EF#5 by Κaterina Κomita

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΘΕ 15 ΗΜΕΡΕΣ ΤΕΥΧΟΣ #5 19 IOYΛΙΟΥ 2007

ΤΙΜΗ: 0,01€

Νόρα Τζόουνς Το ωραίο κορίτσι της μετα-πόπ Γράφουν: Γιάννης Ζουμπουλάκης, Ζακ Σαμουήλ

Synch Festival 2007 Όλα όσα πρέπει να ξέρετε, τι δεν πρέπει να χάσετε __

Τζόναθαν Νιλς

ΤΟ ΣΠΑΣΙΚΛΑΚΙ ΜΕΓΑΛΩΣΕ Στο μουσικό σχολείο όπου φοιτούσε ήταν μανιακή της τζαζ. Η αλματώδης επιτυχία της, μετά, συνεχίζει να την εκπλήσσει. «Πίστευα ότι θα βγάζω το ψωμί μου παίζοντας σε κάποιο μπαρ», δηλώνει.

«Τα φεστιβάλ, τόποι ιδεών, πρόκλησης, ταξιδιού» Συνέντευξη με τον νέο διευθυντή του Φεστιβάλ Εδιμβούργου

επιστολές

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 |

Κοστέλο, κυνισμός και ποίηση

---

Και του χρόνου!

τα, δύναμη και πρωτοτυπία. Ήρθα από την επαρχία ειδικά για αυτή τη βραδιά – και δεν πήγε χαμένο το ταξίδι. Σας ευχαριστώ. Μαρία Κουκέα, Καλαμάτα ---

Οι παντοτινοί Εφήμεροι της Μνουσκίν

Όταν η εφ μεγαλώσει, θα έχει δικό της βανάκι. Αλλά δε θα πουλάει κατεψυγμένα προϊόντα

Οι ουσίες στο Ηρώδειο Κύριοι, σας γράφω από αγανάκτηση μετά την άθλια ωδή που έγινε στον ιερό ναό της Ακροπόλεως με τον Γιώργο Νταλάρα και άλλους καλλιτέχνες. Στο μέσο της παράστασης αποχώρησα μαζί με σημαντικό αριθμό άλλων θεατών δηλώνοντας έτσι την αντίδρασή μου σχετικά με την προβολή των ναρκωτικών υπό την κάλυψη της «έρευνας γύρω από το ελληνικό τραγούδι». Την ίδια κίνηση τόλμησε και ο υπουργός κ. Βουλγαράκης, τον οποίο και συγχαίρω για τη στάση του. Είναι απαράδεκτο όταν γίνεται μια τεράστια εκστρατεία κατά της μάστιγας των ναρκωτικών, να προβάλλονται θετικά στο ελληνικό φεστιβάλ και ο κ. Κουνάδης να αναφέρει γραπτώς στο πρόγραμμα της παράστασης ότι «πιστεύουμε ότι καμιά ουσία δεν είναι βλαβερή όταν γνωρίζουμε τις συνέπειες της χρήσης της και αντιθέτως όλες οι ουσίες βλάπτουν όταν τις χρησιμοποιούμε πέρα από τις αντοχές του οργανισμού μας (!!!) που για κάθε άνθρωπο είναι διαφορετικές». ΑΙΣΧΟΣ! Χαιρετισμούς Παναγιώτης Κουζούνης Χαλκίδα

Μετά το περσινό Καραβάν-σεράι, το Θέατρο του Ήλιου της μοναδικής Αριάν Μνουσκίν, στους φετινούς Εφήμερους, φώτισε ξανά εφήμερα αφημένες, αλλά όχι ξεχασμένες, μνήμες της ψυχής των ηθοποιών – που δημιούργησαν την παράσταση από αυτοσχεδιασμούς οι οποίοι προέκυψαν από προσωπικά βιώματα, εμπειρίες και εικόνες της καθημερινότητας – και του κοινού, αγγίζοντας βαθιά αδιόρατες χορδές του καθενός και απογειώνοντας αισθήσεις, σκέψεις και συναισθήματα σε μία εμπειρία του θεάτρου που δεν περιγράφεται, παρά μόνο βιώνεται. Τα ατομικά και – επί της ουσίας – συλλογικά κομμάτια μνήμης, ήτοι αλήθειας (α+λήθη), περνούν μέσα από τα μάτια μας πάνω στις πλατφόρμες – που κυλούν επί σκηνής οι ηθοποιοί όταν δεν παίζουν –, της ροής των εξελίξεων ανθρώπων και – ως εκ τούτου – καταστάσεων, υπό τους ήχους που δημιουργεί με τα μουσικά όργανα και τη φωνή του ο ανεκτίμητος συνεργάτης της μεγάλης Μνουσκίν, Ζαν-Ζακ Λεμέτρ, στην παράσταση και στάση ζωής του Θεάτρου του Ήλιου, που οι εκπληκτικοί ηθοποιοί του ζωντανεύουν ανεπανάληπτα με την «ανοιχτότητά» τους, που αξιοποιεί το εύρος της γκάμας τους

μέσω της μεταμορφωσιμότητας και της επικοινωνίας τους (η πεμπτουσία της υποκριτικής). Από το αξιοσημείωτο ψηφιδωτό των υποδύσεων που συγκροτούν το μωσαϊκό των χαρακτήρων που διαμορφώνουν την αλληλουχία των περιστάσεων (θυμίζοντας κάτι από τη γραφή του Ρέιμοντ Κάρβερ, που σε διηγήματά του βασίστηκε η αριστουργηματική ταινία Στιγμιότυπα του αξέχαστου Ρόμπερτ Όλτμαν και η εξαίρετη περσινή παράσταση Τόσο πολύ νερό, τόσο κοντά στο σπίτι του Θωμά Μοσχόπουλου στο θέατρο Αμόρε), αναφέρω ενδεικτικά το έξοχο μέτρο του Τζέρεμι Τζέιμς στο ρόλο μιας Αμερικανίδας τρανσέξουαλ που βρίσκει το δρόμο της στο Παρίσι μέσα από την αγάπη που δίνει στην ορφανή από μητέρα κόρη ενός ευαίσθητου κλητήρα γείτονά της και τη συγκλονιστική Σάσα Μπεχεστί στη σύντομη παρουσία της ως νεαρή ανάπηρη Ισπανίδα και – κυρίως – ως ηλικιωμένη Γαλλίδα κλοσάρ που συγχέει την πραγματικότητα με τη φαντασία, σε ετούτο το ερμηνευτικό επίτευγμά τους στην υλοποίηση του οράματος της Αριάν Μνουσκίν, το οποίο συνοψίζει λέγοντας ότι «η μνήμη είναι αιώνια, η ζωή εφήμερη», και όπου συμπυκνώνοντας και αναπτύσσοντας μέσα σε οκτώ ώρες όνειρα, τραύματα, σχέσεις και υποσχέσεις, μέσα από την πορεία τους στο απρόβλεπτο της κάθε στιγμής, βρίσκουν τον δρόμο τους στο να φέρουν τους ανθρώπους σε επαφή με τον εαυτό τους και με τους γύρω τους. Όπως μας έφερε και η Αριάν Μνούσκιν. Μιχάλης Ταμπούκας, ηθοποιός ¢

Η ουσία στο Ηρώδειο Αγαπητοί φίλοι, Το ρεμπέτικο έλαμψε εκείνο το βράδυ στο Ηρώδειο. Μέσα από τις επιλογές του Παναγιώτη Κουνάδη, μέσα από την τόλμη του Γιώργου Νταλάρα και των άλλων τραγουδιστών να πουν τραγούδια που η σεμνοτυφία, οι απαγορεύσεις και οι υστερήσεις άλλων εποχών είτε τα έθαβαν είτε τα παραποιούσαν εξιδανικεύοντας τους στίχους, μέσα από την προσπάθεια επανανακάλυψης του ήχου που, και σήμερα, την ψηφιακή εποχή, ακόμα ηχεί στα αυτιά σαν ευχάριστη έκπληξη: με λιτότη-

Ευχαριστούμε τους δεκάδες αναγνώστες και τις δεκάδες αναγνώστριες που με επιστολές και μηνύματά τους μας στήριξαν σε όλη τη διάρκεια της έκδοσης της εφημερίδας του Φεστιβάλ. Και του χρόνου, πιο κεφάτοι και πιο δημιουργικοί. Καλό καλοκαίρι.

Σχέδιο της Έλλης Σολομωνίδη - Μπαλάνου

«Είχαμε άγχος αν θα παίξουμε απόψε, γιατί δεν ξέραμε αν θα έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή του θεάτρου». Με αυτή την ατάκα ξεκίνησε ο Declan Patrick Mac Manus, γνωστότερος ως Elvis Costello, τη συναυλία του στο (αποπερατωθέν... εδώ και 2.000 χρόνια) Ηρώδειο την Τρίτη 10-7-2007. Στη συνέχεια άρχισε με ένα από τραγούδια της New Wave εποχής του, το «Watching the Detectives». Μαζί του στο πιάνο ο «μύθος» του rhythm and blues Allen Toussaint από τη Λουιζιάνα με καταπληκτική πολυμελή μπάντα πνευστών από την «πλημμυροπαθή» πατρίδα του και ο σύντροφος, από την εποχή των Attractions και του «My Aim is True», Steve Nieve στα πλήκτρα. Ανάμεσα σε κάθε τραγούδι, σχολίαζε με καταπληκτικό χιούμορ και άνεση στο πνεύμα που είναι και οι στίχοι από τα περισσότερα τραγούδια του: κυνισμός, ποίηση και ευρηματικότητα. Φορώντας κατάμαυρο κουστούμι και «μπομπάτο» υπόδημα μυτερό λαμέ που άστραφτε, καθώς κινούνταν ακατάπαυστα πάνω στη σκηνή με τις κιθάρες του, έπαιξε επί δύο ώρες και 10 λεπτά. Κάνοντας μόνο ένα δίλεπτο διάλειμμα έπαιξε ασταμάτητα με φοβερή όρεξη, επαγγελματισμό και πάθος, όπως όταν πρωτοξεκίνησε το 1977 παίζοντας στα μπαρ του Λονδίνου. Με τραγούδια από τη συνεργασία του με τον Allen Toussaint και το album River in Reverse που έκαναν πρόσφατα μαζί ή το πιο γνωστό «I want you» (μόνο με ακουστική κιθάρα και τον Steve Naive στο πιάνο) ή το καταπληκτικό «International Echo» δημιούργησε ατμόσφαιρα, ενώ ξεσήκωσε το κοινό με τα «Pump it up» και «Alison» της πανκ ή μετα-πανκ εποχής του. Το κοινό, στην πλειοψηφία του, αποτελούνταν από ροκάδες των δεκαετιών του 1970 και του 1980 (που λάτρεψαν τον Elvis από τα album My aim is true, This Year’s Model και Armed Forces), μέχρι αυτούς και αυτές που τον γνώρισαν... ως σύζυγο της τραγουδίστριας Diana Krall. Προς το τέλος της συναυλίας πολύς κόσμος ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα του Costello να πλησιάσει στη σκηνή και να πέσει ο σχετικός χορός με δυνατά δικά του τραγούδια όπως το «I do not want to go to Chelsea» ή rhythm and blues του Toussaint ή κλασικά rock and roll όπως το «Slipping and Sliding» . Thank you Elvis. Διονύσης Κωνσταντινίδης, δικηγόρος

| ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

περιεχόμενα

Φωτογραφία: Allaoua Sayad

Χιπ χοπ από τη Γαλλία. Οι Pocemon Crew στην πιο σύγχρονη εκδοχή τέχνης που είναι ταυτόχρονα και κοινωνική διαμαρτυρία.

7 Κουίζ 8-9 Το διήγημα της Λένας Διβάνη 10-11 Το διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου 12-13 Επιφυλλίδες 14-15 Τζόναθαν Νιλς 16-19 Synch 23 Φιόνα Σο 24-26 Νόρα Τζόουνς 28-30 Κάριν Νόιχοϊζερ 31 Γ. Μανταφούνης 32-33 Μάγια Λυμπεροπούλου 34-35 Ήχοι του Κόσμου 36-37 Πυρήνας 38-39 Χρήστος Λούλης 41 Μιχαήλ Μαρμαρινός 42 Έλλη Σολομωνίδη ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ

Χατζηχρήστου 23 & Μακρυγιάννη, 117 42 Αθήνα Τηλ.: 2109282900

www.greekfestival.gr

editorial

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 |

Μη χαθούμε! Πέμπτο φύλλο της εφημερίδας του Φεστιβάλ, κλείσιμο ενός κύκλου – του πρώτου κύκλου. Δυόμισι μήνες γεμάτοι ένταση, δημιουργικοί καβγάδες, συλλογικό τρέξιμο – πλάι στην ένταση, τους δημιουργικούς καβγάδες, το τρέξιμο των υπόλοιπων τμημάτων της διοργάνωσης. Το αποτέλεσμα; Ακούμε ότι η εφ άρεσε, το επιβεβαιώνουν και τα mail, οι επιστολές, τα τηλεφωνήματα που παίρνουμε – αλλά πάλι ίσως να είναι τα μηνύματα που θέλουμε να προσπελάσουν το οχυρό μας. Υπήρξαν και ενστάσεις, αλίμονό μας αν δεν υπήρχαν – ομοφωνία υπάρχει μόνο εκεί όπου οι ιδέες κοιμούνται. Ή τις υποχρεώνουν να κοιμούνται. Πέμπτο φύλλο της εφημερίδας, τελευταίο της φετινής περιόδου – μιας περιόδου εξαιρετικά γόνιμης για το Ελληνικό Φεστιβάλ, μιας περιόδου κατά την οποία το νέο πρόσωπο του Φεστιβάλ εδραιώνεται, επεκτείνεται. Ώρα απολογισμών: 1. Στο εκδοτικό σημείωμα του πρώτου φύλλου, τονίζαμε ότι «η καλή όπερα, το καλό θέατρο, η συμφωνική μουσική έγιναν ακριβώς για να αφορούν το μεγάλο κοινό, όχι το αντίθετο. […] Όσα συμβαίνουν σε ένα Φεστιβάλ, όπως αυτό της δικής μας πρωτεύουσας, δεν είναι απόμακρα καλλιτεχνικά γεγονότα που αφορούν μόνο ένα κοινό ειδικών – αντίθετα, στον πλούσιο προγραμματισμό και στην ποικιλομορφία του, σίγουρα υπάρχουν εκδηλώσεις και θεάματα για τον καθένα». Τα παραπάνω επιβεβαίωσε η πορεία των πραγμάτων: οι διαγκωνισμοί για ένα εισιτήριο του τσεχοφικού Γλάρου από το θέατρο Κρέκατορ Βουδαπέστης, που ενδεχομένως περίσσεψε από μια ακύρωση, προκειμένου να μη χαθεί η εμπειρία συνάντησαν τον ενθουσιασμό στις συναυλίες της Λόρι Άντερσον ή του Κοστέλο, το σοκ από τις Τρεις ατμοσφαιρικές σπουδές του Φόρσαϊθ ήρθε κι έδεσε με τη sold out συγκίνηση που, για ακόμα μια χρονιά, χάρισε στους τυχερούς θεατές του θεάτρου της η Αριάν Μνουσκίν… Αν συνυπολογισθεί το πώς οι ελληνικές παραγωγές, πολυποίκιλες, δημιουργικές και, το κυριότερο, στην πλειονότητά τους νεανικές, εντάχθηκαν και βρήκαν αποδοχή στις εκδηλώσεις του Φεστιβάλ, θα αναγνωρίσει ότι οι νεότεροι Έλληνες καλλιτέχνες βρίσκουν δημιουργικό βήμα γι’ αυτό που οι ίδιοι καλλιεργούν και πιστεύουν, αχειραφέτητοι, όχι ως ανταμοιβή για την προσήλωσή τους σε κατακτημένα προγενέστερα ιδιώματα και τις υπηρεσίες τους σε αυτά. 2. Είμαστε η εφημερίδα του Φεστιβάλ αλλά, όπως υποσχεθήκαμε, δεν είμαστε ένα έντυπο που θα ομφαλοσκοπούσε ασχολούμενο αποκλειστικά με το Φεστιβάλ. Ανοιχτήκαμε στην πόλη, συναντήσαμε τους μετανάστες, κάναμε ρεπορτάζ για τους χώρους των πεζών που καταπατούν τα αυτοκίνητα, διεκδικήσαμε την ένταξη χώρων διασκέδασης στον κοινωνικό ιστό… Κι ακόμα, υπερασπίσαμε την ελευθερία της έκφρασης όταν, προκλητικά, καταπατήθηκε στην περίπτωση της απόσυρσης από έκθεση έργου τέχνης και της δίωξης δημιουργού και υπευθύνων της έκθεσης, συνταχθήκαμε με τους ενεργούς πολίτες που διεκδικούν ενεργά τη σωτηρία του περιβάλλοντος που επιβαρύνθηκε οικτρά μετά την καταστροφική πυρκαγιά της Πάρνηθας, δηλώνουμε τ η δυσαρέσκειά μας που ικανά στελέχη όπως ο Στέφανος Λαζαρίδης της Λυρικής απομακρύνονται προς δόξαν μιας δυσκίνητης και ράθυμης δημόσιας διοίκησης, υπερθεματίζουμε υπέρ του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης που, επιτέλους, υπάρχει ελπίδα να δημιουργηθεί και στη δική μας πρωτεύουσα, τη μόνη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα χωρίς σχετικό Μουσείο. *** Ήταν τέλη Απριλίου όταν με φώναξε ο Γιώργος Λούκος και με ρώτησε αν είναι δυνατόν να βγει μια αξιοπρεπής εφημερίδα. Είπα ναι, δειλά. Έπρεπε να κρατήσουμε το κόστος όσο πιο χαμηλά γίνεται, έπρεπε να φτιάξουμε μια μικρή ομάδα που θα έτρεχε. Η ομάδα φτιάχθηκε. Η Έλια Αποστολοπούλου αποδείχθηκε πολλά περισσότερα από το οργανωτικό χέρι βοηθείας που υποσχέθηκε. Η Κατερίνα Κόμητα έψαξε με επιμέλεια, σύστημα και πολύ ποδαρόδρομο από την αρχή τα εστιατόρια και τα μπαρ ανά περιοχή – το copy+paste από άλλα οργανωμένα sites ενείχε τον κίνδυνο παρείσφρησης ανακριβειών, περνούσαμε και στην καλοκαιρινή σεζόν… Ο

ΕΦ Η εφημερίδα του Ελληνικού Φεστιβάλ Κάθε 15 μέρες Νο 5 | 19/7/2007 ISSN: 1791-1729

Διευθυντής Σύνταξης Ηλίας Κανέλλης Σύνταξη Ευγενία Τζιρτζιλάκη Έλια Αποστολοπούλου Κατερίνα Κόμητα

Κωστής Πιερίδης Υπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο Γιώργος Λούκος Νομικός Σύμβουλος Βάσω Τζιούμη

Σχεδιασμός d-code Eκτύπωση ΙΡΙΣ Α.Ε.

Κωστής Πιερίδης, βραδύκαυστος μεν, αποδείχθηκε εντυπωσιακά πλήρης στα ρεπορτάζ που ανέλαβε. Αλλά η αποκάλυψη της ομάδας ήταν η Ευγενία Τζιρτζιλάκη. Αν και σκηνοθέτρια, κατέθεσε λαμπρά γραπτά, σε όλα τα δημοσιογραφικά είδη, κυρίως όμως εντυπωσίασαν οι συνεντεύξεις της – παρ’ όλο που, ως δημιουργικός άνθρωπος, συνομιλούσε συχνά με τους καλλιτέχνες προτάσσοντας τη δική της υποκειμενική ματιά. Συμπέρασμα: το πνεύμα της σύγκρουσης ποτέ δεν έβλαψε τη ζωντάνια και τη δημιουργικότητα… Από κοντά, το φωτογραφικό τμήμα. Ψυχή του, η Βίκυ Γεωργοπούλου, με λίγη θεωρία και πιο πολλή δράση, αεικίνητη και ακαταπόνητη, βρισκόταν πάντα, παντού. Η εφ της χρωστάει την πολυχρωμία και τη νεανικότητά της. Η σοφιστικέ Λίλα Σωτηρίου προσέφερε στην έκδοση ωραία πορτρέτα και εύστοχες αναπαραγωγές των χώρων της Πειραιώς 260. Η βοήθεια του Βασίλη Μαθιουδάκη, όταν τη χρειαστήκαμε, ήταν πολύτιμη (εκτός των άλλων, έκλεψε και την πιο καθημερινή φωτογραφία του Δημήτρη Σγούρου). Κατά τα άλλα, βοήθησαν πολλοί. Στους πέντε συγγραφείς που αρχικά ανταποκρίθηκαν αφιλοκερδώς στην παραγγελία πρωτότυπων κειμένων (Νίκος Δαββέτας, Χρήστος Χωμενίδης, Αύγουστος Κορτώ, Λένα Κιτσοπούλου, Λένα Διβάνη) προστέθηκε ο Σωτήρης Δημητρίου. Αφιλοκερδώς, με επιφυλλίδες γνώμης, έσπευσαν να συνδράμουν και ορισμένες από τις πιο έγκυρες υπογραφές του ελληνικού Τύπου. Οι δημοσιογράφοι Ριχάρδος Σωμερίτης, Στάθης Τσαγκαρουσιάνος, Πάσχος Μανδραβέλης, Δημήτρης Ρηγόπουλος, Νίκος Μωραΐτης, Λεωνίδας Αντωνόπουλος, οι τεχνοκριτικοί Αγγελική Πανταλέων, Ιάσων Τριανταφυλλίδης, Ζακ Σαμουήλ, Γιάννης Ζουμπουλάκης, ο καθηγητής Σταύρος Τσακυράκης, η σκηνοθέτρια Εύα Στεφανή, οι αρχιτέκτονες Θανάσης Μουτσόπουλος, Μέμος Φιλιππίδης, Γιώργος Τζιρτζιλάκης, επίσης αφιλοκερδώς, ανταποκρίθηκαν πρόθυμα και εύστοχα στις παραγγελίες μας. Τους ευχαριστούμε. Ευχαριστούμε και τον Χρήστο Δημητρίου, που σχεδίαζε το κόμικς της τελευταίας σελίδας, από τη Δράμα. Ευχαριστούμε, φυσικά, και τους συναδέλφους που συνέδραμαν τη συντακτική ομάδα, κυρίως στην παραγωγή συνεντεύξεων. Τη Βικτωρία Τζούμα, τον Περικλή Δημητρολόπουλο, την Αναστασία Καμβύση, τον Δημήτρη Δουλγερίδη, τη Νίκη Ορφανού, που συνέβαλαν αποφασιστικά στο αποτέλεσμα. Ευχαριστούμε όσους κράτησαν στήλες (κυρίως τον Άγγελο Γκαγκάριν [γιατί δεν ανοίγεις γραφείο αστρολογικών προβλέψεων;], την κυρία Μάγια Λεμάγια, τον Τηλέμαχο Αναγνώστου, τη Μαρία Παναγιωτοπούλου, τον Τάσο Κουκουτά), όσους «είδαν φως και μπήκαν» (τον μάνιακ του χορού Παναγιώτη Κούστα, την Τζίνα Ζορμπά, τη Σοφία Ιγνατίδου…), όσες και όσους ζαλίσαμε στο γραφείο (τον master Παναγιώτη Δούρο, τη Δηώ Καγγελάρη, την Εύα, την Πατρίτσια, τη Γιούλη Παπαθεοδώρου, την Κλημεντίνη Βουνελάκη, τις Δήμητρες στο γραφείο Τύπου…). Εξαιρετικά ευχαριστούμε τα παιδιά του δημιουργικού. Κυρίως, τον art director Στέλιο Χαλά που άντεξε τις παραξενιές μας με τον ίδιο τρόπο που άντεξε τα ξενύχτια στο κλείσιμο των τευχών, και τον Δημήτρη Γκάζη, που συνέβαλε στο στήσιμο του εντύπου μας. Ευχαριστούμε ακόμα την (πρόσχαρη) Ιωάννα, τη Σοφία και τη Νικολέττα που φροντίζουν όλα να λάμπουν, τον κύριο Μανώλη και τον φύλακά μας, τον Θανάση το γαύρο [εντάξει, Θανάση, ο πρόεδρος θα τον κάνει μετεγγραφή τον Ρικέλμε]… Κυρίως, όμως, ευχαριστούμε εσάς – εκείνες κι εκείνους που σας άρεσε η δουλειά μας, εκείνες κι εκείνους που δεν σας άρεσε. Μην ξεχνιόμαστε. Το Φεστιβάλ Αθηνών έχει πολλά ακόμα ενδιαφέροντα – και ο Αύγουστος έχει πολλή Επίδαυρο στο πρόγραμμα. Θα συναντηθούμε σε κάποιες απ’ αυτές τις εκδηλώσεις, θα διασταυρωνόμαστε συνέχεια όπου πηγαίνουν οι δημιουργικοί άνθρωποι. Μη χανόμαστε. Ηλίας Κανέλλης

Ελληνικό Φεστιβάλ Α.Ε. Διοικητικό Συμβούλιο

Πρόεδρος Γιώργος Λούκος Αντιπρόεδρος Άγγελος Δεληβορριάς

Γραμματέας Δ.Σ. Διονυσία Σκαμπαρδώνη Νομικός Σύμβουλος Δημήτρης Πασσάς

Μέλη Vincent Baudriller Nigel Redden Alistar Spalding Νίκη Τζούδα Λουκάς Τσούκαλης

ρεπορτάζ

| ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

Ζήσαμε την ένταση της Μήδειας Ήταν η κορύφωση των εκδηλώσεων για τα 30 χρόνια από την απώλεια της Μαρίας Κάλλας - και άξιζε τον κόπο. Η Μήδεια, η όπερα του Κερουμπίνι, τον κεντρικό ρόλο στην οποία είχε κρατήσει η μεγάλη Ελληνίδα σοπράνο στην Επίδαυρο το 1961, ξανανέβηκε, το Σάββατο 14 Ιουλίου, για πρώτη φορά από τότε. Αυτή τη φορά, στο ρόλο, εντυπωσίασε η αταξινόμητη φωνή της Άννα-Κατερίνα Αντονάτσι - σκηνοθετημένη από τον διεθνή Έλληνα Γιάννη Κόκκο. Την ορχήστρα με όργανα εποχής Capella Colionensis διεύθυνε ο Λουκάς Καρυτινός. Η παράσταση θεωρήθηκε θρίαμβος, και ως θρίαμβος χαιρετίστηκε, αργότερα, η παρουσία στο εστιατόριο του Λεωνίδα των συντελεστών. Ο υπουργός Πολιτισμού Γιώργος Βουλγαράκης δεν έχασε την ευκαιρία να σφίξει το χέρι της ανερχόμενης ντίβας, ενώ θερμά ήταν τα συγχαρητήρια προς όλους τους συντελεστές. Ενδεικτικές, οι απόψεις δυο θεατών (από τις πολλές που συλλέξαμε), αμέσως μετά το θριαμβικό φινάλε: Ζήσης Οικονομίδης: «Θεϊκή φωνή» «Ήρθα παρασυρμένος από το μύθο της Αντονάτσι. Θεϊκή φωνή, η διάδοχος της Κάλλας». Αντιγόνη Παππά: «Ένταση» «Η ωραία αυτή γυναίκα κατάφερε να μας μεταδώσει την ένταση ενός άπιαστου ρόλου».

Φωτογραφία: Εύη Φυλακτού

Η ΚΑΛΛΑΣ ΤΩΝ ΚΑΙΡΩΝ ΜΑΣ Η Άννα Κατερίνα Αντονάτσι σε στιγμιότυπο από την ερμηνεία της ως Μήδεια στην ομώνυμη όπερα του Λουίτζι Κερουμπίνι, στις 14 Ιουλίου, στην Επίδαυρο. 46 χρόνια μετά τη φανταστική εμφάνιση της Κάλλας, μια εφάμιλλη παρουσία - και ένας θρίαμβος.

Κοστέλο: This year’s model... Την Τρίτη 10 Ιουλίου στο Ηρώδειο ίσως, φέτος, ήταν η πιο ρυθμική βραδιά της χρονιάς. Ο Έλβις Κοστέλο μαζί με τον Αλέν Τουσέν και τους εξαίρετους μουσικούς τους, έβαλαν φωτιά στις κερκίδες. Ήταν μια συναυλία που, χωρίς διάλειμμα, είχε προγραμματιστεί να διαρκέσει λιγότερο από δύο ώρες και τελικά κράτησε κάτι λιγότερο από τρεις. Με τους θεατές να εγκαταλείπουν τις θέσεις τους, να ζητωκραυγάζουν, να χορεύουν και τους μουσικούς να ανταποκρίνονται και να παρατείνουν την έξοδο τους από την σκηνή. Μετά τη λήξη της συναυλίας προτάξαμε το μαγνητοφωνάκι μας μπρος από πολλά πρόσωπα. Δείτε ορισμένες από τις απαντήσεις τους... Κείμενο - φωτογραφίες: Κωστής Πιερίδης

Άγης «Ήταν πρωτότυπος αλλά... πιάστηκα» «Ομολογώ ότι δεν ήξερα καλά τις δουλειές του Κοστέλο, ένα δίσκο του έχω όλο και όλο. Αλλά έχει έναν πολύ πρωτότυπο και ιδιαίτερο ήχο. Μου αρέσει που, τελευταία, φλερτάρει με την τζαζ της Νέας Ορλεάνης ενώ κρατάει και το βρετανικό του στυλ. Το Ηρώδειο είναι σούπερ χώρος για τέτοιου είδους live, μόνο που πονάει η πλάτη σου».

Βιβή «Κρίμα που δεν έρχομαι τόσο συχνά» Μου άρεσε πάρα πολύ η συναυλία και λυπάμαι που έπρεπε να φύγω λίγο πριν τελειώσει».

Χριστίνα και Ευγενία «Μας άρεσε. Μαθαίνουμε...» Χριστίνα: «Φέτος είναι η χρονιά μου. Ωραίο φεστιβάλ». Ευγενία: «Εγώ πάλι είναι η πρώτη συναυλία που παρακολουθώ φέτος. Δεν ήξερα καθόλου τον Κοστέλο και τη μουσική του αλλά ήταν καταπληκτικός. Πάντως, θα ήθελα να δω κι άλλους Έλληνες». Χριστίνα: «Εμένα, πάλι δεν με πειράζει αυτό. Το Φεστιβάλ μας δίνει τη δυνατότητα να δούμε πράγματα που αλλιώς δεν θα τα βλέπαμε ποτέ. Επίσης μου αρέσει που οι τιμές είναι προσιτές».

Καίτη και Έμμυ «Φωτιά στις αισθήσεις»! Καίτη: «Θα σου πω ότι ένας κύριος με χειμερινό κοστούμι έβαλε φωτιά στις αισθήσεις μας, στο Ηρώδειο, και εφέρε δροσιά στην ψυχή μας. Εντυπωσιακό, συγκινήθηκα με την Έμμυ - και θυμηθήκαμε τα πάρτυ της εποχής μας». Έμμυ: «Ήταν μια μουσική παράσταση πάρα πολύ ζωντανή, απευθυνόταν σε μεγάλη γκάμα ηλικιών και ανθρώπων. Πέρασα εξαιρετικά και μου αρέσει να απολαμβάνω τέτοια θεάματα σ’ αυτό το χώρο. Είναι κάτι συνδυασμένο με τα καλοκαίρια μου».

για δυνατούς λύτες

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 |

Quiz Ο κόσμος είναι μια σκηνή

αργότερα Εθνικού Θεάτρου, επί της οδού Αγίου Κωνσταντίνου, μπήκαν το 1891. Με βάση τα σχέδια ποιου γνωστού αρχιτέκτονα οικοδομήθηκε το, ανακαινιζόμενο σήμερα, εμβληματικό κτίριο στο κέντρο της Αθήνας; i. Του Γερμανού, φίλου του βασιλιά Όθωνα, Κ. Φ. Σίνκελ. ii. Του Έλληνα Ξενοφώντος Παιωνίδη. iii. Του Αυστριακού Ερνστ Τσίλερ.

2. Τι ήταν τα Ορεστειακά; i. Φόρος που πρωτοθεσπίστηκε τη χρονιά που ο Αισχύλος παρουσίασε την τριλογία του Ορέστεια, στόχος του οποίου ήταν να πληρωθούν τα εισιτήρια των απόρων οι οποίοι ήθελαν να δουν το έργο. ii. Επεισόδια με ένα νεκρό που προκλήθηκαν από φοιτητές της Φιλοσοφικής που δυσφόρησαν στην πιθανότητα να ανεβεί η Ορέστεια μεταφρασμένη στα νέα ελληνικά. iii. Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαίου Θεάτρου στην Ικαρία.

3. Ο Φώτος Πολίτης ήταν ο πρώτος μόνιμος σκηνοθέτης του ιδρυθέντος το 1930 Εθνικού Θεάτρου ώς το θάνατό του, το 1934. Ποιος τον αντικατέστησε; i. Ο Κάρολος Κουν. ii. Ο Δημήτρης Ροντήρης. iii. Ο Αλέξης Μινωτής.

4. Την 11η Σεπτεμβρίου 1938 δόθηκε η πρώτη παράσταση αρχαίου δράματος στην Επίδαυρο τα νεότερα χρόνια. Με ποιο έργο; i. Πέρσαι του Αισχύλου. ii. Ηλέκτρα του Σοφοκλή. iii. Μήδεια του Ευριπίδη.

5. Το 1948, η Μελίνα Μερκούρη έπαιξε για πρώτη φορά σε παράσταση του Εθνικού Θεάτρου. Σε ποιο έργο; i. Το τραγούδι της κούνιας του Μάρτιν Σιέρα. ii. Όπερα της πεντάρας του Μπέρτολτ Μπρεχτ. iii. Αντιγόνη του Σοφοκλή.

6. Οι Αχαρνής του Αριστοφάνη, έτσι όπως έγιναν γνωστοί στα τέλη της δεκαετίας του 1970 από τον Διονύση Σαββόπουλο, είχαν ξεκινήσει ως παραγγελία: i. Του Φεστιβάλ Αθηνών, για μια πανηγυρική παράσταση στην Πνύκα.

ii. Του Θεάτρου Τέχνης και του Καρόλου Κουν, που είχε στο μυαλό του την επιτυχία των Ορνίθων. iii. Του Φεστιβάλ Αυγής-Θούριου, που τότε συγκέντρωνε πολύ κόσμο στο Άλσος της Νέας Σμύρνης.

7. Ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου (που φέτος, στις 3 και στις 4 Αυγούστου, παρουσιάζει στην Επίδαυρο την Ιφιγένεια εν Ταύροις του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Γιάννη Μαργαρίτη) ιδρύθηκε το 1971. Πρώτος διευθυντής του ήταν ο εξ Ελλάδος Νίκος Χατζίσκος. Ποιος από τους ακόλουθους σκηνοθέτες δεν έχει διατελέσει διευθυντής του ΘΟΚ; i. Χρίστος Σιοπαχάς. ii. Εύης Γαβριηλίδης. iii. Ανδρέας Πάντζης. 8. Ο Δημήτρης Μαυρίκιος, που φέτος, με το Εθνικό Θέατρο, σκηνοθετεί την Ανδρομάχη του Ρακίνα για την Επίδαυρο (20 και 21 Ιουλίου), έχει κάνει σημαντική καριέρα ως σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ. Στην ταινία του Aenigma est, του 1990, αναφέρεται σε έναν διάσημο Έλληνα ζωγράφο που έχει διαπρέψει εκτός Ελλάδος. Σε ποιον; i. Στον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο. ii. Στον Τζόρτζιο ντε Κίρικο. iii. Στον Λουκά Σαμαρά.

9. Ο Οιδίπους Τύραννος με το δίδυμο Καρέζη-Καζάκου, που είχε σκηνοθετήσει ο Ρόμπερτ Στούρουα, προκάλεσε σκάνδαλο όταν πρωτοπαρουσιάστηκε στην Επίδαυρο. Γιατί; i. Επειδή, στο τέλος, ο Οιδίπους τραγουδούσε τη Διεθνή: «Εμπρός της Γης οι κολασμένοι...» ii. Επειδή η ηθοποιός του θιάσου Άννα Μακράκη κάπνιζε τσιγάρο. iii. Επειδή η σκηνογραφία μιμούνταν τους πίνακες του Μπέικον και η σκηνή είχε μεταμορφωθεί σε κρεοπωλείο, με πραγματικά σφαχτάρια.

10. Η Αμαλία Μουτούση είναι κόρη διάσημης ηθοποιού. Ποιας; i. Της Αλίκης Βουγιουκλάκη. ii. Της Αντιγόνης Βαλάκου. iii. Της Νόνικας Γαληνέα.

11. Το καλοκαίρι του 1990, η Αλίκη Βουγι-

ουκλάκη (φωτογραφία) εμφανίστηκε στην Επίδαυρο παίζοντας Αντιγόνη. Ποιος είχε σκηνοθετήσει εκείνη την εξαιρετικά αμφιλεγόμενη παράσταση; i. O Μίνως Βολανάκης. ii. Ο Ντίνος Δημόπουλος. iii. Ο Ματίας Λάνγκχοφ.

12. Η Άννα Κοκκίνου, στην παράσταση Οι ιστορίες του Δημήτρη Χατζή, παρουσιάζει δραματοποιημένα επί σκηνής διηγήματα του συγγραφέα του Τέλους της μικρής μας πόλης (23-26 Ιουλίου, Πειραιώς 260). Με αποσπάσματα κειμένων ποιου άλλου συγγραφέα, έκανε η ηθοποιός την πρώτη επιτυχία της στο δικό της θέατρο, τη Σφενδόνη; i. Του Πολ Κλοντέλ στην παράσταση Ο κλήρος του μεσημεριού (και άλλες ιστορίες). ii. Του καραγκιοζοπαίχτη Αντώνη Μόλλα στην παράσταση Καραγκιόζης. iii. Του Βιζυηνού στο έργο Μορφές από το έργο του Γεωργίου Βιζυηνού.

13. Ποιος πρωταγωνιστούσε στην αλά commedia dell’ arte παράσταση του αριστοφανικού Πλούτου, το καλοκαίρι του 1985 στην Επίδαυρο, σε σκηνοθεσία Λούκα Ρονκόνι; i. O Θανάσης Βέγγος. ii. Ο Σταύρος Παράβας. iii. Ο Τσίτσο Ινγκράτσια.

14. Η τραγουδίστρια Μπέμπα Μπλανς παίζει στην παράσταση Πεθαίνω σα χώρα, που με βάση το γνωστό κείμενο του Δημήτρη Δημητριάδη σκηνοθετεί ο Μιχάλης Μαρμαρινός (30 και 31 Ιουλίου, Πειραιώς 260). Ποιο είναι το πραγματικό όνομά της; i. Αγγελική Μούτσου. ii. Σοφία Κολλητήρη. iii. Ντούλη Χριστοδούλου.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ

1. Τα θεμέλια του τότε Βασιλικού, πολύ

Η ΒΟΥΓΙΟΥΚΛΑΚΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΔΑΥΡΟ Πριν υποδυθεί την Αντιγόνη, η μεγάλη σταρ του λαϊκού εμπορικού κινηματογράφου Αλίκη Βουγιουκλάκη είχε παίξει Λυσιστράτη του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολομού, το 1986.

Οι σωστές απαντήσεις βαθμολογούνται με 3. Οι λανθασμένες με 1. Ενδιάμεση βαθμολογία δεν υπάρχει. Οι σωστές απαντήσεις είναι οι εξής: 1. iii. 2. ii. 3. ii. 4. ii. 5. i. 6. ii. 7. iii. 8. ii. 9. ii. 10. iii. 11. i. 12. iii. 13. ii. 14. i.

Όπως το Αιγαίο ανήκει στα ψάρια του, έτσι και το τελευταίο τμήμα του ελληνικού καλοκαιριού ανήκει στο θέατρο. Η Πειραιώς 260 έχει ακόμα φανερές και κρυφές εκπλήξεις, η Επίδαυρος είναι ο χώρος όπου, για πρώτη φορά, το κοινό αναζητεί εμπειρίες μετά το «σταθερό δραματολόγιο». Το ξέρουμε καλά. Οι θεατρικές εμπειρίες σας είναι βέβαιο ότι συναγωνίζονται πολλές από τις υπόλοιπες εμπειρίες σας, εξαιρουμένων φυσικά των ερωτικών. Το ίδιο και οι γνώσεις σας για ό,τι θεωρείτε τέχνη των τεχνών. Έχετε όντως σωστή εκτίμηση των δυνατοτήτων σας; Aπαντήσετε και θα δείτε...

Φωτογραφία: Αρχείο Θεατρικού Μουσείου

Από τη Μάγια Λεμάγια

ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ Από 14 έως 22 βαθμούς Εντάξει, παραδεχτείτε το, το θέατρο δεν είναι το φόρτε σας – αλλά, είναι βέβαιο, είστε ασυναγώνιστες και ασυναγώνιστοι αλλού (όποιος χάνει στα κουίζ κερδίζει στην αγάπη). Εδώ που τα λέμε, δεν υπάρχει λόγος να ντρέπεστε. Είστε κανονικοί άνθρωποι, με κανονικά ενδιαφέροντα και δεν έχετε να αποδείξετε σε κανέναν τίποτα. Προσωπικά, σας χαίρομαι όταν ρωτάτε οτιδήποτε δεν καταλαβαίνετε, όταν εκφράζετε αντιρρήσεις για κάποια παράσταση που εδράζουν στην κοινή λογική, όταν αποϊεροποιείτε τη σχέση δρώμενου-κοινού – επειδή έτσι πρέπει να είναι η σχέση δρώμενου-κοινού, αποϊεροποιημένη. Παρ’ όλα αυτά, έστω και αν δεν είστε τυπικοί και τυπικές θεατρόφιλοι, αναγνωρίζετε την πνευματικότητα της τέχνης, αφήνεστε στη συγκίνηση που προκαλεί, διαθέτετε την κριτική εγρήγορση που απαιτεί. Θα ήθελα να είστε παιδιά μου (αν δεν ήμουν τόσο μικρή για να κάνω παιδιά)... Από 22 έως 40 βαθμούς Πολλές φορές αναρωτιέμαι: η πολλή τέχνη λειτουργεί σε βάρος της ζωής; Από την άλλη, όμως, δεν μπορώ να μην εξανίσταμαι όταν, τουλάχιστον οι ρέκτες της θεατρικής πράξης, αγνοούν ότι ο τυφλός Οιδίπους έπαιζε φλάουτο έξω από μια εκκλησία, στην τελευταία σκηνή της κινηματογραφικής βερσιόν του έργου από τον Πιέρ-Πάολο Παζολίνι, ή όταν λησμονούν ότι η σκηνή ως πάγκος κρεοπωλείου είχε διαμορφωθεί από τον Στίβεν Λάνγκχοφ στις εξπρεσιονιστικές Βάκχες του, πάνω στις οποίες είχε πέσει η κατάρα της ελληνοφρενούς κριτικής και κάθε ελληνοφρενούς έκφρασης στη χώρα – κάθε έκφρασης, δηλαδή, που θεωρεί την τραγωδία περίπου ως ιδιοκτησία της οικείας εθνικοφροσύνης. Εν πάση περιπτώσει, το κουίζ δεν τεστάρει τις επιδόσεις σας στη ζωή. Με το θέατρο, όμως, τα πάτε θαυμάσια. Οι πιτσιρικάδες εξ υμών το σκέπτονται να εξασφαλίσουν έναν μεταπτυχιακό τίτλο θεατρολογίας; 42 βαθμούς Δεν είναι δυνατόν να απαντήσατε όλες τις ερωτήσεις και να βρήκατε και το πραγματικό όνομα της Μπέμπας Μπλανς αν δεν ονομάζεστε Δηώ Καγγελάρη – ή έστω κάποια που θέλει να της μοιάσει. Τιμή μας.

το διήγημα

| ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

του Χάρη Χ.

Oι εκδόσεις του Φεστιβάλ Τρεις εκδόσεις, τρία ξεχωριστά βιβλία κυκλοφορούν στο πλαίσιο του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών, τα εξής:

The Forsyth Company Στις πιο πρόσφατες εξερευνήσεις του Ουίλλιαμ Φόρσαϊθ με την νεαρή ομάδα του The Forsythe Company είναι αφιερωμένη η ομώνυμη έκδοση του Φεστιβάλ Αθηνών. Στις 48 σελίδες του λευκώματος–προγράμματος περιλαμβάνονται συνέντευξη του μείζονος Αμερικανού χορογράφου της Φραγκφούρτης, κείμενα για τα έργα του Τρεις Ατμοσφαιρικές Σπουδές και Ετεροτοπία που παρουσιάσθηκαν στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Αφιερώματος στον William Forsythe το οποίο διοργάνωσε το Φεστιβάλ Αθηνών. Επίσης, το βιβλίο περιέχει βιογραφία του ιδίου, των χορευτών της ομάδας του καθώς και πλήρη κατάλογο εργογραφίας. Το λεύκωμα πωλείται στους χώρους του Φεστιβάλ. Τιμή: 7€

Μαρία Κάλλας, 30 χρόνια μετά Με αφορμή το Αφιέρωμα στη Μαρία Κάλλας κυκλοφόρησε το λεύκωμα του Ελληνικού Φεστιβάλ ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ 30 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ. Πρόκειται για μια δίγλωσση έκδοση 68 σελίδων, βασισμένη στις τέσσερις συναυλίες (1, 9, 13 και 14 Ιουλίου) του Φεστιβάλ που επικεντρώθηκαν στην ελληνική και διεθνή καριέρα της Κάλλας, καθώς και στη μνημειώδη ερμηνεία της στη Μήδεια του Κερουμπίνι. Τα κείμενα είναι των Κυριάκου Π. Λουκάκου, Νίκου Μπακουνάκη και Άρη Χριστοφέλλη, ο οποίος υπογράφει και την καλλιτεχνική επιμέλεια ολόκληρου του αφιερώματος. Το λεύκωμα πωλείται στους χώρους του Φεστιβάλ.

