EF#19 by Κaterina Κomita

H εικόνα του εξωφύλλου: Aπό την παράσταση Pαούλ του Tζέιμς Tιερέ

Xατζηχρήστου 23 & Mακρυγιάννη 11742 / AΘHNA / T. 210 9282900

ANTIΦEΣTIBAΛ

ΓκουΣταβο NτουνταμεΛ Έχω την καλύτερη δουλειά στον κόσμο

τζεΪμΣ τιερε «Γνωρίστε μαζί μου σπάνια θηρία που κανείς δεν πρέπει να συναναστρέφεται»

Ξενια KαΛοΓεροΠουΛου Φεγγαράκι μου λαμπρό

STANd AlONE ZONE καρΛ μΠιΣκουι & μαρΣια μΠαρΣεΛο «Δουλεύουμε με σοβαρότητα, χωρίς να παίρνουμε τους εαυτούς μας στα σοβαρά» O δάσκαλος: Ένας αβανγκάρντ μάγος

αΛβιν νικοΛαΪΣ

μαρτιν τΣιμερμαν & ντιμιτρι ντε Περο «Eίμαστε αστεία πλασματάκια»

ΘEατρο νο ροκουρο ουμεουακα «Έχουμε το ίδιο στυλ από το 1600»

ΓιαννηΣ KαΛαβριανοΣ Φρίκη; Yπέροχα!

KαμερAτα ΓιΩρΓοΣ Πετρου – ΠαριΣ MεΞηΣ Ένα νησί downtown

βικοΣ ναχμιαΣ Ο στροβιλισμός της Κασσάνδρας

τακηΣ τζαμαρΓιαΣ Στα χνάρια του σκοτεινού προφήτη

μαρια κοΛιοΠουΛου «Δεν με ενδιαφέρει η πρωτοπορία»

κριΣτοΦ μΠιχεΛ O ρόλος του σκανδαλισμού στην τέχνη

Παμε ΦεΣτιβαΛ. Φοραμε ΦεΣτιβαΛ!

ομιχΛη Στην ΠειραιΩΣ 260

TαΞιΘEτεΣ Στο ΦεΣτιβαΛ Και Τάξη και Θέσεις

ΦεΣτιμΠαΛα Και ξανά προς τη δόξα τραβά (τραβά, τραβά…)

JUICY lIU Στον υπέροχο κόσμο του Eλληνικού Φεστιβάλ

STAR WARS Τα άστρα

COMICS του Xρήστου Δημητρίου

ΣεΛ. 10 ΣεΛ. 17

ΣεΛ. 30 2 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19 [10 Iουνίου 2010]

ΠEPIEXOMENA

[

H Eφημερίδα του Eλληνικού φεστιβάλ

Spiderwoman Κοιτάζω την κλασική ασπρόμαυρη φωτογραφία της Λουίζ Μπουρζουά που είχε τραβήξει ο Μάπλθορπ στο περασμένο τεύχος της εφ. Είναι κακοτυπωμένη μεν, αλλά ευδιάκριτη. Μια φωτιστική πηγή δίνει αλλόκοσμη λάμψη στο πρόσωπό της αλλά, με μια δεύτερη ανάγνωση, καταλαβαίνει κανείς ότι η λάμψη αυτή οφείλεται περισσότερο στο φως του χαμόγελού της. Χαμόγελο πονηρό, που υπαινίσσεται σκανδαλιές, διαβολικό. Η Μπουρζουά κρατά παραμάσχαλα έναν τεράστιο φαλλό και, μέσω του φακού ενός άλλου ανυπότακτου και αταξινόμητου καλλιτέχνη, φτύνει την ψεύτικη ευπρέπεια και όσα συμβολίζει. Αν δεν ήταν εκείνη διαμεσολαβημένη από το φακό εκείνου, αν δεν ήταν δηλαδή μια συνάντηση δυο εκ των πιο ακριβοπληρωμένων καλλιτεχνών του κόσμου, μέτριοι, αλλά και σπουδαίοι, γκαλερίστες μπορεί να τους πλάκωναν στις κλοτσιές. Τι θέλει, δηλαδή, τώρα αυτή η επιτηδευμένη γριά που αντί να νοιάζεται για τη σύνταξή της και να προετοιμάζει τα τελευταία ήρεμα χρόνια, πριν τη μεγάλη, την οριστική απόσυρση από τα εγκόσμια, παιδιαρίζει – και μάλιστα με δυο από τα ιερότερα ταμπού των αξιών της κοινωνίας μας, τη σεξουαλικότητα και τα γεράματα; Τι ήθελε, αλήθεια, η Λουίζ Μπουρζουά και, εκατό χρόνων, καλά καλά δεν μπορούσε να σταθεί όρθια, επέμενε να επινοεί καλλιτεχνικές φόρμες που ανοίγουν συζήτηση με τα πράγματα της ζωής; Στην πραγματικότητα, ήθελε να ζει – και έχει νόημα να ζει κανείς αν δεν παρεμβαίνει στα πράγματα της ζωής; Η ίδια το έλεγε με πιο απλά λόγια: «Κάνω τέχνη επειδή έχω προβλήματα. Τι σχήμα έχει το πρόβλημά μου; Το πρόβλημά μου έρχεται στη φυσική πραγματικότητα. Είμαι ικανή να του δώσω σχήμα. Είναι μια πολύ θετική διαδικασία. Είμαι οπτιμίστρια και όλα πάνε καλά». Δεν πήγαν όλα καλά στη ζωή της Λουίζ Μπουρζουά. Έζησε μεν εκατό χρόνια, τα 70 καλλιτεχνικά στην τσίτα, αλλά ήταν χρόνια μέσα στο ζόρι, ακόμα και αυτά της καταξίωσης. Μικρή βοηθούσε τους γονείς της στο οικογενειακό εργαστήρι επιδιόρθωσης χαλιών, η σχέση του πατέρα της με την παιδαγωγό της και η παθητική στάση της μάνας της ήταν μια παιδική εμπειρία που της είχε τσακίσει τη ζωή, συνάντησε το θάνατο πολλές φορές στη διάρκεια της διαδρομής της – πιο πολύ φαίνεται ότι της στοίχισε το 1973 η απώλεια του γιου της, του ιστορικού τέχνης Ρόμπερτ Γκολντγουότερ. Όλα αυτά τα αντιστάθμιζε η επιθυμία της να συμμετέχει στην ταραγμένη διαδρομή της ανθρωπότητας, μέσα από την τέχνη της. Ούτε μια μέρα χαμένη, έτσι πίστευε. Πιτσιρίκα ακόμα, πήγε με τους κυβιστές επειδή είχε σπουδάσει μαθηματικά και στην κατανόηση του κόσμου την οδηγούσε η γεωμετρία. Στην πορεία, την κέρδισαν η βέβηλη γοητεία του σουρεαλισμού, η λιτότητα και η καθαρότητα του μινιμαλισμού, τα τελευταία χρόνια αυτό που αποκαλείται contemporary, η σύγχρονη τέχνη. Εκεί, σε μια επικράτεια που συχνά ευνοήθηκαν κάπως άτσαλα και άκριτα η επικοινωνία, ο εντυπωσιασμός, το αισθητικό σοκ, αυτή αποφάσισε να γίνει μνημειακή. Οι γλυπτικές εγκαταστάσεις της μεγάλωσαν, απλώθηκαν – αλλά εκείνη παρέμεινε εντός της κλίμακας της ζωής, μιλώντας για θέματα που ανέκαθεν της άρεσαν, αλλά τώρα είχαν αρχίσει να αρέσουν πολύ και στο μεγάλο κοινό: σεξουαλικότητα, οικογένεια, μοναξιά. Πάντα με βέβηλο τρόπο. Η Λουίζ Μπουρζουά, που μια μικρή έκθεση με παλαιότερα έργα της, μικρά σχετικώς στο μέγεθος, φιλοξενείται στην ελληνική πρωτεύουσα, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (διευρύνοντας έτσι τα όρια και του Φεστιβάλ Αθηνών), ήταν μια υπερηρωίδα του καιρού μας. Γυναίκα. Καλλιτέχνις. Δρώσα προσωπικότητα. Η τέχνη της που φέρνει ταραχή ήταν στο επίκεντρο του ορθού λόγου, με την ίδια ένταση που ήταν η ψυχανάλυση αλλά και οι ιδεολογίες της χειραφέτησης, της ελευθερίας, της αυτοδιάθεσης. Ήταν η υπερηρωίδα του δυτικού κόσμου.

Eιδική έκδοση για το πρόγραμμα του 2010 Nο 18 (1/2010) [27/5/2010] ISSN: 1791-1729 Διευθυντής Σύνταξης: Hλίας Kανέλλης Eπιμέλεια ύλης: Mαρία Bασιλάκη Σύνταξη: Έλια Aποστολοπούλου, Nικόλας Zώης, Kατερίνα Kόμητα, Kατερίνα Oικονομάκου, Nίκη Oρφανού, Aντώνης Σακελλάρης, Έλενα Xρηστοπούλου Συνεργάζονται: Κάλλια Αναγνωστάκη, Τηλέμαχος Αναγνώστου, Μαρία Λάμπρου, Μαρίλια Παπαθανασίου, Κωστής Πιερίδης, Όλγα Σελλά, Κατερίνα Σχινά, Θανάσης Χειμωνάς Kόμικς: Xρήστος Δημητρίου Φωτογράφοι: Bίκυ Γεωργοπούλου, Bασίλης Mαθιουδάκης Σχεδιασμός: Z-axis Δημιουργικό: Aνδρέας Pεμούντης Eκτύπωση: IPIΣ A.E.

]

Eλληνικό Φεστιβάλ A.E. Yπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο: Γιώργος Λούκος

Διοικητικό Συμβούλιο Πρόεδρος: Γιώργος Λούκος Aντιπρόεδρος: Άγγελος Δεληβορριάς Mέλη: Τάκης Αράπογλου, Σάντρα Μαρινοπούλου Δάκης Ιωάννου, Νίκη Τζούδα, Λουκάς Τσούκαλης

MEΓAΣ XOPHΓOΣ

XOPHΓOΣ

XOPHΓOI EΠIKOINΩNIAΣ

INTERNATIONAL HERALD TRIBUNE

Ξανακοιτάζω το φοβερό της χαμόγελο στη φωτογραφία του Μάπλθροπ. Θυμάμαι την αράχνη της, στην εσωτερική αυλή της Tate Modern, στο Λονδίνο, που την είχε βαφτίσει Μαμά – το δικό της αρχετυπικό σύμβολο που θα έπιανε στα δίχτυα της όσα την ενοχλούσαν στη ζωή. Ήθελε να κατεδαφίσει την αγία οικογένεια, τον μικροαστισμό και τους μικροϋπολογισμούς του, κάθε λογής ανορθολογισμό στο όνομα της τέχνης... Οδηγός της ήταν πάντα η σεξουαλικότητα, η βέβηλη ματιά και ο ορθός λόγος. Τι κρίμα που τη χάσαμε στο άνθος της ηλικίας της. XOPHΓOΣ ΦIΛOΞENIAΣ

Ηλίας Κανέλλης

EdITORIAl

ME THN YΠOΣTHPIΞH

[10 Iουνίου 2010] #19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 3

Aγαπητή EΦ... το ΠροΓραμμα του ΔεκαΠενΘημερου

10.6 έως 23.6.2010 Θεατρο

με Λυρα

Ανείπωτο - Ο λόγος του Γιώργου Χειμωνά, Δυτικά της Πόλης, Τάκης Τζαμαργιάς Πειραιώς 260, Χώρος Ε΄ 15-16 Ιουνίου, 21:00

Από τη συναυλία του Ψαραντώνη στο Ηρώδειο.

Θέατρο Noh Σανμπασό - Ντάι-Χάνγια (νο) Η Σούτρα της Μεγάλης Σοφίας Ωδείο Ηρώδου Αττικού 16 Ιουνίου, 21:00 Ομάδα Φιλιατρό - Βίκος Ναχμίας Τα λόγια της Κασσάνδρας Πειραιώς 260, Αποθήκη 19 - 21 Ιουνίου, 21:00 Θίασος Μικρή Πόρτα - Ξένια Καλογεροπούλου Έλα, έλα Θέατρο Πόρτα 19 - 27 Ιουνίου, 12 το μεσημέρι και 18.00 Εταιρεία Θεάτρου Sforaris - Γιάννης Καλαβριανός Παραλογές ή Μικρές καθημερινές τραγωδίες (εκδοχή ΙΙ) Πειραιώς 260, Γκαράζ 21-22 Ιουνίου, 21:00

ΔPΩMENA Τσίμερμαν & ντε Περό, Öper Öpis Πειραιώς 260, Χώρος Η΄10 - 12 Ιουνίου, 21:00 Τζέιμς Τιερέ, Ραούλ Θέατρο Rex – Σκηνή Κοτοπούλη 14 - 16, 18 & 19 Ιουνίου, 21:00

μουΣικη Καμεράτα, Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής - Γιώργος Πέτρου Γιόζεφ Χάιντν, L’ isola disabitata Πειραιώς 260, Χώρος Η΄ 15 Ιουνίου, 21:00 Ορχήστρα Νέων της Βενεζουέλας «Σιμόν Μπολίβαρ» - Γκουστάβο Ντουνταμέλ Έργα Beethoven & Στραβίνσκι Ωδείο Ηρώδου Αττικού 23 Ιουνίου, 21:00 Συναυλία Simon Bolivar Flute Ensemble, 17:00 El Sistema: παρουσίαση από τον ιδρυτή του Χοσέ Αντόνιο Αμπρέου 17:30 Συναυλία Simon Bolivar String Quartet 19:30 Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 22 Ιουνίου, Είσοδος ελεύθερη

XOPOΣ

Mια Ψαροπούλα Δεν είχα ακούσει ποτέ τον Ψαραντώνη, αλλά λίγο ο Γιάννης Αγγελάκας λίγο η παρέα με έπεισαν να πάμε στο Ηρώδειο να τον «απολαύσουμε». Εντυπωσιάστηκα από το πλήθος του κόσμου που συνέρρεε και σκέφτηκα ότι μάλλον τόσο καιρό έχανα που δεν τον είχα ακούσει. Όταν εμφανίστηκε στη σκηνή μετά της οικογενείας του – μάλλον αμήχανος– το κοινό ξέσπασε σε χειροκροτήματα. Όταν, όμως, ξεκίνησε η συναυλία, ήρθε και η δική μου αμηχανία. Ο Ψαραντώνης τραγουδούσε μακριά από το μικρόφωνο όταν δεν τραγουδούσε κοιτώντας προς τα πίσω! Με την ακουστική μάλιστα του Ηρωδείου, αυτό δημιουργούσε ένα φοβερό αποτέλεσμα, όπου το κοινό δεν μπορούσε να καταλάβει ούτε μισή λέξη. Ήταν ολοφάνερο ότι δεν είχαν κάνει καμία πρόβα. Όταν μάλιστα ο Γιάννης Αγγελάκας ανέβηκε επί σκηνής να πει τρία τραγούδια, δεν ήξεραν πού να μπει ο ένας και πού να σταματήσει ο άλλος. Το θέμα έλυσε ο ίδιος ο Αγγελέκας με τη μέθοδο του τροχονόμου. Είχα πιει τρία τζιν τόνικ και παρ’ όλα αυτά δεν μπορούσα να το διασκεδάσω καθόλου. Οι παύσεις στα τραγούδια –που ήταν σχεδόν ολόιδια– ήταν τόσο μεγάλες, ώστε το κοινό χειροκροτούσε νομίζοντας ότι έχει τελειώσει το κομμάτι και τελικά μετά από λίγες στιγμές ανάπαυσης ο καλλιτέχνης το ξανάπιανε από εκεί που το είχε αφήσει. Στο δεύτερο μέρος, το κοινό έπαψε να είναι τόσο υπομονετικό κι αρκετοί άρχισαν να φεύγουν. Ακόμα και η δική μου παρέα που είναι φαν του Ψαραντώνη παραδέχτηκε ότι με μια ρακή σε ένα καφενείο είναι πολύ καλύτερος. Τελικά, ορθώς δεν του έδιναν το Ηρώδειο τόσα χρόνια. Με εκτίμηση, Nώντας Παρέκος

μια ψαροπούλα (2) Αγαπητοί φίλοι, τρέμω από ενθουσιασμό. Εκείνη την κρητική βραδιά πέρασα υπέροχα στο Ηρώδειο. Κι ακόμα δεν λέει να φύγει από το στόμα μου το τραγούδι της Τίγρης (σε μουσική και στίχους του Δημήτρη Αποστολάκη), που το έχουν πει οι πάντες (και οι Χαΐνηδες, και ο Γιάννης Χαρούλης) αλλά ο Ψαραντώνης το λέει καλύτερα. Δημοσιεύστε τους στίχους του για να δουν και όσοι δεν το ξέρουν την ωραιότητά του. Άγρια ωραιότητα, κρητικιά. «Έχω μια τίγρη μέσα μου, άγρια λιμασμένη που όλο με περιμένει κι όλο την καρτερώ τηνε μισώ και με μισεί, θέλει να με σκοτώσει μα ελπίζω να φιλιώσει καιρό με τον καιρό. Έχει τα δόντια στην καρδιά, τα νύχια στο μυαλό μου κι εγώ για το καλό μου για κείνη πολεμώ κι όλου του κόσμου τα καλά με κάνει να μισήσω για να της τραγουδήσω τον πιο βαρύ καημό. Όρη, λαγκάδια και γκρεμνά με σπρώχνει να περάσω για να την αγκαλιάσω στον πιο τρελό χορό κι όταν τις κρύες τις βραδιές θυμάται τα κλουβιά της μου δίνει την προβιά της για να τηνέ φορώ. Καμιά φορά απ' το πιοτό πέφτομε μεθυσμένοι σχεδόν αγαπημένοι καθείς να κοιμηθεί και μοιάζει τούτη η σιωπή με λίγο πριν τη μπόρα σαν τη στερνή την ώρα που θα επιτεθεί». Για την αντιγραφή, Μανώλης Οικονομάκης, Ηράκλειο

Ομάδα Σύγχρονου Χορού Πρόσχημα - Μαρία Κολιοπούλου [πράξη] 8 – Singularity Πειραιώς 260, Χώρος Ε΄ 11 & 12 Ιουνίου, 21:00 Système Castafiore Stand Alone Zone Πειραιώς 260, Χώρος Δ΄ 16 - 18 Ιουνίου, 21:00

ΔIAΛEΞEIΣ Κάνοντας θέατρο το 2010 Πειραιώς 260, Χώρος Δ΄ 10 Ιουνίου, 22:30 Συζήτηση με τους Κινηματογραφιστές στην Ομίχλη Πειραιώς 260, Χώρος Η΄ 17 Ιουνίου, 20:00

εΓκατAΣταΣη Ουίλιαμ Κέντριτζ I Am Not Me, the Horse is Not Mine Πειραιώς 260, Aποθήκη 1 - 15 Ιουνίου

εκΘEΣειΣ Λουίζ Μπουρζουά, Personages Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης 12 Μαΐου – 12 Σεπτεμβρίου (εκτός Τρίτης) Σάρα Λούκας, Nuds Cycladic Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης 12 Μαΐου – 12 Σεπτεμβρίου (εκτός Τρίτης)

οδοδείκτες Αγαπητή εφ, Βρέθηκα τις προάλλες στην Πειραιώς 260, για να δω τους Αγγέλους της Αμερικής. Ως πιστός θεατής του Φεστιβάλ Αθηνών, γνωρίζω απ’ έξω και ανακατωτά τους ευκολότερους και γρηγορότερους δρόμους για να βρεθώ το συντομότερο δυνατόν σε κάποιον από τους χώρους των παραστάσεων. Καθώς κατέβαινα την Πειραιώς, παρατήρησα πως δεν υπάρχει μια ξεκάθαρη ένδειξη που να υποδεικνύει στους καλεσμένους ότι εκεί πρέπει να στρίψουν δεξιά – ενώ λίγα βήματα πιο πριν υπάρχουν βελάκια που σου λένε να προχωρήσεις κι άλλο. Σκέφτηκα εκείνη τη στιγμή πως αν πήγαινα για πρώτη φορά στην Πειραιώς 260 θα είχα μπερδευτεί, μπορεί και να την είχα χάσει τη στροφή, ιδίως αν ήμουν με αμάξι. Ομολογώ πως δεν θυμάμαι αν πέρσι υπήρχε ή

δεν υπήρχε κάποια τέτοια ένδειξη, ελπίζω όμως φέτος να προλάβετε να αναρτήσετε μία. Παρεμπιπτόντως, ωραιοτάτη η παράσταση του Νίκου Μαστοράκη – μπράβο και στον Χρήστο Λούλη, είναι και ωραίο αγόρι και δυνατός ηθοποιός. Εξαιρετική επίσης η μετάφραση του κειμένου στα ελληνικά από τον Γιώργο Δεπάστα. Με εκτίμηση, Λάζαρος Προύχοντας

Απάντηση: Όλο γκρινιάζετε. Υπάρχουν βέλη και χάνονται μόνο οι αφηρημένοι. Ανοίξτε τα μάτια.

Ο Σωκράτης Σωκράτους φωτογραφίζει την Αθήνα Mουσείο Mπενάκη 1 Ιουνίου - 30 Ιουνίου (εκτός Δευτέρας και Τρίτης)

4 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19 [10 Iουνίου 2010]

EΠIΣTOΛEΣ

EΠEIΔH H TEXNH EMΠNEETAI AΠO TH ZΩH

Λυρική Σκηνή την εποχή του Δντ Μερικές μέρες μετά την υπογραφή του Μνημονίου της επιτήρησης της χώρας από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Ένωση, ανεβαίνει στο Ηρώδειο η Νόρμα του Μπελίνι από τη Λυρική Σκηνή. Το λυρικό μας θέατρο δεν καταλαβαίνει από εθνικές ήττες. Ιδρύθηκε άλλωστε την εποχή μιας άλλης εθνικής ήττας, λίγο μετά τον χαμένο ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Από την Κατερίνα Σινά

έλη του 19ου αιώνα, η Αθήνα μικρή, χωριό θα ’λεγε κανείς, «πνιγμένο στη σκόνη το καλοκαίρι, στη λάσπη το χειμώνα», κόσμος φτωχός κι αναγκεμένος, οι πολιτικές διαμάχες όπως πάντα στο φόρτε τους… Λίγοι μόλις μήνες μας χωρίζουν από το «Μαύρο 1897», την ταπεινωτική ήττα στον ελληνοτουρκικό πόλεμο, την επιβολή πολεμικών αποζημιώσεων, την εκτόξευση του δημόσιου χρέους και τη συνακόλουθη εκχώρηση στον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο «των μονοπωλίων άλατος, πετρελαίου, σπίρτου, παιγνιοχάρτων, τσιγαροχάρτου, ναξίας σμύριδος, του φόρου κατανάλωσης καπνού, των τελών χαρτοσήμου και των δασμών του τελωνείου Πειραιώς». Πού καιρός για όπερα. Κι όμως, υπάρχει ένας παθιασμένος Επτανήσιος, που «διψάει για ποίηση και μουσική». Ο Διονύσιος Λαυράγκας. Και οι φίλοι του, ερασιτέχνες οι περισσότεροι, κάποιοι τραγουδιστές εδώ, ένας δυο μουσικοί εκεί… Και η ρετσίνα, που λύνει τις γλώσσες, ανάβει το νου, ενθουσιάζει τις καρδιές. Καλό είναι να θυμόμαστε ότι η γέννηση του λυρικού θεάτρου στην Ελλάδα σημαδεύτηκε από ένα παροιμιώδες γλέ-

ντι. Μ’ ένα εβίβα ήρθε στον κόσμο η όπερα. Με δυο ποτηράκια, το πάθος περιγελά τις δυσκολίες. «Ο Αθηναϊκός σύλλογος είχε τα γραφεία του στο σπίτι του Καλλιφρονά της Ν. Αγοράς, ακριβώς απέναντι από τα χασάπικα και τα μανάβικα της βορείου πλευράς», γράφει ο Διονύσιος Λαυράγκας στα απομνημονεύματά του. «Ο πρόεδρός του, κ. Ευάγγελος Μουστάκας, παλιά μου γνωριμία της Φιλαρμονικής, ερασιτέχνης δε μανιώδης του τραγουδιού, είχε συγκεντρώσει τους τραγουδιστάς υπό την στέγην του Συλλόγου και διωργάνωσε την προς εμέ καλλιτεχνικήν εκείνην πρεσβείαν. Με υπεδέχθη με ενθουσιαστικάς εκδηλώσεις εκτιμήσεως, μη παραλείψας ουδέ την επίσημον προσφώνησιν. Έβγαλα και εγώ το κατάλληλον διά την περίπτωσιν λογίδριον, ήλθεν η σχετική οκά με τους μεζέδες, επηκολούθησαν τραγούδια, καντάδες και χοροί και, μέσα στο γλέντι, τα ζήτω και τα εβίβα της βραδυάς εκείνης – 27 Σεπτεμβρίου 1898 –, βραδυάς ιστορικής και καλοθύμητης, έγινεν η πρώτη ουσιαστική επαφή μου μ’ εκείνους που έμελλε κατόπιν να συμμερισθούν όσες χαρές, πίκρες, δόξες και φτώχειες μας επεφύλασσεν ο σκληρός αγώνας που λάβαινε αρχή την ώρα εκείνη μαζί με το θεμελίωμα του ελληνικού μελοδράματος. Την άλλη μέρα, άρ-

χισα κιόλας πρόβες και μαθήματα». Μ’ ένα ποτήρι κρασί άρχισε η λυρική περιπέτεια στη μικρή σκονισμένη Αθήνα του 1898: μέσα στην ταπείνωση της ήττας και του τότε Διεθνούς Οργανισμού Ελέγχου (το ΔΝΤ της εποχής) ήταν οι σφιχτές και εν πολλοίς αδέκαρες παρέες που αποτόλμησαν τα πρώτα βήματα εξόδου από την κρίση. Κάθε φορά που σκοντάφτω σε δημοσιεύματα περί της δυσπραγίας της Λυρικής, της «μαύρης τρύπας» των χρεών της και των ιλιγγιωδών ελλειμμάτων της και ιδίως τώρα, λίγες μέρες πριν από την παράσταση της Νόρμας στο Ηρώδειο, ανακαλώ εκείνες τις εποχές. Κάτι έχουν να μας διδάξουν. s

ΥΓ. Σε όσους πλειοδοτούν υπέρ της εξόδου μας από το ευρώ, προτείνω την ταυτόχρονη επιστροφή της χώρας από το κιλό στην οκά (1282 γραμμάρια). Είναι και συμφερότερη.

ο ιΔρυτηΣ Παθιασμένος Επτανήσιος που «διψούσε για ποίηση και μουσική». Ο Διονύσιος Λαυράγκας εμπνεύστηκε τη Λυρική Σκηνή την εποχή μιας άλλης εθνικής κρίσης - αμέσως μετά την ατιμωτική ήττα της Ελλάδας, έπειτα από τον επιπόλαιο ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897.

TO EΠOMENO ΔEKAΠENΘHMEPO Tόμας Όστερμαϊερ Tζον Γαβριήλ Mπόρκμαν H Σαουμπίνε επιστρέφει με ένα κλασικό έργο του Ίψεν που οι Βερολινέζοι θεατές το βρήκαν συγκλονιστικά επίκαιρο (24-27 Iουνίου, Πειραιώς 260 H) Nτέμης Pούσσος Ώπα, ώπα, ντρίγκι ντρίγκι μάνα μου (25 Iουνίου, Ωδείο Hρώδου Aττικού) Les Arts Florissants - Oυίλιαμ Kρίστι & Trisha Brown Dance Company Πυγμαλίων Tο μπαρόκ συναντά το χορό (26 & 28 Iουνίου, Mέγαρο Mουσικής Aθηνών, Aίθουσα Tριάντη) The Trackworkers Whaletracking Unlimited, M.D. Hλεκτρονική εγκατάσταση στη κοιλιά μιας φάλαινας (28-29 Iουνίου, Πειραιώς 260, E). Nτόρα Mπακοπούλου Pεσιτάλ πιάνου σε έργα Σούμαν και Σοπέν (29 Iουνίου, Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός) Kριστόφ Bαρλικόφσκι Ένα λεωφορείο H Iζαμπέλ Iπέρ σε μια παράσταση εμπνευσμένη από το Λεωφορείον ο Πόθος (2-5 Iουλίου, Πειραιώς 260 H) Πέτερ Στάιν – Tieffe Teatro Milano & Wallenstein Berlin Oι δαίμονες 12 ώρες παράσταση, 30 ηθοποιοί και ένα πιάνο σε μια παράσταση πολύ ντοστογιεφσκική. Μετρηθείτε με τα όριά σας (3-4 Iουλίου, Πειραιώς 260 Δ) ΣXOΛIA

[10 Iουνίου 2010] #19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 5

Athens Pride 2010

επειδή η διαφορά

είναι δικαίωμα Παρά τις διαδικτυακές απειλές ότι «θα χυθεί αίμα», το απόγευμα του Σαββάτου της 5ης Ιουνίου στην πλατεία Κλαυθμώνος ήταν πολύχρωμο. Με μεγαλύτερη συμμετοχή από άλλες χρονιές, και σεβόμενο τις πρωινές διαδηλώσεις για το ασφαλιστικό, το Athens Pride 2010 γιόρτασε και φέτος την περηφάνια τού να είσαι ο εαυτός σου. Aπό τον Νικόλα Ζώη Φωτογραφίες: Bίκυ Γεωργοπούλου

ημερα μνημηΣ Εικόνες από το Gay Pride της Αθήνας, 5 Ιουνίου στην Κλαυθμώνος. Οι γιορτές αυτές οργανώνονται σε ανάμνηση των αναταραχών στο Stonewall In όπου το 1969 εκδηλώθηκαν οι πρώτες αντιδράσεις από του γκέι εναντίον της αστυνομίας τον Iούνιο γιορτάζονται στις περισσότερες δυτικές χώρες τα Pride Festivals. Στην Eλλάδα η παράδοση ξεκίνησε το 2005. 6 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19

“

ίμαστε παντού;» ρωτάει ένας διοργανωτής από τα μεγάφωνα της σκηνής στην Κλαυθμώνος. Λίγο δεξιά του, στην οδό Σταδίου, τα άρματα, τα μπαλόνια και οι χρωματιστές πικέτες έχουν πάρει τις θέσεις τους. Το χτεσινό «Συνέδριο Pride» πήγε καλά, το μεσημεριανό πρόγραμμα με dj και τραγουδιστές επίσης. Οι οργανώσεις συμμαζεύουν στα περίπτερά τους περιοδικά «ομοφυλοφιλικής επαναστατικής έκφρασης» ή T-shirt «βγες απ’ το κλουβί σου». Το πλήθος, λένε κάποιες εκτιμήσεις, ξεπερνάει τις τρεις χιλιάδες. Είναι γκέι, λεσβίες, αμφί και τρανς, από εφηβικές μέχρι συνταξιοδοτικές ηλικίες, που «βαρεθήκανε να τους πρήζουνε». Και που σαν σύνθημα για την εκκίνηση της παρέλασης του 6ου Athens Pride δίνουν όλοι εκκωφαντική απάντηση στην ερώτηση που μόλις τους τέθηκε: «Ναι, είμαστε παντού!». Άλλοι το λένε παρέλαση, άλλοι το λένε πορεία, όμως αυτό που συμβαίνει εδώ δεν έχει ούτε στρατιωτική ακρίβεια, ούτε παραδοσιακό αγωνιστικό βηματισμό. Η πολύχρωμη σημαία του Pride οδηγεί συμβατικά τον κόσμο, αντί για αλυσίδες όμως οι «σύντροφοι» κάνουν παρέες και χορεύουν στη μουσική των αρμάτων. Κάποιοι περαστικοί χαμογελούν έκπληκτοι, κάποιοι βρίσκουν ένα γνωστό και μπαίνουν στο χορό, άλλοι τους κοιτούν με πρόσωπα συσπασμένα από την αποστροφή. Οι «διαδηλωτές», δεν έχουν διάθεση για αντιπαραθέσεις, αλλά για πανηγύρι. Όταν λίγο πριν το Σύνταγμα, γνωστή θεοσεβούμενη τηλεπερσόνα ματαιοπονεί για να τους φέρει στον ίσιο δρόμο (αν και συνάδελφός της μοίραζε φυλλάδια «ΜΠΟΡΕΙΣ να είσαι χριστιανός και ομοφυλόφιλος - Ο Ιησούς θέλει να σε θεραπεύσει»), εκείνοι την ανεβάζουν στο άρμα, δίπλα σε μια drag queen. Όταν κάποιος τους κοιτάζει με απορία, του φωνάζουν «ελάτε μαζί μας» και χορεύουν ασταμάτητα. «Πέρσι το έκλεισα γιατί δεν άντεχα να βλέπω. Φέτος είχα ανάγκες και το άφησα ανοιχτό», λέει ένας ιδιοκτήτης περιπτέρου, παραδομένος στην οικονομική πραγματικότητα. Στο μεταξύ το πλήθος έχει αυξηθεί σχεδόν κατά το ήμισυ. Έξω από τη Βουλή γίνεται μια μικρή στάση (έχει προηγηθεί άλλη μία, «κατά της βίας», στο κατεστραμμένο κατάστημα της Marfin στη Σταδίου) και ο κόσμος χειροκροτεί. Τα μεγάφωνα τονίζουν ότι «έχουμε και εμείς δικαίωμα στο γάμο». Κάποιοι τουρίστες που χάζευαν τους εύζωνες, αφήνουν το θέαμα, και –χωρίς να τους απασχολεί η αμφιλεγόμενη αφίσα του Pride με τον τσολιά– πλησιάζουν γελαστοί τον κόσμο. Πλέον, οι περισσότεροι χορεύουν ξέφρενα, ακόμα και έξω από το ΕΣΡ που γίνεται η τελευταία συμβολική στάση. «Το ΕΣΡ θέλει να μην υπάρχουμε» λένε τώρα τα μεγάφωνα. «Εμείς απαντάμε, “είμαστε παντού”». Κανένα μικροεπεισόδιο με ακροδεξιούς δεν σημειώνεται, όπως άλλες χρονιές, στην Ομόνοια. Η παρέλαση πλησιάζει στο τέρμα της, για να δώσει τη θέση της στο After Pride Party που ακολουθεί. Λίγο πριν το τέλος, η 18χρονη Δάφνη, που ήρθε για πρώτη φορά, είναι ενθουσιασμένη. «Το καλύτερο είναι το γιορτινό κλίμα», λέει. «Μακάρι να ήταν έτσι όλες οι πορείες». Η αλήθεια είναι ότι λίγες πορείες τελειώνουν με φιλιά και μπαλόνια στον ουρανό. Και ακόμα λιγότερες αυξάνουν τον όγκο τους κάθε χρόνο, με τους ρυθμούς που το κάνει το Athens Pride. «Ο κόσμος συνειδητοποιεί ότι το Pride έχει νόημα», λέει ο 24χρονος Θέμης. «Ότι είναι ευκαιρία να μας δουν όπως είμαστε». Προς το παρόν, ο κόσμος που έχει έρθει ως εδώ, αγκαλιάζεται, φιλιέται, προετοιμάζεται για το πάρτι, με λίγο ακόμα χορό και μουσική. Αλλά και για την επόμενη χρονιά, με μια ευχή που δεν ακούγεται από λίγους: «Άντε, και του χρόνου παντρεμένοι και παντρεμένες».

[10 Iουνίου 2010] #19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 7

νεα ορΛεανη, αυριο... Σκηνή από τη σειρά Treme, που ορισμένοι ρομαντικοί ελπίζουν ότι θα αντικαταστήσει σε δημοτικότητα το Lost. Mια σειρά που τοποθετείται στην πρωτεύουσα της Λουιζιάνα, μετά το πέρασμα του τυφώνα Kατρίνα, πλημμυρισμένη μουσική.

Treme κόσμε! Η καλύτερη τηλεοπτική σειρά μετά το Wire είναι εδώ. Ή μάλλον εκεί, στη Νέα Ορλεάνη, στη γειτονιά του Treme, με τα χρώματα, τις γεύσεις, τις μελωδίες, την τραγική πραγματικότητα και το αθάνατο πνεύμα της. Από την Έλενα Χρηστοπούλου

8 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19 [10 Iουνίου 2010]

ο Lost τελείωσε, να ’ναι καλά τα παιδιά, και μπορούμε να ασχοληθούμε πλέον με τις πραγματικές ειδήσεις. Ή τουλάχιστον τις πιο αξιόλογες τηλεοπτικά, όπως εκείνη σχετικά με τον νέο πολύτιμο θησαυρό που μοιράζεται μαζί μας η HBO, μετά την καλύτερη σειρά του πλανήτη: The Wire. Ο δημιουργός της τελευταίας, Ντέιβιντ Σάιμον, συνεργάζεται με τον Έρικ Οβερμάιερ του Nόμος και Tάξη σε ένα πολυδιάστατο αριστούργημα, το οποίο έχει κιόλας κερδίσει διθυραμβικές κριτικές («Δεν έχει γυριστεί ποτέ τίποτα παρόμοιο στην τηλεόραση» – Entertainment Weekly). Από τους τίτλους αρχής ακόμα, με το τραγούδι «Jambalaya» του Τζον Μπουτέ να σε προετοιμάζει με το μπάσο του για συναρπαστικές ηχητικές απολαύσεις και τις εικόνες να συμπυκνώνουν τα πολλαπλά θέματα της σειράς, έχεις βυθιστεί ήδη στον τόσο επώδυνα κι αξιοθαύμαστα αληθινό κόσμο του Treme (ο τόνος στη λήγουσα – Τρεμέ). Τρεις μήνες μετά τον τυφώνα Κατρίνα, και οι κάτοικοι της Νέας Ορλεάνης ή τουλάχιστον όσοι έχουν απομείνει στην πόλη, συνεχίζουν όπως μπορεί ο καθένας τη ζωή του. Ο μουσικός Αντουάν Μπατίστ παλεύει να συντηρήσει τη γυναίκα και το μωρό τους, τρέχοντας από το ένα gig στο άλλο. Η πρώην σύζυγός του Λαντόνα αναζητά τον αδελφό της Ντέιμο, ο οποίος είναι αγνοούμενος για μήνες. Η δικηγόρος της Τόνι Μπερνέτ αγωνίζεται κόντρα σ’ ένα σαθρό σύστημα και ο άντρας της Κρέιτον ανακαλύπτει μια καινούργια μορφή ακτιβισμού μέσω του νεοσύστατου τότε YouTube. Ο χύμα μουσικός Ντέιβις αποφασίζει να κατέβει υποψήφιος στις δημοτικές εκλογές, ενώ η (περίπου) κοπέλα του πασχίζει να κρατήσει ζωντανό το εστιατόριό της. Ο Αλμπέρ Λαμπρό προσπαθεί να κρατήσει ζωντανή την παράδοση της ινδιάνικης μουσικής του καρναβαλιού Mardi Gras και, τέλος, οι μουσικοί του δρόμου Άνι και Σόνι βλέπουν τη σχέση τους να κλονίζεται από τον εθισμό του δεύτερου στα ναρκωτικά. Κι αν αυτοί σας φαίνονται πολλοί χαρακτήρες, δεν έχετε ακούσει τίποτα ακόμα. Η σημαντικότερη καινοτομία του Treme είναι ότι πλημμυρίζει σχεδόν κυριολεκτικά από μελωδίες. Από άπειρες, γνήσιες μουσικές της Νέας Ορλεάνης. Και από πολλούς πραγματικούς μουσικούς, οι οποίοι παρελαύνουν, εμφανίζονται απλά ή παίζουν την πανέμορφη μουσική τους. Για να αναφέρουμε κάποια ονόματα (τα οποία ακόμα κι αν δεν τα ξέρετε, αξίζει να τα μάθετε), μεταξύ άλλων εμφανίζονται οι: Κέρμιτ Ράφινς, Τζέιμς και Τρόι Άντριους, Αλέν Τουσέν, Έλβις Κοστέλο, καθώς και τα Treme και Rebirth Brass Bands. Το μωσαϊκό των χαρακτήρων έρχεται και δένει σταδιακά, χάρη στην εξαιρετική αντίληψη του Σάιμον για τη σημασία της ψυχολογικής στήριξης του κάθε ρόλου ξεχωριστά, και την εμμονή στην αποτύπωση της αυθεντικής κι όχι της μασημένης πραγματικότητας, ενώ η πρόσφατη οικολογική καταστροφή στα ανοιχτά της Λουιζιάνα κάνει τον συγχρονισμό του Treme με φρικιαστικό τρόπο επίκαιρο. Στο εξαιρετικό site της σειράς (www.hbo.com/treme) υπάρχουν πληροφορίες για τους μουσικούς που εμφανίζονται κάθε φορά, όπως αναφέρεται και κάθε μουσικό κομμάτι που ακούγεται κατά τη διάρκεια κάθε επεισοδίου (με τη δυνατότητα αγοράς για τα περισσότερα) – μέχρι και άρθρο του CNN για τα εστιατόρια που τρώνε οι χαρακτήρες βρίσκει κανείς! Κάντε ένα δώρο στον εαυτό σας και ανακαλύψτε την πιο γνήσια γειτονιά της Νέας Ορλεάνης, όπου, όπως λέει και το «Jambalaya»: Κάτω στην Τρεμέ / Εγώ και το μωρό μου / Μας πιάνει τρέλα / Τζαμάρουμε και περνάμε φίνα! s

ΣXOΛIA

Όταν η μαρία συνάντησε τον τσαρλς

σως ελάχιστοι από τους περίπου 2.500 θεατές που επέλεξαν να παρακολουθήσουν τη συναυλία-συνάντηση της Μαρίας Φαραντούρη με τον Τσαρλς Λόιντ ήξεραν τι ακριβώς θα δουν και τι θ’ ακούσουν. Οι υπόλοιποι απολαύσαμε αυτή τη μιάμιση ώρα, υποδεχόμενοι, σε κάθε νότα, σε κάθε τραγούδι, σε κάθε μελωδία, τη χαρά της έκπληξης που δημιουργούν: η συνύπαρξη τόσο διαφορετικών μουσικών κόσμων, το διαφορετικό ταξίδι της φωνής της Μαρίας Φαραντούρη (που εξακολουθεί πάντα να αναζητεί και να δοκιμάζει), η δυνατότητα της μουσικής από το χθες να προσαρμόζεται σε σύγχρονες μουσικές γλώσσες, αλλά και ό,τι νέο αποκαλύπτει διαρκώς ένα παλιό τραγούδι όταν το προσεγγίζουν ταλαντούχοι και εμπνευσμένοι μουσικοί. Κι ίσως να εξεπλάγη και ο Τσαρλς Λόιντ όταν το σαξόφωνό του συνόδευε το ρυθμικό χειροκρότημα όλων των θεατών (του Μίκη Θεοδωράκη συμπεριλαμβανομένου), σε μια σπάνια ερμηνεία ενός πασίγνωστου ηπειρώτικου, του «Γιάννη μου, το μαντίλι σου». Δύο πιάνα, μια λύρα, ένα μπάσο, κρουστά, ένα σαξόφωνο και μια φωνή ξεσήκωσαν το Ηρώδειο την Παρασκευή 4 Ιουνίου. Δεν ήταν απλώς μια καλή συναυλία. Ήταν ένα σπουδαίο δώρο. s

Από την Όλγα Σελλά

τΣαρΛΣ μου το μαντιΛι Σου Mαρία Φαραντούρη και Tσαρλς Λόιντ στο Hρώδειο.

