Μπορεί να μην το είχα ανακαλύψει! ποιος ξέρει; η αλήθεια πάντως είναι ότι αγαπώ όλα όσα έχω κάνει μέσα από την καλλιτεχνική μου πορεία και δεν σας κρύβω ότι αυτά μου έχουν δώσει ισορροπία και δύναμη στην οικογενειακή και στην προσωπική μου ζωή. δεν έχω απωθημένα στη δουλειά μου ούτε στη ζωή μου, χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια ότι κατάφερα τα πάντα όπως τα ήθελα. Σημασία έχει, όμως, η διαδρομή να μπορεί να σε πηγαίνει παρακάτω. ποιος είναι ο επόμενος στόχος σας; η εποχή που ζούμε είναι δύσκολη και απρόβλεπτη. Έχω επιλέξει να βρίσκομαι τον περισσότερο χρόνο στην ελλάδα, καθώς η παρουσία μου στην οικογένειά μου λόγω ηλικίας των παιδιών μου είναι απαραίτητη. Στόχος μου είναι να δουλεύω περισσότερο στη χώρα μου, κάνοντας πράγματα με απήχηση στον κόσμο. s

ΜΟΥσΙΚΗ

info Καμεράτα - ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής Πυλάδης και Ιοκάστη οι δύο όπερες δωματίου του γιώργου Κουρουπού παρουσιάζονται σε μια κοινή παράσταση από την Καμεράτα υπό τη μουσική διεύθυνση του γιώργου πέτρου. Στον Πυλάδη, σε λιμπρέτο του γιώργου χειμωνά, τραγουδούν η ειρήνη Καράγιαννη και ο χρήστος Κεχρής. Στην Ιοκάστη, σε κείμενο της Ιουλίτας ηλιοπούλου, ερμηνεύει η Μυρτώ παπαθανασίου και ο Τάσος αποστόλου.

υποδύεστε την ιοκάστη. πώς ξετυλίγεται η ιστορία; είναι μία λυρική τραγωδία σε κείμενα Ιουλίτας ηλιοπούλου. είναι έργο ιδιαίτερα απαιτητικό, με μοντέρνα ορχηστρική επένδυση. η Ιοκάστη μοιράζεται τις σκέψεις της τα τελευταία λεπτά πριν αυτοκτονήσει. ξεκινάει λέγοντας στον οιδίποδα: «Μακάρι να μην ήξερες ποτέ ποιος είσαι». Μέσα σ’ αυτόν το μονόλογο που διαρκεί περίπου 45 λεπτά ξετυλίγει το βίωμά της από όταν άφησε το μωρό, την ερωτική σχέση και τη βαθιά αγάπη που ένιωθε για τον οιδίποδα. δεν μπορεί όμως να κάνει τίποτε, γιατί η μοίρα προφταίνει τις καταστάσεις.

Έχοντας ερμηνεύσει πολύ μεγάλους ρόλους στην όπερα, πώς αντιλαμβάνεστε την ιοκάστη; είναι μια καινούργια εμπειρία και πιο μοντέρνα σε σχέση με τα έργα που έχω ερμηνεύσει. Με ιντριγκάρει το πάντρεμα τραγουδιστή και ηθοποιού. Ένας τέτοιος ρόλος έχει αρκετό κείμενο και πρόζα, αλλά παράλληλα θέλει έναν μουσικό, έναν ερμηνευτή-μουσικό. Έχω τραγουδήσει πολύ πιο κλασικούς ρόλους, αλλά μου αρέσει να κάνω προσεγγίσεις και σε πιο μοντέρνες συνθέσεις, γιατί πρέπει να ανεβάζουμε έργα σύγχρονα και πρέπει να υποστηρίζουμε το έργο των ελλήνων συνθετών.

πειραιώς 260, Κτίριο δ 7-8 Ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 20€, 15€ (μειωμένο), 10€ (φοιτητικό, 65+), 5€ (άνεργοι, αμεα)

παλιότερα, είχατε ως βάση σας την ιταλία. τώρα την αθήνα. πώς προέκυψε αυτή η επιλογή και μάλιστα εν μέσω κρίσης; δεν έχει να κάνει με την κρίση. για έναν τραγουδιστή που έχει την πορεία του και τα συμβόλαιά του στο εξωτερικό, δεν παίζει ρόλο το πού ζει. Σημασία έχει πού θέλει κανείς να περνάει το χρόνο του όταν δεν δουλεύει. αγαπώ την αθήνα, παρότι είμαι από τη λάρισα, αλλά εδώ είναι η οικογένειά μου και οι φίλοι μου.

Μυρτώ παπαθανασίου

Μια Ελληνίδα σταρ της όπερας διεθνής καλλιτέχνις με τεράστια καριέρα, η Μυρτώ παπαθανασίου μετρά ήδη αρκετές συνεργασίες με τον φράνκο Τζεφιρέλι και εμφανίσεις στα σπουδαιότερα θέατρα του κόσμου, μεταξύ των οποίων και η Μητροπολιτική Όπερα της νέας Υόρκης. Το πρόγραμμα των κλεισμένων εμφανίσεών της φτάνει μέχρι το 2019. Την είδαμε πέρσι ως ντόνα Άννα στον Ντον τζοβάννι κατά γιάννη χουβαρδά. φέτος θα υποδυθεί την Ιοκάστη.

Έχετε χτίσει μια τεράστια καριέρα με πολλή δουλειά και προσεκτικά σχεδιασμένα βήματα. πώς ξεκινήσατε; Έκανα το δίπλωμά μου στο Κρατικό ωδείο θεσσαλονίκης και αμέσως αποφάσισα να φύγω στο εξωτερικό. πήγα στο Μιλάνο και μετά από ένα χρόνο πήρα υποτροφία. επέλεξα την Ιταλία για να ξεκινήσω γιατί έχει μεγάλη παράδοση στην όπερα, υπέροχα θέατρα και σπουδαίους μουσικούς. Μπορεί να μην έχει την ακαδημαϊκή, καλά χτισμένη παιδεία της γερμανίας ή της αυστρίας, αλλά είναι πολύ σημαντική χώρα για την όπερα. Κάποιοι μαέστροι με άκουσαν και με επέλεξαν και ξεκίνησα τις εμφανίσεις μου. ακολούθησαν πολλές οντισιόν, και το ένα φέρνει το άλλο. πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και η επιλογή του δασκάλου, γιατί η ερμηνεία έρχεται όταν ο τραγουδιστής έχει σιγουρέψει την τεχνική υποστήριξη και το φωνητικό κομμάτι. τι ρόλο έπαιξε στην καριέρα σας η συνεργασία σας με τον Φράνκο τζεφιρέλι; Έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο γιατί είναι μια πολύ δυνατή προσωπικότητα και έχει τεράστια εμπειρία με μεγάλους τραγουδιστές, όπως τη Μαρία Κάλλας. Κάνει κλασικές προσεγγίσεις στην όπερα και ασχολείται με τη λεπτομέρεια. Συνεργαστήκαμε πολλές φορές και είχαμε πολύ καλή χημεία μεταξύ μας. Μετά την τραβιάτα κάναμε τη Φαύστα, τους Παλιάτσους και την τόσκα. ακόμα τηλεφωνιόμαστε και λέμε τα νέα μας. υπάρχει κάποιος ρόλος που ξεχωρίζετε; αγαπώ ιδιαίτερα την τραβιάτα, την ντόνα Άννα από τον Ντον τζοβάννι, την Αλτσίνα του χαίντελ. τι σημαίνει να είσαι ελλινίδα διεθνής καλλιτέχνις μέσα στην κρίση; Ταξιδεύω και μελετάω πολύ γιατί πρέπει να κρατήσω ένα υψηλό επίπεδο, όπως έχει συνηθίσει το κοινό. προσπαθώ να τα συνδυάσω όλα. η δεξαμενή του καθενός έχει πολύ περισσότερο χώρο απ’ όσο νομίζουμε ότι έχει. γενικά η ελλάδα έχει βγάλει και βγάζει καλλιτέχνες υψηλού επιπέδου, που έχουν αφήσει ιστορία και έχουν σφραγίσει καλλιτεχνικά την όπερα. Έχουμε ένα ιδιαίτερο ταμπεραμέντο και ισχυρή παρουσία στη σκηνή. s

[25 ΙΟυνίου 2015] #44 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 33

λουντοβίκ λαγκάρντ

Το θέατρο οφείλει να βρίσκεται σε κρίση ο γάλλος σκηνοθέτης λουντοβίκ λαγκάρντ προσεγγίζει τη μετεμφυλιακή ελλάδα του 1950 μέσω της Αγγέλας του γιώργου Σεβαστίκογλου, όπως έχει μεταφραστεί στα γαλλικά από τον ολιβιέ ντεκότ. Υπάρχουν, άραγε, αναλογίες με το ευρωπαϊκό σήμερα; από τη δομνίκη διαμαντοπούλου

λουντοβίκ λαγκάρντ (απλή συνωνυμία, όπως λέει συχνά, με την Κριστιν λαγκάρντ του δνΤ), είναι τακτικός επισκέπτης του φεστιβάλ της αβινιόν και καλλιτεχνικός διευθυντής της Comedie de reims. πού πάει να μπλέξει με την ελλάδα, μέσα στην κρίση, και γιατί;

info

λουντοβίκ λαγκάρντ Αγγέλα του γιώργου Σεβαστίκογλου η ελλάδα του 1950 μέσα από τη μάτια της αγγέλας, που έρχεται από το χωριό της για να εργαστεί ως υπηρέτρια σε μια μεγάλη αθηναϊκή οικογένεια. ο λουντοβίκ λαγκάρντ σκηνοθετεί την ανάγνωση του εμβληματικού έργου του Σεβαστίκογλου με Έλληνες γαλλόφωνους ηθοποιούς. ερμηνεύουν: Μαρία αποστολακέα, αλέξανδρος βαμβούκος, νίκος γιαλελής, Άρης Μπαλής, δημήτρης ντάσκας, Κίττυ παϊταζόγλου, αγλαΐα παππά, Άλκηστις πουλοπούλου, ελεάνα Στραβοδήμου, Marie-Christine Vandoorne γαλλικό ινστιτούτο ελλάδος 8 Ιουλίου 2015, 21:00 είσοδος ελεύθερη

από τα δέκα νεοελληνικά θεατρικά έργα που περιλαμβάνονται στη μεταφρασμένη στα γαλλικά ανθολογία του ολιβιέ ντεκότ, γιατί επιλέξατε την Αγγέλα του ςεβαστίκογλου; Όπως συνέβαινε την εποχή τού ιταλικού νεορεαλισμού, κατά την οποία οι κινηματογραφιστές απεικόνιζαν τη σκληρή κοινωνική πραγματικότητα που προέκυψε μετά τον β΄ παγκόσμιο πόλεμο, έτσι και στην Αγγέλα έχουμε να κάνουμε με μια ιστορία απλών ανθρώπων σε μια πολύ δύσκολη περίοδο. Μπορεί η ιστορική συγκυρία να είναι διαφορετική, ωστόσο κάποια ζητήματα που τίθενται στην Αγγέλα εξακολουθούν να υφίστανται και σήμερα. οι ζωές πολλών ανθρώπων έχουν επηρεαστεί καθοριστικά από τις συνέπειες της κρίσης, από τις κοινωνικές συγκρούσεις, την ελπίδα για ένα νέο πολιτικό μοντέλο, την πιθανότητα ενός καλύτερου μέλλοντος, την ελπίδα για περισσότερη ελευθερία, την επιθυμία για αγάπη. η μοίρα των περισσότερων ανθρώπων έχει αλλάξει από την κρίση και σε πολλές περιπτώσεις έχει καταστραφεί η ζωή τους από τον άκρατο φιλελευθερισμό. για ποιο λόγο το γαλλόφωνο κοινό να ενδιαφερθεί για μία ανθολογία ελληνικών θεατρικών έργων που γράφτηκαν την περίοδο 1830-1958; πιστεύω ότι θα ήταν σημαντικό για εμάς να ανακαλύψουμε αυτά τα έργα. Στη γαλλία, ανέκαθεν γνωρίζαμε και μελετούσαμε τις ελληνικές τραγωδίες, ενώ εσχάτως ανακαλύψαμε το σύγχρονο ρεπερτόριο χάρη στον δημήτρη δημητριάδη και τη νέα γενιά συγγραφέων. ωστόσο, δεν γνωρίζουμε απολύτως τίποτα για το θεατρικό ρεπερτόριο της ενδιάμεσης περιόδου. παραδείγματος χάρη, είδα την Γκόλφω σε μια υπέροχη παράσταση του εθνικού θεάτρου στην αθήνα πέρυσι, αλλά ήταν πραγματικά αδύνατον να καταλάβω το έργο, καθώς δεν υπήρχε καμία μετάφραση... Τι κρίμα. Τώρα, λοιπόν, υπάρχει! υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στο ελληνικό

