EF#3 by Κaterina Κomita

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΘΕ 15 ΗΜΕΡΕΣ ΤΕΥΧΟΣ #3 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007

ΤΙΜΗ: 0,01€

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Αμαλία Μουτούση Νίκος Κουρής Μαγεία στα στάχυα Τι λένε για την Αντιγόνη του Σοφοκλή, τον Λευτέρη Βογιατζή, το θέατρο, τη ζωή... __ Walhalla Eισαγωγή στο θέατρο ενός ψηφιακού κόσμου

Wilbi • Ζανγκ Γιμού • Άκραμ Καν • Σιλβί Γκιλέμ • Αριάν Μνουσκίν • Ουίλιαμ Φόρσαϊθ • Μπομπ Ουίλσον • Δημήτρης Καβράκος • Παναγιώτης Κουνάδης

ΟΠΩΣ ΣΤΟΝ ΔΕΥΤΕΡΟ ΔΙΣΚΟ ΤΟΥ ΝΤΙΛΑΝ Ο Αίμων και η Αντιγόνη φωτογραφίζονται λίγο ροκ, στο Μπάτμιντον, όπου κάνουν πρόβες. Στις 29 και στις 30 Ιουνίου, πρωταγωνιστούν, για δεύτερη χρονιά, στην Επίδαυρο.

επιστολές

Νεοελληνικό νταντά! Πολύς λόγος έγινε στο προηγούμενο φύλλο σας για τον ντανταϊστή Ντισάν και για το ουροδοχείο του, ως σύμβολο καλλιτεχνικής πρωτοπορίας. Ωστόσο, δεν είχατε την ενάργεια να συσχετίσετε την πρωτοπορία του 1917 με την αντίστοιχη ελληνική του 2007. Βιαστήκατε, κύριε Διευθυντά, να επικρίνετε την τουαλέτα στον πεζόδρομο έξω από τον Κεραμεικό. Και δεν σκεφτήκατε ότι η τοποθέτησή της είναι χειρονομία εξίσου ανατρεπτική με εκείνη του ντανταϊστή. Εκείνος έκανε νταντά τη σοβαροφάνεια της ακαδημαϊκής τέχνης, ετούτοι κάνουν νταντά τη σοβαροφάνεια του σύγχρονου ελληνισμού. Να μείνει η τουαλέτα στον πεζόδρομο ώσπου να γίνει το μουσείο Μοντέρνα Τέχνης και να αποτελέσει το βασικότερο έκθεμά του. Μάριος Δουλής, Ίλιον

Σμόκιν με παντούφλες Όντως, χρήσιμο το info [για την πρόσβαση στην Πειραιώς 260, στο προηγούμενο φύλλο]. Αλλά ξεχάσατε να πείτε στους αναγνώστες σας να προσέξουν να μη στριμωχτούν σε ένα τεράστιου μεγέθους βουνό από μπάζα και σκουπίδια αριστερά, μπροστά από την είσοδο στην Πολυκράτους. Mon dieu! Τι εικόνα για τους επισκέπτες του Φεστιβάλ. Για να το πω ηπίως, είναι σαν να φοράς σμόκιν με παντούφλες! Νεόπλουτοι εγίναμε και φεστιβάλ πηγαίνουμε... Το βραδάκι της Δευτέρας, 18 Μαΐου, όλα αυτά τα είπα σε τρεις από το staff του Φεστιβάλ. («Δεν είναι της αρμοδιότητάς μας, η περιοχή ανήκει στον Δήμο». Τόσο δύσκολο ήταν να πάρουν πρωτοβουλία να ειδοποιήσουν την υπηρεσία Καθαριότητας του Δήμου να μαζέψει τα μπάζα). Στις 19 Μαϊου όλα αυτά τα έκανα γνωστά με mail στον κ. Γιώργο Λούκο. Εγκάρδια, Marie-Claire Tatakis, Nea Smyrni

Πάντα Αντιγόνη Το μόνιμο και το σταθερό ως μόνη αξία πάνω και πέρα από τα πρόσκαιρα, που πραγματεύεται η Αντιγόνη ως τραγικό πρόσωπο (καθώς, για την αξίωσή τους, συγκρούεται

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 |

με τα προσωρινά ανθρώπινα που η εξουσία του Κρέοντα πρεσβεύει) και ο Σοφοκλής ως σπονδυλική στήλη του έργου, είναι και ένα σημείο αναφοράς στον πυρήνα της οπτικής τής θεατρικής πορείας του Λευτέρη Βογιατζή (ενδεικτικοί φορείς αυτής της ραχοκοκαλιάς αποτελούν ο Μισάνθρωπος του Μολιέρου και τα αριστουργήματα του Γιώργου Διαλεγμένου, Νύχτα της κουκουβάγιας και Bella Venezia). Η Αντιγόνη αφοσιώνεται στην αδιαπραγμάτευτα συνεχή διαφύλαξη της αλήθειας (α+λήθη της ρίζας της, του είναι της, των πάντων) που είναι η πλέον αδιάσειστη σταθερά, πάνω και πέρα από τα φευγαλέα απατηλά των πρόσκαιρων ψευδαισθήσεων που καθορίζουν την Ύβρι της άποψης τού – και την αναπόφευκτη σύγκρουση της Αντιγόνης με τον – Κρέοντα (την Ύβρι έναντι της αγάπης που διέπραξαν και ο Ίων στη Νύχτα της κουκουβάγιας και ο Νέστωρ στην Bella Venezia). Τα πάντα ρει και στο σώμα της αλληλουχίας της ροής της διαλεκτικής του προσωρινά μόνιμου με του μόνιμα προσωρινού, το οποίο η αγάπη παλεύει και αξιώνει να διατηρήσει πέραν του απτά(;) επίγειου ορατού, ο Κρέων συνθλίβεται κατά τη φυσική συνέπεια της αποβολής του ξένου (και αυτό συνιστά και το τραγικό της θέσης – και της επώδυνης πορείας επίγνωσης της ψυχικής απογύμνωσης – του Κρέοντα ως προς τον εαυτό του) αντισώματος. Η συγκλονιστική Αντιγόνη από τη Νέα Σκηνή του Λευτέρη Βογιατζή, όπως και πέρυσι, παρουσιάζεται ξανά φέτος στην Επίδαυρο. Η αλληλοπληγωμένη Ελλάδα που αποκαθηλώνει βέβηλα τα ιερά της μνήμης της, αναγεννά καίρια το λόγο και το πνεύμα του Σοφοκλή στη διαλεκτική της πνοής ζωής που ο Λευτέρης Βογιατζής (ανυπέρβλητος ο ίδιος ως Κρέων) εμφυσά στην Αντιγόνη με τη συνοδοιπορία των εξαιρετικών συντελεστών (μετάφραση του Νίκου Παναγιωτόπουλου, μουσική επιλογή και διδασκαλία Σπύρου Σακκά, φωτισμούς του Λευτέρη Παυλόπουλου, κινησιολογία του Ερμή Μαλκότση και τη συνταρακτική σκηνογραφία / ενδυματολογία της Χλόης Ομπολένσκι) και των υπέροχων ηθοποιών του (μεταξύ άλλων της εκπληκτικής Αμαλίας Μουτούση ως Αντιγόνης, του μεστού και παλλόμενου Αίμονα του Νίκου Κουρή, της συντριπτικής δύναμης της Εύης Σαουλίδου που κόβει με το λόγο της και ράβει με τις σιωπές της μοναδικά την ύφανση της Ισμήνης και του έξοχου Δημήτρη Ήμελλου καταλυτικού ως Φύλακα) που απαρτίζουν το Χορό, μέσα από την κίνηση του οποίου εμφανίζονται και οι ρόλοι. Μέσα από τον ατελείωτο χορό της ζωής που περνά και χάνεται. Μία θεατρική εμπειρία που μας αφορά όλους. Μιχάλης Ταμπούκας ηθοποιός

ΤΡΕΜΕ ΑΝΤΙΓΟΝΗ! Λίγο πριν η κατά Λευτέρην Βογιατζήν Αντιγόνη ανεβεί στην Επίδαυρο, το εργοστάσιο παραγωγής κρέατος στην οδό Πειραιώς (λίγο πριν το 260) προειδοποιεί τον Αίμονα και την αγαπημένη του να προσέχουν. Μάθετέ το κι εσείς, ο Κρέων δεν είναι χορτοφάγος.

Κυνηγώντας μια επιχορήγηση Χτες γύρισα απ’ την Αθήνα και μόλις τώρα διάβασα το εισαγωγικό σας σημείωμα με τίτλο «είμαστε εσείς» στο εφ. Η Αθήνα μ’ αρρώστησε. Κούραση για να την τριγυρίσω, ψάχνοντας 8.000 ευρώ. Ξέρετε, δουλεύω εθελοντικά, ως εκλεγμένος, αλλά με επαγγελματική συνείδηση στο χωριό όπου γεννήθηκα και ζω. Δηλαδή στον τόπο μου. Προσπαθώντας κάθε μέρα ν’ αλλάξω τον κόσμο. Λέτε τελικά ν’ αλλάζω μόνον εγώ και τα άλλα να είναι χίμαιρες; Μπα! δε νομίζω. Κουράστηκα. Ευτυχώς που έχω καλούς φίλους και συνεργάτες. Ξοδεύτηκα. Ναι μεν ήταν επιλογή μου αλλά το να εκπροσωπείς, αυτά τα χρόνια, κόσμο, με σοβαρότητα, υπευθυνότητα, δημοκρατία και διαφάνεια είναι εντέλει εξουθενωτικό. […] Ανάμεσα στα άλλα, σκέφτηκα ότι στον τόπο μας έχουμε την ανάγκη ενός χώρου εικαστικής έκφρασης. Καλλιτεχνική δημιουργία και έκφραση, διάλογος με τα σύγχρονα εικαστικά ρεύματα. Έτσι συστήσαμε τη Δημοτική Πινακοθήκη και πολύ σύντομα – τυχαίως – αποκτήσαμε και στέγη σ’ ένα νέο και μοντέρνο κτίριο. Λες να μιλήσει κανείς για πολυτέλεια; Το ένα φέρνει τα άλλο! Από το Δεκέμβριο και Εικαστικό Εργαστήριο, που φιλοξενήθηκε σ’ ένα δημοτικό σχολείο γιατί ο καινούργιος μας χώρος δεν ήταν έτοιμος. Αλλά ο προϋπολογισμός μας μικρός,15.000 ετησίως όλος κι όλος, η οργάνωσή μας ελλιπής, το ανθρώπινο δυναμικό μας ανεπαρκέστατο. Η ανταπόκριση όμως, αμέσως, μεγάλη.100 παιδιά του δημοτικού και 25 ενήλικοι. Δημιουργήσαμε προσδοκίες. Κι έπρεπε ν’ ανταποκριθούμε. Τα καταφέραμε. Πώς θα λειτουργήσουμε όμως το φθινόπωρο; Έτσι πήρα των ομματιών μου και πήγα στο υπουργείο Πολιτισμού να διεκδικήσω 8.000 ευρώ για τη λειτουργία του Εργαστηρίου το φθινόπωρο. Οι άνθρωποι, ευγενικά είν’ αλή-

θεια, μου είπανε πως πλέον δεν διαχειρίζονται τέτοιου είδους κονδύλια και πως πρέπει να στραφούμε στη συμμετοχή μας και τη διεκδίκηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Μα πώς να τα κάνω όλα αυτά μόνος μου, πώς να μεταδώσω αισιοδοξία για το μέλλον σε μια κοινωνία απογοητευμένη, ρημαγμένη από το κυνήγι της καθημερινότητας, το κυνηγητό του μεροκάματου που δύσκολα πλέον το βρίσκεις; […] Πώς να συνεχίσω να προχωρώ ξυπόλυτος μέσα στ’ αγκάθια; Πώς ο πολίτης μπορεί ν’ απαιτεί δίχως να συμμετέχει; Να θεωρεί πως όλοι, μα όλοι, είναι ίδιοι; Κι ώς πότε θα διαχειρίζομαι αυτή τη μιζέρια αναπετώντας τις σημαίες των ουτοπιών μου; Ξέρετε, τα 8.000 ευρώ θα τα βρω,αλλά εγώ ψάχνοντάς τα, κουράστηκα! Κώστας Βουδούρης Χαλάστρα Θεσσαλονίκης

ΕRRATA Στο προηγούμενο φύλλο, οι προσεκτικοί διέγνωσαν τα εξής λάθη: -Πώς τον λέν’ τον ποταμό; Δεν είναι ο Ιλισσός που ρέει στον Κεραμεικό (λεζάντα 12 της σελ. 18) αλλά ο Ηριδανός. -Πού είναι ο Τσικολίνι; Αναγγέλλαμε αναλυτική παρουσίασή του στη σελ. 12 μερικές σελίδες παρακάτω, που τελικά δεν υπήρξε. Έτσι κι αλλιώς, ο βιρτουόζος πιανίστας έδρεψε δάφνες και χωρίς τη δική μας εκτενή αναφορά στη βιρτουοζιτέ του. Πάμε γι’ άλλα...

Πείτε τη γνώμη σας

Στείλτε μας τις απόψεις σας για τις παραστάσεις, τις συναυλίες, τις εκδηλώσεις που παρακολουθήσατε. Ασκήστε κριτική. Γράψτε μας μέχρι 80 λέξεις και στείλτε τη στη διεύθυνση free_press01@greekfestival. gr. Οι σελίδες μας είναι ανοιχτές στην κριτική σας.

| ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 IΟΥΝΙΟΥ 2007

περιεχόμενα

Άκραμ Καν: ο ιπτάμενος Βρετανός βιρτουόζος του ινδικού χορού συναντά τη Σιλβί Γκιλέμ.

7 Κουίζ 8-9 Επιφυλλίδες 10-11 Το διήγημα του Αυγούστου Κορτώ 12 Τι πίνουν τελικά οι μάγκες; 17 Ουίλιαμ Φόρσαϊθ 18-19 Wilbi 2022 Moυτούση - Κουρής στην Αντιγόνη 23 Αριάν Μνουσκίν 24-26 Walhalla: enter 27 Mπομπ Ουίλσον 28-29 Άκραμ Καν - Σιλβί Γκιλέμ 30-31 Ζανγκ Γιμού 32 After 35 Τότε 36 Άστρα 37 Αγγελίες 38 Κόμικς ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ

Χατζηχρήστου 23 & Μακρυγιάννη, 117 42 Αθήνα Τηλ.: 2109282900

www.greekfestival.gr

editorial

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 |

Όταν τα ψηφιακά πολυμέσα προσπαθούν να συλλάβουν κριτικά το πνεύμα της εποχής, μπορεί να περάσουν από την ονειρική Walhalla.

Πού ανήκει το μέλλον; Εύγε - και φεύγε προς τις νέες γενιές... Το λένε όλο και περισσότεροι. Φέτος το Φεστιβάλ κάνει σουξέ, είναι μόδα, κινητοποιεί δυνάμεις πολύ ευρύτερες του στενού περίγυρου των μυημένων. Δεν πειράζει κανέναν καλοπροαίρετο αυτό, είναι σημαντικό πλάι στους «συνήθεις υπόπτους» που συναντιούνται στο Ηρώδειο ή στην Επίδαυρο να εγκαθίστανται κι άλλα πρόσωπα, άγνωστα αλλά με την ίδια όρεξη και την ίδια ζέση για περιοχές της καλλιτεχνικής έκφρασης που δεν δοξάζει η κανονική καθημερινότητα, για τομείς ολόκληρους κουλτούρας που δεν κυκλοφορούν ούτε στην τηλεόραση ούτε οπουδήποτε αλλού εκφράζεται το μαζικό πνεύμα της εποχής. Κι είναι εξίσου σημαντικό, ίσως και σημαντικότερο, ότι νέοι χώροι όπως η Πειραιώς 260 ή το Σχολείον διεκδικούν και κερδίζουν πολλά καινούργια κοινά, πρόσωπα που, έως πρόπερσι, δεν φαντάζονταν ότι μπορούν να αναζητούν μανιωδώς εισιτήριο και πρόσβαση σε μια τόσο «θεσμική» γιορτή όπως το Ελληνικό Φεστιβάλ. Ως πράγματι θεσμική γιορτή, το Φεστιβάλ φιλοξενεί τη φωνή και τις δράσεις μερικών από τα Ιερά Τέρατα της παγκόσμιας πρωτοπορίας. Η Αριάν Μνουσκίν και το Θέατρο του Ήλιου, το Θέατρο Κρέτακορ της Βουδαπέστης, ο Μπομπ Ουίλσον (με πρωταγωνίστρια την Ιζαμπέλ Ιπέρ), η Φιλαρμονική Ορχήστρα της Αγίας Πετρούπολης, ο Ζανγκ Γιμού, η Λόρι Άντερσον, η Σιλβί Γκιλέμ με τον Άκραμ Καν, οι παραστάσεις της Volksbühne, η πολλαπλή παρουσία του Ουίλιαμ Φόρσαϊθ και, σε λίγες ημέρες, η Φαϊρούζ, ο Έλβις Κοστέλο με τον Αλέν Τουσέν, ο Μπορίς Σαρμάτζ, η Νόρα Τζόουνς, η Άννα Κατερίνα Αντονάτσι ως Μήδεια στο ρόλο που μνημείωσε η Κάλλας στην Επίδαυρο, πολλοί και πολλές ακόμα, διεκδικούν ένα κοινό διψασμένο για ό,τι συμβαίνει εκεί έξω. Αλλά μια γιορτή όπως το Φεστιβάλ Αθηνών θα είχε χάσει το στοίχημα (ή καλύτερα, δεν θα το είχε βάλει ποτέ) αν έμενε απλό εκθετήριο εισαγόμενων σημαντικών καλλιτεχνικών εκφράσεων. Αν δηλαδή αρκούνταν στη σιγουριά της εγκυρότητας των μετακλήσεων – στα σίγουρα εύγε. Το θέμα, όμως, δεν είναι το εύγε, είναι το εύγε και φεύγε. Φεύγε προς την περιοχή του υψηλού ρίσκου, της αβεβαιότητας, της ρευστότητας. Προς την εγχώρια σκηνή. Και προς τις νεότερες γενιές. Το επισήμαιναν πολλοί. Δεν ήταν αποκλεισμένη η εγχώρια σκηνή από τη φεστιβαλική δραστηριότητα. Απλώς, τα τελευταία χρόνια, σε μεγάλο βαθμό είχε κανείς την αίσθηση ότι η τακτοποιημένη παρουσία σχημάτων και παραστάσεων υπάκουε σε μια άτυπη επετηρίδα. Αυτό σημαίνει πολλή σιγουριά και καθόλου αναταραχή, πολλή τακτοποίηση εκεί όπου όλα πρέπει να είναι ρευστά, αβέβαια, αταΕΦ Η εφημερίδα του Ελληνικού Φεστιβάλ Κάθε 15 μέρες Νο 3 | 21/6/2007

Διευθυντής Σύνταξης Ηλίας Κανέλλης Σύνταξη Ευγενία Τζιρτζιλάκη Έλια Αποστολοπούλου Κατερίνα Κόμητα Κωστής Πιερίδης

Υπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο Γιώργος Λούκος Νομικός Σύμβουλος Βάσω Τζιούμη

Σχεδιασμός d-code Eκτύπωση ΙΡΙΣ Α.Ε.

Ελληνικό Φεστιβάλ Α.Ε. Διοικητικό Συμβούλιο

ξινόμητα – στη ρευστότητα ελλοχεύουν οι δημιουργικές εκπλήξεις, όχι στη δημοσιοϋπαλληλική ρουτίνα. Η δημοσιοϋπαλληλική ρουτίνα δεν μπορούσε να δει, πλάι της, το δυναμισμό του Λευτέρη Βογιατζή, μόνιμου εχθρού του βολέματος – η περσινή Αντιγόνη του, όμως, που παρήχθη μόλις η δημοσιοϋπαλληλική ρουτίνα πήγε για ύπνο, μάγεψε το κοινό της Επιδαύρου και η επιτυχία του υπαγόρευσε τη φετινή θριαμβευτική επιστροφή του. Η δημοσιοϋπαλληλική ρουτίνα, μάλλον, δεν θα επεφύλασσε εκπλήξεις ούτε στη Μάγια Λυμπεροπούλου, παρά τα 50 πυρετώδη χρόνια της στο θέατρο – στην περιοχή του ρίσκου, φέτος, επιχειρεί την είσοδο στον ζοφερό κόσμο του Ντοστογιέφσκι, μαζί με δυο Εθνικές Ελλάδος ηθοποιών. Αν στο ποδόσφαιρο είναι κοινός τόπος ότι Εθνική Ελλάδος δεν θα υπάρξει αν δεν έχει ζυμωθεί στο φυτώριο της Εθνικής Ελπίδων, γιατί το ίδιο πράγμα να μη συμβαίνει στο χώρο της τέχνης; Το Ελληνικό Φεστιβάλ, φέτος, δεν τσιγγουνεύτηκε να παραχωρήσει τους χώρους του στις νεότερες δυνάμεις. Στις καλλιτεχνικές δυνάμεις που, πλάι στην ορμητικότητα, ενδεχομένως και την αυθάδεια με την οποία συνδιαλέγονται με τους παλιότερους, εντάσσουν στη δουλειά τους νέους προβληματισμούς και καινούργιες αισθητικές, όπως αυτές προκύπτουν στον κόσμο μας που αλλάζει ραγδαία. Πλάι στα παλιά προβλήματα της ζωής και της έκφρασης, η ψηφιακή εποχή έχει να προτείνει νέες προκλήσεις, καινούργια δεδομένα, κινητικότητα. Τα δίκτυα, οι νέες ψηφιακές μορφές επικοινωνίας, τα σύνορα που καταργούνται, η πολυγλωσσία, αλλά και οι μετανάστες, η διεκδίκηση της ελευθερίας, η σύγκρουση της ταυτότητας, ο σεβασμός της ετερότητας, ο επιθετικός προσδιορισμός της σεξουαλικότητας καταγράφονται στους προβληματισμούς των νεότερων καλλιτεχνικών σχημάτων, δημιουργιών, εκφραστικών μορφών. Σε αυτό που γεννιέται εδώ και τώρα, πλάι μας, δίπλα μας. Μέσα μας. Σε αυτό στο οποίο ανήκει το μέλλον. Ηλίας Κανέλλης ΥΓ. Η τέχνη δεν είναι ένας μετέωρος τόπος πάνω και πέρα από τη ζωή. Ο κόσμος της τέχνης εξεγείρεται όταν ποδοπατείται η στοιχειώδης αξιοπρέπεια των ανθρώπων, όπως συνέβη με τους βασανισμούς και τη βιντεοσκόπηση πολιτών στο αστυνομικό τμήμα Ομονοίας. Όσο δύσκολα εξηγείται η παράλογη βία αστυνομικών απέναντι σε συμπολίτες που δεν βρέθηκαν στην αναπαυτική μεριά της ζωής, άλλο τόσο αποφασιστική πρέπει να είναι η διεκδίκηση του στοιχειώδους από την κοινωνία μας. Η Ελλάδα είναι, πρέπει να είναι χώρα ελευθερίας, σεβασμού της διαφοράς, ανοχής. Και χώρα Δικαίου.

Πρόεδρος Γιώργος Λούκος Αντιπρόεδρος Άγγελος Δεληβορριάς

Γραμματέας Δ.Σ. Διονυσία Σκαμπαρδώνη Νομικός Σύμβουλος Δημήτρης Πασσάς

Μέλη Vincent Baudriller Nigel Redden Alistar Spalding Νίκη Τζούδα Λουκάς Τσούκαλης

ρεπορτάζ

| ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 IΟΥΝΙΟΥ 2007

Στο πάρτι του Φεστιβάλ... Τρίτη βράδυ, 12 Ιουνίου, στον ευρύχωρο υπαίθριο χώρο του μπαρ της Πειραιώς 260 έγινε το πρώτο πάρτι του φετινού Φεστιβάλ. Ήταν η τελευταία ημέρα της παράστασης του Γίρζι Κίλιαν, στους θεατές συνυπήρχαν ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης με τη σύζυγό του Δάφνη, ο υπουργός Πολιτισμού Γιώργος Βουλγαράκης, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Παπανδρέου (οι δύο τελευταίοι, μετά συζύγων, έμειναν πολλή ώρα after) - και πλήθη καλλιτεχνών και φιλότεχνων (μέχρι και πραγματικά φιλότεχνοι δημοσιογράφοι εθεάθησαν). Οικοδεσπότης, ο πρόεδρος του Φεστιβάλ Γιώργος Λούκος, μοίραζε ευχαρίστως τον ελεύθερο χρόνο του στους προσκεκλημένους (αλλά και στους απρόσκλητους, σε τέτοια πάρτι δεν υπάρχει «πόρτα»).Το κλου της βραδιάς ήταν η λαϊκή ορχήστρα του Μανώλη Πάπου, που απέδωσε λαϊκά και ρεμπέτικα! Και το ακόμα πιο κλου, όταν η χορευτική ομάδα του Γίρζι Κίλιαν (ναι, οι ηλικιωμένοι χορευτές του σχήματος Paradoxon) μεράκλωσε και άρχισε τα τσάμικα και τα χασαποσέρβικα. Η βραδιά τελείωσε πολύ αργά, σχεδόν ξημερώματα. Ορισμένοι φεστιβαλιστές εξερεύνησαν, λένε οι πληροφορίες, τις επιλογές διασκέδασης της οδού Πειραιώς.

Φωτογραφία: Χρήστος Μπίλιος

ΣΤΟ ΤΣΑΚΙΡ ΚΕΦΙ... Οι χορευτές «ανάμεσα στα σαράντα και στο θάνατο» μαθαίνουν τα βήματα του τραγουδιού «Ο Χάρος βγήκε παγανιά».

“Πώς περάσατε στην Αλεξίου;” Χάρις Αλεξίου, αφιέρωμα στον Μάνο Λοΐζο. Ναι, καλά καταλάβατε, στο Ηρώδειο δεν έπεφτε καρφίτσα. Ένα πολυσυλλεκτικό κοινό κατέκλυσε το θέατρο για να θυμηθεί και να απολαύσει. Ήμασταν εκεί και τα τρία βράδια (λόγω της προσέλευσης, προστέθηκε μια ακόμα συναυλία, την Τετάρτη 13, στις αρχικώς προγραμματισμένες της Πέμπτης 14 και της Παρασκευής 15 Ιουνίου) και γίναμε ενοχλητικοί ρωτώντας τους θεατές για τις εντυπώσεις τους. Ορίστε ορισμένα από τα σχόλιά τους. Κείμενο - φωτογραφίες: Κωστής Πιερίδης

Θεόφραστος

Παναγιώτης και Αντωνία

Πάνος και Νατάσα

Μάρω και Σοφία

«Νοσταλγία και ελπίδα» Η συναυλία είναι πολύ καλή, μας γυρίζει στα παλιά, δίνει τόνο για εποχές που ήταν λ ίγο δύσκολες για την Ελλάδα - αν και εμείς οι νέοι δεν τα έχουμε ζήσει. Μας δίνει μια αυτοπεποίθηση για το μέλλον. Οι μουσικές του Λοϊζου είναι γνώριμες και γεμάτες πολιτικά μηνύματα.

Μπαμπάς και κόρη συνεπαρμένοι Παναγιώτης: «Πολύ ωραία συναυλία. Μου αρέσουν πολύ τα τραγούδια του Λοΐζο, είναι εξαιρετικά και πάντα θα είναι επίκαιρα. Η Χαρούλα είναι η μοναδική εκτελέστρια για τα τραγούδια αυτά. Είναι δεμένη μαζί τους». Αντωνία: «Είμαι 13 χρονώ, μου φάνηκε πολύ ωραίο αν και δεν ακούω αυτή τη μουσική. Μ’ αρέσει πιο πολύ η ποπ και η ροκ. Αλλά και η συναυλία σήμερα δεν μ’ άφησε αδιάφορη».

«Χαθήκαμε... Τόσο απλά» Πάνος: «Είναι μια πολύ ωραία παράσταση σε ένα εξαιρετικό θέατρο. Μ’ αρέσει πολύ ο ήχος... εεε, τι άλλο να πω;» Νατάσα: «Έχει κι άλλα να πει... Τα σχόλιά του για την τραγουδίστρια». Πάνος: «Είναι μια κυρία και ήρθα να τη δω κυρίως γι’ αυτόν το λόγο». Νατάσα: «Εγώ την ακούω πάρα πολλά χρόνια.. Είναι απλά υπέροχη. Έχει τεράστια φωνή και, όντως, ο ήχος εδώ στο Ηρώδειο είναι ασύλληπτος». Πάνος: «Κοινώς, χαθήκαμε!» Νατάσα: «Ναι, Χαθήκαμε!».

Από την Κύπρο με αγάπη Μάρω: «Είμαι από την Κύπρο. Μου αρέσει πολύ η Χαρούλα. Φοβερή τραγουδίστρια και φοβερή σκηνική παρουσία. Αλλά κι ο Λοΐζος είναι ένας συνθέτης διαχρονικός. Χαίρομαι που ήρθα απόψε στο Ηρώδειο». Σοφία: «Μ’ αρέσει πάρα πολύ. Τα τραγούδια είναι υπέροχα. Φοβερή εμπειρία και πραγματικά “μπράβο’’ σε όσους το οργάνωσαν».

για δυνατούς λύτες

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 |

Quiz Άλλος για Επίδαυροοοο...

Ποια ήταν η πρώτη παράσταση που ανέβηκε στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου, μετά την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους – και στην ουσία ύστερα από περίπου δεκαοχτώ αιώνες; i. Η οπερέτα του Νίκου Χατζηαποστόλου Οι απάχηδες των Αθηνών, το 1933, με συνθέτη τον Ανδρέα Χατζηαποστόλου και σολίστ την Ανθή Ζαχαράτου και τον Μιχάλη Χελιώτη. ii. Η Ηλέκτρα, η τραγωδία του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη, με την Κατίνα Παξινού, το 1938. iii. Ο Ριγκολέτο, η όπερα του Βέρντι, με σολίστ τον μεγάλο Καρούζο, το 1905, ένα χρόνο και μερικούς μήνες μετά την κυκλοφορία στην Αμερική του πρώτου του δίσκου, όπου τραγουδούσε το «La donna e mobile».

Η πρώτη παράσταση με την οποία προαναγγέλθηκε το Φεστιβάλ Επιδαύρου ήταν ο Ιππόλυτος του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη, το 1954. Ποιος κρατούσε το ρόλο του γιου του Θησέα, στην παράσταση εκείνη που επαναλήφθηκε την επόμενη χρονιά, κατά την οποία επισήμως εγκαινιάζονται τα Επιδαύρεια; i. Ο ίδιος ο Ροντήρης – με μάσκα για να δείχνει νέος. ii. Ο νέος και ανερχόμενος τότε ζεν πρεμιέ Αλέκος Αλεξανδράκης. iii. Ο Νίκος Κούρκουλος, λίγο πριν κάνει την πρώτη του κινηματογραφική εμφάνιση στο Τελευταίο ψέμα του Μιχάλη Κακογιάννη.

Ποια είναι η πρώτη παράσταση της Επιδαύρου στην οποία γράφει πρωτότυπη μουσική ο Μάνος Χατζιδάκις; i. Η Μήδεια του Ευριπίδη, από το Εθνικό Θέατρο το 1956, σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή. ii. Η Αντιγόνη του Σοφοκλή, από το Εθνικό Θέατρο το 1956, σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή. iii. Οι Όρνιθες του Αριστοφάνη, από το Θέατρο Τέχνης το 1959, σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν.

Ποια είναι η πρώτη αριστοφανική κωμωδία που παίχτηκε στο αργολικό θέατρο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Επιδαύρου; i. Οι Όρνιθες, από το Θέατρο Τέχνης το 1959, σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν. ii. Η Λυσιστράτη, από το Εθνικό Θέατρο το 1957, σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολομού.

iii. Οι Εκκλησιάζουσαι, από το Εθνικό Θέατρο το 1957, σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολομού.

Ο δεμένος καλός άνθρωπος με τη μάσκα και τον μπηγμένο πάσαλο στην κοιλιά (βλ. φωτογραφία πάνω) που στην ομότιτλη παράσταση είναι ο Προμηθεύς Δεσμώτης και τον βασανίζει, στη βερσιόν του 1963, ένας άλλος μασκοφόρος, ο κακός Ήφαιστος-Στέλιος Βόκοβιτς, είναι ο Αλέξης Μινωτής. Σε ποια διάσημη ταινία του Χόλιγουντ είχε ήδη παίξει έναν αξιομνημόνευτο ρόλο; i. Στο μελόδραμα του Φρανκ Κάπρα Μια υπέροχη ζωή (1946), τον επίσκοπο Έρνι, κοντά στον Τζέιμς Στιούαρτ. ii. Στο Vertigo (Δεσμώτης του ιλίγγου, 1958) του Χίτσκοκ, τον γιατρό του Φέργκιουσον-Τζέιμς Στιούαρτ. iii. Στο Νοτόριους του Χίτσκοκ (1946) τον Γιόζεφ, τον μπάτλερ του Αλεξάντερ Σεμπάστιαν-Κλοντ Ρέινς.

Η Αντιγόνη του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Λευτέρη Βογιατζή (ο οποίος ερμηνεύει και το ρόλο του Κρέοντα), που ανοίγει τα φετινά Επιδαύρεια, ήταν μεγάλη περσινή επιτυχία. Ποιος είχε ερμηνεύσει τον ίδιο ρόλο στην κινηματογραφική Αντιγόνη του Γιώργου Τζαβέλλα (1961); i. Ο Μάνος Κατράκης. ii. Ο Δημήτρης Ροντήρης. iii. Ο Αλέκος Αλεξανδράκης.

Έπειτα από ποια παράσταση στην Επίδαυρο η Μελίνα Μερκούρη δήλωσε δημόσια τα παρακάτω: «Να πω “Mελίνα δεν θα ξαναπαίξεις” θα ήταν για μένα θάνατος, δεν νομίζω όμως ότι θα ξαναπαίξω»; i. Έπειτα από το ρόλο της Κλυταιμνήστρας στην Ορέστεια του Αισχύλου από το Θέατρο Τέχνης, σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν, το 1980. ii. Έπειτα από το ρόλο της Ιοκάστης στον Οιδίποδα Τύραννο του Σοφοκλή από το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή, το 1965. iii. Έπειτα από το ρόλο της Κλυταιμνήστρας στην Ορέστεια του Αισχύλου από το Εθνικό Θέατρο Μεγάλης Βρετανίας, σε σκηνοθεσία Πίτερ Χολ, το 1982.

Ποια Ελληνίδα λυρική τραγουδίστρια

συμμετείχε και στις δύο παραστάσεις με τη Μαρία Κάλλας στην Επίδαυρο (το 1960 στη Νόρμα του Μπελίνι και το 1961 στη Μήδεια του Κερουμπίνι); i. H σοπράνο Ζανέτ Πηλού. ii. Η μετζοσοπράνο Δάφνη Ευαγγελάτου. iii. Η μετζοσοπράνο Κική Μορφονιού.

Τι δεν απαγορεύεται στην Επίδαυρο; i. Τα ψηλά τακούνια. ii. Ο ύπνος. iii. Το φιλοδώρημα.

10. Ποια είναι η τοπική σπεσιαλιτέ; i. Σαλάτα νισουάζ. ii. Σασίμι. iii. Κοψίδια.

11. Πού πηγαίνουν οι θεατές και οι καλλιτέχνες μετά τη 1 τα μεσάνυχτα στην Επίδαυρο – όταν βεβαίως έχει παράσταση; i. Στο Καπάκι, γνωστή υπαίθρια ντισκοτέκ, από τις λίγες που έχουν απομείνει στην Ελλάδα. ii. Στο Αγκίστρι, το μικρό νησάκι του Αργοσαρωνικού, για υπαίθριο κάμπινγκ. iii. Στις παγανιστικές τελετές των Δωδεκαθεϊστών, στα ερείπια του Ασκληπιείου της Επιδαύρου.

12. Ποιος(οι) διάσημος (οι) αρχιτέκτονας (ες) υπογράφει (ουν) το «θαύμα ακουστικής» θέατρο της Επιδαύρου; i. Ο Πολύκλειτος. ii. Ο Ανθέμιος και ο Ισίδωρος. iii. Ο Ικτίνος και ο Καλλικράτης. ___________________ Πηγές: Κώστα Γεωργουσόπουλου, ομάδας θεατρολόγων και Σάββα Γώγου, Το Αρχαίο Θέατρο, οι Παραστάσεις, εκδ. Μίλητος και Επίδαυρος, 40 χρόνια φεστιβάλ, εκδ. ΔΕΠΑΑΣ

ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ Από 9 έως 16 βαθμούς. Φημολογείται ότι, σε κάποια παράσταση όπου πρωταγωνιστούσε, η μεγάλη Κατίνα Παξινού είχε καθυστερήσει να προσέλθει στην Επίδαυρο. Αγχωμένη, έφτασε στην είσοδο του θεάτρου όπου όμως ο υπεύθυνος για τα εισιτήρια δεν την άφηνε να περάσει. «Άφησέ με παιδί μου», του είπε η πρωταγωνίστρια, «είμαι η Κατίνα Παξινού». Για να εισπράξει την εξής απάντηση: «Δεν περνάς, ας είσαι και η Μάγια Μελάγια». Πολύ φοβούμαι ότι αν δεν σας έλειπε ο αυταρχισμός έχετε τις ίδιες γνώσεις για τα Επιδαύρεια με τον συμπαθή εκείνον φύλακα. Μην το παίρνετε κατάκαρδα, σίγουρα έχετε άριστες επιδόσεις σε άλλα σπορ – στο τένις, στο τάβλι, στην παρακολούθηση τηλεόρασης, ίσως και στην παρακολούθηση και τη χρηματοδότηση της δραστηριότητας των σύγχρονων συναδέλφων της Μάγιας Μελάγια. Από 17 έως 25 βαθμούς. Μμμμμ, δεν ξέρετε και λίγα. Σίγουρα είστε τύπος που συνδυάζει την κάθοδο στην Επίδαυρο με εκδρομική διάθεση και αποφεύγετε να παριστάνετε τους στρυφνούς επαΐοντες σε όσους νεότερους περνούν από δίπλα σας με χαμόγελο. Μερικές φορές έρχεστε απολύτως χαλαροί και χαλαρές, συχνά δεν έχετε προετοιμαστεί για την πλοκή του έργου που θα ακολουθήσει – αλλά δεν πειράζει. Σημασία έχει ότι είστε κανονικοί άνθρωποι. Κι ότι την όποια έλλειψη γνώσης ασήμαντων λεπτομερειών την έχετε αντικαταστήσει με μια φωτεινή ματιά στα πράγματα. Από 26 έως 36 βαθμούς. Είστε θηρία – αλλά όσοι δεν είστε επαγγελματίες θεατρολόγοι ή θεατρικοί σκηνοθέτες με πολυετή θητεία με τρομάζετε. Δεν αντέχω τη βλοσυρή ματιά σας στις κερκίδες ούτε το επιτιμητικό ύφος σας του τύπου «πρόσεχε, μετράω τα λόγια σου (και τις μπουκιές σου)», μετά, στο Λυγουριό. Χαλαρώστε. Τα της θεατρολογίας στη θεατρολογία και τα της ζωής στη ζωή.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ

ΛΥΠΗΣΟΥ ΤΟΝ... Ο Στέλιος Βόκοβιτς-Ήφαιστος μπήγει τον πάσαλο στο συκώτι του καημένου του Ήφαιστου-Αλέξη Μινωτή, στον Προμηθέα Δεσμώτη του 1963.

