EF#6

| ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

περιεχόμενα

ΜΙΑ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΜΗΔΕΙΑ Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου επανεπικαιροποιεί μια παλιά παράσταση. Οι πρόβες για τη Μήδεια (2) συνεχίζονται.

5 Επιφυλλίδες 6 Τα (εικαστικά) άνθη του κακού 8 Μορίς Μπεζάρ 10 Το αστυνομικό διήγημα του Φίλιππου Φιλίππου 12 Φεστιβάλ της Αβινιόν 18 Δημήτρης Παπαϊωάννου 22 Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ 24 Το πλήρες πρόγραμμα του Φεστιβάλ 26 Φιόνα Σο 30 Ντέμπορα Γουόρνερ

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ Χατζηχρήστου 23 & Μακρυγιάννη | 11742 | Αθήνα | Τ: 210.92.82.900

www.greekfestival.gr

Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

editorial

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 |

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΚΑΙ ΚΑΤΑΧΝΙΑ Το σύννεφο πάνω από την πόλη οφείλεται στη μεγάλη φωτιά της Πάρνηθας. Κι ύστερα ήρθαν και άλλες, ακόμα πιο καταστροφικές φωτιές...

Ξανά με τη Γουίνι Η φωτογραφία της σελίδας δεν είναι από κανένα φεστιβαλικό event. Ούτε μια ρομαντική εικόνα με σύννεφα, την Ακρόπολη και το νέο μουσείο της. Τραβήχτηκε από το μπαλκόνι του δευτέρου ορόφου των κεντρικών γραφείων του Φεστιβάλ το περασμένο καλοκαίρι, τον Ιούλιο, τη μέρα της μεγάλης πυρκαγιάς που έκαψε την Πάρνηθα. Ακολούθησαν κι άλλες πυρκαγιές – ώσπου ήρθε κι ο Αύγουστος και κάηκε κι η Πελοπόννησος. Την ώρα που θέριευαν οι φωτιές στην Ηλεία, στην Αρκαδία, στον Ταύγετο και τον Πάρνωνα, την ώρα που καίγονταν άνθρωποι θυμίζοντας ότι η απόσταση του πολιτισμού της ευμάρειας από την αβεβαιότητα, το φόβο και τον πόνο είναι μια δρασκελιά, εάν ιδίως ο πολιτισμός της ευμάρειας είναι θεμελιωμένος σε σαθρά θεμέλια, στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου είχε «εισβάλει» ένας τραγωδός της νεότερης εποχής: ο Σάμουελ Μπέκετ με τις Ευτυχισμένες μέρες του. Με τη Γουίνι της Ντέμπορα Γουόρνερ και της Φιόνα Σο, το ανθρώπινο δράμα, απαλλαγμένο από τελετουργικές ερμηνείες, κοιταγμένο κατευθείαν στα μάτια, ήταν η σύγχρονη επιτομή της ιστορίας όλων των δραμάτων του ανθρώπου και της μοίρας του. Ήταν η αλληγορία της ζωής της καθεμιάς και του καθενός μας, της πραγματικής ζωής, της καθημερινής εκδοχής της. Της ζωής μας χωρίς τις ιδεολογικές και τις συμβολικές συνδηλώσεις της. Η Γουίνι δεν είναι παρά ένα πλάσμα που γουστάρει ελεύθερη και πλούσια ζωή. Διεκδικεί αδιαμεσολάβητα. Αδιαφορεί για τις ιστορικές ερμηνείες της πραγματικότητας, στρέφει τα νώτα σε οποιοδήποτε παρελθόν (εδώ συνήθως είναι ηρωικό, ματοβαμμένο και μοβόρικο, κατασκευασμένο από υλικά επινοημένων εθνικών μύθων) και δεν ελπίζει ότι κάποια μέρα, κάπου, κάπως, στο μέλλον, τα πράγματα θα είναι καλύτερα. Το θέμα είναι τώρα τι λες – λέει. Αλλά εμείς δεν είπαμε τίποτα. Κοιταχτήκαμε αμήχανοι και φοβισμένοι. Κι ύστερα, θαρρείς και για να γίνει πιο αληθοφανές το σκηνικό, θαρρείς και για να μπει η πραγματικότητα τελείως μέσα στο έργο, οι φλόγες θέριεψαν, έγινε σκηνή η ζωή μας – και δεν χρειαζόμασταν πια καμιά Γουίνι, καμιά Φιόνα και καμιά Ντέμπορα, η δεύτερη παράστασή τους ματαιώθηκε. Μονάχα έναν από μηχανής θεό χρειαζόμασταν – αλλά οι θεοί έχουν πεθάνει καιρό. ***

Η εφημερίδα του Ελληνικού Φεστιβάλ Ειδική έκδοση για το πρόγραμμα του 2008 Νο 6 (1/2008) | 5/3/2008 ISSN: 1791-1729

Διευθυντής Σύνταξης: Ηλίας Κανέλλης Σύνταξη: Ευγενία Τζιρτζιλάκη, Έλια Αποστολοπούλου, Νατάσα Διαμαντοπούλου, Κατερίνα Κόμητα, Νίκη Ορφανού Υπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο: Γιώργος Λούκος Νομικός Σύμβουλος: Βάσω Τζιούμη Σχεδιασμός: Graphopress Eκτύπωση: ΙΡΙΣ Α.E.

Λίγο πριν αντηχήσουν στην Επίδαυρο για πρώτη φορά τα λόγια ενός Ιρλανδού, στο τελευταίο τεύχος της περσινής σεζόν αυτής της μικρής εφημερίδας, είχαμε αποχαιρετιστεί με την τυπικότητα ότι θα τα ξαναπούμε. Παρά τη συμβατικότητά της, κατά βάθος εκείνο το «να τα ξαναπούμε» ήταν έκφραση παθιασμένης επιθυμίας να ξανανταμώσουμε, όντως. Μετά τα γεγονότα του καλοκαιριού, κι έπειτα από ό,τι ζήσαμε από τότε έως σήμερα, η επιθυμία εκείνη έγινε βαθιά ανάγκη να ξαναζήσουμε τη γιορτή. Να ξαναζήσουμε στο Φεστιβάλ Αθηνών, εκεί όπου δεν χωρούν παρείσακτοι κι ούτε έχει χώρο η αδιακρισία. Εκεί όπου δεν χωράνε οι τυπικότητες κι όπου τα εκατομμύρια συμπολίτες μας, οι κανονικοί άνθρωποι, όχι τα ολογράμματα ανθρώπων που καθορίζουν την ατζέντα της καθημερινότητας στον υποτίθεται δημόσιο χώρο του καθημερινού διαλόγου, έχουν τη δυνατότητα να συναντηθούν με άλλους κανονικούς ανθρώπους, να συνομιλήσουν μαζί τους, να περάσουν καλά ακόμα κι αν χρειαστεί να διαφωνήσουν ή και να λογοφέρουν. Γι’ αυτό ξανασυναντιόμαστε. Για να συμφωνούμε αλλά και να λογοφέρνουμε. Ανοιχτοί – στις γλώσσες, στα ιδιώματα, στις κουλτούρες, στις εκκεντρικές προτάσεις, έτοιμοι να εμπεδώσουμε το παλιό, να κατανοήσουμε το καινούργιο. Γι’ αυτό, ακόμα μια χρονιά, θα είναι μαζί μας η Γουίνι της Ντέμπορα και της Φιόνα – γιατί δεν ακούσαμε όλοι και όλες ό,τι είχαν να μας πουν. Γιατί έχουμε ανάγκη να το ξανακούσουμε. Και γιατί, επιτέλους, ανάμεσα σε τόσους παράταιρους συμβολισμούς γύρω μας, χρειαζόμαστε κι εμείς να συμβολίσουμε τις δικές μας αξίες, τα δικά μας πρότυπα ζωής. Χρειαζόμαστε τα γερά θεμέλια της γνώσης, της ανοιχτωσιάς, της γενναιοδωρίας, της ευμάρειας που είναι θεμελιωμένη σε γερά υλικά, για να μη ζούμε σε ένα μίζερο κόσμο στον οποίο κυριαρχούν οι δεισιδαιμονίες και οι φοβίες. Κυρίες και κύριοι, σας περιμένουμε στις εκδηλώσεις του Ελληνικού Φεστιβάλ 2008. Καλή αντάμωση το καλοκαίρι στην πόλη. Ηλίας Κανέλλης

Ελληνικό Φεστιβάλ Α.Ε.

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚO ΣΥΜΒΟYΛΙΟ Πρόεδρος: Γιώργος Λούκος Αντιπρόεδρος: Άγγελος Δεληβορριάς Νομικός Σύμβουλος: Δημήτρης Πασσάς Μέλη: Vincent Baudriller, Nigel Redden, Alistar Spalding, Νίκη Τζούδα, Λουκάς Τσούκαλης

επιστολές

| ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

Σταρ του μέλλοντος!

and the production side of things quite remarkable. We hadn’t been in Greece since the 70s (were part of the flower power troops back then!) and were stunned by how far this country has gone! So, kudos to everyone and we’ll make sure to tell everyone back home - who knows, maybe we’ll be your audience importers from the States!

All the best, John & Diane Westwood

Φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

Αγαπημένο μου φεστιβάλ, είμαι η Νατάσα και είμαι 9 χρονών. Η μαμά μου λέει ότι όταν μεγαλώσω θα γίνω δικηγόρος, αλλά εγώ ξέρω ότι σίγουρα θα γίνω ηθοποιός. Αυτό το κατάλαβα πέρσι το καλοκαίρι που πήγαμε με τον μπαμπά και τη μαμά μου να δούμε μία από τις παραστάσεις του Φεστιβάλ στην Επίδαυρο. Μου άρεσαν όλα τόσο πολύ! Η παράσταση, οι ηθοποιοί, τα δέντρα, τα τζιτζίκια... Γράφω για να σας ευχαριστήσω για την ωραία παράσταση που είδα και να σας πω ότι μια μέρα θα παίξω κι εγώ εκεί (ή θα τραγουδήσω, δεν είμαι σίγουρη ακόμα). Σας ευχαριστώ, υπόσχομαι ότι θα ξανάρθω και του χρόνου στην Επίδαυρο να δω και άλλα έργα, και σας στέλνω πολλά φιλιά. Μυρτώ Πάνου Αθήνα

Flower power Dear Greek Festival, I’m writting to congratulate you. Myself and my wife happened to be in Athens during the festival, but next year we’ll definately make

Τα πράγματα στη θέση τους ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ ΤΟΥ... ΛΟΥΚΟΥ Είναι προφανές. Ο διευθυντής του Φεστιβάλ έστησε παραμάγαζο στη λεωφόρο Καβάλας. Και είναι προφανέστερο ότι δεν φέρνει τα πρωτότυπα αλλά ανταλλακτικά τους. Δεν πειράζει. Είναι καλά και δουλεύουν ούτως ή άλλως.

a point to visist the same time of year! We enjoyed the concerts more than anything, frankly, as we are from the US and it’s not that easy for us to follow a play in German or Greek... Yet, we found the facilities to be amazing (all the stages were awsome!)

Αξιότιμοι κύριοι, γράφω ώστε να σας συγχαρώ για το θεάρεστο έργο που επιτελείτε στον τόπο μας. Ως απόστρατος υψηλόβαθμος και ως πατέρας κληρικού, ίσως να θεωρείται - από όσους κρίνουν εύκολα - ότι θα όφειλα να εκπροσωπώ το συντηρητικότερο κομμάτι αυτής της κοινωνίας (μια συμπεριφορά που ομολογώ ότι με πικραίνει ιδιαιτέρως). Έτσι, παίρνω το θάρρος να γράψω ετούτες τις γραμμές, μιλώντας όχι μονάχα εκ μέρους μου, αλλά και εκ μέρους όλων μας, που αντιμετωπίζουμε τον ίδιο ιδιότυπο ρατσισμό. Σας βεβαιώ, λοιπόν,

Έγραψαν για εμάς... Το Φεστιβάλ Αθηνών δεν πέρασε απαρατήρητο στα ξένα έντυπα. Η ανάληψη καθηκόντων καλλιτεχνικού διευθυντή από τον Γιώργο Λούκο σήμανε για τον ξένο Τύπο τον επαναπροσδιορισμό ενός θεσμού που ιδρύθηκε το 1955. Συγκεκριμένα, ο γαλλικός Τύπος, που ξέρει πρόσωπα και δραστηριότητες, διακρίνει έναν αέρα ανανέωσης στην καλλιτεχνική διαχείριση του Φεστιβάλ, που αγγίζει τα διεθνή πρότυπα και αποκτά εκ νέου κύρος. Η Monde, η Figaro και πολλές ακόμα εφημερίδες παρακολούθησαν συστηματικά όσα συντελούνταν στην Ελλάδα. Στα ίχνη τους πορεύτηκαν και πολλές ακόμα ευρωπαϊκές εφημερίδες (όπως η βρετανική Herald Tribune ή η γερμανική Suddeutsche Zeitung), που με τα άρθρα τους και τις ανταποκρίσεις επιβεβαίωσαν ότι το Ελληνικό Φεστιβάλ, με τις επιλογές των δύο τελευταίων χρόνων, μπήκε με το σπαθί του στο χάρτη των παγκόσμιων καλλιτεχνικών εκδηλώσεων. Η απεσταλμένη των New York Times αναφέρεται στο Φεστιβάλ ως έναν θεσμό που μεταλλάχθηκε δραστικά σε μια ζωντανή καλλιτεχνική εμπειρία. Η αλλαγή αυτή, σύμφωνα με τις απόψεις της Ρόζλιν Σούλκας σε άρθρο της που δημοσιεύτηκε στις 24 Ιουλίου 2007, εστιάζεται στην έντονη παρουσία σκηνοθετών από όλο τον κόσμο, γεγονός που προσδίδει στο Φεστιβάλ έναν καινούριο εντυπωσιακό διεθνή αέρα. Σ’ αυτή την εικόνα συνετέλεσε η ένταξη νέων χώρων στο δυναμικό του Φεστιβάλ. Πέρα από την καλλιτεχνική επιτυχία αυτού του παράτολμου εγχειρήματος, η δημοσιογράφος αναφέρεται και στην εισπρακτική επιτυχία, που όπως λέει η ίδια, οφείλεται στο άνοιγμα των παραστάσεων σε ένα νεανικότερο κοινό. Την ίδια άποψη είχε και ο Έλληνας δημοσιογράφος Γιώργος Δ. Κ. Σαρηγιάννης που

σχολιάζει στις 26 Φεβρουαρίου 2007 στην εφημερίδα Τα Νέα: «Τα Φεστιβάλ- ειδικά των Αθηνών- απέκτησαν “φαν κλαμπ” και οι νέοι περίσσευαν. Ο καινούργιος χώρος της Πειραιώς 260 με τον περίβολό του και τα “after” του έγινε χώρος συναντήσεων και ζυμώσεων». Στο προαναφερθέν άρθρο της Pόζλιν Σούλκας, γίνεται ειδική αναφορά στην παρουσία μιας πληθώρας χορευτικών σχημάτων από όλο τον κόσμο. Αλλά κυρίως εστιάζει στην εμφάνιση ενός άγνωστου, μέχρι τώρα, ελληνικού χορευτικού δυναμικού. Αυτή η πρωτοβουλία του καλλιτεχνικού διευθυντή, του οποίου το ταλέντο να ανακαλύπτει και να παρουσιάζει νέα ταλέντα στο χορό είναι αναγνωρισμένο στην Ευρώπη, όπως αναφέρει η δημοσιογράφος των Νew York Times, αποκάλυψε την ύπαρξη ενός ενθουσιώδους ελληνικού κοινού. Το γεγονός αυτό δεν έμεινε ασχολίαστο και από τον ελληνικό τύπο. Σε άρθρο της, η Μίρκα Δημητριάδου-Ψαροπούλου (Ελευθεροτυπία, 10 Ιουλίου 2007) αναφέρει: «Εντυπωσιακά πλούσιο το Ελληνικό Φεστιβάλ και φέτος σε χορευτικές παραστάσεις ποιότητας, που ανταγωνίζονται επάξια τις θεατρικές. Και στο Μέγαρο Μουσικής, αίθουσα Τριάντη, χώρεσε, στις 20-22 Ιουνίου, το πνεύμα του πολιτισμού της χώρας με πληθυσμό μεγαλύτερο του ενός πέμπτου όλης της υφηλίου, ενώ στις 27 - 28 Ιουνίου εμφανίστηκε στην ίδια αίθουσα ένας χορογράφος, η φήμη του οποίου θα επιζεί και όταν όλοι οι θνητοί που ζούμε σήμερα στον κόσμο θα έχουμε πια πεθάνει. Το Εθνικό Μπαλέτο της Κίνας, και το Μπαλέτο της Οπερας της Λυόν, με χορογράφο τον William Forsythe». Η Daily Telegraph με αφορμή την παράσταση της Ντέμπορα Γουόρνερ Ευτυχισμένες μέρες, που παρουσιάστηκε στην Επίδαυρο,

μιλάει για μια καινούργια εποχή του Φεστιβάλ. Για πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού επιχειρείται να καταπατηθεί το άβατο της Επιδαύρου, παρατηρεί. Η παράδοση σπάει με τη συμπερίληψη στο πρόγραμμα μιας παράστασης που δεν συνδέεται με τους αρχαίους κλασικούς δραματουργούς, χρίζοντας τον Μπέκετ ως τον πρώτο σύγχρονο συγγραφέα ο λόγος του οποίου ακούγεται στο αρχαίο θέατρο της Πελοποννήσου. Στην Ελλάδα, η αναγγελία αυτής της παράστασης δίχασε την κοινή γνώμη. Η Μυρτώ Λοβέρδου γράφει χαρακτηριστικά (Βήμα, 5 Αυγούστου 2007): «Από τη μια, οι περιορισμοί που θέτει ο ίδιος ο χώρος και η ιδιαίτερη φυσιογνωμία του πρέπει σε κάθε περίπτωση να γίνονται σεβαστά. Από την άλλη, η ανάγκη για ανανέωση προβάλλει, κατά κοινή ομολογία, επείγουσα: η ανάγκη για εξωστρέφεια, πλουραλισμό, συνομιλία με διεθνή ρεύματα και δημιουργούς του εξωτερικού που θα φέρουν νέα πνοή σε έναν θεσμό ο οποίος έχει λιμνάσει». Και η δημοσιογράφος Ναταλί Χατζηαντωνίου (Ελευθεροτυπία, 25 Αυγούστου 2007), αναφέρεται σ’ αυτή την επιλογή του Φεστιβάλ ως την «σημαντικότερη φετινή καινοτομία του ή [την καινοτομία] με το μεγαλύτερο ρίσκο (ο χαρακτηρισμός είναι θέμα οπτικής)», γεγονός που αποδείχθηκε με τα αντικρουόμενα σχόλια που ακολούθησαν. Φυσικά, σε ένα θεσμό που πρωτίστως διεκδικεί τη δημόσια συζήτηση, δεν ακούγονται μόνο επευφημίες. Ανάμεσα στις επικρίσεις, σημειώνεται εκείνη του Βασίλη Αγγελικόπουλου στην Καθημερινή που σχολιάζει την ισχυρή, όπως τη χαρακτηρίζει, απουσία αρχαίου δράματος από το ρεπερτόριο που παρουσιάστηκε στο Ηρώδειο. Και ο Γιάννης Σβώλος έχει αντιρρήσεις για τις μουσικές επιλογές.

ότι ο κλήρος αλλά και ο στρατός είναι δυνάμεις που συνεπικουρούν στην πρόοδο και στον πολιτισμό, και ως τέτοιες αντιλαμβάνονται το μέγεθος του έργου του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, και το επικροτούν! Μετά τιμής Αθανάσιος Κιτσόπουλος του Ελευθερίου

Aπ’ τον Μωάμεθ με αγάπη Αγαπητό Φεστιβάλ Αθηνών, πρόσφατα έγινα πατέρας μιας πανέμορφης κόρης, η οποία ναι μεν μου άνοιξε νέους ορίζοντες, αλλά δεν μπορώ πια να ταξιδεύω όσο συνήθιζα... Έτσι, θέλω να ευχαριστήσω το φεστιβάλ για το έργο του και να σας υπενθυμίσω την ανάγκη όλων εμάς που πια δεν αλωνίζουμε τις πολιτιστικές πρωτεύουσες: σας χρειαζόμαστε! Όταν ο Μωάμεθ γίνεται πατέρας δε μπορεί πια να πάει στο βουνό και άρα χρειάζεται κάποιος να του το φέρει! Σας ευχαριστώ που μου φέρνετε το βουνό και καλή συνέχεια! Γιώργος Καρανάσος Καλλιθέα

επιφυλλίδες

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 |

Βρακοφόροι, φαλλοφόροι και άλλα πολιτιστικά παράδοξα

Επινοώντας την παράδοση Aπό τον ΠΑΣΧΟ ΜΑΝΔΡΑΒΕΛΗ

Aπό που ξεπήδησαν τόσα πατροπαράδοτα έθιμα; Kάθε Πάσχα, Xριστούγεννα κι Aποκριές η μικρή μας οθόνη γεμίζει φωτιές, καβαλάρηδες, και σκιάχτρα που προσδιορίζουν τις ρίζες τους συνήθως στην Aρχαία Eλλάδα και συνηθέστερα στην τουρκοκρατία. Όλη η Eλλάδα μοιάζει να ανακάλυψε ξαφνικά το νήμα της παράδοσης που είχε σβήσει χρόνια τώρα. Έθιμα τα οποία οι Νεοέλληνες έκρυβαν επιμελώς τη δεκαετία του 1960, χλεύαζαν τη δεκαετία του 1970 και άρχισαν να θυμούνται τη δεκαετία του 1980, έγιναν «must» τα τελευταία χρόνια.

Kάθε πόλη και ένα (τουλάχιστον) έθιμο, κάθε χωριό και ένα (τουλάχιστον) πανηγύρι. Γιατί όμως αυτή η ανάσταση της παράδοσης; Πώς ξαφνικά οι χιλιάδες πολιτιστικοί σύλλογοι με τη βοήθεια των εκατοντάδων δήμων ένιωσαν την ανάγκη να αναβιώσουν ένα τουλάχιστον έθιμο της περιοχής τους; Tο πιθανότερο είναι ότι οφείλεται σε ένα συγκεχυμένο μοντέλο ανάπτυξης που έχουν κατά νου οι ιθύνοντες κάθε περιοχής. Tουρισμός είναι το όραμα και παραστάσεις πολιτισμού το όχημα. Eίναι φθηνή σχετικά επένδυση για

ένα Δήμο να χρηματοδοτήσει με μερικές χιλιάδες ευρώ κάποιον πολιτιστικό σύλλογο για την αναβίωση ενός εθίμου στοχεύοντας στην προσέλκυση - ιθαγενών κυρίως - τουριστών. Mεσολαβητές στην προσπάθεια είναι οι κατά τόπους ανταποκριτές των καναλιών που αυτές τις μέρες κατακλύζονται από προτάσεις να καλύψουν τηλεοπτικά έθιμα που «έλκουν τις ρίζες τους στην αρχαία Eλλάδα» ή άντε στο Bυζάντιο. H ένδεια εγχώριων ειδήσεων τις γιορτινές μέρες (όταν δεν έχουμε ζαχοπουλιάδες ή άλλου τύπου συλλογικές υστερίες) αυξάνει τις πιθανότητες πανελλή-

Είναι φτηνή σχετικά επένδυση για ένα Δήμο να χρηματοδοτήσει με μερικές χιλιάδες ευρώ κάποιον πολιτιστικό σύλλογο για την αναβίωση ενός εθίμου.

Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΕΓΚΟΥΝΑΣ «Άντε μωρέ Γκούνα, Γκούνα Καραγκούνα, άντε θα σου πάρω μια σεγκούνα». Με τη βοήθεια της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι τοπικές κοινωνίες επανεπινοούν μια «παράδοση», στα όρια του φολκλορισμού και της τουριστικής ευκολίας.

νιας τηλεοπτικής προβολής του εθίμου και οι δήμαρχοι με τους υπεύθυνους των πολιτιστικών συλλόγων νιώθουν πως εκπλήρωσαν τον πολιτιστικό (και διαφημιστικό) καθήκον για την περιοχή τους.

Kαλές κι άγιες είναι αυτές οι παραστάσεις πολιτισμού, αρκεί να μην τις μπερδεύουμε με τον πολιτισμό. Tα έθιμα που αναβιώνουν ήταν κάποτε δεμένα με την καθημερινότητα των ανθρώπων. Tώρα δεν είναι παρά απόηχος ενός κόσμου που έφυγε ανεπιστρεπτί. Eίναι καλό να υπάρχουν αρκεί να μην περιοριζόμαστε σ’ αυτά. O πολιτισμός μιας περιοχής δεν ορίζεται από το πόσα νεκρά έθιμα θυμόμαστε, αλλά από τη ζωντανή καθημερινότητα των ανθρώπων, από το περιβάλλον, από την αισθητική των οικισμών, από την πληρότητα και την αγαλλίαση που νιώθει κανείς σ’ ένα τόπο. Για τα τελευταία οι δημοτικοί άρχοντες, οι πολιτιστικοί σύλλογοι και οι τοπικές κοινωνίες, έχουν πολλά ακόμη να κάνουν... ___________________ Ο Πάσχος Μανδραβέλης είναι αρθρογράφος στην εφημερίδα “Καθημερινή”.

Πολυπολιτισμός και ελευθερία

Ποιος πολυπολιτισμός και ποια ελευθερία Aπό τον ΜΙΧΑΛΗ ΜΗΤΣΟ

Μια γκάφα του υπουργού Εσωτερικών της

μαστε της ελευθερίας του Τύπου κάτω από

εκδώσει από τότε 7.000 αποφάσεις, κυρίως

ρία της έκφρασης, είναι αδιαπραγμάτευτη. Η

Γερμανίας, που έσπευσε να διορθώσει ο εκ-

την απειλή της βίας.

για θέματα διαζυγίων. «Ε, δεν κόβουμε και τα

συζήτηση γύρω από την ανέγερση τζαμιού

πρόσωπός του, φέρνει ξανά στο προσκήνιο

Προφανές. Όπως είναι επίσης προφανές ότι

χέρια των ληστών ούτε μαστιγώνουμε τους

στην Αθήνα ξεχειλίζει από υποκρισία (που

προβλήματα όπως η ελευθερία του Τύπου

η ύλη μιας εφημερίδας υπακούει, ή πρέπει να

μοιχούς», δήλωσε ο Σουχαϊμπ Χασάν, μέλος

με τον νέο αρχιεπίσκοπο ελπίζουμε ότι θα

στην Ευρώπη, το πολυ-πολιτισμικό μοντέλο

υπακούει, σε πολλά κριτήρια, εκ των οποίων

του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την Έρευνα

περιοριστεί). Οι μουσουλμάνοι δικαιούνται

και η θέση του ισλάμ στον σύγχρονο κόσμο.

το πρώτο είναι η ποιότητα (και το τελευταίο,

και τη Φάτουα. Πάλι καλά. Αλλά και μόνο η

ένα δικό τους χώρο, ο οποίος θα πρέπει να

Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Die Zeit,

σε ακραίες μόνο περιπτώσεις, η σκοπιμότη-

ύπαρξη δικαιοσύνης διαφόρων «χρωμάτων»

βρίσκεται και σε κεντρικό σημείο. Δεν δικαι-

ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δήλωσε ότι όλες οι

τα). Ένα «ανεκδιήγητο» σκίτσο δεν έχει θέση

για τους Ευρωπαίους πολίτες θα έπρεπε να

ούνται όμως να εφαρμόζουν τους νόμους

ευρωπαϊκές εφημερίδες θα έπρεπε να αναδη-

σε μια εφημερίδα που σέβεται τους αναγνώ-

προκαλεί ρίγη ανησυχίας.

του Ισλάμ (όπως μάλιστα τους αντιλαμβά-

μοσιεύσουν τα δανέζικα σκίτσα που προκά-

στες της, πολύ περισσότερο μάλιστα αν η

Η ελευθερία της λατρείας, όπως και η ελευθε-

νεται και τους ερμηνεύει ο καθένας) σε μια

λεσαν πολύνεκρες ταραχές πριν από δύο χρό-

δημοσίευσή του αποτελεί απαίτηση ενός πο-

νια επειδή θεωρήθηκε ότι προσέβαλλαν τον

λιτικού. Αλίμονο αν στην Ευρώπη του 21ου

Μωάμεθ. Και να συνοδεύσουν μάλιστα την

αιώνα υποχρεώνονταν τα μέσα ενημέρωσης

αναδημοσίευση αυτή με την εξής σημείωση:

σε μια τέτοια συλλογική δράση για να υπερα-

«Βρίσκουμε κι εμείς ανεκδιήγητα αυτά τα σκί-

σπιστούν μια κατάκτηση του δυτικού πολιτι-

τσα, αλλά η άσκηση της ελευθερίας του Τύπου

σμού όπως είναι η ελευθερία του Τύπου. Τα

δεν συνιστά λόγο προσφυγής στη βία».

πράγματα δεν είναι (ακόμη) τόσο άσχημα.

Υστερα από τη δημοσίευση αυτών των δη-

Ασχημες, αντίθετα, είναι οι παρεξηγήσεις που

λώσεων στην ιστοσελίδα της εφημερίδας,

έχει προκαλέσει η εφαρμογή του πολυπολι-

εκπρόσωπος του υπουργού συγκάλεσε συ-

τισμικού μοντέλου σε μια σειρά από ευρωπα-

νέντευξη Τύπου όπου τόνισε ότι ο Σόιμπλε

ϊκές χώρες. Πρόσφατα πληροφορηθήκαμε

δεν καλεί τις ευρωπαϊκές εφημερίδες να

με έκπληξη ότι στη Βρετανία λειτουργούν

___________________

αναδημοσιεύσουν τα συγκεκριμένα σκίτσα.

ισλαμικά δικαστήρια που επιβάλλουν τη

Ο Μιχάλης Μητσός είναι αρχισυντάκτης του τμή-

Αυτό που εννοούσε ο υπουργός - είπε ο εκ-

σαρία! Το πρώτο δικαστήριο αυτού του εί-

ματος διεθνών ειδήσεων και αρθρογράφος της

πρόσωπος - είναι ότι δεν πρέπει να παραιτού-

δους ιδρύθηκε το 1982 στο Λέιτον και έχει

εφημερίδας “Τα Νέα”.

ήπειρο με τελείως διαφορετικές αξίες. Όπως

Οι μουσουλμάνοι δικαιούνται ένα δικό τους χώρο, σε κεντρικό σημείο. Δεν δικαιούνται όμως να εφαρμόζουν τους νόμους του Ισλάμ...

λέει ο Αλαίν Τουραίν, «ο απόλυτος πολυ-πολιτισμός, που προϋποθέτει έναν απόλυτο σχετικισμό των αξιών, οδηγεί σ’εκείνη ακριβώς τη σύγκρουση των πολιτισμών για την οποία μίλησε ο Χάντινγκτον. Αυτό που χρειάζεται, κατά συνέπεια, είναι να καθοριστούν αξίες τις οποίες ενστερνίζονται όλοι. Αξίες όπως εκείνες που οδήγησαν στα δικαιώματα του ανθρώπου, στα δικαιώματα της ανθρώπινης ζωής ή στα δικαιώματα του πλανήτη».

εικαστικά

| ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

Άνθη του κακού Το Φεστιβάλ ανοίγεται στον εικαστικό μοντερνισμό Επιλεγμένο υλικό από μια ιδιωτική συλλογή του Τορίνου είναι το υλικό της πρώτης απόπειρας του Ελληνικού Φεστιβάλ να παρουσιάσει στο ελληνικό κοινό το σύγχρονο πρόσωπο της contemporary art – περιπαικτικό, προκλητικό, γοητευτικό, τρυφερό και ακραίο μαζί. Ανάμεσα στους καλλιτέχνες που συμμετέχουν, ο Μαουριτσιο Κατελάν, ο Ντάμιεν Χερστ – και πολλοί πολλοί ακόμα διακεκριμένοι εμπρηστές. Από τον ΤΗΛΕΜΑΧΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ

Πατρίσια Σαντρέτο Ρε Ρεμπαουντένγκο: η συλλέκτρια

Η ΣΥΛΛΕΚΤΡΙΑ Η Πατρίσια Σαντρέτο Ρε Ρεμπαουντέγκο με τη Λουίζα Λάμπρι. Η συλλέκτρια δανείζει μέρος της πλούσιας συλλογής στο Ελληνικό Φεστιβάλ πρροκειμένου να παρουσιαστεί ένα απάνθισμα με τους σημαντικότερους εκπροσώπους της σύγχρονης τέχνης με χαρακτηριστικές δουλειές τους.