και το γαλλικό κοινό του θεάτρου; Το γαλλικό κοινό χειροκροτά περισσότερη ώρα. αστειεύομαι φυσικά! Όχι, για να μιλήσω σοβαρά, δεν υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσά μας. Έχω, όμως, εντυπωσιαστεί πολύ από την βαρύτητα που φαίνεται πώς έχει το θέατρο για την ελληνική κοινωνία. ενδεχομένως, η μεγαλύτερη διαφορά να έγκειται στο γεγονός ότι το θέατρο γεννήθηκε στην ελλάδα μαζί με την δημοκρατία, ενώ στην γαλλία το θέατρο εμφανίστηκε ουσιαστικά μαζί με τη μοναρχία, επί λουδοβίκου Ιδ΄. Έχουν σχέση θέατρο και πολιτική; η τέχνη είναι πολιτική. ειδικά το θέατρο, περισσότερο από κάθε άλλη μορφή τέχνης. οι Έλληνες το γνωρίζετε εδώ και αιώνες, καλύτερα από κάθε άλλον. Σε εξαιρετικά δύσκολες περιόδους όπως η σημερινή, ο θεατρικός χώρος, τον οποίο μοιράζονται οι ηθοποιοί με το κοινό, μπορεί να εκθέτει όλες τις συγκρούσεις που διχάζουν την κοινωνία, ακόμη και τις πιο βίαιες, με τρόπο ειρηνικό. Το θέατρο αποτελεί ένα χώρο ομορφιάς, γνώσης, αλληλεγγύης. Όλοι χρειαζόμαστε αυτές τις αξίες σήμερα περισσότερο από ποτέ. πιστεύετε ότι η ευρωπαϊκή κρίση έχει επηρεάσει το θέατρο; φυσικά. εξ όσων γνωρίζω, για τους Έλληνες καλλιτέχνες αυτή η περίοδος είναι ιδιαιτέρως δύσκολη. δεν υπάρχουν χρήματα παρά μόνο σε λίγους μεγάλους οργανισμούς. η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη. Ταυτοχρόνως, βέβαια, υπάρχει μια φανταστική νέα γενιά καλλιτεχνών, ηθοποιών, ομάδων, που βρίσκει το κουράγιο να ξεφεύγει από τα ακαδημαϊκά καλούπια του θεάτρου και να δημιουργεί αυτήν την εποχή μια νέα αισθητική για μια νέα γενιά θεατών. ο ζαν βιλάρ είχε πει ότι η κρίση είναι μια φυσική κατάσταση για το θέατρο. Το θέατρο οφείλει να βρίσκεται σε κρίση για να παραμένει κραταιό. Σε περιόδους σαν τη σημερινή, οι νέες γενιές καλλιτεχνών οφείλουν να βρίσκουν νέες λύσεις ώστε να αντιμετωπίζουν τις οικονομικές αλλά και τις αισθητικές προκλήσεις. Το δύσκολο στο θέατρο είναι ότι πρέπει να προσαρμόζεσαι στις εκάστοτε συνθήκες, πολιτικές και οικονομικές. πιστεύετε ότι η τέχνη φέρνει ανθρώπους ή ακόμη και ολόκληρα έθνη πιο κοντά; αν πρόκειται για τέχνη υψηλού επιπέδου, φυσικά. για έναν πολύ σημαντικό λόγο: ο εθνικισμός δεν έχει καμία σχέση με την τέχνη. s

ΘEATPO

Θερινός κινηματογράφος στην Πειραιώς 260 Το athens open air Film Festival εγκαινιάζει φέτος τη συνεργασία του με το φεστιβάλ αθηνών και επιδαύρου προβάλλοντας δύο αριστουργηματικές όπερες που έχουν διασκευαστεί από μεγάλους δημιουργούς του κινηματογράφου. η πειραιώς 260 θα φιλοξενήσει δύο προβολές: τον Μαγεμένο αυλό και τα Παραμύθια του Χόφμαν. από τον ορέστη ανδρεαδάκη*

σΗΜεΡΟΝ ο ορέστης ανδρεαδάκης, καλλιτεχνικός διευθυντής του open air Film Festival, φέρνει στην πειραιώς 260 δύο κλασικά κινηματογραφικά έργα, του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν και των Μάικλ πάουελ και Έμερικ πρέσμπεργκερ.

ι θερινοί κινηματογράφοι είναι ένα μόνιμο στοιχείο της ελληνικής μυθολογίας της νοσταλγίας, το οποίο επανέρχεται κάθε φορά που το χαμένο ιδανικό παρελθόν επικάθεται στο βασανιστικό παρόν για να δοκιμάσει τα όριά του. πέρα από αυτήν την υπερβολική νοσταλγία, όμως, οι θερινοί κινηματογράφοι αποτελούν μέρος ενός αιώνιου κύκλου ο οποίος, όπως είχε γράψει ο χρήστος βακαλόπουλος, αρχίζει από το αρχαίο ελληνικό θέατρο, περνάει μέσα από την ορθόδοξη θεία λειτουργία και καταλήγει στις αυλές των εκκλησιών. «Τι άλλο ήταν οι θερινοί κινηματογράφοι», αναφέρει ο βακαλόπουλος, «από μια μεταφορά της δράσης από το εσωτερικό της εκκλησίας στον περίβολό της; Μερικές από τις καλύτερες σελίδες του παπαδιαμάντη αναφέρονται στις αθηναϊκές αυλές και η ατμόσφαιρα των θερινών κινηματογράφων υπάρχει ήδη μέσα σε αυτές τις σελίδες». Υπάρχει στις μάντρες των αρχών του 20ού αιώνα όπου ένα λευκό πανί, μια χειροκίνητη μηχανή προβολής και μια αυτοσχέδια ορχήστρα ήταν αρκετά για τη δημιουργία ενός νέου αστικού πολιτισμού. Υπάρχει και στις άγνωστες γωνιές της αθήνας, στο Άλσος πετραλώνων, στο πάρκο της ακαδημίας πλάτωνος, στη βίλα δρακοπούλου στην πατησίων, στο ανοιχτό θέατρο Κολωνού, στο προαύλιο του βυζαντινού και χριστιανικού Μουσείου. Υπάρχει στους μικρούς και τους μεγάλους αρχαιολογικούς χώρους μέσα στους οποίους το «αιώνιο αλλάζει συνεχώς μορφές». γύρω από αυτές τις ιδέες αρχίσαμε να στήνουμε το φεστιβάλ θερινού Κινηματογράφου της αθήνας, το athens

σΙΝεΜΑ

open air Film Festival, το οποίο και φέτος, στην 5η του διοργάνωση, παρουσιάζει εξαιρετικές ταινίες σε πάρκα, σε δρόμους, σε πλατείες, σε προαύλια μουσείων, σε μερικά εμβληματικά θερινά σινεμά και σε αρχαιολογικούς χώρους, όπως ο ναός του ολυμπίου διός, όπου πραγματοποιήθηκε η πρεμιέρα του φεστιβάλ με τον Kινηματογραφιστή του Μπάστερ Κίτον και ζωντανή μουσική γραμμένη ειδικά για την περίσταση από τον theodore. οι προβολές του φεστιβάλ είναι δωρεάν για όλους. Κάθε χώρος έχει μια δική του πολιτιστική αυτονομία και γι’ αυτό οι ταινίες που επιλέγουμε ταιριάζουν με το αισθητικό του περίβλημα. Στόχος του φεστιβάλ είναι επίσης η συνεργασία του με άλλους σημαντικούς πολιτιστικούς θεσμούς της πόλης, όπως είναι το φεστιβάλ αθηνών και επιδαύρου, με το οποίο φέτος συνδιοργανώνουμε δύο ξεχωριστές προβολές στην πειραιώς 260. Σε αυτόν τον μοναδικό χώρο, θα τοποθετήσουμε δύο αριστουργηματικές ταινίες που κομίζουν τη θεατρική μαγεία. πρόκειται για δύο διάσημες όπερες που διασκευάστηκαν από μεγάλους δημιουργούς του κινηματογράφου: ο Μαγεμένος αυλός του Μότσαρτ από τον Ίνγκμαρ Μπέργκμαν και τα Παραμύθια του Χόφμαν του Όφενμπαχ από τους Μάικλ πάουελ και Έμερικ πρέσμπεργκερ. η πειραιώς 260 αποκτά και θερινό σινεμά, εγκαινιάζοντας μια συνεργασία που ελπίζουμε ότι κάθε χρόνο θα γίνεται όλο και μεγαλύτερη. s * ο ορέστης ανδρεαδάκης είναι καλλιτεχνικός διευθυντής του athens open air Film Festival.

info athens open air Film Festival ο μαγεμένος αυλός του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν πειραιώς 260, Κήπος δ 28 Ιουνίου, 21:30 είσοδος ελεύθερη τα παραμύθια του Χόφμαν των Μάικλ πάουελ και Έμερικ πρέσμπεργκερ πειραιώς 260, Κήπος δ 13 Ιουλίου, 21:30 είσοδος ελεύθερη

[25 ΙΟυνίου 2015] #44 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 35

info Κρατική ορχήστρα αθηνών – ςτέφανος τσιαλής - αλαίν λεφέβρ Έργα των γκριγκ και Μάλερ ο πιανίστας αλαίν λεφέβρ ερμηνεύει έργα του Έντβαρντ γκριγκ και η Κρατική ορχήστρα αθηνών, υπό τη μουσική διεύθυνση του καλλιτεχνικού διευθυντή της Στέφανου Τσιαλή, την πέμπτη συμφωνία του γκούσταφ Μάλερ. ωδείο ηρώδου αττικού 06 Ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 30€, 24€ (Vip), 30€, 24€ (ζώνη α), 20€, 16€ (ζώνη β), 20€, 12€ (ζώνη γ), 15€ (ζώνη γ-φοιτητικό), 15€, 12€ (Άνω διάζωμα), 10€ (Άνω διάζωμα-φοιτητικό, άνεργοι, αΜεα), 5€ (Άνω διάζωμα-άνεργοι, αΜεα)

ςτέφανος τσιαλής

Να προσγειώνεσαι και να το παλεύεις η Κρατική ορχήστρα αθηνών συμπράττει με τον διεθνούς φήμης Καναδό πιανίστα αλαίν λεφέβρ ως σολίστ στο μοναδικό ολοκληρωμένο Κονσέρτο για πιάνο του νορβηγού Έντβαρντ γκριγκ, ενώ, υπό την μπαγκέτα του νέου διευθυντή της ςτέφανου τσιαλή, ερμηνεύει στο ηρώδειο την περίφημη πέμπτη του Μάλερ, τη ςυμφωνία που κατά τον Χέρμπερτ φον Κάραγιαν «σε κάνει να ξεχνάς το χρόνο». από την αλεξάνδρα Βουδούρη φωτογραφία Βασίλης Μαθιουδάκης

Στέφανος Τσιαλής συμπλήρωσε κιόλας ένα χρόνο στη διεύθυνση της Κρατικής ορχήστρας αθηνών. Στο διάστημα αυτό αναμετρήθηκε όχι μόνο με τις οικονομικές δυσκολίες της ορχήστρας, αλλά και με την ελληνική πραγματικότητα. αναξιοκρατία, αργομισθία, ασυνέπεια. Με γνώση και πείρα πολλών ετών από ανάλογες διοικητικές θέσεις στη γερμανία και από το πόντιουμ διεθνούς κύρους μουσικών συνόλων της ευρώπης, ο νέος διευθυντής της Κοα δεν επιδιώκει μόνο να διατηρήσει το υψηλό της επίπεδο, αλλά κυρίως να την καθοδηγήσει με την αρχή της ανταποδοτικότητας και της ευθύνης που πρέπει να διέπει κάθε κρατικό φορέα.