Bringing it all back to Malakassa, Bob Ο Μπομπ Ντίλαν ήρθε και, στη Μαλακάσα, ίδρωσε τη φανέλα πριν απέλθει. Μια ευτυχισμένη οπαδός του αποτιμά την εμφάνισή του. Από τη Μαρίλια Παπαθανασίου

ην Μαλακάσα τη γνωρίζαμε κυρίως από τα διόδια της εθνικής οδού. Τα τελευταία χρόνια την ακούμε ως τόπο μουσικών εκδηλώσεων που άλλοτε στέφονται με επιτυχία και άλλοτε προκαλούν ορυμαγδό ύβρεων για την ταλαιπωρία που υφίσταται το, φιλόμουσο και μη, κοινό εξαιτίας της κακής διοργάνωσης. Εφέτος, η καλλιτεχνική σεζόν στη Μαλακάσα άρχισε στις 29 Μαΐου, την αποφράδα για τον Ελληνισμό ημέρα Αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως, αλλά ευτυχή για τον Μπομπ Ντίλαν, ο οποίος έδωσε εκεί μια σπουδαία συναυλία. (Η άποψη ότι ο Αμερικανός καλλιτέχνης εμπνεύστηκε από τη «σημαδιακή» ημερομηνία ελέγχεται ως ανακριβής παρότι στον πρώτο τόμο της αυτοβιογραφίας του, με τίτλο Chronicles, - Χρονικά,

ΣXOΛIA

Simon & Schuster, Νέα Υόρκη 2004, ο Ντίλαν αναφέρει ότι μια από τις γιαγιάδες του είχε ρίζες στον Εύξεινο Πόντο… Για τον Ντίλαν ήταν, πιθανόν, μια ακόμη βραδιά στη σειρά της Περιοδείας που δεν τελειώνει ποτέ – που άρχισε το 1988-89. Για εμάς, τους θαυμαστές του ανδρός, ήταν μια ακόμη ευκαιρία να ξαναδούμε τον καλλιτέχνη που αγαπάμε. Και όχι ασφαλώς από εντομολογικό ενδιαφέρον για να διαπιστώσουμε αν ο «θρύλος» αντέχει στα 69 του να τραγουδά επί σκηνής. (Για όσους ενδιαφέρονται πάντως, μοιάζει να αντέχει πολύ περισσότερο σήμερα από ό,τι το 2004, όταν τον είχαμε ακούσει στο Σαντιάγο ντε Κομποστέλα στη βόρειο Ισπανία. Τότε ο Ντίλαν δεν είχε σηκωθεί από την καρέκλα πίσω από το πιάνο του. Φέτος, εδώ, έπαιξε όρθιος επί δύο ώρες παρά ένα τέταρτο). O Ντίλαν στη Μαλακάσα ήταν αυτό που είναι πάντα και ακόμη καλύτερος. Αυτό που είναι πάντα: μνημειώδης, επέλεξε να τραγουδήσει μνημειώδη κομμάτια. Το «Lay, Lady, Lay» του 1969, το «Ballad of a Τhin Man» του 1965, το «Stuck Inside οf Mobile», του 1966, το «All Along the Watchtower» του 1968, είναι αντιπροσωπευτικά δείγματα της καλύτερης μουσικής του 20ού αιώνα.

Μνημειώδη τραγούδια που, όμως, δεν μυρίζουν ναφθαλίνη. Ακούγοντάς τον να παίζει κομμάτια από τον προτελευταίο του δίσκο, του 2006, που έχει τίτλο Modern Τimes, κομμάτια όπως το «Workingman’s Blues», συνειδητοποιήσαμε ότι προ εξαετίας, όταν τον είχαμε ξαναδεί, ο Ντίλαν δεν είχε καν συνθέσει αυτά τα τραγούδια, που σημαίνει ότι η ενεργητικότητα και το ταλέντο του δεν εξαντλούνται στις ζωντανές εμφανίσεις ανά τις ηπείρους κι ότι, ίσως, οι εμφανίσεις αυτές τονώνουν την ικανότητά του να γράφει σπουδαία μουσική και σπουδαίους στίχους. Τι σχέση έχει με τη ναφθαλίνη ένας τύπος που στα 65 του (το 2006) κυκλοφορεί έναν από τους καλύτερους δίσκους του, ύστερα από 45 χρόνια καλλιτεχνική παρουσία; Ο Ντίλαν στη Μαλακάσα ήταν όμως και καλύτερος. Γιατί ήταν εξαιρετικά μελωδικός. Όσοι ξέρουν ότι στις συναυλίες παραλλάζει τα τραγούδια του σε σημείο που να τα κατακρεουργεί, εδώ θα πρέπει να υποκλιθούν στον καλλιτέχνη. Διότι από τις πρώτες κιόλας νότες η μελωδία ήταν όχι μόνο αναγνωρίσιμη αλλά και θαυμάσια. (Όσοι επιμένουν ότι δεν αναγνώρισαν τα τραγούδια είναι μάλλον παράφωνοι). Αν προσθέσουμε και το ότι ο Ντίλαν επέλεξε το ηλεκτρικό

πιάνο του να έχει τον ήχο των μυθικών Hammond Οrgan, που σφράγισαν πολλά τραγούδια της δεκαετίας του 1960, τότε ήμαστε στα αλήθεια πολύ τυχεροί επειδή ακούσαμε εξαιρετική μουσική, παλιά μεν, ερμηνευμένη όμως εντελώς μοντέρνα. Ήταν επίσης καλύτερος γιατί τον ακολούθησαν εκεί «αι γενεαί πάσαι»: νεαροί λίγο πριν και λίγο μετά τα 20, μεσήλικοι με έφηβους γιους και κόρες και ελάχιστοι συνομήλικοί του. Οι περισσότεροι θαυμαστές του, όμως, ήταν νέοι. Και αυτό λέει πολλά για το τι μεταδίδει στο κοινό του ένας καλλιτέχνης που τον ανεβοκατεβάζουν ακοινώνητο, μούρτζουφλο, μυστήριο, μισάνθρωπο και άλλα συναφή. Ακόμη θυμόμαστε τα σχόλια του κοινού και του Τύπου στις δυο προηγούμενες εμφανίσεις του στο Λυκαβηττό, το καλοκαίρι του 1993 : «μα να γυρίσει την πλάτη στο κοινό, μα να μη μας χαιρετίσει, να μην πει μια κουβέντα». Στη Μαλακάσα, οι μόνες κουβέντες που είπε ο Ντίλαν ήταν για να παρουσιάσει με παλιομοδίτικο τρόπο τους μουσικούς του, μαζί με τους οποίους υποκλίθηκε προτού αποχωρήσει από τη σκηνή. Εννοείται ότι προηγουμένως είχε πει πολλά, παρά πολλά, τραγουδώντας, φωτίζοντας τον ουρανό στο ξέφωτο. s

[10 Iουνίου 2010] #19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 9

Eίναι μαέστρος σούπερ σταρ. Kι είναι το ζωντανό παράδειγμα επιτυχίας του El Sistema – του εξαιρετικού μουσικού εκπαιδευτικού προγράμματος της Bενεζουέλας. Θα διευθύνει στην Aθήνα. Eπιμέλεια: Kατερίνα Oικονομάκου

Έχω την καλύτερη δουλειά στον κόσμο

“

Γκουστάβο Nτουνταμέλ

Ο Γκουστάβο για τη μουσική Ο μαέστρος δεν δίνει αυτόν τον καιρό συνεντεύξεις – όχι λόγω έπαρσης, πάντως. Κάτι που αποδεικνύεται ξεφυλλίζοντας τις σχετικά λίγες συνομιλίες του με δημοσιογράφους. Ίσως γνωρίζει ότι είναι αφάνταστα πιο εύγλωττος στον φυσικό του χώρο, στο πόντιουμ, απέναντι από τους μουσικούς του. Θα κρατήσουμε τις ερωτήσεις μας για το Ηρώδειο.

πό την ημέρα που κέρδισε την πρώτη του διάκριση ως διευθυντή ορχήστρας, στα 23 μόλις χρόνια του έως σήμερα, ο εκφραστικός, ενθουσιώδης Βραζιλιάνος βρίσκεται σε σταθερά ανοδική τροχιά. Τόσο λαμπρό αστέρι έχει να λάμψει στο παγκόσμιο στερέωμα της κλασικής μουσικής από τα χρόνια του Λέοναρντ Μπέρνσταϊν. Υπερβολές; Ενδεχομένως, ναι. Ωστόσο είναι γεγονός ότι επάνω στο πόντιουμ ο Βραζιλιάνος με τις ατίθασες μαύρες μπούκλες είναι αδιαφιλονίκητος πρωταγωνιστής. «Υπάρχει περίπτωση να πάρουν τα μυαλά σου αέρα;» είχε ρωτήσει τον Ντουνταμέλ o Nτάνιελ Tζ. Γουέικιν των New York Times. Δικαιολογημένη ερώτηση προς έναν 29χρονο του οποίου το γελαστό πρόσωπο φιγουράρει μέχρι και σε ...κούπα! «Το El Sistema μου έχει

12 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19 [10 Iουνίου 2010]

μεταδώσει κάποιες αξίες, γνωρίζω τι είμαι. Το σημαντικό για μένα είναι η μουσική μου εκπαίδευση, η οικογένειά μου και, νομίζω –δεν ξέρω πώς είναι στα αγγλικά– σεμνότητα; Τη σεμνότητα δεν τη διδάσκεται κανείς. Είναι κάτι με το οποίο γεννιέσαι». Και οι κούπες; «Έχουν πλάκα». Ειδικά τα μαλλιά του, λέει, δείχνουν αστεία σε αυτές τις κούπες. Για τη μουσική: «Αν έχω άγχος όταν πρόκειται να διευθύνω μια διάσημη ορχήστρα; Ποτέ. Ενθουσιασμό όμως έχω. Είναι καταπληκτικό να έχει κανείς την ευκαιρία να συνεργαστεί με ανθρώπους που έχουν πλούσια πείρα, να τους παρουσιάσεις τις ιδέες σου και να καταφέρεις να τους πείσεις να ακολουθήσουν το δικό σου όραμα για τη μουσική». «Όταν διευθύνω δεν αισθάνομαι ότι είμαι αφεντικό. Μάλλον φαντάζομαι τον εαυτό μου σαν σεφ που είναι στην κουζίνα με την ομάδα του. Ο σεφ έχει μια ιδέα, κάποιος λέει “ας

προσθέσουμε λίγο αλάτι, ας είμαστε πιο ανοιχτοί”...». «Προέρχομαι από μια χώρα στην οποία όλοι έχουν δικαίωμα να μάθουν μουσική και τώρα έχω την καλύτερη δουλειά στον κόσμο». «Ποτέ δεν κάνω διάλειμμα από τη μουσική. Ποτέ δεν ξεκουράζομαι, με αυτήν την έννοια, από τη δουλειά μου. Στο μυαλό μου έχω πάντα μουσική. Μα δεν θέλω να κάνω διάλειμμα από τη μουσική, γιατί η μουσική μού χάρισε τα πάντα». «Όταν αισθάνεσαι ότι οι μουσικοί πραγματικά παίζουν μαζί σου, ότι σε ακολουθούν, υπάρχει διαφορά. Για μένα έχει τεράστια σημασία να συμμετέχουν συναισθηματικά οι μουσικοί σε αυτό που κάνουμε. Η μουσική απευθύνεται στο συναίσθημα, άλλωστε. Φυσικά, όταν διευθύνω δίνω κομμάτια του δικού μου εαυτού, αλλά μετράει η συλλογική ενέργεια στην ατμόσφαιρα, η ενέργεια που έχει σχέση και με τη συγκεκριμένη στιγμή. Προφανώς παίζει ρόλο η προσωπικότητα και η αφοσίωση του

MOYΣIKH

EκρηκτικεΣ μεΛΩΔιεΣ Aριστερά: Σκίτσο της Mάριον Άιζενμαν (2009) από πρόβα της Φιλαρμονικής του Λος Άντζελες που αποτυπώνει τις πινελιές στις κινήσεις του Γκουστάβο Nτουνταμέλ. Πάνω: O ενθουσιώδης Γκουστάβο Nτουνταμέλ και μερικοί από τους μουσικούς του εν δράσει.

μαέστρου, αλλά πολλά εξαρτώνται από τα συναισθήματα της ομάδας. Οι μουσικοί μπορεί κάποιες στιγμές να πλήττουν ή να κουράζονται με το ίδιο ρεπερτόριο κάθε εβδομάδα, κάθε σεζόν. Τότε η πρόκληση για τον μαέστρο είναι να διασθανθεί την ατμόσφαιρα και να προσπαθήσει να τους εμπνεύσει, να τους μεταδώσει μια αίσθηση χαράς». «Η γυναίκα μου λέει ότι θέλω διαρκώς να κάνω τους ανθρώπους ευτυχισμένους. Είναι αλήθεια. Στην οικογένειά μου είχε πάντα μεγάλη σημασία να είναι κανείς έντιμος και ανοιχτόκαρδος – να δείχνει καλοσύνη. Έπειτα, όταν άρχισα να παίζω στην ορχήστρα, όταν έγινα μέρος του Ελ Σιστέμα, έμαθα να μελετάω μαζί με τους άλλους, να μοιράζομαι και να δουλεύω συλλογικά. Ίσως αυτό εξηγεί γιατί δένομαι πάντα με τους μουσικούς. Γιατί έχω μάθει να αισθάνομαι ότι είμαι μέρος μιας κοινότητας, μιας παρέας. Ναι, ίσως αυτό είναι το μυστικό». «Παντού στον κόσμο, διαφορετικές

MOYΣIKH

ορχήστρες ερμηνεύουν Μπραμς. Αλλά το ωραίο είναι ότι αλλιώς τον ερμηνεύουν στην Κουάλα Λουμπούρ, αλλιώς ακούγεται στην Μπογκοτά, άλλος ήχος προκύπτει στο Βερολίνο. Η μουσική είναι ίδια κάθε φορά, διαφέρει όμως η ορχήστρα, όπως διαφέρει και ο μαέστρος. Και η ερμηνεία είναι πάντα διαφορετική. Πάντα. Και έτσι πρέπει να είναι». «Ορισμένοι διευθυντές ορχήστρας δεν επιθυμούν να επηρεάζονται ή να διδάσκονται από άλλες ερμηνείες, ωστόσο εγώ αισθάνομαι ότι έχω χρέος να παίρνω γνώσεις από κάθε δυνατή πηγή. Ακούγοντας διαφορετικές εκδοχές, διαφορετικές ερμηνείες, αισθάνομαι ότι βελτιώνω την ερμηνεία που εγώ έχω επιλέξει».

Για την Ορχήστρα Νέων «Σιμόν Μπολίβαρ»: «Πολλοί στη Λατινική Αμερική θεωρούν τη Βενεζουέλα τριτοκοσμική χώρα, αλλά σε ό,τι αφορά τη μουσική, η Ορχήστρα Νέων “Σιμόν Μπολίβαρ”

ανήκει σίγουρα στον ανεπτυγμένο κόσμο. Είναι η ψυχή μας, η σημαία μας και είμαστε πολύ πολύ περήφανοι γι’ αυτήν». Για τη νεανική ορχήστρα YOLA (Youth Orchestra LA) την οποία ο ίδιος ίδρυσε και διευθύνει στο Λος Άντζελες, στα πρότυπα του Ελ Σιστέμα: «Πρέπει να οικοδομήσουμε κάτι για το μέλλον, προκειμένου να μάθουμε να σκεφτόμαστε ως πολίτες και να συμμετέχουμε ενεργά στην κοινωνία». ...και βέβαια, για το Ελ Σιστέμα: «Στη Βενεζουέλα έχουμε μια φράση: tocar y luchar, δηλαδή να παίζεις και να αγωνίζεσαι. Αυτό είναι και το μότο του Ελ Σιστέμα. Τα σύνορα ανάμεσα στους ανθρώπους είναι όλα στο μυαλό μας και το μήνυμα που θέλουμε να διαδώσουμε μέσω της μουσικής μας είναι ότι όλοι έχουμε μια ευκαιρία για το μέλλον, όλοι μαζί». s

Πηγές: New York Times, Los Angeles Times, CBS “60 Minutes”. Επιμέλεια: Κατερίνα Οικονομάκου

Info Ορχήστρα Νέων της Βενεζουέλας «Σιμόν Μπολίβαρ» Γκουστάβο Ντουνταμέλ Έργα Mπετόβεν & Στραβίνσκι Ο ροκ σταρ ο Γκουστάβο Ντουνταμέλ, γέννημα-θρέμμα του Eλ Σιστέμα, διευθύνει την Ορχήστρα Νέων της Βενεζουέλας «Σιμόν Μπολίβαρ». Μια συγκινητική εμπειρία πέρα από κάθε φαντασία. Ωδείο Ηρώδου Αττικού 23 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: €50 (Διακεκριμένη), €40 (Α’), €30 (Β’), €20 (Γ’), €15 (Άνω Διάζωμα), φοιτητικό Συναυλία Simon Bolivar Flute Ensemble, 17:00 Eλ Σιστέμα: παρουσίαση από τον ιδρυτή του Χοσέ Αντόνιο Αμπρέου 17:30 Συναυλία Simon Bolivar String Quartet 19:30 Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 22 Ιουνίου Είσοδος ελεύθερη

[10 Iουνίου 2010] #19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 13

Ο Ντρου ΜακΜάνους, Αμερικανός μουσικός και αρθρογράφος έγραψε: «Το El Sistema είναι το μέλλον της κλασικής μουσικής». Πώς τα κατάφερε; Aπό τον Aντώνη Σακελλάρη

Είναι μεσημέρι και στους λασπωμένους δρόμους του Καράκας η θερμοκρασία είναι αφόρητα υψηλή. Εφτάοκτώ ατημέλητα πιτσιρίκια παίζουν, γελώντας και στριγγλίζοντας. Μετά το παιχνίδι, πηγαίνουν σε ένα καλοφροντισμένο κτίριο και ανοίγουν μια μεγάλη πόρτα. Παίρνουν τα βιολιά και με το χτύπημα της μπαγκέτας ξεκινούν να παίζουν Μότσαρτ. Το κτίριο είναι το τοπικό κρατικό ωδείο, τα παιδιά είναι μέλη του Ελ Σιστέμα και αυτή είναι μία από τις πρώτες σκηνές του ντοκιμαντέρ Tokar Y Luchar (Παίζοντας και Πολεμώντας). Το πλήρες όνομά του είναι Κρατικό Ίδρυμα για ένα Εθνικό Σύστημα για τις Παιδικές και Εφηβικές Νεανικές Ορχήστρες της Βενεζουέλας. Όλοι όμως το αποκαλούν Ελ Σιστέμα (Το Σύστημα). Στη φτωχή, εξεγερμένη και λοιδορούμενη χώρα της Λατινικής Αμερικής υπάρχουν 125 νεανικές ορχήστρες κλασικής μουσικής. Στην «προηγμένη» Ελλάδα οι ορχήστρες φυτοζωούν και η κρατική υποστήριξη ολοένα φθίνει. Ο μαέστρος πίσω από το μεγαλειώδες εγχείρημα, ο 71χρονος Χοσέ Αντόνιο Αμπρέου, δίνει τη δική του εξήγηση: «Στην Ευρώπη το πρόβλημα συνίσταται στο κοινό αυτής της μουσικής. Εμείς φτιάχνουμε τη βάση για ένα μουσικό κοινό ολοένα και πιο νέο, ενώ στις χώρες σας το κοινό της κλασικής συνεχώς γερνάει. Το κοινό χάνει την ταύτισή του με τη μουσική, γιατί η νεολαία απέχει από αυτή τη μουσική διαδικασία, στερώντας της τον ενθουσιασμό και το πάθος». Ο Τζον Γουίλιαμς δήλωσε για το σχήμα: «Είναι κάτι μοναδικό που πρέπει να δει όλος ο κόσμος και το οποίο χρειαζόμαστε επειγόντως εδώ στην Αμερική». Ο Τζούλιαν Λόιντ Γουέμπερ εκθειάζει τους Βενεζολάνους «συναδέλφους» του και σπεύδει να τους μιμηθεί στο βρετανικό κρατικό πρόγραμμα μουσικής εκπαίδευσης και κοινοτικής ανάπτυξης In Harmony, του οποίου είναι πρόεδρος. Το Ελ Σιστέμα είναι ένας κρατικά χρηματοδοτούμενος φορέας μουσικής εκπαίδευσης των παιδιών και των νέων, που δίνει μια διέξοδο τέχνης στα χαμίνια του Καράκας και των άλλων πόλεων της Βενεζουέλας. Το 90% των παιδιών που παρακολουθούν τα προγράμματα του Ελ Σιστέμα ανήκουν στα φτωχότερα κοινωνικά και οικονομικά στρώματα. Και δεν μιλάμε για «μια χούφτα φτωχοδιαβόλων». Από τα μαθήματά του έχουν περάσει πάνω από δύο εκατομμύρια παιδιά! Από την αρχή, οι κυβερνήσεις της Βενεζουέλας υποστήριξαν το έργο του, ιδιαίτερα μετά τις πρώτες παγκόσμιες διακρίσεις της ορχήστρας του. Το Ελ Σιστέμα θεωρήθηκε πρωταρχικά κοινωνική υπηρεσία και δευτερευόντως πολιτιστικός οργανισμός. Και έτσι είναι. Δεν είναι λίγες οι φορές που μέσω του προγράμματος εξασφαλίστηκε σίτιση, στέγαση και μόρφωση στα παιδιά που παρακολουθούσαν τα μαθήματα. Δεν είναι ένας κρατικός φορέας που ανεβάζει υψηλής αισθητικής μουσικές παραστάσεις, για την κοινωνική ελίτ. Είναι ένα μέσο διάδοσης του πολιτισμού στο λαό της Βενεζουέλας. Η κοινωνική θεώρηση του οργανισμού ήταν αυτή που του εξασφάλισε χρηματοδότηση και επιβίωση σε εποχές που παρέπαιε η οικονομία και το κοινωνικό κράτος της χώρας. Έμεινε αλώβητο από τις αλλεπάλληλες χούντες και τις κυβερνήσεις αχυρανθρώπων και πλέον ζει τη χρυσή του περίοδο, με τη σοφή καθοδήγηση του ιδρυτή του Χοσέ Αντόνιο Αμπρέου, τη λάμψη που του προσδίδει ο σταρ μαέστρος Γκουστάβο Ντουνταμέλ και τη χρηματοδότηση της κυβέρνησης Τσάβεζ. Ένα σημαντικό κομμάτι του Ελ Σιστέμα είναι η Ορχήστρα Νέων «Σιμόν Μπολίβαρ». Διάσημη πλέον σε όλο τον κόσμο, με αξιομνημόνευτες εμφανίσεις στο Κάρνεγκι Χολ του Λονδίνου και στις μεγαλύτερες αίθουσες παντού στην υφήλιο, η ορχήστρα, της οποίας ηγείται ο εκρηκτικός Ντουνταμέλ, έχει λάβει τις πιο αποθεωτικές κριτικές, όχι μόνο για το νεαρό της ηλικίας των μελών της, αλλά κυρίως για τη μοναδική της δεξιοτεχνία. Θα τους ακούσουμε στις 23 Ιουνίου στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού να ερμηνεύουν την Πέμπτη Συμφωνία του Μπετόβεν και τη διονυσιακή Ιεροτελεστία της Άνοιξης του Στραβίνσκι. s 14 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19 [10 Iουνίου 2010]

MOYΣIKH

ίναι μόλις 29 χρονών. Γεννήθηκε σε μια αγροτική πόλη της κεντρικής Βενεζουέλας, το Μπαρκισιμέτο. Η μουσική ήταν πάντα η ζωή του. Ο πατέρας του είναι τρομπονίστας και η μητέρα του δασκάλα φωνητικής. Άρχισε να παρακολουθεί τα μαθήματα του Ελ Σιστέμα από τα επτά του χρόνια. Ασχολήθηκε με το βιολί και τη σύνθεση. Από τα δεκατρία του ξεκίνησε την εκπαίδευση για μαέστρος. Ο Αμπρέου τον πήρε γρήγορα υπό την προστασία του. Και το πουλέν του άνοιξε πολύ γρήγορα τα φτερά του. Στα δεκαοκτώ του ο Ντουνταμέλ γίνεται ο μουσικός διευθυντής της Συμφωνικής Ορχήστρας Νέων «Σιμόν Μπολίβαρ» και περιοδεύει μαζί της σε πολλές χώρες. Συμμετέχει και κερδίζει διεθνείς διαγωνισμούς, μεταξύ των οποίων και το Βραβείο Μουσικής Διεύθυνσης Γκούσταβ Μάλερ το 2004. Η φήμη του άρχισε να διαδίδεται πολύ γρήγορα και κέρδισε την αναγνώριση και το θαυμασμό του Σάιμον Ρατλ και του Κλαούντιο Αμπάντο, οι οποίοι πετάνε μέχρι το Καράκας για να συνεργαστούν και να συνδιευθύνουν την Μπολιβαριανή Ορχήστρα. «Δεν έχω ξανασυναντήσει κανέναν σαν τον Γκουστάβο. Πουθενά», λέει ο διευθυντής της Φιλαρμονικής του Γκέτεμποργκ, Έντουαρντ Σμιθ. Οι μεγαλύτερες φιλαρμονικές τον προσκαλούν για εμφανίσεις και διευθύνει μεταξύ πολλών άλλων τις Φιλαρμονικές του Λος Άντζελες, του Ισραήλ και του Λονδίνου. Είναι μόνον 23 χρονών. Το 2005 υπογράφει συμβόλαιο με την Ντόιτσε Γκράμοφον και το 2006 ντεμπουτάρει στη Σκάλα του Μιλάνου με τον Ντον Τζιοβάνι. Από το 2007, και ενώ παραμένει μαέστρος της Μπολιβαριανής Ορχήστρας, γίνεται και αρχιμαέστρος της Συμφωνικής του Γκέτεμποργκ. Για τη σεζόν 20092010, εκτός από όλα τα άλλα με τα οποία καταπιάνεται, προλαβαίνει να τοποθετηθεί και μουσικός διευθυντής της Φιλαρμονικής του Λος Άντζελες, διαδεχόμενος τον παλιό γνώριμο του Φεστιβάλ Αθηνών Έσα-Πέκα Σάλονεν. Μια από τις πρώτες του προτεραιότητες ήταν να οργανώσει τρεις έως πέντε ορχήστρες νέων, στα πρότυπα του Ελ Σιστέμα. «Ο Βενεζολάνος που ανέλαβε τη Φιλαρμονική του Λος Άντζελες φέρνει νιάτα και εμπειρία, ευφορία και κύρος, μαζί με μια εκλεκτική συγγένεια με την ποπ κουλτούρα».

Ντουνταμάνια! Μετά από τόση αναγνώριση και βραβεύσεις, θα πίστευε κανείς ότι ο Ντουνταμέλ θα ήταν απόμακρος και αυτάρεσκος. Όμως αυτό απέχει πολύ από την αλήθεια. Ντροπαλός και συνεσταλμένος, αποφεύγει τη δημοσιότητα και δεν θέλει να δίνει πολλές συνεντεύξεις, ειδικά αναφορικά με τη συμμετοχή του στο Ελ Σιστέμα. Θεωρεί τον εαυτό του μέλος μιας μεγάλης ομάδας και παραπέμπει στο ζωντανό φάρο του προγράμματος Χοσέ

MOYΣIKH

Γουστάβο ντουνταμέλ

από τα τσικό του El Sistema στο του Λος Άντζελες

τζετ σετ

Αντόνιο Αμπρέου. Αν και πολίτης του κόσμου πια, ο ταμπεραμεντόζος μαέστρος δεν ξεχνάει τις ρίζες του και την ταύτισή του με τους μικρούς μαθητές του Ελ Σιστέμα. Προερχόμενος από τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα, δείχνει μια ενστικτώδη προτίμηση στη δημοκρατική περιεκτικότητα και ανεκτικότητα. «Δεν είναι αλαζόνας ή επηρμένος. Απλά έχει μεγάλη εμπιστοσύνη στις ικανότητές του», λέει ο Έντουαρντ Σμιθ. Έχει παραμείνει σεμνός και προσγειωμένος, παρά τη λατρεία που υπάρχει παγκοσμίως για το πρόσωπό του. Οι εμφανίσεις του γίνονται παντού sold out και οι αντιδράσεις του κοινού ταιριάζουν περισσότερο σε live κάποιου ροκ σταρ, παρά στο αυστηρό περιβάλλον όπου συνήθως δίνονται κλασικά κοντσέρτα. Αλλά και το στήσιμο της ορχήστρας του δεν μοιάζει και τόσο με τη συνήθη εικόνα ενός κλασικού συνόλου. Οι πιτσιρικάδες που παίζουν τα κρουστά είναι σαν να παίζουν σε αφρολάτιν μπάντα. Οι τρομπονίστες και οι τρομπετίστες σηκώνονται συχνά όρθιοι, όπως σε μια big band και οι κοντραμπασίστες στριφογυρνάνε τα κοντραμπάσα σε μια χορογραφία που παραπέμπει περισσότερο σε σόου. Επικεφαλής αλλά και μέλος του συνόλου, ο Ντουνταμέλ παθιάζεται, χοροπηδάει, χορεύει, ιδρώνει και το φουντωτό του μαλλί έχει τη δική του βούληση! Ένας σχεδόν αστείος άφρο θάμνος τον βοηθάει να σπάσει το στερεότυπο του αγέλαστου επικεφαλής. Η εμφάνισή του δεν έχει καμία σχέση με τη σοβαροφάνεια πολλών κλασικών μαέστρων. Δεν διστάζει να φωνάζει, να τραγουδήσει και να αγκαλιαστεί με τους σολίστες. Αλλά και το ρεπερτόριο που επιλέγει δεν είναι τόσο συνηθισμένο. Διευθύνει με την ίδια ευφορία από Μπετόβεν και Τσαϊκόφσκι μέχρι μάμπο και σάλσα και δηλώνει ότι: «Πρέπει να αλλάξουμε αυτό το στερεότυπο για την κλασική μουσική, ότι δηλαδή απευθύνεται στην ελίτ, σε μια εκλεκτή ομάδα ανθρώπων». Από όταν ανέλαβε τη διεύθυνση της Φιλαρμονικής του Λος Άντζελες αυτός και η γυναίκα του, η πανέμορφη μπαλαρίνα και δημοσιογράφος Ελόισα Ματουρέν, μπήκαν στο στόχαστρο των παπαράτσι, που τους ακολουθούν κατά πόδας, σαν τους Μπέκαμ και Βικτόρια της κλασικής μουσικής. Το Time τον συμπεριέλαβε ανάμεσα στους 100 ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο για το 2009, ενώ η Σακίρα, θαυμάστριά του, έχει πει: «Ο Γκουστάβο είναι από μόνος του μια πηγή έμπνευσης κι ένας από τους πιο σημαντικούς μαέστρους στον κόσμο». s

Tο success story ενός παιδιού από το αγροτικό Mπαρκισιμέτο της Bενεζουέλας που αγάπησε με πάθος τη μουσική. Aπό τον Aντώνη Σακελλάρη

με τουΣ 100 ΣημαντικοτερουΣ O μαέστρος διευθύνει τη Φιλαρμονική του Λος Άντζελες. Πέρυσι, το περιοδικό Time τον συμπεριέλαβε στις 100 πιο σημαντικές προσωπικότητες του κόσμου. Kαι η Σακίρα, που επίσης τον θαυμάζει, έχει πει ότι «είναι από μόνος του μια πηγή έμπνευσης κι ένας από τους πιο σημαντικούς μαέστρους στον κόσμο».

Οι άλλοι για τον Γκουστάβο Χοσέ Αμπρέου, ο ιδρυτής και ψυχή του Ελ Σιστέμα: «Ο Γκουστάβο δοξάζει τη Λατινική Αμερική σε όλο τον κόσμο. Είναι σημαία, είναι σύμβολο». Έσα Πέκα-Σάλονεν, ο Φινλανδός μαέστρος και συνθέτης, Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Φιλαρμονικής του Λος Άντζελες την περίοδο 1992-2009: «O Γκουστάβο δεν ενδιαφέρεται για την εξουσία. Ενδιαφέρεται για τη μουσική. Αυτή ακριβώς είναι και η σωστή προσέγγιση. Καταφέρνει να σαγηνεύσει τους μουσικούς κι έτσι εκείνοι παίζουν καλά για χάρη του, αντί να εξαναγκάζονται να το κάνουν». Σερ Σάιμον Ρατλ, Διευθυντής της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Βερολίνου: «Ο Γκουστάβο είναι ο πιο εκπληκτικά προικισμένος μαέστρος που έχω γνωρίσει ποτέ». Μισέλ Ζουκόφσκι, πρώτο κλαρινέτο, Φιλαρμονική του Λος Άντζελες: «Όταν διευθύνει έχεις την αίσθηση ότι το κομμάτι γράφεται εκείνη τη στιγμή, ότι το συνθέτει ο ίδιος εκείνη τη στιγμή που το διευθύνει. Πετάει το παρελθόν. Δεν δεσμεύεσαι από το πώς υποτίθεται ότι πρέπει να είναι η ερμηνεία. Με μια έννοια, όλο αυτό θυμίζει τζαζ».

[10 Iουνίου 2010] #19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 15

McSistema

Ένας Έλληνας συνθέτης παρατηρεί από απόσταση τα «θαύματα», την αναγκαιότητά τους και τους μηχανισμούς που τα παρήγαν...

Aπό τον Xαράλαμπο Γωγιό*

Η σύγχρονη ιστορία της Βενεζουέλας προσφέρει μια σειρά από ενδιαφέρουσες προκλήσεις για τους σκεπτικιστές. Τόσο η «Μπολιβαριανή Επανάσταση» του Ούγκο Τσάβες, αυτό το θρασύ κράμα λαϊκισμού, αυταρχισμού και αυθεντικής σοσιαλιστικής πνοής, όσο και το «μουσικό θαύμα» που αποτελεί το Κρατικό Ίδρυμα για το Εθνικό Σύστημα Νεανικών και Παιδικών Ορχηστρών της Βενεζουέλας (FESNOJIV) συνιστούν, το καθένα με τον τρόπο του, από μια εικονογράφηση του διαφημιστικού σλόγκαν της εταιρείας ενδυμάτων Diesel (“Smart may have the brains, but stupid has the balls”), καλώντας ακόμη και τους πλέον κυνικούς από εμάς να αναπροσδιορίσουν τις προκαταλήψεις τους για τις «ορθές» αναλογίες ανάμεσα στον πραγματισμό, τον ιδεαλισμό, την αφέλεια και την ευγένεια. Στον ιστότοπο του FESNOJIV διαβάζω με έκπληξη πως ο εμπνευστής της μουσικοπαιδαγωγικής μεταρρύθμισης της Βενεζουέλας, Χοσέ Αντόνιο Αμπρέου γεννήθηκε «μια 7η Μαΐου (...), την ευλογημένη ώρα της αυγής». Η διατύπωση μπορεί να μην είναι εξίσου ακραία με εκείνη των βιογράφων του Υπέρτατου Ηγέτη της Βόρειας Κορέας, Κιμ Γιονγκ Ιλ (του οποίου η γέννηση προαναγγέλθηκε από ένα χελιδόνι, ένα διπλό ουράνιο τόξο και ένα νέο αστέρι στον ουρανό), ωστόσο ο μεσσιανικός τόνος είναι και σ’ αυτή την περίπτωση ορατός, αναμφισβήτητος – και συγκινητικά ειλικρινής: ο Αμπρέου είναι ο «σπορέας της ελπίδας», το FESNOJIV αποκαλείται «Το Σύστημα» (El Sistema) και η «φιλοσοφία» του περιλαμβάνει διακηρύξεις («Στο παρελθόν, η τέχνη ήταν ζήτημα των λίγων για τους λίγους, και αργότερα των λίγων για τους πολλούς. Σήμερα, είναι ζήτημα των πολλών για τους πολλούς») των οποίων το «κιτς» θα έκοβε την ανάσα – αν η αλήθεια τους δεν ήταν τόσο καταφανώς βιωμένη και ριζωμένη στην ιστορία και

την πραγματικότητα του τόπου. Τίποτε δεν θα είχε σημασία αν το «Σύστημα», στην τριακονταπενταετή του πορεία, δεν είχε σημειώσει τη συγκλονιστική επιτυχία που αδιαμφισβήτητα έχει. Πέρα από απλώς ένα πρωτοποριακό σύστημα μουσικής εκπαίδευσης, το όραμα που ο οικονομολόγος Αμπρέου έθεσε σε δράση το 1975 με την ίδρυση της πρώτης Εθνικής Νεανικής Συμφωνικής Ορχήστρας της Βενεζουέλας δεν ήταν τίποτε λιγότερο από την ολοκληρωτική αναδιάρθρωση της κοινωνίας κατά τα δομικά πρότυπα της συμφωνικής ορχήστρας, η οποία, κατά την άποψή του, αποτελούσε υπόδειγμα της ιδανικής κοινωνικής οργάνωσης: ένα περιβάλλον ελεύθερης, δημιουργικής συμμετοχικότητας, όπου κάθε μέλος είναι ταυτόχρονα υπεύθυνο για την προσωπική του βελτίωση, τον ιδιαίτερο ρόλο του στο σύνολο και τη συνεργατική πραγμάτωση του συλλογικού στόχου. Σε μια κίνηση στρατηγικής σημασίας, το Σύστημα τέθηκε εξαρχής υπό την αιγίδα όχι του Υπουργείου Πολιτισμού, αλλά των διαφόρων υπουργείων

16 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19 [10 Iουνίου 2010]

κοινωνικής μέριμνας, πράγμα που συνέβαλε αποφασιστικά στη γενναιόδωρη (και απρόσκοπτη, παρά τα χρόνια και τις πολιτικές μεταπτώσεις) οικονομική στήριξη από το κράτος. Αποτέλεσμα: η Βενεζουέλα των 27.000.000 κατοίκων διαθέτει σήμερα πάνω από 180 (!) νεανικές και παιδικές ορχήστρες, χορωδίες και μουσικές ακαδημίες, στις οποίες συμμετέχουν περίπου 350.000 νέοι (στη μεγάλη πλειονότητά τους από χαμηλά κοινωνικά και οικονομικά στρώματα), καθώς και ένα μουσικοπαιδαγωγικό σύστημα-πρότυπο, με σειρά από επίδοξους μιμητές, ακόμη και στις πλέον ανεπτυγμένες χώρες του πλανήτη. Ωστόσο: όσο κι αν το σύστημα του Αμπρέου θριάμβευσε κοινωνικά αξιοποιώντας την «κλασική» μουσική ως δίοδο για τις ικανότητες και τις φιλοδοξίες χιλιάδων νέων πολιτών· όσο κι αν έδρασε ως αποτελεσματικό αντίπαλο δέος στη ζωή του υπόκοσμου και του εγκλήματος· όσο κι αν το σπουδαίο εκπαιδευτικό πρόγραμμα (με σλόγκαν «πρώτα το πάθος, ύστερα η εκλέπτυνση») πριμοδότησε παραμελημένες όψεις της μουσικότητας, όπως η σωματική συμμετοχή, η ομαδικότητα και η άρρηκτη διαπλοκή ζωής και μουσικής, παράγοντας εντέλει έναν συλλογικό ήχο απροσδόκητου αισθησιακού πλούτου και γενναιοδωρίας: η εξαγωγή της Βενεζουελομανίας και η εξιδανίκευση του Συστήματος θεωρώντας το ως «το μέλλον της κλασικής μουσικής»1 θέτει μια σειρά από ανησυχητικούς κινδύνους, η αντιμετώπιση των οποίων απαιτεί την κινητοποίηση του συνόλου της ευαισθησίας και της κριτικής μας αντίληψης. Δεν είναι τυχαίο που η διεθνής παράκρουση άρχισε πάνω-κάτω παράλληλα με τις ηχογραφήσεις (για την Deutsche

Grammophon!) του πιο εκλεπτυσμένου «προϊόντος» του Συστήματος, της Ορχήστρας Νέων «Σιμόν Μπολίβαρ» υπό τον Γκουστάβο Ντουνταμέλ, σπουδαίο μεν αρχιμουσικό, αλλά επίσης νέο, ωραίο, εξωστρεφή, με εξωτική σύζυγο... Το «πάθος» και η «αυθεντικότητα» των νέων μουσικών της Βενεζουέλας όξυνε τα συμπλέγματα για τη δική μας αλλοτρίωση, λυτρώνοντας ταυτόχρονα με βολικό τρόπο την κληρονομιά της κλασικής μουσικής από τις κατηγορίες για ελιτισμό. Η ευρωαμερικανική νευρωτική λατρεία του ρομαντικού πρωτογονισμού έδειξε εδώ το χειρότερό της πρόσωπο, απειλώντας να αφομοιώσει το «θαύμα» της Βενεζουέλας στο αγοραίο, παγκοσμιοποιημένο, καπιταλιστικό πρότυπο της τέχνης-ως-καταναλώσιμου-αγαθού: στο ακριβές αντίθετο δηλαδή από το όραμα του Αμπρέου – μέσα στο οποίο, όμως, καλώς ή κακώς, εμείς ζούμε! Ποια είναι, λοιπόν, η ευθύνη μας ως Ευρωπαίων ακροατών; Κατά τη γνώμη μου, να αντιμετωπίσουμε το θρίαμβο της Βενεζουέλας ως αυτό που είναι, δηλαδή το επίτευγμα ενός λαού που πρότεινε με τόλμη και φαντασία τις δικές του λύσεις στα δικά του προβλήματα, επενδύοντας, επιπλέον, σε υποδομές και όχι σε πυροτεχνήματα και εντυπωσιασμούς. Το «Σύστημα» έσπειρε, με υπομονή και πίστη, για το μέλλον. Ας μην το αντιμετωπίσουμε ως το νέο χάμπουργκερ με εξωτική εσάνς. s *O Xαράλαμπος Γωγιός είναι συνθέτης όπερας. 1

Drew McManus, “The Future Of Classical Music Is In Venezuela”, The Partial Observer, Ιούλιος 2005.

MOYΣIKH

τζέιμς τιερέ

Ο Τζέιμς Τιερέ, στα 36 του χρόνια, έχει μαγέψει όλο τον κόσμο με το παράξενο για πολλούς είδος θεάτρου που υπηρετεί. Σόουμαν, ακροβάτης, σχοινοβάτης, μάγος, μίμος, χορευτής, βιολιστής και σκηνοθέτης. Aπό τον Νικόλα Ζώη

O PAOYΛ ΣTHN EPHMIA Σκηνή από την παράσταση του Tζέιμς Tεριέ που, πριν ανεβεί στην Aθήνα, είναι ήδη δημοφιλέστατη σε πολλές πόλεις της Eυρώπης. Tο ιδιότυπο θέαμα του καλλιτέχνη, τσίρκο, θέατρο και βαριετέ μαζί, ξετυλίγεται σε έναν ερημικό κόσμο, γεμάτο παράξενα πλάσματα.