Καλοκαίρι. Οι φίλοι του θεάτρου ετοιμάζονται, ακόμα μια χρονιά, για το τακτικό ταξίδι αναψυχής στο θέατρο της Αργολίδας – φέτος με αυξημένες τις προσδοκίες, αφού, εκτός από τις σύγχρονες ερμηνείες των αρχαίων τραγικών, εισέρχεται στην ορχήστρα διευρυμένο δραματολόγιο, Μπέκετ αλλά και όπερα. Σε αυτούς τους τακτικούς επιδαυριώτες απευθύνεται το ερωτηματολόγιο που ακολουθεί. Λίγο πριν ηχήσουν, ακόμα μια φορά, τα λόγια της Αντιγόνης στο κοίλον της Επιδαύρου, τεστάρετε τις γνώσεις σας. Ξέρετε όντως όσα νομίζετε ότι ξέρετε;

Φωτογραφία: Αρχείο Θεατρικού Μουσείου

Από τη Μάγια Λεμάγια

επιφυλλίδες

| ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 IΟΥΝΙΟΥ 2007

Ξέρετε ότι...

Ο Σωτήρης Δημητρίου έχει σουξέ στο σινεμά... t Ο Σωτήρης Δημητρίου κατάγεται από τον Αμπελώνα Θεσπρωτίας, εξελληνισμένη ονομασία του χωριού Πόβλα, που βρίσκεται στα σύνορα με την Αλβανία. Όταν χαράχτηκαν τα σύνορα, θα μπορούσε να είναι όχι από δω αλλά από εκεί. Η Πόβλα ήταν τυχερή – και ακόμα τυχερότερη η ελληνική λογοτεχνία. t Τα αφηγήματα του Δημητρίου έχουν πάντα καλή τύχη κατά τη μεταφορά τους στις άλλες τέχνες. Μάλιστα, το μυθιστόρημα Ν’ ακούω καλά τ’ όνομά σου έγινε ταινία από τον Σωτήρη Γκορίτσα, Απ’ το χιόνι (1993), και βραβεύθηκε στο διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Είναι η μόνη βραβευμένη ελληνική ταινία στη συγκεκριμένη διοργάνωση. t Όταν έγραφε το αφήγημα Τους τα λέει ο Θεός, ο Δημητρίου, μεταξύ σοβαρού και αστείου, πίστευε ότι θα το γυρίσει ο ίδιος ταινία. Τελικά, έγινε θεατρικό έργο με τη σκηνοθετική επιμέλεια του Νίκου Αρβανίτη. Ανεβαίνει ώς τις 23 Ιουνίου στο Σχολείον. Είχε όμως πρωτοπαρουσιαστεί πέρυσι το καλοκαίρι, ψηλά, στην Ήπειρο, «από δω», σε ελληνικά χωριά που συνορεύουν με την Αλβανία. Στην Πόβλα έκλαιγαν…

Ο Αλέν Τουσέν βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα t Είναι βετεράνος της rhythm ’n’ blues μουσικής και, μετά τις καταστροφές που επέφερε στη Νέα Ορλεάνη ο τυφώνας Κατρίνα (και οι δεδομένες ανεπάρκειες του αμερικανικού κράτους), συνεργάστηκε με τον Έλβις Κοστέλο σε έναν δίσκο που συνάρπασε: The river in reverse. Μαζί θα εμφανιστούν στο Ηρώδειο στις 10 Ιουλίου. t Ο Αλέν Τουσέν, εκτός από δεξιοτέχνης μουσικός, ήταν και μανιακός συλλέκτης υλικών και τεκμηρίων της τεράστιας παράδοσης της μαύρης μουσικής στην Αμερική. Το πέρασμα του τυφώνα πήρε πολλά στο διάβα του. Μαζί του, και την πλούσια συλλογή του Τουσέν.

Οι Οκτώ γυναίκες βγήκαν στη μαύρη αγορά t Ώς τώρα συνέβαινε μόνο στο γήπεδο. Αναφέρθηκε και για το θέατρο. Οι Οκτώ γυναίκες, η παράσταση που σκηνοθέτησε ο Νίκος Καραθάνος και στην οποία έπαιζαν οκτώ άντρες, είχαν ξεπουλήσει από νωρίς. Έτσι, τουλάχιστον ένα εισιτήριο της παράστασης πουλήθηκε στη μαύρη αγορά! t Κάποιος (ή κάποια) δεν ήθελε να τη χάσει με τίποτα…

Η Νόρα Τζόουνς νοιάζεται για το περιβάλλον t Η τραγουδίστρια-μπροστά-στο-πιάνο, η νέα σούπερ σταρ της τραγουδοποιίας που κινείται μεταξύ τζαζ, κάντρι και τρυφερού λυρισμού, έθεσε έναν όρο στους διοργανωτές της εν Ελλάδι συναυλίας της, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών (25 Ιουλίου)… t …οποιαδήποτε έκδοση γίνει για να παρουσιάσει στο ελληνικό κοινό τη δουλειά της πρέπει να έχει γίνει σε ανακυκλωμένο χαρτί. Μαρία Παναγιωτοπούλου

Η Τεχνόπολη στο κέντρο της πολιτιστικής ζωής

Ανήσυχη κυψέλη...

Του Δημήτρη Ρηγόπουλου

Όχι πολύ παλιά, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το Γκάζι ήταν μία άγνωστη χώρα. Το έμβλημα της περιοχής, το θηριώδες εργοστάσιο φωταερίου που λειτουργούσε αδιάκοπα από το 1867 στις παρυφές του Κεραμεικού, είχε πάψει να δίνει ζωή. Ενας κύκλος έκλεινε οριστικά χωρίς τίποτα στον ορίζοντα να προδικάζει τη σημερινή εξέλιξη. Ήδη από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια και παρά την οικοδομική κοσμογονία, το εργοστάσιο υπολειτουργούσε αφού η μορφή ενέργειας που παρήγαγε θεωρήθηκε «ξεπερασμένη». Το 1983 διακόπτεται η διαδικασία παραγωγής αερίου από κάρβουνο και το δίκτυο ενώνεται με τα Ελληνικά Διϋλιστήρια Ασπροπύργου, όπου καθιερώνεται η παραγωγή με την τεχνολογία της νάφθας. Ενα χρόνο αργότερα, η λειτουργία του εργοστασίου αξιολογήθηκε ως αναχρονιστική, με αποτέλεσμα την αναστολή της, όχι μόνο εξαιτίας της ρύπανσης, που προκαλούσε, αλλά κυρίως λόγω της θέσης του εργοστασίου, πολύ κοντά σε μεγάλης σημασίας αρχαιολογικούς χώρους στο κέντρο της Αθήνας. Το παρατημένο συγκρότημα, με τα φουγάρα, τα θεόρατα καζάνια και τις αγέρωχες καμινάδες, ασκούσε αναμφίβολη γοητεία, την περίφημη γοητεία της παρακμής. Μικρή ικανοποίηση για την πόλη και τους μετανάστες που ζούσαν τις δύσκολες ζωές τους στους μαχαλάδες της γειτονιάς. Δεν υπήρχαν πολλές επιλογές για την αξιοποίησή του. Ήμασταν τυχεροί γιατί επιλέχθηκε η

ΕΚΑΤΟΝΤΑΔΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ Το συγκρότημα του παλαιού Φωταερίου έχει μεταμορφωθεί σε κέντρο πολιτιστικών δράσεων.

καλύτερη: θα μεταμορφωνόταν σε πολυδύναμο πολιτιστικό κέντρο και ταυτόχρονα θα λειτουργούσε σαν ένα ζωντανό βιομηχανικό μουσείο. Όπως κι έγινε: ο Δήμος Αθηναίων ανέλαβε την αποκατάσταση των επιμέρους κτιρίων επιδεικνύοντας αξιοθαύμαστο σεβασμό στις αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες. Δεν έχετε παρά να κάνετε μία βόλτα στους παλιούς φούρνους που διατηρήθηκαν και αναδείχθηκαν στην αρχική τους κατάσταση. Τα έργα ξεκίνησαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και ολοκληρώθηκαν σε δύο φάσεις με την εκπνοή του αιώνα. Σήμερα λειτουργούν οκτώ κτίρια τα οποία φέρουν το όνομα ισάριθμων Ελλήνων ποιητών: Ανδρέας Εμπειρίκος (Αίθουσα Δ1), Άγγελος Σικελιανός (Δ4), Γιάννης Ρίτσος (Αμφιθέατρο Ρ/Σ Αθήνα 9,84), Κωστής Παλαμάς (Δ10), Τάκης Παπατσώνης (Δ6), Κωνσταντίνος Καβάφης

(Δ7) και Κώστας Βάρναλης (Α8). Η πλειοψηφία των χώρων δεν έχει προκαθορισμένη χρήση, μπορούν να φιλοξενήσουν πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων, από εκθέσεις και προβολές μέχρι ομιλίες και θεατρικές παραστάσεις. Μόνο το μεγάλο ανατολικό «βαρέλι» μετασκευάστηκε σε μόνιμη έδρα του ραδιοφωνικού σταθμού Αθήνα 9,84). Σήμερα παραμένει η εκκρεμότητα της ανακατασκευής του δυτικού αεροφυλακίου που απελευθερώθηκε πρόσφατα. Αναξιοποίητο εξακολουθεί να είναι και το πιο εντυπωσιακό κτίριο του συγκροτήματος, ο πολυώροφος γυάλινος πύργος που «βλέπει» την οδό Περσεφόνης και προοριζόταν να στεγάσουν ένα καφέ κι ένα εστιατόριο. Aς μην γκρινιάζουμε: όλα αυτά τα χρόνια η Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων φιλοξένησε εκατοντάδες φεστιβάλ, εκθέσεις και συναυλίες δίνοντας ζωή σε μία απονεκρωμένη γειτονιά. Παρ’ όλα αυτά, επιμένουμε: η «Τεχνόπολη» μας δίνει την αίσθηση ενός κοιμισμένου γίγαντα. Θα μπορούσε να ήταν μία ζωντανή, ανήσυχη κυψέλη ζωής και πολιτισμού ανοιχτή κάθε ημέρα 24 ώρες το 24ωρο. Κάτι που δεν είναι σήμερα. Ας πούμε ότι η ένταξη της Τεχνόπολης στο δυναμικό του Φεστιβάλ Αθηνών είναι ένα πρώτο, ευοίωνο σημάδι για τα καλύτερα που έρχονται. ¢

__________________ Ο Δημήτρης Ρηγόπουλος είναι δημοσιογράφος στην Καθημερινή.

Η συλλογική διεκδίκηση της ελευθερίας

Κινητοποιηθήκαμε λοιπόν Της Εύας Στεφανή

Διάβασα κάπου ότι η ιστορία με την απόσυρση του έργου μου από την έκθεση Art Athina 2007, η σύλληψη, η κράτηση και η παραπομπή σε δίκη του υπεύθυνου της έκθεσης (την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχει γίνει γνωστό το αποτέλεσμα της δίκης, αλλά έστω και αν έχει αθωωθεί τα όσα υπέστη δεν είναι αμελητέα) είναι επανάληψη μιας απαγόρευσης – ως φάρσα. Επιτρέψτε μου να διαφωνήσω. Όχι επειδή το όλο περιστατικό δεν έχει φαρσικά στοιχεία όσο γιατί πίσω από τη φαρσοκωμωδία της ιστορίας αυτής διαγράφεται καθαρά μια ισχυρή τάση εντός της ελληνικής κοινωνίας: ότι η ελευθερία του καλλιτέχνη είναι σχετική, ότι η ιδεολογία του έργου μπορεί να θεωρείται όχι απλώς αντίπαλη για τμήμα της ελληνικής κοινωνίας αλλά ποινικώς κολάσιμη ακριβώς επειδή θεωρείται αντίπαλη. Στη χώρα όπου όλοι επαίρονται για την επινόηση της δημοκρατίας (ξεχνώντας εντέχνως ότι η δημοκρατία στον σύγχρονο κόσμο επανεπινοήθηκε), η περιστολή της μάλιστα από θεματοφύλακές της (όπως είναι τα εντεταλμένα όργανα της τάξης) ή και η ανοχή της περιστολής της στο όνομα της ευκολίας, «ε, εντάξει, δεν έγινε και τίποτα», είναι συμπτώματα. Διάβασα επίσης αρκετά γκρινιάρικα κείμενα

Η συλλογική διεκδίκηση της ελευθερίας είναι ό,τι σημαντικότερο αποκόμισε η πνευματική κοινότητα στην Ελλάδα. μόνιμη επωδός των οποίων ήταν ότι ο κόσμος της τέχνης και ευρύτερα της σκέψης δεν κινητοποιήθηκε, ανέχθηκε όσα συνέβησαν και περιορίστηκε σε αποδοκιμασία κατά μόνας. Δεν είναι έτσι. Από την πρώτη στιγμή που έγινε γνωστό το συμβάν ήταν πολλοί και πολλές όσοι και όσες έσπευσαν να εκδηλώσουν τη συμπαράστασή τους. Το ότι μέσα σε τρεις ημέρες συγκεντρώθηκαν, χάρη και στις δυνατότητες που παρέχει το Διαδίκτυο, περισσότερες από 2.000 υπογραφές πολιτών που συνυπέγραφαν το «υπόδικο» έργο μου αποδεικνύει ότι η ατομικότητα, το «κατά μόνας» για το οποίο συχνά δέχονται μομφές οι άνθρωποι της τέχνης δεν είναι ακριβές. Δεν ισχύει, τουλάχιστον, σε ζητήματα ελευθερίας της έκφρασης. Εκεί, στο πεδίο της ελευθερίας, το πνιγηρό αίσθημα που προκαλεί η περιστολή της ελευθερίας, αν υπάρξει συντονισμένη προσπάθεια, μπορεί να εκφραστεί

συλλογικά. Στην περίπτωσή μου εκφράστηκε. Οι δημόσιες κραυγές για τη δήθεν περιφρόνηση συμβόλων από την πλευρά μου, μέσω του έργου μου, κόπασαν (και απλώς ορισμένοι κακόβουλοι με υβρίζουν ανωνύμως). Όσο για την κλήτευσή μου να δικαστώ, περιμένω, η διαδικασία είναι χρονοβόρα. Ίσως και να αναζητούνται οι 2.000 πολίτες που συνυπέγραψαν το έργο μου και, άρα, διεκδίκησαν και αυτοί την παραπομπή τους... Για να σοβαρευτούμε, εκτιμώ ότι η ατομικότητα του καλλιτέχνη, το δικαίωμα να είναι μόνος (ή με τους φίλους του, τους καλλιτεχνικά συγγενείς του), δεν είναι κάτι κακό. Αντίθετα, είναι προϋπόθεση της καλλιτεχνικής ελευθερίας – σε δύσκολους καιρούς, ίσως και αχρείαστους, για ιδεολογικά μανιφέστα. Εκτιμώ όμως, από την άλλη πλευρά, ότι η συλλογική διεκδίκηση της ελευθερίας είναι ό,τι σημαντικότερο αποκόμισε η πνευματική κοινότητα στην Ελλάδα – και ευρύτερα ο λεγόμενος «πολιτικός πολιτισμός». Χαίρομαι που, έστω άθελά μου, προκάλεσα αυτή τη συσπείρωση. ¢ __________________ Η Εύα Στεφανή είναι κινηματογραφίστρια και καθηγήτρια στο τμήμα θεατρικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

επιφυλλίδες

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 |

Υποκρισία - λογοκρισία, 1 – 0

Το δικαίωμα του θεατή στην αποδοκιμασία Της Ευγενίας Τζιρτζιλάκη

Πρόσφατα, το ζήτημα της λογοκρισίας επανήλθε στην επικαιρότητα με το περίφημο πια (χάρις στους λογοκριτές) έργο της Εύας Στεφανή που αφαιρέθηκε από την Art Athina. Ό,τι κατόρθωσα να δω απ’ το έργο ήταν στο Ιnternet· στο βιντεάκι του you tube σάλευε – μέσα από μία κλειδαρότρυπα – ένα γυναικείο φύλο, σαν κόκκινο τριαντάφυλλο ολότελα ανοιγμένο, που λέει κι ο Εμπειρίκος. Δεν κατάλαβα γιατί η θέα ενός αιδοίου, δηλαδή του σημείου προελεύσεως του κόσμου, αντίκειται στο άκουσμα του Εθνικού μας Ύμνου. Ή τουλάχιστον γιατί είναι λιγότερο πρέπον θέαμα από όλα τα μαρμάρινα πέη που φιγουράρουν στις πλατείες και τα μουσεία μας, συχνά με φόντο τη σημαία. Αν το αιδοίο ήταν μαρμάρινο δεν θα είχε προκαλέσει; Αν ξαφνικά ζωντάνευε ο Ερμής του Πραξιτέλη θα τον κλείναμε μέσα; Και τελικά τι καθιστά ένα μέρος του σώματος άσεμνο εξ ορισμού, μέσα ή ακόμη και έξω από το πλαίσιο της τέχνης; Το αιδοίο της Στεφανή - κι ούτε καν αυτό, αλλά η ψηφιακή του απεικόνιση μισοκρυμμένη πίσω από μια κλειδαρότρυπα, μέσα σ’ ένα έργο, μέσα σε μία έκθεση - θεωρήθηκε προκλητικό λόγω ηχητικής υπόκρουσης. Αν στη θέση του εθνικού ύμνου ακούγαμε παρακμιακή τζαζ παραμορφωμένη από ηχεία της τηλεόρασης, το έργο πιθανότατα θα θεωρούνταν πορνογραφικό. Η διαφορετική μουσική επιλογή της Στεφανή, όμως, ανήγαγε το έργο σε πολιτικό. Και εκεί ήταν ακριβώς το θέμα. Όχι στο αιδοίο της καλλιτέχνιδας, αλλά στους θιγμένους όρχεις μιας εθνικοπατριωτικής συνείδησης που, στη χώρα μας, συχνά αντικαθιστά την πολιτική. Ένα πνεύμα που, ατυχώς, συχνά αντικαθιστά και την ίδια την τέχνη. Το πρώτο πράγμα που φαντάστηκα ως την απόλυτη πράξη ακτιβισμού σε σχέση με το συμβάν, ήταν μια παρέλαση χιλίων γυμνών γυναικών στην Ακαδημίας, τραγουδώντας, βεβαίως, τον Εθνικό Ύμνο. Καλή ή κακή η ιδέα, αδιάφορο. Σημασία έχει ότι τάχθηκα αυτόματα στο πλευρό της κας Στεφανή, την οποία δε γνωρίζω, θεωρώντας εαυτήν – ως γυναίκα, άνθρωπος και καλλιτέχνις – μαζί της και όχι με τους άλλους. Τέχνη σημαίνει ελευθερία, γυναίκα σημαίνει άνθρωπος με αιδοίο και άνθρωπος θα πει ον που ανήκει, που (επι)κοινωνεί. Μερικές ημέρες μετά, δυο άλλες γυναίκες, επίσης καλλιτέχνιδες, ήρθαν να μου θυμίσουν ότι τελικά ζούμε τις καταστάσεις που μας αναλογούν κι ότι οι ορισμοί των πραγμάτων στην Ελλάδα θα αργήσουν ακόμη αρκετά να ταχθούν με το αυτονόητο. Η μια από αυτές τις κυρίες, την οποία κατά τα άλλα εκτιμώ ιδιαίτερα, σκηνοθέτησε ένα έργο που πήγα να δω. Η παράσταση μου φάνηκε φρικτή, με έπιασε πονοκέφαλος, έφυγα. Ένα κακό έργο μπορεί να συμβεί στον καθένα, ακόμη και στους καλύτερους. Αλαζονεία να πιστεύει κανείς το αντίθετο και βλακεία να εξαιρεί τον εαυτό του απ΄αυτό. Πολύ καιρό αργότερα, η σκηνοθέτις με ξανασυναντά και με πλησιάζει με ύφος αγριωπό. «Τι έγινε;», μου λέει, «συνήλθες»; «Από τι;», ρωτώ.

«Από την παράσταση», μου αποκρίνεται ειρωνικά. Καταλαβαίνω ότι πρέπει να απολογηθώ για την αποχώρηση και, χάριν του πρότερου σεβασμού, το κάνω. «Δεν άντεχα να μείνω, προφανώς γιατί είμαι υπερβολικά προσκολλημένη στην δική μου εκδοχή. Ίσως δεν είχα τη δύναμη να το δω τόσο αλλιώς», λέω, όσο πιο ευγενικά και ταπεινά μπορώ. «Ναρκισσιστικό αυτό, να το προσέξεις», λέει η σκηνοθέτις. «Και εγωκεντρικό», συμπληρώνει η πρωταγωνίστρια. Τα νύχια τους με γρατσουνούν κι εγώ συνεχίζω να απολογούμαι και να εξηγούμαι, έχοντας ακόμη στο μυαλό μου το απατηλό «εμείς» που περιλαμβάνει τη Στεφανή, τις κυρίες μπροστά μου κι όλους όσοι επιμένουν να κάνουν τέχνη, ανταγωνιζόμενοι την Αννίτα Πάνια και τα μαγαζιά της εθνικής. Και ξαφνικά το βέλο πέφτει στο πάτωμα – σε αργή κίνηση, ελαφρά – αποκαλύπτοντας το πρόσωπο της τέχνης στην Μπανανία. Αυτό που παρατήρησε ο αστυνομικός διευθυντής που κατέσχεσε το έργο της Στεφανή δεν ήταν το αιδοίο, ήταν ο Ύμνος. Δεν ήταν ο σωστός. Τα μαγαζιά της εθνικής παίζουν τον σωστό Εθνικό μας Ύμνο. Όταν οι ίδιοι οι καλλιτέχνες ζητούν βιαίως ο ένας τα ρέστα από τον άλλο για τη μεγάλη προσβολή της άσκησης μιας βασικής ελευθερίας (της παρουσίας ή της αποχώρησης), τότε τι επιχειρήματα έχουμε ακριβώς απέναντι στη λογοκρισία; Όταν η αισθητική μας, αντί να εκφράζει την ηθική μας, την προσπερνά μασώντας ένα ακόμη φοντάν απ’ τον ασημένιο δίσκο των γκαλά, τότε πώς να μιλήσουμε για ελευθερία έκφρασης; Το στόμα φραγμένο από το έδεσμα, η όραση ανάπηρη από την ανασφάλεια, τη μικρότητα ή απλώς την ανοησία, η ακοή παραμορφωτική: οι πίθηκοι της Μπανανίας δεν μιλούν, δεν βλέπουν, δεν ακούν κανένα κακό. Ας βάλουν φυλακή όλα τα αιδοία και τα πέη του κόσμου. Και τις εικόνες τους, και τις αναφορές τους, και όλες τους τις αναπαραστάσεις. Δεν ακούω και δεν βλέπω το κακό, άρα δεν μιλώ γι’ αυτό. Και να με συγχωρείτε, πάω στην πρόβα τώρα, έχω τα βάθη της ανθρώπινης ψυχής να εξερευνήσω και όσους δεν συμφωνήσουν με το όραμά μου, σκληρά να τιμωρήσω. (Το τελευταίο με ρίμα για να καταλάβετε κι εσείς οι κοινοί θνητοί ότι ήταν λόγια καλλιτέχνη). ¢

Τα μαγαζιά της εθνικής παίζουν τον σωστό Εθνικό μας Ύμνο. Όταν οι ίδιοι οι καλλιτέχνες ζητούν βιαίως ο ένας τα ρέστα από τον άλλο για τη μεγάλη προσβολή της άσκησης μιας βασικής ελευθερίας (της παρουσίας ή της αποχώρησης), τότε τι επιχειρήματα έχουμε ακριβώς απέναντι στη λογοκρισία;

_____________ *Η Ευγενία Τζιρτζιλάκη είναι σκηνοθέτις.

10 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 IΟΥΝΙΟΥ 2007

Δημήτρης Καβράκος «Η Κάλλας; Μύθος!»

Ο Δημήτρης Καβράκος ξεκίνησε την καριέρα του στη Λυρική Σκηνή της Αθήνας, αλλά πολύ γρήγορα πέρασε στην άλλη μεριά του Ατλαντικού για να ξεκινήσει μία συνεργασία με τη Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης που έμελλε να κρατήσει πολλά χρόνια. Επιστρέφει στην Ελλάδα για να τραγουδήσει στο Ηρώδειο, μαζί με την εικονιζόμενη Τζουν Άντερσον, στο γκαλά για τη Μαρία Κάλλας... Απο την Έλια Αποστολοπούλου

Ο παγκοσμίου φήμης Έλληνας βαθύφωνος έχει κατακτήσει όλα τα μεγάλα λυρικά θέατρα του κόσμου ερμηνεύοντας τους απαιτητικότερους ρόλους για μπάσο του λυρικού ρεπερτορίου. «Η δυνατή, μελωδική, στοργική φωνή του έχει μία χαρακτηριστική λάμψη, που δίνει την αίσθηση ότι κάθε λέξη που ερμηνεύει βγαίνει μέσα από την καρδιά του» σχολίασαν οι Chicago Sun Times. Ο Δημήτρης Καβράκος, που μένει μόνιμα στη Νέα Υόρκη, δέχτηκε πρόθυμα να μιλήσει στην εφ - εν όψει της εμφάνισής του στο Ηρώδειο, στο γκαλά για τη Μαρία Κάλλας, πλάι στην Τζουν Άντερσον και την Μπεατρίς ΟυριάΜονζόν. Ακολουθεί η συνέντευξη που μας παραχώρησε τηλεφωνικά. - Έχετε διαγράψει μια λαμπρή διεθνή καριέρα ως βαθύφωνος και έχετε εμφανιστεί στα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα του κόσμου. Τι θυμάστε πιο έντονα από την πορεία σας όλα αυτά τα χρόνια; - Πολλά πράγματα έχουν χαραχτεί στη μνήμη μου. Ξεκίνησα τις σπουδές μου και την καριέρα μου στην Ελλάδα και βρέθηκα από τη Λυρική Σκηνή, με την οποία συνεργαζόμουν, στη Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης. Επρόκειτο, φυσικά για πολύ μεγάλη διαφορά. Είχα την τιμή να με διευθύνουν εκεί μεγάλα ονόματα της λυρικής μουσικής. Πολύ έντονα θυμάμαι και τις εμφανίσεις μου στη Σκάλα του Μιλάνου, μια σκηνή με πολύ μεγάλη παράδοση στην όπερα, υπό τη διεύθυνση αρχιμουσικών όπως ο Μπέρναρτ Χάιτινκ, ο Γκέοργκ Σόλτι και ο Ρικάρντο Μούτι. Δεν λησμονώ, βέβαια, τις εμφανίσεις μου στο Σικάγο, στο Σάλτσμπουργκ, στο Κόβεντ Γκάρντεν και στο θέατρο Κολόν της Αργεντινής. Με τη Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης, συνεργάζομαι εξάλλου μόνιμα από το 1979. Τι σημαίνει για εσάς να εμφανίζεστε στη γενέτειρά σας, στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, στο αφιέρωμα για την Κάλλας; Αποτελεί πάντα για μένα μεγάλη συγκίνηση το να επιστρέφω στην πατρίδα. Τα τελευταία 4-5 χρόνια έχω συχνότερη συνεργασία με την Ελλάδα και είναι μεγάλη χαρά και τιμή για μένα. Κάθε φορά, όμως, που έρχομαι

έχω την ίδια αγωνία και συγκίνηση για το πώς θα με υποδεχτεί το κοινό και πώς θα με αντιμετωπίσουν οι συνάδελφοί μου, παρά την εμπειρία μου μετά από τόσα χρόνια. Τι εκπροσωπεί η Μαρία Κάλλας στο λυρικό τραγούδι; Η Μαρία Κάλλας προκάλεσε επανάσταση στο λυρικό τραγούδι, όπως ήταν γνωστό μέχρι τότε. Άλλαξε το στατικό θέατρο με την κίνησή της και με τις εκπληκτικές της φωνητικές δυνατότητες. Είναι ένας μύθος. Με την Τζουν Άντερσον έχετε ήδη συνεργαστεί περισσότερες από 100 φορές και φέτος θα βρεθείτε ξανά μαζί ερμηνεύοντας αποσπάσματα από τη Νόρμα. Πείτε μας κάποια πράγματα για αυτή τη συνεργασία. Πράγματι, με την Τζουν Άντερσον έχουμε συνεργαστεί πάρα πολλές φορές και έχουμε εμφανιστεί μαζί σε πολλά θέατρα, όπως στη Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης, στο θέατρο Κολόν της Αργεντινής, στη Σκάλα του Μιλάνου, στο Σικάγο και στην Αβινιόν μεταξύ άλλων. Είχαμε μάλιστα για ένα διάστημα και την ίδια μάνατζερ στην Αγγλία. Θα έλεγα ότι για αρκετά χρόνια πηγαίναμε παντού μαζί, ίσως, γιατί η δική μου φωνή έχει μια μελωδικότητα που ταιριάζει με τη σοπράνο Τζουν Άντερσον. Είναι πολύ μεγάλη μου χαρά που θα συναντηθούμε ξανά στην Αθήνα - έχουν περάσει 3-4 χρόνια από την τελευταία φορά που βρεθήκαμε επί σκηνής.

«Ελλάδα έξω, ίσον Αγνή Μπάλτσα» Ποιο είναι το πρόσωπο της Ελλάδας στο εξωτερικό; Ποιοι κατά τη γνώμη σας εκπροσωπούν την ανανέωση; Στη λυρική μουσική η Αγνή Μπάλτσα είναι αναμφισβήτητα το πρόσωπο της Ελλάδας στο εξωτερικό. Πρόκειται για μία πολύ μεγάλη μέτζο-σοπράνο, που εκπροσωπεί άξια την Ελλάδα στο εξωτερικό. Δυστυχώς, λείπω πολλά χρόνια από την Ελλάδα. Παρατηρώ, όμως, ειδικά τα τελευταία χρόνια μία μεγάλη και ελπιδοφόρα ανανέωση στο δυναμικό της Ελλάδας. Τα νέα παιδιά έχουν πλέον τη

δυνατότητα να σπουδάσουν στο εξωτερικό και είναι πολύ μορφωμένα και καταρτισμένα τόσο ως προς τη μουσική όσο και σφαιρικότερα. Έχω ήδη ξεχωρίσει κάποιους ανθρώπους, με τους οποίους έχω συνεργαστεί κιόλας. Πιστεύω, όμως, ότι σε μερικά χρόνια θα δούμε σημαντικούς καλλιτέχνες να αναδεικνύονται και να καταξιώνονται όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς. Ο Σκαλκώτας δισκογραφήθηκε από εταιρεία του εξωτερικού μόλις πριν από λίγα χρόνια. Θεωρείτε ότι έχει προβληθεί η ελληνική μουσική στο εξωτερικό; Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η λυρική μουσική ως προς την προβολή της στο εξωτερικό είναι η γλώσσα. Οι κυρίαρχες γλώσσες της όπερας παγκοσμίως είναι η ιταλική, η γερμανική και, δευτερευόντως, η γαλλική. Υπήρξαν κάποιες προσπάθειες να μεταφραστούν Έλληνες συνθέτες, αλλά χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία. Η γλώσσα παραμένει μεγάλο εμπόδιο. Ένα δεύτερο ζήτημα είναι η μουσική παιδεία. Η όπερα προϋποθέτει μουσική προπαιδεία. Δεν μπορείς να φέρεις κάποιον ξαφνικά αντιμέτωπο με αυτό το είδος μουσικής. Δεν θα μπορέσει να την καταλάβει και να την αγαπήσει. Οι Αμερικανοί, που είναι ένας λαός χωρίς βαθιά κουλτούρα, έχουν ήδη εισαγάγει το λυρικό τραγούδι στη σχολική εκπαίδευση. Αυτό θα έπρεπε να γίνει και στην Ελλάδα. Μόνο μέσω του σχολείου, μπορείς να προαγάγεις τη μουσική καλλιέργεια. ¢

[Info:] Αφιέρωμα στη Μαρία Κάλλας – Γκαλά Αποσπάσματα από τις όπερες: Κάρμεν του Μπιζέ, Βέρθερος του Μασνέ, Σαμψών και Δαλιδά του Σεν-Σανς, Ντον Κάρλος και Τραβιάτα του Βέρντι, Νόρμα και Η υπνοβάτις του Μπελίνι. Μουσική Διεύθυνση: Ζαν Ιβ Οσόνς. Σολίστ: Τζουν Άντερσον, Μπεατρίς Ουριά-Μονζόν, Δημήτρης Καβράκος Συμμετέχει η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. 1 Ιουλίου | Ωδείο Ηρώδου Αττικού. Τιμές εισιτηρίων: 80€, 60€, 40€, 30€ και άνω διάζωμα 20€.

το διήγημα τέγνωσε γρήγορα, γιατί καλοκαιριάζει. Έχω κατέβει με τις παντόφλες, περιμένω ένα δέμα με κάτι DVD. Δε θυμάμαι μετά βεβαιότητος τι ακριβώς παρήγγειλα πάλι. Μπορεί κάποιο καρτούν, ή το Sweet Movie. (Τι ωραία που ’χαν καταλάβει οι δυο σοφοί αυτής της ταινίας το καρτούν που θα γινόταν μια μέρα η αριστερή ευαισθησία μας). Και σκέφτομαι, όπως πολλές φορές, αν θα δω τον κάδο έξω στο πεζοδρόμιο πυρπολημένο, σακούλες απανθρακωμένες, κάποιο παιδί μισοκοιμισμένο μισομεθυσμένο να κοιμάται στο εξώθυρο (θέλω να τους πω ότι με τη ζέστη το αλκοόλ δεν βοηθά, να τους προτείνω κάποιο αντιισταμινικό καλύτερα, αλλά δε δικαιούμαι να τους μιλώ). Το δέμα δεν ήρθε, και στο μάρμαρο μια πελώρια κηλίδα αίμα, κόκκινο καφέ σιδερένιο στην όψη, σίδερο που κύλησε κάτω απ’ τη χαραμάδα της πόρτας και ξεράθηκε στο θρεμμένο φυτό γύρω απ’ τη γλάστρα: κύτταρα ενός ανθρώπου που ελπίζω να ζει ακόμα. (Ο πατέρας μου μου λέει συχνά, Δε φοβάσαι; Εννοεί, Να ζεις στα Εξάρχεια. Τα τεσσάρια είναι πάμφθηνα στο νοίκι βέβαια, καμιά οικογένεια δεν τα θέλει. Δε θέλουν παιδάκια με μάτια να τσούζουν από δακρυγόνα, δε θέλουν παιδάκια να δουν εμετούς και καυγάδες και συλλήψεις μαζικές για εξακρίβωση και πέτρες και φάπες κι αριστερά ματαιωμένη. Θέλουν να πάνε αλλού, στην ομορφιά). Είναι όμορφο, βλέπεις, το ρημαδοκαλόκαιρο. Ό,τι και να λέμε. Όμορφη η κάψα για μας που δεν τρυπιόμαστε, ωραίοι περίπατοι. Εγώ, Σαλονικιός, ακόμα παθαίνω την πλάκα μου ώρες-ώρες. Να, με την Πλάκα· με το Μοναστηράκι· με τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου – παπάς ήταν αυτός; είμαι κι αμόρφωτος – και με το Ηρώδειο. Έκλαψα πριν μερικά καλοκαίρια στο Ηρώδειο, στη συναυλία του Χατζιδάκι με την Αμοργό – που δε μ’ άρεσε – και με το Μεγάλο Ερωτικό από Λιδάκη-Πασπαλά, που μ’ άρεσε τόσο που απ’ τη Γογγύλα κι έπειτα έριξα τέτοιο κλάμα, που η μπροστινή κυρία που τραντάζονταν οι ωμοπλάτες της απ’ τα τρεμάμενά μου λυγμο-γόνατα πρέπει να γύρισε σπίτι με παρκινσονικά τικ. Κλάμα συγκίνηση κλάμα ιστορία. Κλάμα παρελθόν. Κλάμα ιερά χώματα ιερά βράχια κλάμα πολύ που τα χάσαμε. Κλάμα που μας ελευτερώσαν όχι τα ιερά τα κόκαλα, μα τα κόκαλα ως ζάρια, ως κέρδος ενός κόσμου που αγοράζει και πουλάει παρελθόν για να νιώθουμε όλοι λίγο αθάνατοι. Για να ξεχνάμε το αίμα μας που γερνάει, που χύνεται. Που πεθαίνει. Κοιτώ το πεθαμένο αίμα του άγνωστου παιδιού στην είσοδο της πολυκατοικίας μου. Γιατί «μου»; Αφού πληρώνω νοίκι. Μα έτσι – η ζωή μάς ανήκει. Αλλά η ζωή είναι και το αίμα αυτού του παιδιού. Κι αυτό μου ανήκει. Αυτό ήταν το παιδί κάτω στον κάμπο, κάτω απ’ το πλαστικό των πτωμάτων, που το αργοσήκωνε, που κοίταζε την κάμερα. Και μες στο αίμα του μας περιέχει όλους.

το διήγημα

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 | 11

Πέντε λογοτέχνες γράφουν για το εφ. Σήμερα, ο Αύγουστος Κορτώ

Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

Το αίμα Του Αύγουστου Κορτώ

Η Μήδεια είναι η αισχρή του μάνα, η αληθινή ή η συμβολική, η χώρα που το πέθανε και τ’ άφησε πεθαμένο στο παγκάκι, από καψούρα διαψευσμένη για τον άντρα της, τον Μεγαέλληνα. Ο άλλος Διονύσιος, ο Σολωμός, μαθαίνει τώρα μοντέρνα ελληνικά, των ημερών μας, για να μιλήσει με την ψυχή του παιδιού. Κι οι μπάτσοι που το μάζεψαν είναι τα φοβισμένα του αδέρφια, τ’ αδέρφια μου, εμού του ανάδελφου που μπορώ να διαλέγω αδελφούς κι αδελφές και να περιστοιχίζομαι όταν είμαι μόνος. Καλοκαιράκι. Δεν αντέχεται η μοναξιά. Ας αγοράσουμε ας πουλήσουμε δεν έχει σημασία δεν υπάρχει κακό.