αναλάβατε πριν από έναν ακριβώς χρόνο τη διεύθυνση της Κρατικής ορχήστρας αθηνών. Κατ’ αρχάς, πώς αποφασίσατε να αποδεχθείτε τη σχετική πρόταση και να επιστρέψετε στην ελλάδα, ύστερα από τρεις δεκαετίες διεθνούς καριέρας τόσο στο πόντιουμ όσο και σε διοικητικές θέσεις; Έλαβα την απόφαση μέσα σ’ ένα Σαββατοκύριακο, πέρυσι τον Μάιο, καθώς η πρόταση να έρθω στην ελλάδα ήρθε πολύ αργά και είπα καλύτερα να μετανιώσω για κάτι που έχω κάνει παρά για κάτι που δεν έχω κάνει. Υπήρχαν σίγουρα πολλοί λόγοι να παραμείνω στη γερμανία, καθώς η κατάσταση εδώ είναι πολύ δύσκολη και το διαπιστώνω καθημερινά. Υπήρχαν, όμως, αρκετοί λόγοι για να έρθω. είναι μια πάρα πολύ τιμητική θέση και μια πρόκληση. πρόκειται για τη μεγαλύτερη, καλύτερη και παλαιότερη ορχήστρα της χώρας και είναι μια εξαιρετική τιμή για εμένα. είναι μια πολύ καλή ορχήστρα, την οποία γνώριζα, καθώς συνεργαζόμουν τακτικά. Έπαιξε ρόλο και η ανάγκη για προσφορά. ξέρετε, αυτήν την ανάγκη τη νιώθουμε οι Έλληνες που ζούμε στο εξωτερικό και βλέπουμε πιο ρομαντικά τη χώρα. προσγειωνόμαστε απότομα, βέβαια, όταν επιστρέφουμε. Ήρθα πάντως και με μια αίσθηση περιπέτειας. ςας επηρέασε καθόλου το γεγονός ότι η μη ανανέωση της θητείας του προκατόχου σας, Βασίλη Χριστόπουλου, είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις; Σίγουρα. Ένας από τους κύριους λόγους, που είχα σοβαρούς ενδοιασμούς να έρθω στην ελλάδα ήταν ακριβώς αυτός. Όταν σιγουρεύτηκα πως ο ερχομός μου πραγματικά δεν είχε καμία σχέση με την απομάκρυνσή του, τότε μόνο είπα το ναι, γιατί γνώριζα ότι αυτό θα μπορούσε να είχε σοβαρές συνέπειες για όλους. νομίζω ότι υπάρχει μια αμοιβαία αλληλοεκτίμηση με τον κ. χριστόπουλο, ο οποίος με καλούσε τακτικά στη διάρκεια της θητείας του, κι εγώ πλέον, αντίστοιχα. είναι θλιβερό, όταν άνθρωποι με καλή σταδιοδρομία και καλό έργο δεν έχουν τελικά τη δυνατότητα να το συνεχίσουν. ςτη διάρκεια της δωδεκάμηνης πορείας σας, αντιμετωπίσατε δυσκολίες που δεν είχατε φανταστεί πριν αναλάβετε ή ήταν όλες οικονομικής φύσεως και αναμενόμενες, λόγω της τρέχουσας συγκυρίας; Τα οικονομικά της ορχήστρας είναι δύσκολα, σοβαρά, αλλά όχι απελπιστικά, με την προϋπόθεση

ΜΟΥσΙΚΗ

όμως ότι θα πάρουμε την υπόλοιπη επιχορήγησή μας. διότι μια μειωμένη επιχορήγηση σίγουρα επηρεάζει το καλλιτεχνικό έργο. δυσκολίες δημιουργεί και η διαρκής αβεβαιότητα, καθώς δεν μας επιτρέπει τον προγραμματισμό, παρά μόνο βραχυπρόθεσμα. η ασυνέπεια επίσης είναι πρόβλημα. λέμε πολύ συχνά ότι θα κάνουμε κάτι και ξαφνικά ακυρώνεται. είναι πολύ επιζήμιο για την εικόνα της ορχήστρας, ειδικά όταν αφορά διεθνούς κύρους καλλιτέχνες. η αλήθεια είναι ότι τους πρώτους μήνες είχα μια πολύ απότομη προσγείωση. Μερικά πράγματα είναι πολύ χειρότερα απ’ όσο είχα φανταστεί. Τι εννοώ; Άσχετοι, στην κυριολεξία, άνθρωποι με το αντικείμενό τους, λόγω πολιτικών διασυνδέσεων έχουν θέσεις κρίσιμες, σημαντικές και δεν κάνουν τίποτα. αναξιοκρατία υπάρχει παντού, και σε ανεπτυγμένες χώρες, αλλά όχι σε αυτό το σημείο. αυτό που είδα, για παράδειγμα, ήταν πως κάποιοι δεν πατάνε στη δουλειά τους. αδιανόητο! λάβατε μέτρα για να αντιμετωπίσετε αυτά τα φαινόμενα; Ό,τι πέρασε από το χέρι μου το έκανα. Με ποια κριτήρια θα πρέπει να χρηματοδοτείται η τέχνη; ποιες είναι οι εμπειρίες που έχετε αποκομίσει από αντίστοιχες θέσεις που είχατε στο εξωτερικό; Το να γνωρίζουμε, όπως συμβαίνει στις ορχήστρες για παράδειγμα της γερμανίας, την επιχορήγηση που μας αναλογεί για τα επόμενα τέσσερα χρόνια είναι πάρα πολύ καλό, διότι μας δίνει μια οικονομική ασφάλεια και επιτρέπει τον προγραμματισμό. δεν είμαι από αυτούς που, επειδή είμαστε κρατικός φορέας, θεωρώ ότι πρέπει αυτομάτως να ρέουν τα χρήματα. πιστεύω ότι έχουμε υποχρέωση ανταποδοτικότητας στην κοινωνία. θα ήθελα, όμως, να τονίσω το εξαιρετικό κοινωνικό και εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που με τη στήριξη του Ιδρύματος Σταύρος νιάρχος, κάνει η ορχήστρα εδώ και δύο χρόνια με συναυλίες στην επαρχία, σε σχολεία σε υποβαθμισμένες περιοχές της αττικής, και για τη στήριξη ασθενών κοινωνικών ομάδων. Άρα, πιστεύετε στο ρόλο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στον τομέα του πολιτισμού. Και ναι και όχι. δεν μπορεί ένας οργανισμός όπως η Κρατική ορχήστρα να επιζήσει σε βάθος χρόνου χωρίς κρατική υποστήριξη. αυτό είναι αδύνατον. αλλά επειδή οι καιροί έχουν αλλάξει, νομίζω ότι η ορχήστρα έχει υποχρέωση να ανοιχτεί σε καινούργιους κύκλους κοινού και να αναλογιστεί τις ευθύνες της. πιστεύω σε μια επιχορήγηση βιώσιμη, λογική, που να μην αφαιρεί την ευθύνη από εμάς. να διαχειριζόμαστε εμείς την επιχορήγηση, αλλά και να είμαστε σε εγρήγορση. ποιοι είναι οι στόχοι και τι ακριβώς θέλετε να προσφέρετε από τη θέση σας; προσπαθώ, στα μέτρα των δυνατοτήτων μου, να κάνω ό,τι μπορώ για να υπάρξει μια σύμπνοια όλων μας, για να περάσουμε τις «συμπληγάδες» αυτής της εποχής. να επικοινωνήσω επίσης την ανάγκη να έχουμε ένα πιο ευρύ κοινό, διαφορετικό. Στο πλαίσιο των οικονομικών δυνατοτήτων, προσπαθώ να έχουμε τους καλλιτέχνες εκείνους που θα δώσουν κύρος στην ορχήστρα, αλλά και η ίδια να διατηρήσει το επίπεδό της. δεν είναι κάτι αυτονόητο, όταν

υπάρχουν περικοπές μισθών της τάξεως του 40%, όταν λιγότεροι μουσικοί πρέπει να κάνουν περισσότερη δουλειά επειδή οι κενές θέσεις όσων έχουν λάβει σύνταξη δεν επανδρώνονται επαρκώς. θαυμάζω πραγματικά τους συναδέλφους μου που παρ’ όλα αυτά δεν έχουν χάσει το μεράκι και τον ενθουσιασμό τους. το ελληνικό κοινό είναι λιγότερο εκπαιδευμένο σε σχέση με άλλες χώρες; πόσο εύκολο είναι να διευρυνθεί; δεν υπάρχει πραγματική παιδεία για τη συμφωνική μουσική στην ελλάδα. Υπάρχει όμως παράδοση. η ορχήστρα αυτή υπάρχει από τα τέλη του 19ου αιώνα. Τη δεκαετία του ’20 και του ’30 ήταν η ορχήστρα του δημήτρη Μητρόπουλου. Ήταν η εποχή κατά την οποία οι μεγάλοι μαέστροι της παρέας του από τα χρόνια στο βερολίνο έρχονταν και διηύθυναν στην αθήνα. Έχουμε πάντως ένα θερμό και ενθουσιώδες κοινό, το οποίο είναι όντως περιορισμένο, κάτι που αποδίδω σίγουρα και στην κρίση. είμαι σίγουρος ότι, εάν ξεπεραστούν οι δύσκολες συγκυρίες, θα διευρυνθεί. οι δύο κρατικές ορχήστρες άλλωστε είναι σε πολύ καλό επίπεδο· παρά τις δυσκολίες, στέκονται διεθνώς. Υπάρχει πληθώρα ταλαντούχων ελλήνων μουσικών. Με ποια κριτήρια επιλέγετε τα έργα και τους συνθέτες; η πέμπτη συμφωνία του γκούσταφ Μάλερ θα ακολουθήσει τον αλαίν λεφέβρ και το Κοντσέρτο του Έντβαρντ γκριγκ. Μας χαροποιεί ιδιαίτερα η συνεργασία με τον λεφέβρ, ο οποίος είναι γνωστός στο ελληνικό κοινό. η επιλογή του γκριγκ ήταν δική του. Όσον αφορά την πέμπτη του Μάλερ, πρόκειται για ένα από τα έργα με τη μεγαλύτερη απήχηση στο κοινό και όχι μόνο, λόγω του αντατζέτο (adagietto). νομίζω ότι έχει παραξηγηθεί ως ένα πολύ θλιβερό και απόκοσμο κομμάτι, ενώ στην πραγματικότητα αποτελεί μια πολύ χειροπιαστή έκφραση της αγάπης του Μάλερ για τη γυναίκα του. για μένα, η πέμπτη είναι «μπετοβενική», με την έννοια του αγώνα, δηλαδή «per aspera ad astra», μέσα από τις δυσκολίες φτάνουμε στα αστέρια, στο θρίαμβο, κάτι που δεν συμβαίνει στις άλλες συμφωνίες του Μάλερ, την ενάτη και σίγουρα όχι την Έκτη. Μας αφορά λοιπόν ο Μάλερ ως εποχή και ως χώρα; Σίγουρα. Ένας από τους λόγους που επέλεξα την πέμπτη ήταν γιατί νομίζω ότι αντικατοπτρίζει κάπως την παρούσα φάση της ελλάδας. είμαι απόλυτα σίγουρος όμως ότι σε σύντομο χρονικό διάστημα θα ανακάμψουμε. πόσο πιο κάτω άλλωστε μπορούμε να φτάσουμε; Άρα, τα πράγματα μόνο καλύτερα μπορούν να γίνουν. ο Μάλερ εκφράζει επίσης, αν θέλετε, την ψυχοσύνθεση του Έλληνα. είναι μύθος ότι είμαστε πάντα χαρούμενοι και εξωστρεφείς. ο Μάλερ συνήθιζε να λέει πως «είμαι ευτυχισμένος μόνον εκεί που δεν είμαι». από την άλλη, είμαστε ένας λαός με μεγάλη ιστορία, που έχει περάσει περιπέτειες και τραγωδίες, και σ’ αυτό υπάρχει μια ομοιότητα με τους εβραίους, γιατί ο Μάλερ ήταν εβραίος. Έχουμε ίσως κοινό με τον συνθέτη και μια κρίση ταυτότητας. είμαστε οι απόγονοι των αρχαίων ελλήνων ή δεν είμαστε; Στον Μάλερ έχει αποδοθεί η περίφημη φράση: «Στην αυστρία είμαι βοημός, στη γερμανία είμαι αυστριακός και στον κόσμο είμαι εβραίος». s