“

γνωρίστε μαζί μου σπάνια θηρία που κανείς δεν πρέπει να συναναστρέφεται

Θεατρο και τΣιρκο μαζι O Tζέιμς Tιερέ σε μια σκηνή από τον Pαούλ, την παράσταση που υπογράφει και στην οποία πρωταγωνιστεί και που, από τις 14 ώς τις 19 Iουνίου, φιλοδοξεί να κερδίσει τις καρδιές των Aθηναίων.

ΔPΩMENO

Μητέρα του ήταν η χορεύτρια και σχεδιάστρια Βικτόρια Τσάπλιν. Η Βικτόρια και ο Ζαν-Μπατίστ είχαν γνωριστεί, αγαπηθεί και στη συνέχεια «κλεφτεί» και γύριζαν τον κόσμο με το τσίρκο, παρουσιάζοντας το νούμερό τους. Οι συνθήκες άρχισαν να διαμορφώνουν τον καλλιτεχνικό χαρακτήρα του γιου τους. Αν και ο θίασος των γονιών του επέστρεφε πάντα στη Βουργουνδία, ο ίδιος δεν μεγάλωσε κάπου συγκεκριμένα. Με τον καιρό, την έννοια «σπίτι» έπαιρνε όποιο μέρος τον έκανε να νιώθει άνετα και ξεκούραστα, είτε βρισκόταν στην Ιταλία είτε στην Αυστραλία και την Αγγλία. Όταν το καραβάνι των γονιών του έκανε στάση για λίγες μέρες σε κάποια πόλη, ο Τζέιμς, ενθουσιασμένος με το περιβάλλον του, έμενε πάντα με την αδερφή του σε κάποιο μικρό δωμάτιο κι αυτό του ήταν αρκετό. Όπως είπε πρόσφατα, «το “σπίτι”, το “κέντρο”, έμενε πάντα το ίδιο, αλλά μετακινούνταν σε διαφορετικά μέρη. Και η διακόσμηση άλλαζε κάθε φορά που άνοιγες την πόρτα». Σχολείο πήγαινε όταν επέστρεφε στη Βουργουνδία, για να επιβεβαιώσει ότι οι συμμαθητές του τον έβλεπαν σαν να έπεσε από άλλο πλανήτη. Όταν η τουρνέ έφτανε σε κάποια μεγάλη πόλη, ο Τζέιμς και η αδερφή του έβρισκαν κάποιον δάσκαλο, η μεγαλύτερη επιρροή όμως ήταν οι γονείς του και η δουλειά τους. Οι οποίοι στο μεταξύ είχαν ιδρύσει το Cirque Imaginaire της Βουργουνδίας, το οποίο καινοτόμησε στα τέλη της δεκαετίας του ’70 σαν ένα τσίρκο χωρίς εκπαιδευμένα ζώα ή πριονίδι. Ήταν ο πρόδρομος του Cirque Invisible, του Αόρατου Τσίρκου, που θυμούνται από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 οι Βρετανοί θεατρόφιλοι και που το 2009 είχε φιλοξενηθεί στην Ελλάδα από το Ελληνικό Φεστιβάλ. Ο Τζέιμς πέρασε τότε από τη ζωή του τσίρκου, από τα ζώα, την τέντα και τους ακροβάτες, σε κάτι πιο θεατρικό. Και όταν πια άρχισε να μεγαλώνει, δεν δυσκολεύτηκε να πάρει την απόφασή του. Έπρεπε είτε να περιφρονήσει την καταγωγή του, ασκώντας ένα βαρετό επάγγελμα, ή να αδράξει τη δική του καλλιτεχνική μοίρα. «Όταν έφτασα στην ηλικία που αρχίζεις να σκέφτεσαι διάφορα πράγματα αυτό που κυριαρχούσε ήταν το θέατρο», θα πει πολύ αργότερα. Τα πρώτα του βήματα έξω από το προστατευτικό κουκούλι του θιάσου των γονιών του περιλάμβαναν μια εμφάνιση στην ταινία Tο βιβλίο του Πρόσπερο του Πίτερ Γκρίναγουεϊ και συνεργασίες με τον Μπενό Μπεσόν και τον Μπομπ Ουίλσον. Σύντομα όμως ο Τιερέ ξαναμπήκε στην τροχιά του θεάτρου και του τσίρκου. Το 1998 ίδρυσε τη δική του θεατρική ομάδα (με την μητέρα του Βικτόρια στο σχεδιασμό των κουστουμιών και των σκηνικών μέχρι σήμερα), την Compagnie de l’Hanneton («Ο θίασος της χρυσόμυγας), την οποία βάφτισε με το παρατσούκλι που του είχαν δώσει ο γονείς του όταν εκείνος έτρεχε γύρω γύρω σαν τρελός. Η πρώτη παραγωγή του το 1998, το La Symphonie du Hanneton, περιόδευσε σε

ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη, κερδίζοντας τις επευφημίες των κριτικών και πυροδοτώντας τη φήμη του Τιερέ ως δημιουργού ενός εκθαμβωτικού «ακροβατικού» θεάτρου, εμποτισμένου με ονειρική αισθητική. Το La Veillée des Abysses του 2003 δημιουργήθηκε με αφορμή το βιβλίο The Life of Bees του Μορίς Μέτερλινκ, που απέδιδε τεράστια σημασία στο αγαπημένο έντομο του συγγραφέα και που ενέπνευσε τον Τιερέ. Ήταν ένα σόου που άλλαζε κάθε νύχτα, αντανακλώντας, όπως είχε πει ο δημιουργός του, τον τρόπο που έβλεπε και εκείνος τα πράγματα.

“

Όταν

έφτασα στην ηλικία που

“

Τζέιμς Τιερέ μπορεί να πάρει μια απλή ξύλινη καρέκλα, να τη στριφογυρίσει, να κυλιστεί στο πάτωμα μαζί της, χωρίς να επιτρέψει στο λαστιχένιο σώμα του να εκφράσει το παραμικρό παράπονο. Είναι ένα κόλπο που σκαρφίστηκε, όταν μετά από μια πρόβα που δεν είχε πάει και τόσο καλά, άρχισε να αυτοσχεδιάζει προσπαθώντας να ξορκίσει την κακή του διάθεση. Οι συνειρμοί προκύπτουν αβίαστα. Ακόμα και αν κάποιος αγνοεί ότι ο Τζέιμς Τιερέ έλκει την καταγωγή του από τον Τσάρλι Τσάπλιν, ίσως καταφέρει με μια πιο προσεκτική παρατήρηση να το μαντέψει. Έστω και αδιόρατο, έχει κάτι από τον παππού του, όχι κυρίως στα φυσικά του χαρακτηριστικά, όπως τα φρύδια και το μέτωπο, αλλά σε αυτό που εκπέμπει. Στον παιχνιδιάρικο τρόπο με τον οποίο δίνει ζωή στο πιο κοινότοπο και ευτελές αντικείμενο. Όταν κάνει μια μάζα από άχυρο να αψηφά τη βαρύτητα ή όταν μεταμορφώνει σκοινιά σε νερό, τσιμέντο ή σε δέντρα. Αλλά και στα «ταχυδακτυλουργικά» του κορμιού του. Ο Τιερέ μπορεί να «φάει» μουσική, να παίξει ξέφρενα παρέα με ένα πάπλωμα ή να περπατήσει στο μπροστινό μέρος της σκηνής, στο κάθετο τμήμα του. Είναι ταυτόχρονα σόουμαν, ακροβάτης, σχοινοβάτης, μάγος, μίμος, χορευτής, βιολιστής και σκηνοθέτης. Πάνω από όλα είναι ένας περφόρμερ, με οξυμένο το ένστικτο του διασκεδαστή. Αυτό είναι το χαρακτηριστικό που στα μάτια του κοινού τον συνδέει με τον παππού του, ενώ στον ίδιο έδωσε την ώθηση να χαράξει το προσωπικό του δημιουργικό μονοπάτι. Ήταν εξάλλου μόνο τριών χρονών όταν το 1977 πέθανε ο Τσάρλι Τσάπλιν και σήμερα ο Τιερέ, έχοντας πάρει πλέον τον δικό του δρόμο, αμφιβάλλει φυσικά για το αν οι αναμνήσεις από τον παππού του είναι αληθινές ή απλώς τις έχει ακούσει. Πολλοί ίσως να είχαν τρομοκρατηθεί στη θέση του, αυτός όμως όχι. «Καταλαβαίνω», έχει πει σε συνέντευξή του, «ότι αυτό σκέφτονται όλοι, εμένα όμως ποτέ δεν με επηρέασε ουσιαστικά. Αλλιώς δεν θα είχα ξεκινήσει καν. Θα ένιωθα διαρκώς ότι πρέπει να αποδείξω την αξία μου». Ο Τζέιμς Τιερέ γεννήθηκε στη Λοζάνη το 1974 και η παιδική του ηλικία μόνο συνηθισμένη δεν ήταν. Έμαθε να περπατάει δίπλα σε άγρια ζώα και μέσα σε καμαρίνια. Από την ηλικία των τεσσάρων, μαζί με την τρίχρονη αδερφή του Αουρέλια, εμφανιζόταν σε θέατρα της Ευρώπης και της Αμερικής, υποδυόμενος μια βαλίτσα με πόδια που έτρεχε πάνω-κάτω. Όταν οι συνομήλικοί του έπεφταν από το ποδήλατο, εκείνος εξασκούνταν στα ακροβατικά, στη μουσική, τις ξένες γλώσσες και σε πολλά ακόμα. Πατέρας του ήταν ο Ζαν-Μπατίστ Τιερέ, ένας ηθοποιός που άφησε την καριέρα του στο γαλλικό θέατρο για να αφοσιωθεί στο βαριετέ και να γίνει κλόουν τσίρκου.

αρχίζεις να σκέφτεσαι διάφορα πράγματα,

αυτό που κυριαρχούσε ήταν το θέατρο

Η καθιέρωση, ήρθε με το Au revoir parapluie του 2007. Για μία ακόμη φορά, ο Τιερέ ανάδευε το τσίρκο, το χορό, την παντομίμα, τους κλόουν, τη μαγεία και ένα σωρό άλλα συστατικά σε ένα αλλόκοτο αλλά ιδιοφυές σύνολο. Ήταν ένα σόου «για τη ζωή, την ελπίδα, την απόδραση, την επιμονή», που για μία ακόμη φορά δύσκολα μπορούσε να περιγραφεί σε κάποιον που δεν είχε ξαναδεί δουλειά του δημιουργού του. Η πρωτοτυπία του σε σχέση με τα προηγούμενα έργα ήταν ότι εδώ οι χαρακτήρες ήταν κάπως πιο ορατοί. Είχαν ταυτότητα, κίνητρα και επιθυμίες, όχι όμως χωρίς να συγκλίνουν σε ένα αποτέλεσμα που, όπως και παλιότερα, συνδύαζε το ολοκληρωτικό χάος επί σκηνής με τον απόλυτο έλεγχο. Και το 2009 ήρθε ο Ραούλ. Τι θέλει να πει αυτή τη φορά ο ποιητής; «Να σας εκφράσω την επιθυμία μου να χορέψω ελεύθερα, να λαχταράω να μιλήσω, να γκρεμίσω τους τοίχους, να τρέξω να βοηθήσω, να κάνω τα σκοινιά να τρίξουν, να καλπάσω με χέρια και πόδια, να κοιμηθώ όρθιος αλλά καλά ξαπλωμένος, να γνωρίσω σπάνια θηρία που κανείς δεν πρέπει να συναναστρέφεται, να σκυλοβρίσω την ωραία μουσική, να ελευθερώσω το αστέρι, να χαστουκίσω τις κακές μου σκέψεις…», γράφει στην επιστολή του προς το κοινό ο Τζέιμς Τιερέ. Πράγματι, ο Ραούλ είναι κάτι παραπάνω από μια παράσταση σωματικού θεάτρου ή μια ιστορία ενός ανθρώπου μόνου σαν τον Ροβινσώνα, που αντιμετωπίζει έναν εισβολέα. Είναι μια δημιουργία ζεστή και ανθρώπινη, που δύσκολα εντάσσεται σε κατηγορίες. Και που συνεχίζει ένα είδος που έχει τις ρίζες του στην παράδοση του βαριετέ. Την οποία ο Τιερέ, όσο και αν θυμώνει όταν επιμένουν να τον συγκρίνουν μόνο με τον παππού του, τον Tσάρλι Tσάπλιν, δεν ξεχνάει: «Η παράδοση», λέει, «είναι σαν ένας δυνατός άνεμος στην πλάτη σου. Δεν του δίνεις μεγάλη σημασία, αλλά τον νιώθεις». s

Info Τζέιμς Τιερέ, Ραούλ Ο Τζέιμς Τιερέ, χορευτής, ακροβάτης και μίμος, αφηγείται την ιστορία του Ραούλ, που απολαμβάνει φιλήσυχα τη ζωή του σ’ ένα ερημικό τοπίο. Ένας κόσμος παραμυθένιος με αλλόκοτα πλάσματα. Θέατρο Rex – Σκηνή Κοτοπούλη 14 - 16, 18 & 19 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: €20, €10 (φοιτητικό)

[10 Iουνίου 2010] #19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 19

Ξένια Kαλογεροπούλου

φεγγαράκι μου

Λαμπρό Aπό την Kατερίνα Kόμητα

H αγαπημένη ηθοποιός υπενθυμίζει για ακόμη μία φορά πως οι ενήλικοι δεν διαφέρουν και τόσο πολύ από τα παιδιά.

Ηθοποιός, συγγραφέας και μεταφράστρια, η Ξένια Καλογεροπούλου είναι ένας άνθρωπος πολυδιάστατος και έτσι πρέπει να ιδωθεί και μέσα από μια συνέντευξη. Αφορμή για τη συζήτησή μας η παράσταση Έλα-έλα που ετοιμάζεται να ανεβάσει στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Μια ιστορία για μια γυναίκα (ή μήπως κορίτσι;) που ψάχνει αυτό το «κάτι» που της λείπει κι ένα αλλόκοτο φεγγάρι που θα παίξει μαζί της. Μια ιστορία που θα ειπωθεί σχεδόν χωρίς λόγια, σε ένα κοινό που μόλις έχει αρχίσει να μιλάει και να επικοινωνεί. Φτάσαμε στα ανείπωτα· μην πετάξεις τίποτα…

Πώς γεννήθηκε η ιδέα του Έλα-έλα; Κάποτε άκουγα που μιλάγανε για παραστάσεις για βρέφη και μου φαίνονταν σαχλαμάρες. Μέχρι που, προ ετών, πήγα στη Ρώμη και είδα μια παράσταση του θιάσου Κισμέτ που λεγόταν Τα μικρά μυστήρια. Ειλικρινά ήταν από τα πιο ωραία πράγματα που είχα δει στη ζωή μου. Επί σκηνής υπήρχε μια κοπέλα που μιλούσε κάπως ακατάληπτα, τραγουδούσε και παράλληλα ζύμωνε ψωμί. Όταν το έψησε, το έκοψε κομματάκια και το ακούμπησε χάμω· κι όλα αυτά μέσα σε μία απόλυτη σιωπή των βρεφών. Η κοπέλα έκανε μια μεγάλη παύση και ύστερα από λίγο κάποιο μωράκι κοίταξε γύρω να βεβαιωθεί αν το βλέπει κανείς και μετά τσάκωσε ένα κομματάκι ψωμί και άρχισε να το μασουλάει· και μετά άλλο ένα μωρό, κι άλλο ένα. Ύστερα από λίγο είχες 20 παιδάκια να μασου-

#19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 21

νανι νανι Σκηνή από τον παραμυθένιο μονόλογο (χωρίς λόγια) της Ξένιας Kαλογεροπούλου Έλα-έλα.

λάνε ψωμάκι σε μια απόλυτη σιωπή… Από τότε λοιπόν ονειρευόμουν να κάνω κάτι για μωρά, αλλά δεν είχα κάποια συγκεκριμένη ιδέα. Πέρυσι είδα στην Μπολόνια ένα φεστιβάλ μόνο για μωρά. Γυρίζοντας πίσω, ξαφνικά, μου’ ρθε η ιδέα για το Έλα-έλα. Και όταν κάθισα να γράψω το έργο ξεπήδησε από μέσα μου ολόκληρο σαν ένα θαύμα. Κι αυτή ήταν η πρώτη φορά που έγραψα κάτι για να το παίξω εγώ. Τα Έλα-έλα ακουμπά πάρα πολύ μέσα μου· περιέργως είναι πολύ προσωπικό. Πείτε μας δυο λόγια για την υπόθεση. Βασίζεται πολύ σε ένα κοινό τόπο όλων μας: πολλές φορές λέμε: «ναι, καλά είμαι, αλλά κάτι θέλω, κάτι μου λείπει...». Η πρωταγωνίστρια έχει πέσει να κοιμηθεί αλλά κάτι θέλει, κάτι της φταίει… Εμφανίζονται μπροστά της διάφορα πράγματα, ένα κουτί που δεν έχει τίποτα μέσα, μια σοκολάτα άδεια, όμως τίποτα από όλα αυτά δεν είναι αυτό που επιθυμεί. Κάποια στιγμή εμφανίζεται στο παράθυρό της ένα φεγγάρι, λίγο αλλόκοτο· ένα φεγγάρι που κουνιέται, που πάει κι έρχεται. Αυτή στην αρχή τρομάζει και μετά αρχίζει ένα παιχνίδι μαζί του. Μετά από διάφορα παιχνίδια, αποχωρισμούς και επιστροφές, το φεγγάρι γίνεται μικρό και μπαίνει στην παλάμη της. Τότε

εκείνη το καταπίνει ευτυχισμένη που πια το έκανε δικό της για πάντα. Λίγο αργότερα όμως το ξαναβλέπει να εμφανίζεται και να την κοιτάζει από ψηλά… Η ιδέα του φεγγαριού-συμπρωταγωνιστή πώς προέκυψε; Το 1972 στην πρώτη παράσταση που έκανα για παιδιά, μεταξύ άλλων, έπαιζε και ο Μηνάς Χατζησάββας που έκανε έναν κλόουν. Θυμάμαι του είχα ζητήσει την ώρα του διαλείμματος να κάνει κάτι πάνω στη σκηνή για να κρατάει το ενδιαφέρον των παιδιών. Και πράγματι ο Μηνάς έκανε διάφορα γουστόζικα πράγματα. Μια μέρα ο ηλεκτρολόγος του πέταξε από μακριά έναν προβολέα κι ο Μηνάς άρχισε να κυνηγάει το φως του. Το φως σκαρφάλωνε πάνω κι ο Μηνάς το ακολουθούσε· κατέβαινε κάτω, πηδούσε κι εκείνος κάτω. Ήταν πραγματικά πολύ απολαυστικό και τα παιδιά ξετρελάθηκαν. Αυτό το είχα πάντα στο μυαλό μου, όταν όμως μου ήρθε η ιδέα πως το φως θα μπορούσε να είναι φεγγάρι ενθουσιάστηκα! Βέβαια τότε δεν είχα καταλάβει τη δυσκολία να παίζεις μαζί με ένα φεγγάρι που είναι βίντεο. Το φεγγάρι είναι κάτι που εξάπτει τη φαντασία των παιδιών... Α, ναι, τα παιδιά παθιάζονται πάρα

22 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19 [10 Iουνίου 2010]

πολύ με τα φεγγάρια. Ο μικρός εγγονός μας παρακολούθησε την πρόβα και με είδε να χαϊδεύω το φεγγάρι, να το παίρνω στο κρεβάτι μου αγκαλιά. Όταν λοιπόν τον ρώτησαν τι είδε στην πρόβα, τους είπε πως «είδα την Ξένια να κυνηγάει ένα φεγγάρι, που ήταν ο παππούς...». Το έργο απευθύνεται σε παιδιά από 2 έως 5 ετών. Αλήθεια, τα παιδιά σε τόσο μικρή ηλικία τι αντιλαμβάνονται βλέποντας θέατρο; Από τη δουλειά που κάνουμε στο εργαστήρι βλέπω ότι τα παιδιά δεν πολυμιλάνε, δεν λένε τι αισθάνθηκαν βλέποντας κάτι. Αλλά από την άλλη, νομίζω ότι δεν κάνει και να τα ρωτάμε… Γιατί δεν κάνει; Γιατί αυτό που θα μας απαντήσουν γίνεται τόσο συγκεκριμένο που φτωχαίνει, ενώ στην πραγματικότητα είναι πολύ πιο πλούσιο. Έχετε επιχειρήσει ποτέ να γράψετε θέατρο για ενήλικο κοινό; Δοκίμασα μια φορά αλλά δεν μου βγήκε. Φαίνεται με εμπνέει πιο πολύ ο κόσμος που φτιάχνω για τα παιδιά. Όμως υπάρχει κι ένας πρακτικός λόγος γι’ αυτή την επιλογή μου. Βλέπετε, η Μι-

κρή Πόρτα χρειάζεται έργα για παιδιά. Αυτά τα έργα θα μπορούσε να μην είναι δικά σας απαραιτήτως. Θα μπορούσατε να τα πάρετε έτοιμα. Εμ, δεν μας αρέσουν τα έτοιμα, βλέπεις… Είμαστε και περίεργοι… Εντάξει, κάποια μας αρέσουν, αλλά όχι αρκετά. Γενικά είναι δύσκολο να βρεις έργα που να συμφωνούν με αυτό που θέλεις. Και τι είναι αυτό που σας αρέσει; Εν τέλει ποια είναι η πρόθεσή σας όταν γράφετε; Α, αυτό είναι πολύ δύσκολο να το εξηγήσω. Τότε μήπως είναι πιο εύκολο να μου πείτε τι θέλετε να αποφύγετε; Ναι, αυτό είναι πολύ εύκολο. Θέλω να αποφύγω τον διδακτισμό, τη φλυαρία, την ψευτιά, τη γλυκερότητα, το να είναι μονοδιάστατα τα πράγματα. Θέλω οι παραστάσεις μας να έχουν αισθητικό αλλά και θεατρικό ενδιαφέρον, κι όχι μόνο για τα παιδιά αλλά και για τους μεγάλους. Αν καταλαβαίνω καλά αντιμετωπίζετε το παιδικό κοινό όπως θα αντιμετωπίζατε το ενήλικο; Όταν γράφω ποτέ δεν έχω στο μυαλό

ΘEATPO

Άραγε, υπάρχει καλό και κακό παιδικό κοινό, όπως λέμε αντίστοιχα για το ενήλικο; Ναι, υπάρχει διαφορά από κοινό σε κοινό. Ωστόσο, νομίζω πως αυτές οι διαφορές δεν αφορούν τόσο τα ίδια τα παιδιά, αλλά τους γονείς που τα συνοδεύουν. Γιατί οι γονείς είναι που δίνουν τον τόνο. Πείτε μου κάτι που έχετε ονειρευτεί για το παιδικό θέατρο στην Ελλάδα. Αυτό που ήταν πολύ ενδιαφέρον και που πια δεν μπορεί δυστυχώς να γίνει, για λόγους οικονομικούς, είναι το εξής: Ο Γιώργος Λούκος μου είχε ζητήσει να διαλέγω παιδικές παραστάσεις από όλο τον κόσμο, ώστε να υπάρχει κι ένα μικρό παιδικό φεστιβάλ στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Αυτό το έκανα για δυο χρόνια, χωρίς αμοιβή φυσικά – άλλωστε τα ταξίδια που έκανα ήταν για μένα σπουδαίο δώρο. Όλη αυτή η αναζήτηση ήταν μια διαδικασία πολύ κοπιαστική, που όμως μου άρεσε πάρα πολύ. Πιστεύω ότι, αν κάποια στιγμή συνέλθουμε οικονομικά, θα ήταν πολύ ωραίο να γίνει ένα παιδικό φεστιβάλ μέσα στο Φεστιβάλ. Μιλώντας για ταξίδια, αλήθεια, πώς είναι να βλέπεις τον Οδυσσεβάχ να παίζεται σε οκτώ διαφορετικές γλώσσες; Δεν τις έχω δει όλες, αλλά δεν μου είναι ποτέ ευχάριστο. Ορισμένες παραστάσεις ήταν πάρα πολύ απογοητευτικές. Για παράδειγμα, στη Γαλλία είδα μια παράσταση εξαίσια αισθητικά, η οποία όμως κατά τη γνώμη μου δεν έβγαζε το έργο. Είναι λίγο τραυματικό όλο αυτό. Τον Οδυσσεβάχ τον ανέβασαν και στο Αράντ της Ρουμανίας. Πολύ εντυπωσιακό! Α, έχω μια αστεία ιστορία να σου πω γι’ αυτό: Όταν ήταν να το ανεβάσουν στη Ρουμανία επικοινώνησαν μαζί μου για να ζητήσουν την άδεια. Μου είπαν «ξέρετε βέβαια, από λεφτά μην ζητήσετε, γιατί δεν υπάρχουν…». Τους είπα ότι «δεν πειράζει, αρκεί να με καλέσετε να δω την παράσταση. Πράγματι λοιπόν, με φιλοξένησαν στη βίλα που έμενε, πριν την ανατροπή του καθεστώτος, η κυρία Τσαουσέσκου. Ήταν μια καταπληκτική βίλα με πολυελαίους, κρύσταλλα, με λίγα λόγια υπερπολυτελής. Κάποια στιγμή τηλεφώνησα στη μητέρα μου για να της πω ότι έφτασα καλά. Με ρώτησε λοιπόν πώς περνάω και αν με περιποιήθηκαν. Της απάντησα πως «για να καταλάβεις πόσο πολύ με περιποιήθηκαν με βάλανε στη βίλα της κυρίας Τσαουσέσκου». Την άλλη μέρα που την ξαναπήρα τηλέφωνο ακολούθησε ο εξής διάλογος: – «Τι γίνεται;», με ρωτάει, «σε περιποιή-

ΘEATPO

“

θηκε η κυρία Τσαουσέσκου;». – «Όχι μανούλα δεν με περιποιήθηκε…». – «Γιατί;». – «Γιατί την τουφεκίσανε…». – «Και γιατί την τουφεκίσανε;». – «Ε… χρειαζόντουσαν τη βίλα…».

παιδιά, έχει κι ένα ελάττωμα: είναι λίγο πρωτότυπο…». Κι αυτό το περιστατικό, πέρα από αστείο, είναι πολύ χαρακτηριστικό μιας εποχής που οι παραγωγοί ήθελαν κάθε ταινία να είναι μία από τα ίδια, για να είναι σίγουροι ότι θα αρέσει στον κόσμο.

Έχετε πράγματι χιούμορ κι αυτό είναι αληθινή έκπληξη για κάποιον που όπως εγώ σας γνώρισε κυρίως μέσα από την κινηματογραφική σας καριέρα. Θέλω να σας κάνω μια δύσκολη ερώτηση και παρακαλώ ας μην παρεξηγηθώ: Στο σινεμά παίζατε ένα συγκεκριμένο είδος κοριτσιού. Ένα πλάσμα πανέμορφο, ήρεμο, αλλά και κάπως απόμακρο, θα ’λεγε κανείς στιγμές στιγμές ψυχρό. Ήσασταν έτσι και στην πραγματική σας ζωή ή μέσα στο σινεμά που κάνατε; Καταρχάς εκείνη την εποχή δεν είχα σκεφτεί τι κάνω και γιατί το κάνω. Κανένας μας δεν σκεφτότανε. Για παράδειγμα, κάναμε ένα διάλειμμα να φάμε. Ποτέ δεν καθόμασταν να μιλήσουμε για την ταινία που κάναμε ή γιατί την κάναμε. Όλοι ήταν με ένα ρολόι στο χέρι και κοιτούσαν την ώρα πότε θα φύγουνε. Από ένα σημείο και μετά έγινα έτσι κι εγώ, γιατί είχα άλλα στο νου μου, το θέατρο κυρίως. Αυτό που λες εσύ «ψυχρό», αφορά κυρίως τις δραματικές ταινίες. Στις κωμικές είμαι πολύ πιο ζωντανή και παρούσα γιατί το διασκεδάζω. Όταν όμως έπαιζα τα μελό, τα οποία τα θεωρούσα πολύ γελοία, ήμουν απόμακρη από μέσα μου.

Θα θέλατε να ξαναγυρίσετε στο σινεμά και με ποιες προϋποθέσεις; Θα ήθελα να παίξω και η αλήθεια είναι πως μου έχουν κάνει αρκετές προτάσεις. Απλώς σε κάθε μία από αυτές κάτι δεν μου πήγαινε – κάτι στο ρόλο, κάτι στο σενάριο… Ήταν καλές προτάσεις, αλλά θα ήθελα να ξαναγυρίσω με κάτι που να νιώθω πάρα πολύ έντονα ότι θέλω να το κάνω. Αν δεν τύχει, δεν πειράζει.

Διαβάζοντας παλιότερες συνεντεύξεις σας έχω σχηματίσει την εντύπωση ότι δεν ευχαριστηθήκατε καμία από τις σαράντα συνολικά ταινίες που κάνατε. Αγαπώ πάρα πολύ τον κινηματογράφο, ως θεατής καταρχάς και μετά ως καλλιτέχνης. Ο τρόπος όμως που γυρίζαμε εκείνες τις ταινίες ήταν τόσο πρόχειρος και βιαστικός που ειλικρινά ήταν μια σκέτη ταλαιπωρία, ψυχική και σωματική. Γι’ αυτό και δεν έχω καλή ανάμνηση. Βέβαια υπάρχουν εξαιρέσεις, κάποιες καλές στιγμές, αλλά δεν με αφορά πια αυτό το κομμάτι. Ίσως τελικά εκείνο το απόμακρο ύφος σας να έκρυβε μια κριτική ως προς τον τρόπο που γινόταν το σινεμά τότε; Πιθανόν. Δεν ήθελα να είμαι κριτική, χωρίς όμως να το καταλαβαίνω ήμουν. Έλεγα από μέσα μου «τι κάνω εγώ τώρα εδώ;». Θα σου πω ένα αστείο ακόμα. Κάποια στιγμή ένας παραγωγός ζήτησε από μένα και τον Άδωνη Κύρου, με τον οποίο ήμασταν πολύ φίλοι, να του προτείνουμε ένα σενάριο. Φτιάξαμε λοιπόν ένα στόρι –μια αστυνομική κωμωδία ήτανε – και του το πήγαμε. Εκείνος αφού το διάβασε μας είπε επί λέξει: «Είναι πάρα πολύ καλό, έχει ιστορία γερή, έχει και έρωτα, έχει και συγκίνηση, όλα τα ’χει… Αλλά, ρε

Στις κωμωδίες ήμουν ζωντανή και παρούσα, το διασκέδαζα. Όταν όμως έπαιζα τα μελό, τα οποία τα θεωρούσα πολύ γελοία, ήμουν απόμακρη από μέσα μου.

“

μου ότι απευθύνομαι σε παιδιά. Γράφω αυτό που εγώ ως θεατής θα ήθελα να δω. Εμείς οι ενήλικοι και τα παιδιά δεν διαφέρουμε και τόσο...

Σπουδάσατε στην Ακαδημία Δραματικής Τέχνης του Λονδίνου, όμως έχετε δηλώσει ότι θα θέλατε να είχατε μαθητεύσει δίπλα στον Κάρολο Κουν. Η σχολή στην οποία σπούδασα μπορεί να ήταν η καλύτερη της Αγγλίας, αλλά ήταν άθλια. Με δυο λόγια, δεν με δίδαξε τίποτα. Όταν επέστρεψα, τις πρώτες φορές που βγήκα στο θέατρο δεν ήξερα πώς να αντιμετωπίσω τη δουλειά μου. Πολύ αργά άρχισα να αισθάνομαι καλά στη σκηνή. Πρέπει να πω ότι έμαθα πολλά από τους πολύ νεότερούς μου, από το Φασουλή και από το Μοσχόπουλο. Αυτό είναι το είδος της δουλειάς που θα ήθελα να είχα μάθει από την αρχή· μια άλλου είδους αντιμετώπιση ενός κειμένου, μιας θεατρικής στιγμής. Γι’ αυτό και η πιο μεγάλη μου ευτυχία μέχρι τώρα στο θέατρο ήταν Οι μεταμορφώσεις που παίξαμε στο Θέατρο Αμόρε. Εκεί ένιωσα την απόλυτη ευτυχία. Ποια είναι τα συστατικά της απόλυτης ευτυχίας στο θέατρο; Αυτό που μετράει είναι να αισθάνεσαι μια τέλεια επαφή με τους γύρω σου· γιατί το τι κάνεις με τους άλλους είναι που μετράει. Έλεγε η Ντούζε (περίφημη Iταλίδα ηθοποιός): «acting is reacting» (σε ελεύθερη μετάφραση: «να παίζεις είναι να αντιδράς στο παίξιμο του άλλου»). Είναι το τι παίρνεις από τους άλλους και τι τους δίνεις, καταλαβαίνεις; Αυτό εγώ άργησα πολύ να το μάθω. Αγωνιούσα να παίξω εγώ καλά, με απασχολούσε ο εαυτός μου και όχι το σύνολο και η σχέση μου με τους άλλους. Όμως, εάν έχεις τους ιδανικούς συνεργάτες και έναν σκηνοθέτη που σε καταλαβαίνει και τον καταλαβαίνεις, αμέσως δημιουργείται κάτι άλλο, μια ευφορία. Και η φαντασία σου, το μυαλό σου και η ευαισθησία σου είναι συνεχώς παρόντα χωρίς να σε αγχώνουν. Στις Μεταμορφώσεις δεν είχα καθόλου τρακ και όλο αυτό που έκανα εγώ κι αυτό που έκαναν οι άλλοι γύρω μου με κατοικούσε απόλυτα. Όμως αυτά τα πράγματα συμβαίνουν πολύ σπάνια. Αλλά δεν πειράζει, καλύτερα αργά, παρά καθόλου… s

Info Θίασος Μικρή Πόρτα Ξένια Καλογεροπούλου Έλα-έλα Η Ξένια Καλογεροπούλου εμφανίζεται για πρώτη φορά στη σκηνή σε μία παράσταση για παιδιά σε έναν μονόλογο σχεδόν χωρίς λόγια. Θέατρο Πόρτα 19 - 27 Ιουνίου, 12 το μεσημέρι και 18.00 Εισιτήρια: €15, €7 (μειωμένο)

[10 Iουνίου 2010] #19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 23

H Mπιάνκα Kασταφιόρε του Tεν Tεν Του Αντώνη Σακελλάρη

ο «λευκό άσπιλο άνθος», η γκροτέσκα Μπιάνκα Κασταφιόρε είναι μία από τις πιο αξιομνημόνευτες φιγούρες του Τεν Τεν. Ο Ερζέ, λέγεται, εμπνεύστηκε τον κωμικό χαρακτήρα της από την Άινο Άκτε, μια Φινλανδή σοπράνο των αρχών του 20ού αιώνα. Η αιθεροβάμων και μονίμως εκτός τόπου και χρόνου Μπιάνκα εμφανίστηκε σε έξι από τις περιπέτειες του Τεν Τεν, συμπεριλαμβανομένου και του ανολοκλήρωτου, λόγω του θανάτου του δημιουργού του, Αλφ-Αρτ.

Άλλοτε μάστιγα για τον μπεκρή και οξύθυμο καπετάνιο Χάντοκ και άλλοτε σαν ξεκούρδιστος από μηχανής θεός που ξελασπώνει τους τυχοδιώκτες ήρωες, η στρουμπουλή σοπράνο κάνει μερικές από τις πιο αναπάντεχες και αστείες εμφανίσεις στη σειρά του αμφιλεγόμενου κοντού Βέλγου με το πέραν κάθε λογικής όρθιο τσουλούφι. Η φωνή της σπάει κόκαλα, κάνει τα ζώα του δάσους να τρέχουν πανικόβλητα και δεν αφήνει τζάμι όρθιο σε απόσταση πολλών εκατοντάδων μέτρων. Αντικείμενο θαυμασμού για τον βαρήκοο καθηγητή Τουρνεσόλ (ή Κάλκουλους) και κακό σπυρί για τον Χάντοκ, που δεν μπορεί να αντέξει ούτε το τσιριχτό της τραγούδι, ούτε την πληθωρική της περσόνα και την αποκαλεί «ατημέλητο κολεγιόπαιδο». «Κάθε φορά που την ακούω, θυμάμαι τη θύελλα που χτύπησε κάποτε το καράβι μου στις δυτικές Ινδίες». Πρωτοεμφανίζεται με ένα σύντομο πέρασμα στο Σκήπτρο του Βασιλιά Οτοκάρ (1939) και την ξαναβρίσκουμε να τραγουδάει σε ένα βαριετέ (τρίτο όνομα στη μαρκίζα) στις 7 κρυστάλλινες σφαίρες (1948). Στη φανταστική χώρα του ανατολικού μπλοκ, τη Μπορντουρία, στην Υπόθεση Τουρνεσόλ (1956), βοηθάει τον Τεν Τεν και τον καπετάνιο Χάντοκ να δραπετεύσουν από τον παράφρονα αρχηγό της μυστικής αστυνομίας συνταγματάρχη Σποντζ. Στο Τεν Τεν και οι Πίκαρος (1976), κατηγορείται από τον δικτάτορα της επίσης φανταστικής νοτιοαμερικανικής χώρας Σαν Τεόντορο για συνωμοσία

με στόχο να ανατρέψει τη χούντα του. Στη δίκη, αντί υπεράσπισης, τραγουδάει στη μεγαλύτερη ένταση που διαθέτει την Άρια των Κοσμημάτων, το μόνο κομμάτι που τη βλέπουμε ποτέ να τραγουδάει στη σαραντάχρονη πορεία του κόμικς, παρότι οι φήμες τη θέλουν στυλοβάτη της παγκόσμιας όπερας. Οι δικαστές υποκύπτουν στο

24 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19 [10 Iουνίου 2010]

μεγαλείο της φωνής της και τη ρίχνουν στο πιο βαθύ μπουντρούμι για να μην την ξανακούσουν. Αυτή η απόφαση είναι και η καταδίκη των δεσμοφυλάκων της που υποφέρουν από το εκκωφαντικό τραγούδι της και τα ιπτάμενα πιάτα, κάθε φορά που το σπαγγέτι της φυλακής δεν είναι αλ ντέντε. Τέλος, στο ανολοκλήρωτο Αλφ-Αρτ, στην

πρώτη σκηνή η Σινιόρα στοιχειώνει τον ύπνο του Χάντοκ, απαιτώντας να πιει το φάρμακό του, ένα μπουκάλι ουίσκι Λοχ Λόμοντ, και όταν αυτός αρνείται μεταμορφώνεται σε γιγάντιο παραδείσιο πουλί. Η περιπέτεια αυτή περιστρέφεται γύρω από το τελευταίο κόλλημα της Κασταφιόρε, τον πνευματικό της καθοδηγητή Ενταντίν Ακάς.

XOPOΣ

H Mπιάνκα Kασταφιόρε, από την οποία ο Καρλ Μπισκουί και η Μάρσια Μπαρσελό ονόμασαν το καλλιτεχνικό σχήμα τους, το Système Castafiore, ήταν μια εκκεντρική ντίβα της όπερας στον Tεν Tεν, το διάσημο κόμικς του Eρζέ.

Τα σμαράγδια της Κασταφιόρε Ο Ερζέ της αφιερώνει ένα ολόκληρο άλμπουμ κάνοντάς την πρωταγωνίστρια στην ιστορία Τα σμαράγδια της Κασταφιόρε (1963). Το πλέον στατικό από τα επεισόδια του Τεν Τεν, καθώς εκτυλίσσεται εξ ολοκλήρου στο κτήμα του Χάντοκ, στο Μαρλινσπάικ. Είναι μια άσκηση ύφους του Ερζέ, που προσπάθησε στην περιπέτεια αυτή να κρατήσει το ενδιαφέρον και το σασπένς χωρίς να γίνεται τίποτα ιδιαίτερο. Όταν καταφτάνει απρόσκλητο το αηδόνι της Σκάλας του Μιλάνου, ξεσπάει η κόλαση για τον Χάντοκ. Προσπαθώντας να ξεφύγει από την ενοχλητική παρουσία της, τρέχει να ετοιμάσει τις βαλίτσες του, προκειμένου να επισκεφθεί την Ιταλία. Είναι μια μοναδική ευκαιρία να δει τη χώρα χωρίς να κινδυνεύει να συναντήσει την ενοχλητική μεσόκοπη σοπράνο. Πάνω στη βιασύνη του όμως σκοντάφτει σε ένα σπασμένο σκαλί και σπάει το πόδι του, με αποτέλεσμα να πρέπει να ανεχτεί για δύο εβδομάδες τις σπέσιαλ φροντίδες και το μητρικό ένστικτο της Μπιάνκα. Καθημερινά του τραγουδάει και του κάνει παρέα με τον Ιάγο, τον παπαγάλο της, που αμέσως μαθαίνει να βρίζει σαν τον βρωμόστομο καπετάνιο, την οικονόμο της, τη γλυκιά Ίρμα και τον τζογαδόρο πιανίστα της, τον Βάγκνερ. Το αμόρε της για τον Χάντοκ είναι σταθερά καταστροφικό. Καταλήγει πάντα με πόνο, πρησμένες μύτες, ταλαιπωρημένα αφτιά ή στραμπουλιγμένα πόδια. Η αλαφροΐσκιωτη Κασταφιόρε δεν θυμάται ποτέ το όνομα του καπετάνιου, αποκαλώντας τον Μάντοκ, Χάβοκ ή Μάγκοτ. Σαν να μην του έφταναν όλα αυτά, δυο δημοσιογράφοι του περιοδικού Παρί Φλας (προφανής η αναφορά στο Παρί Ματς), μόνιμα σε αναζήτηση του επόμενου κουτσομπολιού, επινοούν ότι ο Χάντοκ και η Μπιάνκα σύντομα παντρεύονται! Αμέσως το νέο διαδίδεται και αρχίζουν να καταφθάνουν ευχετήριες κάρτες από όλο τον κόσμο (μεταξύ των οποίων και από τον φημισμένο μόδιστρο …Τριστάν Μπιόρ) και τα τηλεοπτικά συνεργεία κατακλύζουν το Μαρλινσπάικ. Ο καπετάνιος, παρακολουθώντας την να αναγγέλλει σε ένα δημοσιογράφο της τηλεόρασης ότι στα επόμενα σχέδιά της είναι μια τουρνέ στην Αμερική, μονολογεί: «Καημένοι Αμερικανοί! Τι έχετε κάνει για

XOPOΣ

να τιμωρείστε έτσι;». Και αφού τελειώνουν οι επιδρομές και όλα δείχνουν ότι θα ηρεμήσουν, χάνεται το σμαράγδι της Κασταφιόρε. Οι υποψίες πέφτουν αμέσως σε μια ομάδα τσιγγάνων που έχει στήσει τον καταυλισμό της στο κτήμα, αφότου εκδιώχθηκαν από την αστυνομία του κοντινού χωριού. Οι έρευνες όμως των ανεκδιήγητων δίδυμων ντετέκτιβ Τόμσον και Τόμσον πέφτουν στο κενό. Τυχαία ο Τεν Τεν αποκαλύπτει ότι το κόσμημα το έκλεψε και το μετέφερε στη φωλιά της μία κίσσα. Στην περιπέτεια αυτή, η Σινιόρα τραγουδάει για άλλη μια φορά το magnum opus της, την άρια-ορόσημό της, την παραδόπιστη και ηδυπαθή Άρια των Κοσμημάτων, του Γκουνό. s

MIA NTIBA H Mπιάνκα Kασταφιόρε είναι η εκκεντρική ντίβα του Eρζέ, συγγραφέα και σχεδιαστή των ιστοριών του Tεν Tεν. Tο 1963, μάλιστα, στην ιστορία Tα σμαράγδια της Kασταφιόρε (δεξιά), ακέκτησε πρωταγωνιστικό ρόλο.