Η Πατρίσια Σαντρέτο Ρε Ρεμπαουντένγκο διαθέτει πλουσιότατη συλλογή από έργα σύγχρονης τέχνης, μέρος της δε θα εκτεθεί στη χώρα μας στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Τα πώς και τα γιατί της συλλεκτικής της μανίας, τα εξηγεί η ίδια σε συνέντευξή της: «Ως συλλέκτρια, αισθάνομαι κοντά στην Πέγκι Γκούγκενχαϊμ», δηλώνει. «Νιώθω ελεύθερη να επιλέξω και πάντα έτοιμη να βοηθήσω τους νέους καλλιτέχνες στην αρχή της καριέρας τους, όταν τους αγνοούν ή τους επιτίθενται οι κριτικοί. Ωστόσο, η προσωπική μου ζωή διαφέρει πολύ από αυτή της Πέγκι Γκούγκενχαϊμ, η οποία όταν ερωτήθηκε πόσους συζύγους είχε στη ζωή της απάντησε αδιάφορα με μία έρωτηση: “Δικούς μου ή άλλων;”. Τα τελευταία 19 χρόνια έχω τον ίδιο άνθρωπο στο πλευρό μου. Η Γερτρούδη Γουίτνεϊ ήταν επίσης μία υποδειγματική γυναίκα, η οποία ίδρυσε ένα μουσείο και αποτελεί για μένα σημείο αναφοράς. Είναι ένας άνθρωπος, τον οποίο θαυμάζω για την εξέλιξη του ιδρύματος. Επιπλέον, η Γερτρούδη Γουίτνεϊ ήταν και γλύπτρια σε αντίθεση με εμένα: λατρεύω την τέχνη, αλλά δεν δημιουργώ. Θαυμάζω όσους μπορούν να εκφραστούν παράγοντας έργα τέχνης και με συναρπάζει η δημιουργικότητα (...). Οι καλλιτέχνες καταφέρνουν διαρκώς να με ξαφνιάζουν. Δεν μπορεί κανείς να προβλέψει τι θα κάνουν και τι θα πουν. Το 2000, ο Μαουρίτσιο Κατελάν έκανε ένα μεγάλο έργο, μια κατασκευή με μεγάλα γράμματα, “Το Χόλιγουντ, στο λόφο της χωματερής του Μπελολάμπο στο Παλέρμο”. Γι’ αυτή την περίσταση κανονίσαμε μια ειδική πτήση για τα εγκαίνια της 49ης Μπιενάλε της Βενετίας, με την οποία ταξίδεψαν διευθυντές μουσείων, εκδότες και πολλοί συλλέκτες. Ο Κατελάν ήταν μαζί μας στην επιστροφή, γεγονός που μας χαροποίησε όλους. Φορούσε σακάκι αεροσυνοδού και σέρβιρε ποτά. Μερικές εβδομάδες αργότερα, επέστρεψα στη Σικελία προσπαθώντας να μαζέψω γνώμες. Θυμάμαι ότι ρώτησα έναν οδηγό ταξί, στη διαδρομή από το αεροδρόμιο, τι ήταν αυτά τα μεγάλα γράμματα. Μου απάντησε ότι επειδή δεν κατάφεραν να κάνουν γυρίσματα στο Χόλιγουντ, ο Σιλβέστερ Σταλόνε είχε έρθει στη Σικελία. Πρόκειται για μια καλοφτιαγμένη ιστορία που αγγίζει την κινηματογραφική μυθολογία και τη σόουμπιζ».

Κατελάν: ο προβοκάτορας Γιος ενός φορτηγατζή και μιας νοικοκυράς, ο Ιταλός από την Πάντοβα, που αυτοπροσδιορίζεται ως «καλλιτέχνης του κώλου», σήμερα ζει στο Ιστ Βίλατζ, τη γειτονιά των καλλιτεχνών στη Νέα Υόρκη, πριν εισβάλει στον κόσμο της τέχνης είχε δουλέψει, μεταξύ άλλων, μάγειρος, κηπουρός, νοσοκόμος και υπάλληλος σε νεκροτομείο. Είναι η κλασική περίπτωση του αντισυμβατικού σταρ που πολλοί λατρεύουν και άλλοι τόσοι αγαπούν να μισούν. Έχει δηλώσει στο συνεργάτη μας Περικλή Δημητρολόπουλο: «Στα έργα μου υπάρχει σίγουρα λίγη πλάκα, λίγη καταγγελία, λίγη πολιτική, λίγη πρόκληση και πολλά άλλα πράγματα. Αλλά, δεν έκανα ποτέ κάτι πιο προκλητικό ή πιο σκληρό από

Χερστ: περιπαικτικός άχρι θανάτου Χρειάστηκαν λιγότερο από πέντε χρόνια για να γίνει ο Ντέιμιεν Χερστ ο διασημότερος ­ εν ζωή ­ βρετανός καλλιτέχνης. Από τότε που, δευτεροετής φοιτητής ακόμη στο Γκόλντσμιθ, οργάνωσε τη μεγαλύτερη έκθεση των σύγχρονών του καλλιτεχνών-συμφοιτητών ­ όλοι γνωστοί πλέον ως εκπρόσωποι της «freeze generation» ­ως σήμερα, όπου έργα του κοσμούν μουσεία και πολλές πλατείες δυτικών μητροπόλεων, το αγαπημένο παιδί του βρετανικού Τύπου δεν έπαψε στιγμή να δίνει τροφή για σχόλια, κρίσεις και ενίοτε επικρίσεις... Ο Ντέιμιεν Χερστ δεν γνώρισε ποτέ τον πατέρα του. Μεγάλωσε σε μια εργατική περιοχή του Λιντς, στα βόρεια της Αγγλίας, και

ΤΡΥΦΕΡΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ Το παραπάνω έργο θα ταξιδέψει, επίσης, στην Αθήνα. Για να αποδειχθεί ότι ακόμα και σκληροί άνθρωποι έχουν μια πιο προσιτή πτυχή...

αυτά που συμβαίνουν κάθε μέρα γύρω μου. Κι έπειτα πίστευα πάντα ότι στην τέχνη είναι καλύτερα να μην κολλάς μια ετικέτα για να την κλείσεις στο συρτάρι ενός αρχείου, αλλά να αφήνεις ανοιχτό το πεδίο σε ερμηνείες, διαφορετικές προσεγγίσεις, διαφορετικές ματιές, τόσο των κριτικών όσο και του κοινού. Ένα έργο τέχνης δεν ολοκληρώνεται ποτέ χωρίς τα σχόλια, τις λέξεις, τις ιδέες αυτών που το βλέπουν. Εγώ δεν κάνω τίποτα. Χωρίς απόψεις και αντιδράσεις η τέχνη δεν υπάρχει. Κι άλλωστε, για μένα η τέχνη ήταν πάντα ένας τρόπος για να ξεφύγω από ασφυκτικές δουλειές που δεν μου άφηναν καμία ελευθερία κι ένας τρόπος για να γράψω με τους δικούς μου όρους τους κανόνες της ζωής μου. Και, όπως συμβαίνει με όλους τους νόμους και τους κανόνες, να τους παραβιάζω κάθε τόσο. Είμαι ένα κουβάρι από αντιφάσεις χωρίς αρχή και τέλος, περίπου όπως όλοι».

τα πήγαινε αρκετά καλά με τον πατριό του, έναν πωλητή αυτοκινήτων. Οταν τελείωσε το σχολείο περιπλανήθηκε περίπου έναν χρόνο μην ξέροντας τι να κάνει, ώσπου του έγινε έμμονη ιδέα να γίνει καλλιτέχνης. Ο θάνατος και η βία, όπως μέσα από τα έργα του αποτυπώνονται τουλάχιστον την τελευταία δεκαπενταετία, δεν είχαν ακόμη αγγίξει τον άνθρωπο και καλλιτέχνη Ντέιμιεν Χερστ. «Ο θάνατος είναι μια μη αποδεκτή σκέψη, άρα ο μόνος τρόπος να συζητήσεις για αυτόν είναι να είσαι αμερόληπτος και περιπαικτικός!» είχε πει σε μια από τις πρώτες συνεντεύξεις του ενώ σήμερα πιο ώριμος και μετρημένος λέει: «Πιστεύω ότι η τέχνη πρέπει να ασχολείται με ακραία θέματα. Ο θάνατος ­ ένα από αυτά ­ τρομάζει. Αυτό που προσπαθώ να πω είναι: Αντιμετώπισέ τον!».

INFO: Η έκθεση με έργα από τη συλλογή της Πατρίσια Σαντρέτο Ρε Ρεμπαουντένγκο παρουσιάζει ένα απάνθισμα των σύγχρονων τάσεων της τέχνης, που συμπεριλαμβάνουν σε μεγάλο βαθμό το αισθητικό σοκ και την πρόκληση (Κατελάν, Τίλμανς, Τσάπμαν, Χερστ...). Η έκθεση θα παρουσιαστεί στο Μουσείο Μπενάκη, της οδού Πειραιώς. Θα εγκαινιασθεί στις 20 του προσεχούς Ιουνίου και θα λειτουργήσει ώς το τέλος Ιουλίου.

εικαστικά Ο ΑΣΒΟΣ ΑΥΤΟΚΤΟΝΗΣΕ Ο Μαουρίτσιο Κατελάν, επάγγελμα προβοκάτορας, ευθύνεται για το έργο με το συμπαθές ζωάκι με τη χαρακτηριστική αποφορά που αυτοπυροβολήθηκε (κατ’ άλλους, πάντως, δεν είναι ασβός, αλλά σκίουρος). Το έργο του αυτό θα παρουσιαστεί στην έκθεση της Αθήνας.

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 |

| ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

Εισιτήριο πήρατε; Οδηγός επιβίωσης στο Φεστιβάλ Εισιτήριο: Ένα μικρό, μαγικό κομμάτι χαρτί που μπορεί να σου ανοίξει την πόρτα στο όνειρο, στη μαγεία, στην εμπειρία, στο ταξίδι, ή όπως αλλιώς βαφτίζει ο καθένας μας τη ζωντανή επαφή του με την τέχνη και τους ανθρώπους της. Όπως και να το πεις, πάντως, γεγονός είναι ότι για πολλούς από εμάς το εισιτήριο μιας παράστασης ή μιας συναυλίας έχει τη δύναμη του φετίχ, γι’ αυτό και κρατάμε με ευλάβεια, επί χρόνια, μέσα σε βιβλία και συρτάρια, αυτά τα μισοσκισμένα, κιτρινισμένα από τα χρόνια χαρτάκια ως ανάμνηση του «ήμουν κι εγώ εκεί». Τα περισσότερα από τα εισιτήρια των περασμένων παραστάσεων του Φεστιβάλ Αθηνών είναι ήδη συλλεκτικά. Ας δούμε, λοιπόν, πως μπορούμε να αποκτήσουμε τα φετίχ του φετινού καλοκαιριού.

• Αποκτώντας το «μαγικό χαρτάκι» Η προπώληση των εισιτηρίων ξεκινάει τρεις εβδομάδες πριν την πρεμιέρα κάθε παράστασης ή συναυλίας. Η αγορά τους μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους αφού το Φεστιβάλ έχει εκμεταλλευτεί όλες τις δυνατότητες που προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογία για να διευκολύνει τη σχετική διαδικασία. Έτσι, μπορείτε να αγοράσετε τα εισιτήριά σας μέσω του τηλεφωνικού κέντρου του ΕΦ στο τηλ. 210-3272000, καθημερινά από τις 9:00 έως τις 21:00. Η προπώληση γίνεται με χρέωση της πιστωτικής σας κάρτας. Να έχετε υπόψη σας μάλιστα ότι οι ευγενέστατες φωνές που θα σας εξυπηρετήσουν, μπορούν, επίσης, να σας δώσουν πληροφορίες για τις παραστάσεις που σας ενδιαφέρουν.

• «Πιάστε θέση» μέσω Ιnternet! Ένας άλλος τρόπος είναι να αγοράσετε on line, με χρέωση της πιστωτικής σας κάρτας. Στην περίπτωση αυτή επισκέπτεστε την ιστοσελίδα του Ελληνικού Φεστιβάλ (http:// www.greekfestival.gr), όλες τις ημέρες και ώρες και το σύστημα σας καθοδηγεί βήμα βήμα στην επιλογή της παράστασης και στη διαδικασία αγοράς των εισιτηρίων. Η μεγάλη πρωτοτυπία που εισάγει φέτος το Φεστιβάλ είναι ότι κάποιος μπορεί να διαλέξει διαδικτυακά τη θέση (ή τις θέσεις) που θέλει ανατρέχοντας στο πλάνο του θεάτρου, εφόσον βέβαια είναι διαθέσιμη (-ες)! Σημειώστε εδώ ότι το Ελληνικό Φεστιβάλ έχει ενσωματώσει τις πλέον σύγχρονες τεχνολογικές μεθόδους στην ανάπτυξη της ιστοσελίδας εξασφαλίζοντας τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια των συναλλαγών και προστατεύοντας τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών.

• Σύστημα αυτόματης φωνητικής πύλης Ένας ακόμα εύκολος τρόπος για να αγοράσετε εισιτήριο είναι μέσω IVR (χρήση φωνητικής πύλης). Καλώντας στο 210-3272000, όλο το εικοσιτετράωρο, κάνετε άμεση αγορά εισιτηρίων, μέσω της φωνητικής πύλης, καθοδηγούμενοι από ηχογραφημένες οδηγίες, χωρίς αναμονή κλήσης.

• Επιλογές για τους παραδοσιακούς Όσοι επιμένουν στον παραδοσιακό τρόπο αγοράς μπορούν να προμηθευτούν τα εισιτήριά τους από τα εκδοτήρια του ΕΦ. Τα κεντρικά βρίσκονται στην οδό Πανεπιστημίου 39 (εντός στοάς Πεσμαζόγλου)· οι μέρες και ώρες λειτουργίας τους είναι οι εξής: Δευτέρα έως Παρασκευή από 8:30 έως 16:00 και Σάββατο από 9:00 έως 14:00. Εξάλλου το εκδοτήριο του Ωδείο Ηρώδου Αττικού (Πεζόδρομος Διονυσίου Αρεοπαγίτου, Μακρυγιάννη) λειτουργεί καθημερινά από 9:00 έως 14:00 και από 18:00 έως 21:00. Ακόμα το εκδοτήριο στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου λειτουργεί από Δευτέρα έως Πέμπτη από 9:00 έως 14:00 και από 17:00 έως 20:00 και από Παρασκευή έως Σάββατο από 9:30 έως 21:30. Τέλος, όσοι δεν είναι καλοί στον προγραμματισμό έχουν πάντα τη δυνατότητα να αγοράσουν εισιτήρια (εφόσον υπάρχουν διαθέσιμα) από τα εκδοτήρια στους χώρους των εκδηλώσεων. Τα ταμεία ανοίγουν δύο ώρες πριν την παράσταση. Φυσικά στην περίπτωση αυτή τα εισιτήρια αφορούν στην παράσταση που λαμβάνει χώρα την ημέρα εκείνη.

• Η παραλαβή των προπωλημένων εισιτηρίων Με όποιον τρόπο κι αν τα αγοράσατε, παραλαμβάνετε τα «μαγικά χαρτάκια» από τα κεντρικά εκδοτήρια του Ελληνικού Φεστιβάλ. Μόνο μην ξεχάσετε να έχετε μαζί σας την πιστωτική κάρτα με την οποία έγινε η κράτηση και την αστυνομική ταυτότητα του κατόχου. Εξάλλου, ένας ακόμα τρόπος παραλαβής είναι μέσω courier σε χώρο επιλογής σας. Στην περίπτωση αυτή η χρέωση επιβαρύνει τον παραλήπτη. Φυσικά τα προπωλημένα εισιτήρια της παράστασης που έχετε επιλέξει να παρακολουθήσετε μπορείτε να τα παραλάβετε και από τα ταμεία του θεάτρου την ημέρα της παράστασης. Τα εκδοτήρια ανοίγουν δύο ώρες πριν την έναρξη της εκδήλωσης. Κατερίνα Κόμητα

Μορίς Μπεζάρ

χορός

Ο χορός ανήκει στο μεγάλο κοινό Ανεμείγνυε ιδιώματα και στυλ, παρήγαγε ασταμάτητα, αντιλαμβανόταν την τέχνη του ως αφορμή προσέγγισης του ευρέος κοινού. Φίλος και συνεργάτης του Μάνου Χατζιδάκι και του Μίκη Θεοδωράκη, έχει παρουσιάσει κατ’ επανάληψη δουλειές του στην Ελλάδα. Αλλά τώρα που έχει πεθάνει, μερικές από τις πιο διάσημες χορογραφίες του θα παρουσιάσουν το καλοκαίρι στο Ηρώδειο η Συλβί Γκιλέμ και το Μπαλέτο του Τόκιο.

Aπό τη ΝΙΚΗ ΟΡΦΑΝΟΥ

Προκλητικός, αμφιλεγόμενος αλλά και, ανα-

ραστάσεις που δίνονταν σε θέατρα όσο και

ντίρρητα, ένας από τους σημαντικότερους

σε αρένες, μπροστά σε χιλιάδες θεατές.

χορογράφους του 20ού αιώνα. Ο Μορίς

«Πάνω απ’ όλα είμαι πειραματιστής», δήλω-

Μπεζάρ, που πέθανε τον περασμένο Νοέμ-

σε στον αμερικανικό Τύπο πριν λίγο καιρό

βριο έχοντας συμπληρώσει 80 χρόνια ζωής,

ο Μπεζάρ, «και έτσι δεν ντρέπομαι να κάνω

δεν άφησε πίσω του μόνο 200 περίπου χορο-

πολλές χορογραφίες, πολλές απ’ αυτές κακές.

γραφίες αλλά και μια ξεκάθαρη φιλοσοφία

Και λοιπόν; Πέντε- έξι αξίζουν απ’ αυτές που

απέναντι στην τέχνη: ότι αυτή οφείλει να

έχω κάνει αξίζουν στα σίγουρα».

προσεγγίζει όσο το δυνατόν περισσότερους

Χωρίς αμφιβολία, δεν τα κατάφερε άσχημα

ανθρώπους. «Η χορογραφία μπορεί άνετα να

για κάποιον που ασχολήθηκε με το χορό στα

συγκριθεί με την πολιτική δραστηριότητα»,

11 του χρόνια, μόνο και μόνο για να τονώσει

έλεγε ο ίδιος, ο οποίος δεν δίσταζε να… ερω-

την ασθενική φυσική του κατάσταση, μετά

τοτροπεί αδιάντροπα με τα μεγάλα κοινά,

από πρόταση του γιατρού. Σε εκείνη την ηλι-

και κυρίως τους νέους ανθρώπους, κάτι για

κία ο νεαρός τότε Μορίς Μπερζέ (που άλλαξε

το οποίο άλλοι τον λάτρεψαν και άλλοι τον

το όνομα του σε Μπεζάρ ως φόρο τιμής στον

κατηγόρησαν.

Μολιέρο: Μπεζάρ ήταν το πατρώνυμο της

Οπωσδήποτε, όμως, ο διάσημος Γάλλος χο-

συζύγου του Μολιέρου) δεν ενδιαφερόταν

ρογράφος είχε μια μοναδική ικανότητα να

για τίποτα άλλο πέρα από το διάβασμα και το

αντιλαμβάνεται τον παλμό της εποχής και να

θέατρο, και όταν ο γιατρός του πρότεινε να

τον ενσωματώνει στην τέχνη του. Μπορεί οι

αρχίσει κάποιο σπορ, ο χορός τού φάνηκε η

δημιουργίες του να ξεκινούσαν από τεχνικές

καλύτερη και πιο ανώδυνη λύση.

του κλασικού χορού, η αισθητική τους ωστό-

Η… ανώδυνη λύση οδήγησε σύντομα τον

σο μπολιαζόταν με σύγχρονα… μπαχαρικά.

Μορίς, που φάνηκε γρήγορα να κατέχει ένα

Αστέρες της ροκ, επιδείξεις μόδας και άλλα

ασυνήθιστο ταλέντο στο χορό, από την πόλη

στοιχεία ποπ κουλτούρας (αλλά και μυστικι-

του Μασσαλία στο Παρίσι, και σε μια σειρά

σμού) συνόδευαν τους χορευτές του, σε πα-

καταξιωμένων δασκάλων χορού. Το Παρίσι

χορός

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 |

ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΚΚΙΝΗΣΗ, ΠΟΠ ΑΝΟΙΓΜΑΤΑ Ξεκινούσε πάντα από το κλασικό μπαλέτο, στην πορεία ωστόσο μπόλιαζε τις εμπνεύσεις του με σύγχρονα... μπαχαρικά. Ήταν παθιασμένος με το χορό και είχε μοναδική ικανότητα να αντιλαμβάνεται τον παλμό της εποχής.

ακολούθησε το Λονδίνο και οι συνεργασίες

γα αλλά και κινηματογραφικές ταινίες. Ακό-

(ανάμεσα στις χορογραφίες αυτές, οι Επτά

με διάφορες μικρές ομάδες χορού, και η ανα-

μα, έγραψε πολλά αυτοβιογραφικά βιβλία

ελληνικοί χοροί σε μουσική Θεοδωράκη, και

γνώριση του ταλέντου του, του επέτρεψε, το

αλλά και ένα μυθιστόρημα, τη Ματθίλδη, το

το Μάνος σε μουσική Χατζιδάκι, παρουσιά-

1953, να παρουσιάσει την πρώτη δική του

1963. Αν και υπέφερε από προβλήματα υγεί-

στηκαν στο αθηναϊκό κοινό τον Ιούνιο του

χορογραφία για τη σουηδική ταινία Το πουλί

ας προς το τέλος της ζωής του, δεν έπαψε να

2002, στο Ηρώδειο.) Ο ίδιος ο Μπεζάρ και

της φωτιάς. Σύντομα, μετά απ’ αυτή του την

εργάζεται συστηματικά.

το μπαλέτο του ήρθαν δεκάδες φορές στην

επιτυχία, ο Μπεζάρ ίδρυσε τη δική του ομάδα,

Το τελευταίο του project, που δεν πρόλαβε

Ελλάδα, για να παρουσιάσουν χορογραφίες

και συνέχισε τις πρωτοποριακές χορογραφίες

να δει ολοκληρωμένο, ήταν Ο γύρος του κό-

στην Επίδαυρο, το Ηρώδειο και το Μέγαρο

του, επιχειρώντας κάθε είδους νεωτερισμούς,

σμου σε 80 λεπτά, παραλλαγή από το διάση-

Μουσικής.

αναμειγνύοντας είδη και στυλ, πάντα με στό-

μο βιβλίο του Ιούλιου Βερν, και με μπόλικες

Η τελευταία παράσταση του «Μπαλέτου

χο να φέρει τον χορό, από τις αίθουσες της

αυτοβιογραφικές αναφορές και αναμνήσεις

Μπεζάρ της Λοζάνης» στην Ελλάδα, πραγ-

όπερας στα Παλέ ντε Σπορ, στους Ολυμπια-

του ίδιου του Μορίς Μπεζάρ από τα ταξίδια

ματοποιήθηκε τον περασμένο Οκτώβριο,

κούς Αγώνες και τα φεστιβάλ, και επομένως

του σε όλο τον κόσμο. Οι παραστάσεις του

μόλις λίγες βδομάδες πριν από τον θάνατο

στο ευρύ κοινό. Γιατί σε όλη του τη ζωή, η φι-

έργου δόθηκαν ένα μήνα μετά τον θάνατο

του χορογράφου, στις 22 Νοεμβρίου 2007,

λοδοξία του Μορίς Μπεζάρ ήταν να κάνει τον

του χορογράφου, στη Λοζάνη, από τους 35

στο Παλλάς. Ο ίδιος ο Μπεζάρ, βέβαια, δεν

χορό την «τέχνη του 20ού αιώνα».

χορευτές του «Μπαλέτου Μπεζάρ της Λοζά-

κατάφερε να έρθει στην Ελλάδα, λόγω της

Σταθμοί της καριέρας του υπήρξαν η Ιερο-

νης», που ίδρυσε ο ίδιος το 1987.

ιδιαίτερα καταπονημένης τότε υγείας του.

τελεστία της Άνοιξης, του Ιγκόρ Στραβίνσκυ

Συμβολικός ο τίτλος της παράστασης L’Amour

που αποτέλεσε τον πρώτο του μεγάλο θρίαμ-

Ο ΜΠΕΖΑΡ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ

–La Danse. Ο μύθος του έρωτα αλλά και η τέ-

βο, αλλά και η χορογραφία έργων του συνθέ-

Ο Μορίς Μπεζάρ διατηρούσε μια ιδιαίτερη

χνη του χορού, ως έκφραση της αγάπης, μέ-

τη Πίτερ Σέφερ, που τον καθιέρωσε ως τον

σχέση με την Ελλάδα, χώρα που αγαπούσε

σα από παλαιότερες χορογραφίες του Μορίς

δημιουργό «ενός μπαλέτου του μέλλοντος,

πολύ για την φυσική της ομορφιά, την ιστο-

Μπεζάρ, δεμένες αριστοτεχνικά μεταξύ τους:

ανήσυχου και αισθησιακού».

ρία της αλλά και τη μουσική της. Είναι γνωστή

από την Ιεροτελεστία της Άνοιξης, το Ρωμαίος

Εκτός από τις χορογραφίες του, για τις οποί-

η φιλία του διάσημου Γάλλου χορογράφου

και Ιουλιέτα και τον Ηλιογάβαλο, στους Επτά

ες κέρδισε πολλά διεθνή βραβεία, ο Μορίς

με τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Μίκη Θεοδω-

ελληνικούς χορούς αλλά και τη μουσική των

Μπεζάρ σκηνοθέτησε όπερες, θεατρικά έρ-

ράκη, των οποίων τη μουσική χορογράφησε

U2 και των Queen…

INFO: Η Συλβί Γκιλέμ, με το Μπαλέτο του Τόκιο, θα παρουσιάσουν τη «Βραδιά του Μορίς Μπεζάρ», δημοφιλείς χορογραφίες του καλλιτέχνη, ανάμεσα στα οποίες και την Ιεροτελεστία της Άνοιξης και το Μπολερό του Μορίς Ραβέλ).

Ηρώδειο | 16 & 17 Ιουνίου

noir ιστορίες

10 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

Λογοτέχνες γράφουν αστυνομικό διήγημα στην εφ. Σήμερα ο Φίλιππος Φιλίππου

Έγκλημα στο Ηρώδειο

τηλεφωνική της συνομιλία μαζί του είχε κρατήσει μία ώρα· άξιζε όμως τον κόπο. Ο γοητευτικός γκριζομάλλης είχε ευφράδεια, χιούμορ, παιδεία, και ως σκηνοθέτης είχε γυρίσει όλο τον κόσμο. «Έχεις πάει και στην Αφρική;» τον ρώτησε. «Βεβαίως». «Κι έχεις κοιμηθεί με μαύρες;» «Ασφαλώς!» «Και με Κινέζες;» ξαναρώτησε. «Ναι». Η έλξη που ασκούσε πάνω της μεγάλωνε, γι’ αυτό περίμενε την πρότασή του που ήρθε αμέσως. «Πότε θα συναντηθούμε;» τη ρώτησε. «Οπότε θέλεις». «Το Σάββατο μπορείς;» Μπορούσε, οπότε κανόνισαν να πάνε θέατρο. Συζήτησαν για τις προτιμήσεις τους και διαπίστωσε πως αυτός είχε εκλεπτυσμένα γούστα. Ήταν φυσικό λοιπόν να της εκφράσει τη λατρεία του για τους αρχαίους· ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής, ο Ευριπίδης, ο Αριστοφάνης, ήταν οι αγαπημένοι του. Βεβαίως, αγαπούσε και τους κλασικούς, τον Σαίξπηρ, τον Τσέχωφ, τον Μπρεχτ, τον Ίψεν, οπότε εκείνη δυσανασχέτησε· δεν είχε διάθεση για τραγωδίες, δράματα, φεμινιστικά, αλληγορίες και άλλα ψυχοπλακωτικά. Της αρκούσαν οι ειδήσεις που έβλεπε στην τηλεόραση με μάχες και βομβαρδισμούς πόλεων και σφαγές αμάχων στη Μέση Ανατολή. Αυτό το καλοκαίρι στα αθηναϊκά θέατρα παίζονταν και κωμωδίες και επιθεωρήσεις. «Θέλω να γελάσω», του είπε. «Τότε να πάμε στο Ηρώδειο, έχει Λυσιστράτη», της πρότεινε. *** Ο σκηνοθέτης έμενε κάτω από την Ακρόπολη, στην οδό Ροβέρτου Γκάλι· εκείνη στο Γαλάτσι. Δεν είχε δικό της αυτοκίνητο κι επειδή το Σάββατο ο κόσμος βγαίνει κι είναι δύσκολο να βρεις ταξί, δέχτηκε να μπει σ’ ένα από αυτά, μαζί με άλλους. Υπήρχαν άλλα τρία άτομα πίσω, όλοι άντρες, οπότε κάθισε δίπλα στον οδηγό. Ήταν ένας νεαρός με περιποιημένο μουστάκι, δαχτυλίδι στο χέρι και μπρασελέ στο άλλο

που ψιθύριζε τα λόγια του τραγουδιού, το οποίο έπαιζε το ραδιόφωνο. Κάποια στιγμή, ακούμπησε το χέρι του στο γόνατό της. Τον κεραυνοβόλησε με τα μάτια, μα εκείνος δεν νοιάστηκε. «Πώς σε λένε;» τη ρώτησε στον ενικό. «Νικόλ», είπε. Η δεύτερη ερώτηση ήταν κάπως άπρεπη. «Έχεις ραντεβού, έτσι;» Το ντύσιμό της και το άρωμα Πιερ Καρντέν αυτό έδειχναν, αλλά τίποτα δεν του έδινε το δικαίωμα να τη ρωτάει. Κούνησε το κεφάλι της καταφατικά. «Ναι, θα πάμε στο Ηρώδειο». Εκείνος ανέβασε το χέρι του και χάιδεψε το μηρό της. «Σαν βελούδο», της είπε ψιθυριστά, χωρίς ν’ ακούσουν οι άλλοι. Δεν της άρεσε, ήταν προσβλητικό, αλλά έπρεπε να φτάσει στον προορισμό της. «Μια ωραία κοπέλα, όπως η δεσποινίς από δω, ανάβει τους άνδρες», είπε ένας επιβάτης. «Τους ξεζουμίζει», είπε ο άλλος. Ο οδηγός γέλασε. «Εγώ κάποτε που βρέθηκα στο κρεβάτι με μια ωραία κοπέλα της έριξα εφτά». Την ενοχλούσε η ελευθεριότητά τους, αλλά ο οδηγός είχε δίκιο. Της είχε συμβεί αυτό, οι άνδρες που πλάγιαζαν μαζί της ξεπερνούσαν τις επιδόσεις τους. Αναρωτήθηκε ποιο ήταν το ατομικό ρεκόρ του γοητευτικού γκριζομάλλη. ΄Ετρεφε τη βεβαιότητα πως μόλις την άγγιζε θα έχανε κάθε ενδιαφέρον για τους αρχαίους και για τους κλασικούς, τον Σαίξπηρ, τον Τσέχωφ, τον Μπρεχτ, τον Ίψεν. Στην Ομόνοια οι επιβάτες κατέβηκαν. Το ταξί την άφησε έξω από την πολυκατοικία, όπου έμενε ο γοητευτικός γκριζομάλλης, κοντά στο ρεστοράν Διόνυσος· τη στιγμή που τον πλήρωνε, κι ενώ στο δελτίο ειδήσεων ακουγόταν ρεπορτάζ για βομβιστικές επιθέσεις στο Ιράκ, ο νεαρός ταξιτζής την παρατηρούσε με σημασία. *** Οι τοίχοι στο διαμέρισμά του ήταν γεμάτοι με προσωπογραφίες: Σαίξπηρ, Μπρεχτ,