[25 ΙΟυνίου 2015] #44 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 37

info λενιώ Κακλέα Margin Release η λενιώ Κακλέα χορογραφεί και ερμηνεύει μαζί με τον Τούρκο χορευτή Κερέμ γκελεμπέκ ένα ντουέτο με θέμα το ρόλο της μάσκας και την ανάδειξή της σε εργαλείο αυτοανάλυσης. πειραιώς 260, Κτίριο ε 25-26 Ιουνίου, 21:00 εισιτήρια: 15€, 10€ (μειωμένο), 5€ (φοιτητικό, άνεργοι, αμεα)

λενιώ Κακλέα

«Δεν χορεύω για τους άλλους» η λενιώ Κακλέα αναζητά τη σχέση με τον άλλον, μέσα από το αποτύπωμα του γυναικείου φύλου στην παράσταση Margin Release. από τη δομίνα διαμαντοπούλου φωτογραφία Βασίλης Μαθιουδάκης

παράσταση της λενιώς Κακλέα περιγράφει μια σχέση αρσενικού-θηλυκού. Σύφωνα με την ίδια, «το Margin Release ορίζει αυτή τη σχέση σαν να μην υπάρχει περιθώριο». Συνομιλώντας μαζί της, αρχίσαμε τη συζήτηση από την ιδέα που έχουν οι άλλοι, οι συνεργάτες και ο κλειστός κύκλος της για την ώρα, για την παράστασή της: «πολύ συχνά χαρακτηρίζουν την παράσταση περίεργη», λέει η χρογράφος. νομίζω ότι αυτό ακριβώς είναι το Margin Release. οι περίεργες σκέψεις που κάνουμε καμιά φορά σε σχέση με τον άλλον. περίεργη δεν είναι μόνο η σχέση ανάμεσα στον Κερέμ, τον παρτενέρ μου, κι εμένα, αλλά και η γραφή του κομματιού, που θα μπορούσε να ονομαστεί Margin Release».

ςτον πυρήνα βρίσκεται η έννοια του εκμαγείου; Κυρίως το αποτύπωμα. χρησιμοποιούμε το εκμαγείο ενός προσώπου και το αποτύπωμα του γυναικείου φύλου. Τον αρνητικό χώρο του γυναικείου σώματος γύρω από το φύλο του. Ένα αντικείμενο το οποίο δημιουργήθηκε αφού

38 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #44 [25 Ιουνίου 2015]

ήρθε σε επαφή με το γυναικείο φύλο και αποτελεί το αποτύπωμά του. ωστόσο, το έργο δεν μιλάει για το ανθρώπινο αποτύπωμα. η χορογραφική έρευνα ξεκίνησε με τη διάθεση να το εξερευνήσει. Το έργο έχει χτιστεί γύρω από τη σχέση μας με τον άλλον, τη σχέση αρσενικούθηλυκού. Το αποτύπωμα αποτελεί μέσο εξερεύνησης του σώματος του άλλου, αναπαράγοντας το σώμα με μια μορφή μη αναγνωρίσιμη, ανοίκεια. αυτό δίνει ελευθερία. αίρονται οι περιορισμοί. Καθίσταται ευκολότερη η επικοινωνία με τον άλλον; αυτή είναι μια καλή ερώτηση. επικοινωνούμε με τον άλλον, απλώς δεν καταλαβαινόμαστε ποτέ. η γλώσσα είναι ένα μεγάλο μυστήριο για εμάς που ζούμε σε πολυπολιτισμικές πόλεις και έχουμε πολυπολιτισμικές ζωές. πολύ συχνά, όταν μιλάω στην ελλάδα τη γλώσσα μου δεν γίνομαι κατανοητή, ενώ μπορεί να συνεννοούμαι καλύτερα με τους γάλλους. η γλώσσα καθιστά εφικτή μια επικοινωνία, υπό το πρίσμα, όμως της αφαίρεσης και της ασάφειας. Καλούμαστε πάντα να μεταφράσουμε τον άλλον. Όπως μεταφράζουμε συναισθήματα ή σκέψεις σε γλώσσα, έτσι μεταφράζουμε και τη γλώσσα

του άλλου στη δική μας γλώσσα. αποτελεί ο χορός μέσο έκφρασης και επικοινωνίας για εσάς; Μέσο έκφρασης δεν είναι, σίγουρα. δεν μ’ ενδιαφέρει, δεν δουλεύω με την υποκειμενικότητά μου, δεν εκφράζομαι μέσω αυτού. βλέπω το κείμενο με βάση τις ιδέες που μου φαίνονται ενδιαφέρουσες. ο Τζον Κέιτζ έλεγε συχνά ότι δεν γράφει μουσική για να την ακούει· δεν ακούει ποτέ τη μουσική που γράφει. δεν θέλω να φανώ μεγαλομανής, προφανώς δεν συγκρίνω τον εαυτό μου με τον Κέιτζ, αλλά, υπ’ αυτή την έννοια, δεν ξέρω αν χορεύω για τους άλλους. αν χορεύουμε για να γίνουμε κατανοητοί στους άλλους, ίσως το αποτέλεσμα να μην είναι ενδιαφέρον. το μεταπτυχιακό σας συνδέει την τέχνη με τις πολιτικές επιστήμες. ποια η σχέση τέχνηςπολιτικής; η διαχείριση του σώματός μας έχει πολιτική διάσταση, όπως όλες οι σωματικές πρακτικές, από την άθληση μέχρι την οδήγηση, από την αλλαγή φύλου μέχρι την απεργία πείνας. επομένως, ο τρόπος που χρησιμοποιούμε το σώμα μας στο πλαίσιο μιας χορευτικής δημιουργίας έχει πολιτική διάσταση.

ΧΟΡΟσ

γεννηθήκατε και μεγαλώσατε στην ελλάδα, ωστόσο έχετε σπουδάσει και δραστηριοποιείστε πλέον στη γαλλία. πώς αποφασίσατε να μείνετε εκεί; για την ακρίβεια, δεν αποφάσισα να μείνω· αποφάσισα να μην επιστρέψω στην ελλάδα. Ήταν δύσκολες οι συνθήκες όταν έφυγα, ακόμη και πριν την κρίση, για τους λόγους που γνωρίζουν πολύ καλύτερα από μένα οι άνθρωποι που δουλεύουν στην ελλάδα. Έχουν περάσει δέκα χρόνια από τότε. Έφυγα κυρίως γιατί ένιωθα ότι υπήρχε καλλιτεχνική απομόνωση. δεν υπονοώ ότι η ελληνική καλλιτεχνική σκηνή είναι απομονωμένη· έτσι το βίωνα εγώ προσωπικά. Ήμουν 20 ετών και ήθελα να ταξιδέψω και να διευρύνω τις αναφορές μου, τις πρακτικές ή τις τεχνικές μου. αυτό με έφερε στη γαλλία, η οποία αποτέλεσε για μένα δίοδο συνάντησης με άλλους πολιτισμούς και άλλες χορευτικές παραδόσεις, όπως η αμερικανική, η οποία ομολογώ ότι συχνά με ενδιαφέρει περισσότερο από τη γαλλική. πώς έχει επηρεάσει η οικονομική κρίση το χορό; η έννοια της κρίσης στη γαλλία είναι πολύ παλιά, απλώς τη διαχειρίζονται διαφορετικά γιατί διαφέρει πολύ το γαλλικό από το ελληνικό κράτος. η κρίση έχει επηρεάσει πολύ αρνητικά την καλλιτεχνική παραγωγή, πλήττοντας κυρίως τις νέες δυνάμεις που δεν έχουν υποστήριξη. αυτό είναι πολύ δυσάρεστο. είμαι πολύ απαισιόδοξη, δεν νομίζω ότι θα αλλάξει κάτι, η δική μου γενιά θα βιώσει την κρίση ακόμη εντονότερα. Θα αφήνατε το παρίσι για να πάτε στην αμερική, όπου ίσως θα διευρύνονταν οι ευκαιρίες σας; Στην αμερική δεν υπάρχει και δεν υπήρξε ποτέ κοινωνικό κράτος. η καλλιτεχνική της σκηνή πλήττεται από αυτή την έλλειψη. αντιθέτως, η γαλλία διατηρεί ακόμη το κοινωνικό της κράτος. οι καλλιτέχνες είναι καιροσκόποι, δεν το αρνούμαι· το ζήτημα όμως δεν είναι οι ευκαιρίες που μας δίνονται, αλλά σε ποια κοινωνία επιθυμούμε να ζούμε. είμαι υπέρ τού κοινωνικού κράτους. δεν μπορώ να φανταστώ ένα άλλο μοντέλο που να επιτρέπει την κοινωνική ανισότητα, αν και η γενιά μου ζει μ’ αυτή την απειλή. αν πάψει να υπάρχει η τέχνη στη ζωή μας θα χάσουμε κάτι ουσιώδες; Με ρωτάτε αν θα ζούσαμε εξίσου καλά εάν δεν καταναλώναμε τέχνη ή εάν δεν αναπτύσσαμε μια σχέση με καλλιτεχνικές πρακτικές; Όσον αφορά στην κατανάλωση τέχνης, δεν ξέρω πόσο διαφορετικοί θα ήμαστε. εμένα με κουράζει και μου είναι αδιάφορη. οι καλλιτεχνικές πρακτικές, ο τρόπος με τον οποίο ασχολούμαστε με το σώμα μας, ακούμε μουσική, διαβάζουμε, αποτελούν διαδικασίες κοινωνικοποίησης και εξερεύνησης του εαυτού. είναι τόσο βαθιά ριζωμένες που νομίζω ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτές. ποτέ η παραγωγή τεχνικών και πρακτικών καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας της ανθρωπότητας δεν υπήρξε φτωχότερη απ’ ό,τι τον 20ό αιώνα. ο νεοφιλελευθερισμός τις αφανίζει. η διατήρηση μιας ζωντανής σχέσης με την τέχνη είναι μια άσκηση αντίστασης στην πολιτισμική μπουλντόζα του νεοφιλελευθερισμού. s

ΧΟΡΟσ

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 25.6. - 8.7.2015 ΘΕΑΤΡΟ

ΜΟΥΣΙΚΗ

Έφη Θεοδώρου Το ατλαζένιο γοβάκι του Πολ Κλοντέλ Πειραιώς 260, Κτίριο Δ 26-27 Ιουνίου, 20:00

Άνταμ Κοέν – Συμφωνική Ορχήστρα Δήμου Αθηναίων We Go Home Ωδείο Ηρώδου Αττικού 29 Ιουνίου, 21:00

Θέατρο Στοά, Θανάσης Παπαγεωργίου Μήδεια του Μποστ Ωδείο Ηρώδου Αττικού 26-27 Ιουνίου, 21:00 Socìetas Raffaello Sanzio – Ρομέο Καστελούτσι Go Down, Moses Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών 28-30 Ιουνίου 2015, 21:00 Κατερίνα Ευαγγελάτου Ρήσος του Ευριπίδη Λύκειον Αριστοτέλους 1-19 Ιουλίου 2015, 20:30