Υπάρχει μονάχα φόβος, κι αν καθήμενοι στα μάρμαρα ο φόβος φεύγει λίγο και ξεχνιέται, καλώς να ορίσουν τα όποια μάρμαρα, οι όποιες φωνές που θα μας πούνε τραγούδια κι οι χορδές και τα πλήκτρα κι οι κραυγές οι επιδαύρειες. Καλή ηχητική σημαίνει καλός ήχος σημαίνει σκέψη κι ακοή μες στο κρανίο όπου κατοικεί η ψυχή μας. Τελευταία απ’ τις αισθήσεις μας, πεθαίνοντας, σβήνει η ακοή. Μα πριν την ακοή, το αίμα ακινητεί και παγώνει. Το αίμα το αίμα το σίδερο μέσα μας. Το σίδερο του κιγκλιδώματος ν’ ανέβουν τη

σκάλα οι ευτυχισμένοι το σίδερο της πόρτας που αποκάτω γλίστρησε και στέγνωσε ο ζωικός λεκές. Παρακαλώ, λοιπόν. Παρακαλώ. Την ώρα που θα κλαίτε από ομορφιά, την ώρα που θ’ αναστενάζετε. Την ώρα που θα συνομιλείτε με τους πεθαμένους (μη) προγόνους μας. Την ώρα που η ψυχή σας θ’ ανεβαίνει να πετάξει από αγάπη για πράγματα και πρόσωπα άυλα, νεκρά, για το έργο τους που δε γράφτηκε επειδή είχε εσάς και μένα κατά νου, παρακαλώ, θυμηθείτε. Θυμηθείτε το στεγνωμένο αίμα του παιδιού. Τόσο πολύ. ¢

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο Αύγουστος Κορτώ γεννήθηκε το 1979 στη Θεσσαλονίκη. Πρωτοεμφανίστηκε το 1999 με το Βιβλίο των βίτσιων. Έκτοτε, έχει εκδώσει άλλα 12 βιβλία (Ραμπάστεν, Το τετράγωνο, Στοιχειωμένος, Άνιμαλ, Ο γλύπτης του δρόμου, Οι νεράιδες του Μαν, Ο γιος της Τζοκόντα, Η λύσσα, Τεστοστερόνη (σενάριο για την ταινία του Γιώργου Πανουσόπουλου), Αυτοκτονώντας ασύστολα, Το ερωτικό των τεσσάρων - με Λένα Διβάνη, Αμάντα Μιχαλοπούλου και Χρήστο Χωμενίδη – και, πρόσφατα, Ο δαιμονιστής), ενώ έχει υπογράψει οκτώ μεταφράσεις. Είναι γνωστός και με το παρατσούκλι «ο Έλληνας μαρκήσιος ντε Σαντ» για το οποίο είναι περήφανος – καταφανώς επειδή το νεαρόν της ηλικίας του ευνοεί τη ματαιοδοξία…

τραγούδι

12 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 IΟΥΝΙΟΥ 2007

Τι πίνουν τελικά οι μάγκες; Συνέντευξη με τον μουσικολόγο Παναγιώτη Κουνάδη Πόσο ανατρεπτικό πνεύμα μπορεί να διέπει την ελληνική λαϊκή μουσική παράδοση; Ελάχιστο, θα δικαιούνταν να απαντήσει κανείς, έχοντας στο μυαλό του τον τρόπο με τον οποίο αυτή αντιμετωπίζεται, π.χ., από το σύνολο των ηλεκτρονικών ΜΜΕ. Είναι όμως έτσι; Όχι φυσικά, δηλώνει στην εφ ο μουσικολόγος Παναγιώτης Κουνάδης – που βρίσκεται πίσω από τη συναυλία Όταν συμβεί στα πέριξ. Από τον Κωστή Πιερίδη

«Το ρεμπέτικο ήταν επανάσταση» λέει ο Παναγιώτης Κουνάδης, που έχει αφιερώσει όλη τη ζωή του στη μελέτη των διαφόρων εκδοχών της λαϊκότητας, όπως αυτές καθρεφτίζονται στο τραγούδι. Σ’ αυτόν ανήκει η ιδέα και η καλλιτεχνική επιμέλεια της συναυλίας Όταν συμβεί στα πέριξ με τραγούδια για «Τσίλιες... και μία νύχτες», με επιλεγμένα δηλαδή τραγούδια από τις πιο ενδιαφέρουσες περιοχές του λαϊκού. Τον συναντήσαμε και είχαμε μαζί του την ακόλουθη συνομιλία: - Πόσο δύσκολη είναι η ιστορική χαρτογράφηση του ελληνικού τραγουδιού στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα; Πόσο έγκυρος μπορεί να είναι ο διαχωρισμός των διαφορετικών μουσικών ειδών: παραδοσιακό, ρεμπέτικο, λαϊκό; - Για να μπορούμε σήμερα να έχουμε άποψη, χρειάστηκαν δεκάδες χρόνια για να συγκε-

ντρωθεί το υλικό. Ορισμένοι άνθρωποι αρχίσαμε να ασχολούμαστε με τον εντοπισμό του υλικού από τις αρχές της δεκαετίας του 1960. Μόνο όταν έχεις μια ολοκληρωμένη εικόνα για το τραγούδι, μπορείς να κάνεις τους ανάλογους διαχωρισμούς – συχνά μάλιστα με κριτήρια προσωπικά. Από τις αρχές του 20ού αιώνα έχει καταγραφεί το μεγαλύτερο μέρος των γνωστών τραγουδιών των μεγάλων αστικών κέντρων: Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη, Ηνωμένες Πολιτείες, Αθήνα. Δεν κατεγράφησαν, για λόγους οικονομικούς, τραγούδια από απομακρυσμένες περιοχές της Ελλάδος, όπως η Μακεδονία και η Θράκη. Η δισκογραφία κατέγραψε πολλές κατηγορίες τραγουδιών: ελαφρά, επιθεώρηση, κλασικά, ρεμπέτικα, δημοτικά. Η πρώτη επώνυμη γενιά καλλιτεχνών, περιφερόμενοι οργανοπαίχτες, γεννήθηκε περίπου στα 1850 και ηχογράφη-

σε κάποια τραγούδια στις αρχές του 20ού αιώνα, χωρίς όμως να αναφέρονται τα ονόματά τους. Η δεύτερη γενιά συνθετών, με εκπροσώπους τους Τούντα, Σέμση, Σκαρβέλη, Περιστέρη, εμφανίζεται μετά το 1920 στην Ελλάδα. Όλοι αυτοί, σε σχετικά μεγάλη ηλικία, αναλαμβάνουν πόστα στις εταιρείες δίσκων και διαχειρίζονται το ρεπερτόριο. Η δουλειά αυτή έφερε στην επιφάνεια την τρίτη γενιά – τον Βαμβακάρη, τον Μπάτη, τον Δελιά, τον Χατζηχρήστο και άλλους. - Υπάρχει χρονολογική, γεωγραφική ή και μουσική συνέχεια του προγράμματος; Πώς επιλέξατε τα τραγούδια που θα ακουστούν; - Μια παράσταση μπορεί να έχει όλες αυτές τις συνιστώσες που αναφέρατε, ή και καμία! Μπορεί να σχετίζεται με τις θεματικές, με τους ρυθμούς, με τα πρόσωπα που θα

τραγουδήσουν, με τις εναλλαγές της ορχήστρας... Μια παράσταση είναι δύσκολο πράγμα. Το Όταν συμβεί στα Πέριξ έχει μια βάση χρονολογική, χωρίς να τηρείται, έχει μια βάση ρυθμική χωρίς να τηρείται. Δηλαδή δεν θα μας πειράξει εάν δυο ζεϊμπέκικα πέσουν στη σειρά. Λαμβάνουμε υπόψη και μια βάση εναλλαγής φωνών. Πρέπει να δώσουμε ευχέρεια στα πρόσωπα, στις αλλαγές των φωνών, στις ηχητικές αλλαγές της ορχήστρας. - Οι εκτελέσεις των τραγουδιών θα είναι σημερινές ή θα προσαρμοστούν στους εκφραστικούς τρόπους των συνθετών τους και της εποχής τους; - Κάθε τραγούδι θα έχει ανάλογη μουσική προσέγγιση από την ορχήστρα. Αλίμονο αν κάνουμε αυτό που κάνουν πολλοί και τα παίζουν όλα με το ίδιο ύφος. Σ’ αυτό είμαστε αυστηροί και εγώ και ο Γιώργος Νταλάρας και η

ΟΤΑΝ ΚΑΠΝΙΖΕΙ Ο ΛΟΥΛΑΣ... ... δεν είναι ανάγκη να καπνίζει στα ρεμπέτικα. Εξίσου παραβατική μπορεί να είναι η συμπεριφορά που υπαγορεύουν τα τανγκό.

τραγούδι

Χασίς, καπνό ή αγιασμό; - Σύμφωνοι με το ηχόχρωμα. Με το περιεχόμενο; Πρέπει να σας ρωτήσω κι αυτό, κύριε Κουνάδη, επιτρέψτε μου... Τι πίνουν τελικά οι μάγκες; Είναι εφικτό για τη σημερινή κοινωνία του 21ου αιώνα να αφουγκραστεί και να επικοινωνήσει με τους κοινωνικούς λόγους χάρη στους οποίους γεννήθηκε και το ρεμπέτικο; - Δυστυχώς τα ιστορικά γεγονότα ξεχνιούνται. Εδώ και 70 χρόνια υπάρχει μια τρομολαγνία γύρω από αυτό που λέμε ναρκωτικά. Ώς και η ονομασία ναρκωτικά είναι ψευδής, η σωστή ονομασία των ουσιών είναι ψυχοτρόπες. Το χασίς, καθότι ήταν η κύρια ουσία και τα περισσότερα τραγούδια είναι χασικλίδικα, καλλιεργούνταν ελεύθερα επί αιώνες, οι απαγορεύσεις επιβλήθηκαν κάποια στιγμή για λόγους αντιπαράθεσης οικονομικών συμφερόντων. Σιγά σιγά, βαθμιαία, εκτός από την ουσία, δαιμονοποιήθηκαν και οι χρήστες της - στην Ελλάδα, ξέρετε, έχουμε τεράστια λαογραφία γύρω από τις ουσίες που δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο. Όλες οι παραδοσιακές κοινωνίες δεν έχουν τέτοιο πλήθος τραγου-

διών και τόσο υψηλού επιπέδου, όπως τα ρεμπέτικα, σε επίπεδο ουσιών. Ούτε το «τανγκό» ούτε το «φλαμένγκο». Έχουμε λοιπόν πλήθος τραγουδιών, ρεμπέτικων αλλά και ελαφρών, τα οποία αναφέρονται στις ουσίες. Το ρεμπέτικο βέβαια περιλαμβάνει και μια κριτική για το χασίς και για την κατάχρηση. Επιπλέον, για τις άλλες ουσίες, ηρωίνη και κοκαΐνη, το ρεμπέτικο είναι κάθετο. Τα τραγούδια είναι σαφώς αντιπαραθετικά και έχουν άποψη. Η ιστορία όμως με τα ρεμπέτικα τραγούδια και τις ουσίες πήρε διαστάσεις αρχικά με τις απαγορεύσεις του 1936 και εν συνεχεία με τη λογοκρισία. Η σύγχρονη ελληνική κοινωνία δεν είναι ενιαία και είναι πολύ δύσκολο να δώσουμε μια απάντηση για το αν είναι σε θέση να κατανοήσει το ρεμπέτικο – αλλά και την προπαγάνδα που για δεκαετίες το κρατούσε περιθωριοποιημένο. Είναι πάντως ελπιδοφόρο ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι αναγνωρίζουν το ρεμπέτικο σαν λαογραφικό θησαυρό και όχι σαν ένα λούμπεν πολιτιστικό προϊόν του υπόκοσμου. -Σπουδαίοι Έλληνες συνθέτες σε επανεκτελέσεις ρεμπέτικων τραγουδιών «άλλαζαν» τις παράνομες λέξεις. Για παράδειγμα, «πίνουν οι μάγκες το χασίς» έλεγε το πρωτότυπο, «πίνουν οι μάγκες αγιασμό» τραγουδούσαν στην επανεκτέλεση της δεκαετίας του 1960. Γιατί συνέβαινε αυτό; - Η απάντηση είναι εύκολη. Από το 1937 ώς το 1981 υπήρχε λογοκρισία. Οι λέξεις όπως χασίσι, ηρωίνη, τεκές δεν περνούσαν. Από το 1981 συνέχισε να υπάρχει λογοκρισία αλλά δεν τηρούνταν ο νόμος ώσπου, το 1994, τελείωσε και τυπικά η λογοκρισία του καλλιτεχνικού έργου. Οι αλλαγές, λοιπόν, που έγιναν στις επανεκτελέσεις ήταν αποτέλεσμα της ύπαρξης επιτροπών λογοκρισίας. Δεν το έκαναν οι δημιουργοί. Το θέμα ήταν απλώς τυπικής διαδικασίας. ¢

Γιώργος Νταλάρας

Ρεμπέτικο αλλά και οπερέτα Ο Γιώργος Νταλάρας είναι ο βασικός ερμηνευτής στη συναυλία «Όταν συμβεί στα πέριξ». Για το πώς και το γιατί δήλωσε στην εφ τα εξής: Είναι γνωστό ότι η σχέση μου με τα ρεμπέτικα και τα λαϊκά τραγούδια γενικότερα, ξεκινά από τα παιδικά μου χρόνια, αφού ο πατέρας μου ο Λουκάς ήταν συνθέτης, τραγουδιστής και οργανοπαίκτης ρεμπέτικων. Η απασχόλησή μου με το ρεμπέτικο έχει αποδώσει μέχρι τώρα επτά μεγάλους δίσκους και δεκάδες συναυλίες και εκδηλώσεις εντός και εκτός Ελλάδος. Εδώ και τριάντα περίπου χρόνια, γνωριζόμαστε με τον Παναγιώτη Κουνάδη, που ασχολείται συστηματικά με τα ρεμπέτικα, και πάντα υπήρχε ανάμεσα μας ένα «φλερτ» κι ένα «αίσθημα» για μια συνεργασία σε κάτι πολύ ουσιαστικό. Φαίνεται λοιπόν ότι ήρθε η στιγμή να ευοδωθεί αυτή η από καιρό συζητούμενη συνεργασία με μια πρόταση σταθμό για την πορεία του ελληνικού τραγουδιού που

αφορά ένα αμφιλεγόμενο θέμα, αυτό της δισκογραφίας γύρω από τις «ουσίες», δηλαδή τα λεγόμενα ναρκωτικά. Ήταν το θέμα για το οποίο κατηγορήθηκε, κυνηγήθηκε και συκοφαντήθηκε το ρεμπέτικο τραγούδι. Όμως, όπως φαίνεται από την έρευνα στα αρχεία του Παναγιώτη Κουνάδη, εκτός από τους ρεμπέτες συνθέτες στιχουργούς και ένας σοβαρός αριθμός δημιουργών του ελαφρού τραγουδιού, της επιθεώρησης και της οπερέτας ασχολήθηκε και έγραψε τέτοιου περιεχομένου τραγούδια. Μ’ αυτές τις σκέψεις, κάναμε την πρόταση στο Φεστιβάλ Αθηνών για μια μουσικοθεατρική παράσταση όπου θα ακουστούν τραγούδια όλου του προηγούμενου αιώνα με αυτές τις θεματικές, η οποία έγινε αποδεκτή. Έτσι, στις 4 και 5 Ιουλίου, μέσα από πολλά γνωστά και άγνωστα ρεμπέτικα, θα ακουστούν για πρώτη φορά τραγούδια ελαφρά, τραγούδια από την επιθεώρηση και την οπερέτα, με μια επίλεκτη ομάδα ηθοποιών και τραγουδιστών.

[Info:] Όταν συμβεί στα πέριξ…: τραγούδια για «Τσίλιες... και μία νύχτες» Ένα μουσικό ταξίδι που ξεκινά στα τέλη του 19oυ αιώνα και φτάνει ώς τις μέρες μας. Τραγουδούν: Γιώργος Νταλάρας, Χρήστος Θηβαίος, Χαρά Κεφαλά, Νίνα Λοτσάρη, Θέμης Σερμιέ, Ασπασία Στρατηγού, Μπάμπης Τσέρτος, Μάρθα Φριντζήλα, Ταξιάρχης Χάνος. Συμμετέχει η Εστουδιαντίνα Νέας Ιωνίας Μαγνησίας. Ιδέα, καλλιτεχνική επιμέλεια, αρχειακό υλικό: Παναγιώτης Κουνάδης. Ωδείο Ηρώδου Αττικού | 4 & 5 Ιουλίου, ώρα 21:00. Εισιτήρια: 80€ (Διακεκριμένη), 60, 40, 30, 20€ ( Άνω Διάζωμα).

Φωτοραφία: Γιάννης Βελισσαρίδης

Εστουδιαντίνα. Ένα τραγούδι δεν είναι μόνο στίχος, δεν είναι μόνο μουσική, δεν είναι μόνο οι φωνές ή η φωνή αλλά και το χρώμα του το ηχητικό. Αυτά θα τηρηθούν με αυστηρότητα. Είναι το α και ω. Το έχουμε κάνει άλλωστε και στο παρελθόν, έχουμε κάνει πειράματα που έχουν πετύχει. Οι μουσικοί έχουν μοιραστεί κατά ομάδες. Υπάρχει η ομάδα των ελαφρών και η ομάδα των λαϊκών. Δεν είμαστε δογματικοί στο θέμα της απόδοσης των τραγουδιών αλλά δεν κάνουμε και αντιγραφή. Η μαγκιά σήμερα είναι να κάνουμε τεχνάσματα. Να είσαι μέσα στο χρώμα του τραγουδιού, μέσα στο ύφος, και παράλληλα να κάνεις ενορχηστρωτικές αναδομήσεις.

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 | 13

14 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 IΟΥΝΙΟΥ 2007

δεκαπενθήμερο 1. Η Ευρώπη της πρωτοπορίας Το γαλλικό σύνολο Ensemble intercontemporain, που ιδρύθηκε από τον Πιέρ Μπουλέζ, έκλεισε πρόσφατα τριάντα χρόνια. Με οξείς, κρουστούς τόνους καταφθάνει στην Αθήνα για μία συναυλία υπό τη μουσική διεύθυνση της Φινλανδής Σουζάνα Μάικι. Καλύπτοντας σχεδόν εκατό χρόνια μουσικής δημιουργίας, η συναυλία ξεκινά με δύο έργα υψηλής ενέργειας, γραμμένα σε στιγμές κρίσιμες, τόσο για τους δημιουργούς όσο και για την Ευρώπη: το πιανιστικό ντουέτο σε άσπρο και μαύρο του Ντεμπυσσύ (γραμμένο στα μισά του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου) και τη Σονάτα για δύο πιάνα και κρουστά του Ούγγρου πρωτοπόρου Μπέλα Μπάρτοκ (γραμμένη στην Αμερική, στα πρόθυρα του Β΄ Παγκόσμιου). Το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με ένα από τα πλέον προσιτά έργα του Πιερ Μπουλέζ μια «δευτερολογία» πάνω στο μουσικό υλικό του παλαιότερου έργου του, Incises. Σολίστ, ο διεθνής σαξοφωνίστας και συνθέτης Δημήτρης Βασιλάκης και οι Sébastien Vichard, Samuel Favre, Michel Cerutti, Hidéki Nagano, Michel Cerutti, Vincent Bauer, Frédérique Cambreling, Sandrine Chatron, Marianne Le Mentec. Πειραιώς 260, Χώρος Δ | 25 Ιουνίου www.ensembleinter.com

4. Παιδιά με παράδοση 509 ετών ! Η χορωδία, που ξεκίνησε με έξι παιδιά το 1498 (!) στην αυλή του αυτοκράτορα Μαξιμιλιανού Α΄, αριθμεί σήμερα 100 μέλη από 10 ως 14 χρόνων. Οι τέσσερις ομάδες της χορωδίας περιοδεύουν καθ΄ όλη τη διάρκεια του χρόνου πραγματοποιώντας 300 συναυλίες ετησίως. Συνεργάζεται με μαέστρους του διαμετρήματος ενός Πιερ Μπουλέζ, ενός Ζούμπιν Μέτα ή ενός Σέιζι Οζάουα. Η διασημότερη παιδική χορωδία του κόσμου έρχεται στην Αθήνα για να τραγουδήσει έργα Μότσαρτ, με μαέστρο τον Γκέραλντ Βιρτ, ο οποίος ξεκίνησε τη μουσική του εκπαίδευση στην ίδια χορωδία. Συμπράττει μαζί τους η εξίσου «δραστήρια» Ορχήστρα Δωματίου της Bιέννης και ο κορυφαίος Έλληνας φλαουτίστας Νίκος Νικόπουλος. Διευθύνει ο Τζέρναλντ Ουίρθ και συμμετέχει το χορωδιακό σύνολο Chorus Viennensis. Ωδείο Ηρώδου Αττικού | 24 Ιουνίου www.wsk.at

2. Στον παράδεισο των κρουστών Το σύνολο κρουστών ΤΥΠΑΝΑ δημιουργήθηκε πριν από τρία χρόνια. Την καλλιτεχνική επιμέλεια και διεύθυνση του συνόλου έχει ο κορυφαίος Έλληνας κρουστός Δημήτρης Δεσύλλας, που έχει συμπράξει με όλες τις Κρατικές Ορχήστρες της χώρας μας, έχει διακριθεί διεθνώς για τις συνεργασίες του με γνωστούς σκηνοθέτες και χορογράφους, έχει κάνει πολλές ηχογραφήσεις, και έχει κατασκευάσει ένα από τα μοναδικά όργανα SIXXEN στον κόσμο. Το έργο Drumming του Ράιχ θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά σε ολοκληρωμένη μορφή στην Ελλάδα. «Επιτυχία είναι η συνύπαρξη με σκοπό τη γνώση και φυσικά η χαρά για το ότι βρισκόμαστε στον παράδεισο των κρουστών», δηλώνει ο Δημήτρης Δεσύλλας. Πειραιώς 260, Χώρος Δ | 29 Ιουνίου

5. αστρωνκατοιδανυκτερωνομήγυριν Το σύνολο dissonArt από τη Θεσσαλονίκη ιδρύθηκε το 2005. Στο ρεπερτόριό τους περιλαμβάνονται έργα που έχουν αφήσει το στίγμα τους στην ιστορία της μουσικής του 20ού αιώνα, αλλά και πρώτες εκτελέσεις έργων της πιο σύγχρονης μουσικής δημιουργίας. Το έργο του Ξενάκη ρηξικέλευθο, με ευρεία επιρροή, αντιμετώπισε τη μουσική ως συγκεκριμένη αποκρυστάλλωση παγκόσμιων αρχών, αξιοποιώντας ενίοτε αφηρημένα μέσα, όπως οι φυσικοί νόμοι ή τα μαθηματικά. Η μουσική του Γιάννη Χρήστου από την άλλη είναι εμποτισμένη με την φιλοσοφική του διάθεση και την ενασχόληση του με τις ανατολικές θρησκείες και γενικότερα με την μεταφυσική. Το πρόγραμμα συμπληρώνεται με έργα του Γάλλου Γρισέ - πρωτοπόρου της λεγόμενης «φασματικής» μουσικής, η οποία αναζήτησε συνειδητά τις δομές της στις ιδιότητες του ίδιου του ήχου - και του Ελβετού Μπιτ Φάρερ, που εκτελεί και χρέη μουσικού διευθυντή της συναυλίας. Θα παρουσιαστούν έργα των: Πλεκτό του Ξενάκη Άρια του Φάρερ Περίοδοι του Γκρισέ Αναπαράστασις Ι (αστρωνκατοιδανυκτερωνομήγυριν) του Γιάννη Χρήστου Πειραιώς 260, Χώρος Δ | 30 Ιουνίου

6 . Μυστήριο, μελαγχολία - και μια δύναμη χωρίς όρια Μια βραδιά με αφροαμερικάνικα γκόσπελ και καβαλί που αφυπνίζει μεταφυσικές και μυστικιστικές ανησυχίες. Πρόκειται για έναν συγκερασμό του ετερόδοξου Ισλάμ, που έχει ρίζες τόσο στις θρησκευτικές τελετουργίες της Ινδίας όσο και στον ανατολίτικο μυστικισμό και του αφροαμερικάνικου χριστιανισμού με τις πολυποίκιλες καταγωγές του. Η συνομιλία αυτή ανάμεσα σε διαφορετικούς πολιτισμούς, φωνητικές πρακτικές και τελετουργίες εκπροσωπείται στη μεν μουσική καβαλί από την ερμηνευτική εκφραστικότητα του Φαϊζ Αλί Φαϊζ – τον γνωρίσαμε πέρυσι στη συνάντηση καβαλί φλαμένκο – στα δε αφροαμερικάνικα γκόσπελ από τη συνθέτρια, ιστορικό και τραγουδίστρια Μπερνίς Τζόνσον Ρίγκον και το σύνολο Sacred Sound Ensemble. Μοιράζονται στη σκηνή κάτι περισσότερο από την κοινή καταγωγή της μουσικής που υπηρετούν, μια δύναμη χωρίς όρια, πολύ κοντινή στην έκσταση. Καλούν το κοινό σε μια εμπειρία του ανείπωτου, σε ένα ταξίδι όπου συμμετέχει ολόκληρο το σώμα και η φυσική δύναμη του ήχου. Ωδείο Ηρώδου Αττικού | 2 Ιουλίου

3. Πολυστυλιστική δεξιοτεχνία Το κορυφαίο συγκρότημα μουσικής δωματίου στην Ελλάδα, το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο, ανεβαίνει στη σκηνή της Πειραιώς 260 για μία συναυλία. Η συναυλία ανοίγει με το Ainsi la nuit που αποτελεί για πολλούς το σπουδαιότερο κομμάτι μουσικής δωματίου του Ντιτιγιέ, ενός από τους πιο αγαπημένους μουσικούς που ανέδειξε η Γαλλία τον 20ό αιώνα, ο οποίος παραμένει ενεργός παρά τα 91 του χρόνια. Ακολουθούν το πολυστυλιστικό έργο του Σνίτκε, από τις σημαντικότερες μορφές της ρωσικής μουσικής του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, και το κουαρτέτο του πολυβραβευμένου Γιώργου Τσοντάκη εμπνευσμένο από τον παλαιότερο γνωστό ύμνο στην Παναγία. Τα μέλη του Νέου Ελληνικού Κουαρτέτου είναι: Γιώργος Δεμερτζής, βιολί α΄, Δημήτρης Χανδράκης, βιολί β΄, Αγγέλα Γιαννάκη, βιόλα, Άγγελος Λιακάκης, βιολοντσέλο. Πειραιώς 260, Χώρος Δ | 26 Ιουνίου

7. Η μουσική πρωτοπορία και ο «τρομερός μαέστρος» από τη Ρωσία I. Η συγκινησιακή φόρτιση φαίνεται να είναι το κλειδί του προγράμματος της πρώτης αθηναϊκής εμφάνισης των συνόλων Musica Aeterna και New Siberian Singers, που ίδρυσε στο Νοβοσιμπίρσκ ο τριανταπεντάχρονος Θεόδωρος Κουρεντζής. Λίγα πράγματα χρειάζεται να ειπωθούν για την τελευταία συμφωνία του Τσαϊκόφσκι, ένα από τα πιο γνωστά και αγαπητά έργα του ρομαντισμού. Εξίσου πυκνό σε εκφραστικότητα, το Στυξ του γεωργιανού Καντσέλι συγκαταλέγεται στα πλέον φημισμένα μουσικά κομμάτια της τελευταίας δεκαετίας. Ανάμεσα στην ορχήστρα και τη χορωδία (και, συμβολικά, ανάμεσα στους κόσμους των ζωντανών και των νεκρών) «μεσολαβεί» η βιόλα του σπουδαίου Γιούρι Μπασμέτ, για τον οποίο γράφτηκε το έργο. Σολίστ ο Γιούρι Μπασμέτ στη βιόλα υπό τη μουσική διεύθυνση του Θεόδωρου Κουρεντζή, «μαέστρου της χρονιάς» από τον ρωσικό Τύπο για το 2005. Θα ακουστούν τα έργα: •Στυξ για βιόλα, χορωδία και ορχήστρα του Γκίγια Καντσέλι •Συμφωνία αρ. 6 Παθητική του Πιότρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα Φίλων της Μουσικής | 27 Ιουνίου www.yuribashmet.com II. Όσο και αν το Διδώ και Αινείας του Χένρι Πάρσελ δεν γράφτηκε τον 20ό αιώνα, παραμένει ένα από τα πιο συναρπαστικά μοντέρνα έργα του ευρωπαϊκού ρεπερτορίου, μια αέναη ερεθιστική σύντηξη μουσικής και δράματος. Ο Θεόδωρος Κουρεντζής, «τρομερό παιδί» της μουσικής διεύθυνσης στη Ρωσία, φέρνει και στην Αθήνα την πολυσυζητημένη «κοντσερτάντε» ερμηνεία του, συνοδευόμενη από δυο πιο πρόσφατα έργα εξίσου μεγάλης έντασης: το περυσινό, ιδιότυπο σχεδόν industrial ηχοτοπίο Lacrimosa του τριάντα ενός ετών Κουρλιάντσκι, νικητή του διαγωνισμού Gaudeamus για το 2003, και το συγκινητικό αφιέρωμα του Σκέλσι, Pranam I (μιας από τις ιδιαίτερες μορφές της ιταλικής μουσικής του 20ού αιώνα) στον απροσδόκητο χαμό του «δικού μας» Γιάννη και της Σοφίας Χρήστου. Στη διεύθυνση της χορωδίας ο Βιατσεσλάβ Ποντιέλσκι. Πειραιώς 260, Χώρος Δ | 28 Ιουνίου

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 | 15

1. Το Ensemble intercontemporain ιδρύθηκε από τον Πιερ Μπουλέζ. 5. Ο Ξενάκης και ο Χρήστου είναι η δουλειά τους.

3. Γιώργος Δεμερτζής, Αγγέλα Γιαννάκη, Δημήτρης Χανδράκης και Άγγελος Λιακάκης.

2. Ο Δημήτρης Δεσύλλας (κέντρο) και οι «κρουστοί» του.

7. Ο Θεόδωρος Κουρεντζής είναι ιδρυτής των συνόλων Musica Aeterna και New Siberian Singers.

6. Ο Φαΐζ Αλί Φαΐζ, βιρτουόζος του αφροαμερικανικού καβαλί.

Φωτογραφία: Lukas Beck

4. Η παιδική χορωδία της Βιέννης.

Φωτογραφία: Γιώργης Γερόλυμπος

Φωτογραφία: Aymeric Warme-Janville

δεκαπενθήμερο

16 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 IΟΥΝΙΟΥ 2007

[Info:]

Η παράδοση του Βερολίνου καθορίζει την ανάγνωση του τσεχοφικού Ιβάνοφ, σκηνοθετημένη από τον Βούλγαρο Ντιμίτερ Γκότσεφ.

Τσέχοφ τραγικός, Τσέχοφ κωμικός Volksbühne Am Rosa-Luxemburg-Platz, Ιβάνοφ του Άντον Τσέχοφ, Μία βερολινέζικη ανάγνωση ενός έργου του μοντέρνου ευρωπαϊκού δράματος παρουσιάζει αυτή τη φορά η Volksbühne - το δεύτερο από τα τρία έργα που παρουσιάζει φέτος στην Αθήνα. Παραμερίζοντας το λυρισμό, τα ημιτόνια και την καθημερινότητα με το σαμοβάρι οι θεατές θα ανακαλύψουν μέσα από το διφορούμενο των λέξεων και των σιωπών τις υπαρξιακές διαστάσεις μιας δραματουργίας που εξισορροπεί το τραγικό και το κωμικό ως δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Ο Ιβάνοφ του βετεράνου σκηνοθέτη Ντιμίτερ Γκότσεφ εστιάζει στην υπαρξιακή απόγνωση του ήρωα και υπογραμμίζει με χιούμορ και σαρκασμό το διχασμό του Ρώσου διανοούμενου ανάμεσα στην επιθυμία του για δράση και στην απραξία. Η κοινωνική ζωή μετατρέπεται σε τσίρκο και καλύπτεται από ένα πέπλο ομίχλης. Η παράσταση του βούλγαρου σκηνοθέτη απέσπασε από το περιοδικό Theater Heute τους τίτλους της καλύτερης σκηνοθεσίας και σκηνογραφίας για το2005. Πειραιώς 260, Χώρος Η | 27 & 28 Ιουνίου www.volksbuehne-berlin.de

Η κολεκτίβα του ελληνικού χορού είναι εδώ... Η sinequanon, η κολλεκτίβα του ελληνικού χορού με μερικούς από τους καλύτερους χορευτές, συνεχίζει να πειραματίζεται αλλάζοντας κατευθύνσεις (αλλά όχι τις βασικές) και υπερασπίζονται την ουτοπία της δημιουργίας μέσα σε ένα πνεύμα ελευθερίας. Φέτος, επανέρχεται δριμύτερη με την καινούργια της δημιουργία που φέρει τον εύγλωττο τίτλο Χόμο χαμένο χαμίνι. Με εργαλείο το σώμα και την κίνηση θέτουν επί σκηνής βασανιστικά ερωτήματα για την καταστροφή της φύσης αλλά και, καθώς λένε, «για την προϊούσα παρακμή των αισθήσεων». Μότο τους, μια φράση του Πικιώνη: «η στασιμότητα της ευαισθησίας είναι απονέκρωση». Στήνουν γέφυρα μεταξύ σωματικότητας και στοχασμού, αυτοσαρκάζονται και παίζουν. Χορεύουν: Κική Μπάκα, Ερμής Μαλκότσης, Σταυρούλα Σιάμου, Έντυ Λάμε, Καμίλο Μπεντανκόρ, Δημήτρης Σωτηρίου, Μπέτυ Δραμισιώτη. Πειραιώς 260, Χώρος Η |4 & 5 Ιουλίου

Ο χορός στη σκηνή «Δεν ξέρω αν είναι κοντινή, αλλά θα ’ρθει μια μέρα που κάποιος θα μας βοηθήσει να αποκαταστήσουμε αυτό που το θέατρο έχει χάσει : ο χορός θα εμφανιστεί ξανά στη σκηνή». Αυτά έλεγε ο Μέγιερχολντ το 1910, αυτό είναι το μότο της ομάδας 3L -Logi Ludi Loci (Βίκτωρ Αρδίττης, Μαρία Ευσταθιάδη, Σίσσυ Παπαθανασίου, Χρύσα Προκοπάκη, Πέτρος Σεβαστίκογλου), που προτείνει σε πρώτη σκηνική ανάγνωση έξι ευρωπαϊκά θεατρικά έργα με άξονα τη «χορικότητα». Ο όρος «χορικότητα» αναφέρεται στην παρουσία με ποικίλους τρόπους ενός νέου χορού στη θεατρική γραφή, δραματική και σκηνική, κυρίως, την τελευταία εικοσαετία. Η τάση αυτή φέρνει στο προσκήνιο το αίτημα της κατάκτησης κάποιων μορφών συλλογικότητας μέσα στην ερημία των μοναχικών διαδρομών. Τα έργα παρουσιάζονται δύο ανά ημέρα και είναι τα εξής: •Howard Barker, 13 Αντικείμενα -Σπουδές υποδούλωσης (2003). Μετάφραση Σ. Βελέντζας, σκηνοθ. Δ. Λιγνάδης • Rodrigo Garcia, Είστε όλοι σας καθάρματα (2002). Μετάφραση Κατερίνα Σπάθη, σκηνοθεσία Δαμ. Κωνσταντινίδης • Rainald Goetz, Jeff Koons (1998). Μετάφραση Γιάννης Καλιφατίδης, σκηνοθεσία Θοδωρής Αμπαζής Koffi Khawule, Misterioso-119 (2005), Μετάφραση Μαρία Ευσταθιάδη, σκηνοθεσία Έφη Θεοδώρου • Fausto Paravidino, Νεκρή φύση σε χαντάκι (2002). Μετάφραση Ανταίος Χρυσοστομίδης, σκηνοθ. Μαριτίνα Πάσσαρη • Ιβάν Βιριπάεβ, Οξυγόνο (2003), Μετάφραση Αθηνά Παραπονιάρη, σκηνοθεσία: Μαρία-Λουίζα Παπαδοπούλου Το Σχολείον, Χώρος Β | 1 - 3 Ιουλίου

Cruda. Vuelta y vuelta. Al punto. Chamuscada Πειραιώς 260, Χώρος Η | 20 - 22 Ιουνίου --Ομάδα χορού amorphy.org Fwd: See you in Walhalla Πειραιώς 260, Χώρος Δ | 2 & 3 Ιουλίου www.amorphy.org --Όταν συμβεί στα πέριξ… Τραγούδια για «Τσίλιες... και μία νύχτες» Ερμηνεύουν: Γιώργος Νταλάρας, Χρήστος Θηβαίος, Χαρά Κεφαλά, Νίνα Λοτσάρη, Θέμης Σερμιέ, Ασπασία Στρατηγού, Μπάμπης Τσέρτος, Μάρθα Φριντζήλα, Ταξιάρχης Χάνος Συμμετέχει η Εστουδιαντίνα Νέας Ιωνίας Μαγνησίας Ιδέα – Καλλιτεχνική επιμέλεια – Αρχειακό υλικό: Παναγιώτης Κουνάδης Ωδείο Ηρώδου Αττικού | 4 & 5 Ιουλίου --Θέατρο Νέων Χορεύοντας με τα χρώματα Το Σχολείον, Χώρος Β | 25 - 26 Ιουνίου www.theatroneon.com --Σεμινάριο Χορού Μουσείο Μπενάκη, Κτίριο Οδού Πειραιώς | 2 - 7 Ιουλίου www.benaki.gr --Volksbühne Am Rosa-Luxemburg-Platz Die Fruchtfliege Πειραιώς 260, Χώρος Δ | 21 - 23 Ιουνίου --Σωτήρη Δημητρίου, Τους τα λέει ο Θεός Το Σχολείον, Χώρος Α | 20 - 23 Ιουνίου Διασκευή - σκηνοθεσία: Νίκος Αρβανίτης Οι θεατές της παράστασης θα έχουν την ευκαιρία να επισκεφθούν και την έκθεση φωτογραφίας του Νίκου Οικονομόπουλου στον ίδιο χώρο. --Εκπαιδευτικά σεμινάρια Devised Theatre – Θέατρο της επινόησης Σωματικό Θέατρο, διδάσκει ο Marcello Magni Το Σχολείον, Χώρος Α | 2 - 9 Ιουλίου Σε αυτό το δωμάτιο, τώρα, διδάσκει η Cathy Naden Το Σχολείον, Χώρος Α | 25 Ιουνίου - 1 Ιουλίου --Θέατρο Νέων Δημήτρη Σεϊτάνη, Ιταλικοί κήποι Το Σχολείον, Χώρος Β | 22 Ιουνίου - (18:00), 23-24 Ιουνίου - (12:00,18:00) www.theatroneon.com --Εθνικό Μπαλέτο της Κίνας Ζανγκ Γιμού, Σήκωσε τα κόκκινα φανάρια Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη | 20 - 22 Ιουνίου --Συναυλία με τη Wilbi Πειραιώς 260, Χώρος Δ | 27 Ιουνίου, ώρα 23.30 www.wilbi.it --The Forsythe Company City of Abstracts Eγκατάσταση του Ουίλλιαμ Φόρσαϊθ Η εγκατάσταση θα πραγματοποιηθεί και στο σταθμό ΗΣΑΠ, στο Θησείο Πειραιώς 260 | 22 Ιουνίου - 14 Ιουλίου www.theforsythecompany.de --Μπαλέτο της Όπερας της Λυόν Limb’s Theorem Χορογραφία – Κοστούμια: Ούιλλιαμ Φόρσαϊθ Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη | 27 & 28 Ιουνίου www.opera-lyon.com --Η νέα ΣΚΗΝΗ Σοφοκλή, Αντιγόνη Σε μετάφραση Νίκου Παναγιωτόπουλου και σκηνοθεσία Λευτέρη Βογιατζή Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου | 29 & 30 Ιουνίου --Θέατρο του Ήλιου - Αριάν Μνουσκίν Οι Εφήμεροι Ολυμπ. Κλειστό Γυμναστήριο Φαλήρου | 22, 27 & 29 Ιουνίου 23, 24, 30 Ιουνίου & 1 Ιουλίου www.theatre-du-soleil.fr --Γκαλά-Αφιέρωμα στη Μαρία Κάλλας Κρατική Ορχήστρα Αθηνών Ζορζ Μπιζέ, Κάρμεν Ωδείο Ηρώδου Αττικού | 1 Ιουλίου www.callas.it --Heiner Müller, Κουαρτέτο Σκηνοθεσία, σκηνογραφία, φωτισμοί: Μπομπ Ουίλσον Εθνική Λυρική Σκηνή, Θέατρο Ολυμπία | 2 - 4 & 6 - 8 Ιουλίου www.isabellehuppert.com www.robertwilson.com --Sylvie Guillem & Akram Khan Sacred Monsters Ωδείο Ηρώδου Αττικού | 29 & 30 Ιουνίου www.akramkhancompany.net

χορός

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 | 17

Ουίλιαμ Φόρσαϊθ

ΒΓΑΙΝΟΝΤΑΣ ΑΠ’ ΤΑ ΟΡΙΑ Σκηνή από το Limb’s Theorem, όπως παρουσιάζεται από το Μπαλέτο της Όπερας της Λιόν.

