EF#4 by Κaterina Κomita

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΘΕ 15 ΗΜΕΡΕΣ ΤΕΥΧΟΣ #4 5 IOYΛΙΟΥ 2007

ΤΙΜΗ: 0,01€

Έλβις Κοστέλο “My name is Elvis! (το Δίας το καπάρωσε άλλος)» Αποκλειστική συνέντευξη λίγες μέρες πριν εμφανιστεί, με τον Αλέν Τουσέν, στο Ηρώδειο __ Κατερίνα Αντονάτσι «Δουλεύω για την ευχαρίστηση» __ Κωνσταντίνος Βήτα «Είμαι φτιαγμένος από τοπία»

TΡΙΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΟΥΣΙΚΗ Φωτογραφίζεται (σχεδόν) πάντα χειμωνιάτικος. Η θερινή Αθήνα του δίνει μια ευκαιρία για ακόμα έναν θρίαμβο. Γιατί τόση αγωνία; Διότι «η επιτυχία εξασφαλίζει παπούτσια στα παιδιά σου».

Φαϊρούζ • Φρανκ Κάστορφ• Σαβίνα Γιαννάτου • Κατί Μπασέ• Μπορίς Σαρμάτζ • Θοδωρής Γκόνης ---

Street art

επιστολές Η λεζάντα σας στη φωτογραφία όπου απεικονίζεται η πινακίδα του εργοστασίου κατεργασίας κρέατος Κρέων (!), που δημοσιεύθηκε στη σελίδα αλληλογραφίας του προηγούμενου φύλλου, ήταν ανέμπνευστη. Πιο σωστό θα ήταν να λέει τα εξής: «Η πινακίδα αποδεικνύει την τρισχιλιετή συνέχεια του ελληνικού έθνους ανά τους αιώνες». Περήφανε κρεοπώλα, Σε ευχαριστούμε! Γλάδστων Φαρμάκης, Αιγάλεω ---

Παράπονα για την Πειραιώς Κύριοι, Με αυτό το e-mail θέλω να «μιλήσω»: όταν πέρυσι το Ελληνικό Φεστιβάλ «σήκωσε αυλαία» και σε άλλους χώρους εκτός από Επίδαυρο και Ηρώδειο και με προσιτή τιμή σ’ αυτούς τους χώρους ενθουσιάστηκα! Βέβαια, ο χώρος Πειραιώς 260 δεν μ’ ενθουσίασε, αλλά, σκέφτηκα ότι αρχή είναι, ίσως του χρόνου τα πράγματα να είναι καλύτερα. Δυστυχώς, όμως, ο χώρος παραμένει «άθλιος». Το πεζοδρόμιο στην οδό Πειραιώς παραμένει μες στο χώμα, ανισόπεδο και πρέπει και να περπατάς στο δρόμο λόγω των θάμνων. Για το δρομάκι, δεν το συζητώ – κι αυτό πολύ επικίνδυνο καθώς πεζοί, αυτοκίνητα, μηχανές, φορτηγά όλοι μαζί να περάσουμε την ίδια στιγμή! Κανένας σεβασμός στον ταλαίπωρο θεατή που θα «φάει σκόνη» για να δει μία παράσταση… Δίπλα στη στάση του λεωφορείου (Υφαντήριο) υπάρχει σιδερένια πόρτα που ανοίγει μετά το τέλος της παράστασης. Γιατί; Επίσης, όλες οι παραστάσεις που έχω δει μέχρι τώρα ξεκίνησαν 21:20 - 21:25. Η συγκοινωνία το βράδυ είναι προβληματική, η περιοχή δύσκολη… Γιατί να είμαι υποχρεωμένη να περιμένω μισή ώρα και… για να βρω ταξί και να πληρώσω σχεδόν όσο ένα εισιτήριο (διπλή ταρίφα γαρ); Με εκτίμηση Κατερίνα Δημητρακοπούλου

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η ουσία είναι πως η Αθήνα είναι μια δύσκολη πόλη και οι περιρρέοντες χώροι της Πειραιώς 260, η διαμόρφωσή τους, η ρυμοτομία τους και η καθαριότητά τους δεν περνούν από το χέρι του Φεστιβάλ. Δικό μας μικρό επίτευγμα θα είναι αν, στο μέλλον, οι νέοι θεατρικοί χώροι στον κόμβο που ενώνει την πρωτεύουσα με το λιμάνι της, συμβάλλουν στη βαθμιαία επανένταξη της περιοχής στον οικιστικό ιστό, όχι πια ως κέντρο της βιομηχανικής δραστηριότητας

της πρωτεύουσας αλλά ως περιοχή όπου θα ανθεί η κουλτούρα – και η βιομηχανία της. Αλλά αυτά δεν γίνονται κατορθωτά από τη μια μέρα στην άλλη. Η τελευταία παρατήρησή σας, η σχετική με την ώρα έναρξης των παραστάσεων, είναι ορθή και καίρια. ---

Λόρι Άντερσον και Λένα Πλάτωνος Ήταν ένα όνειρό μου και θέλω να ευχαριστήσω το Φεστιβάλ που το έκανε πραγματικότητα. Η Λόρι Άντερσον στο Ηρώδειο, από απόσταση βολής που λέμε, προσέφερε αυτό που περίμενα: τον υποψιασμένο λυρισμό της, μιας υψηλής ποιότητας ποίηση από αυτή που όλοι έχουμε ανάγκη στις πεζές εποχές μας. Από την υψηλή ποιότητα εξαιρώ, με λύπη μου, τα «στρατευμένα» κομμάτια της, αυτά που καταγγέλλουν τον πόλεμο, την Αμερική, την εκμετάλλευση, την άδικη κοινωνία συλλήβδην. Πόσο φτωχά σε σχέση με την υπόλοιπη δουλειά της ηχούσαν όλα αυτά τα αφελή τροπάρια, που στην Ελλάδα έχουμε βαρεθεί να τα ακούμε ως εθνική ιδεολογία διαμαρτυρίας από όλο το πολιτικό φάσμα. Αναγνωρίζω, βεβαίως, ότι αν όσα τελείως ελεύθερα έλεγε η Λόρι Άντερσον εναντίον της Αμερικής, επιχειρούσε να τα πει κανείς Έλληνας καλλιτέχνης (στην αναλογία τους, βεβαίως) εναντίον της Ελλάδας, το πιθανότερο θα ήταν να τρέχαμε να τον βγάλουμε από κανένα αστυνομικό τμήμα. Τι κρίμα που, στην πολιτικής απήχησης πρόζα, επαναλαμβάνω, η Λόρι Άντερσον δεν αποδείχθηκε όσο σύνθετη θα έπρεπε να είναι η άσκηση ελευθερίας την οποία επιδείκνυε. Μια ακόμα παρατήρηση: συμμετέχοντας στη βραδιά της Λόρι Άντερσον, σκεφτόμουν πόσο σπουδαία είναι η Ελληνίδα Λένα Πλάτωνος, πόσο εφάμιλλη είναι η μουσική πρωτοπορία της και, κυρίως, πόσο πιο συμπυκνωμένη είναι η δική της ποιητική πρόζα. Τα μεσάνυχτα, κατά μόνας, άκουσα με ευλάβεια τις Μάσκες ηλίου της Λένας Πλάτωνος και έκλαψα. Μήπως είναι η ώρα το Φεστιβάλ να την ξαναανακαλύψει και να της προσφέρει χώρο (και χρόνο) στην επόμενη διοργάνωση; Αντιγόνη Διαβάτη, φοιτήτρια γαλλικής φιλολογίας ---

Τους τα είπε ο Θεός Περίμενα με αγωνία να δω την παράσταση Τους τα λέει ο Θεός, από το γνωστό μυθιστόρημα του Σωτήρη Δημητρίου. Και χάρηκα που οι προσδοκίες μου δεν διαψεύστηκαν. Που η ντοπιολιαλιά της Ηπείρου έδεσε αρμονικά με την ηπειρώτικη μουσική, όπως ακουγόταν από τους τρεις πλανόδιους οργανοπαίκτες. Χάρηκα ακόμα που η παράσταση ανέδειξε τη

Σκίτσο της Μαρίας Τζαμπούρα

3.000 χρόνια Κρέων!

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 |

συγγένεια των παραδόσεων Ελλήνων και Αλβανών Ηπειρωτών – όχι μόνο τη μουσική παράδοση αλλά και τα ήθη και έθιμα. Μου άρεσε ακόμα που ανέδειξε τη σκληρότητα απέναντι στις κακουχίες, που είναι χαρακτηριστικό της ηπειρωτικής ψυχής. Χάρη σε αυτή τη σκληρότητα άντεξαν οι Ηπειρώτες ανά τους αιώνες, Γιατί, μην ξεχνάτε, οι συμπατριώτες μου δεν είναι καλοί μόνο στα γρόσια (να βγάζουν και να ξοδεύουν για κοινωφελείς σκοπούς) και στα γράμματα αλλά και στα άρματα. Αλήθεια, έχει σκεφτεί κανείς μήπως έργα όπως αυτό του Σωτήρη Δημητρίου, μπορεί να είναι προϊόν προς εξαγωγή; Νίκος Κουτσός (Γιαννιώτης εκ καταγωγής) Αθήνα ---

Η τέλεια στρατηγική Τέλεια η στρατηγική σχεδίου επανασύνδεσης των ερωτικών συντρόφων, σχεδιασμένη άρτια από τον Γάλλο κωμωδιογράφο Μαριβώ (1682-1763) και τέλεια η στρατηγική της εμπνευσμένης σκηνοθεσίας (και μετάφρασης) του σημαντικού θεατρανθρώπου Νίκου Χατζόπουλου, που ξαναπαρουσιάστηκε φέτος -όπως και πέρυσι- στο Φεστιβάλ Αθηνών. Κατέχοντας και ερευνώντας με διαύγεια και εμβρίθεια τη σκηνική πράξη, ο Νίκος Χατζόπουλος, σκηνοθετώντας -όπως έχει πει κι ο ίδιος- ως ηθοποιός, ανέπλασε εύφορα τον Σένχερ (Η Γυναίκα-διάβολος), τον Σέξπιρ (Βασιλιάς Ιωάννης), τον Κλάιστ (Αμφιτρύων), τον Μαριβώ (Η Τέλεια Στρατηγική), την Όουτς (Δυσαρμονίες) και τον Στρίντμπεργκ (στην καλύτερη παράσταση του Χορού του Θανάτου στην Ελλάδα με την εξαιρετική Μπέτυ Αρβανίτη, τον μεγάλο Γιάννη Βόγλη και τον ιδιοφυή Μάνο Βακούση), προσφέροντας σε ηθοποιούς και κοινό ορισμένες αξιοσημείω-

τες εμπειρίες άρθρωσης και ουσίας του θεατρικού λόγου. Έξοχη και η συνεισφορά των συνεργατών του (σκηνικά-κοστούμια της Θάλειας Ιστικοπούλου, μουσική του Κώστα Ανδρέου και φωτισμοί του Λευτέρη Παυλόπουλου) και του θαυμάσιου θιάσου. Χαριτωμένη και ευέλικτη Λιζέτ η Δέσποινα Κούρτη, εξελισσόμενος κωμικός ο συνεπής Δημοσθένης Ελευθεριάδης (Αρλεκέν), λιτός Φροντέν στο καίριο μέτρο του ο μεστός Γιώργος Γλάστρας, γόνιμα άμεσος Μπλαιζ ο πάντα ουσιαστικός Βασίλης Καραμπούλας, ενώ το κουαρτέτο των δύο ζευγαριών (ο άξονας της μυθοπλασίας του έργου) ευτύχησε να ερμηνευτεί από τέσσερις εξαιρετικούς ηθοποιούς: Η υπέροχη Μαρκησία της Μαρία Κεχαγιόγλου κεντρίζει και κουρδίζει την πλοκή που αφορά και συμπαρασύρει τον πολύπτυχο Ντοράντ του στιβαρού Γιάννη Νταλιάνη, την ασύγκριτη Άννα Μάσχα ως Κόμισσα και τον σπουδαίο Κώστα Μπερικόπουλο στο ρόλο του Ιππότη σε ετούτο το παιχνίδι μεγάλων παιδιών της απολαυστικής σπουδής πάνω στα ανθρώπινα που συνέθεσε η πένα του Μαριβώ και αναδόμησε η οπτική του Νίκου Χατζόπουλου σε μία αριστοτεχνική παράσταση, από τις πιο αξιοσημείωτες του Φεστιβάλ, που αν μη τι άλλο θα άξιζε να είχε και μεταγενέστερη θεατρική συνέχεια. Μιχάλης Ταμπούκας, ηθοποιός

Πείτε τη γνώμη σας

Στείλτε μας τις απόψεις σας για τις παραστάσεις, τις συναυλίες, τις εκδηλώσεις που παρακολουθήσατε. Ασκήστε κριτική. Γράψτε μας μέχρι 80 λέξεις και στείλτε τη στη διεύθυνση free_press01@greekfestival. gr. Οι σελίδες μας είναι ανοιχτές στην κριτική σας.

| ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

περιεχόμενα

Τέσσερις γυμνοί και ένας βιολοντσελίστας στην παράσταση Ηerses του Μπορίς Σαρμάτζ.

7 Κουίζ 8-9 Το διήγημα της Λένας Κιτσοπούλου 10-11 Επιφυλλίδες 12-15 Street Art 19-21 Kωνσταντίνος Βήτα 22-23 Κατερίνα Αντονάτσι 24-27 Έλβις Κοστέλο 28-29 Φαϊρούζ 30-31 Φρανκ Κάστορφ 32-33 Σαβίνα Γιαννάτου 34-35 Semara Ulangun 36-37 Mπορίς Σαρμάτζ 38-39 Θοδωρής Γκόνης 40 After 43 Τότε 44 Άστρα 45 Αγγελίες 46 Κόμικς ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ

Χατζηχρήστου 23 & Μακρυγιάννη, 117 42 Αθήνα Τηλ.: 2109282900

www.greekfestival.gr

editorial

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 |

Δεύρο κι εσύ εκεί έξω... Ποιοι ονειρεύονται κάτι παγκόσμια ευγενικό Διακεκαυμένο βράδυ Ιουνίου, πριν οι καταστροφικές φωτιές γεμίσουν θλίψη και απαισιοδοξία τις ημέρες και τις νύχτες μας, κατηφορίζω την Πειραιώς. Κοντεύει μεσάνυχτα, έχει ζέστη αλλά εγώ έχω κέφι και, στο ύψος της Καλών Τεχνών, στο 260 δηλαδή, διασταυρώνομαι με πιτσιρικάδα που βαδίζει στο πεζοδρόμιο χειρονομώντας. Τρία κορίτσια και δύο αγόρια. Κοντά φορέματα, λυγερά κορμιά, εκείνες – η μία, στα ολόλευκα, είναι ολόιδια θεά της νεότητας (ή μήπως διαφήμιση ακριβού αξεσουάρ της αστικής ζωής μας;). Τι-σερτ με σχέδια που φωσφορίζουν, καρφάκια στα μαλλιά, εκείνοι. Φως φανάρι, είναι του Φεστιβάλ, ωραία νέα παιδιά, δεν θα τα συναντήσεις πουθενά στην τηλεόραση, όταν το πεδίο της μαζικής κουλτούρας ασχολείται με τα αταξινόμητα πλάσματα γύρω μας το μόνο που μπορεί να συλλάβει είναι η καρικατούρα τους. Ωραία νέα παιδιά, γεμάτα προβληματισμούς και θετική ενέργεια, δεν θα τα δεις έτσι την ημέρα: εσύ δεν έχεις μάτια να δεις γύρω σου έτσι σκασμένος που είσαι με τα δικά σου, αλλά κι εκείνα συνήθως είναι στο ρόλο τους – σε σχολείο; σε πανεπιστήμιο; βιάζονται να μάθουν, να ταξιδέψουν, βιάζονται να έρθουν στα πράγματα; Το αυτοκίνητο κοντοστέκεται, από τη θέση του συνοδηγού βγάζω το κεφάλι μου να ζητήσω μια πληροφορία, μας έχουν πει για ένα μέρος που έχει δροσιά και φαΐ, αλλά δεν ρωτάω, ακούω. Μιλάει το ένα απ’ τα κορίτσια, βεβαίως έχει δίκιο αλλά δεν θέλει να το επιβάλει διά της βίας, όταν τελειώσει θα ακούσει και τον αντίλογο. Είναι μαγεμένη από κάποιο θέαμα ή από κάποιο ακρόαμα (τι είχε, άραγε, εκείνο το βράδυ, ξεχωριστό, μοναδικό και σπάνιο, μήπως τον «τρομερό μαέστρο» απ’ τη Ρωσία Θόδωρο Κουρετζή και το σύνολο Musica Aeterna; μήπως τους Γάλλους, το Ensemble Intercontemporain; ή μήπως ήταν η βραδιά της Wilbi και δεν έρχονταν από το θέατρο, πήγαιναν;) και, αν αυτή είχε ένα φεστιβάλ, θα έφερνε εδώ όλες τις πρωτοπορίες της Γης να μας βάλουν, σούμπιτους, στην προκεχωρημένη γραμμή της κουλτούρας. Φαντάζομαι το ωραίο κορίτσι με το λευκό κοντό φόρεμα να έχει κοκκινήσει καθώς ορμητικά διεκδικεί μια χώρα με κοσμοπολίτες, πειραματικούς, αντικομφορμιστές, ζωηρούς πολίτες, όλους καλλιτεχνικών τάσεων, όλους νέους και ωραίους. Σούπερ όνειρο, μακάρι να πετύχει – προσωπικά της παραχωρώ τη διοίκηση όχι μόνο ενός τέτοιου φεστιβάλ αλλά και μιας τέτοιας χώρας, έστω κι αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εξοριστούμε εμείς οι μεσήλικοι, φαλακροί και όλο και λίγο ακόμα πιο απαισιόδοξοι... Δεν ξέρω αν θα ’ρθει εκείνη η μέρα – και πού θα είναι το ωραίο κορίτσι με το λευκό φόρεμα και η παρέα του. Αλλά είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον που, σήμερα, εδώ, το δικό μας Φεστιβάλ είναι ο χώρος όπου νέοι άνθρωποι κυκλοφορούν και ονειρεύονται κάτι παγκόσμια ευγενικό. Που συζητούν γι’ αυτό, το ψάχνουν, το φαντάζονται – μάχονται για να το εξηγήσουν και να το κατακτήσουν. Είναι άνθρωποι ενός καιρού που έρχεται, ενός καιρού γεμάτου υποσχέσεις – ενός καλύτερου καιρού, παρά τους ανά τον κόσμο φανατισμούς, παρά τις φτώχειες και τις αρρώστιες, παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις των περιβαλλοντιστών... Προάγγελοι ενός κόσμου ανοιχτού, πλούσι-

Χοροί, κοστούμια, μάσκες και φανταχτερά τελετουργικά δρώμενα είναι τα χαρακτηριστικά της ομάδας Semara Ulangun από το Μπαλί.

ΕΦ Η εφημερίδα του Ελληνικού Φεστιβάλ Κάθε 15 μέρες Νο 4 | 5/7/2007

Διευθυντής Σύνταξης Ηλίας Κανέλλης Σύνταξη Ευγενία Τζιρτζιλάκη Έλια Αποστολοπούλου Κατερίνα Κόμητα Κωστής Πιερίδης

Υπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο Γιώργος Λούκος Νομικός Σύμβουλος Βάσω Τζιούμη

Σχεδιασμός d-code Eκτύπωση ΙΡΙΣ Α.Ε.

Ελληνικό Φεστιβάλ Α.Ε. Διοικητικό Συμβούλιο

ου, ελεύθερου – μιας ουτοπίας που τη διεκδικούν, μέρος της το έχουν κατακτήσει οι γονείς τους τουλάχιστον στο ευρωπαϊκό πεδίο, σε μεγάλο μέρος του. Πώς κατακτάς όμως την ουτοπία; Η νεανική παρέα της Πειραιώς (το αυτοκίνητο την άφησε πίσω, χωρίς να πάρουμε καν την πληροφορία που χρειαζόμαστε), ίσως, ενθουσιασμένη, να πιστεύει ότι, στο πεδίο των τεχνών, ας πούμε, αρκεί το ανακάτεμα των δικών μας δημιουργικών φωνών με άλλες φωνές απ’ έξω (ανακάτεμα γλωσσών, ιδιωμάτων, ανταλλαγή, συνεχής και αδιάλειπτος δημιουργικός διάλογος). Καλός δρόμος, δίκιο έχει. Εξίσου δίκιο έχουν, όμως, και οι άλλοι, κάποιοι άλλοι, που προτείνουν άλλες ιδιαιτερότητες – τοπικά ιδιώματα, ντοπιολαλιές ή και την ελληνική γλώσσα, μια μικρή γλώσσα στον ωκεανό της κυριαρχίας των αγγλικών αλλά και στον ωκεανό της πολυγλωσσικής Βαβέλ... Για να το πούμε φεστιβαλικά, δίκιο έχουν τα παλικάρια που παρουσίασαν, μοντέρνες, παγκόσμιες και ελκυστικές τις Οκτώ γυναίκες, δίκιο έχει και ο Σωτήρης Δημητρίου που επιμένει στο πλούσιο αλλά και τόσο μοναδικά, όσο απομονωμένο κι αν φαντάζει, ιδιωματικό απόθεμα της πατρίδας του (αυτό το απόθεμα που ανέδειξε ο σκηνοθέτης Νίκος Αρβανίτης). Δίκιο έχουν τα αγόρια και τα κορίτσια της βραδινής εκείνης παρέας που θέλουν να χαθούν στον κοσμοπολιτισμό της παγκοσμιότητας, καθένας και καθεμιά με τα χαρακτηριστικά της ατομικότητάς του, δίκιο είχε κι ο μακαρίτης φίλος μου, ο σκηνοθέτης και κριτικός κινηματογράφου Χρήστος Βακαλόπουλος, ο οποίος πάλευε να δώσει φωνή στον ιδιωματικό πλούτο μιας Ελλάδας που την καταπλάκωνε η κοινοτοπία της οικείας μαζικής κουλτούρας (το νεόπλουτο τίποτα που γυαλίζει, εμβληματικά παρουσιασμένο στην ελληνική τηλεόραση) κι ο οποίος έλεγε ότι «το τοπικό είναι παγκόσμιο». Το τοπικό είναι παγκόσμιο, αλλά ταυτόχρονα ό,τι παράγει ο κόσμος αφορά κι εμάς, σε τούτη εδώ την άκρη, τη μικρή. Είμαστε κομμάτι της παγκοσμιότητας, με τις ιδιαιτερότητές μας – αλλά δεν έχουμε δικαίωμα στην αφέλεια ούτε σε κομπασμούς χωρίς νόημα ή χωρίς αντίκρισμα για αυτές τις ιδιαιτερότητες. Ούτε έχουμε δικαίωμα στο κλείσιμο, στο φανατισμό της ταυτότητας. Αν δεν είμαστε ανοιχτοί, αν δεν ξέρουμε τι γίνεται εκεί έξω κι αν δεν θαυμάζουμε ό,τι αξίζει το θαυμασμό, πώς θα μπορούμε να συγκρίνουμε αυτό που γίνεται εδώ; Πώς θα μπορούμε, δηλαδή, να είμαστε ανταγωνιστικοί, μέσα στον μεγάλο κόσμο, στις επιδιώξεις του, στις επιτεύξεις του; Η απάντηση υπάρχει – συμπυκνώνεται και στο περιεχόμενο του Φεστιβάλ Αθηνών, αν δεχτούμε ότι αυξάνεται και η επιρροή του όσο αυξάνεται η εμβέλειά του. Μαθαίνοντας. Γνωρίζοντας. Ρισκάροντας. Συνομιλώντας. Στην ανταγωνιστικότητα της ζωής, στη συνθετότητα των πραγμάτων. Σε στενή συνάφεια με τον κόσμο. Ώριμοι και στοχαστικοί, καμιά φορά όμως και ορμητικοί, με τη θετική ενέργεια των παιδιών που συνάντησα εκείνο το βράδυ στην Πειραιώς.

Πρόεδρος Γιώργος Λούκος Αντιπρόεδρος Άγγελος Δεληβορριάς

Ηλίας Κανέλλης Γραμματέας Δ.Σ. Διονυσία Σκαμπαρδώνη Νομικός Σύμβουλος Δημήτρης Πασσάς

Μέλη Vincent Baudriller Nigel Redden Alistar Spalding Νίκη Τζούδα Λουκάς Τσούκαλης

ρεπορτάζ

| ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

“Στην Αντιγόνη του Βογιατζή”

Φωτογραφία: Εύη Φυλακτού

Φωτογραφία: Χρήστος Μπίλιος

ΣΤΑ ΣΤΑΧΥΑ ΤΗΣ ΧΛΟΗΣ Η παράσταση της Αντιγόνης έχει αρχίσει στο λιτό σκηνικό της Χλόης Ομπολένσκι. Το βράδυ της 30ής Ιουνίου, την παρακολούθησε το ζεύγος Γιώργου Βουλγαράκη. Τον υπουργό Πολιτισμού συνόδευε ο πρόεδρος του Φεστιβάλ, Γιώργος Λούκος (μικρή φωτογραφία).

Αν και δεν ήταν πρεμιέρα, ο κόσμος που παρακολούθησε την Αντιγόνη του Λευτέρη Βογιατζή, με την Αμαλία Μουτούση Αντιγόνη, τον Νίκο Κουρή Αίμονα και τον σκηνοθέτη στο ρόλο του Κρέοντα ήταν πολύς, και τις δύο ημέρες. Αφειδώλευτο ήταν και το χειροκρότημα. Τη δεύτερη ημέρα, το Σάββατο 30 Ιουνίου, στην Επίδαυρο, για την πολυσυζητημένη παράσταση, βρέθηκε και ο υπουργός Πολιτισμού Γιώργος Βουλγαράκης. Μετά το χειροκρότημα της πρώτης ημέρας, ρωτήσαμε τη γνώμη κάποιων θεατών. Να τι μας είπαν: Θεανώ Μπονάνου: «Δεύτερη φορά» «Το είχα δει και πέρυσι. Φέτος ήταν λίγο πιο βίαιο, πιο σωματικό. Αλλά και τότε και σήμερα έκλαιγα...» Γιώργος Ζ.: «Ωραία μετάφραση» «Ακουγόταν καθαρά ο τραγικός λόγος. Συγχαρητήρια στον μεταφραστή Νίκο Παναγιωτόπουλο». Στεφανί Ε.: «Αντιγόνη ή Κρέων;» «Η σκηνοθεσία έδωσε μεγαλύτερη έμφαση στον Κρέοντα κι όχι στην Αντιγόνη. Μήπως η τραγωδία λεγόταν Κρέων;» Δημήτρης Διάκος: «Γιατί άντρας;» «Μου έκανε εντύπωση που την Ευριδίκη την υποδύθηκε άντρας. Γιατί άραγε;»

“Πώς ήταν το Limb’s Theorem;” Στις 27 και 28 Ιουλίου η αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής ήταν κατάμεστη για τις παραστάσεις του Μπαλέτου της Όπερας της Λιόν, με το έργο του Ουίλιαμ Φόρσαϊθ Limb’s Theorem. Πλησιάσαμε παρέες ανά δυάδες και ζητήσαμε τη γνώμη τους. Πώς τους φάνηκε το θέαμα που παρακολούθησαν. Σταχυολογούμε ορισμένες από τις απαντήσεις. Κείμενο - φωτογραφίες: Κωστής Πιερίδης

Χριστιάνα (που συνοδεύεται από μια φίλη της) «Διαστημικός μαγνητισμός» Χριστιάνα: «Το πρώτα μέρος, θα έλεγα ότι ήταν αρκετά “διαστημικό” χωρίς θεματολογία, αλλά με πολύ ωραία κίνηση. Το δεύτερο μέρος είχε πάρα πολύ δύναμη και ουσιαστικά σε μαγνήτιζε. Εεε... Αυτά! Α, και να μην ξεχάσω, η εναλλαγή του φωτισμού ήταν μαγεία. Άλλαζε η ατμόσφαιρα και οι σκιές... Η φίλη μου νομίζω συμφωνεί. Πρέπει να την κάλυψα, αλλά δεν θέλει να σας μιλήσει».

Κώστας- Ευσταθία (συν τέκνοις): « Μια χαρούμενη οικογένεια κάθησε σε λάθος θέσεις» Ευσταθία: «Το μόνο αρνητικό ήταν ίσως η αίθουσα, γιατί σε μερικά σημεία δεν βλέπεις καλά όλη τη σκηνή. Ο φωτισμός και το σκηνικό ίσως δεν φαίνοται καλά από όλες τις θέσεις. Από πάνω ίσως βλέπεις πράγματα που δεν έπρεπε να δεις και χάνεις πολλά που θα τα έβλεπες από την πλατεία». Κώστας: «Συμφωνώ απόλυτα. Η παράσταση ήταν εξαιρετική, αλλά θα ήθελα πάρα πολύ να ήμουνα στην πλατεία. Δεν μπορώ όμως, δυστυχώς, εξαιτίας των παιδιών. Θέλω να πω ότι είναι παράλογο που τα παιδιά πληρώνουν εισιτήριο ενήλικου στην πλατεία. Σπουδαία παράσταση πάντως».

Έφη- Εβιλία: Μάνα και κόρη τα είδαν αλλιώς Έφη (μητέρα): «Νομίζω ότι ήταν μια πολύ ωραία παράσταση, εντελώς μέσα στα πλαίσιο της νοοτροπίας του Φόρσαϊθ, αλλά θεωρώ ότι είχε πολύ επανάληψη. Δηλαδή είχε πολλά σημεία που και η μουσική υπόκρουση αλλά και τα πάντα επαναλαμβάνονταν. Αυτή είναι η αίσθηση που μου άφησε». Εβιλία: «Υψηλού καλλιτεχνικού επιπέδου χορευτές. Η κίνηση του Φόρσαϊθ είναι τέλεια στο χώρο, μαζί με μια πάντα εναρμονισμένη μουσική και κατάλληλα σκηνικά. Πολύ ενδιαφέρον νομίζω είχαν τα σκηνικά και ο φωτισμός. Τώρα, εντάξει, αν κάποιος περιμένει γενικά ένα συγκεκριμένο θέμα δεν θα πάει να δει Φόρσαϊθ. Αλλά, πάντως, ξέρεις εκ των προτέρων τι πας να δεις».

για δυνατούς λύτες

Quiz

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 |

ΕΧΟΥΜΕ ΠΟΛΕΜΟ Στις Τρεις ατμοσφαιρικές σπουδές, ο Ουίλιαμ Φόρσαϊθ στέκεται κριτικά στις συρράξεις, εμπνευσμένος από τον ζωγράφο Λούκας Κράναχ (1472-1553).

So you think, you can dance Από τη Μάγια Λεμάγια

που στη χορογραφία τους C’est ca la vie!? (28 Ιουλίου, Τεχνόπολις) μπολιάζουν την τέχνη τους με κοινωνικοπολιτικό προβληματισμό γύρω από την ανισότητα της ζωής στις σύγχρονες δυτικές μεγαλουπόλεις. i. Απ’ το χιπ χοπ. ii. Απ’ το χουλαχούπ. iii. Απ’ το χοπ-χοπ. --10. Σαν πας στην Καλαμάτα και ’ρθείς με το καλό, από τις 13 έως τις 22 Ιουλίου... i. Φέρε μου ένα (μεταξωτό) μαντίλι (που φτιάχνουν οι καλόγριες) να σύρω το χορό. ii. Φέρε μου αναμνήσεις από το Φεστιβάλ φολκλορικών χορών της παραλίας. iii. Φέρε μου αναμνήσεις από τις παραστάσεις μοντέρνου χορού στο κάστρο. --11. Ποιος επικεφαλής του Ελληνικού Φεστιβάλ έχει διατελέσει χορευτής; i. O Γιώργος Λούκος. ii. Ο Περικλής Κούκος. iii. Ο Ντίνος Γιαννόπουλος. --12. Ποια είναι η μούσα του χορού. i. Η Μελπομένη. ii. Η Ευτέρπη. iii. Η Τερψιχόρη.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ

γενναίων νεκρών πολεμιστών. iii. Το ανάκτορο της Βρουγχίλδης, μιας εκ των Βαλκυριών. --6. Η χορογραφία του Κινέζου Ζανγκ Γιμού Σήκωσε τα κόκκινα φανάρια γοήτευσε όσους συνέρρευσαν στο Μέγαρο Μουσικής, όπου παρουσιάστηκε. Η ομώνυμη ταινία του, που προβλήθηκε το 1991 και επιβεβαίωσε την καλλιτεχνική αξία του, είχε τιμηθεί με το ακόλουθο μεγάλο κινηματογραφικό βραβείο: i. Ασημένιο Λιοντάρι στο Φεστιβάλ Βενετίας. ii. Χρυσή Άρκτος στο Φεστιβάλ Βερολίνου. iii. Χρυσός Αλέξανδρος στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. --7. Εκτός από την πολυσημία, οι χορογραφίες αναφοράς του Ουίλιαμ Φόρσαϊθ συχνά διαλέγονται με τα μεγάλα προβλήματα, με μια διάθεση πολιτικής κριτικής και παρεμβατισμού. Στο τρίπτυχο Three atmospheric studies, που παρουσιάζεται από 6 έως και 8 Ιουλίου στην Πειραιώς 260, δημιουργεί επιβλητικές εικόνες πολέμου για να σχολιάσει: i. Toν Τρωικό Πόλεμο. ii. Τον Πόλεμο στο Ιράκ. iii. Τον Ψυχρό Πόλεμο. --8. Κατάκ. Τι είναι; i. Κανό κατάκ. Άθλημα στο οποίο έχει διακριθεί ο Άκραμ Καν. ii. Ινδικός χορός τα βήματα του οποίου γνωρίζει άριστα ο Άκραμ Καν. iii. Παγωτό κατάκ (χορηγός του Άκραμ Καν). --9. Από πού ξεκινούν τα μέλη της χορευτικής ομάδας της Λιόν Pokemon Crew,

Οι σωστές απαντήσεις βαθμολογούνται με 3. Οι απολύτως λάθος με 1. Εκείνες που είναι μεν λάθος αλλά επελέγησαν ώστε να σας παρασύρουν αν επιχειρήσετε να απαντήσετε διά της εις άτοπον απαγωγής (προϋποθέτουν δηλαδή μια κάποια γνώση των θεμάτων του χορού) βαθμολογούνται με 2.

i. Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης. ii. Κρατική Σχολή Ορχηστρικής Τέχνης. iii. Κρατικά Σχήματα Ορχηστρών Τεχνόπολης. --2. H κολεκτίβα του ελληνικού χορού Sinequanon συγκαταλέγεται στα ιστορικά ελληνικά χορευτικά σχήματα. Στο φετινό Φεστιβάλ παρουσιάζει την παράσταση χόμο χαμένο χαμίνι. Ποια από τις τρεις παρακάτω χορεύτριες έχει συνδυάσει την πορεία της με το συγκεκριμένο σχήμα; i. Αγγελική Στελλάτου. ii. Ντέπυ Φιλοσόφου. iii. Κική Μπάκα. --3. Ποιος Έλληνας χορευτής, γιος επίσης διάσημου χορευτή, συνεργάζεται με τον Ουίλιαμ Φόρσαϊθ; i. Ο Χάρης Μανταφούνης. ii. Ο Πάνος Μεταξόπουλος. iii. Ο Αιμίλιος Μεταξόπουλος. --4. Ο Νουρέγιεφ την είχε ανακηρύξει etoile (χορεύτρια σταρ), όταν, δεκαεννιά χρόνων, χρίσθηκε πρώτη μπαλαρίνα της όπερας του Παρισιού. Ποια; i. Τρίσα Μπράουν. ii. Σιλβί Γκιλέμ. iii. Μαργκότ Φοντέιν. --5. Η παράσταση See you in Walhalla, τρισδιάστατο χοροθεατρικό (βιντεο)παιχνίδι που παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ από την ομάδα amorphy.org, παραπέμπει στη σκανδιναβική μυθολογία. Τι ακριβώς ήταν η Βαλχάλα; i. Το παλάτι των Βαλκυριών. ii. Ένα τεράστιο παλάτι, ο παράδεισος των

1. ΚΣΟΤ. Τι σημαίνει;

Φωτογραφία: Dominik Mentzos

Ζωηρά βήματα, γυμνασμένα κορμιά, ρυθμικές κινήσεις. Ο χορός καθηλώνει, τα σώματα σφύζουν από ζωή, ακολουθούν το ρυθμό της μουσικής. Οι μυθολογίες του είναι ισχυρές και ανεξίτηλες: ο Μπαλανσίν, ο Νουρέγιεφ, η Φοντέιν, είδωλα του κλασικού μπαλέτου, ακτινοβολούν εξίσου με τους πρωτοπόρους του μοντερνισμού, τη Μάρθα Γκράχαμ, τον Φόρσαϊθ, την Τρίσα Μπράουν, τον Μερς Κάνινγχαμ... Ήδη, ο χορός γίνεται δημοφιλής και στην Ελλάδα. Δεν ήταν πάντα έτσι. Πριν ο Δημήτρης Παπαϊωάννου αποκτήσει εθνικό ακροατήριο τα έφερνε δύσκολα ως χορογράφος και χορευτής, χάρη στην πίστη, στην αφοσίωση και στη σκληρή δουλειά του ο χορός δεν είναι πια αυτό που ήταν: μέχρι και τηλεοπτικό σόου έγινε – συντρίβοντας, μάλιστα, τις θεαματικότητες. Στο Φεστιβάλ Αθηνών, ο χορός εκπροσωπείται πλουσιοπάροχα. Στην καρδιά και στο μυαλό σας; Αν δεν είστε βέβαιοι, απαντήστε στις ερωτήσεις που ακολουθούν. ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ Από 12 έως 16 βαθμούς Το καταλάβαμε. Ο χορός μπήκε στο δικό σας λεξιλόγιο από όταν ανέλαβε να παρουσιάζει το δημοφιλές χορευτικό ριάλιτι του Mega, So you think, you can dance, η Βίκυ Καγιά. Μην είστε όμως κι εσείς τόσο άκαμπτοι - και άκαμπτες. Εντάξει, γνωρίζουμε ότι περιφρονούσατε το χορό ως είδος επειδή είχατε αφιερώσει τη ζωή σας στη συστηματική ανάγνωση της λογοτεχνίας. Κι επίσης εντάξει, έχετε πάντα την ετοιμότητα να παραπέμψετε στο μυθιστόρημα του Χένρι Μίλερ, Tough Guys don’t Dance. Οι σκληροί δεν χορεύουν! Ενίοτε ούτε οι σκληρές. Έστω και αν δεν χορεύουν, όμως, τίποτα δεν εμποδίζει να παρακολουθούν ενίοτε καμιά χορευτική παράσταση. Αν μη τι άλλο, για να γνωρίσουν ότι η τέχνη που αγνοούσαν (ίσως και να περιφρονούσαν) μπορεί να συναρπάζει και να συγκινεί. Από 17 έως 29 βαθμούς Εντάξει, είστε νεοφώτιστοι. Και επίσης εντάξει, καταλαβαίνετε ότι σας παίξαμε περίεργο παιχνίδι, το κουίζ μας έχει πανεύκολες ερωτήσεις και εξαιρετικά δύσκολες. Επίτηδες το καναμε, κουτά παιδιά. Τα εύκολα είναι για νας σας γλυκάνουμε – ελάτε στο κλαμπ. Τα δύσκολα για να ανακαλύψετε το ενδιαφέρον του χορού μόλις ξεπεράσετε την ανάγνωση αυτού που λέμε «πρώτο επίπεδο». Του χρόνου θα ξέρετε περισσότερα. Από 30 έως και 36 βαθμούς Αν δεν λέγεστε Βίκυ Μαραγκοπούλου, σίγουρα μπορείτε από αυτή τη στιγμή να εποφθαλμιάτε τη θέση της καλλιτεχνικής διευθύντριας του Φεστιβάλ Καλαμάτας. Αλλά μη σας βάζουμε ιδέες...