Νίκος Καραθάνος – Μάρκελλος Χρυσικόπουλος Σαλώμη Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν – Φρυνίχου 29 Ιουνίου – 2 Ιουλίου 2015, 21:00 Λάκης Παπαδόπουλος Παιχνίδια αγάπης Ωδείο Ηρώδου Αττικού 1 Ιουλίου, 21:00 Άντριου Λόιντ Ουέμπερ – Τιμ Ράις Jesus Christ Superstar Ωδείο Ηρώδου Αττικού 3-4 Ιουλίου, 21:00

Πρόδρομος Τσινικόρης Στη μέση του δρόμου – Αθήνα Πλατεία Κλαυθμώνος 2-8 Ιουλίου 2015, 17:00 18:00, 19:00, 20:00

Κρατική Ορχήστρα Αθηνών – Στέφανος Τσιαλής – Αλαίν Λεφέβρ Έργα των Γκριγκ και Μάλερ Ωδείο Ηρώδου Αττικού 6 Ιουλίου, 21:00

Άρης Μπινιάρης Το ’21 Πειραιώς 260, Κτίριο Ε 3-4 Ιουλίου, 21:00

Καμεράτα – Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής Πυλάδης και Ιοκάστη Πειραιώς 260, Κτίριο Δ 7-8 Ιουλίου, 21:00

Εθνικό Θέατρο – Σωτήρης Χατζάκης Τρωάδες του Ευριπίδη Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 3-4 Ιουλίου 2015, 21:00

ΔΡΩΜΕΝΑ

Βίκτωρ Αρδίττης Textilen της Μαρίας Ευσταθιάδη Πειραιώς 260, Κτίριο Η 5-6 Ιουλίου, 21:00 Λουντοβίκ Λαγκάρντ Αγγέλα του Γιώργου Σεβαστίκογλου Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος 8 Ιουλίου 2015, 21:00

ΧΟΡΟΣ Λενιώ Κακλέα Margin Release Πειραιώς 260, Κτίριο Ε 25-26 Ιουνίου, 21:00

Tuan Le – Nguyen Nhat Ly – Nguyen Lan Maurice – Nguyen Tan Loc À Ố Làng Phô - Από το χωριό στους δρόμους της πόλης! Πειραιώς 260, Κτίριο Δ 30 Ιουνίου – 2 Ιουλίου, 21:00

ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ Athens Open Air Film Festival Ο μαγεμένος αυλός του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν Πειραιώς 260, Κήπος Δ 28 Ιουνίου, 21:30 ΝΕΟΝ – Οργανισμός Πολιτισμού & Ανάπτυξης Δ. Δασκαλόπουλου Renaissance Stories Πειραιώς 260, Κτίριο Α 8 Ιουνίου - 24 Ιουλίου, 19:00

Τάνια Καρβάλιο Weaving Chaos Πειραιώς 260, Κτίριο H 27-28 Ιουνίου, 21:00

Δημήτρης Δημητριάδης Τετράδια 1994 - 2014 Μουσείο Άλεξ Μυλωνά – Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης 6 Ιουνίου - 5 Ιουλίου

Ομάδα Χορού Griffón – Ιωάννα Πορτόλου Δάσος & Taboo Πειραιώς 260, Κτίριο Ε 29-30 Ιουνίου, 21:00

Βασίλης Βρεττός Mise en abyme Πειραιώς 260 1 Ιουνίου - 31 Ιουλίου, 19:00

Βραδιά Νέου Ελληνικού Χορού 1blank2 - Blossom Πειραιώς 260, Κτίριο Ε 7-8 Ιουλίου, 21:00

Αντώνης Βολανάκης The Holy Bachelorette in the Wedding Cave Πειραιώς 260, Κτίριο Α 1-31 Ιουλίου 2015, 19:30 [25 ΙΟυνίου 2015] #44 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 39

info

δεν είναι θέατρο, δεν είναι θέαμα. από τις 2 έως τις 8 Ιουλίου, 28 «θεατές» κάθε μέρα, για μία ώρα, θα ακούσουν τις ιστορίες 7 ανθρώπων που κάποια στιγμή της ζωής τους ατύχησαν και βρέθηκαν χωρίς σπίτι, κι αν θέλουν, θα συζητήσουν μαζί τους. ο πρόδρομος Τσινικόρης επιμένει σ’ ό,τι τον ενδιαφέρει περισσότερο – το θέατρο-ντοκουμέντο– παρουσιάζοντας αυτήν τη φορά ένα audio-walk στην πλατεία Κλαυθμώνος, με θέμα του τους αστέγους της αθήνας.

πρόδρομος τσινικόρης ςτη μέση του δρόμου - Αθήνα Ένα audio-walk στην πλατεία Κλαυθμώνος, με θέμα του τους αστέγους της αθήνας. οι θεατές εξοπλισμένοι με mp3 player και ακουστικά θα ακούσουν τις ιστορίες ανθρώπων που κάποια στιγμή στη ζωή τους είχαν την ατυχία να βρεθούν χωρίς σπίτι. πλατεία Κλαυθμώνος 2-8 Ιουλίου 2015, 17:00 18:00, 19:00, 20:00 αριθμός θεατών για κάθε ώρα: 7 εισιτήρια: 10€

από τη Ματίνα Καλτάκη φωτογραφία Βίκυ γεωργοπούλου

πρόδρομος τσινικόρης

Η πόλη, το σπίτι τους!

ια το ςτη μέση του δρόμου – Αθήνα, δούλεψα μόνος, χωρίς τον ανέστη αζά, γιατί το πρόγραμμά μας δεν ταίριαζε. δοκιμάζω ένα φορμάτ που έχω δει σε αρκετές «παραστάσεις» στο εξωτερικό κι εδώ, στις οποίες το κοινό περπατά μέσα στην πόλη κι ακούει αφηγήσεις με ακουστικά. Μ’ ενδιάφερε το ζήτημα των αστέγων – αν και δεν ήξερα κανέναν πριν αρχίσω να δουλεύω την παράσταση. Και φαντάζομαι οι περισσότεροι άνθρωποι γύρω μας όχι μόνο δεν γνωρίζουν αστέγους, αλλά δεν έχουν ακούσει ποτέ τη φωνή τους. Μπορεί να τους έχουν δει, αλλά δεν τους έχουν ακούσει. Έτσι δικαιολογήθηκε δραματουργικά η χρήση των ακουστικών και η κίνηση μέσα στην πόλη, μια που οι άνθρωποι αυτοί έχουν σπίτι τους την πόλη, τους δρόμους. η επιλογή του audio-walk δημιουργεί το πλαίσιο και τον τρόπο να ακούσουμε αυτούς τους ανθρώπους. Άστεγος δεν είναι μόνον αυτός που είναι στο δρόμο· είναι αυτός που κοιμήθηκε το βράδυ σε μια καφετέρια γιατί δεν είχε πού να πάει· είναι αυτός που φιλοξενείται στον ξενώνα του δήμου· αυτός που φιλοξενείται από την οικογένειά του· αυτός που αλλάζει σπίτι κάθε μήνα επειδή δεν μπορεί να συντηρήσει μόνος του ένα νοικοκυριό. είναι αρκετές διαφορετικές περιπτώσεις και περισσότεροι απ’ ό,τι φανταζόμαστε. δεν ήθελα να ενοχλήσω ανθρώπους που είναι

40 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #44 [25 Ιουνίου 2015]

στο δρόμο και να τους πω «θέλεις να παίξεις σε μια παράσταση;» οπότε αναζήτησα ανθρώπους μέσα από τη ςχεδία (το περιοδικό δρόμου) που ήταν διατεθειμένοι να μιλήσουν γι’ αυτή τη δύσκολη φάση της ζωής τους. πώς έφτασαν σ’ αυτό το σημείο, τι έκαναν για να ξεφύγουν απ’ αυτήν την κατάσταση και πώς βλέπουν το μέλλον. οι άστεγοι που συνάντησα είναι οι πιο αισιόδοξοι άνθρωποι που έχω ποτέ συναντήσει. Σε βαθμό συγκινητικό. Κάτι που λένε όλοι και είναι χαρακτηριστικό είναι «εγώ δεν φοβάμαι πλέον». οι περισσότεροι από μας φοβόμαστε. Όταν τους συναντάμε παίρνουμε το βλέμμα μας από πάνω τους, προσπαθούμε να τους αποφύγουμε – κάποιοι πιθανόν γιατί μπορεί να θεωρούν ότι, κοιτάζοντάς τους, γίνονται αδιάκριτοι. Έχω την εντύπωση, ωστόσο, ότι το βλέμμα μας τους αποφεύγει γιατί φοβόμαστε στη σκέψη ότι μια συγκυρία μπορεί να φέρει κι εμάς σε μια τέτοια θέση. ερχόμενος σε επαφή μαζί τους, συνειδητοποίησα ότι αυτοί οι άνθρωποι απλώς ατύχησαν στη ζωή τους – τους συνέβη μια απώλεια, μια χρεοκοπία. Σκέψου να είσαι 50αρης, να μείνεις χωρίς δουλειά, να σ’ αφήσει η γυναίκα σου αφού πάρει και τα παιδιά. πώς να σηκώσεις κεφάλι μετά; Μένεις μόνος σου. δεν είναι δύσκολο να βρεθείς στο δρόμο. θα είναι επτά άστεγοι και επτά «θεατές» ανά ώρα από τις 5μμ έως τις 8μμ στην πλατεία Κλαυθμώνος. οι «θεατές» θα είναι στην πλατεία

και με ακουστικά καθένας θα ακούει μια διαφορετική ιστορία. οι άστεγοι θα βρίσκονται σε ισάριθμα σημεία πέριξ της πλατείας. οι αφηγήσεις είναι περίπου 20 λεπτών, και στο τέλος τους οι «θεατές» θα μπορούν να γνωρίσουν τον άνθρωπο του οποίου την ιστορία άκουσαν και να συζητήσουν μαζί του. εννοείται ότι από τους αστέγους επέλεξα αυτούς που τους ενδιέφερε η συνάντηση με τους ανθρώπους. που ήθελαν να μιλήσουν. είναι η επικοινωνιακή ανάγκη που τους έκανε να ανταποκριθούν, όχι τα χρήματα που θα πάρουν. Μάλιστα, όταν τους είπα ότι υπάρχει αμοιβή για τη συμμετοχή τους, μου είπαν «Μα εγώ δεν θέλω χρήματα, δεν το κάνω για τα λεφτά. Με προσβάλλεις». Και τους απάντησα, πρέπει να πάρεις χρήματα γιατί αλλιώς δικαιολογείς την απλήρωτη εργασία. θέλω να φύγουν οι θεατές και να σκεφτούν για τη δική τους ζωή: πού και γιατί έχει βαλτώσει; γιατί δεν είμαι ευτυχισμένος. πώς αυτός ο άνθρωπος που αντιμετωπίζει τα πάνδεινα αισθάνεται καλύτερα ψυχολογικά, πιο δυνατός και αισιόδοξος από μένα; τα έσοδα θα δοθούν για την ενίσχυση των σκοπών του περιοδικού δρόμου Σχεδία. s *το πλήρες κείμενο της εξομολόγησης του Πρό-

δρομου τσινικόρη αναρτάται στην ιστοσελίδα του Φεστιβάλ Αθηνών greekfestival.gr

ΘεΑΤΡΟ

info ιωάννα πορτόλου

ομάδα Χορού Griffón – ιωάννα πορτόλου δάσος & Taboo

αγγελική τρομπούκη

πειραιώς 260, Κτίριο ε 29-30 Ιουνίου, 21:00 εισιτήρια: 15€, 10€ (μειωμένο), 5€ (φοιτητικό, άνεργοι, αμεα)

Βραδιά νέου ελληνικού Χορού αγγελική τρομπούκη 1blank2 αγνή παπαδέλη ρωσέτου Blossom αγνή παπαδέλη ρωσέτου

αγνή παπαδέλη ρωσέτου, ιωάννα πορτόλου, αγγελική τρομπούκη

πειραιώς 260, Κτίριο ε 7-8 Ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 15€, 10€ (μειωμένο), 5€ (φοιτητικό, άνεργοι, αμεα)