η άρια των κοσμημάτων Στην τρίτη σκηνή της όπερας Φάουστ του Σαρλ Γκουνό (1859), ο Μεφιστοφελής, σταλμένος από τον Φάουστ, αφήνει στο κατώφλι της Μαργαρίτας μια γεμάτη κοσμηματοθήκη. Αγνοεί το μαραμένο μπουκέτο που της δώρισε ο ερωτοχτυπημένος μαζί της Σιέμπελ και φορώντας τα κοσμήματα …παρακρούει! Παραθέτουμε τα λόγια της άριας που τραγουδά η Mπιάνκα Kασταφιόρε στις ιστορίες του Tεν Tεν.

Α, γελώ βλέποντάς με τόσο όμορφη στον καθρέφτη, Α, γελώ βλέποντάς με τόσο όμορφη στον καθρέφτη, Είσαι εσύ Μαργαρίτα, είσαι εσύ; Απάντησέ μου, απάντησέ μου, Απάντησε, απάντησε, απάντησε γρήγορα! Όχι! Όχι! Δεν είσαι πια εσύ! Ήσουν ποτέ η Μαργαρίτα; Όχι… όχι Δεν είναι πια αυτό το πρόσωπό σου, Είναι η κόρη ενός βασιλιά Είναι η κόρη ενός βασιλιά! Δεν είσαι πια εσύ,

δεν είσαι πια εσύ, Είναι η κόρη ενός βασιλιά. Που υποκλίνονται στο πέρασμά της! Αχ! Και να ήταν εδώ! Μόνο να με έβλεπε έτσι! Σαν κυρά! Θα με έβρισκε όμορφη, αχ! Σαν κυρά! Θα με έβρισκε όμορφη, Σαν κυρά! Θα με έβρισκε όμορφη! Μαργαρίτα, δεν είσαι πια εσύ! Δεν είναι πια το πρόσωπό σου, Δεν είναι πια αυτό το πρόσωπό σου, που υποκλίνονται στο πέρασμά του. Ας ολοκληρώσουμε τη μεταμόρφωση!

Άργησα να το δοκιμάσω το βραχιόλι και το περιδέραιο Θεέ μου! Είναι σαν χέρι που ακούμπησαν στο μπράτσο μου! Χα χα χα! Γελώ, βλέποντάς με στον καθρέφτη!

[10 Iουνίου 2010] #19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 25

“

με σοβαρότητα,

Δουλεύουμε χωρίς να παίρνουμε τους

εαυτούς μας στα σοβαρά

“

καρλ μπισκουί - μάρσια μπαρσελό

Καρλ Μπισκουί και η Μάρσια Μπαρσελό, ή αλλιώς οι Système Castafiore, παρουσιάζουν την πληθωρική παράστασή τους Stand Alone Zone, η οποία συνδυάζει χορό, θέατρο, βίντεο προβολές και οπτικά εφέ. Πειραματιστές κι ερευνητές, με έναν ξεσηκωτικό ενθουσιασμό για τη ζωή και την τέχνη, εμπνέονται από το Stalker του Ταρκόφσκι και την κληρονομιά του χορογράφου Άλβιν Νικολάις και δημιουργούν έναν πρωτοποριακό κόσμο μαγείας και ονείρων. Και το καλύτερο; Φέρνουν μαζί τους ένα τρισδιάστατο συνθεσάιζερ εικόνας για ακόμα πιο αποτελεσματικές οπτικές ψευδαισθήσεις! Από την Έλενα Χρηστοπούλου

Τι σημαίνει ο τίτλος Stand Alone Zone; Πώς προέκυψε; Ουσιαστικά πρόκειται για μια απαγορευμένη ζώνη, και για μια αναζήτηση, την οποία οι χαρακτήρες πρέπει να φέρουν εις πέρας. Επίσης, είναι ένας τίτλος εμπνευσμένος από τον κόσμο των υπολογιστών και συγκεκριμένα από την εφαρμογή Stand Alone, η οποία λειτουργεί μόνη της. Οι προβολές για την παράσταση αποπνέουν μια ρετρό/φουτουριστική ατμόσφαιρα, σαν να έχουν βγει από το Μετρόπολις. Έχουν επίσης και γκροτέσκο βιομηχανικά στοιχεία, που θυμίζουν βιντεοκλίπ των Nine Inch Nails ή του Aphex Twin. Τι σας προσέλκυσε σ’ αυτή την αισθητική; Ποια ήταν η έμπνευσή σας; Καρλ Μπισκουί: Με τις προβολές συγκεκριμένα θέλαμε να δουλέψουμε με το χώρο. Στο θέατρο είναι πολύ σημαντικό το πώς συνδυάζεις το χρόνο με το χώρο – και εδώ με το χορό. Οπότε χρησιμοποιήσαμε εικόνες από ταινίες σε προοπτική για να δημιουργήσουμε ένα νέο περιβάλλον. Επίσης, αξιοποιήσαμε και παλιές θεατρικές τεχνικές, όπως έκαναν στο 18ο αιώνα που ζωγράφιζαν τα σκηνικά στο φόντο και κατασκεύαζαν μια υποχρεωτική προοπτική. Πέρα από το Μετρόπολις που αναφέρεις, έχουμε επηρεαστεί επίσης από το Blade Runner και από διάφορα κόμικς, αλλά κυρίως από το Stalker του Ταρκόφσκι – όπου κι εκεί υπάρχει μια αντίστοιχη Ζώνη. Ουσιαστικά αναμιγνύουμε ξεχωριστές αισθητικές, χρησιμοποιώντας διαφορετικά εργαλεία, όπως ένα τρισδιάστατο συνθεσάιζερ εικόνας που συνθέτει εικόνες (όλα τα σκηνικά είναι ψηφιακά) και animation. Στόχος ήταν να συνδυάσουμε το φωτισμό και το περιβάλλον που δημιουργούν οι προβολές με το φωτισμό και

τους χαρακτήρες στη σκηνή, ώστε να δημιουργηθεί η ψευδαίσθηση της κινηματογραφικής εμπειρίας, όπως όταν με τη βοήθεια των οπτικών εφέ δεν μπορείς να ξεχωρίσεις τα όρια μεταξύ τους! Οι εικόνες σας δημιουργούν την αίσθηση μιας τρομαχτικής δυστοπίας, με τον ήχο να τις συνοδεύει σαν απόηχος από ένα περίεργο παραμύθι. Πώς δένουν όλα αυτά με το χορό; Κ.Μ.: Όλοι οι χαρακτήρες ερμηνεύονται από χορευτές. Πρόκειται για κάτι ιδιαίτερο, γιατί μας αρέσει να δουλεύουμε σε πολλά επίπεδα, σε διαφορετικούς τομείς. Έχουμε χορό, χαρακτήρες, κίνηση, υπάρχουν διαφορετικές είσοδοι στο χώρο, οι ηθοποιοί διαβάζουν κείμενα σε πολλές γλώσσες, δημιουργώντας έναν περίεργο διάλογο, ο οποίος φαίνεται σαν να είναι μεταγλωττισμένος. Αυτό προσδίδει μια θεατρικότητα, αλλά οι κινήσεις είναι πολύ συγκεκριμένες και συγχρονισμένες. Μάρσια Μπαρσελό: Έμπνευσή μας αρχικά ήταν η καθημερινή ανθρώπινη συμπεριφορά, οπότε ξεκινάμε από εκεί και μετά αφήνουμε να συμβεί μια διαστρέβλωση μέσω της κίνησης, μιας και το σώμα μπορεί να εκφράσει πιο πολλά πράγματα. Εργαζόμαστε επίσης με διάφορα αντικείμενα, τα οποία ορίζουν ή επαναπροσδιορίζουν την κίνηση. Εδώ πρέπει να σημειώσω πως οι χορευτές συμμετέχουν πολύ στη δημιουργική διαδικασία – δεν γράφω δηλαδή εγώ τη δράση για να τους ζητήσω στη συνέχεια να την εκτελέσουν, αλλά συνεισφέρουν κι εκείνοι ενεργά ιδέες, στοιχεία, συναισθήματα. Πού συναντάται η φαντασία με την πραγματικότητα στο έργο σας; Κ.Μ.: Ο στόχος είναι να δημιουργήσουμε έναν αληθινό φανταστικό κόσμο, μέσω μιας θεατρικής προσέγγισης η οποία δεν

26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19 [10 Iουνίου 2010]

αφαιρεί τον ενεργό ρόλο σκέψης από το θεατή. Αντιθέτως, θέλουμε να παρέχουμε στοιχεία (όπως ο χρόνος, ο χώρος, το σχέδιο, η κίνηση), ώστε να σκεφτεί μόνος του, να ανακατασκευάσει όπως θέλει την ιστορία, να ονειρευτεί, να αισθανθεί. Έτσι δημιουργείται μια διαρκής εξέλιξη σε μια σχεδόν ψυχαναλυτική διαδρομή γύρω από το τι είναι αληθινό, φανταστικό και συμβολικό. Όλα αυτά συνδέονται πάντως χωρίς να κατευθύνουν σε προκαθορισμένες αντιδράσεις και σκέψεις. Είναι συνδυασμός στοιχείων από όνειρα και ψυχαγωγία, σε διαφορετικά επίπεδα νοήματος και με αναφορές στην τέχνη, που αν όλα πάνε καλά, ευελπιστούμε να μείνουν σαν εικόνες ή σκέψεις ή συναισθήματα στο κοινό την επόμενη μέρα! Μ.Μ.: Πρόκειται για έναν φανταστικό κόσμο. Έχει να κάνει με τα όνειρα – δεν ξέρεις τι είναι αληθινό ή όχι. Επίσης, οι χαρακτήρες έχεις την αίσθηση ότι βρίσκονται σε ένα λαβύρινθο για πολλά χρόνια και δεν ξέρουν πώς να βγουν απ’ αυτόν. Δεν υπάρχει πάθος, με την έννοια ότι δεν πρόκειται για ένα έντονο δράμα, αλλά αποτυπώνεται περισσότερο σαν ένας ψυχολογικός κόσμος, σαν μια εικόνα του μυαλού. Εσείς καταφέρνετε να βρείτε κάπου ή κάπως τη μαγεία και στην καθημερινή σας ζωή; Κ.Μ.: Η ζωή καθαυτή είναι το πιο μαγικό πράγμα. Ο κόσμος είναι γεμάτος θαύματα, το πρόβλημα είναι πως ο κόσμος δεν τα βλέπει, δεν μαγεύεται απ’ αυτά. Η μαγεία δεν υπακούει σε κάποια λογική, κι εμείς απλά δεν έχουμε τη δυνατότητα ή δεν έχουμε μάθει να την αφουγκραζόμαστε. Πέρα από το χορό, τη μουσική, το φωτισμό, τα κολάζ, χρησιμοποιείτε αρκετά τεχνολογικά εφέ. Υπάρχει κάποιο

που σας αρέσει ιδιαίτερα; Κ.Μ.: Ναι, υπάρχει ένα! Σε μια σκηνή, ένας χαρακτήρας μπαίνει σε ασανσέρ για να κατέβει σε έναν όροφο πιο κάτω, και εμείς δημιουργούμε την ψευδαίσθηση, με έναν πολύ γρήγορο και ενδιαφέροντα τρόπο, πως μπορείς να δεις το ασανσέρ από ψηλά, σαν να έχεις σηκωθεί από τη θέση σου κι έχεις πάει πιο ψηλά από την οροφή του και το κοιτάς προς τα κάτω. Είναι το αγαπημένο μου τρικ αυτό! Με τέτοια κοινωνικο-πολιτική αναστάτωση στον κόσμο γύρω μας, από πού αντλείτε δύναμη για να συνεχίσετε να κάνετε αυτό που κάνετε; Τι σας δίνει ώθηση; Κ.Μ.: Όταν οι καιροί γίνονται δύσκολοι, πρέπει να σφίξεις τα δόντια και να προχωρήσεις! Όλοι οι καλλιτέχνες οφείλουν να είναι μέρος της κοινωνίας, ιδίως στις δύσκολες στιγμές. Μπορεί η προσέγγιση να είναι ποιητική, αλλά το μήνυμα μπορεί να γίνει πολιτικό. Η πολιτική, η επιστήμη και η τέχνη πρέπει να συνυπάρχουν ούτως ή άλλως, και να συνδιαλέγονται προωθώντας τη σκέψη. Δεν είμαι σίγουρος αν η τέχνη μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, αλλά καμιά φορά αρκεί που δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι μπορεί να το κάνει! Φαίνεται πως πειραματίζεστε αδιάκοπα; Τι ιδέες ή ερωτήματα ή συναισθήματα νιώθετε, πώς θέλετε να εξερευνήσετε με την τέχνη σας; Κ.Μ.: Η ομάδα μας δημιουργήθηκε πριν 20 χρόνια και λαμβάνει χορηγία από την κυβέρνηση ως ερευνητικό κέντρο. Προσπαθούμε να υπηρετήσουμε την τέχνη μας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο προτού περάσει στο εμπορικό στάδιο, μέσω του πειραματισμού, της έρευνας και της εύρεσης λύσεων. Ο λόγος είναι ότι ζούμε σε έναν περίπλοκο κόσμο, τον οποίο δύσκολα μπορούμε να κατανοήσουμε, να

XOPOΣ

ονειρο και ΦανταΣια Mάσκες, κοστούμια, φωτισμός και σκηνικά παντρεύονται με το χορό, το θέατρο και το βίντεο στο σκοτεινό παραμύθι Stand Alone Zone.

Système Castafiore Info Système Castafiore Stand Alone Zone Ένα δυστοπικό παραμύθι εμπνευσμένο από το Stalker του Ταρκόφσκι. Μία ψυχαναλυτική διαδρομή στο χώρο του φανταστικού που συνδυάζει την τρισδιάστατη τεχνολογία με τον χορό, το θέατρο και τις βίντεο προβολές. Σκηνοθεσία - Ψηφιακή απεικόνιση - Μουσική επιμέλεια: Καρλ Μπισκουί Χορογραφία: Μάρσια Μπαρσελό Πειραιώς 260, Χώρος Δ΄ 16 - 18 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: €25, €20 (Μειωμένο), €15 (Φοιτητικό)

Μαντάμ Κασταφιόρε από το κόμικς του Τεν Τεν; Κ.Μ.: Μάλλον σαν αστείο ξεκίνησε, γιατί η Μαντάμ Κασταφιόρε είναι μια ντίβα, λίγο τρελή κι υστερική, λίγο θλιβερή, αλλά συμπαθητική παρ’ όλα αυτά. Κι εμείς έχουμε κοινά μαζί της, όχι επειδή είμαστε τρελές ντίβες, αλλά επειδή δουλεύουμε έξω από το mainstream και είμαστε επίσης συμπαθητικοί! Αλλά το Κασταφιόρε είναι το ένα κομμάτι του ονόματός μας, το πρώτο κι εξίσου σημαντικό κομμάτι είναι το Σύστημα, που φτιάχνει έναν περίεργο επιστημονικό συνειρμό. Βασικά για μας σημαίνει ότι δουλεύουμε συστηματικά και με σοβαρότητα, χωρίς όμως να παίρνουμε τους εαυτούς μας στα σοβαρά!

αναλύσουμε. Είναι σημαντικό σ’ αυτόν τον κόσμο να υπάρχει αναπαράσταση του παγκόσμιου πολιτισμού, να υπάρχει μια συναισθηματική προσέγγιση του κόσμου γύρω μας. Ήσασταν μαθητές του γνωστού χορογράφου Άλβιν Νικολάις. Τι θεωρείτε πιο πολύτιμο από τα χρόνια που περάσατε κοντά του; Μ.Μ.: Το πιο σημαντικό πράγμα για μένα είναι η ιδέα της απόλυτης τέχνης που υπερασπιζόταν ο Νικολάις. Εργαζόταν ταυτόχρονα με τις προβολές, το φωτισμό, τα αντικείμενα. Δεν εστίαζε μόνο

στον άνθρωπο, αλλά εξερευνούσε τις διαφορετικές μορφολογίες όλων των στοιχείων που συνθέτουν το θεατρικό/χορευτικό περιβάλλον. Αυτή ήταν νομίζω η πιο κυρίαρχη επιρροή του Νικολάις – η ιδέα του απόλυτου θεάματος, της απόλυτης εικόνας, όπου όλα κατέχουν ισάξιο ρόλο μεταξύ τους. Ήμουν 18 χρονών όταν τον συνάντησα. Είχα ήδη μια πολύ καλή γνώση του κλασικού χορού, αλλά όταν πήγα στη Γαλλία άρχισα να ασχολούμαι με το σύγχρονο – γνώριζα ήδη πως δεν θα ασχοληθώ με το μπαλέτο, το έβρισκα πολύ συγκεκριμένο και στημένο. Πήγα έτσι στη σχολή

28 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19 [10 Iουνίου 2010]

στην Ανζέρ (σ.σ.: στην πόλη Ανζέρ ο Νικολάις ίδρυσε κατόπιν πρόσκλησης του Υπουργείου Πολιτισμού της Γαλλίας το Εθνικό Κέντρο Σύγχρονου Χορού), όπου έμαθα πολλά σχετικά με την ανάλυση της κίνησης. Στο μπαλέτο δουλεύεις με φόρμες που είναι προκαθορισμένες, ενώ ξαφνικά μάθαινα για τη συνεργασία χρόνου, χώρου, κίνησης και φόρμας με έναν πολύ ελεύθερο τρόπο. Έμαθα ότι μπορώ κι εγώ να εφεύρω. Θα σας πάω κάπου τελείως διαφορετικά τώρα για να ρωτήσω: πώς αποφασίσατε να δανειστείτε το όνομα της

Όπως είπατε, είστε έξω από το mainstream. Έχετε μάλιστα πολύ συνειδητά μετακομίσει στην πόλη Γκρας, μακριά από τον καλλιτεχνικό πυρήνα του Παρισιού. Πόσο εύκολη ή δύσκολη ήταν αυτή η απόφαση και πώς έχουν αλλάξει έκτοτε τα πράγματα για σας; Κ.Μ.: Πριν από κάποια χρόνια είχε ξεκινήσει ένα κυβερνητικό πρόγραμμα αποκέντρωσης, γιατί το Παρίσι ήταν ασφυκτικά γεμάτο, με καλλιτέχνες συν τοις άλλοις, κάτι που παρουσίαζε μεγάλες δυσκολίες στο να βρει κανείς ένα χώρο να εργαστεί και να κάνει πρόβες. Μέσω κυβερνητικών επιδομάτων που χορηγούσαν χρήματα και μηχανήματα, ήρθαμε στην Γκρας – δεν μας πείραξε κιόλας πολύ, γιατί είμαστε πάνω στην Κυανή Ακτή! Τώρα χρησιμοποιούμε ένα παλιό εργοστάσιο αρωμάτων για στούντιο, το οποίο μας επιτρέπει να πειραματιζόμαστε με τρόπους που δεν θα καταφέρναμε ποτέ στο Παρίσι, εν μέρει γιατί θα παραήταν ακριβά! Μας συμπαθούν κιόλας στην περιοχή, και τώρα που ο Δήμος χτίζει ένα καινούργιο θέατρο θα έχουμε επιπλέον χώρο για την ομάδα. Το βασικό είναι πως όταν πεθάνουμε ή σταματήσουμε να κάνουμε αυτή τη δουλειά θα αφήσουμε πίσω όλα μας τα μηχανήματα για να τα χρησιμοποιήσουν οι επόμενοι, κι αυτό είναι η καλύτερη αναγνώριση της δουλειάς μας. s

ενα μαΓικο ΣυνοΛο Περιβάλλον και χορευτές σε ισορροπία στο έργο των Système Castafiore.

XOPOΣ

Άλβιν νικολάις

O δάσκαλος: Ένας αβανγκάρντ μάγος

χει χαρακτηριστεί ως «η μάλλον πιο παραγνωρισμένη ιδιοφυΐα της Αμερικής». Ο Αμερικανός χορογράφος Άλβιν Νικολάις (1910-1993) –ή Νικ, όπως τον φώναζαν χαϊδευτικά οι φίλοι και συνεργάτες του– ήταν ένα σπάνιο φαινόμενο καλλιτέχνη. Μια ορχήστρα που αποτελούνταν από έναν άνθρωπο, ο πολυδιάστατος Νικολάις έκανε τα πάντα μόνος του: τις χορογραφίες, τα σκηνικά, τη μουσική επένδυση, τις ενδυματολογικές επιλογές, τις multimedia προβολές. Οι παραστάσεις του, όπως τις περιέγραφε κι ο ίδιος, ήταν «μια εμπειρία κίνησης, σχήματος, ήχου και χρώματος», όπου οι χορευτές αντιμετωπίζονταν ως ισάξιο μέρος ενός μεγαλύτερου, πολυσύνθετου, φαντασμαγορικού συνόλου. «Κοιτάω με έκπληξη πίσω στο παρελθόν και στα πράγματα που έκανα υποκινούμενος από ένα ένστικτο και μια αθωότητα – πράγματα που αναμιγνύονταν φυσικά με αρκετή ικανοποίηση και μια περιστασιακή τάση φυγής», είχε γράψει κάποτε. Η αλήθεια είναι πως το έργο του εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να εκπλήσσει με τη θεαματική τόλμη του. Οι χορογραφίες του σε μεταφέρουν σε ένα

περίεργο σύμπαν, όπου ο αφηρημένος σύγχρονος χορός συναντά το μπουρλέσκ και το βόντεβιλ, ντύνεται με υπέροχα, περίεργα υφάσματα και ιδιαίτερες μάσκες, καλύπτεται από αλλόκοσμους ήχους (ο Νικολάις είχε αγοράσει με τη βοήθεια μιας υποτροφίας Γκούγκενχαϊμ το πρώτο ηλεκτρονικό συνθεσάιζερ από τον Ρόμπερτ Μουγκ), φωτίζεται επισταμένα και συνοδεύεται από βίντεο-προβολές. Πηγαίνοντας κόντρα στον φροϊδικό συμβολισμό που κυριαρχούσε στο χορό τις δεκαετίες του 1940 και του 1950, ο Νικολάις έκανε την αισθητική και τεχνική του εξέγερση, παράλληλα με χορογράφους όπως ο Ζορζ Μπαλανσίν και ο Μερς Κάνινγκχαμ, και στράφηκε προς το φορμαλισμό. Η βασική διαφορά τους είναι πως ο Νικολάις ενδιαφερόταν περισσότερο για τη γενικότερη εικόνα του χορού, και όχι τόσο για την επέκταση της γλώσσας του. «Έκανα το χορό μια οπτική τέχνη κι όχι απλά μια κινητική. Προσκάλεσα το μάτι να δει το χορό περισσότερο ως ζωγραφική ή γλυπτική παρά σαν μοναχά κίνηση», ανέφερε χαρακτηριστικά. Συνάδοντας απόλυτα με το πνεύμα της δεκαετίας του 1960, δημιούργησε έργα ψυχεδελικά, κατασκευάζοντας καλειδοσκοπικές εικόνες, παίζοντας με τρικ για να προκαλέσει ψευδαισθήσεις

και μιλώντας για μια «προ-ψυχική ενέργεια», η οποία προηγείται, όπως έλεγε, της ψυχής του ανθρώπου. Αλλά δεν περιορίστηκε μόνο σ’ ένα στυλ ή σ’ ένα μέσο: Πέρα από τις εκατό και πλέον παραγωγές χορού, ασχολήθηκε με την όπερα, έφτιαξε site-specific παραστάσεις, γύρισε ταινίες, δούλεψε για την τηλεόραση και δίδαξε για πολλά χρόνια. Το τελευταίο ίσως είναι και η σημαντικότερη κληρονομιά του, με την παιδαγωγική του προσέγγιση να αξιοποιείται ευρέως ακόμα και σήμερα σε σχολές και πανεπιστήμια, και ομάδες όπως οι Système Castafiore (τους οποίους θα απολαύσουμε στο φετινό Φεστιβάλ), Pilobolus και Momix να εφαρμόζουν στο έργο τους τις διδαχές του. Για την ιστορία, να σημειώσουμε πως σπούδασε πιάνο και αρχικά συνόδευε ως οργανοπαίκτης βωβές ταινίες σε σινεμά. Απέκτησε γνώσεις στο σχεδιασμό σκηνικών, στην ηθοποιία, το κουκλοθέατρο και τη μουσική σύνθεση. Όταν σπούδαζε χορό στο κολέγιο Μπένινγκτον, δασκάλες του ήταν, μεταξύ άλλων, η Χάνια Χολμ, η Μάρθα Γκράχαμ και η Ντόρις Χάμφρι. Το 1948 ίδρυσε τη σχολή χορού Henry Street Playhouse στη Νέα Υόρκη. Λίγο αργότερα τον συνάντησε ο επί χρόνια συνεργάτης του Μάρεϊ Λούις και, 20 χρόνια μετά, δημιουργήθηκε το Ίδρυμα Nικολάις-

Από την Έλενα Χρηστοπούλου

Λούις, που περιλαμβάνει το Θέατρο Χορού Νικολάις, την Ομάδα Χορού Μάρεϊ Λούις, το Σχολείο και το Σινεμά Χίμαιρα (μια οπτικοακουστική προσθήκη). Ο Άλβιν Νικολάις έγινε παγκοσμίως γνωστός, έκανε περιοδείες σε όλο τον κόσμο, κέρδισε αμέτρητα βραβεία και μετάλλια (το 1987 μάλιστα, ο Ρέιγκαν τον τίμησε με το Εθνικό Μετάλλιο Τέχνης). Ανάμεσα στις πιο γνωστές δημιουργίες του συγκαταλέγονται οι: Tensile Involvement (στην οποία αναφέρονται ως τον «Ιστό»), Cruicible, Lythic, Liturgies, Noumenon, Pond. s

ο ΔαΣκαΛοΣ O πατέρας του χορού ως οπτικής τέχνης Άλβιν Nικολάις (στη μικρή φωτογραφία) και μια από τις πολυσυζητημένες χορογραφίες του, η πολυσυζητημένη Tent, από τον ιαπωνικό θίασο Άι Φούτζι. H παράσταση εκείνη είχε πρωτοπαρουσιαστεί το 1964 στη Nέα Yόρκη, από το Nikolais Dance Theatre.

AΛΛου, αΛΛιΩΣ O Μάρτιν Τσίμερμαν (δεξιά) και ο Ντιμίτρι Ντε Περό (αριστερά) πειραματίζονται με το καθημερινό παράλογο φέρνοντας τα πάνω κάτω.

μάρτιν τσίμερμαν & ντιμίτρι ντε Περό

Τσίμερμαν & ντε Περό, Öper Öpis Η τέχνη του τσίρκου, ο χορός, η μουσική, τα εικαστικά και η τρέλα ισορροπούν σε μια σκηνή-τραμπάλα, όπου ο Μάρτιν Τσίμερμαν και ο Ντιμίτρι ντε Περό καθρεφτίζουν έναν παράλογο κόσμο, ασταθή και αβέβαιο. Πειραιώς 260, Χώρος Η΄ 10 - 12 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: €25, €20 (μειωμένο), €15 (φοιτητικό)

Χαρακτήρες καθημερινοί και αναγνωρίσιμοι, όσο και γοητευτικά εκκεντρικοί: κάποιοι είναι ζευγάρι, κάποιοι προσπαθούν να βρουν ταίρι, κάποιοι είναι τυχεροί για λίγο και κάποιοι άλλοι τρώνε χυλόπιτα και συνεχίζουν τον αγώνα. Κι όλοι τους προσπαθούν να βάλουν γερά τα πόδια τους στο έδαφος. Δύσκολη υπόθεση. «Η σταθερότητα είναι μια ουτοπία», δηλώνουν οι δημιουργοί Μάρτιν Τσίμερμαν και Ντιμίτρι Ντε Περό, και μαζί με μια ομάδα πέντε εκπληκτικών περφόρμερ φτιάχνουν ένα μαγικό σύμπαν ακροβασιών, υπό τον τίτλο Öper Öpis. Από τη Νίκη Ορφανού

ΔPΩMENO

“αστεία

Eίμαστε

Πλασματάκια

παράσταση έχει τίτλο Öper Öpis ή, σε ελληνική μετάφραση, Κάποιος, Κάτι. Με αυτή τους τη δουλειά, που πριν από λίγους μήνες άνοιξε πανηγυρικά το Διεθνές Φεστιβάλ Μίμων του Λονδίνου, το δίδυμο των τρομερών παιδιών από τη Ζυρίχη, Μάρτιν Τσίμερμαν και Ντιμίτρι Ντε Περό, κάνει στάση στην Αθήνα και συστήνεται στο ελληνικό κοινό που έχει, κατά δήλωσή τους, ανάγκη από γέλιο. Οι τύποι είναι απλώς απίθανοι. Σκηνοθετούν, χορογραφούν, γράφουν μουσική, φτιάχνουν σκηνικά. Δύσκολα σηκώνουν τα χέρια ψηλά. Το αντίθετο, μάλιστα: τα χέρια τους πιάνουν – και από ιδέες, άλλο τίποτα! Είναι ταυτοχρόνως καλλιτέχνες και τεχνίτες. Και κυρίως είναι μάστορες στο να τα ανακατεύουν όλα μαζί (θέατρο, χορό, τσίρκο, μουσική, ιδέες, εμμονές, χιούμορ, τρέλα) και να καταλήγουν σε θεάματα εντελώς πρωτότυπα, εντελώς δικά τους. Οι απαγορευτικές γραμμές και οι διακρίσεις ανάμεσα στις τέχνες και στις τεχνικές τους αφήνουν παγερά αδιάφορους. Όλα αυτά είναι ξεπερασμένα, υποστηρίζουν οι ίδιοι – και άλλωστε, η πλάκα είναι να παίζεις με τα πάντα. Προτείνουν μια δική τους γλώσσα, τολμηρή, σύγχρονη, πολύπλευρη, πληθωρική. Και οπωσδήποτε άκρως εντυπωσιακή. Τόσο, που συχνά τα κόλπα τους μοιάζουν με οφθαλμαπάτες. Οι δύο Ελβετοί ξεκίνησαν την κοινή τους πορεία πριν από δώδεκα χρόνια. Ο Ντιμίτρι Ντε Περό, μόλις 34 ετών, είναι λίγο-πολύ αυτοδίδακτος. Αρχικά μουσική και σύνθεση κι έπειτα σκηνοθεσία. Ο Μάρτιν Τσίμερμαν, λίγο μεγαλύτερος, σπούδασε σκηνογραφία, μιμική και ακροβατικά, γρήγορα όμως άρχισε να εργάζεται ως χορογράφος και σκηνοθέτης.

Εκτός από απίθανοι δημιουργοί είναι και ωραίοι τύποι: δεν τσιγκουνεύονται ποτέ το γέλιο, ούτε καν στις «σοβαρές» τους συνεντεύξεις. Ξεκαρδίζονται διαρκώς και το μόνο που φαίνεται να τους αγχώνει κάπως είναι οι λέξεις. «Σίγουρα προτιμάμε να ζωγραφίζουμε τις σκέψεις μας επί σκηνής. Είναι η δική μας γλώσσα», παραδέχονται οι ίδιοι. Επίσης, δεν τσιγκουνεύονται τον χρόνο τον οποίο αφιερώνουν για κάθε πρότζεκτ και που φτάνει συχνά τα δύο χρόνια. «Σε πρώτο στάδιο, σκεφτόμαστε και συζητάμε τις ιδέες μας και αυτή η διαδικασία, όσο κι αν ακούγεται παράξενο, μας παίρνει συνήθως έναν ολόκληρο χρόνο. Έπειτα, όταν έχουμε αποφασίσει τι ακριβώς ψάχνουμε, προσπαθούμε να το βρούμε. Αυτό είναι μια άλλη διαδικασία, αυτή των προβών και μπορεί να κρατήσει από έξι μήνες έως έναν χρόνο. Είναι πολυτέλεια όλο αυτό, αλλά το χρειαζόμαστε. Γιατί αυτό που κάνουμε κάθε φορά είναι δημιουργία εξαρχής και όχι μια ανακύκλωση συνταγών. Μόνο με χρόνο αληθινό για αναζήτηση και πειραματισμό μπορείς να κάνεις αυτό που θέλεις. Δεν τελειώνει ποτέ η διαδικασία, δοκιμάζεις ξανά και ξανά μέχρι να βρεις αυτό που εκφράζει την ιδέα σου. Είναι κρίμα να το βρεις αφού όλα έχουν τελειώσει, αφού η δουλειά σου έχει ήδη παρουσιαστεί. Κακά τα ψέματα, οι τσιγγουνιές με το χρόνο είναι θάνατος για την τέχνη», εξηγούν. Τους ενδιαφέρει ιδιαίτερα η καθημερινότητα, τα μικρά πράγματα που πολλές φορές περνούν απαρατήρητα, θύματα της συνήθειας. «Οι μικρές ιστορίες της καθημερινής ζωής είναι που προκαλούν ατέλειωτες σκέψεις και συζητήσεις. Ανοίγουν ένα απέραντο πεδίο διαλόγου. Κι έτσι συνεχίζουμε, σαν να ξεκινάμε κάθε φορά από την αρχή». Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν

“

Info

ότι οι παραστάσεις με μίμους έζησαν και πέθαναν προ πολλού. Οι Τσίμερμαν και Ντε Περό κάνουν ό,τι μπορούν να τους διαψεύσουν. Και το καταφέρνουν μια χαρά. Έχουν κερδίσει για τις παραστάσεις τους ουκ ολίγα βραβεία και συνεχίζουν ακάθεκτοι, χωρίς καθόλου να χάνουν τον παιδικό τους σχεδόν ενθουσιασμό. Τον περασμένο μήνα μάλιστα έπαιξαν για πρώτη φορά στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο Baryshnikov Arts Center, καλεσμένοι του Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ, που τους είδε για πρώτη φορά το 2008, σε ένα φεστιβάλ που διοργάνωσε στο Έσεν της Γερμανίας η Πίνα Μπάους. «Όταν είδα τη δουλειά τους εντυπωσιάστηκα πάρα πολύ», δήλωσε στους New York Times ο διάσημος χορογράφος. «Είναι, κατά τη γνώμη μου, αληθινά καινοτόμοι». Η συνομιλία μας με τον Μάρτιν Τσίμερμαν έγινε μέσω τηλεφώνου, λίγες ώρες πριν εκείνος μπει στο ταξί για να προλάβει το αεροπλάνο του για τη Ρώμη. Η πρώτη προσπάθεια στο κινητό του αποκάλυψε τυχαία –ή ίσως όχι και τόσο τυχαία, όπως το πάρει κανείς– ένα από τα μεγάλα πεδία του προβληματισμού του: τη σχέση του με τη σκιά του.

Τι ακριβώς εννοείς με τη φράση «η σχέση με τη σκιά μου»; Να, αυτό ακριβώς που συνέβη πριν λίγα λεπτά, όταν απάντησα στο κινητό μου. Άκουγα τον εαυτό μου διπλό. Ήμουν εγώ και η ηχώ μου, δηλαδή η σκιά μου, δηλαδή αυτός ο άλλος που με τριγυρίζει πάντα. Εφευρίσκει μυστήριους τρόπους να μου αποκαλύπτεται, συχνά διαλέγει ακόμα και ακατάλληλες στιγμές, όπως αυτή τη στιγμή που προσπαθώ να βάλω τα λόγια μου στη σειρά. Είναι ο δικός

[10 Iουνίου 2010] #19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 31

του τρόπος να κάνει συζήτηση μαζί μου, να μου υπενθυμίζει την ύπαρξή του. Μα, είναι κανείς ποτέ μόνος; Είμαστε πάντα διπλοί, απλώς πολλές φορές το αγνοούμε. Εγώ, ωστόσο, γνωρίζω καλά ότι δεν έχω στιγμή μοναξιάς. Είτε θα βρίσκω δίπλα μου τη σκιά μου, είτε τον Ντιμίτρι (Ντε Περό). Μερικές φορές, μάλιστα, είμαστε ο ένας η σκιά του άλλου. Συχνά αλλάζουμε ρόλους, άλλοτε είναι αυτός η σκιά και άλλοτε εγώ. Αυτό είναι και το κυρίαρχο θέμα στο Öper Öpis, έτσι δεν είναι; Η ταυτότητα, η ανθρώπινη κατάσταση. Πολύ σωστά. Υπάρχουμε; Πώς είμαστε σίγουροι ότι υπάρχουμε, ότι είμαστε κάτι ή κάποιος; Μήπως χρειαζόμαστε όλοι κάποιον άλλον –ή και την ίδια μας τη σκιά– για να βεβαιωθούμε ότι υπάρχουμε; Για να συμφωνήσει κι αυτός ότι ναι, όντως, δεν μπορεί παρά να υπάρχουμε; Για να δώσει νόημα στη ζωή μας; Ποια είναι η σχέση μεταξύ μας; Μήπως τελικά δεν είμαστε παρά μια σειρά από ανταλλαγές; Μήπως δεν είμαστε παρά σχέσεις;

Αυτό υπονοεί και ο τίτλος της παράστασης, Κάποιος, Κάτι; Ναι, έτσι μεταφράζεται και κάποιες φορές υπονοείται το ρήμα: «είμαι κάτι» ή «είμαι κάποιος». Οι λέξεις είναι της γλώσσας που μιλάμε στην πόλη μου. Είναι μια σουηδο-γερμανική διάλεκτος που καταλαβαίνουμε μόνο εμείς, οι άνθρωποι της Ζυρίχης. Όλα τα έργα μας έχουν τίτλους σ’ αυτή τη διάλεκτο. Το προτιμούμε κι ας μη μας καταλαβαίνουν. Δεν πειράζει αυτό, πειράζει; Άλλωστε, το θέατρο που κάνουμε δεν χρειάζεται λέξεις. Στην παράσταση δεν χρησιμοποιούμε καθόλου λόγο, μας είναι αρκετή η γλώσσα του σώματος. Αλλά, δυστυχώς, ο τίτλος θέλει λέξεις. Πρέπει να δίνει κανείς τίτλους σε όλα, τι να κάνουμε; Δεν γίνεται αλλιώς. Δείχνεις μια καχυποψία απέναντι στις λέξεις… Οι λέξεις είναι ύποπτες. Το σώμα μιλά με μεγαλύτερη ειλικρίνεια. Λέμε αυτό που σκεφτόμαστε, αυτό που νιώθουμε, με την κίνηση, τον χορό, τον ήχο. Τα άλλα περιττεύουν. Μερικές φορές τα λόγια είναι μπελάς. Όσο πιο πολύ μιλάς, τόσο πιο πολύ μπερδεύονται τα πράγματα. Αν και στην Ελβετία είμαστε γενικώς μπερδεμένοι με τις γλώσσες. Άλλοι μιλάμε τη διάλεκτο, άλλοι γερμανικά, άλλοι γαλλικά, άλλοι ιταλικά. Τα γαλλικά μου δεν είναι άσχημα, αλλά τα ιταλικά μου είναι άθλια, μπορώ να διαβάζω αλλά προτιμώ να κρατώ το στόμα μου κλειστό, για να μην ντροπιάζομαι. Γερμανικά έμαθα στο σχολείο και γι’ αυτό και τα σιχαίνομαι ίσως. Το σχολείο, αυτό κι αν ήταν μεγάλος μπελάς! Ναι, δεν ήμουν καλός μαθητής, ούτε και ο Ντιμίτρι. Είμαστε άνθρωποι της πράξης, τα θρανία μάς έφερναν μόνο χασμουρητά. Πάντως ντρέπομαι και για τα αγγλικά μου. Ίσως θα έπρεπε να μείνω λίγο στην Αγγλία, να

τα εξασκήσω. Μου αρέσει να μαθαίνω πράγματα διαρκώς, αρκεί να μην πρέπει να κάτσω σ’ ένα θρανίο με μια δασκάλα στο κεφάλι μου! Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να μαθαίνει κανείς; Το να παρατηρεί, φυσικά. Η παρατήρηση είναι το παν. Ανοίγεις τα μάτια σου και κοιτάς, έτσι, με επιμονή. Παρατηρείς. Ιδίως τα μικρά πράγματα, αυτά της καθημερινότητας που οι περισσότεροι τα προσπερνούν. Να, για παράδειγμα, ακόμα και το καθάρισμα του σπιτιού. Ακόμα κι αυτό μπορεί να έχει ενδιαφέρον, να σε εμπνεύσει. Αυτά τα συνηθισμένα πράγματα είναι τα καλύτερα. Και οι άνθρωποι, βέβαια. Οι άνθρωποι που βλέπω στο δρόμο είναι για μένα οι μεγάλοι σταρ. Μ’ αρέσει να τους παρατηρώ. Μερικές φορές με παρατηρούν κι αυτοί. Καταλήγουμε ο ένας απέναντι στον άλλο, σε αντικριστά παγκάκια σε ένα πάρκο ή σ’ ένα εστιατόριο ή ακόμα και στο δρόμο, μπροστά από μια βιτρίνα, να παρατηρούμε σιωπηλοί ο ένας τον άλλον. Η παρατήρηση είναι αληθινή τέχνη. Κι όταν συνειδητοποιήσεις ότι αυτά τα μικρά πράγματα και οι άγνωστοι καθημερινοί άνθρωποι κρύβουν μεγάλο ενδιαφέρον, τότε η ζωή γίνεται πολύ πιο όμορφη. Ακόμα και ένας απλός διάλογος μπορεί να γίνει η έναρξη για μια πολύ σπέσιαλ δημιουργία. Πολλές δουλειές μας ξεκίνησαν από μερικές τυχαίες φράσεις. Τι σε ελκύει στα καθημερινά πράγματα; Το κρυμμένο τους χιούμορ. Έχουν πλάκα. Η ζωή είναι αστεία όταν την παρατηρείς. Είμαστε αστεία πλασματάκια. Ο τρόπος που φερόμαστε, οι σκέψεις μας. Οι σχέσεις μας με τους άλλους. Όλα αυτά δεν έχουν τίποτα το προβλέψιμο. Σ’ αυτό το συμπέρασμα έχω καταλήξει. Τα πάντα είναι ρευστά, και το μόνο σίγουρο είναι ότι μας ξεπερνούν, ότι είναι έξω από τον έλεγχό μας. Μπορούμε τελικά να θεωρούμε οτιδήποτε δεδομένο; Από αυτό το σημείο ξεκίνησε η αναζήτησή μας, του Ντιμίτρι και η δική μου, που κατέληξε σ’ αυτή την παράσταση. Αν αφαιρέσει κανείς τις βεβαιότητες από τις σχέσεις, από τον κόσμο, από τον ίδιο του τον εαυτό, μένει με την αίσθηση του παραλόγου. Στερείται λογικής η ζωή; Η ζωή είναι εντελώς παράλογη! Και αυτό γίνεται πλέον όλο και πιο φανερό. Δεν διαφωνώ, βρίσκουμε κομματάκια λογικής εδώ κι εκεί. Αλλά στο σύνολό της είναι παράλογη, όλη η ανθρώπινη κατάσταση είναι παράλογη, και η λογική είναι μόνο μια λεπτή επιφάνεια, η φλούδα του φρούτου. Πάντως αυτά τα πράγματα που δεν βγάζουν νόημα είναι και τα καλύτερα. Γιατί μας αφήνουν ελεύθερους να εξερευνήσουμε το συναίσθημα. Δεν υπάρχει τίποτα πιο σημαντικό από το συναίσθημα για τη ζωή, όπως και για την τέχνη.