Από την πεζογραφία στη σκηνή Η πρώτη από μια σειρά ανάλογες εκδόσεις που εγκαινιάζει το Φεστιβάλ Αθηνών, με αφορμή συγκεκριμένους κύκλους παραστάσεων - ως γνωστόν, τη φετινή χρονιά φιλοξενήθηκαν πολλές παραστάσεις στηριγμένες σε λογοτεχνικές αφηγήσεις που δεν γράφτηκαν για το θέατρο. Στην έκδοση συμμετέχουν σημαντικοί θεατρολόγοι και κριτικοί των τεχνών. Μεταξύ άλλων, φιλοξενούνται κείμενα του Ζορζ Μπανύ, της Ελένης Βαροπούλου, του Δημήτρη Σπάθη, του Αντουάν Βιτέζ (σε μετάφραση της Χρύσας Προκοπάκη), του Γιάννη Παπαθεοδώρου, του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου, της Βενετίας Αποστολίδου, της Ελένης Ζέρβα. Επιμέλεια: Δηώ Καγγελάρη. Το βιβλίο διατίθεται στους χώρους των παραστάσεων αλλά μπορείτε να το προμηθεύεστε και από τα βιβλιοπωλεία.

Χάρης έσκυψε το κεφάλι και δεν μίλησε. Τον άφηνε να φωνάζει από πάνω του ιδρωμένος. «Άχρηστε», έλεγε, «τζάμπα το ψωμί που τρως άχρηστο κρέας». Θυμωμένος – πού τον βρήκε τόσο θυμό; Πόσο καιρό αποθήκευε για να αδειάζει χύμα επί δεκαέξι χρόνια πάνω στο γιο του και τελειωμό να μην έχει; Κοίταξε τη μάνα του λοξά. Είχε λουφάξει στην καρέκλα της κι έκανε πως έτρωγε τα γεμιστά. Μασούσε νευρικά συνέχεια την ίδια μπουκιά. Δεν κατάπινε. Είχε καταπιεί πολλά τόσα χρόνια, δεν είχε μείνει χώρος στο στομάχι της. Περίμενε στωικά να έρθει η σειρά της. Από τη στιγμή που είδε τον μικρό να ντύνεται για να πάει στο θέατρο, το είδε το έργο. Ο Ζήσης θα σπρώξει το πιάτο του μακριά, η μούρη του θα κοκκινίσει, θα πεταχτεί όρθιος και θα αρχίσει. Ο μικρός θα σκύψει το κεφάλι και θα σφίξει το στόμα να μην του γυρίσει καμία κουβέντα. Ήταν καλό παιδί. Φιλότιμο. Βέβαια είχε τα μυαλά απόξω απ’ το κεφάλι. Τι το ’θελε και ξεστόμισε πως πάει να γίνει ηθοποιός; Πριν ένα χρόνο του το ’πε. Τρώγανε και τότε. «Τι ηθοποιός ρε;», ούρλιαξε εκείνος. «Δηλαδή τι θα κάνεις ρε μαλάκα; Τον καραγκιόζη θα κάνεις σε όλη σου τη ζωή;» Το παιδί χλόμιασε. Μετάνιωσε χίλιες φορές που ξανοίχτηκε. Χτυπούσε το κεφάλι του που πίστεψε έστω κι ένα λεπτό πως ο πατέρας του θα καταλάβαινε. «Και η ταβέρνα τι θα γίνει ρε άχρηστε; Θα πας να χαζολογάς με τις αδερφάρες στα μπουλούκια και θ’ αφήσεις τον αδερφό σου να δουλεύει διπλοβάρδια; Μαλάκας είναι ο αδερφός σου δηλαδή που κάνει το γκαρσόνι απ’ τα δώδεκα; Αλλά αυτός ήσουνα πάντα. Για τα μπάζα ρε, για τα μπάζα σαν τη μάνα σου!» Ο Χάρης δεν άντεξε άλλο. Με μια τρίπλα πέρασε κάτω από το χέρι του, βγήκε στην αυλή κι άρχισε να τρέχει προς το αρχαίο θέατρο. Έκανε ζέστη, τριανταπέντε βαθμούς κι ας έπεφτε ο ήλιος. Ευτυχώς τον πήρε ένα παιδί στη μηχανή του μέχρι ένα σημείο. Μετά ξανάτρεξε. Το μπλουζάκι του έγινε μούσκεμα, τα παπούτσια του γέμισαν σκόνη αλλά δεν σταματούσε. Φρέναρε μόνο όταν έφτασε στο μυστικό πέρασμα που τον έβγαζε στα σκαλάκια στο πάνω διάζωμα. Πήρε βαθιά ανάσα – από τότε που θυμόταν τον εαυτό του μέχρι σήμερα, όλα τα καλοκαίρια της ζωής του, σε όλες τις παραστάσεις που ανέβηκαν ποτέ στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, αυτό έκανε. Πριν πατήσει το πόδι του στο μάρμαρο, έπαιρνε μια βαθιά ανάσα, άδειαζε το κεφάλι του από τη ζωή του και έμπαινε σε μια άλλη. Σε όποια ζωή έστελνε η μοίρα του να ξετυλιχτεί εκείνο το βράδυ. Δεν ρωτούσε τι έργο παίζει. Δεν τον ένοιαζε. Αρκεί να τον έπαιρνε

μακριά απ΄ το χωριό και την ταβέρνα και τα μάτια του πατέρα του. Αρκεί που θα τον άφηνε να βολτάρει για δυο ώρες στο μέλλον του. Κάθισε ήσυχα στη μοναδική άδεια θέση αριστερά, δίπλα σ’ έναν Γιαπωνέζο παππού με κιάλια. Χοντρός παππούς που γέμιζε δυο θέσεις. Του χαμογέλασε και του έδωσε τα κιάλια με μια παιδική κίνηση σαν να ήθελε να απολογηθεί για το χώρο που έπιανε. Το παιδί αμήχανο τα πήρε ευχαριστώντας τον στα αγγλικά. Έριξε μια ματιά στη φωτισμένη αρένα. Αντιγόνη έπαιζε. Ωραία. Η Μουτούση έβγαζε γλώσσα στον Βογιατζή. Ο Χάρης έστησε αυτί. Αν και το ήξερε το κείμενο απέξω κι ανακατωτά, σήμερα το ευχαριστιόταν διπλά, σαν να ’χε τρυπώσει στο στόμα της Μουτούση και ξεσπάθωνε μαζί της. «Τι γίνεται; Τι λέει;» Τον σκούντησε απαλά ο Γιαπωνέζος. Κοίταζε τον Βογιατζή να ωρύεται ότι θα ατιμάσει τον Πολυνείκη και δεν έβγαζε άκρη. Ο Χάρης έμεινε κόκαλο. Ο παππούλης τον κοιτούσε με τα σκιστά ευγενικά του ματάκια όλο αγωνία. Προφανώς δεν καταλάβαινε χριστό. Ήθελε και παρέα. Ήθελε να το συζητήσει το πράμα. Αλλά τα αγγλικά του Χάρη δεν βοηθούσαν. Πώς να του συνοψίσει μια ολόκληρη τραγωδία; «Τον βλέπεις αυτόν; Φασίστας. Τους διατάζει τι να κάνουν. Η μία κοπέλα, αυτή η αδύνατη, τον ακούει γιατί… ξέρω γω… γιατί τον φοβάται… γιατί είναι κότα. Η Αντιγόνη όμως… έχει τσαγανό», μουρμούρισε τελικά όλο τύψεις που τσάκισε τον Σοφοκλή. «Και τι θα γίνει; Δεν θα την τιμωρήσει;», ρώτησε με αγωνία ανεξήγητη ο χοντρούλης. «Δεν πά’ να λέει ο γέρος. Αυτή θα κάνει ό,τι γουστάρει», διαβεβαίωσε ενθαρρυντικά ο μικρός τον καινούριο του φίλο και στράφηκε ξανά στο έργο. «Στεναχωρημένη φαίνεται», επέμενε ο Γιαπωνέζος . «Ε, δεν είναι κι εύκολο ρε άνθρωπε…», εξήγησε ο μικρός. «Εδώ θα γίνει χαμός. Φοβάται κι αυτή… δεν είναι και μάρμαρο». Ο Γιαπωνέζος κούνησε δυο τρεις φορές το κεφάλι πάνω-κάτω για να δείξει ότι κατάλαβε και συμπαρίσταται στο δράμα της πρωταγωνίστριας. «Όχι μάρμαρο… Μμμμ… Για να δούμε...», μουρμούρισε και ξαναπροσηλώθηκε στη φωτισμένη αρένα από κάτω του. Μέχρι το τέλος δεν ξανάβγαλε άχνα. Άφησε το Χάρη στην ησυχία του να μπει ολόκληρος μέσα στο έργο. Όταν όμως ήρθε ο Αγγελιαφόρος κι άρχισε να λέει τα νέα που η Αντιγόνη αυτοκτόνησε και τα λοιπά κι ο Χάρης είχε γίνει κουβάρι απ’ τη στεναχώρια, ο χοντρούλης τον ακούμπησε μαλακά. «Τι λέει; Τι έγινε πάλι;» Ο Χάρης γύρισε και τον κοίταξε στα μάτια. «Τίποτα, μην ανησυχείτε. Όλα καλά. Αυτή έκανε ό,τι γούσταρε. Τα κατάφερε, καταλάβατε; Φίνα τα κατάφερε!» «Τότε γιατί κλαίνε όλοι;», ανα-

[Ποια είναι:] H Λένα Διβάνη γεννήθηκε το 1955. Λογοτεχνία πρωτοδημοσίευσε το 1990. Έχει δημοσιεύσει τέσσερα μυθιστορήματα (Οι γυναίκες της ζωής της, Εργαζόμενο αγόρι, Ενικός αριθμός και Ψέματα), μία συλλογή διηγημάτων (Γιατί δεν μιλάς για μένα), μια νουβέλα (Νάντια), τέσσερα παιδικά βιβλία. Το θεατρικό της ντεμπούτο έγινε το 2002-3 με την Ωραία Θυμωμένη, που ανέβηκε για δύο σεζόν στο θέατρο Το Τρένο στο Ρουφ. Το 2006 ανέβηκε από την Πειραματική Σκηνή της Τέχνης του Νικηφόρου Παπανδρέου το δεύτερο έργο της, το Οικογενειακό Δίκαιο, ενώ το τρίτο θεατρικό της έχει τίτλο Η Πεντανόστιμη. Διδάσκει Ιστορία Εξωτερικής Πολιτικής στη Νομική Σχολή Αθηνών.

το διήγημα

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 |

Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

Πέντε (+ ένας) λογοτέχνες γράφουν για την εφ. Σήμερα, η Λένα Διβάνη

Τραγωδίες... Της Λένας Διβάνη

ρωτήθηκε ο Γιαπωνέζος που χαζός δεν ήτανε, Γιαπωνέζος ήτανε. «Απ’ το κακό τους κλαίνε. Κατάλαβες; Επειδή τους την έφερε και έκανε το δικό της!» «Και πού είναι η Αντιγόνη αφού είναι καλά;» «Πάει αυτή, την έκανε φίλε. Πήγε με οτοστόπ στην Αθήνα». Ο Γιαπωνέζος έσκασε ένα αιφνίδιο χαμόγελο

ώς τ’ αυτιά κι άρχισε να χειροκροτάει με μανία τους ηθοποιούς που υποκλίνονταν στο γκραν φινάλε. Όταν μάλιστα είδε την Αντιγόνη να βγαίνει μπροστά και να υποκλίνεται δυνάμωσε το παλαμάκι μέχρι που κοκκίνισαν τα παχουλά χέρια του. Μετά τα ένωσε κι έκανε μια βαθιά υπόκλιση στο μεταφραστή του που είχε ξεκινήσει να καβαλάει τα σκαλιά για να φύγει.

Όταν έφτασε αργά το βράδυ στο ξενοδοχείο του στη νέα Επίδαυρο, κάθισε στο τραπεζάκι στο μπαλκόνι, έβγαλε μια κάρτα με το Ναύπλιο μπροστά κι έγραψε από πίσω με γράμματα σαν ζωγραφιές: «Μόλις γύρισα από το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. Έπαιζε ένα καταπληκτικό έργο. Μια κοπέλα αγνόησε τον σκληρό πατέρα της, αποφάσισε μόνη της για τη ζωή της, πάλεψε

γι’ αυτό και τα κατάφερε! Ο πατέρας της ήταν παλιάνθρωπος απ’ ό,τι κατάλαβα. Δηλαδή εγώ δεν κατάλαβα και πολλά. Ευτυχώς είχα δίπλα μου έναν νεαρό που γνώριζε το έργο καλύτερα κι από το συγγραφέα. Σε φιλώ, ο σύζυγός σου. ΥΓ. Μακάρι να το έκανα κι εγώ αυτό σαράντα χρόνια πριν. Αλλά ήμουν… να δεις πώς το είπε ο νεαρός; - κότα». ¢

το διήγημα

10 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

Πέντε (+ ένας) λογοτέχνες γράφουν για την εφ. Επιπλέον, ο Σωτήρης Δημητρίου

Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

Λίγες ημέρες μετά την παράσταση Τους τα λέει ο Θεός, από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Σωτήρη Δημητρίου, που ανέβηκε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών στο Σχολείον, ο συγγραφέας μας παρουσίασε ένα αφήγημα που εκκινεί από εκείνη την παράσταση. Αυτοβιογραφικό; Κρίνοντας ότι στη λογοτεχνική γραφή η αφηγηματική σύμβαση περνάει σε δεύτερη μοίρα, θεωρήσαμε ότι το κείμενο ανέτως θα μπορούσε να ενταχθεί στη σειρά των πρωτότυπων λογοτεχνικών κειμένων που δημοσιεύει η εφημερίδα μας. Επιμείναμε και πείσαμε τον συγγραφέα, ο οποίος μας το παραχώρησε για δημοσίευση.

Σχολείον Του Σωτήρη Δημητρίου

Ένα ανοιξιάτικο πρωινό περπατούσα στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Ανάμεσα στους τουρίστες και στις μικρομάνες με τα καροτσάκια ξεχώριζε μια μεγάλη ομάδα νεαρών. Φώναζαν, πειραζόντουσαν και συνεχώς έβγαζαν φωτογραφίες με τα κινητά. Μάλλον θα ήταν καμιά τάξη λυκείου σε εκδρομή. Ξαφνικά μπροστά μου ξετυλίχτηκε η εξής σκηνή. Ένας νεαρός πρότεινε το κινητό του σε μια γυναίκα.

«Σας παρακαλώ, τραβήξτε με μια φωτογραφία με τον μπέμπη σας». Η γυναίκα πήρε διστακτικά το κινητό, ο νεαρός την παραμέρισε μαλακά και κράτησε θριαμβευτικά το καροτσάκι. Η γυναίκα απομακρύνθηκε λίγο με σαστισμένο βηματισμό και τον φωτογράφησε. Ο νεαρός άρπαξε το κινητό και χωρίς καθόλου χρονοτριβή έτρεξε να προλάβει την τάξη του. Η γυναίκα τον κοιτούσε σαν χαμένη. Ενώ το αγόρι έτρεχε, γύρισε το κεφάλι προς το μέρος

της, φώναξε «γειάααα σας, ευχαριστώ» και χάθηκε. Αυτό το επεισόδιο κατά καιρούς ξεπηδούσε ακάλεστο στη μνήμη μου. Κυρίως μια σωματική παρόρμηση της γυναίκας προς τον νεαρό καθώς αυτός απομακρυνόταν. Καιρό μετά, σε κάποια λογοτεχνική εκδήλωση, ένας ακροατής με ρώτησε αν μπορούσα να πω κάτι συγκεκριμένο για την αρχή αρχή κάποιου διηγήματος. Διηγήθηκα τη σκηνή στην Αρεοπαγίτου και

ήμουν έτοιμος να προχωρήσω εκείνη την ώρα πρόχειρα στον κορμό του διηγήματος, αλλά με εμπόδισε μία φίλη εκ των ομιλητών. «Τι σ’ έπιασε παιδάκι μου; Γιατί το ακυρώνεις;» Πέρασε από τότε κοντά χρόνος και μια μέρα βγαίνοντας απ’ το σπίτι μου με σταμάτησε ένας κύριος. «Είστε ο τάδε;» «Ναι». «Δεν με ξέρετε, αλλά παρευρισκόμουν τότε σ’

το διήγημα εκείνη την εκδήλωση», μου είπε και χαμογέλασε δειλά. «Θέλετε να σας κεράσω έναν καφέ;» Δέχτηκα αφού πρώτα ζήτησα να μου πει το όνομα του. Στην καφετέρια μου είπε τι τον απασχολούσε. «Δεν θα ερχόμουν ποτέ», κατέληξε, «αλλά υπελόγιζα στην κατανόησή σας πάρα πολύ». Κοντολογίς του ανθρώπου του είχε επιβληθεί στην μνήμη εκείνη η απαρχή της ιστορίας. Ήθελε για ν’ απαγκιστρωθεί να του πω τη συνέχεια. Του εξομολογήθηκα ότι δεν είχα μία συγκεκριμένη συνέχεια αλλά πολλές. Θα μπορούσε για παράδειγμα η γυναίκα να τηλεφωνεί σε όλα τα λύκεια της χώρας για να μάθει ποια τάξη τη συγκεκριμένη ημερομηνία είχε πάει εκδρομή. Ή θα επιχειρούσε να βρει τους λίγους αμαξάδες που ήταν εκείνη την ημέρα στην Αρεοπαγίτου μήπως ήξεραν τίποτα γι’ αυτή την ομάδα των νεαρών. Ή ακόμα θα μπορούσε να βάλει αγγελία σε εφημερίδα. Αλλά γιατί όμως αυτή η γυναίκα ήθελε να ξαναβρεί οπωσδήποτε τον νεαρό; Ίσως για να δει τη φωτογραφία ή να την πάρει πίσω, ενδεχομένως να πάρει πίσω και το κινητό του που την είχε αποθηκεύσει και να του δώσει ένα άλλο. Ή ακόμα όποτε η γυναίκα ανακαλούσε το επεισόδιο –και το έκανε συχνότατα– με άφατη αγαλλίαση να αρνείται τη φωτογράφηση. Ή προλαβαίνει επίσης ανακουφισμένη και τον ρωτάει την ύστατη ώρα πώς τον λένε. Αφού πλανηθήκαμε σε λίγα ακόμα μονοπάτια του ανύπαρκτου διηγήματος –δηλαδή εγώ μιλούσα κι αυτός άκουγε με το κεφάλι σκυφτό– κάποτε μου λέει. «Σας παρακαλώ θερμά, καταλήξτε σε μια υποτυπώδη μορφή της ιστορίας και πείτε τή μου. Θα με λυτρώσετε». «Δυστυχώς», του λέω, «δεν βρήκα ακόμα ένα ικανοποιητικό σχέδιο και μπορεί να μην το βρω ποτέ». Ίσως τότε θα ’πρεπε κάτι να πω για να ανακουφίσω τον άνθρωπο. Δεν το έκανα και ιδού πώς η ζωή με ξέβγαλε και μένα στην ίδια βαλτώδη όχθη. Σάββατο βράδυ, μετά το πέρας της παραστάσεως του έργου Τους τα λέει ο Θεός στο θέατρο Σχολείον, λίγες κυρίες με πλησίασαν για

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 11

να με συγχαρούν. Με την άκρη του ματιού μου βλέπω μια γυναίκα με εκφραστικό πρόσωπο να περιμένει. Είχε μάλλον κοντά μαλλιά και μάλλον φορούσε θαμπό άσπρο παντελόνι. Μάλλον πλησίαζε την ηλικία μου εκτός κι αν την αδικώ. Μου μίλησε λιγάκι κρατημένα και εγκάρδια. Είχα κατά νου να μιλήσω μαζί της, αλλά λίγο σάστισα λίγο νόμισα ότι θα ήταν αγένεια στις άλλες κυρίες να επιδείξω εύνοια, όταν πια σταθεροποιήθηκα είχε φύγει. Μου κόλλησε στη μνήμη και καθώς μόλις που είχα στο νου μου το περίγραμμα του προσώπου της την έχρισα ιδανικό συζητητή, ήθελα με τρομερή δύναμη να κουβεντιάσω μαζί της πρόσωπο με πρόσωπο. Τις άλλες μέρες ένιωθα σαν κάποιος να με είχε αδειάσει με μια μεγάλη σύριγγα από κάθε ζωτικότητα. Οι αθωωτικές σκέψεις που συνηθίζω να κάνω σε κάθε δυσχερή κατάσταση μου –στην προκειμένη, δεν γίνεται να έχουμε αντανακλαστικά και στη ζωή και στην τέχνη– δεν με ανακούφιζαν. Άρχισα να το λέω σε γνωστούς και φίλους αλλά, αντί να έρθει η ποθούμενη εξάχνωση, αυτό βάθαινε τις ρίζες και έβγαζε φυλλώματα. Σκεφτόμουν τι καλά που θα ήταν αν είχα τη δύναμη να κλείσω με συρματοπλέγματα την πόλη και κατόπι να βγαίνουν όλοι ένας ένας από ένα πορτάκι, όπου θα τους ήλεγχα. Αν όμως αυτή η γυναίκα ήταν απ’ την Αίγινα; Τότε θα ήταν πιο εύκολο γιατί θα υποχρέωνα όλους τους κατοίκους να έρθουν στον Πειραιά με δελφίνια. Καθένας που αποβιβαζόταν θα περνούσε από έναν χαμηλό πύργο ναυαγοσώστη όπου θα καθόμουν εγώ. Αναρωτιέμαι μήπως τελικά με τρόπο ασύνειδο απεμπόλησα τη ζωή για να απαλλαγώ από εκείνο το επεισόδιο στην Αρεοπαγείτου. Μήπως δευτερογενώς απ’ τα ακροδάχτυλα που πιέζουν το στυλό θέλησα να διοχετεύσω και τη μανία της προσωπικής μου εμπλοκής; Άγνωστο. Και μήπως σε μια μελλοντική καμπή της τύχης η γραπτή απεικόνιση της εμπλοκής μου διαρρήξει τη σαθρή κρούστα της γοητείας; Επίσης άγνωστο. Κάποτε σε έναν Καζαμία είχα διαβάσει μια παροιμία που ζωγραφίζει πολύ εύστοχα τα της ζωής και κυρίως τα της τέχνης. Αυτός που βρίσκει χαίρεται κι αυτός που ξέρει παίρνει. ¢

[Ποιος είναι:] Ο Σωτήρης Δημητρίου γεννήθηκε το1955 στην Πόβλα, ένα παραμεθόριο χωριό στη Θεσπρωτία. Σπούδασε οικονομικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και, στα γράμματα, εμφανίστηκε το 1985 με μια ποιητική συλλογή, τις Ψηλαφήσεις. Ωστόσο, εντυπωσίασε με την πρώτη συλλογή διηγημάτων του Ντιάλιθ’ ιμ Χριστάκη (1987), ένα κράμα πυκνού ιδιωματικού λόγου και βίαιης θεματολογίας. Ακολούθησε η συλλογή διηγημάτων Ένα παιδί απ’ τη Θεσσαλονίκη (1989), το μυθιστόρημα Ν’ ακούω καλά τ’ όνομά σου (1993), τα διηγήματα Η φλέβα του λαιμού (βραβείο διηγήματος περιοδικού Διαβάζω, 1998), τα διηγήματα Η βραδυπορία του καλού (2001) και το μυθιστόρημα Τους τα λέει ο Θεός (2002). Τελευταίο βιβλίο του είναι το αφήγημα Τα οπωροφόρα της Αθήνας (2005). Βιβλία του Σωτήρη Δημητρίου έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, στα γερμανικά και στα ολλανδικά, ενώ η ταινία του Σωτήρη Γκορίτσα Απ’ το χιόνι (1993) έχει στηριχθεί στο βιβλίο του Ν’ ακούω καλά τ’ όνομά σου. Σε δικά του αφηγήματα στηρίζονται ακόμα οι ταινίες της Φωτεινής Σισκοπούλου Η ζωή ενάμισι χιλιάρικο (1995) και η μικρού μήκους Αμέρικα του Σάββα Καρύδα (1999). Την περασμένη χρονιά, το μυθιστόρημά του Τους τα λέει ο Θεός πρωτανέβηκε ως θεατρικό έργο σε διασκευή και σκηνοθεσία Νίκου Αρβανίτη σε πόλεις και χωριά κοντά στην ιδιαίτερη πατρίδα του συγγραφέα. Η παράσταση εκείνη επαναλήφθηκε φέτος στο θέατρο Σχολείον, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.

επιφυλλίδες

12 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

Ξέρετε ότι... Ο Μπέκετ γεννήθηκε Παρασκευή και 13 t Ο Σάμουελ Μπάρκλεϊ Μπέκετ, που έμελλε να γίνει ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς του 20ού αιώνα, γεννήθηκε στο Δουβλίνο Μεγάλη Παρασκευή και 13 (Απριλίου 1906). Πολλά έχουν ειπωθεί για το εάν είναι πραγματικά η ημερομηνία γέννησής του ή αν ο ίδιος έπλασε εσκεμμένα αυτό το μύθο που σηκώνει την τρίχα των προληπτικών της Εσπερίας (εμείς επιμένουμε παραδοσιακά, Τρίτη και 13). t Ήταν εξάλλου άποψή του πως η γέννηση είναι εγγενώς συνδεδεμένη με τα βάσανα και το θάνατο.

Η Φιόνα λατρεύει τον Μπέκετ, παίζει και στον Χάρι Πότερ t Ιρλανδή και η Φιόνα Σο που γεννήθηκε στις 10 Ιουλίου 1958 και σπούδασε αρχικά φιλοσοφία, πριν την κερδίσει οριστικά η υποκριτική. Έχει συνεργαστεί κυρίως με γυναίκες σκηνοθέτριες, επανειλημμένως δε με την Ντέμπορα Γουόρνερ με την οποία έκαναν μια σειρά από «τολμηρές» παραστάσεις αποσπώντας αρκετά βραβεία. Παρά την τεράστια επιτυχία της στο θέατρο, έχει δηλώσει πως κατά καιρούς βρίσκει το θέατρο βαρετό και επαναλαμβανόμενο. Αντίθετα, της αρέσουν πολύ ο κινηματογράφος (αξέχαστη στις κινηματογραφικές μεταφορές του Χάρι Πότερ), η τηλεόραση και τα νέα media.

Η Ντέμπορα εμπιστεύεται τους ηθοποιούς της t Ο πατέρας της Ντέμπορα Γουόρνερ εμπορευόταν αντίκες, σε εποχές που το επάγγελμα αυτό διατηρούσε κάποια αγνότητα. Γι’ αυτό και η διάσημη σήμερα σκηνοθέτης του θεάτρου και της όπερας ήθελε, αρχικά, να γίνει συντηρήτρια έργων τέχνης. Ώσπου ανακάλυψε ότι το επάγγελμα αυτό συνδέεται με χημικές ουσίες κι έτσι το απομυθοποίησε. t Έχει δηλώσει πως σκηνοθετεί ηθοποιούς και όχι θεατρικά έργα, τονίζοντας πως μερικοί από τους ηθοποιούς με τους οποίους συνεργάστηκε ήταν πιο έξυπνοι από αυτήν. Αυτό σε απάντηση όσων υποτιμούν το ρόλο του ηθοποιού σε σχέση με εκείνον του σκηνοθέτη. Όταν της ζητήσαμε να μιλήσει για τις Ευτυχισμένες μέρες, απάντησε: «Ρωτήστε τη Φιόνα Σο, τα λέει καλύτερα». t To Φεστιβάλ κλείνει με τις Ευτυχισμένες μέρες του Μπέκετ στην Επίδαυρο (24, 25 Αυγούστου).

Η Νόρα κόβει συνέχεια το κάπνισμα t Πριν κλείσει, το Φεστιβάλ φιλοξενεί ένα μεγάλο όνομα της μουσικής σκηνής, τη Νόρα Τζόουνς (25 Ιουλίου στο Ηρώδειο). t Ανάμεσα στ’ άλλα έχει δηλώσει πως, όταν πίνει, μιλάει πολύ και δυνατά. «Την πρώτη φορά που μέθυσα ήταν στο σπίτι μιας φίλης που ήταν τρελή με το ροκ ’ν’ ρολ. Αδειάσαμε το ντουλάπι με τα ποτά. Ήπιαμε τόσο ρούμι και Dr. Ρepper που αρρώστησα. Έκτοτε δεν ήπια ποτέ ξανά Dr. Ρepper. Tώρα μου αρέσει να πίνω μπίρα και μαρτίνι». t Σε σχέση με το κάπνισμα μοιάζει με όλους μας. «Το έχω κόψει», έχει δηλώσει, «αρκετές φορές. Βασικά όμως προτιμώ τη φωνή μου όταν καπνίζω. Θα μου άρεσε να ακούγομαι σαν τον Κατ Πάουερ χωρίς να καπνίζω ή να πίνω ένα μπουκάλι ουίσκι την ημέρα. Μάλλον θα πρέπει να περιμένω να μεγαλώσω...». Μαρία Παναγιωτοπούλου

Το νέο Μουσείο, ο Φιξ και ο Τάκης Ζενέτος

Kraftwerk σύγχρονης τέχνης στη Συγγρού Του Γιώργου Τζιρτζιλάκη

Ανήκω σ’ εκείνους που αισθάνθηκαν δυσφορία και απογοήτευση από την μερική –και, όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια, επιθετική και εκτεταμένη– κατεδάφιση του εργοστασίου Φιξ στη λεωφόρο Συγγρού. Το σημερινό απολειφάδι αποτελεί δραματική απόδειξη ακόμη και για τους πιο δύσπιστους. Το φημισμένο αρχιτεκτόνημα του Τάκη Ζενέτου αποίκισε όσο κανένα άλλο το φαντασιακό της ελληνικής νεωτερικότητας, τόσο για την ανάλαφρη γραμμική επεξεργασία των επιφανειών ενός ορθογώνιου κτιρίου μεγάλης κλίμακας που, με τον τρόπο αυτό, εξαφάνιζε τον όγκο του, όσο και για τη νέα σχέση ανάμεσα στην αρχιτεκτονική, την παραγωγή και την εργασιακή ηθική που εγκαινίασε στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Εννοώ εδώ τον αποχαιρετισμό της καθιερωμένης έως τότε απόκρυψης της βιομηχανικής εργασίας στην πόλη μέσα από τις διαφανείς τζαμαρίες του ισογείου-μηχανοστασίου της λεωφόρου Συγγρού. Ιδού γιατί η γραμμική ακρότητα των όψεων αντηχούσε τη γραμμική διαδικασία της ίδιας της παραγωγής. Μια μητροπολιτική αρχιτεκτονική, απλή, άμεσα αναγνωρίσιμη, φτιαγμένη για να τη βλέπεις πάντα εν κινήσει, μέσα από τη φούρια και την τελετουργία της λεωφόρου. Αν το κτίριο Φιξ μας συγκινεί ακόμη σήμερα είναι γιατί αντιπροσωπεύει την παιδική ηλικία του ελληνικού μοντερνισμού: τη φρεσκάδα μιας πρωτοφανέρωτης μητροπολιτικής χειρονομίας που ταυτίστηκε με το απόγειό του· τη «φλόγα της ιδέας του πλοίου που καίγεται μέσα στο παγόβουνο του μοντερνισμού». Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το μυθοποιημένο αυτό κτίριο-υπερωκεάνιο στην καρδιά της πόλης υπήρξε μια ριζική ανακα-

τασκευή και μια εκτεταμένη επέκταση ενός παλαιότερου κτιρίου της ομώνυμης ζυθοποιίας. Θέλω να πιστεύω ότι η επικείμενη «μετασκευή και η ενίσχυση» του κατακερματισμένου υπολοίπου που απέμεινε, σε Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ), θα επιμείνει στην ιδέα αυτή της ανακατασκευής και της ριζοσπαστικής αρχιτεκτονικής αντιμετώπισης. Ό,τι, τέλος πάντων, εννοούμε σήμερα ριζοσπαστική αρχιτεκτονική αντιμετώπιση. Η αισθητική εξιδανίκευση της βιομηχανίας που επιχείρησε ο μοντερνισμός (και στην οποία εντάσσεται και το έργο του Τάκη Ζενέτου), προανήγγειλε ένα τέτοιο πέρασμα. Όταν το παλιό εργοστάσιο φτάνει στον τελευταίο του στόχο, η απόσταση ανάμεσα στην κουλτούρα της παραγωγής και στη νέα πολιτισμική του χρήση μειώνεται στο ελάχιστο: στην άκρη της πρώτης ήταν ήδη εγγεγραμμένη η επόμενη. Αποτελεί, πράγματι, μια ευχάριστη είδηση η απεμπλοκή των εργασιών ανέγερσης του Μουσείου, που η διευθύντριά του Άννα Καφέτση διεκδίκησε με έμπνευση και σθένος. Γι’ αυτό, μου φαίνεται αδιανόητο σημάδι φαύλης παθογένειας η επίβλεψη της «μετασκευής» του νέου κτιρίου να γίνεται μόνο συμβουλευτικά ή επικουρικά από τους αρχιτέκτονες-μελετητές που κέρδισαν το πρώτο βραβείο του σχετικού διαγωνισμού (3SK Στυλιανίδης αρχιτέκτονες, Tim Ronalds Architects, Ι. Μουζάκης και συνεργάτες). Το γεγονός αυτό αντανακλά τη βαθιά περιφρόνηση, την παρακμασμένη λογική και τις στρεβλώσεις με τις οποίες κατασκευάζεται η δημόσια κοινωνική αρχιτεκτονική στη χώρα μας, η οποία, απ’ ό,τι φαίνεται, ενδιαφέρει όλο και λιγότερο τους δημόσιους θεσμούς. Θα ήταν περιττό να επιχειρηματολογήσω

για την ανάγκη ύπαρξης στο κέντρο της πόλης ενός τέτοιου συμβολικού, πολιτιστικού και κοινωνικού θεσμού σήμερα. Τι είναι όμως αυτό που εξακολουθεί να κάνει ένα Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης ριζοσπαστικό και ενδιαφέρον; Δεν είναι εύκολο να απαντήσουμε εδώ σ’ ένα τέτοιο ερώτημα, ούτε να προβούμε σε μια σύνοψη των εκδοχών. Εκείνο που μπορούμε να επισημάνουμε είναι ότι αν πριν μερικά χρόνια στα κτίρια αυτά υπερίσχυαν στοιχεία αμιγούς στοχασμού, αισθητικής απόλαυσης και πολιτιστικού γίγνεσθαι, καθιστώντας τα τόπους συλλογής, διατήρησης, τεκμηρίωσης και έκθεσης του σύγχρονου πολιτισμού –όπως τα ορίζουν οι μουσειολόγοι–, σήμερα αναδεικνύονται σε μεγαμηχανές μαζικής εκπαίδευσης, ερμηνείας, επικοινωνίας και, προπάντων, ψυχαγωγίας. Με λίγα λόγια, εμπεριέχουν όλα τα συστατικά χαρακτηριστικά και τις αντιφάσεις της εποχής μας. Απ’ αυτή τη σκοπιά, ένα Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης μπορεί να αποτελέσει δυναμικό σημείο πολιτισμικής και υπαρξιακής διακλάδωσης, το οποίο πηγαίνει πέραν απ’ ό,τι θεωρούμε σύγχρονη τέχνη, με έναν τρόπο που σε πολλούς φαντάζει ακόμη δυσνόητος. Γι’ αυτό, ένα τέτοιο Μουσείο είναι ένα εκτεθειμένο και ανοιχτό στην πόλη εργοτάξιο, ένας κεντρικός σταθμός παραγωγής ενέργειας (Kraftwerk) –όπως το αποκάλεσε κάποτε ο Alexander Dorner– που ταλαντεύεται ανάμεσα στα αντικείμενα και στις διαδικασίες και διακινεί συμβολικές συγκρούσεις και επιθυμίες, συναισθήματα και εμπειρίες. ¢ __________________ Ο Γιώργος Τζιρτζιλάκης είναι αρχιτέκτονας. Διδάσκει στο τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Όταν ιστορικά κτίρια αλλάζουν χρήση

Η υπογραφή για το Μουσείο Toυ Μέμου Φιλιππίδη

Επείγουσα και αναγκαία ήταν η πρόσφατη υπογραφή της σύμβασης για την έναρξη της κατασκευής κτιρίου για το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ). Μια υπογραφή που καθυστέρησε σημαντικά (λόγω ενστάσεων) τουλάχιστον μια διετία, για τη μετατροπή του κτιρίου Φιξ (του γνωστού εγκαταλελειμμένου εργοστασίου ζυθοποιίας) σε εκθεσιακό χώρο του ΕΜΣΤ από τα συνεργαζόμενα αρχιτεκτονικά γραφεία 3SK Στυλιανίδης Αρχιτέκτονες, Ιωάννης Μουζάκης, T. Ronalds Architects. Για τη μετατροπή αυτή του κτιρίου Φιξ σε ένα Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, ενδοιασμός δεν μπορεί να υπάρξει. Ήταν ένα από τα πιο κατάλληλα κτίρια της πόλης, μεγάλης κλίμακας, σε κεντροβαρική θέση, σε γειτνίαση με το υπό ανέγερση Μουσείο της Ακρόπολης και, στη συνέχεια, του νότιου πολιτιστικού άξονα της πόλης. Η διατήρηση της πρόσοψης που σχεδιάστηκε από τον Τάκη Ζενέτο, έναν από τους πιο προικισμένους και αυθεντικούς αρχιτέκτονες που γνωρίσαμε ποτέ στη χώρα μας, προσδίδει στο κτίριο την απαραίτητη συνέχεια με το παρελθόν και αποτελεί ταυτόχρονα φόρο

τιμής στον μεγάλο αυτό Έλληνα δημιουργό. Η ανακαίνιση, η τροποποίηση και η ανακατασκευή κτιρίων μέσα στην πόλη έχει γίνει μια συνήθης πρακτική – θυμίζω ότι και το νέο Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς σχεδιάστηκε σε συνάρτηση με ένα προϋπάρχον κτίριο στο οικόπεδο, κάτι που επηρέασε όχι μόνο τη μορφή και το περίγραμμα του νέου κτιρίου αλλά και τον στατικό φορέα σε ένα μεγάλο ποσοστό. Αυτή η συνύπαρξη με ένα τμήμα της πόλης λειτουργεί και με έναν άλλο τρόπο: Αποτελεί και έναν περιορισμό για τον αρχιτέκτονα που καλείται να ταιριάξει το νέο κτίριο με ένα παλιό, ζητώντας διάλογο με τον αστικό περίγυρο, διάλογο που εξευμενίζει την τόσο αυστηρή σχέση που οι μοντέρνοι αρχιτέκτονες διεκδικούσαν σε σχέση με την πόλη – την απόλυτη αντιπαράθεση (το γκρέμισμα μεγάλων τμημάτων της πόλης και η ανέγερση των ουρανοξυστών ήταν μονόδρομος για τους πρωταγωνιστές του, όπως ο Le Corbusier). Χωρίς λοιπόν το καινοφανές και εκκεντρικό περίβλημα ενός Daniel Libeskind ή ενός Frank Gehry, τα κτίρια αυτά της Αθήνας διαθέτουν και τα

δύο μια γεωμετρική λιτότητα. Άλλωστε –για να επιστρέψω στο ΕΜΣΤ– η μετατροπή ενός εργοστασίου σε μουσείο τέχνης είχε γίνει με πλήρη επιτυχία στην Tate Modern στο Λονδίνο από τους Ελβετούς αρχιτέκτονες Herzog & de Meuron το 2000. Ένα εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έγινε εκεί ένα από τα σημαντικότερα μουσεία με τους μεγάλους χώρους του (που στέγαζαν παλιότερα τις τουρμπίνες) έτοιμους να υποδεχτούν έργα τεράστιας κλίμακας. Δεν είμαι υπέρ της διατήρησης κάθε τμήματος και κτιρίου της πόλης. Ίσα ίσα. Αλλά αυτή η πρόσοψη του Ζενέτου είναι για τους αρχιτέκτονες μια σταθερή πηγή έμπνευσης, ένα από τα λίγα πράγματα που μπορούν να μας εκπροσωπήσουν διεθνώς: μια αρχιτεκτονική κομψή, λεπτή σαν χαρτί, με δυναμικά στενόμακρα ανοίγματα, μια μοναδική έκφραση της ταχύτητας. Είναι λοιπόν καθήκον μας η αξιοποίηση αυτού του κτιρίου και η κατοίκησή του από το ΕΜΣΤ. ¢ __________________ Ο Μέμος Φιλιππίδης είναι αρχιτέκτονας. Δημοσιεύει τακτικά στο περιοδικό Βημαgazino.

επιφυλλίδες

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 13

ΔΙΑΚΕΚΡΙΜΈΝΗ ΘΕΣΗ... ...για μακροβούτια!

Τα φεστιβάλ, οι φιλότεχνοι κι οι καλλιτέχνες

Η καλλιτεχνική καταιγίδα στην αστική έρημο Της Ευγενίας Τζιρτζιλάκη

Τελικά τα φεστιβάλ είναι για μένα γλυκόπικρα – γλυκά ως προς τα λουκούμια τους, πικρά ως προς τη βαρυστομαχιά που επιφέρουν. Το φετινό Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου συνέπεσε με πληθώρα άλλων – της Βαβέλ, της Τεχνόπολης, του Παλλάς, του Πέτρας, της Καλαμάτας... – και με πλήθος άλλων εκδηλώσεων «κλεισίματος σαιζόν» ή απλώς καλοκαιρινού vibe. Α, τι ωραία, έναν ολόκληρο χειμώνα μετρούσα μέρες με κιμωλία στον τοίχο ώς την άνθηση που θα έφτανε μαζί με τον ήλιο! Όπως κάθε άνθρωπος, όμως, που τρώει με αποθηκευμένη πείνα, όταν τελικά ήρθε το φαγητό δεν ήξερα πώς να το φάω. «Ξεσυνηθίζει ο καταπιόνας σου και πνίγεσαι» λέει ο Καββαδίας. Κάπως έτσι: καταπίνεις αμάσητα και γρήγορα τα πρώτα πιάτα, αλληθωρίζεις με τα επόμενα και δυσφορείς με τα τελευταία, ακόμη κι αν ήταν τα καλύτερα. Έχεις χάσει τη γεύση σου και το στομάχι σου δεν χωνεύει καλά· δεν επεξεργάζεσαι την (πνευματική) τροφή φυσιολογικά. Σαν τον πεινασμένο Βέγγο στη διαφήμιση με τα μακαρόνια, ο κόσμος συνέρρεε στις πρώτες καλοκαιρινές εκδηλώσεις. Είδαμε και ωραία πράγματα, είδαμε και βλακείες, είδαμε και γνωστούς που είχαμε καιρό να δούμε και τελικά νιώσαμε ότι τα είδαμε όλα, φτάνει, του χρόνου πάλι, τώρα ώρα για βουτιές. Με λίγα λόγια –αιφνιδίως και αναπόφευκτα– μας αντιστράφηκε η ορθή αναλογία τέχνης και ζωής. Αν η τέχνη είναι μια ευκαιρία, ή ένα παράθυρο στη δυνητικότητα του συλλογισμού πάνω στη ζωή, τότε δεν γίνεται να υπερβαίνει σε ποσότητα και ένταση, την ίδια τη ζωή. Αν μέσω της τέχνης μπορούμε να μοιραστούμε διεργασίες επανεφεύρεσης του εαυτού και, ακόμη, της ίδιας της ζωής μας, δεν γίνεται να τρώμε τα μακαρόνια ενός χρόνου σε δυο μήνες. Είναι έξω από τα ανθρώπινα όρια και πέρα από τον όποιο ορισμό της τέχνης να αφιερώνει κανείς περισσότερο χρόνο βλέποντας παραστάσεις, εκθέσεις ή συναυλίες απ’

ό,τι στο φλερτ, την κουβέντα με φίλους, τη δημιουργία, την ανάπαυση. Είναι άκυρο. Το αποτέλεσμα αυτής της άκυρης κίνησης στη σκακιέρα της ζωής της πόλης είναι τα περισσότερα από τα προσφερόμενα θεάματα να μας ξύνουν επιδερμικά, όχι εκεί που είχαμε όντως τη φαγούρα, αλλά κάπου τυχαία. Το σώμα μας αμύνεται και κρατά αποστάσεις – η σχέση δεν φτάνει ποτέ στη συνουσία όταν βρίσκεσαι με άλλον επίδοξο εραστή κάθε βράδυ. Με λίγα

λόγια ο στόχος δεν επιτυγχάνεται. Και στόχο εννοώ, βεβαίως, την εμπειρία που σου αλλάζει τη ζωή. Το ουσιαστικό, όχι το διακοσμητικό, αυτό που σε καθιστά ευάλωτο, όχι αυτό που κρίνεις εύκολα με προκάτ σκέψεις, αυτό που ξεκινά να δουλεύει εντός σου αφού πας σπίτι, αντί να λήγει εκεί, αυτό που σε δροσίζει ή σε καίει, που σου μιλά ή σου φωνάζει κι εσύ μέσα σου ψάχνεις τρόπο να απαντήσεις, αυτό που ζητάει κάτι από σένα, αυτό που δεν ξεχνιέται,

αυτό δεν μπορείς να το αγνοήσεις. Μετά από περίπου ένα μήνα καθημερινών επισκέψεων σε θέατρα και άλλα events, απλώς ήθελα να κάνω κάτι άλλο. Έχασα πράγματα που ήθελα να δω γιατί δεν σήκωνα κάτι ακόμα. Είχα μπουχτίσει. Οι ευθύνες είναι μοιρασμένες, ακριβοδίκαια, στα δύο. Από τη μια φταίμε εμείς που το χειμώνα δεν δίνουμε αρκετή βάση στα «μικρά». Που δεν κάνουμε αρκετό χώρο στη ζωή μας για όσα δεν φέρουν εγγυήσεις προηγούμενου ανεβάσματος στο Λονδίνο ή το Παρίσι αλλά μπορεί κάλλιστα να είναι άλλο τόσο ειλικρινή και ενδιαφέροντα ή και περισσότερο. Ας φάμε κι ένα καρπούζι χωρίς βούλα – λίγα βγαίνουν μάπα με τη βούλα; Ας δωρίσουμε στον εαυτό μας το σεβασμό που του αναλογεί κι ας είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να ερωτευθούμε – όχι μόνο όταν ξεκινούν οι καλοκαιρινές διακοπές: πρόκειται για ακριβώς αυτή την ποιότητα. Από την άλλη, φταίνε οι (συνήθεις) άλλοι: τα υπουργεία, οι κυβερνήσεις, οι παραγωγοί, οι χρηματοδότες. Η Ελλάδα είναι μια χώρα –το ξέρω στα σίγουρα, αλλά τ’ ακούω κι από όταν γεννήθηκα– με εκπληκτικό δυναμικό. Υπάρχουν τρομερές ιδέες που σκορπίζονται στις καφετέριες, εξαιρετικά ταλέντα που ξοδεύονται στα μπαρ (ή σε δουλειές γραφείου) και μεγάλη θέληση που δεν εισακούεται γιατί, πολύ απλά, δεν υπάρχει δομή που να αντιστοιχεί στο φρέσκο, το νέο και το μεγάλο. Είμαστε μια χώρα χωρίς θεσμούς για νέους καλλιτέχνες, όπου σχεδόν δεν σου επιτρέπεται να ζήσεις παρά μόνον όταν ετοιμάζεσαι να πεθάνεις. Αν «επιτρεπόταν» η δημιουργία καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου (πλατφόρμες, αναθέσεις, διαγωνισμοί, καλέσματα, άνοιγμα πορτών και, έστω μέτρια, οικονομική ενίσχιση), δεν θα περιμέναμε τα καλοκαιρινά φεστιβάλ σαν το Βέγγο. Δεν θα είχαμε, δηλαδή, ανάγκη να πρωταγωνιστήσουμε σε διαφημιστικό για να χορτάσουμε την πείνα μας. ¢ __________________ Η Ευγενία Τζιρτζιλάκη είναι σκηνοθέτις.