Υπερβαίνοντας τα όρια του ανθρώπινου σώματος Δύο έργα από την περίοδο της Φραγκφούρτης, δύο παραγωγές της Forsythe Company και μία εγκατάσταση περιλαμβάνονται στο Αφιέρωμα στον Ουίλιαμ Φόρσαϊθ. Από τον Παναγιώτη Κούστα

«Με ιντριγκάρουν οι δυνατότητες του ανθρώπινου σώματος. Συνεχίζω να δοκιμάζω τα όρια της σημασίας της λέξης: χορογραφία». Ποιος είναι στην πραγματικότητα πίσω από την αχλύ του μύθου του αυτός ο καλλιτέχνης, που ομολογεί ότι η καλλιτεχνική τελείωσή του βρίσκεται στην υπέρβαση των άκρων; Και γιατί απολαμβάνει το σεβασμό και το θαυμασμό όλων όσοι κινούνται στους χώρους της καλλιτεχνικής και, ευρύτερα, της πνευματικής πρωτοπορίας; Γεννημένος στις 30 Δεκεμβρίου του 1949 στην παγκόσμια πρωτεύουσα του χορού, τη Νέα Υόρκη, ο πολυβραβευμένος Ουίλιαμ Φόρσαϊθ αποτελεί όχι μόνο ζώντα αλλά και εν δράσει μύθο του σύγχρονου χορού. Εκδήλωσε σε μικρή ηλικία το ενδιαφέρον του για το σύγχρονο χορό, τη ροκ μουσική και το musical comedy. Σπούδασε χορό στο Joffrey Ballet School και στο School of American Ballet. Δούλεψε με διάφορα σύνολα χορού στις ΗΠΑ, μέχρι να «μετοικήσει» το 1973 στην Ευρώπη για να εργαστεί αρχικά ως χορευτής και έπειτα ως χορογράφος του Stuttgart Ballet. Παράλληλα, εργάστηκε με πρωτοποριακά σύνολα χορού τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ. Το 1980 τερμάτισε τη συνεργασία του με το Stuttgart Ballet αναζητώντας περισσότερη ανεξαρτησία. Δούλεψε με κάποια από τα σημαντικότερα σχήματα, συμπεριλαμβανομένου του Nederlands Dans Theater. Στο πρώτο στάδιο της καριέρας του θεωρήθηκε σωτή-

ρας του μπαλέτου. Στοιχεία όπως η ακριβής κομψότητα του κινησιολογικού του ύφους ή το περίπλοκο των συνδυασμών του εκλήφθηκαν ότι θα οδηγούσαν το μπαλέτο στον 21ο αιώνα. Επανακαθόρισε την πρόσληψη του μπαλέτου και ανέτρεψε την προηγούμενή του ταύτιση με το κλασικό ρεπερτόριο. Τα έργα που παρήγαγε ιντρίγκαραν και αρκετές φορές σκανδάλισαν το κοινό. Το όνομα του Φόρσαϊθ συνδέθηκε επί μια εικοσαετία (1984 - 2004) με το Μπαλέτο της Φραγκφούρτης. Κατά τη διάρκεια αυτού του διαστήματος, δημιούργησε νεοκλασικά έργα τα οποία καταγράφηκαν στην ιστορία. Σήμερα, έχουν ενσωματωθεί στο ρεπερτόριο των σημαντικότερων συνόλων χορού του κόσμου.

Μια άλλη σχολή της Φραγκφούρτης Τα έργα αυτής της περιόδου που παρουσιάζονται στο Φεστιβάλ Αθηνών είναι το τρίπτυχο Limb’s Thorem [Limb’s I - Enemy in the figure - Limb’s II] (1990), το οποίο θα παρουσιαστεί από το Μπαλέτο της Όπερας της Λιόν και το Impressing the Czar (εκδοχή του 2005) το οποίο επεξεργάστηκε εκ νέου αποκλειστικά για το Βασιλικό Μπαλέτο της Φλάνδρας (πρώτη εκδοχή: 1988). Και στις δύο αυτές παραγωγές εντοπίζονται χαρακτηριστικά στοιχεία της χορογραφικής ιδιοσυγκρασίας του Φόρσαϊθ. Οι κλασικοί κανόνες απορρίπτονται ή χρησιμοποιούνται για να αποδομηθούν. Η κίνηση, ο χώρος, ο

Γιάννης Μανταφούνης: «Μοναδική εμπειρία, αφορμή για τη δική μου εξέλιξη» Ο χορογράφος και χορευτής Γιάννης Μανταφούνης, που τα τελευταία χρόνια συνεργάζεται με τη Forsythe Company (μάλιστα συμμετέχει σε δυο από τις παραγωγές της που θα παρουσιαστούν στην Αθήνα), έχει την ευτυχία να ζει και να εργάζεται κοντά σε αυτόν τον ζώντα και εν ενεργεία μύθο του παγκόσμιου χορού. Ζητήσαμε να μας περιγράψει την εμπειρία του από αυτή τη συνύπαρξη: «Πάντα ήθελα να ήμουν στην ομάδα του Φόρσαϊθ και η εμπειρία είναι μοναδική για μένα. Προπαντός, όμως, βρίσκω ιδιαίτερη την ποιότητα και την κατεύθυνση της δουλειάς της Forsythe Company και αυτό με βοηθά στην προσωπική και ερμηνευτική μου εξέλιξή. Όσο για το θέμα του μύθου, νομίζω ότι όλα απομυθοποιούνται όταν φτάσεις να αποτελείς τμήμα τους. Αυτό που βλέπω πρώτα, είναι ο άνθρωπος Φόρσαϊθ».

ήχος, το φως επαναπροσεγγίζονται με έναν ευφυή τρόπο εκπλήσσοντας και προκαλώντας το θεατή να ξαναδεί όλες τις γνώσεις και όλες τις προκαταλήψεις που είχε για το μπαλέτο. Την «περίοδο της Φραγκφούρτης» πρωτοεμφανίζονται οι προβληματισμοί του σχετικά με την ενσωμάτωση των νέων μέσων στις παραστάσεις χορού. Το 1995 ανέπτυξε το λογισμικό Improvisation Technologies: A Tool for the Analytical Dance Eye, επανεφευρίσκοντας τη διαδικασία της διδασκαλίας της κίνησης και δημιουργώντας νέα πεδία για την ανάπτυξη της χορογραφίας.

III), αντλεί έμπνευση από πίνακα του Lucas Cranach the Elder (1472-1553) για να σχολιάσει την αμερικανική επέμβαση στο Ιράκ. Δημιουργεί εικόνες σύγκρουσης και πολέμου, εντέλει αρθρώνει πολιτικό λόγο. •Η διαδραστική εγκατάσταση City of Abstracts (2003) – η οποία «τρέχει» παράλληλα με την παρουσίαση των τεσσάρων έργων – δίνει στους φεστιβαλιστές μια μοναδική ευκαιρία να επεκτείνουν το φάσμα της αισθητηριακής τους εμπειρίας. Καθιστάμενοι μέτοχοι της χορογραφίας βιώνουν μια εμπειρία αποσταθεροποίησης και επανοικειοποίησης του σώματος. ¢

Όταν η παράσταση μιλάει πολιτικά Όταν το 2004 η λαμπρή πορεία που διέγραψε το Μπαλέτο της Φραγκφούρτης έφτασε σε ένα τέλος, ίδρυσε τη Forsythe Company. Το Three Atmospheric Studies και το Heterotopia (2006), που θα παρουσιαστούν στο πλαίσιο του Αφιερώματος, μαρτυρούν μια αλλαγή εποχής. Επιδίδεται σε ένα κολάζ κίνησης, εικόνας, ήχου, απαγγελίας. Τα έργα του βρίσκονται στο σημείο συνάντησης του θεάτρου, του χορού, της performance, των εγκαταστάσεων. Στην performance installation Heterotopia, βασιζόμενος στην απλή διαπίστωση ότι κάθε κίνηση αποτελεί μια επέμβαση στο χώρο, επιτρέπει την απρόβλεπτη δράση εντός ενός διαμορφωμένου περιβάλλοντος. Στο τρίπτυχο Three Atmospheric Studies (τα δύο πρώτα μέρη τιτλοφορούνται Clouds after Cranach, ενώ το τρίτο μέρος φέρει τον τίτλο Study

[Info:] Αφιέρωμα στον Ουίλιαμ Φόρσαϊθ • Μπαλέτο της Όπερας της Λιόν, Limb’s Thorem [Μέρος Α’: Limb’s I. Μέρος Β’: Enemy in the figure. Μέρος Γ’: Limb’s II. Χορογραφία - κοστούμια: William Forsythe, μουσική: Thom Willems. Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη), στις 27 και 28 Ιουνίου. Τιμές εισιτηρίων: Διακ. 60, Α’ 40, Β’ 30, Γ’ 20, μειωμένο 10 ευρώ. • Οι παραστάσεις της Forsythe Company έχουν προγραμματιστεί για ημερομηνίες του Ιουλίου. Σχετικά, στο επόμενο. • Εγκατάσταση του Ουίλιαμ Φόρσαϊθ, City of Abstracts. Ανάπτυξη λογισμικού - βίντεο: Philip Bubmann, διεύθυνση παραγωγής: Julian Gabriel Richter. Πειραιώς 260 & Σταθμός ΗΣΑΠ Θησείο, 22 Ιουνίου - 14 Ιουλίου, 21:00 - 01:00. Τιμές εισιτηρίων: 25 και 15 (μειωμένο) ευρώ.

συνέντευξη

18 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 IΟΥΝΙΟΥ 2007

Wilbi

ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΕΝΟΣ ΓΑΤΟΥ Έπαιζε σε ένα μαγαζί με καλύτερο ακροατή ένα γάτο. Τη λάτρεψε, τον λάτρεψε και στο τέλος πήρε το όνομά του.

Στα θολά νερά του συναισθήματος Οι ήχοι της μουσικής της παράγονται από ένα μεταλλικό φόρεμα που έχει κατασκευάσει η ίδια και λειτουργεί σαν ιδιότυπο μουσικό όργανο. Η ιταλίδα Wilbi, κατά κόσμον Σιμόνα Κάτσαρι, έρχεται στο Ελληνικό Φεστιβάλ στις 27 Ιουνίου για να συστηθεί για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό με την περφόρμανς Perspective. «Είμαι πολύ περίεργη γι’ αυτή τη γνωριμία», λέει η ίδια. Τι άλλο έχει να μας πει; Από τον Περικλή Δημητρολόπουλο | Φωτογραφίες: Claudia Riva

Μιλώντας με τη Wilbi καταλαβαίνεις από την πρώτη στιγμή της συζήτησης ότι αποστρέφεται τις απόλυτες αλήθειες και τις βεβαιότητες. Και αυτή η αίσθηση ενισχύεται όταν μιλάει για τη μουσική της. Την ενδιαφέρει η μουσική πρωτοπορία ως πειραματισμός και έρευνα, προτιμά τον δύσκολο δρόμο της προσωπικής ερμηνείας από την ευκολία της διαδρομής σε γνωστές φόρμες. Με τα τραγούδια της, μερικά από τα οποία θα ερμηνεύσει στο δεύτερο μέρος της περφόρμανς της στην Πειραιώς 260, βουτάει στα θολά νερά των συναισθημάτων. Επειδή θα είστε τόσο περίεργοι για να τη γνωρίσετε, όσο είναι και η ίδια, ορίστε ένα μίνι βιογραφικό: Έχει πάρει το όνομά της από ένα γάτο, έχει κάνει κλασικές σπουδές στη μουσική και όταν είδε τον εαυτό της στην ταινία του Τζουζέπε Μπερτολούτσι Segni Particolari ξέσπασε σε κλάματα! Όταν, πάντως, μιλήσαμε μαζί αφήσαμε το συναίισθημα κατά μέρος. Βάλαμε μπροστά τη λογική – και λογικά μιλώντας,

προσωπικά, μου διαλύθηκε ένας μύθος, ότι η Wilbi είναι μια εξτρεμίστρια της μουσικής. Όχι, λοιπόν, δεν είναι εξτρεμίστρια. Η Wilbi είναι cool. Διαβάστε τη συνομιλία μας και καταλάβετε γιατί: - Αλήθεια, το Wilbi από πού βγαίνει; - Α, είναι μια παράξενη ιστορία. Πριν από πολλά χρόνια στη Φαέντσα έπαιζα σε ένα μαγαζί. Κάθε φορά που ανέβαινα στη σκηνή ένας γάτος καθόταν πίσω μου και δεν έφευγε μέχρι να σταματήσω να παίζω και να τραγουδάω. Τον έλεγαν Wilbi και σιγά σιγά κόλλησε και σε μένα. Μετά σκέφτηκα να το κρατήσω. Ήταν σαν φόρος τιμής σε έναν πολύ φανατικό θαυμαστή μου. - Πώς θα περιέγραφες την περφόρμανς Perspective που θα παρουσιάσεις σε μερικές μέρες στο Φεστιβάλ; - Θα έλεγα ότι είναι μια έρευνα πάνω στην ηλεκτρονική μουσική με όργανα που δεν είναι συμβατικά. Ο ήχος παράγεται από ένα μεταλλικό φόρεμα που φοράω, πρόκειται

δηλαδή για ένα κάπως ιδιαίτερο μουσικό όργανο. Αυτό που προσπαθώ να κάνω είναι να έχω ηχητικό αποτέλεσμα από φτωχά υλικά, όπως ας πούμε η λαμαρίνα. Τελικά βγαίνει ένας ήχος που μοιάζει πολύ στον ψηφιακό. - Τα παραδοσιακά στοιχεία τι θέση έχουν στους πειραματισμούς σου; - Καταλαμβάνουν σημαντική θέση και δεν θα μπορούσαν να μην υπάρχουν γιατί έχω κάνει κλασικές σπουδές. Δεν προσπάθησα ποτέ να απαλλαγώ από τα συμβατικά μουσικά στοιχεία. Αυτό που προσπαθώ να κάνω είναι να ακολουθήσω έναν παράλληλο δρόμο, ένα δρόμο έρευνας στην ηλεκτρονική μουσική. Θεωρώ όμως πολύ βασικό εργαλείο τις κλασικές σπουδές.

Μελετώντας το σκελετό του ήχου - Τι θεωρείς πρωτοπορία στη μουσική; - Είναι σαν να επιχειρείς να μελετήσεις το σκελετό του ήχου. Πειραματίζεσαι, ερευνάς και εκφράζεσαι. Όμως, το σημαντικό στοιχείο στη

συνέντευξη

μουσική πρωτοπορία δεν είναι το μήνυμα που πιθανόν θέλεις να δώσεις, αλλά η έρευνα. - Γιατί θα πρότεινες σε κάποιον να ακούσει ηλεκτρονική μουσική; - Γιατί είναι ένα μουσικό είδος που εμπεριέχει όλα τα είδη της μουσικής. Στην ηλεκτρονική μουσική μάς οδήγησε η εξέλιξη της τεχνολογίας και, πλέον, ως είδος, το υπηρετούν πολύ μεγάλοι συνθέτες. Η ηλεκτρονική μουσική μάς έκανε να καταλάβουμε ότι μπορούμε να «ντύσουμε» έναν ήχο με χίλιους τρόπους. - Τι σε κάνει να βαριέσαι στην τέχνη; Η επανάληψη, τα πράγματα που βλέπεις και ξαναβλέπεις. Δυστυχώς αντιγράφουμε αντί να προσπαθήσουμε να πάμε πιο πέρα και να δώσουμε τη δική μας ερμηνεία. Αυτό το βρίσκω πολύ πληκτικό. Βλέπω πράγματα που τους λείπει η ψυχή, σαν να είναι φτηνά αντίγραφα ενός καλού και πετυχημένου πίνακα. - Θα σε ενδιέφερε εξίσου να πειραματιστείς και με άλλα είδη τέχνης; - Είχα μια μικρή και θα έλεγα εξαιρετική εμπειρία. Έπαιξα τον εαυτό μου στο μιούζικαλ Segni Particolari του Τζουζέπε Μπερτολούτσι, το οποίο παρουσιάστηκε στη Μόστρα, στο κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Βενετίας. Ήταν μια πολύ ωραία συνεργασία με έναν μεγάλο σκηνοθέτη. Συμμετείχα επίσης στο σάουντρακ με δυο τραγούδια μου. - Πώς αντέδρασες όταν είδες τον εαυτό σου στη μεγάλη οθόνη; - Έβαλα τα κλάματα! Ήταν σαν ένα χαστούκι έντονης συγκίνησης. - Πόσο σημαντική είναι η σχέση σου με το κοινό;

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 | 19

- Πάρα πολύ. Είναι μια πρόκληση γιατί δεν ξέρεις ποιον έχεις απέναντί σου. Συνήθως παρατηρώ τους ανθρώπους που παρακολουθούν τις παραστάσεις μου γιατί θέλω να ξέρω ποιον έχω απέναντί μου. Όταν ανεβαίνω στη σκηνή δεν πιστεύω ότι μπαίνω σε μια γυάλα. Δεν αισθάνομαι εκτεθειμένη και απομονωμένη. Σέβομαι πολύ αυτό που λέμε «κοινό», τους ανθρώπους που έχω απέναντί μου.

«Μιλώ για συναισθήματα, για στιγμές» - Στην Αθήνα θα παρουσιάσεις και κάποια τραγούδια σου. Για τι πράγμα μιλούν οι στίχοι σου; - Για συναισθήματα, για στιγμές. Δεν διηγούμαι ιστορίες, όπως κάνουν συνήθως οι τραγουδοποιοί. Με ενδιαφέρει το συναίσθημα, θέλω να δημιουργώ εικόνες. Ο άνεμος που χαϊδεύει ένα πρόσωπο, είναι μια δυνατή εικόνα για μένα. Στο κέντρο του δικού μου σύμπαντος βρίσκεται ό,τι αισθάνεται ο άνθρωπος. - Για ποιο πράγμα δεν έχεις καταφέρει να μιλήσεις ακόμη; - Ωραία ερώτηση, αλλά ειλικρινά δεν έχω ιδέα. Μπορώ να σου πω για τι δεν θα ήθελα να μιλήσω. Θα μου φαινόταν αλαζονικό να μιλήσω για απόλυτες αλήθειες ή για κάθε είδους βεβαιότητες. Δεν μου αρέσουν καθόλου αυτού του είδους τα μηνύματα. - Τι σε κάνει να θυμώνεις; - Η έλλειψη εντιμότητας. - Αφήνεις περιθώριο στον εαυτό σου να εκφράσει την οργή του στη σκηνή; - Όχι. Όταν είμαι θυμωμένη προτιμώ να πάρω

μια κιθάρα και να κάτσω σε μια γωνία. Αυτός είναι ο τρόπος μου να χαλαρώνω. - Στην Ιταλία παίρνεις τα ερεθίσματα που θα ήθελες για τη μουσική σου; - Μουσικά, η Ιταλία είναι στάσιμη. Δεν συμβαίνουν και πολλά πράγματα. Ή μάλλον θα έλεγα ότι δυστυχώς πηγαίνει προς τα πίσω. Αισθάνομαι ότι οι καλλιτέχνες έχουν σταματήσει για να πάρουν μια ανάσα και ότι ο μόνος χώρος που υπάρχει είναι για την ελαφρά μουσική. Κατά τ’ άλλα πορευόμαστε με τις αδυναμίες μας, τα πάθη μας και τις παραδόσεις μας, όπως και όλοι οι άλλοι υποθέτω. - Διάβασα ότι ο δίσκος σου Inside me είναι ένα σύνολο από στρατευμένες, «λεσβιακές σονάτες». Είναι πραγματικά έτσι; - Όχι, σε καμία περίπτωση. Η μουσική μου είναι τελείως απομακρυσμένη από τέτοιου είδους προσωπικές αναφορές. Θεωρώ ότι η σεξουαλική ταυτότητα αφορά την ιδιωτική ζωή του καθενός μας και δεν έχει σχέση με τη δουλειά του. - Ούτε σαν ένα είδος κοινωνικού ακτιβισμού; - Όχι, δεν το βλέπω καθόλου έτσι. - Με τι διάθεση έρχεσαι στην Αθήνα; - Α, είμαι πολύ χαρούμενη. Δεν έχω επισκεφθεί ποτέ την Ελλάδα. Τη φαντάζομαι σαν μια πολύ ωραία χώρα, στην οποία θα έρθω όχι μόνο για να κάνω τη δουλειά μου, αλλά και για να ανακαλύψω τις γεύσεις της και τις μυρωδιές της. Έπειτα, βρίσκω πολύ ενδιαφέρον να επικοινωνήσω με ένα κοινό που δεν με γνωρίζει σχεδόν καθόλου. Είμαι πολύ περίεργη και συναισθηματικά φορτισμένη. ¢

“Με ενδιαφέρει το συναίσθημα, θέλω να δημιουργώ εικόνες. Ο άνεμος που χαϊδεύει ένα πρόσωπο είναι μια δυνατή εικόνα για μένα”.

[Info:] Perspective. Συναυλία με τη Wilbi Στις 27 Ιουνίου, Πειραιώς 260, Χώρος Δ’. Ώρα έναρξης: 23.30. Τιμές εισιτηρίων: 25 ευρώ, μειωμένο 15 ευρώ.

Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ Ο Νίκος Κουρής/Αίμων και η Αμαλία Μουτούση/Αντιγόνη κάνουν ένα διάλειμμα από την εξαντλητική πρόβα στο Μπάτμιντον για να φωτογραφηθούν λίγο ροκ...

επίδαυρος

Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

20 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 IΟΥΝΙΟΥ 2007

επίδαυρος

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 | 21

Αμαλία Μουτούση - Νίκος Κουρής

Μαγεία στα στάχυα Συνέντευξη με τους πρωταγωνιστές της Αντιγόνης σε σκηνοθεσία Λευτέρη Βογιατζή

Καθώς πηγαίνω να συναντήσω την Αμαλία Μουτούση και τον Νίκο Κουρή έχω μια ονειρική εικόνα από το έργο που είχα την τύχη να δω πέρσι τον Αύγουστο στην Επίδαυρο. Σπάνια μια παράσταση αγαπήθηκε τόσο πολύ τα τελευταία χρόνια και η επανάληψή της δικαιώνει όχι μόνο τους δημιουργούς της, αλλά και το κοινό που την αγκάλιασε. Οι δύο ηθοποιοί, επιφορτισμένοι με τους ρόλους της Αντιγόνης και του Αίμονα σε μια εξαιρετική δουλειά συνόλου, μιλάνε με πάθος για την επαφή τους με τη δύναμη του αρχαίου κειμένου και τη χαρά της συμμετοχής τους σε ένα φεστιβάλ με νέο πρόσωπο. Από την Αναστασία Καμβύση

Η Αντιγόνη είναι ένα κείμενο που μας αφορά όλους (ακόμη κι αν για μερικούς αυτό σημαίνει ότι τους θυμίζει εφιαλτικές ώρες στα σχολικά θρανία). Αυτό μου έρχεται καταρχάς στο νου, έτσι ξεκινά η συνομιλία μας. - Θυμάστε τη δική σας πρώτη (θεατρική) επαφή με την ιστορία; Αμαλία Μουτούση: Στη θεατρική πραγματικότητα είχαμε πολύ φωτεινές στιγμές με αφορμή την Αντιγόνη. Θυμάμαι την παράσταση του Σπύρου Βραχωρίτη από τη Θεατρική Λέσχη Βόλου, στα αρχαία ελληνικά, τη δεκαετία του 1980. Θυμάμαι τη δουλειά που έκανε ο Άρης Ρέτσος. Θυμάμαι την πρώτη Αντιγόνη του Λευτέρη, που την αγάπησα πολύ. Φέτος είδα την παράσταση ενός νέου ηθοποιού, του Άρη Μπινιάρη, που έπαιξε στα αρχαία όλους τους ρόλους με τη συνοδεία ενός μουσικού οργάνου. Το σώμα του, η φωνή του, το μουσικό όργανο, ήταν ένας κόσμος γεμάτος πνευματικότητα. - Ποιες ήταν οι μεγάλες δυσκολίες, αλλά και ευκολίες (άραγε υπάρχουν τέτοιες;) των ρόλων σας; Τι σας παίδεψε, τι φοβηθήκατε, τι σας μάγεψε; Α.Μ.: Το πρώτο πράγμα που μου έρχεται στο νου είναι το θέμα της επικοινωνίας. Είναι έτσι φτιαγμένη αυτή η παράσταση που οτιδήποτε προκύψει πρέπει απαραιτήτως να προκύψει από την επικοινωνία. Ίσως μιλάω για το αυτονόητο στο θέατρο (χωρίς επικοινωνία, πώς να προκύψει κάτι καλό;) αλλά, παρ’ όλα αυτά, στη δική μας Αντιγόνη δεν υπάρχουν περιθώρια να δουλευτεί οποιοσδήποτε ρόλος ανεξάρτητα. Τα πρόσωπα, οι ρόλοι στην παράσταση του Λευτέρη Βογιατζή βγαίνουν μέσα από το χορό. Δεν υπάρχει σκηνή στο έργο που να μπορώ να αρθρώσω μία λέξη χωρίς να είμαι απόλυτα εξαρτώμενη από αυτό που θα ακούσω και από τον τρόπο με τον οποίο θα κινηθούν τα σώματα των υπολοίπων σε σχέση με το δικό μου… Ίσως να μη φαίνεται, αλλά η παράσταση απαιτεί μια τρομερή εσωτερική ακρίβεια. Είμαστε σαν μια ορχήστρα... Ύστερα, ήταν τέτοια η σχέση του λόγου με τη μουσική που έκανε τη σημασία της επικοινωνίας ζωτική. Ο λόγος γίνεται μουσική και η μουσική λόγος, δεν υπάρχει μουσική υπόκρουση, υπάρχει ο ήχος που παράγουν τα ανθρώπινα σώματα καθώς κινούνται. Νίκος Κουρής: Είναι σαν η όποια δράση να

συνομιλεί, να συγκρούεται, να παίρνει δύναμη, να απευθύνεται, να γεννιέται μέσα από το σύνολο. Αυτή είναι η οργανικότητα της παράστασης και η μεγάλη δυσκολία της. Γιατί είναι δύσκολο, νομίζω για όλους στο θέατρο, είτε το έχουμε συλλάβει, συνειδητοποιήσει, είτε όχι, να είμαστε ομάδα. Ακόμη κι όταν, όπως τώρα, έχουμε τις καλύτερες προθέσεις να είμαστε ομάδα… Είναι κάτι με το οποίο παλεύουμε κάθε μέρα. Αλλά ξέρεις, ακόμη κι αν ένας από εμάς δεν μπορεί να συντονιστεί για κάποιο λόγο μια μέρα, δημιουργείται κάτι που δεν είναι ακριβώς πρόβλημα, αλλά μάλλον αφορμή για να προσπαθήσουμε περισσότερο. Και μόνο αυτή η προσπάθεια εμένα μου φτάνει. Σκεφτόμουν χτες στην πρόβα πόσο αδύνατο είναι να συμβεί σε μια παράσταση αυτό το ομαδικό πράγμα που γεννάει τα πρόσωπα και να είμαστε εμείς μέρος του επί ίσοις όροις, να υπάρχουν και να μην υπάρχουν ρόλοι και χορός. Αν αυτό δεν το καταφέρουμε, δεν υπάρχει η παράσταση. Μοιάζει αδύνατο, αλλά και μόνο να μην εγκαταλείψει κανείς την προσπάθεια και να παλέψει γι’ αυτό το αποτέλεσμα, μου φτάνει. Αξίζει τον κόπο μόνο γι’ αυτό. - Η εικόνα της παράστασης όπως την έπλασαν ο Λευτέρης Βογιατζής και η Χλόη Ομπολένσκι σάς έφερε πιο κοντά στο σήμερα; Α.Μ.: Όταν είδα τα στάχυα της Χλόης, το σανό πάνω στον οποίο έπρεπε να ξαπλώνουμε, ήταν σαν να έβλεπα με τα μάτια μου κάτι που είχα ακούσει. Σαν να αντίκρισα τον ήχο που είχα στ’ αυτιά μου εκείνης της πρώτης παράστασης του Λευτέρη από τη δεκαετία του 1980. Ν.Κ.: Χρωστάμε πολλά σε αυτό το σκηνικό. Είναι σαν να αποτίναξε από πάνω μας όλο αυτό το βεβαρημένο παρελθόν της τραγωδίας, του χώρου. - Μοιράζεστε έναν κώδικα επικοινωνίας πάνω στη σκηνή; Α.Μ.: Με τον Νίκο μοιραζόμαστε κοινούς προβληματισμούς και νομίζω ότι δεν είναι τυχαίο ότι τα τελευταία 7-8 χρόνια δουλεύουμε σχεδόν συνέχεια μαζί. Όσο για τον κοινό κώδικα, προσπαθούμε να τον ψάχνουμε κάθε φορά, ανάλογα με το εκάστοτε υλικό. Κάθε έργο, κάθε ρόλος, κάθε παράσταση και κάθε πρόβα σού προτείνουν τον δικό τους μοναδικό κώδικα. Σε ό,τι αφορά την Αντιγόνη, νιώθουμε ότι αντιπροσωπεύει ένα κομμάτι του

είναι μας. Μπορεί να είναι το πιο ελάχιστο κομμάτι μέσα μας όμως είναι το πιο πολύτιμο και το πιο αληθινό. Ο Σοφοκλής θέλησε να μιλήσει γι’ αυτόν τον κόσμο που πηγάζει από αυτό το κομμάτι του ανθρώπου. Κι επειδή έπρεπε να του δώσει μια μορφή έφτιαξε έναν «χαρακτήρα».

«Άλλο ιερό, άλλο “καθωσπρέπει”» - Η Αντιγόνη μοιάζει να υπερασπίζεται την ιερότητα της οικογένειας και της θρησκείας. Φαίνεται πολύ «καθωσπρέπει». Κι όμως, το όνομά της σημαίνει εκείνη που αντιμάχεται τους γονείς της, είναι ταυτόχρονα μια επαναστάτρια. Νιώθετε κι εσείς πως αυτή της η πλευρά είναι σαν να έχει αποσιωπηθεί λίγο; Α.Μ.: Αναρωτιόμαστε πώς είναι δυνατόν ο σύγχρονος άνθρωπος να συγχέει την ιερότητα με τον καθωσπρεπισμό. Η Αντιγόνη δεν «υπερασπίζεται ιδεολογικά» τη θρησκεία ή την οικογένεια όπως ένας ορθολογιστής υπερασπίζεται το Νόμο χρησιμοποιώντας ατράνταχτα επιχειρήματα. Δεν έχει τέτοιου είδους «επιχειρήματα», μιλάει μια άλλη γλώσσα, φέρνει ένα άλλο πνεύμα. Το δικό της «επιχείρημα» είναι η ίδια μας η ζωή. Ν.Κ.: Ούτε τα επικαλείται όλα αυτά. Δεν κάνει κάτι για χάρη της κοινωνίας, του κοινωνικού δικαίου, δεν είναι πολιτικός... Α.Μ.: Είναι αυτό το ανυποχώρητο κομμάτι του ανθρώπινου «είναι». Κι αυτό τρομάζει. Τώρα εμείς, είναι φυσικό, για να το καταλάβουμε αυτό, το φέρνουμε κοντά στα δικά μας δεδομένα, το κάνουμε συμβατικό και, στην καλύτερη περίπτωση, συγκινητικό. Όμως η Αντιγόνη δεν είναι συγκινητικό πρόσωπο ούτε οικείο. Εμείς, ας πούμε, λέμε πως η Αντιγόνη πάει στο θάνατο. Εκείνη όμως λέει: «Αγαπημένη θα πλαγιάζω παντοτινά σε αγαπημένου ανθρώπου πλάι». Αν ο μόνος τρόπος να το κάνει αυτό είναι να πεθάνει, θα πεθάνει. Αυτή είναι το νόημα, η μεγάλη ομορφιά της τέχνης: και το πιο σκοτεινό υλικό, μέσα από τη μορφή, μπορεί να μετατραπεί σε χαρά, σε φως. Αυτό το κουβαλάει η Αντιγόνη. Ο θάνατός της μετατρέπεται σε ένα φως το οποίο μπορεί να μας τυφλώσει γιατί δεν το αντέχουμε. - Ο Αίμων πόσο εύκολο είναι να σταθεί πλάι σε μια τόσο επιβλητική φιγούρα; Μοιάζει εγκλωβισμένος ανάμεσα σε δύο τόσο δυνα-

«Η Αντιγόνη δεν είναι συγκινητικό πρόσωπο ούτε οικείο. Εμείς λέμε πως η Αντιγόνη πάει στο θάνατο. Εκείνη όμως λέει: “Αγαπημένη, θα πλαγιάζω παντοτινά σε αγαπημένου ανθρώπου πλάι”. Αν ο μόνος τρόπος να το κάνει αυτό είναι να πεθάνει, θα πεθάνει».

...Α ΛΑ ΜΠΟΜΠ ΝΤΙΛΑΝ! Το τυπικό ζευγάρι στο εξώφυλλο του δεύτερου μόλις δίσκου του Μπομπ Ντίλαν αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τη φωτογράφηση του Νίκου Κουρή και της Αμαλίας Μουτούση. Το δέσιμο στις πρόβες της Αντιγόνης είναι εφάμιλλο ενός μεγάλου ερωτικού δεσμού.

επίδαυρος

22 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 IΟΥΝΙΟΥ 2007

Φωτογραφία: Κώστας Ορδόλης

ΕΞΑΝΤΛΗΤΙΚΗ ΠΡΟΒΑ Ο Λευτέρης Βογιατζής στη διάρκεια μιας από τις πυρετώδεις πρόβες της περυσινής χρονιάς. Φέτος, ο πυρετός ξανανεβαίνει, ώς τη γνωστή κατάληξη: τη νύχτα της 29ης Ιουνίου, στην Επίδαυρο.

«Αισθάνεσαι ότι αυτό που κάνεις δεν είναι για το τώρα. Ότι αυτά που γίνονται δεν τελειώνουν εδώ, αλλά ανοίγουν την πόρτα σε μια άλλη ποιότητα στη δουλειά και στη ζωή σου».

μικούς ήρωες, τη γυναίκα που αγαπάει και τον πατέρα στον οποίο οφείλει σεβασμό. Ν.Κ.: Κοιτούσα πάλι σήμερα στο λεξικό -μου αρέσει πάρα πολύ η ετυμολογία των λέξεωνκαι διάβαζα ότι ο Αίμων, εκτός από έμπειρος, σημαίνει κι αυτός που φτύνει, που εκκρίνει σάλιο από ένα θέαμα που αντικρίζει. Στο τέλος, πριν αυτοκτονήσει, ο Αίμονας φτύνει τον πατέρα του από αηδία. Σαν να έχει μέσα του χώμα, το χώμα που δεν άφησε ο Κρέων να σκεπάσει τον Πολυνείκη. Δεν είναι τρομερό αυτό; Ξέρουν όλοι ότι είναι μάταιο να προσπαθήσουν να μεταπείσουν τον Κρέοντα ή την Αντιγόνη, με την οποία ο Αίμων δεν συναντιέται ποτέ επί σκηνής. Αυτό που έχει τρομερή αξία είναι η απόλυτη γραμμή που ακολουθεί καθένα από τα πρόσωπα που εμφανίζονται. Ο Κρέων, ο Αίμων, ο Τειρεσίας, όλοι με τον τρόπο τους υπογραμμίζουν το απόλυτο της πράξης της Αντιγόνης. Υπάρχει ένα απόλυτο κομμάτι της ψυχής μας που δεν κάνει ούτε βήμα πίσω, δεν υποχωρεί. Τι καταστροφή μπορεί να φέρει αυτό το κομμάτι... Δεν έχει τόση σημασία που η Αντιγόνη το κάνει με αφορμή ένα πράγμα, τη συγγένεια, που έχει έτσι κι αλλιώς τρομερή σημασία, ή ο Κρέων με αφορμή ένα άλλο, το Νόμο. Η Αντιγόνη δεν έχει επιχειρήματα, ξέρει όμως ότι έχει δίκιο, φέρει μια αλήθεια με την οποία δεν μπορεί να τα βάλει ο Κρέων - κι αυτό τον διαλύει.