Νέος ελληνικός χορός ο σύγχρονος ελληνικός χορός έχει ισχυρή παρουσία στο φεστιβάλ και φέτος. η Ιωάννα πορτόλου με την ομάδα χορού Griffón παρουσιάζει δύο ντουέτα για τις διαφορετικές όψεις της συνύπαρξης. η αγγελική Τρομπούκη και η αγνή παπαδέλη Ρωσέτου, εκπρόσωποι της νέας γενιάς χορευτών και χορογράφων, κάνουν το ντεμπούτο τους στο φεστιβάλ αθηνών. ζητήσαμε από τις τρεις χορογράφους να μας εξηγήσουν τι χορογραφούν και γιατί. αγνή παπαδέλη ρωσέτου Το Blossom είναι ένα σόλο για μία χορεύτρια κι ένα χώρο/κοστούμι που την περιβάλλει. ο χώρος/κοστούμι είναι μια άπαξ κατασκευή, η οποία ορίζεται και «χτίζεται» απευθείας πάνω στο σώμα και τη σκηνή, και μεταβάλλεται ριζικά κατά τη διάρκεια της χορογραφίας. η κατασκευή αυτή, αποτελούμενη από διαφορετικά υλικά, υφίσταται αλλοιώσεις που επιφέρουν τα αποτελέσματα της κίνησης του σώματος σε συνάρτηση με το χρόνο εκτέλεσης. Το έργο πραγματεύεται τις μεταμορφώσεις ενός εικαστικού τοπίου μέσω του χορού. ιωάννα πορτόλου ξεκινήσαμε τον Σεπτέμβριο του 2014 να δουλεύουμε το δάσος, το πρώτο από τα δύο ντουέτα που παρουσιάζονται. ξέραμε ότι θα ήταν ντουέτο και ξέραμε ότι θα ακολουθούσε ένα ακόμα, το ταμπού, που ξεκίνησε πρόβες τον

ΧΟΡΟσ

απρίλιο του 2015. Το δάσος πρωτοπαρουσιάστηκε στο θέατρο Τέχνης τον νοέμβριο του 2014. αποφασίσαμε με τη Σεσίλ Μικρούτσικου, τον γιάννη νικολαΐδη, τον αντώνη παλάσκα, την Ιωάννα Τσάμη και τον Τάσο παλαιορούτα να δημιουργήσουμε ένα έργο με δύο αυτοτελή μέρη. βασική προϋπόθεση ήταν το έργο αυτό να μας αφορά άμεσα, να προκύπτει δηλαδή από τη ζωή μας και να είναι στα μέτρα μας. Με αυτό εννοώ να είναι φτηνό, να ταξιδεύει εύκολα και να μην έχει, εν γνώσει μας τουλάχιστον, τίποτα περιττό... Τα δύο ντουέτα ασχολούνται με το ίδιο θέμα –τη συνύπαρξη ενός ζευγαριού– σε διαφορετικά επίπεδα ή από διαφορετική οπτική γωνία. Στο μεν δάσος το ζευγάρι, υπό την ασφάλεια και προστασία της τελετής του γάμου, σχεδόν αλληλοεξοντώνεται, στο δε ταμπού υπόκειται σε μία τελετή ανακάλυψης της διαφορετικής θέσης των δύο φύλων, μέσα από μία κατάσταση

σχεδόν εκστατική. Το ταμπού είναι κατά κάποιο τρόπο συμπληρωματικό του δάσους ή και αντίστροφα. ποιο προηγείται χρονικά; δεν ξέρω. αγγελική τρομπούκη 1Blank2: tο έναυσμα για το πρώτο βήμα δίνεται στις πρώτες νότες. η ερμηνεία της μουσικής διαλέγεται με τον κινητικό αυτοσχεδιασμό. Μαζί με τον Μιχάλη χόιπελ, διερευνούμε τη βαθιά σύνδεση των δύο Τεχνών. επιλεγμένα μέρη από την 5η και 3η σουίτα του γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ για τσέλο αποτελούν το πεδίο πάνω στο οποίο θα αναπτυχθεί η σχέση μας. η σχέση αυτή απαιτεί την πλήρη συγκέντρωση, καθώς και το ολοκληρωτικό άνοιγμα των αισθήσεων στο παρόν. οποιοδήποτε ερέθισμα στο χώρο, αναμφίβολα πυροδοτεί το αποτέλεσμα, καθιστώντας τους θεατές συμμέτοχους και συνδημιουργούς. Σαν άδειο δοχείο το σώμα, η μουσική πρωτόγνωρα νέα, θα μας φέρει σε επαφή. s

[25 ΙΟυνίου 2015] #44 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 41

λάκης παπαδόπουλος

«Αν δεν ήμουν μουσικός θα ήμουν ένα σούργελο» Όταν ήταν 14 χρονών, οι γονείς του τον πίεσαν να δουλέψει για να βγάλει το ψωμί του. Το αν αυτό έγινε επειδή ήταν αρκετά χαλαρός με το σχολείο ή υπήρχε πραγματική ανάγκη στο σπίτι δεν τον απασχόλησε ποτέ, απλώς υπάκουσε. Στο στρατό υπηρέτησε στο πυροβολικό, όπου έχασε ένα μεγάλο μέρος της ακοής του από το ένα του αφτί. δεν ζήτησε ποτέ να αποζημιωθεί και μέχρι που τελείωσε το στρατό δεν το είπε σε κανέναν. «Τα σοβαρά τα παίρνω σοβαρά, στα άλλα δεν δίνω σημασία», λέει. «προέχει η υγεία, κι αν είναι λιγότερα τα λεφτά που θα πάρω ή αν έχει λιγότερο κόσμο εκεί που θα παίξω, δεν θα σκάσω». αυτός είναι ο λάκης παπαδόπουλος. από την Κατερίνα Κόμητα φωτογραφία Βίκυ γεωργοπούλου

διόμορφος, χαρισματικός, τολμηρός, με μια καταπληκτική ευκολία στο να γράφει μουσική, εδώ και 35 χρόνια έχει δώσει το δικό του στίγμα στο ελληνικό τραγούδι με τις μελωδίες του και την ιδιαίτερη φωνή του. Όλα αυτά τα χρόνια μοιράζει γενναιόδωρα τα τραγούδια του σε καλλιτέχνες που προέρχονται απ’ όλους τους χώρους του τραγουδιού, ψάχνοντας να βρει χρυσάφι εκεί που δεν το περιμένει κανείς. ούτως ή άλλως, ο ίδιος αρνείται πεισματικά ότι η μουσικές του ανήκουν σε οποιοδήποτε είδος.

Όλα αυτά τα χρόνια, διαβάζοντας συνεντεύξεις σας, μου έχετε δώσει την εντύπωση ότι δεν θέλετε να έχετε καμία «ταμπέλα» είδους, και κυρίως την ταμπέλα της ροκ. Μάλιστα, τον πρώτο σας δίσκο, το Άκυρο, που ήταν αρκετά ροκ, αισθάνομαι ότι τον έχετε βάλει σε μια κορνίζα και τον έχετε κρεμάσει στον τοίχο… Ήταν άλλες εποχές τότε. είχε μόλις τελειώσει η επταετία, η νεολαία κάπου είχε «φτύσει» το πολιτικό τραγούδι, το είχε βαρεθεί και στρεφόταν σε νέα ακούσματα. εγώ, που τότε ήμουν πιο μικρός, σκέφτηκα να κάνω έναν δίσκο απόγνωσης και ό,τι βγει. Και ξέρεις, όταν λειτουργείς έτσι, η δουλειά σου ενδιαφέρει τον κόσμο. Το Άκυρο ήταν πολύ αληθινός δίσκος. αλλά και ο δεύτερος δίσκος μου, το Ωραία ήταν όλα σήμερα... καληνύχτα, ήταν ακόμα πιο dark. Τότε μου είπε ο διευθυντής της δισκογραφικής μου, που ήταν και φίλος μου: «λάκη, καλύτερα να το διαλύουμε, να πας αλλού· ο δίσκος δεν πούλησε τίποτα». Και όντως πήγα αλλού, με είχε ζητήσει ήδη μεγαλύτερη εταιρία, πιο εμπορική. Θα λέγατε πως οι οδηγίες των δισκογραφικών καθόρισαν την πορεία σας; βεβαίως, γιατί αυτοί πληρώνανε. Άσε που μπορεί να είχαν και καλύτερο αισθητήριο από εμένα σε σχέση με το τι θέλει ο νεοέλληνας. Τον καλλιτέχνη, αν τον αφήσεις μόνο του, μπαίνει όλο και πιο βαθιά μέσα στον εαυτό του και στο τέλος θα αποτύχει. δεν αξίζει. εμένα μου αρέσει να δίνω εξετάσεις στον κόσμο και μου αρέσει η επιτυχία. αν δεν είχα επιτυχία, τώρα δεν θα μιλούσαμε. τι είναι για σας η επιτυχία; αναγνώριση. να τραγουδιούνται τα τραγούδια

42 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #44 [25 Ιουνίου 2015]

μου και να πουλάνε οι δίσκοι. θα ήταν εντελώς ψεύτικο να ισχυριστώ ότι δεν με ενδιαφέρει η επιτυχία. απλά να ξεκαθαρίσω πως δεν με ενδιαφέρει να βρίσκομαι στο προσκήνιο· μ’ αρέσουν οι παρυφές. δεν είμαι πρωταγωνιστικός τύπος. είναι μεγάλη ευθύνη να κυνηγάς τον πρωταγωνιστικό ρόλο, κι εγώ από φύση μου είμαι χαμηλών τόνων. Έχετε καταλάβει τι ζητάει ο κόσμος από εσάς; Σε μένα ο κόσμος ζητάει το κάτι άλλο: το σπάνιο ακόρντο, την αναρχική δομή του τραγουδιού. Στη μουσική ήμουν πάντα θαυμαστής του παράξενου. πολλοί άνθρωποι με μεγαλύτερο ταλέντο από μένα και καλύτερη φωνή χάθηκαν στην πορεία. ο χειρότερος εχθρός του ανθρώπου είναι ο χαρακτήρας του – μην ψάχνουμε να βρούμε φαντάσματα. εγώ δεν απογοητεύτηκα όταν έφαγα πολλές μαζεμένες απορρίψεις, συνέχιζα να στέλνω τραγούδια σε διαγωνισμούς και κάποια στιγμή μερικά πέτυχαν. τι είναι αυτό που εκτιμάτε σ’ έναν ερμηνευτή; Το μέταλλο της φωνής τους. δεν θέλω να τους γνωρίσω, γιατί μπορεί να πέσω απ’ τα σύννεφα ή μπορεί να πέσουν αυτοί από τα σύννεφα γνωρίζοντας εμένα. Έχω κάνει βουτιές σε όλα τα είδη. θέλω να κάνω εφευρέσεις, να βγάζω χρυσάφι στην έρημο. Μ’ ενδιαφέρει, π.χ., η πρόκληση να πάρω μια λαϊκή φωνή και να της δώσω ένα τραγούδι που να μην είναι λαϊκό για να δω το αποτέλεσμα. ποια μουσική αγαπάτε περισσότερο; Την ελαφριά μουσική που έπαιζε το ελληνικό ράδιο όταν ήμουν μικρός. Τότε που ξέραμε το τραγούδι του θεοδωράκη από τη γιοβάννα κι όχι από τον Μπιθικώτση. Το άκουγα, το αγάπησα. λάθος μου; προς τα εκεί με πήγε πάντως. η μουσική πώς μπήκε στη ζωή σας; Ρε παιδί μου, τις ηλεκτρικές κιθάρες τις έβλεπα σαν λουκούμια, σαν άπιαστο όνειρο. Μια μέρα πήγαμε μ’ ένα φίλο στο Μοναστηράκι και πήραμε από μια ξύλινη κιθάρα ο καθένας. Μετά γραφτήκαμε στο ωδείο, κάναμε λίγα μαθήματα κι ύστερα αρχίσαμε να παίζουμε στα κλαμπάκια· παιδάκια τώρα, 14 χρονών εγώ. Μας δίνανε κάτι ψιλά και τραγουδούσαμε όλη νύχτα. ευτυχία, έρωτας, φαντασία... Τι ωραία που ήταν τότε!