Η Ελλάδα είναι μια χώρα –το ξέρω στα σίγουρα, αλλά τ’ ακούω κι από όταν γεννήθηκα– με εκπληκτικό δυναμικό. Υπάρχουν τρομερές ιδέες που σκορπίζονται στις καφετέριες, εξαιρετικά ταλέντα που ξοδεύονται στα μπαρ (ή σε δουλειές γραφείου) και μεγάλη θέληση που δεν εισακούεται γιατί, πολύ απλά, δεν υπάρχει δομή που να αντιστοιχεί στο φρέσκο, το νέο και το μεγάλο. Είμαστε μια χώρα χωρίς θεσμούς για νέους καλλιτέχνες, όπου σχεδόν δεν σου επιτρέπεται να ζήσεις παρά μόνον όταν ετοιμάζεσαι να πεθάνεις.

14 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

δεκαπενθήμερο 1. Χιπ χοπ εξεγερμένων προαστίων Πώς βλέπουν τη ζωή τα παιδιά των εξεγερμένων παρισινών προαστίων που επιδίδονται στο χιπ χοπ; Τα μέλη της ομάδας Pockemon Crew από τη Λιόν μας μεταφέρουν τη δική τους άποψη με την παράσταση C’est ça la vie!? Είναι μια χορευτική σύνθεση που ξεκίνησε αρχικά στο δρόμο, συνεχίστηκε στις καμάρες της Όπερας της Λιόν, ωστόσο οι συντελεστές της δεν άργησαν να απογειωθούν: πρωταθλητές Γαλλίας στο χιπ χοπ το 2003, πρωταθλητές Ευρώπης το 2004. Καθιέρωση. Σήμερα, παρ’ ότι έχει περάσει καιρός από την εποχή που το χιπ χοπ ταυτίστηκε με το καλλιτεχνικό ιδίωμα των κοινωνικών και πολιτιστικών κινημάτων που πρωτοαναδείχτηκαν στα υποβαθμισμένα προάστια των γαλλικών μεγαλουπόλεων, οι ομάδες έχουν πολλαπλασιαστεί και το χιπ χοπ πέρασε από το δρόμο στη σκηνή. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο και με σκηνικό την προβολή βίντεο, οι οχτώ χορευτές της συγκεκριμένης ομάδας μάς αφηγούνται δεξιοτεχνικά την ιστορία τους και τον κοινωνικοπολιτικό προβληματισμό τους. Ρυθμός, ενέργεια, ευελιξία και πρωτίστως ομαδικό πνεύμα είναι το γερό αντίδοτο που προσφέρουν στη δύσκολη πραγματικότητα που τους περιβάλλει. Τεχνόπολις | 28 Ιουλίου

2. Σαμπεθάι Καμπιλής και άλλες ιστορίες Ο Δημήτρης Χατζής (1913-1981), με έργα όπως Το τέλος της μικρής μας πόλης (απ’ όπου και η τραγική ιστορία του τελευταίου Εβραίου των Ιωαννίνων, Σαμπεθάι Καμπιλή), Το διπλό βιβλίο, Φωτιά, συγκαταλέγεται στους συγγραφείς που αναγκάστηκαν να ζήσουν χρόνια στις ανατολικές χώρες λόγω των ιδεολογικών επιλογών τους - αν και δεν ταυτίστηκαν με την ορθοδοξία της Αριστεράς. Πολλαπλά εξόριστος (από την πατρίδα του κι από την ιδεολογία του), αναμετρήθηκε με τα χαρακτηριστικά του νέου ελληνισμού και τη διεκδίκηση ενός νέου ελληνικού Διαφωτισμού. Οι ιστορίες του, χωρίς στόμφο, είναι απόηχοι ενός κόσμου που χάνεται κι ενός κόσμου που αναδύεται. Με τις Ιστορίες του Δημήτρη Χατζή, η Άννα Κοκκίνου προσεγγίζει αυτό τον κόσμο, επιχειρώντας την επανάληψη της επιτυχίας με τις Μορφές από το έργο του Γεωργίου Βιζυηνού. Πειραιώς 260, Χώρος Δ | 23 έως 26 Ιουλίου

4. Τι πρέπει, τι δεν πρέπει...

5. Μια Ιφιγένεια με διαφορετικό τέλος

Μια μουσική διαδρομή, με όχημα την ερμηνευτική ικανότητα του Δημήτρη Μπάση, που μας ταξιδεύει από το βυζαντινό μέλος στα ηχοχρώματα της δημοτικής μουσικής κι από τους δρόμους του λαϊκού τραγουδιού στα έργα των μεγάλων μας συνθετών και τη σύχγρονη τραγουδοποιία. Τα τραγούδια παρουσιάζονται από ένα λιτό μουσικό σχήμα (πιάνο, παραδοσιακά έγχορδα, τσέλο, φωνή) που φωτίζεται με πρωτότυπο τρόπο η διαχρονικότητα και αναδεικνύεται η βαθύτερη ουσία τους. Ένα πρόγραμμα που ενσωματώνει βυζαντινούς ύμνους και δημοτικά τραγούδια, σμυρνέικα και ρεμπέτικα, για να καταλήξει στο Θεοδωράκη, τον Χατζιδάκι, τον Καλδάρα, τον Πλέσσα, τον Μαρκόπουλο, τον Λοΐζο και άλλους νεότερους συνθέτες. www.mpasis.gr Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου | 20 & 21 Ιουλίου

Η πρωτοτυπία της Ιφιγένειας (της) εν Ταύροις, του Ευριπίδη έγκειται στο φινάλε της. Το συγκεκριμένο έργο προτείνει μια διαφορετική κατάληξη του μύθου των Ατρειδών. Ο ποιητής φαίνεται να μην αρκείται στον αισχύλειο συμβιβασμό έτσι όπως διαδραματίζεται στις Ευμενίδες και χρησιμοποιεί κατά το δοκούν έναν παλιό μύθο σχετικό με την Ιφιγένεια, αυτόν της Ταυροπόλου Αρτέμιδος, με τις σαφώς μητριαρχικές καταβολές. Έρχεται λοιπόν να θέσει με διαφορετικό τρόπο την ανάγκη συνύπαρξης των αντιθέτων, την ανάγκη ισορροπίας ανάμεσα στο παλιό και στο καινούργιο, στο «βάρβαρο» και στο «πολιτισμένο». Ο κύκλος του αίματος δεν τελειώνει με τον συμβιβασμό που προτείνει η Αθηνά... Η φετινή συμμετοχή στην Επίδαυρο του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου με το έργο αυτό του Ευριπίδη χρησιμοποιεί τη μετάφραση του Κ.Χ. Μύρη, ενώ τη σκηνοθεσία και την κίνηση υπογράφει ο Γιάννης Μαργαρίτης. Μουσική γράφει ο Θάνος Μικρούτσικος, τα σκηνικά είναι του Άντη Παρτζίλη, τα κοστούμια του Σταύρου Αντωνόπουλου. Παίζουν οι ηθοποιοί: Στέλλα Φυρογένη, Αχιλλέας Γραμματικόπουλος, Αντώνης Κατσαρής, Γιώργος Μουαΐμης, Νεοκλής Νεοκλέους, Ανδρέας Τσουρής και 15μελής χορός. www.thoc.org.cy Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου | 3 & 4 Αυγούστου

7. Πανανθρώπινη Λυσιστράτη από το Βορρά Ο σκηνοθέτης Γιάννης Ιορδανίδης επιστρέφει στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου και διασταυρώνεται με τη διάσημη κωμωδία του Αριστοφάνη Λυσιστράτη. Ο μύθος, γνωστός: Με επικεφαλής την ομώνυμη ηρωίδα, οι γυναίκες όλης της Ελλάδας υποχρεώνουν τους άνδρες τους να σταματήσουν τον πόλεμο χρησιμοποιώντας ως όπλο την αποχή από τα ερωτικά τους καθήκοντα. Η κωμωδία, που διδάχθηκε το 411 π.Χ. εν μέσω του Πελοποννησιακού Πολέμου, αποτελεί έναν ύμνο στην ειρήνη και στις ερωτικές απολαύσεις, στη γυναικεία χάρη και στη χειραφέτηση, αλλά και μία καυστική σάτιρα των θεσμών. Ο σκηνοθέτης προτείνει, με το θίασο του ΚΘΒΕ, μία σύγχρονη σκηνική προσέγγιση του έργου, φωτίζοντας τον διαχρονικό και παγκόσμιο χαρακτήρα του και αποκαλύπτοντας τις αναλογίες με τη δική μας εποχή. Μετάφραση: Γιάννης Βαρβέρης. Σκηνοθεσία: Γιάννης Ιορδανίδης. Παίζουν: Ρένια Λουιζίδου, Δημήτρης Πιατάς, Μίνα Αδαμάκη, Δάφνη Λαμπρόγιαννη, Αντώνης Λουδάρος. Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου | 27 & 28 Ιουλίου

3. Νύχτες καλοκαιριού, Μπερλιόζ, Γκοτιέ, Άννε Σοφί φον Όττερ... Έργα δημοφιλή, όπως η Κάρμεν, η Νυχτερίδα ή η Μανόν, συνδυάζονται επιτυχημένα με κρυμμένους θησαυρούς, όπως η Σταχτοπούτα του Μασνέ στο ρεπερτόριο του Μαρκ Μινκοφσκί που ίδρυσε τους Μουσικούς του Λούβρου το 1982, όταν ήταν μόλις 20 χρόνων. Εγκατεστημένοι στη Γκρενόμπλ από το 1996, οι αισθαντικοί αυτοί μουσικοί έρχονται στην Αθήνα για να πλαισιώσουν τη σπουδαία Σουηδή μετζοσοπράνο Άννε Σοφί φον Όττερ, με την πλούσια δισκογραφία και τις πάμπολλες εμφανίσεις, που θα την ακούσει πρώτη φορά «ζωντανά» το ελληνικό κοινό. Θα ερμηνεύσει τον κύκλο τραγουδιών Νύχτες καλοκαιριού, που συνέθεσε ο Μπερλιόζ μελοποιώντας έξι ποιήματα του Θεόφιλου Γκοτιέ, ενώ θα ακουστεί και η σκηνική μουσική για την Αρλεζιάνα του Μπιζέ. Διευθύνει ο Μαρκ Μινκοφσκί. www.mdlg.net Ωδείο Ηρώδου Αττικού | 24 Ιουλίου

6. Ο Πίτερ Στάιν πάει Επίδαυρο με Ηλέκτρα από το Εθνικό Θέατρο Ένας από τους διασημότερους Ευρωπαίους σκηνοθέτες, ο Πίτερ Στάιν, κατεβαίνει ακόμα μια φορά, φέτος, στην Επίδαυρο, αυτή τη φορά στην πρώτη συνεργασία του με ελληνικό θίασο μάλιστα με το Εθνικό Θέατρο. Μετά την ιστορική Ορέστειά του, ο Στάιν θα αντιμετωπίσει μέσα από την Ηλέκτρα του Σοφοκλή το ζήτημα της προσωπικής ευθύνης και της τραγικής επιλογής απέναντι στην επικράτεια της ανομίας. Η παράσταση αποτελεί την πρώτη συμπαραγωγή του Εθνικού Θεάτρου με το Ελληνικό Φεστιβάλ και την απαρχή σειράς συνεργασιών του Φεστιβάλ Επιδαύρου με ξένους δημιουργούς. Τη μετάφραση του Μίνου Βολανάκη επιμελείται ο Πέτρος Μάρκαρης. Παίζουν οι ηθοποιοί: Γιάννης Φέρτης, Αποστόλης Τότσικας, Μίλτος Σωτηριάδης, Στεφανία Γουλιώτη, Κόρα Καρβούνη, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Λάζαρος Γεωργακόπουλος. www.n-t.gr Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου | 10 & 11 Αυγούστου

6. Η Πατρίτσια Τσόφι κι η Καμεράτα Με δισκογραφία που ξεπερνά τους διακόσιους τίτλους, ο Βρετανός αρχιμουσικός της Καμεράτας-Ορχήστρας των Φίλων της Μουσικής Κρίστοφερ Χόγκγουντ έχει γίνει διάσημος για τον συστηματικό τρόπο με τον οποίο μελετά τα έργα που διευθύνει, προσφέροντας πάντοτε κάτι φρέσκο με τις ερμηνείες του, είτε πρόκειται για την παλιά μουσική, στην οποία θεωρείται αυθεντία, είτε για τη σύγχρονη που αγαπά ιδιαίτερα. Η συνεργασία του με τη χαρισματική Ιταλίδα σοπράνο Πατρίτσια Τσόφι, που δηλώνει ότι γι’ αυτήν «το τραγούδι δεν είναι επάγγελμα αλλά λόγος ύπαρξης», σε άριες του Μότσαρτ αναμένεται με εξαιρετικό ενδιαφέρον. Θα ακουστούν τα έργα του Μότσαρτ: •Συμφωνία αρ. 32 σε Σολ μείζονα K318 •“Voi avete un cor fedele” άρια κοντσέρτου σε Σολ μείζονα K217 •Andante για φλάουτο και ορχήστρα σε Ντο μείζονα K315 (σολίστ: Μαριλένα Δωρή, φλάουτο) •“Basta, vincesti. Ah, non lasciarmi” ρετσιτατίβο και άρια κονσέρτου σε Μι ύφεση μείζονα K486a •Συμφωνία “Il Re Pastore” K213c / K208 και K102 •“Alcandro, lo confesso. Non so d’ onde viene” ρετσιτατίβο και άρια κονσέρτου σε Μι ύφεση μείζονα K294 •Θα ακουστεί, ακόμα, η Συμφωνία αρ. 94, «Η έκπληξη», σε Σολ μείζονα, του Γιόζεφ Χάιντν Ωδείο Ηρώδου Αττικού | 28 Ιουλίου

δεκαπενθήμερο

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 15

Φωτογραφία: Καίτη Χατζή

2. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΤΖΗΣ Επιλογή διηγημάτων του συγγραφέα του Τέλους της μικρής μας πόλης παρουσιάζει, σε μια ενιαία παράσταση, η Άννα Κοκκίνου.

Φωτογραφία: Allaoua Sayad

3. ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΟΙ ΤΟΥ ΛΟΥΒΡΟΥ Από την Γκρενόμπλ στην Αθήνα, πάντα υπό τη διεύθυνση του Μαρκ Μινκοφσκί.

1. ΧΙΠ ΧΟΠ ΑΠ’ ΤΗ ΛΙΟΝ Οι Pocemon Crew, αν και ως όνομα παραπέμπουν στα ανώδυνα γιαπωνέζικα καρτούν, ασκούν οξεία κοινωνική κριτική.

Φωτογραφία: Guy Vivien

Φωτογραφία: Τάκης Διαμαντόπουλος

6. ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΑΣ Γιάννης Φέρτης, Κόρα Καρβούνη, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Στεφανία Γουλιώτη, Αποστόλης Τότσικας, Μίλτος Σωτηριάδης, Λάζαρος Γεωργακόπουλος.

5. ΣΤΕΛΛΑ ΦΥΡΟΓΕΝΗ Η πρωταγωνίστρια της κυπριακής εκδοχής για την Ιφιγένεια εν Ταύροις που παρουσιάζεται στην Επίδαυρο.

Φωτογραφία: Νικολέτα Καλαθά

4. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΑΣΗΣ Η παρουσία του στη Μικρή Επίδαυρο συνδυάζεται με ένα ταξίδι σε ολόκληρη την επικράτεια της ελληνικής μουσικής.

Ιndex με τις υπόλοιπες παραστάσεις, στη σελίδα 45

συνέντευξη Φωτογραφία: Guy Vivien

Φωτογραφία: Ana Bloom

16 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

ΜΑΧΗΤΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ Ο διευθυντής των Arts Florissants (απέναντι), όλη του τη ζωή προσπαθεί να αναζωογονήσει το ενδιαφέρον τοι κοινού για την μπαρόκ μουσική.

Ουίλιαμ Κρίστι Με τους Arts Florissants για τη διάδοση του μπαρόκ Οι Arts Florissants και ο χαρισματικός διευθυντής τους Ουίλιαμ Κρίστι, μετά την περσινή επιτυχία με τους Παλαδίνους, επιστρέφουν στο Φεστιβάλ Αθηνών με το πασίγνωστο έργο του Χάιντν Η Δημιουργία. Από την Έλια Αποστολοπούλου

Ο Ουίλιαμ Κρίστι, αρπιχορδιστής, συνθέτης, μουσικολόγος και δάσκαλος, γεννήθηκε στις ΗΠΑ και σπούδασε ιστορία της τέχνης και μουσική στα πανεπιστήμια Χάρβαρντ και Γέιλ. Το 1971 εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Γαλλία, όπου και έγινε γνωστός μέσω της ενασχόλησής του με την μπαρόκ μουσική. Το 1979 ίδρυσε τους Arts Florissants, ένα φωνητικό και ορχηστρικό σύνολο. Δίδαξε για πολλά χρόνια στο Κονσερβατόριο του Παρισίου, ενώ το 2002 ίδρυσε το Jardin des Voix, μία ακαδημία για νέους τραγουδιστές. Μέσα από την καλλιτεχνική του πορεία έχει καταφέρει να αναζωογονήσει το ενδιαφέρον για την μπαρόκ μουσική στη Γαλλία, ενός ρεπερτορίου παραμελημένου και ξεχασμένου σε μεγάλο βαθμό. Στις 19 Ιουλίου παρουσιάζει στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού τη Δημιουργία του Γιόσεφ Χάιντν, έργο γραμμένο μεταξύ 1796 και 1798, σε λιμπρέτο του βαρόνου βαν Σβίτεν (βασισμένο στο επικό ποίημα του Τζον Μίλτον Ο χαμένος παράδεισος αλλά και στη «Γένεση» από τη Βίβλο). Το ορατόριο αυτό αποτελεί την αποθέωση της προγραμματικής μουσικής του 18ου αιώνα. Με το έργο αυτό ο Χάιντν, χαρακτηριστικό τέκνο του Διαφωτισμού, δεν «γέννησε» μονάχα το είδος του γερμανικού ορατορίου αλλά, επιπλέον, απέδειξε ότι ο άνθρωπος με τη μουσική μπορεί να κατευνάσει τη χαοτική φύση. Η συναυλία με τους ταλαντούχους νέους σολίστ, τη χορωδία και την ορχήστρα, υπό την διεύθυνση του εμπνευσμένου αρχιμουσικού, αναμένεται να προσδώσει νέες αποχρώσεις στην υπέροχη αυτή νωπογραφία φωνητικής μουσικής που διατηρεί την ίδια δροσιά και γοητεία όπως και

όταν δημιουργήθηκε, πριν από 210 χρόνια. Χρήσιμη η εκτεταμένη εισαγωγή που προηγήθηκε για να κατανοηθεί η συνομιλία με τον Ουίλιαμ Κρίστι, που ακολουθεί.

Βοηθώντας τους νέους - Συνεργάζεστε πολύ συχνά με νέους καλλιτέχνες και έχετε διδάξει για πολλά χρόνια στο Κονσερβατόριο του Παρισιού. Το 2002 ιδρύσατε το Jardin des Voix. Τι κάνετε εκεί; Και τι σας κεντρίζει το ενδιαφέρον για τους νέους τραγουδιστές; - Το εργαστήριο Le Jardin des Voix είναι φορέας που βοηθά τους νέους τραγουδιστές να ξεκινήσουν την καριέρα τους. Μέσα από αυτό έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε κοντσέρτα και να εμφανιστούν σε μερικούς από τους καλύτερους χώρους στον κόσμο. Μου αρέσει πολύ να διδάσκω και να βοηθώ τους νέους καλλιτέχνες. Εξάλλου, υπάρχουν πολλοί μουσικοί που συνθέτουν ειδικά για φωνές νέων ανθρώπων, όπως και αρκετά κομμάτια που ταιριάζουν περισσότερο σε νέες φωνές. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι δεν χρειαζόμαστε και τις ώριμες φωνές των έμπειρων καλλιτεχνών. Ορισμένα κομμάτια και ορισμένοι συνθέτες απαιτούν τέτοιες τεχνικές ικανότητες και ευφυΐα που μπορούν να ερμηνευθούν μόνο από ώριμους τραγουδιστές. - Γιατί επιλέξατε να ερμηνεύσετε τη Δημιουργία του Γιόζεφ Χάιντν; - Είναι ένα από τα καλύτερα έργα που γράφτηκαν στον δυτικό κόσμο. Πρόκειται για ένα πραγματικό αριστούργημα. - Σε μία συνέντευξή σας είχατε πει «Στον

επιτάφιό μου θα ήθελα να αναφέρεται ότι κατάφερα να πείσω κάποιους ανθρώπους ότι υπάρχουν και κατά τον 17ο και 18ο αιώνα τόσα αριστουργήματα όσο και κατά τον 19ο και τον 20ό αιώνα». Ποια νιώθετε ότι είναι η συμβολή σας στην προβολή της μουσικής μπαρόκ; - Δυστυχώς, ποτέ δεν νιώθει κανείς ότι έχει κάνει αρκετά. Είμαι, όμως, πολύ ευχαριστημένος με αυτό που έχω κάνει και με αυτό που κάνω. Γνωρίζω, βέβαια, ότι η μπαρόκ μουσική δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής, αλλά είμαι ικανοποιημένος. - Θα σκεφτόσασταν να ασχοληθείτε με πιο σύγχρονο ρεπερτόριο; - Δεν σκέφτομαι κάτι τέτοιο προς το παρόν. Με ικανοποιεί αυτό με το οποίο ασχολούμαι... - Στο Μουσικό Φεστιβάλ της Κωνσταντινούπολης σας απονεμήθηκε το «Βραβείο για τα Επιτεύγματα μιας Ζωής». Τι σημαίνει για εσάς; - Η αναγνώριση και η εκτίμηση αυτών που έχει κάνει ένας καλλιτέχνης είναι πάντα σημαντική. Είναι πολύ ωραίο αυτό το συναίσθημα. Ωστόσο, κάθε καλλιτέχνης αποδίδει διαφορετική αξία στα βραβεία. - Πέρσι ήρθατε στην Αθήνα με την παράσταση Οι Παλαδίνοι που εντυπωσίασε το κοινό. Πώς χαρακτηρίζετε το ελληνικό κοινό και πώς νιώθετε που επιστρέφετε στην Αθήνα; - Λατρεύω την Ελλάδα - και την Αθήνα ιδιαίτερα. Το Μέγαρο Μουσικής είναι ένας πολύ ωραίος χώρος. Ανυπομονώ να επιστρέψω στην Αθήνα. Το ελληνικό κοινό είναι πολύ ζωντανό. ¢

«Υπάρχουν πολλοί μουσικοί που συνθέτουν ειδικά για φωνές νέων ανθρώπων, όπως και αρκετά κομμάτια που ταιριάζουν σε νέες φωνές. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν χρειαζόμαστε και τις ώριμες φωνές των έμπειρων καλλιτεχνών».

[Info:] Les Arts Florissants Η Δημιουργία του Χάιντν Μουσική διεύθυνση: Ουίλιαμ Κρίστι www.arts-florissants.com Ωδείο Ηρώδου Αττικού | 19 Ιουλίου, 21.00 Εισιτήρια: 60€, 40€, 30€, 20€ και 15€

e-mail

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 17

Re: Happy Days by Beckett @ National Theatre Ανασύροντας ένα e-mail που μου έστειλε η Μαρία πριν τέσσερις μήνες, απ’ το Λονδίνο. On 3/20/07, maria G. wrote: “I thought that the most dreadful thing that could happen to anybody would be not to be allowed to sleep, so that just as you’re dropping off, there’d be a ‘Dong’ and you’d have to keep awake; you’re unable to move, sinking into the ground, alive, and it’s full of ants; the sun is shining endlessly day and night and there is not a tree; there’d be no shade, nothing, and that bell wakes you up all the time; there is a man you can’t see and who is of no help whatsoever; and all you’ve got is a little parcel of things to see you through life; and to have the means in sight to kill yourself but not the will to do it because inside you’ve always got that slight ray of hope. And I thought, who would cope with that and go down singing? Only a woman.” Samuel Beckett to Brenda Bruce on how he came to write Happy Days. * Loipon, to eida sto Ethniko edw. H skini einai enas terastios vraxos san ta vraxakia pou pigainoume gia banio sta perixwra tis attikis kai stin mesi i prwtagonistria me to swma miso thameno ston vraxo kanei olo to ergo paizontas kollimeni sto vraxo kai exontas mia mavri Gucci tsada dipla tis, gemati pragmata kai ena kobarso pou einai o adras, xaxaxa! Apo tis kaluteres parastaseis pou exw dei pote. Gamiesai sto parody enw olo to ergo einai gia thanato hahahaha!!! Filia! m

[Info:] Εθνικό Θέατρο Μεγάλης Βρετανίας Ευτυχισμένες μέρες του Σάμουελ Μπέκετ Σκηνοθεσία: Ντέμπορα Γουόρνερ. Παίζει η Φιόνα Σο, συμμετέχει ο Τιμ Πότερ. Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου | 24-25 Αυγούστου, 21.00 Εισιτήρια: 50€, 40€, 30€, 20€. Μειωμένο 10€

Η GUCCI TΣΑΝΤΑ Η Φιόνα Σο με τη σινιέ τσάντα της, αξεπέραστη στο ρόλο της στις Ευτυχισμένες μέρες - σε μια παρωδία του θανάτου.

Φωτογραφία: Hugo Glendinning

*«Σκέφτηκα ότι το φρικτότερο πράγμα που θα μπορούσε να συμβεί σε οποιονδήποτε θα ήταν να μην του επιτρέπεται να κοιμηθεί, έτσι που τη στιγμή που πας να πέσεις, να υπάρχει ένα “Ντονγκ” και να πρέπει να παραμένεις ξύπνιος· δεν μπορείς να κουνηθείς, βουλιάζεις στο έδαφος, ζωντανός, και έχει παντού μυρμήγκια· ο ήλιος λάμπει ατελείωτα μέρα και νύχτα και δεν υπάρχει δέντρο· δεν θα υπάρχει σκιά, τίποτα, κι αυτό το καμπανάκι σε ξυπνάει συνεχώς· υπάρχει ένας άντρας που δεν μπορείς να δεις και που δεν βοηθάει σε απολύτως τίποτα· και το μόνο που έχεις είναι ένα μικρό πακέτο με πράγματα για να σε συνοδεύσουν στη ζωή· και να έχεις μπρος στα μάτια σου τα μέσα για ν’ αυτοκτονήσεις αλλά να μην έχεις τη δύναμη να το κάνεις γιατί μέσα σου πάντα έχεις αυτή τη μικρή αχτίδα ελπίδας. Και σκέφτηκα, ποιος θα τα ’βγαζε πέρα μ’ αυτό και θα βούλιαζε τραγουδώντας; Μόνο μια γυναίκα». Ο Σάμουελ Μπέκετ στην Μπρέντα Μπρους για το πώς έφτασε να γράψει τις Ευτυχισμένες μέρες.

new media

18 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

ΝΕΟΙ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ Θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο αρχίζοντας από τους ήχους. Mπροστά, από αριστερά: Olga Kouklaki και Sugahspank. Πίσω, ο εκ των διοργανωτών Δημήτρης Παπαϊωάννου (ο άλλος Δημήτρης!), ο Absent without Leave Γιώργος Μαστροκώστας και ο DJ Blend.

Synch Festival 2007 Το μέλλον είναι τώρα Από το Λαύριο στην Τεχνόπολη. Μια πρωτοποριακή τριήμερη εκδήλωση που για πρώτη χρονιά ενσωματώνεται στο Φεστιβάλ Αθηνών. Τέχνη και τεχνολογία, μουσική για την εποχή της ψηφιακής επανάστασης. Τι ακριβώς είναι το Synch; Διαβάστε προσεκτικά. Από τον Κωστή Πιερίδη | Φωτογραφίες: Βίκυ Γεωργοπούλου

Το καλοκαίρι του 2004 είναι λάθος να ταυτίζεται μόνο με τους Ολυμπιακούς της Αθήνας ή με την αναπάντεχη ποδοσφαιρική «άλωση» της Πορτογαλίας – την κατάκτηση του Πανευρωπαϊκού από την Εθνική Ελλάδος. Είναι η χρονιά που ξεκίνησε στην Αθήνα για πρώτη φορά το Synch Festival, που αρχικά οριοθετήθηκε ως πολυσυναυλία κυρίως ηλεκτρονικής και χορευτικής μουσικής και συνεχίζει να προσθέτει σταδιακά πτυχές που ανήκουν στην οπτικοακουστική πρωτοπορία των ημερών μας. Ένα φεστιβάλ που θέτει τον εαυτό του σε κίνηση, σε αναζήτηση, σε ένα συναισθηματικό διαδραστικό δρώμενο πολλών και ποικίλων καλλιτεχνικών τάσεων και εκφράσεων. Μουσική, Νέα Μέσα, κινούμενη εικόνα, ηχητικές εγκαταστάσεις, ψηφιακός κινηματογράφος, 3d animation, εργαστήρια, διαλέξεις – και ουσιαστική συμμετοχή του κοινού. Συναντήσαμε τους

συντελεστές της παραγωγής του Synch και τέσσερις Έλληνες μουσικούς - DJs που συμμετέχουν στο φετινό φεστιβάλ, με σκοπό να εντρυφήσουμε, ει δυνατόν βαθύτερα, στη λογική, στην ουσία του Synch. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Synch, Δημήτρης Παπαϊωάννου, έχει ζήσει το φεστιβάλ από την πρώτη του διεξαγωγή στο τεχνολογικό πάρκο Λαυρίου (2004). Ακολούθησε άλλος ένας χρόνος στο Λαύριο (2005), ενώ την επόμενη χρονιά (2006) χρησιμοποιήθηκε και ο χώρος του Μουσείου Μπενάκη. Ήταν η πρώτη επίσκεψη του Synch στην πόλη, πριν από τη φετινή ενσωμάτωσή του στο Φεστιβάλ Αθηνών – κι ένα πολλά υποσχόμενο τριήμερο, κυρίως στην Τεχνόπολη στο Γκάζι αλλά και στο Μουσείο Μπενάκη. Η σύλληψη και οι στόχοι του Synch ήταν το πρώτο πράγμα στο οποίο αναφέρθηκε ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, όταν ερωτήθη-

κε για τη διοργάνωση: «Ενίοτε το concept του Synch ήταν να παρουσιάζει στο ελληνικό κοινό μια πληθώρα καλλιτεχνών που αντιπροσωπεύουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την οπτικοακουστική έκφραση της εποχής μας. Ο στόχος μας δεν είναι απλά να δημιουργούμε ένα μεγάλο event με πολλούς καλλιτέχνες και παράλληλες δράσεις, αλλά η αποκόμιση μιας μοναδικής εμπειρίας. Νιώθουμε μεγάλη τιμή που το Synch θεωρήθηκε άξιο να συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ. Η ενσωμάτωση αυτή δεν έχει αλλάξει καθόλου το χαρακτήρα της διοργάνωσης που συνεχίζει να θέτει στόχο την ανακάλυψη του καινούργιου». Κι όσα λένε για την πορεία του θεσμού από πιο συντηρητικούς δρόμους μετά την ένταξή του στο Φεστιβάλ Αθηνών; «Κοιτάξτε», λέει ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, «το κριτήριο της επιλογής των καλλιτεχνών είναι πώς οι

καλεσμένοι μας θα καταφέρουν να δημιουργήσουν μια μοναδική ακουστική εμπειρία που να αντικατοπτρίζει με τον καλύτερο τρόπο τις νέες μουσικές τάσεις, διεθνώς. Ταυτόχρονα, συμμετέχουν μουσικοί που βοήθησαν δημιουργικά την εξέλιξη του ήχου από το χθες στο σήμερα. Οι επικρίσεις για ενσωμάτωση στο σύστημα, που ακούγονται, έχουν να κάνουν περισσότερο με τους χώρους που γίνεται φέτος το Synch, την Τεχνόπολη και το Μουσείο Μπενάκη. Αλλά από το ξεκίνημά μας, σκοπός μας ήταν να αποτελέσει μέρος της αστικής κουλτούρας της πόλης. Νομίζω λοιπόν, ότι η αλλαγή αυτή βοηθάει πολύ στην πραγμάτωση του αρχικού σκοπού. Ταυτόχρονα κάνει το Synch πιο προσβάσιμο στους επισκέπτες μας». Περιέχει όμως το Synch ποικίλες θεματικές ενότητες ή, απλώς, περιορίζεται στη λογική των πολλών παράλληλων live; Ο Δημήτρης

new media

«Αυτό που μου αρέσει περισσότερο στο Synch είναι η πληθώρα των θεματικών του, αλλά και η ποικιλομορφία που υπάρχει μέσα σ’ αυτές. Περιμένω με ανυπομονησία την πρώτη εμφάνιση στην Ελλάδα των Ισλανδών Μum». Γιώργος Μαστροκώστας (Absent without Leave)

Παπαϊωάννου προασπίζεται την πολυσυλλεκτικότητα της γιορτής, παραπέμποντας στην ποικιλία σε καλλιτέχνες και σε ιδιώματα. Τονίζει ότι το Synch δεν είναι μόνο μουσική, υπογραμμίζοντας τις πολλές αλλαγές που έχουν συμβεί από την πρώτη διοργάνωση έως σήμερα: «Αν και το 2004 είχαμε ξεκινήσει κατά 80% ως μουσικό φεστιβάλ, σήμερα αυτό έχει αλλάξει δραστικά», σημειώνει. «Φέτος, έχουμε ενσωματώσει στο πρόγραμμα δυο ακόμα ενότητες. Μια αφιερωμένη στα Νέα Μέσα και ακόμα μια, για την Κινούμενη Εικόνα, κάνοντάς το ακόμα πιο ερεθιστικό.»

Απ’ τους συντελεστές στους συμμετέχοντες: Olga Kouklaki, Blend, Sugahspank και Absent Without Leave Επιχειρώντας να προσεγγίσουμε το δημιουργικό μέρος του Synch, επιλέξαμε να μιλήσουμε με ορισμένους Έλληνες καλλιτέχνες που είτε μόνοι τους είτε σε καλλιτεχνικά σχήματα, πειραματίζονται με τα Νέα Μέσα αναζητώντας τη νέα σχέση τους με το κοινό. Μια από τις ελάχιστες Ελληνίδες μουσικούς και DJ που θα συμμετάσχουν στο φετινό Synch είναι η Olga Kouklaki. Έχει ήδη ανοίξει τα φτερά της στη διεθνή δισκογραφία

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 19

«Αν και πρώτη μας φορά, θα βγάλουμε τον καλύτερο live εαυτό μας». Sugahspank

καθότι, ως ODD, κυκλοφόρησε το πρώτο της κομμάτι «Don’t look at me». Στην συνέχεια συνεργάστηκε και με τον Laurent Garnier. Έχει συνδράμει με τα φωνητικά της στο ‘TV Dinner’ του Fred Avril και στο ‘Budapest’ των Poni Hoax. Η μουσική της ακροβατεί μεταξύ dance και electro σκηνής. Ο DJ blend και η μπάντα του, Blend Sextet, αποτελούν ένα ευφάνταστο jamming επί σκηνής διασταυρώνοντας τον ήχο τους με επιρροές από αρκετούς διαφορετικούς μουσικούς χώρους. Το αποτέλεσμα: μια δυναμική μείξη funk, hip hop, dub, soul, reggae και jazz με αρκετή ένταση και ακραία σκηνική παρουσία. Τραγουδίστρια της συγκεκριμένης μπάντας είναι η Sugahspank. Oι Absent Without Leave αποτελούν το βασικό μουσικό όχημα του Γιώργου Μαστροκώστα, ο ήχος του οποίου καλύπτει ένα ευρύ φάσμα από ήχους όπως post-rock, shoegazing, ambient και electronic. Έχει ήδη πληθώρα επίσημων κυκλοφοριών και επικείμενες κυκλοφορίες σε ανεξάρτητα labels του εξωτερικού, αλλά και τη δικιά του label Sound In Silence. Με τους προαναφερθέντες μουσικούς συζητήσαμε για το Synch, για τη δική τους συμμετοχή. Ιδού μέρος των προβληματισμών που αναπτύχθηκαν.

«Με τέτοιες εκδηλώσεις, ελπίζουμε να δημιουργηθεί και στην Ελλάδα ένα ρεύμα προς την άνθηση της ανεξάρτητης δισκογραφίας» DJ Blend

Τι είναι κατά την γνώμη σας το Synch και πώς αντιλαμβάνεστε την συμμετοχή σας σε αυτό; Η Όλγα Κουκλάκη πιστεύει ότι το Synch είναι μία πολύ σύγχρονη και συντονισμένη προσπάθεια για την ανάδειξη των Νέων Μέσων στην Ελλάδα αλλά και μιας διαφορετικής μουσικής αισθητικής. «Κοίτα, είναι μια ευκαιρία να επικοινωνήσω τη μουσική μου στην χώρα μου, λίγο πριν την κυκλοφορία του δίσκου μου. Μ’ αρέσει η καινοτομία του Synch στα εγχώρια δεδομένα, σε σχέση με τα καθιερωμένα “big summer names” ελληνικά μαζικά φεστιβάλ. Μια άλλη προσέγγιση του ήχου, της συναυλίας, της ψυχαγωγίας και της εικόνας την οποία εκτιμώ πολύ. Είναι η πρώτη φορά που θα συμμετάσχω». Ο DJ-Blend και η τραγουδίστρια των Blend Sextet Sugahspank αισθάνονται πολύ τυχεροί που ο τελευταίος σταθμός των live τους για φέτος θα είναι το Synch: «Eίναι οργανωμένο φεστιβάλ που σέβεται τις ανάγκες των μουσικών και διατηρεί ένα επίπεδο στις επιλογές όσων παρουσιάζονται κάθε χρόνο. Αν και πρώτη μας φορά, θα βγάλουμε τον καλύτερο live εαυτό μας!» Οι Absent Without Leave είναι εκστασιασμένοι για τη συμμετοχή τους στο Synch: «Είναι από τα πιο ενδιαφέροντα φεστιβάλ που γίνο-

«Μ’ αρέσει η καινοτομία του Synch στα εγχώρια δεδομένα, σε σχέση με τα καθιερωμένα “big summer names” ελληνικά μαζικά φεστιβάλ. Μια άλλη προσέγγιση του ήχου, της συναυλίας, της ψυχαγωγίας...» Olga Kouklaki

νται αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη. Μέσα από τις διαφορετικές ενότητές του προβάλλει τις σύγχρονες τάσεις τόσο στη μουσική όσο και σε άλλες οπτικοακουστικές ή εικαστικές δράσεις. Η συμμετοχή μας μας τιμά».

Τι σκέφτεστε να παρακολουθήσετε φέτος και πώς βλέπετε τα άλλα δρώμενα; Ο Blend και η Sugahspank εκτιμούν πολύ την ύπαρξη των εργαστηρίων. «Θα παρακολουθήσουμε σίγουρα το Red Bull workshop σχετικά με τις λειτουργίες μιας δισκογραφικής εταιρείας, καθώς διατηρούμε και το δικό μας label, την Cast-a-blast. Τέτοια παιδεία λείπει από την Ελλάδα και ελπίζουμε ότι με τέτοιες εκδηλώσεις θα δημιουργηθεί ένα ρεύμα προς την άνθηση της ανεξάρτητης δισκογραφίας και, κατ’ επέκταση, την εξέλιξη του ήχου για οποιοδήποτε μουσικό είδος». Ο Γιώργος Μαστροκώστας (Absent Without Leave) εκτιμά την πολυδιάστατη μορφή του φεστιβάλ και μοιάζει να έχει πολύ κέφι για αρκετά live. «Αυτό που μου αρέσει περισσότερο στο Synch είναι η πληθώρα των θεματικών του, αλλά και η ποικιλομορφία που υπάρχει μέσα σ’ αυτές. Περιμένω με μεγάλη ανυπομονησία την πρώτη εμφάνιση στην Ελλάδα u

new media

20 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

synchhighlights Τι δεν πρέπει να χάσετε και γιατί Από τη Σοφία Ιγνατίδου

Αν και το φετινό πρόγραμμα του Synch Festival είναι πολυσυλλεκτικό και προσεγμένο όσο ποτέ, υπάρχουν ορισμένες δράσεις που λόγω παρουσίασης, μουσικής ιδιαιτερότητας ή καθοριστικής θέσης στο σύγχρονο ηχητικό πάνθεον, δεν πρέπει με τίποτα να χάσεις. Για να μπορείς κι εσύ να συμμετάσχεις στις μετα-Synch συζητήσεις, σημείωσε τα παρακάτω ονόματα στην ατζέντα σου...

22 Ιουλίου !!!

«Don’t go home too soon» Ακολουθήστε τη συμβουλή των !!! και ενώστε τη φωνή σας με τη θαυμαστή μπάντα από το Σακραμέντο. Oι ηλεκτρικές κιθάρες θα ιδρώσουν, τα ντραμς θα εκτιναχθούν και ο τραγουδιστής Nick Offer θα μεταφέρει το ηδονιστικό, disco funk groove του σε όσους βρεθούν σε ακτίνα ακρόασης από τη σκηνή. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι πέρα από τον ιδιαίτερα πετυχημένο πρόσφατο δίσκο με την Warp Records, το «Myth Takes», οι !!! (Tσκ, Τσκ, Τσκ) οφείλουν ένα μεγάλο μέρος της φήμης τους στα εντυπωσιακά live που πραγματοποιούν. Το Synch παρουσιάζει με υπερηφάνεια ένα από τα πιο hot ονόματα της μουσικής σκηνής αυτήν τη στιγμή και εγγυάται ότι το head banging θα σε προλάβει πολύ πριν μπεις στον συναυλιακό χώρο. ---

FISCHERSPOONER «Emerge» Οι είσοδος των Fischerspooner στη διεθνή μουσική σκηνή το 2001 θα μπορούσε να συγκριθεί με τη βίαιη αλλά εντυπωσιακή πτώση μετεωρίτη στην επιφάνεια του παγκόσμιου μουσικού χάρτη. Μέσα σε λίγα μόλις λε-

πτά αναθεώρησαν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε το σόου, τη μουσική, το χορό. Έξι ολόκληρα χρόνια περίμενε το electro κοινό την άφιξη των υπέρτατων showmen που, με τη συνοδεία χορευτών, ανατρεπτικού μακιγιάζ, εντυπωσιακής γκαρνταρόμπας και σαρωτικής ηλεκτρονικής μουσικής δημιουργούν ένα οπτικοακουστικό αποτέλεσμα που απορροφά την όραση και την ακοή σου. Το performance, η ροκ φιλοσοφία, ο φουτουριστικός ηλεκτρισμός, η θεατρική παρουσίαση γίνονται ένα, ενώνοντας το κοινό κάθε μουσικής κατεύθυνσης σε μια υπερβατική εμπειρία. ---

αποτελεί χαρακτήρα ενός παραμυθιού και το μουσικό του έργο σαφώς δεν απέχει από κάτι τέτοιο. Στη σκηνή, οι κινήσεις του ακολουθούν τη ροή και την ένταση της κάθε εξιστόρησής του, ενώ στο πλευρό του ένα laptop, μια κιθάρα και συχνά αταξινόμητος εξοπλισμός παίζουν το ρόλο του πιστού συντρόφου. Τα νοσταλγικά, συναισθηματικά φωνητικά του κάνουν λόγο για τρομακτικά τέρατα, για διαδρομές και αναμνήσεις, ενώ διανθίζονται από περιβαλλοντικούς ήχους που έχει συλλέξει από διάφορες τοποθεσίες, συμπεριλαμβανομένων της Αθήνας, της Σερίφου και της Αλοννήσου.