«Αυτό το έργο μιλάει για τη ζωή μου» - Με τι αισθήματα επιστρέφετε στην Επίδαυρο ύστερα από τον περσινό θρίαμβο; Ν.Κ.: Αυτή επανάληψη μας έδωσε την ευ-

καιρία να πάμε λίγο πιο μαλακά και λίγο πιο βαθιά μέσα στην ιστορία. Αυτό για το οποίο αισθάνομαι πολύ μεγάλη ευγνωμοσύνη είναι η ποιότητα της προσπάθειας. Έχει τεράστια σημασία τι προσπαθεί να καταφέρει κανείς, άσχετα από το αποτέλεσμα. Αισθάνεσαι ότι αυτό που κάνεις δεν είναι για το τώρα. Ότι αυτά που γίνονται δεν τελειώνουν εδώ, αλλά ανοίγουν την πόρτα σε μια άλλη ποιότητα στη δουλειά και στη ζωή σου. Αυτό σου δίνει μεγάλη χαρά να συνεχίσεις να κάνεις αυτή τη δουλειά, να θέλεις να κάνεις κι άλλους ρόλους, να πετάξεις από πάνω σου λάθος σκέψεις κι αντιλήψεις, πράγματα που έκανες κι απέδειξες στον εαυτό σου ότι μπορείς να τα κάνεις, αλλά δεν τα χρειάζεσαι πια. Σου δίνει δύναμη για ζωή…Σε μια πρόβα με την Αμαλία αισθάνθηκα, κι αυτό δεν μπορώ ποτέ να το ξεχάσω, πως αυτό το πράγμα με αφορά, μιλάει για τη ζωή μου. Αυτή είναι η δυνατότητα επικοινωνίας που άλλοτε γεννιέται από το ίδιο το κείμενο κι άλλοτε γεννιέται από την επικοινωνία μας η οποία με τη σειρά της γεννάει το κείμενο. - Ο ελάχιστος αριθμός των παραστάσεων τι διάθεση σας δημιουργεί πριν και τι γεύση σας αφήνει έπειτα; Α.Μ.: Δεν σκεφτόμαστε τον αριθμό των παραστάσεων γιατί δεν μας βοηθάει… Υπάρχουν πολλές τέτοιες δουλειές, που ανεβαίνουν για δύο βράδια, αλλά αυτή είναι η ομορφιά τους. Και θα ήταν ωραίο να παίζονται σε φεστιβάλ, να ταξιδεύουν και παράλληλα να ξαναδουλεύονται, να αλλάζουν, να ξαναπαίζονται. Είμαστε πολύ τυχεροί γιατί κι άλλες παραστάσεις αγαπήθηκαν στο Φεστιβάλ από το κοινό και θα μπορούσαν να ξαναπαιχτούν. Κι άλλοι

δούλεψαν τρεις και τέσσερις μήνες και παίξανε δύο μέρες. Ν.Κ.: Το Φεστιβάλ έχει αλλάξει όλο το τοπίο προς πολλές κατευθύνσεις και είμαστε πολύ τυχεροί που το ζούμε αυτό και ως θεατές και ως ηθοποιοί. Αισθάνομαι ότι πρέπει να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ. Α.Μ.: Μου φαίνεται τόσο διαφορετικό το «κλίμα» σε σχέση με τον κόσμο που πάει στο θέατρο το χειμώνα. Δεν ξέρω τι σημαίνει αυτό. Άλλος κόσμος; Τα τελευταία 6-7 χρόνια αισθάνομαι έξω απ’ τα νερά μου τους θεατρικούς χειμώνες. Αισθάνομαι ότι στο φεστιβάλ πηγαίνουμε κάπου μαζί κάποιοι άνθρωποι κι έχουμε τη δυνατότητα να έχουμε μια κοινή εμπειρία και μπορείς να πεις «Α, ήσουν κι εσύ εκεί, εκείνο το βράδυ; Ήμουν κι εγώ!» Έχω να το ζήσω χρόνια αυτό. ¢

[Info:] Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου, 29& 30 Ιουνίου, Νέα Σκηνή, Σοφοκλή, Αντιγόνη. Μετάφραση: Νίκος Παναγιωτόπουλος. Σκηνοθεσία: Λευτέρης Βογιατζής. ΣκηνικάΚοστούμια: Χλόη Ομπολένσκι. Φωνητικά σχήματα: Σπύρος Σακκάς. Κίνηση: Ερμής Μαλκότσης. Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος. Ερμηνεύουν: Λευτέρης Βογιατζής, Δημήτρης Ήμελλος, Νίκος Κουρής, Αμαλία Μουτούση, Αγλαϊα Παππά, Εύη Σαουλίδου. Τιμές: 50 ευρώ, 40, 30, 20 (άνω διάζωμα), μειωμένο 10 ευρώ.

θέατρο

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 | 23

Αριάν Μνουσκίν Η επανάσταση της καθημερινής ζωής

Η φετινή δουλειά της Αριάν Μνουσκίν ιχνηλατεί την καθημερινότητα των ανθρώπων, τη χαμηλή ζωή που θα μπορούσε κανείς να την αφηγθεί και σαν μια εποποιία. Το Θέατρο του Ήλιου, 43 χρόνια μετά την ίδρυσή του, συνεχίζει να μιλάει στην καρδιά των θεατών του. Στοχεύει τη συνείδηση, αλλά δεν απεμπολεί τη συγκίνηση.

ΤΟ ΕΠΟΣ ΤΗΣ ΧΑΜΗΛΗΣ ΖΩΗΣ Μικρές καθημερινές ιστορίες φτιάχνουν μια τοιχογραφία της καθημερινότητας που συγκινεί αλλά και συνεγείρει. Η Αριάν Μνουσκίν (στην αριστερή φωτογραφία) παρουσιάζει φέτος στους Έλληνες θεατές το έργο Οι εφήμεροι, απ’ όπου και η σκηνή της μεγάλης φωτογραφίας.

Από την Ευγενία Τζιρτζιλάκη

Πέρυσι, η δουλειά της με την οποία μάγεψε την Αθήνα μιλούσε για τις αλησμόνητες Οδύσσειες των προσφύγων, των εκπατρισμένων, όσων αναζητούν έναν τόπο να ριζώσουν. Φέτος, η Αριάν Μνουσκίν επιστρέφει με μια καινούργια δουλειά. Αναζητεί τον μίτο στις μικρές καθημερινές ιστορίες των ανθρώπων, τις δικές μας ιστορίες. Ερευνά τις απόκρυφες πλευρές «της ζωής μας, των μανάδων, των πατεράδων και των παππούδων μας, στην απουσία τους, στις στιγμές που μας έκαναν καλό και σε εκείνες που μας έκαναν κακό. Σε στιγμές που κι εμείς τους κάναμε κάποτε κακό». Η φετινή παράσταση είναι μια ελεγεία στην ανθρώπινη ύπαρξη. Πολυάριθμοι ηθοποιοί εναλλάσσονται σε ρόλους που προέρχονται από αυτοσχεδιασμούς πάνω σε αναμνήσεις. Καθρεφτίζονται έτσι οι καθημερινές πτυχές της ζωής. Αγάπες, φιλίες, ρήξεις, αποχαιρετισμοί. Θέατρο που δεν αφήνει αδιάφορο ούτε τον αμύητο. Αυτό είναι το Θέατρο του Ήλιου, 43 χρόνια τώρα. Κι αυτή είναι η Αριάν Μνουσκίν.

«Μόνο το παρόν μετρά» Η διάσημη Γαλλίδα θεατρική σκηνοθέτις είναι κόρη του Ρώσου κινηματογραφιστή Αλεξάντερ Μνούσκιν και εγγονή του Βρετανού ηθοποιού Nίκολας Χάνεν - κατά έναν τρόπο, συνεπώς, το μήλο έπεσε κάτω από τη μηλιά. Πριν την κερδίσει το θέατρο, σπούδασε ψυχολογία στη Βρετανία. Το πρωτοποριακό Théâtre du Soleil (Θέατρο του Ήλιου) που ταυτίστηκε με το γαλλικό Μάη του 1968, το είχε ιδρύσει μερικά χρόνια πριν, το 1964, σε ηλικία μόλις 25 ετών. Με το σχήμα αυτό συνεχίζει και σήμερα, δουλεύοντας σε πολλές περιπτώσεις με μετανάστες και «ανθρώπους χωρίς χαρτιά», να δημιουργεί κοινωνικές και πολιτικές κριτικές για τοπικές και παγκόσμιες κουλτούρες. «Είμαι στο παρόν και μόνο το παρόν μετρά για μένα», είναι μια από της αγαπημένες της φράσεις.

Η Μνουσκίν έχει ασκήσει μεγάλη επιρροή στο σύγχρονο θέατρο, ανανέωσε την έννοια του πολιτικού θεάτρου και είναι ένθερμη υποστηρικτής της ομαδικής δουλειάς. «Ο σκηνοθέτης έχει ήδη φτάσει στο μεγαλύτερο σημείο επιβολής που είχε ποτέ στην ιστορία. Στόχος μας είναι να πάμε πέρα αυτό, δημιουργώντας ένα θέατρο όπου να μπορεί ο καθένας να συνεργαστεί χωρίς να υπάρχουν σκηνοθέτες, τεχνικοί, κτλ. με την καθιερωμένη έννοια», έχει πει. Δουλεύοντας με την ομάδα της, πειραματίζεται, χρησιμοποιεί τον αυτοσχεδιασμό και ποικίλα στιλ, από κώδικες του λαϊκού θεάτρου και commedia dell’ arte μέχρι ασιατικές τελετές.

Η πτώση του τέταρτου τοίχου Οι παραγωγές του Θεάτρου του Ήλιου συχνά παρουσιάζονται σε χώρους που βρίσκει η ομάδα, αντί να τους κατασκευάζει – όπως παλιοί αχυρώνες, γυμναστήρια ή ένα στάδιο στην περίπτωση της Αθήνας- μια και στη Μνουσκίν δεν αρέσει να περιορίζεται σε συμβατικούς χώρους. Ανάλογη αντιπάθεια τρέφει και για τον περίφημο «τέταρτο τοίχο», κι έτσι συχνά το πρώτο πράγμα που βλέπουν οι θεατές μιας παράστασής της είναι τους ηθοποιούς να προετοιμάζονται (να φορούν το κοστούμι ή το μακιγιάζ τους) πριν να βγουν στη σκηνή. ¢

[Info:] Οι Εφήμεροι από το Θέατρο του Ήλιου, σε σκηνοθεσία Αριάν Μνουσκίν, με πολυπρόσωπο θίασο και με μουσική του Ζαν-Ζακ Λεμέτρ, παρουσιάζεται στο Ολυμπιακό Κλειστό Γυμναστήριο Φαλήρου στις εξής ημερομηνίες: 22, 27 & 29 Ιουνίου - (21:00), 23, 24, 30 Ιουνίου & 1 Ιουλίου (20:00). 22 & 28 /6: 1ο μέρος, 27 & 29/6: 2ο μέρος, και 23,24,30/6 & 1/7: 1ο και 2ο μέρος. Οι τιμές των εισιτηρίων κυμαίνονται από €15 (μειωμένο για το ένα μέρος), έως €35 (και για τα δύο μέρη). Η παράσταση είναι στα γαλλικά, με ελληνικούς υπέρτιτλους. (Για το Θέατρο του Ήλιου αναζητήστε περισσότερα στον διαδικτυακό τόπο: www.theatre-du-soleil.fr )

ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Μια μέση κανονική παίκτρια γεμάτη εμμονές. Η ζωή σαν βιντεοπαιχνίδι.

συνέντευξη

Φωτογραφία: Κατερίνα Κώττη

24 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 IΟΥΝΙΟΥ 2007

συνέντευξη

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 | 25

Walhalla:enter Εισαγωγή στο θέατρο ενός ψηφιακού κόσμου

Συζήτηση για την τέχνη στην καρδιά της ψηφιακής επανάστασης, με τη χορογράφο-χορεύτρια Τζένη Αργυρίου Η βιομηχανική επανάσταση άλλαξε ριζικά τα δεδομένα - διαπροσωπικές σχέσεις, οικονομία, κοινωνία. Σήμερα ζούμε, αντιστοίχως, την επόμενη μεγάλη επανάσταση: την ψηφιακή. Για ακόμα μια φορά, η υπόσταση του χώρου και του χρόνου αλλάζει – και η αλλοίωση της καθημερινής μας ζωής μεταβάλλει με τη σειρά της τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και τις κουλτούρες των κοινωνιών. Πώς προσλαμβάνει αυτή τη νέα συνθήκη η σύγχρονη καλλιτεχνική πρωτοπορία; Οι απαντήσεις στη συνομιλία που ακολουθεί – και στο σύνθετο θέαμα See you in Walhalla. Από την Ευγενία Τζιρτζιλάκη

Κάθεστε; Πρόκειται για ελληνική παραγωγή. Αν και για την τελική παράσταση που θα δούμε στο Φεστιβάλ έχουν συνδράμει πολλές δεκάδες συντελεστών, η αρχική ιδέα ανήκει σε τρεις νέους ανθρώπους και γεννήθηκε το 2005. Ένα κορίτσι απ’ την Καβάλα, η χορεύτρια-χορογράφος Τζένη Αργυρίου, ένα αγόρι από την Ουκρανία, ο σκηνοθέτης Ας Μπουλάγιεφ, και η Αθηναία video-artist Ιωάννα Τσινιβίδη συναντήθηκαν στη Νέα Υόρκη και ξεκίνησαν για την Αθήνα, φέρνοντας μαζί τους πολλή όρεξη και ιδέες που συνδιαλέγονται, σε πρώτο ενικό και σε παρόντα χρόνο, με ό,τι συμβαίνει διεθνώς στις παραστατικές τέχνες. Δηλαδή με έναν διάλογο, πέρα από σύνορα

και εθνικότητες, πάνω στον επαναπροσδιορισμό των παραστατικών τεχνών σε σχέση με το πώς αλλάζει η αντίληψη μας σε τούτο τον γεμάτο εκπλήξεις αιώνα. Αν το θέατρο είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας, κι εμείς ζούμε την εποχή της ψηφιακής επανάστασης, δεν πρέπει να έχουμε το θέατρο που μας αναλογεί; Το θέατρο που μιλά στη συχνότητα στην οποία έχουμε πια συνηθίσει να λειτουργούμε; Ένα θέατρο που να καταπιάνεται με ζητήματα που τώρα πρωτοεμφανίζονται και δεν έχουμε ακόμη ιδέα πώς να τα διαχειριστούμε; Κι αν αυτό δεν είναι cutting edge δημιουργία (στην κόψη, ορίζοντας την άκρη των πραγμάτων εκ νέου), τότε τι είναι;

Walhalla, μια πόλη στη χώρα της συνείδησης Στην εποχή, λοιπόν, που το επιστολόχαρτο είναι είδος σχεδόν μουσειακό και τα e-mails είναι το καθιερωμένο πλέον περιβάλλον έκφρασης και επικοινωνίας, τα video games είναι terra incognita για μια γενιά και φυσικός χώρος για την ακριβώς επόμενη. Σήμερα που εκατομμύρια άνθρωποι γνωρίζονται, συνομιλούν, συνεργάζονται και αλληλοεπηρεάζονται (κάποιοι ερωτεύονται), μέσα από δίκτυα ηλεκτρονικά, χωρίς ποτέ να έχουν κυριολεκτικά συγχρωτιστεί, πρωταγωνίστρια του See you in Walhalla είναι ένα αβατάρ, δηλαδή ένας πλαστός, ψηφιακός άνθρωπος. Όπως ακριβώς στο Second Life (μια ψηφιακή κοινωνία-φαινόμενο που έχει ταρακουνήσει κοινωνιολόγους και πολιτικούς επιστήμονες ανά τον κόσμο), το See you in Walhalla ξεκινά με το θεατή στη θέση του χρήστη. Αφού μπει στο σύστημα, με τα εντυπωσιακά 3D animation του Νίκου Μακρή και την απόλυτα ταιριαστή μουσική του Σταύρου Γασπαράτου, ο χρήστης-θεατής φτιάχνει τη δική του ψηφιακή ύπαρξη, το σώμα που θα τον φέρει στον κόσμο της Walhalla. Διαλέγει μαλλιά, ρούχα, ηλικία και προτιμήσεις για το αβατάρ του και εισέρχεται στο σύμπαν της παράστασης. Τα βίντεο της Ιωάννας Τσινιβίδη, τα φώτα του Σάκη Μπιρμπίλη, το σκηνικό του Κωνσταντίνου Κυπριωτάκη, τα κοστούμια της Δέσποινας Μακαρούνη και, φυσικά, η Ζωή Χατζηαντωνίου με τη δραματουργική και τη σκηνοθετική επιμέλεια, παίρνουν την μπάλα. Κι ενώ η χορεύτρια Ερμίρα Γκόρο αναπνέει

μαζί μας στην αίθουσα, η παρουσία της Λένας Κιτσοπούλου στη σκηνή εξαρτάται από τον ηλεκτρισμό. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ερμίρα είναι Ελληνίδα που μεγάλωσε στην Αλβανία και ζει στη Νέα Υόρκη ούτε ότι η Λένα έχει τη βάση της στο Βερολίνο. Αυτή η πόλη είναι συνδυαστική. Η Walhalla είναι ένας κόσμος σημείων, λεωφόρων, διασταυρώσεων, μαζών, γκράφιτι, τσιμέντου και νερού, που ζωντανεύει στα χέρια του χρήστη. Είναι μια εννοιολογική αλλά βιωμένη ουτοπία, δηλαδή κάτι που δεν υπάρχει αλλά η ύπαρξή του ανιχνεύεται κάπου στην εμπειρία όλων μας. Ένας άχρονος ου-τόπος, όπου η μέρα διαδέχεται τη νύχτα κατά βούλησιν εκείνου που πατάει το ανάλογο κουμπί και μια στροφή σ’ ένα φανάρι του Άμστερνταμ οδηγεί σε μια αλάνα της Αθήνας, σ’ ένα σκοτεινό δωμάτιο στη Σόφια ή σ’ ένα περιβάλλον ολότελα άγνωστο, προϊόν της φαντασίας. Οι κοσμοπολίτες θα καταλάβουν ακριβώς τι εννοώ, κι ίσως ανατριχιάσουν, αλλά όλοι μας έχουμε ζήσει σε κάποιο βαθμό την επίδραση που έχει η μετατόπιση στη συνείδηση. Ξυπνάς στη Ρώμη, τρως πρωινό, ταξιδεύεις, το βράδυ είσαι στην Αθήνα. Το επόμενο πρωί σού παίρνει κάποια ώρα να καταλάβεις γιατί το κρεβάτι σου είναι στραμμένο προς το παράθυρο, να συνειδητοποιήσεις ότι είσαι αλλού. Όταν σου ζητούν οδηγίες για ένα πολυεθνικό τοπόσημο (το H&M π.χ.), μπερδεύεσαι – μια στροφή στη Βαρσοβία βγάζει σε μια πλατεία της Νέας Υόρκης και το Σύνταγμα μοιάζει ένας χώρος ξεκομμένος από δρόμους. Η συνείδησή σου υφαίνει τα κομμάτια της εμπειρίας σου και μέσα σου ζεις σ’ έναν τόπο που στην πραγματικότητα δεν υπάρχει, στη δική σου Walhalla. Από την άλλη, η πόλη της παράστασης δεν είναι ένα συγχυσμένο συνονθύλευμα, είναι μια ιερή πόλη την οποία δημιουργεί αλλά και εξερευνά γεμάτος περιέργεια ο «παίκτης», εδώ και τώρα. Αυτός είναι κι ο τρόπος που γνωρίζουμε τον χαρακτήρα του – από τις επιλογές του.

To μέλλον είναι παρόν Είναι όμως αυτός εκείνος που διαλέγει τα πάντα, και σε τι βαθμό ο έλεγχος περνά απ’ τον παίκτη στο ίδιο το παιχνίδι; Μήπως δεν πρόκειται για παιχνίδι αλλά για αγώνα; Και u

«Οι δυτικές πόλεις μοιάζουν όλο και περισσότερο με video games».

COMPUTER GAME Τρισδιάστατο θεατρικό παιχνίδι, το πρώτο που εκτυλίσσεται ζωντανά. σε πραγματικό χρόνο, μέσα σ’ ένα θέατρο.

Φωτογραφία: Κωστής Καλλιβρετάκης

Στο ιστορικό αυτής της παράστασης, που δουλεύεται εδώ και σχεδόν δυο χρόνια, στέκονται πολλά αστέρια-παράσημα στο στήθος ενός άβαταρ: πολλοί διαφορετικοί καλλιτέχνες και προγραμματιστές από τέσσερις χώρες (Ολλανδία, Βουλγαρία, Γερμανία, Ελλάδα), που συνεργάστηκαν αρμονικά και με δημιουργικότητα, βάσει σχεδίου το οποίο εκτελέστηκε άψογα. Ένα πρωτοποριακό ευρωπαϊκό πρόγραμμα (i-MAP), ένας ειλικρινής πειραματισμός στα χνάρια του επόμενου αιώνα και μια απόπειρα δημιουργίας νέας σκηνικής γλώσσας. Μιας γλώσσας που θα περιλαμβάνει στο λεξικό της τη ζωντανή ερμηνεία, το βίντεο με ό,τι αυτό συνεπάγεται (μοντάζ, σενάριο), τα νέα μέσα (3D animation κ.α.) και τη χρήση αισθητήρων (interactive systems), όπου το αποτέλεσμα που παρακολουθεί ο θεατής δημιουργείται ζωντανά, μπροστά στα μάτια του, δίχως όμως να καταλήγει ένα τυχαίο παιχνίδι, ξεστρατίζοντας απ’ την καλά μελετημένη δραματουργία. Πρωτότυπη έρευνα και ανάλυση νέων τεχνολογιών, διευρωπαϊκή συνεργασία, εξέταση του πώς συνδιαλεγόμαστε με την τεχνολογία σε σχέση με την περίφημη «παγκόσμια κοινωνία» και γόνιμη σκέψη για το πώς αλλάζει η ψηφιακή εποχή τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο. Το See you in Walhalla, με την ευθύνη της ομάδας amorphy.org, έχει μια παράξενη παγκόσμια πρωτιά. Είναι το πρώτο τρισδιάστατο computer game που εκτυλίσσεται ζωντανά, σε πραγματικό χρόνο, μέσα σ’ ένα θέατρο.

συνέντευξη

26 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 IΟΥΝΙΟΥ 2007

«Οι πολιτισμικές διαφορές τελικά φανερώνονται στα πιο αναπάντεχα πράγματα, όπως στα φανάρια, για παράδειγμα, που είναι πολύ διαφορετικά από χώρα σε χώρα, ή στις βιτρίνες των μαγαζιών. Η μετα-πόλη που θα φτιάχναμε θα έπρεπε να περιέχει και τα δύο. Και τις ομοιότητες αλλά και τις διαφορές».

στη στο διαδίκτυο. Η αναπαράσταση αυτή μπορεί να είναι εικονική, δηλαδή είτε ένα τρισδιάστατο μοντέλο όπως αυτά που βλέπουμε στα computer games, είτε μια δυσδιάστατη εικόνα σαν αυτή που εμφανίζεται δίπλα στο χρήστη σε διάφορα φόρουμ και διαδικτυακές κοινότητες, ή ακόμη κι ένα κείμενο, που ήταν η πρώτη μορφή αβατάρ στη δεκαετία του 1980».

Οι διαστάσεις της τεχνολογίας Ο παίκτης του έργου – ο χρήστης, είναι επίσης γυναίκα: μια μέση, μοναχική παίκτρια, γεμάτη εμμονές. «Τρώει πράσινα μήλα και παίζει με το ποντίκι της. Το νέο παιχνίδι που αποφασίζει να παίξει λέει στον τίτλο του: “See You in Walhalla – σε αυτό το μέρος, όλοι όσοι δεν είναι στη φυλακή, δουλεύουν για την αστυνομία”. Φτιάχνει ένα αβατάρ – την Ερμίρα – που είναι και το alter ego της. Όσο περνά η ώρα, η χρήστρια μπαίνει ολοένα και περισσότερο μέσα στο παιχνίδι, χάνοντας την αίσθηση της πραγματικότητας. Αργά αλλά σταθερά γίνεται κοινωνικά αυτιστική, ενώ το αβατάρ της αρχίζει να αποκτά ευαισθησίες και μάλιστα να τις πληρώνει ακριβά από τις “αρχές” της Walhalla. Κατά κάποιον τρόπο και οι δυο αυτοί χαρακτήρες είναι διαστάσεις του ίδιου ανθρώπου – ο ένας ρόλος είναι προέκταση του άλλου σε ένα επίπεδο μνήμης ή φαντασίας. Οπότε υπάρχουν στιγμές που βλέπεις τη Λένα μέσα στην πόλη, να συμπεριφέρεται σαν το αβατάρ της, ενώ το αβατάρ αρχίζει και γίνεται όλο και πιο άνθρωπος μέσα στο ηλεκτρονικό αστικό του τοπίο». - Από ποια δική σου, προσωπική ανάγκη ήρθε αυτό το έργο; «Βλέπω στον εαυτό μου πόσες άλλες πόρτες έχει ανοίξει η τεχνολογία. Όλα αυτά έχουν επηρεάσει πάρα πολύ τη φαντασία μου, τον τρόπο που αντιλαμβάνομαι. Αυτή η ιστορία έχει και πάρα πολύ να κάνει με το παιχνίδι του μυαλού και το πώς μπορεί κανείς να μπερδέψει τη φαντασία με την πραγματικότητα και το ανάποδο. Το παιχνίδι αυτό – εννοώ την παράσταση – έχει και μια ειρωνεία, γιατί είναι φτιαγμένο για ανθρώπους που έχουν φοβίες και μάλιστα τέτοιες που ίσως να φοβούνται να βγουν απ’ το σπίτι τους. Ξέρεις, όπως υπάρχουν αυτοί που φοβούνται το αεροπλάνο και αγοράζουν ένα DVD που τους προετοιμάζει και τους προπονεί για να μπορέσουν τελικά να πετάξουν, έτσι είναι κι αυτό. Το ίδιο το παιχνίδι είναι μια προετοιμασία για να μπορέσει ο παίκτης τελικά να βγει έξω. Η βόλτα που κάνει ο παίκτης στο παιχνίδι μπορεί να είναι μια βόλτα ζωής».

Φωτογραφία: Κωστής Καλλιβρετάκης

ποιος θα αποδειχθεί ισχυρότερος εν τέλει; Το σενάριο προκαλεί πολλαπλές αναγνώσεις: εννοιολογικές, πολιτικές, ψυχολογικές, γεωγραφικές, κοινωνικές, τεχνικές, μεθοδολογικές… Ας πάμε όμως λίγο πίσω. Στη φορτισμένη περίοδο για τις τελευταίες πρόβες, κλέψαμε λίγο από το χρόνο της Τζένης Αργυρίου, χορογράφου της παράστασης και μιας εκ των τριών πρωταρχικών υπευθύνων για αυτό το παράξενο έργο. Μας είπε: «Το παράδοξο είναι ότι, αν και θέλαμε ένα γεγονός πλήρως ανεπτυγμένο δραματουργικά, ξεκινήσαμε από την ακριβώς αντίπερα όχθη: με μια σειρά παραμέτρους και εργαλεία που θέλαμε να χρησιμοποιήσουμε. Τα στοιχεία αυτά ήταν: πρώτα απ’ όλα οι ερμηνεύτριες, που επιθυμούσαμε να είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους με κάποιον τρόπο και μια απ’ αυτές να ελέγχει με τις κινήσεις της τον ήχο και τα βίντεο. Θέλαμε ακόμη ποιότητες web cam, προ-μαγνητοσκοπημένο υλικό και μια ζωντανή παράσταση. Από εκεί ξεκινήσαμε. Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να βρεθεί μια λογική – και μια ηθική δουλειάς – που να μετασχηματίσει όλες αυτές τις παραμέτρους σε ένα στέρεο έργο». Η Τζένη ανακάθεται και τα μάτια της μεγαλώνουν. «Στην πρώτη φάση της δουλειάς, στο Έσεν της Γερμανίας το 2005, κάναμε μια παρατήρηση. Οι δυτικές πόλεις μοιάζουν, ολοένα και περισσότερο, με video games». Απορία: Κάτοικος ή χρήστης της πόλης, λοιπόν; Σκέφτομαι πόσο δίκιο έχει. Ο τρόπος με τον οποίο κινείσαι μέσα στις μοντέρνες μητροπόλεις, συχνά, σε κάνει να νιώθεις σαν να είσαι χρήστης της πόλης και όχι κάτοικός της, σαν να παίζεις ένα παιχνίδι με φιξαρισμένους κανόνες που, αν τους παραβείς, το παιχνίδι θα σε πετάξει έξω. «Συγκρίνοντας διαφορετικές πόλεις», συνεχίζει η Τζένη, «καταλήξαμε ότι οι πολιτισμικές διαφορές τελικά φανερώνονται στα πιο αναπάντεχα πράγματα, όπως στα φανάρια, για παράδειγμα, που είναι πολύ διαφορετικά από χώρα σε χώρα, ή στις βιτρίνες των μαγαζιών. Η μετα-πόλη που θα φτιάχναμε θα έπρεπε να περιέχει και τα δύο. Και τις ομοιότητες αλλά και τις διαφορές ανάμεσα στα κομμάτια που τη συναποτελούν. Και ένα video game θα μπορούσε ίσως να συνοψίσει τη σύγχρονη αισθητική και του ρυθμούς της ζωής μας σήμερα». - Η Ερμίρα Γκόρο παίζει το ρόλο ενός αβατάρ (avatar) στο έργο. Τι είναι ακριβώς αυτό; «Το αβατάρ είναι η αναπαράσταση του χρή-

Η ΧΟΡΕΥΤΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΒΑΤΑΡ Η Ερμίρα Γκόρο είναι χορεύτρια με σάρκα και οστά. Στη χορογραφία της Walhalla, όμως, συμμετέχουν εξίσου τα γραφικά του κομπιούτερ, η πρόζα και οι ήχοι.

- Τι σήμαινε για σας η συμμετοχή στο Φεστιβάλ Αθηνών; «Όταν δουλεύεις τόσο πολύ με την τεχνολογία, υπάρχουν εκατομμύρια παράγοντες που παραμένουν απρόβλεπτοι και πάντα υπάρχει το ενδεχόμενο να “κρασάρει” το σύστημα και να καταστραφούν όλα. Να χάσεις δηλαδή τον έλεγχο του όλου πράγματος, όπως ο παίκτης στην παράσταση χάνει το έλεγχο του παιχνιδιού. Κι ενώ έχουμε δουλέψει τόσο καιρό, η παράσταση στο φεστιβάλ ήταν μια μεγάλη πρόκληση. Δεν είναι μόνο τα ίδια τα μηχανήματα που μπορεί να σε προδώσουν, αλλά και το ζήτημα του πώς επικοινωνείς με όλη την υπόλοιπη ομάδα, πώς να δώσεις σε έναν προγραμματιστή να καταλάβει κάτι με χοροθεατρικό περιεχόμενο. Παρ’ όλες τις δυσκολίες όμως, το βρίσκω ακόμη τρομερά ενδιαφέρον – αυτή η συνομιλία και η ανταλλαγή συνεχίζει να με τροφοδοτεί. Άρα, η συμμετοχή στο Φεστιβάλ ήταν μια ακόμη ευκαιρία για ανάπτυξη, ένα βήμα παραπέρα. - Πώς αισθάνεσαι τώρα; «Τι να σου πω, έχω άγχος. Θα ήθελα να είναι καλύτερα από το προηγούμενο. Ωχ, τι είναι αυτό; Μια τεράστια κατσαρίδα! Πρέπει να μπήκε από το μπαλκόνι. Αυτά συμβαίνουν όταν δουλεύτω τόσο που δεν προλαβαίνω να καθαρίσω το σπίτι... Πάντως, όπως και να ΄χει, μου αρέσει εδώ. Δεν θέλω να μετακομίσω σε ένα κανονικό διαμέρισμα, και να φύγω από τη βιομηχανική ζώνη.» Κοιτάει την κατσαρίδα. «Μου αρέσει εδω.» Γελάει. ¢

[Info:] Ομάδα χορού amorphy.org Fwd: See you in Walhalla Ένα μεικτό θέαμα πολυμέσων και περφόρμανς, ένα ασυνήθιστο ταξίδι με προορισμό την ιερή πόλη Walhalla. Τον θεατή οδηγεί μία γυναικεία φιγούρα, άλλοτε virtual, άλλοτε real που περιπλανιέται σ’ ένα ηλεκτρονικό τοπίο από ψηφιακά θραύσματα πόλεων της Ευρώπης. Αρχική ιδέα και πρόταση: Ash Bulayev (amorphy.org), Ιωάννα Τσινιβίδη, Τζένη Αργυρίου (amorphy.org). Σύλληψη - σκηνοθεσία: Τζένη Αργυρίου. Δραματουργία - σκηνοθετική επιμέλεια: Ζωή Χατζηαντωνίου. Video σκηνοθεσία: Ιωάννα Τσινιβίδη. Χορογραφία: Τζένη Αργυρίου, Ζωή Χατζηαντωνίου, Ερμίρα Γκόρο, Ash Bulayev. Ηχητικός σχεδιασμός - μουσική: Σταύρος Γασπαράτος. Σκηνική ερμηνεία (εικονικός ήρωας): Ερμίρα Γκόρο. Βίντεο ερμηνεία (παίχτης): Λένα Κιτσοπούλου. Πειραιώς 260, Χώρος Δ / 2 & 3 Ιουλίου, ώρα 21:00. Διάρκεια 1 ώρα χωρίς διάλειμμα. Εισιτήρια: 25€, 15€ (μειωμένο). Το έργο χρηματοδοτήθηκε από το κοινοτικό πρόγραμμα E.U. Culture 2000. Με την βοήθεια του Πολιτιστικού Κέντρου Δήμου Κηφισίας. Περισσότερες πληροφορίες στη διεύθυνση: www.amorphy.org

πορτραίτο

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 | 27

Μπομπ Ουίλσον Ο απόλυτος

Χάινερ Μίλερ, Κουαρτέτο – από την πεζογραφία στη σκηνή του Θεάτρου. Σκηνοθετεί ο Ρόμπερτ Ουίλσον (για τους παλιούς ο Μπομπ) και πρωταγωνιστεί η Ιζαμπέλ Ιπέρ (για τους πολλούς, η θεά). Τα ονόματα, πολλά και βαριά. Ποιοι είναι, όμως, στην ουσία αυτοί οι άνθρωποι; Στην εποχή της αναγνωρισιμότητας, όπως αυτή σερβίρεται από τα ΜΜΕ, ξέρουμε όποιον ξέρουμε δίχως απαραίτητα να τον γνωρίζουμε... Λίγα λόγια, λοιπόν, για τον κύριο Ουίλσον από την εφ που αγαπά όσους δεν φοβούνται να ρωτήσουν... Από την Ευγενία Τζιρτζιλάκη

Απ’ το 1960 έως σήμερα, οι παραγωγές του Ρόμπερτ Ουίλσον αλλάζουν καταλυτικά το σκηνικό του σύγχρονου θεάτρου. Η εντελώς ιδιοσυγκρασιακή του χρήση των θεατρικών υλικών κι οι πειραματισμοί του πάνω στη δραματική φόρμα, κάνουν την περίπτωσή του μοναδική. Σκηνοθέτης, δραματουργός, χορογράφος, ερμηνευτής, ζωγράφος, γλύπτης, σχεδιαστής, ο Ουίλσον αποτελεί μοναδική περίπτωση: ένας μεταμοντέρνος, μεταφυσικός Βάγκνερ, ένας απόλυτος δημιουργός που διεκδικεί την ακρίβεια στην άρθρωση και έχει τον αέρα ενός πραγματικού σταρ. Γεννημένος στο Τέξας και με σπουδές διοίκησης επιχειρήσεων, αρχιτεκτονικής, ζωγραφικής και χορού στο βιογραφικό του, ο Ουίλσον έχει συνεργαστεί με δημιουργούς όπως ο Ουίλιαμ Μπάροουζ, ο Άλαν Γκίνσμπεργκ και ο Τομ Γουέιτς, ενώ οι παραστάσεις του έχουν ανεβεί στα πιο ακραία σκηνικά: από τις βουνοκορφές του Ιράν ώς το Μπρόντγουεϊ, το βερολινέζικο Σαουμπίνε ή τη Σκάλα του Μιλάνου. Στην περίπτωσή του, δεν είναι ο χώρος που καθορίζει το έργο αλλά το έργο που μετουσιώνει το χώρο και το χρόνο.

που έκανε και τους δύο διάσημους. Εποχή άφησε ακόμα με τη σκηνοθεσία του της Μηχανής Άμλετ του Χ. Μίλερ στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Δημιουργώντας ακατάπαυστα, ο Ουίλσον σημαδεύει γενεές δημιουργών κι αναγνωρίζεται: Όμπι σκηνοθεσίας, Χρυσό Λιοντάρι γλυπτικής στη Βενετία, βραβεία από τα ιδρύματα Γκούγκενχάιμ και Ροκφέλερ - και η λίστα συνεχίζεται. Ακολουθούν παραγωγές τρομερής φαντασίας και μεγέθους. Παραστάσεις διάρκειας δώδεκα ωρών, ή επτά ημερών, με μόνο δυο άντρες να μιλούν το ίδιο κείμενο ο καθένας αλλιώς, ή με εκατοντάδες ηθοποιούς επί σκηνής...

«ΚΑΝΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ!» «Καλύτερα να απορείς παρά απλώς να χειροκροτείς». Ο Μπομπ Ουίλσον χρειάζεται συνειδητοποιημένους θεατές.

«Ζωγραφίζω, χτίζω, συνθέτω με φως. Το φως είναι ένα μαγικό ραβδί».