Τσέχωφ, Βεάκης, Μινωτής, Κοτοπούλη. Υπήρχαν και αντίγραφα πινάκων, κυρίως γυμνά. Ξεχώριζε ο πίνακας του Γκογκέν με τους ημίγυμνους ιθαγενείς της φυλής Μαορί. Στη βόρεια πλευρά υπήρχε μια τεράστια βιβλιοθήκη. Τοποθετημένα σε ξύλινες προθήκες ήταν ξύλινα αγαλματίδια γυμνών αφρικανικών θεοτήτων. Εκείνη όμως πλάνταζε, το περιβάλλον δεν την ενέπνεε. Σπάζοντας τη σιωπή, τον ρώτησε για την προέλευση των εκθεμάτων. Ναι, τα είχε αγοράσει από το Λονδίνο κι από το Παρίσι. Ενώ της μιλούσε για ταξίδια, του ζήτησε κάτι να πιει. Είχαν μια ώρα μπροστά τους μέχρι ν’ αρχίσει η παράσταση. Ήπιαν Τζόνι Γουόκερ καθισμένοι στον καναπέ· το αλκοόλ της έφερε ευεξία. «Ζεσταίνομαι», του είπε κι αυτός πήρε το τηλεκοντρόλ κι έβαλε σε λειτουργία το αιρκοντίσιον. Εκείνη σταύρωνε και ξεσταύρωνε τα πόδια, κάνοντας το φουστάνι της να ανασηκώνεται ψηλά ώς τους μηρούς, μα δεν τον συγκίνησε. Απηυδισμένη, σηκώθηκε και στάθηκε μπροστά στη βιβλιοθήκη με τα έργα κλασικών και συγχρόνων συγγραφέων και δραματουργών· κοίταξε τις ράχες των βιβλίων και έπιασε στο χέρι της τη Φιλοσοφία στο μπουντουάρ του μαρκήσιου Ντε Σαντ. «Διαβάζεις και τέτοια βιβλία;» τον ρώτησε με πονηρό μειδίαμα. «Διαβάζω τα πάντα», της είπε. Κάτω από τον πίνακα του Γκογκέν, αποφάσισε να γίνει τολμηρή. «Θα μου κάνεις μασάζ στο σβέρκο;» Χωρίς να περιμένει απάντηση, τράβηξε για τον καναπέ. Την πλησίασε με νωθρές κινήσεις και μετά έσκυψε και τη φίλησε. «Απόψε θα κοιμηθείς εδώ» της είπε. «Γδύσε με!» τον διέταξε. Της έβγαλε πρώτα τις γόβες, την απάλλαξε από το καλσόν, το φουστάνι, το σλιπ. *** Ξαπλωμένη κατά μήκος του κρεβατιού με τα πόδια μισάνοιχτα, παρακολουθούσε τις κινήσεις του. Ο σκηνοθέτης γδύθηκε, μα δεν ήταν

επιδέξιος. Ένα περιπαιχτικό χαμόγελο άνθισε στα χείλη της. Αυτός το πρόσεξε· ξαφνικά κι οι δύο διαπίστωσαν την καταστροφή. «Τι συμβαίνει;» «Δεν μπορώ». «Εννοείς πως δεν σου…» «Ναι». Τον λυπήθηκε μα θεωρούσε μειωτικό να του απλώσει χείρα βοηθείας· μέχρι τότε όλοι οι ερωτικοί της παρτενέρ τα κατάφερναν μια χαρά μόνοι τους. «Μήπως δεν με θέλεις;» «Σε θέλω πολύ». «Τότε;» «Σε θέλω πολύ, γι’ αυτό δεν μπορώ». *** Ντύθηκαν και τράβηξαν για το Ηρώδειο. Με το εισιτήριο στο χέρι στάθηκαν στην ουρά, διάβηκαν την είσοδο και κάθισαν στο κάτω διάζωμα. Το έργο άρχισε καλά, οι γυναίκες ηθοποιοί ήταν άριστες, αυτή που έπαιζε τη Λυσιστράτη έδινε ρέστα, σαγηνεύτηκαν κι οι δύο. Οι τολμηρές ατάκες έδιναν κι έπαιρναν. «Είναι καλύτερη από την Άννα Συνοδινού, την Αλέκα Παΐζη ή την Αλίκη Βουγιουκλάκη στην Επίδαυρο», της είπε. «Πράγματι», σχολίασε εκείνη, χωρίς να έχει ιδέα. «Καλύτερη κι από το Λάκη Λαζόπουλο, το Λευτέρη Βογιατζή ή το Θύμιο Καρακατσάνη», συμπλήρωσε αυτός, γελώντας με την καρδιά του. Ένιωθε διεγερμένη καθώς η Λυσιστράτη παίνευε τη Λαμπιτώ: «Πώς λάμπεις, χρυσή μου! Τι σφρίγος έχει το κορμί σου! Και ταύρο ξεθεώνεις!» Μετά η Λυσιστράτη έλεγε τον περίφημο όρκο της ερωτικής απεργίας, τον οποίο επαναλάμβανε η Καλονίκη: «Δεν θα του σηκώσω τα πόδια ψηλά, δεν θα του σταθώ μπρούμυτα». Στο διάλειμμα τον σκούντησε με τον αγκώνα της. Επειδή αυτός δεν καταλάβαινε τι συμβαίνει, του ψιθύρισε πως θέλει παιγνιδάκια εδώ και τώρα. «Πού εδώ;» «Εδώ, έξω στα παγκάκια». «Θα χάσουμε το έργο». «Δεν θα το χάσουμε. Θα επιστρέψουμε. Έχουμε τα αποκόμματα του εισιτηρίου». Βγήκαν έξω, κατέβηκαν τα σκαλιά και χώθηκαν στα δέντρα. Εκείνη δεν μπορούσε να συγκρατηθεί. Τον αγκάλιασε και αθέα-

noir ιστορίες

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 | 11

Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

τοι καθώς ήταν επιδόθηκαν όρθιοι σε περιπτύξεις. Όμως, αυτός και πάλι δεν κατάφερε να λειτουργήσει, μάταια επιχείρησε να τον ανάψει. «Δεν μπορείς;» τον ρώτησε ψυχρά. «Δεν μπορώ». «Ε, είσαι άχρηστος!» του φώναξε οργισμένη και του έδωσε μια σπρωξιά. Ο σκηνοθέτης έπεσε με το κεφάλι στην πεζούλα κι εκείνη τον εγκατέλειψε. *** Χωρίς να του ρίξει μια ματιά, πληγωμένη πολύ, ανέβηκε τα σκαλάκια και βρέθηκε στο πλάτωμα κοντά στο κιόσκι έκδοσης εισιτηρίων· μετά κατέβηκε στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου που ήταν κατάμεστος από περιπατητές κάθε ηλικίας, κυρίως νέους. Όλοι οι άνδρες που βάδιζαν συνόδευαν μια γυναίκα. Νεαρά ζευγαράκια φιλιούνταν και χαϊδεύονταν, μεσόκοποι σεργιάνιζαν αμέριμνοι με τις συμβίες τους. Βρισκόταν σε έξαψη. Συνειδητοποίησε πως η μέρα της είχε πάει χαμένη. Μια λύση ήταν να πάρει ταξί για την Ομόνοια, όπου τέτοια ώρα ένα σωρό άνδρες συνωστίζονταν γύρω από τους πάγκους με τις κυριακάτικες εφημερίδες. Πήγε και στάθηκε στη γωνία του πάρκινγκ των τουριστικών λεωφορείων. Δεν περίμενε πολύ· στο πρώτο ταξί που φάνηκε έκανε νεύμα να σταματήσει. Με έκπληξη

αναγνώρισε στο τιμόνι το νεαρό με το περιποιημένο μουστάκι, το δαχτυλίδι και το μπρασελέ στα χέρια. Κάθισε δίπλα του κι εκείνος αφού ανέπτυξε ταχύτητα ακούμπησε το δεξί του χέρι στο γόνατό της. «Καις σαν φωτιά», της είπε. «Πώς βρέθηκες εδώ;», τον ρώτησε. «Σε περίμενα να βγεις», της δήλωσε, «είχα μια διαίσθηση». Το χέρι του χώθηκε κάτω από το φουστάνι, έστριψε το τιμόνι, και πήρε την κατηφόρα· παρκάρισε εκεί κοντά, σ’ ένα σκοτεινό δρόμο πίσω από ένα φορτηγό. «Αν δεν είμαι αδιάκριτος, τι έγινε με τον κύριο που σε συνόδεψε στην παράσταση;» τη ρώτησε γεμάτος περιέργεια. «Δεν… Δεν ήταν του γούστου μου», απάντησε. Ικανοποιημένος, δοκίμασε να την αγκαλιάσει, χωρίς ν’ αντιμετωπίσει τη δυσφορία της. Έγειρε τα ανακλινόμενα καθίσματα και ξάπλωσαν. Για να δημιουργηθεί ατμόσφαιρα, άνοιξε το ραδιόφωνο του αμαξιού σε ένα σταθμό με ελαφρά μουσική. Εκείνη ανταποκρίθηκε πρόθυμα: η μέρα της δεν θα πήγαινε χαμένη. Έμειναν μέσα στο αμάξι αρκετά, οι αντοχές του νεαρού ταξιτζή ήταν εντυπωσιακές. Η ώρα περνούσε· τα ζωηρά χειροκροτήματα που ακούστηκαν από το Ηρώδειο σήμαιναν το τέλος της παράστασης. Η μουσική ήταν χαλαρωτική, τους δημιουργούσε ευεξία, το παιγνίδι

τους συνεχίστηκε. Χάραξε. Κάποια στιγμή η φωνή του εκφωνητή είπε τις πρώτες ειδήσεις της ημέρας. Αρχικά, εκείνη δεν έδωσε καμιά προσοχή, δεν την ενδιέφεραν οι βομβιστικές επιθέσεις στο Ιράκ ούτε η ξηρασία στην Αφρική ούτε οι πλημμύρες που έπληξαν την Κίνα. Ωστόσο τ’ αφτιά της

τεντώθηκαν όταν η φωνή είπε: «Άγνωστος άνδρας ηλικίας περίπου πενήντα ετών βρέθηκε νεκρός μετά τα μεσάνυχτα στο αλσάκι έξω από το Ηρώδειο. Πιθανολογείται ότι πρόκειται για έγκλημα με άγνωστα κίνητρα. Η αστυνομία διενεργεί έρευνες».

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο Φίλιππος Φιλίππου γεννήθηκε στην Κέρκυρα τον Δεκέμβριο του 1948. Από το 1968 ώς το 1982, με μικρά ή μεγάλα διαλείμματα, ταξίδεψε ως μηχανικός σε φορτηγά καράβια. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Το 1987 εξέδωσε το πρώτο του αστυνομικό μυθιστόρημα, Κύκλος θανάτου, Το Κλειδί-Α.Α. Λιβάνη και, στη συνέχεια, συνέχισε να εργάζεται στη φόρμα του αστυνομικού μυθιστορήματος. Τα άλλα noir μυθιστορήματα του Φίλιππου Φιλίππου: Το χαμόγελο της

Τζοκόντας, Το Κλειδί - Α.Α. Λιβάνη, 1988. Το μαύρο γεράκι, Πόλις, 1996. Αντίο, Θεσσαλονίκη, Πόλις, 1999. Κύκλος θανάτου, Πύλη, 2007. Συμμετείχε, επίσης, σε δυο συλλογές αστυνομικών διηγημάτων, τις Αστυνομικές ιστορίες, Μεταίχμιο, 2003 (μαζί με τον Ανδρέα Αποστολίδη, τη Νένη Ευθυμιάδη, τον Πέτρο Μάρκαρη και τον Πέτρο Μαρτινίδη) και τα Ελληνικά εγκλήματα, Καστανιώτη, 2007. Στη θεματολογία του συγκαταλέγονται βιβλία με θέμα τη ζωή των ναυτικών, η ζωή και το έργο του ποιητή της θάλασσας Νίκου Καββαδία (Ο πολιτικός Νίκος Καββαδίας, Άγρα, 1996), μυθιστορηματικές βιογραφίες και προσεγγίσεις άλλων Ελλήνων ποιητών και συγγραφέων και μυθιστορηματικές προσεγγίσεις λογοτεχνικών ηρώων (Οι τελευταίες ημέρες του Κωνσταντίνου

Καβάφη, Πατάκη, 2003, Κωνσταντίνος Θεοτόκης: Σκλάβος του πάθους, Ηλέκτρα, 2006, Ο θάνατος του Ζορμπά, Πατάκη, 2007). Συνεργάζεται με πολλά αθηναϊκά έντυπα ως δοκιμιογράφος και κριτικός της λογοτεχνίας. Επιμελείται τη σειρά «Λαβύρινθοι», με αστυνομικά και κατασκοπευτικά μυθιστορήματα Ελλήνων συγγραφέων, του εκδοτικού οίκου Πύλη.

12 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

Βενσάν Μποντριγιέ (Καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ της Αβινιόν)

Φωτογραφία: Christophe Raynaud de Lage / Festival d’ Avignon

«Συνεργαζόμαστε με το Φεστιβάλ Αθηνών»

Ο ΚΥΡΙΟΣ ΤΗΣ ΑΒΙΝΙΟΝ «Η δραστηριότητα των θεατών είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένη στο φεστιβάλ, και αυτό είναι που το κάνει τόσο ξεχωριστό», λέει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ της Αβινιόν.

οι συγγενείς Ο Βενσάν Μποντριγιέ είναι ο καλλιτεχνικός διευθυντής του σημαντικού Φεστιβάλ της Αβινιόν. Νέος, δραστήριος, δεν διστάζει να παίρνει ρίσκα, υπερασπίζοντας πάντα την αξία της διαφορετικότητας. Μιλά στην εφ για τα σύγχρονα ευρωπαϊκά φεστιβάλ αλλά και τη συνεργασία του με τον Γιώργο Λούκο και αποκαλύπτει τους “άσσους” του φετινού του προγράμματος... Συνέντευξη στη ΝΙΚΗ ΟΡΦΑΝΟΥ

Με έμφαση στη σύγχρονη θεατρική γραφή και σκηνοθεσία αλλά και τη σχέση ανάμεσα στο έργο και το θεατή θα ξεκινήσει, στις αρχές Ιουλίου, το 62ο Φεστιβάλ της Αβινιόν, ένα από τα σημαντικότερα φεστιβάλ της Ευρώπης. «Πιστεύω ότι το θέατρο είναι μια τέχνη του σήμερα για τους θεατές του σήμερα», δηλώνει στην εφ ο καλλιτεχνικός διευθυντής του, Βενσάν Μποντριγιέ, που ανέλαβε το θεσμό το 2003 και που, όπως έχει ήδη αποδείξει, δεν διστάζει να… σηκώνει το γάντι απέναντι στις συντηρητικές φωνές, προσκαλώντας στο φεστιβάλ τις πιο πρωτοποριακές δημιουργικές παρουσίες του χώρου των παραστατικών τεχνών, προασπίζοντας την ελευθερία του καλλιτέχνη να παίρνει ρίσκα αλλά και τη σημασία του διαλόγου με το κοινό έναντι των… μασημένων συνταγών. Και όπως φαίνεται, έχει ήδη κερδίσει το στοίχημα. Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, ο Βενσάν Μποντριγιέ αποκαλύπτει επίσης τις δύο βασικές παραγωγές του προγράμματος του 2008, από τους δύο φετινούς artistes associes του φεστιβάλ: του Ιταλού σκηνοθέτη Ρομέο Καστελούτσι και της Γαλλίδας ηθοποιού Βαλερί Ντρεβίλ… Στην Ευρώπη υπάρχει ένας αριθμός καταξιωμένων φεστιβάλ. Τι είναι αυτό που, κατά τη γνώμη σας, κάνει το φεστιβάλ της Αβινιόν να ξεχωρίζει; Θα έλεγα ότι το Φεστιβάλ της Αβινιόν ξεχωρίζει γιατί προτείνει μια ιδιαίτερη σχέση με τον θεατή. Δεν είναι ένα φεστιβάλ για τους κατοίκους της περιοχής, αλλά για ανθρώπους που έρχονται στην Αβινιόν από τη Γαλλία και ολόκληρη την Ευρώπη για να ζήσουν το πάθος τους για τις παραστατικές τέχνες, με τον ενθουσιασμό και την αφοσίωση πιστών που επισκέπτονται τόπο προσκυνήματος. Διότι δεν έρχονται για να δουν μόνο θεάματα, αλλά και να συναντήσουν καλλιτέχνες, να συμμετάσχουν σε συζητήσεις, να δουν εκθέσεις, να λάβουν ενεργό ρόλο στη ζωή του φεστιβάλ. Αυτό είναι που τους κάνει να περνούν πρόθυμα εδώ ολόκληρες μέρες, από το πρωί ώς το βράδυ. Η δραστηριότητα των θεατών είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένη στο φεστιβάλ, και αυτό είναι που το κάνει τόσο ξεχωριστό. Κάθε χρόνο μετράτε πολλές παγκόσμιες πρωτοτυπίες... Το φεστιβάλ της Αβινιόν είναι ένα φεστιβάλ δημιουργίας. Τα περισσότερα θεάματά του δεν υπάρχουν την ώρα της σύνθεσης του προγράμματος. Μ’ αυτόν τον τρόπο, το φεστιβάλ δεν είναι μια περιπέτεια μόνο για τους

οι συγγενείς

Δυνατά σημεία Θα μας αποκαλύψετε τα δυνατά σημεία του φετινού φεστιβάλ; Είναι λίγο νωρίς για αποκαλύψεις, αφού το πρόγραμμα θα ανακοινωθεί τον Μάρτιο. Όμως μπορώ να σας μιλήσω για δύο δημιουργίες: το έργο του Πολ Κλοντέλ, Ο κλήρος του μεσημεριού, στο οποίο θα παίξει η Βαλερί Ντρεβίλ και ο Ζαν Φρανσουά Σιβαντιέ, δυο από τους πιο σημαντικούς ηθοποιούς και ανθρώπους του θεάτρου στη Γαλλία αυτή τη στιγμή. Η παράσταση θα λάβει χώρα στην περιοχή της Μπουλμπόν, στην εξοχή, σ’ ένα βουνό δίπλα στην Αβινιόν. Το δεύτερο μεγάλο γεγονός του φετινού φεστιβάλ είναι του Ρομέο Καστελούτσι, που αποτελεί ουσιαστικά τη ματιά του πάνω στη Θεία Κωμωδία του Δάντη. Πρόκειται για ένα ταξίδι του Καστελούτσι στο σύμπαν του Δάντη, μέσα από τα τρία βιβλία Κόλαση-Καθαρτήριο-Παράδεισος. Αυτά θα ανέβουν σε τρεις διαφορετικούς χώρους του φεστιβάλ. Ιδίως η Κόλαση, θα ανεβεί στην Cour d’Honneur του Παλατιού των Παπών, μυθικό τόπο του φεστιβάλ της Αβινιόν. Αναφερθήκατε στη σπουδαιότητα του φεστιβάλ ως προς τη συζήτηση σύγχρονων προβληματισμών… Βεβαίως. Πρώτα γιατί το φεστιβάλ φέρνει σε επαφή το κοινό με πολύ διαφορετικά έργα,

ευρωπαϊκά και διεθνή, και μέσω αυτών με μια ποικιλία από κουλτούρες, γλώσσες και ευαισθησίες. Έτσι δίνουν στο θεατή τη δυνατότητα να έρθει αντιμέτωπος με το αληθινό ευρωπαϊκό πνεύμα, που βασίζεται στην διαφορετικότητα. Το θέατρο, λοιπόν, είναι μια τέχνη του σήμερα για τους θεατές του σήμερα. Ακόμα, γίνονται συζητήσεις για την ίδια την τέχνη και τη θέση της στη σύγχρονη κοινωνία με καλλιτέχνες και κοινό. Άλλωστε, αν κανείς σκεφτεί πάνω σε θέματα κατασκευής του ευρωπαϊκού πνεύματος αλλά και της πολιτιστικής πολιτικής της Ευρώπης, θα δει ότι τα φεστιβάλ έχουν πολύ σημαντικό ρόλο να παίξουν. Η συζήτηση πάνω σε θέματα όπως η θέση της τέχνης μέσα στη σύγχρονη κοινωνία, είναι μια συζήτηση πολιτική. Πώς την εξασφαλίζετε στην πράξη; Πρώτα, προσφέροντας την ελευθερία που χρειάζεται ο καλλιτέχνης για να παίρνει το ρίσκο της δημιουργίας. Σε μια εποχή, όπου η κοινωνία γίνεται όλο και πιο τυποποιημένη, ομογενοποιημένη -κάτι που ισχύει ακόμα και για το εσωτερικό της πολιτιστικής ζωής, ως αποτέλεσμα των πολιτιστικών βιομηχανιών- οι καλλιτέχνες έρχονται να δοκιμάσουν να δημιουργήσουν καινούργια αισθητικά ιδιώματα. Οπωσδήποτε το θέατρο και οι παραστατικές τέχνες έχουν ακόμα ένα χώρο απίστευτης ελευθερίας, ελευθερίας που την έχουμε σίγουρα ανάγκη. Έπειτα, επιτρέποντας στο κοινό, όχι το εξειδικευμένο αλλά το ευρύ κοινό, να έρχεται αντιμέτωπο με τη διαφορετικότητα. Τέλος, προσκαλώντας φιλόσοφους, κοινωνιολόγους και πολιτικούς σε συζητήσεις πάνω στα ερωτήματα που θέτουν οι καλλιτέχνες, με τη συμμετοχή του κοινού. Το 2005, πολλές παραστάσεις του φεστιβάλ δέχτηκαν πυρά από τον Τύπο και προκάλεσαν τις αντιδράσεις του κοινού. Έγινε λόγος για προσβλητικά θεάματα, αλλά και για σοβαρή κρίση του θεσμού. Ποιο ήταν, κατά τη γνώμη σας, το πρόβλημα; Όχι, η αντίδραση του κοινού δεν ήταν αρνητική, αυτό ειπώθηκε από μια μερίδα του Τύπου. Εμείς είχαμε πολύ υψηλά ποσοστά συμμετοχής του κοινού, και την επόμενη χρονιά ακόμα υψηλότερα, πράγμα που σημαίνει ότι το κοινό έδωσε το παρών το 2005, και ακόμα περισσότερο το 2006. Άρα, μπορούμε να πούμε ότι το φεστιβάλ του 2005 μάλλον αύξησε τη διάθεση του κοινού να το παρακολουθήσει τις επόμενες χρονιές, και όχι το αντίθετο. Δεν μπορούμε να πούμε ότι συνολικά οι θεατές δεν εκτίμησαν το συγκεκριμένο πρόγραμμα – σε κάποιους άρεσε, σε κάποιους όχι, το ίδιο συνέβη και με τον Τύπο. Σίγουρα υπήρξαν πολλές συζητήσεις, που γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ. Συζητήσεις έντονες, κάποιες φορές σχεδόν βίαιες. Ο διάλογος, όμως, αποτελεί τον πλούτο του θεάτρου. Και ήταν ένας διάλογος που κράτησε για καιρό μετά το τέλος του φεστιβάλ και που έθεσε σαφώς το ζήτημα της ουσίας του θεάτρου, της ελευθερίας της δημιουργίας, αλλά και το σε ποια αναγκαιότητα απαντά το θέατρο και η δημιουργία, και γιατί την έχουμε ανάγκη στην κοινωνία μας. Ήταν μια αληθινή, πολύ χρήσιμη συζήτηση πάνω στην αισθητική και την αναγκαιότητα της τέχνης, που ξεπήδησε από το γεγονός ότι βάλαμε στο κέντρο του φεστιβάλ -που είναι ένας χώρος συμβολικός

ΣΤΟ ΜΥΑΛΟ ΤΟΥ ΚΟΡΙΤΣΙΟΥ Στιγμιότυπο από την παράσταση Hey girl, του Ρομέο Καστελούτσι, που παρουσιάστηκε στο περσινό Φεστιβάλ της Αβινιόν. Στην παράσταση ο Ιταλός καλλιτέχνης ερευνά το τι συμβαίνει με το κορίτσι της διπλανής πόρτας...

Φωτογραφία: Christophe Raynaud de Lage / Festival d’ Avignon

θεατές, αλλά και για τους καλλιτέχνες. Έρχονται στην Αβινιόν για να δημιουργήσουν οι ίδιοι, αλλά και να δουν κάποιες φορές να δημιουργούνται, με αφορμή τη δική τους δουλειά, έργα άλλων καλλιτεχνών. Γιατί η Αβινιόν λειτουργεί σαν πραγματικό καλλιτεχνικό σύμπαν, στο οποίο οι καλλιτέχνες έρχονται έτοιμοι να πάρουν το ρίσκο να δημιουργήσουν σ’ ένα τόπο εκτεθειμένο στα βλέμματα όλων, να μοιραστούν σκέψεις και ιδέες, να εκθέσουν τις ανησυχίες τους, να θέσουν προβληματισμούς. Το φεστιβάλ της Αβινιόν είναι ο τόπος ενός αληθινού ραντεβού, που αφορά πάντα το σήμερα. Έχετε εισαγάγει το θεσμό του artiste associe (συνεργαζόμενου καλλιτέχνη). Ποιος ακριβώς είναι ο ρόλος του; Θέλουμε να κάνουμε ένα φεστιβάλ βασισμένο σ’ ένα διαφορετικό βλέμμα πάνω στο θέατρο κάθε φορά, έτσι ώστε να προσφέρουμε κάθε χρόνο ένα διαφορετικό ταξίδι στους θεατές. Για κάθε χρόνο, λοιπόν, έχουμε επιλέξει έναν artiste associe, ο οποίος, πριν από το ξεκίνημα του σχεδιασμού του προγράμματος, μας γαλουχεί με το βλέμμα του πάνω στο θέατρο, πάνω στον κόσμο, πάνω στη ίδια τη δημιουργία. Το 2004 ήταν ο γερμανός σκηνοθέτης Τόμας Οστερμάγιερ, το 2005 ήταν ο Φλαμανδός Γιαν Φαμπρ, το 2006 ήταν ο Ούγγρος χορογράφος Ζοζέφ Νατζ και πέρσι ο Γάλλος καλλιτέχνης Φρεντερίκ Φισμπάκ. Φέτος, οι συνεργαζόμενοι καλλιτέχνες θα είναι δύο: ο Ιταλός καλλιτέχνης Ρομέο Καστελούτσι που δουλεύει πάνω σε θέατρο που βασίζεται στην δύναμη της εικόνας, με θέμα τους μύθους του δυτικού πολιτισμού, και η Γαλλίδα ηθοποιός Βαλερί Ντρεβίλ, μια σπουδαία ηθοποιός που έχει δουλέψει με μεγάλα ονόματα όπως ο Αντουάν Βιτέζ, ο Ανατόλι Βασίλιεφ και ο Κλοντ Ρεζί. Συμμετέχουν οι συνεργαζόμενοι καλλιτέχνες στο σχεδιασμό του καλλιτεχνικού προγράμματος κάθε χρονιάς; Όχι. Ο μόνος που κάνει το πρόγραμμα είμαι εγώ.

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 | 13

για την ιστορία του γαλλικού και του ευρωπαϊκού θεάτρου-, φόρμες και καλλιτέχνες που συνήθως κινούνται περισσότερο στο περιθώριο, και που θέτουν ερωτήματα ως προς τα όρια της θεατρικής δημιουργίας. Καλλιτέχνες όπως ο Γιαν Φαμπρ και ο Ρομέο Καστελούτσι. Νομίζω ότι βρισκόμαστε σε μια ιστορική στιγμή ανατροπής, όπου η ανάγκη του θεάτρου δεν είναι απαραίτητα να εξηγήσει τον κόσμο, να δώσει ένα νόημα στον κόσμο αλλά να τροφοδοτήσει το κονό με ερεθίσματα αναζήτησης, αμφιβολίας και αμφισβήτησης - και όχι να διατυμπανίζει μια και μοναδική αλήθεια. Είναι μια ανατροπή που βλέπουμε γενικότερα στην κοινωνία, που το θέατρο εκείνη τη δεδομένη στιγμή έβαλε μπροστά με τρόπο πολύ έντονο. Τα περισσότερα φεστιβάλ νιώθουν έντονη την πίεση των προϋπολογισμών - και ως γνωστόν έχουν και χρέη. Ποια είναι η οικονομική κατάσταση του Φεστιβάλ της Αβινιόν; Τα οικονομικά του φεστιβάλ είναι μονίμως ένα πρόβλημα. Το ζητούμενο, πάντα, είναι να κάνει κανείς το καλύτερο φεστιβάλ με τα πιο οικονομικά μέσα. Στην περίπτωση της Αβινιόν, το 40% των αναγκών του φεστιβάλ καλύπτουν τα έσοδά μας (έσοδα από εισιτήρια, τουρνέ και κάποιους δωρητές μαικήνες) και το 60% καλύπτεται από κρατικές επιχορηγήσεις. Αυτό το 60% μοιράζεται σε 60% από το κράτος, 20% από την πόλη, 11% από το

«Νομίζω ότι βρισκόμαστε σε μια ιστορική στιγμή ανατροπής, όπου η ανάγκη του θεάτρου δεν είναι απαραίτητα να εξηγήσει τον κόσμο, να δώσει ένα νόημα στον κόσμο, αλλά να τροφοδοτήσει το κοινό με ερεθίσματα αναζήτησης, αμφιβολίας και αμφισβήτησης...»

οι συγγενείς

Φωτογραφία: Christophe Raynaud de Lage / Festival d’ Avignon

14 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

«Εδώ και τρία χρόνια συνεργαζόμαστε με το Φεστιβάλ Αθηνών, καθώς υπάρχει αληθινή διάθεση να κάνουμε πράγματα από κοινού».

νομό και 9% από την περιφέρεια. Υπάρχει μια συνεχής προσπάθεια να εξασφαλίζουμε επιπλέον μέσα για να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε τους καλλιτέχνες με τον καλύτερο τρόπο. Το να κάνει κανείς, ωστόσο, φεστιβάλ με διεθνή ακτινοβολία και φήμη, και με προϋπολογισμό σαν της Αβινιόν, πολύ μικρότερο δηλαδή από άλλα φεστιβάλ της Ευρώπης, όπως του Σάλζμπουργκ και της Τριενάλε της Ρούρης, είναι μια υπόθεση δύσκολη... Πόλος έλξης καλλιτεχνών Όπως και άλλα φεστιβάλ της Ευρώπης, έτσι και αυτό της Αβινιόν έχει δίπλα του ένα ανεπίσημο φεστιβάλ, γνωστό ως το «Off» της Αβινιόν. Έχουν ανταγωνιστική ή συμπληρωματική σχέση μεταξύ τους; Οπωσδήποτε δεν υπάρχει ανταγωνισμός, αφού στην ουσία πρόκειται για δυο τελείως διαφορετικά πράγματα. Το «Off» δημιουργήθηκε γύρω από αυτό της Αβινιόν, στα τέλη της δεκαετίας του 1960, ως μια σειρά ιδιωτικών πρωτοβουλιών χωρίς καμία επίσημη οργάνωση. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι ποικίλες ομάδες και σχήματα έρχονται ελεύθερα, με δικά τους οικονομικά μέσα και χωρίς πρόσκληση από κάποιο διοργανωτή, να

Φωτογραφία: Christophe Raynaud de Lage / Festival d’ Avignon

ΑΦΡΙΚΗ, ΑΠΩ ΑΝΑΤΟΛΗ... Από την παράσταση Dinozord του Φαουστίν Λινιέκουλα: ένα ποιητικό παραμύθι με αυτοβιογραφικές αναφορές στη ζωή του στην Αφρική (επάνω). Στιγμιότυπο από την παράσταση Τα παραβάν του Ζαν Ζενέ που σκηνοθέτησε ο Φρεντερίκ Φισμπό, χρησιμοποιώνταςγιαπωνέζικη αισθητική, μαριονέτες και βίντεο...