ΜARK ERNESTUS (RHYTHM & SOUND) FEAT. TIKIMAN

23 Ιουλίου

Όταν ο dub ρυθμός και ο ψηφιακός ήχος γίνονται μεθυστικό μείγμα To όνομα Rhythm & Sound αποτελεί εδώ καιρό μια σταθερή αξία στον χώρο της ηλεκτρονικής μουσικής. Το δίδυμο του Mark Ernestus και του Moritz Von Oswald ως Maurizio ή μέσω της εταιρείας τους Basic Channel έχουν αποτελέσει ένα από τα επιδραστικότερα projects στην εξέλιξη της σύγχρονης μουσικής. Το Synch θα παρουσιάσει τον Ernestus ως εκπρόσωπο του dub project R & S. Aισθησιακά, νωχελικά μπάσα, reggae μοτίβα και τα ξεχωριστά φωνητικά του θρύλου Tikiman θα μας εισαγάγουν σε ένα ψυχεδελικό και απόλυτα καλοκαιρινό μουσικό περιβάλλον. ---

QEBO VS. THREEPIXELS Σχιζοφρενικά μπάσα αποκτούν οπτική υπόσταση Τεμαχισμένοι θόρυβοι, καταιγιστικά μπάσα και αυθάδεις μελωδίες συγκροτούν το live του ελληνικού ντουέτου Qebo. Στο Synch θα πραγματοποιήσουν το πολύπλοκο ηχητικό τους κολάζ σε απόλυτο συντονισμό με τα visuals των Ισπανών VJs Threepixels. Στη συγκεκριμένη performance θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε από κοντά μια από τις σπάνιες περιπτώσεις άμεσης αλληλεπίδρασης μουσικής και εικόνας. Χρησιμοποιώντας το software Zelsius που οι ίδιοι έχουν κατασκευάσει, οι Threepixels θα δώσουν σε κάθε ηχητικό μοτίβο των Qebo οπτική υπόσταση, αναθεωρώντας την αντίληψή μας περί μουσικής εμπειρίας. ---

LEAFCUTTER JOHN Το όνομά του θα μπορούσε κάλλιστα να

BUGGE WESSELTOFT FEAT. ΤHE MUNGOLIAN JETSET Εthnic-jazz αυτοσχεδιασμοί Το live του jazzy Bugge Wesseltoft θα συνοδεύσει το set των Mungolian Jetset, οι οποίοι κυκλοφορούν μέσω της δισκογραφικής του πρώτου, Jazzland Records. Η μουσική συνεύρεση των δύο αποτελεί ένα πολύχρωμο ψηφιδωτό από μουσικούς λίθους που μπορεί να προέρχονται από τόσο μακρινά μέρη μεταξύ τους, από το Νεπάλ ή την Ορλεάνη, όσο και από πιο κοντινά σαν τη σκηνή του Βερολίνου ή της Νορβηγίας. Το αξιοσημείωτο στον funk αυτοσχεδιασμό τους είναι το πόσο ανεξάρτητα κινείται, παραμένοντας αδέσμευτος από ιδιωματικούς προσδιορισμούς. Μοναδικός γνώμονας παραμένει το groove το οποίο και οδηγεί τις συνθέσεις από το tribal παραλήρημα μέχρι την υπνωτική αλλά καυτή, bossa nova. ---

BAUCHKLANG Το μοναδικό live act που μπορείς να καλέσεις να παίξει στο σαλόνι σου Με μοναδικό εξοπλισμό έξι μικρόφωνα, το σχήμα των Αυστριακών Bauchklang προκαλεί αίσθηση σε όλη την Ευρώπη - και όχι μόνο. Έξι beatboxers έχουν επιτύχει την απόλυτη ανατροπή. Απορρίπτουν όχι μόνο την τεχνολογία αλλά και τα κλασικά όργανα, προβάλλοντας ως αδιαφιλονίκητο νικητή την ανθρώπινη φωνή. Οι ευέλικτες φωνητικές τους χορδές αντικαθιστούν το μπάσο, τα ντραμς και λοιπό μουσικό εξοπλισμό και δίνουν ζωή σε hip hop, dub και breakbeat συνθέσεις. Σε κάθε live performance τους, τα πάντα είναι δυνατά και η ροή παραμένει απρόβλεπτη.

FRONT 242 Οι masters της EBM Το φετινό Synch επιλέγει να αποτίσει φόρο τιμής σε ένα από τα πιο καθοριστικά γκρουπ της πρόσφατης μουσικής ιστορίας. Οι Βέλγοι Front 242 εφηύραν στην επονομαζόμενη Εlectronic Body Music και αποτέλεσαν τους πρώτους κήρυκες της επερχόμενης ψηφιακής επανάστασης. Έχοντας διανύσει περισσότερα χιλιόμετρα από πολλούς άλλους συνάδελφους τους και βιώσει από πρώτο χέρι τη γέννηση και τη διαμόρφωση της ηλεκτρονικής μουσικής, οι Front 242 είναι από τους λίγους οι οποίοι μπορούν να επαναφέρουν ακέραια την πρωτόγονη ρομποτική αισθητική και να την εντάξουν στο σήμερα. ---

SIGNAL Μινιμαλιστικές εκπομπές Η συνεργασία του Frank Bretschneider, του Carsten Nicolai (aka Alva Noto) και του Olaf Bender επεκτείνεται πέρα από τη διαχείριση της αξιόλογης Γερμανικής δισκογραφικής Raster Noton, στη μουσική τους αλληλεπίδραση στο project Signal. Στο live τους, το οποίο θα συνοδεύεται από οπτικό υλικό για το οποίο είναι επίσης υπεύθυνη η κολεκτίβα, θα κατακερματίσουν το θόρυβο, θα υπογραμμίσουν τη σημασία του κενού στη μουσική σύνθεση και θα τονίσουν τη φυσική υπόσταση του ήχου. Μέσα από την επανάληψη, τη σταδιακή επιστρωμάτωση και τις ανεπαίσθητες μεταβολές, τα μινιμαλιστικά μοτίβα αποκτούν ασύλληπτη δύναμη ερεθίζοντας περιοχές του ασυνειδήτου.

new media

24 Ιουλίου

PAMELIA KURSTIN (performance / workshop) Αγγίζοντας αόρατες χορδές Η ιδιαίτερη φύση του theremin καθιστά και την ερμηνεύτρια αυτού του ιδιόρρυθμου οργάνου, μοναδική παρουσία. Το theremin είναι το μοναδικό μουσικό όργανο που παίζεται χωρίς κάποια φυσική επαφή. O ήχος του είναι παρεμφερής με αυτόν ενός έγχορδου μουσικού οργάνου. Η performance της Kurstin αποτελεί έναν πολύπλοκο αυτοσχεδιασμό από διαφορετικές λούπες που διαμορφώνει και τοποθετεί η ίδια. Ακολουθεί ένα workshop σχετικό με την τεχνική του theremin. ---

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 21

---

METHOD OF DEFIANCE Φουτουριστικό drum ’n’ bass που αψηφά τους κανόνες Oι Method Of Defiance είναι το τελευταίο project του no wave γκουρού Bill Laswell. Ο Bernie Worrell, ο οποίος έγινε ευρύτερα γνωστός για τη συμμετοχή του στους Funkadelic-Parliament, έχει μπει ήδη στην έκτη δεκαετία ιδιοφυούς παρουσίας πίσω από τα πλήκτρα, η μπαγκέτα του Guy Licata ξεπερνάει οποιαδήποτε drummachine, η τραχιά φωνή του Dr. Israel αποθεώνει το dub και ο Toshinori Kondo υποβάλει με την τρομπετικές του ιαχές φύση και ανθρώπους. ---

MUM Μπείτε στο κρυστάλλινο, μουσικό κουτί τους Στα χέρια των Mùm, η μουσική γίνεται καθαρή μαγεία. Και αν δεν πιστεύεις πλέον σε αυτήν, το ισλανδικό γκρουπ θα σε κάνει να αναθεωρήσεις. Κάθε ζωντανή τους εμφάνιση μετατρέπεται σε μια παγανιστική τελετουργία. Ακούγοντας τους Mùm θα νιώσεις μελωδικές σταγόνες να διασκορπίζονται μέσα στο γυάλινο downtempo κέλυφος τους. ---

LOKA Οι διάδοχοι των Cinematic Orchestra Οι Loka αποτελούν αναμφισβήτητα τον καλύτερα κρυμμένο μυστικό της Ninja Tune. Πώς να περιγράψεις άλλωστε ένα project που, αν και ανήκει στο δυναμικό της γνωστής εταιρείας από το 2000, κυκλοφόρησε το πρώτο του άλμπουμ το 2007; Στο Synch θα μας παρουσιάσουν τις κινηματογραφικές, ρευστές, jazzy ενορχηστρώσεις τους οι οποίες έχουν ήδη πλήθη οπαδών. ---

LARRY GUS

DAT POLITICS

Ο Έλληνας μάγος του sampling One-man show. Δεν περιγράφεται διαφορετικά. Ο νεαρός Larry Gus κατάφερε μέσα σε έναν χρόνο να κάνει τους πάντες μιλάνε για αυτόν και μπορεί κάλλιστα να αποτελέσει μια από τις αναπάντεχες εκπλήξεις του φετινού Synch. Όσοι έχετε δει τον Jamie Lidell να πλάθει μόνος του βήμα προς βήμα το κάθε δομικό λίθο των κομματιών του, σαμπλάρωντας ζωντανά τη φωνή, ήχους που δημιουργούσε επί τόπου, ακόμα και το κοινό, θα λατρέψετε αυτόν τον τύπο. Χρησιμοποιώντας ντραμς, sampler, κιθάρες, παιδικά παιχνίδια και ότι άλλο βάζει ο νους σου δημιουργεί μουσική σε πραγματικό χρόνο, διατηρώντας τις συνθέσεις του ανοιχτές σε οποιαδήποτε μεταβολή.

Οι arty electro punks διακτινίζονται στο Synch Ποια είναι ακριβώς η πολιτική των DAT Politics; Η electro punk αναρχία. Είτε είναι ντυμένοι σαν αρκουδάκια, είτε χοροπηδάνε πάνω στη σκηνή, πάντα φροντίζουν να ξεσηκώνουν το κοινό τους και να το ωθούν να συνδράμει και αυτό στην κορύφωση του κάθε κομματιού. Η μουσική των DAT έχει την ξεγνοιασιά των casio αναμνήσεων μας, ενώ τα σουρεαλιστικά αλλά fun visuals τους ενισχύουν την άναρχη φύση του συγκροτήματος. Χρησιμοποιώντας αποκλειστικά laptops, ο Claude Pailliot, η Gaëtan Collet και ο Vincent Thirion πρόκειται να μας παρουσιάσουν ένα στροβιλιστικό live που αγγίζει τα όρια του cult.

των Islandon mum. Δεν θα χάσω τον !!!, τον Βonobo και τη διάλεξη του Philippe Petit». Κι η Όλγα; «Θα παρακολουθήσω όσο περισσότερες δραστηριότητες μπορέσω, κυρίως video-animation». Στέκεται στο ότι ο κόσμος θα μπορεί να βολτάρει από το ένα live στο άλλο. «Yπάρχει μια ιδιαίτερη επικοινωνία μεταξύ των καλλιτεχνών ενός φεστιβάλ, πόσο μάλλον στο Synch, όπου ταυτόχρονα, σε διαφορετικές αίθουσες, γίνονται τόσα πολλά πράγματα»!

Το Synch είναι ένα Φεστιβάλ ανοικτό σε όλο τον κόσμο ή περιορίζεται σε συγκεκριμένες ηλικίες; Ο Γιώργος Μαστροκώστας (Absent Without Leave), μας δίνει μια ταχυδακτυλουργικά ξεκάθαρη απάντηση: «Όπως σου είπα, αυτό που κάνει το Synch ενδιαφέρον είναι η πολυσυλλεκτικότητά του, οι πολλές και ποικιλόμορφες ενότητές του. Σε καμία περίπτωση δεν αποκλείονται κάποιοι ηλικιακά. Για παράδειγμα, στο μουσικό κομμάτι παρουσιάζονται τόσο φρέσκα και σύγχρονα ονόματα, όσο και καταξιωμένοι καλλιτέχνες με μεγάλη ιστορία όπως οι front 242, ο Bill Laswell, ο Alexander Hacke». Η Όλγα Κουκλάκη μεταφέρει εντέχνως το όποιο δυνητικό πρόβλημα αποκλεισμού ατόμων στην διακριτική ευχέρεια του κοινού που θα παρακολουθήσει το φεστιβάλ. «Το Synch νομίζω ότι απευθύνεται σε όλους. Σ’ αυτούς που θέλουν απλώς να παρακολουθήσουν μία συναυλία αλλά και σ’ εκείνους που τους ενδιαφέρουν τα new media και ο νέος ηλεκτρονικός- ψηφιακός πολιτισμός». H Sugahspank και ο Βlend, κάνουν ένα γρήγορο πέρασμα στο μυαλό τους των ανθρώπων που μετέχουν και μας δίνουν την απάντησή τους μέσα από αυτό ακριβώς που δηλώνει η ουσία των τόσο διαφορετικών επιλογών. Και για αυτούς, το κοινό παίζει ρόλο: «Ένα φεστιβάλ που συνδυάζει Fisherspooner και Bonobo με Bugge Wesseltoft και Method of Defiance δεν θα μπορούσε ποτέ να κατηγορηθεί ότι περιορίζει το κοινό του ηλικιακά. Αυτό νομίζουμε ότι είναι και το νόημα σε ένα ζωντανό φεστιβάλ – να κινείσαι ανάμεσα στις πολλές μορφές της μουσικής και να διευρύνεις τα ακούσματά σου μέσα από τους μουσικούς αλλά και τους διαφορετικούς ανθρώπους που το παρακολουθούν. Η μισή δυναμική ενός live προέρχεται από ίδιο το κοινό».

Τι μουσική παίζεται, αλλά και τι θα παρουσιάσετε φέτος στο Synch; Η Όλγα Κουκλάκη θα παρουσιάσει κάποια τραγούδια του δίσκου της που θα κυκλοφορήσει από την The Perfect Kiss/PIAS μετά το καλοκαίρι. «Πρόκειται για τραγούδια όπου χρησιμοποιώ στο maximum την χρήση ηλεκτρονικών μέσων, που παραμένουν όμως “τραγούδια”, με στίχους, ρεφρέν και μελωδίες. Στην παραγωγή έχει συμβάλει ο Marc Collin και για το performance θα έχουμε οπτικό υλικό από τον Alex@specs».

Οι Blend Sextet εξηγούν τι ακριβώς θα κάνουν: «Funky groovy show. Τους όρους αυτούς τους διάλεξε το φεστιβάλ για εμάς. Δεν θέλουμε να κάνουμε ένα εντυπωσιακό show. Παίζουμε, funk, hip hop, dub, soul, reggae, jazz, και ο τρόπος που τα συνδυάζουμε όλα αυτά μας κάνει να χαιρόμαστε πολύ αυτό που κάνουμε στην σκηνή. Είναι κάτι που έχει ένταση και βγαίνει απλά και αυθόρμητα». Ο «απών χωρίς απουσία» Γιώργος Μαστροκώστας χρησιμοποιεί τους όρους shoegazing, post-rock, electronica, ambient και μας δίνει να καταλάβουμε τι ακριβώς θα παρακολουθήσει ο κόσμος που θα πάει στο live του. «Κοίτα, σε γενικές γραμμές δεν μου αρέσει να βάζω ταμπέλες στην μουσική και να την χωρίζω σε κατηγορίες. Τα κομμάτια μου περιέχουν όλα αυτά τα στοιχεία, οπότε αν πρέπει οπωσδήποτε να δώσω κάποιο χαρακτηρισμό στον ήχο μου θα έλεγα ότι καλύπτει ένα ευρύ φάσμα ήχων από όλα τα παραπάνω Μου αρέσει πολύ να ελίσσομαι ανάμεσα στην μουσική, αλλάζοντας ήχο σε κάθε νέα μου κυκλοφορία. Δεν είναι πιο ενδιαφέρον από το να βάζω περιορισμούς και να παίζω κάτι πολύ συγκεκριμένο; Φέτος, στο Synch, θα παρουσιάσω ένα set βασισμένο σε παλαιότερες κυκλοφορίες μου αλλά και κάποια νέα κομμάτια από το επερχόμενό μου split με του ιταλούς port-royal το οποίο θα κυκλοφορήσει τον Οκτώβριο». Συμπεραίνοντας και ρίχνοντας μια ματιά πρόγραμμα του Synch Festival, νοιώθω ξεκάθαρα την πολυσυλλεκτικότητα του, τις ανεξάντλητες μουσικές επιλογές του κόσμου, τις ρηξικέλευθες για τα ελληνικά και ίσως και για τα παγκόσμια δεδομένα εκθέσεις, τον εποικοδομητικό χαρακτήρα του εκπαιδευτικού μέρους και αισθάνομαι τυχερός που στην πόλη μας λαμβάνει χώρα ένα τέτοιας διάστασης φεστιβάλ. Στο Synch θα συμμετάσχουν 5 μουσικά σχήματα/καλλιτέχνες από τη Βρετανία, 4 από τις Ηνωμένες Πολιτείες, 23 από την Ελλάδα, 9 από την Γερμανία, 3 από την Γαλλία, 2 από τον Καναδά, την Ισπανία, την Νορβηγία, την Ιταλία, την Γεωργία, 1 από την Αυστρία, το Βέλγιο, την Κίνα, την Ισλανδία και την Τουρκία. Μήπως σταδιακά ανοίγουμε τους καλλιτεχνικούς μας ορίζοντες όλο και περισσότερο; Και μήπως το Synch είναι πρωτοπόρος αυτής ακριβώς της λογικής που προτάσσει ότι το σήμερα είναι κάτι άξιο προσοχής ακριβώς σήμερα; ¢

[Info:] Synch. Σύγχρονη μουσική - Νέα Μέσα - Πειραματικός κινηματογράφος - Εκπαιδευτικά προγράμματα. Καλλιτεχνική επιμέλεια: Γιώργος Καρναβάς, Γιάννης Παπαϊωάννου. Τεχνόπολη, Πειραιώς 100 και στο Μουσείο Μπενάκη, κτίριο Πειραιώς 138. Εισιτήρια: 35€ προπώληση, 45 στην πόρτα, 70 πακέτο των τριών ημερών, 50 πακέτο δυο ημερών.

οι συγγενείς

22 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

Τζόναθαν Μιλς (ο νέος διευθυντής του Φεστιβάλ Εδιμβούργου)

«Τα Φεστιβάλ; Τόποι ιδεών, πρόκλησης, ταξιδιού...»

Ο Τζόναθαν Μιλς είναι ο νέος διευθυντής του Φεστιβάλ Εδιμβούργου. Ήρθε μέσα σε κλίμα αμφισβητήσεων από τη μακρινή Μελβούρνη στη μεσαιωνική πρωτεύουσα των τεχνών αλλά πολύ γρήγορα μοιάζει να κερδίζει την παρτίδα. Με ποιους κανόνες ποιου παιχνιδιού; Συναντηθήκαμε μαζί του και του ζητήσαμε να μας περιγράψει το όνειρό του για το εμβληματικότερο φεστιβάλ της Ευρώπης και τις μεθόδους που χρησιμοποιεί για να το υλοποιήσει... Από τη Νίκη Ορφανού

Η ανάληψη της (καλλιτεχνικής και οικονομικής) διεύθυνσης ενός καταξιωμένου φεστιβάλ, όπως το Διεθνές Φεστιβάλ Εδιμβούργου, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ιδίως όταν ο νέος διευθυντής είναι ένας λίγο-πολύ άγνωστος ακαδημαϊκός και συνθέτης από τη μακρινή Μελβούρνη, επιλογή που ο βρετανικός Τύπος χαρακτήρισε σοκαριστική. Κι όμως, ο 45χρονος Τζόναθαν Μιλς, λίγους μόλις μήνες μετά τον διορισμό του και σε απόσταση αναπνοής από την έναρξη του φετινού φεστιβάλ, τον Αύγουστο, έχει ήδη κερδίσει τις εντυπώσεις. Όχι μόνο κατάφερε να... κονταροχτυπηθεί με την 15ετή δυναστεία του προκατόχου του, σερ Μπράιαν Μακ Μάστερ, επιφέροντας ήδη τις πρώτες αλλαγές, όπως την επιστροφή των εικαστικών στο φεστιβάλ, αλλά και να μειώσει το έως πρόσφατα κρυφό χρέος, ύψους 1,6 εκατ. λιρών (περίπου 2 εκατ. ευρώ), στο μισό. Η ουσιαστικότερη ωστόσο διαφορά του Μιλς είναι, μάλλον, η φιλοσοφία του ότι τα φεστιβάλ υπάρχουν για να αναδεικνύουν μεγάλες ιδέες και όχι το γούστο των διευθυντών τους.... Αυτά και άλλα πολλά προέκυψαν από τη συνάντησή μας με τον Τζόναθαν Μιλς – με τον οποίο είχαμε την ενδιαφέρουσα συζήτηση που ακολουθεί: - Παραλάβατε ένα από τα παλαιότερα φεστιβάλ της Ευρώπης. Και τα πιο επιτυχημένα, θα έλεγε κανείς, παρά τα... ελαφρώς προβληματικά οικονομικά του και μια γενικώς διαπιστωμένη αίσθηση «τέλματος». - Όντως, το Φεστιβάλ του Εδιμβούργου έχει πίσω του μια πορεία 60 χρόνων. Ξεκίνησε για τους καλύτερους λόγους και στις πιο δύσκολες συνθήκες, μετά το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, έχοντας ως πυξίδα την ιδέα ενός διεθνούς φεστιβάλ που θα αγκάλιαζε διαφορετικά έθνη και κουλτούρες. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα παραδοσιακό φεστιβάλ με διεθνείς φιλοδοξίες. Η ανάγκη ανανέωσης είναι κάτι θετικό, μας αναγκάζει να σκεφτόμαστε το μέλλον του θεσμού, τις προοπτικές του.

Βγάλτε τα εικαστικά απ’ το ψυγείο - Επαναφέρατε στο φεστιβάλ τα εικαστικά που, τα τελευταία χρόνια, είχαν μπει στο ψυγείο... - Ναι. Πιστεύω ότι τα εικαστικά, και όλες οι τέχνες, έχουν τη θέση τους σε ένα φεστιβάλ σαν αυτό του Εδιμβούργου. Γιατί το Φεστιβάλ πρέπει να λειτουργεί, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, ως γόνιμος τόπος ιδεών, δια-

οι συγγενείς

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 23

Φωτογραφία: Chris Callis

Φωτογραφία: Antoni Bofill

ΕΝ ΑΡΧΗ ΗΝ Ο ΜΟΝΤΕΒΕΡΝΤΙ! Ο Ορφέας του Μοντεβέρντι, η πρώτη στην ιστορία μεγάλη όπερα, είναι στο επίκεντρο του φετινού Φεστιβάλ Εδιμβούργου. Δεξιά, σκηνή από τη σκηνική απόδοση του συγκεκριμένου έργου από την ισπανική Capella Reial de Catalunya. Αριστερά, στιγμιότυπο από την παράσταση Canto Piano, με την Trisha Brown Dance Company.

λόγου και ανταλλαγής ανάμεσα στις τέχνες. Αυτό είναι που κυρίως προσπαθώ να δείξω στο πρόγραμμα του φετινού Φεστιβάλ. - Τι θα λέγατε ότι είναι, στην ιδανική του μορφή, ένα φεστιβάλ; - Θα έλεγα ότι η απάντηση είναι σε κάθε εποχή διαφορετική, κάτι που φανερώνει ότι τα φεστιβάλ είναι πηγές καινοτομίας αλλά και καθρέφτες της κοινωνίας. Ο τρόπος με τον οποίο σκεπτόμαστε για τα φεστιβάλ αλλάζει, όπως και ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε για την τέχνη. Στην εποχή μας, η σχέση της τέχνης με την κοινωνία είναι μάλλον «εξωτερική», γι’ αυτό και η τέχνη φαίνεται να απασχολεί λίγους. Αυτό που αποτελεί θεμελιώδες συστατικό ενός φεστιβάλ, ανεξαρτήτως εποχής και μόδας, είναι η έννοια του ταξιδιού. Κάποτε, αυτή είχε μορφή θρησκευτική, τη μορφή του προσκυνήματος. Αργότερα ήταν η ιδέα του ξεδιπλώματος ενός ταξιδιού, της εξερεύνησης, της ανακάλυψης. - Πιστεύετε ότι η έννοια αυτή του ταξιδιού είναι σημαντική και στην εποχή μας; - Βεβαίως. Γι’ αυτό και τα φεστιβάλ πρέπει να είναι τόποι ιδεών, πρόκλησης, ταξιδιού. Το ταξίδι δεν έχει να κάνει πλέον με θρησκείες, ούτε και με την αλλαγή ή την ανατροπή κοινωνικών, πολιτικών ή ηθικών αξιών, όπως π.χ. στο Mardi Gras (Καρναβάλι) όπου οι άντρες ντύνονταν γυναίκες και το αντίθετο, ή το Boxing Day, όπου οι ισχυροί έπρεπε να υπηρετούν, στην κυριολεξία, τους υπηρέτες τους. Στην εποχή μας, όπου τα πάντα συμβαίνουν, πώς μπορείς να πετύχεις κάτι ανάλογο; Αναπόφευκτα, λοιπόν, το ταξίδι μπορεί να είναι μόνο προσωπικό, ιδιωτικής φύσεως... Μια εμπειρία καταιγιστική αλλά ταυτόχρονα και ξεκούραστη. Καταιγιστική γιατί έχεις τη δυνατότητα να βρεθείς σε κυκεώνα δραστηριότητας, σ’ ένα διάλειμμα απ’ την καθημερινότητα, όχι όμως για να διαλογιστείς αλλά για να γευτείς ξέφρενα. Ταυτόχρονα είναι ξεκούραστη γιατί, αντίθετα με τον τρόπο που συνήθως ζούμε, γεύεσαι όλα αυτά, όχι μέσα από ένα αυτοκίνητο που τρέχει αλλά περπατώντας, με τον δικό σου ρυθμό.

2-3 παραγγελίες ετησίως – μόνο... - Δεν είναι, όμως, τα φεστιβάλ και ένα ταξίδι για τις ίδιες τις κοινότητες ή τις πόλεις που τα φιλοξενούν; - Είναι αλήθεια. Το βλέπεις σε πόλεις όπως το Εδιμβούργο, την Αβινιόν ή το Σάλτσμπουργκ. Μέσω του φεστιβάλ ξεπερνούν τα σύνορά τους, αποκτούν μια ιδιαίτερη ποιότητα και ένα χαρακτήρα πολύ πιο ευρύ. Το ταξίδι βέβαια έχει να κάνει και με τη φύση του εκάστοτε φεστιβάλ, αν δηλαδή είναι τοπικό ή αν

βασίζεται στις παραγγελίες έργων, όπως το Κούνστεν στις Βρυξέλλες ή το Μάντσεστερ. Αυτά τα φεστιβάλ βοηθούν σημαντικά τους καλλιτέχνες, αφού δύσκολα οι παραγωγοί διακινδυνεύουν πλέον, και οι κρατικές επιχορηγήσεις είναι συχνά πενιχρές. Το Φεστιβάλ του Εδιμβούργου, βέβαια, δεν έχει τη δυνατότητα να κάνει περισσότερες από 2-3 παραγγελίες ετησίως. Θα χρειαζόταν γύρω στα δέκα χρόνια προγραμματισμού για να το καταφέρει - και πιστεύω ότι αυτό πρέπει να είναι ένας από τους στόχους του. - Μιλήσατε για προκλήσεις. Ποιες ήταν οι προκλήσεις που αντιμετωπίσατε εσείς όταν αναλάβατε την διεύθυνση του φεστιβάλ; - Υπάρχει πάντα η οικονομική πρόκληση, η καλλιτεχνική πρόκληση είναι ωστόσο πολύ πιο ενδιαφέρουσα. Για μένα η πρόκληση ήταν το ταξίδι. Η απάντηση δόθηκε από μια εξαιρετική συγκυρία. Την επέτειο των 400 χρόνων από τη γέννηση του Ορφέα του Μοντεβέρντι. Ένα έργο που άλλαξε για πάντα την πορεία της μουσικής, και της τέχνης γενικότερα. - Είναι βέβαια η πρώτη όπερα... - Δεν είναι ακριβώς η πρώτη όπερα αλλά είναι η πρώτη αληθινά εξαιρετική όπερα. Είναι η πρώτη όπερα στην οποία η δυνατότητα της συνύπαρξης μουσικής και δράματος υπάρχει με τέτοιο τρόπο, όπως απ’ την εποχή της Ρώμης ή της αρχαίας Ελλάδας. Ένα έργο με σπουδαίο μυθολογικό, μουσικό, αισθητικό, όπως επίσης και πολιτικό περιεχόμενο. Στο πρόγραμμα επισκεπτόμαστε και πάλι το έργο είτε στην πρωτότυπη μορφή του, σε μια παραδοσιακή εκδοχή του Σαβάλ, είτε σε μοντέρνες εκδοχές, από την Τρίσα Μπράουν, μέσα απ’ το χορό, ή το Γούστερ Γκρουπ, σε μια εκδοχή μπαρόκ όπερας που αγγίζει σχεδόν την επιστημονική φαντασία. - Πόσο χρήσιμοι είναι οι μύθοι στην εποχή μας; - Πιστεύω ότι η ιδέα του μύθου, της μυθολογίας, της αλληγορίας, του συμβόλου είναι πολύ σημαντική στον κόσμο μας. Στις αρχαίες γλώσσες, όπως η ελληνική, δεν υπήρχε σαφής διαχωρισμός ανάμεσα στους στίχους και τη μουσική, δεν υπήρχε ποίηση χωρίς μουσική ή μουσική χωρίς ποίηση, τα πάντα υπήρχαν με ρυθμό. Το μεγαλείο του Μοντεβέρντι ήταν αυτό να το επαναφέρει στην αντίληψή μας, όχι ως στεγνή άσκηση ακαδημαϊσμού αλλά μετουσιωμένο σε υπέροχη μουσική. Το θέμα δεν είναι μόνο μουσικό, είναι και πολιτικό, γιατί μιλά για τη σχέση γλώσσας και μουσικής. - Αν προηγείται η μουσική ή η γλώσσα; - Ακριβώς. Προσωπικά, αν και συνθέτης, συμφωνώ με την προκλητική απάντηση του Μοντεβέρντι. Ότι προηγείται η γλώσσα. Και

το ερώτημα δεν είναι καθόλου ξεπερασμένο. Υπάρχουν συνθέτες που γράφουν απίστευτα «δύσκολη» μουσική για να αποδείξουν πόσο έξυπνοι είναι. Το να είσαι έξυπνος, όμως, δεν λέει τίποτα και, σίγουρα, δεν σε κάνει σπουδαίο. Πιστεύω σε μια διάφανη, ουσιαστική σχέση μεταξύ λόγου και μουσικής. Όπως και να ’χει, πάντως, ήταν ο Μοντεβέρντι με τον Ορφέα που έθεσε την πρόκληση για κάθε μουσικό που έζησε μετά απ’ αυτόν. Το πρόγραμμά μου παίρνει ως αφετηρία αυτή τη στιγμή στην ιστορία και ξεκινά ένα ταξίδι στις μουσικές «απαντήσεις» του Σαλιέρι, του Στράους, του Στραβίνσκι του Μπέρνσταϊν... - Κάποιοι, ίσως, θα έλεγαν ότι αυτός είναι ο τρόπος ενός ακαδημαϊκού να κάνει πρόγραμμα, ότι ίσως οι μουσικοί και οι συνθέτες είναι οι μόνοι που μπορούν να «διαβάσουν» την ιδέα πίσω από τις εκδηλώσεις του προγράμματος... - Όχι, δεν είναι. Μπορεί να πάει κανείς στο Φεστιβάλ για να δει μόνο μια παράσταση και να περάσει καλά. Αν, όμως, ενδιαφέρεται να δει το σύνολο του προγράμματος, θα καταλάβει ότι υπάρχει λόγος που το πρόγραμμα είναι έτσι, θα γίνει μέτοχος ενός σημαντικού προβληματισμού. Ένα πρόγραμμα, άλλωστε, όπως και η ίδια η καλλιτεχνική δημιουργία, πρέπει να χτίζεται πάνω σε ιδέες, όχι να τις φοβάται. Πρέπει να βοηθά το κοινό να μην τις φοβάται. - Νομίζετε ότι οι σύγχρονοι καλλιτέχνες ενδιαφέρονται λιγότερο για ιδέες; - Όχι, νομίζω ότι ενδιαφέρονται όσο και οι παλιότεροι, απλά, για να είμαι ειλικρινής, είναι πιο δύσκολο να μιλήσεις για ιδέες. Πολλοί δημοσιογράφοι δεν ενδιαφέρονται για ιδέες, δεν ενδιαφέρονται για τη συζήτηση που κάνουμε αυτή τη στιγμή, και όταν μιλούν για ιδέες είναι πολύ πιο επιρρεπείς στην ασημαντότητα....

Το προσωπικό γούστο είναι μια παγίδα στην οποία πέφτουν όσοι κάνουν πρόγραμμα χωρίς να έχουν κάτι να πουν, μια σπουδαία ιδέα που θα ενώσει τα μέρη του προγράμματος, που θα δημιουργήσει έναν διάλογο. Τα φεστιβάλ πρέπει να ξεπερνούν το συγκεκριμένο πρόσωπο, αυτόν που φτιάχνει το πρόγραμμα. - Θα κάνατε το ίδιο πρόγραμμα για μια άλλη πόλη; - Δύσκολη ερώτηση. Το σίγουρο είναι ότι δεν θα το έκανα σε καμία άλλη χρονική στιγμή εκτός από φέτος, που γιορτάζουμε τα 400 χρόνια του Ορφέα του Μοντεβέρντι. Ίσως δεν θα το έκανα για άλλη πόλη. Το Εδιμβούργο είναι μια μεσαιωνική πόλη, μια πόλη του Διαφωτισμού. Δεν θα έκανα αυτό το πρόγραμμα σε πόλη χωρίς τα κτίρια του Εδιμβούργου. - Στην εποχή μας, και ιδιαίτερα στον δυτικό κόσμο, τα φεστιβάλ ξεπετάγονται σαν τα μανιτάρια... - Και αυτό είναι θετικό. Τα φεστιβάλ ενισχύουν το ένα τ’ άλλο. Το μυστικό είναι να μπει ο κόσμος στην συνήθεια να πηγαίνει στα φεστιβάλ. Ζημιά κάνουν μόνο τα κακά φεστιβάλ, τα πρόχειρα, αυτά που δεν έχουν ποιότητα. Αν έχεις, ως κοινό, μια κακή εμπειρία, δύσκολα θα πας στο επόμενο. - Παράδειγμα κακού φεστιβάλ; - Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες. - Τι γνώμη έχετε για το Φεστιβάλ Αθηνών; - Δεν έχω πάει ακόμη, σκοπεύω να το κάνω στο μέλλον. - Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια σας για το Διεθνές Φεστιβάλ Εδιμβούργου; - Δεν μπορώ να αποκαλύψω ακόμη πολλά. Οπωσδήποτε θέλω να κάνω κάθε χρόνο κάτι διαφορετικό. Και να χρησιμοποιήσω περισσότερους χώρους... ¢

Εξάπτοντας την περιέργεια -Αναγνωρίζετε μια εκπαιδευτική διάσταση στα φεστιβάλ; Μπορούν να εκπαιδεύσουν το κοινό – ή, ακόμα περισσότερο, να δημιουργήσουν καινούργιο; - Δεν νομίζω ότι μπορείς να δημιουργήσεις καινούργιο κοινό. Δεν μπορείς να το εκβιάσεις ή να το κάνεις να αισθανθεί ένοχο αν φύγει στη μέση μιας παράστασης. Αυτό που μπορείς να δημιουργήσεις είναι περιέργεια. Το κοινό θα έρθει για να περάσει καλά – και ίσως βρει και κάτι άλλο εκεί, μια καινούργια σκέψη, μια ιδέα. Δεν μπορείς να διδάξεις το κοινό, μπορείς να το βοηθήσεις να διδαχθεί μόνο του. - Σε ποιο βαθμό το πρόγραμμά σας αντικατοπτρίζει το προσωπικό σας γούστο; - Σε πολύ μικρότερο βαθμό απ’ ό,τι σε άλλους!

[Info:] To φετινό Φεστιβάλ Εδιμβούργου διοργανώνεται από τις 10 Αυγούστου ώς τις 2 Σεπτεμβρίου. Εκτός από το μεγάλο αφιέρωμα στον Μοντεβέρντι, φέτος, οι επισκέπτες της πόλης μπορούν να παρακολουθήσουν Βάκχες του Ευριπίδη από το Εθνικό Θέατρο της Σκωτίας, παραστάσεις όπως Impressing the Czar, τη δημοφιλή χορογραφία του Ουίλιαμ Φόρσαϊθ από το Μπαλέτο της Φλάνδρας που είδαμε κι εμείς στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, αλλά και την εμφάνιση της σημαντικής Συμφωνικής Ορχήστρας του Σαν Φρανσίσκο, υπό τη διεύθυνση του Μάικλ Τίλσον Τόμας. Περισσότερες πληροφορίες: http://www.eif.co.uk

Φωτογραφία: Danny Clinch

24 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ Στο μουσικό σχολείο όπου φοιτούσε ήταν μανιακή της τζαζ. Η αλματώδης επιτυχία της, μετά, συνεχίζει να την εκπλήσσει. «Πίστευα ότι θα βγάζω το ψωμί μου παίζοντας σε μπαρ», λέει σήμερα.

πορτρέτο

Νόρα Τζόουνς H τραγουδίστρια-μπροστά-στο-πιάνο

Πολλοί από τους ανθρώπους που τη συναντούν της λένε, για να της κάνουν φιλοφρόνηση, ότι ακούνε το δίσκο της γιατί τους βοηθάει να κοιμηθούν! Της αρέσει η Σακίρα. Όταν ήταν μικρή λάτρευε τους Guns n’ Roses και στο μουσικό σχολείο όπου πήγε ήταν «σπασικλάκι που ασχολούνταν με την τζαζ». Λατρεύει τον Τομ Γουέιτς, μια φορά που τον συνάντησε της κόπηκαν τα ήπατα από την ταραχή. Είναι το εμπορικό χαρτί στη νέα ταινία του Γουόνγκ Καρ Βάι The blueberry nights. Δεν της αρέσει να κάνει λογοπαίγνια με τον Μπους. Λατρεύει τον Νατ Κινγκ Κολ. Ποια είναι στην πραγματικότητα η νεαρή κοπέλα, η εμφάνιση της οποίας στο Ηρώδειο προβλέπεται να συναρπάσει; Ψάξαμε τις απαντήσεις πριν από σας για σας. Επιμέλεια: Τηλέμαχος Αναγνώστου

Όταν το 2002 κυκλοφορούσε από την ιστορική jazz εταιρεία Blue Note ο δίσκος Come away with me από μια νέα Aμερικανίδα τραγουδοποιό, όλοι μίλησαν για τη νέα Κάρολ Κινγκ ή μια πιο country εκδοχή της Τζόνι Μίτσελ. Η πραγματικότητα όμως είναι πως η Νόρα Τζόουνς είναι απλώς... η «τραγουδίστριαμπροστά-στο-πιάνο», που μπορεί να σε κάνει να την ακούς ένα ολόκληρο βράδυ μόνο για τα τραγούδια, το στίχο και τον ήχο της. Πέντε χρόνια μετά το πολύ πετυχημένο ντεμπούτο

της. και έχοντας ήδη κυκλοφορήσει άλλες δύο δισκογραφικές δουλειές, η 28χρονη συνθέτρια συνεχίζει στο ίδιο λαϊτμοτίφ τρυφερής τραγουδοποιίας, εξομολογητικής τζαζ ατμόσφαιρας και country παιχνιδίσματος. Στη δίνη του κυκλώνα, ή μάλλον στη φούρια μιας μεγάλης περιοδείας (στην Αθήνα έρχεται από μια μοναδική εμφάνιση στη Λισσαβόνα, ενώ λίγες μέρες μετά θα τραγουδήσει στην Κωνσταντινούπολη), η Νόρα Τζόουνς είναι εξαιρετικά δυσεύρετη. Την έλλειψη

προσωπικής επαφής μαζί της, αναπληρώνει η αναζήτηση του ιδιαίτερου στίγματός της σε άρθρα και συνεντεύξεις της που αφειδώς δημοσιεύει ο παγκόσμιος Τύπος. - Τι είδους μουσική άκουγες μικρή; - Μου άρεσε η ποπ μέταλ, όπως οι Guns n’ Roses. Είχα ένα γείτονα ροκά και πήγαινα συνέχεια σπίτι του και ακούγαμε δίσκους των Warrant. Αλλά δεν ήταν πολύ επαναστατικό. Πήγα σε μουσικό λύκειο και όλοι ήμασταν σπασικλάκια που ασχολούνταν με την τζαζ.

- Ποια είναι η χειρότερη κριτική που σου έχουν κάνει; - Ένας κριτικός με αποκάλεσε Σνόρα Τζόουνς (snore=ροχαλίζω). Στην αρχή με ενόχλησε πολύ, αλλά τώρα το βρίσκω αστείο. Η μητέρα μου με φωνάζει συνέχεια Σνόρα. Γνωρίζω, εξάλλου, ότι το Come away with me είναι ένας δίσκος κοιμισμένος. Δεν ξέρεις πόσοι άνθρωποι έρχονται και μου λένε, για κομπλιμέντο: «Ακούω κάθε βράδυ αυτό το u δίσκο. Με κοιμίζει κατ’ ευθείαν»…

H φωνή της μετα-ποπ Από τον Ζακ Σαμουήλ

Ας είμαστε ξεκάθαροι. Η Νόρα Τζόουνς είναι μια από τις πιο ραφινάτες ιδιομορφίες της σύγχρονης ποπ μουσικής. Αν και πολλή κουβέντα έχει γίνει για το πού ανήκει ιδιωματικά η μουσική της, ουδείς ακόμα κατάφερε να κρεμάσει μια ταμπέλα στην όμορφη αυτή νεαρή κυρία που έσπασε τα ταμεία στη διεθνή δισκογραφική αγορά. Η Νόρα Τζόουνς απέδειξε από τον πρώτο της κιόλας δίσκο ότι είναι ένα χαρμάνι που δύσκολα χάνει τα αρώματά του και τη φρεσκάδα του. H φωνή και η μουσική της επιβεβαιώνουν τη χαλαρή, έστω, ανάγκη πολλών εκατομμυρίων καταναλωτών να αισθανθούν ότι απεγκλωβίζονται από τους μηρυκασμούς της μουσικής βιομηχανίας που βομβαρδίζει ανελέητα τις μικρές και μεγάλες μουσικές αποθηκευτικές συσκευές. Η Νόρα Τζόουνς αρέσει γιατί ξεχωρίζει από τον ποπίστικο συρμό διαψεύδοντας την αντίληψη που προσπαθεί να εγκαθιδρυθεί (ή μήπως έχει εγκαθιδρυθεί για τα καλά;) ότι μόνο η ευτέλεια πουλάει σε μεγάλη κλίμακα. Είναι κόρη του Pαβί Σανκάρ. Κι όμως, στην επίσημη ιστοσελίδα της δεν αναφέρεται ούτε καν το όνομά του. Πράγματι, ο Iνδός δάσκαλος της οικουμένης δεν φαίνεται να έχει παίξει κανένα ρόλο στη διαμόρφωση του μουσικού σύμπαντος της Aμερικανίδας κόρης του. Tα πρώτα βήματά της Nόρα Tζόουνς στη μουσική δεν διαφέρουν από αυτά που κάνουν εκατοντάδες συμπατριώτες της. Άρχισε πολύ μικρή τα μαθήματα πιάνου, σκάλισε τη δισκοθήκη της μητέρας της και εκεί ανακάλυψε την Mπίλι Xολιντέι, γοητεύτηκε από την Kάρολ Kινγκ, λίγο αργότερα από τον νεοϋορκέζικο «αέρα» και δραπέτευσε από τις σπουδές της και από το

Tέξας. Στην αυγή του 2000 αυτό το απολύτως φυσιολογικό κορίτσι βρέθηκε στους κόλπους μιας ιδιόμορφης funky μπάντας. Tα demos προς τη δισκογραφική εταιρεία Blue Note μπορεί να μην έπεισαν για την καλλιτεχνική αξία του συγκροτήματος, αλλά η φωνή της νεαρής κυρίας καθώς και η σεμνή πιανιστική της χειρονομία έκλεψαν το βλέμμα των παραγωγών. Tη δοκίμασαν στην αρχή δίπλα στον κιθαρίστα Tσάρλι Xάντερ. Δύο μήνες αργότερα, την «παρέδωσαν στα χέρια» του παραγωγού Γκρεγκ Στριτ (έχει υπογράψει τις παραγωγές της Kασάντρα Oυίλσον και της Σουζάνα Mπάκα) που μεγέθυνε την cool jazz πλευρά της και άφησε τις country αποχρώσεις να παίξουν με τους blusy υπαινιγμούς. H 22 χρόνων Nόρα Tζόουνς είχε πετύχει να συνθέσει στη μουσική της την αίσθηση της Tζόνι Μισέλ, της Pίκι Λι Tζόουνς και της τζαζ τραγουδιστικής τέχνης. Mε το δίσκο της Come away with me σάρωσε τα βραβεία Grammy την ίδια στιγμή που το δισκογραφικό μάρκετινγκ, όπως λέει κι εκείνη, ακόμα και μετά τον τρίτο κατά σειρά πολύ πετυχημένο προσωπικό της δίσκο συνεχίζει να «προβληματίζεται» για το αν το αποτέλεσμα είναι «αρκούντως ποπ». Eμείς όμως γνωρίζουμε ότι, κάθε φορά που κάτι δύσκολα υπακούει σε αυτονόητες κατηγοριοποιήσεις, κάποια κριτήρια έχουν ήδη μετατοπιστεί. ____________________ *Ο Ζακ Σαμουήλ είναι μουσικός παραγωγός, μουσικός και μουσικοκριτικός, συνεργάτης του περιοδικού Ταχυδρόμος.

πορτρέτο

26 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

Φωτογραφία: Danny Clinch

ΑΠΛΟ ΚΟΡΙΤΣΙ Η επιτυχία δεν την άλλαξε. «Έχω την ίδια μπάντα, το ίδιο αγόρι και τους ίδιους φίλους», λέει. «Κάνω τα ίδια πράγματα που έκανα πάντα. Η μόνη αλλαγή είναι ότι τώρα έχω μεγαλύτερο σπίτι».

«Όταν τραγουδάω ο στόχος είναι σίγουρα να αποπλανήσω. Βέβαια, δεν είμαι η Μπιγιονσέ ή η Σακίρα. Αν θα σε κερδίσω, θα σε κερδίσω ψιθυρίζοντας».