Αλχημιστής ή υπνοβάτης ποιητής Ο Ουίλσον καταφέρνει – ως αλχημιστής ή υπνοβάτης ποιητής – να χρησιμοποιεί ήχους, εικόνες, κείμενα, κινήσεις και τα αρνητικά τους (θόρυβο, σιωπή, ακινησία) για να δημιουργεί: παραστάσεις, παρτιτούρες, γλυπτά, εγκαταστάσεις. Αναπτύσσει συστήματα και σχέσεις που απαρτίζουν κόσμους αυτόνομους – σύμπαντα πλήρους λεπτομερείας όπου τα πάντα είναι αναντικατάστατα και ζώντα. Μια μαγική α-λογική που υπάρχει μόνο μέσα από αυτόν, προς τα έξω. Ως παιδί, πάσχισε να απαλλαγεί από ένα σοβαρό πρόβλημα στην ομιλία, πράγμα που τελικά κατάφερε με τη βοήθεια του χορευτή Μπιρντ Χόφμαν. Αργότερα ίδρυσε τη Σχολή Χόφμαν, μια πειραματική ομάδα που ανέβαζε παραστάσεις σε νεοϋορκέζικα λοφτ. Λίγο μετά, υιοθέτησε τον κωφάλαλο Ρέιμοντ Άντριους και μαζί του δημιούργησε το Deafman Glance (1971), μια «σιωπηλή όπερα», για την οποία ο Αραγκόν είχε πει: «Είναι αυτό που εμείς οι σουρεαλιστές ονειρευτήκαμε ότι θα μας ακολουθούσε και θα μας ξεπερνούσε». Στα μέσα του ’70 συνεργάστηκε με τον Φίλιπ Γκλας στο περίφημο Einstein on the Beach

Η ομιλητική σιωπή του Κι ενώ η πρόζα παίζει σημαντικό ρόλο στη δουλειά του, η σιωπή μοιάζει να είναι ο φυσικός του χώρος. Ο Ιονέσκο φτάνει να πει ότι «ξεπέρασε τον Μπέκετ επειδή η σιωπή του είναι μια σιωπή που μιλά». Μέσα από τη σιωπή ρωτά, επανεξετάζει κι έτσι επανεφευρίσκει τα πάντα. Οπαδός των ερωτήσεων, ο Ουίλσον λέει: «Καλύτερα να απορείς παρά απλώς να χειροκροτείς». Χρησιμοποιώντας τις εμπειρίες του από την εποχή που δούλευε με ανάπηρα παιδιά στη Νέα Υόρκη, ο Ουίλσον αντιπαραθέτει την πιο εξαίσια ποίηση με άναρθρες κραυγές. Ξεκινά με την κίνηση και μόνο όταν αυτή πατά στέρεα στα πόδια της προχωρά παραπέρα. «Συμβαίνουν πράγματα στο σώμα που δεν έχουν καμία σχέση με αυτά που λέμε. Είναι πιο ενδιαφέρον αν το μυαλό και το σώμα βρίσκονται σε δυο διαφορετικά μέρη, καταλαμβάνοντας διαφορετικές ζώνες πραγματικότητας», λέει. Πέρα όμως απ’ την κίνηση κι ό,τι υπάρχει επί σκηνής, για τον Ουίλσον, βρίσκεται το φως: «Το φως είναι ο σημαντικότερος ηθοποιός επί σκηνής», λέει. «Αν ξέρεις πώς να φωτίσεις, μπορείς να κάνεις σκατά να δείχνουν χρυσάφι. Ζωγραφίζω, χτίζω, συνθέτω με φως. Το φως είναι ένα μαγικό ραβδί». Κάθε καλοκαίρι, ο Ουίλσον επιστρέφει στη βάση του, στο Γουότερμιλ του Λονγκ Άιλαντ, που ονομάζει Ακαδημία του 21ου αιώνα. Κι ενώ η τελευταία του παραγωγή, I La Galigo, δεν έχει φτάσει ακόμη στη χώρα μας, μπορούμε να απολαύσουμε το κλασικό του Κουαρτέτο. ¢

[Info:] To Κουαρτέτο του Χάινερ Μίλερ (που στηρίζεται στο επιστολικό μυθιστόρημα του Λακλό Επικίνδυνες σχέσεις), σε σκηνοθεσία, σκηνογραφία και φωτισμούς του Ρόμπερτ Ουίλσον, με την Ιζαμπέλ Ιπέρ και τον Αριέλ Γκαρσία Βαλντές, παρουσιάζεται σε έξι παραστάσεις, 2-4 και 6-8 Ιουλίου, στο θέατρο Ολυμπία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Πρωτότυπη μουσική συνέθεσε ο Michael Galassο, και συμμετέχουν οι ηθοποιοί: Rachel Eberhart, Philippe Lehembre, Benoit Marechal Μία συμπαραγωγή των: Odeon-Theatre de l’Europe (Παρίσι), The Comedie de Geneve και The Theatre du Gymnase (Μασσαλία). Για την παράσταση και για τον Μπομπ Ουίλσον, αναζητήστε περισσότερα στη συνέντευξη της Ιζαμπέλ Ιπέρ, που δημοσιεύθηκε στο πρώτο τεύχος της εφ. Περισσότερες πληροφορίες για τον Ουίλσον, στον διαδικτυακό τόπο: www.robertwilson.com, και για την Ακαδημία του στο: www.watermillcenter.org

συνέντευξη

28 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 IΟΥΝΙΟΥ 2007

Φωτογραφία: Rankin

Ο ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΟΣ ΧΟΡΕΥΤΗΣ «Η σκηνή είναι τόσο απρόβλεπτη που γίνεται τέρας». Ο Άκραμ Καν χρειάζεται, μερικές φορές, να εξηγεί το αυτονόητο.

Άκραμ Καν «Οι ατέλειές μου είναι η δύναμή μου» Με τη Συλβί Γκιλέμ συναντήθηκαν για να συνδιαλλαγούν μεταξύ τους, καθένας με την εμπειρία του. Εκείνος προέρχεται από τον ινδικό χορό, εκείνη από το κλασικό μπαλέτο. Εκείνος λέει ότι είναι κοντός, εκείνη είναι ψηλή. Ο χορός του ενός προέρχεται από τη γη, εκείνης από τον ουρανό. Ο Άκραμ Καν ελπίζει ότι δυο «Ιερά Τέρατα» μπορούν να συναντηθούν μεταξύ ουρανού και γης... Από τον Παναγιώτη Κούστα

Το τηλεφωνικό ραντεβού κλείστηκε για τις 18:40, ώρα Λονδίνου. Πληκτρολόγησα τον αριθμό και η καθαρή φωνή του Άκραμ Καν αύξησε τους παλμούς της καρδιάς μου. Ο γρήγορος ρυθμός της ομιλίας μου πρόδιδε ότι έχω άγχος, κάτι που εκείνος το κατάλαβε, ίσως γι’ αυτό μάλιστα ήταν περισσότερο υπομονετικός απ’ ό,τι συνήθως οι καλλιτέχνες που ένας παρείσακτος τους κλέβει κομμάτι του δημιουργικού χρόνου τους για φλυαρία. Σαφής και τόσο ταπεινός στις απαντήσεις του, έλυσε όλες μου απορίες. Περιμένει τη στιγμή που θα φτάσει στην Αθήνα. Θα με δει στην παράσταση, λέει. Έκλεισα το ακουστικό και ένιωσα λυτρωμένος. Καθώς ψάχνω να βρω τίτλο, σκέφτομαι τους στίχους του Κωνσταντίνου Βήτα: «Υπάρχει Θεός, υπάρχει κι αυτός...»

- Η παράστασή σας έχει τίτλο Sacred Monsters (Ιερά Τέρατα). Έτσι λέμε τις μεγάλες προσωπικότητες του αθλητισμού και της τέχνης που, στη δουλειά τους, απαιτούν την τελειότητα. Ποιο το τίμημα της αναζήτησης της τελειότητας αυτής; - Είσαι πάντα κάτω απ’ το μάτι του Μεγάλου Αδερφού και κάθε απόφασή σου έχει σημαντικές επιπτώσεις. Τόσο η Σιλβί Γκιλέμ όσο και εγώ αυτό το έχουμε ζήσει ως πίεση. Ειδικά η Σιλβί, η οποία είναι από πολύ μικρή ηλικία στον κόσμο του θεάματος. Αν και κάθε άνθρωπος χειρίζεται αυτή την κατάσταση με διαφορετικό τρόπο, νομίζω ότι το καλύτερο που μπορείς να κάνεις είναι να την αποδεχθείς, ανεξάρτητα από το πόσο την επιθυμείς.

- Σε τι άλλο αναφέρεται ο τίτλος; - Το Sacred Monsters βασίζεται περισσότερο στο concept της κοινής μας εμπειρίας στον κόσμο του κλασικού χορού - του μπαλέτου στην περίπτωση της Σιλβί και του ινδικού στη δική μου περίπτωση. Κάποια στιγμή αισθανθήκαμε και οι δύο ότι υπάρχει υπερβολικός έλεγχος στον κλασικό κόσμο. Τότε θελήσαμε να νιώσουμε περισσότερο ελεύθεροι και να κάνουμε κάποια πράγματα σε διαφορετικά πεδία, κυρίως στον σύγχρονο χορό. Όταν βρεθήκαμε στον σύγχρονο χορό, εμφανίστηκε και το τέρας της υπόθεσης! Τουλάχιστον στη δική μου περίπτωση, ο κλασικός κόσμος με αντιμετώπισε ως στασιαστή! Τους εξέπληξα αρνητικά, με αντιμετώπισαν σαν τέρας! Μπορείς την ίδια στιγμή που για πολλούς εί-

σαι «ιερό τέρας», για τμήμα των μίντια ή του κοινού να είσαι απλώς ένα τέρας. - Μια και μιλάμε για τέρατα, είναι τερατώδες να βρίσκεσαι στη σκηνή; - Η σκηνή είναι τόσο απρόβλεπτη που γίνεται τέρας. - Με το χορό σας προσπαθείτε να εξημερώσετε ή να σκοτώσετε το «τέρας»; - Αυτό που προσπαθώ να κάνω είναι να αποκαλύψω ότι αυτό που είναι ιερό είναι την ίδια στιγμή ένα τέρας και τανάπαλιν. Με τη λέξη «ιερό» εννοώ τους Θεούς και με τη λέξη «τέρατα» εννοώ τα ανθρώπινα όντα. Τα τέρατα, δηλαδή τα ανθρώπινα όντα, είναι ατελή. Οι Θεοί είναι τέλειοι. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι το ιερό στοιχείο στα ανθρώπινα όντα, εντοπίζεται στις ατέλειές μας - οι οποίες είναι

συνέντευξη - Μα, τις εξυμνώ! Οι ατέλειές μου είναι η δύναμή μου. Μπορεί να έχω παρόμοιες δυνάμεις με άλλους ανθρώπους. Οι ατέλειές μου, όμως, όχι μόνο είναι μοναδικές, αλλά και με καθιστούν μοναδικό! Όπως και οι δικές σας ατέλειες σας κάνουν μοναδικό! Με συναρπάζουν τα ατυχήματα, οι ατέλειες, η διαδικασία της αποκάλυψής τους η οποία προσδίδει μια συγκεκριμένη αίσθηση εντιμότητας. Ό,τι αναζητώ είναι εύθραυστο. - Με ποιους τρόπους κάθε διαφορετικό κομμάτι της παράστασης επηρεάζει το άλλο; - Νομίζω ότι πρέπει να έρθετε για να δείτε, εγώ δεν ξέρω (γελάει)! Προσωπικά, υπογράφω την καλλιτεχνική διεύθυνση γιατί είναι πολύ σημαντική για μένα. Κατά τη γνώμη μου – όπως συνέβαινε στις παραδοσιακές ελληνικές ή ινδικές μορφές τέχνης, όταν ο ηθοποιός, ο μουσικός και ο χορευτής ταυτίζονταν στο ίδιο πρόσωπο – η κίνηση, η μουσική και το θέατρο είναι ένα. Όταν δουλεύω κείμενα, είναι σαν να δουλεύω ένα είδος μουσικής. Το κείμενο έχει ρυθμό. Ό,τι έχει έναν συγκεκριμένο ρυθμό έχει και μία συγκεκριμένη κίνηση. Το ζητούμενο είναι αυτά τα τρία στοιχεία, η κίνηση, η μουσική και το θέατρο, να λένε την ίδια ιστορία. - Ας μιλήσουμε για την Ανατολή και τη Δύση ως τμήματα της χορογραφίας. Πώς γίνεται δυνατή η επικοινωνία ανάμεσα σε διαφορετικά χορευτικά συστήματα; Πρώτα απ’ όλα, προσπαθώ να εντοπίσω τις ομοιότητες. Αυτό είναι δυσκολότερο από το να δεις τις διαφορές οι οποίες είναι εμφανείς. Η Σιλβί εκπαιδεύτηκε στον δυτικό κλασικό χορό και εγώ στον κλασικό ινδικό. Οι γλώσσες, το λεξιλόγιο έχουν τόσες διαφορές... Ανακαλύψαμε, όμως, ότι και οι δύο μορφές τέχνης απαιτούν μια συγκεκριμένη πειθαρχία η οποία αποσκοπεί στην απόκτηση της τελειότητας. Αλλά και η αντίστιξη ανάμεσα στα δύο χορευτικά συστήματα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μένα. Το μπαλέτο έχει να κάνει πολύ με τον ουρανό, με το να αιωρείσαι, είναι κάθετο και, κατά μία έννοια, αρσενικό. Το κατάκ (ινδικός χορός) είναι πολύ γη, είναι ορίζοντας και, κατά μία έννοια, θηλυκό. Έτσι, υπάρχει μία ενέργεια που ταξιδεύει από κάτω προς τα πάνω και μια που ταξιδεύει οριζόντια στο διάστημα. Εμείς χρειαζόμασταν κάτι το οποίο να βρίσκεται στο ενδιάμεσο και προσπαθούμε να βρούμε το κεντρικό σημείο. - Μιλήσατε για θηλυκό και αρσενικό... Υπάρχουν πολλά ντουέτα αντιπαράθεσης ανάμεσα σε σας και τη Σιλβί Γκιλέμ. Πρόκειται για μάχη των φύλων; - Πιστεύω ότι συνυπάρχει μέσα μας η έντονη αίσθηση αρρενωπότητας με την έντονη αίσθηση θηλυκότητας. Το ενδιαφέρον στη μάχη εντοπίζεται στη σωματική κατασκευή μας: η Σιλβί είναι πολύ ψηλή και έχει πολύ μακρύτερα άκρα από εμένα, εγώ είμαι πολύ πιο κοντός αλλά λίγο πιο γρήγορος. Δεν είναι ό,τι βολικότερο για να χορεύουμε μαζί. Τα σώματα μάχονται ή διαπραγματεύονται επειδή δεν είναι συμβατά και εμείς προσπαθούμε να βρούμε τη συμβατότητα – το γεγονός ότι προσπαθούμε και οι δύο σημαίνει ότι βρισκόμαστε στο ίδιο ταξίδι. Αυτή η αναζήτηση ισορροπίας είναι το στοιχείο που μας ενώνει. ¢

ΟΤΑΝ Η ΔΥΣΗ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ Αυτή τη φορά, η εύθραυστη χορεύτρια θα κάνει την ευθραυστότητά της να λειτουργήσει υπέρ της τέχνης της.

Φωτογραφία: Mikki Kunttu

ξεχωριστές σε κάθε άτομο. Χάρη σε αυτές είμαστε όλοι μας τόσο μοναδικοί και ξεχωριστοί. Αυτό το οποίο προσπαθώ να αποκαλύψω, λοιπόν, είναι οι ατέλειες του ιερού, οι ανθρώπινες πλευρές μας ως καλλιτεχνών. - Υπάρχουν περιορισμοί στους οποίους υποβάλλετε τον εαυτό σας προκειμένου να αποδώσετε στο επίπεδο που εσείς επιθυμείτε; - Κάθε κομμάτι επιδιώκει κάτι διαφορετικό, αφηγείται μια διαφορετική ιστορία και απαιτεί έναν διαφορετικό αγώνα. Όταν πραγματικά ψάχνεις όλο και πιο βαθιά, πρέπει να αγωνίζεσαι - τίποτα δεν είναι εύκολο. Προσπαθούμε κάθε κομμάτι να το πηγαίνουμε και να μας πηγαίνει καλλιτεχνικά όσο πιο μακριά γίνεται. - Σκέφτομαι την απαίτηση του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού για ένα τέλειο σώμα. Την επιβαλλόμενη ανάγκη ενός γυμνασμένου - ωραίου σώματος η οποία στηρίζει τη βιομηχανία της ομορφιάς, των ινστιτούτων αδυνατίσματος ή των γυμναστηρίων... Τι πιστεύετε για το ρόλο διαφορετικών μεταξύ τους χορευτικών συστημάτων ως τμήμα αυτής της βιομηχανίας; Ποια τα προαπαιτούμενα για να μην αποτελεί ο χορός απλό μέσο για την απόκτηση ενός καλλίγραμμου κορμιού; Μπορεί να υπάρξει χώρος για πνευματικότητα σε αυτήν την κοινωνία της σωματικής κουλτούρας; - Η απάντηση βρίσκεται στο τελευταίο σκέλος της ερώτησής σας. Είναι σημαντικό στοιχείο η πνευματικότητα. Το σώμα δεν καθορίζει την ποιότητα του χορού, δεν καθορίζει το επίπεδο στο οποίο μπορείς να ανέλθεις. Προσωπικά, δεν είχα ποτέ αυτό το οποίο θα αποκαλούσες «το σώμα του χορευτή». Ήμουν πάντα πολύ κακομοίρης, αδύνατος. Όταν πήγα στο πρώτο μάθημα μπαλέτου, 17-18 χρόνων, μου είπαν ότι δεν είχα το κατάλληλο σώμα. Έχει ενδιαφέρον το ότι βλέπεις τόσο ακραία όμορφα σώματα χορευτών. Η Σιλβί και εγώ απέχουμε αρκετά απ’ αυτό το μοντέλο. Εγώ είμαι κοντός και η Σιλβί είναι ψηλή, αδύνατη και αρκετά μυώδης. Είμαστε δύο αρκετά διαφορετικά πλάσματα και, κατά τη γνώμη μου, αυτό είναι που μας κάνει ενδιαφέροντες. Σίγουρα πιστεύω ότι είναι σημαντικό να φροντίζεις το σώμα σου - αλλά με όρους υγείας και όχι με όρους εξωτερικής εμφάνισης. Μπορεί να είσαι ψηλός, κοντός, κακομοίρης και να χορεύεις - αρκεί να υπάρχει η ουσία η οποία έγκειται στην εκφραστική δύναμη. Εξάλλου, η πνευματικότητα αποτελεί μια εξωτερική εμπειρία του σώματος. - Με το να επιτρέπετε στους θεατές να εντοπίζουν επί τούτου ατέλειες στην κίνησή σας, δεν είναι σαν να κάνετε μια επίδειξη δεξιοτεχνίας; - Δεν ξέρω (γελάει). Με συναρπάζουν οι ατέλειες! - Αλήθεια; - Ναι! Οι ατέλειές μου με κατηύθυναν προς το σημείο στο οποίο βρίσκομαι τώρα. Μπορείς να χορέψεις μόνο με το δικό σου σώμα ή και μόνο με το δικό σου μυαλό, αλλά όχι με το σώμα κάποιου άλλου. Το δικό μου σώμα έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και συγκεκριμένα προβλήματα. - Κι εγώ που πίστευα ότι οι ατέλειες αποτελούσαν τμήμα της χορογραφίας και όχι του σώματός σας...

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 | 29

Σιλβί Γκιλέμ Στον ασιατικό δρόμο Η Συλβί Γκιλέμ γεννήθηκε στο Παρίσι πριν από περίπου 40 χρόνια. Προοριζόταν για αθλήτρια. Η τυχαία της επαφή με το Μπαλέτο της Όπερας του Παρισιού όταν ήταν δώδεκα χρόνων, την έκανε να θέσει το σώμα της στην υπηρεσία της τέχνης του χορού. Στα δεκαέξι της χρόνια έγινε μέλος του Μπαλέτου της Όπερας του Παρισιού. Τρία χρόνια αργότερα αναδείχθηκε σε πρώτη μπαλαρίνα. Τότε είναι που ο Νουρέγιεφ την ανακήρυξε étoile (χορεύτρια σταρ). Η ζωή της είναι γεμάτη καθοριστικές αποφάσεις και εξίσου καθοριστικές σπουδαίες συνεργασίες. Διαφωνεί με την Όπερα του Παρισιού και παραιτείται για να γυρίσει τον κόσμο. Χορογραφούν γι’ αυτήν οι μεγαλύτεροι σύγχρονοι δημιουργοί: Ουίλιαμ Φόρσαϊθ, Μπομπ Ουίλσον, Ματς Εκ, Μορίς Μπεζάρ. Μεταπηδά από το κλασικό ρεπερτόριο στο σύγχρονο και πειραματίζεται με ό,τι της κινεί το ενδιαφέρον. Αποκτά φανατικό κοινό. Δρέπει δάφνες. Ένα χρόνο μετά τις δύο sold out εμφανίσεις της με τον Ράσελ Μάλιφαντ, επιστρέφει στην Αθήνα για δύο παραστάσεις με τον Άκραμ

Καν. Αποφάσισε να περπατήσει στον ασιατικό δρόμο προς την τελειότητα αντλώντας δύναμη από την ευθραυστότητά της. Τι μπορούμε να περιμένουμε; Κάτι διαφορετικό, περισσότερο γήινο και ανθρώπινο. ¢

[Info:] Sylvie Guillem & Akram Khan, Sacred Monsters. Χορογραφία - Καλλιτεχνική διεύθυνση: Akram Khan, χορεύουν: Sylvie Guillem και Akram Khan, συμπληρωματικές χορογραφίες: Lin Hwai-min (σόλο S. Guillem), Gauri Sharma Tripathi (σόλο A. Khan), μουσική σύνθεση Philip Sheppard:, φωτισμοί: Mikki Kunttu, σκηνικά: Shizuka Hariu, κοστούμια: Kei Ito, δραματουργία: Guy Cools, μουσικοί: Alies Sluiter βιολί, Coordt Linke κρουστά, Faheem Mazhar, Juliette Van Peteghem φωνητικά, Philip Shepperd βιολοντσέλο. Ωδείο Ηρώδου Αττικού, στις 29 και 30 Ιουνίου. Ώρα Έναρξης: 21:30. Τιμές εισιτηρίων: Διακ. 100, Α’ 80, Β’ 60, Γ’ 40, Άνω 25 ευρώ.

μπαλέτο

30 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 IΟΥΝΙΟΥ 2007

ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΑ Σκηνή από τα Ιπτάμενα στιλέτα, μεγάλη κινηματογραφική επιτυχία του Ζανγκ Γιμού (στην κάτω φωτογραφία).

Ζανγκ Γιμού «Τι κάνω; Οπτικό θέαμα»

Έχει περάσει από τον ρεαλισμό αλλά προτιμά την ανατολίτικη φαντασμαγορία. Η τέχνη του είναι αυτό που ο ίδιος ονομάζει «τέχνη των αισθήσεων». Μισεί τη λογοκρισία αλλά ξέρει και να προσαρμόζεται. Ο Ζανγκ Γιμού με δικά του λόγια (αλλά και μερικά δικά μας). Επιμέλεια: Έλια Αποστολοπούλου

Ένα μοτίβο κυριαρχεί στον τελετουργικό κινηματογράφο του πολυβραβευμένου Ζανγκ Γιμού, κλείνει σχεδόν όλες τις ταινίες του: μια γυναίκα, θύμα του έρωτα και των μηχανισμών της εξουσίας, θα αφανισθεί. Στο μεταξύ, όμως, του έχει δοθεί η δυνατότητα να χορογραφήσει τη ζωή στην Κίνα. Την αστική Κίνα του παρελθόντος, την αγροτική ζωή, την περίοδο του μαοϊκού παρελθόντος της. Την Κίνα των Δυναστειών, των πολεμικών τεχνών, της τιμής και της δράσης. Το ιδιότυπο, αναγνωρίσιμο ύφος του και η δημοφιλία που του έχει αποφέρει στη Δύση ήταν οι δυο βασικοί λόγοι για να του ανατεθεί ο ρόλος του σκηνοθέτη της μεγάλης τελετής έναρξης

των Ολυμπιακών Αγώνων 2008 του Πεκίνου. Ποιος είναι, όμως, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου της Κίνας; Γεννήθηκε το 1950. Εργάστηκε αγρότης και εργάτης σε εργοστάσιο από το 1968 έως το 1978 – εργασία επιβεβλημένη από τις αρχές, ως επιμορφωτική άσκηση στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Επανάστασης του μαοϊκού καθεστώτος. Σπούδασε στην Κινηματογραφική Ακαδημία του Πεκίνου από το 1978 έως το 1982, οπότε και προσχώρησε στο κινηματογραφικό στούντιο Γκουανξίi. Τον επόμενο χρόνο δούλεψε ως κινηματογραφιστής στην ταινία Ένα κι οχτώ. Το 1987 ερμήνευσε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία Λάο Γινγκ

(αγγλικός τίτλος: The Old Well) και κέρδισε το βραβείο Καλύτερης Ερμηνείας στο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών του Τόκιο. Έκανε το σκηνοθετικό του ντεμπούτο την ίδια χρονιά με την ταινία Χονκ Γκάο Λιανγκ (αγγλικός τίτλος: Red Sorghum). Στη συνέχεια σκηνοθέτησε ταινίες, όπως Γιου Ντου, Σήκωσε τα κόκκινα φανάρια, Η ιστορία του Κιου Γιου, Η Τριάδα της Σαγκάης, Ιπτάμενα στιλέτα και το φετινό Η Κατάρα του Χρυσού Λουλουδιού οι οποίες καταπιάνονται με τις δυσκολίες της σύγχρονης ζωής στην Κίνα από την οπτική των αγροτών και των καθημερινών ανθρώπων. Φωτογραφίζει παραστατικά τον αγώνα αυτών των ανθρώπων να επιβιώσουν σε δύσκολες

στιγμές, σε πιο δύσκολες συνθήκες... Τα τελευταία χρόνια, ο κινηματογράφος δεν είναι αποκλειστικό πεδίο των ενασχολήσεών του. Μεγάλη επιτυχία είχε το εγχείρημά του, να σκηνοθετήσει την όπερα Τουραντότ του Πουτσίνι ενώ εξίσου διθυραμβικά έγινε δεκτή η μεταφορά στη σκηνή της βραβευμένης του ταινίας Σήκωσε τα κόκκινα φανάρια από το Εθνικό Μπαλέτο της Κίνας. Αυτή η παράσταση, που χθες έκανε πρεμιέρα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στοχεύει να γοητεύσει και το αθηναϊκό κοινό, χάρη στη φαντασμαγορία της Ανατολής που την εμπνέει. Το Εθνικό Μπαλέτο της Κίνας είναι το μόνο εθνικό μπαλέτο της χώρας. Ιδρύθηκε

μπαλέτο

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 | 31

«Κάποιοι συνάδελφοί μου λειτουργούν σαν ηγέτες. Το συνεργείο ακολουθεί τις διαταγές τους. Δεν μου αρέσει αυτή η μέθοδος».

το 1959 και ωρίμασε υπό την επίδραση της ρωσικής χορευτικής κουλτούρας. Σήμερα, έχει εξελιχθεί σε ένα μπαλέτο με τεράστιο ρεπερτόριο και εξαίρετους καλλιτέχνες. Η αποστολή του είναι να γνωρίσει στο κινέζικο κοινό κλασικά δυτικά έργα, αλλά και σύγχρονα και να ανοίξει έναν διάλογο μεταξύ του κλασικού μπαλέτου και της κινέζικης κουλτούρας. Για το παράτολμο επιχείρημα της μεταφοράς του κινηματογραφικού Σήκωσε τα κόκκινα φανάρια απαιτήθηκαν πολλά, πρωτίστως όμως μία δραματουργία που θα έκανε την ιστορία άμεσα αντιληπτή ενσωματώνοντας και αξιοποιώντας το χορό. Πρόκειται για έναν συνδυασμό κινεζικής όπερα και κλασικού μπαλέτου. Η ιστορία διαδραματίζεται στις αρχές της δεκαετίας του 1920 με ηρωίδα μια νεαρή γυναίκα που αψηφά τον νόμιμο δεσμό της με έναν άρχοντα και ερωτεύεται έναν ηθοποιό της όπερας. Ο φθόνος για τον έρωτά τους οδηγεί τους παράνομους εραστές σ’ ένα τραγικό φινάλε... Η γλώσσα και η απόσταση είναι φυσικά εμπόδια πολύ συχνά ανυπέρβλητα, ακόμα και στη σημερινή εποχή της πληροφορίας, όταν επιδιώκεις να συνομιλήσεις με πρόσωπα όπως ο Ζανγκ Γιμού. Αλλά πάλι τι μπορεί να φέρει σε άμεση επαφή έναν αναγνώστη με το κεντρικό πρόσωπο μιας καλλιτεχνικής δεξιοτεχνίας όπως αυτός εκτός από μια προσωπική συνομιλία μαζί του;

Ο Γιμού με τα δικά του λόγια Αποσπάσματα από περισσότερες προσωπικές συνομιλίες, θα μπορούσε να είναι μια πειστική απάντηση. Αμ’ έπος, λοιπόν, αμ’ έργον. Αναζητήσαμε πηγές στις οποίες να φιλοξενούνται συνεντεύξεις του (λιγόλογου, εντέλει) Κινέζου σκηνοθέτη και, από τις ελάχιστες που εντοπίσαμε, κάναμε μια μικρή επιλογή. - Τι θεωρείτε ότι έχετε επιτύχει στον κινεζικό κινηματογράφο; -Οι κινηματογραφιστές που ξεκίνησαν να κάνουν ταινίες στην Κίνα το 1980, μεταξύ των οποίων και εγώ, είναι γνωστοί ως η Πέμπτη Γενιά, θεωρούμαστε μάλιστα ότι έχουμε συνεισφέρει στην ανάπτυξη ευρύτερα του ασιατικού κινηματογράφου. Ασφαλώς και είναι όμορφο να ακούς τέτοιου είδους επαίνους, αλλά προσωπικά το μόνο πράγμα που έκανα ως σκηνοθέτης ήταν να γυρίζω τις δικές μου ταινίες. Είναι ξεκάθαρο, όμως, ότι η Πέμπτη Γενιά κατάφερε να επεκτείνει την επιρροή της κινεζικής κινηματογραφικής βιομηχανίας σε όλο τον κόσμο εξαιτίας των ειδικών συνθηκών που επικρατούσαν στην Κίνα εκείνη την περίοδο [σσ. τη μεταβατική εποχή μετά το θάνατο του Μάο]. Η Πέμπτη Γενιά δεν ενδιαφερόταν για την εισπρακτική προοπτική των ταινιών της. Οι σκηνοθέτες ακολουθούσαν τις καλλιτεχνικές τους παρορμήσεις και έκαναν τις ταινίες που τους άρεσαν. Φυσικά, αυτό ήταν εφικτό επειδή, τότε, το κόστος παρα-

γωγής το αναλάμβανε το κράτος. Τώρα πια, οι σκηνοθέτες, συμπεριλαμβανομένου και εμού, πρέπει να αναζητήσουν μόνοι τους κεφάλαια για τις ταινίες τους. Αν παραβλέψεις την εισπρακτική προοπτική μίας ταινίας, πριν τη γυρίσεις, δεν θα καταφέρεις να καλύψεις το κόστος και κανείς δεν θα χρηματοδοτήσει την επόμενη ταινία σου. Το περιβάλλον της Κίνας έχει αλλάξει. - Έχετε τη φήμη του σκηνοθέτη που δέχεται προτάσεις από τους ηθοποιούς και εν γένει τους συνεργάτες σας. Θεωρείτε τον εαυτό σας «δημοκρατικό» σκηνοθέτη; - Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο δουλεύω. Ο σκηνοθέτης έχει τη δυνατότητα να επιτρέπει σε όλους να καλλιεργούν το ταλέντο τους. Αυτός είναι ένας λογικός τρόπος να εργάζεσαι. Πιστεύω ότι κάποιοι συνάδελφοί μου λειτουργούν σαν ηγέτες. Το συνεργείο ακολουθεί τις διαταγές τους. Δεν μου αρέσει αυτή η μέθοδος. Εδώ, εξάλλου, έγκειται η ουσιώδης διαφορά μεταξύ ενός κινηματογραφιστή και ενός συγγραφέα ή ενός ζωγράφου. - Κάνετε αλλαγές στο σενάριο στα γυρίσματα; Δίνετε αυστηρές οδηγίες στους ηθοποιούς ή τους αφήνετε να αυτοσχεδιάζουν; - Συνήθως αλλάζω μικρά πράγματα. Σε κάθε ταινία μπορεί να υπάρχουν διάφορα προβλήματα ή δυσκολίες να αντιμετωπίσεις κατά την παραγωγή. Συχνά πρέπει να προσαρμοστείς σε καταστάσεις που δεν είχες προβλέψει. Αλλά οι μεγαλύτερες τροποποιήσεις στο σενάριο προκύπτουν από τους ηθοποιούς, γιατί πρέπει να νιώθουν άνετα με τους διαλόγους και τη δράση. Το σενάριο είναι κάτι γραπτό. Στην πράξη ο ηθοποιός μπορεί να νιώσει άβολα, οπότε κάτι πρέπει να αλλάξει. Όσον αφορά στους ηθοποιούς, κάνω διευκρινίσεις κατά την ανάγνωση του σεναρίου, ώστε να καταλάβουν καλύτερα το ρόλο τους. Αλλά, στα γυρίσματα τους αφήνω μόνους τους, επειδή από τη μία οι διευκρινίσεις εκείνη την ώρα είναι χρονοβόρες, ενώ από την άλλη μπορεί αυτό να τους ενοχλήσει ή να τους αναστατώσει. Η υποκριτική είναι για μένα η τέχνη των αισθήσεων. Είναι δύσκολο όμως να το περιγράψεις με λόγια. Μου αρέσει η σαφήνεια και η απλότητα. - Τα Ιπτάμενα Στιλέτα είναι δεύτερη ταινία σας πολεμικών τεχνών; - Ναι. Είμαι πλέον εξοικειωμένος με το είδος και πιο γενναίος. Σέβομαι την παράδοση και αυτή η ταινία αποτελεί φόρο τιμής στις ταινίες κουνγκ φου. Θέλω αυτή η ταινία να φαίνεται πολύ παραδοσιακή, αλλά με μία πολύ σύγχρονη ιστορία παράλληλα. - Πώς αντιμετωπίζετε τη λογοκρισία στην Κίνα και καταφέρνετε παρ’ όλα αυτά να μεταφέρετε το μήνυμά σας; - Οι κριτικοί λένε ότι δεν είμαι αρκετά αιχμηρός. Όμως, όλοι οι σκηνοθέτες στην Κίνα γνωρίζουν κατά βάθος πόσο μακριά μπορούν να φτάσουν και πόσα μπορούν να πουν.

ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΦΑΝΤΑΣΜΑΓΟΡΙΑ Η μεταφορά στο μπαλέτο της μεγάλης κινηματογραφικής επιτυχίας του Ζανγκ Γιμού Σήκωσε τα κόκκινα φανάρια είναι ένα κινεζικό εξωτικό υπερθέαμα.

Αν σας πει κάποιος ότι λέει πάντα αυτό που θέλει να πει ή κινηματογραφεί αυτό που θέλει να κινηματογραφήσει, θα είναι ψέμα. Ακόμα και οι αντεργκράουντ ταινίες έχουν ένα όριο. Οι σκηνοθέτες γνωρίζουν πού πρέπει να σταματήσουν. Ελπίζω στο μέλλον να έχουμε μεγαλύτερη ελευθερία και να δοθεί στους καλλιτέχνες περισσότερος χώρος. Το θέμα αυτή τη στιγμή δεν είναι αν είσαι καλός στο να εξισορροπείς τα πράγματα. Αυτό είναι επιβεβλημένο, είναι η πραγματικότητα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε. - Πόσο σημαντικά είναι τα Όσκαρ για εσάς; - Έχω πάει δύο φορές στην τελετή των Όσκαρ. Ολόκληρη η τελετή με έκανε να νιώσω ότι είναι ένα καθαρά αμερικανικό παιχνίδι. Σε μεγάλο βαθμό δεν με αφορούσε. Σχετίζεται κυρίως με το αμερικανικό στιλ και τα αμερικανικά πρότυπα. Περισσότερο μου προκαλεί το ενδιαφέρον και τον προβληματισμό το να βρίσκομαι στις χώρες του Τρίτου Κόσμου και να παρακολουθώ τον «παλιό» και το «νέο» κόσμο να υποστηρίζουν ότι οι ευρωπαϊκές ταινίες προβάλλουν αξίες και οι αμερικανικές δεν έχουν κουλτούρα. Ανησυχώ για την επιρροή του Χόλιγουντ στους νέους ανθρώπους της Κίνας. Πιστεύω ότι πρέπει να κάνουμε τις δικές μας ταινίες και να προστατέψουμε τη βιομηχανία μας. - Τι θα θέλατε να θυμούνται κυρίως οι άνθρωποι για τις ταινίες σας; - Το οπτικό θέαμα. Παλιότερα, προσπάθησα να χρησιμοποιήσω τον ρεαλισμό στην κινηματογραφία. Όμως, μου αρέσει το κινέζικο

στιλ οπτικής παρουσίασης. Αν μετά από 20 χρόνια, αφού θα έχω κάνει περισσότερες ταινίες, γράψουν μία πρόταση για μένα, θα ήμουν ικανοποιημένος αν έγραφαν: «Το στιλ του Ζανγκ Γιμού έχει μία δυνατή οπτική παρουσίαση με ένα σαφώς κινέζικο τρόπο.» ¢ ____________________ *Αποσπάσματα από τρεις διαφορετικές συνεντεύξεις του Ζανγκ Γιμού. Η πρώτη έχει δοθεί στη Sony Pictures Classics τον Δεκέμβριο του 1995 και χρησιμοποιήθηκε ως διαφημιστικό υλικό προώθησης των ταινιών του που ανέλαβε να διανείμει η εταιρεία. Η δεύτερη παραχωρήθηκε με αφορμή τη βράβευσή του με το Ασιατικό Βραβείο Πολιτισμού Φουκουόκα το 2002, στους υπεύθυνους επικοινωνίας του βραβείου. Κι η τρίτη παραχωρήθηκε στο δημοσιογράφο Neil Gough και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Time στις 12 Απριλίου 2004.

[Info:] To Σήκωσε τα κόκκινα φανάρια από το Εθνικό Μπαλέτο της Κίνας, σε σκηνοθεσία και φωτισμούς Zανγκ Γιμού, ανεβαίνει στο Μέγαρο Μουσικής (αιθ. Αλ. Τριάντη), από τις 20 ως τις 22 Ιουνίου, ώρα 21:00. Παραγωγή: Zάο Τουένγκ. Πρωτότυπη μουσική: Τσεν Κινγκάνγκ. Χορογραφία: Γουάνφ Ξιπένγκ, Γουάνγκ Γιουανγιουάν. Σκηνικά: Ζενγκ Λι. Κοστούμια: Ζερόμ Καπλάν. Τα εισιτήρια στοιχίζουν από €10 (μειωμένο) ώς €60 (διακεκριμένη).