τη μουσική την είδατε ποτέ ως επάγγελμα; ποτέ. ζούσα πάντα από άλλη δουλειά: ήμουν παραγωγός στην εΡΤ, λινοτύπης, λογιστής. τη δουλειά του ραδιοφωνικού παραγωγού την αγαπήσατε ή την κάνατε απλά ως δουλειά; Τη λάτρεψα. επικοινωνούσα πολύ με τους ακροατές, μέχρι και οικογένειες έχουν γίνει μέσα από την εκπομπή μου. «ο περικλής είναι μόνος του και ψάχνει τη γυναίκα της ζωής του» – τέτοια μετέδιδα. «Τώρα θα διαβάσουμε ένα ποίημα. Στείλτε μου τα ποιήματά σας». Έβαζα αυτό το, κατά άλλους νερόβραστο, για μένα το καλύτερο ρεπερτόριο: Σπήλιο Μεντή, αλέκο γεωργιάδη, αζναβούρ, λος παραγουάιος... Έχετε δουλέψει και ως μουσικός σε κρουαζιερόπλοιο… πέρασα τρία χρόνια αγείωτος. Έπαθα λαμαρινίαση! φεύγαμε από εδώ και κυνηγούσαμε το καλοκαίρι· παίρναμε τουρίστες από το πουέρτο Ρίκο και την Καραϊβική. είδαμε τη μισή γη τότε. ξένες πόλεις, μουσική, τουρίστριες. Έβλεπες κάτι καπετάνιους, κάτι ασυρματιστές που βγάζανε γκόμενες και γυρίζανε όλο τον κόσμο. Τους καλούσανε, άλλον στην αργεντινή, άλλον στη βενεζουέλα, άλλον στην Ρωσία. εγώ ήμουν ντροπαλός τότε, όμως περνούσα τόσο ωραία, που όταν κατέβηκα είπα δεν θα ζήσω ποτέ στη ζωή μου κάτι τόσο ωραίο. αν δεν ήσασταν μουσικός τι νομίζετε ότι θα ήσασταν; Ένας αποτυχημένος άνθρωπος. αν δεν ήμουν μες τη μουσική, θα ήμουν ένα σούργελο. για να με καταλάβεις λίγο, θα σου πω το εξής: Όταν τελείωσα το στρατό και το γυμνάσιο (το γυμνάσιο το τέλειωσα μετά το στρατό γιατί χρωστούσα μαθήματα), μου λέει η μάνα μου: «Ρε τεμπέλη, τελειώνουν οι εγγραφές στις σχολές, τι θα κάνεις;» «φέρε ένα κέρμα» της απαντάω. Κι όπως ήταν ανοιχτή εφημερίδα με όλες τις διαφημίσεις από τις σχολές –σχολή λογιστών, σχολή βοηθών τοπογράφων, σχολή γραμματέων, σχολή ιατρικών επαγγελμάτων–, πετάω το κέρμα ψηλά και σκάει πάνω στη «σχολή λογιστών περαντώνης». «εκεί θα γραφτώ» της λέω! Έχει μεγάλη πλάκα το πώς ζω τη ζωή μου, σου λέω. αν έβγαζα βιβλίο, θα γελούσαν κι οι πέτρες. s

ΜΟΥσΙΚΗ

info λάκης παπαδόπουλος Παιχνίδια αγάπης πάρτι για τα 35 χρόνια του λάκη με τα ψηλά ρεβέρ στο ελληνικό τραγούδι. Συμμετέχουν: αρλέτα, Vassilikos, γιάννης γιοκαρίνης, φοίβος δεληβοριάς, νίκος ζιώγαλας, γιάννης ζουγανέλης, ελεωνόρα ζουγανέλη, νατάσα θεοδωρίδου, Κωστής Μαραβέγιας, λαυρέντης Μαχαιρίτσας, πάνος Μουζουράκης, Μίλτος πασχαλίδης, φίλιππος πλιάτσικας κ.ά. Σκηνοθεσία: Ιεροκλής Μιχαηλίδης. ωδείο ηρώδου αττικού 1 Ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 35€, 28€ (Vip), 30€, 24€ (ζώνη α), 25€, 20€ (ζώνη β), 15€, 12€ (ζώνη γ), 10€ (ζώνη γ-φοιτητικό), 10€, 8€ (Άνω διάζωμα), 5€ (Άνω διάζωμα-φοιτητικό, άνεργοι, αΜεα)

To tip του ασ τρολόγου

STAR WARS

Τα άστρα & οι προτάσεις του δεκαπενθημέρου – 2 σε 1 από τον Άγγελο γκαγκάριν

το tip του αστρολόγου: ουδέν προσωρινότερο του μόνιμου…

Κριός

Καρκίνος

ζυγός

αιγόκερως

(21 Μαρτίου – 19 απριλίου) Το αν θα μπορέσεις να πετύχεις το στόχο που έχεις βάλει κατά νου εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από την αντοχή που θα επιδείξεις. είναι πολύ απλό: αν καταφέρεις να δαμάσεις τη φούρια σου να δεις άμεσα αποτελέσματα και αποφασίσεις να δουλέψεις μεθοδικά, χτίζοντας από λίγο, μέρα με τη μέρα, τότε –πίστεψέ με– θα κάνεις θαύματα. Στην αντίθετη περίπτωση, απλά για μια ακόμα φορά, θα τρέχουμε να σε παρηγοράμε. Και κλαις κι άγαρμπα...

(22 Ιουνίου – 22 Ιουλίου) Ένα πράγμα μόνο θα σου πω: Κλείσε τα αυτιά σου σε καλοθελητές, κουτσομπόλες και αμαθείς που θα προσπαθήσουν να σου κάνουν το άσπρο μαύρο και θα σε αποπροσανατολίσουν. Το λιγότερο που έχεις ανάγκη αυτήν την εποχή είναι μια διαστρεβλωμένη πραγματικότητα. εμπιστέψου τον εαυτό σου, το ένστικτό σου και τα μάτια σου. εσύ και μόνο εσύ είσαι σε θέση να βρεις τις απαντήσεις στα ερωτήματα που σε «καίνε».

(23 Σεπτεμβρίου – 23 οκτωβρίου) η οικογένεια είναι το καυτό θέμα της εποχής που διανύουμε. Στήριγμα αλλά και τροχοπέδη, τη μια μέρα μπορεί να σε κάνει να αισθάνεσαι ασφαλής και ολοκληρωμένος, την άλλη μέρα κατάδικος ή ακόμα και κορόιδο. Το παιχνίδι μέσα στο ίδιο σου το σπίτι απαιτεί κι αυτό κανόνες δίκαιους και ξεκάθαρους, ώστε κανείς να μη νιώθει ριγμένος. αν αυτά τα όρια δεν υπάρχουν, πάρε εσύ την πρωτοβουλία για να τα χαράξεις...

(22 δεκεμβρίου – 19 Ιανουαρίου) Το βέλος σου πολύ σύντομα θα βρει ένα στόχο ζωής κι εκεί θ’ αρχίσει ένας νέος μεγάλος κύκλος της ζωής σου. Κάθε τέλος μια αρχή που λένε, κι αν πίστεψες ότι μπορείς να βάλεις ένα τικ στη λίστα των προσδοκιών σου, σε ενημερώνω ότι απλά της εξασφάλισες άλλες δέκα νέες εγγραφές. φυσικά, τίποτα δεν μπορεί να σε τρομάξει πια. Τώρα ξέρεις πως ό,τι βάλεις στο μυαλό σου, με την παροιμιώδη εργατικότητά σου, μπορείς να το καταφέρεις. Με οποιοδήποτε τίμημα...

Θέατρο: λουντοβίκ λαγκάρντ, Αγγέλα του γιώργου ςεβαστίκογλου 8 Ιουλίου, γαλλικό Ινστιτούτο ελλάδος

δρώμενα: πρόδρομος τσινικόρης, Στη μέση του δρόμου - Αθήνα 2-8 Ιουλίου, πλατεία Κλαυθμώνος

Μουσική: λάκης παπαδόπουλος, Παιχνίδια αγάπης 1 Ιουλίου, ηρώδειο

ταύρος (20 απριλίου – 20 Μαΐου) Ένα σκληρό παρελθόν, ένα δύσκολο παρόν κι ένα ελπιδοφόρο μέλλον. αυτό είναι με λίγα λόγια το στόρι της ζωής σου. Ρίξε τον προβολέα μπροστά και κινήσου προς τα εκεί. φυσικά και το σήμερα απαιτεί –και κατασπαράζει– το χρόνο σου με τις αμέτρητες υποχρεώσεις που έχεις. ωστόσο, αυτό που έρχεται στη ζωή σου θα σου επιτρέψει να ονειρεύεσαι και να ελπίζεις ξανά όπως παλιά. η λέξεις-κλειδιά είναι «προοπτική» και «χώρος». ολοκαίνουργια και τα δύο... Θέατρο: Έφη Θεοδώρου, Το ατλαζένιο γοβάκι του πολ Κλοντέλ 26-27 Ιουνίου, πειραιώς 260, Κτίριο δ

δίδυμοι δίδυμοι (21 Μαΐου – 21 Ιουνίου) η εποχή αυτή σου προσφέρει μια μεγάλη αποκάλυψη: τη δύναμη του ζευγαριού. ο Άλλος γίνεται πηγή έμπνευσης και δύναμης. Σου επιτρέπει να δεις τα πράγματα με μια διαφορετική οπτική που, συχνά, αποδεικνύεται πολύτιμη. Μη χάσεις την ευκαιρία να δεις τον εαυτό σου να αποκαλύπτεται μέσα από την καταπληκτική εμπειρία της συνύπαρξης και του μοιράσματος. Κι αν δεν σε ψήνουν όλα αυτά, ναι, και το σεξ μπορεί να γίνει συναρπαστικό... Μουσική: νίκος Καραθάνος Μάρκελλος Χρυσικόπουλος, Σαλώμη 29 Ιουνίου – 2 Ιουλίου, θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν - φρυνίχου

λέων (23 Ιουλίου – 22 αυγούστου) οι άλλοι συχνά δεν σου λένε τη γνώμη τους γιατί απλούστατα το θεωρούν χάσιμο χρόνου. δίνεις την εντύπωση ότι, όταν καταλήξεις σε κάτι, δεν υπάρχει τίποτα και κανείς που θα μπορούσε να σου γυρίσει το κεφάλι. αν μη τι άλλο, αυτό δημιουργεί ένα επικοινωνιακό χάσμα ανάμεσα σε σένα και τους άλλους οι οποίοι, πραγματικά, φλερτάρουν με την ιδέα να σε παρατήσουν μόνο σου στο παράλληλο σύμπαν σου. Έτσι κι αλλιώς, φαίνεται πως περνάς ωραία με τον υπέροχο εαυτό σου!

ςκορπιός (24 οκτωβρίου – 21 νοεμβρίου) εντάξει, θα συμφωνήσω μαζί σου ότι το πεπρωμένο, η μοίρα του ανθρώπου, είναι ένας σημαντικός παράγοντας στη ζωή. Μέσα σ’ αυτό που ονομάζουμε «μοίρα», όμως, εντάσσεται και ο ίδιος ο χαρακτήρας μας, η δύναμη να παίρνουμε αποφάσεις και πρωτοβουλίες, τα κότσια να στρίβεις το τιμόνι λες κι είσαι ο μοναδικός καπετάνιος της ζωής σου. Μην πνίγεσαι μέσα στις αναποδιές και τις αναβολές. Το μέγεθός τους, κάποιες φορές, είναι αυτό που εμείς τους αποδίδουμε.