- Ένα πράγμα που συνήθως ο κόσμος παραβλέπει είναι ότι η μουσική σου είναι αρκετά σέξι... - Όταν τραγουδάω ο στόχος είναι σίγουρα να αποπλανήσω. Βέβαια, δεν είμαι η Μπιγιονσέ ή η Σακίρα. Αν θα σε κερδίσω, θα σε κερδίσω ψιθυρίζοντας. - Αν επρόκειτο να σου δώσουν ένα εισιτήριο για ένα βράδυ, πού θα πήγαινες; - Μάλλον στη Σακίρα. Μου αρέσει, γιατί είναι ποπ σταρ, αλλά είναι και μοναδική και ιδιαίτερη. Τραγουδάω πάντα Σακίρα όταν κάνω καραόκε. - Ο καινούργιος σου δίσκος, σε αντίθεση με τους δύο προηγούμενους, είναι πιο σκοτεινός και παραδόξως πολιτικός. - Δεν είμαι κυνικός άνθρωπος, αλλά είναι δύ-

σκολο να ακούς αυτά που γίνονται τα τελευταία δύο χρόνια και να μη φοβάσαι. Υπερθέρμανση του πλανήτη, τυφώνες, η κυβέρνηση, ο πόλεμος, η επικείμενη παρακμή του πολιτισμού. Με αυτό το δίσκο, όμως, δεν θέλω να διχάσω. Αυτά τα τραγούδια εκφράζουν τα συναισθήματά μου και δεν αποτελούν προτροπή να σκεφτεί ο κόσμος με τον ίδιο τρόπο. - Θα μπορούσα να πω ότι το κάνεις λιγάκι στο «My dear country», όπου π.χ. αποκαλείς τον πρόεδρο Μπους παράφρονα. - Όχι, λέω: «Ποιος ξέρει; Ίσως να μην είναι παράφρων». Είναι σημαντικό για μένα να διατηρήσουμε τις ελπίδες μας ακόμη κι αν δεν είναι ρεαλιστικό. Αν ο κόσμος ενοχλείται από αυτά τα τραγούδια, τότε «χάρηκα που σε γνώρισα, αλλά λυπάμαι».

- Ντρέπεσαι κι εσύ, όπως οι Dixie Chicks, που ο Τζορτζ Μπους κατάγεται από το Τέξας; - Έμαθα να μη μιλάω ποτέ για την πολιτική με άγνωστη παρέα, αλλά θα πω ότι δεν ντρέπομαι που οι Dixie Chicks είναι από το Τέξας. - Πώς έχει αλλάξει τη ζωή σου η επιτυχία των τελευταίων χρόνων; - Νομίζω ότι σε γενικές γραμμές δεν έχει αλλάξει η ζωή μου. Έχω την ίδια μπάντα, το ίδιο αγόρι και τους ίδιους φίλους, που δεν ενδιαφέρονται καθόλου γι’ αυτά, γιατί είναι οι φίλοι μου. Κάνω τα ίδια πράγματα που έκανα πάντα. Η μόνη αλλαγή είναι ότι τώρα έχω μεγαλύτερο σπίτι. - Γιατί η μουσική σου έχει προσελκύσει τόσο πολύ κόσμο; - Μου κάνουν συνέχεια αυτή την ερώτηση, αλλά δεν έχω απάντηση. Υπάρχουν πολλές θεωρίες. Είμαι σίγουρη ότι όλες περιέχουν κάποια αλήθεια. Είναι, όμως, και θέμα τύχης. Αρχικά ήταν και θέμα καλής συγκυρίας. Σίγουρα έπαιξε ρόλο και η σκληρή δουλειά και η ποιότητα της μουσικής. - Πώς γνώρισες τον Τομ Γουέιτς; - Τον γνώρισα στα παρασκήνια μιας συναυλίας του. Ήμουν τόσο αγχωμένη… Μου είπε: «Γεια, πήρες τα τραγούδια που σου έστειλα;» και εγώ αναρωτήθηκα «Τι είναι αυτά που λέει;». Νομίζω ότι έχει αρκετά τραγούδια που δεν έχουν ηχογραφηθεί, αλλά είμαι σίγουρη ότι τα στέλνει σε πολλούς ανθρώπους. Ενθουσιάστηκα που τα άκουσα. - Ανάμεσα στους Νατ Κινγκ Κόουλ, Έλτον Τζον και Δρ. Τζον, ποιος είναι ο αγαπημένος σου πιανίστας; - Ο Νατ Κινγκ Κόουλ, γιατί ταλαντεύεται. Σιχαίνομαι που το λέω, αλλά είναι αλήθεια: ταλαντεύεται. Είναι καταπληκτικός, παίζει, τραγουδάει και κάνει σόου επί σκηνής. - Αν δεν συζητούσα μαζί σου τώρα, θα... - Κολυμπούσα στον ωκεανό της Βραζιλίας με τους φίλους μου και το αγόρι μου. Κάναμε συναυλίες στη Βραζιλία και θυμάμαι ακόμη τις υπέροχες παραλίες. - Μία φράση που χρησιμοποιείς πολύ συχνά είναι... - «Θεέ μου!». Το λέω συχνά με ενθουσιασμό, σαν να έλεγα «Τι έχω κάνει…» - Τι έχει προκαλέσει τη μεγαλύτερη έκπληξη στη ζωή σου; - Η επιτυχία της δουλειάς μου. Δεν περίμενα να ανταποκριθεί τόσο πολύ ο κόσμος. Έλπιζα να παίξω σε κλαμπ της Νέας Υόρκης και να μπορέσω να ζήσω παίζοντας μουσική, αλλά οπωσδήποτε δεν είχα τόσο υψηλές προσδοκίες. - Τι κάνουν συνήθως λάθος όταν αναφέρονται σε σένα; - Νομίζουν ότι είμαι ψηλή. Στην πραγματικότητα είμαι πολύ κοντή, 1,55. Συμβαίνει συχνά μετά από τις συναυλίες, επειδή όταν είσαι πάνω στη σκηνή φαίνεσαι ψηλός. - Τι κάνεις σε στιγμές αδυναμίας; - Τείνω να αναλύω τα πράγματα πάρα πολύ και να δυσκολεύω τον εαυτό μου. Μετά, όμως, το συνειδητοποιώ και ηρεμώ. ____________________ Αποσπάσματα από συνεντεύξεις της Νόρα Τζόουνς στη Ρεμπέκα Μπολ της βρετανικής εφημερίδας The Independent (11/6/2007), στον Τζόεζεφ Έελς του περιοδικού Blender (τχ. Μαρτίου 2007), αλλά και από προωθητικές συνεντεύξεις στην ιστοσελίδα της δισκογραφικής της εταιρείας.

πορτρέτο

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 27

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΟΘΟΥ Με τον Τζουντ Λο, στην ταινία του Γουόνγκ Καρ Βάι My blueberry nights, που πρωτοπροβλήθηκε στο τελευταίο Φεστιβάλ των Καννών.

Τη μέρα που συνάντησα τη Νόρα Τζόουνς Η Νόρα Τζόουνς συνεργάστηκε με τον σκηνοθέτη της Ερωτικής επιθυμίας και του 2046, τον Γουόνγκ Καρ Βάι, στην καινούργια ταινία του, My blueberry nights. Η ταινία προβλήθηκε στις Κάννες και έτσι συνάντησαν το είδωλο της ποπ και οι άνθρωποι του κινηματογράφου. Τι εντύπωση έκανε; Από τον Γιάννη Ζουμπουλάκη

Mπήκε στην αίθουσα προκαλώντας τον γνώριμο, εκνευριστικό ήχο που προκαλούν οι σαγιονάρες όταν αυτοί που τις φορούν περπατούν με αναίδεια. Οι πατούσες της ήταν μαύρες, το σώμα της κυρτωμένο, το τζιν «σακούλιαζε», το πουκάμισο έξω από το παντελόνι. Ρουφούσε βαριεστημένα την κόκα κόλα με το καλαμάκι και έδειχνε κουρασμένη. Μου θύμισε Ελληνίδα «κνίτισσα» από αυτές που έχουν ταλέντο στην γκρίνια και έχουν παραμείνει στο 1978 (sorry κορίτσια!). Κάπως απομυθοποιητική η εικόνα της Νόρα Τζόουνς που περιγράφω παραπάνω, αλλά αυτήν ακριβώς εισέπραξα βλέποντας εφέτος στις Κάννες τη μορφή που στηρίζει μια από τις μελωδικότερες φωνές της σύγχρονης μουσικής. Τη στιχουργό και πιανίστρια άλμπουμ που λειτουργούν ως χαλαρωτικό φάρμακο, το Come away with me, το Feels like home και το Not too late. Στις Κάννες η Τζόουνς παραχώρησε μια μικρή συνέντευξη Τύπου μαζί με τον σκηνοθέτη Γουόνγκ Καρ Βάι και τον συμπρωταγωνιστή της στο My blueberry nights, τον Τζουντ Λο. Ταινία έναρξης του Φεστιβάλ, το My blueberry nights είναι η τελευταία δημιουργία του Καρ Βάι και η πρώτη απόπειρα της Τζόουνς να παίξει μπροστά στο φακό. Η βαρεμάρα και η κούραση της τραγουδίστριας είχαν την εξήγησή τους γιατί, στις αρχές του Φεστιβάλ των Καννών, ήταν το πρόσωπο που τραβούσε τα φώτα των πα-

παράτσι. Όλοι είχαν πέσει πάνω της και δεν την άφηναν σε ησυχία. Μοιρασμένο σε τρία κεφάλαια, το My blueberry nights παρακολουθεί την πορεία σε τρεις διαφορετικές αμερικανικές πόλεις μιας κοπέλας (Nόρα Τζόουνς) που δεν έχει χωνέψει την ιδέα ότι έχει χωρίσει. Ενας μυστηριώδης παντοπώλης στη Νέα Υόρκη (Τζουντ Λο), μια απελπισμένη αλκοολική στο Μέμφις (Ρέιτσελ Γουάιζ), μια εθισμένη τζογαδόρος στο Λας Βέγκας (Νάταλι Πόρτμαν)… Σιωπηλή παρατηρήτρια ενός κόσμου πληγωμένου και μοναχικού, η ηρωίδα της Τζόουνς είναι μια ψηφίδα στην Αμερική του Καρ Βάι ο οποίος, για μια ακόμη φορά, κάνει θαύματα με τις συνθέσεις των χρωμάτων, τοποθετώντας την ιστορία του στις σκιές εσωτερικών χώρων με φόντο μπαρ με ξεθωριασμένους πολύχρωμους νέον φωτισμούς, πνιγμένα στον καπνό, το αλκοόλ και στα παραπονεμένα μπλουζ. «Είναι γεννημένη ηθοποιός» είπε αναφερόμενος σε αυτήν ο Γουόνγκ Καρ Βάι, ενθυμούμενος το περιστατικό της σκηνής όπου η Τζόουνς έπρεπε να κλάψει. «Πρέπει να προσποιηθώ ότι κλαίω;», τον είχε ρωτήσει. «Ναι», απάντησε εκείνος. Και μόλις η σκηνή τελείωσε – και σύμφωνα με τον Καρ Βάι ήταν εξαιρετική – «η Νόρα με ρώτησε αν θέλω να το ξανακάνει. Τόσο απλά…» Όλα αυτά, βέβαια, προσωπικώς, τα ακούω

βερεσέ. Τι θα έλεγε δηλαδή ο Καρ Βάι; Ότι η Τζόουνς είναι ατάλαντη; Πίστεψα ωστόσο ότι η αφοσίωσή της στην ταινία ήταν γνήσια, η Τζόουνς είχε πειστεί από το όραμα του Κινέζου εικονοπλάστη, τον οποίο παραδέχτηκε ότι ούτε καν τον γνώριζε πριν δει την Ερωτική επιθυμία (2000) που είχε σκηνοθετήσει. Την πίστεψα επίσης όταν είπε ότι η υποκριτική δεν ανήκει καν στα ενδιαφέροντά της και είμαι απόλυτα βέβαιος ότι δύσκολα θα την ξαναδούμε σε ταινία. Η περίπτωση Νόρα Τζόουνς - Γουόνγκ Καρ Βάι θυμίζει λίγο τη συνεργασία της Μπγιόργκ με τον Λαρς Φον Τρίερ στο Χορεύοντας στο σκοτάδι. Μακάρι να έχει και τη μοναδικότητά της. ¢ ____________________ *Ο Γιάννης Ζουμπουλάκης είναι κριτικός κινηματογράφου στην εφημερίδα Το Βήμα.

Η περίπτωση Νόρα Τζόουνς - Γουόνγκ Καρ Βάι θυμίζει λίγο τη συνεργασία της Μπγιόργκ με τον Λαρς Φον Τρίερ στο Χορεύοντας στο σκοτάδι. Μακάρι να έχει και τη μοναδικότητά της.

[Info:] Συναυλία της Νόρα Τζόουνς Παίζουν οι μουσικοί: Lee Alexander, ακουστικό και ηλεκτρικό μπάσο, lap steel, resonator, ακουστική κιθάρα. Andy Borger, ντραμς, κρουστά, μαρίμπα. Adam Levy, κιθάρα, φωνητικά. Daru Oda, δεύτερη φωνή, ηλεκτρικό μπάσο, αρμόνιο, κρουστά, άλτο φλάουτο. Συμμετέχει η M. Ward, κιθάρα, φωνητικά. Ωδείο Ηρώδου Αττικού | 25 Ιουλίου, ώρα 21:00 Εισιτήρια: 65 ευρώ όλες οι ζώνες, 40 ευρώ άνω διάζωμα.

συνέντευξη

28 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

Φωτογραφία: Alexander Paul

ΜΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΙΑ ΝΕΑ ΜΥΑΛΑ Είκοσι παιδιά της παιδικής χορωδίας της Όπερας της Φραγκφούρτης στο χορό. Η ιστορία ξεκινά χωρίς άνδρες. Είναι φυσικό, λείπουν στον πόλεμο, εξηγεί η σκηνοθέτρια (κάτω), που θεωρεί ότι η Ορέστεια είναι το πιο ώριμο έργο με το οποίο ασχολήθηκε.

Κάριν Νόιχοϊζερ

«Στην Ορέστειά μου, οι άνθρωποι παίζουν φυσικά» Από τις παραστάσεις του φετινού καλοκαιριού που θα συζητηθούν, η Ορέστεια, η τρομερή τριλογία του Αισχύλου, ανεβαίνει στην Επίδαυρο από τον θεατρικό οργανισμό Schauspiel της Φραγκφούρτης. Τι κάνει την προσέγγιση που θα δούμε ενδιαφέρουσα και γοητευτική, αν και απαλλαγμένη από εφέ ή από την αύρα της ποπ κουλτούρας; Οι απαντήσεις, στη συνομιλία με τη σκηνοθέτρια που ακολουθεί. Από την Ευγενία Τζιρτζιλάκη

Με την Κάριν Νόιχοϊζερ, σκηνοθέτρια της γερμανόφωνης Ορέστειας που θα δούμε στην Επίδαυρο, έχουμε ήδη μιλήσει κάποιες φορές για συνεννοήσεις. Μιλάει άνετα και ακούγεται σαν άνθρωπος που σε ακούει· που αφουγκράζεται, κι αλλάζει ανάλογα με το ποιος είναι απέναντί της – στην τηλεφωνική γραμμή, στην πραγματική ζωή ή στη θεατρική σκηνή. Μια επιτυχημένη ηθοποιός (πρόσφατα απέσπασε το βραβείο υποκριτικής Gordana Kosanovi) που έγινε σκηνοθέτρια. Νέα γυναίκα που επιχειρεί ένα εξαιρετικά φιλόδοξο εγχείρημα με ειλικρίνεια και καθαρότητα. Μια Γερμανίδα που μιλά με πάθος για δικαιοσύνη και δημοκρατία. Μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση… - Γεια σου, Κάριν, τι κάνεις; - Μια χαρά. Μόλις μιλούσα στο τηλέφωνο με τον Γιώργο Λούκο. Έχουμε κι άλλα προβλήματα με το αρχαίο θέατρο, με το σκηνικό αυτή τη φορά. Ελπίζω να λυθούν… - Πώς είναι το σκηνικό; - Α, έχουμε κάνει τρομερούς συμβιβασμούς, γιατί παίζαμε αρχικά σε ένα τεράστιο αλλά κλειστό θέατρο στη Φρανκφούρτη. Υπάρχει μια μεγάλη πισίνα – φαντάσου μια δεξαμενή –

αίματος κι από κει μέσα ξεφυτρώνει το παλάτι. Τώρα, θα έχουμε το παλάτι απλώς από πίσω. Αυτή θα είναι, ας πούμε, η ελληνική εκδοχή... - Πάμε λίγο πίσω, γιατί θέλω να σε ρωτήσω το σημαντικότερο στην αρχή: Γιατί διάλεξες αυτό το έργο; - Είναι παράξενο, αλλά αυτό το έργο το δουλεύω – με τον ένα ή τον άλλον τρόπο – από το 1988. Στο μικρό θέατρο, όπου ήμουν τότε ηθοποιός, δουλεύαμε το έργο επί δύο χρόνια. Το 2004 το ξαναέκανα στη Ζυρίχη εντελώς αλλιώς… Η Ορέστεια με ακολουθεί και δεν πρόκειται απλώς για συμπτώσεις. Υπάρχει βαθιά σύνδεση. Μπορείς να διαβάσεις το έργο φροϋδικά, ως κάτι πολύ προσωπικό, εσωτερικό, ή μπορείς να το δεις ως κάτι πολιτικό – η γέννηση της δημοκρατίας. Τα τρία μέρη της Ορέστειας αφορούν την ανθρώπινη κατάσταση και το κατά πόσον αυτή (παύση, ψάχνει τις λέξεις) αξίζει τον κόπο. Όπως συμβαίνει και στον Σαίξπηρ και σε όλα τα μεγάλα έργα που είναι σαν να γράφτηκαν χθες. - Ναι, όλα τα μεγάλα έργα είναι φρέσκα, άμεσα, απαγίδευτα σε στόμφους, γι’ αυτό είναι κλασικά. Αλλά ως προς το περιεχόμενο, η ανθρώπινη κατάσταση είναι κάτι

πολύ γενικό. Τι μιλά σ’ εσένα προσωπικά; - Για μένα όλα καταλήγουν στη μάχη μεταξύ Αθηνάς και Ευμενίδων. Μια μάχη που κάθε άνθρωπος έχει να δώσει μέσα του. Κι μετά είναι και πολιτικές ομάδες που παλεύουν έτσι. Με όσα συμβαίνουν στον κόσμο σήμερα – με την έννοια που δίνουν οι ισλαμιστές, π.χ., στη «λύτρωση» – είναι πολύ ξεκάθαρο ότι το έργο είναι τρομερά επίκαιρο. - Χειρίστηκες το έργο καθόλου φροϋδικά; - Ναι, στο δεύτερο μέρος. Η σχέση Ορέστη και Ηλέκτρας είναι πολύ προσωπική, ιδιωτική. Πώς βλέπεις τον αδερφό σου μετά από 15 χρόνια και πώς τον κάνεις να έρθει μαζί σου, να σε ακολουθήσει – και μάλιστα σε φόνο; Αυτό έχει πολύ να κάνει με την ψυχολογία, και δεν είναι δική μου ιδέα, είναι απλώς εκεί, στο κείμενο. - Σε τι βαθμό το ψυχολογικό παιχνίδι επηρεάζει το πολιτικό; - Σε πολύ μεγάλο. Ξέρεις, κάθε πολιτικός είναι άνθρωπος, όχι ρομπότ. Γι’ αυτό διάλεξα αυτό το τέλος – θα δεις αν έρθεις. Εγώ δεν εμπιστεύομαι την ειρήνη στο τέλος. Στο τέλος σκεπάσαμε την πισίνα με το αίμα, κι όλο το τρίτο μέρος εκτυλίσσεται επάνω στο λουτρό αίμα-

συνέντευξη τος. Η δεξαμενή είναι καλυμμένη, αλλά είναι ακόμη εκεί· δεν εξαφανίζεται, απλώς και μόνο επειδή η Αθηνά έχει καλύτερα επιχειρήματα.

«Οι θεοί είναι μέσα μας» - Ποια είναι όμως η Αθηνά; Τι συμβολίζει; - (Αφού σκεφτεί) Θα σου πω την ιστορία που έλεγε ο Χάινερ Μίλερ, για μια φοβερή Ρωσίδα χορεύτρια που τη ρώτησαν τι θέλει να εκφράσει με το χορό της, κι αυτή απάντησε «αν είχα τα λόγια να το πω δεν θα είχα λόγο να ανέβω στη σκηνή και να χορέψω». (Γελάει.) Χειριστήκαμε τον Απόλλωνα και την Αθηνά ως θεούς. Είναι θεοί – ό,τι κι αν νομίζεις ότι είναι. Φυσικά είναι κάτι διαφορετικό για τον καθένα, αλλά μ’ έναν τρόπο είναι η λογική, η φώτιση – πες το όπως θες – η οποία είναι μέρος των σωθικών τους, κομμάτι της κοιλιάς τους. Οπότε είναι κάτι που βρίσκεται μέσα σου – κάποιοι το λένε θεό ή κάτι άλλο. Εκείνη με τον αδερφό της αποφασίζουν να βάλουν τέλος σ’ αυτή τη σπείρα βίας, κι έτσι καθιστούν τους εαυτούς τους άχρηστους, πράγμα που βρίσκω υπέροχο. Παραδίδουν την ευθύνη στο ανθρώπινο είδος. Λένε «κάντε το μόνοι σας», κι αυτό είναι η ιδέα του Διαφωτισμού, περίπου 2.000 χρόνια πριν να την έχουμε εμείς. Είναι πολύ συναρπαστικό για μένα ότι αυτή η σκέψη είναι εκεί. - Γιατί αυτή η παράσταση τώρα, κι όχι νωρίτερα ή αργότερα; - Η σκηνοθεσία δεν είναι η βασική μου δουλειά και δεν είμαι σκηνοθέτρια πολύ καιρό. Κάνω μια παραγωγή το χρόνο από τότε που άρχισα να σκηνοθετώ, το 2001. Και δεν μπορείς να ξεκινήσεις αυτό το επάγγελμα με την Ορέστεια – έκανα άλλα έξι έργα πριν απ’ αυτό. Ακόμα, είχα δουλέψει στις τελευταίες μου παραγωγές με μια ομάδα που ένιωσα ότι μπορούσε να το κάνει. Τους εμπιστεύτηκα κι ο διευθυντής του θεάτρου εμπιστεύτηκε εμένα, οπότε έγινε. Η ηθοποιός που παίζει την Κλυταιμνήστρα, ας πούμε, είναι εκπληκτική. Κι όλοι τους είναι αληθινά νέοι – όχι στα χρόνια, στο μυαλό. Υπήρχε επίσης στη Φραγκφούρτη μια Όπερα που διέθετε παιδική χορωδία, κι εγώ χρειαζόμουν παιδιά – στην παράσταση τραγουδούν 20 παιδιά. - Γιατί παιδιά; - Η ιστορία ξεκινά χωρίς ενήλικους, ή του-

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 29

λάχιστον χωρίς άντρες, αφού είναι όλοι στον πόλεμο. Μόνο γέροι και γυναικόπαιδα έχουν απομείνει. Και μετά, φυσικά, διαβάζω στις εφημερίδες για την Αφρική και τα παιδιά-στρατιώτες κι όλα αυτά, κι αρχίζω να σκέφτομαι τι είδους παιδική ηλικία έχουν αυτά τα παιδιά; Είμαι σίγουρη ότι οι γέροι τούς διδάσκουν τις παλιές ιστορίες κάθε μέρα που περνά – τα μαζεύουν στα σχολεία και τους υπαγορεύουν τις 2.000 σελίδες του τι προηγήθηκε – κι αυτή είναι η ιστορία που μπαίνει στο μυαλό αυτών των παιδιών απ’ την αρχή τους. Τους κάνουν τέτοια πλύση εγκεφάλου που δεν μπορούν να ξεφορτωθούν με τίποτε αυτά που τους σφηνώνουν στο κεφάλι – είναι κάτι που ακολουθεί ακόμη και τις επόμενες γενεές. Γι’ αυτό και στην παράσταση, όλες οι ιστορίες του παρελθόντος λέγονται από μια παιδική χορωδία, που την οδηγεί ένας γέρος. Μέχρι να το δω δεν ήμουν σίγουρη, αλλά αποδείχθηκε ότι πραγματικά δουλεύει. Κι ένας κριτικός έγραψε πως όταν βλέπεις όλα αυτά τα παιδιά να φωνάζουν τις ιστορίες, ξέρεις σε τι φάση βρίσκεται η χώρα και δεν θες να δεις πού θα καταλήξει, γιατί πώς ξεφορτώνεσαι κάτι που σου εμποτίστηκε απ’ όταν ήσουν δυο χρονώ; Αυτό συμβαίνει με όλες τις δικτατορίες και τους πολέμους: γεννιέσαι μέσα σε μια κατάσταση για την οποία δεν ευθύνεσαι και δεν μπορείς να την ελέγξεις ή να την αλλάξεις. Έτσι, η Ηλέκτρα του δεύτερου μέρους είναι μέλος του παιδικού χορού στο πρώτο μέρος.

Καμία εμπιστοσύνη στο τέλος - Με δυο λόγια, τι το διαφορετικό έχει αυτή η παράσταση; - Το 1980, η παράστασή μας της Ορέστειας ήταν τρομερά πετυχημένη – την παίξαμε 103 φορές και, όντως, ήταν πολύ καλή. Όμως πιστεύω ότι ο σκηνοθέτης ήταν υπερβολικά αφελής με το τέλος. Πίστευε στην ειρήνη του τέλους κι ότι κάτι τέτοιο δουλεύει, ενώ για μένα, το όλο πράγμα με τη δημοκρατία, τη νομοθεσία και, ας πούμε, τη διαδικασία πολιτισμού, είναι κάθε στιγμή εύθραυστο και επισφαλές. Στα γερμανικά λέμε «στέκεται σε λεπτά πόδια», δηλαδή μπορεί να πέσει. - Ποια είναι η λύση τότε; - Δεν μπορείς το εμπιστεύεσαι, να επαναπαύ-u

«Το κλειδί είναι οι Ευμενίδες» Ρωτήσαμε τον συνθέτη Φίλιππο Τσαλαχούρη, πώς κατά τη γνώμη του πρέπει να προσεγγίζεται η Ορέστεια από ένα μουσικό. Μας απάντησε τα εξής: «Σε μια συζήτηση με τον Γιώργο Λαζάνη στο γραφειάκι του Κουν, συζητούσα το μέγεθος της Ορέστειας. “Πρέπει να λύσεις το θέμα των Ευμενίδων για να βρεις το κλειδί ολόκληρης της Ορέστειας...”, είχε πει. Μοιάζει λίγο αυτό με το περίφημο πρόβλημα του φινάλε που πάντα αντιμετωπίζουν οι συνθέτες: μια συμφωνία πρέπει στο πρώτο της μέρος να έχει κάτι από την «ιδέα» του φινάλε, και το φινάλε να ηχεί σαν κατάληξη αλλά και αρχή… Και δεν εννοούμε νότες, κάτι συγκεκριμένο, αλλά αίσθηση, ένταση, προσανατολισμό… Σαν συμφωνία πρέπει να είναι δομημένη η μουσική για την Ορέστεια. Αυτή, ίσως, να είναι η κλίμακα… Πρέπει να νιώσεις συντριβή κρατώντας το κείμενο… Και μόνον η σκέψη πως όλα πρέπει να είναι μοναδικά αλλά και μέρος ενός τόσο μακρού και συμπαγούς ειρμού φθάνει για να διστάσεις… Όμως, ο ίδιος ο ποιητής σε ενθαρρύνει, σε καλεί να τον εμπιστευθείς… Η μουσική υπάρχει μέσα στο κείμενο, ο συνθέτης οφείλει απλά να την αφουγκραστεί… Πίστη λοιπόν, καθαρός νους και τόλμη… Είμαστε τόσο τυχεροί που υπάρχουν έργα τέτοιου μεγέθους για να μπορούμε να αναμετρηθούμε μαζί τους – για να έχουμε ένα αλώνι να απλώσουμε τον καρπό της γνώσης και τον αισθημάτων μας και με κόπο και κυρίως με χρόνο να αγωνιστούμε να χωρίσουμε την ήρα από το στάρι…»

συνέντευξη

30 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

[Info:]

Φωτογραφία: Alexander Paul

ΑΠΙΣΤΙΕΣ ΚΑΙ ΑΜΑΡΤΙΕΣ Η Φριντερίκε Κάμερ στο ρόλο της Κλυταιμνήστρας.

«Δεν μ’ αρέσει να επιβάλλω τη γνώμη μου στο κοινό. Οι θεατές πρέπει να αποφασίζουν μόνοι τους».

εσαι ότι είναι εκεί και να το ξεχνάς. Πρέπει να ξανακατακτιέται κάθε τόσο. - Πώς όμως; - Πρέπει να είσαι προσεκτικός. Πρέπει να κρατάς τα αυτιά και τα μάτια σου ανοιχτά. Πρέπει να συνειδητοποιείς τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή. Τώρα, στην μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 εποχή, όπου καταστέλλονται τα δικαιώματα σου με τόσους τρόπους, όπου έχουν βάλει παντού κάμερες, πού βρίσκεται το όριο... (ψάχνει τις λέξεις) το όριο της ελευθερίας; - Είσαι ελεύθερος να πας όπου θες, αρκεί να ξέρω ακριβώς πού, ελεύθερος να διαλέξεις όποια από τις δύο επιλογές σου προσφέρω... - Ακριβώς. Αυτό είναι. Η προσέγγισή μου λοιπόν ήταν να εμπιστευτώ το κείμενο, αλλά και

να βρω τι σημαίνει αυτό για μένα, σήμερα. Προέκυψε ένα τριμερές πράγμα, ακόμη και σκηνοθετικά. Το πρώτο μέρος (Αγαμέμνων) είναι σαν όπερα: τα πάντα είναι δημόσια· όλοι μιλούν με εξωστρέφεια, γνωρίζοντας ότι βρίσκονται σε δημόσιο χώρο, σαν να είναι στην αγορά. Ο λόγος τους περνά πάνω από το κοινό για να καταλήξει στον συνομιλητή τους. Το δεύτερο μέρος (Χοηφόροι) είναι πολύ ιδιωτικό, και το μόνο σημείο όπου χρησιμοποιούμε μικρόφωνα – οι ηθοποιοί ψιθυρίζουν. Ξανά, είναι στο κείμενο: Όταν στέκονται πάνω από τον τάφο του πατέρα – που είναι η πισίνα αίματος – ο Χορός συνεχώς τους λέει «σκασμός», «μην αφήσετε κανέναν ν’ ακούσει». Το μέρος αυτό είναι ήσυχο, ψιθυριστό και πολύ ψυχολογικό. Το τρίτο μέρος (Ευμενίδες) είναι ξανά δημόσιο, μια ανοιχτή, δημόσια συζήτηση. Ακολουθώ πλήρως το κείμενο. Σε μια άλλη παράσταση που είχα δει, στο Deutsches Theater, το έργο παρουσιάστηκε ως μια πολύ αιματηρή οικογενειακή τραγωδία. Στο τέλος του δεύτερου μέρους ο Ορέστης καλούσε τον Απόλλωνα κι αυτός απλά δεν ερχόταν ποτέ, γιατί δεν υπήρχαν πια θεοί. Και τελείωνε εκεί, τρίτη πράξη δεν υπήρχε. Είναι πολύ τολμηρό και πολύ δειλό αυτό. Γιατί η Ορέστεια γράφτηκε γι’ αυτό το τρίτο μέρος. Αλλιώς κάνε Άμλετ (σσ. η βασική διαφορά μεταξύ Άμλετ και Ορέστη είναι ότι ο πρώτος πεθαίνει μέσα στο αίμα και τη χειροδικία ενώ ο Ορέστης βρίσκει δίκιο). Είχε μεγάλη επιτυχία αυτή η παράσταση που περιγράφω, αλλά για μένα δεν έπρεπε να το έχει κάνει αυτό ο σκηνοθέτης. Όταν λέει ο Ορέστης ότι ο Απόλλωνας του είπε να σκοτώσει τη μάνα του, δεν υπάρχει διαφορά με μια χώρα όπου οι πολίτες φοβούνται αυτούς που είναι στην εξουσία. Ο Μπους, για παράδειγμα, είναι ένας Απόλλωνας, αλλά χωρίς μυαλό, πράγμα ακόμη πιο επικίνδυνο, μια και υπάρχει τόση ηλιθιότητα τριγύρω. Ως άνθρωπος, πετιέσαι στον κόσμο με φόβο (angst) – είναι μέρος της ζωής σου. Μετά όμως, γίνεσαι εργαλείο της ζωής. Λόγω οκνηρίας ίσως, αφήνεσαι σε κάποιους ηγέτες να σε ποδηγετούν, παίζοντας με τους βαθύτερους φόβους και τα αισθήματά σου. Δεν μ’ αρέσει να επιβάλλω τη γνώμη μου στο κοινό, όμως. Πρέπει ν’ αποφασίζουν μόνοι τους. Στο τέλος όλοι φοράνε στολή. Δεν είναι κομμουνιστική, ισλαμική ή ναζιστική στολή, αλλά είναι στολή.

Δικαιοσύνην μάθετε...

Όσα θέλετε να ξέρετε για την Ορέστεια και δεν ξέρετε πού να ρωτήσετε Από την Ευγενία Σωμαρά Η Ορέστεια του Αισχύλου κέρδισε το πρώτο βραβείο στα μεγάλα Διονύσια το 458 π.Χ. και είναι η μόνη τριλογία που σώθηκε. Η πλοκή ξεκινάει με τη δολοφονία του Αγαμέμνονα από την Κλυταιμνήστρα και τον Αίγισθο, όταν επέστρεψε στο Άργος μετά τον Τρωικό Πόλεμο (Αγαμέμνων), ακολουθεί η εκδίκηση του Ορέστη και της Ηλέκτρας για το φόνο του πατέρα τους, με το φόνο της Κλυταιμνήστρας και του Αιγίσθου κατ’ εντολή του Απόλλωνα (Χοηφόροι), και η τριλογία ολοκληρώνεται με το κυνήγι του Ορέστη από τις Ερινύες, τη δίκη του, την αθώωσή του και την εγκαθίδρυση του Αρείου Πάγου από την Αθηνά (Ευμενίδες). Οι ήρωες, προσπαθώντας να απονείμουν δικαιοσύνη, εκδικούνται, αλλά ο τρόπος απόδοσης δικαιοσύνης από την πρώτη ώς την τρίτη τραγωδία εξελίσσεται συνεχώς. Αρχικά οι ήρωες αυτοδικούν, ενώ στο τέλος περνούν στη θέσπιση ενός θεσμού απονομής δικαιοσύνης, του δικαστηρίου του Αρείου Πάγου. Παράλληλα οι ήρωες κινούνται στο πλαίσιο του τρίπτυχου «Ύβρις – Άτις – Νέμεσις». Η υπέρβαση του μέτρου στις πράξεις τους, η «τύφλωσή» τους, κάθε φορά τιμωρείται. * Η Ευγενία Σωμαρά είναι θεατρολόγος

Θεατρικός Οργανισμός Schauspiel Φραγκφούρτης Αισχύλου, Ορέστεια Σκηνοθεσία: Karin Neuhäuser Συ-σκηνοθεσία: Florian von Hoermann Σκηνικά - Κοστούμια: Franz Lehr Μουσική: Paul Lemp Φωτισμοί: Frank Kraus Ερμηνεύουν: Friederike Kammer, Christian Kuchenbuch, Sandra Bayrhammer, Abak Safaei-Rad, Matthias Redlhammer, Falk Rockstroh, Roland Bayer, Rainer Frank, Falilou Seck, Cornelia Niemann και η Παιδική Χορωδία του Θεάτρου Φρανκφούρτης Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου | 17 & 18 Αυγούστου, 21:00 Τιμή εισιτηρίων: 50, 40, 30 ευρώ. Άνω διάζωμα 20 ευρώ. Μειωμένο: 10 ευρώ

- Ποιες ήταν οι αντιδράσεις του κοινού στη Γερμανία και γιατί είναι τόσο μεγάλη η παράσταση (πεντέμιση ώρες); Στη Γερμανία πήγε πάρα πολύ καλά – υπάρχουν άνθρωποι που ήρθαν να δουν το έργο πέντε φορές… Η παράσταση είναι μεγάλη γιατί έχει τεράστια διαλείμματα – κανονικά είναι κάτω από 3 ώρες. Ήθελα όμως μεγάλα διαλείμματα για να τρώει και να συζητά ο κόσμος. Πρέπει να είναι ένα γεγονός, όπου οι άνθρωποι κάθονται και μιλούν, τρών’ και πίνουν – η συνεστίαση ανήκει σ’ αυτό. Έχουμε πρόβλημα με το θέατρο όμως, γιατί δεν επιτρέπεται να τρως στην Επίδαυρο. Δεν ξέρω τι θα γίνει… Έχω ζητήσει, ελπίζω να βρεθεί μια λύση.

Ο λόγος και η μουσική του - Πώς χειριστήκατε τη μετάφραση; - Χρησιμοποιούμε τη μετάφραση στα γερμανικά του 1980 που, για μένα, είναι η καλύτερη. Συνήθως χρησιμοποιείται αυτή του Στάιν, γιατί είναι πολύ ευκολονόητη, αφού δεν τον ενδιαφέρει ο ρυθμός. Για μένα, όμως, είναι υπερβολικά διδακτικός – εξηγεί το κάθε γαμημένο πράγμα, κάτι που δεν μ’ αρέσει. Πιστεύω ότι η δική μας είναι η καλύτερη γιατί κατάφερε να μεταγράψει το ρυθμό, τη δύναμη του λόγου, τη γλωσσολογική διάσταση – μπορείς να το διαβάσεις σαν μουσική, καταλαβαίνεις; Πραγματικά, λατρεύω αυτή τη μετάφραση! Και δεν είναι εύκολο πράγμα, γιατί, φυσικά, κανείς δεν μιλάει πια έτσι, ενώ αυτό είναι σαν να ’ναι γραμμένο σε πέτρα [σ.σ. η ελληνική μετάφραση που χρησιμοποιείται στους υπέρτιτλους είναι του Δημήτρη Δημητριάδη]. - Ζούμε μια εποχή κυριαρχίας της εικόνας, όχι του λόγου. Πολλοί ακούν για μια πεντάωρη Ορέστεια, όπου οι άνθρωποι θα μιλούν και θα μιλούν – και μάλιστα στα γερμανικά – κι ανησυχούν. Πώς το χειρίζεστε αυτό; - Ναι… Μιλούσα με τον Γιώργο (Λούκο) όταν μας κάλεσε και του είπα: «Έχεις δει την παράσταση, δεν είναι ποπ σόου, δεν συμβαίνει τίποτα, οι άνθρωποι απλώς μιλούν κι αυτό είναι όλο, κι ακόμη κι αυτά που συμβαίνουν δεν μπορώ να τα κάνω γιατί δεν είμαι σε κανονικό θέατρο (αλλαγές σκηνικών κ.λπ.), άρα πρέπει να το κάνω ακόμη πιο λιτό, οπότε τι στο διάολο είναι τόσο ενδιαφέρον στο να ανεβάσουμε τη συγκεκριμένη παράσταση στην Ελλάδα;» Κι εκείνος είπε: «Μην ανησυχείς, θα καταλάβουν». Βλέπεις ανθρώπους να παίζουν, φυσικά. Καταλαβαίνεις πολλά έτσι. ¢

χορός

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 31

Φωτογραφία: David Kurn & Roberta Mosca

P.A.D. Ο Χάρης Μανταφούνης και ο Φαμπρίς Μαζλιάχ στην παράσταση που θα παρουσιάσουν στο Σχολείον.

Γιάννης Μανταφούνης

«Το θέμα είναι το νόημα»

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1981. Γιος του Χάρη Μανταφούνη, δεν θα μπορούσε παρά να ασχοληθεί με το χορό. Σπουδές στο Conservatoire de Paris, ιπτάμενος έρωτας στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, μέλος της Forsythe Company... Στο Φεστιβάλ συμμετείχε σε δύο παραγωγές του Αφιερώματος στον Ουίλιαμ Φόρσαϊθ και συν-δημιουργεί με τον Φαμπρίς Μαζλιάχ την παράσταση P.A.D. Τεχνικά προβλήματα και φόρτος εργασίας στάθηκαν υπέρ του βάθους της συζήτησης αντί να τη σαμποτάρουν! Από τον Παναγιώτη Κούστα

Ο Γιάννης Μανταφούνης δεν είναι εύκολος συνομιλητής. Αλλά είναι ακριβής. Συστηματικός. Σημάδι ότι είναι απαιτητικός από την τέχνη του. Επ’ ευκαιρία της παράστασης P.A.D., που συνυπογράφει με τον Φαμπρίς Μαζλιάχ, είχαμε μαζί του την ακόλουθη συνομιλία: - Πόσο εύκολα αποδεσμεύεστε από τους κανόνες των χορευτικών συστημάτων στα οποία υποβάλλονται οι χορευτές κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής τους; - Η αποδέσμευση είναι θέμα θέλησης και όχι δουλειάς. Έτσι όπως μαθαίνουμε, έτσι ξεμαθαίνουμε. Αν πούμε πως δουλεύοντας μια α’ τεχνική αποκτάμε το α’ αποτέλεσμα, για να αποδεσμευτούμε χρησιμοποιούμε μια β’ τεχνική η οποία μας δεσμεύει για τη συγκεκριμένη περίοδο. Αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε αποδεσμευτεί από την πρώτη. Απλώς γνωρίζουμε μία ακόμη, η οποία μας δίνει τη

δυνατότητα να δοκιμαστούμε σε έναν διαφορετικό τρόπο. - Στην παράσταση P.A.D. που συν-δημιουργήσατε με τον Φαμπρίς Μαζλιάχ, υπήρξαν φραγμοί; Και ποιες δυνατότητες δημιουργήθηκαν από τη συνεργασία σας; - Δεν θα έλεγα «φραγμοί», αλλά σίγουρα υπήρξαν διαφορές στην πρόσληψη του τι είναι τι ή στον τρόπο με τον οποίο βλέπαμε τα πράγματα καθώς εξελίσσονταν. Έτσι, ανέκυψε θέμα ισορροπιών και δυσκολία διατήρησής τους. Το ότι προσδόθηκαν διαφορετικά επίπεδα ανάγνωσης εντός του έργου, αποτελεί το παραγωγικό στοιχείο του όποιου «φραγμού». - Τι σημαίνει ο τίτλος P.A.D. και ποια η διαδικασία δημιουργίας του συγκεκριμένου χορευτικού δρωμένου; - Το P.A.D. μπορούμε να το δούμε ως σήμα

κατατεθέν και όχι ως νόημα. Η δημιουργική διαδικασία δείχνει και ανοίγει δρόμους και εμείς αφηνόμαστε να πάμε στο άγνωστο και να το γνωρίσουμε. - Πώς το P.A.D. έρχεται να συμβάλει στο προηγούμενο καλλιτεχνικό σας έργο; - Εφόσον θέλω να μοιραστώ τις εμπειρίες μου με το κοινό, δεν μπορεί να μη με αφορά το στοιχείο της αμεσότητας. Στο P.A.D. διατηρείται εξ ολοκλήρου η φόρμα μιας παράστασης· αυτό που διαφέρει από τα συνηθισμένα είναι τα ερωτήματα που τίθενται και σε αυτά εντοπίζεται η συμβολή του έργου. - Πρεσβεύετε μια επιστροφή στην απλή και φυσική κίνηση, απορρίπτοντας κάθε είδους επιτηδευμένες κινήσεις... - Δεν πρεσβεύω τίποτα απολύτως... Για να πετύχουμε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα στο P.A.D. χρησιμοποιούμε απλές αλλά πολύ

δουλεμένες κινήσεις οι οποίες, μιλώντας τεχνικά, τείνουν να γίνουν επιτηδευμένες στο είδος τους. Το θέμα είναι το νόημα, το πώς και γιατί χρησιμοποιούνται αυτές οι κινήσεις σε κάθε έργο. ¢

[Info:] Γιάννης Μανταφούνης & Fabrice Mazliah, P.A.D. Σύλληψη - Σκηνοθεσία - Ερμηνεία: Γιάννης Μανταφούνης, Fabrice Mazliah. Σκηνικός χώρος: Max Schubert. Το Σχολείον (Χώρος Β’), στις 23, 24 και 25 Ιουλίου. Τιμές εισιτηρίων: 20 και 10 (μειωμένο) ευρώ. Ώρες έναρξης: 21:00 και 23:00. Το έργο είναι παραγγελία του Φεστιβάλ Αθηνών.

συνέντευξη

32 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

DREAM TEAM Τον ζοφερό κόσμο του Ντοστογιέφσκι αναπαριστά μια ομάδα λαμπρών Ελλήνων ηθοποιών.