μετά την παράσταση

32 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 IΟΥΝΙΟΥ 2007

After Επιμέλεια: Κατερίνα Κόμητα

Έστω και αν οι περισσότερες εκδηλώσεις του Φεστιβάλ εκτυλίσσονται στην περιφέρεια, οι φεστιβαλιστές πολύ συχνά προτιμούν το κέντρο της πόλης για να θυσιάσουν στο βωμό του ελεύθερου χρόνου, μετά. Από τα, ακόμα αταξινόμητα, Εξάρχεια, μέσω της οδού Σκουφά, οι επιλογές του Κολωνακίου είναι για πολλούς και για πολλές κάτι περισσότερο από «μια κάποια λύσι». Για τους ασυμβίβαστους, ή έστω για όσους και όσες απεχθάνονται την πιθανότητα να τους καταγράψει κανένα αδιάκριτο μάτι στην κατηγορία των ρεκτών του lifestyle, υπάρχει και η πλατεία Μαβίλη. Η νύχτα έχει λύσεις για όλους...

ΚολωνάκιΛυκαβητός Γεύση C + B Restaurants ΤΡΙΑ ΓΟΥΡΟΥΝΑΚΙΑ Σκουφά 73, Κολωνάκι, τηλ. 210-3604400 ππ≠ ---

BIG APPLE Σκουφά 69, Κολωνάκι, τηλ. 210-3643820 Η κουζίνα του «Μεγάλου Μήλου» του Κολωνακίου αποτελεί μια σύνθεση μεσογειακής και αμερικάνικης κουζίνας. Μοδάτο, για μεσημεριανά breaks και χαλαρά δείπνα. ππ≠ www.bigapple.gr ---

BRASSERIE VALAORITOU Βαλαωρίτου 15, τηλ. 210-3641530 Γνωστό στέκι πολιτικών, δημοσιογράφων, καλλιτεχνών και επιχειρηματιών. Ελληνική και διεθνής κουζίνα. ππ≠ www.brasserie.gr ---

CINCO Βαλαωρίτου 5 & Βουκουρεστίου, τηλ. 210-3610300 ππ ---

DAKOS

ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ π ππ πππ ππππ ≠ Σ/Κ ™ ≥ C+B Β+R P

Έως 12€ Από 12€ έως 30€ Από 30€ έως 40€ Από 40€ και άνω Ανοιχτά και το μεσημέρι Ανοιχτά Σάββατο ή/και Κυριακή (μεσημέρι) Ανοιχτά μέχρι τις 2:00π.μ. Ζωντανή μουσική Cafe & Bar Restaurant Bar Restaurant Parking

[Info:] 1. Οι τιμές είναι ενδεικτικές 2. Τα Bar Restaurants κατά κύριο λόγο έχουν περιληφθεί στην κατηγορία «γεύση» 3. Η μουσική μπορεί να είναι ζωντανή ορισμένες ημέρες της εβδομάδας 4. Λόγω της καλοκαιρινής περιόδου ενδέχεται κάποιες από τις παροχές των επιχειρήσεων να έχουν μειωθεί ή εμπλουτιστεί, γι’ αυτό προτείνουμε προηγούμενη τηλεφωνική επαφή.

Τσακάλωφ 6, Κολωνάκι, τηλ. 210-3604020 Fast casual restaurant με βάση τη φιλοσοφία της κρητικής κουζίνας. Από τους ιδιοκτήτες της Creta Farm. ππ≠ ---

GRANCAFFE AMADA Βαλαωρίτου 2, Κολωνάκι, τηλ. 210-3622408 Pizza, Pasta καi σαλάτες. ππ ---

JK Φιλικής Εταιρείας 19, Πλατεία Κολωνακίου, τηλ. 210-3644874 Ελληνική και διεθνής κουζίνα. Στέκι επωνύμων. Πατάρι για πιο prive συζητήσεις. ππ≠ ---

ΜΑΪ-ΤΑΪ Πλουτάρχου 18, Κολωνάκι, τηλ. 210-7258306 Δυνατό στέκι με τραπέζια επί της Πλουτάρχου. Ελληνική και μεσογειακή κουζίνα. ππ ---

MOMMY Δελφών 4, Κολωνάκι, τηλ. 210-3619682 Καλοκαιρινό Mommy με τραπεζάκια στη Δελφών. πππ≠Σ/Κ www.mommy.gr ---

ROSEBUD Σκουφά 40, Κολωνάκι

Πρόσφατα ανακαινισμένο αποτελεί αγαπημένο στέκι δημοσιογράφων και καλλιτεχνών. Ελληνική και μεσογειακή κουζίνα. ππ≠ ---

PASSEPARTOUT Σκουφά 47-49, Κολωνάκι, τηλ. 210-3645546 ππ≠ ---

VIA MILIONI Μηλιώνη 3, Κολωνάκι, τηλ. 210-3617196 ππ™ ---

VOLT 48 Σκουφά 48, Κολωνάκι, τηλ. 210-3630045 Μεσογειακή κουζίνα. ππ≠ ---

Cafe Restaurants ΜΠΑΚΑΛΙΚΟ Σκουφά 48, Κολωνάκι, τηλ. 210-3625700 Gourmet «ταχυφαγείον». Σάντουιτς, νόστιμες σούπες, αλλά και προθήκες με delikatessen προϊόντα. ππ≠ ---

ΤΟ ΚΑΦΕ Νεοφύτου Δούκα 4, Κολωνάκι, τηλ. 210-7228321 Στο αίθριο του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Διεθνής κουζίνα. Καθημερινά εκτός Τρίτης και Κυριακής. ππ ---

XENOS Ξενοδοχείο XENOS LUCABETTUS, Βαλαωρίτου 6, Κολωνάκι, τηλ. 210-3600600 Ελληνική, μεσογειακή και διεθνής κουζίνα. ππ≠ www.athenslycabettus.gr ---

Bar Restaurants COLONAKI TOPS Πλατεία Κολωνακίου 8, Κολωνάκι, τηλ. 210-3638253 Το επιλέγουν και επώνυμοι. Ελληνική κουζίνα. πππ≠™ ---

ECLIPSE Αλωπεκής 21, Κολωνάκι, τηλ. 210-3641545, 210-7248383 Μεσογειακή και ταϊλανδέζικη κουζίνα. πππ ---

FISHBAR Μηλιώνη 4, Κολωνάκι, τηλ. 210-3616098 Κουζίνα που βασίζεται κυρίως στους θαλασσινούς μεζέδες. Οστρακοειδή, σπαγγέτι με θαλασσινά. Πολλές ετικέτες με τσίπουρα, ούζα και κρασιά ελληνικής παραγωγής. Ελληνικές μουσικές που πολύ συχνά απογειώνουν τις διαθέσεις. πππ≠ www.fishbar.gr ---

Μοντέρνα Κουζίνα ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ΛΥΚΑΒΗΤΤΟΥ Λόφος Λυκαβηττού, τηλ. 210-7227065 Πολυτέλεια και εκπληκτική θέα στο λεκανοπέδιο. Μεσογειακή κουζίνα

υψηλής ποιότητας. ππππ≠™ ---

GRAND BALCON (LE) Ξενοδοχείο St. George Lycabettus, Κλεομένους 2, Κολωνάκι, τηλ. 210-7290711 Ελληνική δημιουργική κουζίνα με πανοραμική θέα της νυχτερινής Αθήνας. ππππ ---

με ιδέες. πππ≠ ---

American Style JACKSON HALL (C + B + R)

ππππ ---

Ιαπωνία FREUD ORIENTAL Ξενοκράτους 21, Κολωνάκι, τηλ. 210-7299595 ππππ ---

Κλασική Κουζίνα ΔΕΚΑΕΠΤΑ (17)

Μηλιώνη 4, Κολωνάκι, τηλ. 210-3616098 Διακόσμηση βασισμένη στο ξύλο και στο γυαλί. Κουζίνα «όπως Αμερική». Για καφέ, φαγητό και ποτό. ππ≠™ www.jacksonhall.gr ---

Λυκαβηττού 2 και Ακαδημίας, τηλ. 210-3647049 Το επιλέγουν και επώνυμοι. Ανοιχτά μέχρι τις 19:00 μ.μ. ππππ≠ ---

TGI FRIDAY’S

Δημοκρίτου 12, Κολωνάκι, τηλ. 210-3647033 ππππ≠ ---

Νεόφυτου Βάμβα 2, Κολωνάκι, τηλ. 210-7227721 ππ≠ www.fridays.gr ---

MY SUSHI Καρνεάδου & Πλουτάρχου, Κολωνάκι, τηλ. 210-7299300 ππ≠Σ/Κ ---

Multi Ethnic ALTAMIRA

SQUARE SUSHI

ΠΡΥΤΑΝΕΙΟΝ Μηλιώνη 7-9, Κολωνάκι, τηλ. 2103643353-4 Σε υπέροχο νεοκλασικό κτίριο των αρχών του 20ού αι., διακοσμημένο με πίνακες γνωστών Ελλήνων ζωγράφων. Μεσογειακή κουζίνα. Πολλές ετικέτες ελληνικών, ιταλικών και γαλλικών κρασιών. πππ≠™Σ/Κ www.prytaneion.gr ---

Ελληνική Κουζίνα ΟΙΚΕΙΟ Πλουτάρχου 15, Κολωνάκι, τηλ. 2107259216 ππ≠ ---

ΟΥΖΑΔΙΚΟ (ΤΟ) Καρνεάδου 25-29, Κολωνάκι, τηλ. 210-7295484 Μεγάλη συλλογή αποσταγμάτων. Σημείο συνάντησης πολιτικών και δημοσιογράφων. ππ≠ ---

Ταβέρνες και Μεζεδοπωλεία ΚΑΦΕΝΕΙΟ Λουκιανού 26, Κολωνάκι, τηλ. 210-7229056 ππ≠ ---

Τσακάλωφ 36Α, Κολωνάκι, τηλ. 210-3614695 Τέσσερα κομμάτια του πλανήτη (Μεξικό, Ινδία, Αραβικές χώρες και χώρες νοτιοανατολικής Ασίας) παρουσιάζονται δημιουργικά σε ένα εστιατόριο. ππ ww.altamira.com.gr ---

Ιταλία CIAO (Β + R) Τσακάλωφ 2, Κολωνάκι, τηλ. 210-3647665 ππ≠ ---

CODICE BLU

KIKU

Δεινοκράτους 65, Κολωνάκι, τηλ. 210-7255219 πππ

Διασκέδαση Cafe Bars ΕΝ ΔΕΛΦΟΙΣ Δελφών 5, Κολωνάκι, τηλ. 210-3608269 ---

ΣΚΟΥΦΑΚΙ Σκουφά 47-49, Κολωνάκι, τηλ. 210-3645888 ---

BAIRES Σίνα 21, Κολωνάκι, τηλ. 210-3635458 ---

Χάρητος & Λουκιανού, Κολωνάκι, τηλ. 210-7230896 Μετέφερε την εμπειρία της Μυκόνου (είναι αδελφάκι του μυκονιάτικου CASA DI GIORGIO). Pizza, pasta και θαλασσινά. πππ≠Σ/Κ ---

CAFE ALU

PASTERIA (LA)

Αλωπεκής 28-30, Κολωνάκι, τηλ. 210-7222549 ---

Τσακάλωφ 18, Κολωνάκι, τηλ. 210-3632032 ππ≠ www.lapasteria.gr ---

Σκουφά και Ομήρου 58, Κολωνάκι, τηλ. 210-3611116 ---

CITY Χάρητος 43, Κολωνάκι, τηλ. 210-7228910 ---

DUSTY

FLOCAFE Σόλωνος 10, Κολωνάκι, τηλ. 2103390756 ---

ΡΟΔΙΑ

POSTINO (IL)

Αριστίππου 44, Λυκαβηττός, τηλ. 210-7229883 ππ≠ ---

Γριβαίων 3, Κολωνάκι, τηλ. 210-3641414 Μια osteria (η ιταλική εκδοχή του κουτουκιού) με κλασσική ιταλική κουζίνα. ππ™Σ/Κ ---

GANESHA

STARS

Τσακάλωφ 2, Κολωνάκι, τηλ. 210-3645068 ---

ΦΙΛΙΠΠΟΥ Ξενοκράτους 19, Κολωνάκι, τηλ. 210-7216390 ππ≠ ---

Ψάρι 7 ΘΑΛΑΣΣΕΣ Ομήρου 11 & Βησσαρίωνος 1, Κολωνάκι, τηλ. 210-3624825 Με δύναμη από τη Θεσσαλονίκη. Φρέσκα ψάρια, αλίπαστα και γενικώς όλα τα καλούδια της θάλασσας συνοδεία ούζου. ππππ≠Σ/Κ ---

Ξενοκράτους 49 & Αριστοδήμου, Κολωνάκι, τηλ. 210-7294111 πππΣ/Κ ---

Γαλλία ABREUVOIR (L’) Ξενοκράτους 51, Κολωνάκι, τηλ. 210-7229106 Από το 1965. Καλή γαλλική κουζίνα και πλούσια κάβα. ππππ≠ www.abreuvoir.gr ---

ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

PRUNIER

Βουκουρεστίου και Φωκυλίδου 15, Κολωνάκι, τηλ. 210-3608621 Νησιώτικος αέρας στην πόλη. Κουζίνα

Υψηλάντου 63, Κολωνάκι, τηλ. 210-7227379 Ατμόσφαιρα παρισινού bistrot.

Καρνεάδου 25-29, Κολωνάκι, τηλ. 210-7232889 ---

PEROS CAFÉ

TRIBECA Ομήρου & Σκουφά 46, Κολωνάκι, τηλ. 210-3623541 ---

WAITING FOR GODOT Αλεξάνδρου Σούτσου 15, Κολωνάκι, τηλ. 210-3635031

Eξάρχεια Γεύση Cafe Restaurants ΒΟΞ

μετά την παράσταση Αραχώβης 56 & Θεμιστοκλέους 82, Εξάρχεια, τηλ. 210-3835811 ππ≠ ---

Ελληνική Κουζίνα ΓΙΑΝΤΕΣ Βαλτετσίου 44, Εξάρχεια, τηλ. 210-3301369 Η κουζίνα του χρησιμοποιεί βιολογικά προϊόντα. Ο ορισμός της «νεοταβέρνας». Άνετο και όμορφο περιβάλλον. ππ≠ ---

ΡΙΦΙΦΙ Εμμανουήλ Μπενάκη 69Α, Εξάρχεια, τηλ. 210-3300237 Ψαγμένη κουζίνα με οικολογικές ανησυχίες. Φιλικό και νεανικό. Στέκι του εκδοτικού χώρου. ππ≠Σ/Κ ---

ΦΑΣΟΛΙ Εμμανουήλ Μπενάκη 45, Εξάρχεια, τηλ. 210-3300010 Γοητευτικός χώρος και τραπεζάκια έξω. Ελληνική κουζίνα, μαγειρευτά. ππ≠Σ/Κ ---

Ταβέρνες και Μεζεδοπωλεία ΑΜΑ ΛΑΧΕΙ Καλλιδρομίου 69, Εξάρχεια, τηλ. 210-3845978 Κλασσικό εξαρχειώτικο μεζεδοπωλείο. Το αγαπούν οι παρέες. ππΣ/Κ ---

ΑΥΛΗ Μεθώνης 43, Εξάρχεια, τηλ. 210-3838167 ππ≠Σ/Κ ---

ΒΕΡΓΙΝΑ Βαλτετσίου 62, Εξάρχεια, τηλ. 210-3807992 Ελληνική κουζίνα, μαγειρευτά, ψητά. ππ≠Σ/Κ ---

ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ Κωλέττη 21, Εξάρχεια, τηλ. 210-3803248 Το καλοκαίρι βγάζει τραπεζάκια στην ταράτσα. ππ ---

ΜΠΑΡΜΠΑΓΙΑΝΝΗΣ Εμμανουήλ Μπενάκη 94, Εξάρχεια, τηλ. 210-3824138 Οινομαγειρείο, σταθερή αξία στην εξαρχιώτικη γεύση. Το επιλέγουν φοιτητές, τουρίστες, εργαζόμενοι της περιοχής και όχι μόνον. ππ≠ ---

ΜΠΕΡΝΤΕΣ

ΤΡΙΑ ΤΕΤΑΡΤΑ Τοσίτσα & Οικονόμου 25, Εξάρχεια, τηλ. 210-8230560 ππ ---

Ιταλία DOPPIO (IL) Ανδρέα Μεταξά 30, Πλατεία Εξαρχείων, τηλ. 210-3304333 Σκηνικό που παραπέμπει σε παραδοσιακή ιταλική τρατορία. Θα ικανοποιήσει τους λάτρεις της ιταλικής κουζίνας. Αρκετές ετικέτες ιταλικών και ελληνικών κρασιών. ππ≠™ ---

MYSTIC PIZZA Εμμανουήλ Μπενάκη 76, Εξάρχεια, τηλ. 210-3839500 Το «μυστικό» του κρύβεται στο αλεύρι από κάναβη sativa βιολογικής καλλιέργειας. ππ≠ ---

PASTA – CAFE Εμμανουήλ Μπενάκη 58, Εξάρχεια, τηλ. 210-3838186 Ευχάριστος χώρος για pasta και όχι μόνο. Ενδιαφέρουσες σαλάτες. ππ≠ ---

Ισπανία SALERO Βαλτετσίου 51, Εξάρχεια, τηλ. 210-3813358 Ένα Tapas cafe – bar στην καρδιά των Εξαρχείων. Αναρτά το καθημερινό μενού σε μαυροπίνακα επί της οδού Βαλτετσίου. Τραπεζάκια έξω. ππ≠™ ---

Αίγυπτος ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Μετσόβου 13, Μουσείο, τηλ. 210-8210004 Χώρος που παραπέμπει σε αστικό σπίτι εποχής. Αιγυπτιακή και μεσογειακή κουζίνα. ππ www.alexandrianet.gr ---

Ποτάδικα LOW PROFILE CAFÉ Λυκαβητού 6, Κολωνάκι Από τα κλασικά του είδους.

Διασκέδαση Cafe Bars ΙΝΤΡΙΓΚΑ Θεμιστοκλέους & Δερδενίων 60, Εξάρχεια, τηλ. 210-3300936 ---

Χαριλάου Τρικούπη 125, Εξάρχεια, τηλ. 210-3812039 ππ≠Σ/Κ ---

ΟΣΤΡΙΑ

ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ

ΧΑΡΤΕΣ

Στουρνάρη 41, Εξάρχεια, τηλ. 210-3807061 ππ≠≥ www.navagiotonaggelon.gr ---

ΡΟΖΑΛΙΑ

Οικονόμου 4-6, Εξάρχεια, τηλ. 210-3300907 --Βαλτετσίου 35, Εξάρχεια, τηλ. 210-3304778 ---

BOX Κωλέττη 4, Εξάρχεια, τηλ. 210-3847597 ---

Βαλτετσίου 58, Εξάρχεια Ελληνική κουζίνα σε εξαρχειώτικο κήπο. ππ≠™ ---

CAFΕ ΔΙΠΛΟ

ΤΟ ΣΤΕΚΙ ΤΗΣ ΞΑΝΘΗΣ

Βαλτετσίου & Θεμιστοκλέους 78, Εξάρχεια, τηλ. 210-3817955 ---

Ειρήνης Αθηναίας 5, Λόφος Στρέφη, Εξάρχεια, τηλ. 210-8820780 Παραδοσιακή ταβέρνα σε μια από τις λίγες οάσεις του κέντρου. Ταράτσα με θέα τη νυχτερινή Αθήνα. ππ ---

ΤΡΑΜ Μαυρομιχάλη 168, Εξάρχεια, τηλ. 210-6459094 ππ ---

Θεμιστοκλέους 70, Εξάρχεια, τηλ. 210-3301177 ---

FLOCAFE

FLORAL Θεμιστοκλέους 80, Εξάρχεια, τηλ. 210-3300938 ---

GINGER ALE Θεμιστοκλέους 74, Εξάρχεια, τηλ. 210-3301246 ---

REZIN Τζαβέλλα & Εμμανουήλ Μπενάκη 53,

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 | 33

Εξάρχεια, τηλ. 210-3846385 ---

WUNDERBAR Θεμιστοκλέους 80, Εξάρχεια, τηλ. 210-3818577 ---

Rock DR. FEELGOOD Σπύρου Τρικούπη 1, Εξάρχεια, τηλ. 210-3303425 ---

UNDERGROUND Α. Μεταξά 19-21, Εξάρχεια, τηλ. 210-3822019

Αμπελόκηποι Γεύση Cafe & Bar Restaurants DATE Σινώπης 2 & Μεσογείων (ισόγειο Πύργου Αθηνών), Αμπελόκηποι, τηλ. 210-7470544 Μεσογειακή κουζίνα. ππ≠Σ/Κ ---

Bar Restaurants BALTHAZAR Τσόχα 27 & Βουρνάζου, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6412300-9 Μεσογειακή κουζίνα. Σε εντυπωσιακό αρχοντικό με εκπληκτικό κήπο. Γνωστό κοσμικό στέκι. ππππ www.balthazar.gr

--BARAONDA Τσόχα 43, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6444308 Στη θέση του παλιού La Hoya. Μεσογειακή κουζίνα και mainstream ρυθμοί από γνωστούς Djs. ππππ ---

Από το 1967. Η κουζίνα του χρησιμοποιεί αρκετά υλικά βιολογικής καλλιέργειας. ππ≠Σ/Κ ---

ΒΛΑΣΣΗΣ Παστέρ 8, Πλατεία Μαβίλη, τηλ. 210-6463060 ππ≠Σ/Κ ---

ΕΛΙΑ Μυλοποτάμου 28, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6910100 Ντιζαϊνάτος χώρος. Σε μια γωνιά έχει διατηρηθεί ένα πραγματικό ελαιόδεντρο. Ελληνική κουζίνα, με μεσογειακές πινελιές. ππ≠Σ/Κ ---

ΡΑΕΤΙ Πουλίου & Αμαλιάδος 18, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6428200 Έμφαση στην κρητική κουζίνα. ππ≠™Σ/Κ ---

ΜΕΖΕΔΟΠΟΙΗΜΑΤΑ Κουτσικάρη 47, Αθήνα, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6426066 ππ ---

ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ (Ο) Λασκαρίδου 7 & Λουίζης Ριανκούρ, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6984057 ππ≠Σ/Κ ---

ΠΟΛΥΣΤΑΦΥΛΟ Δουκίσσης Πλακεντίας 121 & Πανόρμου, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6994676 ππ≠Σ/Κ ---

OZEL

Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου 8, Πλατεία Έλενας, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6453334 ππ ---

Αρματολών & Κλεφτών 48, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6411082 Μεταμοντέρνα ελληνική κουζίνα. Ντιζαϊνάτος χώρος. Πλούσια κάβα. ππππ ---

Hotel Restaurants PIANO BAR PRESIDENT Ξενοδοχείο PRESIDENT, Λεωφόρος Κηφισίας 43, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6989000 Κρύα πιάτα και snacks συνοδεία ζωντανής μουσικής. ππ≠≥ ---

Μεταμοντέρνα Κουζίνα ΕΠΙ ΤΗΣ ΠΑΝΟΡΜΟΥ Πανόρμου 115, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6928719 Ελληνικές γεύσεις αλλά και πιάτα από την ανατολίτικη και την αραβική κουζίνα. Επιδόρπια πειρασμοί. ππ≠Σ/Κ ---

Beer Restaurants CRAFT Λεωφόρος Αλεξάνδρας 205, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6462350 Εστιατόριο - ζυθοποιείο. ππ≠Σ/Κ www.craft.gr

Διασκέδαση Δορυλαίου 6, Πλατεία Μαβίλη, τηλ. 210-6452380 Χίλιοι καλοί χωράνε. Στέκι. ---

Λουίζης Ριανκούρ 75, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6925354 ππΣ/Κ

Chic Restaurants 48

Δήμου Τσέλιου 5, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6426341 Τσέχικη κουζίνα και κανάτες καλής μπύρας. ππ ---

Δουκίσσης Πλακεντίας 120, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6990920 ππ ---

ΣΟΥΦΑΛΑ

Βουρνάζου 31, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6426238 ππ≠Σ/Κ ---

Τσεχία BOHEMIA

Freestyle ΜΠΡΙΚΙ

Δορυλαίου 10-12, Πλατεία Μαβίλη, τηλ. 210-6451169 Pasta, κρεατικά και σαλάτες. ππ≠ ---

ΑΓΟΡΑ

Φαραντάτων 27, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-7485815 Πολυνησιακή και κινέζικη κουζίνα. ππ ---

Ταβέρνες και Μεζεδοπωλεία ΑΔΙΑΧΩΡΗΤΟ

GINGER

Άγγελου Πυρρή 5, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-7793711 Πολυτελές. Μεσογειακή κουζίνα. πππ ---

Άπω Ανατολή POLYNESIA

ΣΤΕΚΙ ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ (ΤΟ)

American Style APPLEBEE’S Λεωφόρος Αλεξάνδρας 190 & Δημητρίου Σούτσου, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6459805 Συνδυασμός αμερικάνικης και μεξικανικής κουζίνας. ππ≠ ---

TGI FRIDAY’S Λεωφόρος Κηφισίας 1-3 & Αλεξάνδρας, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6475417-8 ππ≠ www.fridays.gr

Ιταλία MALTAGLIATI Βαρνακιώτη 6, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6916676 Σπιτικά ζυμαρικά, φιλική ατμόσφαιρα. ππΣ/Κ ---

PASTERIA (LA) Λεωφόρος Αλεξάνδρας 213 & Πουλίου 1, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6401480 ππ≠™ www.lapasteria.gr ---

PECORA NERA

Ελληνική Κουζίνα ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ (ΤΟ)

Σεβαστουπόλεως 158, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6914183 Το όνομά του στα ιταλικά σημαίνει «μαύρο πρόβατο». Μοντέρνο περιβάλλον και γνήσια ιταλική κουζίνα. ππ≠™

Έβρου 40, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-7777742

---

ΠΟΤΟΠΩΛΕΙΟΝ Πανόρμου 113, τηλ. 210-6911672 ---

SUTSU Δημητρίου Σούτσου 7, Αμπελόκηποι, τηλ. 210-6401461 ---

Ethnic - Oriental TAJ MAHAL Λεωφόρος Αλεξάνδρας 192, τηλ. 210-6457175 Ατμόσφαιρα ανατολής και δυνατή κονσόλα. ---

Ποτάδικα FLOWER Δορυλαίου 2, Πλατεία Μαβίλη, τηλ. 210-6432111 Από τα all time classic στέκια της Πλατείας Μαβίλη.

Λεωφόρος Αλεξάνδρας Γεύση Hotel Restaurants ALEXANDRA’ S Ξενοδοχείο Park, Λεωφόρος Aλεξάνδρας 10, τηλ. 210-8832711-9 Διεθνής κουζίνα και επαγγελματικό σέρβις. πππ≠Σ/Κ www.park-hotel.gr ---

ST’ ASTRA (B + R) Ξενοδοχείο Park, Λεωφόρος Aλεξάνδρας 10, τηλ. 210-8832711-9 Roof Garden στον 8ο όροφο του ξενοδοχείου. Gourmet μεσογειακή κουζίνα. Κεντρικό διακοσμητικό στοιχείο του restaurant είναι ο γυάλινος θόλος, που δικαιώνει το όνομά του. Από Πέμπτη έως Σάββατο ζωντανή jazz μουσική. πππ≥ www.park-hotel.gr ---

Ελληνική Κουζίνα ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Λεωφόρος Αλεξάνδρας & Ζωναρά 21, τηλ. 210-6420874 Καλοκαιρινή Αλεξάνδρα με τραπέζια στον κήπο και στην ανοιχτή σάλα που βλέπει το πάρκο Παναθήναια. ππ≠Σ/Κ ---

Παναθήναια, τηλ. 210-6450345 Χαλαρό περιβάλλον, μεγάλη ποικιλία από μπύρες. Ανοιχτά από τις 18:00 μ.μ. ππ≠

Ιλίσια - Περιοχή Χίλτον Γεύση C + B Restaurants ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ Ξενοδοχείο Hilton, Βασ. Σοφίας 46, τηλ. 210-7281000 ππππ≠ ---

AETHRION Ξενοδοχείο Hilton, Βασ. Σοφίας 46 , τηλ. 210-7281000 ππ≠ ---

Chic Restaurants RIVA Ξενοδοχείο Stratos Vassilikos, Μιχαλακοπούλου 114, Ιλίσια, τηλ. 210-7706611 Στο αίθριο του ξενοδοχείου Stratos Vassilikos. Κουζίνα βασισμένη στις μεσογειακές γεύσεις, τις οποίες ο chef Κωνσταντίνος Βασιλείου αντιμετωπίζει δημιουργικά. ππππ≠ ---

Music Restaurants SALLON Αλκμάνος 36, Ιλίσια, τηλ. 210-7242208. Κλασική κουζίνα με τη συνοδεία πιάνου. Κήπος. ππ™Σ/Κ≥ www.saloonrestaurant.gr ---

Ελληνική Κουζίνα ΑΛΑΤΣΙ Βρασίδα 13, περιοχή Χίλτον, τηλ. 210-7210501-2 Το εστιατόριο του δημοσιογράφου Σταύρου Θεοδωράκη. Παραδοσιακή κρητική κουζίνα. πππ≠ ---

Ταβέρνες και Μεζεδοπωλεία ΚΑΤΩΙ Μιχαλακοπούλου 64, Ιλίσια, τηλ. 210-7700109 ππ≥ ---

Ψάρι MILOS ESTIATORIO Ξενοδοχείο Hilton, Βασ. Σοφίας 46, τηλ. 210-7281000 Πολυτέλεια και κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα. Έμφαση στο ψάρι, ωστόσο δεν λείπουν και τα κρέατα. ππππ≠ ---

Ιταλία BOSCHETTO Άλσος Ευαγγελισμού, Χίλτον, τηλ. 210-7210893 Από το 1988 στο καταπράσινο αλσάκι του Ευαγγελισμού. Δημιουργική ιταλική κουζίνα αλλά και διεθνείς πινελιές. Πλούσια κάβα με περισσότερες από 200 ετικέτες κρασιών από όλο το κόσμο. ππππ≠ ---

Κίνα ΚΙΝΑ (CHINA) Ευφρονίου 72, Ιλίσια, τηλ. 210-7233200 ππ≠ ---

Βραζιλία ΚΙΤΡΙΝΟΣ ΣΚΙΟΥΡΟΣ (Ο) Δημητρέσσα 21, Ιλίσια, τηλ. 210-7211586 Ευχάριστο, με σπιτική βραζιλιάνικη κουζίνα. Τραπεζάκια έξω. ππ

Beer Restaurants ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Αργεντινής Δημοκρατίας 14, Πάρκο

---

34 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 IΟΥΝΙΟΥ 2007

Ευρωπαϊκή Γιορτή Μουσικής

οι συγγενείς

Όλη η Αθήνα, ένα ατελείωτο πάρτι Στις 21 Ιουνίου αξίζει να διασχίσετε την πόλη πεζή. Σε κάθε σας βήμα θα ακούγεται μουσική. Σε κάθε δρόμο, σε κάθε μπαρ, σε κάθε συναυλιακό χώρο, σε κάθε πλατεία ελάτε να γιορτάσουμε την ημέρα της Μουσικής με ελεύθερη είσοδο και ελεύθερη διάθεση. Από τον Τηλέμαχο Αναγνώστου

Σήμερα, αύριο και μεθαύριο είναι μέρες και νύχτες γεμάτες μουσική. Η Ευρωπαϊκή Γιορτή της Μουσικής είναι η αφορμή για να μετατραπεί το κέντρο της Αθήνας σε ένα ατελείωτο πάρτι - από τη Μαβίλη έως το Γκάζι. Περισσότερα από 100 μουσικά σχήματα από την Ελλάδα και το εξωτερικό, πρωτοεμφανιζόμενοι, ανερχόμενοι και γνωστοί καλλιτέχνες θα καλύψουν όλα τα γούστα με παραδοσιακή, τζαζ, ροκ, ποπ, world, electro, hip hop, dance, reggae, funk, ελληνική μουσική σύγχρονων τραγουδοποιών, κλασική και συμφωνική μουσική.

Για πρώτη φορά στην Ελλάδα ονόματα όπως: • Birdy Nam Nam: Οι World DMC team champions, με soundtracks του 1970, breaks, hip hop, dance και απίστευτη τεχνική στα «πικάπ» έρχονται να ταρακουνήσουνε το κέντρο της Αθήνας. • Cibelle: Η Βραζιλιάνα χαρακτηρίζεται ως η νέα diva της world μουσικής (2 υποψηφιότητες για Grammy) και μόλις κυκλοφόρησε το νέο της άλμπουμ με τους Seu George, Coco Rosie και Gilberto Gil. • Dzihan & Kamien: Με τον VJ superbsurface. Ίσως από τα μεγαλύτερα ονόματα της Electro funk & Ethnic σκηνής και εκφραστές της downtempo house με επιρροές από τη μουσική της Μικράς Ασίας και της Αραβίας. • Erik Truffaz Ladyland Quartet feat. Mounir Troudi: H τζαζ σε άλλη διάσταση (ανατολίτικοι αμανέδες, hip hop, rock electro) με το εκπληκτικό σχήμα του παγκοσμίου φήμης Ελβετού παραγωγού και τρομπετίστα. Ένας μύθος της τζαζ με τεράστια δισκογραφική δουλειά στην εταιρεία Blue Note και την EMI, που τον έχουν παρομοιάσει σαν το λευκό αδελφό του Μάιλς Ντέιβις. • Hybrid Live: Οι πασίγνωστοι Άγγλοι DJs & remixers (Moby, REM, Massive Attack κ.λπ.) έρχονται στην Αθήνα, για πρώτη φορά ζωντανά! Μόλις κυκλοφόρησαν νέο άλμπουμ (www.excession.co.uk ) • Σαλβαδόρ Σάνγκο: Η Νιγηριανή funk, afro, groovy jazz διασταύρωση του Σαντάνα και του Φέλα Κούτι, δημιούργημα του Σωτήρη Παπαδόπουλου. • SCSI-9: οι δύο Ρώσοι παραγωγοί master της Minimal Tech House, νέα μέλη της οικογένειας της Κompakt Records. • Teknic Old Skool: μια μοναδική εμπειρία «live - dance» και η αποκάλυψη της JazzDrumN’Bass-Electro του Παρισιού! Και πολλοί πολλοί ακόμα. Από όλες τις μουσικές σχολές. Γι’ αυτό, σήμερα, αύριο και μεθαύριο επιδιώξτε να περπατήσετε στην Αθήνα. Πάρετε το μετρό. Κυκλοφορήστε. Έχει πολλή μουσική. ¢

ΗΧΟΙ ΑΠΟ ΠΑΝΤΟΥ Η Μασιρέ Σιλά από την Αφρική (στην κορυφή), οι Trans Global Underground (πάνω) και οι πρωτοεμφανιζόμενοι Έλληνες Word of Mouth (αριστερά), εκπροσωπούν τρεις διαφορετικές μουσικές τάσεις. Με όλους υπάρχει πιθανότητα να διασταυρωθούμε στην Αθήνα, από αύριο και για τρεις ημέρες.

τότε

1963 ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 | 35

Φωτογραφία: Αρχείο Φεστιβάλ Αθηνών

ΡΩΜΑΙΟΣ ΚΑΙ ΙΟΥΛΙΕΤΑ Το 1963, ο Ρούντολφ Νουρέγιεφ μεσουρανούσε. Η παρουσία του στην Αθήνα, μαζί με τη Μαργκότ Φοντέιν, χαιρετίστηκε ως μείζον καλλιτεχνικό αλλά και κοσμικό γεγονός. Άλλοι καιροί, άλλο glamour.

Νουρέγιεφ και Φοντέιν στο Ηρώδειο Όταν το χειροκρότημα κρατούσε πιο πολύ απ’ το μπαλέτο Από τον Τάσο Κουκουτά

Το 1963, κάτω από τον έναστρο αττικό ουρανό έκαναν την εμφάνιση τους στο Ηρώδειο δύο «αστέρια» του κλασικού χορού, ο ρώσος Ρούντολφ Νουρέγιεφ με την αγγλίδα Μαργκότ Φοντέιν. Ο Νουρέγιεφ, από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του κλασικού μπαλέτου μετά τον Νιζίνσκι, ανέδειξε την ανδρική φιγούρα στο χορό από απλό παρτενέρ σε αυτόνομο, δυναμικό, αισθησιακό και τεχνικά άρτιο ερμηνευτή. Μαζί με τη Φοντέιν, που εξαιτίας του κατάφερε να αναζωογονήσει το δεύτερο μισό της καριέρας της, έκαναν μια λαμπρή σταδιοδρομία συμμετέχοντας ως φιλοξενούμενοι καλλιτέχνες στα σημαντικότερα χορευτικά σχήματα του 20ού αιώνα, συνδέοντας το όνομά τους με τον απόηχο του μύθου.

Μια διασημότητα στη Δύση Το όνομα του Νουρέγιεφ, πέρα από τη σπουδαιότητά του ως χορευτή και χορογράφου, ταυτίστηκε και με την τολμηρή απόφασή του να «αποδράσει» από την τότε Σοβιετική Ένωση ζητώντας πολιτικό άσυλο στη Γαλλία, κατά τη διάρκεια μιας περιοδείας των Μπαλέτων Κίροφ στο Παρίσι, το 1961. Η παραπάνω πολιτική πράξη, όσο και αν θορύβησε ή ενόχλησε την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων, έδωσε το κουράγιο και την έμπνευση σε άλλους καλλιτέχνες να τολμήσουν τη διαφυγή τους στη Δύση, κυνηγώντας την καλλιτεχνική ελευθερία τους σε χώρες που την εποχή εκείνη αποτελούσαν «πειραματικά εργαστήρια» των τεχνών. Ωστόσο, κάποια χρόνια αργότερα, ο Νουρέγιεφ θα έκανε αίτηση για να επιστρέψει στη Ρωσία προκειμένου να επισκεφθεί την άρρωστη μητέρα του, με την οποία και διατηρούσε στενή σχέση

κατά τη διάρκεια της «εξορίας» του στη Δύση. Η είσοδος στη χώρα του επιτράπηκε μόλις το 1989, την περίοδο της «περεστρόικα», όταν η μητέρα του ήταν πια ετοιμοθάνατη. Πολλά χρόνια πριν από αυτή τη στενάχωρη συνθήκη, το 1962, ο Νουρέγιεφ εισερχόταν θριαμβικά στο διεθνές καλλιτεχνικό στερέωμα, δεν άργησε μάλιστα να καθιερωθεί ως αδιαμφισβήτητος αστέρας του κλασικού χορού. Τη χρονιά εκείνη, έλαβε πρόσκληση από τη Μαργκότ Φοντέιν για να συμμετάσχει σε φιλανθρωπικό γκαλά χορεύοντας με το Βασιλικό Μπαλέτο στο Κόβεντ Γκάρντεν. Η χημεία των δύο χορευτών υπήρξε μοναδική. Το γεγονός αυτό αντιλήφθηκε και ο τότε καλλιτεχνικός διευθυντής του συγκροτήματος Φρέντερικ Άστον, ο οποίος στη συνέχεια χορογράφησε μπαλέτα αποκλειστικά για τους δύο. Φημολογείται μάλιστα ότι στην από κοινού εμφάνισή τους στη Ζιζέλ (Κόβεντ Γκάρντεν, 12.02.1962) το χειροκρότημα διάρκεσε περισσότερο από το ίδιο το μπαλέτο! Έκτοτε, ξεκίνησε μια ιστορική δημιουργική πορεία, για τον Νουρέγιεφ, τη Φοντέιν αλλά και το χορό ως ξεχωριστή τέχνη του 20ού αιώνα. Το ζευγάρι ανανέωσε την αισθητική στο κλασικό ρεπερτόριο ανοίγοντας το μπαλέτο σε ένα ευρύτερο κοινό και καθιερώνοντας το χορό ως τέχνη της εκφραστικότητας του σώματος.