το διήγημα

| ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

φυγε το εισιτήριο μέσα από τα χέρια του, πέταξε, σε μια στιγμή ξέσπασε ένας δυνατός αέρας και το έκανε πουλί, άσπρο σαν γλάρος το εισιτήριο, σαν μικρός χαρταετός, εκεί στα σκαλιά του Ηρωδείου το εισιτήριό του έκανε φτερά. Το κοίταζε αποσβολωμένος, δεν είχε νόημα να τρέξει να το κυνηγήσει, πέντε λεπτά πριν ξεκινήσει η παράσταση έμεινε χωρίς εισιτήριο, με άδεια χέρια και βλέμμα ηλιθίου, το κοίταζε να πηγαίνει πέρα-δώθε και να φεύγει μακριά του, όχι, γαμώ την πουτάνα μου, όχι, και είχε δώσει τόσα λεφτά, είχε στηθεί στην ουρά είκοσι μέρες πριν, για να εξασφαλίσει ένα καλό εισιτήριο, είχε πάρει άδεια από τη δουλειά του ειδικά για να πάει στα εκδοτήρια του Φεστιβάλ και να πάρει εισιτήριο για αυτή τη συγκεκριμένη παράσταση. Το εισιτήριό σας παρακαλώ; Είχε φτάσει η σειρά του, στην είσοδο του θεάτρου και η κοπέλα που έκοβε τα εισιτήρια τον κοιτούσε με ένα ευγενικό χαμόγελο και την παλάμη της ανοιχτή προς το μέρος του. Το εισιτήριό σας παρακαλώ; Δεν ήξερε τι να κάνει, τι να πει, να δείξει με το δάχτυλό του τον ουρανό; Τίποτα δεν είχε νόημα πια, έσκυψε το κεφάλι του και έφυγε, σκυφτός κατέβηκε τα σκαλιά του Ηρωδείου και άναψε ένα τσιγάρο μονολογώντας όλη την ώρα, γαμώ την πουτάνα μου, γαμώ την πουτάνα μου, ανούσιες βρισιές, γαμούσε με το στόμα του τον αέρα, το Ηρώδειο, τα εισιτήρια και κυρίως την πουτάνα του, αυτή τη γάμησε περισσότερο απ’ όλους. Γάμησε και την γκαντεμιά του μια δυο φορές και, παρ’ όλο που αυτή ήταν η πιο μακροχρόνια σχέση του, δεν την είχε βαρεθεί ακόμα, τη γαμούσε συστηματικά, σχεδόν καθημερινά. Έμεινε εκεί, καθισμένος στα σκαλιά, για να καπνίσει ολόκληρο το τσιγάρο του, κουνώντας νευρικά το πόδι του. Το εισιτήριο ήταν χαρούμενο που είχε γίνει πουλί έστω για λίγα δευτερόλεπτα. Το προτιμούσε από το να είχε σκιστεί στα δύο από τα κόκκινα νύχια εκείνης της κοπέλας. Πρώτη φορά έβλεπε την πόλη από ψηλά, σίγουρα πολύ πιο ενδιαφέρον θέαμα από μια θεατρική παράσταση, άσε που ούτε παράσταση θα έβλεπε, κατά πάσα πιθανότητα θα γινόταν μικρή μπαλίτσα στα χέρια αυτού του μίζερου τύπου που από την αρχή δεν τον συμπάθησε καθόλου από την ώρα που είχε μπει μέσα στην κωλότσεπή του, εκεί στα εκδοτήρια της Πανεπιστημίου. Ήξερε βέβαια ότι η μεταμόρφωσή του σε πουλί δεν θα κρατούσε για πολλή ώρα, γιατί ο δυνα-

τός άνεμος είχε κοπάσει αμέσως, ήταν ένας πολύ σύντομος και ξαφνικός ανεμοστρόβιλος και τώρα που άρχισε πάλι να πέφτει η γλυκιά καλοκαιρινή άπνοια, το εισιτήριο έψαξε με το βλέμμα του ένα καλό μέρος να προσγειωθεί, είδε ένα μαύρο αυτοκίνητο που του άρεσε και σκέφτηκε, ας πάω εκεί, πάνω σ’ αυτό το παρμπρίζ, καλύτερα από το να ξαπλώσω στο δρόμο και να με πατάει η κάθε σόλα, του κάθε μαλάκα. Η Μαρίνα, λίγο πριν φτάσει στο παρκαρισμένο της αυτοκίνητο, είδε στο παρμπρίζ το άσπρο χαρτάκι, όχι ρε γαμώτο, όχι κι άλλη κλήση, ήξερε βέβαια ότι είχε παρκάρει παράνομα, το ήξερε, αλλά μόνο δέκα λεπτά το είχε αφήσει εκεί, Σάββατο βράδυ δεν γράφουν οι μαλάκες, και μόνο δέκα λεπτά είχε λείψει, και νάσου πάλι η κλήση, τρίτη κλήση μέσα σε μία εβδομάδα, έλεος πια, έβριζε στο κινητό της, με έχουνε γαμήσει ρε Γιώργο, δεν αντέχω άλλο, σε γράφουν οι μαλάκες και λες πού να το βάλω ρε φίλε το κωλοάμαξο, πού να το βάλω, αφού δεν βρίσκω να παρκάρω, πού να το βάλω, στον κώλο μου να το βάλω; Φτιάξε πάρκινγκ ρε πούστη μου, αφού εσύ ρε κράτος με αναγκάζεις να καβαλάω πεζοδρόμια, εσύ με αναγκάζεις, γιατί μου το κάνεις, για να μου παίρνεις τα λεφτά; Έλα, ηρέμησε τώρα. Τι να ηρεμήσω, τι να ηρεμήσω ρε συ, έτσι μου ’ρχεται να πάω να το στουκάρω πουθενά να τελειώνω, να μην έχω ούτε αμάξι ούτε τίποτα, άι στο διάολο πια με τους μαλάκες, βαρέθηκα. Οδηγούσε με το κινητό στηριγμένο στον ώμο της και έβριζε, ο Γιώργος στην άλλη γραμμή προσπαθούσε να την καθησυχάσει. Πόσο γράφει η κλήση; Δεν ξέρω, του απάντησε, δεν ξέρω, ούτε καν την κοίταξα, ούτε καν το έπιασα το κωλόχαρτο, θα σπάσουν τα νεύρα μου έτσι και το δω. Εδώ είναι η κλήση, πάνω στο παρμπρίζ ακόμα, εδώ είναι το κωλόχαρτο και το κοιτάω. Πάτησε γκάζι νευρικά, δεν πρόλαβε να ελέγξει το τιμόνι, της έπεσε το κινητό από τον ώμο, δεν πρόλαβε να δει πού πήγε το τηλέφωνο, κοίταξε προς το λεβιέ των ταχυτήτων και μέχρι να ξαναγυρίσει μπροστά της το κακό είχε γίνει, δύο μεγάλα φώτα ερχόντουσαν κατά πάνω της, δεν πρόλαβε να αντιδράσει, είχε μπει στο αντίθετο ρεύμα, το αυτοκίνητο από απέναντι ερχόταν με μεγάλη ταχύτητα, μετωπική, άγρια μετωπική, το αυτοκίνητό της ντελαπάρισε, έπεσε πάνω σε μία μάντρα, ο θόρυβος ήταν πολύ δυνατός, λες και έσκασε βόμβα, μαζεύτηκε κόσμος αμέσως, οι περισσότεροι κρατούσαν

[Ποια είναι:] Η Λένα Κιτσοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα. Πρωτοεμφανίστηκε πέρυσι στη λογοτεχνία με τη συλλογή διηγημάτων Νυχτερίδες που απέσπασε το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα του περιοδικού Διαβάζω. Έχει σπουδάσει ηθοποιός στο Θέατρο Τέχνης με δασκάλους τον Γιώργο Λαζάνη και τον Μίμη Κουγιουμτζή, συνεργάστηκε για πέντε χρόνια με το θέατρο Αμόρε και εμφανίστηκε σε παραστάσεις που σκηνοθέτησαν ο Λευτέρης Βογιατζής και ο Βασίλης Παπαβασιλείου. Έχει παίξει στις ταινίες Καμιά συμπάθεια για το διάβολο (1997) και Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας (1999) του Δημήτρη Αθανίτη, Χώμα και νερό (1999) του Πάνου Καρκανεβάτου, Ο παράδεισος είναι προσωπική υπόθεση (2002) της Δήμητρας Αράπογλου, Θα το μετανιώσεις (2002) της Κατερίνας Ευαγγελάκου. Φέτος έγραψε τα κείμενα σε μία από τις Δέκα εντολές που παρουσίασε η Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, το «Μνήσθητι την ημέραν των σαββάτων αγιάζειν αυτήν...», και πρωταγωνίστησε στην ταινία του Σωτήρη Γκορίτσα, Παρέες.

το διήγημα

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 |

Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

Πέντε λογοτέχνες γράφουν για το εφ. Σήμερα, η Λένα Κιτσοπούλου

Το εισιτήριο Της Λένας Κιτσοπούλου

τα μάγουλά τους τρομαγμένοι, άλλοι κλείνανε τα μάτια τους για να μη βλέπουν, το ασθενοφόρο ήρθε γρήγορα, ήρθαν και δύο περιπολικά, ήταν όμως πολύ αργά πια, την πήραν την κοπέλα, αλλά απ’ ό,τι ακούστηκε στα πηγαδάκια μετά από λίγο μάλλον ήταν πεθαμένη, μάλλον δεν θα τη γλιτώσει. Οι σειρήνες χάθηκαν, ο κόσμος διαλύθηκε, μείνανε μόνο πέντ’ έξι άνθρωποι γύρω από το κατεστραμμένο αυτοκίνητο

που δεν έμοιαζε πια με αυτοκίνητο, ένας σωρός από λαμαρίνες ήτανε, τίποτα, ένα τίποτα, παλιοσίδερα. Το θέαμα ήταν ανατριχιαστικό, όπου να ’ναι θα ερχόταν και ο γερανός να το σηκώσει, ο Αντωνάκης πρώτη φορά έβλεπε ατύχημα στη ζωή του, κρατούσε σφιχτά το χέρι της μάνας του, κάποιοι φωνάξανε, πάρε κυρία μου το παιδί σου από δω, μη βλέπει το παιδί τέτοια πράγματα, αλλά ο μικρός είχε ήδη ξεφύ-

γει από το χέρι της, κάτι τον τράβηξε προς τα καμένα σίδερα, κάτι που γυάλιζε, κάτι άσπρο καρφωμένο στον έναν γυαλοκαθαριστήρα, ένα άσπρο χαρτί, με κόκκινες βούλες, άθικτο, ολοκαίνουργιο, αυτό δεν είχε πάθει τίποτα. Το έπιασε στα χέρια του, μόλις είχε μάθει να διαβάζει, άρχισε να συλλαβίζει, Ω - ΔΕΙ - Ο - Η - ΡΩ - ΔΟΥ - ΤΟΥ - Α - ΤΤΙ - ΚΟΥ - ΕΥ - ΡΙ - ΠΙ - ΔΗ - ΜΗ - ΔΕΙ - Α – δεν πρόλαβε ο κα-

ημένος να τελειώσει, τον τράβηξε η μάνα του από την μπλούζα, πέτα το παιδάκι μου, μην πιάνεις τα αίματα, ούρλιαζε η μάνα του, δεν βλέπεις που είναι μες στα αίματα, τρόμαξε ο μικρός, του έπεσε το εισιτήριο από τα χέρια, η Μήδεια του Ευριπίδη, θα σε σκοτώσω, φώναζε η μάνα του, θα σε σκοτώσω και ο μικρός έβαλε τα κλάματα. ¢

επιφυλλίδες

10 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

Ξέρετε ότι...

Ο Έλβις Κοστέλο πρωτοήλθε στην Ελλάδα με το σχολείο t Ο Έλβις Κοστέλλο έιχε έρθει πρώτη φορά στην Ελλάδα στα 14 του με το σχολείο. Η επίσκεψη περιελάμβανε περιηγήσεις στα πιο γνωστά αρχαιολογικά μνημεία, τα οποία του προκάλεσαν την περιέργεια να επιστρέψει και να εξερευνήσει... t Βέβαια δεν ήρθε ποτέ για διακοπές αλλά, όπως έχει δηλώσει, θα ήθελε κάποια στιγμή να το κάνει μαζί με τη γυναίκα του, Νταϊάνα Κραλ, και τα παιδιά τους.

Oι Pokemon Crew είναι πρωταθλητές του χιπ χοπ! t Και το χιπ χοπ έχει θέση στο φετινό φεστιβάλ. Η ομάδα Pockemon Crew από τη Λιόν (28 Iουλίου στην Τεχνόπολη) ξεκίνησε τις χορευτικές της ακροβασίες στο δρόμο για να συνεχίσει στις Καμάρες της όπερας της γαλλικής πόλης. Το 2003 έγιναν πρωταθλητές Γαλλίας στο χιπ χοπ και το 2004 πρωταθλητές Ευρώπης. Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στις «επίσημες» σκηνές... t Xιπ χοπ και ακροβασίες έχει όμως και το Βάρος του Ουρανού (14-15 Ιουλίου στο Μέγαρο), που είναι εμπνευσμένο από κείμενα του Ίταλο Καλβίνο. Γεννημένος το 1969, ο εμπνευστής της παράστασης και ιδρυτής της ομάδας Trafic de Styles, Σεμπαστιέν Λεφρανσουά, ξεκίνησε με καλλιτεχνικό πατινάζ, στη πορεία όμως γνώρισε σε βάθος την τέχνη του χιπ χοπ....

Η Αριάν Μνουσκίν έκανε κόσμο να δακρύσει t Oι Εφήμεροι της Αριάν Μνούσκιν – που δυστυχώς (για όσους δεν το είδαν) τελείωσε – προκάλεσε τέτοια συγκίνηση που τα δάκρυα κυλούσαν άφθονα ακόμα και τις μεταμεσονύχτιες, νυσταγμένες ώρες... Ακόμη και όταν οι διπλανοί σου ήταν γνωστοί και, όσο να ’ναι, οι σκληροί αποφεύγουν να τους βλέπουν να κλαίνε...

Ο Απόκοπος είναι το πρώτο ελληνικό τυπωμένο κείμενο t Ελάχιστα γνωρίζουμε για τον συγγραφέα του Απόκοπου (που ανεβάζει ο Σίμος Κακάλας στις 13, 14 και 15 Ιουλίου στο Σχολείον). Γνωρίζουμε το επίθετο Μπεργαδή, ούτε όμως το βαφτιστικό όνομα του συγγραφέα ούτε αν ήταν άντρας ή γυναίκα... t Ξέρουμε πάντως ότι το κείμενο ήταν τόσο πολυδιαβασμένο που στίχοι του κυκλοφορούν ακόμη και σήμερα σε ημερολόγια της Κρήτης. Σημειωτέον, είναι το πρώτο ελληνικό κείμενο που τυπώθηκε στη Βενετία, τον 16ο αιώνα....

Οι περισσότερες «ουσίες» είναι στα ελληνικά τραγούδια! t Mε αφορμή την παράσταση Όταν συμβεί στα πέριξ (4-5 Ιουλίου), ο εμπνευστής της Παναγιώτης Κουνάδης μας πληροφορεί οτι από την ώς τώρα έρευνα στις θεματικές των λαϊκών τραγουδιών άλλων χωρών του κόσμου, αποδεικνύεται ότι τα «περί των ουσιών» τραγούδια των Ελλήνων, ιδιαίτερα των απαγορευμένων, αποτελούν παγκοσμίως την πλουσιότερη αστική λαογραφία.

Μαρία Παναγιωτοπούλου

Η Επίδαυρος μετά το «σταθερό δραματολόγιο»

Νέον Έργον Της Αγγελικής Πανταλέων

Από την αρχαιοελληνική δραματουργία έχουν διασωθεί μόλις 7 τραγωδίες του Αισχύλου, 7 του Σοφοκλή, 19 του Ευριπίδη και 11 κωμωδίες του Αριστοφάνη. Βάσει αυτού του δεδομένου, αυτομάτως προκύπτει ένα λογικό ερώτημα: πώς μπορούν 44 έργα να συντηρήσουν τον θεσμό των Επιδαυρείων, που κλείνει φέτος τα 52 του χρόνια; Δηλαδή, πώς γίνεται ένας τόσο περιορισμένος αριθμός θεατρικών κειμένων να προσφέρεται ακόμη για ενδιαφέρουσες σκηνοθετικές αναγνώσεις και ουσιαστικούς σκηνικούς πειραματισμούς, χωρίς να προκαλείται ανία ή ακόμη και εκνευρισμός στο θεατρόφιλο κοινό; Και εντέλει, για πόσα χρόνια ακόμη μπορούν ο Οιδίπους Τύραννος, η Μήδεια ή η Ειρήνη, να προκαλούν συνωστισμό στις κερκίδες του αρχαίου θεάτρου; Μάλλον δεν μπορούν. Ή τουλάχιστον αυτό αποδεικνύει η τελευταία δεκαετία των Επιδαυρείων, αφού φαίνεται καθαρά πως το περιορισμένο δραματολόγιο έχει προκαλέσει μία ακατάσχετη αναπόληση του ένδοξου παρελθόντος, σε συνδυασμό με μία επαναλαμβανόμενη γκρίνια. Γκρίνια για την ανεπάρκεια των σύγχρονων σκηνοθετών, για την αδυναμία των ηθοποιών να σταθούν στιβαρά στην ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου,

Η εμμονή των παραγόντων του ελληνικού θεάτρου στην αρχαία τραγωδία ή στην αττική κωμωδία φτάνει στα όρια του φετιχισμού. για την ανικανότητα του κοινού να παρακολουθήσει ένα απαιτητικό δραματικό είδος. Απέναντι σ’ αυτό το αδιέξοδο, ο Γιώργος Λούκος με τον φετινό προγραμματισμό του Φεστιβάλ προτείνει μία λύση: να σπάσει το σταθερό δραματολόγιο της Επιδαύρου. Να εισαχθούν στο ρεπερτόριο έργα που δεν έχουν ανεβεί ποτέ στο θέατρο του Πολυκλείτου, όπως η Ανδρομάχη του Ρακίνα και οι Ευτυχισμένες μέρες του Μπέκετ, ενώ 46 χρόνια μετά την τελευταία παράσταση όπερας στην Επίδαυρο, πρόκειται να ανεβεί η Μήδεια του Κερουμπίνι. Οι επιλογές αυτές, βέβαια, συνυπάρχουν πλάι στην Ορέστεια του Αισχύλου, τη Λυσιστράτη του Αριστοφάνη, την Αντιγόνη και την Ηλέκτρα του Σοφοκλή και την Ιφιγένεια εν Ταύροις του Ευριπίδη. Μάλλον ευτυχώς. Γιατί αν από το

φετινό πρόγραμμα έλειπαν οι σταθερές της Επιδαύρου, ακόμη θα διατυπώνονταν βολές εναντίον του καλλιτεχνικού διευθυντή από τους ευρωσκεπτικιστές του πολιτισμού. Αυτή η επιλογή του Λούκου, αν και για την πιο εκσυγχρονιστική μερίδα του κοινού συνιστά μία ενδιαφέρουσα πρόταση, δείχνει σε ένα βαθμό και άγνοια της εγχώριας πραγματικότητας. Γιατί η εμμονή των παραγόντων του ελληνικού θεάτρου στην αρχαία τραγωδία ή στην αττική κωμωδία φτάνει στα όρια του φετιχισμού. Οι δημιουργικότεροι σκηνοθέτες έχουν ανεβάσει (έστω και άπαξ) μία τραγωδία ή μία κωμωδία στην Επίδαυρο, οι σημαντικότεροι φιλόλογοι έχουν καταπιαστεί με τη μετάφραση της αρχαίας δραματουργίας, ενώ οι Έλληνες ηθοποιοί, με ελάχιστες εξαιρέσεις, δηλώνουν εμφατικά πόσο μεγάλο όνειρο είναι να παίξουν στην ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου. Για όσους δεν εμπίπτουν σε καμία από τις παραπάνω κατηγορίες, η επιλογή του Λούκου είναι κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτη. Ή μάλλον αποτελεί ένα θεατρικό αιτούμενο της τελευταίας δεκαετίας. ¢ __________________ Η Αγγελική Πανταλέων είναι θεατρολόγος, κριτικός θεάτρου στην εφημερίδα Πρώτο Θέμα.

Η παράσταση, ο Φόρσαϊθ και η ταξιθεσία

Το σόου στον κήπο Της Ευγενίας Τζιρτζιλάκη

Πήγα στη Wilbi τις προάλλες. Έφτασα στην Πειραιώς ήδη σε εγκάρδια διάθεση καθώς είχα εμπνεύσει τον ταξιτζή να μου ανοίξει τα τρίσβαθα της ψυχής του, κι από την Αθηνάς ώς εκεί να μου πει τα πάντα για τη γυναίκα του, την άλλη, το διαζύγιο, το πώς κατέληξε να γίνει ταξιτζής, τι του έλεγε ο πατέρας του που το ’χει για ευαγγέλιο και τι είδους άνθρωπος είμαι εγώ, να ’μαι καλά. Καθότι ερχόμουν από αλλού και όχι από το σπίτι, μου έμεινε κενό χρόνου στη διασταύρωση των ωραρίων: έφτασα αρκετά νωρίτερα στο 260. Αφού πήρα εισιτήριο, έπιασα κουβέντα με τα παιδιά στα ταμεία, εφοδιάστηκα με κρασί, έπαιξα με την εγκατάσταση του Φόρσαϊθ (να τη δείτε!) και χάζεψα όσους έκαναν το ίδιο (ήταν ένας απίθανος τύπος που έκανε ακροβατικά και χορευτικές φιγούρες και η αντίδραση του software ήταν εκπληκτική), κάθησα λίγο στην υπέροχη αυλή του συγκροτήματος, αλλά και πάλι η ώρα δεν έλεγε να περάσει. Στράφηκα τότε στην ταξιθεσία. Σε στιγμές ανίας, οι ταξιθέτες είναι οι πιο ευχάριστοι και πρόθυμοι συνομιλητές διότι, συνήθως, βαριούνταν περισσότερο από σένα. (Στα μουσεία, αυτοί οι άνθρωποι είναι οι φύλακες και γενικά στη ζωή, φυσικά, οι ταξιτζήδες.) Ξεκίνησα από το γκισέ με τα προγράμματα (τα οποία μην τα φοβάστε, να τα παίρνετε – μπορεί να είναι λουσάτα αλλά είναι δωρεάν). Πίσω από το τραπεζάκι, ένα μάτσο κοριτσόπουλα άβαφα και χαμογελαστά. Παίρνω ένα πρόγραμμα και ρωτάω: «Για να δούμε πόσο καλά κάνετε ό,τι κάνετε… σελ. 25, τι γράφει;» Τα κορίτσια συσκέπτονται. Το πρόγραμμα έχει 120 σελίδες, άρα η σελ. 25 έχει περάσει, θα πρέπει να ήταν τέλος Ιουνί-

ου, να πούμε μουσική; Η Λόρι. Πολύ σωστά! Συνεχίζουμε έτσι για λίγο και τα κορίτσια – με αρχηγό μια ξανθούλα με γυαλιά – βρίσκουν τις εκδηλώσεις με το τυφλό σύστημα της διαίσθησης, της λογικής και της εμπειρίας. Ακόμη κι όταν σφάλλουν, προσπαθούν με τόση φαντασία και φιλοτιμία που τις χειροκροτώ. Όταν φτάσει η ώρα να πάρουν το πόστο τους, τα κορίτσια διασκορπίζονται κι εγώ κουβεντιάζω με τον ταξιθέτη της υποδοχής.

Μια παράσταση είναι εμπειρία πολύ ευρύτερη. Η διαδρομή, η άφιξη, η αναμονή, η είσοδος, η παράσταση, η αποχώρηση είναι όλα πράξεις του έργου - της εμπειρίας. Πώς πάει; Μια χαρά, μου αποκρίνεται. Έχει περάσει κανένα ύποπτο υποκείμενο απόψε; Όχι, όλα ασφαλή και υπό έλεγχο κυρία μου. Κάποια βόμβα μήπως; Α, ναι – πέρασε μία! Μερικώς, θα αποδώσω τη συνέχεια στην πλήξη που μοιραστήκαμε (πλήξις, μήτηρ πάσης ανοησίας), αλλά κυρίως στη σφύζουσα φαντασία του νεαρού. Ο Μπουνιουέλ, γνωρίζοντας ότι η φαντασία είναι μυς σαν όλους του άλλους και απαιτεί καθημερινή εξάσκηση ώστε να παραμένει ρωμαλέος, έφτιαχνε ένα σενάριο κάθε βράδυ. Μου διηγήθηκε λοιπόν ο ταξιθέτης πώς είχε έρθει πριν λίγο μία βόμβα – παχιά, μαύρη

και στρογγυλή – την οποία άφησε να περάσει μια και είχε εισιτήριο (κολλημένο πάνω της με σελοτέιπ). Η βόμβα ήταν ευγενέστατη και προφανώς καλλιτεχνικής φύσεως, αφού διήνυσε το διάδρομο με μέγιστη χάρη, δίχως να σκουντουφλά (οι βόμβες δεν κάνει να κάνουν τέτοια), κυλώντας μαλακά και κάνοντας χαρούμενες στροφούλες καθ’ οδόν. Ήταν τόσο χαριτωμένη που ο ταξιθέτης την παρακολουθούσε μέχρι που έστριψε και χάθηκε απ’ το βλέμμα του. Καθώς κουβέντιαζα με έναν άλλον πριν να μπω (κράτα μου λίγο το κρασί να βρω τον αναπτήρα και πότε θα κλείσει το κλιματιστικό να ξέρω πότε μπαίνω) συνειδητοποίησα δυο πράγματα: 1. Η ταξιθεσία του φεστιβάλ είναι εκπληκτική. Εύγε και εύγε. 2. Μια παράσταση, όπως πολύ εύστοχα παρατήρησε η Αν Μπόγκαρτ και, σαφώς, πολλοί πριν απ’ αυτήν, δεν ξεκινά άμα τη άρσει της κουρτίνας. Είναι μια εμπειρία πολύ ευρύτερη. Η διαδρομή, η άφιξη, η αναμονή, η είσοδος, η παράσταση, η αποχώρηση, αλλά και το μετά – ό,τι επακολουθεί μέχρι να πάμε σπίτι –, είναι όλα πράξεις ενός έργου: της εμπειρίας μας της παράστασης. Και έτσι οφείλουμε να τ’ αντιμετωπίζουμε. Όπως δεν διαχωρίζεται το μυαλό από το κορμί μας, έτσι και το πώς προσδοκούμε ένα θέμα, το πώς το ζούμε και τι επίδραση έχει πάνω μας, είναι ένα: αποτελούν μια ολότητα, συναρπαστική στο βαθμό που της επιτρέπουμε να είναι, και αποκαλυπτική στο βάθος που την αφουγκραζόμαστε. ¢ __________________ Η Ευγενία Τζιρτζιλάκη είναι σκηνοθέτις.

επιφυλλίδες

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 11

Φωτογραφία: Aρχείο Φεστιβάλ Αθηνών

ΗΡΩΔΕΙΟ, 1957 Η πρώτη εμφάνιση της ντίβας στο Ηρώδειο, σε ρεσιτάλ με μαέστρο τον Αντονίνο Βότο.

Η Μαρία Κάλλας, η όπερα και ο μύθος

Το όνομά της μεταφράζει την τέχνη της... Του Ιάσονα Τριανταφυλλίδη

Στην Αυτοβιογραφία του, ο Φράνκο Τζεφιρέλι, σκηνοθέτης μερικών από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της Κάλλας στη σκηνή, και παραλίγο σκηνοθέτης μιας ταινίας βασισμένης σε όπερα την οποία τορπίλισε ο Ωνάσης, αναφέρει το εξής περιστατικό: Κάποια στιγμή, εκεί προς το φινάλε της ζωής της Κάλλας, όταν η πριμαντόνα ζούσε απομονωμένη στο σπίτι της στο Παρίσι συντροφιά με τις αναμνήσεις της, κι ας ήταν μόλις 53 ετών, την πλησίασε με μια ιδέα που πίστευε πως θα της αναπτέρωνε το ηθικό και θα την έβγαζε από την απομόνωση. Να ανεβάσουν την Εύθυμη χήρα του Λέχαρ, ένα έργο που αφενός δεν απαιτούσε τόσο την τέλεια φωνητική βιρτουοζιτέ που διέθετε κάποτε και αφετέρου θα τόνωνε τη γυναικεία της φιλαρέσκεια, έτσι όπως ήταν πνιγμένη σε υπέροχες τουαλέτες με δαντέλες. Η Κάλλας αντέδρασε πολύ άσχημα: «Μα τι λες; Η Μαρία Κάλλας σε μουσική κωμωδία; Μην το ξαναπείς αυτό...». Υπάρχουν πολλοί μεγάλοι καλλιτέχνες που η καλλιτεχνική τους αξία δεν αμφισβητείται από κανέναν. Υπάρχουν σταρ καλλιτέχνες που, ανεξάρτητα και από την καλλιτεχνική τους αξία, το κοινό ενδιαφέρεται γι’ αυτούς, για την τέχνη τους και τη ζωή τους και συρρέει στα μέρη όπου εμφανίζονται. Υπάρχουν και καλλιτέχνες μύθοι, που γίνονται με την υπογραφή και του χρόνου, σύμβολα για την εποχή και την τέχνη τους. Η Μαρία Κάλλας δεν ανήκει σε καμία από αυτές τις κατηγορίες! Ανήκει στην πολύ σπάνια κατηγορία των καλλιτεχνών, όπως ο Τσάρλι Τσάπλιν για το σινεμά και ο Πάμπλο Πικάσο για τη μοντέρνα ζωγραφική, που το όνομά τους μεταφράζει την ίδια την τέχνη τους. Όπως ένα σκίτσο του Πικάσο είναι όλη η μοντέρνα ζωγραφική, όπως η φιγούρα του Σαρλό είναι όλη η τέχνη του

κινηματογράφου, έτσι και η Μαρία Κάλλας ενσωματώνει πάνω από τρεις αιώνες Ιστορία της Όπερας, συμπεριλαμβάνοντας από τον Μότσαρτ και τον Ντονιτσέτι και τον Μπιζέ και τον Πουτσίνι έως τον Τοσκανίνι, τον Καρούζο, την Τεμπάλντι, τον Ντι Στέφανο... Γιατί η

Κάλλας, στην παγκόσμια λαϊκή συνείδηση, είναι η ίδια η όπερα. Επειδή, στην ουσία, δεν έπαιξε κανένα ρόλο. Οι ρόλοι βρήκαν καταφύγιο σ’ αυτή. Όπως ο Τσάπλιν γέννησε το σινεμά στον 20ό αιώνα και ο Πικάσο άλλαξε τη ζωγραφική, η Κάλλας, τη δεκαετία του 1950,

μέσα σε μόνο μια δεκαετία, ανέστησε την παγκόσμια λυρική σκηνή... Η Μαρία Κάλλας, γεννημένη τον Δεκέμβριο του 1923 στην πόλη όπου τα πάντα είναι δυνατά, τη Νέα Υόρκη, μεγαλωμένη και σπουδαγμένη στη χώρα που πάντα γεννούσε περισσότερες μεγαλοφυΐες από τον μέσο όρο, την Ελλάδα – ίσως για να μπορεί να τις συντρίψει και πιο εύκολα –, και με καριέρα στην πατρίδα της όπερας, την Ιταλία, έζησε μια ζωή στο απόλυτο και στα άκρα. Όλα σε αυτήν ήταν πολύ, όλα ήταν έντονα κι όλα ήταν γρήγορα. Η καριέρα της κράτησε μόλις δέκα χρόνια. Σε ένα χρόνο έχασε δεκάδες κιλά. Τα τίναξε όλα στον αέρα για έναν έρωτα που φαινόταν εξαρχής πως ήταν καταδικασμένος. Τον καιρό της ακμής της τραγουδούσε τη μια ημέρα γερμανική όπερα και την άλλη ιταλική, ό,τι πιο καταστροφικό για μια φωνή. Οι εκρήξεις της και οι αποχωρήσεις της έγραψαν Ιστορία, αλλά δεν τιμωρήθηκε γι’ αυτές, γιατί δεν ήταν φτηνά σταριλίκια, ήταν σεβασμός προς την τέχνη της κι αυτό της το αναγνώριζαν. Κι όταν η Κάλλας σιώπησε, η σιωπή της ακούστηκε πιο δυνατή κι από την πιο ψηλή κορόνα της.... Φέτος, κλείνουν τριάντα χρόνια που η, μόλις πενηντατριάχρονη, Κάλλας πέρασε στην οριστική αθανασία. Είχε σιωπήσει καλλιτεχνικά πολύ πιο πριν. Φέτος, την ξαναθυμόμαστε. Μια αφορμή. Δεν είναι η αιτία. Η Ελληνίδα Μαρία Κάλλας, η Μαρία Καικιλία Καλογεροπούλου, ήταν, είναι και θα είναι το πρόσωπο της όπερας – γιατί στη ζωή δεν ήξερε να διαχειριστεί την ευτυχία αλλά μπόρεσε να διαχειριστεί το μύθο... ¢

Όλα στη Μαρία Κάλλας ήταν πολύ, όλα ήταν έντονα και όλα ήταν γρήγορα. Οι εκρήξεις της και οι αποχωρήσεις της έγραψαν Ιστορία, αλλά δεν τιμωρήθηκε γι’ αυτές γιατί δεν ήταν φτηνά σταριλίκια, ήταν σεβασμός στην τέχνη της κι αυτό της το αναγνώριζαν. Κι όταν η Κάλλας σιώπησε, η σιωπή της ακούστηκε πιο δυνατή κι από την πιο ψηλή κορόνα της...

__________________ Ο Ιάσων Τριανταφυλλίδης είναι κριτικός κινηματογράφου. Συνεργάζεται με την εφημερίδα Αδέσμευτος Τύπος και τον ραδιοφωνικό σταθμό Αθήνα 9,84

ρεπορτάζ

Φωτογραφία: Αρχείο Αντρέα Κασάπη

12 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

Street Art

ΤΡΕΙΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ, ΤΡΙΑ ΣΤΥΛ Το καρικατουρίστικο στυλ του Ανδρέα (πάνω), τα κιτρινόμαυρα σχέδια του b. και τα ασπρόμαυρα της zoe που, συχνά, κάνουν δημιουργικό διάλογο μεταξύ τους (απέναντι) είναι σύγχρονα εμβλήματα της αστικής καθημερινότητας.

Η τέχνη του δρόμου επαναπροσδιορίζεται (ή μήπως κλείνει τον κύκλο της και εμπορευματοποιείται;) Ο b., που έχει γεμίσει τους τοίχους της Αθήνας κιτρινόμαυρες ζωγραφιές, συγκέντρωσε τα έργα του σ’ ένα βιβλίο. Η zoe τρελαίνεται να βλέπει τα δικά της έργα να τα πειράζουν άλλα χέρια που γράφουν συνθήματα, τα παραποιούν, συζητούν μαζί τους. Κι ο Αντρέας, που ζωγραφίζει καρικατούρες ανθρώπων με μεγάλα κεφάλια, επηρεασμένα από «πειραγμένα» στην περιοχή του αντεργκράουντ κόμικς, τσαντίζεται που βλέπει την αγορά να ορμά και να επιβάλλει τους εμπορικούς κανόνες της σε μια καλλιτεχνική πράξη που πρωτίστως θεωρείται κίνημα ελευθερίας. Τρεις από τους χαρακτηριστικότερους εκπροσώπους της αθηναϊκής street art μοιράζονται μαζί μας τους προβληματισμούς τους - και τις διαφωνίες τους. Από τον Κωστή Πιερίδη

Όλο και συχνότερα τα τελευταία 5 χρόνια ένας απλός περίπατος στο κέντρο της Αθήνας μπορεί να είναι ταυτόχρονα και μια επίσκεψη στην πιο ελεύθερη και ανοιχτή γκαλερί της πόλης. Δηλαδή στα έργα που προβάλλονται στους τοίχους της. Όλο και περισσότερα, όλο και πιο ενδιαφέροντα. Οι τοίχοι της Αθήνας μοιάζουν να είναι ένας ανεξάντλητος καμβάς για πολλούς γκραφιτάδες – ή street artists, όπως επικράτησε να τους λέμε

τα τελευταία χρόνια, μια που, σιγά σιγά, χάρη στη συστηματική παραγωγή έργων τους έγιναν αναγνωρίσιμοι καλλιτέχνες του δρόμου. Καλλιτέχνες που, ίσως, μετουσιώνουν ένα σοβαρό καλλιτεχνικό αίτημα σε πραγματικότητα. Ελεύθερη, αδιαμεσολάβητη τέχνη. Μήπως όμως η αγορά και η εμπορευματοποίηση των έργων αυτών θέτει σε κίνδυνο την ίδια την ουσία του street art ή, μήπως, η αγορά λειτουργεί ευεργετικά για την ανάδειξη των

street έργων. Μήπως η street art εν τέλει πέθανε, ή μήπως βρίσκεται σε φάση αναπροσδιορισμού της αισθητικής, της ύπαρξης και του αυτοσκοπού της; Συναντήσαμε τους σημαντικότερους εκπροσώπους της street art στην Αθήνα, την zoe zillion, τον b., τον Αντρέα και παρουσιάζουμε την (αποκλίνουσα) γνώμη τους. Επιπλέον, ζητήσαμε από τον αρχιτέκτονα-επιμελητή εκθέσεων και καθηγητή στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών

Θανάση Μουτσόπουλο τη γνώμη του. Για να δούμε τι συμπεράσματα θα βγουν.

Τι είναι η street art; Ο Αντρέας (Κασάπης) είναι ένας από τους πιο γνωστούς καλλιτέχνες του δρόμου. Τα ασπρόμαυρα ποπ κεφάλια του (εσχάτως, εμπλουτισμένα με χρώμα) κοσμούν πολλούς τοίχους στο κέντρο. Όταν τον ρωτάμε τι είναι, κατ’ αυτόν, η street art, μας δίνει ένα ιστορικό

ρεπορτάζ

Φωτογραφία απο το βιβλίο του b.

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 13

πλαίσιο από τη δική του σκοπιά, ενός καλλιτεχνικού επαναστατημένου αντικομφορμισμού. «Κοίτα, το street, εντάξει, ήταν μια φάση που ξεκίνησε στην ουσία πριν από 5-6 χρόνια. Στην ουσία είναι μια σύμβαση. Μια μετάβαση από τα γκράφιτι. Οι γκραφιτάδες το ξεκίνησαν κατά κύριο λόγο χρησιμοποιώντας άλλα μέσα τα οποία, μέσες-άκρες, χαρακτηρίστηκαν ως street art. Τι μέσα; Κυρίως αυτοκόλλητα, αφίσες, stencils. Βέβαια όλοι ξέρουμε ότι αυτά τα πράγματα υπήρχαν ανέκαθεν. Στον αστικό πολιτισμό υπήρχαν πάντα στον δημόσιο χώρο». Η zoe είναι κι αυτή χρόνια στους δρόμους. Η απάντησή της βάζει στο παιχνίδι το μάρκετινγκ: υπό αυτήν την έννοια, κατ’ αυτήν street art είναι «ένα υβρίδιο, κάτι μεταξύ των γκράφιτι και των οπτικών μέσων τέχνης - ή κάτι τέτοιο. Το γκράφιτι, ξέρετε, αναφέρεται σε έναν κλειστό κύκλο ανθρώπων που επίσης ζωγραφίζουν και δεν ενδιαφέρονται για ανθρώπους που δεν γνωρίζουν. Είναι ένας κώδικας μεταξύ γνωστών. Αντίθετα, η street art επικοινωνεί και με άσχετο κόσμο, γιατί χρησιμοποιεί σύμβολα και αυτοδιαφημίζεται έντονα – ή τουλάχιστον προσπαθεί. Αυτό, προσωπικά, με ενδιαφέρει». Ο b.,αρχιτέκτονας στο επάγγελμα, και καλλιτεχνικά πολύ κοντά στη zoe, με την οποία και συχνά συνεργάζονται, έχει διασπείρει ίσως τα πιο αναγνωρίσιμα έργα στην Αθήνα, ζωγραφιές που κατά το μάλλον χρησιμοποιούν ως βασικά χρώματα το κίτρινο και το μαύρο. Μάλιστα, πριν από λίγες ημέρες, κυκλοφόρησε ένα βιβλίο με τίτλο το διακριτικό ψευ-

δώνυμό του, b., στο οποίο και περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του εικαστικού υλικού του που είναι διεσπαρμένο στην πόλη. Ο b., αναφερόμενος στην street art, την οριοθετεί λίγο πιο ποιητικά, ακροβατώντας ελάχιστα στις συνθήκες παρανομίας υπό τις οποίες παράγεται (ή υποτίθεται ότι παράγεται). «Βασικά πιστεύω πως είναι μια βίαιη και ρομαντική πλευρά της τέχνης και του βανδαλισμού. Δηλαδή, για βανδαλισμός είναι κάτι ρομαντικό και για τέχνη είναι κάτι πολύ βίαιο. Εγώ, όπως το ζω, όπως κινούμαι μέσα στην πόλη, είναι μια ελευθερία του στυλ ότι μπορώ να παρέμβω, όπως και όλος ο κόσμος μπορεί να παρέμβει. Αρκεί, ξέρεις, να έχει να δώσει κάτι, να είναι συμβολικό». Μήπως τελικά η σωστή απάντηση είναι μια συνισταμένη των τριών παραπάνω ορισμών; Αν είναι έτσι, τότε η street art είναι μια ανοικτή, ελευθεριακή καλλιτεχνική κατάσταση με χαλαρούς θεωρητικούς χαρακτηρισμούς και πλαίσια. Χωρίς ιδεολογικές περιχαρακώσεις και σταμπιλαρισμένες νόρμες.

Ζωντανή ή νεκρή τέχνη; Ο Θανάσης Μουτσόπουλος δεν απορρίπτει τον προαναφερθέντα ορισμό, προσθέτει όμως ακόμα μία παράμετρο. Υπογραμμίζει την αισθητική αξία της street art, αλλά και το πώς μπορεί να προσφέρει στην εικόνα της πόλης εάν και εφόσον παραμείνει αντισυμβατική πράξη. «Οι μητροπόλεις μπορεί να είναι ωραίες ή άσχημες», σημειώνει. «Ό,τι κι αν είναι, είναι μητροπόλεις – και το ενδιαφέρον τους έγκειται αλλού. Ας πούμε, δεν ξέρω αν η

Νέα Υόρκη είναι μια όμορφη ή μια άσχημη πόλη, αλλά είναι αυτό που είναι. Νομίζω πάντως ότι η τέχνη του δρόμου μπορεί να ενισχύσει την αισθητική μιας πόλης μόνο αν και εφόσον η πορεία της δεν είναι θεσμική. Τι νόημα θα έχει να ξέρεις ότι, για παράδειγμα, αυτός ο τοίχος ζωγραφίστηκε με τη χορηγεία της τάδε εταιρείας; Η τέχνη του δρόμου οφείλει να καταλαβαίνει το πνεύμα της εποχής της. Αυτό την κάνει ζωντανή». Στη συνέχεια, θα θέσουμε ερωτήματα και, μαζί με τους συνομιλητές μας, θα αναζητήσουμε τις απαντήσεις. - Σε τι φάση βρίσκεται η street art τώρα στην Ελλάδα; Είναι «ζωντανή», επίκαιρη και έντονη; Και αν όχι, γιατί; Ο Θανάσης Μουτσόπουλος είναι κάθετος και κατηγορηματικός. Για εκείνον, όλη η ιστορία της street art έχει κλείσει τον κύκλο της: «Όταν ξεκίνησε το street ήταν ανεξέλεγκτο, στα όρια της παρανομίας. Τώρα μου είναι δύσκολο να το ξεχωρίσω από τις γκαλερί. Εντάξει, δεν λέω, υπάρχει ακόμα μια street τέχνη ενοχλητική για την εξουσία. Αλλά, ναι, ως κίνημα νιώθω ότι το street έχει τελειώσει. Το κακό ξεκίνησε από τον Τύπο. Ξέρεις, τα νέα παιδιά δεν ξέρουν να αντιδρούν στην όποια δημοσιότητα, και έτσι δημιουργήθηκε ένα εφήμερης διάρκειας star system αντίστοιχο με reality show. Τις προάλλες πήρε το μάτι μου ένα έντυπο χρηματιστηρίου της τέχνης και είδα πόσο ψηλά είναι στις λίστες τα έργα του Banksy, που υποτίθεται ότι είναι ένας από τους πρωτεργάτες της όλης ιστορίας. Εντάξει, δεν λέω, ξέρουμε σε τι κόσμο ζούμε, το βλέπουμε παντού – από

τα μπλουζάκια Τσε Γκεβάρα έως και Rage against the machine που έχει γεμίσει ο τόπος. Αλλά, στην τελική, ποια είναι η διαφορά της θεσμικής τέχνης από μια ελεύθερη αντεργκράουντ μορφή της αν αυτή εμπορευματοποιείται και γίνεται κατά παραγγελία». Η zoe zillion, μια καλλιτέχνης που ζωγραφίζει για να εκφράσει τον προσωπικό της κόσμο, είναι πιο ήπια. Η street art, κατά τη γνώμη της, βρίσκεται σε μια παγωμένη φάση και έχει την ανάγκη αλλαγών και νέων τάσεων για να ξαναβρεί το δρόμο της πρωτοπορίας. «Ξέρεις, στην Ελλάδα, νομίζω ότι κάτι καινούργιο συμβαίνει και ξαφνικά γίνεται μόδα και τάση. Αναπόφευκτα, λοιπόν, παγώνει. Στερεύει από έμπνευση και δημιουργικότητα. Επαναλαμβάνεται, γίνεται ουδέτερο και μπαίνει σε καθορισμένα πλαίσια. Αυτός κάνει αυτό, ο άλλος κάτι άλλο και κανένας πια δεν εκπλήσσεται. Δεν έχει τίποτα πια να πει στον κόσμο η δουλειά του γιατί είναι “παγωμένη”. Τότε όλα είναι βαρετά». Ο Αντρέας, που «κρύβεται» πίσω από τα εγκεφαλικά του ανθρωπάκια, χρησιμοποιεί τη διαλεκτική για να εξηγήσει κριτικά την έννοια και την ουσία της street art. «Για μένα, το street, από την αρχή, ως έννοια, ήταν κάτι πολύ χαζό, αφελές. Απλά ήταν κάτι που εγώ το χρησιμοποιούσα σαν σύμβαση, γιατί αισθανόμουν ότι συντάσσομαι με μερικούς ανθρώπους οι οποίοι κάνουν παρόμοια πράγματα. Παρ’ όλ’ αυτά, φαντάζομαι και για τους άλλους, αυτό το πράγμα δεν μας κάλυπτε ως όρος, γιατί είναι κάτι εντελώς ανομοιογενές. Συμμετείχαν σ’ αυτό εκτός από τους γκραφιτάδες και καλλιτέχνες από σχολές, γραφίστες, άσχετος κόσμος. u

ρεπορτάζ

14 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

«Η street art “σώζεται” γιατί είναι εφήμερη και αποσπασματική. Συγχρόνως, βγαίνoυν και καινούργιοι καλλιτέχνες. Φαντάζεσαι μετά από πενήντα χρόνια τι αξία μπορεί να έχουν κάποια σωζόμενα έργα;» b.