ΔPΩMENO

Tο παράλογο, η ισορροπία και μια συνταγή για να μην αισθάνονται δυστυχισμένοι οι Έλληνες. Tσίμερμαν και Nτε Περό έχουν κέφια

Κι όμως, οι περισσότεροι άνθρωποι αντιστέκονται στην ιδέα του παραλόγου, θέλουν να νιώθουν ότι πατούν γερά τα πόδια τους στο έδαφος, ότι ορίζουν τη ζωή τους. Κι αυτή είναι η πλάκα! Όλα εξελίσσονται στη σκηνή, που μόνο σταθερή δεν είναι, κινείται ανάλογα με τις κινήσεις των ερμηνευτών. Κανείς δεν ξέρει πού θα γύρει και τι θα του προκύψει στο επόμενο λεπτό. Τα πάντα είναι ρευστά, από τον τρόπο που καταλαβαίνουμε τον εαυτό μας και τις προθέσεις μας, έως και τις σχέσεις μας με τους άλλους. Η σταθερότητα είναι μια ουτοπία, η ισορροπία δεν διαρκεί παρά στιγμές. Κι όμως, η ανισορροπία είναι καλό πράγμα. Αλλιώς θα βαριόμασταν φρικτά, η ζωή μας θα ήταν προβλέψιμη μέχρι αηδίας. Ας παλέψουμε με την ανισορροπία κι ας πέσουμε μαχόμενοι! Πάντως, οι ερμηνευτές μια χαρά ισορροπούν πάνω στην κινούμενη σκηνή, μοιάζουν σαν να υπερβαίνουν τους νόμους της φυσικής. Ξέρεις όμως πόσο δύσκολο ήταν να το καταφέρουμε αυτό; Όλοι έχουμε τη φυσική τάση να αντιστεκόμαστε στην ανισορροπία, ακόμα και οι ακροβάτες. Ήταν δύσκολο γι’ αυτούς, ήταν τρελό να τους έχουμε σε ασταθές έδαφος. Ένιωσαν ανασφαλείς, ότι τους πήραμε τη γη κάτω από τα πόδια. Αρχικά μας κοίταξαν με νόημα και μας είπαν: «Παιδιά, ξεχάστε το, αυτό δεν γίνεται». Αλλά εμείς επιμείναμε, γιατί η ανισορροπία είναι μια υπαρξιακή συνθήκη που τη ζούμε κάθε μέρα. Αυτή είναι η ζωή μας, έχει ρίσκα. Δεν ξέρουμε κάθε στιγμή πού γέρνουμε. Όλα όσα αποτελούσαν μέρος της ταυτότητάς μας όσο μεγαλώναμε, άλλαξαν. Τίποτα δεν είναι το ίδιο πια και πρέπει να

ζήτω η ανισορροπία!

ψάχνεις διαρκώς τον εαυτό σου, που σημαίνει τελικά να τον αφήνεις ελεύθερο. Ναι, οπωσδήποτε ήταν δύσκολο για τους ερμηνευτές μας. Αλλά γι’ αυτό και τους σεβόμαστε τόσο πολύ, γιατί τα κατάφεραν περίφημα, νίκησαν τους φόβους τους και ξεπέρασαν τον εαυτό τους. Στις προηγούμενες δουλειές σας δεν κάνατε συνεργασίες με άλλους καλλιτέχνες. Πώς βρήκατε, εσύ και ο Ντιμίτρι, την όλη διαδικασία; Όλοι χρειαζόμαστε κάποιον, τα πάντα είναι σχέσεις! Άλλωστε, ήταν καιρός να ανοιχτούμε και σε άλλους ανθρώπους, γιατί η ζωή μας είχε αρχίσει να γίνεται επικίνδυνα… ισορροπημένη! Γερνάμε και θέλουμε να ανακαλύψουμε περισσότερα πράγματα. Αυτή είναι και η φύση της τέχνης, η ανακάλυψη, και για να το κάνεις χρειάζεσαι νέους ανθρώπους, νέες οπτικές. Αυτό αρχικά μας τρόμαξε αλλά και μας γοήτευσε και νομίζω ότι το αποτέλεσμα μας δικαιώνει. Δεν πιστεύω άλλωστε ότι υπάρχουν προβλήματα που δεν μπορούν να λυθούν. Αρκεί να είσαι δημιουργικός. Εξάλλου, τα προβλήματα είναι υλικό για σκέψη, σε πάνε παρακάτω. Πιστεύεις ότι είναι εύκολο να είναι κανείς ευτυχισμένος; Είναι δύσκολη ερώτηση αυτή, γιατί σε μέρη του κόσμου που οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν προβλήματα επι-

βίωσης είναι δύσκολο να πεις ότι ναι, είναι εύκολο να είσαι ευτυχισμένος κι ότι η ζωή είναι εύκολη υπόθεση. Δεν είναι. Αλλά στον δυτικό κόσμο ή στη χώρα μου την Ελβετία, ας πούμε, είναι απλό να είσαι ευτυχισμένος. Δεν χρειάζεται να μετράς τα λεφτά σου και να συγκρίνεις το αυτοκίνητό σου με του γείτονα για να δεις αν μπορείς να χαμογελάσεις. Έχεις κάθε λόγο να χαμογελάς, να είσαι ευτυχισμένος. Νομίζω ότι το νόημα της ζωής βρίσκεται στα μικρά πράγματα. Στο να παίρνεις και να δίνεις. Αυτό ακούγεται κάπως βουδιστικό, ίσως, και εγώ δεν είμαι βουδιστής. Δεν είμαι θρήσκος, ούτε και μ’ ενδιαφέρουν οι θεωρίες. Αλλά είναι αλήθεια, χρειαζόμαστε συναίσθημα, χρειαζόμαστε γέλιο.

Είναι η πρώτη φορά που θα παρουσιάσεις δουλειά σου στην Ελλάδα. Έχεις επισκεφθεί τη χώρα στο παρελθόν για διακοπές; Είχα έρθει παλιά στην Ελλάδα για ένα γάμο. Ήταν σε κάποιο χωριουδάκι – ούτε που θυμάμαι πια πού. Αυτό που θυμάμαι είναι ότι το φαγητό ήταν υπέροχο, το κέφι απίστευτο και όλοι περάσαμε τέλεια. Χαίρομαι που επιτέλους θα ξανάρθω, αυτή τη φορά για να δείξω τη δουλειά μου. Ήταν το όνειρό μου να φέρω δουλειά μου στην Αθήνα, το επιδίωκα χρόνια τώρα. Και να που γίνεται πραγματικότητα! Και μην φανταστεί κανείς ότι το είχα δεδομένο. Η ζωή είναι απρόβλεπτη. s

Ξέρεις ότι εμείς οι Έλληνες, σύμφωνα με έρευνες, έχουμε αυτή τη στιγμή τα πρωτεία της δυστυχίας; Είναι μια καλή πρόκληση για μας! Ναι, χωρίς αστεία τώρα, καταλαβαίνω γιατί νιώθουν άσχημα οι άνθρωποι, με όλα αυτά που συμβαίνουν στην Ελλάδα. Αλλά, για να πω την αλήθεια, εγώ δεν πιστεύω τις εφημερίδες. Θέλω να έρθω και να μιλήσω με τον κόσμο, να μου πουν οι ίδιοι τι συμβαίνει στη ζωή τους, πώς βιώνουν τα πράγματα. Πώς νιώθουν.

Eυρηκα! Παιχνίδια με τη βαρύτητα (απέναντι) και τα φορτία που κουβαλάει ο άνθρωπος στην καινοτόμο παράσταση Öper Öpis.

能

Θέατρο νο

Σ την ιαπωνική παράδοση η προσέγγιση των πνευμάτων γινόταν μέσα από τελετουργίες, ξόρκια και προσευχές, μουσική και χορό. Το πέρασμα από τις ιερές τελετές σε ένα νέο είδος, το θέατρο, ήταν θέμα χρόνου και συνέβη στις αρχές του 14ου αιώνα. Λόγω της προέλευσής του, το ρεπερτόριο του θεάτρου Νο έχει να κάνει κυρίως με πνεύματα, συνήθως μασκαρεμένα, που βάζουν δοκιμασίες στους κοινούς θνητούς και ανταμείβουν όσους διαθέτουν υψηλά πνευματικά χαρίσματα και δυνάμεις (και κυρίως υπομονή, καθώς η ανταμοιβή μπορεί να έρθει μετά από αρκετές ταλαιπωρίες, που μπορεί να διαρκέσουν για περισσότερες από μια ζωές). Όσοι όμως νομίζουν ότι το θέατρο Νο είναι μουσειακό είδος μάλλον το έχουν παρεξηγήσει. Ενώ τα βασικά του χαρακτηριστικά μένουν αναλλοίωτα στο χρόνο, διαθέτει, κατά τους δασκάλους του, τεχνικές που αρνούνται να γεράσουν, αλλά και σοφία που διαπερνά τα εμπόδια του χρόνου και μπορεί να μιλά ακόμη και στους νεαρούς σύγχρονους Ιάπωνες. Οπωσδήποτε η εμμονή στην τελειότητα συχνά οδηγεί στον στεγνό φορμαλισμό, αλλά το θέατρο Νο, όπως αποδεικνύει η δημοφιλία του εντός και εκτός των συνό-

ρων της χώρας, απέφυγε αυτόν τον κίνδυνο. Γιατί προσφέρει όχι μόνο ένα ιδιαίτερα σαγηνευτικό θέαμα, αλλά και μια προσωπική εμπειρία: αφού το θέατρο Νο είναι τροφή της ψυχής και λιγότερο του εγκεφάλου και στόχο έχει να φέρει στην επιφάνεια το υποσυνείδητο. Κάτι που είναι φυσικό, αν σκεφτούμε την προέλευσή του. Αλλά επειδή η υπομονή ακόμη και εκείνου του απλού Ιάπωνα του 14ου αιώνα, που δεν είχε ακόμη γνωρίσει τον καταναλωτισμό και την εύκολη διασκέδαση, είχε τα όριά της με την πνευματικότητα και το συμβολικό δράμα, ταυτόχρονα με το Νο αναπτύχτηκε το Κιοτζέν, που συχνά συμπληρώνει μια παράσταση Νο. Το Κιοτζέν αποτελείται κυρίως από διαλόγους κωμικούς, και το γέλιο είναι ευπρόσδεκτο. Οι ιστορίες του, σε αντίθεση με αυτές του Νο, είναι εμπνευσμένες από την καθημερινότητα, και διηγούνται με νατουραλιστικό τρόπο επεισόδια χιουμοριστικά, με κεντρικό ήρωα έναν συμπαθή υπηρέτη, με μπόλικες αδυναμίες και επιρρεπή στις γκάφες. Και τα δύο μαζί, το Νο και το Κιοτζέν, το πρώτο με την αναζήτηση της απόλυτης ομορφιάς και των ύψιστων πνευματικών αρετών και το δεύτερο με την παραδοχή ότι οι ανθρώπινες αδυναμίες έχουν πλάκα, καθρεπτίζουν τη διττή ανθρώπινη φύση.

ιαΠΩνικο lAY OUT

Σκηνή με παραδοσιακά κοστούμια του Nο, που έλκουν την καταγωγή τους στο 1600 (απέναντι), και μια διαβολική μάσκα. Tο θέατρο Nο είναι παραδοσιακό ιαπωνικό ιδίωμα. Kατά μίμησιν της παραδοσιακά γιαπωνέζικης τυπογραφίας έχει στηθεί και το δισέλιδο αυτό. Oι Iάπωνες διαβάζουν από πίσω προς τα μπρος, από δεξιά προς τα αριστερά, από πάνω έως κάτω (βλ. το υπόδειγμα στη γωνία δεξιά). H μίμηση του στυλ από την πλευρά μας είναι μόνο μορφολογική.

[10 Iουνίου 2010] #19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 35

ΘEATPO

Από τη Νίκη Ορφανού

H παράδοση στα γιαπωνέζικα

能 έχουμε το ίδιο στυλ από το 1600

ροκούρο ουμεουάκα

Π Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για την παράσταση που θα δούμε στην Αθήνα, ξεκινώντας από το Σανμπασό; Το Σανμπασό είναι μια γιορτή για την αιώνια ευημερία του έθνους και των ανθρώπων του. Είναι χορός και ταυτόχρονα προσευχή. Η καταγωγή του είναι θρησκευτική: προέρχεται από το Σαρουγκάκου, που προϋπήρχε του θεάτρου Νο, και λάμβανε χώρα σε ναούς και άλλους ιερούς τόπους. Οι ιερείς- ερμηνευτές ξεκινούσαν με ξόρκια και τελετουργίες και συνέχιζαν με χορό και θέατρο με κωμικά στοιχεία. Το Σανμπασό έχει ήχο δυναμικό και χορό γρήγορο, ζωντανό, γεμάτο ενέργεια, και αυτό οφείλεται στο ότι ήταν πάντα μέρος εκδήλωσης χαράς. Η πνευματική γιορτή έχει χαρά, γιατί αναγνωρίζει την ευλογία της ζωής, του δώρου των θεών. Και η Σούτρα της Μεγάλης Σοφίας; Ποιο είναι το θέμα της; Ένας βουδιστής ιερέας, ο Σάντζο, επιθυμεί να αποκτήσει την Σούτρα της Μεγάλης Σοφίας. Παρά τις δυσκολίες, ξεκινά ένα μακρύ ταξίδι με προορισμό την Ινδία, εκεί όπου θα βρει την Σούτρα. Μια μέρα, κι ενώ βρίσκεται μπροστά σε ένα ποτάμι, στη μέση μιας ερήμου κάπου στη δυτική

ριν από 22 χρόνια, ο Ροκούρο Ουμεουάκα (στη φωτογραφία) ανέλαβε τη διεύθυνση της Οικογένειας Ουμεουάκα, μιας από τις πιο σημαντικές Οικογένειες ηθοποιών του Νο της Ιαπωνίας, με ιστορία αιώνων (είναι ο 56ος αρχηγός της Οικογένειας). Γιατί αν στη Δύση μιλάμε για «σχολές», στην Ιαπωνία τον ρόλο εκείνον έχουν οι «Οικογένειες». Αυτό σημαίνει ότι οι ερμηνευτές ζουν στο σπίτι του μεγάλου δασκάλου, ξεκινούν τη μαθητεία τους από πολύ νωρίς και εκπαιδεύονται στο να προσπαθούν για το τέλειο αποτέλεσμα – για τίποτε λιγότερο. Ο ίδιος ο Ροκούρο, που είναι γεννημένος το 1948, άρχισε να εκπαιδεύεται από τον πατέρα του, τον προηγούμενο μεγάλο δάσκαλο της Οικογένειας, μόλις στην ηλικία των τριών χρόνων! Η μεγάλη του επιθυμία, αναλαμβάνοντας τον ρόλο του αρχηγού της Οικογένειας, ήταν να ανανεώσει το κλασικό ρεπερτόριο του Νο με αρχαία έργα που δεν ήταν γνωστά στο κοινό (όπως την Σούτρα της Μεγάλης Σοφίας που παρουσιάζει στο ελληνικό κοινό), αλλά και

Κίνα, τον πλησιάζει ένας μυστηριώδης ηλικιωμένος άνδρας και τον προειδοποιεί ότι είναι δύσκολο ή ίσως και ακατόρθωτο να διασχίσει το ποτάμι, την έρημο, αλλά και τα άγρια βουνά πέρα απ’ αυτήν. Το εγχείρημά του είναι καταδικασμένο και δεν θα πετύχει τίποτα. Ο ιερέας δεν κλονίζεται και ο άγνωστος του αποκαλύπτει ότι το ίδιο αποφασιστικός και ακλόνητος υπήρξε και στις προηγούμενες επτά ζωές του, που επιχείρησε την ίδια αποστολή, αλλά απέτυχε και στις επτά – και την ίδια μοίρα θα έχει και σ’ αυτή του τη ζωή. Ο ιερέας ωστόσο δεν το βάζει κάτω και επιμένει να συνεχίσει το ταξίδι. Τότε ο ηλικιωμένος του φανερώνεται ως ένα πνεύμα που, συγκινημένο από το πείσμα του ιερέα, τον βοηθά να αποκτήσει την Σούτρα. Τέλος καλό, όλα καλά δηλαδή; Ναι. Γιατί το ποτάμι, που συμβολίζει τις ανθρώπινες επιθυμίες, χωρίζεται στα δύο και ανοίγει δρόμο στον ιερέα ώστε να επιτύχει τον σκοπό του. Ο ιερέας Σάντζο καταφέρνει να φτάσει ως την Σούτρα της Μεγάλης Σοφίας. Με την απόκτησή της, ο ιερέας κάνει θεάρεστο έργο ανακουφίζοντας τον πόνο των ανθρώπων.

36 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19 [10 Iουνίου 2010]

να ανεβάσει εντελώς καινούργια έργα, όπως και έκανε, δίνοντας νέα πνοή στο παραδοσιακό αυτό είδος. Και, σε αντίθεση με πολλούς από τους προηγούμενους δασκάλους της Οικογένειας, ο Ροκούρο θεώρησε σημαντικό να προσεγγίσει ευρύτερο κοινό εντός και εκτός της χώρας του. Έχει λάβει πολλά βραβεία για την υποκριτική και τη χορευτική του δεινότητα, αλλά και για τις σκηνοθεσίες του σε αρχαία όσο και νέα έργα. Ο μονίμως ανήσυχος αλλά και τολμηρός δάσκαλος έχει εισαγάγει μη παραδοσιακά μουσικά όργανα και σκηνικά στοιχεία στις δουλειές του, ανανεώνοντας το θέατρο Νο. «Αυτό που μου έμαθε ο πατέρας μου είναι ότι πρέπει να είμαι πάντα ο εαυτός μου, να μην προσπαθώ να αντιγράψω τον ίδιο ή άλλους», δήλωσε στη συνέντευξη που είχα μαζί του. Η ισορροπία ανάμεσα στην παράδοση και την αναζήτηση του καινούργιου ή τον πειραματισμό δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ο Ροκούρο Ουμεουάκα, ωστόσο, θεωρεί ότι το θέατρο Νο έχει μια αναμφισβήτητη θέση στον σύγχρονο κόσμο. Και, κρίνοντας από την ενθουσιώδη ανταπόκριση του απανταχού κοινού, φαίνεται να έχει δίκιο.

Το επιλέξατε γιατί είναι ένα από τα αγαπημένα έργα του ιαπωνικού κοινού; Η Σούτρα της Μεγάλης Σοφίας ήταν έργο άγνωστο στο κοινό για 550 χρόνια. Ήταν το 1983 που το έφερα στο φως. Μάλιστα, η Οικογένειά μου έχει στην κατοχή της την αυθεντική μάσκα, αυτή του πνεύματος. Είναι ένα αριστούργημα του 14ου αιώνα. Ταξιδεύετε συχνά στο εξωτερικό για παραστάσεις; Νομίζετε ότι κάποιος που δεν διαθέτει ιδιαίτερες γνώσεις για το θέατρο Νο μπορεί να καταλάβει τις παραστάσεις σας; Ναι, φροντίζω να παρουσιάζω συχνά τη δουλειά μου σε χώρες εκτός της Ιαπωνίας. Περίπου 1 ή 2 φορές τον χρόνο, τουλάχιστον κατά τη διάρκεια αυτών των τελευταίων πέντε χρόνων. Οπωσδήποτε το γεγονός ότι το δυτικό κοινό δεν καταλαβαίνει τη γλώσσα μας είναι ένα εμπόδιο: δεν έχει απόλυτη κατανόηση των ιστοριών, της πλοκής. Νομίζω, όμως, ότι το κοινό αντιλαμβάνεται και εκτιμά το θέατρο Νο με άλλους τρόπους, έμμεσους. Οι μάσκες είναι ένα σημαντικό στοιχείο του θεάτρου Νο, γιατί σχετίζονται με τον χαρακτήρα που υπο-

δύεται ο ηθοποιός. Αλλά και η κίνηση είναι πολύ σημαντική, όπως και ο τόνος της φωνής. Όλα αυτά δημιουργούν μια γλώσσα πιο ουσιαστική από τη λεκτική. Γιατί κάνει τους ανθρώπους να σκέφτονται, να είναι σε εγρήγορση, αλλά και γιατί στοχεύει στην καρδιά τους, τους προκαλεί συναισθήματα, και αυτό δημιουργεί μια ιδιαίτερη επικοινωνία με τους ηθοποιούς την ώρα της παράστασης. Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που ο πατέρας σας παρουσίασε μια παράσταση Νο στην Αθήνα. Γνωρίζετε κάτι γι’ αυτή την εμπειρία του; Ο πατέρας μου παρουσίασε ένα από τα αγαπημένα έργα της Οικογένειας μας του θεάτρου Νο, το Σουμιντουγκάουα, στο Ηρώδειο πριν από 45 χρόνια. Μου είπε τότε ότι είχε εντυπωσιαστεί πολύ από την εξαιρετική ακουστική του θεάτρου και την ιστορική ατμόσφαιρα, που ταίριαξε με το θέατρο Νο. Είχε περάσει φίνα. Πρέπει να προσθέσω ότι αντιπαθούσε τις διεθνείς τουρνέ, αλλά η εμπειρία του στην Αθήνα ήταν διαφορετική από τις υπόλοιπες και πάντα ήθελε να επιστρέψει στο Ηρώδειο και να ερμηνεύσει. Εξαιτίας όλων αυτών που μου

ΘEATPO

είχε διηγηθεί και του μεγάλου του ενθουσιασμού, ήθελα κι εγώ εδώ και πολλά χρόνια να επισκεφθώ την πόλη σας και να παρουσιάσω θέατρο Νο στο Ηρώδειο. Η μακρόχρονη ευχή μου γίνεται τώρα πραγματικότητα και είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος γι’ αυτό.

Θέλετε να μας περιγράψετε μια τυπική μέρα δουλειάς; Πώς προετοιμάζεστε για μια παράσταση; Και πάλι δεν υπάρχει τίποτα το ξεχωριστό στον τρόπο που δουλεύουμε. Πριν από μια παράσταση κάνουμε πάντα μια πρόβα. Δεν χρειαζόμαστε περισσότερες, γιατί τα περισσότερα έργα του κλασικού ρεπερτορίου του θεάτρου Νο τα έχουμε δουλέψει από χρόνια και είμαστε έτοιμοι να τα παρουσιάσουμε οποιαδήποτε στιγμή. Έτσι δεν έχουμε ανάγκη από πρόβες. Απλώς κάνουμε, όπως είπα, μια γενική, και επιλέγουμε τα κο-

ήσω αυτοσχεδιαστικά. Επίσης, έχω μεγαλύτερη ελευθερία στα νέα έργα, ιδίως αυτά που συνθέτω εγώ ο ίδιος.

στούμια και τις μάσκες και προετοιμάζουμε τα αντικείμενα που θα χρειαστούμε. Αυτά είναι πολύ σημαντικά.

Πώς λειτουργείτε ως δάσκαλος; Τι θεωρείτε σημαντικό; Επιλέγετε τους ηθοποιούς; Δεν υπάρχει τίποτα το ξεχωριστό στη διδασκαλία μου. Δεν κάνω ερμηνείες. Επιμένω πάντα στην πρακτική. Δείχνω στους ηθοποιούς αυτά που ξέρω. Δεν πιστεύω ότι οι τεχνικές του Νο θέλουν πολλές συζητήσεις. Οι ηθοποιοί πρέπει να δουλεύουν σε πρακτικό επίπεδο καθημερινά. Ποτέ δεν τελειοποιούν την τέχνη τους, πάντα μαθαίνουν. Και πρέπει να ζουν συνειδητά τη ζωή τους, να τη ζουν ως εμπειρία και όχι άσκεφτα. Γιατί, για να υποκριθεί τον χαρακτήρα που ερμηνεύει με τρόπο ολοκληρωμένο και αληθινά ανθρώπινο, ο ηθοποιός πρέπει

Όπως και στην αρχαία τραγωδία… Ναι. Η χρήση της μάσκας και των κοστουμιών είναι πολύ σημαντική στο θέατρο Νο, όπως ήταν και στο αρχαίο ελληνικό θέατρο. Αλλά υπάρχουν και άλλες ομοιότητες, νομίζω, ανάμεσά τους. Η φύση της εμπειρίας του θεατή, που είναι και στα δύο σε μεγάλο βαθμό συγκινησιακή. Καθαρτική. Επίσης, ασχολούνται με σχετικά θέματα. Τα μεγάλα θέματα της ζωής: το θείο, την ανθρώπινη μοίρα, την Οικογένεια, το καθήκον, την αγάπη.

να έχει εμπειρία της ζωής. Συνήθως δεν επιλέγω ηθοποιούς. Ενδιαφέρομαι όμως για την «αίσθησή» τους, την αύρα τους. Αυτό που βγάζουν.

Η Οικογένεια Ουμεουάκα ήρθε πριν από 500 χρόνια από τη βόρεια πλευρά του Κιότο, ενώ οι άλλες Οικογένειες ήρθαν από την περιοχή Νάρα. Δεν υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στις Οικογένειες. Λέγεται ότι ο τρόπος που ερμηνεύει η Οικογένειά μας το θέατρο Νο είναι πολύ κοντά στο κλασικό στυλ της εποχής του 1600. s

οικοΓενειακη υΠοΘεΣη Aντί για σχολές, το θέατρο Nο στηρίζεται στις οικογένειες και στις παραδόσεις τους. H Oικογένεια Oυμεουάκα, που φέρνει στην Aθήνα το παραδοσιακό ιαπωνικό θέατρο, έχει παράδοση 500 χρόνων!

Ποια είναι η σχέση των νέων σύγχρονων Ιαπώνων με το θέατρο Νο; Έρχονται στις παραστάσεις σας ή το βρίσκουν ένα υπερβολικά παραδοσιακό είδος; Τα παραδοσιακά είδη θεάτρου της Ιαπωνίας έχουν επιβιώσει για περισσότερους από δέκα αιώνες, αν υπολογίσουμε και τις θρησκευτικές τελετές στους ναούς, που ήταν η πρώτη μορφή του θεάτρου μας. Είναι σίγουρο ότι θα

ραματιστεί με το θέατρο Νο; Ο δάσκαλος διδάσκει τα πάντα, και οι ηθοποιοί τα ερμηνεύουν με τον τρόπο που αυτός τους τα διδάσκει, χωρίς αποκλίσεις. Οι τεχνικές του θεάτρου Νο μένουν αναλλοίωτες στους αιώνες, όπως και τα συστατικά του. Ένα κλασικό έργο του θεάτρου Νο θα έχει οπωσδήποτε ένα φλάουτο και τρία κρουστά όργανα, τα οποία συνοδεύουν την ψαλμωδία, χορό και υποκριτική, αλλά και στοιχεία εικαστικών τεχνών, όπως μάσκες εξαιρετικής ομορφιάς, εντυπωσιακά κοστούμια και αυθεντικά αντικείμενα. Αλλά συχνά προσθέτω και άλλους ήχους στις παραστάσεις μου. Για παράδειγμα, μπορεί να αντικαταστήσω το φλάουτο από το σακουχάτσι, και να το χρησιμοποι-

συνεχίσουν να υπάρχουν. Έχω την αίσθηση ότι οι ένδοξες μέρες του θεάτρου Νο βρίσκονται μπροστά μας, στο μέλλον. Οπωσδήποτε, οι παραστάσεις παραδοσιακού θεάτρου άλλαξαν με τον χρόνο, απομακρύνθηκαν από το αυστηρά θρησκευτικό περιεχόμενο και ήρθαν κοντά σ’ αυτό που γνωρίζουμε σήμερα. Αυτές οι παραδόσεις περνούν από γενιά σε γενιά, ως η πιο σημαντική κληρονομιά, αφού εκφράζουν την ιαπωνική ταυτότητα. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι πάντα θα ενδιαφέρονται για την παράδοση και την αυθεντικότητα. Το βλέπω στους νέους. Στις παραστάσεις του θεάτρου Νο σήμερα βρίσκει κανείς τόσο νέους ανθρώπους όσο και μεγαλύτερους. Πόση ελευθερία έχει ένας μεγάλος δάσκαλος να καινοτομήσει, να πει-

ΘEATPO

Ποια θα λέγατε ότι είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Οικογένειας Ουμεουάκα;

Info Θέατρο Noh Σανμπασό Ντάι-Χάνγια (νο) Η Σούτρα της Μεγάλης Σοφίας Το παραδοσιακό θέατρο της Ιαπωνίας συνδυάζει μιμική, τραγούδι και χορό με στερεοτυπικές σκηνικές διατάξεις, παραδοσιακά κοστούμια και μάσκες. Ωδείο Ηρώδου Αττικού 16 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: €50 (Διακεκριμένη), €40 (Α’), €30 (Β’), €20 (Γ’), €15 (Άνω Διάζωμα), φοιτητικό

[10 Iουνίου 2010] #19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 37

Στη Σκια του Φονου

Παραλογές ή μικρές καθημερινές τραγωδίες

O σκηνοθέτης Γιάννης Kαλαβριανός πιο γρήγορος και από τη σκιά του.

Γιάννης Kαλαβριανός

Info

φρίκη; Yπέροχα!

Εταιρεία Θεάτρου Sforaris Γιάννης Καλαβριανός Παραλογές ή Μικρές καθημερινές τραγωδίες (εκδοχή ΙΙ)

Από την Έλενα Χρηστοπούλου

Πώς μπορείς να αφηγηθείς, σήμερα, ιστορίες με φόνους από την παράδοση του δημοτικού τραγουδιού;

σκηνοθέτης Γιάννης Καλαβριανός ξετρυπώνει ιστορίες φόνου μέσα από την παράδοση του δημοτικού τραγουδιού και αποκαλύπτει το παράλογο και το απρόβλεπτο που κρύβουμε όλοι μέσα μας, με την ποίηση του Τάσου Λειβαδίτη να γεμίζει τους συνδετικούς αρμούς μεταξύ δράσης, αφήγησης και επεξήγησης. Για πρώτη φορά, οι Παραλογές ή μικρές καθημερινές τραγωδίες (ΙΙ) της ομάδας Sforaris, οι οποίες έως τώρα έχουν παρουσιαστεί σε διαφορετικές εκδοχές σε χώρους φυσικούς, χωρίς θέατρο, μεταφέρονται στην Αποθήκη Δ της Πειραιώς 260 και κοντράρονται με το περιβάλλον για να μεταφέρουν το διαχρονικό μήνυμά τους.

Τέσσερα δημοτικά τραγούδια συνδυάζονται με στίχους του Τάσου Λειβαδίτη, με πέντε γυναίκες ηθοποιούς να αναλαμβάνουν τους διαφορετικούς ρόλους και στοιχεία παραλόγου, αλλά ακόμα και μεταφυσικού να διανθίζουν τη δράση. Θες να δώσεις μια πιο ξεκάθαρη εικόνα για το τι να περιμένει, ή να μην περιμένει, κανείς από την παράσταση; Πρόκειται για μια σπονδυλωτή παράσταση, που αποτελείται από τέσσερις ξεχωριστές ιστορίες. Η κάθε ιστορία είναι βασισμένη σε μια παραλογή. Οι παραλογές ανήκουν στο είδος του δημοτικού τραγουδιού που συγγενεύει με τα ακριτικά, μόνο που είναι πιο αφηγηματικές. Ο κοινός άξονας είναι ότι σε κάθε ιστορία γίνεται ένας φόνος μέσα σ’ ένα σπίτι – κάποιος σκοτώνει ένα συγγενή του δηλαδή. Είναι ιστορίες καθημερινών ανθρώπων, που ζούσαν απλές ζωές, μέχρις ότου εξαιτίας κάποιων γεγονότων ξεπέρασαν το όριο. Ο άνθρωπος συνήθως στέκεται αμήχανος μπροστά στο θάνατο, δεν μπορεί να τον συλλάβει. Όλη αυτή η υπαρξιακή αγωνία απέναντι στη συνείδηση ότι θα πεθάνει –μιας και ο άνθρωπος είναι το μόνο ζώο που γνωρίζει ότι κάποια στιγμή η ζωή του θα σταματήσει– περιγράφεται με στίχους από ποιήματα του Λειβαδίτη, συγκεκρι-

ΘEATPO

μένα από το δεύτερο μισό του έργου του, που είναι πιο μεταφυσικό από το πρώτο, το οποίο ήταν περισσότερο πολιτικοποιημένο. Κι όλο αυτό γίνεται χωρίς να προσπαθούμε να κάνουμε κάποιου είδους λαογραφική μελέτη – απλά αξιοποιούμε την αφηγηματικότητα του δημοτικού τραγουδιού και τη βάζουμε πλάι στην ποίηση του Λειβαδίτη. Γιατί τώρα; Βρέθηκα να διαβάζω τις παραλογές από σπόντα. Έψαχνα να βρω ιστορίες με φόνους. Είδα ότι στην Κεντρική Ευρώπη είναι κάτι πιο συνηθισμένο, είναι πιο ζοφερές οι ιστορίες τους, αν σκεφτείς, λόγου χάρη, τους δράκους, τα κάστρα. Είδα ότι πολλά από αυτά τα τραγούδια έχουν πανευρωπαϊκή διάδοση, και τα έχουμε κι εμείς. Περιγράφουν ιστορίες τις οποίες δεν πιστεύεις αρχικά, τις βρίσκεις παράλογες. Οι εφημερίδες όμως, όπως διαπίστωσα μετά, είναι γεμάτες με τέτοια ακραία περιστατικά. Η μια ιστορία, για παράδειγμα, αφορά μια γυναίκα, η οποία σκοτώνει το παιδί της, το τηγανίζει και μετά το δίνει στον άντρα της να το φάει. Πέρσι είχαμε παρουσιάσει μια εκδοχή της παράστασης στην Ελευσίνα, όπου υπήρχε μια δεξαμενή νερού, κι αποφασίσαμε να δείξουμε πως η γυναίκα πνίγει το παιδί της εκεί. Ε, μετά μάθαμε πως μια εβδομάδα πριν μια γυναίκα στην περιοχή είχε πνίξει και τα δυο της τα παιδιά. Όλα αυτά είναι δίπλα μας, δεν είναι κάτι τρελό ή τόσο παλιό. Αυτοί οι φόνοι, γράφει στο δελτίο Τύπου, προκύπτουν από «ένα επικίνδυνο για τον ηθικό κοινωνικό κώδικα γεγονός». Για σένα τι είναι επικίνδυνο σήμερα; Αυτό ακριβώς που σχολιάζουν οι ιστορίες που έχουμε επιλέξει. Το επικίνδυνο δεν είναι το ίδιο για τον κάθε άνθρωπο. Είναι τελείως υποκειμενικό από τι μπορεί να πιαστεί κανείς για να φτάσει στα άκρα. Εσένα όμως τι σε φοβίζει στον άνθρωπο, ποιο θεωρείς το πιο επικίνδυνό του χαρακτηριστικό; Με φοβίζει ότι είμαστε πιο απρόβλεπτοι απ’ ό,τι νομίζουμε. Εγώ παραδείγματος χάρη δυο φορές στη ζωή μου παραλίγο να περάσω το όριο, για δυο γεγονότα, τα οποία δεν ήταν και τα σημαντικότερα στη ζωή μου, δεν δικαιολογούσαν τέτοια αντίδραση. Κι όμως υπήρξαν ακραίες αντιδράσεις. Κάτι γίνεται κι έρχεται να προστεθεί σε όλα τα υπόλοιπα, είναι αυτό που λέμε η σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι.

Έχεις υπάρξει θύμα της λογοκρισίας με το θεατρικό «Το θείο βρέφος» (σ.σ.: είχε προκαλέσει σάλο στα θρησκόληπτα κυκλώματα), άρα έχεις έρθει αντιμέτωπος με το σπάσιμο του ηθικού κώδικα που αναφέραμε πριν. Ποιο ήταν το πιο παράλογο πράγμα σε όλη την εμπειρία και τι νιώθεις παράλληλα ότι έχεις κερδίσει από αυτήν; Κοίτα, ήταν μια ολόκληρη σειρά από παράλογα γεγονότα. Στην αρχή, όταν είδαμε να έρχεται κόσμος με μαύρα πανιά, εικόνες και σταυρούς, απορήσαμε. Μετά, όταν έκλεισαν το θέατρο κι αναγκαστήκαμε να μπούμε μέσα, είπαμε εδώ θα σταματήσει. Αλλά το όριο του παραλόγου ξεχείλωνε όλο και περισσότερο, καθώς στη συνέχεια άρχισαν να χτυπούν τους θεατές, να βρίζουν και να καταριούνται: «να πεθάνετε, να βγάλετε καρκίνο», να στέλνουν απειλητικά μηνύματα στο θέατρο. Και αναρωτιόμασταν, «μέχρι πού θα φτάσουν;». Ε, όταν μας έκαναν και μήνυση, απλά αποδεχθήκαμε ότι ο άνθρωπος δεν έχει όριο στο πού μπορεί να φτάσει. Αυτό που κέρδισα είναι ότι κάνοντας αυτή τη δουλειά πρέπει να είσαι έτοιμος για τα πάντα. Εφόσον το έργο τίθεται στην κρίση του κοινού, οι αντιδράσεις μπορούν να είναι απρόβλεπτες. Κι εκεί πρέπει να αποφασίσεις αν θα προσπαθήσεις να τις προλάβεις ή αν δεν θα δώσεις σημασία. Ένα από τα στοιχεία του δημοτικού τραγουδιού είναι η λαϊκή σοφία που ξεπροβάλλει ατόφια. Υπάρχει κάτι που έχεις διδαχθεί από αυτή τη λαϊκή σοφία του δημοτικού τραγουδιού, το οποίο να εκτιμάς περισσότερο; Αυτά που μας έχουν μείνει σήμερα ως λαϊκή σοφία είναι τα κλισέ της καθημερινότητας –όπως λέμε, για παράδειγμα, «την υγειά μας να ’χουμε»–, που λίγο τα κοροϊδεύουμε, κυρίως γιατί είμαστε δύσπιστοι πιστεύω. Υπάρχουν όμως κάποια πράγματα στα οποία καταλήγουμε αναπόφευκτα, είτε το θέλουμε είτε όχι, όπως όντως, ναι, την υγειά μας να ’χουμε. Όσο κι αν φαίνεται κάτι κλισέ, μελό ή παροιμία, υπάρχει πολλή αλήθεια σ’ αυτό∙ κι επειδή είναι δύσκολο να αντιμετωπίσουμε την αλήθεια, προσπαθούμε να την υπονομεύσουμε γελώντας μαζί της. Έχετε παρουσιάσει τις Παραλογές σε διάφορα μέρη, όπου δεν υπάρχουν θέατρα. Ποια ήταν η πρόκληση σ’ αυτήν την εκδοχή τώρα, σ’ ένα γκαράζ, στην Πειραιώς;

Το δημοτικό τραγούδι συναντά την ποίηση του Τάσου Λειβαδίτη σε μια περφόρμανς για τα εγκλήματα της διπλανής πόρτας. Παίζουν: Κίκα Γεωργίου, Άννα Ελεφάντη, Χριστίνα Μαξούρη, Αναστασία Μποζοπούλου, Βασιλική Σαραντοπούλου Τραγούδι: Γιώργος Γλάστρας Πειραιώς 260, Γκαράζ 21-22 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: €20, €10 (φοιτητικό)

Είχαμε ξεκινήσει να το κάνουμε στον κήπο, οπότε ήταν συμβατό με την πρώτη εκδοχή. Πάλι δηλαδή θα παίρναμε ένα χώρο που θα ταίριαζε με τις ιστορίες και θα τον διαμορφώναμε. Όταν αρχίσαμε να κάνουμε πρόβες όμως στο γκαράζ ανακάλυψα ένα χώρο που είναι τελείως κόντρα στις ιστορίες, ένα ψυχρό, γκρι δωμάτιο που δεν βοηθούσε σε τίποτα όπως οι προηγούμενοι χώροι. Ένα ερείπιο κουβαλά από μόνο του μια ιστορία, δεν είναι απλά ένα σκηνικό, είναι ένα ολόκληρο περιβάλλον στο οποίο εντάσσεται η ιστορία. Εδώ περιβάλλον δεν υπήρχε, μόνο ένα πάτωμα και παράθυρα στον τοίχο. Αυτό όμως μας ιντρίγκαρε, παρ’ όλο που προσωπικά κιόλας για μένα ήταν δύσκολο. Το γκαράζ είναι πολύ ψυχρό για τη δική μου αισθητική, μου φάνηκε λίγο σαν ένας χώρος καθαρά αστικός, ένας χώρος που παρκάρουν μόνο αυτοκίνητα και όχι ένας χώρος όπου έχει υπάρξει ζωή, όπως σ’ όλα τα προηγούμενα. Αυτό μας έδωσε μεγάλη ελευθερία από τη μία, αλλά και δημιούργησε ένα χάος από την άλλη για το πώς θα συμμαζευτεί. Και ποια θεωρείς γενικότερα τη μεγαλύτερη πρόκληση που καλείσαι να αντιμετωπίσεις κάνοντας θέατρο; Οι πρώτες μου σπουδές ήταν τελείως διαφορετικές. Σπούδασα ιατρική κι ήρθα από πολύ νωρίς σε επαφή με τα πραγματικά προβλήματα της ζωής, όπως είναι τα θέματα ζωής και θανάτου επί της ουσίας. Περνώντας στο θέατρο, δεν μασούσα από τον ψευτοπροβληματισμό. Δεν με αφορά το μικροσκοπικό της καθημερινότητας του άλλου, αν δεν συμπεριλαμβάνει κάποιο προβληματισμό. Εκεί που καταλήγω είναι ότι το θέατρο ασχολείται με τον έρωτα και το θάνατο, για να σου αναφέρω ακόμα ένα κλισέ. Όταν λοιπόν τα έργα ασχολούνται πραγματικά με τον έρωτα και το θάνατο έχουν ενδιαφέρον. Για μένα αυτή είναι η πρόκληση, να ψάχνω μέσα στα έργα και τις συνεργασίες στιγμές στις οποίες η ζωή να πάλλεται αληθινά. s