Έξι ώρες Ντοστογιέφσκι Η πρόκληση της Μάγιας Λυμπεροπούλου Η Μάγια Λυμπεροπούλου, μια σημαντική προσωπικότητα του θεάτρου μας - φέτος συμπληρώνονται 50 χρόνια από τότε που, νεότατη, πάτησε το σανίδι του Θεάτρου Τέχνης - ένα πρωινό Δευτέρας σ’ ένα ήσυχο δωμάτιο, μιλά, με βραχνή φωνή και κρυστάλλινη άρθρωση, για την παράσταση Δαίμονες και Δαιμονισμένοι που σκηνοθετεί, για το πάθος της με τον Ντοστογιέφσκι, για το θέατρο και, φυσικά, για τη ζωή. Από την Ευγενία Τζιρτζιλάκη

«Πολύ λίγος ο χρόνος και πολύ δύσκολη δουλειά» μου λέει. Κάνει μία παύση, ξεροβήχει, ζητά συγγνώμη και με ρωτά αν έχω μαγνητόφωνο. Τη διαβεβαιώνω ότι μας καταγράφει και τη ρωτώ γιατί διάλεξε αυτό το έργο (που δεν είναι καν θεατρικό και γράφτηκε το 1872). Ξεκινά, σαν ποταμός που αδυνατώ να συγκρατήσω – και απλώς καταγράφω. Η πρόκληση της πεζογραφίας. «Δεν είναι η πρώτη φορά που διαλέγω να ανεβάσω ένα λογοτεχνικό κείμενο αντί θεατρικού έργου. Με γοητεύει η πρόκληση ενός πεζογραφικού λόγου που παίρνει θεατρική μορφή. Πολλές φορές έχω, εδώ και μία δεκαετία, ασχοληθεί

με τον Ντοστογιέφσκι στα εργαστήρια με νέους ηθοποιούς, για να αποφεύγουν τα στερεότυπα των δραματικών προσώπων και να μην έχουν ετοιμοπαράδοτες ερμηνείες και λύσεις. Επιπλέον, αγαπώ αυτά τα βιβλία· αυτά με έφεραν στο θέατρο από πιτσιρίκα». Η μεγάλη υπέρβαση. «Οι Δαιμονισμένοι ήταν μια πρόκληση για μένα από καιρό. Είχε καταλήξει να είναι κάτι σαν χόμπι. Δεν υπήρχε η παραμικρή πιθανότητα να σκεφτώ ποτέ ότι θα μπορούσε να ανεβαστεί ένα έργο πολυπρόσωπο και πολύωρο, λόγω των συνθηκών του ελληνικού θεάτρου. Τώρα, χάρη στο ανανεωμένο Φεστιβάλ και στον Γιώργο Λού-

κο, ανοίξανε οι δυνατότητες να κάνεις μια πολύωρη παράσταση. Και να ξεπεραστούν τα στεγανά, ότι μια παράσταση πρέπει να διαρκεί δυο ώρες. Όλα αυτά μπορεί να μοιάζουν ασήμαντα ή τυχαία, αλλά για μένα είναι η μεγάλη υπέρβαση που μπορεί να επιτύχει ένα Φεστιβάλ όταν έχει στόχους. Βλέπετε ότι μέσα σε δύο καλοκαίρια έχουμε αρχίσει ήδη να αντιμετωπίζουμε διαφορετικά τα πράγματα. Όχι μόνο εμείς που κάνουμε θέατρο, αλλά και το κοινό». Η επικαιρικότητα του Ντοστογιέφσκι. «Παρ’ όλο που δεν είναι το αρτιότερο έργο του Ντοστογιέφσκι, συγκριτικά με τους Αδερ-

φούς Καραμαζόφ ή το Έγκλημα και Τιμωρία, οι ρόλοι των Δαιμονισμένων μοιάζουν να έχουν γραφτεί για τους ανθρώπους του σήμερα. Η έλλειψη πίστης, η αμφιβολία, ο μηδενισμός, το “όλα επιτρέπονται”, μας είναι αναγνωρίσιμα. Συν τοις άλλοις, τα πρόσωπα του έργου είναι κατά κύριο λόγο νεαρής ηλικίας. Ήταν μια πρόκληση να δεις πώς μπορούν να αντεπεξέλθουν οι νέοι ηθοποιοί, πώς αντέχουν τον επαγγελματισμό και την πρόκληση στην πράξη. Γιατί Ντοστογιέφσκι τώρα; Επειδή με συνεπαίρνει, επειδή μου αρέσει. Όσο και να μοιάζει αναιδές, αυτός είναι ο πιο έντιμος λόγος. Ύστερα, κι ένας απλός αναγνώ-

συνέντευξη

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 33

«Γιατί Ντοστογιέφσκι τώρα; Επειδή με συνεπαίρνει, επειδή μου αρέσει. Όσο και να μοιάζει αναιδές, αυτός είναι ο πιο έντιμος λόγος».

ΜΙΑ ΕΠΙΚΑΙΡΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ «Οι Δαιμονισμένοι μοιάζουν να έχουν γραφτεί για τους ανθρώπους του σήμερα. Η έλλειψη πίστης, η αμφιβολία, ο μηδενισμός, το “όλα επιτρέπονται” μας είναι αναγνωρίσιμα», λέει η Μάγια Λυμπεροπούλου.

στης του μυθιστορήματος μπορεί να δει ότι οι ρόλοι αυτοί δεν γράφτηκαν για τη Ρωσία του τότε αλλά για εμάς σήμερα. Εμείς είμαστε οι Δαίμονες και οι Δαιμονισμένοι». Στο κατώφλι μιας κρίσης. «Ο Ντοστογιέφσκι στους Δαιμονισμένους, αλλά και στα άλλα του έργα, συναντά τα πρόσωπά του πάντα στο κατώφλι μιας κρίσης. Παρακολουθεί τους ήρωες όταν τους βρίσκει η κρίση ξαφνικά, αναπάντεχα. Κι αυτό το αναπάντεχα δημιουργεί έναν ασύντακτο σχεδόν-λόγο, ένα παραληρηματικό στοιχείο. Ο Ντοστογιέφσκι δεν έγραφε, υπαγόρευε, και πάντα υπό πίεση. Έγραφε για να αντιμετωπίσει τα χρέη, πιεζόμενος εφιαλτικά από το χρόνο - η πίεση ήταν μεγαλύτερη απ’ αυτή που απαιτείται σήμερα για τις καθημερινές τηλεοπτικές εκπομπές. Στον Ντοστογιέφσκι – και ιδιαίτερα στους Δαιμονισμένους – δημιουργείται αυτό που ονομάζουν «χαοτική προφορικότητα», η οποία είναι πολύ ενδιαφέρουσα ως προς το πώς υλοποιείται, πώς γίνεται πράξη στο θέατρο. Δεν είναι πρόσωπα φυσικά, που δρουν στο πλαίσιο μιας καθημερινότητας, ακριβώς επειδή ο συγγραφέας τα συλλαμβάνει σε στιγμή κρίσης. Ο λόγος ξεπηδά από μέσα τους, παρορμητικά, χωρίς να το θέλουν». Το έργο. « Ο Ντοστογιέφσκι είναι ένας πολυφωνικός συγγραφέας, που δεν διστάζει να παντρέψει ασυγχώνευτα πράγματα, παράταιρα – άλλοτε καθημερινά, άλλοτε υψηλού επιπέδου, άλλοτε γελοία. Σ’ αυτό είναι πολύ πιο σύγχρονος από πολλούς που νομίζουν ότι είναι μοντέρνοι. Θα τολμούσε κανείς να πει ότι πρόκειται σχεδόν για ένα συνονθύλευμα προσώπων και ανθρώπων σε μια δίνη. Ο

ίλιγγος είναι σίγουρα ένα χαρακτηριστικό της εποχής μας. Τρέχουμε χωρίς να ξέρουμε γιατί, γι’ αυτό και η τρομακτική έλλειψη χρόνου. Απ’ τη μια υποτίθεται υπάρχει μία τεχνολογία που μας εξοικονομεί χρόνο, κι απ’ την άλλη είμαστε – γραφικά όπως λέω – χρονοπένητες. Τρέχουμε σαν τρελοί, κι αυτόν τον ασθματικό ρυθμό προσπαθεί να έχει και η παράστασή μας. Ακριβώς γιατί τα πρόσωπα είναι πάντα σε μία κρίση, δεν είναι πρόσωπα στην καθημερινότητά τους. Γι’ αυτό, για το θεατρικό λόγο του Ντοστογιέφσκι, δεν χρησιμοποιώ την έννοια φυσικότητα, αλλά προτιμώ την έννοια προφορικότητα. Προφορικότητα, και μάλιστα χαοτική». Κείμενα που μας υπερβαίνουν. «Απ’ την άλλη, βέβαια, μην ξεχνάμε ότι ο Ντοστογιέφσκι, όπως και άλλοι μεγάλοι συγγραφείς – ο Σαίξπηρ και οι αρχαίοι μας τραγικοί ή κωμικοί – έχουν αφήσει κείμενα τα οποία, όσα χρόνια κι αν τα δουλέψει κανείς, πάντα θα μας υπερβαίνουν. Είναι κείμενα τα οποία και να τα πλησιάσεις και να λυγίσεις, να πέσεις χάμω στο καναβάτσο, συνιστούν κάτι πολύ πιο γόνιμο, από το να έχεις εξασφαλισμένα αποτελέσματα με άλλους, πιο προσιτούς, συγγραφείς. Είναι τα μεγάλα κείμενα της ανθρωπότητας με τα οποία πρέπει πάντα να παλεύεις. Αλλά, σ’ αυτά τα πράγματα, αυτό που έχει σημασία είναι η διαδρομή, η επαφή, η αναμέτρηση μαζί τους. Και όχι ο τερματισμός. Βέβαια ο Σαίξπηρ και ο Ντοστογιέφσκι, παρ’ όλο που ο Ντοστογιέφσκι δεν είναι θεατρικός συγγραφέας, έχουν κάτι πολύ κοινό: ενώ ασχολούνται με τεράστια μεγέθη και βάθη ανθρώπινης ύπαρξης, ταυτόχρονα είναι και

ευρείας απήχησης. Αυτό είναι πολύ μεγάλο και σπάνιο στην παγκόσμια λογοτεχνία, είτε αυτή είναι θεατρική είτε μυθιστορηματική. Ο καθένας μπορεί να βρει κάτι να συγκλονιστεί. Οι όροι με τους οποίους μιλάμε συνήθως, εκ του αποτελέσματος, δεν ισχύουν σ’ αυτά. Η διαδρομή είναι που έχει σημασία». Τέχνη και εμπορευματοποίηση. «Μέσα στη λαίλαπα της εμπορευματοποίησης των πάντων, κάποια στιγμή, πρέπει να σταματήσουμε να αντιμετωπίζουμε μια παράσταση, ένα μυθιστόρημα, ένα ποίημα, έναν πίνακα ως προϊόν. Ναι, υπάρχει εισιτήριο, αλλά είναι άλλο να πληρώνω για να μπω σε μια αίθουσα και να είμαι μαζί με τους ομοίους μου, να δω πάνω στη σκηνή κάποιους άλλους ανθρώπους και να μοιραστούμε αυτό το πράγμα, κι άλλο “σας αγοράζω”. Καταλαβαίνετε; Δεν πουλιόμαστε! Αυτός ο όρος να εκλείψει. Χρησιμοποιείται πια για τα πάντα ως μια φρικαλέα επιταγή της εποχής μας, όλα αυτά τα anything goes, τα όλα επιτρέπονται – γιατί έχουμε πια ως μέτρο παντός πράγματος το χρήμα. Ξέρω, ας πούμε, πόσο μέτριες είναι οι αμοιβές των νέων παιδιών. Ε, δεν μπορεί να εργάζονται για το κινητό τους». Ερωτήματα ζητούν απαντήσεις. «Τα μεγάλα έργα δεν θέτουν ερωτήματα που προϋποθέτουν μια σίγουρη απάντηση. Μια παράσταση δεν είναι για να απαντά ερωτήματα, είναι για να τα καταθέτει. Από τι βασανίζονται τα πρόσωπα, τι τα κινεί; “Τι είναι ο άνθρωπος;” έχει αναρωτηθεί ο Ντοστογιέφσκι». Η μετάφραση. «Στη μετάφραση ακολούθησα το γαλλικό του Αντρέ Μαρκοβίτς, γιατί η μετάφραση του Άρη Αλεξάνδρου ήταν πλέον

γλωσσικά παλιά. Δεν ακολούθησα βεβαίως πλήρως το πυρετώδες του Μαρκοβίτς, γιατί με ενδιέφερε να αφηγηθώ και μία ιστορία. Να μπορεί να παρακολουθήσει την παράσταση και κάποιος που αγνοεί πλήρως το μυθιστόρημα. Πάνω απ’ όλα, το θέατρο – με όποιον τρόπο κι αν γίνεται– αφηγείται μια ιστορία. Αλλά πολλά δεν είπαμε; Δεν θα δημοσιεύσετε τη συνέντευξη σε συνέχειες, φαντάζομαι…». ¢

[Info:] Ντοστογιέφσκι, Δαίμονες και Δαιμονισμένοι Μετάφραση: Αντρέ Μαρκοβίτς. Θεατρική μεταφορά - σκηνοθεσία: Μάγια Λυμπεροπούλου. Σκηνικά - κοστούμια: Θάλεια Ιστικοπούλου. Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος. Χορογραφία: Αγγελική Στελλάτου. Παίζουν: Νικολέτα Βλαβιανού, Βίκυ Βολιώτη, Γρηγόρης Γαλάτης, Στέλιος Γεράνης, Παντελής Δεντάκης, Αργύρης Καβίδας, Ναταλία Καποδίστρια, Βασίλης Καραμπούλας, Θόδωρος Κατσαφάδος, Μάγια Λυμπεροπούλου, Άννα Μάσχα, Κώστας Μπερικόπουλος, Άγγελος Μπούρας, Αλεξάνδρα Παντελάκη, Μάνια Παπαδημητρίου, Δημοσθένης Παπαδόπουλος, Ιωάννα Παππά, Κωνσταντίνος Παπαχρόνης, Γιάννος Περλέγκας, Γιώργος Πυρπασόπουλος, Αλέξανδρος Σωτηρίου, Νίκος Χατζόπουλος. Η παράσταση είναι εξάωρης διάρκειας. Τέσσερις μέρες παίζεται ολόκληρη, έξι άλλες μέρες μοιράζεται σε δύο μέρη. Α΄ Μέρος: 23, 25 & 29/07. Β΄ Μέρος: 24, 26 & 30/07. Α΄ & Β΄ Μέρος: 22, 27, 28 & 31/07. Ώρα έναρξης τις ημέρες της εξάωρης βερσιόν, 20:00. Οι τρίωρες παραστάσεις αρχίζουν στις 21:00. Πειραιώς 260 | Χώρος Η Εισιτήρια: 35€ (α’+β’ μέρος), 20, 15€ (μειωμένο)

μουσική

34 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

Οι Ήχοι του Κόσμου Ξένοι όλο και λιγότερο ξένοι Για δεύτερη χρονιά, φέτος, το Φεστιβάλ Αθηνών ανοίγει ένα παράθυρο στις μουσικές του κόσμου, φέρνοντας σε επαφή το ελληνικό κοινό με ήχους και ιδιώματα άγνωστα, αλλά γοητευτικά και σημαντικά. Από τον Λεωνίδα Αντωνόπουλο

Ήταν πέρυσι, τέτοια εποχή, όταν άνοιξε μια τρύπα, Πειραιώς και Βενιζέλου στο Σχολείον. Μια τεράστια τρύπα μέσα από το ελληνικό πουθενά και βγήκαν στο φως της νύχτας εκείνοι που δεν υπάρχουν: Οι Αφγανοί μετανάστες, πιτσιρικάδες οι περισσότεροι, φορώντας τα καλά τους, τα σιδερωμένα τους πουκάμισα, τα φρεσκοπλυμένα τι-σερτ και τα άσπρα τους αθλητικά παπούτσια. Είχαν κινητά που έβγαζαν φωτογραφίες ενός μεγαπίξελ και βιντεοκάμερες. Ήταν η βραδιά της Μαουάς, της μεγάλης Αφγανής ντίβας που εγκατέλειψε τη χώρα της μετά τους Ταλιμπάν και οι Αφγανοί στην αίθουσα έπαιρναν τηλέφωνο και φώναζαν στο Nokia: «Είμαι στη συναυλία της!». Οι υπόλοιποι στο Σχολείον ήταν Έλληνες και παρακολουθούσαν έκπληκτοι μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Έβλεπαν για πρώτη φορά πώς συμπεριφέρονται εκείνοι σε μία συναυλία, τι ατμόσφαιρα δημιουργούν. Κι εκείνοι πώς συμπεριφερόμαστε εμείς. Και μέσα απ’ αυτό το πάρε-δώσε, η συναυλία κύλησε υπέροχα, γιορταστικά και κάπως παράξενα. Καταλάβαμε λίγα πράγματα παραπάνω για εκείνους. Και εκείνοι για εμάς. Οι «Ήχοι του Κόσμου» που δοκιμάστηκαν για πρώτη φορά στο περσινό φεστιβάλ ήταν, θα το πω στερεοτυπικά, «ένα παράθυρο στις μουσικές του κόσμου, σε ήχους από τις απομακρυσμένες γειτονιές του πλανήτη και σε καλλιτέχνες που μέσα από τη φωνή και

τη μουσική τους μεταφέρουν την ιδιαίτερη κουλτούρα του τόπου τους». Πίσω από την αγαθή αυτή πρόθεση που μόνο χαμόγελα μπορεί να προκαλέσει υπήρχε και ένας άλλος στόχος, και ήδη βλέπω μερικά χαμόγελα να στραβώνουν. Θα το πω λοιπόν σαν παραμύθι:

Μαθαίνοντας τον άλλο Μια φορά κι έναν καιρό, στον πλανήτη Γη κατοικούσαν άνθρωποι που μιλούσαν γλώσσες που μόνο μεταξύ τους τις καταλάβαιναν και το δέρμα τους είχε όλων των ειδών τις αποχρώσεις και πίστευαν σε διαφορετικούς θεούς ο καθένας. Κανένας, εκτός από ελάχιστους που τους θεωρούσαν μάλιστα λιγάκι σαλεμένους και φευγάτους, δεν γνώριζε την ύπαρξη του άλλου. Ή και να τη γνώριζε δεν είχε πάντως ιδέα για το πώς χαίρεται και πώς λυπάται, πώς θυμώνει και πώς ερωτεύεται, πώς διασκεδάζει και πώς εκστασιάζεται ο ξένος. Είχε στο μυαλό του μόνο μιαν εικόνα ακίνητη, μαρμαρωμένη, άψυχη. Ύστερα ήρθαν τα αεροπλάνα και τα βαπόρια, η τηλεόραση και το Ίντερνετ, ο κόσμος άρχισε να πηγαινοέρχεται πιο εύκολα στον πλανήτη Γη, να μαθαίνει ξένες γλώσσες και να συνεννοείται και κάθε τόσο οι πόλεμοι, η βία, οι κλιματικές αλλαγές, οι φυσικές καταστροφές, οι θρησκευτικοί φανατισμοί, ο ρατσισμός και άλλες τέτοιες πληγές ανάγκαζαν τους ανθρώπους να φεύγουν από

τον τόπο τους και να αναζητούν μια καλύτερη ζωή στους τόπους όπου ζούσαν άλλοι άνθρωποι. Κάπου εδώ το παραμύθι μπερδεύεται με την πραγματικότητα… Η σημερινή μουσική μας πραγματικότητα στις δυτικές κοινωνίες φτιάχνεται όλο και πιο συχνά με υλικά που βρίσκονται σπαρμένα στις τέσσερις γωνιές της Γης. Οι ξένοι πολιτισμοί είναι σήμερα λιγότερο ξένοι. Οι άγνωστες γλώσσες έχουν γίνει πιο οικείες για τα αυτιά μας. Οι παράξενοι ήχοι δεν είναι πρωτόγνωροι για τη σημερινή μας αισθητική στις πολύχρωμες και πολυφυλετικές μεγαλουπόλεις της Ευρώπης. Οι μετακινήσεις, η τεχνολογία και το μεταναστευτικό κύμα προς τη Δύση αλλάζουν την πραγματικότητα και η μουσική, μια τέχνη ευαίσθητη στις αλλαγές, μεταφέρει πρώτη τα καινούργια μηνύματα. Το ρεύμα που ονομάστηκε «world music» έφερε δίπλα δίπλα καλλιτέχνες και ήχους που λίγα χρόνια πριν δεν γνώριζε ο ένας την ύπαρξη του άλλου και του πολιτισμού που τον δημιούργησε.

Από την Ισπανία μέχρι την Ανατολή Φέτος, οι «Ήχοι του Κόσμου» απλώνονται σε μία εβδομάδα με έμφαση στους ήχους που έρχονται από την πιο κοντινή σε μας Ανατολή, την Τουρκία, τις παραδόσεις των Κούρδων και το Ιράν. Στις μουσικές συναντήσεις Ελλάδας, Ισπανίας και Ιράν αλλά και στα γαλλόφωνα τραγούδια.

Η φωνή της Σαβίνας Γιαννάτου ακούστηκε στις 16 & 17 Ιουλίου, μαζί με αυτή της ισπανίδας Εσπεράντζα Φερνάντεζ στο φλαμένκο και του Αλιρεζά Γκορμπανί από το Ιράν. Το Μέλος είναι μια υποβλητική γιορτή της διαφορετικότητας όπου μαζί με τις φωνές μπλέκονται και τα σώματα στο χορό φλαμένκο και τον ινδικό χορό κατάκ, με τη αισθαντική συνοδεία τού, γνωστού και από πέρυσι, τρίο της οικογένειας Σεμιρανί στα περσικά κρουστά. Η Μελίνα Τανάγρη, στις 18 Ιουλίου, στο Εννέα με Έντεκα : Γαλλικά παρουσιάζει μια εκλεκτική επιλογή γαλλόφωνων τραγουδιών από το ρομαντικό χθες αλλά και το σήμερα, το οποίο είναι πολυφυλετικό, είναι διεθνές και είναι βαθύτατα γαλλικό. Μια εντυπωσιακή ερμηνεύτρια που μάγεψε όσους την είδαν στην ταινία του Φατίχ Ακίν Ο ήχος της πόλης, η Αϊνούρ, κουρδικής καταγωγής από την Τουρκία, εμφανίζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα στις 19 Ιουλίου. Δυναμική και λυρική μαζί ερμηνεύει τραγούδια που βασίζονται στην παράδοση με μια εξολοκλήρου σύγχρονη αντίληψη. Το «Κορίτσι του Κουρδιστάν» μας αποκαλύπτει ένα ξεχασμένο μυστικό: ότι εφόσον η παράδοση αντλεί έμπνευση από τη φύση μόνο μια ερμηνεία που μπορεί να μεταφέρει την ομορφιά και τη δύναμη της φύσης είναι ικανή να συγκινήσει τον ακροατή, σπάζοντας το φράγμα της γλώσσας και των συνόρων.

μουσική

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 35

Οι μετακινήσεις, η τεχνολογία και το μεταναστευτικό κύμα προς τη Δύση αλλάζουν την πραγματικότητα και η μουσική, μια τέχνη ευαίσθητη στις αλλαγές, μεταφέρει πρώτη τα καινούργια μηνύματα.

ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ Από αριστερά: Η Αϊνούρ από το Κουρδιστάν, οι περιστρεφόμενοι δερβίσηδες του σουφικού Τάγματος των Μεβλεβήδων, ο τυφλός Τούρκος ακορντεονίστας Μουαμέρ Κετέντζογλου και ο Αλί Ακμπάρ Μοραντί από το Ιράν (των απαγορεύσεων) αφηγούνται διαφορετικές μεταξύ τους αλλά ισχυρές εκδοχές της ελευθερίας. Όχι μόνο της καλλιτεχνικής.

Για τον Αλί Ακμπάρ Μοραντί, τον Κούρδο δεξιοτέχνη του ταμπούρ από το Ιράν, με τις διεθνείς διακρίσεις, λένε ότι «δεν στάζει ιδρώτα, αλλά μουσική». Μαζί με τους δύο γιους του, τον Κουρός που ζει στις ΗΠΑ και τον Αράς που ζει στην Αγγλία, φέρνει στην επιφάνεια την άγνωστη μυθολογία της αδελφότητας Α’λε Χακ στην οποία ανήκει και διηγείται ιστορίες που βρίσκονται κρυμμένες στον ιερό τρίχορδο ταμπουρά, θρησκευτικές αλλά και κοσμικές. Στις 20 Ιουλίου, το τύμπανο «τομπάκ», το ντέφι και ο ταμπουράς θα διηγηθούν την πιο παλιά και πιο σύγχρονη αγωνία αυτού του κόσμου: την ελευθερία της ψυχής. Και στο Ιράν των απαγορεύσεων, η αγωνία αυτή είναι για τους μουσικούς υπόθεση ζωής.

Ζεϊμπέκηδες και δερβίσηδες Η δύναμη του τυφλού ακορντεονίστα Μουαμέρ Κετέντζογλου από την Τουρκία, όταν παίζει τη μουσική των ζεϊμπέκηδων για να φέρει κοντά τα «Δύο Πρόσωπα του Αιγαίου» στις 21 Ιουλίου, είναι μια δύναμη πνευματική που τον οδήγησε να αναζητήσει τις σχέσεις των ανθρώπων που έζησαν μαζί στην περιοχή αυτή, μέσα από τη μουσική. Η καταγωγή του, από την περιοχή της Σμύρνης, του πρό-

σφερε το μουσικό έναυσμα και τον ώθησε στους ήχους από τη Μικρά Ασία που μοιράστηκαν Έλληνες, Τούρκοι, Αρμένιοι, Εβραίοι. Τα τραγούδια και οι σκοποί των Ζεϊμπέκηδων, με νταούλι και ζουρνά, ήταν η αφορμή. Τα ζεϊμπέκικα που ερμηνεύει σήμερα με το Zeybek Ensemble είναι μια αποθέωση της λιτότητας, μακριά από την αναπαραγωγή τυποποιημένων μελωδιών. Είναι ένα τολμηρό ταξίδι στον χρόνο και την ιστορία πάνω στις μελωδίες και το ρυθμό του ζεϊμπέκικου. Η Ουνέσκο κήρυξε το 2007 έτος Ρουμί καθώς κλείνουν 800 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου ποιητή και μύστη Τζελαλαντίν Ρουμί (Μεβλανά). Συμμετέχοντας στις εκδηλώσεις, το Φεστιβάλ κλείνει τους «Ήχους του Κόσμου» στις 22 Ιουλίου με το Istanbul Music & Sema Group, το συγκρότημα που υπηρετεί πιστά, επί πολλά χρόνια, την ουσία της φιλοσοφίας του Μεβλανά, μέσα από μια συμβολική, μυσταγωγική ολοκληρωμένη παράσταση. Το μήνυμα της αδελφοσύνης, της ανεκτικότητας και της αγάπης διατρέχει όλη την παράσταση όπου η ποίηση του Ρουμί, ερωτική και πνευματική ταυτόχρονα, δίνει τη θέση της στην κλασική οθωμανική μουσική η οποία στη συνέχεια συνοδεύει το ξύπνημα

της ζωής που εκφράζουν οι περιστρεφόμενοι δερβίσηδες με τον χορό τους (sema). Οι «Ήχοι του Κόσμου» είναι μία εβδομάδα αφιερωμένη σε μουσικές που οι ρίζες τους πάνε βαθιά στην ιστορία αλλά που οι καρποί τους έχουν τη γεύση του μέλλοντος. ¢

[Info:] *Συναυλία με την Αϊνούρ. Συμμετέχουν: Νεριμάν Γκιν Ακαλίν, βιολί, Τζεμίλ Κοκτσούν, τεμπούρ και μπαγλαμάς, Γιασίν Μποϊράζ, καβάλ, Μπαρίς Μποϊράζ, κρουστά, ηλεκτρικό μπάσο, Γιλμάζ Γεσιλιούρτ, κρουστά. Στις 19 Ιουλίου. Σχολείον, χώρος Α’. Εισιτήρια: 20 ευρώ, μειωμένο 10 ευρώ. *Αλί Ακμπάρ Μοραντί. Με τη συμμετοχή των Αράς Μοραντί και Κουρός Μοραντί. Στις 20 Ιουλίου. Σχολείον, χώρος Α’. Εισιτήρια: 20 ευρώ, μειωμένο 10 ευρώ. *Μουαμέρ Κετέντζογλου με τη συμμετοχή του Zeybek Ensemble. Στις 21 Ιουλίου. Σχολείον, χώρος Α’. Εισιτήρια: 20 ευρώ, μειωμένο 10 ευρώ. *Instanbul Music & Sema Group, με τη συμμετοχή χορού περιστρεφόμενων δερβίσηδων. Στις 22 Ιουλίου. Σχολείον, χώρος Α’. Εισιτήρια: 20 ευρώ, μειωμένο 10 ευρώ. *Προηγήθηκαν οι συναυλίες Μέλος με την Εσπεράνθα Φερνάντεζ, τη Σαβίνα Γιαννάτου και τον Αλί Ρεζά Γκορμπανί και της Μελίνας Τανάγρη, στις οποίες είχαμε αναφερθεί στο προηγούμενο φύλο.

συνέντευξη

36 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

Οι δορυφόροι του Πυρήνα Σταύρος Λάντσιας - Γιώτης Κιουρτσόγλου Ο πιανίστας και συνθέτης Σταύρος Λάντσιας και ο μπασίστας Γιώτης Κιουρτσόγλου συναντήθηκαν με τον Διονύση Σαββόπουλο σε ένα καινούργιο μουσικό τρίο, τον Πυρήνα. Ήδη, συνέπλευσαν στη δισκογραφία, δοκιμάστηκαν σε συναυλίες, τώρα φέρνουν τη μουσική τους συνομιλία και στη Μικρή Επίδαυρο. Συναντήσαμε τους δύο μουσικούς (τους Δορυφόρους του Πυρήνα) την επομένη της συναυλίας τους στην Κρήτη με τους Human Touch (στους οποίους επίσης συμμετέχουν μαζί με τον Ντέιβιντ Λιντς). Μας κέρασαν και μας μίλησαν. Από την Έλια Αποστολοπούλου / Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

Ο Διονύσης Σαββόπουλος είναι πασίγνωστος. Οι μουσικοί που συνεργάζονται μαζί του. Λίγο πριν την εμφάνιση του Πυρήνα, του σχήματος Σαββόπουλος-Κιουρτσόγλου-Λάντσιας, στη Μικρή Επίδαυρο, επιλέξαμε να μιλήσουμε με τους μουσικούς που πλαισιώνουν τον πάντα δημοφιλή Νιόνιο. - Τι είναι τελικά ο Πυρήνας; Γιώτης Κιουρτσόγλου: «Ο πυρήνας, ένα σωματίδιο που βρίσκεται στο κέντρο του ατόμου, ήταν μια καλή λέξη, γιατί ο Σαββόπουλος τόσα χρόνια είχε μια διάθεση εξωστρεφή και είναι από τις λίγες στιγμές που η διάθεσή του είναι πιο εσωστρεφής. Τα τραγούδια που επιλέχθηκαν είναι κυρίως άγνωστα για το ευρύ κοινό. Από την άλλη, το γεγονός ότι είμαστε μια μικρή ομάδα, όπου δεν έχεις το περιθώριο να ξεκουραστείς και πρέπει να είσαι απόλυτα εκεί, κάνει αυτόματα πυρηνικό τον τρόπο λειτουργίας».

Σταύρος Λάντσιας: «Εγώ δεν ξέρω αν θα το ονόμαζα Πυρήνα. Δυσκολεύομαι να περιγράψω κάτι με μία λέξη. Το πρόβλημα με τις λέξεις είναι ότι για κάθε άνθρωπο σημαίνουν κάτι διαφορετικό. Όταν παίζαμε με ρωτούσαν: «μόνο οι τρεις σας θα είστε;». Ο κόσμος το σκεφτόταν να έρθει και να πληρώσει για να δει μόνο τρία άτομα. Ξέρω ότι ένας τίτλος βοηθάει τον κόσμο, αλλά αν δεν το δει κανείς μόνος του, τότε δεν σημαίνει τίποτε». - Πώς προέκυψε η συνεργασία σας με τον Διονύση Σαββόπουλο; Σ.Λ.: «Μας ζητήσουν τυχαία να πάμε να παίξουμε κάπου με τη Σοφία Σπυράτου και βρεθήκαμε οι τρεις μας επί σκηνής. Έτσι νομίζω ότι προέκυψε ο Πυρήνας. Εκεί είδε ο Σαββόπουλος πώς λειτουργεί στην πράξη και τον κόσμο να το καλωσορίζει». Γ.Κ.: «Εγώ γνώρισα το Σαββόπουλο, όταν ζήτησαν από τον Σταύρο (Λάντσια) να κάνει την

ενορχήστρωση για το Ξενοδοχείο και ο Σταύρος μου ζήτησε να συνεργαστούμε. Έπειτα, συμμετείχα στο Σαββόραμα και τώρα ήρθε ο Πυρήνας. Πιστεύω ότι, ενώ το Σαββόραμα ήταν η κορύφωση του Σαββόπουλου, ο ίδιος είχε ανησυχίες. Όταν με ρώτησε, του είχα πει μάλιστα ότι πρέπει να κινηθεί με ένα πολύ μικρό σύνολο 2-3 ατόμων. Έτσι ήρθαμε σε μια επαφή οι τρεις μας. Το σημαντικό στην περίπτωσή μας είναι ότι έδεσε το γλυκό και μάλιστα από μέσα, όχι δηλαδή επειδή το πρότεινε κάποιο γραφείο παραγωγής». Σ.Λ.: «Το κυριότερο μέλημα των ανθρώπων που είναι γύρω από τους καλλιτέχνες πρέπει να είναι να τους βοηθούν να πραγματοποιήσουν αυτό που οραματίζονται, όχι να το οραματίζονται οι ίδιοι. Τη δημιουργική εργασία πρέπει να την κάνει ο καλλιτέχνης». - Ποια ήταν η αντιμετώπιση του κόσμου; Σ.Λ.: «Οι παλιότεροι θαυμαστές του Σαβ-

βόπουλου, οι γκρινιάρηδες που τον είχαν εγκαταλείψει, μου είπαν ότι τους ξανακέρδισε, τους θύμισε τον παλιό Σαββόπουλο. Τους άρεσε η αμεσότητα, ότι ήταν μεγάλο χωρίς να είναι μεγαλεπήβολο. Δεν είναι υπερπαραγωγή, αλλά μια παράσταση που προσφέρεται να κλείσει ο κόσμος τα μάτια του και να ακούσει». Γ.Κ.: «Ο κόσμος στην αρχή ήταν επιφυλακτικός ως προς τι θα παρακολουθήσει. Νομίζω, όμως, ότι και θέαμα είδαν και μουσική άκουσαν –τουλάχιστον από όσο γνωρίζω από την ανταπόκριση των ανθρώπων». Σ.Λ.: «Περισσότερο Σαββόπουλο βλέπεις σε ένα μικρό σχήμα, παρά σε ένα μεγαλύτερο. Ενώ, δηλαδή, είχε σταματήσει να παίζει κιθάρα τόσα χρόνια, από τις πιο ωραίες στιγμές της συναυλίας είναι όταν παίζει κιθάρα μόνος του. Είναι σαν να τον βλέπεις πιτσιρικά που γράφει τα κομμάτια του».

συνέντευξη - Μαζί με τον Ντέιβιντ Λιντς αποτελείτε το μουσικό σχήμα Human Touch, με το οποίο έχετε ήδη βγάλει δύο δίσκους. Ποια είναι η πορεία του σχήματος; Γ.Κ.: «Το σχήμα έχει ήδη μια ενδεκάχρονη πορεία. Το ευχάριστο είναι, ότι παρ’ όλες τις παραξενιές του καθενός καταφέραμε να μείνουμε μια ομάδα. Προσπαθούμε να το περιφρουρήσουμε όσο περισσότερο γίνεται, ώστε να μην πάρει τη λάθος κατεύθυνση». Σ.Λ.: «Το περιφρουρούμε κυρίως αρνούμενοι διάφορες ιδέες τρίτων και προσπαθούμε να κάνουμε αυτό που εμείς πιστεύουμε ότι ταιριάζει στο σχήμα. Για εμάς το δύσκολο είναι να ξεφύγουμε από τα στενά πλαίσια της Ελλάδας. Αυτό που θέλουμε τώρα είναι να παίξουμε εκτός Ελλάδος».

Απόψε αυτοσχεδιάζουμε - Τι είδους μουσική κάνετε; Γ.Κ.: «Δεν υπάρχει είδος. Αυτό που πιστεύουμε ότι καταφέραμε να κάνουμε είναι να καταθέσουμε ο καθένας κάτι από τις δικές του επιρροές, από τα πράγματα με τα οποία μεγάλωσε, από αυτά που μελέτησε και αυτά που κουβαλάει μαζί του. Στην αρχή ήταν λίγο πιο άτεχνο και διακρίνονταν τα είδη μουσικής. Τώρα πια δεν ξεχωρίζεις είδος μουσικής, το ένα είναι μέσα στο άλλο, ένα χαρμάνι. Είναι οργανική μουσική, η οποία αφήνεται ελεύθερη σε αυτοσχεδιαστικές μορφές κουβαλώντας όλα τα είδη μουσικής που ακούμε καθημερινά και τη μυρωδιά αυτής της πόλης που ζούμε». Σ.Λ.: «Το πιο σημαντικό με το σχήμα είναι ότι υπάρχει ακόμα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι δεν είναι το μόνο πράγμα που κάνουμε. Συνήθως τα γκρουπ διαλύονται για να κάνει ο καθένας την προσωπική του καριέρα. Εμείς, όταν κάναμε το γκρουπ, κάναμε ήδη άλλα πράγματα ο καθένας. Δεν θεωρήθηκε ποτέ εμπόδιο. Εγώ θα το ονομάσω τζαζ αυτό που κάνουμε, γιατί είναι πιο κοντά στον τρόπο λειτουργίας του σχήματος. Έχω βρεθεί και σε άλλα σχήματα και οι διαδικασίες δεν είναι τόσο δημοκρατικές. Ο ένας γράφει, ο άλλος τραγουδάει και ο άλλος είναι πιο μπροστά. Δεν αναμειγνύονται όλοι ισοδύναμα. Στη δική μας περίπτωση γράφουμε και οι τρεις και ενορχηστρώνομε και οι τρεις. Όλα είναι τελείως ισοδύναμα, με αποτέλεσμα ό,τι κάνουμε προσωπικά να μην είναι το ίδιο. Οπότε, εμένα με συμπληρώνει η συμμετοχή μου στο γκρουπ, γιατί βγάζω ένα τελείως διαφορετικό στοιχείο του χαρακτήρα μου. Όταν αναλαμβάνω να κάνω κάτι μόνος μου, αυτό έχει μια συγκεκριμένη και πιο στενή ίσως αισθητική. Όταν είμαστε τρεις είναι ένας ωκεανός πραγμάτων που μπαίνει μέσα. Ο περιορισμός έρχεται στη μουσική κόντρα, όπου πρέπει να λάβεις υπ’ όψιν τους άλλους. Είναι πολύ λίγοι οι μουσικοί και στην Ελλάδα και εκτός –όσο το έζησα- που θα άντεχαν να κάνουν κάτι τέτοιο με τόσο δημοκρατικές διαδικασίες. Πρέπει να σε καλύπτει πολύ ο άλλος για να μπορέσεις να δεχτείς αυτή την ελευθερία. Γ.Κ.: «Ο εγωισμός δεν σταματάει, αλλά μετά από μερικά χρόνια αρχίζεις και αποδέχεσαι τους άλλους». Σ.Λ.: «Για μένα είναι σημαντικό η αποδοχή να μην είναι αναγκαστική. Ακούω που λένε κάποιοι “περνάμε ωραία, είμαστε μια παρέα”. Καμία σχέση, στην πορεία γίναμε φίλοι. Στην αρχή ενθουσιάστηκα με τον Γιώτη τον μουσικό. Μετά γίναμε φίλοι. Και μπορεί να περνάς

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 37

φάσεις με τη φιλία. Μπορεί να τσακωθείς και μετά να έρθει η στιγμή που η μουσική σε ενώνει. Υπάρχουν στιγμές που παίζει ο Ντέιβιντ και εγώ με τον Γιώτη έχουμε σκεφτεί τη συγκεκριμένη στιγμή να παίξουμε μία νότα και σηκώνουμε το χέρι και κοιταζόμαστε και είμαστε έτοιμοι να την παίξουμε την ίδια στιγμή. Γι’ αυτό κάνεις γκρουπ». Γ.Κ.: «Η πλάκα με αυτό το γκρουπ είναι ότι οι διαφορετικοί κόσμοι συγκρούονται επί σκηνής. Είναι στιγμιαίο. Μπορεί να πηγαίνει το κομμάτι προς μία κατεύθυνση και ένας μόνο από την κίνησή του, από την ανατάραξη των νερών, να το στείλει αλλού και να γίνει άλλο κομμάτι». - Η μουσική σας πορεία έχει ταυτιστεί με τον αυτοσχεδιασμό. Τι είναι για εσάς ο αυτοσχεδιασμός; Σ.Λ.: «Αυτό είναι το στοιχείο που σου δίνει αυτήν την ελευθερία». Γ.Κ.: «Τι ρόλο παίζει ο αυτοσχεδιασμός στη μαγειρική, στην καθημερινή μας ζωή; Ας μην το πάρουμε μόνο στη μουσική». Σ.Λ.: «Φτάνει να ακούς φυσικά. Πολλοί νομίζουν ότι ο αυτοσχεδιασμός έχει να κάνει μόνο με τη μελέτη του εαυτού σου, ώστε να ελευθερωθείς εσύ. Αλλά, εκεί πολλές φορές την πατάνε και αυτοσχεδιάζουν όλοι μαζί και βγαίνει ένα πράγμα που δεν έχει λόγο ύπαρξης – για μένα τουλάχιστον. Ο αυτοσχεδιασμός είναι σαν διάλογος, όπως οι ηθοποιοί που αν χάσει κανείς την ατάκα, προσαρμόζει και ο άλλος τη δική του, αλλά μένουν στο θέμα. Αν πάει κάπου με τον αυτοσχεδιασμό του ο άλλος εγώ είμαι εκεί και τον προσέχω και προσαρμόζω και τον δικό μου τον αυτοσχεδιασμό. Ο αυτοσχεδιασμός δεν είναι μόνο αν εγώ κάνω σόλο. Εμείς ενορχηστρώνουμε αυτοσχεδιάζοντας. Τα μέρη μας δεν είναι πάντοτε συγκεκριμένα γραμμένα». Γ.Κ.: «Αυτή ακριβώς είναι η έννοια του γκρουπ σε αυτές τις περιπτώσεις. Πρέπει να κάνεις διάλογο. Είναι σαν παίζει βόλεϊ, όπου δεν πρέπει να πέσει η μπάλα κάτω. Αυτό τον ρόλο παίζουμε όλοι επί σκηνής. Αν εμένα μου φύγει η μπάλα και κάνω λάθος, περιμένω οι συμπαραστάτες μου να σώσουν αυτή την κατάσταση». Σ.Λ.: «Μας είπαν μάλιστα ότι ο Σαββόπουλος είναι σε τόσο καλή διάθεση, γιατί αισθάνεται ότι ό,τι λάθος και να κάνει, εμείς δεν θα σταματήσουμε, κάτι θα κάνουμε». - Ετοιμάζετε νέα δισκογραφική δουλειά; Σ.Λ.: «Με τους Human Touch ετοιμαζόμαστε να κάνουμε ένα CD/DVD, γιατί έρχεται κόσμος που δεν μας είχε δει ζωντανά και μας λέει ότι δεν έχει καμία σχέση με το CD το live μας. Ακούς το CD και νομίζεις ότι παίζουμε 45 άτομα ή τρεις και κάναμε πλεϊμπάκ. Θα θέλαμε, βέβαια, να το κάνουμε με κόσμο, γιατί ο κόσμος και ο χώρος μας επηρεάζουν πολύ. Για εμάς, βέβαια, είναι πιο δύσκολο, γιατί δεν περιτριγυριζόμαστε από μάνατζερ, που κάνουν τη “βρωμοδουλειά”. Είναι πολύ τυχεροί οι τραγουδιστές που έχουν ανθρώπους που τα κανονίζουν όλα». ¢

[Info:] Ο Πυρήνας Διονύσης Σαββόπουλος Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου 27 & 28 Ιουλίου Εισιτήρια: 40€, 25€ και 10€ (μειωμένο)

συνέντευξη

38 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

Χρήστος Λούλης «Η Επίδαυρος να ανοίξει και σε άλλα είδη» Φέτος, απολαύσαμε ήδη τον Χρήστο Λούλη στο ρόλο μίας εκ των 8 Γυναικών του Ρομπέρ Τομά σε σκηνοθεσία Νίκου Καραθάνου. Αυτή τη φορά, συμμετέχει στην Ανδρομάχη του Ρακίνα υποδυόμενος τον Ορέστη, έναν ερωτευμένο ήρωα που τελικά οδηγείται στην τρέλα.