Φωτογραφία: Αρχείο Αντρέα Κασάπη

Φωτογραφία: Λίλα Σωτηρίου

ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΕΙΑ Ο b. φωτογραφίζεται στην τουαλέτα του Bios. Ο Ανδρέας (κάτω) δεν θέλει να κυκλοφορεί η εικόνα του, προτιμά να είναι γνωστός από το στυλ του.

Γενικά, εγώ, από την αρχή, δεν πίστευα ότι η street art έπρεπε να οριοθετηθεί σε νόρμες, όπως έγινε και με το γκράφιτι. Ήταν μια καλή φάση όταν ξεκίνησε, είχε κάτι να πει, αλλά κλείστηκε μέσα σε έναν κώδικα και, από ένα σημείο και μετά, ό,τι είχε να πει αφορούσε αυτόν τον κώδικα. Τώρα πια περάσαμε πλέον την κορύφωση και έχουμε φτάσει στο κλείσιμο μιας περιόδου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι βασικοί στόχοι που θέτει μια τέτοιου είδους παρέμβαση έχουν υλοποιηθεί».

Στο δρόμο υπάρχει ελευθερία Ο κιτρινόμαυρος b., από την άλλη, έχει εκ διαμέτρου αντίθετη άποψη. «Δεν νομίζω ότι το street έχει “πεθάνει”, γιατί είναι κάτι που αντλεί ενέργεια από την πόλη, από το τι συμβαίνει. Είναι κάτι το οποίο γίνεται πολύ άμεσα. Ανάλογα με το τι συμβαίνει, μπορείς πολύ άνετα μια μέρα να βγεις στο δρόμο και να κάνεις αυτό που είναι να κάνεις. Το οποίο, σε αντίθεση με άλλες μεθόδους, θα εκτεθεί σε πολύ κόσμο. H street art “σώζεται” γιατί είναι εφήμερη και αποσπασματική. Συχρόνως, βγαίνουν και καινούργιοι καλλιτέχνες. Φαντάζεσαι μετά από πενήντα χρόνια τι αξία μπορεί να έχουν κάποια σωζόμενα έργα;». - Σε ποιους απευθύνεται η street art; Οι μεγάλοι σε ηλικία άνθρωποι, αποκλείονται από αυτήν; Ο Θανάσης Μουτσόπουλος τοποθετεί το θέμα σε ένα γενικότερο κοινωνικό πλαίσιο φωτογραφίζοντας την παντοδυναμία του star system ως υπεύθυνου για οποιονδήποτε απο-

κλεισμό. «Νομίζω πως απευθύνεται σε όλους, αλλά ένα κοινωνικό πρόβλημα της εποχής είναι ότι το star system της τέχνης, όπως και της μουσικής, θέλει συνέχεια νέα πρόσωπα. Ό,τι και να κάνει ένας πενηντάρης, όχι μόνο street art, μπαίνει αυτόματα στο περιθώριο». Η zoe είναι λακωνική και πολύ σίγουρη. «Είναι πολύ λογικό να απευθύνεται η τέχνη του δρόμου σε όλους», λέει. «Σαφέστατα! Γιατί τους επηρεάζει, τους αγγίζει – μόνο και μόνο επειδή συμβαίνει στην πόλη τους. Νομίζω ότι όλοι μπορούν να ενδιαφερθούν». Η άποψη του b. είναι απολύτως σύμφωνη με αυτή της zoe, προσθέτει όμως έναν ακόμα παράγοντα. Όσο περνάνε τα χρόνια τόσο πιο αποδεκτά θα είναι τέτοια εικαστικά μορφώματα, λέει. «Κατά τα άλλα, νομίζω ότι είναι τέχνη για όλο τον κόσμο. Μην ξεχνάς ότι η πρώτη γενιά από αυτούς που κάνανε γκράφιτι τώρα είναι 40 χρόνων. Σιγά σιγά και όσο μεγαλώνουν θα αλλάξουν τα πράγματα. Θα δέχονται πολύ πιο εύκολα τέτοιες παρεμβάσεις». Ο Αντρέας μιλώντας για τέχνη επιμένει ότι, ταυτόχρονα, μιλάει και για πολιτική: «Το street είναι πολιτικό, παρόλο που οι δουλειές δεν είναι όλες πολιτικές», λέει. «Εντάξει, ο Βansky που μετουσιώνει όλα τα αιτήματα αυτής της δουλειάς είναι ο μόνος που έκανε πολιτική τέχνη και μορφολογικά και εννοιολογικά - και με τον τρόπο που έκανε τέχνη του δρόμου και συνεχίζει να κάνει. Έγινε βέβαια σούπερ είδωλο και, ουσιαστικά, μας έφερε την αγορά, που θεωρώ ότι είναι βασικό ζήτημα αναφορικά με το street. Διότι τα χαρακτηριστικά της street art είναι η αδιαμεσολάβητη από τους εμπόρους παραγωγή και διακίνηση τέχνης. Η άρνηση της εμπορευματοποίησης αλλά και ο απεγκλωβισμός της τέχνης από τα βασικά της πλαίσια, τα πλαίσια των γκαλερί, των μουσείων, των ιδρυμάτων. Τι σημαίνει street art; Ελεύθερη τέχνη, δωρεάν, αδιαμεσολάβητη».

Η τέχνη του δρόμου και η αγορά της τέχνης - Τι ρόλο παίζει η αγορά στην τέχνη του δρόμου; Η αγορά στην τέχνη έχει πάντα καίρια σημασία, επειδή συνήθως, λένε κάποιοι, καθορίζει, διαμορφώνει ή και αλλοιώνει τις εκάστοτε καλλιτεχνικές τάσεις. Κάποιοι άλλοι, βεβαίως, ισχυρίζονται το αντίθετο, ότι η αξία συγκεκριμένων τάσεων της τέχνης οφείλεται στην αναγνώρισή της από την αγορά. Τη δεύτερη αυτή άποψη δεν τη συμμερίζονται επ’ ουδενί οι street artists της Αθήνας που επιμένουν ότι η δική τους τέχνη, η τέχνη του δρόμου, είναι ασυμβίβαστα απέναντι στην αγορά. Η zoe, όμως, προχωράει ένα βήμα παραπέρα. Δηλώνει ότι η αγορά δεν την ενοχλεί – στην περίπτωσή της, μάλιστα, την απασχολεί πολύ περισσότερο η αλήθεια από την πλαστή επιδειξιομανία των έργων του δρόμου. «Δεν υπάρχει πρόβλημα αρκεί να χρησιμοποιήσεις την αγορά με έξυπνο τρόπο», λέει. «Για παράδειγμα, αυτά που έχω κάνει με τον b. είναι για μένα κάτι προσωπικό και αληθινό. Ένας διάλογος μεταξύ μας. Ακολουθώντας μια πορεία μέσα στην πόλη μπορεί κανείς να καταλάβει αυτή την ιστορία. Αυτό για μένα είναι αληθινό. Έτσι δεν με πειράζει η αγορά». Ο b. αναποδογυρίζει με έντεχνο τρόπο την ερώτηση και πιστεύει πως η ίδια η έννοια της τέχνης του δρόμου μπορεί να αποκλίσει τα κακώς κείμενα της αγοράς. «Πιστεύω ότι η πραγ-

ματική street art έχει ένα καλό. Είναι απλώς στην πόλη. Το να ζωγραφίσει ένας street artist κάπου που θα του πεις, εντάξει, μπορεί να είναι μια εκδοχή αυτού που κάνει, αλλά δεν είναι το αυθεντικό. Δεν είναι το προφίλ του, που λέει αυτός είμαι. Για μένα αυθεντικό είναι να ζωγραφίζω σε έναν τοίχο και τελείωσε, αυτό έχει μείνει για την πόλη. Άρα, η πραγματική street art από μόνη της προστατεύεται από την αγορά. Τώρα ο κάθε street artist μπορεί να αναπαράγει αυτό που κάνει και να το πουλήσει για να ζήσει. Όποιος όμως γνωρίζει και βλέπει την πόλη πιστεύω ότι αντιλαμβάνεται ότι αυτό είναι το πραγματικό έργο. Ένα δημόσιο έργο που δεν ανήκει σε κανέναν, είναι εκτεθειμένο, μπορούν να το χαλάσουν. Ούτε ο καλλιτέχνης μπορεί να το προστατεύσει. Οπότε το αντιλαμβάνεσαι, ξέρεις εκ των προτέρων ότι η αγορά θα μπει παντού, ειδικά όταν έχεις την αίσθηση ότι δεν μπορείς να το αγοράσεις. Ξέρεις, οι συλλέκτες εξιτάρονται». Καλά όλα αυτά. Αλλά το ότι κυκλοφόρησε τη δουλειά του σε βιβλίο, μήπως δείχνει ότι, εντέλει, δεν είναι και τόσο μακριά η αγορά από την τέχνη του δρόμου; «Ήθελα κάπως να συγκεντρώσω το σύνολο της δουλειάς μου. Το βιβλίο μου δεν είναι παρά μια διαδρομή μέσα στην πόλη. Νομίζω μάλιστα ότι ήταν πιο ωφέλιμο από μια έκθεση, γιατί υπάρχει και το θέμα αν η street art μπαίνει σε εκθεσιακούς χώρους. Το βιβλίο είναι πιο αντιπροσωπευτικό για τη δουλειά μου από το να κάνω μια έκθεση. Ο καθένας μπορεί να το πάρει και να το έχει». Ο Αντρέας, από τη δική του σκοπιά, είναι πιο κάθετος. Τον ενοχλεί βαθιά, λέει, η σκέψη της ολοκληρωτικής εισχώρησής του στην αγορά. Τουλάχιστον στον βαθμό που θέλει να αισθάνεται καλλιτεχνικά ελεύθερος. «Ναι, αυτό το πράγμα με το δρόμο το έκανα και μου έδωσε πάρα πολλά, ήταν η καλύτερη φάση μέχρι στιγμής. Τώρα όμως αισθάνομαι ότι ξαναορίζεται και ότι αν συνεχίσω να το κάνω ακριβώς με τον ίδιο τρόπο νομίζω ότι δεν θα έχει αξία. Πρόσφατα, με κάτι παιδιά στο Φάληρο, οργανώσαμε μόνοι μας μια έκθεση, σε έναν ανεξάρτητο χώρο. Ήταν πολύ ωραία. Παράλληλα συμμετέχω σε εκθέσεις και σε γκαλερί. Να, έλαβα μέρος και στην art athina. Είναι βέβαια άλλο το πλαίσιο, αλλά για μένα το αδιαμεσολάβητο λειτουργεί καλύτερα. Είσαι ελεύθερος. Δεν μπαίνουν και σκέψεις που βάζουν άλλοι. Δεν έχω βέβαια πρόβλημα με τις γκαλερί, καλά κάνουν τη δουλειά τους και μπορεί να μας βρούνε και κανένα φραγκάτο τυπά να μας πουλήσουνε τα έργα. Αλλά αυτό που θέλω να συμβαίνει είναι να υπάρχει και ένα παράλληλο σύμπαν. Αν θα υπάρχει μια συγκρουσιακή σχέση, αν θα λειτουργούν παράλληλα, αν θα διοχετεύει το ένα το άλλο με πράγματα είναι ένα ζήτημα που έγκειται στις πολιτικές πεποιθήσεις και στην ηθική του καθενός. Θέλω να κάνω πράγματα που θα τα αποφασίζω και θα τα συντάσσω μόνος μου 100%. Απο εκεί και πέρα θα συμμετάσχω και σ’ ένα εμπορευματικό πλαίσιο για να τα βγάλω πέρα».

Ανώνυμοι οι καλλιτέχνες του δρόμου; - Το ζήτημα της ανωνυμίας των καλλιτεχνών της street art είναι ένας τρόπος εντυπωσιασμού και μάρκετινγκ ή έτσι προστατεύεται το έργο τους και οι ίδιοι απεγκλωβίζονται από το στενό εμπορικό πλαίσιο;

ρεπορτάζ

- Ποια είναι η διαδικασία για σας για να κάνετε ένα έργο; Τι κυριαρχεί στα δικά σας έργα; Ο b. αρκείται σε ένα παιχνίδι του συναισθηματικού του κόσμου και των εμμονών του. Συνήθως ζωγραφίζει το βράδυ. Αντλεί τις εμμονές του από την ίδια την πόλη. «Το κιτρινόμαυρο, για παράδειγμα, είναι μια εμμονή που έχω στο χρώμα, γι’ αυτό θέλω μόνο έτσι τα έργα μου. Είναι χρώμα που το δανείζομαι από την πόλη. Ο κίνδυνος, π.χ., για μένα είναι κιτρινόμαυρος. Ό,τι είναι αρχική αντύπωση, συχνά αυθαίρετη, μετά το φιλτράρω ώσπου να μου γίνει εμμονή. Βλέπω έτσι τα έργα μου σαν ένα “ιό” που μολύνει την πόλη. Έχει να κάνει με τα σύμβολα, με τα ίδια και τα ίδια πράγματα που βλέπεις συνεχώς γύρω σου, με το brain damage που δέχεσαι καθημερινά». Και ο Αντρέας προτιμάει να ζωγραφίζει πιο πολύ το βράδυ – «γιατί έχει πλάκα». Παίρνει το discman του και κάνει βόλτες. «Η διαδικασία είναι αυτή: discman, μπογιές, κόλλα, χαρτιά, λεωφορείο και πολύ πόδια. Χαχά. Βασικός παράγοντας που κάνω street είναι αυτός. Μ’ αρέσει πολύ το περπάτημα. Ξέρεις, λέω, εφόσον είμαι εδώ που είμαι δεν αξίζει να βλέπω και κάτι που μου αρέσει; Ε, κι αφού μ’ αρέσουν

ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΤΥΠΑΚΙΑ «Μάλλον τυπάκια μετά το εγκεφαλικό», έτσι προσδιορίζει τις φιγούρες του ο Ανδρέας.

«Όταν ξεκίνησε το street ήταν ανεξέλεγκτο, στα όρια της παρανομίας. Τώρα μου είναι δύσκολο να το ξεχωρίσω από τις γκαλερί. Εντάξει, δεν λέω, υπάρχει ακόμα μια street τέχνη ενοχλητική για την εξουσία». ΑΝΔΡΕΑΣ και τα δικά μου, τα βάζω!». Οι φιγούρες του είναι κάτι σαν αυτοπροσωπογραφίες με έντονες επιρροές από τα κόμικς που, μικρός, διάβαζε συνέχεια. «Θεωρώ ότι τα τυπάκια αυτά είναι κάπως εγκεφαλικά – ή, μάλλον, μετά το εγκεφαλικό! Αυτή είναι μια εξήγηση δικιά μου, αλλά γενικά το αφήνω ανοιχτό σε όποιον θέλει να το δει διαφορετικά. Οι αναφορές είναι εκεί πέρα. Ψάχνω να βρω όσο είναι δυνατόν το πιο προσωπικό μου στοιχείο». Η zoe είναι επίσης βραδινός τύπος. Έχει κάνει αρκετά έργα μαζί με τον b., ενώ ο τρόπος με τον οποίο εμπνέεται είναι καθαρά προσωπικός. Συνήθως ζωγραφίζει σε μαυρόασπρο φόντο. «Φτιάχνω προσωπικές ιστορίες που ο καθένας μπορεί να βλέπει σε μια διαδρομή του στην πόλη. Όλες συνδέονται μεταξύ τους. Μ’ αρέσει πολύ ένας χαρακτήρας διαλόγου. Μόνο και μόνο από τη στιγμή που βγάζεις την δουλειά σου στο δρόμο και την εκθέτεις μπορεί ο καθένας να την αγγίξει, δεν προστατεύεται από τίποτα και από κανέναν. Κάποιος μπορεί να γράψει από πάνω, κάποιος μπορεί να ζωγραφίσει κάτι άλλο δίπλα. Ναι, είναι ένας ανοικτός διάλογος. Αυτό μου αρέσει πολύ». ¢

[Info:] Επιλογή από τα σχέδια του b. κυκλοφορούν σε μια έκδοση με τίτλο b. - με δύο εισαγωγικά σημειώματα από τη Νάντια Αργυροπούλου και τον Γιώργο Τζιρτζιλάκη. Πληροφορίες: www.thisismybworld.com Τα σχέδια του Ανδρέα κυκλοφορούν αποκλειστικά στο δρόμο - θα τα γνωρίσετε όμως και σε τουλάχιστον ένα δισκάδικο της οδού Διδότου.

ΑΝΟΙΚΤΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ Εκείνη κάνει προσωπικές ιστορίες, αυτός βλέπει κιτρινόμαυρο τον κίνδυνο. Εκείνη είναι η zoe, αυτός είναι ο b.

Φωτογραφία απο το βιβλίο του b.

Δημιουργική ταυτότητα

Φωτογραφία: Αρχείο Αντρέα Κασάπη

Το θέμα της ανωνυμίας ή μη των καλλιτεχνών του δρόμου, η zoe το προσεγγίζει καλλιτεχνικά. Την εξιτάρει η όλη φάση της ανωνυμίας και του ποιoς έκανε τι, χωρίς όμως να αγνοεί ότι την ενοχλεί όταν κάτι γίνεται ρουτίνα, ακόμα και όταν αυτό είναι απλά τα ψευδώνυμα. «Είναι πιο ενδιαφέρον να μην ξέρεις ποιος έκανε τι», λέει. «Η ανωνυμία βοηθάει την street art να είναι πιο ενδιαφέρουσα. Να υπάρχει ένα μυστήριο αναφορικά με το τι έχει να πει ένα έργο, ή πώς το λέει, πώς το δείχνει. Αυτό νομίζω ότι μερικές φορές λείπει στην Αθήνα. Σου είπα, το πρόβλημα είναι όταν αποκτάς πλαίσιο. Όταν αρχίζεις να λες: “α, αυτό είναι της zoe”. Τότε αρχίζεις και βαριέσαι, όταν δηλαδή έχεις τον δικό σου μύθο». Ο b. θυμάται το παρελθόν του και πώς απέκτησε το παρατσούκλι του – θίγοντας έτσι και το ζήτημα της παρανομίας (το να σχεδιάζεις στους τοίχους είναι παράνομη δραστηριότητα, που διώκεται). «Κοίτα, εγώ ξεκίνησα σαν γκραφιτάς και είχα εξαρχής την υπογραφή μου. Ό,τι τελοσπάντων σημαίνει το “b.”. Πρέπει να έχεις και μια υπογραφή γιατί αυτό που κάνεις είναι παράνομο. Αν αργότερα δεν κινηθείς καθόλου σε παράνομα, εντάξει, μπορείς να χρησιμοποιείς το όνομά σου. Με τις μπογιές αλλάζει, δεν αισθάνεσαι πια παράνομος. Αλλά παίζει και πού θα διαλέξεις να βάψεις. Άμα πας σε μια τράπεζα, όπως και να ’ναι θα έχεις πρόβλημα». Ο Αντρέας, από τη δική του σκοπιά, επιμένει να είναι θυμωμένος που «η αγορά δεν έχει αφήσει τίποτα όρθιο» – καθώς λέει. Το ζήτημα με τα παρατσούκλια τού φαίνεται αφελές. Ίσως γι’ αυτό και δεν χρησιμοποίησε ποτέ. «Το ζήτημα της ανωνυμίας του καλλιτέχνη έχει σπάσει τόσο πολύ που είναι λίγο χαζό να το λέμε, δηλαδή, ξέρεις, το να μη σε ξέρουν με το όνομά σου αλλά να σε ξέρουν με ένα ψευδώνυμο δεν λέει και τίποτα. Μέσεςάκρες, και αυτό έχει μπει σε ένα πλαίσιο μέσα στην αγορά και μπορείς να πουλήσεις, οπότε δεν έχει σημασία. Εκτός αν κάποιοι άνθρωποι συνειδητά δεν μπήκανε στο λούκι να το πουλήσουν αυτό που κάνουν».

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 15

δεκαπενθήμερο

16 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

δεκαπενθήμερο 1. Ινδιάνοι στην Αθήνα! Βρέχει της Βίλιας Χατζοπούλου Ο Ακύλας Καραζήσης, από τους γνωστότερους ηθοποιούς της νέας γενιάς του θεάτρου, σκηνοθετεί ένα νεοελληνικό έργο που εστιάζει στη διαφορετικότητα. Ένας ξένος εισβάλλει και διαταράσσει τη ρουτίνα μιας κοινότητας Ινδιάνων. Πρόκειται για μοναχικό ταξιδιώτη, «έναν πλάνητα, μεταξύ των κόσμων, κάποιον θέσει αμφισβητία τόσο του δικού του κόσμου όσο και του κόσμου των Ινδιάνων στον οποίο εισβάλλει», σύμφωνα με τον σκηνοθέτη. Η σκηνοθετική ματιά δίνει έμφαση στον ερασιτεχνισμό, τη νεανικότητα και την ανορθόδοξη σύνθεση της ομάδας, αφού το κριτήριο της επιλογής των καλλιτεχνών δεν βασίστηκε τόσο στην επαγγελματική επάρκεια, αλλά στη θέση του καθενός μέσα στον κόσμο του θεατρικού έργου. www.toc.gr Το Σχολείον, Χώρος Β | 7 - 10 Ιουλίου

4. Αισθητικό σοκ από το Βασιλικό Μπαλέτο της Φλάνδρας Το έργο που υπέγραψε ο Αμερικανός χορογράφος του Μπαλέτου της Φραγκφούρτης Ουίλιαμ Φόρσαϊθ το 1988 επανέρχεται τα τελευταία χρόνια στο προσκήνιο χάρις στην Κάθριν Μπένετς, διευθύντρια σήμερα του Βασιλικού Μπαλέτου της Φλάνδρας και πρώην υπεύθυνη διδασκαλίας στο Μπαλέτο της Φραγκφούρτης. Η πεμπτουσία του ύφους του Φόρσαϊθ δεσπόζει στο σύνολο της εργογραφίας του σαν τρίπρακτο μπαλέτο-ποταμός. Αντλεί από την ιστορία και τους κινητικούς κώδικες των δυτικών χορών, για να τους αποδομήσει στη συνέχεια μέσα από τις γνώριμες εμμονές της παροξυσμικής ταχύτητας και της αμφίβολης ισορροπίας, προκαλώντας στον θεατή αισθητικό σοκ. Το Impressing the Czar, έργο για 45 χορευτές, πληθωρικό, ευφυές και συχνά ειρωνικό, είναι ένα ασυνήθιστο υβρίδιο με πέντε αυτόνομα μέρη, και ανάμεσά τους το διάσημο In the middle, somewhat elevated, σε μουσική του «συνενόχου» του Φόρσαϊθ, Τομ Βίλεμς. Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη | 9 & 10 Ιουλίου www.kbvv.be

2. Μία περφόρμανς, μία εγκατάσταση, συνεχείς πειραματισμοί Αν ανέκαθεν ο χορός έπαιζε το ρόλο του καταλύτη ανάμεσα σε διαφορετικές μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης, στην περίπτωση του Φόρσαϊθ το όραμα αυτό παίρνει εκ νέου σάρκα και οστά. Η νεαρή ομάδα του, The Forsythe Company, είναι το ιδεώδες όχημα για μια τέτοια εξερεύνηση. Η Heterotopia (2006) κινείται μεταξύ περφόρμανς και εγκατάστασης, σε μία μίξη ιδιωμάτων που κινητοποιεί διαφορετικά τις προσλαμβάνουσες του θεατή. Κίνηση, λόγος διαπεραστικός, απρόβλεπτη δράση «με φωνές και σώματα που συχνά ακούγονται χωρίς να καταλαβαίνεις τι λένε» τοποθετημένα σε μη συμβατικές θεατρικές σκηνές -δημόσιους χώρους και μουσεία- συνθέτουν το υλικό των ανεξάντλητων πειραματισμών του επινοητικού δημιουργού. Πειραιώς 260, Χώρος Δ | 12 -14 Ιουλίου www.theforsythecompany.de

5. Όλοι διαφορετικοί, ευκαιρίες σε όλους Ο Κωνσταντίνος Μίχος ιδρυτής της ομάδας Λάθος Κίνηση, είναι από τους πρώτους Έλληνες χορογράφους που εισήγαγαν στις παραστάσεις τους ερμηνευτές με κινητική αναπηρία. Το 2005 ξεκίνησε ένα πρόγραμμα διδασκαλίας με στόχο την έρευνα διδακτικών μεθόδων χορού σε παιδιά μεταναστών από μη δυτικές χώρες. Οι Μάχες του Μαραθώνα είναι ένα έργο που αποπειράται να ιχνογραφήσει την έννοια του ρατσισμού στην ελληνική κοινωνία. Στη διάρκεια της παράστασης, η οποία περιλαμβάνει 10 μέρη, παιδιά πολιτικών προσφύγων και οικονομικών μεταναστών, από το Κουρδιστάν, την Τουρκία, την Τσετσενία, το Ιράν, την Πολωνία, την Μολδαβία, την Αλβανία κ.ά. συναντιούνται με τους συνομήλικους τους μαθητές της 2ης και 3ης τάξης του Καλλιτεχνικού Γυμνασίου Γέρακα σε μία φανταστική μάχη, όπου αυτό το οποίο όλοι μαζί θα πρέπει να πολεμήσουν πραγματικά είναι η βαρβαρότητα της σύγχρονης κουλτούρας, η οποία αρνείται οποιαδήποτε διαφορετικότητα. Μουσείο Μπενάκη, Κτίριο Οδού Πειραιώς | 8 & 9 Ιουλίου

3. Ανθρώπινα σώματα, υλικό πολέμου... Οι Τρεις ατμοσφαιρικές σπουδές είναι ένα χορευτικό τρίπτυχο που αντλεί την έμπνευσή του από ένα ευρύ φάσμα εικονογραφικών παραδόσεων. Αποτελεί επίσης το πιο σαφές και πιο πολιτικό έργο του χορογράφου Ουίλλιαμ Φόρσαϊθ: μια παράσταση γεμάτη κίνηση αλλά και στοχασμό ταυτόχρονα, απώτερος στόχος της οποίας είναι η κριτική στον πόλεμο του Ιράκ. Ο Φόρσαϊθ καταφέρνει να δημιουργήσει επιβλητικές εικόνες πολέμου, με εργαλείο μόνο το ανθρώπινο σώμα. Ωστόσο, παρά την καθαρότητα αυτών των εικόνων, δεν ενδίδει στη χρήση τους για να αρθρώσει συγκεκριμένη πολιτική θέση. Αντίθετα, προτιμά να αναδυθεί μοιραία η χορογραφία και η σκηνοθεσία από τις εσώτερες δυνάμεις της σύγκρουσης. Μέρος I + II: Clouds after Cranach Μέρος III: Study III Πειραιώς 260, Χώρος Δ | 6 - 8 Ιουλίου www.theforsythecompany.de

6. Κάλλας για πάντα Δυο παραστάσεις με επιλογές από έργα που δόξασε η αθάνατη Divina της όπερας. 1. Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, με τη μουσική διεύθυνση του Michail Jurowski, δίνει τη δυνατότητα σε Έλληνες σολίστ να αποδώσουν έξι λυρικά έργα που τραγούδησε η Μαρία Κάλλας στην Ελλάδα. Ακούγονται αποσπάσματα από τα έργα: Στον κάμπο του Eugen d’ Albert, Ο Πρωτομάστορας του Μανώλη Καλομοίρη, Φιντέλιο του Μπετόβεν, Ο ζητιάνος φοιτητής του Carl Millöcker, Τόσκα του Πουτσίνι, Καβαλερία Ρουστικάνα του Μασκάνι. Ερμηνεύουν: Μαρία Μητσοπούλου, Τζούλια Σουγλάκου, Μαρκέλλα Χατζιάνο, Χριστόφορος Σταμπόγλης, Βαγγέλης Χατζησίμος, Γιάννης Χριστόπουλος Ωδείο Ηρώδου Αττικού | 9 Ιουλίου 2. Σε ένα ακόμα ρεσιτάλ, θα ερμηνευθούν αποσπάσματα από το ρεπερτόριο της Μαρίας Κάλλας από εμφανίσεις που πραγματοποίησε με συνοδεία πιάνου στην Ελλάδα, στην αρχή της καριέρας της τη δεκαετία του 1940, πριν την αναχώρησή της στο εξωτερικό αλλά και κατά τη διάρκεια της διεθνούς της καριέρας. Ερμηνεύουν: Μαρίνα Βουλογιάννη, σοπράνο | Μυρτώ Παπαθανασίου, σοπράνο | Λουκία Σπανάκη, σοπράνο | Μαρίνα Φιδέλη, μετζοσοπράνο. Συμμετέχει ο Θανάσης Αποστολόπουλος στο πιάνο. Καλλιτεχνική επιμέλεια: Άρης Χριστοφέλλης. Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου | 13 Ιουλίου

7. Απόκοπος: το πρώτο ελληνικό κείμενο που τυπώθηκε!

8. Η Μελίνα Τανάγρη με γαλλικά και πιάνο

Μετά την Γκόλφω του Σπύρου Περεσιάδη --μία πανέξυπνη όσο και συγκινητική παράσταση που απολαύσαμε πέρυσι στο Φεστιβάλ Αθηνών-- η Εταιρεία Θεάτρου ΧώΡΟΣ συνεχίζει την αναμέτρησή της με τις παραδοσιακές φόρμες με τον Απόκοπο του Μπεργαδή - το πιο παλιό ελληνικό κείμενο που τυπώθηκε ποτέ με τις τεχνικές της τυπογραφίας. Πρόκειται για ένα ποίημα με σατιρική διάσταση, που η συγγραφή του τοποθετείται στις αρχές του 16ου αιώνα. Γραμμένο σε 558 ομοιοκατάληκτους στίχους σε δημώδη υστεροβυζαντινή γλώσσα με σφήνες λόγιων στοιχείων και εμφανές το κρητικό ιδίωμα, αποτελεί έργο με πνοή, από τα πιο ζωντανά δημιουργήματα της λαϊκής ποίησης: «απόκοπος» (κατάκοπος), ο ποιητής ονειρεύεται την κάθοδό του στον Άδη. Η σκηνοθεσία επιχειρεί, με ελάχιστα μέσα, τη σύνθεση μιας πρωτότυπης γλώσσας που συνδυάζει τις μάσκες, το θέατρο σκιών, την ισχυρή παρουσία του αφηγηματικού λόγου και τη συνεχή μουσική υπόκρουση. Ουδέτερα προσωπεία, οι μάσκες της παράστασης βασίζονται στα εκμαγεία των προσώπων των ηθοποιών -με σβησμένα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους- και δανείζονται στοιχεία από τα κυκλαδικά ειδώλια και τη μινωική τοιχογραφία. Σκηνοθεσία - Επιμέλεια κίνησης: Σίμος Κακάλας Το Σχολείον, Χώρος Β | 13 - 15 Ιουλίου

Η τραγουδίστρια Μελίνα Τανάγρη εμφανίζεται με ένα μοναδικό ρεσιτάλ, στο οποίο ερμηνεύει αντιπροσωπευτικά γαλλικά και γαλλόφωνα τραγούδια διαφορετικού ύφους, στυλ και εποχών. Με αντιθέσεις και συνειρμούς συνδέονται μια άρια του Σεν-Σανς με τον Άστορ Πιατσόλα και τον Κουρτ Βάιλ (στα γαλλικά), ρομαντικά μελό με ραπ, παλαιότεροι μεγάλοι τραγουδοποιοί (Μπρελ, Μπρασένς, Γκενσμπούργκ, Μπαρμπαρά Φερέ), με νεότερους (Αλέν Σουσόν, Κάρλα Μπρούνι, Λάσα κ.ά.), τραγούδια των Pink Martini και της Πατρίσια Κας με γαλλόφωνα έθνικ . Τίτλος της παράστασης: Εννέα με Έντεκα: Γαλλικά. Συμμετέχουν οι μουσικοί: Zlatan Claric, ενορχήστρωση, πιάνο, πλήκτρα, Δημήτρης Παπαλάμπρου, κιθάρα, Γιώργος Παναγιωτόπουλος, βιολί, Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος, μπάσο Το Σχολείον, Χώρος Α | 18 Ιουλίου

δεκαπενθήμερο

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 17

Φωτογραφία: Aλέξανδρος Φιλιππίδης

6. ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΑΣ Η ντίβα στη Νόρμα, το καλοκαίρι του 1960 στην Επίδαυρο. Δυο ρεσιτάλ με αθάνατες ερμηνείες της φιλοξενούνται στο Ηρώδειο και στη Μικρή Επίδαυρο.

1. Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ Την ανάδειξη του «κοινωνικά και φυλετικά περιθωριακού» επιδιώκει η σκηνοθεσία του Ακύλα Καραζήση.

Φωτογραφία: Dominik Mentzos

Φωτογραφία: Αρχείο Ελληνικού Φεστιβάλ

2. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ Η παράσταση του Φόρσαϊθ Heterotopia είναι μια μείξη ιδιωμάτων που απαιτεί την κριτική εγρήγορση του θεατή.

Φωτογραφία: Χάρης Ακριβιάδης

3. ΠΟΛΕΜΟΣ Τρεις ατμοσφαιρικές σπουδές. Η πιο πολιτική παράσταση του ΦόρσαιΘ, κριτικάρει τον πόλεμο στο Ιράκ

4 MASTERPIECE Ιmpressing the Czar, κλασική παράσταση του Φόρσαϊθ από το Βασιλικό Μπαλέτο της Φλάνδρας.

8. PARLEZ VOUS FRANCAIS? Η Μελίνα Τανάγρη περιηγείται στον κόσμο του γαλλικού τραγουδιού.

Φωτογραφία: Ντίνος Διαμαντόπουλος

Φωτογραφία: Dominik Mentzos

5. ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ Οι Μάχες του Μαραθώνα μιλούν για τον αποκλεισμό στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία

δεκαπενθήμερο

18 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

Φωτογραφία: J.C Moine-Ethnomedia

Χιπ χοπ, τσίρκο και μπουρλέσκ σε ένα έργο για παιδιά

ΤΟ ΒΑΡΟΣ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ Τρεις χορευτές κι ένας καλλιτέχνης του τσίρκου έχουν πολύ υψηλές βλέψεις...

Εμπνευσμένο από κείμενα του Ίταλο Καλβίνο, Το βάρος του ουρανού δημιουργεί μια σκηνική πραγματικότητα παράξενη και ποιητική. Τρεις χορευτές κι ένας καλλιτέχνης του τσίρκου ερμηνεύουν τέσσερα πρόσωπα που αναμετριούνται με την επιθυμία τους να φτάσουν στον ουρανό... Μέσα από ένα θέαμα που συνδυάζει το χιπ-χοπ, το μπουρλέσκ και το νέο τσίρκο, αυτή η παράσταση από τη Γαλλία θίγει έμμεσα τις έννοιες της ιεράρχησης των στόχων στη σύγχρονη κοινωνία. Σκοπός της είναι, όπως λένε οι δημιουργοί της, μια εμπειρία «philosophicoburlesque». Καλλιτεχνική διεύθυνση – χορογραφία: Σεμπαστιάν Λεφρανσουά Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα Νίκος Σκαλκώτας | 14 & 15 Ιουλίου www.traficdestyles.com

ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΥΣ ΗΧΟΥΣ Η ΚΟΑ ερμηνεύει τους 24 νέους Ελληνικούς Χορούς του Φίλιππου Τσαλαχούρη.

[Info:] Χάινερ Μίλερ, Κουαρτέτο Σκηνοθεσία, σκηνογραφία, φωτισμοί: Μπομπ Ουίλσον Εθνική Λυρική Σκηνή, Θέατρο Ολύμπια | 6 - 8 Ιουλίου

Όταν συμβεί στα πέριξ… Τραγούδια για Τσίλιες... και μία νύχτες Ωδείο Ηρώδου Αττικού | 5 Ιουλίου Ομάδα χορού sinequanon χόμο χαμένο χαμίνι Πειραιώς 260, Χώρος Η |5 Ιουλίου ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου Ο ξεπεσμένος δερβίσης Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου | 6 & 7 Ιουλίου Συνέντευξη με το σκηνοθέτη στις σελίδες 38-39 Συναυλία με τη Φαϊρούζ Ωδείο Ηρώδου Αττικού | 7 Ιουλίου www.fairuzonline.com Παρουσίαση της Φαϊρούζ στις σελίδες 28-29 Μπορίς Σαρμάτζ / association Edna Gala, Athenes 2007 Ντουέτα και σόλο, αποσπάσματα από τα έργα: Con forts fleuve (1999) Les Disparates (1994) Les Disparates – Ταινία (2000) Τrois boleros (1996) Πειραιώς 260, Κήπος | 9 Ιουλίου Μπορίς Σαρμάτζ / association Edna herses (une lente introduction) Air (1968/69) Pression (1969/70) Salut fur Caudwell (1977) Ein Kinderspiel (1980) Toccatina (1986) Guero (1970) Πειραιώς 260, Χώρος H | 10 & 11 Ιουλίου Συνέντευξη με τον Μπορίς Σαρμάτζ στις σελίδες 36-37 Έλβις Κοστέλο και Αλέν Τουσέν Συμμετέχει το συγκρότημα: The Crescent City Horns www.elviscostello.com Ωδείο Ηρώδου Αττικού | 10 Ιουλίου Συνέντευξη με τον Έλβις Κοστέλο στις σελίδες 24-27 Σεμινάριο Αρχαίου Δράματος Διερευνώντας Εκφάνσεις της Ευρωπαϊκής Ταυτότητας και Ιδεολογίας μέσα από τις (ανα)παραστάσεις του Αρχαίου Δράματος Μουσείο Μπενάκη | 1 - 18 Ιουλίου

Φωτογραφία: Χάρης Μπίλιος

Μήδεια του Λουίτζι Κερουμπίνι, Μουσική διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός Σκηνοθεσία, σκηνικά, κοστούμια: Γιάννης Κόκκος Μήδεια η Άννα Κατερίνα Αντονάτσι Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου | 14 Ιουλίου Συνέντευξη με την Άννα Κατερίνα Αντονάτσι στις σελ. 22-23 Θέατρο σε τροχόσπιτο Τζελσομίνα του Pierrette Dupoyet Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου | 14 Ιουλίου

24 νέοι ελληνικοί χοροί, φόρος τιμής στον Νίκο Σκαλκώτα Οι 24 Ελληνικοί Χοροί για το Μουσείο Μπενάκη, έργο 57 γράφτηκαν από τον Φίλιππο Τσαλαχούρη έπειτα από παραγγελία του Άγγελου Δεληβορριά και του Μουσείου. Το Μουσείο Μπενάκη φυλάσσει και εκθέτει ένα από τα πλήρη χειρόγραφα των 36 Ελληνικών χορών του Νίκου Σκαλκώτα και η ανάθεση έγινε με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από τη γέννησή του. Η νέα συλλογή ακολουθεί δρόμους και αντλεί θέματα από τόπους που ο Σκαλκώτας δεν είχε συμπεριλάβει όπως η Μικρά Ασία, η Κύπρος, η Κάτω Ιταλία, η Θράκη και τα Δωδεκάνησα. Τρεις λαϊκοί χοροί συνυπάρχουν με δύο ευρωπαϊκούς, ενώ αγγίζει και αισθητικούς, αφηρημένους τόπους με τον Χατζιδακικό χορό ή τον Χορό των Παιδικών αναμνήσεων. Στη συνοχή του έργου συμβάλλει ο ποιητικός λόγος των Κρυστάλλη, Σαραντάρη και Παλαμά. Από τα πρώτα σκαλιά του 21ου αιώνα με ανοιχτό τον ρυθμικό χάρτη των χορών επανα-χαράσσεται ένα καινούργιο ταξίδι. Τους 24 Ελληνικούς Χορούς για το Μουσείο Μπενάκη αποδίδει η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, με μουσική διεύθυνση του Βύρωνος Φιδετζή. Σολίστ: Δημήτρης Πλατανιάς, βαρύτονος. Συμμετέχει η Χορωδία της Ελληνικής Στέγης Χορωδιών. Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα Φίλων της Μουσικής | 17 Ιουλίου

Ομάδα Semara Ulangun από το Μπαλί της Ινδονησίας Οι περιπέτειες του πρίγκιπα Ράμα Σκηνοθεσία - Δραματουργία - Μουσική επιμέλεια: Κατί Μπασέ Ωδείο Ηρώδου Αττικού | 14 & 15 Ιουλίου Συνέντευξη με την Kati Basset στις σελίδες 34-35 Volksbühne Am Rosa-Luxemburg-Platz Nord του Λουί-Φερντινάν Σελίν Σκηνοθεσία: Φρανκ Κάστορφ Πειραιώς 260, Χώρος Η | 14 - 16 Ιουλίου Συνέντευξη με τον Φρανκ Κάστορφ στις σελίδες 30-31 Κωνσταντίνος Βήτα Αλλοιώσεις www.kbhta.com Πειραιώς 260, Χώρος Δ | 16 Ιουλίου Συνέντευξη με τον Κωνσταντίνο Βήτα στις σελίδες 19-21

Μέλος Συναυλία με τις Εσπεράνθα Φερνάντες, Σαβίνα Γιαννάτου και τον Αλιρεζά Γκορμπανί Το Σχολείον, Χώρος Α | 16 & 17 Ιουλίου Συνέντευξη με τη Σαβίνα Γιαννάτου στις σελίδες 32-33

συνέντευξη

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 19

Φωτογραφία: Κορίνα Παπαδοπούλου

Κωνσταντίνος Βήτα

«Είμαι φτιαγμένος από τοπία» Πέρασαν δεκαπέντε χρόνια από την πρώτη φορά που ο Κωνσταντίνος Βήτα (τότε ένας από τους τρεις, αγαπημένους μας πια, Στέρεο Νόβα) στάθηκε απέναντι από το κοινό με μια πρωτόγνωρης ευαισθησίας pop electronica. Στο αφιέρωμα του Φεστιβάλ Αθηνών στη μουσική του 20ού και του 21ου αιώνα, αυτός ο μικρός πρίγκιπας της ελληνικής σκηνής, θα παρουσιάσει εικόνες ηλεκτροακουστικής μουσικής σαν αυτές που «παίζουν» μέσα στο κεφάλι του. Κι ενώ ο απόηχος της επιτυχίας της μουσικής του 2, της παράστασης του Δημήτρη Παπαϊωάννου δεν έχει ακόμη σβήσει, ο Κωνσταντίνος Βήτα έχει έτοιμη νέα δισκογραφική δουλειά, που θα κυκλοφορήσει το φθινόπωρο. Από την Αναστασία Καμβύση

Ίσως ο Κωνσταντίνος Βήτα να έχει κουραστεί να μιλάει γι’ αυτό, αλλά ήθελα καιρό τώρα να τον ρωτήσω για το 2. Αγαπήθηκε πολύ εκείνη η μουσική, αγαπήθηκε κι εκείνη η παράσταση. Ήταν ωραία αφορμή να αρχίσουμε έτσι τη συζήτησή μας. Ερώτηση πρώτη, λοιπόν... - Με ποιο τρόπο έγινε για εσάς σημείο αναφοράς η παράσταση του Δημήτρη Παπαϊωάννου; Τι συναισθήματα σας άφησε η απελευθέρωση των μουσικών μοτίβων που τη στήριξαν; - Η μουσική της παράστασης του 2 σίγουρα με έφερε αντιμέτωπο με ένα πλατύ κοινό, ένα κοινό που με γνώρισε μέσα από αυτό. Νομίζω όμως ότι το πιο σημαντικό ήταν η συνεργασία μου και οι ώρες που πέρασα με τον Δημήτρη προσπαθώντας να ζωντανέψουμε τις κινή-

σεις των χορευτών. Ήταν σαν να δουλεύαμε ένα μεγάλο κινούμενο σχέδιο. Αλλάζαμε συνεχώς τα μέρη της μουσικής, αλλάζαμε τα δεδομένα, βιντεογραφούσαμε τις κινήσεις και, τα βράδια, καθόμασταν στον υπολογιστή φτιάχνοντας τα μέρη. Μου αρέσει να δουλεύω με τον Δημήτρη γιατί, κυρίως, είμαστε εικαστικοί και οι δύο, δεν μιλάμε πολύ γι’ αυτό που κάνουμε, δεν αναλύουμε και, κάποια στιγμή, μετά από πολλές ασκήσεις, τα πράγματα ξεκλειδώνονται - και το πιο σημαντικό, αρχίζουν να συμβαίνουν. Το άλλο που συνειδητοποίησα κάποια στιγμή ήταν ότι ο ήχος της κιθάρας ταίριαζε πολύ με τα παιδιά που χόρευαν. Είναι πολύ απελευθερωτικό στην εποχή μας που μπορείς να κάνεις μια παράσταση με μια απλή ποπ μουσική, με κιθάρες, ηλεκτρονικά

και breakbeats. Πέρασα ωραία και στην πορεία έμαθα κι εγώ κάτι παραπάνω. - Έχετε έναν αγαπημένο ήχο, ένα αγαπημένο μουσικό όργανο; Και στη ζωή, στην καθημερινότητα, ποιους ήχους αγαπάτε; - Το αγαπημένο μου όργανο είναι η κιθάρα. Πάντα ήταν, αλλά για μια δεκαετία την έκρυβα γιατί ήθελα να είμαι πιο πολύ an electronic man. Υπήρχε μια ασάφεια πίσω από αυτόν τον τίτλο, μια αοριστία που με άφηνε να στέκομαι άνετα πίσω από αυτό χωρίς να εξηγώ πολλά. Χρησιμοποιώ τους ήχους για να φτιάξω μια σύνθεση χωρίς να σημαίνει ότι τους αγαπώ κιόλας ή ότι τους καταλαβαίνω και πολύ. Είναι μέρος της δουλειάς μου, είναι τα χρώματά μου - όπως και δουλειά μου είναι να φτιάχνω μέσα στις μηχανές δικούς μου u

«Το αγαπημένο μου όργανο είναι η κιθάρα, πάντα ήταν αλλά για μια δεκαετία την έκρυβα γιατί ήθελα να είμαι πιο πολύ an electronic man».