παρουσιάσουν τη δουλειά τους επωφελούμενοι από τη παρουσία των επαγγελματιών του θεάματος και των κριτικών, αλλά και του κοινού του Φεστιβάλ της Αβινιόν. Αποτελούν μέρος της γεμάτης ζωντάνια ατμόσφαιρας που επικρατεί στην πόλη κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ. Όμως δεν μπορούμε να μιλάμε για συμπληρωματική σχέση ή συνεργασία. Επιδιώκει το Φεστιβάλ της Αβινιόν συνεργασία με άλλα φεστιβάλ της Ευρώπης; Είναι λογικό πως όταν ενώνονται περισσότερα θέατρα, περισσότερα φεστιβάλ για ένα project, μπορούν να σταθούν καλύτερα δίπλα στους καλλιτέχνες αλλά και να επιτρέψουν σε μεγαλύτερο κοινό να δει τα θεάματα – και είναι σημαντικό να βλέπουν μια νέα δημιουργία μεγάλα και διαφορετικά κοινά. Δυστυχώς τα οικονομικά μέσα δεν φτάνουν για κάποιον μόνο του να πληρώσει για τέτοιας μορφής δημιουργίες. Η Αβινιόν, επομένως, πρέπει να πλησιάσει άλλα μεγάλα φεστιβάλ που γίνονται ταυτόχρονα με το δικό της, κυρίως αυτά της Μεσογείου, το Φεστιβάλ Αθηνών, δηλαδή, και το Φεστιβάλ της Βαρκελώνης. Η συνεργασία μας επιτρέπει να κάνουμε από κοινού παραγωγες, να γινόμαστε συμπαραγωγοί για θεάματα που θα δει το κοινό την ίδια χρονιά, για παράδειγμα, στην Αθήνα και την Αβινιόν. Υπάρχει ήδη, δηλαδή, μια συνεργασία με το Φεστιβάλ Αθηνών; Είναι αλήθεια πως εδώ και τρία χρόνια συνεργαζόμαστε με το Φεστιβάλ Αθηνών, καθώς υπάρχει αληθινή διάθεση να κάνουμε πράγματα από κοινού, ξεκινώντας από τις προτάσεις των καλλιτεχνών. Με τον Γιώργο Λούκο, τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Φεστιβάλ Αθηνών, καταφέραμε να σχεδιάσουμε κοινές παραγωγές. Χωρίς αυτή τη συνεργασία, σημαντικές καλλιτεχνικές δουλειές δεν θα είχαν πραγματοποιηθεί, όπως το θέαμα Cruda του Ροντρίγκο Γκαρσία, που παρουσιάστηκε πέρσι πρώτα στην Αθήνα και έπειτα στην Αβινιόν (ήταν μάλιστα το άνοιγμά της), ένα θέαμα που δεν παρουσιάστηκε παρά μόνο σε 3-4 φεστιβάλ του καλοκαιριού. Συνεργα-

στήκαμε, επίσης, για τις πολύ σημαντικές παραστάσεις του Τόμας Οστερμάγιερ, του Έρικ Λακασκάντ και του Φρανκ Κάστορφ. Νομίζω ότι υπάρχει μεγάλη πολιτική σημασία στο γεγονός της συνεργασίας δύο μεγάλων φεστιβάλ της νότιας Ευρώπης και θα προσπαθήσουμε να διευρύνουμε αυτή τη συνεργασία τα επόμενα χρόνια. Είστε, βέβαια, μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Φεστιβάλ Αθηνών. Ποια είναι η γνώμη σας γι’ αυτό; Το Φεστιβάλ Αθηνών έχει γίνει πλέον, λόγω του μεγέθους αλλά και του πλούσιου προγραμματισμού του, ένα από τα σημαντικότερα φεστιβάλ της Ευρώπης. Μέσα σε λίγα μόλις χρόνια, μπόρεσε να παρουσιάσει στο κοινό της Αθήνας και της Ελλάδας γενικότερα τα μεγαλύτερα ονόματα της ευρωπαϊκής σκηνής, γινόμενο ταυτόχρονα σημείο αναφοράς για την ευρωπαϊκή δημιουργία. Πιστεύω ότι δίνεται, μέσω του φεστιβάλ, η ευκαιρία να εκμεταλλευτεί η Ελλάδα τον δυναμισμό της θεατρικής και χορογραφικής δημιουργίας της Γαλλίας και της Ευρώπης, με τον οποίο έρχεται πλέον σε επαφή, για να κατακτήσει καινούργιους στόχους. Τι ονειρεύεστε για το Φεστιβάλ της Αβινιόν; Να μπορέσει να συνεχίσει τις δεκαετίες που έρχονται. Να παραμείνει ο μαγικός τόπος συνάντησης καλλιτεχνών και κοινού, να αποκτήσει τα μέσα για να συνεχίσει να είναι ένα από τα σημαντικότερα ευρωπαϊκά φεστιβάλ, και ίσως, αυτό που προσπαθούμε να αναπτύξουμε σήμερα, να γίνει σε μεγαλύτερο βαθμό ένας τόπος δημιουργίας. Το όνειρο που έχουμε με την Ορτάνς Αρσαμπό (διοικητική διευθύντρια) είναι να φτιάξουμε χώρους δημιουργίας στην Αβινιόν, χώρους για δουλειά και για πρόβες ανοιχτούς όλο το χρόνο, έτσι ώστε καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο να μπορούν να έρχονται για να προετοιμάζουν τη δουλειά που θα δείξουν. Ένα ακόμα εγχείρημα που μου φαίνεται ιδιαίτερα σημαντικό, είναι η δημιουργία ενός δικτύου των φεστιβάλ της Μεσογείου, με στόχο την τόνωση της ανταλλαγής και της κυκλοφορίας καλλιτεχνών γύρω από τη Μεσόγειο.

INFO:

Το 62ο Φεστιβάλ της Αβινιόν θα ξεκινήσει στις 4 Ιουλίου και θα ολοκληρωθεί στις 26 του ίδιου μήνα. Δυνατές στιγμές του φετινού προγράμματος αποτελούν η παράσταση του Πολ Κλοντέλ Ο κλήρος του μεσημεριού με τη Βαλερί Ντρεβίλ και η δημιουργία του Ρομέο Καστελούτσι πάνω στη Θεία Κωμωδία του Δάντη.

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 | 15

ΤΟΝ ΙΟΥΛΙΟ ΣΤΗΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 260 Η Τρίσα Μπράουν φωτογραφίζεται στη διάρκεια της παρουσίας της στο Φεστιβάλ της Αβινιόν. Στις 12 και στις 13 Ιουλίου θα βρίσκεται στην Αθήνα για δυο παραστάσεις στην Πειραιώς 260, με την τελευταία της δουλειά: Foray Foret, If you couldn’t see me.

Φωτογραφία: Christophe Raynaud de Lage / Festival d’ Avignon

Επεισόδια από τη θαυμαστή ζωή της Τρίσα Μπράουν

χορός

Επιμέλεια: ΝΙΚΗ ΟΡΦΑΝΟΥ

Βήχας ή μουσική; Επεισόδιο 1ο: «Για πολλά χρόνια δεν χρησιμοποιούσα μουσική για τις χορογραφίες μου. Κάποια στιγμή αποφάσισα να προσθέσω μουσική γιατί βαρέθηκα να ακούω τους θεατές να βήχουν! Τους λυπάμαι, αλλά με ευχαρίστηση θα τους σκότωνα!» Επεισόδιο 2ο: «Πήγα λοιπόν στον φίλο μου τον Μπομπ Άσλεϊ και του ζήτησα να συνθέσει για μένα. Του είπα: Μπομπ, πάει πολύς καιρός από την τελευταία φορά που χρησιμοποίησα μουσική για τις χορογραφίες μου. Κι εκείνος μου απάντησε: Τρίσα, πάει πολύς καιρός από την τελευταία φορά που χρησιμοποίησα μουσική για τη μουσική μου!»

--Με την πλάτη στο κοινό Επεισόδιο: Το 1994 παρουσίασε στη Νέα Υόρκη την παράσταση «If you couldn’t see me», όπου χόρευε με την πλάτη προς το κοινό… «Έμαθα τόσα πολλά για το πώς μπορώ να είμαι εκφραστική δείχνοντας στο κοινό την πλάτη μου, τη στιγμή που όλοι εκφραζόμαστε με το μπροστινό μέρος του κορμιού μας, το χαμόγελο και τα χέρια. Την ώρα της παράστασης, όμως, ήθελα να βάλω τα κλάματα γιατί δεν είχα ιδέα για το τι σκεφτόταν το κοινό, αφού δεν μπορούσα να το κοιτάξω…»

--Κατά βάθος αλεπού Επεισόδιο: Αναφερόμενη στον Τύπο… «Δεν το αντέχω όταν λένε: Ώστε αυτό κάνει! Μόλις αρχίζουν οι κριτικοί να μυρίζονται τον αέρα, το βάζω στα πόδια σαν τις αλεπούδες που τις κυνηγούν και ρίχνομαι σε κάτι τελείως διαφορετικό –και τους αφήνω να τρώνε τη σκόνη μου!»

INFO: Με μεγάλη διεθνή καριέρα, πλήθος διακρίσεων, και μια τεράστια βιβλιογραφία γύρω από τη δουλειά της, η Αμερικανίδα Τρίσα Μπράουν ταρακούνησε τα ίδια τα θεμέλια της τέχνης του χορού. Ολοκληρώνοντας τις σπουδές της, μετακόμισε στη Νέα Υόρκη και ως τα μέσα της δεκαετίας του ‘60 είχε ήδη καθιερωθεί ως χορογράφος. Το 1970 ίδρυσε το δικό της σχήμα και δημιούργησε ένα ρεπερτόριο βασισμένο στην αυστηρότητα της δομής και στην ευλυγισία της κίνησης.

Eρεύνησε τη σχέση του ανθρώπινου σώματος με την αρχιτεκτονική και τη γεωμετρία καθώς και με το λόγο, συνεργάστηκε με εικαστικούς και μουσικούς και δημιούρησε ενα νέο λεξιλόγιο στο χορό.

θέατρο

Γελοιογραφία: Δημήτρης Χαντζόπουλος

16 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

Οι Όρνιθες του Κουν στο Ηρώδειο 49 χρόνια μετά. Στις 29 Αυγούστου 1959, ο Κάρολος Κουν παρουσίασε στο Ηρώδειο τους Όρνιθες του Αριστοφάνη και προκάλεσε ένα μείζον σκάνδαλο. Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, υπουργός Προεδρίας τότε, απεχώρησε κατά τη διάρκεια της παράστασης από το Ηρώδειο και κάλεσε τον ΕΟΤ να απαγορεύσει στον σκηνοθέτη και στο Θέατρο Τέχνης να δώσουν τις συγκεκριμένες παραστάσεις στο Ηρώδειο, διότι «προσβάλλεται το θρησκευτικό συναίσθημα του λαού». Η επιλογή εκείνη έφερε τον Τσάτσο στο στόχαστρο των γελοιγράφων, μάλιστα ο Φωκίων Δημητριάδης τον σκιτσάριζε έκτοτε με μια κότα. Σήμερα, η ίδια παράσταση ξαναπαρουσιάζεται όπως εκείνη την εποχή: με τη χορογραφία της Ζουζούς Νικολούδη, τα σκηνικά του Γιάννη Τσαρούχη, τη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι. Όμως η εποχή έχει αλλάξει. Και ένας άλλος γελοιογράφος, σύγχρονος, ο Δημήτρης Χαντζόπουλος, απαθανατίζει σήμερα αυτές τις αλλαγές. Στις 28 Φεβρουαρίου 2008, τηλεφωνήσαμε στον Διαγόρα Χρονόπουλο για να του δείξουμε τη γελοιογραφία. Τον βρήκαμε στο Πεκίνο. Παρουσιάστηκε εκεί η παράσταση και απολάμβανε το θρίαμβό του. Μας είπε ότι είναι ανοικτός στις ερμηνείες...

•Οι Όρνιθες θα παρουσιαστούν στο Φεστιβάλ Αθηνών στις 20 και 21 Ιουλίου,, στο Ηρώδειο.

θέατρο

Δημήτρης Λιγνάδης Γιατί σκηνοθετώ τους Βατράχους Την ώρα που η πάλαι ποτέ χρυσή εποχή της αθηναϊκής «υπερδύναμης» αμαυρώνεται παρακμάζοντας σε όλα τα επίπεδα δημόσιου και ιδιωτικού βίου και η πολιτικοκοινωνική κατάρρευση βρίσκεται προ των πυλών, ο Αριστοφάνης γράφει την κωμωδία Βάτραχοι . Κεντρική ιδέα του έργου είναι η κατάβαση του θεού Διονύσου στον Άδη για να επιλέξει – μέσα από έναν ιδιότυπο «αγώνα» - μεταξύ των δύο τραγικών ποιητών Αισχύλου και Ευριπίδη , ποιον θα μεταφέρει ξανά στον πάνω κόσμο , ώστε να συμβάλει στην ανόρθωση της καταρρακωμένης Αθήνας. Παρακάμπτοντας τα πολλά ερωτήματα που η παράσταση μας φιλοδοξεί μάλλον να θέσει παρά όχι να απαντήσει θα κρατήσω ένα, το πιο βαθύ: Ποιοι και τι είναι οι σήμερα βάτραχοι , ποιος θέλει και μπορεί να τους φιλήσει για να γίνουν πρίγκιπες, και μετά... τι;

INFO: Τη φετινή χρονιά, το Φεστιβάλ παρουσιάζει τρεις παραγωγές του Εθνικού Θεάτρου:

Ιστορίες από το δάσος της Βιέννης, του Ödön von Horváth, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά | 27- 30 Ιουνίου , Πειραιώς 260 Η -------------------------------------------------------Βάτραχοι του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Δημ. Λιγνάδη | 11 & 12 Ιουλίου, Ηρώδειο Πρωταγωνιστούν: Γιώργος Μαρίνος, Δημήτρης Λιγνάδης, Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, Στεφανία Γουλιώτη, Κωνσταντίνος Παπαχρόνης, κ.α.

-------------------------------------------------------Οιδίπους επί Κολωνώ-Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία Ρούλας Πατεράκη. | 8 & 9 Αυγούστου, Επίδαυρος

Πορτρέτο: Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος

Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 | 17

Γιάννης Χουβαρδάς «Εμπρός παιδιά, κλέψτε καρδιές» Εδώ και μερικούς μήνες, ο Γιάννης Χουβαρδάς, ο ιδρυτής και εμψυχωτής του ιστορικού Αμόρε, είναι καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου. Φέτος, η παρουσία του Εθνικού στο Ελληνικό Φεστιβάλ, αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, εκτός των άλλων και ως δείγμα γραφής μιας καινούργιας περιόδου. Άνθρωπος με κέφι, δημιουργική ανησυχία, οργανωτικό πνεύμα και πρωτοποριακές ιδέες, ο Γιάννης Χουβαρδάς δέχτηκε να υποβληθεί σε μια μικρή «ανάκριση» για ό,τι έφυγε, για ό,τι άφησε αυτό που έφυγε και, κυρίως, για αυτό που έρχεται.

Aπό τη ΝΙΚΗ ΟΡΦΑΝΟΥ

Η εμπειρία σας από το Αμόρε; Δεκαεπτά χρόνια από τη ζωή μου. Αυτό τα λέει όλα. Αλλά και: ισχυρές φιλίες, ανεπανάληπτες εμπειρίες, γεννητούρια, μεγάλες χαρές. Να μην ξεχάσω και: τεράστια κούραση, σκληρός αγώνας, θάνατος, χωρισμοί. Τέλος, δύο μεγάλα ευχαριστώ: στους συνεργάτες, ιδίως σ’ όσους πάλεψαν με τις δύσκολες προσωπικές οικονομικές συνθήκες, και στον κόσμο που μας στήριξε όλα αυτά τα χρόνια. Και υστερόγραφο: πάμε τώρα γι’ άλλα, ακόμα δυσκολότερα και ωραιότερα. Τα όνειρά σας για το Εθνικό; Να εργάζονται όλοι σε αξιοπρεπείς συνθήκες, ελεύθερα και δημιουργικά, ένας για όλους και όλοι για έναν. Να συρρεύσει το μεγάλο κοινό για να γευτεί μεγάλες, δύσκολες αλλά και ωραίες

εμπειρίες. Να χτίσουν οι νέοι μια τεράστια, σε αδιάκοπη λειτουργία και έμπνευση, κυψέλη. Να γίνουμε ισότιμο κομμάτι του μεγάλου παγκοσμίου θεάτρου. Οι φετινές παραγωγές του Εθνικού στο Φεστιβάλ; 1. Οιδίποδες: μια μεγάλη χειρονομία της Ρούλας Πατεράκη, ένας υπέροχος θίασος, μία υψηλών απαιτήσεων στιγμή της Επιδαύρου. Να είμαστε όλοι εκεί. 2. Βάτραχοι: τόλμη, αναίδεια ταπεινότητα, ευφορία, γλυκιά τρέλα: αυτά περιμένω από τον Δημήτρη Λιγνάδη και τους συνεργάτες του. Είμαι βέβαιος πως το μεγάλο κοινό θα γοητευτεί. 3. Ιστορίες από το δάσος της Βιέννης: δύσκολο να μιλήσω για μια παράσταση που θα σκηνοθετήσω εγώ. Αλλά για το έργο να πω: αριστούργημα, θα γίνει κόμπος στο λαιμό και βάλσαμο στη

καρδιά. Και για τον θίασο: εμπρός παιδιά, δεν υπάρχουν καλύτεροι από σας, βγείτε να κλέψετε τις καρδιές του κοινού σας. Καλλιτεχνικός διευθυντής, μάνατζερ ή σκηνοθέτης; Αν το ερώτημα νοείται ως προς το Εθνικό, τότε αυτά τα τρία είναι μόνο ένα μικρό μέρος της καθημερινότητας (ακολουθούν: υπάλληλος γραφείου, ψυχαναλυτήςθεραπευτής, συνδικαλιστής, εργοδότης χωρίς έργο, εμψυχωτής, φύλακας, πυροσβέστης, πολλά ακόμα, αλλά και: ευτυχής που έχω τους συνεργάτες που έχω). Αν το ερώτημα εννοείται γενικά και το περιεχόμενο του είναι: «τι τελικά είμαι», ή «τι προτιμάω να είμαι», σας απαντώ: όλα και τίποτα. Γιατί δεν μπορεί, κάπου θα με περιμένει και μένα η Ιθάκη μου.

18 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΒΗΜΑ «Η δουλειά μου ήταν η ίδια και πριν τους Ολυμπιακούς αγώνες, αλλά δεν υπήρχε το βήμα για να αναγνωριστεί», λέει ο Δημήτρης Παπαϊωάννου. «Ξέρετε, πολλά έργα της Ομάδας Εδάφους ήταν πιο εύκολα από την Τελετή Έναρξης», προσθέτει.

συνέντευξη

συνέντευξη

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 | 19

Μήδεια Δημήτρης Παπαϊωάννου (2)

ΑΦΡΙΚΗ, ΑΠΩ ΑΝΑΤΟΛΗ... Από την παράσταση “Dinozord” του Φαυστίν Λινιέκουλλα: ένα ποιητικό παραμύθι με αυτοβιογραφικές αναφορές στη ζωή του στην Αφρική

Μια σχέση που αντέχει στο χρόνο 1 χρόνο μετά το 2, τέσσερα χρόνια μετά την Τελετή Έναρξης των Ολυμπιακών, και σχεδόν δεκαπέντε χρόνια μετά την πρώτη της παρουσίαση, η Μήδεια – μια παράσταση-ορόσημο για το έργο του εικαστικού και χορογράφου αλλά και για την πάλαι ποτέ Ομάδα Εδάφους – ανεβαίνει ξανά. Αυτή τη φορά, ο Παπαϊωάννου μένει εκτός σκηνής – δε χορεύει, κοιτάζει, σκέφτεται, αλλάζει.

Aπό την ΕΥΓΕΝΙΑ ΤΖΙΡΤΖΙΛΑΚΗ

Καθόμαστε σ’ έναν βαθύ δερμάτινο καναπέ, στα καμαρίνια της Πειραιώς 260. Ο καφές φτιάχνεται ενώ μιλάμε και αρχίζει να μοσχοβολά. Εκείνος κάθε τόσο χαιρετά κάποιον που μπαίνει, φοράει φόρμα – σε λίγο αρχίζει η πρόβα – και δείχνει σαν στο σπίτι του: παρών και γειωμένος σαν άνθρωπος στο φυσικό του περιβάλλον, ακριβώς στο στοιχείο του. Κύριε Παπαϊωάννου, θέατρο ή χορός; Δεν έχω ιδέα. Ανθρώπινη κίνηση, στο χώρο, στον εαυτό της. Έρχομαι από μια γενιά που πολύ ταλαιπωρήθηκε με το τι είναι χορός και τι όχι, τι είναι και τι δεν είναι όμορφο στην ανθρώπινη κίνηση, ευτυχώς μεγάλωσα και τώρα δεν με απασχολεί. Απλώς δημιουργείτε. (Με διορθώνει:) Κάνω ό,τι μπορώ. Αυτό κάνω. Ό,τι καλύτερο μπορώ. Έπειτα το μοιράζομαι και το κουβεντιάζω. Και αυτό είναι ομορφιά; Η ομορφιά είναι ένας μεγάλος καημός σε

πολλά επίπεδα της ζωής, όχι στόχος. Στόχος είναι να εμφανιστεί η αλήθεια, που ως δια μαγείας φέρει την ομορφιά. Όποτε παραπλανάται κανείς κι γίνεται στόχος του η ομορφιά χρειάζεται να βρει έναν τρόπο να ισιώσει. Αυτό καταλαβαίνω εγώ. Η αλήθεια ποιου πράγματος; Η αλήθεια…πώς να το εξηγήσει κανείς; Μια σχέση που αναπτύσσεται επί σκηνής μεταξύ δύο ερμηνευτών, μια άποψη που έχει ο σκηνοθέτης γι’ αυτήν, δύο ρούχα που θα φορεθούν για να την εξυπηρετήσουν – πρέπει όλα να είναι φτιαγμένα με τη μεγαλύτερη δυνατή ευθυβολία, το μικρότερο δυνατό ξόδεμα φόρμας και απόλυτη λειτουργικότητα. Αυτό, αν πετύχει και το δεις, μοιάζει με αυτό που διαισθάνεται κανείς ότι είναι η αλήθεια: ευθυβολία και συνέπεια στο σύστημα. Επειδή υπάρχουν πολλές διαφορετικές εκφάνσεις του αληθινού – ιδίως στην τέχνη – το ύφος, δηλαδή ο δρόμος, χρειάζεται συνέπειά για

να είναι ολοκληρωμένο. Το στιλ είναι άλλη μια έκφανση της αλήθειας, γιατί εκφράζει συνέπεια στην λειτουργικότητα και στην επικοινωνία ενός πράγματος. Εκεί που παρασύρεσαι από την ομορφιά των χορευτών ή των φωτισμών αναρωτιέσαι αν υπάρχει ανάγκη για όλο αυτό και αρχίζεις να αφαιρείς ώστε να μπορέσει το πράγμα να είναι καθαρό. Όλα αυτά δεν τα ξέρω, και ούτε τα πετυχαίνω, απλώς τα υποψιάζομαι και εργάζομαι για να δοκιμάζονται αυτές οι σκέψεις πάνω στα υλικά και να πειραματίζομαι. Δεν έχω απάντηση, φυσικά, έχω απλώς έναν δρόμο πρ οβληματισμού. Γιατί διαλέγετε να κάνετε τη Μήδεια τώρα/ ξανά; Δύο είναι οι βασικοί λόγοι. Ο ένας, ότι θέλω να τη δω επιτέλους και να τη δουλέψω, για πρώτη φορά μη χορεύοντας την. Είναι μία παράσταση που για κάποιο λόγο μου βγήκε –δεν έχω πάνω από δυο ή τρεις τέτοιες

«Η αλήθεια… πώς να το εξηγήσει κανείς; Μια σχέση που αναπτύσσεται επί σκηνής μεταξύ δύο ερμηνευτών, μια άποψη που έχει ο σκηνοθέτης γι’ αυτήν, δύο ρούχα που θα φορεθούν για να την εξυπηρετήσουν».

συνέντευξη

20 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

ΓΕΙΑ ΣΟΥ, ΜΗΔΕΙΑ «Κατά κάποιον τρόπο, ξαναδουλεύοντας τη Μήδεια, επιμελούμαι εγώ της συστατικής μου επιστολής στον κόσμο», δηλώνει ο Δημήτρης Παπαϊωάννου.

« Τώρα που βλέπω τη Μήδεια απ’ έξω, σκέφτομαι πόσο ευχάριστο είναι να μπορείς να έχεις τα μάτια του ανοιχτά. Όσο μπορώ, σε οποιοδήποτε σημείο της ζωής μου, ανοίγω τα μάτια μου, ώστε να βλέπω πραγματικά μπροστά μου»

στιγμές– και με τα καινούργια μου μάτια, όντας απ’ έξω, θέλω αυτό το αρχιτεκτόνημα που πέτυχε να το ξανακοιτάξω και να το λειτουργήσω. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι θέλω να αναβάλω την επόμενη δουλειά μου μετά το 2, αλλά δεν μπορώ και να μη δουλεύω. Θέλω να σκεφτώ κι άλλο, να παίξω με την αναστύλωση ενός οικοδομήματος όπως η Μήδεια και να επανέλθω λίγο αργότερα. Και υπάρχουν και δευτερεύοντες λόγοι: μου το παρήγγειλε το ΥΠΠΟ για το Πεκίνο, κι ακόμη αισθάνομαι ότι ξαναδουλεύοντας τη Μήδεια, κατά κάποιο τρόπο επιμελούμαι εγώ της συστατικής μου επιστολής απέναντι στον κόσμο. Με το 2 είδα ότι υπάρχει μια μεγαλύτερη δυναμική επικοινωνίας απ’ ό,τι παλαιότερα και θα ήθελα στην επαφή μου μ’ αυτό τον νέο κόσμο να μην υπάρχει μόνο η Τελετή και το 2, αλλά και ένα αρχείο στο διαδίκτυο (www.dimitrispapaioannou.com) όπου να μπορεί κανείς να δει τη ζωγραφική, τα κόμιξ, ψήγματα της παλιάς δουλειάς και ολόκληρη μία πιο εμβληματική παράσταση της παλαιότερης περιόδου, καθαρισμένη πια. Κυρίως όμως, γουστάρω, να την ξαναδουλέψω, να παίξω μαζί της. Θα αλλάξετε πράγματα δηλαδή, δεν είναι καθαρή αναβίωση. Ναι, παίζω ήδη. Ζωντανός είμαι, ζωντανό είναι το έργο, δεν κάνουμε κάτι μετά το θάνατό μου. Αλλάζει. Οι Ολυμπιακοί άλλαξαν κατά πολύ την εμβέλεια της επικοινωνίας σας με τον κόσμο. Και υποθέτω ότι αποκτήσατε μεγαλύτερη ελευθερία όσον αφορά τις δυνατότητες

που πια σας προσφέρονται. Δεν είναι ελευθερία αυτό, απέκτησα περισσότερες ευκαιρίες για να επενδυθούν κεφάλαια επάνω μου. Μία επένδυση έγινε από την Ελληνική Θεαμάτων στο 2, η οποία έφερε πίσω τα λεφτά της κι έτσι έχω την ευκαιρία να κάνω άλλη μια επένδυση που είναι η αναβίωση της Μήδειας. Δεν έχω καμία ψευδαίσθηση – μέχρι η ελεύθερη αγορά να χάσει λεφτά από μένα, εγώ θα έχω την ελευθερία να ζητώ τις συνθήκες που θα με βοηθήσουν να εργαστώ και να ερευνήσω με τον τρόπο που θέλω. Αν τα πράγματα αλλάξουν, θα ξαναγυρίσω εκεί που ήμουν. Γιατί κάνετε παραστάσεις – τι σας κινεί; Περνάει η ώρα μου πιο ευχάριστα όταν δουλεύω σ’ ένα έργο, επειδή διοχετεύω πολλή ενέργεια και πίστη σ’ αυτό. Επίσης ενώνω πολλούς ανθρώπους κάτω από την κοινή συνισταμένη αυτής της πίστης κι αυτό, για κάποιον μυστηριώδη λόγο του χαρακτήρα μου, μού είναι ενδιαφέρον. Περνάω έτσι μία περίοδο με την φευγαλέα αίσθηση ότι έχει κάποια σημασία η ζωή μου. Είναι και μερικά πράγματα που καταλαβαίνω από τη ζωή, που ούτε με τα λόγια ούτε με τα χάδια μπορώ να τα επικοινωνήσω, και μιας που έχω έναν τρόπο να τα αποκωδικοποιήσω, το έργο λειτουργεί κι ως ένα είδος διοχέτευσης αυτών των πραγμάτων. Επίσης είναι ο τρόπος με τον οποίο βγάζω χρήματα για να ζω. Σε τι βαθμό ονειρεύεστε κάτι και μετά το υλοποιείτε, οπότε η δουλειά αφορά την εκτέλεση μιας ιδέας, και σε τι βαθμό εκπλήσσεστε κατά τη διαδικασία;

Πρόκειται για έναν συνδυασμό. Υπάρχουν φορές που φαντάζομαι μία σχέση μέσα από μία εικόνα, και προσπαθώ να φτάσω ακριβώς αυτήν – αυτές οι στιγμές δεν είναι πολύ ευχάριστες για τους ερμηνευτές και τους συνεργάτες, αλλά συμβαίνουν. Άλλες φορές, έχω μία περιέργεια προς μία κατεύθυνση και έτσι ανοίγω ένα είδος εργαστηρίου, μοιράζομαι μερικούς προβληματισμούς και, πατώντας πάνω στα πράγματα που προκύπτουν στην πρόβα, ανεβαίνω πάνω τους και τα χτίζω σιγά-σιγά. Τότε λειτουργώ σαν αρχιτέκτονας, όπου τα υλικά δεν είναι δικά μου – αυτό είναι το πιο ευχάριστο κομμάτι για τους συνεργάτες. Και τρίτον, υπάρχουν φορές που έχω μια πολύ συγκεκριμένη αίσθηση μίας ατμόσφαιρας, η οποία δεν έχω ιδέα με τι ενέργεια και εικόνα θα εκπληρωθεί. Και τότε είμαι στη χειρότερη από τις τρεις καταστάσεις γιατί δεν ξέρω από πού να ξεκινήσω. Εκεί χρησιμοποιώ τη φαντασία και τη δημιουργικότητα των ερμηνευτών, αλλά πάω πραγματικά στα τυφλά. Όταν δω λίγο φωτάκι, πάω προς τα κει και ολοκληρώνεται η εικόνα. Λειτουργώ και με τους τρεις αυτούς τρόπους. Η Μήδεια σε ποια κατηγορία ανήκει; Η Μήδεια ανήκει στην παλαιά περίοδο της Ομάδας Εδάφους. Σας θυμίζω ότι το έργο αυτό είναι η πρώτη μας έξοδος από την κατάληψη και η πρώτη φορά που πάμε σ’ ένα μεγάλο θέατρο, στο Ρεξ. Επίσης ήταν παραγγελία από τον Σπύρο Μερκούρη για την Αμβέρσα Πολιτιστική Πρωτεύουσα. Το ζήτημα της Μήδειας λύθηκε μέσα σ’ ένα μήνα. Και έγινε η παράσταση που ξέρετε, όπου σε κά-