Μαργκότ Φοντέιν στον κεντρικό ρόλο.Η πρώτη μεγάλη επιτυχία του Νουρέγιεφ στη Δύση ήταν το ίδιο μπαλέτο. Να τους ένωσε άραγε η επιτυχία στο κοινό ρεπερτόριο. Ποιος ξέρει; Έτσι κι αλλιώς, το ντουέτο είχε λάμψη και δεξιοτεχνία. Γοήτευε και συγκινούσε. Και η εμφάνισή τους στο Φεστιβάλ Αθηνών του 1963, συνοδευόταν από τον απόηχο της επιτυχίας τους, που επιβεβαίωνε το θρύλο τους. Ο Θόδωρος Κρίτας, που επικεφαλής καλλιτεχνικού γραφείου κατάφερε να φέρει τον μεγάλο χορευτή στην Ελλάδα, την περίοδο του μεσουρανήματός του, μαζί με τη Μαργκότ Φοντέιν, αφηγείται: «Πρωτοέφερα τον Νουρέγιεφ στην Ελλάδα το 1963, τότε που χόρεψε δίπλα στη Μαργκότ Φοντέιν στο Ρωμαίος και Ιουλιέτα στο Ηρώδειο. Από την πρώτη στιγμή το ελληνικό κοινό τον λάτρεψε, μαζί και εγώ. Επρεπε να περάσουν δεκαοκτώ ολόκληρα χρόνια για να τον ξαναφέρω. Ηταν το 1981 που χόρεψε Ωραία Κοιμωμένη με το Μπαλέτο της Οπερας της Βιέννης. Το 1982 με το Μπαλέτο της Οπερας της Ζυρίχης χόρεψε τον Μάνφρεντ, το 1984 με το Μπαλέτο της Οπερας του Παρισιού Ραϋμόνδα, το 1989, πάλι με το Μπαλέτο της Οπερας του Παρισιού, τη Σταχτοπούτα και το 1991, αυτή τη φορά ως μαέστρος, διευθύνει τη Wiener Rezidenze Orchestra» (Το Βήμα, 24/8/1997).

Η αθηναϊκή εμπειρία Η Ωραία Κοιμωμένη του Τσαϊκόφσκι υπήρξε το έργο με το οποίο η περίφημη Βασιλική Όπερα της Αγγλίας εγκαινίασε τη νέα φάση της λειτουργίας της μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον Φεβρουάριο του 1946, με την

Μια θυελλώδης σχέση Οι σχέσεις του Νουρέγιεφ, τόσο στον προσωπικό όσο και στον επαγγελματικό του χώρο υπήρξαν θυελλώδεις. Με τη Μαργκότ Φοντέιν ωστόσο κατάφερε να αναπτύξει μια πραγ-

ματική φιλία, ακόμη και όταν η ίδια είχε πλέον αποσυρθεί από τα φώτα της δημοσιότητας στον Παναμά. Δεν έλειψαν και οι στιγμές έντασης μεταξύ τους, λόγω της εκρηκτικής προσωπικότητας του ιδίου, ο οποίος υποστηρίζεται ότι ταπείνωνε τη συνεργάτιδά του όταν δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις πρόβες ή στο ύψος των απαιτήσεών του κατά τη διάρκεια των ζωντανών εμφανίσεων. Η καριέρα τους παρομοιάζεται συχνά με τον έγγαμο βίο ενός ζευγαριού, με αρκετές ταλαντώσεις, καθώς πολύ συχνά οδηγήθηκαν στην απόφαση του «διαζυγίου», βάζοντας θεωρητικά στη συνεργασία τους ένα τέλος. Αυτό όμως δεν συνέβη ποτέ. Άλλωστε, όπως υποστήριζε και ο ίδιος, οι δυο τους χόρευαν σαν «ένα σώμα, μια ψυχή». Αλλά και εκτός σκηνής υπήρξαν αρκετά δεμένοι, υποστηρίζοντας ο ένας τον άλλο στις δύσκολες στιγμές. Όταν εκείνη βρισκόταν στο νοσοκομείο άρρωστη με καρκίνο, εκείνος τη στήριξε ηθικά και οικονομικά, πληρώνοντας τους ιατρικούς λογαριασμούς της. Εκείνη ανταπέδωσε την ευγνωμοσύνη της, χρόνια αργότερα, όταν ο Νουρέγιεφ χτυπημένος από τον ιό του AIDS και σωματικά καταβεβλημένος, αδυνατούσε να εμφανιστεί επί σκηνής. Τότε η Φοντέιν τον παρότρυνε να ασχοληθεί με τη μουσική διεύθυνση. Όσοι έτυχε να γνωρίσουν τον διάσημο χορευτή σ’ αυτόν τον ασυνήθιστο ρόλο, αναγνωρίζουν τη μοναδική πολυτάλαντη φύση του αλλά και το ψυχικό του σθένος, που μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής του κατάφερε να κάνει δημόσιες εμφανίσεις χαρίζοντας στο κοινό μοναδικές συγκινήσεις. ¢

36 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 IΟΥΝΙΟΥ 2007

STAR WARS

οι επιλογές σας στ’ άστρα

& οι προτάσεις του δεκαπενθημέρου: 2 σε 1 Από τον Άγγελο Γκαγκάριν ΚΡΙΟΣ

ΤΑΥΡΟΣ

ΔΙΔΥΜΟΙ

ΚΑΡΚΙΝΟΣ

ΛΕΩΝ

ΠΑΡΘΕΝΟΣ

(21 Μαρτίου – 19 Απριλίου)

(20 Απριλίου – 20 Μαΐου)

(21 Μαΐου – 21 Ιουνίου)

(22 Ιουνίου – 22 Ιουλίου)

(23 Ιουλίου – 22 Αυγούστου)

(23 Αυγούστου – 22 Σεπτεμβρίου)

Βεβαίως και θέλετε να κόψετε τους δεσμούς με τα βάρη του παρελθόντος που σας τραβούν προς τα κάτω, εσάς, έναν αρχηγό κοπαδιού. Όχι μόνο δεν αντιλέγω, αλλά επικροτώ κιόλας (καιρός ήταν). Σε όλα τα πράγματα όμως, μετράει και το πώς, καμιά φορά εξίσου με το τι. Αν πάρετε το μαχαίρι π.χ. και κόψετε απότομα τους δεσμούς σας με την κοτρόνα-παρελθόν, δεν θα είναι απλώς φυσικός νόμος να εκτιναχθείτε στην αντίθετη κατεύθυνση, τσακίζοντας ίσως κάποιο πλευρό ή ένα κέρατο; Σπεύδε βραδέως έλεγαν οι αρχαίοι ημών, μία ζεν άποψη που φιγουράρει ακόμη κι έξω απ’ τα στρατηγεία. Προχώρα λοιπόν, δε λέω, αλλά άσε τις ακρότητες και χαλάρωσε. Χαριστικά, προλαβαίνεις ακόμη το αφιέρωμα στη Μαρία Κάλλας και μάλιστα με σολίστ την Τζουν Άντερσον. Πήγαινε να ηρεμήσεις και μετά το ξαναπιάνεις. [Μουσική / Αφιέρωμα στη Μαρία Κάλλας – Γκαλά: Κρατική Ορχήστρα Αθηνών / Σολίστ: Τζ. Άντερσον, Δ. Καβράκος, Μπεατρίς Ουριά-Μονζόν, μουσ. διεύθυνση J.–Y. Ossonce 1 Ιουλίου 21:00 / Ηρώδειο]

Αγαπημένοι μου Ταύροι, συμβαίνουν πολλά αυτήν την περίοδο. Δραματικές εξελίξεις σε πολλά επίπεδα, προκαλούν την προσαρμοστικότητά σας και διαρκώς σας καλούν να ορίσετε τη θέση σας φτου κι απ’ την αρχή. Είναι κουραστικό όλο αυτό, σας μπερδεύει και ίσως σας αποπροσανατολίζει. Τώρα: τι κάνουμε γι’ αυτό. Προτείνω data και όχι σουρεαλισμό. Δηλαδή «fuck art, let’s act» όπως έλεγαν οι ντανταϊστές, αντί να αποτραβηχτείτε στον κόσμο σας και να ζείτε μια παράλληλη φανταστική ζωή όπου όλα είναι μια χαρά αλλά χάρτινα. Δείτε τα πράγματα στις πραγματικές τους διαστάσεις (μπορεί να έχετε βαρεθεί να σας το λένε, αλλά θα το ακούτε μέχρι να το αποφασίσετε). Ακόμη, δείτε κάτι που ανατρέπει τις διαστάσεις των πραγμάτων στο έπακρο – η επιστροφή στο ρεαλισμό θα είναι ομαλότερη μετά. See you in Walhalla :-) [Σύνθετα θεάματα: Ομάδα χορού amorphy.org / See you in Walhalla / σκην. Τζένη Αργυρίου, video-art Ιωάννα Τσινιβίδη 2 & 3 Ιουλίου 21:00 / Πειραιώς 260 Χώρος Δ]

Μη μου στενοχωριέστε. Δεν είπαμε ότι τα πάντα είναι περαστικά; Ερχόμαστε μια φορά σ’ αυτή τη ζωή, κι εσύ που δεν ορίζεις το αύριο αναβάλλεις την ευτυχία σου πεθαίνοντας μέσα σε ασήμαντες λεπτομέρειες, έχει πει ο Επίκουρος. Αφήστε τον καλό δίδυμο, τον αισιόδοξο, να αναθαρρήσει και επιτρέψτε στον δίδυμο αδερφό του να πάρει έναν υπνάκο στη βεράντα, πασαλειμμένος με αντιηλιακό. Όσο κοιμάται, περιποιηθείτε τον εαυτό σας, φάτε το αγαπημένο σας γλυκό δίχως το άγχος των θερμίδων, κάντε ένα αφρόλουτρο με μυρωδάτα άλατα και πάπια που επιπλέει και, το βραδάκι, κατηφορίστε την Πειραιώς. dissonART ensemble, G. Grisey, Beat Furrer κι οι δικοί μας Γιάννης Χρίστου και Ιάνης Ξενάκης. Τα πολύ ωραία πράγματα είναι η ορθή απόκριση στη συντομία της ζωής. [Μουσική: dissonArt ensemble. Μουσική διεύθυνση: Beat Furrer. Έργα των Ξενάκη, Furrer, Grisey, Χρήστου. Σολίστ: Ασάφ λεβίτιν, βαρύτονος, Αγγέλα Γιαννάκη, βιόλα 30 Ιουνίου 21:00 / Πειραιώς 260 Χώρος Δ]

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα καβουράκι που η μαμά του έφυγε και πήγε τσάρκα στην Αθήνα. Το καβουράκι έκλαιγε, έκλαιγε και τα νερά της θάλασσα πλήθαιναν από τα δάκρυά του. Ώσπου μια μέρα έσκυψε και είδε, με τα πρησμένα του ματάκια, να καθρεπτίζεται στο νερό ένας τεράστιος αρχικάβουρας. Πω πω, είπε, μεγάλωσα! Δεν είχα ιδέα ότι πέρασαν τόσα χρόνια κι εγώ ακόμη κλαίω για τη μαμά μου (που τελικά, το άστρο της ακολούθησε η γυναίκα). Εδώ είμαστε – κι εδώ σε θέλω, αγαπητέ Καρκίνε. Πώς συνεχίζεται ο μύθος; Θ’ αρχίσει το καβουράκι να απολαμβάνει τη ζωή του ή θα μεταμορφωθεί σε μαύρο εκδικητή, λιανίζοντας με τις δαγκάνες του όποιον βρει μπροστά του; Διάλεξε το σωστό και μην αφήνεις άλλους να πληρώνουν τις αμαρτίες όσων σε πλήγωσαν. Δες το χόμο χαμένο χαμίνι και σκέψου. [Χορός: Ομάδα χορού sinequanon / χόμο χαμένο χαμίνι 4 & 5 Ιουλίου / Πειραιώς 260, Χώρος Δ]

Μια χαρά. Έχεις ξαναβρεί την πνευματικότητά σου – ψηφίδα την ψηφίδα, προσέχεις το σαρκίο σου λίγο παραπάνω, λες τη γνώμη σου με γενναιοδωρία κι ειλικρίνεια, κοιτάς το άγχος αφ’ υψηλού κι αυτό φοβάται κι ησυχάζει – έχεις γίνει σχεδόν ένας άγιος. Τώρα, το μόνο που απομένει είναι να θυμηθείς αν αυτό είναι ό,τι ήθελες να γίνεις. Μήπως ιδρώσαν τα μουστάκια σου; Έτσι μπράβο. Εσύ δεν ήσουν που απέκρουσες τόσους ορισμούς προκατασκευασμένης ευτυχίας γιατί προτίμησες ζωή, χαρά και σώμα; Να γλείφεις τις πατούσες σου κάτω απ’ το δέντρο, με την ουρά να πηγαίνει πέρα-δώθε, αυτό δεν είχες επιθυμήσει; Ωραία η Βιέννη, αλλά σαν να παραμέλησες λιγάκι τη χάρη της σαβάνας. Ο ρυθμός είναι εντός και το ζώο μέσα σου νιαουρίζει παραπονεμένο. Drumming, στην Πειραιώς 260 – άκου τα Τύ(μ)πανα και ακολούθησέ τα. [Μουσική (Αφιέρωμα στη μουσική 20ού & 21ου αι.): Σύνολο κρουστών Τύπανα / Drumming, Steve Reich / καλλ. επιμέλεια Δημ. Δεσύλλας 29 Ιουνίου, 21:00 / Πειραιώς 260, Χώρος Δ]

Η δουλειά, το οικονομικό, αλλά και κάποιοι πολύ δικοί σου άνθρωποι, σε πιέζουν, σε συμπιέζουν, σε έχουν κάνει σχεδόν χαλκομανία. Ο τέλειος κύκλος που με τόση παρθενική προσοχή πάντοτε περιποιείσαι, ξαφνικά, διαταράσσεται. Ταραγμένος/η, είναι πιθανόν να υποπέσεις σε λάθη και απερισκεψίες που δεν πρόκειται να βλάψουν κανέναν εκτός από σένα. Εσύ, όμως, πρέπει να δεις τα πράγματα κάπως διαφορετικά. Πάρ’ το αλλιώς, διότι δεν γίνεται να προνοείς για τα πάντα – το έχεις ήδη διαπιστώσει πολλάκις, με τίμημα που δεν θα σου υπενθυμίσω. Δες την κατάσταση με μια προσέγγιση λίγο πιο λαϊκή, της πιάτσας και των παλιών ασμάτων που αποτρέπουν το λαό απ’ το να πέφτει κορόιδο του κάθε αφεντικού και όχι μόνο. Το Όταν συμβεί στα πέριξ είναι η φωνή που πρέπει να αφουγκραστείς. Βοηθάει σου λέω, μπέσα. [Μουσική / αφιέρωμα στο ελληνικό τραγούδι: Όταν συμβεί στα πέριξ / Καλλ. επιμέλεια Παναγιώτης Κουνάδης / Ερμηνεύουν: Γιώργος Νταλάρας, Χρήστος Θηβαίος κ.ά. Με την Εστουδιαντίνα 4 & 5 Ιουλίου / Πειραιώς 260, Χώρος Δ]

ΖΥΓΟΣ

ΣΚΟΡΠΙΟΣ

ΤΟΞΟΤΗΣ

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ

ΥΔΡΟΧΟΟΣ

ΙΧΘΥΣ

(23 Σεπτεμβρίου – 23 Οκτωβρίου)

(24 Οκτωβρίου – 21 Νοεμβρίου)

(22 Νοεμβρίου – 21 Δεκεμβρίου)

(22 Δεκεμβρίου – 19 Ιανουαρίου)

(20 Ιανουαρίου – 18 Φεβρουαρίου)

(19 Φεβρουαρίου – 20 Μαρτίου)

Θα μπορούσα να πω, χωρίς καμία υπερβολή, ότι έχετε υπερβεί τον εαυτό σας. Και του σαλονιού, και του λιμανιού. Και γραφείο, και γυμναστήριο. Και στα μέσα, και στα έξω. Και γραμματέας το πρωί, και σαλτιμπάγκος το βράδυ. Τα καταφέρνετε, όμως, μια χαρά – όλες οι μπάλες εξακολουθούν να βρίσκονται στον αέρα κι οι θεατές σάς κοιτούν με μέγα δέος. Σταματήστε να τρέμετε λοιπόν και – κυρίως – σταματήστε να προσπαθείτε για το ακόμη «κάτι παραπάνω». Ε, basta. Μπαίνω στον πειρασμό να σας δώσω άδεια αυτές τις μέρες (κάτσε κι ένα βράδυ σπίτι με τη γάτα!), αλλά τον ξεπερνώ αυτοστιγμεί (δεν θα το κλείσουμε το μαγαζί επειδή εσύ το ’χεις παρακάνει) και θα σας συστήσω κάτι ευχάριστο: Ιταλικοί κήποι στο Σχολείον. Μπαίνεις στον κήπο, κάνεις μια βόλτα, κάθεσαι παρέα με τους μπόμπιρες, χαμογελάς. [Σύνθετα Θεάματα / Θέατρο νέων: Δημήτρης Σεϊτάνης & Teatro di Piazza o d’Occasione / Ιταλικοί κήποι 22 Ιουνίου - (18:00), 23-24 Ιουνίου - (12:00,18:00) / Το Σχολείον, Χώρος Β]

Το αυτοκίνητο με χίλια, άνεμος γλυκός χαϊδεύει το μπράτσο, τα μαλλιά, ενώ το ραδιόφωνο παίζει ωραία τραγούδια ελαφρά. Όλα μοιάζουν θεάρεστα κι ιδανικά, όπως ακριβώς θα έπρεπε να είναι. Ξαφνικά το αυτοκίνητο αρχίζει να αγκομαχάει, ένα ζουζούνι σου σφηνώνεται στο φάρυγγα και μένεις, ξεροβήχοντας, εκεί, στην εθνική. Βγαίνεις από το αυτοκίνητο και διαπιστώνεις έκπληκτος (αφού φτύσεις το μυγάκι) ότι το αμάξι ήταν απλώς παραφορτωμένο. Το βάρος που κουβαλάς σε πρόδωσε στο δρόμο – είναι το παρελθόν που προκαλεί καθίζηση και σου έχει σακατέψει τους ώμους. Μόνο δυο λόγια θα σου πω – το απόσταγμα της σοφίας χίλιων μοναχών και εβδομήντα επιστημόνων: Ρίξ’ το Έξω (ΡΕ). Έντεκα διαφορετικές θρησκείες και τριάντα εκπαιδευτικά ιδρύματα του εξωτερικού συνιστούν συναυλία με τη Wilbi. Get wild. [Μουσική: Συναυλία με τη Wilbi 27 Ιουνίου, 21:00 / Πειραιώς 260, Χώρος Δ]

Μη χαόνεστε (δηλαδή, μη χάνεστε) σε ατελείωτες συζητήσεις που δεν βγάζουν πουθενά και μη χολοσκάτε για ανοησίες. Ελλοχεύει ο κίνδυνος να οδηγηθείτε, λόγω σύγχυσης, σε ανήλιαγα και κακοτράχαλα μονοπάτια, και μάλιστα τζάμπα και βερεσέ. Και όχι τίποτε άλλο, αλλά τσακίζονται τα έρημα τα γόνατα. Με λίγα λόγια, μη φθείρεστε ασυλλόγιστα χωρίς να υπάρχει λόγος – τουλάχιστον αρκετά σοβαρός για να θυσιάσετε την ίδια σας την υγεία. Σταματήστε. Παύσατε πυρ στις εχθροπραξίες με τον εαυτό σας και ακούστε εξαιρετική μουσική στο Μέγαρο. Καντσέλι και Τσαϊκόφσκι, με τον Γιούρι Μπασμέτ να σολάρει στη βιόλα, οι βαθιοί τόνοι της οποίας είναι αποδεδειγμένα ιαματικοί για ψυχή τε και σώμα. Εδώ λένε στις εγκύους να ακούν κλασική μουσική για να βγουν τα παιδιά πιο γερά και ευφυή. Δεν θα σας κάνει εσάς καλό η Αέναη Μουσική; [Μουσική: Musica Aeterna / μουσ. διεύθυνση Θεόδωρος Κουρεντζής / Έργα (του Γεωργιανού) Γκίγια Καντσέλι & Τσαϊκόφσκι, σολίστ ο Γιούρι Μπασμέτ / Συμπράττουν: Χορωδία της ΕΡΤ & Χορωδία New Siberian Singers 27 Ιουνίου, 21:00 / Μέγαρο, Αιθουσα των Φίλων της Μουσικής]

Το θέμα δεν είναι πώς βρεθήκατε σ’ αυτή τη θέση. Ένας συνδυασμός κακής στιγμής και έλλειψης εναλλακτικών λύσεων, το δίχως άλλο. Αυτό που ζείτε δεν το θέλει ούτε ο θεός ούτε ο ακατονόμαστος, πράγμα που σας εκνευρίζει, σας θυμώνει και σας κάνει να τρώτε τα νύχια σας, ενώ τα σχέδια να κόψετε το κάπνισμα σίγουρα θα πρέπει να περιμένουν. Έξυπνοι άνθρωποι είστε, δεν χρειάζεστε παρηγόρια, ψυχραιμία χρειάζεστε για να τα αντιμετωπίσετε όλα αυτά και να χαράξετε νέα πορεία. Εν τω μεταξύ, βέβαια, βοηθάει να σκεφτείτε ότι υπάρχουν και πολύ χειρότερα (δεν είμαι σίγουρος γιατί, αλλά συχνά τα χειρότερα μας κάνουν να νιώθουμε καλύτερα...). Για σκεφτείτε λοιπόν να ήσασταν παντρεμένος με μια άρρωστη γυναίκα που την πήρατε για τα λεφτά αλλά με το που σας παντρεύτηκε την αποκλήρωσαν; Δεν είναι χειρότερο αυτό; [Θέατρο: Άντον Τσέχοφ, Ιβάνοφ / Volksbühne Am RosaLuxemburg-Platz, σκην. Ντιμίτερ Γκότσεφ 27 & 28 Ιουνίου 21:00 / Πειραιώς 260, Χώρος Η]

Όλα πάνε κατ’ ευχήν – η αισιοδοξία της προηγούμενης περιόδου δεν ήταν άσκοπη! Η τύχη, επιτέλους, σας χαμογελά και, γενικά, επαγγελματικά αλλά και προσωπικά, τα πράγματα έχουν αρχίσει να στρώνουν. Εύγε λοιπόν, χαρείτε, δε λέω. Απλώς, μην παρασυρθείτε κι αρχίσετε τις επιπολαιότητες, τις υπεραισιοδοξίες και τις αμέλειες. Σίγουρα, έχει κι αύριο ο θεός, εσείς όμως μπορεί να μην έχετε ρέντα και αύριο. Άρα – χαρωπά αλλά προσεκτικά – χειριστείτε την καλή σας τύχη με σύνεση. Τα πάντα είναι εφήμερα σε τούτη τη ζωή, περαστικά και φρούδα. Το μόνο που θα μείνει να διηγούμαστε στα εγγόνια μας είναι το πώς τα χειριστήκαμε εμείς. Μ’ άλλα λόγια, τις μαγκιές σου θα θυμάσαι, όχι την εύνοια της τύχης, γιατί αυτές είναι που σε ανδρώνουν. Οι Εφήμεροι σε περιμένουν στο Φάληρο. [Θέατρο: Οι Eφήμεροι / Θέατρο του Ήλιου – Αριάν Μνουσκίν 22, 27 & 29/6 - (21:00), 23, 24, 30/6 & 1/7 (20:00) / Κλειστό Ολυμπιακό Γυμναστήριο Φαλήρου]

Σε αρκετά θολά νερά έχετε κολυμπήσει. Σε αρκετά αδιέξοδα και χάη έχετε εμπλακεί, αφήνοντας μπουρμπουλήθρες κραυγών στην επιφάνεια και κουνώντας την ουρίτσα σας πανικόβλητοι. Τα βάθη δεν σας τρομάζουν, το γνωρίζω, αλλά η άσκοπη περιπλοκή σάς έχει πια κουράσει, πράγμα που είναι εξαιρετικά ευχάριστο. Επιτέλους, αρχίζετε να ξεβαλτώνετε, δεν είναι η ιδέα σας (και μη φοβάστε ασκόπως της αχλάδας την ουρά τώρα που η δική σας μόλις απελευθερώθηκε). Πάτε καλά, μην κοιτάτε πίσω, μην αμφιβάλλετε, απλώς γιορτάστε την περίσταση και πρόσω! Προτείνω ένα θέαμα grant και θεσπέσιο, κάτι εξαιρετικό που να σας αξίζει και να το κάνετε δώρο στον εαυτό σας, τυλιγμένο με παχιά κόκκινη κορδέλα. Φόρσαϊθ λοιπόν και Μπαλέτο της Όπερας της Λιόν στο Μέγαρο. [Χορός / Αφιέρωμα στον Ουίλιαμ Φόρσαϊθ: Μπαλέτο της Όπερας της Λιόν / Limb’s Theorem 27 & 28 Ιουνίου 21:00 / Μέγαρο Μουσικής, αίθ. Αλεξάνδρα Τριάντη]

TO TIP ΤΟΥ ΑΣΤΡΟΛΟΓΟΥ. Για μια καλύτερη αστρική εικόνα, προτείνουμε να διαβάζετε και τον ωροσκόπο σας, καθώς και τα ζώδια που βρίσκονται απέναντι από το δικό σας, αλλά και από τον ωροσκόπο σας.

αγγελίες

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #3 | 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 | 37

Στείλε μήνυμα Στείλε κι εσύ τις αγγελίες σου στην εφημερίδα, στο mail: free_press01@greekfestival.gr ή με SMS στον αριθμό 6976.31.66.35 και θα δημοσιευθούν δωρεάν στο επόμενο τεύχος. Αγγελίες με τηλέφωνα και mail πρέπει να είναι δυνατόν να διασταυρωθούν για να μην υπάρξουν δυσάρεστες παρενέργειες – καταλαβαίνετε... Μπορείτε, ακόμα, να στέλνετε εικονογραφημένα μηνύματα με ΜΜS συνοδευόμενα από μικρό κειμενάκι που να μην ξεπερνάει τις 15 λέξεις – στον ίδιο αριθμό κινητού τηλεφώνου, 6976.31.66.35, με χρέωση αποστολής ενός συνηθισμένου MMS. Do it!

Να είσαι εκεί Γκουρμέ βραδιές Δοκιμάσατε ποτέ μια αλσατική φοντύ; Στην κατσαρόλα: άσπρο κρασί αντί λάδι ή τυρί (έτσι είναι πιο ελαφρύ), με τρία κρέατα: χοιρινό, κοτόπουλο, βοδινό φιλέτο + σάλτσες + πατατοσαλάτα και σαλάτα από σαϋερκάυτ (λάχανο τουρσί). Μια ωραία αλλαγή για ξεχωριστή συντροφιά στο: Europe, πλατεία Μεσολογγίου 3, Παγκράτι, tηλ. 210 7226213, από ώρα 19.00 κ.ε. Ενημερώσετε και τους φίλους σας. Merci. Marie-Claire Tatakis, T. Proedros Syllogou ton Alsaton kai Filon tis Alsatias stin Ellada. ---

Walhalla Beautiful bold man, you Dutch god of urban war and electronica, I will be there. I hope I will see you in Walhalla. Will you be there? Will you bring your equipment too? ---

Wilbi Θυμάσαι τότε που με κούρευες γουλί μες στην κουζίνα και πέφταν τα τσουλούφια ένα ένα, χορεύοντας στη μουσική της Wilbi; Μπορεί όλα να τελείωσαν, εμείς όμως έχουμε πάντοτε τη Ρώμη. Άσ’ τη να βλέπει τηλεόραση κι έλα να με βρεις στη συναυλία, ομορφούλα.

Σε ψάχνω Ζητούνται εθελοντές για παράσταση Ο σκηνοθέτης Μιχαήλ Μαρμαρινός και το Theseum Ensemble θα παρουσιάσουν τον Ιούλιο του 2007, στο πλαίσιο του ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ (και σε χώρο του Φεστιβάλ επί της οδού Πειραιώς) την παράσταση του έργου του Δ. Δημητριάδη, Πεθαίνω σαν χώρα [μια παράσταση για 760 ηθοποιούς και

ένα μικρόφωνο]. Το όλο εγχείρημα θα είναι πολυπληθές και πολυπρόσωπο μια και ο πραγματικός πρωταγωνιστής του έργου θα είναι μια τεράστια ουρά ανθρώπων που εκτείνεται σαν ένα φίδι στην οδό Πειραιώς και στους δρόμους γύρω της, καταλήγοντας σε ένα σκαλάκι κι ένα μικρόφωνο. «...μέσα σε αυτούς τους κύκλους όπως ξέρουμε οι ατομικές κραυγές δεν ακούγονται» Ο στόχος μας είναι να συμπεριλάβουμε στην ΟΥΡΑ όσο το δυνατόν «περισσότερες» φωνές. Και μέσα από αυτή τη συνολικότητα μιας ουράς να φανερωθούν οι οξύτατες μονάδες που τη συνιστούν. Γι’ αυτό ζητάμε την συνδρομή όσων ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν μέσω της εθελοντικής φυσικής τους παρουσίας σε δοκιμές και παραστάσεις της νέας μας παραγωγής. Πιστεύοντας, ότι η καλλιτεχνική πράξη αντλεί από την πραγματικότητα, ως άλλο ντοκουμέντο για τα περισσότερα από τα ζωτικής σημασίας ερωτήματα του καιρού μας, απευθυνόμαστε σε εσάς. Για δηλώσεις συμμετοχής: theseum@otenet.gr ή 6945 - 374464, Eλένη Καλαρά, ώρες 10.00-15.00 Συχνότητα συναντήσεων: 1 Κυριακή την εβδομάδα (απογευματινές ώρες) Γενικές πρόβες: 27, 28, 29/07/07 Παραστάσεις: 30 & 31/07/07 ---

Πάνθηρες και Πανθηρίνες! Οργανωμένοι και ανοργάνωτοι πεζοί, πολίτες που πιστεύετε στο δικαίωμά μας να περπατάμε ανεμπόδιστα στην πόλη: Ένας συμπολίτης μας τόλμησε να περάσει ΠΑΝΩ από ένα αυτοκίνητο που έκλεινε το πεζοδρόμιο και βρέθηκε αντιμέτωπος με τον ιδιοκτήτη, περίοικους και αστυνομία! Αντιμετωπίστηκε σαν αλήτης, υπέκυψε στην πίεση

Το χάπι του δεκαπενθημέρου

που του ασκήθηκε, δέχθηκε την ενοχή του και του ζητείται τώρα να αποζημιώσει τον «παθόντα». Αναζητούμε νομική συνδρομή από εθελοντές δικηγόρους Αθήνας (στείλτε μας μήνυμα στο streetpanthers@gmail. com ή γράψτε στο φόρουμ). Περισσότερα: www.streetpanthers.gr ---

FREEPOP Ειδικά σχεδιασμένο για άτομα με υπερβολική ευαισθησία προς τα εθνικά μας σύμβολα. Ανοίγει διόδους για τους νευρώνες, αποκoλλώντας τον έναν από τον άλλον και επιτρέποντας ρεύματα «αέρα» (εγκεφαλικού ανέμου, κατά τους ειδικούς επιστήμονες), τα οποία λειτουργούν χαλαρωτικά σε σχέση με την ένταση των νευρώνων. Παρενέργειες: Συνέχιση αυνανισμού ακόμη κι όταν το ραδιόφωνο παίζει εθνικοαπελευθερωτικά τραγούδια, άγριοι ξυλοδαρμοί ή και παραπομπές σε δίκες από ανθρώπους που δεν χρησιμοποιούν FREEPOP.

Πάνθηρες και Πανθηρίνες 2 Έχετε δει το βίντεο με την περίπτωση του Michael Hartmann που αρνιόταν να δεχτεί τον περιορισμό του χώρου του πεζού από τα αυτοκίνητα; http://video.google.com/ videoplay?docid=7580935748 097562505 ---

Φεγγάρια Νέος καλλιτέχνης 28x, άνεργος το καλοκαίρι, ζητά νεαρούς φίλους να παρακολουθούν παρέα τις φεστιβαλικές εκδηλώσεις και να κοιτούν παρέα το θερινό αθηναϊκό φεγγάρι. Τάκης. Τηλ. 6970 155942. ---

Πεθαίνω σα χώρα Ζητείται κουκλάρα - θεατρόφιλη 35-45 ετών για να συνοδεύσει ανάλογο κύριο στην παράσταση του Μιχαήλ Μαρμαρινού στις 30 ή 31 Ιουλίου στην Πειραιώς 260. poulou70@yahoo.gr ---

Παρίσι Ενοικιάζεται διαμέρισμα στο Παρίσι μεταξύ 10 Ιουλίου και 10 Αυγούστου. Ηλιόλουστο, πολύ κοντά σε μετρό και λεωφορεία, δίπλα στο κέντρο. Δύο δωμάτια, κουζίνα, μπάνιο, τουαλέτα. 1.000 ευρώ μηνιαίως, 500 το δεκαπενθήμερο. Μπορείτε να επικοινωνήσετε στο 0033 1 47972155 ή στο mail: ioanna.savvidou@dbmail.fr ---

Brake dance Χρειάζομαι έμπειρο δάσκαλο Brake dance, στη Δυτική Αττική! Πληροφορίες, εντός.

ΧΡΥΣΗ ALPHA BANK VISA

Η Χρυσή Alpha Bank Visa, με δυναμική παρουσία στα καλλιτεχνικά δρώμενα, συνεργάζεται για δεύτερη συνεχή χρονιά με το Φεστιβάλ Αθηνών και παρέχει την ευκαιρία στους εκλεκτούς κατόχους της να αποκτήσουν εισιτήρια για μοναδικές εκδηλώσεις ανταλλάσσοντας τα Άθλα τους ή συνδυάζοντας Άθλα και Ευρώ μέσω του Προγράμματος Επιβραβεύσεως. Επιπλέον και με την ευκαιρία του έτους Μαρία Κάλλας, που εορτάζεται αυτή τη χρονιά, οι κάτοχοι της Χρυσής Alpha Bank Visa εκτός από εισιτήρια για τις εκδηλώσεις- αφιέρωμα του Φεστιβάλ Αθηνών στη Μαρία Κάλλας, έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν πολυτελείς συλλογές με ηχογραφήσεις της μεγάλης Ελληνίδας ερμηνεύτριας. Η Χρυσή Alpha Bank Visa είναι μία κάρτα κύρους, ταυτόσημη της πολυτέλειας, προσφέρει ευέλικτο πιστωτικό όριο και ένα από τα χαμηλότερα επιτόκια της αγοράς 9,75% (πλέον εισφοράς του Ν. 128/75). Με ένα μόνο τηλεφώνημα στο 801 111 2004, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να υποβάλουν αίτηση για την απόκτηση της δικής τους Χρυσής Alpha Bank Visa. Ζήστε τη ζωή σας όπως της αξίζει…με τέχνη!

Χωρίς ταμπού!

Κότερο Reloaded

Υπάρχει ερωμένη χωρίς δεσμό... ταμπού... χρόνο... ψέματα... ψυχολογικά... χωρίς πολλά πολλά; Είμαι μια χαρά και ξέρω τι θέλω. Και είμαι κάπου εδώ γύρω. Χωρίς διάθεση για παιχνίδια... Α, ξεχνάω και εύκολα. Πληροφορίες, εντός. ---

Επειδή κάποιο τυπογραφικό λάθος παραμόρφωσε όλο το θέμα, ξανά: Τρεις φίλες ψάχνουν τρεις φίλους (25-35) με κότερο για τριήμερα εκτός Αθηνών. Εμείς είμαστε εμφανίσιμες, καλλιεργημένες αρτίστες και πολύ ευχάριστη παρέα. thavm.asia@hotmail.com ---

Μόνη;

Λύση Κιλών

Αν είσαι κοπέλα που της αρέσει να ζει τις συγκινήσεις της ζωής, σου αρέσει η μουσική, ο χορός και το θέατρο και είσαι μόνη τελευταία στείλε ένα μήνυμα- το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν θα χάσουμε άλλο ένα βράδυ! Αλέξης, τηλ. 6937 937698.

Έχω τον τρόπο που αβίαστα κι αβάδιστα θα σε απαλλάξει από τα 20 περιττά σου κιλά, και μάλιστα όχι σε μια βδομάδα αλλά εν μία νυκτί. Αλυσοπρίονο: κόβεις ό,τι περισσεύει. Δοκιμασμένο. ---

Τα ματάκια μας Αγαπητοί μύωπες, έχουμε

ήδη μαζευτεί πολλοί, αλλά όχι αρκετοί. Αν θες κι εσύ να κάνεις εγχείρηση λέιζερ τηλεφώνησέ μας. Αν μαζευτούμε πολλοί, μπορούμε να επιδιώξουμε έκπτωση στην τιμή της εγχείρησης. Γιώργος 210-7220028 ---

Το τζάκι Δεν έχω δυάρι με πάρκινγκ, τζακούζι ή με τζάκι. Είμαι όμως ξανθιά, δίμετρη και σε ψάχνω, εραστή της καλής ζωής. Πληροφορίες, εντός. ---

Μπλα μπλα ντο Νεαρέ, εσύ που αντέχεις και σιωπή κι ατελείωτες κουβέντες, μάθε ότι αγαπώ τη μουσική. Να, ορίστε, έμαθες κάτι και για μένα… iwraiaeleni@hotmail.com

κόμικς του Χρήστου Δημητρίου |3