συνέντευξη

20 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

ηλεκτρονικούς ήχους. Στη ζωή, στην καθημερινότητα, δεν προσέχω ιδιαίτερα τους ήχους που είναι στο περιβάλλον μου. Στο σπίτι μου δεν έχω ούτε σύστημα hi-fi, έχω συνδεδεμένο ένα πικάπ Τechnics με τα ηχεία ενός κασετόφωνου. Δεν με ενδιαφέρει ο ήχος παρά μόνο όταν μπαίνω στο στούντιο. Εκεί μόνο έχω απαιτήσεις. Όταν γυρίζω σπίτι, μου αρέσει η σιωπή.

«Λέω ποπ για να ξεμπερδεύω» - Θα μπορούσατε να χαρακτηρίσετε τη μουσική σας με ένα επίθετο; Για παράδειγμα: «μελαγχολική»; Χωράνε τα συναισθήματα που προκαλεί σε δύο τρεις χαρακτηρισμούς ή νιώθετε πως είναι θέμα «ανάγνωσης» από τον κάθε ακροατή, ξεχωριστά; - Είμαι ο πλέον αναρμόδιος για να εξηγήσω τη μουσική που παίζω. Συνήθως λέω ποπ για να ξεμπερδεύω. Σήμερα υπάρχει μια τάση παντού να βάζουν ετικέτες σε όποιο κομμάτι ακούνε… «Είναι αυτό το είδος κ.λπ.». Με αποτέλεσμα να δημιουργούνται τόσα πολλά ρεύματα, που στην ουσία είναι ένα. Νομίζω πως, γενικά, οι μόνοι που δεν ασχολούνται με αυτά είναι οι μουσικοί, δεν τους νοιάζει. Είναι ένα θέμα που κυρίως αφορά τους δημοσιογράφους και αυτούς που δουλεύουν στα ΜΜΕ. Δεν ασχολούμαι με το τι μπορεί να είναι η μουσική που φτιάχνω ούτε και ποιον αφορά, μια και τα προσωπικά μου άλμπουμ τα φτιάχνω για να αρέσουν σε εμένα. Εννοώ ότι περνάω ώρες μόνος μου, φτιάχνοντας μουσική, κοιτάζω λοιπόν να με ενδιαφέρει και να μου αρέσει αυτό που συμβαίνει εκείνη τη στιγμή συνθετικά. - Γράφετε μουσική για το θέατρο. Σας περιορίζει (όσο σας περιορίζει); Ή μήπως σας απελευθερώνει; - Θα έλεγα ότι προτιμώ περισσότερο τον κινηματογράφο. Σε ένα φιλμ κάποιος αποτυπώνει τη δουλειά του με τον τρόπο που του αρέσει και, αφού περάσει ο καιρός και μοντάρει το υλικό του, τότε τελειώνει αυτό που θέλει να πει - και λέει «αυτό είναι, τέλειωσα». Αυτό το καταλαβαίνω. Στο θέατρο έχω δουλέψει με ανθρώπους που εκτιμώ και αυτές οι λίγες φορές ήταν πολύ καλές συνεργασίες. Μου αρέσει να είμαι κάτω από τις οδηγίες ενός πολύ καλού σκηνοθέτη. Μπορεί να με κάνει και μένα έναν πολύ καλό μουσικό. Είναι απελευθερωτικό συναίσθημα. - Κουβαλάτε μαζί σας, στο έργο σας, τους συνθέτες που αγαπήσατε; - Μουσικούς που με επηρέασαν έχω πολ-

λούς. Συνήθιζα να λέω παλιότερα, αυτός είναι ο θεός μου, η θεά μου... Τώρα, πετάω πολλά πράγματα και συνήθειες. Και δεν μιλάω τόσο για μουσικές επιρροές όσο για συναισθηματικό δέσιμο… Ο ανθρώπινος πόνος που βλέπουμε στον πλανήτη έχει λιώσει και την παραμικρή μου συνήθεια και πολυτέλεια. Aυτό που έχει πια σημασία είναι μόνο το έργο που κάνει κάποιος, τίποτε άλλο. Ζούμε σε συνθήκες πολέμου, γρήγορων και μεγάλων αλλαγών και αυτοί οι συναισθηματισμοί είναι είδος πολυτελείας. Φέρνω πάντα μέσα μου, σαν ανεκτίμητα δώρα, όλους τους συνθέτες, από τους κλασικούς μέχρι και τους σύγχρονους, όσους μπόρεσα να αντιληφθώ και να εκτιμήσω το έργο τους. - Ανέκαθεν μου δίνατε την εντύπωση ανθρώπου που τον «έπλασαν» και οι τόποι όπου έζησε (η Μελβούρνη, το Περιστέρι, η Αθήνα). Πόση αλήθεια περιέχει αυτή η εντύπωση; Σε τι βαθμό έχουν επηρεάσει οι χώροι όπου περιπλανηθήκατε ή ζήσατε τη δουλειά σας; - Αυτό ναι, νιώθω ότι είμαι φτιαγμένος από τοπία. Έχω επιρροές από το ξηρό, ερημικό τοπίο της Αυστραλίας, αλλά κι από το πρώην εργοστασιακό Περιστέρι, μια και έζησα δίπλα στον Κηφισό για χρόνια. Όπως και από τις πόλεις της Ευρώπης που διέσχιζα παλιότερα. Όλα αυτά τα τοπία, τα κτίρια, οι εκτάσεις αργότερα, έγιναν βάσεις για τη μουσική μου. Τις έχτιζα και τις ξαναγκρέμιζα πολλές φορές. Συνήθιζα να λέω: το χέρι μου είναι η Κόρινθος, η καρδιά μου κοιτάζει τη μικρή μου Μελβούρνη, τα πόδια μου είναι οι δρόμοι της Αθήνας, το κεφάλι μου είναι σαν τα εργοστάσια της Ευρώπης, η πλάτη μου είναι η έρημος της Αφρικής. Σταδιακά, νομίζω, γίνομαι λίγο πιο ο εαυτός μου, πιο ξερός, λίγο πιο άδειος και, λόγω της σκληρής μας εποχής, λιγότερο ενθουσιώδης. Χαίρομαι όταν διαπιστώνω ότι οι άνθρωποι γύρω μου καλύπτουν τις ανάγκες τους και αισθάνονται χαρούμενοι με τα απλά πράγματα. Θα ήθελα τα πράγματα να αλλάξουν, να γεννιέται η ελπίδα συνεχώς, αυτό δίνει ζωή και δεν έχει σημασία ποιος είμαι εγώ και από τι είμαι φτιαγμένος, αλλά να κάνεις κάτι με όλα αυτά που σου έχουν δοθεί. Να δημιουργήσεις συνθήκες μαζί με τον υπόλοιπο κόσμο και όχι να είσαι ένας στον κόσμο του. - Έχετε αποδείξει ότι τα καταφέρνετε στα λόγια, στο χειρισμό των στίχων, στις παρλάτες. Τι σημαίνει για σας μουσική χωρίς λόγια, ορχηστρικό κομμάτι; Συγγενεύει πιο πολύ η ηλεκτρονική μουσική, αυτό που λέμε

ινστρουμένταλ, με πιο κλασικά είδη; - Τα τραγούδια μου τα γράφω στην κιθάρα, τα μετατρέπω σε midi και μετά επεμβαίνω με τα ηλεκτρονικά και αρχίζουν να συμβαίνουν όλα όσα συμβαίνουν. Βάζω τις λέξεις εκεί που πραγματικά νομίζω ότι χρειάζεται, ενώ άλλα κομμάτια που λειτουργούν μόνα τους με μια πιο ορχηστρική μορφή τα αφήνω όπως είναι. Μου ήταν δύσκολο να φτιάχνω μια πρόζα, ραπ ή έστω ένα τραγούδι, ο λόγος μου είναι αποσπασματικός, φτιαγμένος από σκόρπια πράγματα έως και ακαταλαβίστικος, όμως αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνομαι τον κόσμο γύρω μου. Στη σύνθεση, μου αρέσει να έχω απόλυτο έλεγχο, γιατί προσπαθώ να είμαι μουσικός - με την έννοια ότι βαδίζω προς τη μουσική και δεν αισθάνομαι άνετα με τη μουσική. Γι’ αυτό και δεν θεωρώ τον εαυτό μου επαγγελματία σε σχέση με την τέχνη της μουσικής. Απλώς, προσπαθώ να φτιάχνω μουσική. Κι επειδή δεν αισθάνομαι ειδικός για την ερώτηση που μου θέσατε, γι’ αυτό δεν μπορώ να απαντήσω. - Στη συναυλία σας στο πλαίσιο του φεστιβάλ Αθηνών θα ακούσουμε τη συνάντηση του παλιού και του καινούργιου σας ήχου, γνωστό και νέο υλικό θα παρουσιαστεί ακουστικά αλλά και ηλεκτρονικά. Θέλετε να ξαφνιάσετε ή δεν έχετε συγκεκριμένο στόχο; - Στόχους πάντα είχα και έχω, αλλά δεν θέλω να ξαφνιάσω… Είναι ένα πολύ ηλεκτρονικό σετ με ακουστικά ιντερλούδια που ερμηνεύονται από το σύνολο των Dissonart και τη δική μου ηλεκτρονική μπάντα. Θα παίξουμε παλιά και καινούργια κομμάτια από το ερχόμενο άλμπουμ, αλλά και κάποια που δεν έχω παίξει ποτέ ζωντανά. Είναι κάτι σαν ρετροσπεκτίβα. Όλα μαζί φτιάχνουν μια ειδική σύνθεση για το Φεστιβάλ Αθηνών. - Κωνσταντίνος Βήτα και Dissonart Ensemble. Πού συγκλίνετε και πού απομακρύνεστε; Θα μοιραστείτε μαζί μας μια μικρή στιγμή συνάντησης, ένα σημείο επαφής, μια αναφορά; - Οι Dissonart Ensemble είναι ένα εξαιρετικό σύνολο σύγχρονης μουσικής. Πρόκειται για μουσικούς που δίνουν συναυλίες σε διάφορες πόλεις του κόσμου με έμφαση στο σύγχρονο ρεπερτόριο. Για τη συναυλία αυτή έχω γράψει τέσσερα κομμάτια ειδικά για αυτούς τους μουσικούς. Νομίζω ότι το πιο κοντινό μας σημείο με τους Dissonart είναι ότι έχουμε μια κοινή αντίληψη για το θόρυβο και εκεί που απομακρυνόμαστε είναι ότι αυτοί είναι εξαιρετικοί στο όργανο που παίζουν ενώ εγώ

ένας απλός κιθαρίστας - και μάλιστα στα όρια της folk. Όμως όλα αυτά πιστεύω ότι μπορούν να φτιάξουν κάτι. - Μπορείτε να μας μιλήσετε για ένα live που σας έμεινε αξέχαστο, δικό σας ή άλλου καλλιτέχνη; - Θα σας πω κάποια live που χαράχτηκαν στη μνήμη μου. ΑCDC, Ρόρι Γκάλαχερ, Νίκο, Νιλ Γιανγκ. Από τα δικά μου live θα θυμάμαι πάντα το πρώτο, των Στέρεο Νόβα, στο Καφεθέατρο στα Εξάρχεια, το 1992.

«Ταξίδεψέ με όπου εσύ πιστεύεις» - Έχετε βρει -μετά από τόσα χρόνια παιδί της μουσικής- τι είναι αυτό που απογειώνει τους ανθρώπους πάνω και κάτω από τη σκηνή σε μια συναυλία; - Νομίζω ότι το πιο σημαντικό πάνω στη σκηνή είναι ο έλεγχος των πραγμάτων και πού θέλεις να παρασύρεις τους ανθρώπους. Δεν νομίζω ότι ήμουν ποτέ καλός περφόρμερ, κάνω λάθη, μασάω τα λόγια μου, έχω τάσεις αγοραφοβίας, ντρέπομαι να κοιτάξω κάτω αυτούς που έχουν έρθει να μας δουν. Εκεί γύρω όμως στο τρίτο τέταρτο κομμάτι νιώθω ότι δεν έχω περιθώρια, οπότε αρχίζω να κατευθύνω το κοινό εκεί όπου θέλω. Δεν συμβαίνει πάντα αλλά κάνω ό,τι μπορώ. Όταν νιώθεις σιγουριά και γαλήνη τότε μπορείς να τους ταξιδέψεις όπου θες. Νομίζω αυτό θέλει και το κοινό, είναι σαν τον «Εξώστη» όπου λέει «ταξίδεψέ με όπου εσύ πιστεύεις». - Οι Στέρεο Νόβα, για πολλούς σημερινούς 40άρηδες, ήταν μια αποκάλυψη. Τι θυμάστε από εκείνες τις μέρες; Έχετε αλλάξει πολύ ως μουσικός; Και σαν άνθρωπος; - Όχι επειδή ήμουν μέλος των Στέρεο Νόβα, αλλά πιστεύω ότι ήταν ένα από τα καλύτερα και πιο αντισυμβατικά ηλεκτρονικά γκρουπ στην Ελλάδα. Αγαπούσαμε την techno και τα break beats και δεν είχαμε καμιά όρεξη να γίνουμε ποπ σταρ. Νομίζω πως ο κόσμος το κατάλαβε αυτό και αυτή η αθώα σχέση που είχαμε με τη μουσική μάς έκανε αυτό που γίναμε. Δεν προσπαθήσαμε να γίνουμε τίποτε άλλο πέρα από αυτό που ήμασταν. Αυτό το συναίσθημα το φυλάω ακόμη ίσαμε σήμερα και είναι σαν το νερό που διαποτίζει και περνάει τη μουσική μου. Αυτό είναι το κλειδί μου. Έχω πολύ ωραίες αναμνήσεις από τους Στέρεο Νόβα και από τη συνεργασία μας με τον Μιχάλη (Δέλτα) και τον Αντώνη (Πι). Χαίρομαι που ήμουν εκεί, που μοιράστηκα και δημιούργησα μαζί με ένα σύνολο ανθρώπων. Έχω τόσες πολλές εικόνες, τα γέλια που κάναμε, τα αστεία... Δύναμη Βήτα, Δέλτα, Πι… Πέρασα πολλά από

«Τα περισσότερα cd είναι στην κυριολεξία σουβέρ» - Από το Σούπερ Στέλλα στην Άγρια Χλόη, πώς νιώθετε τη μουσική πραγματικότητα να αλλάζει γύρω σας; Δεν είναι μεγάλο το διάστημα - αλλά αισθάνεστε πως άλλαξε λίγο και ο περίγυρός μας, ο τρόπος που ζούμε και διασκεδάζουμε και αγαπάμε; - Έχουν αλλάξει πάρα πολύ τα πράγματα τα τελευταία χρόνια, υπάρχουν καλές ιδέες και καλά γκρουπ αλλά και πολλές κακές και φτηνές παραγωγές, αφού οι εταιρείες, ακόμη και οι μεγάλες, βγάζουν ντέμο με 3.000 ευρώ. Όσοι ξέρω φτιάχνουν τη μουσική στα pc τους και κανείς δεν χρησιμοποιεί πια hardware συστήματα, με αποτέλεσμα να ακούμε πολύ κακό ήχο με έμφαση σε υπερενισχυμένα

άσχημα μπάσα. Θα έπρεπε οι εταιρείες να ανοιχτούν στο θέμα της παραγωγής γιατί αυτή είναι η δουλειά τους και όχι οι πρόχειρες δουλειές. Τα περισσότερα cd είναι στην κυριολεξία σουβέρ για να βάζουμε επάνω το καφεδάκι μας. Εννοώ ότι οι δισκογραφικές ευνοούνται από τα ντέμο, βγάζουν με το παραπάνω κέρδη, δίνουν κάτι αμυδρό στον φτωχό καλλιτέχνη και όλοι εκεί μέσα τρώνε με χρυσά κουτάλια και πουλάνε ύφος. Δεν θέλω να γίνομαι κακός, το λέω από την πλευρά των μουσικών και επειδή σκέφτομαι τι περνούν όλοι αυτοί οι άνθρωποι που έχουν μουσικά όνειρα. Το δεύτερο που με ενοχλεί είναι ότι όλοι θέλουν να κάνουν τη δουλειά τους με λίγα λεφτά και πίσω από όλο αυτό

το σκηνικό μαθαίνουμε ότι άσχετοι άνθρωποι ροκανίζουν πολλά λεφτά. Είναι το ίδιο προσβλητικό με τους παρουσιαστές της τηλεόρασης που παίρνουν τεράστια ποσά - και άνθρωποι μορφωμένοι, πραγματικά αξιόλογοι, γυρίζουν μέσα στη νύχτα προσπαθώντας να βγάλουν ένα μεροκάματο. Πάντα υπήρχε ανισότητα και τώρα περισσότερη ακόμη. Δεν με ενδιαφέρει τόσο το θέμα της διασκέδασης και της αγάπης, όμως η ανισότητα πραγματικά με διαλύει, γιατί το δικαίωμα στην ελπίδα και στην έρευνα σε κάθε τομέα ανήκει σε όλους αυτούς που είναι έξω από το σύστημα, που κάποιοι φτιάχνουν και προστατεύουν σαν φρούριο απόρθητο.

συνέντευξη

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 21

Φωτογραφία: Κορίνα Παπαδοπούλου

«Τα τοπία, τα κτίρια, οι εκτάσεις αργότερα, έγιναν βάσεις για τη μουσική μου. Τις έχτιζα και τις ξαναγκρέμιζα πολλές φορές. Συνήθιζα να λέω: το χέρι μου είναι η Κόρινθος, η καρδιά μου κοιτάζει τη μικρή μου Μελβούρνη, τα πόδια μου είναι οι δρόμοι της Αθήνας, το κεφάλι μου είναι σαν τα εργοστάσια της Ευρώπης, η πλάτη μου είναι η έρημος της Αφρικής».

«ΕΙΜΑΙ ΤΟ ΧΑΟΣ...» Αλλά «μου αρκεί ότι τα τελευταία χρόνια κοιτάζω το φως και ξέρω ότι είναι το φως αυτό που κοιτάζω», εξομολογείται ο Κωνσταντίνος Βήτα.

τότε, ασφαλώς, αλλά είναι δικά μου και δεν σημαίνουν τίποτα για τον κόσμο, εξάλλου ο καθένας μας έχει την ιστορία του, κανείς δεν είναι πιο αξιόλογος από κάποιον άλλο. - « Ένα κλεμμένο ποδήλατο», «Το παζλ στον αέρα», «Εξώστης», «Προάστια», «Το ταξίδι της φάλαινας». Ακούτε (αυτούσια, εννοώ χωρίς διάθεση πειραματισμού ή διασκευής) τα τραγούδια σας καμιά φορά; Τι σκέψεις σας φέρνουν στο μυαλό; - Δεν ακούω συχνά τη μουσική μου, μπορώ να πω σπάνια, τελευταία φορά άκουσα με τον Μιχάλη ένα απόγευμα Κυριακής κάποια κομμάτια από το Τέλσον και ήταν σαν να μπήκε μια ενέργεια στο δωμάτιο. Δεν ξέρω αν είμαι το κατάλληλο άτομο για να μιλήσει για αυτά τα τραγούδια, ήταν πράγματα που τα πίστεψα, είναι σαν να μιλάω για το χέρι μου. Τώρα ανήκουν εκεί έξω, είναι παιδιά που χάθηκαν, ο χρόνος είναι μια καταστροφή. - Το συγκρότημα άντεξε πάνω-κάτω μια πενταετία. Η σόλο καριέρα σας μετράει σχεδόν τα διπλάσια χρόνια. Αισθάνεστε καμιά φορά το βάρος του πρωτεργάτη, του ανθρώπου που άνοιξε ένα δρόμο; - Δεν είχα ποτέ χρόνο να σκεφτώ τι υπήρξα

μέσα σε όλα αυτά ή να ωραιοποιήσω τη θέση μου και ξαφνικά να βάλω ένα στέμμα στο κεφάλι μου. Δεν τα γουστάρω αυτά. Είμαι το χάος, δεν μπορώ να ανοίξω ένα δρόμο για τον εαυτό μου, όχι για τον κόσμο της μουσικής. Όχι εγώ. Η ζωή είναι δύσκολη και ο αγώνας δεν σταματά ποτέ, έκανα πολλά λάθη στη ζωή μου, πάντα προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος, μου αρκεί ότι τα τελευταία χρόνια κοιτάζω το φως και ξέρω ότι είναι το φως αυτό που κοιτάζω, γιατί υπήρξε καιρός που νόμιζα ότι το κοιτούσα και στην ουσία ζούσα σε μια βαθιά νύχτα. Δεν ήμουν παρά ένα χαζό παιδί. - Κουβαλάτε πολλά χρόνια μια συστολή ανάμεικτη με σεμνότητα (ή μήπως μια αγοραφοβία ανάμεικτη με ανασφάλεια;), ενώ η δουλειά σας γίνεται όλο και πιο αποδεκτή από το ευρύ κοινό. Πιάνετε τον εαυτό σας να κάνει μεγαλεπήβολα σχέδια, να οραματίζεται κάτι μεγάλο (είτε πρόκειται για τη συνεργασία με έναν καλλιτέχνη από το εξωτερικό, είτε για αλλαγή μουσικής πλεύσης); - Η συνείδηση της δυσλεξίας μου με έκανε σεμνό, γιατί ποτέ δεν ένιωθα άνετα ούτε με τον εαυτό μου ούτε με το περιβάλλον γύρω μου.

Μόνο η τέχνη με βοηθούσε να μιλήσω πραγματικά και να φτιάξω το τεχνητό περιβάλλον που ήθελα. Τώρα, μετά από αυτά τα δύσκολα χρόνια, είμαι λίγο πιο άνετος και προσπαθώ να συμφιλιωθώ με ένα κομμάτι του εαυτού μου. Ποτέ δεν έκανα μεγαλεπήβολα σχέδια, ξέρω πολύ καλά πού ζω και αισθάνομαι χαρούμενος που είμαι εδώ μαζί με όλο αυτό τον κόσμο που προσπαθεί. Δεν νομίζω πως θα ήθελα να συνεργαστώ με κάποιο μεγάλο όνομα, ξέρω να κάνω πολύ καλύτερα από κάποιον άλλον την παραγωγή της μουσικής μου. Τα τελευταία χρόνια έκανα μια μεγάλη έρευνα μαζί με δύο άλλους τεχνικούς σε αυτόν τον τομέα του ήχου. Και συνεχίζουμε. - Θα μας μιλήσετε για το επόμενο project σας, δισκογραφικό ή άλλο; - Αυτό το διάστημα ηχογραφώ το νέο μου άλμπουμ που θα κυκλοφορήσει αρχές Οκτωβρίου - περίπου. Είναι το επόμενο σόλο άλμπουμ μετά την Άγρια Χλόη του 2004. Το δούλευα τέσσερα χρόνια. - Αν δεν γράφατε μουσική θα μπορούσατε να ζείτε κάνοντας κάτι άλλο, κάτι από τα πράγματα τα οποία έχετε σπουδάσει. Θα σας έφτανε όμως;

- Δεν το έχω σκεφτεί, αλλά αν υπήρχε ανάγκη θα έβγαινα έξω και θα έπιανα μια δουλειά. Έχω κάνει εξάλλου απίστευτες δουλειές, από γκαρσόνι μέχρι οικοδομή, δεν έχω πρόβλημα με τη δουλειά. Τίποτα δεν είναι δεδομένο, κοίταξε πόσο τρομακτικά αλλάζουν όλα γύρω μας. Θα μου λείπει η μουσική αλλά θα μου αρκεί να παίζω στο σπίτι την κιθάρα μου. - Μετά τη μουσική, τι; - Α, υπάρχουν τόσα ωραία πράγματα μετά τη μουσική... Η ζωή η ίδια, η καθημερινότητα, οι φίλοι, ο έρωτας, μια βόλτα… Πάντα υπάρχουν πράγματα έξω από τη δουλειά μας, αρκεί να μη φανατιζόμαστε ή να μην κολλάμε σε μια ιδέα. Είμαι εδώ και αναρωτιέμαι ακόμα. ¢

[Info:] Κωνσταντίνος Βήτα, Αλλοιώσεις 16 Ιουλίου, Πειραιώς 260 (Χώρος Δ΄) Ώρα έναρξης 23:30 Εισιτήρια: 25 ευρώ, 15 ευρώ (μειωμένο)

22 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

Άννα Κατερίνα Αντονάτσι

πρόσωπα

«Προτιμώ να δουλεύω για την ευχαρίστηση»

Μια ωραία γυναίκα στην άλλη άκρη του καναπέ. Μια Ιταλίδα που κουνάει τα χέρια της, γελάει, μορφάζει, ανοίγει διάπλατα τα μάτια της και κάθεται στο πιο κομψό σταυροπόδι. Άνετη, ουσιαστική, ρουφάει τον εσπρέσο της και δεν κρύβει το πάθος της για τη ζωή, τη μουσική και τις στιγμές που η μουσική την οδηγεί σε άλλη ζωή – τις στιγμές που χάνεται. Από την Ευγενία Τζιρτζιλάκη | Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

Η Άννα Κατερίνα Αντονάτσι, αποκαλείται «η Κάλλας των καιρών μας». Οι ομοιότητες, πολλές: Μια φωνή αταξινόμητη, προβληματική, που σμιλεύτηκε με άπειρη δουλειά και κόπους. Μια καριέρα που έκανε σχεδόν 20 χρόνια ν’ αρχίσει (πρωτοτραγούδησε στα 18, ήταν για 10 χρόνια το κορίτσι της χορωδίας στην Μπολόνια κι έπειτα, μετά από τρία σημαντικά βραβεία σε διεθνείς διαγωνισμούς, έκανε άλλα 8 χρόνια ώσπου να ξεκινήσει καριέρα), εμφανίσεις στις ίδιες σκηνές με την Κάλλας και επαναφορά στο σύγχρονο ρεπερτόριο ξεχασμένων ρόλων… «Σίγουρα, είναι το ωραιότερο κομπλιμέντο που μπορεί να μου γίνει, παρόλο που δεν ξέρω αν είναι αλήθεια. Τώρα γιατί το λένε… Φαντάζομαι γιατί κι εγώ τα δίνω όλα στη σκηνή – όλο μου το είναι. Όταν αγαπώ ένα ρόλο, χάνομαι, χάνω τον εαυτό μου. Όταν ήμουν νεότερη ήταν πιο δύσκολο λόγω της μάχης που έδινα με την τεχνική. Κάθε παράσταση ήταν διαφορετική. Τώρα όμως, είμαι ελεύθερη να μπαίνω στο ρόλο και να ξεχνάω οτιδήποτε άλλο. Νομίζω γι’ αυτό με παρομοιάζουν με την Κάλλας. Πάντως όχι για τη φωνή!» Μιλά για τα προβλήματα της φωνής της. Για χρόνια οι κριτικοί σχολίαζαν ότι η Αντονάτσι δε μπορεί ν’ αποφασίσει αν είναι σοπράνο ή μέτζο-σοπράνο. Τώρα πια, η τεχνική της έχει καλύψει την απορία, αλλά δεν κρύβει ότι το ζήτημα υπήρξε κάποτε γόνιμη πρόκληση και άλλοτε πραγματική δυσκολία.

Το ιδιαίτερο ρεπερτόριο «Παρόλα αυτά, ποτέ δεν έδωσα πραγματικά μεγάλη σημασία σ’ αυτή την πλευρά», συνεχίζει. «Προσπαθούσα απλώς, πάντοτε κι απ’ την αρχή, να τραγουδήσω τους ρόλους που μπορούσα να τραγουδήσω. Δεν ήθελα να αποδείξω τίποτε αλλά να αναζητήσω τα σωστά πράγματα να κάνω. Έτσι αυτά που τραγουδώ ακολουθούν την πορεία της ζωής μου. Ναι, μου έγιναν προτάσεις για να πω τους ρόλους που είπα, ναι, ένας παράγοντας ήταν η τύχη, αλλά είμαι επίσης και πολύ περίεργη για καινούργια και άγνωστα πράγματα». Πρόσφατα, η Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης της προσέφερε το ρόλο της Ελβίρας στον Ντον Τζιοβάνι. Κι ενώ δέχτηκε, η Όπερα ακύρωσε τη συμφωνία δίνοντας το ρόλο σε κάποια άλλη. Προσέφερε στην

Αντονάτσι, όμως, έναν άλλο ρόλο για αργότερα. Εκείνη τον αρνήθηκε, γυρίζοντας την πλάτη σ’ ένα από τα μεγαλύτερα θέατρα του κόσμου. Κανείς δεν το έκανε ποτέ αυτό στο Met, εκτός – βεβαίως – από την Κάλλας - και της το αναφέρω. «Είπα, κοίτα: έχω την τύχη να μη μου λείπει η δουλειά» απαντά. «Δουλεύω σε φανταστικά θέατρα σε όλο τον κόσμο και συνεργάζομαι με υπέροχους ανθρώπους. Και δεν μου αρέσει να κάνω πράγματα “για την καριέρα”. Προτιμώ να δουλεύω για την ευχαρίστηση. Φυσικά και πρέπει να ζω απ’ τη δουλειά μου (χαμηλώνει το κεφάλι και γελά), αλλά με αυτό που είναι για μένα – ωραίοι ρόλοι να τραγουδώ και μέρη με ωραίους ανθρώπους για να συνεργάζομαι. Το να είμαι ευτυχισμένη όταν δουλεύω είναι το σημαντικότερο. Ακόμη και για το αποτέλεσμα – για να μπορώ να δίνω όλο μου τον εαυτό. Κι έτσι, δεν τους είπα όχι γιατί ήθελα να το παίξω σκληρή, αλλά γιατί έχασα την όρεξή μου, και γιατί μιλούσαν συνεχώς για Μότσαρτ, που δεν είναι και το καλύτερο μου». - Έχετε πει: «Πάλεψα με τη φωνή μου και έχασα ευκαιρίες. Στο τραγούδι είσαι περισσότερο τεχνίτης παρά καλλιτέχνης, κι εγώ ακόμη μαθαίνω!» Μιλήστε λίγο για αυτό… - Η φωνή μου υπήρξε πάρα πολύ δύσκολη, ειδικά στην αρχή. Τώρα πιστεύω πως ο λόγος ήταν ότι είναι πολύ δύσκολο να βρεις καλούς δασκάλους. Αν δεν είσαι τεχνικά χαρισματικός, είναι ζόρικο να χτίσεις τεχνική. Δεν σου δείχνουν πώς να κάνεις κάτι, παρά μόνο τι έχεις να κάνεις. Κάποτε μου ζητήθηκε, και προσπάθησα, να διδάξω εγώ. Έκανα ό,τι μπορούσα να βοηθήσω τη μαθήτριά μου, ήταν τρομερά συναρπαστικό αλλά και τόσο δύσκολο! Να πεις σε κάποιον ποια είναι η αίσθηση που πρέπει να έχει, τι να δουλεύει, τι να κρατά, τι να θυμάται, είναι πράγματα που δεν βλέπουμε. Τα έχουμε στη φαντασία μας, στο μυαλό μας… Πάλεψα πολύ, γιατί ήθελα πάντα να δουλεύω στα όρια. Τώρα όμως, επιτέλους, βρήκα μια καλή δασκάλα, μετά από 20 χρόνια καριέρα. Και τώρα είναι πολύ καλύτερα. Πάρα πολύ καλύτερα». - Ποια είναι αυτή η αίσθηση; Αυτό που νιώθεις στη σκηνή; - Απλώς, βγαίνεις στη σκηνή και βασίζεσαι στην τεχνική σου που πια την έχεις, πρέπει να την έχεις, ξεχνώντας τα πάντα.

Χαμογελάει σαν γυναίκα που στέκεται στη μέση του κήπου του δικού της σπιτιού, του δικού της νησιού: απόλυτα ικανοποιημένη, εντελώς ήρεμη. - Αγαπάτε πολύ τον Μοντεβέρντι... - Ελπίζω να τον συναντήσω όταν πεθάνω – θέλω να τον ευχαριστήσω! Είναι τόσο υπέροχη η μουσική του, γεμάτη από… τα πάντα! Εγώ προσπαθώ, και νομίζω τα καταφέρνω, να δίνω αληθινή ζωή στους ρόλους του. Και ξέρω ότι από κει που είναι σίγουρα του αρέσει αυτό που κάνω!

Και αντρικοί ρόλοι! Γελάει συνωμοτικά αλλά με σιγουριά, τινάζει τα μαλλιά της, έχει δίκιο. Θέλει να τραγουδήσει και τους αντρικούς του ρόλους, το βρίσκει απόλυτα φυσικό, αλλά οι μαέστροι αρνούνται. Κατά τη γνώμη της, απλώς γιατί δεν είχαν πρώτοι την ιδέα. «Στη μουσική, αν οι ιδέες είναι ειλικρινείς, δουλεύουν. Και οι δικές μου προθέσεις είναι πολύ σοβαρές», προσθέτει. - Έχετε πει ότι δε σας αρέσει ν’ ακούτε μουσική στο σπίτι κι ότι η μουσική δεν είναι για συνοδεία γεύματος. Για τι είναι; - Για να την ακούς, να την προσέχεις, να σε ταξιδεύει. Να χάνεσαι κι εσύ όπως αυτός που τραγουδάει. Και χωρίς λόγια το ίδιο. Όταν ακούω μια συμφωνία, κλαίω, γελάω, μεταφέρομαι. Αν και μου είναι ευκολότερο πια αυτό με άλλες τέχνες – το χορό, το θέατρο. Εκεί δεν κολλάω σε τεχνικά θέματα – που συχνά συμβαίνει άθελά μου με την όπερα. Απλώς απολαμβάνω. - Εκτός από τη μουσική, τι άλλο αγαπάτε; - Την κηπουρική. Λατρεύω το χώμα, τα λουλούδια. Μπορώ να ξεχαστώ για ώρες σε έναν κήπο. - Με μητέρα γιατρό και πατέρα δικαστή πόσο εύκολο ήταν να πάτε προς την τέχνη; - Η μητέρα μου πέθανε νωρίς, αλλά είμαι σίγουρη ότι θα λάτρευε αυτό που κάνω. Ο πατέρας μου, πάλι, αγαπούσε την όπερα κι έτσι δεν με απέτρεψε ποτέ. Έρχεται όπου τραγουδώ για να με ακούσει – και τώρα είναι εδώ, στην Αθήνα. Αλλά ούτε με έσπρωξε καθόλου. Τα έκανα όλα μόνη μου. Ενώ εγώ προσπαθώ να σπρώχνω το γιο μου στα πάντα. Κάθε χρόνο τον κάνω να δοκιμάζει κάτι καινούργιο – ζωγραφική, χορό…

- Πόσων χρόνων είναι ο γιος σας; - Έξι. (Μικρή αμήχανη σιωπή που καλύπτεται με γέλια. Ναι, είναι κάπως μικρός για να έχει βρει το πεδίο καριέρας του…) - Του αρέσει η όπερα; - Έτσι κι έτσι. Του αρέσει κάπως η Κάρμεν, αλλά πραγματικά λατρεύει τη Μαντόνα – προς δικήν μου φρίκη! - Ως άνθρωπος και ως μητέρα μόνη, χωρίς άντρα, πώς νιώθετε για το ρόλο της Μήδειας; - Ξέρεις, ψάχνεις πάντα να βρεις ένα λόγο, μια δικαιολογία, γιατί η γυναίκα αυτή έγινε αιμοσταγής δολοφόνος. Και βλέπεις τόσο συχνά στην τηλεόραση γυναίκες που κάνουν το ίδιο. Από την αρχή του έργου βλέπεις μια αποξένωση – η Μήδεια γίνεται ξένη στον ίδιο της τον εαυτό. Ζει την ένταση ανάμεσα στ’ αντίθετα. Από τη μία την τραβά η αγάπη της για τα παιδιά και τον άντρα της, την οικογένεια της, και από την άλλη η μοίρα, σαν να έχει πραγματική σχιζοφρένεια. Η ελληνική έννοια της μοίρας, όπως στην τραγωδία, όπου ο άνθρωπος πηγαίνει προς μία κατεύθυνση - γιατί αυτή είναι η κατεύθυνση που πρέπει να πάρει, δεν υπάρχει επιλογή. - Το έχετε νιώσει ποτέ αυτό; - Την ιστορία της Μήδειας; Όχι. - Εννοώ την αίσθηση ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή. - Ίσως όταν τρώω σοκολάτες. (Γελά – τα πάθη μιας γυναίκας μοιάζουν με κάθε άλλης.) Στα σοβαρά όμως, ναι, φυσικά, ο καθένας το έχει νιώσει. Μιλάμε για το Παρίσι, που όλο βρέχει αλλά είναι πια στο σπίτι της. Σε 2-3 μέρες προσαρμόζεται απόλυτα όπου κι αν πηγαίνει, λέει. Σαν να ζούσε πάντα εκεί – αναρωτιέται αν αυτό είναι καλό ή την κάνει ένα τέρας. Μιλά για την Ιταλία, όπου τα θέατρα είναι άδεια, κανείς δεν πάει πια στην όπερα. Μιλά και για το Ηρώδειο που της φαίνεται τεράστιο και υπέροχο, μιλά για τους πολλούς εσπρέσο που πίνει, για το πόσο άβολα νιώθει να φωτογραφίζεται. Είναι μια αυθεντική, αυθόρμητη γυναίκα που στο άκουσμα της λέξης μουσική σαλεύει αλλιώς και τα μάτια της αποκτούν υγρασία – είναι απόλυτα ο εαυτός της. Θα πάω να την ακούσω, της υπόσχομαι. Με τριαντάφυλλα από κήπο. ¢

πρόσωπα

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 23

ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΜΕΝΗ Λατρεύει τον Μοντεβέρντι. Ο Μότσαρτ δεν είναι το καλύτερό της. Ο μπαμπάς της, που υπήρξε δικαστής, τη λατρεύει και πηγαίνει να την ακούσει όπου κι αν τραγουδά - θα είναι και στην Επίδαυρο. Προσπαθεί να εκπαιδεύει το γιο της σε καινούργια πράγματα και έχει την αίσθηση ότι δεν υπάρχει επιλογή όταν ενδίδει στο πάθος άλλης μιας σοκολάτας. Στις 14 Ιουλίου θα είναι η Μήδεια.