συνέντευξη θε αναβίωση αλλάζαμε λίγο τη χορογραφία αλλά ήταν η ίδια – όπως τώρα. Ανήκει στις στιγμές που το φαντάστηκα ολόκληρο, κατάλαβα χωροταξικά και δραματουργικά πώς θα λειτουργήσει, βρήκα τις λύσεις πριν έρθω στην πρόβα – σε συνεργασία με τον Αλεξίου βρέθηκε ο χώρος, φαντάστηκα το φόρεμα της Μήδειας, τους κοθόρνους, κι όλο αυτό το έφερα στην πρώτη πρόβα. Φυσικά, εκείνο το μήνα προέκυψαν εκπλήξεις. Μία απ’ αυτές ήταν και το πόσο ταιριαστή με τον τρόπο της αφήγησης ήταν η μουσική του Μπελίνι κι έτσι έκανα μουσικό κολάζ. Η Μήδεια ανήκει στις περιπτώσεις όπου το 50% το φαντάστηκα από πριν και το κυνήγησα και για το άλλο 50% είχα την αίσθηση μιας ατμόσφαιρας και προσπαθούσα να την πετύχω. Μέχρι το Για Πάντα, έλεγα στους ερμηνευτές τι να κάνουν. Άργησα πολύ να εμπιστευτώ τη συνδημιουργία. Οπότε η Μήδεια είναι από αυτήν την περίοδο. Το 2 ήταν κάτι πολύ διαφορετικό, αυτό που κάνουν όλες οι καλές οικογένειες: αυτοσχεδιασμοί, εργαστήριο, όλο αυτό. Πως ήταν η αλλαγή από τον έναν τρόπο δουλειάς στον άλλο; Δεν μπορώ να περιγράψω πόσο ηδονική! Κι είναι και διαφορετική η περίοδος που χόρευα απ’ αυτήν που δε χορεύω. Είχα πολύ μεγαλύτερη ικανοποίηση με το Δύο απ’ ότι με οποιαδήποτε άλλη παράσταση, γιατί ήταν τα μάτια μου καθαρά απέναντι στο έργο, δίχως να μπλέκεται και η δική μου αγωνία για την ερμηνεία. Τώρα που βλέπω τη Μήδεια απ’ έξω, σκέφτομαι πόσο ευχάριστο είναι να μπορείς να έχεις τα μάτια του ανοιχτά. Όσο μπορώ, σε οποιοδήποτε επίπεδο της ζωής μου, ανοίγω τα μάτια μου, ώστε να βλέπω πραγματικά μπροστά μου. Αναρωτιέμαι γιατί φοβόμουν και γιατί φοβόμαστε τόσο πολύ να το κάνουμε. Δεν υπάρχει καμία τερατώδης πραγματικότητα, απλά υπάρχουν πολλά ζητήματα που πρέπει να λυθούν. Μη χορεύοντας, λοιπόν, και μεγαλώνοντας, μου δίνεται η ευκαιρία να δω κατάματα αυτό που κάνω και έτσι να κάνω, και πάλι, ό,τι μπορώ. Κι αυτό είναι ευχάριστο. Γιατί οι πλάνες του παρελθόντος είναι τόσο μεγάλες και έντονες – και φαντάζομαι αυτό θα πω και, αν ζω, σε είκοσι χρόνια για το τώρα – που το ότι ξεμπερδεύω μ’ αυτές είναι πραγματικά ανακουφιστικό. Βέβαια, η γείωση της ψυχοσωματικής ενότητας που είναι ο άνθρωπος αφού έχει χορέψει, είναι ισχυρότερη από την γείωση που νιώθει όταν βλέπει αυτό που έχει δημιουργήσει να το ενσαρκώνουν άλλοι. Πώς συνέβη η μετατροπή από την Ομάδα Εδάφους στο Δημήτρη Παπαϊωάννου ως αυτόνομο δημιουργό; Αυτό είναι κάτι που το καταλαβαίνετε καλύτερα εσείς από μένα – εγώ έχω πάντα την ίδια τοποθέτηση απέναντι στη δουλειά μου. Αυτό που δεν έχω πια είναι την ευθύνη απέναντι σε μια σειρά ανθρώπων, να έχουν δουλειά και ρόλους. Από το 2001, που δεν υπάρχει πια η ομάδα, έχω κρατήσει στενή συνεργασία με τη βοηθό μου, την Τίνα Παπανικολάου, τον Νίκο Δραγώνα, που ήταν από τους κύριους χορευτές της ομάδας, και βέβαια συνεργάζομαι με καλλιτέχνες με τους οποίους είχα δουλέψει παλιά. Αλλά η ομάδα διαλύθηκε και μαζί της και το χρέος μου να συντηρώ όσο καλύτερα μπορώ, οικονομικά και καλλιτεχνικά, ανθρώπους. Ήταν πολύ ωραία με

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 | 21

την ομάδα και δύσκολα. Είναι ωραίο να λύνεται μία δουλειά και να ξέρεις ότι στεναχωριέσαι που αποχαιρετάς τους συνεργάτες – μου λείπουν όλοι οι χορευτές του 2, μου λείπει η ενέργειά τους, αλλά είναι φοβερά ανακουφιστικό να γυρίζεις το κλειδί στην πόρτα και να λες «ΟΚ, ο καθένας ας βρει το δρόμο του. Κανένας δεν περιμένει τίποτε από κανέναν». Όπως είναι και η ζωή στ’ αλήθεια. Ζούμε κάτι καταπληκτικό. Και κανείς κανενός, που λέει και η Νικολακοπούλου. Και τώρα, ξαφνικά, να άλλη μια καινούργια οικογένεια, με πολλά παλιά μέλη, για την αναβίωση της Μήδειας. Και μετά από ενάμισι χρόνο, «γεια σας». Για τη φάση και την ηλικία μου είναι ωραία – τότε χρειάζονταν εκείνο, τώρα χρειάζεται αυτό. Ήσασταν στην Αμερική το ‘85-’86 και ξανά αργότερα. Έχοντας διαλέξει την Ελλάδα, την έχετε άχτι για κάτι; Δεν τη διάλεξα ακριβώς, αφέθηκα στο ρεύμα των συγκυριών. Εδώ ήταν που γνώρισα τους συνεργάτες μου, δέθηκα με τους ανθρώπους, αρχίσαμε να δουλεύουμε, είχαμε μία τελείως διαφορετική ιδεολογία απ’ αυτήν που επικρατεί σήμερα, το χρήμα δεν έμπαινε ποτέ στη μέση, υπήρχε άπειρος ελεύθερος χρόνος για να αφιερωθούμε σ’ αυτό που θέλαμε, και μετά κάναμε αυτή τη δουλειά. Ήταν σα χιονοστιβάδα, δεν ήταν συνειδητή επιλογή, όπως δεν ήταν και το να μπω στη Σχολή Καλών Τεχνών ή να περάσω από τη ζωγραφική στο χορό. Πήγαινα, σα να ακολουθούσα μυρωδιές. Άχτι δεν ξέρω αν έχω την Ελλάδα, είμαι κι εγώ διχασμένος. Από τη μία είμαι καλομαθημένος εδώ – μου δόθηκε εμπιστοσύνη και γεωμετρικά αυξανόμενες ευκαιρίες – κι από την άλλη δε θεωρώ ότι υπάρχουν συνθήκες που να αποδεχτούν την περίπτωσή μου. Άρα πρέπει να λειτουργούμε συχνά σαν παραγωγοί και μάνατζερ του εαυτού μας. Και δε μιλάω, φυσικά, για το κοινό, που όπως αποδείχτηκε υπάρχει και περιμένει να επικοινωνήσει με σκέψεις οι οποίες έχουν μία στοιχειώδη εντιμότητα και γούστο. Ως συνθήκη, εννοώ το κράτος, το οποίο είναι «κάπως», και τους ιδιώτες παραγωγούς που επίσης είναι «κάπως». Αυτό το ενδιάμεσο «κάπως», θα ήταν πολύ πιο απελευθερωτικό για όλους μας να ήταν ενδιαφέρον. Χάνει κανείς πολλά όταν προσπαθεί να εργαστεί με υψηλά στάνταρτ σ’ αυτή τη χώρα…κι εγώ δεν το καταφέρνω, το προσπαθώ. Αυτό έχω άχτι: ότι το σύστημα δεν ανεβαίνει μαζί μας. Ανεβαίνει πιο αργά από τους ανθρώπους του και μας τραβάει πίσω. Εγώ είμαι σαράντα τριών ετών – τώρα θέλω. Σε δέκα χρόνια που θα ‘χουν καλυτερέψει τα πράγματα, δεν ξέρω τι μαχητικότητα θα μου έχει απομείνει. Το θέλω τώρα που μπορώ. Όπως μου συνέβη με τις Τελετές –37 χρονών: τότε υπήρχε το κουράγιο, η ζωτική ενέργεια και μια σχετική εμπειρία. Μπορούσα να δώσω χρόνο, γκάζι, και να το δω πολύ σοβαρά. Γενικά, πρέπει να είναι τότε που μπορείς! Τον αθλητή πρέπει το σύστημα στα είκοσί του να τον στηρίξει, ώστε να αποδώσει. Δεν το θέλει στα τριάντα πέντε του. Ποιος είναι ο ιδεατός αποδέκτης της δουλειάς σας; Δεν ξέρω. Πρέπει να είναι προσωπικό του θέμα αν του αρέσει κάτι. Αυτόν που έχω στο νου μου όταν δημιουργώ είναι ο εαυτός μου. Από την άποψη ότι ξέρω τα κόλπα μου, τα τρικ μου, τις μαλακίες μου, είμαι δύσκολος,

στριμμένος, αλλά έχω και πολύ μεγάλη ανάγκη να ενδιαφερθώ και να συγκινηθώ. Και δεν αναρωτιέμαι αν είναι χρήσιμο πράγμα η τέχνη ή όχι. Παραμονεύω – γιατί θα την κάνω τη μαλακία – και είμαι ξινός μόνο και μόνο επειδή έχω ανάγκη να ξεπεραστεί η αυστηρότητα και μια στιγμή που φτιάχνω να δω ότι αρχίζει και λειτουργεί. Είμαι ιδιαίτερα σκληρός με τον εαυτό μου, με περιμένω στη γωνία, αλλά είναι ωραίο αυτό – να μου λέω ότι η μπλόφα δεν πιάνει. Και όσο ο άλλος μου εαυτός, ο κατασκευαστής, αντέχει στις πιέσεις, προχωράω. Όταν δεν αντέχει κάνω τους συμβιβασμούς και ελπίζω ότι στο επόμενο θα είμαι καθαρότερος. Τι άλλαξε για σας μετά τους Ολυμπιακούς, με την εισαγωγή σας στην ποπ κουλτούρα; Περισσότερο συναντήθηκα με κάτι βαθύτερο της φύσης μου, παρά άλλαξε κάτι. Προφανώς η δουλειά μου ήταν η ίδια, απλούστατα δεν υπήρχε το βήμα για να αναγνωριστεί ως κάτι τέτοιο. Μερικές φορές γινόμαστε θύματα της νοσταλγίας μας – ξέρετε, πολλά έργα της Ομάδας Εδάφους ήταν πολύ πιο συμβατικά από την Τελετή Έναρξης. Απλώς κινούνταν μέσα σε ένα σύστημα που ξεκινούσε από έναν underground χώρο. Δεν είχε την εκρηκτικότητα της μεγάλης επικοινωνιακής δύναμης που έχει μια Τελετή Έναρξης. Πολλά έργα της Ομάδας Εδάφους ήταν λιγότερο τολμηρά. Απλώς, επειδή έχουν καταγραφεί ιστορικά ως μια περιοχή πιο υπόγεια, γίνεται συχνά η παρεξήγηση ότι και τα ίδια τα έργα ήταν πιο avant garde. Η Ανθρώπινη Δίψα, δηλαδή, μπροστά στην Τελετή Έναρξης είναι σαν κλασσικά εικονογραφημένα. Δεν έγινε λοιπόν κάτι, αλλά θα δούμε τι θα ακολουθήσει. Το τι έγινε με την Τελετή Έναρξης δεν οφείλεται σ’ εμένα, αλλά στην ίδια την Τελετή. Το 2 ήταν μια πρώτη επαφή με το τι συμβαίνει και το τι θα γίνει τώρα με τη Μήδεια είναι ένα ερωτηματικό. Τι πραγματικά συμβαίνει με μένα και την ποπ κουλτούρα θα το δούμε.

«Δεν έχω καμία ψευδαίσθηση – μέχρι η ελεύθερη αγορά να χάσει λεφτά από μένα, εγώ θα έχω την ελευθερία να ζητώ τις συνθήκες που θα με βοηθήσουν να εργαστώ και να ερευνήσω με τον τρόπο που θέλω. Αν τα πράγματα αλλάξουν, θα ξαναγυρίσω εκεί που ήμουν. Έχω μια ευκαιρία»

Ο χρόνος τελείωσε, ο καφές έχει κατέβει στις κούπες, έχουν μπει σχεδόν όλοι οι χορευτές στην αίθουσα. Με ρωτά αν μπορεί να πάει και αυτός. Ζητώ να τον ρωτήσω κάτι τελευταίο. Ας το πάρει το ποτάμι. Συνεχίζω να ζω επειδή…; Επειδή έχω πολύ περιέργεια ακόμα.

INFO: Σύλληψη – Σκηνοθεσία – Χορογραφία: Δημήτρης Παπαϊωάννου Σκηνικά: Νίκος Αλεξίου Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος Σχεδιασμός και Σύνθεση Ήχων: Coti K. Μουσική: Κολλάζ από όπερες του Vincenzo Bellini Art Direction – Κοστούμια: Δημήτρης Παπαϊωάννου – Θάνος Παπαστεργίου Γλυπτική: Νεκτάριος Διονυσάτος Βοηθός Σκηνοθέτη: Τίνα Παπανικολάου Ερμηνεύουν: Μήδεια Ευαγγελία Ράντου Ιάσων Γιάννης Νικολαΐδης Σκύλος Άρης Σερβετάλης Γλαύκη Κατερίνα Λιόντου Ήλιος Φοίβος Παπαδόπουλος Αργοναύτες Νίκος Δραγώνας, Μιχάλης Ελπιδοφόρου, Νίκος Καλογεράκης,

Τάσος Καραχάλιος, Κωνσταντίνος Καρβουνιάρης, Φοίβος-Θωμάς

Κυριάκου, Αγνή Παπαδέλη-Ρωσσέτου, Βαγγέλης Τελώνης, Συμεών

Τσακίρης, Altin Huta Μια συμπαραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών, της Ελληνικής Θεαμάτων και της ΔΥΟ Παραγγελία του Υπουργείου Πολιτισμού για το πολιτιστικό έτος της Ελλάδας στην Κίνα Πειραιώς 260 Η | 1-5 Ιουνίου

22 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

Από το λεύκωμα: «Α photographer’s

ΧΟΡΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΑΜΜΟ Ο Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ με τον Ρομπ Μπέσερερ, φωτογραφημένοι από τη μεγάλη Άννι Λίμποβιτς.

χορός

χορός

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 | 23

Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ Περί χορού και άλλων… δαιμονίων

Aπό τη ΝΙΚΗ ΟΡΦΑΝΟΥ

«Δεν προσπαθώ να χορεύω καλύτερα απ’ όλους τους άλλους. Προσπαθώ μόνο να χορεύω καλύτερα απ’ τον εαυτό μου», δήλωνε πριν από μερικές δεκαετίες ο Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ στην καταγοητευμένη Δύση: ήταν η εποχή, στα μέσα της δεκαετίας του 1970, που ο φημισμένος νεαρός ρώσος χορευτής του «American Ballet Theatre» της Νέας Υόρκης, αποστάτης των μπαλέτων Κίροφ και του κουμουνιστικού καθεστώτος, αμφισβητούσε με την τεχνική του τους… νόμους της βαρύτητας, μάγευε το κοινό με τις δραματικές του ερμηνείες και υποχρέωνε άπαντες να υποκλιθούν στο ταλέντο του. Οπωσδήποτε η εν λόγω… αποστασία προσέθεσε το απαραίτητο αλατοπίπερο στο μύθο του χορευτή, δεδομένου του ότι το απανταχού κοινό (και δη εκείνο της ψυχροπολεμικής εποχής) διψούσε για σασπένς. Η προσωπική ιστορία του Μπαρίσνικοφ, που πιεζόταν ασφυκτικά από την διαβόητη Κα Κε Μπε και δραπέτευσε στη Δύση, έδωσε τροφή για την ταινία Λευκές Νύχτες του 1985, στην οποία μάλιστα πρωταγωνίστησε ο ίδιος. Για τον «Μίσα», όμως, που πίστευε ότι κανείς δεν είναι γεννημένος χορευτής αλλά ότι μάλλον πρέπει να δουλέψει σκληρά γι’ αυτό και να το θέλει όσο τίποτα άλλο, η μοναδική του επιτυχία δεν οφειλόταν ούτε σε σύμπτωση ούτε σε μόδα. Στα σαράντα χρόνια της καριέρας του, ο Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ χόρεψε σε περισσότερα από 100 έργα του κλασικού ρεπερτορίου αλλά και σύγχρονου χορού – όχθες που δεν γεφυρώνονται, ισχυρίζονταν άλλοι του είδους. Ο Μπαρίσνικοφ, όμως, όχι μόνο ίδρυσε, το 1989, τη δική του ομάδα σύγχρονου χορού γνωστή ως «The White Oak Dance Project», αλλά και συνέθεσε τις δικές του χορογραφίες, θέλοντας να γίνει ο ίδιος κινητή-

ριος δύναμη στην παραγωγή της τέχνης και να εμπλουτίσει δυναμικά το ρεπερτόριο του σύγχρονου αμερικανικού χορού. «Ο κόσμος του σύγχρονου χορού είναι διαφορετικός από αυτόν του κλασικού», εξήγησε σε συνέντευξη του στην βρετανική εφημερίδα Guardian. «Είναι μικρός, με την καλή έννοια, αφού η σχέση μεταξύ του χορογράφου και του χορευτή είναι πολύ στενή. Υπάρχει ένας αμοιβαίος σεβασμός, ίσως επειδή χάνουμε και κερδίζουμε μαζί». Ο αμοιβαίος αυτός σεβασμός αλλά και η ανάγκη να δίνονται ευκαιρίες στους νέους να εκφράζονται, αποτελούν βασικές πολιτικές ιδέες του Μπαρίσνικοφ, αλλά και πεδία σύγκρουσης με το δυτικό καπιταλιστικό σύστημα. Ο ίδιος λέει ότι με τα χρόνια ένιωσε απογοητευμένος από την Αμερική, ενώ αντιθέτως στην Ευρώπη βλέπει ακόμα υγιή στοιχεία του σοσιαλισμού: «Είναι κρίμα να βλέπουμε το κοινό να αποτελείται μόνο από… φορτωμένα πορτοφόλια –και αυτό είναι κάτι πολύ έντονο στην Αμερική, που πρέπει να πληρώσεις 150 δολάρια για να πας στην όπερα. Είναι γελοίο. Έχουμε τόσους ταλαντούχους νέους στους δρόμους που όμως αναγκάζονται να εγκαταλείπουν τα όνειρά τους, και να προσπαθούν μόνο για την επιβίωση».

ΟΤΑΝ Ο ΜΙΣΑ ΓΝΩΡΙΣΕ ΤΗΝ ΚΑΡΙ… Αν και… μύθος, ο Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ δεν φαίνεται να στερείται και γήινων αρετών, και δη του πιο σημαντικού: του χιούμορ. Έτσι, δεν δίστασε να μεταμορφωθεί σε Ρώσο καλλιτέχνη που πέφτει θύμα της γοητείας της Κάρυ και την καλεί σε ένα ρομαντικό ραντεβού, στα πλαίσια του δημοφιλούς αμερικάνικου σίριαλ Sex and the City, κάνοντας φαν της σειράς και μη να… καρφωθούν μπροστά

στις μικρές οθόνες. Δεν ήταν λίγες οι φορές που ο Μπαρίσνικοφ υποδύθηκε ρόλους σε τηλεοπτικές σειρές. Οι υποκριτικές του ικανότητες, ωστόσο, κέρδισαν και την αναγνώριση των κριτικών με την ερμηνεία του στις πέντε ταινίες, στις οποίες πρωταγωνίστησε, ανάμεσα στις οποίες και το The Turning Point, για το οποίο κέρδισε υποψηφιότητα για τα Όσκαρ. Δεν έλειψε όμως και από τα θεατρικά πράγματα, παρότι η προφορά του έγινε κάποιες φορές αντικείμενο σχολιασμού (και ιδίως από τα παιδιά του, όπως βεβαιώνει ο ίδιος). Πάντως, η προφορά του δεν του μπήκε εμπόδιο, όταν το 1989 ερμήνευσε το ρόλο του Γκρεγκόρ Σάμσα στη Μεταμόρφωση του Κάφκα στο Μπρόντγουεϊ, αποσπώντας δυο σημαντικά θεατρικά βραβεία…

…ΚΑΙ ΔΙΑΒΑΣΕ ΜΠΕΚΕΤ Αν ο χορός έδωσε φτερά στον ανήσυχο καλλιτέχνη, κάνοντας τον να υπερβεί τους γνωστούς νόμους της φυσικής, ο Μπέκετ κατάφερε όχι μόνο να τον… προσγειώσει, αλλά και να τον κρατήσει ακίνητο και αγέλαστο πάνω σε ένα παλιό σιδερένιο κρεβάτι επί 17 ολόκληρα λεπτά. Πρόκειται για το πρόσφατο θεατρικό εγχείρημα του Μπαρίσνικοφ, τη συμμετοχή του στην παραγωγή Σύντομα έργα του Μπέκετ που ανέβηκε τον περασμένο Δεκέμβριο στο πειραματικό θέατρο του East Village στη Νέα Υόρκη, υπό τη σκηνοθεσία της Τζο Αν Ακαλαϊτης (και σε μουσική Φίλιπ Γκλας, πρέπει να προσθέσουμε). Τέσσερα μονόπρακτα, στα οποία ο Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ κρατά τον πρωταγωνιστικό ρόλο, με κορυφαίο το Εh Joe και την προαναφερθείσα σκηνή του κρεβατιού…

INFO: Είναι ίσως η έκπληξη που αναμενόταν. Ο Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ, ένας ζωντανός θρύλος, θα βρεθεί στην Αθήνα το προσεχές καλοκαίρι. Προσεχώς, περισσότερα...

-----------------------------------------------------------Anna Laguna με τον Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ Πειραιώς 260 Η | 3 - 8 Ιουλίου

Μασκαράτα του Μιχαήλ Λέρμοντοφ, σκηνοθεσία: Στάθης Λιβαθηνός

Euro: Ημιτελικός

Ιστορίες από το Δάσος της Βιέννης του Έντεν φον Χόρβατ, σκηνοθεσία: Γιάννης Χουβαρδάς

Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, Επεισόδιο από τη ζωή ενός καλλιτέχνη του Μπερλιόζ, μουσική διεύθυνση: Μύρων Μιχαηλίδης

Δ30

Σαουμπίνε, Η λυσσασμένη γάτα, σκηνοθεσία: Τόμας Οστερμάιερ

Ιστορίες από το Δάσος της Βιέννης του Έντεν φον Χόρβατ, σκηνοθεσία: Γιάννης Χουβαρδάς

Euro: Τελικός

Κ29

Σαουμπίνε, Η λυσσασμένη γάτα, σκηνοθεσία: Τόμας Οστερμάιερ

Ιστορίες από το Δάσος της Βιέννης του Έντεν φον Χόρβατ, σκηνοθεσία: Γιάννης Χουβαρδάς

Μουσική παράσταση του Σταμάτη Κραουνάκη

Ιστορίες από το Δάσος της Βιέννης του Έντεν φον Χόρβατ, σκηνοθεσία: Γιάννης Χουβαρδάς

Σ28

Μασκαράτα του Μιχαήλ Λέρμοντοφ, σκηνοθεσία: Στάθης Λιβαθηνός

Μασκαράτα του Μιχαήλ Λέρμοντοφ, σκηνοθεσία: Στάθης Λιβαθηνός

Μουσική παράσταση του Σταμάτη Κραουνάκη

Euro: Ημιτελικός

Π27

Π26

Τ25

Τ24

Ρεσιτάλ του Φαζίλ (Αίθουσα ΜητρόπουολουΣκαλκώτα)

Les talens lyriques, Κριστόφ Ρουσέ (Αίθουσα φίλων μουσικής)

Chilingirian Quartet (Αίθουσα Μητρόπουολου-Σκαλκώτα)

Bartok Quartet (Αίθουσα ΜητρόπουολουΣκαλκώτα)

Tu amor revolucionario, Αναστασία Λύρα (Μικροσκοπικό Θέατρο)

Tu amor revolucionario, Αναστασία Λύρα (Μικροσκοπικό Θέατρο)

Εικαστική Έκθεση, Συλλογή Πατρίσια Σαντρέτο Ρε Ρεμπαουντένγκο 20/06 - 31/07 (Μουσείο Μπενάκη)

Synch (Τεχνόπολις)

Synch (Μπενάκη)

Synch (Τεχνόπολις)

Δ23

Συναυλία με τον Θεόδωρο Αντωνίου (Αίθουσα Μητρόπουολου-Σκαλκώτα)

ΙΟΥΝΙΟΣ ΑΛΛΟΙ ΧΩΡΟΙ

Tu amor revolucionario, Αναστασία Λύρα (Μικροσκοπικό Θέατρο)

Ensemble Intercontemporain, Des Canyons aux etoiles του Ολιβιέ Μεσάν, μουσική διεύθυνση: Σουζάνα Μάλκι

Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο (Αίθουσα Μητρόπουολου-Σκαλκώτα)

Quatuor Diotima Bartok String Quartet No.6 (1939), Dusapin String Quartet No.4 (1997), Janacek String Quartet No.2 Intimate Letters (1928) πρώτο και δεύτερο βιολί: Νάαμαν Σλουχίν, Γιου Πένγκ Ζάο, βιόλα: Φρανκ Σεβαλιέ, τσέλο: Πιέρ Μορλέ (Αίθουσα Μητρόπουλου-Σκαλκώτα)

The Peony Pavilion, Young Lovers’ Edition του Τανγκ Ζιάνζου, διασκευή: Κένεθ Πάι, σκηνοθεσία: Γουάνγκ Σιγιού (Αίθουσα Τριάντη)

The Peony Pavilion, Young Lovers’ Edition του Τανγκ Ζιάνζου, διασκευή: Κένεθ Πάι, σκηνοθεσία: Γουάνγκ Σιγιού (Αίθουσα Τριάντη)

The Peony Pavilion, Young Lovers’ Edition του Τανγκ Ζιάνζου, διασκευή: Κένεθ Πάι, σκηνοθεσία: Γουάνγκ Σιγιού (Αίθουσα Τριάντη)

ΜΕΓΑΡΟ

Κ22

Gospel at Colonus με τους Blind Boys of Alabama

Φιλοκτήτης του Χάινερ Μίλλερ, σκηνοθεσία: Ματίας Λάνγκχοφ

Π20

Σ21

Φιλοκτήτης του Χάινερ Μίλλερ, σκηνοθεσία: Ματίας Λάνγκχοφ

Φιλοκτήτης του Χάινερ Μίλλερ, σκηνοθεσία: Ματίας Λάνγκχοφ

Euro: Ελλάδα-Ισπανία

Τ18

Π19

Φιλοκτήτης του Χάινερ Μίλλερ, σκηνοθεσία: Ματίας Λάνγκχοφ

Φιλοκτήτης του Χάινερ Μίλλερ, σκηνοθεσία: Ματίας Λάνγκχοφ

Μπαλέτο του Τόκιο - Σιλβί Γκιλέμ

Άμλετ, Γούστερ Γκρουπ

Κ15

Euro: Ελλάδα-Ρωσία

Τ17

Άμλετ, Γούστερ Γκρουπ

Σ14

Μπαλέτο του Τόκιο - Σιλβί Γκιλέμ

Άμλετ, Γούστερ Γκρουπ

Π13

Compagnie Maguy Marin, Turba, καλλιτεχνική σύλληψη: Μαγκί Μαρέν, Ντενίς Μαριότ

Δ16

Άμλετ, Γούστερ Γκρουπ

Paul Taylor Dance Company

Τ11

Π12

Euro: Ελλάδα-Σουηδία

Compagnie Maguy Marin, Turba, καλλιτεχνική σύλληψη: Μαγκί Μαρέν, Ντενίς Μαριότ

Δ9

Τ10

Compagnie Maguy Marin, Turba, καλλιτεχνική σύλληψη: Μαγκί Μαρέν, Ντενίς Μαριότ

Κ8

Theseum Ensemble, Πεθαίνω σα χώρα του Δημήτρη Δημητριάδη, σκηνοθεσία: Μιχαήλ Μαρμαρινός

Σ7

Εθνική Λυρική Σκηνής, Τουραντότ του Τζιάκομο Πουτσίνι, μουσική διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός

Theseum Ensemble, Πεθαίνω σα χώρα του Δημήτρη Δημητριάδη, σκηνοθεσία: Μιχαήλ Μαρμαρινός

Π6

Μήδεια 2 του Δημήτρη Παπαϊωάννου

Εθνική Λυρική Σκηνής, Τουραντότ του Τζιάκομο Πουτσίνι, μουσική διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός

Π5

Μήδεια 2 του Δημήτρη Παπαϊωάννου

Μήδεια 2 του Δημήτρη Παπαϊωάννου

Μήδεια 2 του Δημήτρη Παπαϊωάννου

Paso Doble, Josef Nadj Les Philosophes

Μήδεια 2 του Δημήτρη Παπαϊωάννου

ΠΕΙΡΑΙΩΣ 260 Η

Τ4

Paso Doble, Josef Nadj Les Philosophes

Εθνική Λυρική Σκηνής, Τουραντότ του Τζιάκομο Πουτσίνι, μουσική διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός

Paso Doble, Les Philosophes των Γιόζεφ Ναντ - Μπασελό

Τ3

Εθνική Λυρική Σκηνής, Τουραντότ του Τζιάκομο Πουτσίνι, μουσική διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός

ΠΕΙΡΑΙΩΣ 260 Δ

Δ2

K1

ΗΡΩΔΕΙΟ

ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Ρόδου, Μη με λες Φωφώ του Βασίλη Αλεξάκη

ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Ρόδου, Μη με λες Φωφώ του Βασίλη Αλεξάκη

Ανδρομάχη του Ρακίνα, σκηνοθεσία: Ζαν Κριστόφ Σεΐ

Ανδρομάχη του Ρακίνα, σκηνοθεσία: Ζαν Κριστόφ Σεΐ

Συναυλία Drog a Tek

ΣΧΟΛΕΙΟΝ (ΘΕΑΤΡΟ)

Ο ουρανός κατακόκκινος, σκηνοθεσία: Νίκος Χατζόπουλος, ερμηνεύει η Ρένη Πιττακή

Ο ουρανός κατακόκκινος, σκηνοθεσία: Νίκος Χατζόπουλος, ερμηνεύει η Ρένη Πιττακή

Ο ουρανός κατακόκκινος, σκηνοθεσία: Νίκος Χατζόπουλος, ερμηνεύει η Ρένη Πιττακή

Ο ουρανός κατακόκκινος, σκηνοθεσία: Νίκος Χατζόπουλος, ερμηνεύει η Ρένη Πιττακή

Ο ουρανός κατακόκκινος, σκηνοθεσία: Νίκος Χατζόπουλος, ερμηνεύει η Ρένη Πιττακή

Μια ανάγνωση: Η Ασπασία Παπαθανασίου διαβάζει Οιδίποδα Τύραννο του Σοφοκλή

ΣΧΟΛΕΙΟΝ

ΜΙΚΡΗ ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ

ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ

Το πρόγραμμα του φεστιβάλ

Ορχήστρα της Όπερας του Μπολσόι διεύθυνση ορχήστρας: Αλεξάντερ Βεντέρνικοβ

Δ14

Ελληνικός Χορός

ΣΧΟΛΕΙΟΝ (ΘΕΑΤΡΟ)

ΣΧΟΛΕΙΟΝ Θέατρο της Σιωπής Αναζητώντας τον Οιδίποδα, κείμενο-σκηνοθεσία: Ασπασία Κράλλη

Περιμένοντας τον Γκοντό του Σάμιουλ Μπέκετ, σκηνοθεσία: Τσεζάρις Γκραουζίνις

Π31

Συναυλία με τον Πάολο Κόντε

Περιμένοντας τον Γκοντό του Σάμιουλ Μπέκετ, σκηνοθεσία: Τσεζάρις Γκραουζίνις

Τ30

Εκσκαφή, σύλληψη-σκηνοθεσία: Δημήτρης Κουρτάκης Εκσκαφή, σύλληψη-σκηνοθεσία: Δημήτρης Κουρτάκης