[10 Iουνίου 2010] #19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 39

Παραλογές ή μικρές καθημερινές τραγωδίες

Φωτίζοντας τις λέξεις Ο βασικότερος ίσως λόγος για να δει κανείς την παράσταση Παραλογές ή μικρές καθημερινές τραγωδίες είναι οι πέντε πρωταγωνίστριές του και συγκεκριμένα οι Κίκα Γεωργίου, Άννα Ελεφάντη, Χριστίνα Μαξούρη, Αναστασία Μποζοπούλου, Βασιλική Σαραντοπούλου. Με αγάπη, πάθος και μια εκπληκτική σφαιρική αντίληψη και κατανόηση για το υλικό που διαχειρίζονται, μας μιλούν για τα κοινά, τις αντιθέσεις, τις συγκρούσεις και τους ρυθμούς του δημοτικού τραγουδιού και της ποίησης του Λειβαδίτη. Και σε πείθουν χωρίς καν να προσπαθούν να πας να τις δεις από κοντά. Από την Έλενα Χρηστοπούλου

Η παράσταση αποτελεί μια ιδιαίτερη συνθήκη: δημοτικό τραγούδι, ποίηση, θέατρο. Πώς ήταν αυτή η διαδρομή για σας, το ταξίδι προς την ένωση όλων αυτών των στοιχείων; Κίκα Γεωργίου: Όταν παντρεύονται αυτά τα στοιχεία γεννιέται κάτι πολύ ωραίο. Αν σκεφτούμε δηλαδή ότι επί της ουσίας με τον ίδιο κώδικα μιλάμε σε όλα αυτά (μέσω της τέχνης δηλαδή), και τα φέρνουμε κοντά, δημιουργείται ένα καινούργιο σύνολο που είναι ξεχω-

ριστό. Παίρνει στοιχεία απ’ όλα τα επιμέρους και γίνεται πιο μεγάλο και πιο ωραίο. Χριστίνα Μαξούρη: Αρχικά να πω ότι το ταξίδι αυτό ακόμα δεν έχει τελειώσει, ακόμα συνεχίζεται κι ίσως να συνεχιστεί και μετά τις παραστάσεις. Επιπλέον, η διαφορά του δημοτικού τραγουδιού από την ποίηση του Λειβαδίτη είναι η χρήση άλλων λέξεων και η τοποθέτησή τους. Το νόημα όμως είναι τόσο κοινό μερικές φορές, τόσο κοντινό, που είναι

σαν να μην πρόκειται για δυο ξεχωριστά πράγματα. Σε μερικά σημεία πραγματικά μπερδεύεις και δεν μπορείς να ξεχωρίσεις ποιο είναι τι. Άννα Ελεφάντη: Παρ’ όλα αυτά κάτι ενδιαφέρον που συμβαίνει είναι ότι το δημοτικό σε σχέση με τον Λειβαδίτη ναι μεν έχει διαφορετικές λέξεις, αλλά το καθένα δημιουργεί τελείως διαφορετικούς ρυθμούς. Επομένως το πάντρεμα αυτών των διαφορετικών ρυθμών δημιουργεί μια δυναμική που έρχεται να αγκαλιάσει και τις δράσεις, το τι συμβαίνει στην παράσταση. Έτσι έχεις έναν καθαρά ρυθμικό λόγο, που είναι ο δεκαπεντασύλλαβος του δημοτικού κι έχεις έναν πιο ανοιχτό, πιο αφηρημένο λόγο του Λειβαδίτη. Το μεγάλο στοίχημα για μας είναι το πώς όλα αυτά θα τα κάνουμε ένα. Πρόκειται δηλαδή για λόγους που έχουν δυο διαφορετικούς ρυθμούς, είναι δυο κόσμοι που συγκρούονται, αλληλοσυμπληρώνονται ή δημιουργούν κάτι άλλο. Αναστασία Μποζοπούλου: Αυτή η διαδρομή είναι κάτι που μας απασχολεί πολύ καιρό, και πολύ καιρό πριν την παράσταση στο Φεστιβάλ, και είναι ακόμα μια διαδικασία που συνεχώς αποκαλύπτει διαφορετικά πράγματα. Και νομίζω είναι μια πολύ καλή ευκαιρία και για μας, την καθεμία ξεχωριστά, αλλά και για τον κόσμο που θα δει την παράσταση, να δει ότι τα νοήματα αυτά και ο τρόπος με τον οποίο μπλέκονται είναι σχετικά για τον καθένα. Υπάρχουν πολλά σημεία

που μπορούν να μιλήσουν στον καθένα με διαφορετικό τρόπο και να του πουν κάτι προσωπικό, εσωτερικό. Κι αυτό είναι ένα μεγάλο ατού του παντρέματος. Βασιλική Σαραντοπούλου: Για να μην πω τα ίδια, επειδή συμφωνώ με όλες, απλά θέλω να σημειώσω ότι ο δεκαπεντασύλλαβος είναι πολύ ρυθμικός, τα πράγματα όμως γίνονται στις παραλογές και δεν αιτιολογούνται. Ο Λειβαδίτης έρχεται εκεί για να φωτίσει κάποια πράγματα που το δημοτικό δεν αποκαλύπτει. Θεωρώ μάλλον ότι πρόκειται για αλληλοσυμπλήρωμα, για μια συνύπαρξή που δεν είναι δύσκολη, αλλά πολύ ενδιαφέρουσα. Αισθάνεστε πως μέσα από αυτή τη σύνθεση σας δίνεται η ευκαιρία να θίξετε θέματα που αφορούν τη σημερινή κοινωνία; Με ποιο τρόπο; Α. Μ.: Στην παράσταση οι ιστορίες περιγράφουν ακραία γεγονότα, εμείς όμως δεν τα αντιμετωπίζουμε ως ακραία αλλά ως καταστάσεις που συμβαίνουν στο διπλανό μας σπίτι. Είναι πιο λεπτές οι ποιότητες, έχει να κάνει με πολύ καθημερινά πράγματα∙ για το πώς αισθάνεσαι όταν σε εγκαταλείπουν ή όταν σου ασκούν ψυχολογική βία ή όταν ασκείς εσύ βία σε κάποιον άλλο. Κι αυτό φωτίζεται όντως πολύ μέσω του Λειβαδίτη. Παρ’ όλο που οι ιστορίες των δημοτικών είναι για περιστατικά που συνέβησαν στο παρελθόν, μιλούν για πράγματα που συμβαίνουν καθημερινά στη ζωή

μας τον εαυτό ή μέσα στο ίδιο μας το σπίτι, όσο και να απομονωνόμαστε, οι συγκρούσεις συνεχίζουν να υπάρχουν. Και το δημοτικό και ο Λειβαδίτης είναι φωνές που κουβαλούν μια αυθεντικότητα. Ποιο είναι το πιο δυνατό τους στοιχείο κατά τη γνώμη σας; Χ. M.: Ένα βασικό και κοινό τους σημείο είναι η συμπύκνωση του νοήματος. Στις παραλογές με τρεις λέξεις που απλά επαναλαμβάνονται, ή σε ένα δίστιχο, ξαφνικά γίνεται ένα άλμα στο χρόνο, ένα άλμα στη μοναξιά των ανθρώπων. Και συμβαίνουν χιλιάδες τέτοια πράγματα. Α. Μ.: Το κείμενο του Λειβαδίτη πάντως είναι ποίηση, αλλά και δεν είναι. Γράφει πολύ απλά και φτιάχνει εικόνες με πολύ απλά μέσα. Λέει για παράδειγμα: «Από τη στιγμή που κάποιος άνθρωπος πεθαίνει κανένας δεν μπορεί να κοιμάται ήσυχος», και είναι απλά αυτό. Κατευθείαν σου φτιάχνει έναν κόσμο που είναι πολύ απλός και καθαρός, δεν είναι αυτό που λέμε ποιητικό κείμενο. Β. Σ.: Δεν έχει περιττά στοιχεία, σε χτυπάει κατευθείαν στο κέντρο, χωρίς περαιτέρω εξήγηση. Και αυτό είναι κάτι πολύ δυνατό. Πέρα από τις φωνές του δημοτικού και του Λειβαδίτη, υπάρχει κι η γυναικεία παρουσία και φωνή στην παράσταση, οι πέντε γυναικείες φωνές σας για την ακρίβεια. Όπως σημειώ-

νει ο Γιάννης, οι γυναίκες είναι πιο κοντά στα θέματα της ζωής και του θανάτου. Πόσο και τι είδους γυναικείο στοιχείο αναδύεται μέσα από τα λαϊκά κείμενα του δημοτικού και την αντρική γραφή του Λειβαδίτη; Ερμηνεύετε και τους ανδρικούς ρόλους; Όλες μαζί: Μα, ναι! Άντρες, παιδιά, τα πάντα κάνουμε! Α. Μ.: Ερμηνεύουμε, αλλά χωρίς προσπάθεια να πείσουμε το κοινό ότι είμαστε άντρες, εξωτερικά ή κινησιολογικά, γιατί αυτό που έχει σημασία είναι να πούμε την ιστορία με απλά μέσα. Όταν υπάρχει ένας τόσο δυνατός πυρήνας, δεν έχει σημασία το φύλο, η ένταση και τα συναισθήματα, όλα αφορούν όλους. Χ. M.: Μας ενδιαφέρουν οι σχέσεις, όχι το αν κάποιος είναι άντρας ή παιδί. A. E.: Όλοι μπορούμε να βρεθούμε στην οποιαδήποτε κατάσταση αν οι συνθήκες το επιβάλλουν. Όχι ότι εγώ μπορώ να γίνω άντρας, αν και πιθανώς έχω κομμάτια που αγγίζουν τον ανδρισμό, αλλά αυτό που είναι βασικό είναι ότι μπορώ να υπάρξω και θύμα και θύτης, να παρατηρώ και να ζω μια κατάσταση, να συμμετέχω και να ’μαι απέξω, να διηγούμαι και να πραγματοποιώ. Χ. M.: Ουσιαστικά το φύλο το ορίζουν οι αφηγητές με την παρουσίασή τους. Τα δραματικά πρόσωπα στην παραλογή συμπεριφέρονται ως άνθρωποι. Σε μια συγκεκριμένη ιστορία, για παράδειγμα, που αφηγείται μια προδοσία ανάμεσα σε δυο αδέρφια, ποτέ δεν σκεφτήκαμε

πώς θα συμπεριφερθεί ένας άντρας άμα προδώσει ή προδοθεί. Μιας που μιλούσαμε για κλισέ νωρίτερα, πιστεύετε ότι υπάρχει γυναικείο παίξιμο, γυναικεία τέχνη; Β. Σ.: Πιστεύω πως είναι μια κοινωνική κατασκευή. Ως όροι μπορεί να υφίστανται, αλλά επί της ουσίας δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα. Έχει δημιουργηθεί για να αισθανόμαστε για ακόμη μια φορά διαφορετικές από τους άντρες. Ή ότι κάνουμε κάτι λιγότερο ή περισσότερο σπουδαία. Σημασία έχει ότι όλοι είμαστε άνθρωποι – στην τελική, άμα κάνεις τέχνη, κάνεις τέχνη. Α. Μ.: Προφανώς μια τέτοια παράσταση αν γινόταν από πέντε άντρες, σίγουρα θα γινόταν διαφορετικά. Χ. M.: Μα αυτό είναι και το ωραίο. Κ. Γ.: Πάντως, έτσι όπως στήσαμε το πράγμα, δεν μας απασχόλησε καθόλου στις πρόβες το αν είμαστε γυναίκες ή όχι. Ο Γιάννης δεν ξέρουμε τι σκέφτεται γι’ αυτό, αλλά τουλάχιστον εμείς το αγνοήσαμε! s

OI ΠρΩταΓΩνιΣτριεΣ Aπό αριστερά: Άννα Eλεφάντη, Xριστίνα Mαξούρη, Aναστασία Mποζοπούλου, Bασιλική Σαραντοπούλου και Kίκα Γεωργίου

μας: ερωτική απογοήτευση, κούραση, ασφυκτικές καταστάσεις. Για συναισθήματα με λίγα λόγια, τις φωτεινές και τις σκοτεινές πλευρές μας. Χ. M.: Σαν να φωτίζονται οι αφετηρίες των πράξεων και εκ των υστέρων να δικαιολογούνται. Ακόμα και με την πάροδο αρκετών χρόνων. Ένα άλλο στοιχείο είναι το ανεκπλήρωτο. Και στην παράσταση… Κ. Γ.: … αλλά και στη ζωή μας! (γελάει) Β. Σ.: Νομίζω ότι όλα όσα κάνουμε στην παράσταση είναι πανανθρώπινα και διαχρονικά. Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι τα προσεγγίζουμε χωρίς κριτική. Ο ένοχος παραμένει ένοχος, αλλά δεν τον κριτικάρουμε. Έτσι μπορείς να κατανοήσεις και την καθημερινότητα καλύτερα, γιατί χωρίς κριτική μπορείς να εξερευνήσεις όλες τις πλευρές και να μη σου μείνει κάτι κρυφό. Πας μια από δω, μια από κει. A. E.: Οι άνθρωποι, στην αφετηρία, είμαστε ίδιοι απέναντι στον έρωτα και το θάνατο. Μπορεί κάθε φορά να αλλάζει το πλαίσιο, η συνθήκη, ο χρόνος, η ηλικία, αλλά είμαστε το ίδιο αδύναμοι απέναντι σε τέτοιες καταστάσεις. Γι’ αυτό και το κείμενο είναι απόλυτα διαχρονικό, όπως και η προσέγγιση της παράστασης και η ματιά του Γιάννη δεν έχει καθόλου να κάνει με φολκλόρ αντιμετώπιση της λαογραφίας. Κ. Γ.: Θέλω να πω επίσης ότι ένα άλλο κομμάτι που αγγίζει η παράσταση είναι ότι όσο και να κλεινόμαστε στον ίδιο

Kαμεράτα

Ένα νησί

downtown Συνέντευξη με τον μαέστρο Γιώργο Πέτρου και τον σκηνοθέτη Πάρι Mέξη Άμμος, θάλασσα και μαγιό στην άκρως καλοκαιρινή Πειραιώς 260, καθώς στον χώρο Η στήνεται ένα κανονικό… νησί για να φιλοξενήσει την όπερα L’isola disabitata, στις 15 Ιουνίου. Υπό τη σκηνοθετική και σκηνογραφική επιμέλεια του Πάρι Μέξη, η Καμεράτα - Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής και ο μαέστρος Γιώργος Πέτρου καλούνται να απαντήσουν στην πρόκληση ενός ξεχωριστού καλλιτεχνικού εγχειρήματος και ερμηνεύουν τη δέκατη όπερα του Γιόζεφ Χάιντν L’isola disabitata (Το έρημο νησί) με όργανα εποχής. Μετά τη θριαμβευτική επιτυχία που σημείωσαν πρόσφατα με τη Θεοδώρα του Χέντελ, ο ταλαντούχος νέος μαέστρος και οι Έλληνες μουσικοί που διαπρέπουν διεθνώς, ενώνουν για μία ακόμη φορά τις δυνάμεις τους με τον ευρηματικό σκηνοθέτη και σκηνογράφο στο Φεστιβάλ Αθηνών. Συναντήσαμε τον Γιώργο Πέτρου και τον Πάρι Μέξη στη διάρκεια της πρόβας... Aπό την Mαρία Λάμπρου Από τις όπερες που σπάνια έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε, η Isola disabitata διαδραματίζεται σε ένα έρημο νησί, εκεί όπου δύο ζευγάρια ανακαλύπτουν τα όρια της αληθινής αγάπης μέσα από κωμικοτραγικές περιπέτειες, που άλλοτε τους ενώνουν και άλλοτε τους χωρίζουν. Τι ακριβώς συμβαίνει σε αυτό το νησί; Γ.Π.: Δύο γυναίκες μόνες, εγκαταλελειμμένες από τους «άνδρες» εδώ και 13 χρόνια, ζουν ως άλλοι Ροβινσώνες σε ένα έρημο νησί. Η μικρή δεν έχει δει ποτέ άνδρα. Έχει μάθει γι’ αυτούς από τις περιγραφές της μεγαλύτερης γυναίκας και φυσικά τους μισεί, καθώς τους θεωρεί υπαίτιους γι’ αυτή την εγκατάλειψη. Η ιστορία μας ξεκινά όταν ο άνδρας της μίας επιστρέφει στο νησί για να την ξαναβρεί… Π.Μ.: Η όπερα ξεκινά εκείνη τη στιγμή, ενώ η ιστορία ολοκληρώνεται με μια ανατροπή στην ανατροπή, η οποία και υπογραμμίζεται με όλους τους δυνατούς τρόπους μέσα στο θέαμα. Σκηνογραφικά, ενδυματολογικά, σκηνοθετικά, κυρίως μουσικά και υποκριτικά. Όπως δηλαδή δουλεύουμε πάντα και είμαστε πολύ περήφανοι γι’ αυτό. Προσπαθούμε όλοι οι τομείς που αποτελούν μια παράσταση να ακολουθούν την ίδια λογική και να μη συμβαίνουν πράγματα μόνο εδώ ή εκεί, να υπάρχει επικοινωνία

της μουσικής με το εικαστικό της περιβάλλον. Τότε διηγούμαστε καλύτερα το παραμύθι. Θα παρακολουθήσουμε ένα σύγχρονο ανέβασμα της όπερας; Π.Μ.: Έχουμε κατορθώσει μέχρι στιγμής και συνεχίζουμε να δουλεύουμε τις παραγωγές μας πάνω σε αυτήν ακριβώς τη σύζευξη της μουσικής με το εικαστικό περιβάλλον, το οποίο προσωπικά δεν το χαρακτηρίζω σύγχρονο. Δεν είναι αυτός ο σκοπός μας. Σκοπός μας είναι το έργο να είναι κατανοητό. Να είναι τεκμηριωμένο. Να μπορεί να διηγηθεί την ιστορία έτσι όπως την έχουμε οραματιστεί. Μερικές φορές προκύπτει να μπορεί να το κρίνει κανείς σύγχρονο, άλλες μοντέρνο, μινιμαλιστικό ή μαξιμαλιστικό – αυτά είναι επίθετα που έρχονται μετά. Καταρχήν, έχουμε αναλάβει να διηγηθούμε ένα πολύ ωραίο, ιδιαίτερο παραμύθι, βασισμένο αδρά πάνω στον Ροβινσώνα Κρούσο, αλλά με μια ερωτική ανατροπή. Είναι μια ερωτική ιστορία, συνεπώς ό,τι πιο ενδιαφέρον για τους ανθρώπους. Αναφέρεται σε δύο ζευγάρια που προσπαθούν να ανακαλύψουν τα όρια της αγάπης και ταυτόχρονα ανακαλύπτουν τις διαφορές των φύλων. Για τις ανάγκες της παράστασης ακούγεται ότι στο χώρο Η της Πει-

42 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19 [10 Iουνίου 2010]

ραιώς 260 οι θεατές θα εισέλθουν σε ένα εντελώς «καλοκαιρινό» σκηνικό… Π.Μ.: Στήνουμε ένα έρημο νησί στην κυριολεξία! Θα υπάρχει μια αληθινή παραλία με άμμο, η οποία «χαιρετίζει» τη δεκαετία του ’20 –τότε που ξεκίνησε η κουλτούρα της διασκέδασης στην παραλία, στην πλαζ–, χωρίς όμως να είναι ακριβώς τοποθετημένη εκεί. Το νησί αυτό θα περιβάλλεται και από μια «θάλασσα», κατασκευασμένη με έναν ιδιαίτερο τρόπο (που δεν θα σας αποκαλύψουμε ακόμη). Εκεί, μέσα από τη θάλασσα, θα αναδυθεί η Καμεράτα με όργανα εποχής για να ντύσει μουσικά το έργο. Θα έχει και μαγιό; Π.Μ.: Ναι, θα είναι ίσως από τις μοναδικές φορές που θα απολαύσουμε σολίστ να ερμηνεύουν άριες φορώντας τα μαγιό τους! Μετά την επιτυχία που γνώρισε η Θεοδώρα του Χέντελ, η Isola disabitata αποτελεί μια νέα, μεγαλύτερη πρόκληση για εσάς; Γ.Π.: Πάντα είναι πρόκληση να προσπαθείς να ξεπεράσεις μια προηγούμενη επιτυχία. Ωστόσο, η Isola disabitata δεν μοιάζει καθόλου με τη Θεοδώρα. Πρόκειται για ένα πολύ διαφορετικό έργο.

Info Καμεράτα, Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής - Γιώργος Πέτρου Γιόζεφ Χάιντν, L’ isola disabitata Ο Πάρις Μέξης σκηνοθετεί την Καμεράτα σε μουσική διεύθυνση Γιώργου Πέτρου. Συμμετέχουν οι σολίστ: Ειρήνη Καράγιαννη (Κοντσάντσα), Αντώνης Κορωναίος (Τζερνάντο), Μυρσίνη Μαργαριτη (Σύλβια), Χάρης Ανδριανός (Ενρίκο) Πειραιώς 260, Χώρος Η΄ 15 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: €25, €20 (Μειωμένο), €15 (Φοιτητικό)

Είναι εύθυμο, χαρούμενο, πολύ καλοκαιρινό και γι’ αυτό επιθυμούσαμε να το κάνουμε φέτος στο Φεστιβάλ Αθηνών. Πέραν όμως του περιεχομένου του έργου, είναι και η δική μας αντιμετώπιση τελείως διαφορετική. Είναι βασικά θέατρο. Η μουσική σχολιάζει πλέον αυτό που θεατρικά συμβαίνει. Η προσπάθεια για έντονη δραματοποίηση μιας κατάστασης, μιας ιστορίας. Έχει στοιχεία διακοσμητικά, αλλά αυτό που είναι σαφές από την αρχή είναι ότι πάμε να κάνουμε θέατρο. Π.Μ.: Η ανταπόκριση του κοινού στη Θεοδώρα ήταν τόσο έντονη που νιώσαμε την ανάγκη να δημιουργήσουμε

MOYΣIKH

καΛοκαιρινεΣ αριεΣ O Πάρις Mέξης αναζητεί ενδυματολογικά πρότυπα για τα κοστούμια της παράστασης. «Θα είναι ίσως από τις μοναδικές φορές που θα απολαύσουμε σολίστ να ερμηνεύουν άριες φορώντας τα μαγιό τους», εξηγεί ο καλλιτέχνης.

ένα καινούργιο έργο. Αυτό που πραγματικά αποτελεί πρόκληση για εμάς και έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον είναι να αποδείξουμε ότι η Θεοδώρα δεν ήταν η κατασκευή της μιας φοράς. Εμείς δεν είμαστε ειδικευμένοι σε αυτό το είδος της παραγωγής. Δουλεύουμε κάθε φορά τεκμηριώνοντας. Αναλαμβάνουμε να διηγηθούμε ένα παραμύθι και προσπαθούμε κάθε κομμάτι του να βγάζει νόημα. Είμαστε ενάντια σε οτιδήποτε «είθισται» ή «πρέπει» ή «συνηθίζεται» στην όπερα. Το συμβατικό έχει να κάνει με αυτό που ο κόσμος νομίζει ότι θα έπρεπε να γίνει – και εν τω μεταξύ στην Ελλάδα δεν υπάρχει ούτε καν αυτό. Δεν προσδιοριζόμαστε βάσει κάποιου άλλου, αλλά προσπαθούμε να αυτοπροσδιοριζόμαστε μέσα από τη διαδρομή μας σε κάθε έργο. Όταν ξεκινήσαμε να δουλεύουμε στη Θεοδώρα δεν είχαμε ιδέα για το τελικό εικαστικό, υποκριτικό ή μουσικό αποτέλεσμα. Το ίδιο συνέβη και αυτή τη φορά. Τώρα, που φτάνουμε προς το τέλος, είμαστε τουλάχιστον ικανοποιημένοι με αυτό που προτείνουμε, ότι είναι 100% δικό μας. Γιατί να ανέβει μια κλασική όπερα στον βιομηχανικό χώρο της Πειραιώς 260; Γ.Π.: Επιδιώξαμε να είναι σε αυτόν το χώρο ακριβώς βάσει του περιεχομένου του έργου. Θέλαμε ένα χώρο διασκεδαστικό και ανάλαφρο, που δεν φέρει την ενέργεια της «σοβαρής» μουσικής. Είχαμε αυτή την ιδέα με το έρημο νησί από την αρχή. Θα μπορούσαμε να δοκιμάσουμε ακόμη και μια συμβατική σκηνή, αλλά επιμείναμε στην Πειραιώς 260 γιατί θέλαμε να δώσουμε την αίσθηση ενός νησιού στη μέση του πουθενά. Π.Μ.: Αυτό που εικαστικά δεν θέλαμε

Δυο ανανεΩτεΣ O Πάρις Mέξης (πάνω), σκηνοθέτης και σκηνογράφος της εκδοχής της Kαμεράτα, για την όπερα του Xάιντ L’isola disabitata. Δεξιά, ο μαέστρος της ορχήστρας Γιώργος Πέτρου, υπό τη διεύθυνση του οποίου η Kαμεράτα επέλεξε την ερμηνεία έργων με όργανα εποχής.

44 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19 [10 Iουνίου 2010]

MOYΣIKH

ήταν ένας χώρος που να υποβάλλει με την αισθητική του. Το Ηρώδειο π.χ. είναι ένα φυσικό σκηνικό. Δεν μπορείς να το αγνοήσεις. Μπορείς να προσπαθήσεις, αλλά ό,τι και να κάνεις, ακόμη και πριν ή μετά την παράσταση, το Ηρώδειο είναι πάντα εκεί. Στο έρημο νησί δεν θέλεις να σε ενδιαφέρει ο χώρος, θέλεις να είσαι στο πουθενά. Η Πειραιώς 260 μας δίνει μια εξαιρετική δυνατότητα από αυτή την άποψη. Εκτός από την όπερα L’isola disabitata, φέτος το Φεστιβάλ Αθηνών φιλοξενεί και τον Πυγμαλίωνα του Ραμό με τους Les Arts Florissants και την Trisha Brown Dance Company. Αλλά και στο εξωτερικό διακρίνουμε μια «επιστροφή» στην πρώιμη κλασική και στην μπαρόκ εποχή… Γ.Π.: Υπάρχει μια επιστροφή και μια ιδιαίτερη τάση στην όπερα του 18ου αιώνα, που ήταν παραμελημένη για πολλά χρόνια. Δηλαδή τα έργα του Γκλουκ, του Χάιντν, του Βιβάλντι, του Μοντεβέρντι. Είναι ένα φρέσκο ρεπερτόριο, πολύ δυνατό δραματικά, με ιστορίες που δίνουν τεράστιες δυνατότητες στον σκηνοθέτη και στον σκηνογράφο, σε σχέση με τα έργα του λεγόμενου «ρεπερτορίου». Σίγουρα υπάρχει μια τέτοια τάση διεθνώς. Αυτό οφείλεται στην άνθηση της έρευνας όσον αφορά την ιστορική πρακτική ερμηνείας και τα όργανα εποχής, που μας έχει δώσει τη δυνατότητα να μπορούμε να παίξουμε τα έργα αυτά πολύ κοντά στην αισθητική του συνθέτη και να ανακαλύψουμε έναν ολόκληρο κόσμο. Κάτι που δεν ήμασταν σε θέση να γνωρίζουμε, βλέποντας τα έργα αυτά μέσα από το πρίσμα της ρομαντικής ή της σύγχρονης πρακτικής. Να υπογραμμίσουμε ότι υπό τη διεύθυνσή σας η Καμεράτα ερμηνεύει το έργο σε όργανα εποχής. Πώς ανταποκρίνεται ο κόσμος αλλά και οι μουσικοί σε αυτό; Γ.Π.: Νομίζω ότι πλέον έχουμε δείξει τι

μπορούμε να κάνουμε με τα όργανα εποχής. Ο ήχος είναι διαφορετικός, ο τρόπος παιξίματος είναι διαφορετικός, αλλά για κάποιο λόγο τα πράγματα «μπαίνουν στη θέση τους» όταν παίξεις αυτή τη μουσική με τα σωστά όργανα. Όλοι όσοι εμπλέκονται σε αυτό το βρίσκουν πάρα πολύ ενδιαφέρον. Οι μουσικοί της Ορχήστρας, που είναι σπουδαίοι δεξιοτέχνες ο καθένας στο όργανό του, ανακαλύπτουν μια διέξοδο προς μια κατεύθυνση καινούργια, ενδιαφέρουσα, περιπετειώδη. Κάτι παλιότερο ξαφνικά μοιάζει να γίνεται πολύ μοντέρνο…

Γ.Π.: Ακριβώς. Γιατί τώρα έχουμε τη γνώση και την ικανότητα, μέσα από την πρόοδο της έρευνας, να παίξουμε αυτά τα όργανα. Είναι λιγότερο από μια εικοσαετία που καταξιώθηκε αυτό το ύφος στη συνείδηση του κοινού. Τι ακολουθεί στη μέχρι τώρα πολύ επιτυχημένη συνεργασία σας με την Καμεράτα; Γ.Π.: Όλο αυτό υπήρξε μέχρι τώρα μια τονωτική ένεση για την Καμεράτα, αλλά έχουμε ακόμη πολλά σχέδια για το μέλλον. Αυτό που μπορώ να σας πω είναι ότι αμέσως μετά την Isola disabitata ξεκινάμε την πρώτη ηχογράφηση της ορ-

χήστρας σε όργανα εποχής στο εξωτερικό, που θα γίνει με την εταιρεία που ηχογραφώ. Θα είναι το πέμπτο cd στη σειρά με τις όπερες του Χέντελ, σε πρώτη παγκόσμια ηχογράφηση. s

ενα νηΣι Στην ΠειραιΩΣ Aφίσα επινοημένη από τον Πάρι Mέξη για την παράσταση της Kαμεράτας στο Φεστιβάλ Aθηνών. «Θέλαμε να δώσουμε την αίσθηση ενός νησιού στη μέση του πουθενά», εξηγεί ο μαέστρος Γιώργος Πέτρου.

Καμεράτα - Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής

20 χρόνια, 1.200 συναυλίες...

Καμεράτα - Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής, με σχεδόν 20ετή πορεία στην ελληνική μουσική σκηνή (ιδρύθηκε το 1991 από τον Σύλλογο «Οι Φίλοι της Μουσικής»), αποτελείται από είκοσι δύο μουσικούς, οι οποίοι υποστηρίζουν με πάθος το έργο της, σε ένα ευρύτατο φάσμα ρεπερτορίου, από το μπαρόκ ως τον 20ό αιώνα και από τη μουσική δωματίου ως την όπερα. Εκτός από την επιχορήγηση από το Υπουργείο Πολιτισμού και τον Σύλλογο «Οι Φίλοι της Μουσικής», υποστηρίζεται ενεργά από τον Οργανισμό Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και έχει απο-

MOYΣIKH

κλειστικό χορηγό της τον όμιλο Eurobank EFG μέχρι το 2010. Ρωτήσαμε τη διοικητική διευθύντρια της Ορχήστρας κ. Παρί Χριστοδουλοπούλου τι ακολουθεί την αποχώρηση της Eurobank EFG από την αποκλειστική χορηγία… «Καταρχήν πρέπει να αναφέρουμε ότι ήμασταν πολύ τυχεροί που υπήρχε η Eurobank για 16 χρόνια δίπλα μας. Αυτή τη στιγμή είμαστε σε αναζήτηση, έχουν γίνει αρκετά ανοίγματα και πιστεύω ότι είμαστε κοντά σε μια σειρά από λύσεις που θα βοηθήσουν την Ορχήστρα. Νομίζω ότι μπορούμε να βλέπουμε μπροστά μια τριετία ακόμη. Φιλοδοξούμε να δημιουργηθεί ένα

μοντέλο αρκετά πρωτότυπο, που θα αλλάξει το σκηνικό στη λειτουργία των Ορχηστρών». Τι θα σήμαινε για την Καμεράτα η έλλειψη χορηγίας; «Η Καμεράτα έχει μεγάλη δραστηριότητα. Κάνει 65-70 συναυλίες το χρόνο, εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχολεία, ηχογραφεί. Χωρίς τη χορηγία απλώς δεν θα ζούσε. Αν δεν οριστικοποιηθούν οι λύσεις, καθώς κατά πάσα πιθανότητα δεν μπορεί να βασιστεί σε έναν αποκλειστικό χορηγό, η Ορχήστρα δεν θα μπορούσε να προχωρήσει».

[10 Iουνίου 2010] #19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 45

μια εΠικαιρη ηρΩιΔα

Η Όλια Λαζαρίδου-Κασσάνδρα στροβιλίζεται στην πρόβα. Σύμφωνα με τον Βίκο Ναχμία, η ηρωίδα από τον Αγαμέμνονα του Αισχύλου είναι απολύτως επίκαιρη, καθώς «ανήκει στις εσωτερικές ψυχικές φωνές μας κι έτσι μας δείχνει τις απόλυτες συμπεριφορές, πέρα από τη σχετικότητα των εκάστοτε συνθηκών».

βίκος ναχμίας

Info Ομάδα Φιλιατρό - Βίκος Ναχμίας Τα λόγια της Κασσάνδρας Ο Βίκος Ναχμίας επιλέγει να σκηνοθετήσει τη σκηνή της Κασσάνδρας από τον Αγαμέμνονα του Αισχύλου. Η Όλια Λαζαρίδου υποδύεται την Κασσάνδρα και ο Βασίλης Καραμπούλας είναι ο Χορός. Πειραιώς 260, Αποθήκη 19 - 21 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: €20, €10 (φοιτητικό)

ο στροβιλισμός της κασσάνδρας Η Κασσάνδρα του Αισχύλου εμπνέει τον Βίκο Ναχμία, ο οποίος την ξεχωρίζει ανάμεσα στους ήρωες του Αγαμέμνονα και μας την παρουσιάζει. Από την Έλια Αποστολοπούλου

Τι ακριβώς θα παρακολουθήσουμε στην Πειραιώς 260; Πρόκειται για τον διάλογο της Κασσάνδρας με τον Χορό από τον Αγαμέμνονα του Αισχύλου. Κάθε φορά που παρακολουθούσα τον Αγαμέμνονα στο θέατρο ένιωθα ότι δεν μου έφτανε ο σκηνικός χρόνος του περάσματος της Κασσάνδρας. Σε μία παράσταση περίπου δυόμιση ωρών, ο διάλογος της Κασσάνδρας συνήθως δεν κρατάει πάνω από δέκα λεπτά˙ δέκα λεπτά. Δέκα λεπτά μόνο, για μια από τις πιο όμορφες, δυνατές, αρχετυπικές μορφές του τραγικού λόγου. Αυτό με έκανε να σκεφτώ πως θα μπορούσα με τις κατάλληλες συνθήκες να το αναπτύξω και να το κάνω ένα έργο αυτοτελές. Οι συνθήκες πρόεκυψαν τώρα που το Φεστιβάλ Αθηνών βρήκε ενδιαφέρουσα την πρότασή μου. Πώς προσεγγίζετε σκηνοθετικά την Κασσάνδρα; Η Κασσάνδρα, η τέλεια μάντισσα, είναι μια από τις αρχετυπικές μορφές της τραγωδίας. Η ενέργειά της βρίσκεται πίσω από πολλές νεότερες ηρωίδες. Ανήκει στη συλλογική συνείδηση και την οργανώνει, είναι μέρος της τρέχουσας γλώσσας μας. Εμείς την είδαμε σαν την άχρονη μορφή, σύμβολο μιας ψυχικής

ΘEATPO

συνθήκης περισσότερο παρά σαν μια μυθική-ιστορική προσωπικότητα. Ο διάλογός της με τον Χορό είναι ένας αρχετυπικός εσωτερικός διάλογος που έχουμε όλοι μας στις μοιραίες στιγμές της ζωής. Τον Χορό αποδίδει ένας μόνο ηθοποιός, ο Βασίλης Καραμπούλας, σαν κορυφαίος όλων των θεατών που θα παρακολουθήσουν όρθιοι για 55 λεπτά τη δράση, δημιουργώντας την αίσθηση ενός δρώμενου. Ο χώρος της Αποθήκης στην Πειραιώς 260, αποτέλεσε έμπνευση για τη φόρμα της παράστασης. Πόσο επίκαιρη είναι η Κασσάνδρα σήμερα; Απολύτως επίκαιρη, καθώς είναι άχρονη, ανήκει στις εσωτερικές ψυχικές φωνές μας, στις τελικές στιγμές μας. Μας δείχνει τις απόλυτες συμπεριφορές, πέρα από τη σχετικότητα των εκάστοτε συνθηκών. Πώς λειτουργεί η συνεργασία σας με την Όλια Λαζαρίδου; Με την Όλια, μας συνδέει αδελφική φιλία πολλών χρόνων. Κι αυτή η συνεργασία είναι με πολλούς τρόπους κατάθεση στη φιλία μας. Είναι ιδεώδης ερμηνεύτρια τραγικών ρόλων όπως θα διαπιστώσετε για άλλη μια φορά, κι ας μην τους επιλέγει τόσο συχνά. Ασχολείστε με την ομαδική και ατομική ψυχοθεραπεία, καθώς και με τον στροβιλισμό. Ποιος είναι ο ρόλος του εκστατικού στροβιλισμού ως μεθόδου θεραπείας; Ποια η σχέση του με τον χορό των Δερβίσηδων; Ο εκστατικός στροβιλισμός είναι μια πανάρχαια μέθοδος κάθαρσης και θεραπείας παγκοσμίως. Στην αρχαία Ελλάδα η ονομασία ήταν στροφοδίνη. Σχεδόν κάθε παιδί έχει την αυθόρμητη εμπειρία του στροβιλισμού και άφοβα δίνεται στην έκσταση. Ως ενήλικοι χρειαζόμαστε περισσότερο χρόνο για να βρε-

Ο Βίκος Ναχμίας ασχολείται με τη μετάφραση, τη συμβουλευτική ψυχοθεραπεία, τον εκστατικό στροβιλισμό, αλλά και το θέατρο. Το 1999 ίδρυσε με την Όλια Λαζαρίδου τη θεατρική εταιρεία Φιλιατρό με την οποία έχει σκηνοθετήσει δέκα θεατρικά έργα με τελευταίο Τα λόγια της Κασσάνδρας. Μιλήσαμε με τον Βίκο Ναχμία για την παράσταση, αλλά και για τις ομάδες στροβιλισμού.

θούμε πάλι εκεί, αλλά όταν συμβεί μοιάζει αυτονόητο και απλό. Με σύγχρονους όρους, παράγουμε ενδορφίνες (χημικές ουσίες που παράγονται από τον ανθρώπινο εγκέφαλο και έχουν δράση ανάλογη των οπιοειδών όπως η μορφίνη). Με τις ομάδες στροβιλισμού μοιραζόμαστε αυτή την αίσθηση οργασμικής πληρότητας. Το ίδιο και με τους θεατές που παρακολουθούν τις παραστάσεις που δίνουμε κάθε χρόνο. Οι υπέροχοι στροβιλιζόμενοι δερβίσηδες πάλι, μέσα στους αιώνες της εξάσκησης της στροβιλιστικής πρακτικής, έχουν ένα βαρύ τελετουργικό που αφορά και το πολιτισμικό πλαίσιο απ’ όπου προέρχονται. Οι τρόποι στροβιλισμού πάντως, χωρίς να είναι ίδιοι απ’ άκρη σ’ άκρη, είναι πάντα συγγενείς.

ΠροετοιμαΣια O Bασίλης Kαραμπούλας, υπό το βλέμμα του Bίκου Nαχμία, στη διάρκεια μιας πρόβας.

Ως καλλιτέχνης, έχετε θέση για την κρίση που ζει η χώρα μας; Με οικονομικούς όρους η Ελλάδα βρίσκεται σε μια δύσκολη στιγμή ιστορικά. Μπαίνουμε σε μια εποχή αναγκαστικής συσπείρωσης όλων των δυνάμεων και διακυβεύονται πολλά. Όπως το φίδι αλλάζει το δέρμα του, θα αναγκαστούμε να αφήσουμε το οικείο προηγούμενο, για να συναντηθούμε με το άγνωστο επόμενο. Μένει να ενεργοποιήσουμε ξανά το πνεύμα της περιπέτειας. s

[10 Iουνίου 2010] #19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 47

οι ΣυντεΛεΣτεΣ Aπό αριστερά: ο X. Xαραλάμπους, ο Γ. Mιχελής, η K. Φωτιάδη, ο σκηνοθέτης και η M. Kαλλιμάνη, ο M. Kαρατζογιάννης και η Δ. Mαστρομηνά. Στο φόντο, ο Γιώργος Xειμωνάς.

Info Ανείπωτο - Ο λόγος του Γιώργου Χειμωνά, Δυτικά της Πόλης, Τάκης Τζαμαργιάς

Στα χνάρια του σκοτεινού προφήτη Ο Τάκης Τζαμαργιάς εξηγεί γιατί Γιώργος Χειμωνάς σήμερα…

Πειραιώς 260, Χώρος Ε΄ 15-16 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: €20, €10 (φοιτητικό)

Aπό τον Kωστή Πιερίδη

νάς ταυτίζεται με τον κεντρικό ήρωα. Έτσι λοιπόν η παράσταση αρχίζει με τον συγγραφέα να απευθύνεται στο κοινό. «Και πίσω από τα τζάμια έβλεπα τους ανθρώπους και φανταζόμουν τις ζωές τους», λέει. Ο Χειμωνάς έλεγε ότι το Γιατρός Ινεότης το είχε γράψει μέσα σε πέντε μέρες. Αλλά στην ουσία πρόκειται για ένα βίωμα δύο χρόνων.

Καταδυόμενοι στον Χειμωνά. Εμβαθύναμε στο έργο του Γιώργου Χειμωνά. Επιλεγμένα κείμενά του, με βασικό πυρήνα το αφήγημα με τον μυστηριώδη τίτλο Ο γιατρός Ινεότης, ήταν το υλικό του νέου εντέλει κειμένου που είναι και το κείμενο της παράστασης. Για τις ανάγκες της παράστασης, πάντως, ο Χειμω-

Δέκα χρόνια μετά το θάνατο του Γιώργου Χειμωνά, ο Τάκης Τζαμαργιάς ανεβάζει μια παράσταση που κινείται μεταξύ αφήγησης και θεάτρου. Συμμετέχουν οι ηθοποιοί Μαρία Καλλιμάνη, Θεοδώρα Μαστρομηνά, Κατερίνα Φωτιάδη, Μάνος Καρατζογιάννης, Χάρης Χαραλάμπους, Γεράσιμος Μιχελής Τραγούδι: Μαριάνθη Σοντάκη

Σκοτεινός προφήτης. Ο Χειμωνάς είναι ένας σκοτεινός προφήτης. Βεβαίως, δεν σου αποκαλύπτεται εύκολα, απαιτεί δηλαδή την ενεργό συμμετοχή του αναγνώστη ή του θεατή. Η πρώτη ανάγνωση των κειμένων του προκαλεί τουλάχιστον αμηχανία. Σιγά σιγά, όμως, αποκαλύπτεται μέσα από τις λέξεις. Το έργο του ουσιαστικά πραγματεύεται την οδυνηρή πορεία του ανθρώπου προς τον θάνατό του. Είναι μια διαδικασία που οδηγεί στην υπέρβαση των ορίων και, ως εκ τούτου, μια άσκηση ελευθερίας. Το κείμενο οδηγός. Μας οδηγεί το κείμενο, δεν το οδηγούμε εμείς κάπου, δεν πάμε να βγούμε πάνω απ’ αυτό.