[Info:] 30 χρόνια από το θάνατο της Μαρίας Κάλλας. Μήδεια του Λουίτζι Κερουμπίνι. Σκηνοθεσία, σκηνικά, κοστούμια: Γιάννης Κόκκος. Ερμηνεύουν: Έντσο Καπουάνο, Άννα Μαρία ντελ’ Όστε, Γιον Κέτιλσον, Άννα Κατερίνα Αντονάτσι, Ενκελέιδα Σκόσα, Δημήτρης Κασιούμης, Ειρήνη Κυριακίδου, Μίνα Πολυχρόνου. Ορχήστρα Capella Coloniensis. Mουσιική διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός. Τη χορωδία της ΕΡΤ διευθύνει ο Αντώνης Κοντογεωργίου. Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου | 14 Ιουλίου, ώρα 21:00 Εισιτήρια: 50, 40, 30, 20 ευρώ. Μειωμένο: 10 ευρώ

Φωτογραφία: Apeiron Photos

24 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

συνέντευξη

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 25

Έλβις Κοστέλο «Μy name is Elvis! (το Δίας το έχει καπαρώσει άλλος)»

O Ελβις Κοστέλο, η «τρομερή φωνή της πανκ» της δεκαετίας του 1980, ο «σημαντικότερος συνθέτης της γενιάς του», όπως χαρακτηρίστηκε, επιστρέφει στην Αθήνα με τον Αλέν Τουσέν, για να γεμίσουν το Ηρώδειο με τους rhythm ’n’ blues ήχους του δίσκου που έγραψαν οι δυο τους μετά τον φονικό τυφώνα που τσάκισε τη Νέα Ορλεάνη. Ας υποδεχθούμε μια μουσική ιδιοφυΐα που δηλώνει ότι «η επιτυχία εξασφαλίζει παπούτσια στα παιδιά σου»… Από τον Περικλή Δημητρολόπουλο

Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ Από την εποχή που οι πρώτες μουσικές απόπειρές του χαιρετίστηκαν ως είσοδος ενός νέου καλλιτέχνη στην πανκ σκηνή ώς σήμερα έχουν περάσει τριάντα χρόνια. Ανήσυχα χρόνια και αταξινόμητα, αφού η μουσική του δεν μπήκε ποτέ στα καλούπια ενός είδους ή μιας κατεύθυνσης.

Δεν θα χρειαζόταν να ψάξουμε και πολύ για να βρούμε έναν μουσικό που εμφανίστηκε περίπου σαν κομήτης πριν από τριάντα χρόνια στη μουσική σκηνή, έβαλε τη σφραγίδα του στο πανκ, έγινε είδωλο της ποπ, κατέκτησε την κορυφή των charts και, όταν (κατά τα λεγόμενά του) άρχισε να αισθάνεται ανία, πέρασε με τεράστια ευκολία στην όπερα και στη συμφωνική μουσική. Ο Έλβις Κοστέλο, κατά κόσμον Ντέκλαν Πάτρικ Μακ Μάνους, γεννήθηκε την ίδια μέρα με το rock ’n’ roll, μεγάλωσε με την τζαζ και τις μπαλάντες που άκουγαν μανιωδώς οι γονείς του, σαν παιδί λάτρεψε τους Beatles και οι πρώτοι του ήχοι ανακατεύτηκαν με το χαρμάνι της πανκ. Από τότε δεν χώρεσε σε κανένα μουσικό είδος. Τριάντα χρόνια τώρα αγγίζει με άνεση το μεγάλο ακροατήριο, αλλά και ένα πιστό, δικό του κοινό, που τον ακολουθεί στενά περιμένοντας τον επόμενο ήχο του. Στην Αθήνα ο Κοστέλο έρχεται με τα δεκατρία κομμάτια του δίσκου River in reverse, που έγραψε μαζί με τον Αλέν Τουσέν μετά την καταστροφή της Νέας Ορλεάνης από τον τυφώνα Κατρίνα. Η συνεργασία του Βρετανού συνθέτη με τον Αφροαμερικανό μουσικό προέκυψε από μια καταστροφή, αλλά γέννησε ένα γιορτινό rhythm ’n’ blues. Ο αμερικανικός Νότος κι ένας διοπτροφόρος Βρετανός

στο Ηρώδειο, την Παρασκευή 10 Ιουλίου. - Ποια ερώτηση σας κάνουν πιο συχνά; - Χωρίς αμφιβολία, η ερώτηση είναι: «γιατί σας λένε Έλβις;». Και η απάντηση είναι: «Γιατί το όνομα Δίας το είχε προλάβει ήδη κάποιος άλλος». - Συναντήσατε και πάλι τον Αλέν Τουσέν με αφορμή την καταστροφή της Νέας Ορλεάνης από τον τυφώνα Κατρίνα. Φανταζόσαστε ότι έπειτα από τη συνάντησή σας θα προέκυπτε ένας δίσκος; - Μολονότι η καταστροφή έπληξε και τον ίδιο, ο Aλέν παρέμεινε απολύτως αισιόδοξος. Ήταν πραγματικά εντυπωσιακό. Όταν κάποια στιγμή ήρθε στη Νέα Υόρκη, ήταν έτοιμος να επιστρέψει στη μουσική σκηνή και να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις. Μου φάνηκε φυσιολογικό να δουλέψουμε ξανά μαζί, αυτή τη φορά μάλιστα με έναν πιο ουσιαστικό τρόπο. - Έχετε ηχογραφήσει ροκ, ποπ, όπερα, ακόμη και συμφωνική μουσική. Αισθανθήκατε ότι πήρατε κάποιο ρίσκο περνώντας από το ένα είδος στο άλλο; - Πράγματι υπάρχει ένα μικρό ρίσκο ότι μπορεί να χάσεις την προσοχή και την αγάπη μέρους του κοινού που δεν θέλει να αλλάζεις ή δεν θέλει να καταλάβει ότι όταν φεύγεις από το ροκ εν’ ρολ και φτάνεις να γράφεις συμφωνική μουσική σημαίνει ότι όταν επιστρέφεις σε u

«Αν επέστρεφα στο παρελθόν, θα ήθελα να είμαι πιο κοντός. Έχω ακούσει ότι οι κοντοί άνθρωποι είναι οι πιο επιτυχημένοι».

συνέντευξη

26 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

Φωτογραφία: Jimmy Katz

ΔΥΟ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΕΣ Ο Έλβις Κοστέλο τραγουδά, μαζί με τον Αλέν Τουσέν (δεξιά), σπουδαία μορφή της «μαύρης μουσικής, τραγούδια εμπνευσμένα από το πέρασμα του φονικού τυφώνα Κατρίνα από τη Νέα Ορλεάνη.

«Νομίζω ότι έφτασε πια η στιγμή να μην κάνω άλλους δίσκους, αλλά μόνο συναυλίες. Το mp3 άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο ακούμε μουσική».

αυτό φωνάζεις και ουρλιάζεις με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο. Πάντως, αυτό είναι μια επαγγελματική ανησυχία. Δεν έχει να κάνει με τη μουσική. Ακόμη, όμως, και η πιο σπάνια ηχογράφηση μπορεί να βρει το κοινό της.

«Προτιμώ μουσική με ρυθμό» - Έχετε πει ότι μισείτε τη ροκ. Αλήθεια, γιατί; - Αγαπώ το rock ’n’ roll και αυτό που αποκαλούσαμε κάποτε rhythm ’n’ blues. Και αναφέρομαι στους Bo Diddley, Charlie Rich, Willie Mabon, Hawkettes, Wanda Jackson, Howlin’ Wolf, Ray Charles, Sonny Boy Williamson και Lee Dorsey. Αυτό είναι ένα πλούσιο χαρμάνι. Όλα αυτοί έθρεψαν τη «beat music». Αγαπώ όμως και τους Beatles, οι οποίοι ήταν το πρώτο rock ’n’ roll που άκουσα, καθώς οι γονείς μου άκουγαν μόνο τζαζ και μπαλά-

ντες. Η «μουσική ροκ» μου είναι απεχθής όταν είναι συντηρητική, βαριά και μη σεξουαλική. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μου αρέσει η σύγχρονη μουσική, αλλά γενικά προτιμώ τη μουσική που έχει ρυθμό. Και η «ροκ», συχνά, απλώς, στέκεται στη βρωμιά, μένει αδρανής. Αυτό με πληγώνει. - Είστε το ίδιο επικριτικός απέναντι στην πολιτική διάσταση του ροκ ή τον κοινωνικό ακτιβισμό του; - Μάλλον δεν θα μπορούσα. Εγώ ο ίδιος έχω γράψει πολλά τραγούδια που χαρακτηρίστηκαν «πολιτικά», όπως το πρώτο μου σινγκλ «Less than zero», το «Shipbuilding», το «The Scarlet Tide» που έγραψα πρόσφατα με τον T Bone Burnett και τώρα τραγουδάει η Τζόαν Μπαέζ και, φυσικά, πολλά τραγούδια που έγραψα με τον Αλέν Τουσέν για το River in

reverse. Όλα αυτά τα τραγούδια είναι σαν δελτία ειδήσεων ή πρωτοσέλιδα εφημερίδων. Θα ήταν πραγματικά περίεργο να είμαι επικριτικός απέναντί τους. - Τι σας κάνει να βαριέστε σε μια συναυλία; - Να ακούω κάποιον να μεταδίδει αυτό που συμβαίνει πάνω στη σκηνή ή να με ρωτάνε διάφορες ανοησίες. - Έπειτα από την τριαντάχρονη παρουσία σας στη μουσική σκηνή, θα μπορούσατε να πείτε τι είναι αυτό που κάνει το κοινό να αγαπά ιδιαίτερα κάποια τραγούδια σας; - Δεν έχω απολύτως καμία ιδέα. Ξέρεις, δεν υπάρχει «κοινό» αλλά συγκεκριμένα άτομα με ξεχωριστές προσωπικότητες και, επομένως, μπορείς να βρεις μια τεράστια γκάμα από γνώμες και αντιδράσεις. - Γενικά έχετε το ένστικτο της επιτυχίας;

Αλέν Τουσέν Στη δίνη του τυφώνα

Συνθέτης, τραγουδιστής, πιανίστας και παραγωγός, ο Aλέν Τουσέν συγκαταλέγεται στις φυσιογνωμίες που έχουν καθορίσει την ταυτότητα της «μαύρης μουσικής». Πολύ σωστά, διότι έχει βάλει την προσωπική του σφραγίδα στα μουσικά ιδιώματα του rhythm ’n’ blues, της τζαζ και των μπλουζ. Ο σήμερα 70χρονος Αφροαμερικανός αποτελεί συστατικό στοιχείο του μουσικού τοπίου της Νέας Ορλεάνης από τα τέλη της δεκαετίας του 1950. Η αναγνώριση από το ευρύ κοινό ήρθε είκοσι χρόνια αργότερα, με τα άλμπουμ From a whisper to a scream

και Southern nights. Στην 50χρονη διαδρομή του συνεργάστηκε με πολλά μεγάλα της μουσικής, ενώ από την τελευταία του συνάντηση με τον Ελβις Κοστέλο προέκυψε ο δίσκος River in reverse. Αφορμή αυτής της συνάντησης ήταν η καταστροφή της Νέας Ορλεάνης από τον τυφώνα Κατρίνα. Θύμα του τυφώνα έπεσε και ίδιος ο Tουσέν, καθώς καταστράφηκε το σπίτι του αλλά και το πλούσιο προσωπικό του αρχείο.

συνέντευξη

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 27

ΤΡΙΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΔΙΣΚΟΙ 1. Ηχογράφηση στο Μπρίστολ με τον Στίβι Νιβ τον Νοέμβριο του 1999. 2. Ηχογράφηση του Έλβις Κοστέλο με το συγκρότημα Attractions στη Γλασκώβη το 1983. 3. Εξώφυλλο του δίσκου Den Haag του Έλβις Κοστέλο με τους Attractions του 1978. 4. Private Party for iBeam των Έλβις Κοστέλο και Στίβι Νιβ του 2000.

- Δεν ήταν ποτέ το πρώτο πράγμα που με απασχολούσε. Αυτό που λέμε επιτυχία σού επιτρέπει να εξασφαλίσεις την ευκαιρία του να δοκιμάσεις καινούργια πράγματα. Κι επίσης να εξασφαλίσεις παπούτσια για τα παιδιά σου. - Ως παιδί ήσασταν μέλος του φαν κλαμπ των Beatles. Γνωρίζοντας τον κόσμο της μουσικής από κοντά, αργότερα, ανατρέψατε κάποιους μύθους σας; - Όχι, δεν μου συνέβη ποτέ κάτι τέτοιο. - Πότε μια εποχή ξεπερνάει έναν καλλιτέχνη; - Φοβάμαι ότι δεν καταλαβαίνω την ερώτηση. Τα τραγούδια ξαναζούν τη στιγμή που τα τραγουδάμε, ακόμη κι αν γράφτηκαν πολλά χρόνια πριν, ακόμη κι αν τα τραγουδάμε για να κερδίσουμε ένα φτηνό χειροκρότημα ή για να νοσταλγήσουμε. Ίσως ο χρόνος είναι ένα βάρος. - Αν επιστρέφατε στο παρελθόν τι θα αλλάζατε στη δουλειά σας; - Θα ήθελα να ήμουν πιο κοντός, γιατί έχω ακούσει ότι οι κοντοί άνθρωποι είναι οι πιο επιτυχημένοι.

«Δίσκοι, τέλος!» - Συνήθως αισθάνεστε γεμάτος ιδέες ή αντιπαραγωγικός; - Οι μισοτελειωμένες δουλειές μου είναι σαφώς περισσότερες από αυτές που έχω τελειώσει. Οπότε, υποθέτω ότι αισθάνομαι μάλλον το πρώτο. - Ετοιμάζετε κάποιο δίσκο αυτή την περίοδο; - Νομίζω ότι έφτασε πια η στιγμή να μην κάνω άλλους δίσκους, αλλά μόνο συναυλίες. Το mp3 άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο ακούμε μουσική. Δεν μπορείς πια να παρουσιάσεις ένα πρόγραμμα από τραγούδια σε μια καθορισμένη σειρά, η προσωπική σχέση ανάμεσα στον καλλιτέχνη και τον ακροατή τελείωσε για πάντα. Θα περιμένω έως ότου κατασκευάσει η επιστήμη μουσική σε χάπι. - Ποιοι από τους στίχους σας αισθάνεστε ότι χαρακτηρίζουν τη μουσική σας ή αντιπροσωπεύουν τη ζωή σας;

- «If you should stumble upon my last remark / I’m crying in the wilderness / I’m trying my best to make it dark / How can I tell you? / I’m rarer than most / I’m certain as a lost dog / pondering a signpost», από το κομμάτι «I want to vanish». Ειδικά οι δυο τελευταίοι στίχοι. - Πώς θυμάστε το ελληνικό κοινό; - Αν θυμάμαι καλά, η μοναδική μου εμφάνιση στην Ελλάδα ήταν σε ένα ποδοσφαιρικό γήπεδο, τραγούδησα μετά τον Λου Ριντ και τον Ντέιβιντ Μπάουι. Θυμάμαι ότι μου ήταν δύσκολο να δω το κοινό γιατί ο ήλιος έπεφτε κατευθείαν στα μάτια μου. Αυτοί που μπόρεσα τελικά να δω ήταν πολύ ενθουσιώδεις μαζί μου, αλλά πιστεύω ότι ήταν εκεί για να ακούσουν τον Λου και τον Ντέιβιντ. - Πώς σας φαίνεται ότι θα τραγουδήσετε στο ίδιο μέρος που τραγούδησε πέρυσι η γυναίκα σας, Νταϊάνα Κραλ; Σας είχε μιλήσει για τη συναυλία της στο Ηρώδειο; - Μου έχει πει πως είναι ένα πάρα πολύ όμορφο μέρος. Ειλικρινά, λυπάμαι διότι ούτε εκείνη ούτε οι δυο εξάχρονοι γιοι μας, ο Ντέξτερ και ο Φρανκ, δεν θα μπορέσουν να είναι εκεί, γιατί η Νταϊάνα θα βρίσκεται σε περιοδεία στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μάλλον αν αισθανθώ στις μαύρες μου ή συναισθηματικά φορτισμένος, αυτή η απουσία θα είναι και η εξήγηση. Ελπίζω να έχουμε την ευκαιρία στο μέλλον να επισκεφτούμε τη χώρα σας όλοι μαζί. ¢

[Info:] Elvis Costello & Allen Toussaint Συμμετέχουν: Steve Nieve, hammond organ και πλήκτρα, Herman LeBeaux, ντραμς, Paul Bryan, μπάσο, Anthony A.B. Brown, κιθάρα. Συμμετέχει επίσης το συγκρότημα Crescent City Horns. Ωδείο Ηρώδου Αττικού | 10 Ιουλίου, ώρα 21:00. Εισιτήρια: €100 (διακεκριμένη), €80, €60, €40, €25 (άνω διάζωμα). Και μειωμένο.

πρόσωπα

Η Ανατολή και η Δύση σε μια φωνή

Φαϊρούζ

28 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

Είναι φαινόμενο. Η τραγουδίστρια από το Λίβανο είναι από τα ελάχιστα σύμβολα που πάντα ένωναν και συνεχίζουν να ενώνουν τη σπαραγμένη Βηρυτό. Ποια είναι η διαδρομή της Νουχάντ από τα βουνά προς τη δόξα; Όλα όσα θα θέλατε να ξέρετε και δεν είχατε ποιον να ρωτήσετε για τη θρυλική τραγουδίστρια η παρουσία της οποίας στην Αθήνα συγκαταλέγεται στα κορυφαία γεγονότα του καλοκαιριού. Από την Τζίνα Ζορμπά

Οι απλοί άνθρωποι δίνουν στα παιδιά τους το όνομά της. Οδηγοί αυτοκινήτων, ταξί, λεωφορείων και τραμ τραβάνε χειρόφρενο, οι επιβάτες κατεβαίνουν για να την ακούσουν καλύτερα από το ραδιόφωνο ή την τηλεόραση κάποιου καφενείου ή μαγαζιού. Όταν την ακούν live στις αμέτρητες συναυλίες της σε Ευρώπη, Αμερική, Αυστραλία, Αφρική, δακρύζουν. Η μεγαλειώδης φωνή της μπαίνει στα σπίτια της Βηρυτού, της Δαμασκού, της Αλεξάνδρειας, του Καΐρου, του Χαρτούμ – και κάνει τον κόσμο να σωπαίνει συλλογισμένος. Είναι μια φωνή που καθρεφτίζει την απόλυτη έκφραση της αραβικής ψυχής. Η Φαϊρούζ δεν είναι μια απλή τραγουδίστρια. Είναι ένα ανεπανάληπτο φαινόμενο.

Με ρωτούν τι συμβαίνει στη χώρα σου; Τι συμβαίνει στη χώρα της γιορτής; Πώς ξεφύτρωσαν παντού ντουφέκια; Πώς ξεκίνησε η φωτιά; Και τους λέω η πατρίδα μου Μέσα από τη στάχτη Θα γεννηθεί ξανά. Αυτά τα λόγια τραγούδησε το 1979 στην κεντρική πλατεία της Βηρυτού, σε μια προσπάθεια να σώσει την πατρίδα της από τον εμφύλιο σπαραγμό (μουσουλμάνοι εναντίον χριστιανών) που ταλάνιζε τον Λίβανο από το 1975.

«Θα εξαφανιστούν οι αποστάσεις που μας χωρίζουν» Κι αυτή είναι η αγαπημένη «πρέσβειρα των αστεριών» όχι μόνο του Λιβάνου αλλά ολόκληρης της Αραβίας. Και δικαίως... «Εγώ τραγουδάω μόνο για το λαό» απάντησε στην κυβέρνηση του Λιβάνου όταν κάποτε απαγόρευσε να παίζονται τα τραγούδια της, επειδή αρνήθηκε να τραγουδήσει ιδιωτικά για κάποιον Άραβα ηγέτη. Δεν ήταν η μοναδική άρνησή της. Τα χρόνια του εμφυλίου, αρνούνταν να τραγουδήσει στη χώρα της. Έκανε μία και μοναδική εξαίρεση, έκανε μία μόνο θαρραλέα εμφάνιση το 1979 – γιατί δεν μπορούσε να σταθεί απέναντι σε έναν λαό που σκότωνε ο ένας τον άλλο και κατέστρεφε τον Λίβανο. Αρνούνταν, επιπλέον, να υποστηρίξει κάποια από τις παρατάξεις που μεταμόρφωσαν τη Βηρυτό σε σωρούς ερειπίων. Δεν εγκατέλειψε όμως ποτέ την πατρίδα της για κάποια «χρυσή» εξορία. Μόνο όταν τελείωσε ο πόλεμος, τη σημαδιακή βραδιά του 1994, στάθηκε στην ανασκαμμένη από τις βόμβες πλατεία των Μαρτύρων και τραγούδησε για την αναγέννηση του τόπου ενώπιον εξήντα χιλιάδων ανθρώπων: «Θα επιστρέψουμε μια μέρα στη γειτονιά μας / να βουτήξουμε στη ζέστη της ελπίδας, / θα επιστρέψουμε αργά

ή γρήγορα / και οι αποστάσεις που μας χωρίζουν / θα εξαφανιστούν...» Δεκάδες χιλιάδες ήταν και πέρυσι στην (ακόμα μια φορά ταραγμένη) Βηρυτό οι θεατές που άφησαν κατά μέρος τους φόβους, τις αντιδικίες, τις έχθρες για χάρη της εβδομηντάχρονης πλέον θεάς που συνεχίζει να ενώνει με τη φωνή της έναν λαό ο οποίος βράζει στο καζάνι του φανατισμού – ο οποίος πολλοί φοβούνται ότι ίσως οδηγήσει τα κράτη της Μέσης Ανατολής σε έναν νέο καταστροφικό πόλεμο. Είναι μια γυναίκα σύμβολο για μια χώρα που προσπαθεί να συνέλθει από δεκαετίες τρέλας και καταστροφής. Η ωραία, γλυκιά και συνάμα σκληρή Φαϊρούζ εκφράζει τα πάθη, τα αισθήματα, τη χαρά και το λυγμό του λαού της με το άγνωστο στους Δυτικούς ήθος της Ανατολής. Τα τραγούδια της ενώνουν κοινωνικές τάξεις, γενιές και θρησκείες. Τη συγκαταλέγουν μαζί με τραγουδίστριες-φαινόμενα όπως η Ουμ Καλσούμ, η Μαρία Κάλλας, η Έλα Φιτζέραλντ, η Εντίθ Πιάφ, πρόσωπα που απαρτίζουν το πάνθεον της παγκόσμιας μουσικής ιστορίας.

Φαϊρούζ σημαίνει τιρκουάζ Γεννήθηκε το 1935, ήταν παιδί μιας φτωχής χριστιανικής οικογένειας. Ένα ντροπαλό παιδί χωρίς πολλούς φίλους. Παρ’ όλα αυτά, η Νουχάντ Χαντάντ, όπως είναι το πραγματικό της όνομα, ήταν πολύ δεμένη με τη γιαγιά της που ζούσε σ’ ένα χωριό στα βουνά του Λιβάνου. Εκεί περνούσε τα καλοκαίρια της και εκεί έμαθε να αγαπάει την απλή καθημερινή ζωή. Τραγουδούσε όλη μέρα σκοπούς που έφταναν στα αυτιά της μέσα από τα άλλα σπίτια. Κάποια στιγμή την άκουσε ένας καθηγητής Ωδείου και την παρότρυνε να παρακολουθήσει μαθήματα. Ο αυστηρός της πατέρας ήταν στην αρχή επιφυλακτικός, στην πορεία όμως της το επέτρεψε υπό τον όρο ότι θα συνοδευόταν πάντα από τον αδερφό της. Ίσως να διαισθανόταν το ταλέντο της κόρης του. Παρά τη φτώχεια τους, μάλιστα, μια μέρα της επιφύλαξε μια ευχάριστη έκπληξη: της αγόρασε ένα ραδιόφωνο για να μπορεί να ακούει πλέον τα αγαπημένα της τραγούδια απευθείας, χωρίς να χρειάζεται να στήνει αυτί στους τοίχους των γειτόνων που ήδη είχαν ραδιόφωνο. Λίγους μήνες μετά, η Νουχάντ εντάχθηκε στη χορωδία της Λιβανικής Εθνικής Ραδιοφωνίας, πήρε τον πρώτο της μισθό, έγινε σολίστ και γνώρισε τους αδερφούς Ραμπανί. Τον Ασί, συνθέτη και διευθυντή ορχήστρας, και τον Μανσούρ, στιχουργό. Είναι αρχές της δεκαετίας του 1950, η εποχή που η ανεξάντλητη τραγουδίστρια, με το όνομα Φαϊρούζ πλέον, άρχισε να μεγαλουργεί.

Στα αραβικά, Φαϊρούζ σημαίνει «τιρκουάζ». Το ψευδώνυμό της το οφείλει στους Ραμπανί, δική τους ιδέα ήταν, τους την είχε υποβάλει η γοητεία του ταλέντου και η μυστηριώδης λάμψη της. Στην πορεία παντρεύτηκε τον Ασί, με τον οποίο έκανε τέσσερα παιδιά, 16 οπερέτες και εκατοντάδες τραγούδια. Από το 1956, οπότε εγκαινίασε με τη φωνή της το διεθνές φεστιβάλ του Μπααλμπέκ, έως σήμερα, έχει τραγουδήσει σχεδόν σε όλες τις πρωτεύουσες του αραβικού κόσμου, αλλά και στους μεγαλύτερους συναυλιακούς χώρους στην Αμερική, την Ευρώπη και την Αυστραλία, με τεράστια επιτυχία. Η φήμη της ξεπέρασε τα σύνορα του Λιβάνου από νωρίς. Κι οι περιοδείες της γνωρίζουν τεράστια επιτυχία – μάλιστα χαρακτηριστικό της είναι ότι, πέρα από τους κατοίκους της χώρας της, οι συναυλίες της άρχισαν να γεμίζουν με πρόσφυγες. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 άφησε τους Ραμπανί και άρχισε να συνεργάζεται αποκλειστικά με τον γιο της, τον συνθέτη Ζιάντ. Εγκατέλειψε και το ίσαμε τότε ρεπερτόριό της, τα μελαγχολικά τραγούδια που αγκαλιάζουν την αιματοβαμμένη ιστορία του Λιβάνου, και άρχισε να τραγουδάει πιο δυτικότροπες μελωδίες με τζαζ ενορχηστρώσεις. Κάποιοι θεωρούν ότι δεν ταιριάζει η φωνή της σε τέτοιου είδους τραγούδια. Κάποιοι άλλοι την αποθεώνουν για την ικανότητά της να χωρέσει σε μια φωνή την Ανατολή και τη Δύση μαζί. Αυτή η κρυστάλλινη, θηλυκή, στιβαρή φωνή έχει τραγουδήσει σχεδόν τα πάντα: από αραβικούς αμανέδες μέχρι πασχαλινούς ύμνους στα ελληνικά! Είναι μια φωνή που δεν μπορείς να τα βγάλεις πέρα με τις λέξεις για να την περιγράψεις. Πρέπει να την ακούσεις. ¢

[Info:] Η Φαϊρούζ εμφανίζεται σε μια μοναδική αθηναϊκή συναυλία, στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, το Σάββατο 7 Ιουλίου, ώρα 21:00. Εισιτήρια: €200 (Διακεκριμένη), €160, €130, €90, €40 (άνω διάζωμα). Και μειωμένο. [Η συναυλία γίνεται σε συνεργασία με τη Διεθνή Κίνηση Γυναικών για την Ειρήνη, το Ίδρυμα για το Παιδί και την Οικογένεια και το Σύλλογο Φίλων Παιδιών με Καρκίνο ΕΛΠΙΔΑ.]

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 29

Φωτογραφία: Rima Rahbany

πρόσωπα

Η ΤΙΡΚΟΥΑΖ ΗΧΟΓΡΑΦΕΙ Προσήλωση και προετοιμασία για ακόμα μια ηχογράφηση. Η φωτογραφία είναι από το μακρινό 1990.

συνέντευξη

30 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΕ ΤΡΕΝΑ Η πορεία του Σελίν, φιλοναζί συγγραφέα, και της φυγής του από το Βερολίνο την εποχή της κατάρρευσης του χιτλερικού καθεστώτος δίνει στον Κάστορφ την ευκαιρία να υπογράψει μια σκληρή παράσταση με θέμα την πρόσφατη Ιστορία.

Φρανκ Κάστορφ

«Όταν η τέχνη δεν προκαλεί έχει πρόβλημα»

Ο Φρανκ Κάστορφ είναι ο τρίτος κατά σειρά σκηνοθέτης που γνωρίζουμε μέσα από τις παραστάσεις της Volksbühne, του ιστορικού βερολινέζικου θιάσου τον οποίο διευθύνει ο ίδιος από το 1993. Η συνάντησή του με τον Βορρά του Φερντινάν Σελίν είναι μια παράσταση για την ευρωπαϊκή ιστορία. Ή μήπως μια ιστορία με τρένα, όπως λέει ο ίδιος; Από τον Δημήτρη Δουλγερίδη

Ο ΦΡΑΝΚ ΚΑΣΤΟΡΦ Από το 1993 ο σκηνοθέτης διευθύνει τον ιστορικό βερολινέζικο θίασο. Πολιτικός, διεισδυτικός, διανοούμενος, μισεί τα κλισέ και την πολιτική ορθότητα.

Γιατί Σελίν και γιατί τώρα; Γιατί ένας σύγχρονος Γερμανός σκηνοθέτης εμπνέεται από το αυτοβιογραφικό κείμενο ενός Γάλλου, γνωστού για τα αντισημιτικά του κείμενα; Ίσως επειδή η ιστορία της Ευρώπης είναι μια πληγή που συνεχώς αιμορραγεί – φυσικά ακόμη και σήμερα. Στο αυτοβιογραφικό κείμενο Βορράς (1960), ο Σελίν αποτυπώνει τις εντυπώσεις του από τη διαλυμένη Ευρώπη του 1944, όταν αναχώρησε για την Κοπεγχάγη μέσω Βερολίνου και Βραδεμβούργου για να αποφύγει τις συνέπειες της φιλοναζιστικής του στάσης. Η ιστορία μέσα από τα μάτια του ανθρώπινου ιζήματος (δραπέτες, αιχμάλωτοι, στρατιώτες), η ρημαγμένη Γερμανία και το ταξίδι χωρίς τέλος είναι μερικά σημεία που ερέθισαν το δημιουργικό μυαλό του Φρανκ Κάστορφ. Η σχέση του 56χρονου σκηνοθέτη με τη λογοτεχνία έχει παρελθόν – ελπίζουμε και μέλλον. Τα τελευταία χρόνια σκηνοθέτησε τους Δαίμονες -πάνω στους “Δαιμονισμένους” του Ντοστογιέφσκι (1999)-, τα Στοιχειώδη σωματίδια του Μισέλ Ουελμπέκ (2000), το Μπερλίν Αλεξάντερπλατς του Ντέμπλιν (2001, χωρίς να φοβηθεί τη σύγκριση με τον

Φασμπίντερ, που το είχε γυρίσει σίριαλ για την τηλεόραση), Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ (2003), το Έγκλημα και τιμωρία (2005) κ.ά. - Γιατί επιλέξατε ένα έργο του Σελίν, ενός από τους πιο αμφιλεγόμενους συγγραφείς της Γαλλίας; Γιατί είναι τόσο ενδιαφέρον για έναν Γερμανό σκηνοθέτη; - Γνωρίζουμε από την ιστορία ότι ο Σελίν ήταν συνεργάτης των Γερμανών στον Β’ Παγκόσμιο και μάλιστα κατέφυγε στη χώρα τους προς το τέλος του πολέμου. Στη νουβέλα του Βορράς περιγράφει την πτώση μέσα από τα μάτια των δραπετών, των εργατών που ίδρωσαν στα γερμανικά εργοστάσια, των Γερμανών στρατιωτών που αιχμαλωτίστηκαν μετά την ήττα, των αιχμαλώτων πολέμου. Είναι μια περιγραφή την οποία δεν θα βρείτε πουθενά στη γερμανική λογοτεχνία. Βλέπει τη Γερμανία με «ξένα» μάτια, γεμάτα μίσος για οτιδήποτε, συμπεριλαμβανομένων των Γερμανών. Πρόκειται για ένα αλλόκοτο ταξίδι μέσα στη χώρα, με αποπνικτικά τρένα που συνεχώς σταματούν εξαιτίας των βομβαρδισμών (ο Σελίν ταξιδεύει από το Μπάντεν-Μπάντεν στο

Αμβούργο μέσω του Βερολίνου για να φτάσει τελικά στο Ζιγκμαρίνγκεν, όπου ξαναβρίσκεται με τους εξόριστους του καθεστώτος του Βισί). Η περιγραφή των γεγονότων υπερβαίνει σε δραματικότητα την ίδια του τη ζωή. Τη Γερμανία, μια χώρα που γνώριζε καλά, την εξετάζει σαν να ήταν πειραματόζωο. Σαν να κάνει εγχείρηση σε ζωντανό νεύρο, πράγμα πολύ επίπονο για οποιονδήποτε γύρω απ’ αυτόν. Και φυσικά για τον ίδιο, εφόσον υπόκειται ακόμη στον έλεγχο των SS. Ο κύριος στόχος μου είναι να προσαρμόσω αυτή τη βιογραφική νουβέλα της φλεγόμενης και αιμορραγούσας Γερμανίας πάνω στη σκηνή.

Η ψευδής Πτώση - Οι τελευταίες ημέρες του Γερμανικού Ράιχ, λοιπόν, μέσα από τα μάτια ενός συνεργάτη των ναζί. Η ευρωπαϊκή ιστορία είναι πάντοτε διαμεσολαβημένη; Χρειαζόμαστε κάποιον άλλον να τη διαβάσει για εμάς; - Θα απαντήσω με ένα παράδειγμα. Με τη γερμανική ταινία Η πτώση του 2004, όπου ο Μπρούνο Γκαντς υποδύεται τον Χίτλερ. Το φιλμ περιγράφει τις τελευταίες ημέρες του

συνέντευξη

Φύρερ. Πρόκειται για ένα είδος «théâtre de chamber» μέσα σε ταινία, ένα εντελώς απολιτικό έργο. Ο θεατής βλέπει έναν γηραιό, υστερικό άντρα μέσα στο καταφύγιό του. Είναι ο μοναδικός χαρακτήρας με ανθρώπινα αισθήματα, αλλά το όνομά του είναι Αδόλφος Χίτλερ. Βαθιά μέσα μας νιώθουμε οίκτο για τον χαρακτήρα, επειδή είναι περικυκλωμένος από οπορτουνίστες, ανθρώπους που επιδιώκουν το συμφέρον τους, που διαθέτουν μόνο αρνητικά χαρακτηριστικά. Έτσι δημιουργείται μια εικόνα του Χίτλερ μη πολιτική και καθόλου ιστορική, άρα ιστορικώς ψευδής. Όταν το Χόλιγουντ βγάζει μια τέτοια ταινία, δεν υπάρχει πρόβλημα. Αλλά όταν η ταινία δημιουργείται στη Γερμανία, εγώ βλέπω ένα σκάνδαλο. Η πτώση δεν πραγματοποιείται ποτέ στην ταινία. Αντιθέτως, τη βλέπουμε στο Βορρά, μέσα από φανταστικές, ονειρικές σχεδόν σκηνές που περιέχουν νατουραλιστικά στοιχεία. Γεγονός που μας οδηγεί σε μια σουρεαλιστική οπτική, απ’ την οποία όμως αποκτούμε μια πιο καίρια και δίκαιη εικόνα για την πτώση της Γερμανίας και της Ευρώπης κατά τις τελευταίες ημέρες του πολέμου. - Ο Αντρέ Ζιντ έχει γράψει για το έργο του Σελίν: «Δεν είναι η πραγματικότητα που απεικονίζει, αλλά οι ψευδαισθήσεις που η πραγματικότητα προκαλεί». Έχει αυτή η άποψη ομοιότητες με τον τρόπο που προσεγγίσατε την παράσταση; - Θεωρώ το κεντρικό σχήμα των χαρακτήρων συναρπαστικό: η μαντάμ Ντετούς, η σύζυγος του Σελίν, μια χορεύτρια που δεν μιλάει σχεδόν καθόλου, ένας λυπημένος ηθοποιός, ο

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 31

Βιγκάν, ένας γάτος και, στο επίκεντρο, ένας καλλιτέχνης/συγγραφέας/γιατρός που κραυγάζει, φτύνει και μουγκρίζει. Υπάρχουν επίσης πολλοί χαρακτήρες που εκπροσωπούν τους «άλλους». Πρόκειται για μια απλή προσαρμογή, επειδή η βασική ιδέα είναι να ξαναστηθεί ο κόσμος που αναδύεται μέσα από το Βορρά. Κανείς από τους χαρακτήρες επί σκηνής δεν θέλει να γίνει Σελίν. Ο Βορράς είναι ένα έργο - γκραν γκινιόλ. Χρησιμοποιώ αυτή την τεχνική για να δείξω τι μένει κάτω και τι εκτός του κόσμου. Είναι το θέατρο της ισχυρής έκπληξης. Όπως όταν πηγαίνεις στον οδοντίατρο και μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου βρίσκεσαι μπανταρισμένος, με τον τροχό σε απόσταση αναπνοής απ’ τα δόντια σου. Κι ύστερα, υπάρχει ένα πολιτικό νόημα στο γκραν γκινιόλ. Κάτι που μένει συνέχεια στη μέση, κάτι αποσπασματικό, σαν εμετός που ξεκινάει απ’ το στομάχι και δεν βρίσκει ποτέ διέξοδο. Ό,τι βλέπετε στο Βορρά είναι σωματικό, το αποτέλεσμα μιας πάλης μεταξύ των ηθοποιών, που βασίζονται στη χορογραφική αρχή του Χανς Κρέσνικ. Εκλύεται πολύς ιδρώτας κι αυτό είναι το συναρπαστικό, επειδή η ηθοποιία είναι μια μορφή δουλειάς. Αυτό που μ’ ενδιαφέρει σήμερα είναι το σώμα και το πρόσωπο που μας αποκαλύπτουν κάτι από την εξάντληση και το συναίσθημά τους. Κάτι που δεν θα μπορούσαν να κάνουν, αν οι ηθοποιοί έπαιζαν «υπό σκιάν». - Φανταστείτε ότι κάποιος απ’ τους θεατές δεν γνωρίζει το παραμικρό για τον Σελίν. Αποκαλύπτετε στην παράσταση την πολιτική του σκέψη και τις τάσεις αναθεωρητι-

σμού που είχε; - Ο Σελίν είναι το τρομακτικό τέρας της λογοτεχνίας, ο δημιουργός που σε μια οριακή κατάσταση έζησε και μίλησε χωρίς ταμπού και προσέγγισε τα πράγματα ψυχοπαθολογικά. Οι καταστάσεις που έζησε δεν μπορούν να κριθούν απαραίτητα με βάση τις σύγχρονες ηθικές αρχές και σίγουρα όχι με βάση το «πολιτικώς ορθόν», όπως μας επιβάλλεται από την Αμερική. Ο Σελίν οδηγεί τα πράγματα στο πεδίο της πρόκλησης, γεγονός που θεωρώ πολύ σημαντικό για τη σύγχρονη τέχνη, πολλοί εκπρόσωποι της οποίας γίνονται πολιτικοί ή αναλυτές. Παύουν δηλαδή να κωδικοποιούν τα γεγονότα με κύριο εργαλείο την ψυχολογία. - Ήταν πρόκληση για εσάς να ισορροπήσετε μεταξύ του κειμένου και μιας ιδεολογίας που –το πιο πιθανό- αντιπαθείτε (αντισημιτισμός); - Ο συγγραφέας και το έργο του δεν ταυτίζονται πάντοτε. Αρκετές φορές, σύμφωνα με τον Λούκατς, η ηθική αξία του καλλιτέχνη δεν είναι τόσο σημαντική όσο το έργο του. Ο Σελίν αποτελεί χωρίς αμφιβολία κάτι εντελώς διαφορετικό, επειδή εμφανίζεται υπερβολικά πάνω στη σκηνή, ταυτίζεται με τον αφηγητή σε πρώτο πρόσωπο, ώστε είναι δύσκολο να διαχωρίσεις το έργο απ’ τη ζωή του. Η αυτοβιογραφία είναι ό,τι φανερώνει στον κόσμο. Είναι το μόνο είδος που «ξερνάει» πράγματα με μια διαίσθηση απελευθερωμένη απ’ τον αναστοχασμό: σαν μια διαδικασία έκστασης που τη γεννάει το μίσος. Γεγονός που του επιτρέπει να εκφράσει τη μόνη δυνατή εμπειρία αλήθειας, προφανώς μια παράδοξη και αμφιλεγόμενη αλήθεια. Βρισκόμαστε στο 1930, είναι ρατσιστής και ο ιουδαϊσμός γίνεται η κεντρική μεταφορά για το μίσος του. Νομίζω πως ο αντισημιτισμός του είναι ο τρόπος με τον οποίο εκφράζει την πικρία του εναντίον όλου του κόσμου. Γίνεται αντισημίτης, επειδή ασπάζεται την ιδέα για ένα καθαρό έθνος που εκτείνεται στα βόρεια και τα αγγλοσαξονικά κράτη. Αυτές οι ιδέες είναι ξεπερασμένες σήμερα, αλλά τότε ήταν μέρος της γενικής ατμόσφαιρας. Πρέπει να θυμόμαστε ότι ο Βορράς γράφτηκε μετά τον πόλεμο και βασίζεται σε αναμνήσεις που μεταμορφώνονται μέσα στη λογοτεχνία.

«Δεν διαχωρίζω το καλό απ’ το κακό» - Μπορεί κάποιος να χαρακτηρίσει την παράστασή σας αμφιλεγόμενη, επειδή βασίζεται σ’ έναν αμφιλεγόμενο συγγραφέα; - Πώς τα καταφέρνει κανείς με τον αντισημιτισμό του Σελίν; Όντως, δύσκολο ερώτημα. Εγώ πάντως βασίζομαι στη νουβέλα και τοποθετώ στη σκηνή όλες τις απόψεις, σαν να επρόκειτο για εκδοχές της ανθρώπινης ζωής. Διαφορετικά θα έπρεπε να απαγορεύουμε οτιδήποτε θεωρείται ακραίο. Έχω πει κι αλλού ότι έτσι θα έπρεπε να απαγορεύουμε τη μεφιστοφελική σκέψη, επειδή το Κακό γέννησε το Καλό, για να τσιτάρουμε τον Γκαίτε. Ένας καλλιτέχνης έχει το δικαίωμα να παίρνει αποφάσεις βάσει της διαίσθησής του, που στο τέλος τέλος μπορεί να αποδειχθούν προκλητικές. Όταν η τέχνη δεν προκαλεί έχει πρόβλημα. Ο Ντοστογιέφσκι, ο Τένεσι Ουίλιαμς, ο Φλομπέρ, ο Μπαλζάκ κι άλλοι μεγάλοι το έχουν κάνει ήδη. Αν αφαιρέσεις το στοιχείο της πρόκλησης από τον δημιουργό, προκύπτει το «πολιτικώς ορθόν». Το πιο ση-

«Το θέατρό μου είναι αυτό της ισχυρής έκπληξης. Όπως όταν πηγαίνεις στον οδοντίατρο και σε κλάσματα δευτερολέπτου βρίσκεσαι μπανταρισμένος, με τον τροχό σε απόσταση αναπνοής από τα δόντια σου».