Ελληνοτουρκική Ορχήστρα Νέων διεύθυνση ορχήστρας: Βλαντιμίρ Ασκενάζι,

Τ29

Βρυκόλακες του Ερρίκου Ίψεν, σκηνοθεσία: Εκτόρας Λυγίζος

Βρυκόλακες του Ερρίκου Ίψεν, σκηνοθεσία: Εκτόρας Λυγίζος

Βρυκόλακες του Ερρίκου Ίψεν, σκηνοθεσία: Εκτόρας Λυγίζος

Βρυκόλακες του Ερρίκου Ίψεν, σκηνοθεσία: Εκτόρας Λυγίζος

Συναυλία με τη Λένα Πλάτωνος

Δ28

Περιμένοντας τον Γκοντό του Σάμιουλ Μπέκετ, σκηνοθεσία: Τσεζάρις Γκραουζίνις

Βρυκόλακες του Ερρίκου Ίψεν, σκηνοθεσία: Εκτόρας Λυγίζος

Κουαρτέτο του Χάινερ Μίλλερ, σκηνοθεσία: Ρενάτε Τζετ

Κουαρτέτο του Χάινερ Μίλλερ, σκηνοθεσία: Ρενάτε Τζετ

Κουαρτέτο του Χάινερ Μίλλερ, σκηνοθεσία: Ρενάτε Τζετ

Κουαρτέτο του Χάινερ Μίλλερ, σκηνοθεσία: Ρενάτε Τζετ

Κουαρτέτο του Χάινερ Μίλλερ, σκηνοθεσία: Ρενάτε Τζετ

Κουαρτέτο του Χάινερ Μίλλερ, σκηνοθεσία: Ρενάτε Τζετ

Ελληνικός Χορός

Θέατρο της Σιωπής Αναζητώντας τον Οιδίποδα, κείμενο-σκηνοθεσία: Ασπασία Κράλλη

Θέατρο της Σιωπής Αναζητώντας τον Οιδίποδα, κείμενο-σκηνοθεσία: Ασπασία Κράλλη

Κ27

Μάρτα Σεμπαστιέν

Sutra, Shaolin Monks - Σίντι Κάρμπι Σερκάουι

Σ26

Buika

Μάνος Αχαλινωτόπουλος Trio Balcano & Ιmam Baildi

Taksim Trio

Σαχρέμ Ναζέρι - Αλί Ακμπάρ Μοραντί

Mabou Mines, Το Κουκλόσπιτο του Ερρίκου Ίψεν, σκηνοθεσία: Λι Μπρούερ

Dissonart, Πληγή του Χαράλαμπου Γωγιού διεύθυνση ορχήστρας: Βασίλης Χριστόπουλος

Π25

Π24

Mabou Mines, Το Κουκλόσπιτο του Ερρίκου Ίψεν, σκηνοθεσία: Λι Μπρούερ

Τ23

Συναυλία με τη Νάνα Μούσχουρη

Mabou Mines, Το Κουκλόσπιτο του Ερρίκου Ίψεν, σκηνοθεσία: Λι Μπρούερ

Τ22

Βάκχες, Πρώτη ανάγνωση, σκηνοθεσία: Θωμάς Μοσχόπουλος

Θέατρο Τέχνης, Όρνιθες του Αριστοφάνη σε σκηνοθεσία του Καρόλου Κουν

Δ21 Dissonart, Πληγή του Χαράλαμπου Γωγιού διεύθυνση ορχήστρας: Βασίλης Χριστόπουλος

Βάκχες, Πρώτη ανάγνωση, σκηνοθεσία: Θωμάς Μοσχόπουλος

Θέατρο Τέχνης, Όρνιθες του Αριστοφάνη σε σκηνοθεσία του Καρόλου Κουν

Κ20

Mabou Mines, Το Κουκλόσπιτο του Ερρίκου Ίψεν, σκηνοθεσία: Λι Μπρούερ

Βάκχες, Πρώτη ανάγνωση, σκηνοθεσία: Θωμάς Μοσχόπουλος

Όπερα του Μπολσόι, Μπόρις Γκοντούνοφ του Μουσόργκσκι (Αίθουσα Τριάντη)

Όπερα του Μπολσόι, Μπόρις Γκοντούνοφ του Μουσόργκσκι (Αίθουσα Τριάντη)

Όπερα της Λυόν, Curlew River του Μπέντζαμιν Μπρίττεν, διεύθυνση ορχήστρας: Κωνσταντίνος Καρύδης (Αίθουσα Σκαλκώτα)

Όπερα της Λυόν, Curlew River του Μπέντζαμιν Μπρίττεν, διεύθυνση ορχήστρας: Κωνσταντίνος Καρύδης (Αίθουσα Σκαλκώτα)

Όπερα της Λυόν, Όνειρο Καλοκαιρινής Νυκτός του Μπέντζαμιν Μπρίττεν διεύθυνση ορχήστρας: Κωνσταντίνος Καρύδης (Αίθουσα Τριάντη)

Σ19

Krum του Χάνοχ Λέβιν, σκηνοθεσία: Κριστόφ Βαρλικόφσκι

Π18

Λύκειον των Ελληνίδων

Krum του Χάνοχ Λέβιν, σκηνοθεσία: Κριστόφ Βαρλικόφσκι

Αλέν Μπουφάρ, Not a love song

Τ16

Π17

Αλέν Μπουφάρ, Not a love song

Israel Galvan

Israel Galvan

Israel Galvan

Anna Laguna με τον Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ

Τ15

Krum του Χάνοχ Λέβιν, σκηνοθεσία: Κριστόφ Βαρλικόφσκι

Τρίσα Μπράουν Foray Forêt , If you couldn’t see me, Canto Pianto

Κ.Ο.Ε.Μ. Σταύρου Ξάρχακου, Αφιέρωμα στο Μάνο Χατζιδάκι

Κ13

Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου

Τρίσα Μπράουν Foray Forêt , If you couldn’t see me, Canto Pianto

Ορχήστρα του Παρισίου Αφιέρωμα στον Ραβέλ, διεύθυνση ορχήστρας: Κριστόφ Έσενμπαχ

Σ12

Π11

Σαουμπίνε, Άμλετ, σκηνοθεσία: Τόμας Οστερμάιερ

Maggio Musicale Fiorentino, διεύθυνση ορχήστρας: Ρικάρντο Μούτι

Τ8

Π10

Νίκος Πορτοκάλογλου

Δ7

Σαουμπίνε, Άμλετ, σκηνοθεσία: Τόμας Οστερμάιερ

Anna Laguna με τον Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ

Νίκος Πορτοκάλογλου

Κ6

Τ9

Anna Laguna με τον Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ

Σ5

Anna Laguna με τον Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ

Anna Laguna με τον Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ

Π4

Σαουμπίνε, Άμλετ, σκηνοθεσία: Τόμας Οστερμάιερ

Όπερα της Λυόν, Όνειρο Καλοκαιρινής Νυκτός του Μπέντζαμιν Μπρίττεν διεύθυνση ορχήστρας: Κωνσταντίνος Καρύδης (Αίθουσα Τριάντη)

ΜΕΓΑΡΟ

Θέατρο της Σιωπής Αναζητώντας τον Οιδίποδα, κείμενο-σκηνοθεσία: Ασπασία Κράλλη

Anna Laguna με τον Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ

ΠΕΙΡΑΙΩΣ 260 Η

Π3

Gala Fleming

ΠΕΙΡΑΙΩΣ 260 Δ

Σαουμπίνε, Η λυσσασμένη γάτα, σκηνοθεσία: Τόμας Οστερμάιερ Θέατρο της Σιωπής Αναζητώντας τον Οιδίποδα, κείμενο-σκηνοθεσία: Ασπασία Κράλλη

ΗΡΩΔΕΙΟ

Τ2

Τ1

ΙΟΥΛΙΟΣ

Ο έρωτας πεθαίνει ξαφνικά με τη Μαρία Φαραντούρη, α’ μέρος: Γιώργος Λαζαρίδης, β’ μέρος: Νίκος Γκάτσος - Μάνος Χατζιδάκις

Ο έρωτας πεθαίνει ξαφνικά με τη Μαρία Φαραντούρη, α’ μέρος: Γιώργος Λαζαρίδης, β’ μέρος: Νίκος Γκάτσος - Μάνος Χατζιδάκις

Λυρικοί Διάλογοι του Περικλή Κούκου

Λυρικοί Διάλογοι του Περικλή Κούκου

ΜΙΚΡΗ ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ

Αμφι-θέατρο, Φοίνισσες του Ευριπίδη, σκηνοθεσία: Σπύρος Ευαγγελάτος

Αμφι-θέατρο, Φοίνισσες του Ευριπίδη, σκηνοθεσία: Σπύρος Ευαγγελάτος

Όπερα του Παρισίου, Orfeo ed Euridice του Γκλουκ, χορογραφία: Πίνα Μπάους

Όπερα του Παρισίου, Orfeo ed Euridice του Γκλουκ, χορογραφία: Πίνα Μπάους

Εθνικό Θέατρο, Βάτραχοι του Αριστοφάνη, σκηνοθεσία: Δημήτρης Λιγνάδης

Εθνικό Θέατρο, Βάτραχοι του Αριστοφάνη, σκηνοθεσία: Δημήτρης Λιγνάδης

Εθνικό Θέατρο Μεγάλης Βρετανίας Ευτυχισμένες Μέρες του Σάμιουλ Μπέκετ, σκηνοθεσία: Ντέμπορα Γουόρνερ

Εθνικό Θέατρο Μεγάλης Βρετανίας Ευτυχισμένες Μέρες του Σάμιουλ Μπέκετ, σκηνοθεσία: Ντέμπορα Γουόρνερ

ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ

Κ31

Σ30

Π29

Π28

Τ27

Τ26

Δ25

Κ24

Σ23

Π22

Π21

Τ20

Τ19

Δ18

Κ17

Σ16

Π15

Π14

Τ13

Τ12

Δ11

Κ10

Σ9

Π8

Π7

Τ6

Τ5

Δ4

Κ3

Σ2

Π1

Αγαμέμνων του Αισχύλου, σκηνοθεσία: Άντζελα Μπρούσκου

Αγαμέμνων του Αισχύλου, σκηνοθεσία: Άντζελα Μπρούσκου

ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας, Μήδεια του Ευριπίδη, σκηνοθεσία: Ανατόλι Βασίλιεφ., ερμηνεύει η Λυδία Κονιόρδου

ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας, Μήδεια του Ευριπίδη, σκηνοθεσία: Ανατόλι Βασίλιεφ., ερμηνεύει η Λυδία Κονιόρδου

Εθνικό Θέατρο, Οιδίπους επί Κολωνώ Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή, σκηνοθεσία: Ρούλα Πατεράκη

Εθνικό Θέατρο, Οιδίπους επί Κολωνώ Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή, σκηνοθεσία: Ρούλα Πατεράκη

Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας, Ορέστης του Ευριπίδη, σκηνοθεσία: Σλόμπονταν Ουνκόφσκι

Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας, Ορέστης του Ευριπίδη, σκηνοθεσία: Σλόμπονταν Ουνκόφσκι

ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

συνέντευξη

26 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

ΦΙΟΝΑ ΚΑΙ ΝΤΕΜΠΟΡΑ Η σκηνοθέτρια και η ηθοποιός.

Συνέντευξη στην ΕΥΓΕΝΙΑ ΤΖΙΡΤΖΙΛΑΚΗ

Το πείραμα του ανοίγματος της Επιδαύρου και σε τραγωδούς μεταγενέστερους των κλασικών της ελληνικής αρχαιότητας πέτυχε. Οι Ευτυχισμένες μέρες του Μπέκετ, σε σκηνοθεσία Ντέμπορα Γουόρνερ με τη Φιόνα Σο στο ρόλο της Γουίνι ήταν για πολλούς η παράσταση της χρονιάς – κι η συγκυρία των καταστρεπτικών πυρκαγιών του καλοκαιριού, που οδήγησε στη ματαίωση της επαναληπτικής πράστασης, βιώθηκε ως έλλειψη πολύ αργότερα, μερικές εβδομάδες νωρίτερα, όταν η ίδια παράσταση θριάμβευε στη Νέα Υόρκη. Η έλλειψη, ωστόσο, θα καλυφθεί. Τα φετινά Επιδαύρια ξεκινούν με την επανάληψη του ίδιου έργου. Στις 4 και στις 5 Ιουλίου, θα ξαναδούμε τη Φιόνα Σο ως Γουίνι στις Ευτυχισμένες μέρες του Μπέκετ, σε σκηνοθεσία Ντέμπορα Γουόρνερ. Η είδηση ήταν η αφορμή για τις συνεντεύξεις με την ηθοποιό και τη σκηνοθέτη της που ακολουθούν.

Φιόνα Σo

«Είχαμε κόψει 7 χιλιάδες εισιτήρια. Αλλά καιγόταν η Ελλάδα…» Η Φιόνα Σo περνά με χαρακτηριστική ευκολία από την οθόνη στην σκηνή, από το αγγλικό θέατρο στο Χόλιγουντ κι από τη Νέα Υόρκη στην Επίδαυρο, δίχως να φοβάται τα ρίσκα. Με ερμηνείες-σταθμούς όπως αυτή της Μήδειας (σε μια παράσταση που συγκίνησε παρότι η κάθαρση του τέλους είχε αφαιρεθεί) ή του ίδιου του Ριχάρδου στον Ριχάρδο ΙΙ, που τάραξε τους κριτικούς και κέρδισε το κοινό, η Σο αποζητά διαρκώς νέες προκλήσεις. Η συλλογή βραβείων στα ράφια της εντυπωσιάζει (ανάμεσα στ’ άλλα, τρία Laurence Olivier, δύο London Critics’s Awards και το Νew York Critics’s Award για την Έρημη Χώρα του Έλιοτ), ενώ η ίδια αρνείται πεισματικά τις ταμπέλες που θα την έθεταν, ως αναγνωρίσιμη κινηματογραφική σταρ, εκτός πειραματικών παραστάσεων, ή ως πρωταγωνίστρια του «ποιοτικού» θεάτρου, εκτός μαζικής κουλτούρας. Για πολλούς η επόμενη Βανέσα Ρεντγκρέιβ, με ένα πτυχίο φιλοσοφίας στις αποσκευές της πριν τη θητεία της στο θέατρο, και μια σημαντική διεθνή καριέρα, η πενηντάχρονη Ιρλανδέζα καρατερίστα παραμένει πολύπλευρη και συναρπαστική. Κυρία Σο, ετοιμάζεστε να έρθετε και φέτος στην Επίδαυρο, για δεύτερη φορά. Πώς ήταν η πρώτη φορά; Εκπληκτική – μας κόπηκε η ανάσα φτάνοντας μέσα στη νύχτα σ’ αυτό το υπέροχο μέρος. Αλλά την παραμονή της πρεμιέρας, ξύπνησα πραγματικά τρομοκρατημένη στη σκέψη ότι θα έρχονταν τόσοι πολλοί άνθρωποι. Έχω παίξει σε πολλά γεμάτα θέατρα, αλλά ποτέ σε κάτι ανάλογο. Αυτό, όμως, που με φόβιζε – το να σταθώ στη μέση ενός βουνού και να μιλήσω σε τόσους πολλούς ανθρώπους – ήταν τελικά τρομερά συγκινητικό· πάνω από 2.500 χρόνια πριν, οι συνάδελφοί μου στέκονταν στο ίδιο σημείο, κοιτάζοντας ακόμη περισ-

σότερους ανθρώπους, και σε κάποιο βαθμό θα πρέπει να είχαν την ίδια εμπειρία. Αυτό σε κάνει ξαφνικά να συνειδητοποιείς τη δύναμη του λόγου, αλλά και τη δύναμη της φύσης. Καθώς ο άνεμος φυσά μέσα απ’ τα δέντρα, ανασηκώνει λίγο χώμα, το φέρνει στη σκηνή, φυσά στο καπέλο μου κι αποσύρεται ξανά, βλέπω την ενέργεια μιας αληθινά μοναδικής συνάντησης: το ανθρώπινο πνεύμα συναντά τη φύση. Θυμήθηκα τι μπορεί ή τι θα έπρεπε να είναι το θέατρο. Υπήρξε κάτι σ’ αυτή την εμπειρία που σας ξάφνιασε; Θεέ μου, τα πάντα! Είχα πολύ τρακ, κάτι που δεν μου συνέβη σε κανένα άλλο θέατρο. Τι έκπληξη να σηκώνω το κεφάλι μου και να κοιτάζω τόσους ανθρώπους! Είναι σαν να βλέπεις τα φαντάσματα όσων κάθονταν εκεί πριν από 2.500 χρόνια. Είναι ένα πολύ ασυνήθιστο θέατρο – φέρει τόσο νόημα, τόσον ενθουσιασμό και τόσες προσδοκίες. Χάρηκα πολύ που ο μοντέρνος κόσμος συναντήθηκε με τον αρχαίο κόσμο κι εγώ συμμετείχα με κάποιον τρόπο. Κατά το πρώτο μέρος το κοινό άκουγε πολύ προσεκτικά και σιωπούσε ή γελούσε – μπόρεσαν να χαλαρώσουν αρκετά ώστε να γελάσουν, πράγμα εξαιρετικά ενθαρρυντικό. Στο δεύτερο μέρος ήμουν θαμμένη ώς το λαιμό και όλοι εστίαζαν την προσοχή τους σε μια μικρή τελεία στο κέντρο αυτού του τεράστιου χώρου, ακούγοντας απλώς μία φωνή… Ήταν εκπληκτικό, σου διδάσκει τα πάντα απ’ την αρχή. Έχω δώσει πολλές παραστάσεις στη ζωή μου αλλά εκείνη τη βραδιά τη θεωρώ μια από τις πιο σπουδαίες που έζησα ποτέ. Νομίζω ότι αυτό τα λέει όλα. Και την επομένη σάς έφτασαν οι φωτιές… Ήταν πολύ θλιβερό. Το επόμενο πρωί, ενώ ήμασταν όλοι ενθουσιασμένοι και ανυπομονούσαμε για τη δεύτερη παράσταση, νιώσαμε πολύ παράξενα. Ξαφνικά είδαμε ανθρώπους να παρακολουθούν τηλεό-

Φωτογραφία: Frederic Thomas

Τι κοινό έχει ο Μπέκετ με τον «Χάρι Πότερ»; Η απάντηση είναι απλή: τη Φιόνα Σo.

συνέντευξη

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 | 27

συνέντευξη

28 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

«Κανονικά δεν επιστρέφω ποτέ και πουθενά. Αισθάνομαι όμως ότι αυτό υπήρξε ημιτελές και θέλουμε να το ολοκληρώσουμε. Πιστεύω ότι αυτή τη φορά θα είμαστε πιο σίγουροι για τον εαυτό μας και θα δώσουμε μια ακόμη καλύτερη παράσταση».

ραση κλαίγοντας, επειδή έβλεπαν τα σπίτια τους να καίγονται. Ήταν πραγματικά μια ελληνική τραγωδία. Γιατί η καταστροφή, εμάς της παραγωγής, μας βρήκε στο απόγειο της χαράς μας. Όταν ακούσαμε ότι ακυρώθηκε η παράσταση δεν σοκαριστήκαμε – όλοι νιώσαμε πως έτσι έπρεπε να γίνει. Θα ήταν αδιανόητο να συνεχίσουμε όταν η χώρα περνούσε τέτοια κρίση. Ήταν βέβαια και τρομερή η απογοήτευσή μας, αφού κάναμε μια εβδομάδα να στήσουμε το σκηνικό. Εκείνο το βράδυ είχαν κλείσει θέση 7.000 άνθρωποι, οπότε αυτός ήταν ένας ισχυρός λόγος για να επιστρέψουμε και να δώσουμε σ’ αυτούς τους ανθρώπους την ευκαιρία να δουν την παράσταση. Ήταν πάντως μια φρικτή μέρα εκείνο το Σάββατο – πολλοί άνθρωποι είχαν κολλήσει στο ξενοδοχείο γιατί οι δρόμοι ήταν κλειστοί, όλοι ανησυχούσαμε τρομερά κι ο καπνός υψώνονταν πάνω από το λόφο καλύπτοντας τα πάντα, ακόμη και τον ήλιο... Τι περιμένετε από την επόμενή σας επίσκεψη στην Ελλάδα; Κανονικά δεν επιστρέφω ποτέ και πουθενά. Αισθάνομαι όμως ότι αυτό υπήρξε ημιτελές και θέλουμε να το ολοκληρώσουμε. Πιστεύω ότι αυτή τη φορά θα είμαστε πιο σίγουροι για τον εαυτό μας και θα δώσουμε μια ακόμη καλύτερη παράσταση. Το φοβερό είναι ότι όλοι μας οι τεχνικοί, που κανονικά θα εργάζονταν αλλού, ζήτησαν να έρθουν και να δουλέψουν ξανά στην Επίδαυρο. Ήταν εξαιρετικά στο Παρίσι ή στην Αμερική, αλλά κάτι στην Επίδαυρο είναι εντελώς ξεχωριστό. Και νομίζω ότι αυτός είναι ο λόγος που όλοι θέλουμε τόσο πολύ να ξαναέρθουμε – απλώς να ξαναβρεθούμε εκεί. Νομίζω πως έχουμε ενθουσιαστεί ήδη! Πώς έχει αλλάξει ή πώς ωρίμασε η ηρωίδα του έργου; Ήταν πολύ δύσκολο να την απαλλάξω από το στοιχείο της αναπαράστασης μεσήλικων γυναικών. Τώρα ξέρω ότι κατά τη διάρκεια της βραδιάς η Γουίνι γίνεται μια ευγενής θυσία στο βωμό όλων μας των δικαιωμάτων. Κι αυτό ισχύει και για τους άντρες. Η γυναίκα αυτή είναι σε μεγάλο βαθμό η φωνή του ίδιου του Μπέκετ – στέκεται πέρα από το φύλο, με τεράστια γενναιότητα. Έχω αγαπήσει πολύ αυτή την υπέροχη ελπιδοφόρα ενέργεια που τροφοδοτεί το έργο. Πρόκειται για μία στάση ελπίδας απέναντι στο θάνατο χαρακτηριστική του ανθρώπινου είδους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, αποτελεί μια μεγάλη απάντηση στην ελληνική τραγωδία. Κι αυτό γιατί οι τραγωδίες συχνά αφορούν την αδυναμία του ανθρώπου να αποφύγει το μοιραίο θάνατό του, ενώ η Γουίνι σχετίζεται κατευθείαν με το σύμπαν. Θα πεθάνει, αλλά το γνωρίζει και συνεχίζει διαλέγοντας να εστιάσει στην επόμενη στιγμή ζωής. Κι αυτό νομίζω είναι το μόνο που μπορούμε να κάνουμε. Έχετε πει πως απελευθερώσατε τη Γουίνι από το στερεότυπο της νοικοκυράς του ’50 και προσπαθήσατε να ταυτιστείτε με σημερινές γυναίκες. Τι σημαίνει αυτό; Τα περισσότερα έργα παγιδεύονται στην ιστορία παραγωγής τους ή σε μια εκδοχή της εποχής που φτιάχτηκαν. Κι εμένα μου φαίνεται πως οι καλές παραστάσεις κάνουν

το κείμενο – που πάντα γράφεται στην εποχή του και για την εποχή του – να έρχεται αντιμέτωπο με την πραγματικότητα της δικής μας ζωής σήμερα. Πώς γίνεται αυτό; Θα σου πω. Το κλειδί είναι να μην επιτρέψεις στην ιστορική μνήμη μιας φράσης να γίνει η φράση, αλλά να βρεις μια συναισθηματική αλήθεια που υπάρχει σε παρόντα χρόνο για την κάθε φράση. Η φωνή ενός ανθρώπου πρέπει να είναι η φωνή της ζωής που ζούμε τώρα, ακόμη κι αν γλώσσα ίσως είναι κάτι αρκετά διαφορετικό. Το ίδιο ισχύει για τον Σαίξπηρ ή τους τραγικούς: πάντοτε η απόπειρα είναι να βιώσεις τα γεγονός τώρα. Πραγματικά, όμως, δεν θέλω να είμαι ιδιαίτερα διανοούμενη μ’ αυτό. Εμένα η Γουίλι μου φαίνεται ζεστή, αστεία, προσπαθεί πολύ σκληρά, είναι πολύ ειλικρινής και πολύ καταστροφική. Όμως είναι πολύ αισιόδοξη. Την χαρακτηρίσατε μόλις καταστροφική. Γιατί; Επειδή δεν μπορεί να κρατηθεί σε κανένα παρελθόν και κανένα μέλλον. Το έργο δεν της προσφέρει μέλλον. Αντίθετα (γελάει), τη βουλιάζει στο χώμα. Στο δεύτερο μέρος του έργου είναι θαμμένη ώς το λαιμό. Έχει λιγότερη γλώσσα, λιγότερη μνήμη, λιγότερο σώμα, αλλά βρίσκει τον τρόπο να συνεχίζει. Και βουλιάζει τραγουδώντας. Ναι, ο Μπέκετ το είπε αυτό. Ήταν πολύ ενδιαφέρον να παίζω έναν ολόκληρο άνθρωπο αντί για απλώς μια πτυχή του, γιατί ο ολόκληρος άνθρωπος νομίζω το ξέρει. Κι αυτό είναι το τρομακτικό με το έργο. Δεν είναι ότι είναι ηλίθια και δεν το προσέχει. Το προσέχει αλλά επιλέγει κάτι άλλο. Ο πανικός της είναι πολύ αληθινός, αλλά βγαίνει στις ιστορίες της. Κι έτσι, στην ιστορία, μας λέει ότι το παιδί ούρλιαζε και ούρλιαζε, αλλά, φυσικά, είναι εκείνη που ουρλιάζει. Άρα είναι ο Μπέκετ που ουρλιάζει. Έτσι νομίζω. Ή είμαστε εμείς που ουρλιάζουμε. Πραγματικά σ’ αναστατώνει αυτό – όλο το υπόλοιπο είναι μικρές φράσεις και ξαφνικά εκείνη ουρλιάζει. Σ’ αναστατώνει να το κάνεις αλλά και να το ακούς – όλοι μας πανικοβαλλόμαστε όταν ακούμε κάποιον να ουρλιάζει. Γιατί τα συναισθήματα είναι μεταδοτικά. Ακριβώς. Τα πιάνει το στομάχι σου, δεν τ’ ακούει απλώς το αυτί σου. Δεν είναι μια διανοητική εμπειρία, είναι εντελώς συναισθηματικό πράγμα. Είχατε πει για τη Μήδεια ότι «δεν έχει νόημα να σοκάρεται κανείς – αυτό που πρέπει κανείς να κάνει είναι να την κοιτάξει καλά, και κοιτώντας να γίνει γενναιότερος». Ισχύει αυτό για τη Γουίνι; Συχνά βλέπεις, όπως η Γουίνι, πως ακόμη κι οι άνθρωποι που πιστεύεις ότι σε αγαπούν, ίσως να μην σε ακούνε. Και δεν φταίνε γι’ αυτό – είναι η φύση των πραγμάτων. Οι άνθρωποι θέλουν ηρεμία, θέλουν να τους αφήνουμε στην ησυχία τους, πράγμα πολύ παράξενο γιατί, αν το καλοσκεφτείς, αυτό το κάνουμε μόνο στους πεθαμένους – τους αφήνουμε στην ησυχία τους. Μ’ αυτούς που αγαπάμε

θέλουμε να κάνουμε κάτι άλλο: να ζήσουμε. Και κατά αυτόν τον τρόπο η Γουίνι μας βοηθά να κοιτάξουμε το πόσο μοναχικό είναι το ταξίδι της ζωής. Μπορεί να αποφεύγουμε αυτό το γεγονός ψωνίζοντας, ταξιδεύοντας, με το να παντρευόμαστε ή να κάνουμε παιδιά, αλλά αν τα αφαιρέσεις αυτά και μπορέσεις να κοιτάξεις αυτή τη μοναξιά και να γελάσεις μαζί της τότε αυτό είναι μία ελευθερία. Κι είναι και ένα είδος ξεσπάσματος απέναντι στην αναπόφευκτη καταστροφή, και μια δύναμη. Έτσι, νομίζω ότι το θέατρο είναι μια δραστηριότητα που ενδυναμώνει πολύ τη ζωή. Αφορά τη ζωή και μας κάνει καλό. Είναι καλύτερο από το να αποφεύγουμε, γιατί τελικά δεν πεθαίνουμε και τόσο σύντομα. Έχεις και να ζήσεις. Καλώς ή κακώς, έχουμε συνδέσει την Επίδαυρο με πιο τελετουργικές ίσως παραστάσεις ή με τραγωδίες. Ο Μπέκετ θα μπορούσε να θεωρηθεί τελετουργικός; Για να είμαι ειλικρινής, όταν έπαιξα την Ηλέκτρα, ας πούμε, αφαιρέσαμε όλο το τελετουργικό. Κάναμε πρόβες με τελετές για πάρα πολύ καιρό και τελικά ανακαλύψαμε ότι ήταν κάτι ψεύτικο για μας, επειδή ζούσαμε στο Λονδίνο του 20ού αιώνα, δεν δουλεύαμε στα χωράφια. Πολλοί ανακαλύπτουν κάτι με την τελετουργία, αλλά εμάς δεν μας πήγαινε πουθενά. Έτσι πέσαμε κατευθείαν μέσα στο έργο, κατά μέτωπον, κι ήταν εντελώς αληθινό. Αυτό ήταν τρομερά δύσκολο για τους ηθοποιούς γιατί το μέγεθος της θλίψης δεν μπορούσε να γίνει τελετή, άρα έπρεπε να βιωθεί. Για αυτό και πήγε τόσο καλά νομίζω… Συμφωνώ όμως – η εμπειρία του κοινού σε μία τραγωδία, είναι η ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με κάτι που είναι θεμελιωδώς ανθρώπινο, και για αυτό μπορούν να το αγκαλιάσουν, αλλά ωστόσο να το απορρίψουν. Πώς θα περιγράφατε τότε την τελετή; Είναι χάος οργανωμένο με επισημότητα. Ή μια έκφραση τάξης που εφαρμόζεται σε ότι είναι κανονικά χαοτικό, δηλαδή τη ζωή. Η τελετή ή η θρησκεία, ή οι επαναλαμβανόμενες δράσεις, σου επιτρέπουν να γραπώνεσαι σε κάποια λογική. Όπως κάνουν οι ψυχωτικοί με τα χιλιάδες τελετουργικά τους; Ναι, αλλά φυσικά αυτές τις τελετές τις έχουν εφεύρει μόνοι τους κι είναι μάλλον σαν τα δάχτυλά σου στο βράχο: γλιστρούν και πέφτεις πολύ γρήγορα. Ενώ τα καθιερωμένα τελετουργικά έχουν κάποιο παραπάνω βάρος πίσω τους. Και υπάρχει και κάτι άλλο με τις τελετές: κάποιες απλώς έχουν ξεθωριάσει, έχουν πάψει να είναι σημαντικές. Κι αυτό είναι ένα πρόβλημα για όλους μας: δεν ξέρουμε ποιες τελετές χρησιμεύουν ακόμη και ποιες όχι. Ξεκάθαρα, οι ανθρωποθυσίες είναι κάτι που δεν χρειαζόμαστε πια, οπότε πάει αυτό, αλλά υπάρχουν πολλές άλλες που μπορεί επίσης να μη χρειαζόμαστε. Νομίζετε υπάρχει κάτι τελετουργικό στον Μπέκετ; Πολύ ενδιαφέρον. Δεν το είχα σκεφτεί ποτέ έτσι. Θα έλεγα όχι, υπάρχει όμως μια κυκλικότητα – επαναλαμβάνει, αλλά όχι ακριβώς, περνά ξανά απ’ το ίδιο έδαφος…

συνέντευξη

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 | 29

Φωτογραφία: Eύη Φυλακτού

ΓΟΥΙΝΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΔΑΥΡΟ Θαμμένη στο βράχο, σε ένα σκηνικό που χρειάστηκαν επτά νύχτες για να στηθεί. Η Φιόνα Σο περιγράφει την εμπειρία της Επιδαύρου ως ανεπανάληπτη.