48 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19 [10 Iουνίου 2010]

Παραμερίζουμε για να περάσει η άποψη του Γιώργου Χειμωνά. Ο άνθρωπος στο τέλος. Ο Χειμωνάς πίστευε ότι είναι ένας συγγραφέας του παρόντος. Ξεκινάει από το παρελθόν, φτάνει στο παρόν αλλά, όπως έλεγε, δεν τον αφορούσε καθόλου το μέλλον. Και γραμματικά να το δείτε, χρησιμοποιεί πολύ τον παρατατικό. Αυτή είναι και η προσέγγισή του. Τοποθετεί τον άνθρωπο στο τέλος. Προσπαθεί να δει τον άνθρωπο ξεκομμένο από τον κόσμο, πιστεύοντας πως η τέχνη είναι σε θέση να του προσφέρει τις λύσεις που αναζητά. Βλέπει την οδύνη του ανθρώπου, το μαρτύριό του, σε ηλικιακό, ερωτικό, προσωπικό επίπεδο, και επιδιώκει να τον λυτρώσει μέσω της τέχνης. Ο άνθρωπος στο έργο του Χειμωνά είναι απέραντα μόνος. Κι ο Θεός; Σε όλο του το έργο, ο Χειμωνάς αναζητά το θείο. Όχι από πίστη στο Θεό, αλλά πιο πολύ σαν μια ανάγκη του ανθρώπου να ζήσει το ιερό δέος. –Tάκης Tζαμαργιάς

I like live Το βίντεο είναι live. Που σημαίνει ότι φτιάχνεται την ώρα της παράστασης. Η ομάδα Com.odd.or δουλεύει πάντα με live και αντιλαμβάνεται την εικόνα ως κάτι συμμετοχικό. Η εικόνα πάντα περιμένει τον ηθοποιό να την καθοδηγήσει. Έτσι, η εικόνα είναι κατά κάποιον τρόπο ανάμεσα στους ηθοποιούς, είναι ένας από αυτούς. Αυτό που θέλω να πετύχω είναι να την κάνω να μοιράζεται την ίδια μοναξιά, την ίδια οδύνη και εν τέλει την ίδια λύτρωση. – Σόφη Παπαδοπούλου, Video Artist

H μουσική συμμετέχει Ο Χειμωνάς λέει για τον λόγο: «Αλίμονο στον ποιητή που ξέρει τι είναι και τι δεν είναι ο λόγος». Το ίδιο ακριβώς νομίζω συμβαίνει και με τον μουσικό. Έτσι γράφω μουσική πέρα από όλα αυτά τα πράγματα. Σημασία έχει ότι η μουσική δεν έχει γραφτεί για αυτή την παράσταση. Γράφεται ουσιαστικά για τους λόγους που έχω να πλησιάσω αυτό το κείμενο. Τυχαία δε, όσο πιο πολλούς λόγους έχω τόσο πιο πολύ εύκολο είναι για το κοινό. Η ιδιαιτερότητα της μουσικής σε αυτή την παράσταση είναι ότι δεν έρχεται να υποστηρίξει την παράσταση, αλλά να μετέχει σε αυτή. – Πλάτων Ανδριτσάκης, Mουσικός

ΘEATPO

μαρία κολιοπούλου

ενδιαφέρει πρωτοπορία

δεν με η

χΩριΣ ΠροΣχηματα H χορογράφος Mαρία Kολιοπούλου, κινητήριος μοχλός της ομάδας Πρόσχημα.

Δεν την ενδιαφέρει η χορευτική «πρωτοπορία» κι ανησυχεί που το lifestyle απειλεί την καθημερινότητά μας. Φοβάται πως η πολυπόθητη άνοιξη του ελληνικού χορού σταμάτησε απότομα λόγω της κρίσης. Παρ’ όλα αυτά η ψυχή της ομάδας Πρόσχημα, Μαρία Κολιοπούλου, εξακολουθεί μέσα από τις Πράξεις της να ψάχνει τη μοναδικότητα στην τέχνη και τη ζωή της. Συνέντευξη στην Κάλλια Αναγνωστάκη Singularity στη φυσική θα πει Μοναδικότητα. Ο όρος που οι θεωρίες για τις μαύρες τρύπες αποδίδουν στη φάση της συρρίκνωσης ενός άστρου σε μια μικρή κουκίδα, έδωσε τον τίτλο στην 8η Πράξη της Μαρίας Κολιοπούλου. Την πιο πρόσφατη από μία σειρά ομώνυμων έργων που από το 2006 δημιουργεί με την ομάδα σύγχρονου χορού Πρόσχημα, στην προσπάθειά της να διαπραγματευτεί μέσω της κίνησης το θέμα των ορίων και των όρων της ανθρώπινης ύπαρξης και της μοναδικότητάς της. «Αυτής που θυσιάζεται στο βωμό του σύγχρονου lifestyle και της οικονομικής κρίσης», όπως η ίδια δηλώνει. Με αφορμή την πρώτη παρουσίαση του έργου στην Πειραιώς 260 (11 και 12 Ιουνίου), η δραστήρια δημιουργός και μία από τις πιο ισχυρές παρουσίες της εγχώριας χορευτικής σκηνής, μας δίνει το στίγμα της ιδιαίτερης τέχνης της, εξομολογείται τα όνειρά της αλλά και τις ανησυχίες της για το μέλλον του χορού στη χώρα, «που έχει την ασυνέχεια και την έλλειψη πολιτιστικής πολιτικής ως σήμα κατατεθέν».

XOPOΣ

[10 Iουνίου 2010] #19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 49

Σόλο για δύο, προσδιορίζει την παράστασή της η Mαρία Kολιοπούλου.

H οΓΔοη ΠραΞη

χνολογιών και της τεχνολογίας γενικότερα. Τη χρησιμοποιώ για να με βοηθήσει, αλλά δεν θα δημιουργήσω εξαιτίας της. Έχεις ασχοληθεί και με το θέατρο τα τελευταία χρόνια… Έχω συνεργαστεί δύο φορές με το Εθνικό και μία ως βοηθός χορογράφου, με το Θέατρο του Νέου Κόσμου, με το ΔΗΠΕΘΕ Σερρών. Μου αρέσει να συνεργάζομαι με τους ηθοποιούς, ο τρόπος που βουτάνε στην κίνηση, παρότι η ψυχοσύνθεσή τους έρχεται κόντρα στη δική μας που είναι πιο «πειθαρχημένη». Επέλεξες ένα επάγγελμα όχι και τόσο δημοφιλές για τα ελληνικά δεδομένα. Αισθάνεσαι πως πληρώνεις τη μοναδικότητά σου ως σύγχρονη χορογράφος της ερευνητικής σκηνής; Σίγουρα είναι ένα επάγγελμα με ιδιαιτερότητες. Εκ των πραγμάτων προϋποθέτει αγώνα για την επιβίωσή του, μεγαλύτερο ίσως από κάποια άλλα επαγγέλματα. Αν και με την παρούσα οικονομική κρίση, αυτό μπορεί να είναι σχετικό. Η διαφορά είναι πως οι άνθρωποι του χορού είμαστε συνηθισμένοι στα δύσκολα πολλά χρόνια τώρα. Έχουμε μάθει όμως να πολεμάμε.

Από πού εμπνέεται η 8η Πράξη; Tο Singularity που στη φυσική ερμηνεύεται ως Μοναδικότητα, είναι όρος βγαλμένος από τις θεωρίες για τις μαύρες τρύπες. Η 8η Πράξη αρχίζει ακριβώς τη στιγμή που το σώμα της χορεύτριας προσεγγίζει μια «μαύρη τρύπα» και ταξιδεύει προς το κέντρο της αλλάζοντας σιγά σιγά, μέχρις ότου μετατραπεί σε μια φυσαλίδα που ταξιδεύει στον χωρόχρονο. Η παράσταση, που θα την χαρακτήριζα «ένα σόλο για δύο», ασχολείται γενικότερα με τη μοναδικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης και του τι είναι αυτό που μας κάνει μοναδικούς. Σύμφωνα με τη φιλοσοφική σκέψη της Χάνα Άρεντ –παρούσα σε όλες μου τις Πράξεις– η μοναδικότητα υπάρχει ούτως ή άλλως απ’ τη στιγμή που ο κάθε άνθρωπος διαφέρει εντελώς από έναν άλλον, κι οποιοσδήποτε υπάρχει σήμερα δεν πρόκειται να ξαναϋπάρξει ούτε έχει ξαναϋπάρξει. Πώς συνδέεται το Singularity με τις προηγούμενες Πράξεις; Οι Πράξεις ξεκίνησαν από καθαρά προσωπική ανάγκη, μετά τη διάλυση της συλλογικότητας του Προσχήματος που γεννήθηκε το 1996. Από κει που είχα συνηθίσει να συνδημιουργώ και να συνχορεύω, κλείστηκα στο στούντιο για να ψάξω εκ νέου και να επαναπροσδιορίσω η ίδια τι θέλω να πω. Οι Πράξεις (σ.σ.: 1, 2, 3, 5 ή αλλιώς «Tout les deux» και 8, σύμφωνα με την αριθμητική ακολουθία Φιμπονάτσι όπου κάθε αριθμός προκύπτει από το άθροισμα των δύο

προηγούμενων) που δημιουργήθηκαν στηρίζονται στην ιδέα του «πράττειν», που η Άρεντ ορίζει ως την ανάγκη να αρχίσεις κάτι νέο, να θέσεις κάτι σε κίνηση, να αναλάβεις πρωτοβουλία. Και οι πέντε εφορμούν από ένα συγκεκριμένο σκηνογραφικό πλαίσιο, διαφορετικό κάθε φορά, το οποίο ορίζει από μόνο του την κίνηση. Μπορεί να είναι δύο μικρές πισίνες –όπως στην Πράξη 8– είτε ένας κύβος, ένα πλέγμα από σχοινιά που δημιουργεί έναν ιστό αράχνης ή ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο 3x7, μέσα στο οποίο κινείται ένα ξαπλωμένο σώμα. Όλες παραπέμπουν σε ασυνείδητες εικόνες και το ασυνείδητο είναι κατεξοχήν ά-χρονο, ά-λογο και ά-τοπο. Οπότε στόχος τους δεν είναι να διηγηθούν μια ιστορία, να μιλήσουν λογικά ή αναλυτικά, αλλά να απευθυνθούν στο φαντασιακό επίπεδο του θεατή. Το εικαστικό περιβάλλον παίζει βασικό ρόλο στις χορογραφίες σου. Εδώ τι θα δούμε; Είναι η πρώτη φορά που συνεργάζομαι με σκηνογράφο, την Κωνστάντσια Σαραφιανού. Στις προηγούμενες Πράξεις η ιδέα για τον σκηνικό χώρο ξεκινούσε πάντα από μένα – στις πρώτες μπορεί να τον κατασκεύαζα και η ίδια. Οι δυο μικρές πισίνες που περιέχουν ένα είδος αφρολέξ, κόκκους που με το φως και την κίνηση των χορευτριών Νικολέτας Καρμίρη και Ευγενίας Σιγαλού δίνουν την αίσθηση του νερού, παραπέμπουν στο πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται ο κάθε άνθρωπος. Το χώρο που γεννιέται

50 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19 [10 Iουνίου 2010]

και ζει κι απ’ τον οποίο θεωρώ πως δεν ξεφεύγει ποτέ, γιατί πραγματική και ουσιαστική ελευθερία δεν υπάρχει. Κάποιος άλλος θα σκεφτόταν τη μήτρα μέσα στην οποία προϋπάρχουμε… Θεωρείς πως χορός και εικαστικά αποτελούν δύο τέχνες αλληλένδετες; Χορός και χώρος είναι 100% αλληλένδετες έννοιες. Προσωπικά με απασχολεί πάρα πολύ το πώς ορίζεται το σώμα στο χώρο και ο χώρος μέσα στο ίδιο το σώμα. Το πόσο χώρο μπορεί να πιάσω και πώς μπορώ να «κινήσω» το «χώρο» που έχω μέσα μου και τριγύρω μου. Η εμμονή μου στα εικαστικά σίγουρα έχει σχέση και με το παρελθόν μου, γιατί λίγο πριν πάω στην Καλών Τεχνών με κέρδισε ο χορός. Τελικά παρακολούθησα τη σχολή Βακαλό για ένα χρόνο, παράλληλα με τις σπουδές μου στο Laban Centre for Movement and Dance του Λονδίνου. Υπάρχουν άλλα είδη τέχνης με τα οποία θα ’θελες να πειραματιστείς; Κάθε φορά που μια Πράξη ξαναπαρουσιάζεται ψάχνω να βρω πράγματα που θα με οδηγήσουν στην επόμενη εκδοχή της. Στην 5η Πράξη που επανέλαβα πριν λίγες μέρες στο Μέγαρο, στη διάρκεια 4ης Πλατφόρμας Σύγχρονου Ελληνικού Χορού, πειραματίστηκα και με τον ήχο. Όχι με το λόγο –δεν νομίζω πως θα τον χρησιμοποιήσω εύκολα–, αλλά με τους ήχους που μπορεί να παράγει το σώμα εν κινήσει. Έχω ασχοληθεί λίγο και με το βίντεο. Πάντως δεν είμαι των νέων τε-

Αισιοδοξείς για το μέλλον του χορού στη χώρα μας; Καθόλου. Η πολυπόθητη άνοιξη του ελληνικού χορού, παρότι ξεκίνησε από κάποιες ομάδες, σταμάτησε λίγο απότομα. Το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού – ο πρώτος ίσως φορέας που ασχολήθηκε με τα προβλήματά μας– έκανε έρευνα και καταγραφή του ιστορικού όλων των ομάδων. Ε, λοιπόν, όλο αυτό το υλικό έρχεται τώρα και πετάγεται. Η ασυνέχεια είναι σήμα κατατεθέν στη χώρα αυτή: κάθε κυβέρνηση που αναλαμβάνει πετάει ό,τι δουλειά έχει γίνει και ξεκινάει κάτι καινούργιο. Ανεξαιρέτως πάντως, καμία δεν έχει δείξει την πρόθεσή της να στηρίξει το χορό. Είμαστε η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που οι πρεσβείες μας δεν υποστηρίζουν οικονομικά τις πολιτιστικές μας δραστηριότητες. Αν και για πρώτη φορά φέτος και μετά από πολλά χρόνια, η ελληνική πρεσβεία μας στην Πράγα φιλοξένησε –ήταν ανέλπιστη χαρά για μένα– την ομάδα Πρόσχημα για τις παραστάσεις του Singularity που έκανε πρεμιέρα στο Duncan Centre Theatre στα τέλη Μαΐου. Σου περνάει καμιά φορά απ’ το μυαλό να μεταναστεύσεις; Βεβαίως, χρόνια τώρα… (γέλια). Δεν το σκέφτομαι, τουλάχιστον όχι για μόνιμα. Ήταν συνειδητή επιλογή να επιστρέψω από το Laban, να παλέψω εδώ, όσο κι αν ζορίστηκα στην αρχή. Όταν ξεκινάς κάτι και ονειρεύεσαι, φαντασιώνεσαι πώς μπορεί να είναι τα πράγματα στον τομέα σου. Κυνηγάω όμως σαν τρελή τις επαφές με το εξωτερικό – θα ’θελα να ταξιδέψω τη δουλειά μου και σε άλλους

XOPOΣ

προορισμούς, στην Ανατολή και την Ασία – όπως και τη δυνατότητα να μου δοθεί για ένα διάστημα κάποιο residence σε μια χώρα της Κεντρικής ή της Βόρειας Ευρώπης. Είναι αδιανόητες για μας οι συνθήκες που επικρατούν εκεί για τον χορό. Μια ομάδα, όπως τα Ballets C de la B, μπορεί να απασχολεί αποκλειστικά τους χορευτές της για μία και μόνο παραγωγή, full-time, για έξι συνεχόμενους μήνες. Στην Ελλάδα όλα τα κάνουμε μόνοι μας, χωρίς ατζέντες και ατζέντηδες. Μόνο στην τηλεόραση ο χορός καλά κρατεί… (γέλια) Πάντως είναι σημαντικό που υπάρχει πλέον κι εκεί. Έστω κι αν αφορά την «ποπ» εκδοχή του, τα παιχνίδια του συρμού και των εντυπώσεων, που ελάχιστη σχέση έχουν με το παραστατικό του κομμάτι. Πώς το κοινό θα προσεγγίσει την τέχνη του χορού όταν δεν μπαίνει καν στα σχολεία όπως συμβαίνει στις περισσότερες χώρες κι όταν δεν υπάρχει πανεπιστημιακή βαθμίδα όσον αφορά κυρίως το χορογραφικό κομμάτι του; Είναι ευτύχημα που έχουμε εξαιρετικούς χορευτές και χορογράφους, των οποίων σ’ ένα πολύ μεγάλο ποσοστό το επίπεδο είναι πλήρως ανταγωνίσιμο με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό. Χαίρομαι που το Φεστιβάλ Αθηνών μας δίνει ένα βήμα για να πάμε παραπέρα, παρουσιάζοντας και προβάλλοντας τη δουλειά μας ωραία και σωστά. Δεν δίνεται συχνά αυτή η δυνατότητα, σε αντίθεση με τα θεάματα που διαφημίζονται από πιο εμπορικούς οργανισμούς για ευνόητους λόγους… Τι συνιστά χορευτική πρωτοπορία στις μέρες μας; Δεν μ’ ενδιαφέρει η πρωτοπορία ούτε και ξέρω τι είναι πλέον σήμερα. Μ’ ενδιαφέρει η ειλικρίνεια του δημιουργού και το πώς αυτή εκφράζεται επί σκηνής. Υπάρχουν πολλά διαφορετικά ρεύματα στο χορό παρ’ όλη την παγκοσμιοποιημένη αγορά. Σίγουρα κάποια τη μονοπωλούν, ενώ κάποια άλλα μπορεί ποτέ να μη βγουν προς τα έξω. Θεωρείς πως το σύγχρονο lifestyle απειλεί και τη μοναδικότητά μας; Σίγουρα, γιατί με το lifestyle χάνεις το μέτρο. Το μέτρο των ουσιαστικών αναγκών σου, το μέτρο της ανθρωπιάς. Θεωρώ πως η ελληνική κοινωνία έχει αλλάξει πάρα πολύ τα τελευταία δέκα χρόνια. Καμιά ανθρώπινη επαφή, κανένας σεβασμός για τη διαφορετικότητα του άλλου. Πώς αντιδράς στο γενικευμένο κλίμα της οργής, θυμού και βίας που συναντάμε παντού πια στην καθημερινότητά μας; Θα μπορούσε να είναι κίνητρο για δημιουργία; Παρότι τα έργα μου δεν χαρακτηρίζονται ως κοινωνικοπολιτικά όπως, για παράδειγμα, αυτά του Γιαν Φαμπρ, εμπνέομαι απ’ αυτό κι είμαι ενήμερη για το τι συμβαίνει. Κατεβαίνω στους δρόμους

XOPOΣ

και στις πορείες, όμως, απ’ την άλλη, δεν παρακολουθώ τηλεόραση παρά ελάχιστες εκπομπές, γιατί η μονομέρεια με την οποία παρουσιάζονται τα πράγματα εκεί μου δημιουργεί θυμό και οργή. Προτιμώ το Διαδίκτυο. Σίγουρα δεν μπορείς να είσαι ζεν ζώντας την έκρυθμη κατάσταση της Ελλάδας του σήμερα. Θεωρώ όμως πως όλο αυτό το κλίμα διοχετεύεται εντέχνως προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Εννοώ πως η οργή στρέφεται από τον έναν προς τον άλλον. Καταλήγουμε να σκοτώνουμε, κυριολεκτικά, ο ένας τον άλλον, να θυμώνουμε, να φωνάζουμε, να εκνευριζόμαστε, αντί να μαζευτούμε μεταξύ μας και να απαιτήσουμε την αλλαγή αυτής της κατάστασης που την αξίζουμε εντέλει.

είδα γραμμένη τη λέξη «Rescue» (Διάσωση), πάνω σ’ ένα σωσίβιο θαλάσσης. Με την κατάσταση που βιώνουμε τους δύο τελευταίους μήνες, η λέξη αυτή μου προκάλεσε πολλά brain storming: από τους μετανάστες που τους σκίζουν τις βάρκες και πνίγονται, το σωσίβιο που χρειάζεται η Ελλάδα για να σωθεί, τις καταστάσεις που μας επιβάλλουν και δεν βρήκαμε τον τρόπο να σωθούμε μέσα απ’ αυτές. Όπως καταλαβαίνεις, οι Πράξεις θα συνεχιστούν… s

Για ποιο πράγμα δεν έχεις καταφέρει να μιλήσεις ακόμη μέσα από τις χορογραφίες σου; Για πολλά. Ένα κομμάτι της έρευνάς μου τα τελευταία τέσσερα χρόνια αφορά στο πώς μπορείς να «μιλήσεις» στο θεατή για πράγματα κι εκείνος να σου εμπιστευτεί το συναίσθημά του. Δύσκολα όμως αφηνόμαστε να αισθανθούμε ή να εμπιστευτούμε τη διαίσθησή μας την ίδια. Συνήθως κριτικάρουμε και λογοκρίνουμε τα πάντα. Να υποθέσω πως σκέφτεσαι ήδη το επόμενο βήμα σου; Προέχει καταρχήν η παρουσίαση των Πράξεων στο Φεστιβάλ Αθηνών και το Φεστιβάλ Χορού Abundance στο Κάρλσταντ της Σουηδίας (σ.σ.: 15/6 με την βραβευμένη Πράξη 1.3 και 17/6 με την Πράξη 5, παραγγελία του New Europe Festival το 2008). Όμως πάντα, όταν είναι να τελειώσει κάτι, έχω ήδη ξεκινήσει από πριν να σκέφτομαι κάτι άλλο. Πρόσφατα, ξεφυλλίζοντας μια εφημερίδα,

Info Ομάδα Σύγχρονου Χορού Πρόσχημα - Μαρία Κολιοπούλου [πράξη] 8 – Singularity Η Μαρία Κολιοπούλου χορογραφεί την όγδοη πράξη με τον διακριτικό υπότιτλο Singularity (Μοναδικότητα): ένα ντουέτο, σε μια παράσταση που αναζητά τη συμμετοχή του θεατή. Πειραιώς 260, Χώρος Ε΄ 11 & 12 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: €20, €10 (Φοιτητικό)

Info Κριστόφ Μπίχελ, Unplugged (Simply Botiful)

κριστόφ μπίχελ Unplugged (Simply Botiful)

O Pόλος του σκανδαλισμού

στην τέχνη

Κριστόφ Μπίχελ είναι ένας παράξενος καλλιτέχνης της σχολής των νεομινιμα λισ τών. Χρησιμοποιεί καθημερινά αντικείμενα στην τέχνη, όπως όταν στο Λονδίνο είχε τοποθετήσει τις ιδρωμένες κάλτσες του στον θάλαμο της γκαλερί. Δεν πηγαίνει στα εγκαίνια των εκθέσεών του, δεν δίνει συνεντεύξεις, δεν επιτρέπει να δίνεται δημοσιογραφικό υλικό. Προσπαθεί να αποφύγει την λατρεία για τους καλλιτέχνες, ώστε όλοι να εστιάζουν μόνο στο έργο του. Γνωστός για τις εννοιολογικές δημιουργίες και τις μεγάλες εγκαταστάσεις του, εμπνέεται από το Διαδίκτυο,

τα πολιτικά φυλλάδια και αντικείμενα οικιακής χρήσης. Τη δουλειά του διακατέχει μια ξεκάθαρη πολιτική αντίληψη∙ ασκεί και ενθαρρύνει την κριτική στους θεσμούς και την πολιτική ατζέντα. Ακόμα και σε μία πολιτισμένη χώρα, όπως η Αυστρία, είναι σχεδόν απίθανο μία βίντεο εγκατάσταση να γίνει πρωτοσέλιδο στον κίτρινο Τύπο. Κι όμως ο Κριστόφ Μπίχελ το κατάφερε. Φιλοξένησε ένα swinger κλαμπ (κλαμπ για ανταλλαγή ερωτικών συντρόφων) στο υπόγειο του μουσείου Σετσεσιόν της Βιέννης προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων από τον κίτρινο Τύπο και τη Δεξιά. Ο ίδιος το χαρακτήρισε μία προσπάθεια «να ενθαρρύνει τον διάλογο για τον ρόλο του σκανδαλισμού στην

52 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19 [10 Iουνίου 2010]

Ο Κριστόφ Μπίχελ παρουσιάζει το Unplugged (Simply Botiful), μια σύνθετη εγκατάσταση που υποχρεώνει τον θεατή να συμμετέχει σε σενάρια, σωματικά απαιτητικά και ψυχολογικά άβολα, μέσω μιας περιδιάβασης από στενά τούνελ και κλειστοφοβικά δωμάτια. Το έργο ανήκει στη συλλογή σύγχρονης τέχνης του Δημήτρη Δασκαλόπουλου και η έκθεση πραγματοποιείται με την ευγενική χορηγία του. Πειραιώς 260, Γκαράζ 6 Ιουνίου - 6 Ιουλίου, (19:00 – 23:00)

τέχνη» και να βοηθήσει τους επισκέπτες να αντιμετωπίσουν τις σεξουαλικές τους αναστολές. Το κλαμπ δεν λειτουργεί κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά οι επισκέπτες του μουσείου πρέπει να διασχίσουν το αμυδρά φωτισμένο κλαμπ πριν θαυμάσουν τη Ζωοφόρο του Μπετόβεν, το περίφημο έργο του Αυστριακού εικαστικού Γκούσταβ Κλιμτ. Ο Μπίχελ ήθελε να προκαλέσει αίσθηση ανάλογη με εκείνη που είχε προκαλέσει το περίφημο έργο του Κλιμτ όταν πρωτοεμφανίστηκε το 1902 και θεωρήθηκε άσεμνο και πορνογραφικό, λόγω κυρίως του τρόπου με τον οποίο ο επιφανής ζωγράφος είχε απεικονίσει τα γυναικεία σώματα. Η εγκατάσταση Unplugged (Simply Botiful) προβάλλει μία εναλλακτική

πραγματικότητα, όπου οι θεατές περνούν μέσα από κλειστοφοβικά δωμάτια και καταλήγουν να σκαρφαλώνουν σε ένα φορτηγό, όπου στριμώχνονται μέσα σε ένα σωρό από παλιές κάμερες. Το σκηνικό έχει σκοπό να προκαλέσει την ανησυχία των θεατών. Εξερευνά τη σχέση μεταξύ ασφάλειας και εγκλεισμού, τοποθετώντας το κοινό στον διφορούμενο ρόλο θύματος και ηδονοβλεψία μαζί. s

ΠερAΣτε, μην καΘIΣτε... Δυο από τα κλειστοφοβικά δωμάτια της εγκατάστασης του Kριστόφ Mπίχελ.

EΓKATAΣTAΣH

Πάμε Φεστιβάλ. Φοράμε Φεστιβάλ!

Για πρώτη φορά φέτος όχι μόνο πάμε αλλά και φοράμε Φεστιβάλ Αθηνών! Εκτός από τις αφίσες και τα έντυπα, τα εικαστικά θέματα του 2010 εμφανίζονται τώρα και σε μπλουζάκια, τσάντες, βεντάλιες, μαγνητάκια, αλλά και κοσμήματα. Στο πωλητήριο που μόλις δημιουργήθηκε στον νέο χώρο Ε της Πειραιώς 260, αλλά και στα εκδοτήρια (Πανεπιστημίου 39) ανακαλύψαμε τα χαρούμενα αναμνηστικά και αντικείμενα που δημιούργησε για τους επισκέπτες του

το Φεστιβάλ.Ο πολύχρωμος λόφος με το δεντράκι ξεπροβάλλει σε μπλουζάκια για μικρούς και μεγάλους, ενώ στα δαχτυλίδια, τις καρφίτσες και τα σκουλαρίκια που κυκλοφορούν σε διαφορετικά μεγέθη, πρωταγωνιστούν και τα δύο εικαστικά θέματα σε πολλές παραλλαγές. Στα πωλητήρια βρήκαμε ακόμη τσάντες από καμβά σε τρία χρώματα (λευκό, κόκκινο και πράσινο), αφίσες, βεντάλιες και μαγνητάκια και βεβαίως τον μεγάλο κατάλογο με το πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών 2010. «Είναι η πρώτη χρονιά που κάνουμε αυτά τα αναμνηστικά. Πρόκειται για ένα πρότζεκτ που τρέχει πιλοτικά και

φιλοδοξούμε του χρόνου να εμπλουτιστεί με περισσότερα προϊόντα. Αυτό που καταρχήν προσπαθήσαμε είναι να κρατήσουμε χαμηλά τις τιμές», μας αναφέρουν οι άνθρωποι του Ελληνικού Φεστιβάλ. «Ήδη, από την πρώτη κιόλας εβδομάδα είχαμε μεγάλη ανταπόκριση από τον κόσμο. Και ειδικά στην Πειραιώς 260, όπου το κοινό έχει την ευκαιρία να περάσει από το πωλητήριο, κάνοντας βόλτα πριν ή μετά την παράσταση, ή πίνοντας ένα ποτό στο καινούργιο μπαρ που στήθηκε στον χώρο Ε». Να σημειώσουμε ότι τα κοσμήματα έχει σχεδιάσει η Δήμητρα Παπαδημη-

τροπούλου και τον γραφιστικό σχεδιασμό των προϊόντων έχει επιμεληθεί η Νατάσσα Πάντου, βασισμένη στο εικαστικό θέμα του Φεστιβάλ Αθηνών 2010 που εκπόνησε η φοιτήτρια της Καλών Τεχνών Ηλιάννα Σκουλάκη. s

Oι Tιμές Μπλουζάκια (ανδρικά, γυναικεία, παιδικά): 10 € Τσάντες σε τρία χρώματα (λευκό, κόκκινο, πράσινο): 10 € Δαχτυλίδια και καρφίτσες σε διάφορα μεγέθη και σχέδια: 10 €

Στο ΠΩΛητηριο O νέος χώρος E στην Πειραιώς 260 όπου πωλούνται οι αφίσες, τα έντυπα αλλά και μπλουζάκια, τσάντες, βεντάλιες και αναμνηστικά σουβενίρ.

Σκουλαρίκια: 17 € Αφίσες 50x70 και 70x100: 3 €, 5 € αντίστοιχα Χάρτινες βεντάλιες: 2 € Μαγνητάκια: 5 €

Κατάλογος του Φεστιβάλ Αθηνών 2010: 12 €

54 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19 [10 Iουνίου 2010]

ΠΩΛHTHPIO

ν αρχή ην το Τοπίο στην ομίχλη, του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Ύστερα, εμφανίστηκε μια δυναμική ομάδα κινηματογραφιστών, παλαιότερων και νεότερων, που υιοθέτησαν μια ονομασία που μπορούσε να παραπέμπει στον Αγγελόπουλο αλλά και σε ό,τι τα μέλη της ομάδας εκτιμούσαν πως συμβαίνει στον ελληνικό κινηματογράφο. Στην πραγματικότητα, βεβαίως, αυτό που συμβαίνει στον ελληνικό κινηματογράφο ορίζεται με μια λέξη: ακινησία. Θεσμοί που διεκπεραιώνουν τις υποχρεώσεις ενός επαγγελματικού χώρου που χειμάζεται, όχι μόνο από οικονομική δυσπραγία αλλά και από καλλιτεχνική πρόταση. Συνδικαλιστικοί μηχανισμοί που συνεχίζουν να έχουν μεγάλο τμήμα της μεταπολιτευτικής ισχύος τους. Και ένας επαγγελματικός χώρος όλο και περισσότερο απαξιωμένος. Σε αυτό το πλαίσιο εμφανίστηκαν οι Κινηματογραφιστές στην Ομίχλη, που από την πρώτη στιγμή επέλεξαν δυναμικούς τρόπους παρέμβασης. Η παρέμβαση αυτή, στη βάση της ακτιβιστική, συμβολίστηκε με την άρνησή τους να λάβουν μέρος στο κινηματογραφικό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης αν δεν ψηφιζόταν νέος σύγχρονος νόμος για τον κινηματογράφο και το οπτικοακουστικό. Στην πορεία, οι παρεμβάσεις τους γενικεύτηκαν. Οργάνωσαν το δικό τους φεστιβάλ στην Αθήνα και ίδρυσαν την ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου, για να δίνει τα δικά της κινηματογραφικά βραβεία. Σημαντικότερη, ωστόσο, ήταν η δραστηριοποίηση στο πλαίσιο της ομάδας των κινηματογραφιστών με τις καλύτερες ταινίες της φετινής χρονιάς: του Γιώργου Λάνθιμου που σκηνοθέτησε τον Κυνόδοντα και του Πάνου Κούτρα που υπέγραψε τη Στρέλλα. Οι στόχοι των Κινηματογραφιστών στην Ομίχλη παραμένουν στην περιοχή της διεκδίκησης. Ήδη οι διαβουλεύσεις των ενδιαφερόμενων μερών τελείωσαν και ο νέος νόμος ετοιμάζεται. Στο μεταξύ, όμως, η Ομίχλη διεκδικεί ακόμα: F Αύξηση του συνολικού ποσού που διατίθεται για την κινηματογραφική παραγωγή. F Διασφάλιση της χρηματοδότησης όλων των τάσεων της εγχώριας κινηματογραφίας με αντικειμενικό τρόπο. F Εξασφάλιση της διανομής και της προβολής της ελληνικής ταινίας. F Αξιοποίηση του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και των κινηματογραφικών βραβείων. F Συστηματοποίηση και αναβάθμιση της κινηματογραφικής παιδείας. Είναι εφικτοί στόχοι, ιδίως μάλιστα στη συγκυρία της ελληνικής δημοσιονομικής κρίσης που απομακρύνουν το Δημόσιο και από την καλλιτεχνική δράση,

ΣYNEΔPIO

ομίχλη στην Πειραιώς 260 όπως και από πολλές ακόμα κρατικές ή κρατικά επιδοτούμενες δραστηριότητες; Για ποιο λόγο επιμένει ακόμα η Ομίχλη με λογική κινήματος – αν και κατά μόνας τα μέλη της είναι επαγγελματίες, με διαφορετικές μεταξύ τους καλλιτεχνικές αλλά και επαγγελματικές επιδιώξεις; Σε ποια βάση έχει κτισθεί η ενότητα των επαγγελματιών που εκφράζονται στους κόλπους της και πώς αντιμετωπίζονται οι συνάδελφοί τους που δεν συμμετέχουν στη δραστηριότητά της; Τα ερωτήματα αυτά, και πολλά ακόμη, τίθενται εκ των πραγμάτων. Και θα γίνει προσπάθεια να απαντηθούν στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, σε μια εκδήλωση σκηνοθετημένη σαν σόου, κατά την οποία μέλη της Ομίχλης θα παρουσιάσουν τις θέσεις και τους στόχους τους αλλά, επιπλέον, θα δεχτούν τις ερωτήσεις επί των θέσεών τους και της δραστηριότητάς τους τριών δημοσιογράφων που ασχολούνται χρόνια με τα προβλήματα του ελληνικού κινηματογράφου. Η συζήτηση αυτή θα αρχίσει στις 10.20 το βράδυ της Πέμπτης, 17 Ιουνίου. Έχει τίτλο «Κινηματογράφος - Πολιτισμός - Κρίση» και θα συμμετάσχουν με μικρές ομιλίες οι εξής καλλιτέχνες: Μαργαρίτα Μαντά, Στέλλα Θεοδωράκη, Πέτρος Σεβαστίκογλου, Στράτος Τζίτζης, Κλεάνθης Δανόπουλος, Γιώργος Τσεμπερόπουλος, Κωνσταντίνος Μωριάτης, Αντουανέττα Αγγελίδη, Ρέα Βαλντέν, Σταύρος Ψυλλάκης, Αντώνης Καφετζόπουλος, Νίκος Labot, Ελενα Δημητρακοπούλου, Φρέντυ Βιανέλλης, Τάκης Βερέμης, Γιώργος Μακρής. Θα μιλήσουν ακόμα ο ζωγράφος Εδουάρδος Σακαγιάν, ο διευθυντής του περιοδικού Νέα Εστία Σταύρος Ζουμπουλάκης και ο μουσικός Μιχάλης Δέλτα. Ερωτήσεις θα υποβάλουν οι δημοσιογράφοι: Βένα Γεωργακοπούλου, Μαρία Κατσουνάκη και Ηλίας Κανέλλης, που θα εξαγάγουν και τα τελικά συμπεράσματα. Συντονιστής της συζήτησης θα είναι ο σκηνοθέτης Μάρκος Χολέβας. Πριν από την εκδήλωση αυτή, θα έχει προβληθεί το ντοκιμαντέρ της Ελένης Αλεξανδράκη Ομίχλη Doc. Κι ακόμα πιο πριν θα έχει προηγηθεί μια ακόμα συζήτηση, με θέμα «Η κινηματογραφική τέχνη ως επάγγελμα», με συντονιστές τον Πέτρο Σεβαστίκογλου, τον Αλέξη Καρδαρά και την Κατερίνα Ευαγγελάκου. Αξίζει να σημειωθεί ότι κάθε βράδυ, στην Πειραιώς 260, στο υπαίθριο μπαρ του χώρου Δ, από τις 16 έως τις 25 Ιουνίου, θα προβάλλονται οι ταινίες που ήταν υποψήφιες για τα Βραβεία. Οι βραβευμένες ταινίες, Κυνόδοντας, Στρέλλα και η μικρού μήκους Κι εγώ για μένα του Τζώρτζη Γρηγοράκη, θα προβληθούν το Σάββατο, 25 Ιουνίου. s

Οι Κινηματογραφιστές στην Ομίχλη ύστερα από πρόσκληση του Φεστιβάλ Αθηνών οργανώνουν δύο συζητήσεις - παρεμβάσεις για τον ελληνικό κινηματογράφο. Από τον Τηλέμαχο Αναγνώστου

οι βραβευμενεΣ Eπάνω, σκηνή από τη Στρέλλα του Πάνου Kούτρα. Kάτω, σκηνή από τον Kυνόδοντα του Γιώργου Λάνθιμου.

[10 Iουνίου 2010] #19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 55

Tαξιθέτες στο Φεστιβάλ

και τάξη και Θέσεις Aπό τον Kωστή Πιερίδη Φωτογραφίες: Bασίλης Mαθιουδάκης

Συγκαταλέγονται σε εκείνη την ειδική κατηγορία των κρυμμένων ηρώων, ενώ αναμφίβολα αποτελούν ένα από τα πλέον ζωντανά κομμάτια του Φεστιβάλ, καθότι διαμεσολαβούν σημαντικά για την τέλεση των μυστηρίων. Συνήθως είναι ομάδες σταθερές, που συγκροτούνται και από γερές φιλίες, δικούς τους κώδικες και απολαμβάνουν τη δική τους ξεχωριστή ιστορία στο πάνθεον του Φεστιβάλ. Επιφορτίζονται με τον δύσκολο ρόλο να εξυπηρετούν και να καθοδηγούν τον κόσμο στους χώρους του Φεστιβάλ, διασφαλίζοντας την πρόσβαση στις θέσεις, την ασφάλεια και πάνω απ’ όλα την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων εκείνων που επιτρέπουν στους καλλιτέχνες να βγουν μπροστά σε μια γεμάτη σκηνή και να δώσουν τα διαπιστευτήριά τους. Και αν όλα αυτά φαίνονται γνωστά και κοινά η εφ βρήκε δύο από τους παλαιότερους πλέον ταξιθέτες του Ελληνικού Φεστιβάλ και μίλησε μαζί τους για τη δουλειά τους, το Φεστιβάλ, τους χώρους του, αλλά και τον κόσμο που μετέχει σε αυτό. Έτσι, ο Κωνσταντίνος Αντωνάτος και η Βασιλική Αποστολάκου, ταξιθέτες στον χώρο Δ της Πειραιώς 260, μας κάθισαν αναπαυτικά στη θέση μας και επέβαλαν αναφανδόν την τάξη. 56 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19 [10 Iουνίου 2010]

ΠPOΣΩΠA

ΠεραΣτε... Aν προορίζεστε για καποια παράσταση στο χώρο Δ της Πειραιώς 260, η Bασιλική Aποστολάτου και ο Kωνσταντίνος Aντωνάτος θα φροντίσουν να σας υποδεχθούν.

πέρασμα του χρόνου. Και εννοώ ότι αλλάζει πέρα από τις όποιες οργανωτικές διαφορές ή τις προσθήκες σε νέους χώρους. Ο κόσμος; Κ.Α.: Χθες που κάναμε πρεμιέρα παρατήρησα πολλές γνωστές φάτσες, που τους βλέπω να έρχονται στο Φεστιβάλ εδώ και τέσσερα χρόνια. Υπάρχει ένας συγκεκριμένος κόσμος του Φεστιβάλ. Και πλέον έχομε πιάσει και φιλίες, συνεννοούμαστε με νοήματα και η καλησπέρα μας είναι κατά κάποιο τρόπο πιο οικεία, πιο ζεστή σε σχέση με κάποιον που έρχεται για πρώτη φορά. Υπάρχει ένα χαμόγελο, μια οικειότητα διαφορετική. Με κάποιους έχουμε ανταλλάξει και ονόματα, με κάποιους άλλους μπορεί και να μιλήσουμε και για την παράσταση, να ανταλλάξουμε εντυπώσεις και να πούμε τη γνώμη μας. Είναι πολύ ευγενικό αυτό. Πολύ αληθινό. Β.Α.: Έχει δίκιο ο Κώστας. Μετά από τέσσερα χρόνια πλέον είμαστε σε θέση να αναγνωρίζουμε τον κόσμο του Φεστιβάλ. Τον σταθερό εννοώ κόσμο, που είναι κάθε χρόνο εδώ. Έχω την αίσθηση ότι είναι αρκετός αυτός ο κόσμος. Τους ξέρουμε, μας ξέρουν και έχουμε αποκτήσει μια ιδιαίτερη επικοινωνία – του τύπου «γεια σας, πάλι εδώ». Ένα ραντεβού που ανανεώνεται ξανά και ξανά για το επόμενο καλοκαίρι. Τις παραστάσεις τις βλέπετε; Κ.Α.: Προσπαθώ να τις βλέπω. Με ενδιαφέρει πολύ αυτό το κομμάτι, μιας και σπουδάζω χορό. Οπότε ειδικά τις χορευτικές παραστάσεις προσπαθώ να τις βλέπω. Βέβαια, πάνω απ’ όλα υπάρχει και μια δουλειά από πίσω. Δεν ερχόμαστε να δούμε την παράσταση ως θεατές. Είμαστε υπεύθυνοι για το τι γίνεται στις κερκίδες, για το πώς μπαίνει ο κόσμος μέσα και κυρίως στο να κρατήσουμε και τα χρονοδιαγράμματα που πρέπει. Και βέβαια να εξυπηρετηθεί το κοινό. Αυτό είναι και το πιο σημαντικό. Β.Α.: Αστειεύεσαι; Εννοείται ότι τις βλέπω. Δηλώνω φανατική φεστιβαλίστρια. Θυμάμαι και την καλύτερη, ή μάλλον την πιο ενδιαφέρουσα παράσταση που έχω δει. Ήταν του Μπαρίσνικοφ. Αναμφίβολα μία από τις παραστάσεις που μου άρεσε ιδιαίτερα.