μαντικό εδώ είναι η δήλωση των δημιουργών ότι η τέχνη είναι ένας κόσμος αυτόνομος, χωρίς κανένα σκοπό, που μπορεί να περιέχει λάθη. Λάθη στα οποία οι απέξω μπορούν να εναντιωθούν – και οφείλουν να το κάνουν. Η τέχνη λειτουργεί σαν ερέθισμα για να επιβεβαιώσει αξίες που βασίζονται στην πρόκληση. Είναι μια διαδικασία αναζήτησης της αλήθειας, κατά το πνεύμα του Διαφωτισμού. Θεωρώ έναν σατανικό προβοκάτορα εξίσου σημαντικό, επειδή δεν θέλω να διαχωρίζω το καλό απ’ το κακό, τον άνθρωπο της δράσης απ’ τον άνθρωπο της θεωρίας. Στο έργο του Σελίν όλα αυτά μπερδεύονται και αυτό τον κάνει εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Πρέπει να τολμήσεις για να δεις πόσο κακό κρύβεται σ’ ένα ανθρώπινο ον. - Πόσο δύσκολο είναι να μεταφέρει κανείς πάνω στη σκηνή μια ιστορία συνεχούς φυγής (από τη Γαλλία στη Γερμανία και τη Δανία); - Η φυγή είναι πράγματι το δύσκολο σημείο. Η κεντρική μεταφορά μου πάνω στη σκηνή θα είναι το βαγόνι του τρένου. Υποδηλώνει τη συνεχή κίνηση όσων διέτρεξαν ολόκληρη την Ευρώπη, όσων πήγαν στο μέτωπο ή ακόμη όσων έζησαν μέσα σε βαγόνια, στο Άουσβιτς. Όταν σκέφτομαι τον καιρό του πολέμου, αυτό που μου έρχεται στο μυαλό είναι τα τρένα: η σχέση μεταξύ του Άουσβιτς και των γερμανικών σιδηροδρόμων, οι διευθυντές των οποίων ήξεραν τι πραγματικά συμβαίνει. Προσπάθησα να φανούν οι σταθμοί –το Μπάντεν-Μπάντεν, το Τσόρνχοφ και το Βερολίνο–, σαν μια ιστορία που γεννιέται από τη λέξη «τρένο». ¢

[Info:] Volksbühne am Rosa-Luxembourg-Platz Βορράς του Φερντινάν Σελίν. Σκηνοθεσία: Φρανκ Κάστορφ. Σκηνικά: Μπερτ Νόιμαν. Πειραιώς 260, Χώρος Η | 14-16 Ιουλίου Εισιτήρια: €25, €15 (Μειωμένο)

συνέντευξη «Όταν είδα τη Λόρι Άντερσον σκεφτόμουν τη Λένα Πλάτωνος, τις ηλεκτρονικές της δουλειές, βασισμένες στην Άντερσον αλλά με πιο εξελιγμένες αρμονίες, με έναν τρόπο πιο σύνθετο, πολύπλοκο και σκοτεινό».

ΑΠΟΨΕ ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΑΖΟΥΜΕ «Ο αυτοσχεδιασμός είναι προσωπικός τρόπος να ανακαλύψει ο μουσικός ποιος πραγματικά είναι», λέει η Σαβίνα Γιαννάτου.

Φωτογραφία: Πέπη Λουλακάκη

«Μου αρέσει ο θόρυβος»!

Σαβίνα Γιαννάτου

32 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

συνέντευξη

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 33

Μετά τα σεφαραδίτικα τραγούδια, η Σαββίνα Γιαννάτου ανοίγεται σε νέες διαδρομές. Αυτή τη φορά, συναντά το φλαμένκο και το παντρεύει με την περσική παράδοση αλλά και τις δικές της αναζητήσεις σε δρόμους αυτοσχεδιασμού. Πώς και γιατί, στη συνομιλία που ακολουθεί. Από τον Κωστή Πιερίδη

- Τι σημαίνει για εσάς ο αυτοσχεδιασμός στη μουσική; - Είναι ένας πιο προσωπικός τρόπος να εκφραστεί ο μουσικός και να ανακαλύψει ποιος πραγματικά είναι. Το πιο σημαντικό στοιχείο στον αυτοσχεδιασμό είναι ότι αποκαλύπτει πτυχές του εαυτού σου που μπορεί να αγνοείς. Στην αρχή ενδέχεται να μην κατανοείς ακριβώς αυτό που κάνεις, αλλά μετά φτιάχνεις τους κώδικες ώστε να μπορείς να το επαναλάβεις ξανά και ξανά. Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι αναγνωρίζεις κάτι που αρχικά έκανες χωρίς να έχεις απόλυτη συναίσθηση. - Μελετάτε συστηματικά; - Η αλήθεια είναι ότι δεν μελετώ πολύ. Όταν ήμουν πιο μικρή προσπαθούσα να κάνω τις ασκήσεις μου, να μελετώ και να είμαι συνεπής. Όμως, δεν είναι εύκολο. Οι δάσκαλοί μου, βέβαια, με βοήθησαν, αλλά αισθάνομαι ότι ανακαλύπτω την ουσία των πραγμάτων στη σκηνή. Έχω αποδεχθεί ότι δεν είμαι η τυπική μαθήτρια που θα καταφέρω να βρω τον τόνο μου μελετώντας. Μπορεί να προσπαθείς επί ώρες να αναπνεύσεις σωστά και να μη σου βγαίνει και να βγεις στην σκηνή και να καταλάβεις αυτό που δεν κατάλαβες όλες αυτές τις ώρες στο δωμάτιο σου. Ίσως αρχίσω να ξαναμελετώ, αλλά όσο πιο συχνά τραγουδάω στη σκηνή τόσο η φωνή μου βρίσκει τον δρόμο της. - Πειραματίζεστε μουσικά; - Ναι, όταν αυτοσχεδιάζω. Ο αυτοσχεδιασμός είναι ένα πειραματικό είδος από τη φύση του. Ο στόχος είναι να φτιάξεις κάτι καινούργιο και αυθεντικό κι αυτό για μένα είναι πειραματισμός. - Ήχος, εικόνα, video art, νέα Μέσα... Σας ενδιαφέρουν οι νέες τάσεις; - Με ενδιαφέρουν, αλλά δεν ξέρω αν εγώ εκσυγχρονίζομαι. Με ενδιαφέρουν γιατί είναι ένας ανοιχτός, αφηρημένος χώρος που παίζει με τις συχνότητες. Απεχθάνομαι ό,τι μπαίνει σε ένα πλαίσιο με ρυθμούς. Μου αρέσει ο θόρυβος, κάτι που από θόρυβος γίνεται μουσική και από μουσική θόρυβος, ο συνδυασμός ενός συμβατικού μέρους και κάτι τελείως αντισυμβατικό. - Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας από την

παράσταση της Λόρι Άντερσον; - Δεν ξέρω αν πρέπει να σας τα πω... Εμένα με απογοήτευσε, ή μάλλον με εντυπωσίασε πόσο «ξεκούρδιστη» ήταν η συναυλία από ένα σημείο και μετά. Στην αρχή νόμιζα ότι το έκανε επίτηδες, αλλά μετά το απέκλεισα, γιατί δεν ταίριαζε με το είδος της μουσικής. Μου αρέσει η Λόρι Άντερσον στις πρώτες της πολύ ιδιαίτερες δουλειές, αλλά αισθάνομαι ότι τώρα προχωράει ακριβώς στον ίδιο δρόμο, όμως ηχητικά πιο απλοποιημένα. Ό,τι και να λέμε, όμως, η Λόρι Άντερσον είναι ένα σύμβολο. Ήταν πολύ άμεση και πολύ προσωπική. Επίσης το ότι διάλεξε να μιλήσει για το Ιράκ, για το ζήτημα των θρησκειών γενικά, να δώσει μια εικόνα του τι ζούμε σήμερα και πώς το βλέπει αυτό μια Αμερικάνα είναι κάτι πολύ άμεσο, προσωπικό και... απλό. Δείχνει τον εαυτό της. - Σας εκφράζει η ελληνική μουσική σκηνή τού σήμερα; - Όχι, δεν με εκφράζει καθόλου ούτε με εξέφραζε ποτέ. Εννοώ, όμως, κυρίως τα πράγματα που προβάλλονται, γιατί γίνονται πολλά άλλα πράγματα σε μικρούς χώρους. Υπάρχει κόσμος στην Ελλάδα που κάνει πράγματα, απλώς δεν είναι αυτό που προβάλλεται. - Στη Σαβίνα του σήμερα που βρίσκεται η Σαβίνα του ξεκινήματος; - Παρότι έχω κάνει πολύ διαφορετικά πράγματα, υπάρχει μια συνδετική γραμμή, όπως οι συνθέτες, με τους οποίους συνεργάζομαι: Μιχάλης Γρηγορίου, Νίκος Μαμαγκάκης. Η Λιλιπούπολη είναι σαν χθές. - Πόσο σημαντική ήταν στην πορεία σας η Λένα Πλάτωνος; - Πάρα πολύ. Η Λένα ήταν η αφορμή για να τραγουδήσω στη Λιλιπούπολη και μετά να κάνουμε τη δουλειά για τον Καρυωτάκη. Μπορώ να πω ότι εγώ τότε έμαθα να τραγουδάω και έγινα αυτό που είμαι σήμερα. Έχω εξελιχθεί, βέβαια, αλλά όλη αυτή η συνεργασία ήταν πάρα πολύ σημαντική. Όταν είδα τη Λόρι Άντερσον, σκεφτόμουν τη Λένα, τις ηλεκτρονικές της δουλειές, που είναι βασισμένες στην Άντερσον, αλλά με πιο εξελιγμένες αρμονίες, με έναν τρόπο πιο σύνθετο, πολύπλοκο και σκοτεινό. - Τι είναι για εσάς οι Primavera en Salonico.

Πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία; - Πρόκειται για μια επαγγελματική συνεργασία που προέκυψε μετά την ηχογράφηση και κυκλοφορία των σεφαραδίτικων τραγουδιών της Θεσσαλονίκης το 1994. Μετά πήγαμε στο εξωτερικό για συναυλίες, συνεχίσαμε τη συνεργασία μας και δισκογραφικά. Δεθήκαμε με τα χρόνια και όλα κύλησαν φυσικά. - Είναι προσωπικό σας όνειρο τα ταξίδια και οι συναυλίες ανα τον κόσμο; - Από την αρχή της καριέρας μου ταξίδευα πολύ και είχα την ευκαιρία να δω μέρη που δεν επισκέπτεται κανείς για τουρισμό. Έχω τραγουδήσει στο Διδυμότειχο, στο Σουφλί, σε μικρά χωριά της Πορτογαλίας, σε «περίεργα» μέρη στην Ισπανία. Είναι ωραίος ο συνδυασμός της δουλειάς με το ταξίδι και, φυσικά, ο τρόπος που συναντάς τους ανθρώπους μέσα από την μουσική. - Υπάρχει διαφορά μεταξύ του κοινού στην Ελλάδα και στο εξωτερικό; - Η διαφορά είναι ότι στην Ελλάδα αντιμετωπίζουμε τη μουσική ως background για να πιούμε και να μιλήσουμε. Στο εξωτερικό αυτό γίνεται σπάνια. Συνήθως οι άνθρωποι πάνε κάπου για να ακούσουν μουσική. - Σε ποιους απευθύνεται η μουσική σας; - Δεν ξέρω... Κατά έναν περιέργο τρόπο, θέλω να πιστεύω σε όλους. Ήμουνα μία μέρα σε ένα ταξί. Ο οδηγός άκουγε τελείως διαφορετική μουσική και μόλις έπαιξε στο ραδιόφωνο ένα τραγούδι από τα μεσογειακά μου, ο άνθρωπος αντέδρασε πολύ θετικά. Νομίζω ότι τη φωνή μου μπορεί να την ακούσουν όλοι... όταν δεν στριγγλίζω και ουρλιάζω. Όταν τραγουδάω ένα κανονικό τραγούδι, δεν νομίζω ότι κάποιος θα είχε πρόβλημα. Το πολύ πολύ να τον έπαιρνε ο ύπνος, αλλά δεν είναι κακό αυτό. - Πώς βλέπετε την συμμετοχή σας στο Φεστιβάλ με την παράσταση Μέλος; Παντρεύονται οι διαφορετικές μουσικές παραδόσεις και τι μπορεί να σημαίνει μια τέτοια συνάντηση; - Είχα πάει στην Γαλλία και συνάντησα τους Ιρανούς, δηλαδή το τρίο Σεμιρανί και τον τραγουδιστή τον Αλί Ρεζά Τζορμπανί, ο οποίος ήταν με τους μουσικούς του και κάναμε

μια πρόβα εκεί για δυο μέρες. Είναι ένας καταπληκτικός τραγουδιστής. Στην πρόβα προσπαθήσαμε να παντρέψουμε ένα αρμένικο τραγουδι με ένα ιρανικό, τα δικά μου με τα δικά του. Σε λίγες μέρες θα κάνουμε μια συνάντηση, στην οποία θα έρθει και η φλαμενκίστα Εσπεράνθα Φερνάντεθ και αυτό θα σταμπιλαριστεί. Είναι ένα project που οργανώθηκε μουσικά από το τρίο Σεμιρανί. Μια τέτοια συνάντηση μπορεί να σημαίνει για τον καθένα κάτι άλλο. Ένας πολιτικός, δηλαδή, θα το έβλεπε αλλιώς. Ένας μουσικός το βλεπει από τη δική του σκοπιά. Εγώ το βλέπω μουσικά και αυτό είναι το ενδιαφέρον για μένα. Αυτό που συνήθως προβάλλεται σ’ αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι ακόμα και εχθρικοί λαοί μπορούν να συνυπάρξουν. Μουσικά έχει πολύ ενδιαφέρον. Κάθε περιοχή έχει τις δικές τις μουσικές, αλλά παραδείγματος χάριν με τα ηπειρώτικα και τα αλβανικά τραγούδια -γεωγραφικά κοντινές περιοχές- σχεδόν μπερδεύεσαι, δεν καταλαβαίνεις αν ένα τραγούδι είναι αλβανικό η ελληνικό. Βλέπεις ότι στα σύνορα είναι πολύ κοντά ο τρόπος που τραγουδάνε οι άνθρωποι, το χρώμα της φωνής, οι κλίμακες, τα μουσικά όργανα. Ακούς την ίδια μουσική με άλλα λόγια, με διαφορετική γλώσσα. Το πιο σημαντικό στο πάντρεμα αυτής της παράστασης είναι τα ηχοχρώματα των φωνών, των οργάνων, που δημιουργούν κάτι πραγματικά εντυπωσιακό. ¢

[Info:] Θεματική Ενότητα: Ήχοι του Κόσμου Μέλος Ερμηνεύουν: Esperanza Fernandez (Φλαμένκο), Σαββίνα Γιαννάτου (Ελλάδα), Alireza Ghorbani (Περσικό Τραγούδι) Συμμετέχουν: Trio Chemirani (Περσικά Κρουστά), Sharmila Sharma (Χορός Κατάκ), Manuel Gutierrez (Χορός Φλαμένκο). Σχολείον, Χώρος Α |16 & 17 Ιουλίου, 21:00 Εισιτήρια €20, €10 (Μειωμένο)

συνέντευξη

34 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

ΡΑΜΑΓΙΑΝΑ Πενήντα ερασιτέχνες ηθοποιοί από το Μπαλί, αφήνουν για πρώτη φορά την πατρίδα τους για τέσσερις παραστάσεις - δύο στη Λιόν και δύο στο Ηρώδειο.

Οι περιπέτειες του πρίγκιπα Ράμα Το Ηρώδειο σ’ ένα μπαλινέζικο χωριό Συνέντευξη με την εθνομουσικολόγο (και σκηνοθέτη) Kati Basset Επί έξι μήνες δούλεψαν οι 50 ηθοποιοί της ομάδας Semara Ulangun για την παράσταση Οι περιπέτειες του πρίγκιπα Ράμα, που θα παρουσιάσουν για δύο βραδιές στη Λιόν και δύο στην Αθήνα. Από το Ραμαγιάνα, ένα μυθικό κείμενο για τους Μπαλινέζους, όπως η Οδύσσεια για τους Έλληνες, αποσπάστηκε η ουσία. Ένα ψηφιδωτό εκδίκησης, σκοτεινών πνευμάτων, τεχνασμάτων, μαχών, προδοσίας, με κεντρικό άξονα ένα ταξίδι. Για τους περισσότερους ερασιτέχνες ηθοποιούς, από 15 ως 75 χρονών, αυτή θα είναι η πρώτη φορά που αφήνουν το Talepud, ένα ορεινό χωριό στη μέση της μπαλινέζικης ζούγκλας, όπου οι άνθρωποι είτε καλλιεργούν ρύζι είτε το εμπορεύονται. Εκείνοι γνωρίζουν τον κόσμο μόνο μέσα από την τηλεόραση, αλλά η ομάδα ερευνητών που είναι μαζί τους έχει γυρίσει τον κόσμο να τους βρει. Από την Ευγενία Τζιρτζιλάκη

Η σκηνοθεσία, η δραματουργία και η μουσική επιμέλεια είναι της Γαλλίδας εθνομουσικολόγου Kati Basset που ασχολείται με το θέμα από το 1986. Το μόνο που ξέρω για αυτήν είναι ότι έχει γράψει το βιβλίο Musique de Bali à Java και ότι παρακολουθεί τις πρόβες καπνίζοντας εκείνα τα τσιγάρα με γαρίφαλο που κανείς βρίσκει μόνο στο Μπαλί. Καθώς γράφω, εκείνη είναι ακόμη εκεί - έχει αποκοιμηθεί στον καναπέ του φωτιστή. 11:00 μ.μ. «Dear Eugenia, θα σου στείλω κάτι απόψε, αλλά δεν είναι εύκολο. Δουλεύω τους φωτισμούς στο σπίτι του Patrick κι έχουμε μόνο δυο μέρες ακόμη. Φαντάζομαι ότι για σέ-

να, να γράψεις άρθρο σε μια μέρα δεν είναι καλό. Ο φίλος μου ο Γιάννης σε εκτιμά πολύ – αν είσαι αυτή που νομίζει. Κάνε λοιπόν υπομονή, κι ώς τις 3 θα σου έχω απαντήσει.» 3:10 π.μ. «Μόλις απάντησα. Αλλά ο υπολογιστής αρνείται να τα στείλει. Φοβάμαι ότι δεν θα τις λάβεις και θα έχω θυσιάσει το φωτισμό της παράστασης για το τίποτα». 4:00 π.μ. «Τα κατάφερα. Είπες να αγνοήσω τις ερωτήσεις αν δε μ’ αρέσουν, αλλά είναι τόσο ενδιαφέρουσες που διαλέγω να τις ακολουθώ. Σ’ ευχαριστώ και συγγνώμη για τα αγγλικά μου με το γαλλισμό (francisism)». - Οι ηθοποιοί είναι ερασιτέχνες σωστά; Εί-

ναι όμως ομάδα. Τι τους συνδέει; - «Επαγγελματίας καλλιτέχνης» δεν σημαίνει τίποτα στο Μπαλί. Εννοώ ότι δεν είναι στην παράδοσή τους να βγάζουν έτσι το ψωμί τους. Οι παραστατικές τέχνες είναι απαραίτητες στις θρησκευτικές τελετές, οπότε υπάρχουν πάρα πολλοί καλλιτέχνες – κατ’ αναλογίαν, περισσότεροι απ’ οπουδήποτε αλλού στον κόσμο, νομίζω. Η ομάδα είναι 30 χρόνων και δημιουργήθηκε από τον παππού του νεαρού Jero Kubayan (παίζει τον αρχηγό των εχθρών του ήρωα, των τρομακτικών γιγάντων Ρακσάσα) που σήμερα είναι ο αρχηγός της – ένας ακόμη ρόλος

που κληρονόμησε απ’ τον πατέρα του. Είναι επίσης ιερέας και τελετάρχης. Εκείνον συμβουλεύονται οι κάτοικοι για να μάθουν ποιες μέρες ευνοούν ένα γάμο, μια αποτέφρωση ή μια σημαντική απόφαση. (Ταυτόχρονα, είναι ιδιοκτήτης γης, υπάλληλος στην αστυνομία, μάνατζερ ενός μύλου ριζάλευρου και έμπορος σ’ ένα φωτογραφείο, σαν τον πατέρα του). Οι τελετές προς τιμήν του θεού του ρυζιού και των νυμφών του ουρανού είναι ο βασικός κρίκος που συνδέει του χωρικούς μεταξύ τους, αλλά και με τον Jero. Οι θρησκευτικές τελετές καταλαμβάνουν το 80% του χρόνου του μέσου Μπαλινέζου. Η

συνέντευξη δουλειά στο γραφείο είναι η τελευταία τους μέριμνα, οι τελετές είναι η πρώτη. Οι θεατρικές παραστάσεις είναι μέρος των τελετουργιών, αν και υπάρχουν κάποιες που παίζονται σε διαγωνισμούς ή για ευχαρίστηση. Πρέπει να πας στο Μπαλί τώρα, να δεις πόσο αυθεντικό είναι αυτό. Οι τελετές είναι όλο και πιο ζωντανές (παρ’ όλο που είναι δυσκολότερο να τις χωρέσει η σύγχρονη ζωή, εκείνοι φτιάχνουν ολοένα περισσότερες και μεγαλύτερες για να σώσουν του εαυτούς τους και τον κόσμο), κι έτσι και οι παραστατικές τέχνες είναι πιο ζωντανές επίσης. Το Μπαλί είναι πολύ πιο μπαλινέζικο τώρα απ’ ό,τι ήταν το 1980, που η δυτική επιρροή ήταν εντονότερη. Είναι πολύ θεαματικότερο και κοντύτερα στο πώς το πρωτοείδαν οι ανθρωπολόγοι και οι καλλιτέχνες το 1930. - Μιλήστε μας λίγο για τις πρόβες. - Αρχικά κάναμε πρόβες σ’ ένα δωμάτιο, πολύ μικρότερο όμως από το θέατρο. Έτσι, ο αρχηγός έδωσε ένα ρυζοχώραφο. Κάναμε πρόβες εκεί, χωρίς στέγη, με χορταρένιους τοίχους να σημαδεύουν τα όρια της σκηνής κι ένα μικρό υπόστεγο από μπαμπού για το φωτιστή κι εμένα. Η πρώτη πρόβα με κοστούμια ήταν μια παράσταση για το χωριό (κατά την παράδοση δεν φορούν ποτέ τα κοστούμια για οτιδήποτε εκτός από αληθινή παράσταση). Είχαμε κάποια προβλήματα με τον ήλιο και τη βροχή. Και μετά, ως έκπληξη για να μ’ ευχαριστήσουν, η ομάδα έφτιαξε μια πραγματική σκηνή. Εκεί, στο ρυζοχώραφο, αλλά με σκληρούς τοίχους, πάτωμα και εξέδρες για το κοινό. Είναι τώρα μια μόνιμη σκηνή… που μιμείται το Ηρώδειο!

Το θέατρο - Το έργο είναι μια εκδοχή του έπους Ραμαγιάνα. Πώς διαλέξατε σε τι να εστιάσετε και πώς το προσεγγίσατε; - Στην αρχή σκέφτηκα το αρχαίο θέατρο κι αυτό με ενέπνευσε να δημιουργήσω ένα χορό – έναν μεγάλο καθιστό κύκλο χορωδίας kecak [πολεμικός χορός όπου οι άντρες τραγουδούν γύρω του], που θα ήταν διακριτός και από πολύ ψηλά. Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να βρω όσο το δυνατόν περισσότερους άντρες. Τον 20ό αιώνα, το kecak έχει συνδεθεί με το Ραμαγιάνα και, αφού το ίδιο προσφέρει θεαματικές δυνατότητες, το πρότεινα ως έργο. Θέλαμε μια αφήγηση κι όχι μια σειρά ασύνδετων χορών και τραγουδιών, όπως συχνά συμβαίνει, όταν οι Μπαλινέζοι βγαίνουν έξω απ’ τα σύνορα. Οι περίφημοι εκλεπτυσμένοι χοροί του Μπαλί θα είχαν θυσιαστεί έτσι, μιας και το κοινό δεν θα μπορούσε να δει τις λεπτομέρειες από μακριά.

Μάσκες Η δεύτερη παράμετρος ήταν ότι δεν διάλεξα εγώ την ομάδα, δεν τους ήξερα. Στην αρχή μπερδεύτηκα και νόμιζα ότι ήταν μια άλλη ομάδα απ’ το Talepud που παρουσίαζε το Ραμαγιάνα με μάσκες. Κι έτσι, διάλεξα μάσκες για το τελευταίο kecak, κάτι που αποδείχθηκε χρήσιμο και για έναν ακόμη λόγο: για να πούμε την ιστορία και με γυναικείους ρόλους, σε μια εντελώς αντρική ομάδα.

Αφηγητής Δεν ήθελα οι ηθοποιοί να μιλούν με τις μάσκες όμως, γιατί η φωνή τους δεν θα έφτανε πολύ μακριά σε τέτοιες σκηνές. Έτσι διάλεξα

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 35

έναν Wayang Kulit κουκλοπαίκτη [αντίστοιχος δικός μας καραγκιοζοπαίχτης] ως αφηγητή, που να μιμείται τη φωνή του κάθε ρόλου αλλά και κραυγές ζώων, ήχους καταιγίδας, κ.λπ. Οι χορευτές έγιναν οι μαριονέτες του. Οι αφηγητές (dalang) είναι οι πιο ολοκληρωμένοι και μορφωμένοι καλλιτέχνες. Γνωρίζουν πολλές γλώσσες και παλιά λογοτεχνία. Στην παράσταση χρησιμοποιούν έξι γλώσσες (παλιές και σύγχρονες) και ένα διαφορετικό φωνητικό στυλ για κάθε ρόλο και κάθε λογοτεχνικό ύφος. Έμεινα έκπληκτη: ο dalang της ομάδας, Ketut Sariana, είναι πολύ νέος (25 χρόνων), αλλά τόσο ταλαντούχος! Και τόσο όμορφος άνθρωπος. Είναι ακόμη εξορκιστής – κληρονομιά του πατέρα του – και εξαιρετικός ζωγράφος, αλλά τόσο ταπεινός (και φτωχός). Ελπίζω να μπορέσει να κρατήσει την ψυχή του αγνή.

Ένα μουσικό συγκρότημα, περισσότερο από θεατρική ομάδα Τελικά, η ομάδα αυτή ήταν μια βασικά μουσική ομάδα επτατονικής κλίμακας. Κι αυτό ήταν πολύ ενδιαφέρον, γιατί ποτέ πριν, στη Γαλλία ή στην Ελλάδα, δεν είχε ακουστεί τέτοια μουσική σε τόσο μεγάλη κλίμακα. Αυτό μου επέτρεψε να παίξω με πολλά ρεπερτόρια, σε διαφορετικά μελωδικά μοτίβα (μια τέχνη που σχεδόν εξαφανίστηκε στο Μπαλί). Ήθελα να κάνω τις ιδιαιτερότητες της ομάδας πλεονέκτημα, κι έτσι ακολούθησα τις δυνατότητές τους, δημιουργώντας μια μουσική πλουσιότερη από την παραδοσιακή θεατρική του Μπαλί, που με άφηνε να δανειστώ χορούς και μάσκες από πρόσθετα ρεπερτόρια. Χρησιμοποίησα ακόμη πράγματα που η ομάδα ήξερε καλά: παίζουν μεγάλες ξύλινες καμπάνες και, σε μια σκηνή, πίνουν και παίζουν μουσική με ξύλινα «ποτήρια».

Ένας συνδυασμός πολλών μπαλινέζικων παραδόσεων Είχα την έμπνευση για μια παράσταση με αφηγηματικό δεσμό (Ραμαγιάνα) που να χρησιμοποιεί πολλά διαφορετικά είδη μπαλινέζικων χορών, μουσικής, κοστουμιών, μασκών και ατμόσφαιρας… Αυτό δεν είχε ξαναγίνει ποτέ στο Μπαλί. Και χάρη στην επιλογή διαφορετικής ατμόσφαιρας για τα διαφορετικά βασίλεια και φυσικά περιβάλλοντα, η παράσταση δεν δείχνει καθόλου σαν ένα τεχνητό κολάζ. Είπα στους συνθέτες της ομάδας τι είδους ήχο ήθελα για κάθε ατμόσφαιρα, κάποτε δίνοντάς τους και χειροπιαστές ιδέες. Δουλεύω στο Μπαλί 20 χρόνια αλλά δεν έχω ξαναδεί τόσο δυνατή ομάδα, τέτοια ελευθερία, ταλέντο και αίσθημα συνεργασίας. Είναι πολύ θαρραλέοι και δίνουν τον εαυτό τους δίχως όρια. Ερωτεύτηκα το Μπαλί όταν ήμουν 7 χρονών, αλλά κάθε μέρα που περνά το θαυμάζω όλο και περισσότερο… ¢

[Info:]

Ομάδα Semara Ulangun από το Μπαλί. Οι περιπέτειες του πρίγκιπα Ράμα. Σκηνοθεσία, δραματουργία, μουσική επιμέλεια: Κati Basset. Συμμετέχουν 50 καλλιτέχνες από το Pujunk Kaja της επαρχίας Gianyar. Ωδείο Ηρώδου Αττικού |14-15 Ιουλίου, 21:00 Εισιτήρια: 60, 40, 30, 20 και 15 ευρώ.

Φωτογραφίες: Alexander Wulz.

ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ Τέσσερις γυμνοί χορευτές αναπαριστούν το ανέφικτο του αιώνιου δεσμού, στην παράσταση που υπογράφει ο Μπορίς Σαρμάτζ (απέναντι).

συνέντευξη

Μπορίς Σαρμάτζ

36 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

συνέντευξη

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 37

Η αγάπη το βάζει στα πόδια Τέσσερις ολόγυμνοι (κι ένας βιολοντσελίστας) κάνουν μια παράσταση να ξαναζήσει, ύστερα από δέκα χρόνια. Η δεξιοτεχνία των σωμάτων μιλάει για το πέρασμα του χρόνου, αλλά και για την «ουτοπία του ζευγαριού», την αδύνατη επαφή. Τελικά, όντως, η αγάπη το βάζει στα πόδια;

1997. Herses (une lente introduction): έργο για τέσσερις ολόγυμνους. 2006/2007. Δέκα χρόνια μετά, ο Μπορίς Σαρμάτζ επιστρέφει στο έργο με άλλους ερμηνευτές. Τι μένει ίδιο; Ο χορογράφος που ίδρυσε την ομάδα edna με τον Ντιμιτρί Σαμπλάς, που «αφόρισε» την Όπερα του Παρισιού, που δημιούργησε το εφήμερο και νομαδικό σχολείο με το πειραματικό project BOCAL, που συνδιαλέχθηκε με τη θεωρητικό Ιζαμπέλ Λονέι πάνω στο βίωμα και την προβληματική του σύγχρονου χορού, μας μιλάει για το «νεανικό» του έργο – αλλά και για τη σημερινή ματιά του στα πράγματα. - Τι σημαίνει Herses; - Αν δεν καταλάβουμε αμέσως τη λέξη, ίσως ακουστεί σαν «Herz», δηλ. Καρδιά στα γερμανικά! Στα γαλλικά σημαίνει ένα όργανο βασανιστηρίου, το κιγκλίδωμα στην είσοδο των κάστρων, ένα αγροτικό εργαλείο αλλά και ένα αντικείμενο με το οποίο μαζεύουν τα σώματα που επιπλέουν στο νερό! Υπάρχει ακόμα ένα είδος φωτισμού στα θέατρα που ονομάζεται «herse»! Το συγκεχυμένο αυτό σύνολο εννοιών μας γοήτευσε: μεταξύ βασανιστηρίων, αγροτικής εργασίας και εγκαταλελειμμένων σωμάτων που επιπλέουν στα ποτάμια… Με ενδιέφερε η πολυσημία της λέξης, όπως με ενδιαφέρει και το πλήθος των δυνατών νοημάτων της κίνησης. Μου αρέσει η ιδέα ν’ ανασκαλεύω στο εσωτερικό της κίνησης για να ψάξω τις διαφορετικές απηχήσεις που δυνητικά περιέχει. Για παράδειγμα, όταν απλώς σηκώνουμε το χέρι, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι ζητάμε το λόγο, μπορεί να πρόκειται για τη στιγμή που προηγείται μιας γροθιάς, για μια θέση port de bras ή, ακόμη, και για τη χειρονομία εκείνου που, αν και μισοκοιμισμένος, κρατιέται στο μετρό από τη χειρολαβή που κρέμεται από πάνω του. Όταν ψάχνει κανείς στο εσωτερικό της κίνησης, οι κινήσεις διασπώνται προς ποικίλες νοηματικές κατευθύνσεις. - Τι ξαναανακαλύπτεις στην επανάληψη του έργου; - Αποφάσισα με βαριά καρδιά να δοκιμάσω αυτό το έργο όχι με τους αρχικούς ερμηνευτές αλλά με μια καινούργια ομάδα. Δεν μου αρέσει η ιδέα της αντικατάστασης στο χορό. Ούτε που συνεχώς πιο νέοι χορευτές αντικαθιστούν τους μεγαλύτερους οι οποίοι, κατά κάποιον τρόπο, εγκαταλείπουν τον αγώνα ή φεύγουν σαν κυνηγημένοι! Αντίθετα, με συγκινεί η ιδέα να μεγαλώνει κανείς στο εσωτερικό των έργων, να βλέπει τι δίνει αυτό. Να βλέπει το σώμα του και το πνεύμα του να εξελίσσονται στο πέρασμα του χρόνου, αλλά να προσκρούουν στην ερμηνεία του ίδιου έργου το οποίο, σιγά σιγά, μετατρέπεται σε «νεανικό έργο»… Εκτός όμως από αυτό, η επανάληψη του Herses ήταν πολύ ευχάριστη και λατρέψαμε να δουλεύουμε τη χορογραφία μέσα από τις βιντεοσκοπημένες εικόνες της πρώτης εκδοχής. Η «επανάληψη» ήταν

πολύ πιο χαλαρή σε σχέση με μια νέα δημιουργία, καθώς το έργο είχε ήδη αποδείξει τις ικανότητές του και δεν χρειαζόταν να ανακαλυφθεί η κίνηση. Το μόνο που χρειαζόταν ήταν, απλώς, να αφεθεί κανείς μέσα σε ένα καλούπι προσπαθώντας να δημιουργήσει μέσα σ’ αυτό τον μεγαλύτερο δυνατό χώρο. Είχα εξάλλου τη χαρά να δουλέψω για πρώτη φορά με τους Αλέν Μισάρ, Λατιφά Λααμπισί και Κριστόφ Υβ. Ο Aλέν είχε μια πολύ προσωπική ανάμνηση του έργου γιατί το είχε δει πολλές φορές, ενώ η Λατιφά το γνώριζε μόνο εξ ακοής. Συναντηθήκαμε όλοι μαζί για μια περιοδεία σε φεστιβάλ σύγχρονης μουσικής και, καθώς μας άρεσε να δουλεύουμε μαζί, σκεφτήκαμε ότι το έργο θα άντεχε το σοκ. Έτσι δεχτήκαμε να συνεχίσουμε στο Παρίσι για το Εθνικό Κέντρο Χορού. - Τι υπονοεί η φράση σας «πρέπει να γερνάμε μέσα στις δημιουργίες μας» για το σώμα και για τη σχέση χορογράφου και χορογραφίας; - Την εποχή που άρχισα να χορογραφώ με τον Ντιμιτρί Σαμπλάς, συναγωνίζονταν δύο μοντέλα: το μοντέλο του corps de ballet, όπου ένα ρεπερτόριο διατηρείται μέσα από τις γενιές των νέων χορευτών οι οποίες συνεχώς ανανεώνονται και το μοντέλο του σύγχρονου χορού όπου μόνο η πιο καινούργια χορογραφία έχει σημασία, όπου η μια δημιουργία κυνηγάει την άλλη χωρίς κανένα βλέμμα πίσω της. Σκεφτήκαμε ότι μπορούμε να συλλάβουμε τα πράγματα με κάποιον άλλο τρόπο, κυρίως για να έχουμε πρόσβαση στη δική μας ιστορία. Αν δηλαδή συνεχίζαμε να χορεύουμε τα «νεανικά έργα» μας, δεν θα ήμασταν ποτέ νοσταλγικοί για μια συγκεκριμένη εποχή της ζωής μας – αυτή της αρχής. Αντίθετα, αυτό θα μας ωθούσε στο να εφευρίσκουμε όλο και πιο ριζοσπαστικά πρότζεκτ, που να αντιπαρατίθενται σε εκείνα που ήδη υπάρχουν. Είναι ακριβώς επειδή συνεχίζω να χορεύω τα μεγάλα ξεσπάσματα του πρώτου duo με τον Ντιμιτρί Σαμπλάς, που κατάφερα να φανταστώ σώματα ακίνητα μετακινούμενα από μηχανές όπως στην τελευταία μου δημιουργία, Régi… Ζωγραφίζεται έτσι σιγά-σιγά ένα εκχερσωμένο μονοπάτι της πολυπλοκότητας αυτού που μπορεί να είναι το σώμα. Όσο για τη σχέση του χορογράφου με τη χορογραφία του, θεωρώ ότι ο χορογράφος εξαφανίζεται με τον καιρό!! Απομένουν μόνο οι ερμηνευτές οι οποίοι συγκρούονται με την χορογραφία για να εξαγάγουν το νόημά της. - Γύμνια-πορνογραφία-φυσικό σώμα... Τι λέτε γι’ αυτό; - Είναι αστεία η φόρμουλά σας: «γύμνιαπορνογραφία-φυσικό σώμα»… Είμαστε ποτέ πραγματικά γυμνοί όταν είμαστε γυμνοί; Είμαστε ποτέ μόνο και ολοκληρωτικά πορνογραφικοί; Και τέλος, είμαστε ποτέ φυσικοί; Είμαστε ποτέ ένα φυσικό σώμα; Όταν δημιουργήθηκε το Herses, έγινε αφορμή για πολλές πολλές συζητήσεις. Μερικοί κατήγγειλαν τη σοκαριστική του πλευρά: «είναι γυμνοί!».

Φωτογραφία: Sandra Piretti

Από τη Σοφία Αναστασοπούλου

Αντίθετα, κάποιοι άλλοι κατήγγειλαν τη δριμύτητά του: «είναι γυμνοί, αλλά πού πήγαν ο έρωτας και η σεξουαλική απελευθέρωση;». Υπήρξαν ακόμα μερικοί που προσπαθούσαν να ξεχωρίσουν και να καταλάβουν τι σεξουαλικό, τι ερωτικό ή, ακόμα ακόμα, τι πορνογραφικό εξέπεμπε η χορογραφία. Σήμερα θα συμμεριζόμουν ευχαρίστως τη φόρμουλά σας: τεντώνουμε τα δάχτυλα προς αυτό το σύμπλεγμα, «γύμνια-πορνογραφία-φυσικό σώμα», και κλείνουμε τα μάτια για να μαντέψουμε την ποιότητα αυτού που αγγίζουμε. Αυτό μπορεί να είναι ταυτόχρονα παγερό, άνοστο, βίαιο ή απολαυστικό, αλλά εναπόκειται στον κάθε θεατή, στον καθένα ή στην καθεμιά που συμμετέχει, να αισθανθεί αυτό που θέλει να διακρίνει. Το έργο κρατάει περισσότερο από μια ώρα, συνεπώς καθένας και καθεμιά μπορεί να αλλάξει εντύπωση κατά τη διάρκεια, ακόμα και μετά την παράσταση. Άλλωστε, τα θεάματα έχουν τη δική τους ζωή μέσα στο μυαλό αυτών που τα έχουν δει. - Πώς γίνεται το πέρασμα από παραστάσεις όπως η Aatt enen tionon, στο Herses και στο μεταγενέστερο Con forts fleuve; - Στο Aatt enen tionon είχαμε προσπαθήσει να απορρίψουμε με βιαιότητα κάτι που μας φαινόταν χλιαρό και άνοστο: τον απλουστευμένο τρόπο με τον οποίο υφαίνονται οι σχέσεις της ομάδας, τον απλουστευμένο τρόπο με τον οποίο αφήνονται στη μουσική και την απλουστευμένη ασταμάτητη ονειροπόληση της (χαμένης;) ενότητας των αρμονικών, ρευστών σωμάτων. Εμείς χορεύαμε σε έναν «πύργο» με τρία επίπεδα, ένας σε κάθε επίπεδο. Αυτό το τρίο με τα χωρισμένα σώματα δημιουργούσε μια περίεργη κοινότητα. Αν και δεν αγγιζόμασταν, δεν μας χαμογελούσαμε, δεν χορεύαμε τα ίδια βήματα μέσα στον ίδιο χώρο, με την ίδια μουσική, παρ’ όλα αυτά σχηματίζαμε μια κοινότητα. Την «κοινότητα των ανθρώπων που δεν έχουν κοινότητα» για να χρησιμοποιήσω μια φράση του Μορίς

Μπλανσό. Έτσι, στο Herses, κοιτάξαμε κάπως από πιο κοντά τα ζευγάρια, τη συγχώνευση με τη μουσική και την ουτοπία των γυμνών «απελευθερωμένων» σωμάτων. Κατά κάποιον τρόπο, δεν έχουμε υπάρξει ποτέ περισσότερο απόντες όσο μέσα σ’ αυτή την «ολοκληρωτική» γύμνια του Herses, μέσα σ’ αυτή τη φαινομενική αφέλεια. Γιατί δεν σημαίνει ότι, επειδή το σώμα είναι ολοκληρωτικά γυμνό, το πρόσωπο αποκαλύπτεται σε μεγαλύτερο βάθος. Το Con Forts Fleuve μας παρέσυρε κάτω από στρώσεις σκεπασμάτων, παντελονιών που κάλυπταν το πρόσωπο και τα γεννητικά μας όργανα, για να δούμε τι μπορούσε να μας πει ακόμα το σώμα, έστω και αν η θέασή του είχε αποκλειστεί: ώσπου το σώμα δεν παραμένει μόνιμα κάτι που μαντεύουμε, που παραμονεύουμε και γενικά που εφευρίσκουμε πέρα από κάθε κατεστημένη πολιτιστική κατασκευή. ¢

[Info:] Herses (une lente introduction): έργο για τέσσερις ολόγυμνους. Χορογραφία: Boris Charmatz. Ερμηνεύουν: Boris Charmatz, Audrey Gaisan, Christophe Ives, Latifa Laabissi, Alain Michard, Garik Anichenko / Jerome Pernoo, βιολοντσέλο. Μουσική: Helmut Lachenmann. Φωτισμοί: Yves Godin. Ήχος: Olivier Renouf. Σκηνοθεσία: Gilles Gentner Σπουδή γυμνών σωμάτων για πέντε χορευτές και έναν βιολοντσελίστα, που μιλάει για το σώμα, «την ουτοπία του ζευγαριού, την ιδέα ότι ο ένας είναι φτιαγμένος για τον άλλο και ότι ο πόθος κρατάει για πάντα», αλλά και «για την ουτοπία της κοινότητας, το σώμα που μοιραζόμαστε, την αδύνατη ή ανομολόγητη επαφή.» Πειραιώς 260 | 10 και 11 Ιουλίου, Ώρα έναρξης 21.00. Τιμή εισιτηρίων: 25 ευρώ, μειωμένο 15 ευρώ

συνέντευξη

38 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

Θοδωρής Γκόνης Ο Ξεπεσμένος Δερβίσης με την ευγενική χορηγία του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

Πάνω σε μια από τις Αθηναϊκές Ιστορίες του Παπαδιαμάντη, τον «Ξεπεσμένο Δερβίση», ο Θοδωρής Γκόνης «κολλάει» άλλα αγαπημένα αναγνώσματα της παιδικής ηλικίας του, Δημήτριο Καμπούρογλου αλλά και Φώτη Κόντογλου, Στρατή Δούκα αλλά και τα πάθη του Οιδίποδα... Το παλίμψηστο που προέκυψε το παρουσιάζει στη Μικρή Επίδαυρο – κοντά στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Νόστος. Από την Έλια Αποστολοπούλου | Φωτογραφίες: Βίκυ Γεωργοπούλου

ΠΑΛΙΜΨΗΣΤΟ Με βάση τον «Ξεπεσμένο Δερβίση » του Παπαδιαμάντη και παραπέμποντας σε αγαπημένα διαβάσματα της παιδικής ηλικίας, ο Θοδωρής Γκόνης συνέθεσε ένα νέο, σημερινό κείμενο.