Ο Χρήστος Λούλης, γνωστός στο ευρύ κοινό μέσα από τις τηλεοπτικές του εμφανίσεις, σπούδασε στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο του Πειραιά και έπειτα στο Θέατρο Τέχνης. Ήδη από τη σχολή έπαιξε Βασιλιά Ληρ ενώ, αργότερα, συνεργάστηκε με τον Λευτέρη Βογιατζή. Το 2001 του απονεμήθηκε το Βραβείο Χορν Πρωτοεμφανιζόμενου Ηθοποιού. Έκτοτε έχει συνεργαστεί με τη Λυδία Κονιόρδου, το Εθνικό Θέατρο και το Θέατρο Αμόρε. Με αφορμή τη συμμετοχή του στην Ανδρομάχη του Ρακίνα, για το Εθνικό Θέατρο, ο ηθοποιός απάντησε στις ερωτήσεις μας για την παράσταση, την Επίδαυρο και το Φεστιβάλ. - Ο Ρακίνας έχει χαρακτηριστεί ζωγράφος των ανθρώπινων παθών. Θεωρείτε ότι τα έργα αυτά –είτε πρωτογενώς αρχαία είτε με αφορμή την αρχαιότητα– διατηρούν επικαιρότητα; - Η κλισέ μου απάντηση στην ερώτηση αυτή, είναι πως τα έργα που δεν είναι πια επίκαιρα, μάλλον τα ξεχνάμε. Για να παίζεται ένα έργο σήμερα σημαίνει πως κάποιον ή κάποιους τους αγγίζει. Και πώς να μην αγγίζει, ένα έργο που μιλάει για τον έρωτα; Ο άνθρωπος μπορεί να έχει αλλάξει πολλά πράγματα γύρω του, αλλά μέσα του, παραμένει ο ίδιος. - Πώς προσεγγίζετε το ρόλο του Ορέστη; - Προσπαθώ να έχω στο μυαλό μου ότι ο Ορέστης είναι πρώτα από όλα ένας άνθρωπος ερωτευμένος και μετά όλα τα άλλα. Ένας άνθρωπος που αυτοπροσδιορίζεται σε σχέση με τα αισθήματά του για μια γυναίκα. Ένας ηττημένος εραστής… - Τι σημαίνει για έναν ηθοποιό το να παίζει στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου; Αποτελεί επιπλέον άγχος; - Το να παίζω στην Επίδαυρο, υπόσχεται κάθε φορά πολλά. Πέρα απ’ το φολκλόρ της όλης ιστορίας, υπάρχει και το μεταφυσικό στοιχείο που έχει να κάνει πολύ με το χώρο αυτό, καθώς όμως και με τους δικούς μας μύθους. Προσωπικά με αγχώνει πιο πολύ η αθλητική διάσταση του χώρου. Στην Επίδαυρο πρέπει να είσαι και αθλητής συν τοις άλλοις. - Πώς είναι το κλίμα στις πρόβες και πώς λειτουργεί η συνεργασία σας με τον Δημήτρη Μαυρίκιο, καθώς και με τους ηθοποιούς;

[Info:] Εθνικό Θέατρο Ανδρομάχη του Ρακίνα Μετάφραση - Διασκευή - Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μαυρίκιος Σκηνικά - Κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου

- Το κλίμα σε μια δουλειά πάντα είναι λίγο ενδοοικογενειακή υπόθεση και δεν μου αρέσει να μιλάω γι’ αυτό. Το σίγουρο πάντως είναι πως, όπως σε κάθε δουλειά, έτσι και εδώ μαζεύτηκαν διαφορετικοί και ανεξάρτητοι άνθρωποι με στόχο να έρθουν μαζί και να εξαρτηθούν ο ένας από τον άλλον. Και αυτό είναι πάντα ένα δύσκολο εγχείρημα. - Πιστεύετε ότι το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου θα πρέπει να φιλοξενεί και παραστάσεις πλην αρχαίων δραμάτων, όπως η Ανδρομάχη του Ρακίνα ή ότι θα έπρεπε να διατίθεται αποκλειστικά σε έργα της κλασικής αρχαιότητας; - Είμαι της άποψης ότι η Επίδαυρος πρέπει να ανοίγεται και σε άλλα είδη και όχι μόνο στο αρχαίο δράμα. Με μια όμως διαφορά: πρέπει να διατηρηθεί ο λαϊκός χαρακτήρας της Επιδαύρου. Δεν μπορώ να σκεφτώ μια παράσταση να προσελκύει 9.000 γνώστες του θεάτρου. Το τι είναι λαϊκό όμως δεν μπορώ να το ξέρω… Αναρωτιέμαι αν υπάρχει κανείς που το ξέρει. - Είναι η δεύτερη εμφάνισή σας στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών φέτος – μαζί με τον Νίκο Καραθάνο. Πώς αξιολογείτε τον θεσμό του Φεστιβάλ και τι σημαίνει για εσάς το Φεστιβάλ; - Το Φεστιβάλ, όπως άρχισε από πέρυσι, μας άλλαξε τελείως. Ποτέ άλλοτε δεν θα φανταζόμουν να μένω στην Αθήνα το καλοκαίρι με τόσο ενδιαφέρον, μάλιστα να βλέπω μαζί μου και τόσους άλλους ανθρώπους να μη σκέφτονται τις παραλίες και τα μπουζούκια μόνο. Νιώθω ότι ένας κόσμος που δεν μπορούσε να ακουστεί, τώρα, βρήκε βήμα. Με τον Γιώργο Λούκο έχει μπει ή αρχίζει να μπαίνει η Αθήνα στο χάρτη. Αυτό ίσως είναι δύσκολο να το καταλάβουμε τώρα, αλλά είμαι σίγουρος πως θα φανεί. - Είδατε κάποια παράσταση φέτος που σας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση; - Φέτος, λόγω της δουλειάς, δεν κατάφερα να δω όσα θα ήθελα. Όμως θα θυμάμαι τις παραστάσεις της Μνουσκίν, του Μπομπ Ουίλσον με την Ιζαμπέλ Ιπέρ, τη Φρουτόμυγα από τη Φόλκσμπινε και την Όλια Λαζαρίδου. Δεν είναι και λίγα, ε; Μουσική: Νίκος Κυπουργός Χορογραφία: Αποστολία Παπαδαμάκη Φωτισμοί: Βασίλης Παπακωνσταντίνου Παίζουν: Ευγενία Αποστόλου, Νίκος Καραθάνος, Μαρία Κεχαγιόγλου, Χρήστος Λούλης, Δημήτρης Ντάσκας, Τατιάνα Παπαμόσχου, Λυδία Φωτοπούλου Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου | 20 & 21 Ιουλίου, 21:00. Εισιτήρια: 45 ευρώ, 20 ευρώ και 15 ευρώ

συνέντευξη

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 39

Δημήτρης Μαυρίκιος Ο σκηνοθέτης

Ο Δημήτρης Μαυρίκιος, που δοκιμάζει φέτος τις δυνάμεις του με την Ανδρομάχη του Ρακίνα, αν και τα τελευταία χρόνια δημιουργεί αίσθηση με τις θεατρικές σκηνοθεσίες του, προέρχεται από τον κινηματογράφο. Για πολλά χρόνια ασχολήθηκε με το ντοκιμαντέρ, μάλιστα το 1975, με το Πολεμόντα, ένα οδοιπορικό στα ελληνόφωνα χωριά της Κάτω Ιταλίας, κέρδισε το Βραβείο των Κριτικών και το Βραβείο Κοινού στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Τέσσερα χρόνια αργότερα σκηνοθέτησε την κινηματογραφική ταινία Στο δρόμο του Λαμόρε, ωστόσο πρώτη επιλογή του παρέμενε πάντα το ντοκιμαντέρ. Το 1990 παρουσίασε την ταινία Aenigma est, την πιο ολοκληρωμένη και προσωπική δουλειά του, στην οποία προσεγγίζει τη ζωή και το έργο του Τζόρτζιο ντε Κίρικο. Το 1998 μετέφρασε και σκηνοθέτησε τον Γυάλινο Κόσμο του Τένεσι Ουίλιαμς, που κέρδισε τον τίτλο της καλύτερης παράστασης της χρονιάς - ήταν η παράσταση με την οποία εισήχθη στο θέατρο. Παρά το πιεσμένο πρόγραμμά του, ο σκηνοθέτης δέχτηκε να μας μιλήσει για την παράσταση που ετοιμάζει. - Πώς αντιμετωπίσατε ένα στομφώδες κείμενο όπως αυτό του Ρακίνα; - Δεν το βρίσκω πιο στομφώδες από τα έργα άλλων συγγραφέων εκείνης της εποχής.

Θεωρώ ότι είναι ένα έργο μουσικότατο στο λόγο του. Το λεξιλόγιό του δεν είναι καθόλου εξεζητημένο στα γαλλικά, κι αυτή την έλλειψη εκζήτησης στο λόγο προσπάθησα να τη διατηρήσω και στα ελληνικά. Ωστόσο, έχουν περάσει τόσοι αιώνες. Κάποια κείμενα φαίνονται πιο βαριά, γι’ αυτό και οι μεταφράσεις και οι διασκευές βοηθούν στο να αποδοθεί το πνεύμα των έργων. Πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη την εποχή στην οποία τα παρουσιάζουμε, τις ανάγκες και τη «συλλογική προσωπικότητα» του σημερινού κοινού. - Γιατί επιλέξατε να ανεβάσετε στην Επίδαυρο ένα έργο που δεν είναι αρχαία τραγωδία; Θεωρείτε ότι το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου πρέπει να φιλοξενεί αποκλειστικά παραστάσεις αρχαίων δραμάτων ως ένα είδος αποκλειστικού φεστιβάλ ή ότι θα έπρεπε να ανοίξει τις πόρτες του και σε άλλα θεάματα; - Δεν σημαίνει ότι στην Επίδαυρο πρέπει να ανεβάζουμε μόνο αρχαίες τραγωδίες. Είναι σαν λέμε ότι στο Λούβρο πρέπει να εκτίθενται μόνο Γάλλοι ζωγράφοι του 17ου αιώνα ή ότι στη Σκάλα του Μιλάνου πρέπει να ανεβάζουμε μόνο ιταλικές όπερες. Η Επίδαυρος είναι ένας μύθος, αλλά δεν πρέπει να είναι μόνο για εμάς, πρέπει να είναι για όλους - και για την κληρονομιά που άφησαν εκείνοι, που πρωτοδίδαξαν τα έργα τους στο θέατρό της. Πιστεύω ότι πρέπει να φιλοξενεί παραστάσεις τραγωδιών και όχι μόνο, καθώς και έργα του ευρωπαϊκού και παγκόσμιου ρεπερτορίου, τα οποία έχουν επηρεαστεί άμεσα από τους μεγάλους τραγικούς μας. Κι ακόμη περισσότερο, όταν πρόκειται για έργα με ελληνικά θέματα, όπως η Ανδρομάχη του Ρακίνα. Αυτό, τουλάχιστον, σε πρώτη φάση. ¢

Η Ανδρομάχη του Ρακίνα Η Ανδρομάχη του Ρακίνα, έργο που ο μεγάλος Γάλλος κλασικός εμπνεύστηκε από ένα απόσπασμα της Αινειάδας του Βιργιλίου, γράφτηκε το 1687 και καθιέρωσε τον συγγραφέα στη συνείδηση του κοινού ως έναν από τους κορυφαίους θεατρικούς συγγραφείς της εποχής του. Σύνοψη Μετά την καταστροφή της Τροίας, η Ανδρομάχη, χήρα του Έκτορα, βρίσκεται μαζί με το γιο της Αστυάνακτα, στην Ήπειρο, σκλάβα του Πύρρου, γιου του Αχιλλέα. Εκεί φθάνει ο Ορέστης, ζητώντας τον Αστυάνακτα για λογαριασμό των Ελλήνων, που φοβούνται το παιδί ως μελλοντικό εκδικητή της Τροίας. Ο Πύρρος, αν και πρόκειται να παντρευτεί την Ερμιόνη (κόρη του Μενέλαου και της Ελένης) διεκδικεί τον έρωτα της Ανδρομάχης με αντάλλαγμα τη σωτηρία του παιδιού. Η Ανδρομάχη αρνείται τον εκβιασμό και ο Πύρρος επιστρέφει στην Ερμιόνη αποφασίζοντας να παραδώσει το παιδί στους Έλληνες. Η Ανδρομάχη, προκειμένου να σώσει τον Αστυάνακτα, προσποιείται ότι δέχεται τον έρωτα του Πύρρου έχοντας ήδη πάρει την απόφαση να αυτοκτονήσει μετά τον γάμο. Όταν η Ερμιόνη, ερωτευμένη με τον Πύρρο, πληροφορείται για τον επικείμενο γάμο, εκμεταλλεύεται την αγάπη που της έχει ο Ορέστης και τον εξωθεί να σκοτώσει τον Πύρρο για εκδίκηση. Ο Ορέστης, για να κερδίσει την αγαπημένη του, δολοφονεί τον Πύρρο. Η Ερμιόνη, αρνούμενη την ηθική αυτουργία, χρεώνει στον Ορέστη το έγκλημα και αυτοκτονεί. Ο Ορέστης οδηγείται στην τρέλα και η Ανδρομάχη σε έναν θρόνο που ποτέ δεν θέλησε.

μετά την παράσταση

40 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

Επιμέλεια: Κατερίνα Κόμητα

Mοναστηράκι Γεύση Cafe Restaurants ΔΙΟΣΚΟΥΡΟΙ Αδριανού 39, Μοναστηράκι, τηλ., 210-3253323 Γνωστό σημείο συνάντησης. Το αγαπούν οι παρέες. ππ≠Σ/Κ ---

ΔΙΟΣΚΟΥΡΟΙ

Διόσκουρων 13, Μοναστηράκι, τηλ. 210-3219607 Μια ανάσα από τον αρχαιολογικό χώρο. Νεαρόκοσμος και cool ατμόσφαιρα. ππ≠Σ/Κ ---

ΗΛΙΔΑ

Αδριανού 35, Μοναστηράκι, τηλ. 210-3244184 ππ≠Σ/Κ ----

ΜΟΥΣΕΣ

Αδριανού & Αγίου Φιλίππου 20, Μοναστηράκι, τηλ. 210-3219332 Απολαμβάνοντας ελληνική κουζίνα με θέα την Ακρόπολη. Μαγειρευτά, της ώρας, σαλάτες και παγωτά. ππ≠™Σ/Κ ---

BRACHERA

Επιστροφή στην Αθήνα για μια τελευταία περιπλάνηση σε γαστρονομικές επιλογές ή, γενικότερα, σε επιλογές διασκέδασης μετά την παράσταση. Μοναστηράκι, Σύνταγμα, Ζάππειο, οι βραδιές γίνονται ακόμα πιο δροσιστικές, πιο περιπετειώδεις και πιο ενδιαφέρουσες με μια σαλάτα, ένα ποτήρι κρασί, ένα μοχίτο ή κάποιο άλλο ελαφρό κοκτέιλ. Στην υγειά σας και καλό καλοκαίρι.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ π ππ πππ ππππ ≠ Σ/Κ ™ ≥ C+B Β+R P

Έως 12€ Από 12€ έως 30€ Από 30€ έως 40€ Από 40€ και άνω Ανοιχτά και το μεσημέρι Ανοιχτά Σάββατο ή/και Κυριακή (μεσημέρι) Ανοιχτά μέχρι τις 2:00π.μ. Ζωντανή μουσική Cafe & Bar Restaurant Bar Restaurant Parking

[Info:] 1. Οι τιμές είναι ενδεικτικές 2. Τα Bar Restaurants κατά κύριο λόγο έχουν περιληφθεί στην κατηγορία «γεύση» 3. Η μουσική μπορεί να είναι ζωντανή ορισμένες ημέρες της εβδομάδας 4. Λόγω της καλοκαιρινής περιόδου ενδέχεται κάποιες από τις παροχές των επιχειρήσεων να έχουν μειωθεί ή εμπλουτιστεί, γι’ αυτό προτείνουμε προηγούμενη τηλεφωνική επαφή.

Πλατεία Αβησσυνίας 3, Μοναστηράκι, τηλ. 210-3217202 Ελληνική και διεθνής κουζίνα. πππ≠ ---

GALLERY CAFΕ

Αδριανού 33, Μοναστηράκι, τηλ. 210-3249080 Ζεστά και κρύα πιάτα με θέα τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της περιοχής και φυσικά την περατζάδα του πεζόδρομου. Εναλλασσόμενες εκθέσεις εικαστικών, live performances. Αρτίστικο και μέσα στα πράγματα. ππ≠Σ/Κ www.cafe-gallery.com ---

Bar Restaurants MOOI

Θέμιδος & Μιαούλη 6, Μοναστηράκι, τηλ. 210-3212624 Φαγητό και ποτό δίπλα στον σταθμό του μετρό. Το παλιό Bee Bar ανακαινισμένο και όμορφο, όπως άλλωστε σημαίνει και το όνομά του στα ολλανδικά. Εναλλασσόμενοι DJs σε electronica, jazz, funk, soul και house μουσικές. πππ≠ ---

Κλασική Κουζίνα ΚΟΥΤΙ (ΤΟ)

Αδριανού 23, Μοναστηράκι, τηλ. 210-3213229 Σοφιστικέ κουζίνα στον ολοζώντανο πεζόδρομο της Αδριανού. ππ≠Σ/Κ ---

Ταβέρνες και Μεζεδοπωλεία ΑΒΗΣΣΥΝΙΑ CAFE

Πλατεία Αβησσυνίας, Μοναστηράκι, τηλ. 210-3217047 Ζωντανό και κεφάτο σερβίρει νόστιμους μεζέδες υπό τη συνοδεία ζωντανής μουσικής. Εδώ και χρόνια στο ίδιο, νευραλγικό σημείο της Πλατείας Αβησσυνίας. ππΣ/Κ ≥ ---

ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ

Αδριανού 37, Μοναστηράκι, τηλ. 210-3212347 ππ≠Σ/Κ ---

ΜΠΑΪΡΑΚΤΑΡΗΣ

Πλατεία Μοναστηρακίου 2, τηλ. 210-3213036 Φαγητό μαζί με τους τουρίστες. Στους τοίχους φωτογραφίες του ιδιοκτήτη με όλο σχεδόν το εγχώριο πολιτικό star system. ππ≠Σ/Κ ---

Ιταλία COSA NOSTRA Αγίας Θέκλας 5, Μοναστηράκι, τηλ. 210-3310900 Η κουζίνα της Μαφίας στο κέντρο της Αθήνας. Τα προσεκτικά επιλεγμένα έπιπλα και αντικείμενα, αλλά και μουσική που δημιουργούν κινηματογραφική ατμόσφαιρα. Απολαύστε Κιάντι ή Μπαρόλο ή επιλέξτε από αρκετές ετικέτες ελληνικών κρασιών. πππ www.cosanostra.gr

Διασκέδαση Freestyle ΜΑΥΡΗ ΓΑΤΑ Αβραμιώτου 6-8, Μοναστηράκι, τηλ. 210-3248200 Κυρίαρχο διακοσμητικό στοιχείο οι ζωγραφισμένες στους τοίχους μαύρες γάτες. Στον καυτό δρόμο της Αβραμιώτου. DJs που εναλλάσσονται. ---

INOTEKA

Πλατεία Αβησσυνίας 3, Μοναστηράκι, τηλ. 210-3246446 Κλασικό στέκι με ιδιαίτερη ατμόσφαιρα, δίπλα στα μαγαζιά που κατά τη διάρκεια της ημέρας πουλάνε αντίκες. Ανοιχτά από τις 2:00 μ.μ. με καφέδες και γλυκά. DJs με ψαγμένες μουσικές. www.inoteka.com ---

KINKY

Αβραμιώτου 6-8, Μοναστηράκι, τηλ. 210-3210355 Πολύχρωμο με σήμα κατατεθέν το μεγάλο ροζ κρεβάτι που βρίσκεται μπροστά στην είσοδο. Ολόκληρο το μπαρ μοιάζει με έργο Pop art. DJs με electronica, indie, disco και funk μουσικές. Προέκτασή του είναι ο πολυχώρος Κinky Kong, που λειτουργεί ακριβώς δίπλα και φιλοξενεί progressive θεάματα. ---

TIT

Αβραμιώτου 6-8, Αθήνα, Μοναστηράκι, τηλ. 210-3232135 Μια παλιά αποθήκη που μεταμορφώθηκε σε κούκλα. Το πίσω μέρος του μαγαζιού προσφέρει θέα σε έναν εντυπωσιακό κήπο που έχει διαμορφωθεί ανάμεσα στις πολυκατοικίες. Κεφάτο και φιλικό. ---

Cafe Bars ΛΙΟΣΠΟΡΟΣ

Μιαούλη 24, Μοναστηράκι, τηλ. 210-3311841

Πλάκα Γεύση C + B Restaurants ΤΕΡΙΝΑ Καπνικαρέας 35, Πλατεία Παλαιάς Αγοράς, Πλάκα, τηλ. 210-3215015 ππ≠Σ/Κ ---

ΥΔΡΙΑ

Αδριανού 68, Πλάκα, τηλ. 210-3251619 ππ≠Σ/Κ ---

Cafe Restaurants KARYATIS

Καπνικαρέας 39 & Αδριανού 55, Πλάκα, τηλ. 210-3223822, 210-3250857 ππ≠Σ/Κ

Chic Restaurants EAT AT MILTON’S Ναυάρχου Νικοδήμου & Αδριανού 91, Πλάκα, τηλ. 210-3249129 Ψαγμένη διακόσμηση. Μοντέρνα, τολμηρή, διεθνής κουζίνα. Κάβα με περισσότερες από 40 ετικέτες ελληνικών κρασιών και επιδόρπια πειρασμοί. πππ≠Σ/Κ ---

Μεσογειακή κουζίνα ππ≠Σ/Κ ---

Ελληνική Κουζίνα ΑΔΡΙΑΝΟΣ

Θέσπιδος 4, Πλάκα, τηλ. 210-3319736-8 Ελληνική κουζίνα. Έμφαση στα θαλασσινά. ππ≠Σ/Κ ---

ΔΙΟΓΕΝΗΣ

Σέλεϋ 3, Πλατεία Λυσικράτους, Πλάκα, τηλ. 210-3224845 Η υπόλευκη πέτρα που πλαισιώνεται από πινελιές ξύλου, το κατάλευκο μωσαϊκό πάτωμα ζωγραφισμένο με μαύρες λεπτομέρειες σε σχήμα ρόμβου, οι ξύλινες εταζέρες με τα λουλούδια δημιουργούν την αίσθηση ότι βρίσκεσαι σε ένα παλιό αθηναϊκό αρχοντικό. Ελληνική κουζίνα και πενήντα ετικέτες ελληνικών κρασιών δίπλα στο Μνημείο Λυσικράτους ή πιο γνωστό ως «Φανάρι του Διογένη». ππ≠Σ/Κ www.diogenes.gr ---

ΕΡΜΕΙΟΝ

Πανδρόσου 15, Πλάκα, τηλ. 210-3246725 Ελληνική κουζίνα με διεθνείς αναφορές. ππ≠Σ/Κ ---

DAPNE’S

Λυσικράτους 4, Πλάκα, τηλ. 210-3227971 πππ ---

Ταβέρνες και Μεζεδοπωλεία ΓΛΥΚΥΣ (Ο)

Αγγέλου Γέροντα 2, Πλάκα, τηλ. 210-3223925 Ούζο, κρασί, μπύρες και μεζέδες παρέα με τον φοιτητόκοσμο. Ανοιχτά από το πρωί για καφέ. ππ≠Σ/Κ ---

ΕΡΑΤΩ

Αδριανού 134, Πλάκα, τηλ. 210-3247966 Ελληνική κουζίνα και κρητικό χύμα κρασί. www.erato-plaka.gr ππ≠Σ/Κ ---

ΖΟΡΜΠΑΣ

Λυσίου 15 και Ερεχθέως, Πλάκα, τηλ. 210-3226188 Από το 1975 σε διατηρητέο πέτρινο σπίτι. Παραδοσιακή ελληνική κουζίνα ππ≠Σ/Κ ≥ ---

ΚΑΦΕΝΕΙΟΝ (ΤΟ)

Επιχάρμου 1 & Τριπόδων, Πλάκα, τηλ. 210-3246916 ππ≠Σ/Κ ---

ΚΛΗΜΑΤΑΡΙΑ

Κλεψύδρας 5, Πλάκα, τηλ. 210-3211215, 210-3241809 ππ ---

ΜΠΑΚΑΛΙΑΡΑΚΙΑ (ΤΟΥ ΔΑΜΙΓΟΥ)

Κυδαθηναίων 41, Πλάκα, τηλ. 210-3225084 Από το 1865 στο υπόγειο της Κυδαθηναίων, στο πέρασμα του χρόνου έχει αποτελέσει το στέκι πολλών γνωστών ηθοποιών και τραγουδιστών. Ανακαινίστηκε πρόσφατα. Must o μπακαλιάρος σκορδαλιά. ππ≠Σ/Κ ---

Ο ΓΕΡΟΣ ΤΟΥ ΜΩΡΙΑ Μνησικλέους 27, Πλάκα, τηλ. 210-3221753 ππ≠Σ/Κ≥ ---

ΠΑΛΗΑ ΑΘΗΝΑ (Η)

EVENT

Νίκης 46, Πλάκα, τηλ. 210-3245777 Ατμόσφαιρα που δικαιώνει το όνομα του. Σε νεοκλασικό κτίριο της Πλάκας. ππ≠Σ/Κ ---

Μνησικλέους 7Β, Πλάκα, τηλ. 210-3315209

Μνησικλέους 24, Πλάκα,

ΠΑΛΗΑ ΤΑΒΕΡΝΑ ΤΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ

τηλ. 210-3222809 Από τις γνωστές ταβέρνες της Μνησικλέους. Με θέα την Ακρόπολη και τον Λυκαβητό. ππ≥ ---

ΠΛΑΚΙΩΤΙΣΣΑ

Διονυσίου Αρεοπαγίτου 7, Πλάκα, τηλ. 210-9227295 Κατσικάκι στη λαδόκολλα, μοσχάρι στη στάμνα και άλλα χορταστικά πιάτα της ελληνικής κουζίνας. ππ≠Σ/Κ ---

ΠΛΑΤΑΝΟΣ

Διογένους 4, Πλάκα, τηλ. 210-3220666 ππ≠Σ/Κ ---

ΣΙΣΥΦΟΣ

Μνησικλέους 31, Πλάκα, τηλ. 210-3246043 ππ≠Σ/Κ www.sissifos.gr ---

ΣΧΟΛΑΡΧΕΙΟΝ

Τριπόδων 14, Πλάκα, τηλ. 210-3247605 Από το 1935, σε διατηρητέο κτίριο στην καρδιά της Πλάκας. Παραδοσιακή κουζίνα που περιλαμβάνει πιάτα με ονόματα όπως «λαχανοντολμάδες σπέσιαλ Ματούλας της Παπαδοπούλας» και «κεφτεδάκια τύπου γιαγιάς Μαρδίτσας» (!). www.sholarhio.gr ππ≠™Σ/Κ ---

ΣΤΟΥ ΞΥΝΟΥ

Αγγέλου Γέροντα 4, Πλάκα, τηλ. 210-3221065 ππ≥ ----

ACROPOL

Φιλομούσων 3, Πλάκα, τηλ. 210-3248262 Ελληνική κουζίνα. Έμφαση στο ψάρι. ππ≠Σ/Κ≥ ---

Ψάρι ΤΑΒΕΡΝΑ ΤΟΥ ΨΑΡΡΑ

Ερεχθέως 16 και Ερωτόκριτου, Πλάκα, τηλ. 210-3218733 Παλιά πλακιώτικη ψαροταβέρνα. Κόκορας κρασάτος, αρνάκι στο πήλινο, μοσχαράκι στάμνας, κοκκοροσουβλάκι και φυσικά θαλασσινές γεύσεις. Σπεσιαλιτέ το πιλάφι του Ψαρρά. ππ≠Σ/Κ≥ www.psaras-taverna.gr ---

Κρέπα ΑΜΑΛΘΕΙΑ

Τριπόδων 16, Πλάκα, τηλ. 210-3224635 Διακόσμηση που παραπέμπει σε γαλακτοπωλείο παλιάς εποχής. Τραπεζάκια κοντά το ένα στο άλλο. Ποικιλία ροφημάτων και γλυκών. π≠Σ/Κ

ΣύνταγμαΖάππειο Γεύση Bar Restaurants ΧΡΩΜΑ – CHROMA Καραγιώργη Σερβίας & Λέκκα 8, Σύνταγμα, τηλ. 210-3317793 Γεμάτο χρώματα. Mainstream μουσικές. ππ≠Σ/Κ ---

GB ROOF GARDEN

Ξενοδοχείο Grande Bretagne, Πλατεία Συντάγματος & Πανεπιστημίου, τηλ. 210-3330000 Στον όγδοο όροφο του ιστορικού ξενοδοχείου με την Ακρόπολη στο πιάτο. Μεσογειακή κουζίνα. ππππ≠Σ/Κ www.grandebretagne.gr ---

Music Restaurants ΟΘΩΝΟΣ 10

Όθωνος 10, Σύνταγμα, τηλ. 210-3250250 Ατμοσφαιρικό piano bar. ππ≠Σ/Κ

Chic Restaurants ΑΙΓΛΗ Κήπος Ζαππείου , Ζάππειο, τηλ. 210-3369363-4 Μεσογειακή κουζίνα σε έναν από τους πιο ωραίους κήπους της Αθήνας. ππππ≠Σ/Κ P ---

ALEKOS METROPOLITAN

Μητροπόλεως 74, τηλ. 210-3319650 Έμφαση στην Ιταλική κουζίνα. Ένα πρώην υφαντάδικο που μεταμορφώθηκε σε chic restaurant. ππππ ---

CIBUS

Αίγλη Ζαππείου, τηλ. 210-3369364, 210-3369300 Ιταλική κουζίνα. Ατμοσφαιρική σάλα, απέριττα κομψή, με κυρίαρχα χρώματα το λευκό και το γκρι. Τα μεγάλα παράθυρα, προσφέρουν οπτική επαφή με τον κήπο του Ζαπείου και την Ακρόπολη. ππππΣ/Κ ---

G.B. CORNER

Ξενοδοχείο Grande Bretagne, Πλατεία Συντάγματος & Πανεπιστημίου, τηλ. 2103330000 Μεσογειακή κουζίνα και κλασσική πολυτέλεια στο ισόγειο του ιστορικού ξενοδοχείου. ππππ≠ www.grandebretagne.gr ---

LALLABAI

Αίγλη Ζαππείου, τηλ. 210-3369302 Χώρος που δίνει την αίσθηση μιας μεγάλης, φωτεινής βεράντας. Ιταλική κουζίνα, ολόφρεσκα γλυκά και 22 διαφορετικές γεύσεις παγωτού. πππ≠ ---

PARLIAMENT

Ξενοδοχείο Athens Plaza, Βασιλέως Γεωργίου Α’, Πλατεία Συντάγματος, τηλ. 210-3255301 Πολυτελές. Ελληνική και μεσογειακή κουζίνα. ππππ≠Σ/Κ ---

Μεταμοντέρνα Κουζίνα Ο ΤΣΙΤΖΙΚΑΣ ΚΑΙ Ο ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ Μητροπόλεως 12-14, Σύνταγμα, τηλ. 210-3247607 ππ≠Σ/Κ ---

Γαλλία TUDOR HALL

Ξενοδοχείο King George, Βασιλέως Γεωργίου 3, Σύνταγμα, τηλ. 210-3222210 Ένα ιστορικό ξενοδοχείο, που ανακαινίστηκε πρόσφατα. Γαλλική κουζίνα που αξιοποιεί πρώτες ύλες βιολογικής παραγωγής. Μεγάλη ποικιλία ελληνικών και ξένων κρασιών. Υπέροχη θέα. ππππ≠ ---

Άπω Ανατωλή DOSIRAK

Βουλής 33, Σύνταγμα, τηλ. 210-3233330, 210-3233396 Ιαπωνική και κορεάτικη κουζίνα ππ≠ ---

FAR EAST

Σταδίου 7, Σύνταγμα, τηλ. 210-3234996 Κινέζικη, κορεάτικη και ιαπωνική κουζίνα στην καρδιά της πόλης. ππ≠Σ/Κ www.far-east.gr ---

FURIN KAZAN

Απόλλωνος 2, Σύνταγμα, τηλ. 210-3229170 Ιαπωνική κουζίνα ππ≠Σ/Κ ---

NOODLE BAR

Απόλλωνος 11, Σύνταγμα, τηλ. 210-3318585 Πολλά είδη noodles, πιάτα με ρύζι, σούπες, σαλάτες από τη γνωστή αλυσίδα εστιατορίων. ππ≠Σ/Κ

συνέντευξη

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 41

ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΒΙΩΜΑΤΑ Ο σκηνοθέτης και η πρωταγωνίστριά του - η τραγουδίστρια Μπέμπα Μπλανς.

Μιχαήλ Μαρμαρινός «Δεν μου αρέσει το θέατρο» Στην επανεμφάνιση του Μιχαήλ Μαρμαρινού με μια θεατρική σκηνοθεσία, μετά τον Εθνικό Ύμνο, χρησιμοποιείται το κείμενο του Δημήτρη Δημητριάδη Πεθαίνω σα χώρα. Στις δυο «μοιραία μοναδικές» παραστάσεις, όπως ο ίδιος ο σκηνοθέτης τις αποκαλεί, που γίνονται στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, παίζουν, μεταξύ άλλων, ο συγγραφέας, η παλαιά τραγουδίστρια Μπέμπα Μπλανς και γύρω στους 200 εθελοντές – που δέχτηκαν να σταθούν στην ουρά! Από την Κατερίνα Κόμητα

Ένας από τους ρόλους του δημοσιογράφου είναι να δίνει εκ των προτέρων πληροφορίες για τα όσα πρόκειται να συμβούν· αλλιώς να «προ-δίδει». Στην περίπτωση της παράστασης Πεθαίνω σα χώρα είναι πολλά και ερεθιστικά τα μυστικά που θα ήθελε κανείς να προ-δώσει. Και είναι ακόμα πιο ερεθιστική η προσπάθεια του σκηνοθέτη Μιχαήλ Μαρμαρινού να κρατήσει μέχρι την τελευταία στιγμή κλειστά τα χαρτιά του και να μην αποκαλύψει κανένα από τα συστατικά στοιχεία της παράστασης, όπως για παράδειγμα τι ρόλο θα παίξει ο συγγραφέας του έργου Δημήτρης Δημητριάδης ή, ακόμα, η τραγουδίστρια Μπέμπα Μπλανς, που επίσης συμμετέχει – αν και προέρχεται από φαινομενικά ξένη προς το θέατρο που ο Μαρμαρινός υπηρετεί περιοχή. Αυτό που είναι ήδη γνωστό είναι ότι το «συμβάν» που θα εξελιχθεί μπροστά στα μάτια όσων θα βρεθούν 30 και 31 Ιουλίου στην Πειραιώς 260 δεν έχει προηγούμενο. Πάνω από 200 άνθρωποι θα σταθούν ο ένας πίσω από τον άλλον σχηματίζοντας μια τεράστια. Κι εκεί, οι συμμετέχοντες, αλλά και ο ίδιος

ο σκηνοθέτης, δεν θα « παραστήσουν» ρόλους, αλλά θα αναζητήσουν τα όρια και το βάθος της θεατρικότητας - δηλαδή της ίδιας της πραγματικότητάς τους. - Η παράσταση βασίζεται σε ένα έργο που δεν είναι θεατρικό – το Πεθαίνω σα χώρα του Δημήτρη Δημητριάδη... - Το έργο αυτό γράφτηκε το 1978 και αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, κλασικό κείμενο της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Κι αυτό γιατί, μολονότι αφορμάται από την οξύτητα μιας συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου, μιλάει για την ελληνική ιστορία και την ελληνική πραγματικότητα με όρους του σήμερα. Κι ακόμα έχει τη σχέση όλων των βαθιών κειμένων με το επίκαιρο: φωτογραφίζει, αλλά δεν κάνει ρεπορτάζ. Γι’ αυτό πιστεύω ότι την παράσταση πρέπει να τη δουν όσοι πολιτικοί ενδιαφέρονται πραγματικά για τη χώρα. Νομίζω ότι θα τους βοηθούσε ουσιαστικά στην προεκλογική τους εκστρατεία. - Σε μια πρώτη ανάγνωση, η παράσταση μοιάζει να έχει αρκετές πρωτοτυπίες. - Δεν κάνω ποτέ πρωτοτυπίες. Ο όρος «πρω-

τοτυπία» προκύπτει πιθανόν από το πώς βλέπουν οι άλλοι τη δουλειά μου, αλλά δεν είναι δικός μου. Αυτό που εγώ κάνω παίρνοντας στα χέρια μου ένα κείμενο είναι το εξής: προσπαθώ να το επιστρέψω, μαζί με τα δώρα που μου έχει δώσει, ενώ ταυτόχρονα βιώνω ένα λαμπρό καθάρισμα των ματιών μου απέναντι στην πραγματικότητα. Από την άλλη, αυτό που θα παρουσιάσουμε δεν είναι μια τυπική θεατρική παράσταση. Και μόνο το γεγονός ότι συμμετέχουν περισσότεροι από 200 άνθρωποι –που αποτελούν το σώμα και τη γραφή του έργου– φανερώνει ότι έχουμε ξεφύγει από τις αυστηρές συμβάσεις του θεάτρου. Θα έλεγα ότι η παράσταση κινείται στις παρυφές του θεάτρου· χρησιμοποιεί μεν θεατρική γλώσσα, αλλά δεν είναι θέατρο. Είναι περισσότερο ένα συμβάν μέσα στο τοπίο αυτής της πόλης, αυτής της χώρας, και φυσικά μέσα στον ίδιο το χώρο του φεστιβάλ, τον οποίο η «ουρά» των εθελοντών που δέχτηκαν να συμμετάσχουν διατρυπά. - Δεν είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιείτε εθελοντές. Γιατί ζητείτε τη συμμετοχή

στις παραστάσεις σας του κοινού; - Με ενδιαφέρει πολύ η θεατρικότητα που ενυπάρχει όταν πολλοί άνθρωποι μαζεύονται εξ αφορμής μιας κοινής συνθήκης. Κατά κάποιον τρόπο, είναι κάτι αντίστοιχο του χορού της αρχαίας τραγωδίας. Η συγκεκριμένη παράσταση θα έλεγα ότι είναι ένα μεγάλο χορικό. Για να απαντήσω στην ερώτησή σας, θα έλεγα ότι ανοίγω τη δουλειά μου προς την πραγματικότητα γιατί, τελικά, αυτό που με ενδιαφέρει είναι η θεατρικότητα των πραγμάτων, όχι το ίδιο το θέατρο. Γι’ αυτό και κινούμαι στις παρυφές του· γι’ αυτό και τα τελευταία χρόνια οι παραστάσεις που κάνουμε είναι ταυτόχρονα ένας χαιρετισμός και προς άλλες μορφές τέχνης. - Τι εννοείτε, δεν σας ενδιαφέρει το θέατρο; - Παρότι έχει μεγάλη σημασία για μένα, τελευταία δεν μου αρέσει. Όμως είναι και φορές που μου αρέσει τόσο, που λυσσάω. Πάντως, ό,τι δεν μου αρέσει, λειτουργεί στη δουλειά μου ως ρυθμιστικός παράγων. Κι ο παράγων αυτός με οδηγεί στα πράγματα που πραγματικά μου αρέσουν. - Διαβάσαμε ότι στην παράσταση συμμετέχει και η τραγουδίστρια Μπέμπα Μπλανς. Μας εκπλήσσετε. Γιατί κάνατε τη συγκεκριμένη επιλογή; - Η κυρία Μπέμπα Μπλανς συγκαταλέγεται στις βασικές συμμετέχουσες της παράστασης. Αυτή η γυναίκα με τη χαρακτηριστική μορφή και φωνή ειναι από τα πρόσωπα που ανήκουν στην ιστορία του ελληνικού βιώματος· μάλιστα για πολλούς άντρες ανήκει στο συλλογικό τους ασυνείδητο, είναι ένας μύθος. Και τι θα πει μύθος; Θα πει κοινό συλλογικό βίωμα. Η Μπέμπα Μπλάνς αποτελεί μια κοινή αναφορά. Είναι ένας ολόκληρος αλλιώτικος κόσμος, τον οποίο ο Έλληνας φέρει μέσα στο αφτί του, θέλει δεν θέλει, ακόμα κι αν δεν του αρέσει η μουσική της. Εκτός των άλλων, η Μπέμπα Μπλανς ήταν και εξακολουθεί να είναι πανέμορφη. Μάλιστα, μου αρέσει που δεν έχει παρέμβει ούτε στο πρόσωπο ούτε στο σώμα της κι έτσι έχει όλη την αυθεντικότητα της εποχής της και της ηλικίας της. - Πώς ήταν η συνεργασία σας; - Εκείνη, ως τραγουδίστρια είναι άνθρωπος του μικροφώνου – κι αυτοί οι άνθρωποι έχουν τρομερή ευαισθησία στον ήχο. Έτσι, έπρεπε να μάθω να μιλάω με αυτούς τους όρους μαζί της, όφειλα να ανακαλύψω τους δικούς της κώδικες. Μαθαίνεις πολλά μέσα από μια τέτοια διαδικασία. ¢

[Info:] Theseum Ensemble: Πεθαίνω σα χώρα, του Δημήτρη Δημητριάδη. Μία παράσταση για 200 ηθοποιούς και ένα μικρόφωνο Σκηνοθεσία: Μιχαήλ Μαρμαρινός. Ερμηνεύουν: Μπέμπα Μπλανς, Νίκος Αλεξίου, Γιώργος Ζιόβας, Θεμιστοκλής Πάνου, Θεοδώρα Τζήμου, κ. Σμαρώ Γαϊτανίδου, Kim Soo-Jin, Adrian Frieling, Πέτρος Αλατζάς, Ilias Algaer, Ρένα Ανδρεαδάκη, Μελίνα Αποστολίδου, Μαρίσκα Αρβανιτίδη, Γιώργος Βρόντος, Μαργαρίτα Κάλκου, Ρόζα Καλούδη, Βιργινία Κατσούνα, Δαυίδ Μαλτέζε, Τηλέμαχος Μούσσας, Βασίλης Σπυρόπουλος. Συμμετέχει ο συγγραφέας Δημήτρης Δημητριάδης. Επίσης συμμετέχουν 200 εθελοντές. Πειραιώς 260, Χώρος Δ |30 & 31 Ιουλίου, ώρα 21:00. Εισιτήρια: €25, €15 (Μειωμένο)

πρόσωπο

42 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

Το Φεστιβάλ, το Ηρώδειο και η εφ Η ιστορία της σκιτσογράφου είναι συνυφασμένη με την ιστορία του Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου. «Είμαι παρούσα από την πρώτη ημέρα του», λέει, και συνεχίζει με κριτική: «Επί “βασιλείας” Γ. Λούκου, μας ξένισε αρχικά το γεγονός ότι θα “φεύγαμε” από το Ηρώδειο. Προσωπικά, είχα πολλές αντιρρήσεις για τη διασπορά των χώρων του θεσμού, κυρίως πέρυσι που πρωτοπήγαμε στην Πειραιώς 260, όπου ο προαύλιος χώρος ήταν άθλιος. Φέτος, έχει βελτιωθεί, σε βαθμό που μπορεί να θεωρήσει κανείς τα σπασμένα τζάμια των εργοστασίων ντεκόρ. Ωστόσο, όλοι αυτοί οι αποκεντρωμένοι χώροι του Φεστιβάλ, όπως το υπέροχο Σχολείον, δεν συνδέθηκαν με κάποια συγκοινωνία, με αποτέλεσμα η πρόσβαση σε αυτούς να είναι δύσκολη. Και το γεγονός αυτό δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα κυρίως στους τουρίστες που επιθυμούν να παρακολουθήσουν τις παραστάσεις». Η κριτική της Έλλης Σολομωνίδου-Μπαλάνου αγγίζει και την εφημερίδα του Φεστιβάλ, την εφ. «Δεν μου άρεσε καθόλου το πρώτο φύλλο και κυρίως το πρώτο άρθρο, το οποίο υποστήριζε ότι το Φεστιβάλ είναι πια “ανοιχτό” σε όλους και δεν αφορά πια αποκλειστικά και μόνο τις κυρίες του καλού κόσμου και κάτι τέτοιες λαϊκίστικες αηδίες. Αυτό το κείμενο, που χαμήλωσε το Φεστιβάλ προκειμένου να δείξει ότι τους αφορά όλους, προσωπικά το βρήκα πολύ φθηνό... Πάντως η ίδια η εφ, τεύχος με τεύχος, βελτιώθηκε σημαντικά...».

σχέδια για τη ζωή μου». Τότε ήταν που έκανε την πρώτη της επανάσταση δίνοντας κρυφά εξετάσεις και περνώντας στη Σχολή Καλών Τεχνών. Ύστερα από δύο χρόνια, ωστόσο, αναγκάστηκε να διακόψει τις σπουδές της, καθώς η οικογένειά της άρχισε να αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα. «Σταμάτησα τις σπουδές μου και εργάστηκα για χρόνια στο γραφείο του Ανδρέα Γαβαλά, γνωστού διακοσμητή εσωτερικών χώρων της εποχής. Η δουλειά μου ήταν να περνάω σε ακουαρέλες τα σχέδια του Γαβαλά. Και τι σχέδια! Ο Γαβαλάς είχε διακοσμήσει τα καλύτερα σπίτια της Αθήνας, μέχρι και τα βασιλικά ανάκτορα της Κέρκυρας. Η δουλειά αυτή ήταν ένα δεύτερο σχολείο για μένα. Εκεί έμαθα, εκτός των άλλων, Ιστορία της Τέχνης, της Αρχιτεκτονικής, του επίπλου και του κοστουμιού».

Η ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΜΙΑΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΥ Τον πρώτο καιρό, η εικονογράφηση κάθε παράστασης ήταν ολόκληρη περιπέτεια. Η σκιτσογράφος έπρεπε να προλάβει να παραδώσει το ίδιο βράδυ. Ευτυχώς για εκείνη, αυτούς τους ρυθμούς δεν τους άντεχαν οι κριτικοί.