Από πότε δουλεύετε στο Φεστιβάλ Αθηνών; Κ.Α και Β.Α: Και οι δύο δουλεύουμε ως ταξιθέτες στο Φεστιβάλ από το 2007. Κ.Α: Εγώ ήρθα κατευθείαν στην Πειραιώς 260, δηλαδή από την πρώτη χρονιά που ξεκίνησε να λειτουργεί ο χώρος Η παράλληλα με τον χώρο Δ. Ξεκίνησα να δουλεύω ως ταξιθέτης στον χώρο Δ. Μετά, την επόμενη χρονιά, ήμουν στο ταμείο του προγράμματος και από πέρυσι είμαι υπεύθυνος της ταξιθεσίας στον χώρο Δ. Β.Α.: Και για μένα είναι ο τέταρτος χρό-

ΠPOΣΩΠA

νος. Είναι μια καταπληκτική εμπειρία. Είναι εδώ και χρόνια το ραντεβού του καλοκαιριού. Θεωρώ ότι είναι κάτι πολύ σημαντικό το Φεστιβάλ για την Ελλάδα. Τολμώ να πω ότι μας ανοίγει τα μάτια. Κ.Α.: Εγώ νομίζω πως είναι κάθε καλοκαίρι διαφορετικό. Και αυτό μ’ αρέσει πολύ. Πολλές φορές είναι και οι άνθρωποι που έρχονται διαφορετικοί. Σε εμάς βέβαια αλλάζει κάθε χρόνο και η ομάδα των ταξιθετών. Δεν συνεργάζομαι με τους ίδιους ανθρώπους. Β.Α.: Ισχύει ότι το Φεστιβάλ αλλάζει στο

Ο καλύτερος χώρος του Φεστιβάλ για τους ταξιθέτες; Β.Α.: Εδώ είναι το σπίτι μας. Ο χώρος Δ στην Πειραιώς 260. Έχουμε και το μπαρ μας δίπλα. Είμαστε μια χαρά! Κ.Α.: Το συζητάς; Πειραιώς 260, χώρος Δ. Χωρίς καμία αμφιβολία. Δηλαδή, δεν το αλλάζω με τίποτα. Ούτε με το Ηρώδειο; Κ.Α.: Σου λέω με τίποτα. Έχω δουλέψει στο Ηρώδειο σε παραστάσεις του Σεπτεμβρίου. Τη μαγεία του Δ και την οικειότητα που αναπτύσσεται μεταξύ της ομάδας των ταξιθετών εδώ δεν την

αλλάζω πραγματικά με τίποτα. Είναι κάτι το πρωτόγνωρο. Ο χώρος εδώ είναι ρομαντικός. Περνάμε πάρα πολύ ωραία. Έχουμε κατά καιρούς κάνει τρελά πράγματα. Γλέντια, χορούς, τσιμπούσια. Πέρυσι κάναμε τα καλλιστεία του πιο όμορφου ταξιθέτη 2009. Υπάρχει μια άλλη κατάσταση εδώ. Ο χώρος εδώ έχει μια ιδιαίτερη ενέργεια. Θετική ενέργεια. Β.Α.: Το Ηρώδειο, ε; Και βέβαια όχι. Δεν λέω, είναι υπέροχα κι εκεί, αλλά η Πειραιώς 260 είναι ένας άλλος κόσμος. Καλύτερος κατά τη γνώμη μου. Το πιο περίεργο, αστείο συμβάν που σας έχει τύχει ως ταξιθέτες του Φεστιβάλ; Κ.Α.: Δεν ξέρω, δεν μου έρχεται κάποιο συγκεκριμένο. Άλλωστε, κάθε μέρα μπορεί να γελάσεις με κάτι διαφορετικό. Να σου φανεί αστείο και περίεργο κάτι που μια άλλη μέρα δεν θα είχες παρατηρήσει καν. Απλά θεωρώ ότι οι καλύτερες φάσεις είναι οι πλάκες που γίνονται μεταξύ μας και τα σχόλια που κάνουμε, είτε για την παράσταση είτε για τον κόσμο. Αυτά είναι και τα πιο ενδιαφέροντα. Τα μικρά μικρά. Σου φτιάχνουν τη διάθεση και δένουν την ομάδα ακόμα περισσότερο. Β.Α.: Εγώ θυμάμαι το πιο ακραίο που μου έχει συμβεί. Έχει τελειώσει η παράσταση και μια κυρία από τη δέκατη σειρά προσπάθησε να παρακάμψει την ουρά που είχε δημιουργηθεί πηδώντας από το πλάι στο κενό. Νόμιζε μάλλον ότι η απόσταση ήταν μικρή, αλλά υπολόγισε λάθος. Είναι αναμφίβολα το πιο ακραίο που έχω δει. Ένας ακραίος τρόπος «εκκένωσης» του θεάτρου. Ευτυχώς δεν χτύπησε πολύ. Είστε δηλαδή ομάδα εσείς οι ταξιθέτες; Κ.Α.: Ασφαλώς. Από τον πρώτο χρόνο που ήρθα εδώ ήμασταν. Ακόμα και με τους ανθρώπους που έρχονται και δουλεύουν εδώ για πρώτη φορά νιώθω ότι ανήκουν στην ομάδα. Λειτουργούμε ως ομάδα και περνάμε καλά. Β.Α.: Αναμφίβολα. Μέχρι τις τρεις προηγούμενες χρονιές είχαμε καταλήξει σε πολύ καλή παρέα. Και φέτος όμως νομίζω ότι είμαστε σε πολύ καλό δρόμο. Ελπίζω να πάνε όλα το ίδιο καλά. Έχουμε δέσει. Είναι πολύ σημαντικό να αισθάνεσαι μέλος μίας ομάδας και να δουλεύεις μέσα σε αυτήν. Το πιο δύσκολο στοιχείο στο να είσαι ταξιθέτης του Φεστιβάλ; Β.Α.: Δεν υπάρχει κάτι ιδιαίτερα δύσκολο. Καμιά φορά κάποιοι περίεργοι θεατές ή οι αργοπορημένοι που φωνάζουν έξω από το θέατρο, ενώ έχει ξεκινήσει η παράσταση, νομίζοντας ότι αυτό και μόνο θα τους βάλει μέσα. Αλλά όλα αυτά είναι λογικά. Είναι μέσα στη δουλειά. Κ.Α.: Το εννιά παρά πέντε με το εννιά και τέταρτο! Πρέπει να μπούνε 700 άτομα μέσα στο θέατρο και να ξεκινή-

[10 Iουνίου 2010] #19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 57

η ανταμοιβη H δουλειά του ταξιθέτη έχει εντάσεις και νεύρα. Aλλά όταν ο κόσμος τους χαιρετάει εγκάρδια, αισθάνονται ότι ανταμείβονται για την προσπάθειά τους.

Γίνε κι εσύ ταξιθέτης Βρήκα σε μια ιστοσελίδα επαγγελματικού προσανατολισμού την παρακάτω περιγραφή του επαγγέλματος ταξιθέτης (http://www.esoft.gr/gwo/povol/1404.htm). Υπογραμμίζω τα κατά τη γνώμη μου πλέον ενδιαφέροντα κομμάτια. Ποιος είναι και με τι ασχολείται; Ο ταξιθέτης/η ταξιθέτρια δουλεύει μέσα σε ένα θέατρο, κινηματογράφο, αθλητικό στάδιο, αρένα ταυρομαχιών, κ.λπ. και είναι υπεύθυνος να καθοδηγεί θεατές στις καθορισμένες θέσεις τους. Ποια είναι τα καθήκοντά του; Δείχνει στο κοινό που λαμβάνει μέρος σε διάφορα γεγονότα πού είναι οι θέσεις τους. Μπορεί επίσης να είναι υπεύθυνοι να κρατάνε την τάξη κατά τη διάρκεια μιας παράστασης – επανεξετάζει τις θέσεις και τα κουτιά μετά από κάθε συνάθροιση έτσι ώστε να μην είναι σε κακή κατάσταση για την επόμενη εκδήλωση και ελέγχει αν άφησε κανένας προσωπικά πράγματα. Αυτός/αυτή μπορεί επίσης να διανέμει έξω φυλλάδια με πληροφορίες για την παράσταση ή να πουλάει προγράμματα ή σνακς και ποτά σε κάθε διάλειμμα. Τι εργαλεία/εξοπλισμό χρησιμοποιεί; Ένα φανάρι. Επίσης συνήθως φοράει στολή.

58 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19 [10 Iουνίου 2010]

σει η παράσταση. Είναι από τα δύσκολα κομμάτια της δουλειάς μας. Προσπαθούμε όμως να το καταφέρουμε με κάθε τρόπο. Ένα άλλο δύσκολο είναι ότι ορισμένες φορές πρέπει να βρεθούμε αντιμέτωποι με τα νεύρα των θεατών που έχουν να κάνουν με το τι έχουν τραβήξει για να έρθουν στο θέατρο. Από την κίνηση που έχουν συναντήσει, τις δυσκολίες, τα στραβά της καθημερινότητας. Ξαφνικά βρίσκουν έναν άγνωστο άνθρωπο και ξεσπάνε πιο εύκολα επειδή δεν τον ξέρουν και μπορούν να βγάλουν ένταση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι αργοπορημένοι. Ενώ ξέρουν πολύ καλά ότι έχουν άδικο και γνωρίζουν τους κανόνες λειτουργίας ενός θεάτρου και μιας παράστασης που έχει ήδη ξεκινήσει κάνουν πολλές φορές θέμα. Γενικώς, αυτή

είναι μια δύσκολη φάση. Αντισταθμίζεται όμως με ένα πολύ ωραίο χαμόγελο και μια γλυκιά καλησπέρα όταν ο κόσμος έρχεται με ηρεμία και μας χαιρετάει εγκάρδια. Έχει αλλάξει ο τρόπος συμπεριφοράς σας ως θεατές επειδή δουλεύετε ως ταξιθέτες; Κ.Α.: Δεν φαντάζεσαι πόσο! Σε βαθμό που αρχίζει να με ενοχλεί. Γιατί αντί να σταθώ στην παράσταση αρχίζω και βλέπω το κοινό, παρατηρώ πώς συμπεριφέρεται, παρατηρώ την ταξιθεσία, την κρίνω, λέω τώρα π.χ. αυτός δεν πρέπει να βγάζει φωτογραφία ή οι διάδρομοι είναι λάθος στημένοι. Ευτυχώς, έχω βρει τρόπο να το σταματάω υπενθυμίζοντας στον εαυτό μου ότι σήμερα θα είναι θεατής. s

ΠPOΣΩΠA

Φεστιμπάλα Αγαπητοί φίλαθλοι, το πλήρωμα του χρόνου έφτασε! Το… (σκέφτεται: «16, 17, 18…»), το 19ο Παγκόσμιο Κύπελλο της ιστορίας συμβαίνει τώρα! Και για δεύτερη φορά στα χρονικά η Εθνική μας δίνει το (βροντερό) παρών. Από τον Θανάση Χειμωνά

και ξανά προς τη δόξα

τραβά (τραβά, τραβά…) Ιστορική αναδρομή Θυμάμαι σαν χθες την παρθενική μας εμφάνιση στα γήπεδα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Ήταν το 1994 κι εγώ φορούσα ακόμη κοντά παντελονάκια (ήμουν 23 χρονών). Εκείνη την εποχή σπούδαζα στη Γαλλία και ένιωθα πολύ περήφανος που η «Ελλαδάρα» θα πήγαινε Μουντιάλ, αντίθετα με τους Γάλλους που είχαν αποκλειστεί με ένα γκολ του Βούλγαρου Κοσταντίνοφ στο τελευταίο λεπτό του τελευταίου ματς των προκριματικών. Η αρμάδα του Αλκέτα Παναγούλια ταξίδευε στις ΗΠΑ σούπερ οργανωμένη. Είχε την αποκλειστική της μασκότ (μια αλεπουδίτσα της οποίας το όνομα λησμονώ) και τον δικό της ύμνο: το τραγούδι «Γεια σου Ελλάδα», σε μουσική του μακαρίτη Μάριου Τόκα, το οποίο ερμήνευε με τον δικό του μοναδικό τρόπο ο τροβαδούρος της αγάπης Γιάννης Πάριος. Οι στίχοι «Γεια σου Ελλάδα/ Και ποιος θεός δεν ζήλεψε τα θαύματά σου» ακόμα με κάνουν να πετάγομαι από το κρεβάτι μου κάποια βράδια. Όλα έδειχναν πως θα πηγαίναμε καλά. Ο Αλκέτας εθεωρείτο (και όχι άδικα) ένας από τους πιο επιτυχημένους Έλληνες κόουτς όλων των εποχών. Είχε ήδη οδηγήσει την Εθνική στα τελικά του Euro ’80 – εκεί όπου η ελληνική ομάς είχε σταθεί αξιοπρεπέστατα, χάνοντας με πέναλτι μαϊμού από την πανίσχυρη Ολλανδία και κρατώντας στο 0-0 την μετέπειτα πρωταθλήτρια Ευρώπης Δυτική Γερμανία. Εξάλλου, την τιμημένη γαλανόλευκη φορούσαν τότε κάποιοι από τους σημαντικότερους ποδοσφαιριστές που έχει βγάλει ποτέ η κοιτίδα του πολιτισμού. Ενδεικτικά: Σαραβάκος, Μανωλάς, Κωφίδης, αλλά και Τάσος Μητρόπουλος. Μετά από μια αρκετά χρονοβόρα περιοδεία στα States, όπου οι ποδοσφαιριστές της Εθνικής χαριεντίστηκαν με την απανταχού ομογένεια, έφτασε η μεγάλη στιγμή.

Η μεγάλη στιγμή (;) Βοστώνη, Στάδιο Φόξμπορο, 21 Ιουνίου 1994, και η Ελλάδα αντιμετωπίζει την Αρ-

MΠAΛA

Η μεγάλη ρεβάνς;

Mαραντονα, τΩρα

Πώς τα φέρνει όμως η μοίρα! Στην δευτέρα παρουσία της σε τελική φάση Παγκοσμίου Κυπέλλου η Εθνική μας έχει την ευκαιρία να πάρει το αίμα της πίσω, αφού καλείται να ξανααντιμετωπίσει τόσο τη Νιγηρία όσο και την Αργεντινή. Στο «τιμόνι» της τελευταίας μάλιστα βρίσκεται ο Ντιέγκο Μαραντόνα, ο οποίος αφού κατάφερε να γίνει ο καλύτερος ποδοσφαιριστής του κόσμου φιλοδοξεί τώρα να γίνει και ο χειρότερος προπονητής του κόσμου! Πριν από αυτούς τους δύο παλιούς γνώριμους βέβαια θα βρούμε μπροστά μας τη Νότια Κορέα. Μια ομάδα που έχει το ίδιο στυλ με τη δική μας (τρέχουμε σαν παλαβοί και κοιτάμε μπας και σημειώσουμε κανένα τέρμα από σπόντα) και ελαφρώς ποιοτικότερους παίχτες (εντάξει, όχι «ελαφρώς». Ο Γι Σουνγκ Παρκ, π.χ., αγωνίζεται βασικός στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ).

O Mαραντόνα που μας είχε φιλοδωρήσει με ένα από τα τέσσερα τεμάχια που είχαμε φάει από την Aργεντινή στο Mουντιάλ του 1994, περιμένει τώρα τους έξυπνους Έλληνες για να πάρουν το αίμα τους πίσω.

Ο άθλος του «Ρεχακλή»

γεντινή του Ντιέγκο Μαραντόνα. Η αισιοδοξία ξεχειλίζει – ο Αλκέτας μάλιστα έχει προβλέψει πως ο τελικός της διοργάνωσης θα ήταν Βραζιλία-Ελλάς. Τουλάχιστον τον ένα φιναλίστ τον έπιασε… Δυστυχώς, φίλοι μου, το όνειρο κράτησε μόλις δύο λεπτά και έγινε συντρίμμια όταν ο Γκαμπριέλ Ομάρ Μπατιστούτα έστειλε την μπάλα στα δίχτυα του εμβρόντητου Αντώνη Μήνου. Ο ανθέλληνας «Μπατιγκόλ» σκόραρε άλλες δύο φορές, ενώ τον δρόμο προς τα ελληνικά δίχτυα βρήκε και ο ίδιος ο Μαραντόνα, κάνοντας τις γνωστές μούτες στην κάμερα της αμερικανικής TV. Όπως ξέρουμε όμως, ο Θεός είναι Έλληνας κι έτσι τιμώρησε τον Ντιέγκο, ο οποίος δεν ξαναπέτυχε γκολ με την

Εθνική Αργεντινής, αφού λίγο καιρό μετά βρέθηκε ντοπαρισμένος και (ξανα)κύλησε στη λάσπη, από την οποία τον έβγαλε αρκετά χρόνια αργότερα ο σύντροφος Φιντέλ. Πέντε ημέρες μετά ήταν η σειρά των προαιώνιων εχθρών του Ελληνισμού, Βουλγάρων, να κόψουν την ίδια ταρίφα (4-0), ενώ την τελευταία ημέρα εκείνου του μαύρου Ιούνη οι συμπαθείς Νιγηριανοί έβαλαν νερό στο κρασί τους σταματώντας στο 2-0. Με τρεις ήττες και 0-10 τέρματα η χώρα μας φιγουράρει ακόμη στον πυθμένα της βαθμολογίας των Παγκοσμίων Κυπέλων όλων των εποχών, παρέα με άλλες ποδοσφαιρικές υπερδυνάμεις όπως το Ελ Σαλβαδόρ και η Νέα Ζηλανδία.

Η αλήθεια είναι πως ρίχνοντας μια ματιά στο ρόστερ της Εθνικής μας δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε τίνι τρόπω θα φτάσουμε στη διάκριση. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε πως ο προπονητής μας ονομάζεται Ότο Ρεχάγκελ. Ο άνθρωπος πήρε το Euro με τον Ζαγοράκη, τον Χαριστέα και τον Βρύζα, γιατί να μην κάνει πορεία στο Μουντιάλ με τον Γκέκα, τον Τζιόλη και τον Αβραάμ Παπαδόπουλο; Επίσης πρέπει να έχουμε κατά νου πως ό,τι και να γίνει θα πάμε καλύτερα από το ’94. Δέκα γκολ δύσκολα θα ξαναφάμε, ενώ όλο και κάποιο «τεμάχιο» θα «ακουμπήσουμε». Με καμιά στημένη φάση, καμία γιόμα, κανένα «μελέ» μέσα στην αντίπαλη περιοχή… Τέλος, ακόμη και αν όλα πάνε στραβά, θα νιώσουμε την ικανοποίηση να δούμε ποδοσφαιριστές σαν τον Σάκη Πρίττα και τον Παντελή –βάλε ένα γκολ κι ας πεθάνω– Καπετάνο να συμμετέχουν σε ένα Μουντιάλ. Κάτι δηλαδή που δεν κατάφεραν ποτέ ιερά τέρατα του φουτμπόλ, όπως ο Αλφρέντο Ντι Στέφανο και ο Τζορτζ Μπεστ… s

[10 Iουνίου 2010] #19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 59

JUICY LIU

Στον υπέροχο κόσμο του Eλληνικού Φεστιβάλ

Σείστηκε η Ακρόπολη από τις δοξαριές της λύρας του Ψαραντώνη στην πρώτη συναυλία του Φεστιβάλ Αθηνών για το 2010. Ο Κρητικός «μπλουζίστας» μαζί με τον Γιάννη Αγγελάκα ξεσήκωσαν το κοινό τους, που είχε τιγκάρει το Ηρώδειο. Με βαρύ οπλισμό, το φολκλόρ από το Νησί, χωρίς ρακές και μπαλωθιές όμως, που θα ολοκλήρωναν την ωραία ατμόσφαιρα, η βραδιά κύλησε σούπερ. Εντάξει, καταλαβαίνω ότι πολλοί πιστοί θαυμαστές της ανυπότακτης κουλτούρας της Κρήτης έμειναν απέξω, διότι άργησαν να ψάξουν για εισιτήριο. Πλημμύρισαν λοιπόν το προαύλιο του θεάτρου μέχρι αργά το βράδυ, όπου οι Dr Martens και τα μαύρα πουκάμισα έκαναν επιτέλους την ενδυματολογική διαφορά. Έζησαν δηλαδή την ατμόσφαιρα, δεν τους κόστισε τίποτα ενώ, επιπλέον, ό,τι έχασαν μπορούν να το βρουν στο youtube, όπου ήδη τα βιντεάκια του Ψαραντώνη ανεβαίνουν σαν το χαλάζι. Χαλάζι δεν είχε αλλά είχε ψιλόβροχο (για γούρι…). Η πρεμιέρα του Φεστιβάλ στην Πειραιώς 260 με τους Αγγέλους στην Αμερική που σκηνοθέτησε ο Νίκος Μαστοράκης κέρδισε τις εντυπώσεις όλων. Ακόμα κι εκείνοι που είχαν αντιρρήσεις για το μήκος του κειμένου («έπρεπε να το έχει κόψει λίγο») ή για την επικαιρικότητά του («η εποχή του πρώτου κύματος του AIDS έχει παρέλθει, η υπόθεση του έργου τοποθετείται πριν την 11η Σεπτεμβρίου»), ακόμα κι αυτοί αναγνώρισαν τις επιδέξιες σκηνοθετικές επιλογές, την ερμηνευτική μαεστρία των ηθοποιών και τον γοητευτικό τρόπο με τον οποίο η παράσταση σε έπαιρνε μέσα της. Ακόμα κι ο υφυπουργός ΠΡΟΠΟ Σπύρος Βούγιας, που στην αρχή αναρωτιόταν τι μπορεί να κάνει με τον Ηρακλή, την ομάδα της Θεσσαλονίκης, που μόλις είχε μάθει ότι υποβιβάστηκε, φάνηκε να ξέχασε για τρεισήμιση ώρες τα βάσανά του. Διότι αυτός είναι ο ρόλος της τέχνης. Να γιατρεύει τα βάσανα του κόσμου. Είχαμε πολύ καιρό να δούμε πρωθυπουργό σε εκδήλωση του Φεστιβάλ Αθηνών. Αλλά το βράδυ της Παρασκευής, 4 Ιουνίου, ο Γιώργος Παπανδρέου συνόδευσε τη σύζυγό του Άντα στη συναυλία όπου η Μαρία Φαραντούρη τζαμάριζε με τον Τσαρλς Λόιντ. Εκτός από το πλήθος που είχε γεμίσει το Ηρώδειο, παρών ήταν και ο Μίκης Θεοδωράκης. Έχει υπάρξει μέντορας της Μαρίας κι εκείνη δεν το ξέχασε, γι’ αυτό και τον ευχαρίστησε από το μικρόφωνο.

60 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #19 [10 Iουνίου 2010]

ΣυναντηΣειΣ Ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου χαιρετά τον Μίκη Θεοδωράκη υπό το βλέμμα του Τηλέμαχου Χυτήρη. Ηρώδειο, 4 Ιουνίου, στη συναυλία της Μαρίας Φαραντούρη και του Τσαρλς Λόιντ.

Ντρίγκι ντρίγκι μάνα μου, και δεν θέλω αντιρρήσεις. Και για του λόγου το αληθές, με την έναρξη της προπώλησης των εισιτηρίων για τη συναυλία του Ντέμη Ρούσσου το τηλεφωνικό κέντρο των ταμείων του Φεστιβάλ Αθηνών πήρε φωτιά! Το «παιδί της Αφροδίτης» έχει πια άσπρα γένια, η ποπ δεν έχει την ίδια αθωότητα (άσε που σε μεγάλο βαθμό ό,τι καινούργιο στους κόλπους της το βρίσκει κανείς ανακατεμένο με μπόλικο κιτς στη Γιουροβίζιον), αλλά απ’ ό,τι φαίνεται αρκεί η επίκληση της ταυτότητας του τραγουδιστή (Being Demis!) για να γεμίσει το Ηρώδειο. Ρούφους Γουέινραϊτ και ξερό ψωμί. Αυτός ήταν ο άγγελος που, το Σάββατο, 5 Ιουνίου, αφίχθη στο Λυκαβηττό. Ένας άγγελος που έσκισε. Είτε εμφανίστηκε με φτερά και κολάν, όπως στο πρώτο μέρος, είτε φορούσε ένα κοστουμάκι με στρας. Που μάλιστα το είχε (γρήγορα αλλά όχι πρόχειρα) κατασκευάσει Έλληνας μόδιστρος, επειδή χάθηκε η βαλίτσα του στο αεροπλάνο. (Πόσα κορίτσια εκείνο το βράδυ δεν ζήλεψαν εκείνους στα χέρια των οποίων κατέληξε αυτή μαγική βαλίτσα)…

KOΣMIKOTHTEΣ

To tip του αστρολόγου Κάθε αλυσίδα είναι ακριβώς τόσο δυνατή όσο ο πιο αδύνατος κρίκος της

STAR WARS Τα άστρα & οι προτάσεις του δεκαπενθημέρου – 2 σε 1 Από τον Άγγελο Γκαγκάριν

Κριός (21 Μαρτίου - 19 Απριλίου) Βρίσκεσαι ψηλά, ή καθ’ οδόν προς τα ψηλά, κι εσύ το μόνο που σκέφτεσαι είναι ότι το ύψος μιας ενδεχόμενης πτώσης μεγαλώνει. Έτσι, αντί να σηκώνεις ψηλά το κεφάλι, ρίχνεις κλεφτές ματιές προς τα κάτω. Κοιτάς λάθος, Κριέ· σκέφτεσαι λάθος. Όλα θα ήταν διαφορετικά, όλα θα ήταν καλύτερα αν δεν ανησυχούσες τόσο πολύ να μην κάνεις τη λάθος κίνηση. Θα σου δώσω μια συμβουλή, θα σου πω ένα κόλπο που θα σε βοηθήσει έστω και προσωρινά να διώχνεις τις μαύρες σκέψεις. Όταν αυτές κάνουν κατάληψη στο κεφάλι σου, κούνα το δυνατά πέρα-δώθε κι ανακάτεψε μ’ αυτόν τον τρόπο ξανά την τράπουλα της σκέψης σου. Μόνο το μυαλό μπορεί να σε σώσει από το μυαλό. Μην το ξεχνάς ποτέ αυτό. Κατά τα άλλα, κοίτα να περνάς όσο καλύτερα τον ελεύθερο χρόνο σου, με ωραίες βόλτες κι ωραία θεάματα. Όπως αυτό: Μουσική: Καμεράτα, Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής – Γιώργου Πέτρου Γιόζεφ Xάιντν, L’isola disabitata 15 Ιουνίου, Πειραιώς 260 (Χώρος Η΄)

Λέων (23 Ιουλίου - 22 Αυγούστου)

Ταύρος (20 Απριλίου - 20 Μαΐου) Αν είχες τη δύναμη να ορίσεις τις τύχες των ανθρώπων στ’ αλήθεια, πώς θα συμπεριφερόσουν; Αν ήσουν βασιλιάς, δικτάτορας ή πρωθυπουργός, ένας άνθρωπος τέλος πάντων που κρατά στα χέρια του τις τύχες των άλλων ανθρώπων, πες μου, πώς θα λειτουργούσες; Είμαι σίγουρος (και σαν να σ’ ακούω να το λες) πως θα έπραττες με γνώμονα τη δικαιοσύνη, θα έμενες μακριά από μικρότητες και δεν θα προσπαθούσες να εκμεταλλευτείς τη θέση σου για να εκδικηθείς ανθρώπους που σε έβλαψαν στο παρελθόν. Άνοιξε τα μάτια σου και το μυαλό σου και δες∙ η εξουσία που έχεις στα χέρια σου είναι πολύ μεγαλύτερη από όσο αντιλαμβάνεσαι. Επηρεάζεις ανθρώπους και καταστάσεις πολύ περισσότερο απ’ όσο νομίζεις, γι’ αυτό αναγνώρισε το μέγεθος της επιρροής σου και πρόσεξε τα λόγια σου. Θέατρο: Ομάδα Φιλιατρό - Βίκος Ναχμίας Τα λόγια της Κασσάνδρας 19 - 21 Ιουνίου, Πειραιώς 260 (Αποθήκη)

Παρθένος (23 Αυγούστου - 22 Σεπτεμβρίου)

Αυτές τις ημέρες αυτό που θα πρέπει να προσέξεις είναι εκείνο που σε πρώτη ανάγνωση μοιάζει ότι δεν χρειάζεται προσοχή. Έλεγξε το προφανές. Ας πούμε πως η εποχή μοιάζει με ναρκοπέδιο, γι’ αυτό και θα πρέπει να κάνεις ό,τι περνά από το χέρι σου για να μειώσεις την πιθανότητα να βρεθείς προ εκρήξεως! Η μεγάλη αυτοπεποίθησή σου μπορεί να αποτελέσει το νούμερο ένα όπλο σου αν την αξιοποιήσεις έξυπνα και δεν τη σπαταλήσεις προσπαθώντας απλώς και μόνο να κερδίσεις τις εντυπώσεις. Τα καλά λόγια εξακολουθούν να σε «ξεκλειδώνουν», κι αυτή την περίοδο τα έχεις ανάγκη περισσότερο από ποτέ... Οι δυσκολίες είναι πιθανόν να διαταράξουν το νευρικό σου σύστημα, έτσι ο σύντροφός σου θα πρέπει να δείξει μεγάλη υπομονή σε τούτο το διάστημα. Γι’ αυτό πήγαινέ τον κάπου καλά:

Ναι, μεγάλο παιδί είσαι, θα το ’χεις καταλάβει πια, οι άνθρωποι δεν κάνουν πάντα αυτό που περιμένουμε να κάνουν. Είναι, βλέπεις, που ο καθένας μας τα βλέπει διαφορετικά τα πράγματα. Είναι που έχουμε άλλα συστήματα αξιών, άλλη οπτική, άλλα όνειρα, άλλα απωθημένα, άλλα πάθη. Κι αυτή η συναρπαστική ποικιλία θα είναι πάντα αυτό που μας σώζει και αυτό που μας τρώει. Αλλά αρκετά με τις φιλοσοφίες μου. Σημασία έχει ότι θα πρέπει να αποδεχθείς ότι είναι πάρα πολύ δύσκολο, σχεδόν αδύνατον, να καταλάβεις τι ακριβώς συμβαίνει μέσα στο κεφάλι ενός ανθρώπου, όταν δεν μπορείς αντιληφθείς ούτε καν αυτά που συμβαίνουν στο δικό σου. Άσε τους άλλους να εκδηλώσουν αυτό που σκέφτονται με τον δικό τους τρόπο και, αν αυτό που εκδηλώνουν δεν σου αρέσει, αποφάσισε αν μπορείς να το αντέξεις.

Θέατρο: Θίασος Μικρή Πόρτα Ξένια Καλογεροπούλου Έλα-έλα 19 - 27 Ιουνίου, Θέατρο Πόρτα

Διαλέξεις: Συζήτηση με τους Κινηματογραφιστές στην Ομίχλη 17 Ιουνίου, Πειραιώς 260 (Χώρος Η΄)

Δίδυμοι (21 Μαΐου - 21 Ιουνίου)

Καρκίνος (22 Ιουνίου - 22 Ιουλίου)

Τι σε κάνει να μην κυνηγάς αυτό που πραγματικά επιθυμείς; Ο νόμος; Τα χρηστά ήθη; Ή μήπως η δημοσία αιδώς; Ακολούθησε την προσωπική σου ηθική πυξίδα για να φτάσεις στον τελικό σου προορισμό: την ευτυχία όπως εσύ την ονειρεύτηκες. Την πληρότητα όπως την εννοείς εσύ, κι όχι το απωθημένο της μαμάς σου ή κανένα βιβλίο ψυχολογίας. Τους συμπαραστάτες στην προσπάθειά σου δεν θα πρέπει να τους ψάξεις πολύ μακριά, γιατί βρίσκονται ήδη πολύ κοντά σου. Είναι φιλικά πρόσωπα, με δύναμη επιρροής, που θα σε βοηθήσουν ανοίγοντάς σου νέους δρόμους ή δίνοντάς σου χρήσιμες συμβουλές που θα σου ανοίξουν νέες προοπτικές στον εργασιακό τομέα. Οι θυσίες και η δουλειά που έχεις κάνει στο παρελθόν παίζουν πια καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξή σου και οι επαγγελματικές δεξιότητές σου αναγνωρίζονται.

Λένε πως δεν έχει σημασία ποιον/α παντρεύεσαι· όπως και να ’χει, στο τέλος καταλήγεις με έναν/μια σύζυγο. Κι αυτό, γιατί ορισμένοι ρόλοι είναι τόσο δυνατοί, που σε τελική ανάλυση δεν έχει σημασία ποιος τους παίζει. Για να σ’ το κάνω λιανά, ο ρεαλισμός θα πρέπει να γίνει για αρκετό καιρό ο καλύτερός σου φίλος, κυρίως για να σε βοηθήσει να δεις πώς έχουν διαμορφωθεί πλέον οι σχέσεις σου με τους πολύ δικούς σου ανθρώπους. Στον οικονομικό τομέα τώρα, είναι σαφές που οι καταθέσεις σου κάνουν δίαιτα, αλλά μην στενοχωριέσαι, υπάρχουν και πολύ χειρότερα, να μην το ξεχνάς αυτό. Ένα μεγάλο σου σχέδιο (σχέδιο ζωής;) που έχει απομείνει ημιτελές θα παραμείνει για αρκετό διάστημα ως έχει. Μείνε κάτω από το υπόστεγο μέχρι να περάσει η μπόρα. Κι όσο περιμένεις δες και κάτι ενδιαφέρον να ανοίξει το μάτι σου: Χορός: Ομάδα Σύγχρονου Χορού Πρόσχημα - Μαρία Κολιοπούλου [πράξη] 8 – Singularity 11 & 12 Ιουνίου 2010, Πειραιώς 260 (Χώρος Ε΄)

Δρώμενα: Tσίμερμαν & ντε Περό Öper Öpis 10 & 12 Ιουνίου, Πειραιώς 260 (Χώρος Η΄)

Ζυγός (23 Σεπτεμβρίου - 23 Οκτωβρίου)

Σκορπιός (24 Οκτωβρίου - 21 Νοεμβρίου)

Τα όνειρά σου έχουν μεγαλώσει σε βαθμό πρωτόγνωρο, ακόμα και για τα δικά σου δεδομένα. Γιατί άραγε; Πού τη βρίσκεις την όρεξη και τη δύναμη να φουσκώνεις τις ελπίδες και τις προσδοκίες σου σε βαθμό που να κοντεύουν να σκάσουν; Γιατί αυτό θα συμβεί αν συνεχίσεις την ίδια πρακτική... Η αισιοδοξία είναι δίκοπο μαχαίρι· μέχρι ένα βαθμό είναι κινητήρια δύναμη και από ένα σημείο και μετά λειτουργεί όπως το νερό στη βενζίνη. Αλήθεια, οι φίλοι σου, οι δικοί σου άνθρωποι τι ρόλο παίζουν; Γιατί δεν προσπαθούν να σε συνετίσουν, να σου υποδείξουν τις υπερβολές σου; Υποτίθεται ότι αυτοί οι άνθρωποι, το στενό μας περιβάλλον, είναι ο καθρέφτης μας. Αυτή την εποχή να εκτιμάς ιδιαιτέρως όσους σου λένε ανοιχτά την αλήθεια παίρνοντας το ρίσκο να χαλάσετε τη σχέση σας. Αυτοί είναι οι άνθρωποι στους οποίους μπορείς να βασιστείς. Οι άνθρωποί σου. Μουσική: Oρχήστρα Νέων της Βενεζουέλας «Σιμόν Mπολίβαρ» - Γκουστάβο Nτουνταμέλ Έργα Mπετόβεν και Στραβίνσκι 23 Ιουνίου, Ηρώδειο

Μπορεί να νιώθεις αδύναμος, να αισθάνεσαι πως η επιρροή σου είναι μηδαμινή και πως η κατάσταση σε ξεπερνά. Και πραγματικά μπορεί αυτά που μπορείς να κάνεις να είναι περιορισμένα, όμως αυτά που μπορείς να ελπίζεις δεν έχουν όριο. Οι επιθυμίες μας και οι ευχές μας παίζουν πάντα έναν αθόρυβο αλλά σημαντικό ρόλο στις ζωές μας και λειτουργούν όπως τα οδικά σήματα: καθορίζουν τις αλλαγές στην πορεία μας. Αν είσαι σίγουρος πως δεν μπορείς να αλλάξεις μια δυσάρεστη κατάσταση, τότε θα σε συμβούλευα να μην το δείχνεις αυτό με τη συμπεριφορά σου. Να λειτουργείς δηλαδή σαν πραγματικά να έχεις τη δύναμη να αλλάξεις αυτό που δεν σου αρέσει στη ζωή σου. Όσο ψηλά κι αν είναι τα εμπόδια, όσο αντίξοες κι αν είναι οι συνθήκες, η πίστη και ο ενθουσιασμός πάντα μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Θέατρο: Θέατρο No Σανμπασό Ντάι-Χάνγια (νο) Η Σούτρα της Μεγάλης Σοφίας 16 Ιουνίου, Ηρώδειο

Τοξότης (22 Νοεμβρίου - 21 Δεκεμβρίου)

Αιγόκερως (22 Δεκεμβρίου - 19 Ιανουαρίου)

Υδροχόος (20 Ιανουαρίου - 18 Φεβρουαρίου)

Έχει συμβεί σε όλους μας να ξεχνάμε τη μαγεία που ενυπάρχει στη ζωή μας. Να επικεντρωνόμαστε μόνο στις γκαντεμιές μας, και στις αποτυχίες μας. Τότε ακριβώς είναι που κάποια ασήμαντα περιστατικά, κάποιες όχι κατά τα άλλα σπουδαίες εξελίξεις μπορούν να έχουν πολύ μεγάλη επίδραση στη ζωή μας. Κυρίως γιατί μας θυμίζουν τη φωτεινή πλευρά της. Μας δείχνουν ποια είναι η ευχάριστη πλευρά της ζωής και τραβάνε το βλέμμα μας από τις ανησυχίες μας. Αυτή την εποχή υπάρχει κάτι μικρό, κάτι ελάχιστο που αλλάζει στη ζωή σου και το οποίο είναι απλώς η μυτούλα ενός υπέροχου εντυπωσιακού παγόβουνου, που πρόκειται να ανορθωθεί σε λίγο καιρό μέσα από τη θάλασσα της προσωπικής σου ζωής. Προσπάθησε να μην επηρεάσεις τις εξελίξεις και παρακολούθησε απλά τη ζωή να προνοεί για εσένα.

Άκου με κι εμένα: όσο επιμένεις να εκφράζεις προς τα έξω αυτό που πιστεύεις ότι είναι σωστό, κι όσο πιο σίγουρος είσαι για τη γνώμη σου, τόσο πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες να βρεθείς μπροστά στον αντίλογο, σε ανθρώπους δηλαδή που έχουν διαφορετική άποψη από εσένα. Κι αν πάλι έχεις την τρελή επιθυμία να κυνηγήσεις κάτι που ξέρεις ότι είναι σίγουρα λάθος, τότε είναι βέβαιο πως η κριτική που θα προκαλέσεις θα είναι πολύ μικρή. Οι άλλοι, ακόμα και αν διαφωνούν εντελώς με τις επιλογές σου, είτε θα κρατήσουν τη γνώμη τους για τον εαυτό τους είτε απλώς θα προσπαθήσουν να κάνουν ένα αμήχανο αστείο. Έτσι έχει η κατάσταση, οπότε το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: ποιος από το περιβάλλον σου μένει σιωπηλός το τελευταίο διάστημα; Και τι είναι αυτό που αποφεύγει να σου πει;

Η εποχή σου έχει αρχίσει, κι αυτό είναι κάτι που το ξέρεις καλύτερα από τον καθένα. Το νιώθεις στον αέρα, στον τρόπο που σου συμπεριφέρονται οι άλλοι άνθρωποι, στο χρώμα της μέρας που είναι πια φωτεινότερο, κυρίως όμως το νιώθεις μέσα σου. Τίποτα, μα τίποτα από όσα συμβαίνουν δεν σε βαραίνει με τον τρόπο που συνέβαινε παλιά. Είσαι πιο ελαφρύς, πιο δυνατός, πιστεύεις στον εαυτό σου και στη ζωή, σε σημείο που μέσα στη γενικότερη κατάσταση που κυριαρχεί μοιάζεις με ούφο! Κι όμως. Ετοιμάσου να κάνεις πολύ περισσότερα από όσα έλπιζες. Έχε εμπιστοσύνη στη μοίρα σου αλλά και στη λογική σου, γιατί αυτή ήταν, είναι και θα είναι η καλύτερη φίλη σου. Ειδικά στα συναισθηματικά σου, ο έρωτας σου παραδίδει θυσία φρέσκια σάρκα, λαχταριστή και –ω του θαύματος– ταιριαστή με τα δοντάκια και την όρεξή σου!

Πες μου στ’ αλήθεια, υπάρχει κανένα συμβόλαιο με το οποίο συμφώνησες ποιους ακριβώς περιορισμούς θα αντιμετωπίζεις στη ζωή σου; Που περιγράφει τα όρια με τα οποία οφείλεις να περιχαρακώσεις τον εαυτό σου, κάποια μυστική συμφωνία με την οποία έχεις παραχωρήσει το δικαίωμά σου στην ευτυχία; Δυστυχώς για όλους μας, τις πιο βαριές αλυσίδες τις περνάμε μόνοι μας στα πόδια μας και κανείς δεν μπορεί να κόψει από τη ρίζα τα φτερά μας παρά μόνο το ίδιο μας το χέρι. Ονόμασε τον άνθρωπο εκείνο που σου απαγορεύει να κάνεις αυτό που σε κάνει να νιώθεις δυνατός, ζωντανός και πλήρης. Αν είσαι ειλικρινής, θα παραδεχθείς ότι τέτοιο πρόσωπο δεν υπάρχει κι έτσι θα έχεις κάνει το πρώτο βήμα. Το δεύτερο θα γίνει όταν θα πετάξεις από πάνω σου τα βάρη με τα οποία εσύ ο ίδιος έχεις φορτώσει την ψυχή σου.

Δρώμενα: Tζέιμς Tιερέ Pαούλ 14, 15, 16, 18 & 19 Ιουνίου, Θέατρο Rex – Σκηνή Κοτοπούλη

Θέατρο: Δυτικά της Πόλης – Τάκης Τζαμαργιάς Ανείπωτο – Ο λόγος του Γιώργου Χειμωνά 15 - 16 Ιουνίου, Πειραιώς 260 (Χώρος Ε΄)

Θέατρο: Εταιρεία Θεάτρου Sforaris Γιάννης Καλαβριανός Παραλογές ή Μικρές καθημερινές τραγωδίες (εκδοχή ΙΙ) 21 & 22 Ιουνίου, Πειραιώς 260 (Γκαράζ)

Χορός: Système Castafiore Stand Alone Zone 16 - 18 Ιουνίου, Πειραιώς 260 (Χώρος Δ΄)

ZΩΩΔIA

Ιχθύς (19 Φεβρουαρίου - 20 Μαρτίου)

[10 Iουνίου 2010] #19 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 61

Xρήστος Δημητρίου