Όσοι παρακολουθούν την ελληνική μουσική σκηνή, γνωρίζουν τον Θοδωρή Γκόνη ως στιχουργό σε τραγούδια – πολλά από τα οποία έχει ντύσει με τη μουσική του ο Νίκος Ξυδάκης. Δεν είναι η μόνη ενασχόλησή του, τον περισσότερο χρόνο του δεν τον τρώει το τραγούδι αλλά το θέατρο, άλλωστε τα τελευταία επτά χρόνια είναι διευθυντής του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Αγρινίου. Οπαδός της ιδιότυπης ηθογραφίας (που είναι πολλά περισσότερα από ηθογραφία) του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη, φέτος, αποφασίζει να μεταφέρει στο θέατρο, στη σκηνή της Μικρής Επιδαύρου, στο πλαίσιο του Ελληνικού Φεστιβάλ, ένα από τα αγαπημένα του παπαδιαμαντικά κείμενα: το διήγημα Ο Ξεπεσμένος Δερβίσης που περιλαμβάνεται στις Αθηναϊκές Ιστορίες του Σκιαθίτη λογοτέχνη. Η παράσταση ήταν η αφορμή να συναντηθούμε στο κέντρο της Αθήνας μια από τις ημέρες του πρόσφατου καύσωνα. Ξεκινήσαμε τη συζήτηση με ένα ανέκδοτο. Κάποιος, λέει, τον ρώτησε ποιος είναι ο χορηγός της παράστασης. «Ο Παπαδιαμάντης φυσικά», του απάντησε. - Γιατί λέτε ότι ο Ξεπεσμένος Δερβίσης του Παπαδιαμάντη συναντιέται με τον Οιδίποδα και τον Γιαννούλη Χαλεπά; - Ίσως, σήμερα, το μυστικό του ο Οιδίπους να μην το εμπιστευόταν σε έναν βασιλιά ακόμα κι αν αυτός ήταν ο Θησέας. Ίσως να το εμπιστευόταν σ’ έναν μεγάλο «ξένο» σαν τον Ξεπεσμένο Δερβίση του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Γιατί μεγάλος ξένος ήταν κι ο ίδιος. Παραβάτης, πρόσφυγας που ζητούσε έναν τάφο. Εκεί λοιπόν, μέσα σ’ αυτόν το λάκκο, αυτή την τρύπα, το βάραθρο όπου έχει καταφύγει κυνηγημένος ο Ξεπεσμένος Δερβίσης παίζοντας την ακατανόητη μουσική του για τους πολλούς – όπως άλλωστε και ο Παπαδιαμάντης – είναι το καταλληλότερο σημείο για μεγάλες εξομολογήσεις. Κάπου εκεί κοντά, ο Γιαννούλης Χαλεπάς, σκυμμένος, βρέχει, ζυμώνει τον πηλό του, δουλεύοντας

το πρόπλασμα του Οιδίποδα επί Κολωνώ με την Αντιγόνη. Εξάλλου, εκείνη την εποχή, και ενώ η «αρρώστια» του είχε αρχίσει να εμφανίζεται, ο Γιαννούλης Χαλεπάς εξαφανίστηκε ένα βράδυ στο Θησείο. Κανείς δεν έμαθε ούτε πού ήταν ούτε τι συνέβη εκείνο το βράδυ. Κοντά σε όλους αυτούς, στα ερείπια της αρχαίας Αγοράς, να σου και ο Τρελός της Αθήνας του Δημητρίου Καμπούρογλου, με το σκυλί του να γαυγίζει το φεγγάρι... Και ο κλήτωρ αστυνομικός να προσπαθεί να καταλάβει το θαύμα αυτής της συνάντησης, κρατώντας στα χέρια του την καινούργια αστυνομική διαταγή, με την οποία διατάσσεται το κλείσιμο των καφενείων που διανυκτερεύουν... - Πολύ Θησείο παίζει στην παράσταση, ε; - Μου την υπέβαλε κυρίως ο τόπος αυτός. Ζω αρκετά στην Αθήνα και ένας από τους βασικούς μου περιπάτους είναι από το κέντρο μέχρι το Θησείο. Κατά προτίμηση τις πρωινές ώρες, γιατί η αγορά έχει ακόμη τον ήχο και τη μουσική των ανθρώπων που εργάζονται, όχι αυτών που διασκεδάζουν.

«Ο ασβέστης για να βάψω κάτι δικό μου» - Γιατί η βάση του καινούργιου κειμένου σας είναι ο Παπαδιαμάντης; - Γιατί είναι μια από τις πρώτες μου αγάπες. Ξέρετε, όταν κανείς περνάει μία δύσκολη περίοδο, κείμενα όπως ο Ξεπεσμένος Δερβίσης μπορούν να τον στηρίξουν– αυτό τουλάχιστον συνέβη με μένα. Προσωπικά, θα μου άρεσε πολύ να γεράσω με τις πρώτες μου αγάπες. Και σε αυτές συγκαταλέγονται αυτά τα κείμενα. Τα βιβλία που τα περιείχαν έχουν σταθεί σε περβάζια παραθύρων στους χώρους όπου μεγάλωσα, στο σχολείο όπου ξεκίνησα να μαθαίνω γράμματα. Μου θυμίζουν τους παλιούς μου δασκάλους, τους παλιούς μου φίλους. Όταν περπατάω σε αυτά τα μέρη σκέφτομαι ποιοι άλλοι έχουν περπατήσει εδώ, όχι μόνο λογοτεχνικοί ήρωες αλλά και

συνέντευξη

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 39

«Ο καλύτερος και πιο χρήσιμος παράγων είναι αυτός που δεν βοηθάει. Ο παράγων που βοηθάει είναι καταστροφή, είναι εμπόδιο. Αυτό δεν θα το μάθαινα ποτέ, αν δεν είχα μπλέξει με κρατικές και δημοτικές υποθέσεις».

Ο ΘΙΑΣΟΣ Ο Θοδωρής Γκόνης φωτογραφίζεται με τους ηθοποιούς. Η Σύρμω Κεκκέ πλαισιώνεται από τους Θανάση Δήμου, Γιώργο Γάλλο και Μάκη Παπαδημητρίου. Πάνω δεξιά, οι εκπρόσωποι της «παλιότερης φρουράς», Γιώργος Μωρόγιαννης και Σοφοκλής Πέππας.

δικά μου πρόσωπα. Αυτό δυναμώνει το βήμα μου. Το βήμα μου από μόνο του είναι αρκετά άτονο και άρρυθμο. Όταν σκέφτομαι αυτούς, όμως, αποκτώ ρυθμό. Αυτά τα σπουδαία κείμενα και οι παλιοί δάσκαλοι με κάνουν πιο θαρραλέο. Στη σκιά αυτών παίρνω το θάρρος να διηγηθώ μια πολύ προσωπική ιστορία, διαφορετικά δεν θα το μπορούσα – και στην τέχνη χρειάζεται να τολμάς. Αυτά τα κείμενα, λοιπόν, μου θυμίζουν πάρα πολύ τα πρώτα μου χρόνια και το σπίτι μου. Θυμάμαι χαρακτηριστικά το εξώφυλλο από ένα βιβλίο του Παπαδιαμάντη που είναι λερωμένο από τον ασβέστη από ένα παράθυρό μας στο πατρικό μου σπίτι. Το κρατάω αυτό, και από αυτό τον ασβέστη μπορώ εγώ μετά να βάψω κάτι άλλο. Η παράσταση είναι ο ασβέστης που πήρα για να βάψω κάτι δικό μου. - Μήπως παραείστε νοσταλγικός; Σε τι είδους κοινό απευθύνεστε; - Ίσως σε έναν κόσμο που θέλει να γεράσει με τις πρώτες του αγάπες, που όσο μεγαλώνει δεν διεκδικεί καινούργιες αγάπες – εννοώ τις αγάπες της αγοράς, με ό,τι συνεπάγεται αυτό. Η αγορά επιβάλλει κανόνες λήθης, ενώ εδώ ισχύει ο κανόνας της μνήμης. Αυτό μου δίνει δύναμη να συνεχίσω. Αυτή η παράσταση είναι κάτι που δεν τελειώνει, με την έννοια ότι εγώ θα συνεχίσω να κάνω περιπάτους, να διαβάζω τα κείμενα αυτά. Θα συνεχίσω να εγκαρδιώνομαι από τέτοια κείμενα και τέτοιους ήρωες. - Παρατηρώ ότι όπως σκέπτεστε για τα κείμενα, έτσι κάνετε και με τους ανθρώπους. Βρίσκεστε ακόμα μια φορά με παλιούς συνεργάτες σας, όπως ο Χρήστος Μποκόρος ή ο Νίκος Ξυδάκης... - Είναι υπέροχο. Νιώθω πάρα πολύ τυχερός που συνεργάζομαι για μία ακόμη φορά με τον Χρήστο Μποκόρο, που είναι ζωγράφος και έχει φτιάξει το σκηνικό, όπως και με τον Άγγελο Μέντη που έχει κάνει τα κοστούμια. Ο Νίκος Ξυδάκης, φίλος και συνεργάτης

από παλιά – πώς αλλιώς; – φυσικά έγραψε τη μουσική. Η μουσική είναι το κείμενο του Παπαδιαμάντη. Αλλά και με τους ηθοποιούς με δένει κάτι πάρα πολύ ωραίο. Είναι έξι, όλοι τους εξαιρετικοί. Ο Σοφοκλής Πέππας και ο Γιώργος Μωρόγιαννης, δύο ηθοποιοί της παλιάς γενιάς, συναντιούνται με νεότερους συναδέλφους τους, τον Γιώργο Γάλλο, τη Σύρμω Κεκκέ, τον Θανάση Δήμου και τον Μάκη Παπαδημητρίου. Είναι πολύ συγκινητική η στιγμή της συνάντησης ηθοποιών από δυο διαφορετικές γενιές. Βλέπω δύο αναπνοές, δύο κόσμους, μία συνάντηση αντίστοιχη με τη συνάντηση των ηρώων που ανήκουν σε διαφορετικές εποχές. Αυτό είναι και γοητευτικό και δύσκολο. Πού έγκειται η δυσκολία; Όταν συναντιέσαι για μερικές πρόβες με ανθρώπους που προέρχονται από άλλα γήπεδα είναι πολύ δύσκολο να βρεις το ενιαίο κλίμα, τη σωστή μελωδία. Είναι ένα βάσανο που το γνωρίζω και πρέπει να ζεις με αυτό στην ελληνική θεατρική πραγματικότητα. - Πώς κερδίζετε, αλήθεια, τους ηθοποιούς σας, πώς κτίζετε τη σχέση σας μαζί τους; - Η αλήθεια είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι σε ξέρουν, όπως τους ξέρεις κι εσύ. Πρέπει να είσαι ανοιχτός. Να πείσεις και να πειστείς, να εμπνεύσεις και να εμπνευστείς.

«Ο κύκλος του ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου κλείνει» - Είστε διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου, σκηνοθέτης και στιχουργός. Πώς συνδυάζονται όλα αυτά; Είναι διαφορετικές πτυχές του εαυτού σας και της καλλιτεχνικής σας έκφρασης ή μία ενιαία έκφραση; - Είναι η τελευταία περίοδος που συνεργάζομαι με τη ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου. Ήταν ένας μεγάλος κύκλος. Νομίζω ότι κάθησα και λίγο παραπάνω από όσο έπρεπε. Είμαι πολύ ευχαριστημένος κυρίως γιατί δούλεψα, κατανόησα πολλά, έμαθα τις δυσκολίες, και

έκανα ό,τι μπορούσα, όχι ό,τι ήθελα. Κατάλαβα, π.χ., ότι παράγων σημαίνει εμπόδιο. Ο καλύτερος και πιο χρήσιμος παράγων είναι αυτός που δεν βοηθάει. Ο παράγων που βοηθάει είναι καταστροφή, είναι εμπόδιο. Αυτό δεν θα το μάθαινα ποτέ, αν δεν είχα μπλέξει με κρατικές και δημοτικές υποθέσεις. Βεβαίως, υπάρχουν λαμπρές εξαιρέσεις, όπως ο πρώην δήμαρχος Αγρινίου. Τώρα ανοίγεται ένας νέος κύκλος. Δεν κάνω, όμως, πολλά διαφορετικά πράγματα, όπως λέτε. Κάνω θέατρο, διαβάζω και γράφω. Το θεωρώ το ίδιο πράγμα. Είναι σαν κάποιος να έχει εστιατόριο και να μαγειρεύει και για το σπίτι του. Το να γράφω είναι για μένα, το θέατρο είναι η δουλειά μου. (Είναι;) Αλλά στην ουσία κάνω ένα και το αυτό. Περπατάω και διαβάζω. Το θέμα είναι να έχεις παιχνίδια στα πόδια σου και βιβλία στα χέρια σου. - Ένα αθηναϊκό διήγημα στη σκηνή της Μικρής Επιδαύρου... Τι σημαίνει για εσάς η συμμετοχή σας στο Φεστιβάλ Αθηνών;

- Πριν απ’ όλα, θέλω να πω ότι χαίρομαι πάρα πολύ ως θεατής με όσα γίνονται στο Φεστιβάλ Αθηνών. Έχει αλλάξει η νοοτροπία. Και μόνο αυτό που γίνεται στην Πειραιώς το θεωρώ υπέροχο - και αυτό θα το υποστήριζα ακόμα κι αν δεν συμμετείχα με δουλειά μου στο Φεστιβάλ. Πρέπει πάντως να σας πω ότι για την παρουσίαση του Ξεπεσμένου Δερβίση είχα, στην αρχή, σκεφτεί για την παράσταση αυτή την Πειραιώς 260 ή κάποιο χώρο κοντά στο Θησείο. Ο κ. Λούκος μου πρότεινε τη Μικρή Επίδαυρο και ομολογώ ότι με αιφνιδίασε ευχάριστα, διότι έχω μεγαλώσει σε αυτά τα μέρη. Μέσα στο κείμενο λανθάνουν πρόσωπα από το οικογενειακό μου περιβάλλον, που έχουν ζήσει εκεί. Μου φάνηκε συμβολικό. Και σημαδιακό, διότι δεν θα τολμούσα να το προτείνω προσωπικά. Χάρηκα πολύ, αλλά και φοβήθηκα. Είναι δύσκολος χώρος η Μικρή Επίδαυρος. Το Φεστιβάλ μού πρόσφερε ένα γενναιόδωρο εισιτήριο για να ταξιδέψω σε αυτό τον κόσμο. ¢

[Info:] *ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου: Ο Ξεπεσμένος Δερβίσης Κείμενο-σκηνοθεσία: Θοδωρής Γκόνης. Σκηνικά: Χρήστος Μποκόρος. Κοστούμια: Άγγελος Μέντης. Μουσική: Νίκος Ξυδάκης. Φωτισμοί: Δήμος Αβδελιώδης. Δρταματουργική συνεργασία: Γιάννα Ροϊλού. Βοηθός σκηνοθέτη: Κωνσταντίνα Σταθουλοπούλου. Βοηθός σκηνογράφου: Κωνσταντίνος Κωστούρος. Παίζουν: Γιώργος Γάλλος, Σύρμω Κεκκέ, Μάκης Παπαδημητρίου, Θανάσης Δήμου, Γιώργος Μωρόγιαννης, Σοφοκλής Πέππας. Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου | 6 & 7 Ιουλίου, ώρα 21:30 Τιμή εισιτηρίου: €40, €25, €10 (μειωμένο) * Για τη σύνθεση του τελικού θεατρικού κειμένου χρησιμοποιήθηκαν: Ο Τρελός της Αθήνας του Δημητρίου Καμπούρογλου, Φημισμένοι άντρες και λησμονημένοι του Φώτη Κόντογλου, Ο βίος ενός Αγίου: Γιαννούλης Χαλεπάς του Στρατή Δούκα, «Ο Ξεπεσμένος Δερβίσης, αι Αθήναι ως ανατολική πόλις» του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη, Οιδίπους επί Κολωνώ και Αντιγόνη του Σοφοκλή σε μετάφρ. Καίτης Παπαδάκη, Γιουνούς Εμρέ, Ποιήματα σε μετάφρ. Πολύμνιας Αθανασιάδη, Οι δερβίσαι του Βλαδίμηρου Μυρμήρογλου, «Ιώβ», Παλαιά Διαθήκη, Παραδόσεις του Νικολάου Γ. Πολίτου, Εισαγωγή στη μελέτη των υφαντών του Μετσόβου του Γιούρι Αβέρωφ. Οι δύο μονόλογοι του Οιδίποδα, οι δύο μονόλογοι της Αντιγόνης, ο μονόλογος του Χαλεπά και τα συνδετικά κείμενα είναι του Θοδωρή Γκόνη. Το βιβλίο με το κείμενο της παράστασης κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη.

πριν και μετά την παράσταση

40 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

Βefore & After Από την Κατερίνα Κόμητα | Φωτογραφίες: Βασίλης Μαθιουδάκης

Επίδαυρος Πώς θα πάμε... ΜΕ ΚΤΕΛ Τις ημέρες των παραστάσεων υπάρχει ειδικό δρομολόγιο (μετ’ επιστροφής) Από Αθήνα Αναχώρηση στις 16:00 μ.μ. και επιστροφή μετά την παράσταση. Τιμή: 20€ Πληροφορίες: ΚΤΕΛ Αργολίδας, Κηφισού 100, τηλ. 210-5122513, 210-5122516, 2105134588 Από Ναύπλιο Αναχώρηση στις 19:30 μ.μ. και επιστροφή μετά την παράσταση. Τιμή: 6€ Πληροφορίες: ΚΤΕΛ Αργολίδας, Ναύπλιο, τηλ. 27520-28555, 27520-27323

ΜΕ ΑΥΤΟΚΊΝΗΤΟ Από Αθήνα Ακολουθείτε τη σήμανση και αφήνετε την Εθνική Οδό Αθηνών-Κορίνθου αμέσως μετά τη γέφυρα του Ισθμού. Εξερχόμενοι από τη δεξιά λωρίδα περνάτε κάτω από την Εθνική Οδό και στρίβετε αριστερά προς Επίδαυρο στην επαρχιακή οδό ΚορίνθουΕπιδαύρου. Ακολουθώντας τη σήμανση «Προς αρχαίο θέατρο Επιδαύρου» περίπου σε 1 ώρα και αφού προσπεράσετε τη Νέα Επίδαυρο και την Παλαιά Επίδαυρο, φτάνετε στη διασταύρωση του Λυγουριού, όπου στρίβετε αριστερά προς Ασκληπιείο. Από Ναύπλιο Περνάτε μέσα από το Λυγουριό και κατευθύνεστε προς τον αρχαιολογικό χώρο του Ασκληπιείου.

Πληροφορίες-Εισιτήρια: Ταμεία Φεστιβάλ Αθηνών, τηλ. 210-3272000 Γραφεία Ν.Ε. HYDRAIKI NAVAL COMPANY, Ερμού 18 & Διομείας 4-6, τηλ. 210-3230100, 210-3230107

ΜΕ ΤΟ ΔΕΛΦΙΝΙ Από Πειραιά προς Επίδαυρο (Κάνει τη διαδρομή Αίγινα-Αγκίστρι-Επίδαυρο). Τιμή: 22€ (ενήλικες) Παρασκευή: 16:30 μ.μ. Σάββατο: 10:30 π.μ. και 16:30 μ.μ. Κυριακή: 10:30 π.μ. Από Επίδαυρο προς Πειραιά (Κάνει τη διαδρομή Αγκίστρι-Αίγινα-Επίδαυρο). Τιμή: 23€ (ενήλικες) Παρασκευή: 18:40 π.μ. Σάββατο: 12:40 μ.μ. και 18:40 Κυριακή: 12:40 μ.μ. Δευτέρα: 06:40 π.μ. Πληροφορίες: 210-4221766 (Πειραιάς), 27530-42064 (Αρχαία Επίδαυρος)

ΣΤΑΘΜΕΥΣΗ Στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου μπορείτε να σταθμεύσετε το αυτοκίνητό σας στο πάρκινγκ του θεάτρου. Αν πρόκειται να παρακολουθήσετε παράσταση στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου μπορείτε να σταθμεύσετε το αυτοκίνητό σας στο λιμάνι της Αρχαίας Επιδαύρου και κατόπιν να περπατήσετε 10’ για να φτάσετε στο θέατρο.

Διαμονή Λυγουριό Ξενοδοχεία ΑΒΑΤΟΝ

Τηλ. 27530-22059, 27520-22178, Fax: 27530-23059 www.avaton.com.gr ---

ΑΚΤΩΡ Tηλ. 27530-97371, Fax: 27530-97370 ---

ΑΛΚΥΩΝ Τηλ. 27530-22002, Fax: 27530-22552 ---

ΘΥΜΕΛΗ Τηλ. 27530-22933, Fax: 27530-22033 e-mail:atsilo@yahoo.gr

ΒΕΡΔΕΛΛΗΣ ΙΝΝ / VERDELIS-INN Τηλ. 27530-41332, 27530-41633 www.verdelis-inn.gr/ ---

ΔΗΜΗΤΡΑ Τηλ. 27530-41187, 27530-41379 www.dimitra-apartments.com ---

ΕΛΛΑΣ / HELLAS Τηλ. 27530-41226, 27530-41039 ---

EΠΙΔΑΥΡΙΑ Τηλ. 27530-41222 www.ancientepidavros.com/greek/ html/hotels/default.htm ---

www.travelinfo.gr/maria ---

ΜΟΤΕΛ ΓΕΦΥΡΑ / MOTEL GEFYRA Τηλ. 27530-41213 www.mike-epidavros.com ---

ΜΟΥΡΙΑ / MOURIA Τηλ. 27530-41218, 27530-41445 www.nicolasgikas.gr/ ---

ΜΠΟΓΡΗΣ Τηλ. 27530-41900, 27530-41660, 27530-41260 www.ancientepidavros.com/greek/ html/apartr/default.htm ---

ΠΑΝΟΡΑΜΑ / PANORAMA Τηλ. 27630-41398 ---

ΣΩΚΡΑΤΗΣ / SOCRATIS

Τηλ. 27530-41391, 27530-41931 ---

Τηλ. 27530-41706 ---

Τηλ. 27530-22684

ΜΑΪΚ / ΜΑΙΚ

ΧΡΗΣΤΟΣ / CHRISTOS

Αρχαία (Παλαιά) Επίδαυρος

Τηλ. 27530-41213, 27530-41052 www.mike-epidavros.com ---

Τηλ. 27530-41563

Ξενοδοχεία - Διαμερίσματα ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΒΙΛΛΑΣ / ANGELICA VILLAS Τηλ. 27530-41818, 27530-41038 www.angelicavillas.com/ ---

ΓΙΑΛΑΣΙ / YIALASI Τηλ. 27530-96560 www.yialasi.com ---

ΠΛΑΖΑ / PLAZA

Κάμπινγκ ΒΕΡΔΕΛΗΣ / VERDELIS

Τηλ. 27530-41395, 27530-41095 www.epidavroshotels.com ---

Τηλ. 27530-41425, 27530-42005 www.campingverdelis.gr/ ---

ΠΟΣΕΙΔΩΝ / POSEIDON

ΜΠΕΚΑΣ / BEKAS

Τηλ. 27530-41211, 27530-41095 www.ancientepidavros.com/greek/ html/hotels/default.htm ---

Τηλ. 27530-41714, 27530-41524, 27530-99930 www.bekas.gr/ ---

ΡΕΝΑ / RENA

ΝΙΚΟΛΑΣ I / NICOLAS I

Τηλ. 27530-41311 ---

Τηλ. 27530-41864, 27530-41364 www.helenihotel.gr ---

ΣΑΡΩΝΙΣ / SARONIS

Τηλ. 27530-41297, 27530-41218 www.nicolasgikas.gr/ --Τηλ. 27530-41445, 27530-41218 www.nicolasgikas.gr/

ΜΑΓΔΑ / MAGDA

Τηλ. 27530-41514, 27530-41533 www.saronishotel.gr ---

ΧΡΙΣΤΙΝΑ / CHRISTINA

ΕΛΕΝΗ / HELENI

Τηλ. 27530-41689, 27530-41079 www.hotelmagda.gr/ ---

Τηλ. 27530-41451, 27530-41655 www.christinahotel.gr/

Ενοικιαζόμενα δωμάτια ΑΣΤΕΡΟΑ / ASTEROA

ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ

ΜΑΡΙΑΛΕΝΑ / MARIALENA

Αναχώρηση από τον Πειραιά κάθε Παρασκευή και Σάββατο, στις 17:15 μ.μ. Άφιξη στο λιμάνι της Αρχαίας Επιδαύρου στις 19:30 μ.μ. Μεταφορά στο Θέατρο και επιστροφή στο λιμάνι με πούλμαν. Μετά το τέλος της παράστασης, αναχώρηση για τον Πειραιά. Κατά την επιστροφή, σερβίρεται δείπνο στο φως των κεριών, με τη συνοδεία της ορχήστρας του πλοίου. Για τη μεταφορά προς και από τον Πειραιά διατίθενται πούλμαν με αφετηρία την Πλατεία Κλαυθμώνος (αναχώρηση 16:30 μ.μ.) και την οδό Φιλελλήνων (αναχώρηση 16:45 μ.μ.). Τιμή: 60€ (ενήλικες), 35€ (παιδιά 3-10 χρονών)

Τα αυτοκίνητα που μεταφέρουν άτομα με ειδικές ανάγκες μπορούν να φτάσουν μέχρι την πλατεία του θεάτρου και να αποβιβάσουν άτομα με αμαξίδια. Ο χώρος διαθέτει ειδικά WC για άτομα με ειδικές ανάγκες.

Τηλ. 27530-41090, 27530-41138 www.hotel-marialena.com

Κέντρο: 27530-23322 Γκοβάνης Δημήτρης: 6977-004832 Μάρας Αναστάσιος: 6977-502657 Τζανής Ηλίας: 6977-439784 Ξυπολιάς Ιωάννης: 6977-914198 Μαρκόπουλος Ιωάννης: 6977-771317 Καλούδη Αθανασία: 6923-313635 Παπαδόγιαννης Αθανάσιος: 6977-743715

Τηλ. 27530-96553-5, 27530-41105 www.hotel-aristotelis.gr/ ---

ΜΑΡΟΝΙΚΑ / MARONIKA

ΤOΥΡΙΣΤΙΚΈΣ ΚΑΤΟΙΚΊΕΣ/ ΜΑΡΙΑ ΞΥΠΟΛΙΑ

ΜΕ ΤΟ ΚΑΡΑΒΑΚΙ

ΤΑΞΙ ΣΤΟ ΛΥΓΟΥΡΙΌ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ / ΑRISTOTELIS

Ξενοδοχεία ΑΙΓΑΙΟΝ / AEGEON Τηλ. 27530-41381 ---

ΑΚΤΗ ΠΑΟΛΑ / PAOLA BEACH Τηλ. 27530-41397 ---

ΑΚΤΙΣ / AKTIS Τηλ. 27530-41407, 27530-42100 www.hotelaktis.gr/ ---

ΑΠΟΛΛΩΝ / APOLLON Τηλ. 27530-41051, 27530-41295 www.apollon-epidavros.gr

Τηλ. 27530-41071, 27530- 41395 www.ancientepidavros.com/greek/ html/apartr/default.htm ---

ΓΚΙΚΑΣ / GIKAS Τηλ. 27530-41218 www.nicolasgikas.gr ---

ΓΚΟΛΦΩ / GOLPHO

ΝΙΚΟΛΑΣ II / NICOLAS II

Νέα Επίδαυρος Ξενοδοχεία ΑYΡΑ / AVRA Τηλ. 27530-31294, 27530-31894 ---

ΜΑΡΙΛΕΝΑ / MARILENA Τηλ. 27530-31297, 27530-31480

Ενοικιαζόμενα δωμάτια ANΔΡΙΑΝΟΥ ΕΛ. / ANDRIANOU EL. Τηλ. 27530-31339 ---

Τηλ. 27530-41530 ---

BΑΡΒΕΡΑΚΗΣ ΣΩΤΗΡΗΣ / VARVERAKIS SOT.

ΕΛΕΝΑ / ELENA

Τηλ. 27530-31593 ---

Τηλ. 27530-41207 ---

ΜΑΡΙΑ / MARIA

ΒΑΡΒΕΡΑΚΗ ΕΛΠΙΔΑ / VARVERAKI ELPIDA

Τηλ. 27530-41734, 210-4126472

Τηλ. 27530-31450

πριν και μετά την παράσταση

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 41

Εξόρμηση στην Αργολίδα Το θέατρο, αφορμή για αναψυκτικά weekend Απο την Κατερίνα Κόμητα

Ας κάνουμε μια υπόθεση εργασίας: Ας πούμε ότι βρίσκεστε στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου με τις παλάμες κατακόκκινες από το χειροκρότημα. Η παράσταση μόλις έχει τελειώσει και οι βιαστικοί διπλανοί σας σχεδόν σας ποδοπατούν για να εγκαταλείψουν το θέατρο και να πάρουν γρήγορα τον δρόμο της επιστροφής για την Αθήνα. Σε αυτό ακριβώς το σημείο ερχόμαστε εμείς, τα αόρατα πνεύματα του εφ, καθόμαστε στον ώμο σας και σας βάζουμε ιδέες. Στην πραγματικότητα μία είναι η ιδέα: αντί, δηλαδή, να επιστρέψετε ακολουθώντας με το αμάξι τους αντιπαθητικούς διπλανούς σας στην Αθήνα, να παραμείνετε στην περιοχή και να περάσετε ένα υπέροχο Σαββατοκύριακο! Και επειδή ξέρουμε καλά (τι πνεύματα θα ήμασταν…) πως δεν έχετε πολύ χρόνο για να οργανώσετε μια τέτοια μικρή εξόρμηση, ναι, λοιπόν, αποφασίσαμε να θυσιαστούμε για εσάς! Έτσι, περάσαμε εμείς, πριν από όλους, ένα τέτοιο διήμερο στην περιοχή, για να συλλέξουμε όλες τις απαιτούμενες πληροφορίες που αφορούν στη διαμονή, στη διατροφή, και φυσικά στη διασκέδαση σας. Και μην σας περάσει από το μυαλό ότι μια τέτοια βουτιά… ε... δουλειά… ήθελα να γράψω, ήταν εύκολη!

Το απόλυτο after Στους παρεπιδημούντες τις φεστιβαλικές παραστάσεις της Επιδαύρου είναι πολύ γνωστό ότι το απόλυτο after είναι η ταβέρνα του Λεωνίδα στο Λυγουριό. Ωστόσο, θα πρέπει να έχετε υπ’ όψιν σας ότι, καθώς εδώ καταλήγουν όλοι (μα όλοι…) –που θα πει και οι ηθοποιοί της παράστασης και οι celebrities και οι δημοσιογράφοι– θα πρέπει να κλείσετε οπωσδήποτε τραπέζι

(τηλ. 27530-22115). Στις ασπρόμαυρες φωτογραφίες που έχουν καλύψει πια όλους τους τοίχους του εσωτερικού του καταστήματος, καταγράφονται οι μεγαλύτερες στιγμές του θεσμού του Φεστιβάλ. Αν κοιτάξετε προσεκτικά θα δείτε, μεταξύ άλλων, τα αυτόγραφα του Γιάννη Τσαρούχη και του Θάνου Κωτσόπουλου, ο οποίος μάλιστα πάντρεψε και τον ιδιοκτήτη της ταβέρνας. Ο 73χρονος σήμερα Λεωνίδας Λιακόπουλος μπορεί να σας διηγηθεί αμέτρητες, πιπεράτες ιστορίες από το 1953, οπότε και άνοιξε την επιχείρησή του μέχρι και σήμερα· ιστορίες στις οποίες πρωταγωνιστούν όλα τα «ιερά τέρατα» του ελληνικού θεάτρου. Για την Κατίνα Παξινού, που τον ρωτούσε πάντα μετά από κάθε πρεμιέρα «τι είπαν ρε οι χωριάτες;», αφού η μεγάλη αυτή ηθοποιός θεωρούσε ότι οι ντόπιοι είχαν πολύ καλύτερο κριτήριο από τους «ειδικούς»· για τον Μινωτή, η τσιγγουνιά του οποίου ήταν παροιμιώδης· για την Μαρία Κάλλας που τα μάτια της «σε έκοβαν πέρα για πέρα»· για τον Χριστόφορο Νέζερ που «ήταν αγράμματος και η γυναίκα του, του μάθαινε παπαγαλία τον ρόλο όλη μέρα σε τούτο το τραπέζι»· για τον Μάνο Χατζιδάκι που «κοιμήθηκε κάποτε στο σπίτι και ροχάλιζε όλο το βράδυ»· και φυσικά για το ειδύλλιο του Νίκου Κούρκουλου με τη Μαριάνα Λάτση, που πλέχτηκε ένα βράδυ μετά από μια παράσταση κάτω από την κληματαριά, σ΄ αυτή την ταβέρνα. Αν πάλι δεν είσαστε από τους τυχερούς και δεν εξασφαλίσατε τραπέζι στον Λεωνίδα, να μη στεναχωριέστε, γιατί η περιοχή έχει πολλές εναλλακτικές, αφού το Λυγουριό, η Αρχαία (παλαιά) Επίδαυρος και η Νέα Επίδαυρος διαθέτουν πάρα πολλές και καλές ταβέρνες με κρέατα και θαλασσινά.

[Είπαν:] Δήμαρχος Επιδαύρου Νικόλαος Γεώργας: «Είναι αναμφισβήτητο ότι ο θεσμός του Φεστιβάλ τόνωσε τις επιχειρήσεις της περιοχής. Χρειάζεται όμως ακόμα μεγαλύτερη ανάπτυξη γι’ αυτό και η πολιτεία οφείλει στα σταθεί στο πλευρό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στα σχέδιά της για τη δημιουργία νέων υποδομών.» Δήμαρχος Ασκληπιείου Χρήστος Τσακαλιάρης: «Το Φεστιβάλ άλλαξε ουσιαστικά τη μορφή του Λυγουριού. Μετέτρεψε ένα χωριό που οικονομικά στηριζόταν στη γεωργία και στην κτηνοτροφία σε μια κωμόπολη στραμμένη στον τουρισμό. Κι ακόμα, η μικρή μας κοινωνία που δέχθηκε αρχικά ένα ισχυρό πολιτισμικό σοκ από τη νέα αντίληψη για τη ζωή που έφερναν στον τόπο αυτοί οι σπουδαίοι καλλιτέχνες, προσαρμόστηκε σταδιακά και στο τέλος, όλη αυτή η ώσμωση μεταφράστηκε σε αγάπη για τα γράμματα και τις τέχνες.

ΣΤΟ ΚΑΠΑΚΙ Οι Αντιγόνες και οι Αίγισθοι, ακόμα κι αυτοί, εδώ καταλήγουν.

Στο… Capaki! Είναι κάτι παρά πάνω από σίγουρο ότι θα περνάτε ήδη τόσο καλά, που θα επιδιώξετε να δώσετε συνέχεια στην έξοδό σας. Αν λοιπόν θελήσετε να παραμείνετε στο Λυγουριό μπορείτε να πιείτε ένα ποτό στο Dream Theatre, αλλιώς μπορείτε να κατηφορίσετε προς τη θάλασσα με προορισμό κάποιο από τα μπαράκια στην περιοχή της Αρχαίας Επιδαύρου. Στο μεταξύ, αν, λέμε αν, μέσα στην περιπλάνησή σας έχετε δει και κάτι ενδιαφέρον (ξέρετε τώρα…), του οποίου στη συνέχεια χάσατε τα ίχνη, σας λέμε να μην αγχώνεστε γιατί θα το ξαναβρείτε οπωσδήποτε, αφού όλοι εδώ, καταλήγουν στην υπαίθρια disco Capaki στην Αρχαία (Παλαιά) Επίδαυρο.

«Το καλοκαιράκι, στην ακρογιαλιά…» Όλο αυτό το διάστημα βρίσκεστε δίπλα στη θάλασσα και, προς το παρόν, δεν την έχετε απολαύσει. Ήρθε λοιπόν η ώρα να το διορθώσουμε αυτό. Αν είστε στη Νέα Επίδαυρο, θα απλώσετε πετσέτα στις παραλίες Αλιότου και Πολεμάρχα. Αν πάλι βρίσκεστε στην Παλαιά Επίδαυρο θα κολυμπήσετε στις παραλίες Νησάκι, Βαγιονιά, Γιαλάσι και Καλαμάκι. Για σταθείτε όμως· μήπως θα θέλατε να ζήσετε σήμερα κάτι πιο ιδιαίτερο, κάτι πέρα από τα συνηθισμένα; Ας πούμε, μήπως θα θέλατε να κάνετε το μπάνιο σας μέσα στα ερείπια μιας βυθισμένης πολιτείας; Γιατί στην Παλαιά Επίδαυρο είναι και αυτό μια από τις επιλογές σας. Αν «ψήνεστε» για κάτι τέτοιο, απλά ρωτήστε τους ντόπιους που είναι ο «Πλάτανος» ή αλλιώς η «βυθισμένη πολιτεία». Και επειδή στην Αθήνα ζείτε, κι έχετε μάθει στην εναλλαγή παραστάσεων, είναι πιθανό

κάποια στιγμή να θελήσετε να εγκαταλείψετε την περιοχή για να δείτε κάτι διαφορετικό. Αν σας συμβεί κάτι τέτοιο προσέξτε πόσες επιλογές έχετε: Απέχετε μόλις μισή ώρα από το Ναύπλιο και το Τολό και 40 λεπτά από Λουτράκι (ισχύει ακόμα η πρόσκληση που είχατε από εκείνη την παλιά φιλενάδα που έχει εξοχικό με θέα το Καζίνο;) Μια ακόμα ενδιαφέρουσα προοπτική που έχετε είναι ένα ταξίδι με αφετηρία την Επίδαυρο και προορισμό τα νησιά του Αργοσαρωνικού. Ο νέος δρόμος που συνδέει πλέον την Αρχαία (Παλαιά) Επίδαυρο με τον Γαλατά σας προσφέρει σε όλη τη διαδρομή υπέροχη θέα στον Σαρωνικό και στα νησιά του. Μέσα σε μισή ώρα μπορείτε να χαζέψετε το ηφαίστειο στα Μέθανα ή να μπλεχτούν τα μαλλιά σας στο Λεμονοδάσος κοντά στον Γαλατά ή να μπλεχτείτε ολόκληροι με τους υπόλοιπους τουρίστες του Πόρου. Ε, μετά από όλα αυτά, νομίζουμε πως δεν έχετε πολλές επιλογές. Φέτος το καλοκαίρι πρέπει οπωσδήποτε να ζήσετε το μύθο σας κάπου εκεί στην Επίδαυρο και τα πέριξ της… Ξεκουνηθείτε λοιπόν! ¢

[Τip:] Όσο βρίσκεστε στο Λυγουριό μην παραλείψετε να επισκεφθείτε το Μουσείο Κωτσιομύτη Φυσικής Ιστορίας, η συλλογή του οποίου περιλαμβάνει ορυκτά και απολιθωμένους οργανισμούς ηλικίας έως και 530.000.000 χρόνων.

πριν και μετά την παράσταση

42 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

ΠΑΛΙΟΣ ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ Ανάμεσα στη Νέα Επίδαυρο και στη Δήμαινα, έχει ανακατασκευαστεί ένας από τους εννιά μύλους που υπήρχαν εκεί. Σήμερα λειτουργεί ως καφέ και εστιατόριο.

ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΡΟΠΑΙΩΝ Ο Λεωνίδας Λιακόπουλος στο εστιατόριό του, περιστοιχισμένος από φωτογραφικές μνήμες παλαιών κλεών της Επιδαύρου.