Ραδιόφωνο και τηλεόραση

Έλλη Σολομωνίδη-Μπαλάνου

52 χρόνια Φεστιβάλ σε σκίτσα Από το 1955, από την αρχή του Φεστιβάλ Αθηνών, σκιτσάρει τις εκδηλώσεις του. Οι εικόνες της εικονογραφούν τις κριτικές που δημοσιεύει η εφημερίδα Καθημερινή. Ζώσα ιστορία... Από την Κατερίνα Κόμητα / Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

«Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Ψυχικό. Οι γονείς μου ήταν πρόσφυγες από τις “χαμένες πατρίδες”. Ο παππούς μου, Σωκράτης Σολομωνίδης, ήταν εκδότης. Έβγαζε μια πολύ γνωστή εφημερίδα της Σμύρνης, την Αμάλθεια. Αταβισμός, ίσως, τα έφερε η ζωή να μπλέξω κι εγώ με τις εφημερίδες», λέει

γελώντας η σκιτσογράφος της Καθημερινής Έλλη Σολομωνίδη-Μπαλάνου, γνωστή στους φίλους των τεχνών για τα σκίτσα των μεγάλων καλλιτεχνικών συμβάντων με τα οποία η εφημερίδα της εικονογραφεί τις κριτικές. «Τελείωσα το Αρσάκειο. Η οικογένειά μου με προόριζε για τη Νομική, όμως εγώ είχα άλλα

Βρισκόμαστε ήδη στη δεκαετία του 1950. Είναι η εποχή που στη ζωή της Έλλης Σολομωνίδη-Μπαλάνου μπαίνει το ραδιόφωνο. «Άφησα το γραφείο του Γαβαλά και βούτηξα μέσα στους δίσκους», λέει. «Κι ύστερα, χωρίς να το καταλάβω, μπλέχτηκα και με την τηλεόραση. Στη δεκαετία του 1960, η διεύθυνση και οι τεχνικοί της κρατικής ραδιοφωνίας αποφάσισαν να φτιάξουν τηλεοπτικό σταθμό. Στις πρώτες δοκιμαστικές εκπομπές έπρεπε να δείχνουν ορισμένες εικόνες με συγκεκριμένους τόνους του γκρι. Καθώς ήξεραν ότι εγώ ζωγράφιζα, μου ζητούσαν να τους δίνω εικόνες για να πειραματίζονται με το φως και τη σκιά. Θυμάμαι ότι σε εκείνο το πειραματικό στάδιο ο σταθμός άνοιγε καθημερινά για δύο ώρες. Σε αυτό το διάστημα, όλα τα μαγαζιά της οδού Σταδίου που πουλούσαν ηλεκτρικά είδη έβγαζαν ένα δέκτη στη βιτρίνα τους. Ο κόσμος σχημάτιζε ουρά. Ήθελαν όλοι να δουν την καινούργια εφεύρεση. Στην πραγματικότητα, βέβαια, αυτό που έβλεπαν ήταν τα σχέδιά μου από τα χρόνια της Καλών Τεχνών, καθώς οι ζωγραφιές αυτές, σύμφωνα με τους τεχνικούς, ανταποκρίνονταν απόλυτα στους τόνους του γκρι». Στα χρόνια που πέρασαν, η εμπλοκή της με την τηλεόραση έγινε ακόμα πιο μεγάλη αφού παρείχε συμβουλές για μια σειρά θέματα, όπως το στήσιμο των πρώτων σκηνικών, η επιλογή των κοστουμιών και, βέβαια, η μουσική επιμέλεια των εκπομπών. Το σκίτσο μπήκε κι αυτό στη ζωή της μέσα από την προσπάθεια για βιοπορισμό. «Δούλευα

ήδη στο ραδιόφωνο, όταν κάποιος φίλος με πήγε στην εκδότρια Ελένη Βλάχου για να της δείξω το μπλοκ με τα σχέδιά μου. Η Βλάχου είχε διάφορες ιδέες· μου πρότεινε, μεταξύ άλλων, να ζωγραφίσω μόδα ή να κάνω κόμικς για τη Μεσημβρινή. Όμως εγώ αρνήθηκα. Είπα το μεγάλο “ναι” όταν μου πρότεινε να πηγαίνω στα θέατρα μαζί με τους κριτικούς θεάτρου, να σκιτσάρω και το σκίτσο μου να συνοδεύει την κριτική τους». Τα χρόνια εκείνα αντιμετώπισε τρομερές δυσκολίες. «Δεν είχαν εφευρεθεί ακόμα οι μαρκαδόροι. Ζωγράφιζα λοιπόν με μολύβι. Κι όταν τελείωνε η πρεμιέρα επέστρεφα – μεσάνυχτα πια – στο σπίτι μου, αποτελείωνα το σχέδιο, το περνούσα σε τσιγαρόχαρτο μελανωμένο, όπως το ήθελε ο τυπογράφος, και μετά έπαιρνα ξανά ταξί για να το παραδώσω στην εφημερίδα». Καθώς ήταν νέα στη δουλειά δεν τόλμησε ποτέ να διαμαρτυρηθεί για όλη αυτήν την ταλαιπωρία. «Ευτυχώς όμως, αγανάκτησαν οι κριτικοί. Είπαν στη Βλάχου ότι δεν προλάβαιναν μέσα σε τρεις ώρες να γράψουν την κριτική τους κι έτσι εκείνη τους επέτρεψε να δίνουν το γραπτό τους 4-5 μέρες μετά την πρεμιέρα. Αυτό φυσικά διευκόλυνε κι εμένα».

Τα σκίτσα Πενήντα συναπτά έτη η Έλλη ΣολομωνίδηΜπαλάνου εικονογραφεί τις παραστάσεις την ώρα που συμβαίνουν – με ένα μεγάλο διάλειμμα, την εποχή της επτάχρονης δικτατορίας, οπότε και η Ελένη Βλάχου είχε κλείσει τις εφημερίδες της. «Στην αρχή ζωγράφιζα ακριβώς ό,τι έβλεπα, δηλαδή απολύτως ρεαλιστικά», θυμάται. «Δεν μπορούσα να διανοηθώ ότι θα μπορούσα να κάνω οποιαδήποτε σχετική “αυθαιρεσία”. Σταδιακά, απελευθερώθηκα – και σήμερα δεν με απασχολεί καθόλου αν θα βάλω την καρέκλα της πρώτης πράξης δίπλα στο πρόσωπο της δεύτερης πράξης. Η όλη προσέγγισή μου είναι ιμπρεσιονιστική: δίνω ό,τι πιάσω εκείνη τη στιγμή που σκιτσάρω». Η στάση της απέναντι στο σκίτσο δεν είναι όμως το μόνο που έχει αλλάξει στο πέρασμα του χρόνου: «Τα τελευταία χρόνια όλο και πιο συχνά θέλω να φύγω από το θέατρο πριν τελειώσει η παράσταση. Φυσικά δεν το κάνω, σεβόμενη τους ηθοποιούς. Κάθε φορά που μου συμβαίνει κάτι τέτοιο, πάντως, λέω μέσα μου ακριβώς το ίδιο πράγμα: «Θεέ μου, ευχαριστώ που δεν χρειάζεται να γράψω κριτική»! ¢

τότε

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 43

Φωτογραφία: Aρχείο ΚΘΒΕ

ΚΡΕΑΤΑΓΟΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Λεπτομέρεια από την αφίσα του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος για τις Βάκχες του Ευριπίδη κατά Λάνγκχοφ. Η αναφορά στην κοινωνική μας πραγματικότητα σαν σε σφαγείο θεωρήθηκε βεβήλωση ιερών και οσίων.

Έξω οι Ούνοι!

Οι Βάκχες που σόκαραν Από τον Ηλία Κανέλλη

Το καλοκαίρι του 1997 ήταν θερμό, όπως όλα τα καλοκαίρια των τελευταίων δεκαετιών. Στο πεδίο των ιδεολογιών, συνέχιζε υπόγεια να κερδίζει έδαφος ο κλειστοφοβικός εθνοκεντρισμός. Η αγωνία για την εθνική ταυτότητα ανιχνευόταν για πρώτη φορά στα μεταπολιτευτικά χρόνια σε τόσο μεγάλη έκταση σε όλο το ιδεολογικό φάσμα. Υποδορίως, αυτό δεν είχε αφήσει ανεπηρέαστους ούτε τους καλλιτεχνικούς προβληματισμούς. Και τότε, μέσα στη συγκεκριμένη περιρρέουσα ατμόσφαιρα, ο Γερμανός σκηνοθέτης Ματίας Λάνγκχοφ, για λογαριασμό του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, παρουσιάζει εξπρεσιονιστικές Βάκχες του Ευριπίδη – με τον Μηνά Χατζησάββα στο ρόλο του Απόλλωνα να ξεγυμνώνεται επί σκηνής. Και τότε, ποιος είδε τον Δία και δεν τον φοβήθηκε... Ο Mατίας Λάνγκχοφ, που έχει γεννηθεί το 1941 στη Zυρίχη από Γερμανούς γονείς, προσελήφθη το 1961 στο Mπερλίνερ Aνσάμπλ, όπου, ώς το 1969, παρουσίασε σε συνεργασία με τον Mάνφρεντ Kάργκε μερικές από τις ρηξικέλευθες παραστάσεις του ιστορικού θεάτρου του Mπρεχτ. Aπό το 1969 ώς το 1976 εργάστηκε στη Φολκσμπίνε, το μεγάλο θέατρο της τότε Ανατολικής Γερμανίας, δίνοντας παραστάσεις-σταθμούς, όπως η Aγριόπαπια του Ίψεν και η Mάχη του Xάινερ Mίλερ. Έκτοτε, και ώς σήμερα, ο Λάνγκχοφ είναι πρόσωπο αναφοράς στο σύγχρονο θέατρο των δύο Γερμανιών, της ενιαίας Γερμανίας από το 1989 και μετά, αλλά και της Ελβετίας, της Γαλλίας και της Αυστρίας, όπου έχει εργαστεί.

Γραφικές αντιδράσεις Ο ερχομός του σκηνοθέτη στη Θεσσαλονίκη αντιμετωπίστηκε με καχυποψία από τα

συνδικαλιστικά ήθη που επικρατούσαν στο ΚΘΒΕ. Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ της εποχής, «μόλις άρχισε τις δοκιμές, οι συνδικαλιστές της ΣΕΗ ξεκίνησαν εκστρατεία εναντίον του για καταστρατήγηση του ωραρίου. Μια συνέντευξη που έδωσε και στην οποία εμφανιζόταν να εκφράζει αρκούντως προκλητικές απόψεις, ξεσήκωσε θύελλες: αγανάκτηση, πύρινα σχόλια, άρθρα, επιστολές, το Σωματείο Ηθοποιών έφθασε έως και τον υπουργό Πολιτισμού να καλέσει να “παρέμβει”...» (Τα Νέα, 18-8-1997). Η πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη, στις 20-8, συνοδεύτηκε από κανιβαλικές εκδηλώσεις εμπάθειας και τυφλού μίσους προς ένα ιδίωμα που εξαρχής συκοφαντήθηκε ως, περίπου, ανθελληνικό. Ιαχές όπως «“ Ύβρις”, “Αίσχος”, “Ντροπή”, “ Έξω οι Ούνοι”...» ακούγονταν καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης». Ο καβγάς συνεχίστηκε και κατά την κάθοδο του θεάτρου στην Επίδαυρο. Αλλά την Παρασκευή, 29-8, στην επίσημη πρώτη στο αργολικό θέατρο, δεν ήταν όλο το κοινό συντονισμένο στην έχθρα με την οποία αντιμετωπιζόταν ο Λάνγκχοφ. Όπως μαρτυρεί η δημοσιογράφος Έλενα Χατζηιωάννου, «οι αποδοκιμασίες ήταν δυναμικές αλλά και οι επευφημίες εντονότερες. Το σύνθημα, πάντως, για γουχάισμα το έδωσε ο ηθοποιός Γιώργος Μεσσάλας στη σκηνή του θρήνου της Αγαύης, όταν με στεντόρεια φωνή ανέλαβε να υπερασπιστεί την παράδοση με τη φράση: Αν βγει η Παξινού χαθήκατε» (Τα Νέα, 30-9-1997). Στην ουσία, η παράσταση κύλησε με τους ηθοποιούς να προσπαθούν να υποδυθούν τους ρόλους τους και το πλήθος να προσπαθεί να παρακολουθήσει, παρακαλώντας τους ταραχοποιούς, που έδιναν

την εντύπωση ότι πήγαν στο θέατρο μόνο για να «κράξουν», να κάνουν ησυχία!

Το δικαίωμα του καλλιτέχνη στην ερμηνεία O καλλιτεχνικός κόσμος διχάστηκε. Αλλά οι νέες δημιουργικές δυνάμεις, σε γενικές γραμμές, κατάλαβαν το πρόβλημα. Η διαφωνία είναι θεμιτή, το γιούχα είναι απαράδεκτο. Ο σκηνοθέτης Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, που διαφωνούσε με την οπτική της σκηνοθεσίας, δήλωσε: «Eνιωθα παρά πολύ μοναχικά, ανάμεσα σε ανθρώπους, που είτε υπεράσπιζαν φανατικά αυτή την παράσταση είτε την ξεφώνιζαν, όταν δεν ξεφωνίζουμε, χρόνια τώρα, στην Eπίδαυρο αρκετές παραστάσεις που μας κάνουν να πλήττουμε». Η σκηνοθέτις Νικαίτη Κοντούρη σημείωνε: «M’ άρεσε πολύ η παράσταση, παρ’ όλο που είχε πολλά ακραία σημεία τα οποία θα τα χαρακτήριζα από αιρετικά έως προβοκατόρικα. Hταν μια παράσταση που είχε τρομακτική ενέργεια, πολύ ισχυρή άποψη και τη χαρακτήριζε η ελευθερία έκφρασης και πάνω απ’ όλα η τόλμη. Θεωρώ ότι είναι παρά πολύ σημαντικό ότι δόθηκε μια τέτοια παράσταση στην Eπίδαυρο, που ήρθε αυτός ο σκηνοθέτης στην Eλλάδα και ανοίγει δρόμους στους Έλληνες σκηνοθέτες να τολμούν περισσότερο...». Ο σημερινός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου Γιάννης Χουβαρδάς, στη δική του ερμηνεία, επικαλούνταν την κοινή λογική: «Κατανοώ πως για ένα μεγάλο μέρος του κοινού πολλά πράγματα φαίνονται ακραία και αυθαίρετα, όμως ο Eυριπίδης ο ίδιος, δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν όρισε κανέναν πληρεξούσιο ερμηνευτή μετά το θάνατό του και πρέπει όλοι να τιμούμε το ατομικό δικαίωμα κάθε

καλλιτέχνη να ερμηνεύει ένα έργο τέχνης κατά το δοκούν όπως άλλωστε και το δικαίωμα του κοινού να αποδέχεται ή να απορρίπτει» (Ελευθεροτυπία, 2-9-1997).

Παιδικές ελληνικές φοβίες Η αντιπαράθεση, σε διάφορες εκδοχές, συνεχίζεται ακόμα. Μια κλειστοφοβική αντίληψη, όχι τελείως ανυστερόβουλα, όχι δηλαδή με απολύτως ιδεολογικό κριτήριο, αντιπαρατίθεται στην πραγματικότητα ενός κόσμου ανοιχτού, δυναμικού, μοντέρνου. Οι δυνάμεις της ακινησίας, στην ουσία δηλαδή ενός κατεστημένου που επιβιώνει στο όνομα της τρισχιλιετούς ιστορίας, όταν δεν μπορούν να επιβεβαιώσουν αλλιώς την ισχύ τους, καταφεύγουν στην οχλαγωγία, στο θόρυβο, στους τραμπουκισμούς... Τότε, αυτή τη σύγκρουση την περιέγραψε με ακρίβεια, ψυχραιμία και ευπρέπεια, ως εξής, η Ελένη Βαροπούλου στο Βήμα (24-8-1997): «Σε όλες τις χώρες του κόσμου οι διάφορες κατηγορίες και ομάδες κοινού ζουν κατά καιρούς το σοκ από την “κακομεταχείριση”, την “κατακρεούργηση”, την ανατρεπτική προσέγγιση των κλασικών. Το ότι οι εκσυγχρονισμοί του Λάνγκχοφ, οι μετατοπίσεις του νοήματος, οι μεταφορές και αναλογίες στη σκηνική ποιητική του ενοχλούν καλλιτεχνικά πολλούς θεατές είναι κομμάτι της ιστορίας της πρόσληψης του αρχαίου δράματος στην Ελλάδα, μια πραγματικότητα με τη θεατρολογική και κοινωνιολογική της εξήγηση, με την αισθητική της λογική. Από αυτό το σημείο όμως ως την εθνική θεατρική ταραχή υπάρχει απόσταση. Ο φόβος ότι ο ξένος καλλιτέχνης βρίσκεται εδώ και μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τον ομφάλιο λώρο μας με τους αρχαίους τραγικούς είναι παιδικός». ¢

οι επιλογές σας στ’άστρα

44 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 IΟΥΛΙΟΥ 2007

STAR WARS

& οι προτάσεις του δεκαπενθημέρου: 2 σε 1 Από τον Άγγελο Γκαγκάριν ΚΡΙΟΣ

ΤΑΥΡΟΣ

ΔΙΔΥΜΟΙ

ΚΑΡΚΙΝΟΣ

ΛΕΩΝ

ΠΑΡΘΕΝΟΣ

(21 Μαρτίου – 19 Απριλίου)

(20 Απριλίου – 20 Μαΐου)

(21 Μαΐου – 21 Ιουνίου)

(22 Ιουνίου – 22 Ιουλίου)

(23 Ιουλίου – 22 Αυγούστου)

(23 Αυγούστου – 22 Σεπτεμβρίου)

Εμπιστευτείτε το ένστικτο σας, όπως κάθε άξιος αρχηγός. Όχι φωνές, άσκοπες εντάσεις και ακραίοι συναισθηματισμοί, κυρίως όχι εγωισμοί και, γενικά, παρακαλώ, όχι ανοησίες. Αντ’ αυτών, ψυχραιμία και γλύκα. Είστε πραγματικά ακαταμάχητοι όταν πορεύεστε έτσι – δεν υπάρχει κατσίκα που να μη θέλει να φιλήσει το χώμα που πατάτε και πουλάκι που να μην τραγουδά ωδές στο πέρασμά σας. Είπα πουλάκι και σκέφτηκα αυτά στα κόμικς, διότι αληθινό δεν θυμάμαι πότε είδα τελευταία φορά (ω αλλοτρίωσις των ημερών μας). Αλλά αφού είπα κόμικς, ας πω και Pockemon. Η χιπ χοπ ομάδα Pockemon Crew παρουσιάζει μια συλλογική χορογραφία στην Τεχνόπολη. Τι σχέση έχει αυτό με τις κατσίκες σας; Σαφώς καμία αγαπητοί αλλά C’ est ça la vie – δεν μπορεί να έχουν όλα σχέση με το ζώδιο. Πηγαίνετε να δείτε και κάτι από μόνοι σας! [Χορός: Ομάδα χιπ χοπ Pockemon Crew / C’ est ça la vie!? 28 Ιουλίου, 21:00 / Τεχνόπολις]

Είναι μια πολύ ρομαντική στιγμή αυτή για σας Ταύροι μου. Κι ας μην έχει κρύο. Για σας, είναι καιρός για δύο. Μπορεί αυτό βέβαια να σας κάνει να υποφέρετε λιγάκι, όταν ο άλλος δεν είναι και στην πιο μελωμένη του στιγμή ή – ακόμη χειρότερα – όταν ο άλλος δεν έχει ακόμη βρεθεί. Όμως, θυμηθείτε παρακαλώ ότι ερωτισμός δεν είναι μια συνθήκη που συμβαίνει μόνο με εραστή ή ερωμένη. Είναι ένας τρόπος να ζεις, να υπάρχεις, μια οδός που όταν τη διαλέγεις νιώθεις τα πάντα γύρω σου, τον εαυτό σου, τις γεύσεις, τις σκέψεις, τις μυρωδιές… Ξέρεις τι δοξάζει τον ερωτισμό ε; Σωστά, η μουσική, αλλά όχι απαραίτητα η κάθε μουσική. Πήγαινε σε παρακαλώ στο Synch κι ευχαριστήσου – είναι αυτό για το οποίο ομιλώ. [Σύνθετα θεάματα: Synch Σύγχρονη μουσική - Νέα Μέσα - Πειραματικός κινηματογράφος – Εκπαιδευτικά προγράμματα 22 - 24 Ιουλίου, 18:00 / Τεχνόπολις]

Καμιά φορά, ο Μπέκετ βγαίνει αληθινός: η αισιοδοξία απαγορεύει την ελπίδα, την αποκλείει. Με παρακολουθείτε; Καμιά φορά, για να αλλάξει μια κατάσταση πρέπει οπωσδήποτε να την παραδεχθείτε. Για να βγείτε απ’ τα σκατά πρέπει πρώτα να τα μυρίσετε. Για να βρείτε νέα έξοδο πρέπει να παραδεχθείτε ότι έχετε χαθεί. Για να νικήσετε τον πόλεμο, να δεχθείτε ότι χάσατε τη μάχη και για να δείτε άσπρη μέρα να κολυμπήσετε κάμποσο μέσα στο σκοτάδι χωρίς πυξίδα, χωρίς να υποκρίνεστε ότι πρωταγωνιστείτε στο Survivor, και χωρίς λουκούμι για το aftertaste· χωρίς τίποτα. Αυτό χρειάζεται όχι μόνο αυταπάρνηση αλλά και άρση εγωισμού. Και θέλει και προπόνηση, δεν ξυπνάς ένα πρωί νηφάλιος έτσι εύκολα. Δείτε το Πεθαίνω σαν χώρα στην Πειραιώς 260. Ανοίξτε τα μάτια και προπονηθείτε μπας και βγείτε (απ’ τη χώρα ή απ’ το προσωπικό σας έλος – ό,τι σας λερώνει περισσότερο). [Θέατρο: Theseum Ensemble / Δημήτρη Δημητριάδη, Πεθαίνω σα χώρα / Μία παράσταση για 200 ηθοποιούς και ένα μικρόφωνο Σκηνοθεσία: Μιχαήλ Μαρμαρινός 30 & 31 Ιουλίου, 21:00 / Πειραιώς 260, Χώρος Δ]

Ένα ωραίο φεγγάρι, μια τυχαία ρίμα εν τη ρύμη του λόγου, ένας άγνωστος που λέει μια καλή κουβέντα χωρίς να έχει τίποτε να κερδίσει, η θέα ενός μπόμπιρα που χασκογελάει – πολλά πράγματα που δεν μπορείτε να εξηγήσετε, σας δίνουν ιδιαίτερη ικανοποίηση. Nothing wrong with that. Θα υπερθεματίσω μάλιστα προτείνοντάς σας να επικεντρωθείτε ακριβώς σ’ αυτά τα πράγματα, προεξάρχων των οποίων είναι, βεβαίως, η τέχνη. (Το περίφημο «αγαθά κόποις κτώνται» ίσως να είναι η πιο υπερτιμημένη ατάκα των τελευταίων τριών χιλιάδων χρόνων.) Αποφεύγοντας λοιπόν την υπερβολική σωματική ή πνευματική κούραση (δηλαδή με ταξί και κάποιον που αγαπάτε) πηγαίνετε να δείτε μια ωραιότατη παράσταση χορού στο Σχολείον σε σύλληψη και σκηνοθεσία Fabrice Mazliah και του δικού μας Γιάννη Μανατφούνη – ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες δημιουργούς στο χώρο του σύγχρονου χορού. [Χορός: Γιάννης Μανταφούνης & Fabrice Mazliah / P.A.D. 23 - 25 Ιουλίου, 21:00 & 23:00 / Το Σχολείον, Χώρος Β]

Γατούλια μου, μιάου! Το ψυχικό σας σθένος ανακάμπτει και ο παλιός καλός σας εαυτός τινάζει τη χαίτη του. Είναι στιγμή που μπορείτε να καταφέρετε πολύ ωραία πράγματα, στα όνειρα, τη δουλειά, την αγάπη. Το μέλλον αποκτά ξανά τη δυνητικότητα του λαμπρού, όπως περιμένατε ότι κάποτε θα συνέβαινε. Μόνο προσέξτε τις υπερβολές – οι λέξεις «ισορροπία» και «ξεκαθάρισμα» είναι κλειδιά. Παρακαλώ, λοιπόν, μη βγείτε από το σπίτι χωρίς τα κλειδιά σας. Αλλά μια που θα βγείτε, προτείνω Ηρώδειο και τους Μουσικούς του Λούβρου – Γκρενόμπλ. Έργα Μπερλιόζ και Μπιζέ, δηλαδή ωραιότατη μουσική, αγαπητοί μου, που δεν ακούμε συχνά – η βραδιά θα είναι χάρμα. [Μουσική: Οι Μουσικοί του Λούβρου – Γκρενόμπλ Μουσική Διεύθυνση Μαρκ Μινκοφσκί / σολίστ Άννε Σοφί Φον Όττερ 24 Ιουλίου, 21:00 / Ηρώδειο]

Αγαπητοί Παρθένοι, μην κλείνεστε, μην κουμπώνεστε, μη γίνεστε μονόχνωτοι. Κατ’ αρχάς, με τέτοια ζέστη, θα σκάσετε. Κατά δεύτερον, αυτή είναι μια εποχή που ενδείκνυται ιδιαιτέρα για δέσιμο κάθε είδους, ειδικά με την οικογένεια. Πάρτε μαμά, μπαμπά, παιδιά, αδέρφια, έτερον ήμισυ – ό,τι σας βρίσκεται τέλος πάντων – και αλωνίστε. Δημιουργικές ασχολίες και τέχνης θεάματα προτιμητέα – ωραία είναι να πάτε για φαΐ, αλλά πόσο να φάτε πια, κάντε και κάτι άλλο. Για έμπνευση και τόνωση της αισιοδοξίας, σας έχω μια θεϊκή φωνή που έρχεται από πολύ παλιά, κι ας είναι πολύ νέα. Νόρα Τζόουνς στο Ηρώδειο. Πάρτε τους όλους και πηγαίνετε. [Μουσική: Συναυλία με τη Norah Jones / Συμμετοχή: M. Ward Συμπαραγωγή με το ACS 25 Ιουλίου, 21:00 / Ηρώδειο]

ΖΥΓΟΣ

ΣΚΟΡΠΙΟΣ

ΤΟΞΟΤΗΣ

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ

ΥΔΡΟΧΟΟΣ

ΙΧΘΥΣ

(23 Σεπτεμβρίου – 23 Οκτωβρίου)

(24 Οκτωβρίου – 21 Νοεμβρίου)

(22 Νοεμβρίου – 21 Δεκεμβρίου)

(22 Δεκεμβρίου – 19 Ιανουαρίου)

(20 Ιανουαρίου – 18 Φεβρουαρίου)

(19 Φεβρουαρίου – 20 Μαρτίου)

Εξακολουθεί να είναι μια δύσκολη εποχή για σας, αγαπημένοι Ζυγοί. Σας πιάνει μια υποτονικότητα εν τω μέσω του επαναστατικού σκιρτήματος και σας κόβει τα ήπατα. Σας πιάνει μια ζαλάδα την ώρα του χορού και μια ανορεξία την ώρα του φαγητού. Υπάρχει λύση; Μα γι’ αυτό είμαστε εμείς εδώ (ο Άγγελος Γκαγκάριν και το αστρικό του πλήρωμα). Πάντοτε υπάρχει λύση. Απλώς, συνήθως, δεν είναι αυτή που φανταστήκατε. Η λύση λοιπόν εν προκειμένω είναι να ξεκαθαρίσετε θέματα που σας απασχολούν, να λύσετε παρεξηγήσεις με λόγια σταράτα και να αφήσετε τον πραγματικό σας εαυτό να επιπλεύσει – τον δημιουργικό, τον ευφάνταστο, τον τολμηρό που δεν χρειάζεται να είναι τσαμπουκάς. Γι’ αυτόν τον απαξιωμένο ώς τώρα εαυτό, αφήστε τον Μότσαρτ και τον Χάιντν να σας μιλήσουν (δίχως λόγια, δίχως λέξεις). [Μουσική: Καμεράτα - Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής Μουσική διεύθυνση Κρίστοφερ Χόγκγουντ / σολίστ Πατρίσια Τσόφι 28 Ιουλίου, 21:00 / Ωδείο Ηρώδου Αττικού]

Αχ αχ αχ – μα τι τραβάτε κι εσείς ε; Το παρελθόν αναμοχλεύεται σαν χαλασμένη σούπα κι οι αναθυμιάσεις έχουν ποτίσει ώς και τα μαξιλάρια στο σαλόνι. Μέσα απ’ τη σούπα (που δεν σταματάτε κι εσείς ν’ ανακατεύετε) ξεπροβάλλουν κάτι άλυτοι κόμποι που φωνάζουν ακόμη, κάτι καβγάδες και πείσματα, καθώς και ένα αγχωμένο σαλιγκάρι που κλαίει σπαρακτικά. Κλείστε την κατσαρόλα. Ανοίξτε το παράθυρο. Αναπνεύστε βαθιά. Συγκεντρωθείτε. Αποφασίστε ποιους θα εμπιστευτείτε κι ακούστε τις συμβουλές τους. Αν πράξετε τόσο σοφά, θα δείτε πως στην πραγματικότητα τα πράγματα είναι ευνοϊκά σε όλους ανεξαιρέτως τους τομείς. Κι αν εμπιστεύεστε κι εμάς, η συμβουλή μας είναι η εξής: Δαίμονες και Δαιμονισμένοι στην Πειραιώς 260. Μην αποφεύγετε να δείτε τι πρέπει να αποφεύγετε. [Θέατρο: Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Δαίμονες και δαιμονισμένοι Σκηνοθεσία Μάγια Λυμπεροπούλου 20:00 (22/7, 27/7, 28/7, 31/07) 21:00 (23-26/7, 29-30/07) / Πειραιώς 260, Χώρος Η]

Έχετε απόλυτο δίκιο. Αλλά όχι πάντοτε. Το θυμάστε αρκετά συχνά αυτό; Αν υπάρχουν προβλήματα εμπιστοσύνης κι αλληλοκατανόησης τότε η απάντηση δεν είναι ούτε η άμετρη προσφορά ούτε το καλοκάθισμα στο οχυρό του μάρτυρος Κυρίου. Κατανοήστε και τα προβλήματα των άλλων, φτιάξτε μια γέφυρα επικοινωνίας μαζί τους και σταματήστε τους εγωισμούς – η θυματοποίηση είναι η απόλυτη μορφή εγωισμού, το γνωρίζετε; Ξεκολλήστε λοιπόν, ξεταμπουρωθείτε και με το ειλικρινές μοίρασμα θα έρθει κι η πολυπόθητος γαλήνη. Είναι επίσης ιδανική περίοδος για δίαιτα και γυμναστήριο: δεν το λέω μόνο γιατί είναι καλοκαίρι· είναι κι αυτό μια ακόμη διέξοδος του πάθους και του δυναμισμού σας, δεν είναι; Συναυλία με τον Μοραντί για σας. Αναστενάξτε εκεί και βγάλτε το άχτι σας. [Μουσική: Αλί Ακμπάρ Μοραντί 20 Ιουλίου, 21:00 / Το Σχολείον, Χώρος Α]

Θετική σκέψη, αγαπητοί: δεν έβλαψε ποτέ κανέναν. Έχετε ιδρώσει τα δέοντα, αλλά μην κλαίτε, δεν πειράζει, θα ’ρθει άσπρη μέρα και για σας (με αστρική βούλα). Άλλωστε, το αναλυτικό σας πνεύμα δεν θα σας επιτρέψει να πάρετε αποφάσεις εν βρασμώ ψυχής, έτσι δεν είναι; Ψάξτε το λοιπόν λίγο παραπάνω, κρατήστε το κεφάλι σας ψηλά και μην παρασύρεστε από πλάνες κι οφθαλμαπάτες. Μη μασάτε: είστε πολύ καλύτεροι απ’ όσο νομίζετε. Πάρτε για παράδειγμα τον Δημήτρη Χατζή. Πολύς περισσότερος κόσμος ξέρει τη Βανδή απ’ ό,τι το συγγραφέα του Τέλους της μικρής μας πόλης. Κι όμως, οι ιστορίες του είναι αριστουργήματα και λάμπουν ακόμα και στης νύχτας το βαθύ σκοτάδι. Έτσι κι εσείς. Λάμπετε, αγαπητοί, κι ας αισθάνεστε κάπως αφανείς. [Θέατρο: Θέατρο Σφενδόνη, Οι ιστορίες του Δημήτρη Χατζή Με την Άννα Κοκκίνου 23 - 26 Ιουλίου, 21:00 / Πειραιώς 260, Χώρος Δ]

Σκάστε το, εμπρός. Αποδράστε απ’ ό,τι σας καταδυναστεύει, σας κρατά με το σβέρκο σφιγμένο και με το βλέμμα χαμηλά. Ο τολμών νικά – αφού το αγαπάτε το ρητό, γιατί δεν το ακολουθείτε κιόλας να βρείτε την υγειά σας; Υδροχόος πράμα, κάνει να διστάζετε μπρος στα βαθιά νερά; Με την πνευματικότητα και την ειλικρίνεια που σας χαρακτηρίζουν δεν υπάρχουν δικαιολογίες: βγείτε αμέσως από τις μαύρες σκέψεις, κλείστε πίσω σας την πόρτα του δωματίου με τον ταγκισμένο αέρα και με άστρο σας τη φαντασία δουλέψτε ό,τι χρειάζεται δουλειά. Πιάστε κάποιον που κάνει τα μάτια σας ν’ αστράφτουν και κάντε αυτό που κάνετε τόσο καλά: μιλήστε του, πείτε τα όλα, ξαλαφρώστε και χωθείτε σε μια ευωδιαστή αγκαλιά. Στη Σμύρνη και στην Κωνσταντινούπολη το ήξεραν αυτό καλά. Νταλκάς και άχτι λύνονται με τραγούδια και φιλιά. [Μουσική / Θεματική Ενότητα Ήχοι του Κόσμου: Αφιέρωμα στον Τζελαλαντίν Ρουμί (Μεβλανά) / Istanbul Music και Sema Group 22 Ιουλίου, 21:00 / Το Σχολείον, Χώρος Α]

Η οικογένεια είναι το πιο ισχυρό πλοκάμι γύρω απ’ τον τρυφερό ψαρίσιο λαιμό σας. Άτακτες μπουρμπουλήθρες βγαίνουν απ’ το στόμα σας αντί κραυγών, καθώς οι πιο δικοί σας άνθρωποι εναλλάσσονται στους ρόλους του καλού και του κακού μπάτσου [ή τσοσμά (άκλιτον) όπως μου είπε κι ένας ταξιτζής προχτές]: τη μια σας ενθαρρύνουν, την άλλη σας πρήζουν. Τα οικονομικά, είναι επίσης κάπως ζόρικα… ΟΚ λοιπόν, τα περισσότερα πράγματα είναι δύσκολα, αλλά ποιος είναι για τα εύκολα; Τεντώστε το αυτάκι σας, μαλακά και διαισθητικά, κι ακούστε τι θέλει να σας πει η εσωτερική σας φωνή. Αυτές, alas, είναι συνήθειες απ’ τις οποίες – πασχίζοντας να γίνουμε Ευρώπη – έχουμε αποκοπεί. Γεφυρώστε λοιπόν το χάσμα με την αισθαντική Ανατολή στα βάθη του εσωτερικού σας βυθού, αλλά και στο Σχολείον με τον Μουαμέρ Κετέντζογλου και τους Ζεϊμπέκηδες. Αφού (κατά βάθος) ξέρετε καλύτερα απ’ όλους πώς να βάλετε τους άλλους, καθώς και την καρδούλα σας, στη θέση τους. [Μουσική: Συναυλία με τον Muammer Ketenco lu & το Σύνολο Zeybek / Βοth faces of the Aegean 21 Ιουλίου, 21:00 / Το Σχολείον, Χώρος Α]

TO ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ TIP ΤΟΥ ΑΣΤΡΟΛΟΓΟΥ Για μια καλύτερη ζωή, προτείνουμε να διαβάζετε όλα τα ζώδια. Ο καθένας έχει το άστρο του, αλλά και όλοι έχουμε να κάνουμε ο ένας με τον άλλον.

αγγελίες

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #5 | 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 2007 | 45

Μη στέλνεις άλλο μήνυμα Το ξέρετε ήδη. Δεν έχει επόμενο τεύχος, συνεπώς δεν υπάρχει άλλος χώρος για αγγελίες. Ελπίζουμε, τουλάχιστον, όσες και όσοι πήρατε μέρος στο παιχνίδι της επικοινωνίας να σας χρησίμεψε και, κυρίως, να μην το μετανιώσατε. Ελπίζουμε, επίσης, όσες και όσοι διαβάζατε τη σελίδα των αγγελιών, να διασκεδάσατε. Κατά τα άλλα, μια υπόσχεση: η σελίδα θα επανέλθει δριμύτερη την επόμενη χρονιά, μαζί με την εφ, που επίσης «απειλεί» να επιστρέψει δριμύτερη. Καλό υπόλοιπο Φεστιβάλ. Και καλό καλοκαίρι

Να είσαι εκεί Ευτυχισμένες Μέρες Ζήτησέ μου να πάμε παρέα στην Επίδαυρο, εκεί προς το τέλος Αυγούστου… Αν με ξεχάσεις θα είναι η τελευταία φορά. Θα εξαφανιστώ πραγματικά και θα είναι σαν να μην έχω υπάρξει ποτέ. Κι οι ευτυχισμένες μέρες; ---

Ορέστεια Ήταν 17 Ιουλίου 1977. Εσύ μπορεί να μη θυμάσαι αλλά εγώ δεν θα ξεχάσω ποτέ. Είναι η ιστορία που μου αρέσει να λέω όταν με ρωτάνε αν έχω ζήσει περιπέτειες χωρίς τέλος… Είμαι το κορίτσι χωρίς παπούτσια – τώρα είμαι κυρία και βάφω τα νύχια των ποδιών μου, αλλά τότε, στο Υπόγειο του Κουν, γέλασες που είχα πάει ξυπόλυτη στο θέατρο, με τράβηξες πίσω απ’ την κουρτίνα, δίπλα στη σκάλα, και μου είπες: «Δεν μας ακούν». Αν με θυμάσαι έστω και αμυδρά, έλα στην Ορέστεια ξανά. Μείνε μαζί μου πέντε ώρες – ώσπου να τελειώσει η παράσταση. Και μετά, αν θέλεις, γράφουμε και το τέλος… ---

Σαββόπουλος Παλιόφιλε, δεν ξέρω ούτε αν ζεις. Φοράς ακόμα τιράντες όταν παίζεις ντραμς ή ευπρεπίστηκες επί τέλους; Άκουσα ότι ήσουν στη Λάρισα. Όπου και να ’σαι παράτα τα όλα κι έλα στον Σαββόπουλο να συγκρίνου-

με τις κοιλιές μας. Όποιος την έχει μεγαλύτερη κερνάει φαΐ μετά. ---

yahoo.com (I was born in ’78, the number means sthg else…) ---

Πάρτι

Arts Management

Μικρή στυλάτη κουκλίτσα, μη διανοηθείς να χάσεις το τελευταίο πάρτι, όπως αγνόησες το πρώτο. Είμαι η έκπληξη που σε περιμένει. Έλα νωρίς νωρίς, κοντά στο μπαρ, αγνόησε την καράφλα μου - και δεν θα χάσεις.

Είσαι νέος, φιλόδοξος και απαιτητικός manager, event organizer, stage manager, production coordinator, fundraiser, grant writer, performing arts manager, audience development specialist, PR & communications manager; Μόλις έχεις επιστρέψει απ’ έξω όπου είδες πώς πραγματικά γίνονται τα πράγματα κι έχεις φρίξει με την ελληνική πραγματικότητα; Μόλις ολοκλήρωσες τις σπουδές σου, έχεις μεγάλα όνειρα και δεν ξέρεις πώς ν’ αρχίσεις; Ψάχνεις κάτι αληθινά άξιο λόγου με το οποίο θα ασχοληθείς από την αρχή του; Θέλεις να χτίσεις το μέλλον σου επενδύοντας το χρόνο σου στο μέλλον της ελληνικής καλλιτεχνικής πρωτοπορίας; Έλα να μιλήσουμε: antistarvation@ hotmail.com ---

Σε ψάχνω Εκδότης Καταπληκτική συντακτική ομάδα καλλιτεχνικής εφημερίδας που κλείνει, αναζητεί νέο εργοδότη για να χρηματοδοτήσει τα καινούργια της εξαιρετικά και ευφάνταστα σχέδια. Φιλότεχνοι επιχειρηματίες, ιδού η ευκαιρία, η Ρόδος, το πήδημα. Απαντήστε στο παρόν. ---

Το φως μας Αγαπητοί μύωπες, τελευταία ευκαιρία: Αν θες κι εσύ να βρεις το φως σου με εγχείριση λέιζερ τηλεφώνησέ μας. Όσο περισσότεροι μαζευτούμε, τόσο μεγαλύτερη έκπτωση μπορούμε να επιδιώξουμε στην τιμή της εγχείρισης. Γιώργος 2107220028 ---

Sugar Daddy Ι am a brilliant, very talented artist looking for you to water my roots so I can blossom: onlyforyou1968@

Summer House Ζητείται σπίτι κοντά σε θάλασσα (νησί ή όχι), προς ενοικίαση για όλο τον Αύγουστο, ή για κάποιες εβδομάδες. Όσο πιο ήσυχα τόσο πιο καλά. Αν υπάρχει Ιnternet ακόμη καλύτερα, αλλά δεν είναι απαραίτητο. Είμαστε δύο πολύ ήσυχοι και διακριτικοί συγγραφείς που θα χρησιμοποιήσουμε το χώρο για να γράψουμε.

Ερωτηματολόγιο του Ελληνικού Φεστιβάλ Aγαπητές αναγνώστριες, αγαπητοί αναγνώστες ! Σας πληροφορούμε πως εδώ και μία εβδομάδα στη νέα ιστοσελίδα του Φεστιβάλ Αθηνών www.hellenicfestival.gr έχει ανεβεί ένα ερωτηματολόγιο στο οποίο μπορείτε να γράψετε τις εντυπώσεις σας για τις παραστάσεις του φετινού καλοκαιριού, καθώς και τα σχόλιά σας για το τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι υπηρεσίες μας. Επίσης, μπορείτε να κάνετε τις προτάσεις σας για τη νέα φεστιβαλική χρονιά ! Η συμμετοχή σας στο forum αυτό είναι πολύτιμη για όλους μας... Αναμένουμε

Βοηθήστε μας να γίνουμε καλύτεροι!

Το χάπι του δεκαπενθημέρου XEVOULOX Ειδικά σχεδιασμένο για άτομα με προβλήματα στην ακοή, ειδικότερα δε για όσους τα προφασίζονται όταν αυτό που λέγεται δεν συμβαδίζει με τα συμφέροντά τους. Το XEVOULOX ξεβουλώνει τα αυτιά μέσω μικρών δονήσεων που προσομοιάζουν με ηλεκτροσόκ. Ο ασθενής πλήττεται από τις δονήσεις όταν δεν απαντά σε όσους του απευθύνονται. (Ειδικά και μόνο για αυτό το χάπι, η ιατρική συνταγή μπορεί να γραφτεί στο όνομα τρίτου, όπως, για παράδειγμα, στο όνομα του εραστή, του φίλου, ή ενός συγγενή του ασθενούς, ώστε να του το χορηγεί εκείνος – εν ανάγκη εν αγνοία του.) Παρενέργειες: Υπερβολική δόση XEVOULOX μπορεί να προκαλέσει καταρροή. Γρηγορείτε!

Θα θέλαμε η θάλασσα να βρίσκεται έως και μισή ώρα περπάτημα μακριά από το σπίτι. Ευχαριστούμε εκ των προτέρων. Τηλ. 6939570149. ---

Χαλάνδρι – Φάληρο Μένω στο Χαλάνδρι και η δουλειά μου είναι στο

Φάληρο. Αν είσαι σε παρόμοια φάση, γιατί να μην κανονίσουμε να πηγαίνουμε παρέα και να παίρνει μια φορά ο ένας το αυτοκίνητο και μια ο άλλος; Εκτός από οικονομικό, το ζήτημα είναι και οικολογικό. Αν ενδιαφέρεσαι για την πρακτική αυτή λύση, τηλεφώνησέ μου από

[Info:] Ήχοι του Κόσμου 1. Συναυλία με την Αϊνούρ 19 Ιουλίου 2. Αλί Ακμπάρ Μοραντί 20 Ιουλίου 3. Μουαμέρ Κετέντζογλου & το σύνολο Ζεϊμπέκ 21 Ιουλίου 4. Istanbul Music & Sema Group 22 Ιουλίου Το Σχολείον (Χώρος Α) --Les Arts Florissants Η Δημιουργία του Χάιντν Μουσική διεύθυνση: Ουίλιαμ Κρίστι www.arts-florissants.com Ωδείο Ηρώδου Αττικού| 19 Ιουλίου --Δαίμονες και Δαιμονισμένοι του Ντοστογιέφσκι Σκηνοθεσία: Μάγια Λυμπεροπούλου Πειραιώς 260 (Χώρος Η) | 22-31 Ιουλίου --Γιάννης Μανταφούνης & Φαμπρίς Μαζλιάχ P.A.D. Το Σχολείον, Χώρος Β | 23 - 25 Ιουλίου --Synch Σύγχρονη μουσική -- Νέα μέσα -- Πειραματικός κινηματογράφος -- Εκπαιδευτικά προγράμματα Καλλιτεχνική επιμέλεια: Γιώργος Καρναβάς, Δημήτρης Παπαϊωάννου Τεχνόπολις | 22 - 24 Ιουλίου --Ο Πυρήνας Διονύσης Σαββόπουλος Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου | 27 & 28 Ιουλίου --Εθνικό Θέατρο Ανδρομάχη του Ρακίνα Μετάφραση - διασκευή - σκηνοθεσία: Δημήτρης Μαυρίκιος Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου | 20 & 21 Ιουλίου Συναυλία με τη Νόρα Τζόουνς www.norahjones.com Ωδείο Ηρώδου Αττικού | 25 Ιουλίου --Theseum Ensemble Πεθαίνω σα Χώρα του Δημήτρη Δημητριάδη

τώρα να γνωριστούμε και το δοκιμάζουμε από Σεπτέμβρη. Σοφία, τηλ. 6947302263. ---

Μάνα Πουλάω τη μάνα μου σε τιμή ευκαιρίας (είμαι καλλιτέχνης και πεινάω).

Σκηνοθεσία: Μιχαήλ Μαρμαρινός Πειραιώς 260 (Χώρος Δ) | 30-31 Ιουλίου --Θεατρικός Οργανισμός Σάουσπιλ Φραγκφούρτης Ορέστεια του Αισχύλου Σκηνοθεσία: Κάριν Νόιχαουζερ www.schauspielfrankfurt.de Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου | 17 & 18 Αυγούστου --Devised Theatre 1. Στήνω μία παγίδα. Παίζοντας με ψεύτικα συναισθήματα και αληθινά ψέματα Το Σχολείον, Χώρος Α| 23 - 30 Ιουλίου Διδάσκει ο Albrecht Hirche --2. “Devising“: Μια σειρά μαθημάτων που περιστρέφονται γύρω από τα ερωτήματα: Πώς γεννάς το υλικό σου, και πώς δημιουργείς μια θεατρική παράσταση Διδάσκει ο Josef Houben Το Σχολείον, Χώρος Β | 26 - 31 Ιουλίου --Διαδραστικά εργαλεία με εφαρμογές στην performance και την installation 1. Οπτικοακουστικές διαδραστικές εγκαταστάσεις Μουσείο Μπενάκη, Κτίριο Οδού Πειραιώς | 22 Ιουλίου --2. Προγραμματισμός - σύνθεση ήχου σε πραγματικό χρόνο Μουσείο Μπενάκη, Κτίριο Οδού Πειραιώς |23 Ιουλίου --3. Προγραμματισμός για την κατασκευή λογικών εργαλείων ελέγχου μουσικού υλικού Μουσείο Μπενάκη, Κτίριο Οδού Πειραιώς | 24 Ιουλίου www.synch.gr --Εργαστήριο Red Bull Η λειτουργία μιας δισκογραφικής εταιρείας Μουσείο Μπενάκη, Κτίριο Οδού Πειραιώς | 22 - 23 Ιουλίου, www.synch.gr --Ήρωες της Αριστοφανικής Κωμωδίας Έκθεση κουστουμιών, φωτογραφιών και οπτικοακουστικού υλικού Μουσείο Επιδαυρίων | 25 Ιουνίου - 5 Σεπτεμβρίου

κόμικς του Χρήστου Δημητρίου |5