Όχι ως κύκλος, αλλά ως σπείρα. Ακριβώς. Άρα ναι, υπάρχει το τελετουργικό στοιχείο στο έργο. Μου φαίνεται, όμως, σαν να βρίσκεται πέρα ακόμη κι από την τελετή. Είναι σαν τη μία στιγμή που έχουμε ακόμη να αντιμετωπίσουμε… Ίσως η τελετή βρίσκεται στο να το ερμηνεύεις.

περνά οτιδήποτε θα έλεγα κουβεντιάζοντας με τους φίλους μου. Κι όταν συμβαίνει αυτό είναι εκπληκτικό. Αλλά δεν συμβαίνει πάντα, κι έτσι χάνουμε το κοινό. Θυμώνω με το θέατρο όταν δεν κάνει ό,τι πρέπει να κάνει για να συνεχίσει να είναι μια ισχυρή δύναμη στην κουλτούρα μας.

Όπως με κάθε ηθοποιό που παίζει μια παράσταση 100 φορές. Ναι, υπάρχει τελετουργία σ’ αυτό, όπως και θεραπεία. Έχει πολλά καλά και πολλά κακά αυτό!

Εσείς πώς το κατορθώνετε αυτό; Μα πολλές φορές δεν το κατορθώνω! Προσπαθώ να αποφεύγω έργα που δεν είναι αρκετά σπουδαία, κι έτσι δεν κάνω πολλά. Πρέπει το έργο να αξίζει τον πολύ χρόνο που του αφιερώνεις. Εκνευρίζομαι αλλιώς. Βέβαια δεν είναι μόνο το έργο. Όταν έχεις, ας πούμε, τον Ρόμπερτ Λεπάζ, που θαυμάζω τρομερά, ο οποίος επινοεί τα πάντα μόνος του, δεν χρειάζεται έργο. Και η όπερα κάνει το ίδιο. Βέβαια, και τα κλασικά έργα είναι κλασικά ακριβώς επειδή έχουν επιβιώσει πολλών καλών και πολλών κακών παραγωγών! Και επίσης τρελαίνομαι για καινούργια έργα.

Έχετε πει ότι μισείτε το θέατρο. Γιατί συχνά επαινείται ακριβώς επειδή εκπληρώνει τις προσδοκίες του κοινού ενώ θα έπρεπε να τις υπερβαίνει. Θεέ μου, ίσως δεν θα έπρεπε να το έχω πει αυτό! Όντως, όμως, το πιστεύω. Δεν υπάρχει τίποτε καλύτερο στο θέατρο απ’ το να μην μπορείς να φανταστείς αυτό που βλέπεις. Και τίποτε χειρότερο απ’ το να σκέφτεσαι «θα ‘θελα να είμαι οπουδήποτε εκτός από δω». Γιατί όταν είσαι με τους φίλους σου, αυτοσχεδιάζεις – μιλάς, διερευνάς τη μέρα, το μέλλον, το παρελθόν, οτιδήποτε. Άρα το θέατρο πρέπει να είναι πιο συναρπαστικό απ’ αυτό, ώστε να ανταγωνιστεί τις ήδη τόσο ενδιαφέρουσες ζωές μας. Δεν πρέπει να ‘ναι απλώς μια ιστορία, αλλά μια ιστορία που ξε-

Νομίζετε ότι ο ρόλος του θεάτρου σήμερα μπορεί να είναι και πολιτικός; Πρέπει να πω ότι δεν είμαι ιδιαίτερα ενεργή πολιτικά, αλλά ζούμε μια τόσο τρομακτική εποχή που ακόμη κι οι καλλιτέχνες και οι ηθοποιοί μπορούν να έχουν λόγο, ως προς το να στο να φωτίσουν το πού βρισκόμαστε.

Πώς βλέπετε κινήσεις των καλλιτεχνών, όπως π.χ. οι συναυλίες Live Earth και άλλες παρόμοιες; Νομίζω ότι είμαστε πολύ εγωιστές. Σίγουρα ο κόσμος χαίρεται να πάει σε μια τέτοια συναυλία, αλλά το αν χαίρονται να κλείνουν τα φώτα όταν βγαίνουν από ένα δωμάτιο, είναι άλλο ζήτημα. Ανησυχώ όμως ότι είμαστε σε λίγο υστερική κατάσταση σε σχέση με τον πλανήτη. Νομίζω ότι πρέπει να ηρεμήσουμε και να το λύσουμε πραγματικά. Σίγουρα είναι σημαντικό να κάνει ό καθένας το μικρό του κομμάτι, όπως η ανακύκλωση, αλλά είμαστε τρομερά παγιδευμένοι στις πολυεθνικές – τους ανήκουμε. Οι χειρονομίες μας μπορούν εύκολα να ιδωθούν ως μάταιες μπρος στις τεράστιες δυνάμεις που έχουν άλλα συμφέροντα. Νομίζω ότι χρειάζεται, αντί απλώς να πηγαίνουμε σε συναυλίες, να ξυπνήσουμε. Και να κάνουμε τι; Να μάθουμε ποιος κανονίζει τι και κατά πόσο αυτό μας κάνει. Ξέρεις, ο κόσμος διοικείται από πολύ λίγους ανθρώπους. Και πρέπει να μάθουμε ποια είναι τα συμφέροντα που μας μετατρέπουν σε μαζικούς καταναλωτές και μόνον. Ο καταναλωτισμός δεν είναι ελευθερία. Πνιγόμαστε στις πολυτέλειες μας, αυτό δεν κάνουμε;

«Το θέατρο δεν πρέπει να ‘ναι απλώς μια ιστορία, αλλά μια ιστορία που ξεπερνά οτιδήποτε θα έλεγα κουβεντιάζοντας με τους φίλους μου».

συνέντευξη

30 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

Φωτογραφία: Εύη Φυλακτού

ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΘΡΙΑΜΒΟ Στα παρασκήνια της Επιδαύρου, μετά το χειροκρότημα, με τον ηθοποιό Ρέιφ Φάινς.

Ντέμπορα Γουόρνερ «Η Επίδαυρος; Μια ροκ συναυλία κι ένα πνευματικό γεγονός ταυτόχρονα» «Μ’ ένα τεράστιο άλμα στη φαντασία, η Ντέμπορα Γουόρνερ και η Φιόνα Σο δημιούργησαν ένα έπος μέσα από μια μινιατούρα.» Guardian H καριέρα της 50χρονης Ντέμπορα Γουόρνερ είναι γεμάτη ανατροπές. Η Βρετανίδα σκηνοθέτις κατορθώνει σχεδόν πάντα να σπάει τους κανόνες – και μάλιστα επιτυχώς – μέσα από τον πλούτο της δουλειάς της στο θέατρο, στην όπερα, στην τηλεόραση ή στο σινεμά. Η άρνησή της να αποδεχθεί τα συμβατικά όρια και τους καθιερωμένους ορισμούς των πραγμάτων καθώς και η ανάγκη της για έκπληξη και αλλαγή λάμπει καθ’ όλη της την πορεία. Πολυβραβευμένη, έφτασε να λάβει ακόμη και βρετανικό μετάλλιο της τιμής, για την προσφορά της στο βρετανικό θέατρο, από τα χέρια της ίδιας της βασίλισσας – μια εμπειρία που περιγράφει γλαφυρά στο διαδικτυακό της ημερολόγιο: «Επιτέλους φτάνω στο σπί-

τι των γονιών μου. Εδώ το μετάλλιο θα βρει ένα καλό σπίτι». Μικρή φιλοδοξούσε να γίνει συντηρήτρια έργων τέχνης ώσπου ανακάλυψε το πόσα χημικά θα έπρεπε να υποστεί. Έτσι, σπούδασε διεύθυνση σκηνής και λίγο αργότερα, σε ηλικία είκοσι ενός ετών, ίδρυσε την πρώτη της θεατρική ομάδα, την KICK (Κλωτσήστε). Σε ηλικία που άλλοι πίνουν την πρώτη τους μπίρα, η πρωτοεμφανιζόμενη Γουόρνερ σκηνοθετούσε τους κλασσικούς – Σαίξπηρ, Μπρεχτ, Μπίχνερ – κερδίζοντας τις εντυπώσεις. Ένας κριτικός της Guardian θυμάται: «Ενθουσιάστηκα όταν πρωτοείδα τη δουλειά της και σκέφτηκα Κρίμα, αυτό το κορίτσι δεν θα συμβιβαστεί ποτέ αρκετά για να κάνει όνομα. Αστείο, τώρα που το σκέφτομαι, αφού έγινε διάσημη ακριβώς λόγω της άρνησής της να συμβιβαστεί». Λίγα χρόνια αργότερα, ενώ σκηνοθετούσε τον Τίτο Ανδρόνικο του Σαίξπηρ – μια παράσταση που της χάρισε σημαντικά βραβεία (Olivier και Evening Standard), γνωρίστηκε με τη Φιόνα

Σο. Τότε ξεκίνησε μια συνεργασία που έμελε να σημαδέψει την καριέρα και των δύο αλλά και τα θεατρικά χρονικά ως μία από τις πιο πετυχημένες. Εποχή έχουν αφήσει οι παραστάσεις τους της Ηλέκτρας, Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν, Έντα Γκάμπλερ (άλλο ένα βραβείο Olivier), ο αμφιλεγόμενος Ριχάρδος ο Δεύτερος (με την Σο στον ομώνυμο ρόλο) και η Μήδεια, που έφτασε, φορτωμένη βραβεία, ώς το Μπρόντγουεϊ. Η καριέρα της συνέχισε να απογειώνεται με την παγκόσμια περιοδεία της Έρημης Χώρας του Έλιοτ, την πρώτη της παράσταση σε μη παραδοσιακούς χώρους. Συνεχίζοντας αυτό το νέο κεφάλαιο ιδιαίτερης σχέσης μεταξύ θεάτρου και αρχιτεκτονικής πραγματοποίησε το Έργο των Αγγέλων, μια πρωτότυπη θεατρική εγκατάσταση στην πόλη της Νέας Υόρκης όπου άγγελοι οδηγούσαν τους διαβάτες σε μυστικές διαδρομές… Ακολούθησαν εγκαταλελειμμένα ξενοδοχεία, σιδηροδρομικοί σταθμοί σε αχρηστία, πύργοι και δρόμοι ως τα ποιητικά σκηνικά των θεατρικών εμπειριών που δημιουργεί. Αυτές τις μέρες, μια ακόμη παράσταση της Ντέμπορα Γουόρνερ περιοδεύει ανά τον κόσμο. Μια παράσταση που ήρθε στην Ελλάδα και θα ξαναγυρίσει εδώ, και που μόλις έκλεισε το μήνα που της αναλογούσε στο περίφημο θέατρο ΒΑΜ της Νέας Υόρκης. Κυρία Γουόρνερ, πως πήγαν οι Ευτυχισμένες Μέρες στη Νέα Υόρκη; Φανταστικά! Ήταν και πάλι εντελώς διαφορετικό, όπως είναι παντού όπου το πηγαίνουμε. Γιατί είναι τόσο στενά συνδεδεμένο με το κοινό – είναι σχεδόν ένας διάλογος μεταξύ της ηθοποιού και του δεύτερου χαρακτήρα που στην πραγματικότητα είναι το κοινό. Το τι επιτρέπει το κοινό και ο τρόπος που διαλέγει να σχετιστεί με το έργο καθορίζει απόλυτα

κατά κάποιον τρόπο το τι θα παίξει η Φιόνα. Έτσι νομίζω ότι η Νέα Υόρκη, αποτελώντας το τέλος μια αρκετά φιλόδοξης περιοδείας, και επειδή έχουμε πια την εμπειρία του Λονδίνου, του Παρισιού, τη Μαδρίτης, της Βενετίας, της Επιδαύρου και της Ουάσινγκτον, γεύτηκε τα καλύτερα σημεία από όλες αυτές τις παραστάσεις – η παράσταση τα κουβαλά εντός της καθώς συνεχίζει. Και υπάρχει και κάτι στην εγρήγορση των Νεοϋορκέζων, στην αίσθηση που έχουν του εαυτού τους και στις πολύ ιδιαίτερες συνθήκες που βιώνουν καθημερινά που κάνει τη ζωή τους ναι μεν εντυπωσιακή αλλά και πολύ τεχνητή. Μπορεί να μη είναι θαμμένοι ζωντανοί σ’ έναν βράχο, αλλά ζουν σε ένα περιβάλλον που δεν έχει πάψει να είναι φυσικό. Το νεοϋορκέζικο χιούμορ μπορεί να είναι εβραϊκό και η γραφή του Μπέκετ ιρλανδική, αλλά υπάρχει μια πραγματική σχέση ανάμεσα στις δύο κουλτούρες. Το βρήκαν τρομερά αστείο, όχι με το στιλ «είναι Αμερικάνοι, γελάνε με τα πάντα», αλλά με μια τρομερά οξεία αντίληψη του τι συνέβαινε. Κι έτσι η ευφυΐα του έργου έσμιξε μ’ αυτή του κοινού, μ’ έναν ανατριχιαστικό, νέο τρόπο. Ένιωσα να βλέπω μια καινούργια παράσταση και ενθουσιάστηκα που είδα τον Μπέκετ να λειτουργεί σαν δημοφιλής δημιουργός – παίζαμε σε ένα μεγάλο θέατρο (όχι τόσο όσο η Επίδαυρος!), που ήταν ασφυκτικά γεμάτο κάθε βράδυ, επί ένα μήνα. Ήταν καταπληκτικό και το παρακολουθούσα κάθε βράδυ γιατί αναπτύσσονταν με τρομερά γοργούς ρυθμούς. Νομίζω ότι η Φιόνα έδωσε στη Νέα Υόρκη κάποιες από τις καλύτερες ερμηνείες της ζωής της. Ήταν εκπληκτικά ζωντανή, όπως και η αντίδραση του κοινού – πολύ περισσότερο από το Λονδίνο. Τι θα λέγατε ότι είναι σκηνοθεσία; Δεν ξέρω πια, πάει καιρός που δεν χρειάστη-

συνέντευξη κε να το ορίσω. Νομίζω ότι ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς του σκηνοθέτη είναι να κάνει τα πράγματα δυνατά, τους ανθρώπους δυνατούς – να επιτρέπει και να ενδυναμώνει. Κι αυτό είναι κατά πολύ ανάλογο με το ποιόν έχεις κάνεις. Είναι αλλιώς να δουλεύεις με έναν κορυφαίο ηθοποιό, κι αλλιώς με κάποιον που δεν έχει ξαναπαίξει ποτέ, όπως πχ κάποιοι από τους αγγέλους στο Έργο των Αγγέλων. Πάντα όμως πρέπει αν βρίσκω έναν τρόπο να βγάλω την αλήθεια από μέσα τους. Κι αυτό είναι επίσης η δουλειά μας – να είμαστε κριτές της αλήθειας, μ’ έναν παράξενο τρόπο. Και υπάρχει ευθύνη σ’ αυτό – αν υπάρχει ψέμα στο έργο, το κοινό το ξέρει. Αυτό ισχύει ακόμη και μ’ έναν ζωγραφικό πίνακα! Κρίνεις έναν πίνακα βάση της ακεραιότητάς του σε σχέση με την αλήθεια. Τώρα, τι είναι η αλήθεια; Εκτός από μια διάσημη βιβλική ατάκα; Τι εννοείτε; Στη Βίβλο, το ρωτά ο Πιλάτος στο Χριστό: «Τι είναι η αλήθεια;» Α, χωρίς απάντηση. Όχι, χωρίς! Για κάποιον λόγο, έχουμε ξεκαρδιστεί. Μας φαίνεται πως η Βίβλος κάνει πλάκα, σαν τα ανέκδοτα με το νόημα της ζωής, που τελικά ο σοφός είτε πεθαίνει πριν απαντήσει, είτε ξύνει το κεφάλι του με εφάμιλλη απορία. Η Ντέμπορα Γουόρνερ συνεχίζει... Δεν είναι η δουλειά μου να πω τι είναι η αλήθεια, αλλά στοιχειωδώς ξέρω ότι η αλήθεια δεν είναι ποτέ βαρετή. Το έγκλημα στο θέατρο είναι να είναι βαρετό. Και γίνεται βαρετό όταν είναι παραγεμισμένο με ψέματα και εξαπάτηση. Όλοι μας έχουμε δει αληθινό και θέατρο και έχουμε δει και κατασκευάσματα που δεν μπορούν με τίποτε να βγάλουν νόημα. Πρέπει να είσαι ειλικρινής, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό. Βέβαια αυτό είναι άλλο ζήτημα. Η ειλικρίνεια αφορά την πρόθεση κάποιου ενώ η αλήθεια το αποτέλεσμα. Ο σκηνοθέτης πρέπει να είναι σαν τον καλό γιατρό – να μπορεί να καταλάβει αν κάτι είναι νεκρό ή ζωντανό, αν έχει σφυγμό. Ίσως ένα θεατρικό έργο να έχει τρομερή δύναμη αλλά να μην έχει καμία θέση σε μια ή δύο δεκαετίες. Οπότε η δουλειά που έχεις να κάνεις είναι να βρεις το σωστό έργο για τη σωστή στιγμή. Κι αυτό είναι τρομερά δύσκολο και ποτέ δεν είναι μια ευχάριστη ή άνετη διαδικασία. Γι’ αυτό χαίρομαι τόσο μ’ αυτό που έγινε με τις Ευτυχισμένες Μέρες – και δεν συνέβη αμέσως. Οι πρόβες του έργου ήταν τρομερά δύσκολες, υπήρχε ελάχιστη ευχαρίστηση τη διαδικασία, αλλά με το που το παίξαμε σε κοινό όλα άλλαξαν και καταλάβαμε τι ήταν. Πιστεύω ότι πέσαμε κατά λάθος στη σωστή στιγμή για αυτό το έργο. Και ταυτόχρονα η Φιόνα, μετρώντας τη θερμοκρασία του κοινού, βρίσκει όλα όσα το έργο μπορεί να είναι τώρα. Κι αυτό ίσως να διαφέρει κατά πολύ απ’ αυτό που ήταν κάποτε – ο Μπέκετ δεν μπορεί να μας δει, κι ίσως αν μπορούσε να το απολάμβανε, ίσως και όχι. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα του άρεσε, αλλά δεν μπορείς ποτέ να το πεις αυτό με σιγουριά για έναν νεκρό. Ο Μπέκετ ίσως να μην αναγνώριζε καν το έρ-

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 | 31

γο. Υπάρχουν, βλέπετε, τόσα πράγματα που δεν θα αναγνώριζε ούτε στον ίδιο τον κόσμο! Ίσως να μην του άρεσε ο σημερινός κόσμος – δεν θα τον ένοιαζε που δεν θα τα κατάφερνε καλά με τα μέιλ του! Ο κόσμος έχει ανοίξει, κι αυτό που κάνει τον Μπέκετ σπουδαίο καλλιτέχνη είναι ότι άφησε ένα έργο που ήδη λέει πράγματα για το μέλλον. Κι αυτό είναι σπουδαία δουλειά. Ρωτήθηκαν πολλές σοβαρές ερωτήσεις όταν φέραμε το έργο στην Ελλάδα: «Πρέπει να γίνει στην Επίδαυρο;» Και αυτό μπορεί να αφορά τη σχέση σας με την ιστορία σας ή τους αρχαιολογικούς σας τόπους, αλλά εν μέρει περικλείει και μια άλλη, πολύ δίκαια, ερώτηση: «Είναι το έργο κλασικό; Μπορούμε από τώρα να ξέρουμε αν ένα έργο που γράφτηκε το 1961 είναι αρκετά σημαντικό;» Και η απάντηση είναι όχι, δεν μπορούμε ακόμη. Όπως δεν ξέρουμε αν η Μητέρα Τερέζα ήταν αγία. Παραείναι νωρίς. Η απόδειξη θα βρεθεί μέσα από πειράματα και εμπειρίες σαν κι αυτό, κι από το αν καταφέρνει το έργο να φέρει νόημα σε ένα νέο κοινό, μιας καινούργιας εποχής. Παρόλο που η Φιόνα Σο συχνά αναφέρει ότι θεωρεί τη Γουίνι αδερφή της Ηλέκτρας και τον Μπέκετ αδερφό του Σοφοκλή. Κι εγώ το βλέπω αυτό. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Μπέκετ ήξερε με τι έπαιζε. Σίγουρα ήξερε τι έκανε – κατά κάποιον τρόπο ξαναέγραψε απλά τον Προμηθέα Δεσμώτη σε ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο επίπεδο. Δεν θα αναγνώριζες αμέσως το έργο ως τέτοιο, και δεν είμαι σίγουρη τι θα σκέφτονταν η Αντιγόνη για τη Γουίνι, αλλά αν κοιτούσαν την κατάστασή τους θα ήταν ανακλασμένες να παραδεχθούν ότι έχουν πολλά κοινά. Για μένα, ο λόγος που ο Μπέκετ αντέχει στο χρόνο είναι ότι, σε αντίθεση με κάποιους από τους σύγχρονούς του, εκείνος πραγματικά έβαλε τους χαρακτήρες του σε ακραίες καταστάσεις. Υπάρχουν άπειρα έργα της δεκαετίας του 1950 ή του 1960 που χαμηλώνουν τον πήχυ και βάζουν τους χαρακτήρες μπροστά στο νεροχύτη της κουζίνας. Πολλοί συγγραφείς του τότε κοιτούσαν την έννοια της τραγωδίας υπό ένα πολύ ελαφρύτερο πρίσμα. Δεν ξέρω αν τέτοιες δουλειές έχουν πολλές πιθανότητες να επιβιώσουν, γιατί νομίζω ότι μαθαίνουμε βαθιές ανθρώπινες αλήθειες μόνο όταν βάζουμε τους χαρακτήρες στα άκρα. Κι υπάρχουν πολλοί τρόποι να το κάνεις αυτό. Ο Μπέκετ το κάνει πολύ έξυπνα, γιατί βάζει κάποιον στα άκρα να λέει πολύ ελαφρά πράγματα. Κι αυτό ίσως ισχύει για τους Έλληνες τραγικούς. Επιφανειακά αυτά που λένε οι χαρακτήρες είναι ασήμαντα. Είναι η ιστορία του καθένα, το τι τους έχει ήδη συμβεί, που τα κάνει τρομερά – αυτά όμως δεν αναφέρονται στα έργα, θα πρέπει να ξέρεις τι έχει γίνει για να καταλάβεις και δεις πόσο σημαντικά είναι αυτά που λένε οι ήρωες. Ο Σοφοκλής δε μας λέει μέσα στο έργο τι συνέβη στον πόλεμο, το κοινό απλώς το ήξερε. Έτσι και με τη Γουίνι: όλοι ξέρουν τι σημαίνει να έχεις κολλήσει. Κι όλοι παρακολουθούν το έργο από την προσωπική τους εκδοχή του «Θεέ μου, έχω κολλήσει!» Πώς ήταν για σας η παράσταση της Επιδαύρου; Εξαίσια – από τις ωραιότερες στιγμές της ζωής μου! Γι’ αυτό επιστρέφουμε κιόλας, είναι

σα ναρκωτικό! Αν έχεις την τύχη να σε ξανακαλέσουν στην Επίδαυρο, αλλάζεις όλα σου τα σχέδια και πας. Είναι ταυτοχρόνως μια ροκ συναυλία και ένα πνευματικό γεγονός. Και το κοινό υπήρξε φοβερά ενθουσιώδες. Ήταν ένα μεγάλο και γενναίο πείραμα κι εκείνος που αξίζει χειροκρότημα είναι ο Γιώργος (Λούκος). Είχε απόλυτο δίκιο τελικά αλλά ήταν μεγάλη καινοτομία και πολύ τολμηρή επιλογή. Στην αρχή νόμιζα πως εννοούσε τη Μικρή Επίδαυρο. Κι όταν κατάλαβα πως εννοούσε αυτό, είπα «Θεούλη μου!». Αν αξίζεις οτιδήποτε, πρέπει να δεχτείς μια τέτοια πρόσκληση, ακόμη κι αν είναι μεγάλο τεστ, ειδικά όταν δεν κινείται κανείς επί σκηνής. Αυτό ήταν το επίτευγμα της Σο εκείνο το βράδυ – κράτησε πέντε χιλιάδες ανθρώπους δίχως να της επιτρέπεται καν να κινηθεί. Και το βρίσκω υπέροχο ότι μας αφήνουν να επιστρέψουμε. Ο χώρος αυτός ξεπερνά τους περισσότερους χώρους του κόσμου, επειδή είναι τόσο αχανής, επειδή λειτουργεί συνάμα με μεγάλη εγγύτητα κι επειδή είναι τόσο αρχαίος και τόσο μοντέρνος την ίδια στιγμή. Κι ήταν τρομερά συναρπαστικό να πετάς ένα τόσο μοντέρνο πράγμα εκεί μέσα κι αυτό να απορροφαται σε αιώνες δικαίωσης... Είναι θαυμάσιο να επισκέπτεσαι την Επίδαυρο ως αρχαιολογικό χώρο αλλά είναι ακόμη πιο θαυμάσιο αν είσαι εργάτης του θεάτρου, επειδή σε φέρνει σε επαφή με το ξεκίνημα της τέχνης σου. Μπορεί να παίξεις και σε άλλα παλιά θέατρα, αλλά σίγουρα θα έχουν αλλάξει τα καθίσματα. Υπάρχει κάτι θαυμάσιο στο ότι τα μαρμάρινα αυτά καθίσματα είναι όντως τα ίδια, ότι η σχέση του κορμιού σου με το σώμα του διπλανού σου είναι η ίδια με τότε. Έχετε πει πολλές φορές ότι ο πόλεμος στον οποίο ανέμιξε την Αγγλία ο Μπλερ ήταν παράνομος και, ως ειρηνίστρια, συχνά αρθρώνετε πολιτικό λόγο. Έχει τέτοιο ρόλο το θέατρο; Δύσκολη ερώτηση. Δεν μπορείς να είσαι απλώς διδακτικός, γιατί τότε κάνεις κακό θέατρο. Γίνεται όμως και αλλιώς. Η τέχνη είναι ένα ειρηνευτικό εργαλείο. Αφορά το ζωή και στην ουσία του είναι αντιπολεμικό. Έγκειται στο ανθρώπινο πνεύμα να κάνει ό,τι πρέπει για να σταματήσει τους ανθρώπους απ’ το να πολεμούν. Είμαι σίγουρη ότι θα ήμουν πολύ διαφορετική σκηνοθέτις σε άλλες εποχές, κι αυτές οι εποχές ίσως έρθουν. Ίσως κανένα αντιπολεμικό έργο δεν θα σταματήσει έναν πόλεμο, αλλά οι περισσότεροι θεατρόφιλοι είναι κατά του πολέμου. Μπορεί να κάνω λάθος, αλλά δεν νομίζω. Θα σου πω το εξής: μέσα στα επόμενα δύο χρόνια θα ανεβάσω τη Μάνα Κουράγιο. Αν δεν υπάρχει πόλεμος στον κόσμο ώς τότε, θα το ακυρώσω. Πράγμα απίθανο. Πάντως το θέατρο δεν είναι και πολύ καλό ως εργαλείο του άσπρου και του μαύρου. Πολλά άλλα πράγματα είναι, όπως ίσως μια συναυλία. Το θέατρο δουλεύει με έναν άλλο, πιο περίπλοκο τρόπο. Το παράδειγμά που έχω είναι η παράστασή μας της Ηλέκτρας. Έτυχε η Φιόνα, που έπαιζε την Ηλέκτρα, να είναι Ιρλανδή όπως και ο ηθοποιός που έπαιζε τον Ορέστη – μάλιστα η προφορά του ενός ήταν από το Νότο κι η άλλη από το Βορρά της Ιρλανδίας – ενώ όλοι οι άλλοι ηθοποιοί ήταν Άγγλοι. Αυτό έγινε εντελώς τυχαία. Μόλις είχαμε έρθει από το Παρίσι, όπου μας καταχειροκρότησαν και

ο επόμενος σταθμός της περιοδείας ήταν το Ντέρι της Ιρλανδίας. Εκεί παίξαμε σε ένα γυμναστήριο, που είχαν μετατρέψει σε θέατρο, και στο τέλος της παράστασης κανείς δεν χειροκρότησε. Δεν γινόταν τίποτε, όλοι είχαν παγώσει στις θέσεις τους. Τελικά κάποιος σηκώθηκε και είπε «Είναι ένα πολύ σημαντικό αυτό έργο για μας και θα θέλαμε να ξανάρθετε και να μας μιλήσετε για τούτη τη βραδιά». Κι αυτό συνέβη στα τέλη της δεκαετίας του 1980 που συνέβαιναν τρομερά πράγματα στην περιοχή – πολλά παιδιά είχαν πέσει νεκρά από πυροβολισμούς έξω από εκείνο το γυμναστήριο. Κι έτσι επιστρέψαμε και κουβεντιάσαμε μαζί τους για την ιδέα της εκδίκησης και για το τι σήμαινε για αυτούς αυτό το έργο. Πέσαμε τυχαία πάνω σ’ όλο αυτό επειδή το κοινό αναγνώρισε τις διαφορετικές προφορές των ηθοποιών, αλλά αν στοχεύαμε επίτηδες σε κάτι τέτοιο δεν θα το κατορθώναμε ποτέ. Γιατί τότε οι άνθρωποι θα είχαν έρθει ήδη αντιστεκόμενοι στο πλάνο σου – οι άνθρωποι, βλέπετε, είναι πολύ ευφυείς κι αυτό είναι το πρόβλημα με τα στρατευμένα έργα. Η θέση του θεάτρου και της ποίησης είναι πιο περίπλοκη και λεπτή. Αυτό το γνώριζαν πολύ καλά οι Έλληνες κι έκαναν πολύ γενναία πράγματα ως προς αυτό. Οι επόμενοι καλύτεροι, φυσικά ήμασταν εμείς, οι Άγγλοι! Η κουβέντα προχωρά και πάλι στην Επίδαυρο, στους τουρίστες που δίνουν κάθε μέρα εκεί την καλύτερη παράσταση που μπορεί κανείς να δει, τραγουδώντας ο καθένας τους ύμνους του στο κέντρο της ορχήστρας, βγάζοντας φωτογραφίες και λειτουργώντας ως ενθουσιώδεις επιδρομείς, ή ερασιτέχνες αρχαιοκάπηλοι…. Το ήξερες ότι έκλεψαν κομμάτια του σκηνικού μας; Δεν το ήξερες; Μα αυτό είναι το καλύτερο! Μια και το σκηνικό μας είναι επίσης βράχος και μάλιστα του ίδιου χρώματος, και αφού ξεκολλούσε ευκολότερα απ’ τα καθίσματα, το μπέρδεψαν με κομμάτι της Επιδαύρου και πήραν μερικά κομμάτια μαζί τους!

INFO: Ευτυχισμένες Μέρες του Σάμιουελ Μπέκετ Σκηνοθεσία: Deborah Warner Σκηνικά: Τom Pye Φωτισμοί: Jean Kalman Ήχος: Mel Mercier Ηχητικός Σχεδιασμός: Christoper Shutt Κοστούμια: Luca Costigliolo Γουίνι: Fiona Shaw Γουίλι: Tim Potter Επίδαυρος: 4 και 5 Ιουλίου

32 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

μουσική

Το σκανδιναβικό σταυρόλεξο της Νάνας Μούσχουρη

Η λύση στο επόμενο.

INFO:

Το καλοκαιρινό ραντεβού της Νάνας Μούσχουρη με το κοινό έχει προγραμματισθεί για τις 23 του επόμενου Ιουλίου. Στο Ηρώδειο.

χορός

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 | 33

Φωτογραφία: Ursula Kaufman

ΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ Σκηνή από την παράσταση Ορφέας και Ευρυδίκη.

13 πράγματα που καλό είναι να ξέρετε για την Πίνα Μπάους και δεν ξέρατε ποιον να ρωτήσετε Από τη ΝΑΤΑΣΣΑ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ

1. Γεννήθηκε ως Φιλιπίν Μπάους στην Γερμανία το 1940.

2. Μία δασκάλα μπαλέτου στο σχολείο την ονόμασε με θαυμασμό «παιδί - φίδι» όταν την είδε να τοποθετεί το ένα της πόδι πίσω από το σβέρκο και να δένει το κορμί της κόμπο.