Χορός: λενιώ Κακλέα, Margin Release 25-26 Ιουνίου, 1 Ιουλίου, πειραιώς 260, Κτίριο ε

Μουσική: Καμεράτα - ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής, Πυλάδης και Ιοκάστη 7-8 Ιουλίου, πειραιώς 260, Κτίριο δ

παρθένος

τοξότης

(23 αυγούστου – 22 Σεπτεμβρίου) εντάξει, το να διεκδικείς κάποιον ή κάτι που επιθυμείς είναι πάντα πολύ ωραίο και γενναίο. αλλά εσύ, τον τελευταίο καιρό, όταν βρίσκεσαι μπροστά στο αντικείμενο του πόθου σου, δίνεις την εντύπωση ότι έχεις ανάγκη από αντιλυσσικό ορό! προσπάθησε να συγκρατηθείς, γιατί ο άλλος πολύ εύκολα μπορεί να τρομάξει με την τόση τόλμη σου και την τόση επιμονή σου. Το μήνυμά σου το έχεις περάσει. χαλάρωσε λίγο τώρα την πετονιά και περίμενε. αν είναι να ’ρθει, θε να ’ρθεί!

(22 νοεμβρίου – 21 δεκεμβρίου) αντιλαμβάνεσαι τη ζωή σου σαν μια λακκούβα στάσιμο νερό. θεωρείς ότι εδώ και καιρό τίποτα δημιουργικό δεν συμβαίνει μέσα σου, εκτός ίσως από το να παρατηρείς την εξέλιξη των άλλων ανθρώπων. θυμάσαι εκείνο το παλιό σου ταλέντο που μένει σκονισμένο στην ντουλάπα; Μήπως αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή να το ξαναπιάσεις στα χέρια σου, στο στόμα σου ή όπου τέλος πάντων μπορείς να το αναπτύξεις;

Θέατρο: Θέατρο ςτοά, Θανάσης παπαγεωργίου, Μήδεια του Μποστ 26-27 Ιουνίου, ηρώδειο

44 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #44 [25 Ιουνίου 2015]

Θέατρο: Socìetas Raffaello Sanzio ρομέο Καστελούτσι, Go Down, Moses 28-30 Ιουνίου, Στέγη γραμμάτων και Τεχνών

Χορός: τάνια Καρβάλιο, Weaving Chaos 27-28 Ιουνίου, πειραιώς 260, Κτίριο η

υδροχόος (20 Ιανουαρίου – 18 φεβρουαρίου) απ’ όπου κι αν περνάς, σε όλους τους σταθμούς της ζωής σου, αφήνεις ένα κομμάτι σου που πάλλεται ολοζώντανο όσα χρόνια κι αν περάσουν. Κι έτσι, το σώμα της ψυχής σου επιπλέει ανάμεσα στα «τοπία» της παιδικής σου ηλικίας, της νεότητάς σου, της ωριμότητάς σου. για σένα, ο χρόνος είναι μια σύμβαση των άλλων που θεωρείς ανόητη, αλλά την αποδέχεσαι για να είσαι μέσα στο παιχνίδι. Σε πείσμα μας, θα παραμείνεις πάντα ένα μικρό παιδί που τρέχει. δεν πιάνεσαι λέμε... δρώμενα: Tuan Le - Nguyen Nhat Ly - Nguyen Lan Maurice Nguyen Tan Loc, À Ố Làng Phô - Από το χωριό στους δρόμους της πόλης! 30 Ιουνίου-2 Ιουλίου, πειραιώς 260, Κτίριο δ

ιχθύες (19 φεβρουαρίου – 20 Μαρτίου) Τα τελευταία χρόνια βλέπεις μία μία τις παγιωμένες αντιλήψεις σου να καταρρέουν. δεν σου το λέω ούτε για κακό, ούτε για καλό. απλά σου επισημαίνω τη ρευστότητα της ύπαρξης και πως ό,τι λέμε και σκεφτόμαστε σήμερα είναι πολύ πιθανό να το ανατρέψουμε εμείς οι ίδιοι με τις επιλογές μας αύριο. αυτό θα ήθελα να το σκεφτείς καλά την επόμενη φορά που θα πεις κάτι με το ύφος εκείνου που ξέρει πολύ καλά τι λέει και –πολύ περισσότερο– τι θέλει... Χορός: ομάδα Χορού Griffón – ιωάννα πορτόλου, Δάσος & Taboo 29-30 Ιουνίου, πειραιώς 260, Κτίριο ε

ΖΩΩΔΙΑ

JUICY LIU

πρέπει να σας πω ότι ήμουν πολύ κουρασμένη για το σόλο του νταβίντ Μαμπούς, ψιλοβαριόμουν κιόλας και δεν θα κατέβαινα πειραιώς 260 αν δεν είχα ραντεβού με μια καλή μου φίλη που είχα να τη δω μήνες, για να πιούμε μετά μια μπίρα. ευτυχώς που δεν νίκησε η τεμπελιά. ο νταβίντ Μαμπούς ήταν ένας μάγος. Μια χορογραφία (χορογραφία;), όπου χωρίς μουσική, με φοβερή επινοητικότητα, ο Μαμπούς παίζει ένα απίστευτο παιχνίδι μεταμορφώσεων, με πρωταγωνιστή το πρόσωπό του – και με τη βοήθεια ενός μικρού υφάσματος που θροϊζει. Σταν λόρελ (ο λιγνός του κινηματογράφου που αγαπήσαμε παιδιά), Τσόρτσιλ, ζαν ντ’ αρκ... πόσοι ωραίοι άνθρωποι μπορούν να γίνουν κτήμα ενός προικισμένου καλλιτέχνη! η ςόνια της Τατιάνα Τόλσταγια σε σκηνοθεσία του λετονού Άλβις χερμάνις ήταν η παράσταση που συγκίνησε το διάστημα 16-18 Ιουνίου. Ένας διακριτικός σκηνοθέτης που απαγορεύει τα κλισέ, αποδεικνύει ότι το θέατρο παραμένει όχημα για μεγάλες συγκινήσεις. χωρίς εντυπωσιασμούς, αλλά διεκδικώντας την εσωτερικότητα. Στην υπέροχη συνέντευξη που παραχώρησε στη νίκη ορφανού και δημοσιεύθηκε στο προηγούμενο εφ, χρειάζεται να προσθέσουμε και μια ακόμα φράση του, δάνειo από ένα αφιέρωμα σε θέσεις του για το θέατρο, που δημοσίευσε η Ιλειάνα δημάδη στο αθηνόραμα: «ως επαγγελματίας σκηνοθέτης, σας διαβεβαιώνω πως είναι πανεύκολο να στήσεις μια σκηνή γεμάτη ψεύτικα αίματα και κλιμακούμενη επιθετικότητα. Το δύσκολο είναι να κάνεις μια παράσταση με υγιείς, αρμονικούς και ευτυχισμένους ανθρώπους». ο χερμάνις είναι για τα δύσκολα. πόσο απέχει η πειραιώς 260 από τα Κάτω πετράλωνα; λίγα λεπτά με τα πόδια. γι’ αυτό το talk of the town της φετινής φεστιβαλικής χρονιάς είναι το μπαρ andaman, πειραιώς 187 και αλόπης 65. Κάτω από τον ουρανό, ηθοποιοί και θεατές καταφεύγουν όχι μόνο για ένα ποτό αλλά και για χειροποίητα ανατολίτικα πιάτα. αν η φεστιβαλική βραδιά δεν τελειώνει με το χειροκρότημα, τηλεφωνήστε εγκαίρως στα 6946 609414 ή 211 2104939. αν τους πείτε ότι είστε του φεστιβάλ, και έχετε μαζί σας το απόκομμα του εισιτηρίου, σας κάνουν και έκπτωση 10%. Το ένα έργο του είναι η Φαύστα. Το άλλο, η Μήδεια, που έπειτα από επιτυχία χρόνων, χάρη στο ανέβασμα του θεάτρου Στοά, δικαιούται να απευθυνθεί και στο κοινό του φεστιβάλ. Ιδιότυπη περίπτωση ο Μέντης Μποστατζόγλου, ο Μποστ, όσο περνάει ο καιρός αναγνωρίζεται όλο και από πιο πλατιά στρώματα ως η σαρκαστική φωνή της

46 ΦEσTIBAλ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #44 [25 Ιουνίου 2015]

Στον υπέροχο κόσμο του eλληνικού φεστιβάλ

EΠΟΧΗ ΓΙΑ ΠΡΟΒεσ Μάνος ςταλάκης, ςοφία ςεϊρλή, περικλής Μουστάκης, Θέμις Μπαζάκα, δήμητρα Βλαγκοπούλου, ρηνιώ Κυριαζή, ντένης Μακρής, γιώργος Βουρδαμής, Θέμης Θεοχάρογλου: όλοι οι ηθοποιοί της παράστασης με το έργο της Μαρίας ευσταθιάδη, Textilen, σε σκηνοθεσία Βίκτωρα αρδίττη, δίνουν αυτό το κάτι παραπάνω από τις δυνάμεις τους για μια δυνατή παράσταση.

λογικής των περιπετειωδών δεκαετιών του 1960 και του 1970. βαθύτατα πολιτικός, χαμηλόφωνος και ουδέποτε κραυγαλέος, ποτέ κρατικοδίαιτος, υπηρέτησε, καταρχάς για να βγάζει το ψωμί του, ταυτόχρονα πολλές εκδοχές της δημοφιλούς κουλτούρας της εποχής του: υπήρξε γελοιογράφος, σχεδιαστής ιστοριών των κλασσικών Εικονογραφημένων, θεατρικός συγγραφέας, χρονογράφος, ζωγράφος... Στα δύσκολα, διατέλεσε και έμπορος, κρατούσε ένα μαγαζί με κεραμικά στο κέντρο της αθήνας, πολλά από τα οποία ήταν δικά του δημιουργήματα, εικονογραφημένα με το δικό του προσωπικό στυλ, την καλλιγραφική προσωπική γραματοσειρά του (χειρόγραφη) και την ανορθόγραφη ιδιοπροσωπία του. Άριστα στην ανορθογραφία, όπως τον είχε προσδιορίσει ένας κριτικός της δουλειάς του. ο Μποστ ήταν χαμηλόφωνος, δεν καβγάδιζε σχεδόν ποτέ, αλλά δεν ήταν και κορόιδο. δηκτικός και σαρκαστής, όταν έφτανε ο κόμπος στο χτένι, ήξερε ότι το χιούμορ, η πλάκα, η σάτιρα ήταν ο ασφαλέστερος τρόπος να γίνεται αιχμηρός. Μια φορά, μου λέει μεγαλύτερος φίλος που τον ήξερε καλά και τον είχε συναναστραφεί, είχε φτιάξει μια σειρά ακουαρέλες με ορισμένα από τα συγγενή σατιρικά θέματά του, πολλά από τα οποία συγγενεύουν με τους λαϊκούς θρύλους, τη μυθολογία του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, τους καμβάδεςς της λαϊκής εικονογραφίας του μεσοπολέμου. Ήταν ευτυχισμένος στα εγκαίνια, ώσπου αίφνης τον στρίμωξε γνωστή καλλιτέχνις, που και ζωγράφιζε και έγραφε. Όταν την είδε ο Μποστ, δεν μπορούσε να διαφύγει. Υπέστη τον εναγκαλισμό, τα φιλιά και τις φιλοφρονήσεις, αλλά δεν άντεξε στη μεγαλύτερη απ’ αυτές. «δάσκαλε, πώς τα κάνετε όλα αυτά τα σπουδαία τα ανορθόγραφα;» τον ρώτησε η καλλιτέχνις. «πολύ απλά, αγαπητή μου», της απάντησε εκείνος. «γνωρίζω άριστα και σχέδιο και ορθογραφία». πώς το ‘λεγε ο Μποστ; Καιγομένων των Σοδόμων τα ποδάρια μας στον ώμον.

σΧΟλΙΑ

ομάδα Ώσμωσις - ευριπίδης λασκαρίδης

Relic/Απολίθωμα

προςεΧως

Ένα ταξίδι μεταμορφώσεων, στο οποίο το χιούμορ εναλλάσσεται με την ανησυχία, και το παράδοξο με το οικείο. Ένας θεατρικός κόσμος στον οποίο το απόκοσμο φαντάζει αφοπλιστικά ανθρώπινο. Μια στιβαρή ανάγνωση του κόσμου μέσα από το θέατρο.

Πειραιώς 260, Κτίριο Ε, 15-16 Ιουλίου 2015