ΒΕΡΔΕΛΗ ΜΑΡΙΑ / VERDELI MARIA

Cafe-bars ΑΡΜΟΝΙΑ

ΚΑΛΟΓΕΡΙΚΟΝ (ΤΟ) / KALOGERIKON

Cafe-Bars ΑΚΤΙΣ / AKTIS

Disco CAPAKI

Τηλ. 27530-31240 ---

Τηλ. 27530-23343 ---

Τηλ. 27530-42090 ---

Τηλ. 27530-41407 www.hotelaktis.gr ---

Τηλ. 27530-41941

ΒΕΡΔΕΛΗΣ ΠΑΝ. / VERDELIS PAN. Τηλ. 27530-31206 ---

ΖΕΡΒΑΣ ΔΗΜ. / ZERVAS DIM. Τηλ. 27530-31448 ---

KAΠΕΡΩΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / KAPERONIS G. Τηλ. 27530-31341 ---

TΖΑΡΙΜΑ ΓΑΡΥΦΑΛΙΑ / TZARIMA GARIF. Τηλ. 27530-31628

Κάμπινγκ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ / DIAMANTIS Τηλ. 27530-31181, 27530-31086 ---

ΝΕΑ ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ / NEA EPIDAVROS Τηλ. 27530-31296, 27530-31258

Διασκέδαση Λυγουριό Εστιατόρια- Ταβέρνες ΑΛΕΚΟΣ (Ο) Τηλ. 27530-22007 ---

ΑΣΤΕΡΙΑ (ΤΑ) Τηλ. 27530-22072 ---

ΠΕΤΡΙΝΟ Τηλ. 27530-22106 ---

ΠΡΟΠΥΛΟΝ Τηλ. 27530-23033 ---

AMADEUS 27530-23002 ---

DREAM THEATRE Τηλ. 27530-22042

Αρχαία (Παλαιά) Επίδαυρος Εστιατόρια - Ταβέρνες AIΓΑΙΟ / AEGEON Τηλ. 27530-41381 www.ancientepidavros.com/greek/ html/tavernas/default.htm ---

ΑΚΡΟΓΙΑΛΙ / AKROGIALI Τηλ. 27530-41060 www.akrogiali-restaurant.com ---

ΑΛΛΟΤΙΝΟΝ / ALLOTINON Τηλ. 27530-41050 ---

ΑΠΟΛΛΩΝ / APOLLON Τηλ. 27530-41295, 27530-41051 www.apollon-epidavros.gr ---

ΒΑΓΙΑΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ / ARISTOTELIS

Τηλ. 27530-22551, fax. 27530-22054 ---

Τηλ. 27530-41105, 27530-96553 www.hotel-aristotelis.gr ---

ΚΟΡΩΝΙΣ Τηλ. 27530-22615 ---

ΛΕΩΝΙΔΑΣ Τηλ. 27530-22115 ---

ΟΑΣΗ Τηλ. 27530-22062 ---

ΠΑΝΟΡΑΜΑ

ΒΕΡΔΕΛΗΣ ΙΝΝ / VERDELIS INN Τηλ. 27530-41332 www.verdelis-inn.gr ---

ΓΕΦΥΡΑ Τηλ. 27530-41213, 27530-42069 ---

ΓΚΟΛΦΩ

Τηλ. 27530-23067 ---

Τηλ. 27530-41530 ---

ΣΤΕΚΙ (ΤΟ)

ΔΙΟΝΥΣΟΣ / DIONYSOS

Τηλ. 27530-23458 ---

Τηλ. 27530-42084 www.ancientepidavros.com/greek/ html/tavernas/default.htm ---

ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Τηλ. 27530-22002 ---

ANTONIOS Τηλ. 2753022507 ---

PIERRO’S Τηλ. 27530-23456 ---

ΕΛΛΑΣ / HELLAS Τηλ. 27530-41226 ---

KΑΖΟΛΙΑ – ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ Τηλ. 27530-41652 ---

ΚΑΡΥΔΙΑ / KARIDIA Τηλ. 27530-41311 ---

ΚΛΗΜΑΤΑ / KLIMATA Τηλ. 27530-41225 www.ancientepidavros.com/greek/ html/tavernas/default.htm ---

MAΪK / MAIK Τηλ. 27530-41213 www.mike-epidavros.com ---

MIΧΑΛΗΣ / MICHALIS Τηλ. 27530-41960 ---

ΜΟΥΡΑΓΙΟ Τηλ. 27530-41820 www.ancientepidavros.com/greek/ html/tavernas/default.htm ---

MOΥΡΙΑ / MOURIA Τηλ. 27530-41218 www.ancientepidavros.com/greek/ html/tavernas/default.htm ---

ΜΠΟΛΜΠΟΣ / BOLBOS Τηλ. 27530-41471 ---

ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ / PARADISOS Τηλ. 27530-41733, 27530-41101 www.ancientepidavros.com/greek/ html/tavernas/default.htm ---

ΠΑΡΑ ΘΙΝ’ ΑΛΟΣ Τηλ. 27530-41363 ---

ΠΑΡΑΞΕΝΟΣ / PARAXENOS Τηλ. 27530-41120, 27530-41468 www.ancientepidavros.com/greek/ html/tavernas/default.htm ---

ΠΕΡΙΒΟΛΙ / PERIVOLI Τηλ. 27530-41500 www.ancientepidavros.com/greek/ html/tavernas/default.htm ---

ΠΟΣΕΙΔΟΝ / POSIDON Τηλ. 27530-41211 www.ancientepidavros.com/greek/ html/tavernas/default.htm ---

ΧΑΓΙΑΤΙ / HAGIATI Τηλ. 27530-41453 ---

THE CORNER Τηλ. 27530-41905

Fast Food MARINE Τηλ. 27530-41042 www.ancientepidavros.com/greek/ html/tavernas/default.htm

ΑΠΟΛΛΩΝ / APOLLON Τηλ. 27530-41295, 27530-41051 www.apollon-epidavros.gr ---

AΡΗΣ / ARIS Τηλ. 27530-41105 ---

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ / ARISTOTELIS Τηλ. 27530-41105, 27530-96553 www.hotel-aristotelis.gr ---

ΕΛΛΑΣ / HELLAS Τηλ. 27530- 41226, 27530-41039 ---

ΖΑΧΑΡΗ / ZAHARI Τηλ. 27530-41053 ---

ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΒΕΡΔΕΛΛΗ / KAFENION VERDELI Τηλ. 27530-41221 ---

Κολιάκι - Τραχειά Εστιατόρια – Ταβέρνες ΑΓΝΑΝΤΙ Κολιάκι, τηλ. 6973-887840, 6977-712566 Υπέροχη θέα στον Αργοσαρωνικό και στο Λιμάνι της Επιδαύρου. ---

ΒΑΣΙΛΗΣ Τηλ. 27530-71214 ---

ΚΟΥΤΡΟΥΜΠΗΣ Τηλ. 27530-71233 ---

ΚΩΣΤΑΣ Τηλ. 27530-71252 ---

ΝΤΑΒΕΛΗΣ Τηλ. 27530-71294 ---

ΜΑΪΚ / MAIK

ΣΟΥΛΗΣ

Τηλ. 27530-41213 www.mike-epidavros.com ---

Τηλ. 27530-71262 ---

ΣΠΥΡΟΣ

ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ/ MARKOPOULOU

Τηλ. 27530-71225 ---

Tηλ. 6932409717 ---

ΤΑΚΗΣ

ΜΑΡΟΝΙΚΑ / MARONIKA

Τηλ. 27530-71212, 27530-71300

Τηλ. 27530-41391 ---

Δήμαινα

ΠΛΑΖΑ / PLAZA 27530- 41395 ---

ΠΡΑΞΙΣ / PRAXIS Τηλ. 27530-41028 ---

ΧΡΙΣΤΙΝΑ / CHRISTINA Τηλ. 27530-41451 ---

BLACK & WHITE Τηλ. 27530-41644 www.ancientepidavros.com/greek/ html/tavernas/default.htm ---

BLUE CAFÉ Τηλ. 27530-41841, 6977-994070 www.cafeblue.gr ---

STORK Τηλ. 27530-41607 Eκπληκτική θέα στον κόλπο της Αρχαίας (Παλαιάς) Επιδαύρου και στα νησιά του Αργοσαρωνικού. www.storkcenter.gr

Coctail Bars PLAY HOUSE Τηλ. 27530-41073 ---

Εστιατόρια - Ταβέρνες ΠΛΑΤΕΙΑ Τηλ. 27530-31785 ---

ΣΤΑΜΟΥΛΗ ΜΑΡΙΑ Τηλ. 27530-31200

Νέα Επίδαυρος Εστιατόρια – Ταβέρνες ΑΥΛΗ Παραλία Νέας Επιδαύρου, τηλ. 27530-31090 ---

ΑΥΡΑ Παραλία Νέας Επιδαύρου, τηλ. 27530-31294 ---

ΒΑΡΒΕΡΑΚΗ ΕΛΠ. Παραλία Νέας Επιδαύρου, τηλ. 27530-31450 ---

ΒΑΡΒΕΡΑΚΗΣ ΤΑΞ. Τηλ. 27530-31066 ---

ΘΑΝΑΣΗΣ Τηλ. 27530-31449 ---

ΙΠΠΟΚΑΜΠΟΣ Παραλία Νέας Επιδαύρου, τηλ. 27530-31778 ---

ΚΑΚΟΥΡΟΣ Τηλ. 27530-31943 ---

ΚΥΜΑΤΑ Παραλία Νέας Επιδαύρου, τηλ. 27530-31301, 27530-31600 ---

ΛΕΩΝΙΔΑΣ Παραλία Νέας Επιδαύρου, τηλ. 27530-31898 ---

ΜΑΡΙΛΕΝΑ Παραλία Νέας Επιδαύρου, τηλ. 27530-31279, 27530-31579 ---

ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ Μεταξύ Νέας Επιδαύρου και Δήμαινας, τηλ. 27530-31050 Ένας κατεστραμμένος νερόμυλος που ανασκευάστηκε με γούστο και μεράκι και λειτουργεί ως café-bar-restaurant. Στον χώρο λειτουργεί και λαογραφικό μουσείο. ---

ΠΑΝΟΡΑΜΑ Τηλ. 27530-31900 ---

ΠΕΡΑΣΜΑ Νέα Επίδαυρος, τηλ. 27530-31114 ---

ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΑΘ. Τηλ. 27530-31208 ---

ΤΣΑΚΩΝΑΣ ΙΩΑΝ. Μεταξύ Νέας Επιδαύρου και Δήμαινας, τηλ. 27530-31456

Café-Bars IBAN Νέα Επίδαυρος, τηλ. 27530-31208 ---

ΜΑΚΗΣ Παραλία Νέας Επιδαύρου, τηλ. 27530-31488 ---

ΠΑΝΟΡΑΜΑ Τηλ. 27530-31900 ---

REBEL Νέα Επίδαυρος, τηλ. 27530-31691

Disco MΠΑΡΑΖ Παραλία Νέας Επιδαύρου, τηλ. 27530-31550 --¢

τότε

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 43

Η Κάλλας, Μήδεια στην Επίδαυρο Η Divina, ο Ωνάσης και οι παπαράτσι Από την Κατερίνα Κόμητα

Καλοκαίρι του 1961. Η θαλαμηγός Χριστίνα παραμένει δεμένη επί έναν μήνα στα ανοιχτά του λιμανιού της Αρχαίας Επιδαύρου. Οι επιβάτες της είναι δύο από τα διασημότερα πρόσωπα του διεθνούς jet set, που με το ειδύλλιό τους μονοπωλούν τις κοσμικές στήλες των εφημερίδων της εποχής. O εφοπλιστής Αριστοτέλης Ωνάσης και η σοπράνο Μαρία Κάλλας περνούν μαζί ένα ακόμα καλοκαίρι – και μολονότι είναι ζευγάρι στη ζωή ήδη από το 1957, η ιδιωτική ζωή τους συνεχίζει να είναι αντικείμενο της δημόσιας περιέργειας των κοινών θνητών, με άλλα λόγια δηλαδή έρμαιο της αδιακρισίας των παπαράτσι. Βρίσκονται στην Επίδαυρο γιατί εκείνη κάνει πρόβες για τη δεύτερη παράσταση όπερας που πρόκειται να φιλοξενηθεί ποτέ στο περίφημο θέατρο της αργολικής γης. Ένα χρόνο μετά τη Νόρμα του Μπελίνι, η Κάλλας θα ερμηνεύσει το ρόλο της Μήδειας στην ομώνυμη όπερα του Κερουμπίνι, σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή. Οι ντόπιοι καθημερινά την παρακολουθούν με δέος να πηγαινοέρχεται με το κρις κραφτ από τη θαλαμηγό στο λιμάνι και από εκεί στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου όπου κάνει πρόβες. Μαζί με τους ντόπιους, παρακολουθούν κάθε της κίνηση δεκάδες παπαράτσι που δεν αφήνουν το διάσημο ζευγάρι από τα μάτια τους, προσπαθώντας να απαθανατίσουν κάθε στιγμή αυτής της θυελλώδους σχέσης. Την εποχή εκείνη η Κάλλας κυκλοφορεί με έναν προβολέα στραμμένο συνεχώς πάνω της. Πέρα από την προσωπική της ζωή, τον Τύπο απασχολεί η καριέρα της που περνά διαστήματα κρίσης: η Divina, συνηθίζοντας να φτάνει τη φωνή της στα όριά της, έχει εδώ και δυο-τρία χρόνια αρχίσει να αντιμετωπίζει προβλήματα στην υψηλή φωνητική της περιοχή.

Πρόσκληση στην πρόβα τζενεράλε Μια μέρα πριν από την παράσταση, λίγο πριν πέσει ο ήλιος, ο Ωνάσης στέλνει έναν ναύτη στο λιμάνι της Επιδαύρου με την εντολή να καλέσει τους ντόπιους στην πρόβα τζενεράλε της Μήδειας. Όσοι τον ακούν να μεταφέρει την πρόσκληση του Έλληνα Κροίσου δεν μπορούν να πιστέψουν στα αυτιά τους· θεωρούν αδιανόητο ότι τους δίνεται η ευκαιρία να παρακολουθήσουν αυτόν τον ζωντανό μύθο επί σκηνής. Τελικά, μια ομάδα από ψαράδες, αγρότες και νεαρούς ντόπιους ανηφορίζει προς το αρχαίο θέατρο. Ένας από αυτούς ήταν και ο νεαρός τότε Μιχάλης Μαγγέλης, κατά κόσμον Μάικ, ιδιοκτήτης σήμερα εστιατορίου και ξενοδοχείου στη Νέα Επίδαυρο, ο

οποίος καταθέτει την ακόλουθη μαρτυρία: «Όταν φτάσαμε είχε ήδη πέσει η νύχτα. Τα πάντα ήταν έτοιμα: Το θέατρο ήταν γεμάτο με λευκά μαξιλάρια και στη σκηνή βρίσκονταν ήδη οι περίπου 200 μουσικοί της παράστασης. Μπροστά μπροστά καθόταν ο Ωνάσης με κάποιους προσωπικούς φίλους του και πιο δίπλα τα μέλη του πληρώματος της Χριστίνας. Εμείς καθήσαμε ακριβώς πίσω από τον Ωνάση. »Όταν η Κάλλας άρχισε να τραγουδά, ένιωσα ότι βρισκόμουν στον παράδεισο. Ίσαμε τότε ακούγαμε συνεχώς για εκείνη, αλλά ποτέ δεν την είχαμε δει. Και να που αυτό το βράδυ είχαμε την ευκαιρία να την παρακολουθήσουμε, και μάλιστα μόνο εμείς, και από τόσο κοντά. Ήταν υπέροχη, ένα πλάσμα μαγικό, μια θεά. Κάποια στιγμή, στη διάρκεια της παράστασης, χάθηκα· αναρωτήθηκα: υπάρχουμε; είμαστε ζωντανοί;»

«Όταν παίζει, φεύγει...» Αυτή η ιδιαίτερη ατμόσφαιρα προς στιγμήν διαταράχτηκε με αφορμή ένα μικρό επεισόδιο: «Η Κάλλας, καθώς ερμήνευε, έφερε μια γρήγορη στροφή, με αποτέλεσμα η φούστα της να σηκωθεί μέχρι το γόνατο. Όπως ήταν φυσικό, οι φωτογράφοι που καραδοκούσαν με τις φωτογραφικές τους μηχανές χίμηξαν να απαθανατίσουν το στιγμιότυπο. Όταν κι εκείνη κατάλαβε τι είχε γίνει, σταμάτησε να τραγουδά και άρχισε να μιλά έντονα σε έναν φωτογράφο που βρισκόταν πολύ κοντά της. Ύστερα από λίγο, μάλιστα, την είδαμε να κινείται προς το μέρος του. Αλλά αντί να τον σπρώξει ή να τον χαστουκίσει, την είδαμε να τον αγκαλιάζει και να τον φιλάει. Βλέπεις, ο άνθρωπος που μόλις είχε αποδοκιμάσει, ήταν ο προσωπικός της φωτογράφος, ένας Αμερικανός που την ακολουθούσε παντού. Τότε, είδα τον Ωνάση να γυρνάει στον διπλανό του και να του λέει στο αυτί: “Σ’ το είπα ότι, όταν παίζει, φεύγει από τον κόσμο που ζει”. Όταν τον έβριζε, τον κοίταζε αλλά δεν τον γνώριζε· έπρεπε να περάσει λίγος χρόνο για να καταλάβει ότι είναι ο φωτογράφος της.» Την επόμενη ημέρα η Κάλλας βίωσε τον απόλυτο θρίαμβο ερμηνεύοντας συγκλονιστικά τη Μήδεια μέσα στο κατάμεστο θέατρο της Επιδαύρου. Όσοι δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν μια θέση εντός του θεάτρου, κατέφυγαν στα γύρω υψώματα για να παρακολουθήσουν έστω και από μακριά την απόλυτη diva σε μια από τις καλύτερες στιγμές της μεγάλης καριέρας της. ¢

1961 «ΘΥΜΑΜΑΙ ΤΗ ΜΗΔΕΙΑ...» Ο Μάικ (κατά κόσμον Μιχάλης Μαγγέλης), ξενοδόχος και εστιάτορας στην περιοχή, φέρνει σήμερα στο νου με νοσταλγία την πρόβα τζενεράλε της Μαρίας Κάλλας στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου στον ρόλο της Μήδειας το 1961.

44 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 IΟΥΛΙΟΥ 2007

STAR WARS

οι επιλογές σας στ’ άστρα

& οι προτάσεις του δεκαπενθημέρου: 2 σε 1 Από τον Άγγελο Γκαγκάριν ΚΡΙΟΣ

ΤΑΥΡΟΣ

ΔΙΔΥΜΟΙ

ΚΑΡΚΙΝΟΣ

ΛΕΩΝ

ΠΑΡΘΕΝΟΣ

(21 Μαρτίου – 19 Απριλίου)

(20 Απριλίου – 20 Μαΐου)

(21 Μαΐου – 21 Ιουνίου)

(22 Ιουνίου – 22 Ιουλίου)

(23 Ιουλίου – 22 Αυγούστου)

(23 Αυγούστου – 22 Σεπτεμβρίου)

Πολυαγαπημένα μου κριάρια, γνωρίζετε πως παρ’ όλη την ευθύτητα, την καθαρότητα και τις ηγετικές ικανότητες που σας χαρακτηρίζουν, κατά βάθος είστε καλλιτέχνες. Και μάλιστα του καλύτερου είδους. Δηλαδή, όχι απλώς καλλιτέχνες του στυλ «βγάζω τ’ απωθημένα μου με μουσική υπόκρουση», αλλά καλλιτέχνεςφιλόσοφο. Μην παραμελείτε την πνευματικότητά σας, ο κόσμος την αποζητά κι εσάς σας πνίγει: πρέπει να βγει. Απολαύστε λοιπόν μια ακόμη ψηφίδα του αφιερώματος στην Κάλλας στο Ηρώδειο κι ακούστε τους Έλληνες σολίστ σε ρόλους που αγάπησε. Εσείς πότε θα είστε ο σολίστ και ποιο κοινό θα ξεδιψάσει η δική σας μουσική; Ο χρόνος δεν έχει μόνο ροή, έχει και συνέχεια. Το νήμα θα έλιωνε αν δεν ξετυλίγονταν. [Μουσική: Συναυλία-Aφιέρωμα στην Κάλλας / ΚΟΑ, Μουσική διεύθυνση: Michail Jurowski /Καλλ. επιμέλεια: Άρης Χριστοφέλλης / Έλληνες σολίστ τραγουδιού - Μαρία Μητσοπούλου, Τζούλια Σουγλάκου, Μαρκέλλα Χατζιάνο, Χριστόφορος Σταμπόγλης, Βαγγέλης Χατζησίμος, Γιάννης Χριστόπουλος 9 Ιουλίου, 21:00 / Ωδείο Ηρώδου Αττικού]

Ακόμη τα πράγματα δείχνουν σε μεγάλο βαθμό να βρίσκονται έξω από τον έλεγχό σας. Ναι μεν το αυτοκίνητο είναι στο όνομά σας, το πληρώνετε χρυσό και το γεμίζετε συνεχώς βενζίνη, αλλά σας φαίνεται σαν να το οδηγεί κάποιος άλλος, ο οποίος μάλιστα συχνά το τρακάρει. Ψυχραιμία (κυριολεκτικά: κατεβάστε τη θερμοκρασία του αίματος και τους παλμούς). Τα τρακαρίσματα δεν είναι όσο σοβαρά σας κάνει η κούραση να νομίζετε. Και επιπλέον, μην ξεχνάτε, κάθεστε ακόμη στο τιμόνι. Ίσως να χρειάζεται λίγη ψυχική δύναμη παραπάνω αλλά, αν θέλετε, μπορείτε: να ανακτήσετε τον έλεγχο και να οδηγήσετε ώς το Ηρώδειο για το γεγονός του καλοκαιριού. Έλβις Κοστέλο καλέ, και Αλέν Τουσέν. Δικό σου είναι το αμάξι, όπου γουστάρεις θα πας. [Μουσική: Συναυλία των Elvis Costello & Allen Toussaint Elvis Costello with the Allen Toussaint Band & Horns featuring Steve Nieve 10 Ιουλίου, 21:00 / Ωδείο Ηρώδου Αττικού]

Η καριέρα, η δουλειά, οι μακροπρόθεσμοι στόχοι προς εκπλήρωσιν (εντός της επόμενης δεκαπενταετίας), η κοινωνική προβολή και η δημόσια αναγνώριση (πότε επιτέλους θα καταλάβουν την αξία μου και πού έχουν βάλει το βραβείο μου;) σας απασχολούν αρκετά αυτή την εποχή. Define αρκετά: όσο χρειάζεται, δεν θέλει παραπάνω, φτάνει! Ηρεμήστε λοιπόν, αγαπητοί Δίδυμοι, η ταραχή δεν σας εξασφαλίζει τίποτε απολύτως. Προσγειωθείτε κάπως, χαλαρώστε, κι ίσως αυτό σας βοηθήσει να κάνετε κάποιες σημαντικές αλλαγές που θα επηρεάσουν μ’ έναν τρόπο και όλα τα παραπάνω. Για να γλυκάνετε, το καλύτερο μέσο είναι το μέλι. Στο Σχολείον, σας περιμένει η Μελίνα Τανάγρη σε μάθημα γαλλικών – σκέτη γλύκα. [Μουσική: Συναυλία με τη Μελίνα Τανάγρη Εννέα με Έντεκα: Γαλλικά 18 Ιουλίου, 21:00 / Το Σχολείον, Χώρος Α]

Το καλοκαίρι είναι ήδη στα σοβαρά εδώ. Η ζέστες (σ’) έχουν πιάσει και (σ’) έχουν σφίξει (απ’ το λαιμό). Οι φίλοι κι οι συνάδελφοι έχουν αρχίσει να την κάνουν σιγά σιγά κι εσύ, ταπεινός υπερασπιστής της πόλης που ερημώνεται, βλέπεις τηλεόραση. Τουλάχιστον στο σπίτι έχει δροσιά. Τι επιχείρημα είναι αυτό; Βγες έξω γρήγορα (απ’ τα βαθιά γεράματα που πας να υποβάλεις τον εαυτό σου) και, αφού ρίξεις μια δυο βουτιές στις πανέμορφες παραλίες της Αττικής, που πια είναι και καθαρές, βρες το κόλπο να κάνεις τους άλλους να ζηλεύουν εσένα που είσαι ακόμη εδώ. Δύσκολο; Πανεύκολο θα έλεγα. Ηρώδειο, συναυλία με τη Φαϊρούζ κάτω από το καλοκαιρινό φεγγάρι, με μυρωδιά από θυμάρι να κατηφορίζει από το λόφο. Θα σκάσουν! [Μουσική: Συναυλία με τη Φαϊρούζ / Ίδρυμα για το παιδί & την οικογένεια – Σύλλογος Ελπίδα 7 Ιουλίου / Ηρώδειο]

Όλο κουπί τραβάτε κι όλο η όχθη δεν λέει να φανεί. Τη μια έχει φουσκοθαλασσιά και την άλλη σας κυριεύουν παραισθήσεις ότι δήθεν αυτό το σάπιο ξύλο στα αριστερά είναι ακτή. Σας πάει έτσι κάμποσο καιρό και ξέρω ότι έχετε πια περάσει όλα τα στάδια – από την οργή στην απόγνωση κι από τις αυτοκτονικές τάσεις ώς το μαύρο πείσμα. Όμως, μην απελπίζεστε κι ολοκληρώστε τους συνειρμούς: κουπί, καράβι, διαδρομή... Ιθάκη! Έτσι πάει: το ταξίδι είναι που σας ανδρώνει (ή που σας κάνει αληθινές γυναίκες, αντιστοίχως). Οι περιπέτειες ενός ανθρώπου είναι όχι μονάχα η ιστορία του αλλά και τα σφυριά που δίνουν σχήμα και δύναμη στο χαρακτήρα του. Μη χάσετε τις Περιπέτειες του πρίγκιπα Ράμα στο Ηρώδειο. Φανταστείτε για λίγο τον εαυτό σας μέσα στο μπαλινέζικο κοστούμι – το χρυσό σας πάει, γνωστόν. [Σύνθετα Θεάματα: Ομάδα Semara Ulangun από το Μπαλί της Ινδονησίας / Οι περιπέτειες του πρίγκιπα Ράμα 14 & 15 Ιουλίου, 21:00 / Ηρώδειο]

Διάφοροι, ωσάν σατανικά σχεδιασμένοι, παράγοντες σας οδηγούν στην ανασφάλεια και στην ταραχή. Όλα τα θεμέλια (καθώς και οι θεμελιώδεις σας αρχές) μοιάζουν να κλυδωνίζονται επικίνδυνα. Εσείς όμως, ως συνειδητός άνθρωπος και όχι απλώς ως ζώδιο που εναπόκειται στη βούληση των αστρικών τάσεων και ροπών, θα αντεπεξέλθετε. Η γαλήνη και η αίσθηση ασφάλειας που αποζητάτε βρίσκεται κάπου μέσα σας, αγαπητοί. Σκάψτε και θα τη βρείτε. Βεβαίως, επιτρέπεται και βοήθεια – του κοινού, του Θεού ή του φίλου μας του Απόλλωνα. Σας προτείνω λοιπόν ένα από τα ωραιότερα γεγονότα αυτού του καλοκαιριού, ως πηγή και έμπνευση εσωτερικής γαλήνης: Η Δημιουργία του Χάιντν στο Ηρώδειο. Απολαύστε θεία μουσική σε εξαιρετικές εκτελέσεις και ανα-δημιουργήστε το προσωπικό σας σκηνικό. Μπορείτε. [Μουσική: Les Arts Florissants / Γιόσεφ Χάιντν, Η Δημιουργία / Μουσική διεύθυνση Ουίλιαμ Κρίστι 19 Ιουλίου 21:00 / Ηρώδειο]

ΖΥΓΟΣ

ΣΚΟΡΠΙΟΣ

ΤΟΞΟΤΗΣ

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ

ΥΔΡΟΧΟΟΣ

ΙΧΘΥΣ

(23 Σεπτεμβρίου – 23 Οκτωβρίου)

(24 Οκτωβρίου – 21 Νοεμβρίου)

(22 Νοεμβρίου – 21 Δεκεμβρίου)

(22 Δεκεμβρίου – 19 Ιανουαρίου)

(20 Ιανουαρίου – 18 Φεβρουαρίου)

(19 Φεβρουαρίου – 20 Μαρτίου)

Σας διακρίνει έντονη ποδοσφαιρισκή διάθεση αυτή την εποχή. Πιάνετε μια αλήθεια απ’ τα μαλλιά και την ταρακουνάτε τόσο μπροστά στη μύτη των συνομιλητών σας (ή και απλών περαστικών) που την ξεμαλλιάζετε (μισοκάραφλη αλήθεια, πώς να πείσει;). Ένα από τα διαβολάκια εντός σας (αυτά τα μικρά κτήνη που καραδοκούν μέσα στον καθένα μας) είναι ο Φανατικός. Μην του επιτρέψετε να μεγαλώσει. Μην του δίνετε να τρώει, μην του δίνετε θάρρος. Θα σας ανέβει στο κρεβάτι και δεν θα έχει μαζεμό. Αναλογιστείτε τι είδους αλλοιώσεις επιφέρει η περαιτέρω ανάπτυξη του Φανατικού στο χαρακτήρα σας – σας πάει το φτηνό κασκόλ γηπέδου στο λαιμό; Ο υψωμένος σταυρός του σταυροφόρου σας ταιριάζει ή σας πιάνεται το χέρι; Αλλοιώσεις στην Πειραιώς 260 με τον Κωνσταντίνο Βήτα. Ξανασκεφτείτε τα όλα. [Μουσική / αφιέρωμα στη μουσική του 20ού και του 21ου αι.: Αλλοιώσεις / Κωνσταντίνος Βήτα 16 Ιουλίου / Πειραιώς 260, Χώρος Δ]

Κάτι πολύ καλό σας έχει κυριεύσει. Διάθεση για οργανωτικότητα, τάξη και καθαριότητα. Με άλλα λόγια, έμπρακτη αρχοντιά. Εύγε! Πιάστε το τώρα που γυρίζει και εκμεταλλευτείτε το. Μην περιμένετε απλώς να σας περάσει σαν παροδική παράξενη μπόρα. Δράστε ακαριαία και κάντε πράξη αυτή τη διάθεση ξεκαθαρίσματος και ευταξίας. You know you can do it, so, Just Do It. Ως έξτρα καρότο, σας προσφέρω το εξής: εάν όντως πράξετε ανάλογα με αυτή σας την παρόρμηση θα εντυπωσιάσετε πολύ κόσμο. Δεν θα είναι λίγοι αυτοί που ξαφνικά θα σας δουν με άλλα μάτια (τα γλυκά), θα σας θαυμάσουν και, ως συνέπεια, θα σας προσφέρουν διάφορα (ή θα σας προσφερθούν). Impressing the Czar, για σας – δείτε πώς γίνεται. Κι άλλος Φόρσαϊθ, Μέγαρο Μουσικής. [Χορός: Βασιλικό Μπαλέτο της Φλάνδρας / Impressing the Czar Χορογραφία Ουίλιαμ Φόρσαϊθ 9 & 10 Ιουλίου, 21:00 / Μέγαρο Μουσικής, Αίθουσα Αλ. Τριάντη]

Αλλαγές, ανακατατάξεις και γενική αναμπουμπούλα χαρακτηρίζουν αυτή την περίοδο. Που σημαίνει, επαναπροσδιορισμός πολλών πραγμάτων και – ώς ένα σημείο – επανεφεύρεση του ίδιου του εαυτού. Κάτι που με τη σειρά του σημαίνει χάσιμο του μπούσουλα, ταραχή, ολίγον μπέρδεμα και σαφής ανάγκη για ήρεμο βλέμμα που θα επιτρέπει την ανασυγκρότηση. Δείτε λοιπόν τα πράγματα από λίγο πιο μακριά, ας ψηλώσει λίγο ο νους και όλα θα γίνουν απλούστερα. Πάρτε λοιπόν τον θολό σας κόμπο, αφήστε τον πάνω στο τραπέζι της κουζίνας, πηγαίνετε στο Σχολείον όχι για να μάθετε γράμματα (ξέρετε ήδη αρκετά) αλλά για ν’ ακούσετε τη Σαβίνα Γιαννάτου, την Εσπεράνθα Φερνάντες και τον Αλί Ρεζά Γκορμπανί να ενώνουν φλαμένκο και ιρανικούς παραδοσιακούς σκοπούς. Όταν γυρίσετε πίσω, δείτε αν έχει λυθεί καθόλου ή έμεινε όπως τον αφήσατε. [Μουσική: Μέλος / Σαββίνα Γιαννάτου, Εσπεράνθα Φερνάτες, Αλί Ρεζά Γκορμπανί 16 & 17 Ιουλίου 21:00 / Το Σχολείον, Χώρος Α]

Μμμ… σαν να σας χαμογελά η τύχη τελευταία. Οι φίλοι σας σας αγαπούν, οι γύρω σάς προσέχουν, στη δουλειά όλα βαίνουν ευνοϊκά, ενώ (ακόμα και) τα λεφτά κι οι έρωτας – με έναν παράξενο, μυστικιστικό σχεδόν τρόπο – μπαίνουν σε πολύ καλό δρόμο. Είναι, τώρα, αυτός λόγος για χορούς και πανηγύρια, θα μου πείτε; Βεβαίως και είναι! Τι στο καλό βρε Αιγόκεροι, εθισμό και μαύρη εξάρτηση έχετε πάθει με την γκρίνια; Χοροί και πανηγύρια και ωραία τραγούδια ελληνικά είναι αυτό που σας αντιστοιχεί για αυτή την εποχή και καλά θα κάνετε να μη διστάσετε διόλου. Αν σας πουν μετά κολλημένο (γκρινιάρη, κακομοίρη, μίζερο... ξέρετε εσείς, δεν συνεχίζω), ποιος θα τους κατηγορήσει; Κρατική Ορχήστρα Aθηνών, 24 Ελληνικοί χοροί για το Μουσείο Μπενάκη. [Μουσική: Κρατική Ορχήστρα Αθηνών/ Φίλιππος Τσαλαχούρης, 24 Ελληνικοί χοροί για το Μουσείο Μπενάκη / Μουσική διεύθυνση Βύρων Φιδετζής 17 Ιουλίου 21:00 / Μέγαρο Μουσικής, αιθ. των Φίλων της Μουσικής]

Ευχήθηκες να ήσουνα στη Μύκονο πίνοντας μαρτίνι και σιχτιρίζοντας το σύμπαν. Μόνος ή μόνη, ν’ αγναντεύεις ηλιοβασιλέματα (με τη δική ΣΟΥ αγαπημένη μουσική) και βουτίτσες ανά διαστήματα. Ευχήθηκες με όλη σου τη δύναμη να βρεις την ησυχία σου και να ’χει το ξενοδοχείο τζακούζι. Πάει καιρός, θυμάσαι; Μετά εμφανίστηκε αυτή η τόσο ενδιαφέρουσα δουλειά, προέκυψε ένας άγνωστος που θέλεις να γνωρίσεις και η ζωή χάραξε νέα ιερογλυφικά στο μέτωπό σου. Και ξαφνικά (όλα τα σημαντικά γίνονται ξαφνικά, το ’χεις παρατηρήσει;) κάποιος σου δίνει ένα εισιτήριο χωρίς επιστροφή και μια διαμονή επ’ αόριστον στο τοπ μυκονιάτικο ξενοδοχείο. Σου έρχεται ο ουρανός σφοντύλι. Στον ουρανό τα γύρευες όλα αυτά κι από τη γη σου ήρθαν, ουρανοκατέβατα. Τι κάνεις τώρα; Δες Το βάρος του ουρανού στο Μέγαρο, κι άσε το μέσα σου παιδί ν’ αποφασίσει. [Θέατρο (για παιδιά): Ομάδα Trafic de Styles / Το βάρος του ουρανού 14 & 15 Ιουλίου, 12:00 & 18:00 / Μέγαρο Μουσικής, αίθ. Νίκος Σκαλκώτας]

Ξέρεις, οι άνθρωποι μπορούν να αλλάζουν γνώμη χωρίς αυτό να σημαίνει ότι «πέρασαν στο απέναντι στρατόπεδο». Επίσης, ο καθένας μας είναι ένα ολόκληρο σύμπαν, όχι ένα συρτάρι με ασορτί εσώρουχα που δεν μπορεί κανείς να βάλει ούτε κάλτσες. Οι αντιθέσεις που μας συγκροτούν μας κρατούν ζωντανούς και το μέλλον μόνο σε σχέση με το παρελθόν είναι που μας κάνει πιο ώριμους. Σε αυτά που δεν κολλάνε, εκεί να ρέπετε, εκεί να διερευνάτε. Εσείς, άλλωστε το ξέρετε πιο καλά από όλους μας, ως βασιλείς του υγρού στοιχείου, πρίγκιπες της ρευστότητας και κάθυγροι διαβάτες. Άρα, καταλήγω, δεν πρέπει να χάσετε το Φολκσμπίνε στην Πειραιώς 260 με το έργο του Σελίν Βορράς και μάλιστα σε σκηνοθεσία Κάστορφ. Γιατί; Δεν μπορώ να σας τα εξηγώ όλα από τη στήλη των ζωδίων πια! Πηγαίνετε και θα καταλάβετε. [Θέατρο: Volksbühne Am Rosa-Luxemburg-Platz / LouisFerdinand Céline, Βορράς 14 - 16 Ιουλίου, 21:00 / Πειραιώς 260, Χώρος Η]

TO TIP ΤΟΥ ΑΣΤΡΟΛΟΓΟΥ. Για μια καλύτερη αστρική εικόνα, προτείνουμε να διαβάζετε και τον ωροσκόπο σας, καθώς και τα ζώδια που βρίσκονται απέναντι από το δικό σας, αλλά και από τον ωροσκόπο σας.

αγγελίες

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #4 | 5 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 45

Στείλε μήνυμα Στείλε κι εσύ τις αγγελίες σου στην εφημερίδα, στο mail: free_press01@greekfestival.gr ή με SMS στον αριθμό 6976.31.66.35 και θα δημοσιευθούν δωρεάν στο επόμενο τεύχος. Αγγελίες με τηλέφωνα και mail πρέπει να είναι δυνατόν να διασταυρωθούν για να μην υπάρξουν δυσάρεστες παρενέργειες – καταλαβαίνετε... Μπορείτε, ακόμα, να στέλνετε εικονογραφημένα μηνύματα με ΜΜS συνοδευόμενα από μικρό κειμενάκι που να μην ξεπερνάει τις 15 λέξεις – στον ίδιο αριθμό κινητού τηλεφώνου, 6976.31.66.35, με χρέωση αποστολής ενός συνηθισμένου MMS. Do it!

Να είσαι εκεί Συνέδριο αρχαίου δράματος Με τη συμμετοχή του κορυφαίου Γερμανού σκηνοθέτη Πίτερ Στάιν, του διάσημου Βρετανού δραματουργού και ποιητή Τόνι Χάρισον, του σκηνοθέτη Βασίλη Παπαβασιλείου, του καθηγητή του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Νάσου Βαγενά και άλλων ακαδημαϊκών και καλλιτεχνών , θα πραγματοποιηθεί από τις 15 μέχρι τις 18 Ιουλίου, το συνέδριο «The Epidauros Work-in-Progress Forum» του Ευρωπαϊκού Δικτύου Έρευνας και Τεκμηρίωσης Παραστάσεων Αρχαίου Ελληνικού Δράματος. Στο Forum θα συμμετάσχουν νέοι ακαδημαϊκοί ερευνητές από όλο τον κόσμο που έχουν παρακολουθήσει τον Κύκλο Εντατικών Μαθημάτων για το Αρχαίο Ελληνικό Δράμα στη διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών. Στόχος του συνεδρίου είναι η ανταλλαγή ιδεών και η εδραίωση διαύλων επικοινωνίας σε διεθνές και διεπιστημονικό επίπεδο ανάμεσα σε νέους ερευνητές, που πέρα από το ενδιαφέρον τους για το αρχαίο δράμα, έχουν κοινό σημείο αναφοράς τον Κύκλο Εντατικών Μαθημάτων του Ευρωπαϊκού Δικτύου.

Το συνέδριο θα πραγματοποιηθεί αμέσως μετά τη λήξη του φετινού 6ου Κύκλου Εντατικών Μαθημάτων για το Αρχαίο Ελληνικό Δράμα. Φέτος τα θερινά μαθήματα θα πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Επιδαύρου, από την 1η μέχρι τις 14 Ιουλίου, με τη συμμετοχή μεταπτυχιακών φοιτητών και καθηγητών θεατρολογίας και κλασικών σπουδών από 15 ευρωπαϊκές χώρες και την υποστήριξη του Φεστιβάλ Αθηνών, του Δήμου Ασκληπιείου και του προγράμματος Socrates/ Erasmus. Συντονισμός Σεμιναρίων: Πλάτων Μαυρομούστακος, Καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Σε ψάχνω Εθελοντές Είμαστε μια παρέα που γυρίζει ένα ταινιάκι και είναι καλοδεχούμενος όποιος έχει διάθεση και μπορεί να βοηθήσει με οποιονδήποτε πιθανό τρόπο! Πληροφορίες, τηλ. 6945 156362. Αλέξανδρος. --Αλέγκρο όνειρα Απάντηση στην αγγελία «Αλέγκρο» του τεύχους 2, που την υπογράφει ο Ηλίας, 41: «Ηλία, μ’ έκανες να ονειρευτώ, θέλεις να μ’ ακούσεις;. Άλμα». Το mail μου στην εφ. --Με σώας τας φρένας 38χρονος με σώας τας φρένας αναζητεί επίσης ψυχολογικά ΟΚ

ωραία γυναίκα. Ας μιλήσουμε λοιπόν. Τηλ. 6943 513518 --Μύωπες for ever Μύωπες μην παραιτείστε! Έχουν μείνει κι άλλες θέσεις! Αν θες κι εσύ να κάνεις εγχείρηση λέιζερ τηλεφώνησέ μας. Αν μαζευτούμε πολλοί, μπορούμε να επιδιώξουμε έκπτωση στην τιμή της εγχείρησης. Γιώργος 210-7220028 --Εγκατάσταση Φόρσαϊθ Ποια είσαι εσύ που έκανες τις ανάποδες κωλοτούμπες στην εγκατάσταση; Ο χρόνος είχε σταματήσει όπως σε έβλεπα να πετάς το κορμάκι σου σαν κουρελάκι στον άνεμο για να το δεις στην οθόνη παράξενο. Γράψε μου εδώ μικρή κουκλίτσα.

Το χάπι του δεκαπενθημέρου CONNEXIL Σχεδιασμένο ειδικά για τα μπακούρια του καλοκαιριού. Ιδρώνει τ’ αυτί σας παρακολουθώντας τα ζευγαράκια που φιλιούνται μέσα στα πάρκα και τις πλατείες; Το CONNEXIL αλλάζει τη σύσταση του ιδρώτα σας ώστε να παράγει μια μεταδοτική επιθυμία σύνδεσης και επαφής. Νέοι φίλοι, κατοικίδια που σας ακολουθούν ως το σπίτι και φοβερές ερωτικές περιπέτειες επακολουθούν. Παρενέργειες: Ανεπιθύμητοι εφαψίες που δεν ξεκολλούν από πάνω σας και - εάν αυτό σας συμβεί κατά τη διάρκεια της ημέρας - θερμοπληξία ως άμεσο επακόλουθο. Έχει επίσης αναφερθεί (σε σπάνιες περιπτώσεις) επιληψία συνοδευόμενη από τις λέξεις “Θέλω κάποιον να μ’ αγαπήσει για αυτό που είμαι”.

--Ψυχολογικά ΟΚ ΟΚ, φτάνει, σώνει. Βρέθηκε, υπάρχει. Ευχαριστώ για την ανταπόκριση, και στα δικά σας. ---

Το δικό σας κότερο Οι φίλες που ψάχναμε τους φίλους με το κότερο, τους βρήκαμε! Παιδιά δουλεύει, ζητήστε ό,τι γουστάρετε!

κόμικς του Χρήστου Δημητρίου |4