3. Το 1963 βρέθηκε με υποτροφία στη Σχολή Τζούλιαρντ της Νέας Υόρκης, με δάσκαλό της τον Πολ Τέιλορ. Όταν επέστρεψε στο Έσσεν έγινε μέλος της ομάδας Φόλκβαγκ. Το 1973 αναλαμβάνει το μπαλέτο του Βούπερταλ, το μετατρέπει σε χοροθέατρο και παρουσιάζει πρωτοποριακές παραστάσεις.

4. Η Μπάους δέχεται τις νύχτες ανώνυμα υβριστικά τηλεφωνήματα, στο θέατρο τη φτύνουν και μια φορά έφτασαν στο σημείο να την πιάσουν από τα μαλλιά.

5. Είναι μανιώδης καπνίστρια.

6. Οι συνεργάτες της λένε πως όταν θέλει να αποφύγει κάτι έχει το χαμόγελο της Τζοκόντα.

7. Χάρις στη συμμετοχή της στην ταινία Μίλα της του Πέδρο Αλμοδόβαρ την έμαθαν μέχρι κι οι σινεφίλ.

8. Κατηγορήθηκε για μισογυνισμό, όταν σε μια παράσταση της μια χορεύτρια συνεχόμενα αφηνόταν από τον παρτενέρ της να πέφτει με βία στο πάτωμα.

9. Έχει ιδιαίτερη αδυναμία στον αυτοσχεδιασμό, με αγαπημένο της θέμα «τι θα κάνατε αν είχατε ένα πτώμα;»

10. Η παράσταση Ορφέας και Ευρυδίκη παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1975. Εκτός από τους χορευτές, συμμετέχουν και επαγγελματίες τραγουδιστές.

11. Πρόκειται για δύσκολο εγχείρημα (που έχει επιχειρήσει και η Τρίσα Μπράουν στο παρελθόν), γιατί απαιτεί την απόλυτη κινησιολογική αφομοίωση της ομάδας. Η Μπάους κατάφερε να διατηρήσει μια κοινή χορογραφία για όλους, χωρίς «παραφωνίες».

12. Το 2001 παρουσίασε στο Ηρώδειο την παράσταση 1980, ενώ το 2002 έλαβε μέρος στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας. Το 2006 εμφανίστηκε στην Πειραιώς 260 με την παράσταση Καφέ Μύλλερ.

13. Έχει δηλώσει ότι της αρέσει να χορεύει γιατί φοβάται να μιλάει.

INFO:

Όπερα του Παρισιού Oρφέας και Ευρυδίκη, χοροθέατρο της Πίνα Μπάους βασισμένο στην ομώνυμη όπερα του Γκλουκ. Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου | 19-20 Ιουλίου

τραγούδι

34 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

Imam Baildi, μια νοστιμιά

INFO: Μαζί με τους Imam Baildi εμφανίζονται: Οι TRIO BALKANO (Αλέκος Παπαδόπουλος - τύμπανα, Παντελής Στόϊκος - τρομπέτα, καβάλ, Λάκης Τζήμκας - μπάσο) που ψάχνουν συνεχώς το δρόμο τους μέσα από την πολυμορφία του περιβάλλοντος και τις μνήμες που μεταφέρονται μέσα στο χώρο και το χρόνο. Πρωτοτυπία, ευστροφία, συγκινησιακή δύναμη - αυτός είναι ο χαρακτήρας της μουσικής τους Ο Μάνος Αχαλινωτόπουλος, από τους γνωστότερους στην Ελλάδα δεξιοτέχνες του κλαρίνου. Συμμετείχε από μικρός σε διάφορες συναυλίες παραδοσιακής κυρίως μουσικής (με τον Χρόνη Αϊδονίδη, τον Αριστείδη Μόσχο κλπ), ενώ έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία.

(με γκουρμέ υλικά)

Φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

Θέατρο Σχολείον | 23 Ιουλίου

κομμάτι τόσο πιο εύκολα προσθέτεις ήχους, γιατί τα παλιά κομμάτια δεν έχουν πολλά μπάσα και πολλά πρίμα, είναι “στη μέση”, σε αντίθεση με τα κομμάτια της δεκαετίας του 1960 ή του 1970, στα οποία είναι αρκετά δύσκολο να «χωρέσεις» κάτι. Συνήθως βέβαια αυτό που κάνουμε είναι να βρίσκουμε ένα σημείο που μας αρέσει πάρα πολύ, να επικεντρωνόμαστε και να χτίζουμε πάνω του», λένε οι ίδιοι περιγράφοντας τον τρόπο που δουλεύουν. Φιλοδοξία τους είναι αφενός να συστήσουν στη γενιά τους κάποια παλιά και μερικές φορές ξεχασμένα κομμάτια, αφετέρου να τα χρησιμοποιήσουν ως πρώτη ύλη. «Κάποιες φορές το θέμα είναι θέσεις το κομμάτι σε ένα καινούργιο ηχητικό πλαίσιο, πολύ πιο οικείο και ενδιαφέρον για κάποιον της γενιάς μας, κι άλλες φορές να παίρνεις ένα κομμάτι που έχει μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα μια μελωδικότητα και να το κάνεις κάτι τελείως διαφορετικό, με άλλα λόγια το χρησιμοποιείς ως συστατικό. Βέβαια δεν λείπουν και οι φορές που το τελικό αποτέλεσμα βρίσκεται κάπου ανάμεσα», λένε.

Οι Imam Baildi είναι περισσότερο ένα project παρά ένα συγκρότημα. Δέκα χρόνια πειραματισμού οδηγούν σε τραγούδια που καταφέρνουν να κινηθούν αριστοτεχνικά και με εξαιρετική αρμονία ανάμεσα στις κλασικές φόρμες και την ηλεκτρονική μουσική. Με αυτόν τον τρόπο το σχήμα καταφέρνει να δημιουργήσει ένα πρωτότυπο αποτέλεσμα. Τραγούδια σπουδαίων δημιουργών και ερμηνευτών όπως το «Η ζωή μας είναι λίγη» με τη φωνή της Σοφίας Βέμπο, το «Δε θέλω πια να ξαναρθείς» με τη φωνή του Μανώλη Χιώτη και της Μαίρης Λίντα, «Το Μινόρε της Αυγής», «Τα ξένα χέρια» του Βασίλη Τσιτσάνη, το «Ντυμένη σαν Αρχόντισσα», το «Πόσο λυπάμαι» με τη φωνή της Σοφίας Βέμπο, αλλά και «Ο πασατέμπος» με τη φωνή της Ιωάννας Γεωργακοπούλου και του Μανώλη Χιώτη, που το δίχως άλλο ξεχωρίζει.

Τα live

Τα κύρια συστατικά των Imam Baildi είναι δύο νέα και ταλαντούχα παιδιά: ο Ορέστης και ο Λύσανδρος Φαληρέας. Η δουλειά τους είναι να «πειράζουν» τον ήχο, το sampling και όχι μόνο. Στην πρώτη δισκογραφική τους δουλειά που μόλις κυκλοφόρησε με τίτλο το όνομά τους, γνωστά ρεμπέτικα και κάποια από τα λεγόμενα «ελαφρά» τραγούδια χρησιμοποιήθηκαν στο σύνολό τους ή εν μέρει με τη δύναμη του sampler δίνοντας ένα νέο, εντυπωσιακό αποτέλεσμα.

Aπό την ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΜΗΤΑ

Ανίψια του Τάσου Φαληρέα και γιοι του Γρηγόρη Φαληρέα, παραγωγών και ιδιοκτητών του ιστορικού δισκοπωλείου «Pop Eleven» της οδού Τσακάλωφ, ο Ορέστης και ο Λύσανδρος μεγάλωσαν μέσα στα βινύλια ακούγοντας ατέλειωτες συζητήσεις περί μουσικής· έτσι η μουσική ήταν γι’ αυτούς μονόδρομος.

Από τις πρώτες απόπειρες στο σήμερα Από την πρώτη απόπειρα «πειράγματος» του «Ντυμένη σαν αρχόντισσα» του Κερομύτη που έγινε το 2000 μέχρι και το σήμερα, έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι και, φυσικά, πολλή εμπειρία:

Το κάθε τραγούδι είναι μια διαφορετική περίπτωση: «Κάποιες φορές χρησιμοποιούμε το σύνολο του κομματιού, όπως στην περίπτωση του “Δεν θέλω πια να ξαναρθείς”, ενώ σε άλλα κομμάτια έχουμε πολύ μικρά samples από το αυθεντικό κομμάτι, όπως στα “Ξένα χέρια”. Γενικά πάντως, όσο πιο παλιό είναι το

Οι live εμφανίσεις τους έχουν ένα επιπλέον ενδιαφέρον, καθώς επί σκηνής, εκτός από τον Ορέστη που αναλαμβάνει το dj-ing και το live programming και το Λύσανδρο που βρίσκεται στα πλήκτρα αλλά και στα κρουστά, εμφανίζονται τρεις ακόμα μουσικοί που παίζουν χάλκινα και μπουζούκι. Σε όλα τα κομμάτια, το σχήμα χρησιμοποιεί λούπες από παλιά ελληνικά, balkan, salsa, hip hop, flamenco, samba και άλλες μουσικές και πάνω τους χτίζει το live ήχο τους με σαξόφωνο, τρομπέτα, γκάιντα, κιθάρα, μπουζούκι, keyboards και κρουστά.. «Κάνουμε μία διαφορετική ενορχήστρωση των κομματιών του δίσκου χρησιμοποιώντας τους μουσικούς. Στο φεστιβάλ μπορεί να έχουμε και κάποιους επιπλέον εκτελεστές, ή ακόμα και μια φωνή, θα δούμε…», λένε κρατώντας κλειστά τα χαρτιά τους. Αυτό που είναι σίγουρο πάντως είναι ότι αποσκοπούν, όπως πάντα, σε ένα live, άκρως χορευτικό, όπως ήταν η πρόσφατη εμφάνισή τους στο γαλλικό φεστιβάλ Trans Musicales, όπου για πρώτη φορά φιλοξενήθηκε ελληνικό σχήμα.

τραγούδι

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 | 35

Σταμάτης Κραουνάκης «Καριέρα; Δεν με απασχόλησε» Ο Σταμάτης Κραουνάκης συχνά καταφεύγει στη νοσταλγία. Όχι ως τόπο κάποιου εξιδανικευμένου παρελθόντος όπου, σαν στρουθοκάμηλος, ζητά καταφύγιο για να ξεφύγει από μια σκληρή πραγματικότητα που τον ξεπερνά. Ίσα ίσα. Η νοσταλγία του Κραουνάκη είναι ένα ταξίδι στο μουσικό παρελθόν, στο κοινωνικό παρελθόν, απ’ όπου ανασύρει ερεθίσμα-

τα χρήσιμα στους σημερινούς καιρούς, στους σημερινούς ρυθμούς. Ήχους, πολιτισμικά ιδιώματα, καλλιτεχνικούς τρόπους ξεχασμένους ή και απαξιωμένους που, σε ένα βαθμό, εμπλουτίζουν τη σημερινή εποχή – και το δικό του, το προσωπικό ιδίωμα. Η οπερέτα, η επιθεώρηση, το ελαφρό τραγούδι είναι μερικές μόνο περιοχές που επανεπικαιροποιεί με

τις παραστάσεις του προσεχούς Ιουνίου στο Ηρώδειο. Αναζητώντας στοιχεία για να ανασυνθέσουμε την προσωπογραφία του, την ιδιότυπη περσόνα του στην ελληνική μουσική, την προσωπικότητά του και τις απόψεις του, από εκατοντάδες δημοσιογραφικά και κριτικά κείμενα, επιλέξαμε το παρακάτω απόσπασμα. Είναι από μια συνέντευξη που ο μουσικός παραχώρησε σε έναν απόφοιτο του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τον Σπύρο Δεληγιαννόπουλο – που επειδή είναι περισσότερο κοντά στη θεωρία παρά στην επαγγελματική πράξη, μπορεί αφενός να θέτει με αθωότητα ερωτήματα τα οποία συνήθως δεν θέτουν επαγγελματίες δημοσιογράφοι, αφετέρου «ξεκλειδώνει» το συνομιλητή του να είναι περισσότερο χειμαρρώδης όσο μεταφέρει την εμπειρία του. Προσέξτε το: Αισθάνεστε οτι απαρνηθήκατε ή θυσιάσατε κάποια πράγματα από τη ζωή σας για να χτίσετε αυτή τη λαμπρή καριέρα; Αν μπορούσατε να γυρίσετε το χρόνο πίσω θα αλλάζατε κάτι; Υπάρχει κάποιο ανεκπλήρωτο όνειρο στην καριέρα σας; «Περί ονείρων» ακούστε για να μαθαίνετε και εσείς οι νεότεροι καλλιτέχνες. Τελευταία συνειδητοποιώ οτι ο ρόλος μου έιναι να μελοποιώ λόγο και να τον ξαναστέλνω πίσω στο σύμπαν. Κάποια στιγμή κατανόησα οτι υποσυνείδητα έσπρωχνα πολλά χρόνια τον εαυτό μου σε μια τυρρανική άσκηση πάνω σε αυτό. Έγινα, που λένε, «μάστορας». Συστηματικές σπουδές δεν έκανα σε σχολεία.Είχα όμως πολύ καλούς δασκάλους που αναγνώριζαν το ταλέντο μου και μου έδωσε ο καθένας ότι καλύτερο μπορούσε για αποσκευή μου. Το «λαμπρή καριέρα» που λες, δεν με απασχόλησε ποτέ επί της ουσίας. Απλά ήθελα να είμαι στο κόλπο της τέχνης. Από πάντα αυτό με μάγευε και δεν θα το άλλαζα με τίποτα! Ανεκπλήρωτα όνειρα; Λοιπόν, όχι! Σχέδια; Πολλά! Για τα επόμενα σχέδια; Πάρα πολλά! Τόσα, που σίγουρα κάποια θα παραμείνουν ανεκπλήρωτα, φίλε Σπύρο. Με τη συμφοιτήτρια σας στην Πάντειο Λίνα Νικολακοπούλου, έχετε δημιουργήσει περί το 80% της συνολικής δισκογραφικής σας παραγωγής. Τι ήταν αυτό που σας έδεσε τόσο στενά και δημιούργησε αυτή την τόσο παραγωγική χημεία; Ο έρωτας, Σπύρο μου, ο έρωτας..... Ολόκληρη η συνέντευξη στο διεύθυνση http://www.peemde. gr/portal/index.php?option=com_content&task=view&id=1 42&Itemid=28

INFO: Δέχθηκαν με μεγάλη χαρά να συμμετέχουν οι (αλφαβητικά): Γρηγόρης Βαλτινός, Μάρθα Βούρτση, Σόνια Θεοδωρίδου, Αννα Καλουτά, Μάρω Κοντού, Λάκης Λαζόπουλος, Γιώργος Μαρίνος, Κατιάνα Μπαλανίκα, Δημήτρης Μπάσης, Αννα Παναγιωτοπούλου, Αγγελος Παπαδημητρίου, Ζωζώ Σαπουντζάκη, Χρήστος Στέργιογλου, Μελίνα Τανάγρη, Μάρθα Φριντζήλα, Ζωή Φυτούση, Γιάννης Χαρούλης Παρουσίαση : Σταμάτης Κραουνάκης & Ελένη Ουζουνίδου

ΚΥΚΛΟΦΟΡΩ ΚΙ ΟΠΛΟΦΟΡΩ Ο Σταμάτης Κραουνάκης. Η νοσταλγία του αποκτά νόημα ως αξία χρήσης. Για το σήμερα, όχι για το κόλλημα στο χθες.

Συντελεστές: Ιδέα : Γιώργος Λούκος Σύνθεση μουσικού σεναρίου : Σταμάτης Κραουνάκης Σύμβουλος Μουσικού σεναρίου : Γιώργος Παπαστεφάνου Κείμενα/Παρλάτες : Λίνα Νικολακοπούλου Σκηνοθεσία/Video : Κώστας Αυγέρης Σκηνικό – Κοστούμια : Γιάννης Μετζικώφ Φωτισμοί : Ελευθερία Ντεκώ Ενορχηστρώσεις & Διεύθυνση Ορχήστρας : Γιώργος Ζαχαρίου Μουσική προετοιμασία : Χρίστος Θεοδώρου & Αρης Βλάχος Δ/νση Παραγωγής : Ελένη Συροπούλου Ηρώδειο, 27 και 28 Ιουνίου

όπερα

36 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

Peony Pavilion

Young Lovers’ Edition

Μια κινεζική ιστορία αγάπης του 16ου αιώνα ξαναζωντανεύει Aπό την ΕΛΙΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ

Η αρχή «Ο Του Πάο, γέννημα θρέμμα της Σίσου και έπαρχος της Νάναν κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Νότιων Σουνγκ, ήταν ένας διακεκριμένος κομφουκιανιστής και πολυμαθής άνθρωπος. Ο Του Πάο και η γυναίκα του, η κυρία Τσεν, δεν είχαν γιο, αλλά μία όμορφη και χαρισματική κόρη 16 ετών, τη Λι Νιάνγκ.» Ο διάσημος κινέζος συγγραφέας Κένεθ Πάι διασκευάζει την κλασική κινεζική όπερα Peony Pavilion. Το έργο έκανε πρεμιέρα στην Ταϊπέι, με τα εισιτήρια να έχουν προπωληθεί ένα μήνα πριν την παράσταση και συνέχισε με πρωτοφανή επιτυχία σε όλο τον κόσμο. Ο Κένεθ Πάι σπάει τα δεσμά της παράδοσης: επιλέγει νέους ηθοποιούς, χρησιμοποιεί σύγχρονες τεχνικές φωτισμού και σκηνογραφίας και εισάγειι έναν νέο ερωτισμό στην παλιά αυτή ιστορία. Το έργο διαρκεί 9 ώρες -3 τρίωρες παραστάσεις- ενώ για τις ανάγκες του φτιάχτηκαν 200 χειροποίητα εκθαμβωτικά κοστούμια. Η όπερα Peony Pavilion γράφτηκε από τον Τανγκ Ζιάνζου κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Μινγκ και ανέβηκε για πρώτη φορά στο Pavilion of Prince Teng το 1598. Πρόκειται αναμφίβολα για το πιο δημοφιλές

έργο της δυναστείας των Μινγκ και το πρώτο δείγμα της όπερας kunqu. Η τέχνη του kun μετρά αιώνες συνδυάζοντας τη λογοτεχνία, τη μουσική, το χορό και το δράμα. Η όπερα αναγνωρίζεται σήμερα ως εθνικός θησαυρός, ενώ στην εποχή του προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις λόγω του αμφιλεγόμενου τρόπου, με τον οποίο παρουσιάζει τη γυναίκα, τον έρωτα και το γάμο. Οι 160 παράξενοι χαρακτήρες προσφέρουν μια πανοραμική εικόνα της κοινωνικής ζωής κατά την περίοδο της δυναστείας των Μινγκ. Λέγεται ότι πολλές γυναίκες λιποθύμησαν μετά την παράσταση, καθώς και ότι μία ηθοποιός άφησε την τελευταία της πνοή μετά την ερμηνεία της άριας του θανάτου. Το έργο ακολουθεί τη βασική φόρμουλα των περισσότερων κινεζικών θεατρικών: ένας

όμορφος και έξυπνος νέος ερωτεύεται μία όμορφη νέα. Η συνήθης άρνηση των γονιών να εγκρίνουν τη σχέση αυτή δημιουργεί μία σύγκρουση ανάμεσα στην κομφουκιανή υποταγή, που οι νέοι οφείλουν στους γονείς και στον έρωτά τους. Το Peony Pavilion ακολουθεί αυτό το μοτίβο, αλλά εισάγει μια ασυνήθιστη αλλαγή. Η Λι Νιάνγκ ερωτεύεται κάποιον που γνώρισε κάποτε σε ένα όνειρο και πεθαίνει αναζητώντας τον. Ο νεαρός, όμως, Λίου Μένγκμεϊ, -πρόσωπο υπαρκτό- φτάνει συμπτωματικά στην πόλη της. Τελικά, ο Λίου γνωρίζει το φάντασμά της, εκταφιάζει το κορμί της και την επαναφέρει στη ζωή. Δεν πρόκειται, όμως, απλά για μία ιστορία αγάπης. Είναι ένα καυστικό κατηγορητήριο των περιορισμών της νέο-κομφουκιανής πολιτικής δοσμένο με μία ισχυρή δόση χιούμορ.

INFO:

Η όπερα Σουζού Κουνκού Όπερα της Γιανγκσού ιδρύθηκε το 1956 ανεβάζοντας παραστάσεις όπερας κουνκού και σου. Έκτοτε έχει συνεισφέρει σημαντικά στην υποστήριξη και διάσωση της κλασικής αυτής τέχνης. Διασκευή-Παραγωγή: Κένεθ Πάι Σκηνοθεσία: Γουάνγκ Σιγιού Κοστούμια: Γουάνγκ Τουνγκ Σκηνογραφία: Όστιν Γουάνγκ Ερμηνεύουν: Γιου Γιουλίν, Σεν Φενγίν Στο Μέγαρο Μουσικής, 12-14 Ιουνίου

Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

… (55 πράξεις και 20 ώρες αργότερα) «Η Λι Νιάνγκ έγειρε προς τον άνδρα της και του ψιθύρισε «Αγάπη μου, κλέψαμε τη ζωή από το θάνατο. Η βάρκα σάλπαρε μες στην ηρεμία της νύχτας μεταφέροντας δύο δίδυμα λουλούδια σ’ έναν και μόνο μίσχο.» Το τέλος

θέατρο

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 | 37

Schaubuehne Λυσσασμένη Γάτα και Άμλετ Στη μόδα «Τένεσι Ουίλιαμς» που βρίσκεται εν εξελίξει τον τελευταίο καιρό στη γερμανική σκηνή, δεν θα μπορούσε να μη δώσει τη δική του απάντηση ο κορυφαίος σκηνοθέτης και διευθυντής της Σαουμπίνε, Τόμας Οστερμάιερ.

Aπό τη ΝΙΚΗ ΟΡΦΑΝΟΥ

ΜΕ ΤΗ ΣΦΡΑΓΙΔΑ ΤΟΥ ΟΣΤΕΡΜΑΪΕΡ Φοβίες, ενοχή, οικογενειακά δράματα, σεξουαλικη καταπίεση, δίψα για εξουσία και χρήμα - τα μοτίβα του θεάτρου του Γερμανού σκηνοθέτη.

Την απάντησή του, ο Οστερμάιερ τη δίνει με τη Λυσσασμένη γάτα: ένα έργο που ξεχειλίζει οικογενειακή δυσλεξία, φοβίες, ενοχή, επιθυμία της εξουσίας και του χρήματος αλλά και σεξουαλική καταπίεση. Ο Οστερμάιερ βάζει στον εαυτό του ένα διπλό στοίχημα. Από τη μια πλευρά να μείνει πιστός στο κείμενο του Ουίλιαμς, από την άλλη να το μπολιάσει με τη σύγχρονη πραγματικότητα. Το δράμα παίρνει σάρκα και οστά, όχι στο σκονισμένο τοπίο του αμερικανικού νότου αλλά σε ένα βερολινέζικο λοφτ, αποκομμένο εντελώς από τις αμερικανικές του ρίζες. Την αίσθηση της πνιγηρής ατμόσφαιρας που κάνει τους ήρωες να βουλιάζουν στον ιδρώτα και την ψυχολογική αποσύνθεση , ο Τόμας Οστερμάιερ αντικαθιστά με ψυχρές αποχρώσεις του μπλε, του γκρι και του μαύρου, αλλά και μπόλικο γυαλί, όπως ψηλές τζαμαρίες. Οι χαρακτήρες στην εκδοχή του Οστερμάιερ εξακολουθούν να ιδρώνουν και να επιδίδονται σε απανωτά κρύα ντους, όμως το περιβάλλον γύρω τους μοιάζει να αντικατοπτρίζει τον εσωτερικό τους κόσμο, σαν ένα ατέλειωτα μοναχικό τοπίο. Ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί, επίσης, διαδοχικές προβολές με συμβολικό περιεχόμενο, όπως αυτές με επιθετικά κλαδιά που συνθέτουν ένα άγριο κόσμο, που κυκλώνει το κλουβί στο οποίο ζουν οι ήρωες, αλλά και ένα αρπακτικό πουλί (που διακρίνεται στο πίσω μέρος της σκηνής ζωντανό και αρκετά ενοχλημένο…) Στην καρδιά του έργου ο Οστερμάιερ φαίνεται να τοποθετεί τη συγκρουσιακή σχέση πατέρα- γιού, που ο καθένας στέκεται εχθρικός απέναντι στο άλλον, καθένας βουτηγμένος στην αλήθεια του αλλά και στο ψέμα του ταυτόχρονα. Ο Μπρικ, σακατεμένος πρώην αστέρας του ποδοσφαίρου, καταπιέζεται και από την γυναίκα του Μάγκι, που διψά για έρωτα αλλά δεν βρίσκει ανταπόκριση από τον άνδρα της. Στο κέντρο της προβληματικής τους σχέσης βρίσκεται η κρυφή και καταπιεσμένη ομοφυλοφιλική σεξουαλικότητα του Μπρικ, που εκφράζεται ξεκάθαρα στην παράσταση του Οστερμάιερ, κάτι που την εποχή του Ουίλιαμς αποτελούσε σκάνδαλο και καλυπτόταν προσεκτικά κάτω από το χαλί… Την ουσιαστικότερη «παρέμβαση» του ο Οστερμάιερ φαίνεται να κρατά για το τέλος: το δράμα δεν κορυφώνεται σε τραγωδία αλλά μάλλον μετατρέπεται σε φάρσα, με τους ήρωες να ορμούν ο ένας εναντίον του άλλου οπλισμένοι με ποπ κορν αλλά και την γενέθλια τρίπατη τούρτα του πατέρα, και παίρνουν το βάπτισμα του πυρός με τόνους

σαντιγύ… Αν η βερσιόν του Τόμας Οστερμάιερ λειτουργεί, θα πρέπει να περιμένουμε να το διαπιστώσουμε στο φεστιβάλ. Οπωσδήποτε όμως, μας έχει ήδη κεντρίσει το ενδιαφέρον – και δύσκολα, άλλωστε, θα χάσουμε την ευκαιρία να δούμε μερικά από τα ιερά τέρατα του γερμανικού θεάτρου επί ελληνικής σκηνής, όπως τον Γιόζεφ Μπιερμπίχλερ και την Κίρστεν Ντένε.

ΑΜΛΕΤ Τα χείλη κλειστά φαίνεται ότι κρατά η Σαουμπίνε μέχρι στιγμής για την δεύτερη θεατρική παραγωγή της, που θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε στο φετινό Ελληνικό Φεστιβάλ, και που επίσης σκηνοθετεί ο Τόμας Οστερμάιερ (από τον οποίο έχουμε ξαναδεί σεξπηρικό έργο, το Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας το 2006, και μάλιστα σε παγκόσμια πρώτη). Πάντως ο Άμλετ, του οποίου τα σκηνικά κάνει ο αρχιτέκτονας Γιαν Παπελμπάουμ, που υπογράφει και αυτά της Λυσσασμένης γάτας, βασίζεται στην εναλλαγή των ρόλων από έξι ηθοποιούς, καθ’ όλη της διάρκειας της παράστασης. Στόχος του Οστερμάιερ η δημιουργία ενός παρανοϊκού λαβύρινθου, όπου ο Άμλετ παραπαίει ανάμεσα στην αλήθεια και την φαντασία, την ταυτότητα αλλά και την ταυτόχρονη χειραγώγηση της…

INFO: Ίσως το σημαντικότερο θέατρο της Γερμανίας, διεκδικεί το ελληνικό κοινό. Η λυσσασμένη γάτα του Τένεσι Ουίλιαμς, στην εκδοχή Οστερμάιερ, είναι ήδη μια μεγάλη επιτυχία. Για τον Άμλετ, οι πληροφορίες είναι λιγοστές, η παράσταση θα ξετυλίξει τη δυναμική της ενώπιον του αθηναϊκού κοινού. Σαουμπίνε, Η λυσσασμένη γάτα Του Τένεσι Ουίλιαμς Σκηνοθεσία: Τόμας Οστερμάιερ 29 & 30 Ιουνίου, 1 Ιουλίου | Πειραιώς 260 Δ

Σαουμπίνε, Άμλετ Του Σέξπιρ Σκηνοθεσία: Τόμας Οστερμάιερ 8 - 10 Ιουλίου | Πειραιώς 260 Δ

θέατρο

Το Γούστερ Γκρουπ κάνει Άμλετ και οι bloggers κάνουν κριτική…

Φωτογραφία: Paula Court

38 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ Είναι μια νεοϋορκέζική θεατρική ομάδα που πειραματίζεται συνεχώς με τα νέα μέσα και καταφέρνουν ποτέ να μην περνούν απαρατήρητοι. Στον πολυσυζητημένο Άμλετ τους, που έχει πολλούς οπαδούς αλλά και έχει δημιουργήσει τεράστιες αντιπάθειες, προβάλλουν στο φόντο έναν όχι ευνοϊκά αποδεκτό χολιγουντιανό Άμλετ, στον οποίο πρωταγωνιστούσε ο Ρίτσαρντ Μπάρτον.

Aπό τη ΝΙΚΗ ΟΡΦΑΝΟΥ

«Καλά νέα, φίλοι μου. Όσοι χάσατε τον Άμλετ των Γούστερ Γκρουπ κάνατε καλά, γιατί, για να λέμε την αλήθεια, δεν χάσατε πολλά. Παίζουν με φόντο την ταινία «Άμλετ» του 1964 με τον Ρίτσαρντ Μπάρτον, αλλά δεν κάνουν και πολλά μ’ αυτήν. Παράξενο πείραμα, αλλά όχι αποκάλυψη. Φαίνονται να επενδύουν πολύ σε οπτικά ευρήματα, ενώ η ουσία του κειμένου του Σαίξπηρ χάνεται κάπου στα γρανάζια της τεχνολογίας, που χρησιμοποιεί με υπερβολή το Γούστερ Γκρουπ. Όπως λέει και η Γερτρούδη (διαβάστε Άμλετ να καταλάβετε τι εννοώ) χρειαζόμαστε περισσότερη ουσία, λιγότερη τέχνη…»

The stranger --«Ίσως, ως φαν του Γούστερ Γκρουπ, είχα υπερβολικές προσδοκίες. Όμως η παράσταση του Άμλετ με έκανε να ξενερώσω λίγο. Δεν είναι ότι δεν δίνουν μια σπουδαία παράσταση. Μιλάμε για ηθοποιάρες, οι οποίοι επί τρεις ώρες δίνουν ρέστα. Αλλά κάτι δεν πάει καλά με τον Άμλετ. Είναι σαν ένα πολύ σοφιστικέ καραόκε, που οι επί της σκηνής προσπαθούν να μιμηθούν τους επί της οθόνης. Έχει στιγμές φανταστικές και άλλες αφόρητα βαρετές. Δεν είναι εύκολο να καταλάβεις τι θέλουν να πουν μ’ αυτό που κάνουν…»

Tweed --“Λυπάμαι παιδιά, αλλά εγώ ξετρελάθηκα με την παράσταση. Δεν είμαι έτοιμη να βάλω τις αντιδράσεις μου σε θεωρητική βάση. Απλά βρήκα την παράσταση απολαυστικά παράξενη, κάποιες φορές λίγο ανησυχαστική, αλλά διαρκώς διασκεδαστική».

WA --«Στα περισσότερα συμφωνώ με τον Tweed, αν και δεν θα έλεγα ότι η παράσταση είναι βαρετή. Απλώς, βασίζεται στις συλλογικές αναμνήσεις που έχουμε από διάσημες εκδοχές του Άμλετ –με κύρια βέβαια την ταινία με τον Ρίτσαρντ Μπάρτον- δίνοντας σου την αίσθηση ότι «αναγνωρίζεις» πράγματα, και έτσι δεν ξαφνιάζεσαι και δεν εντυπωσιάζεσαι, όπως συμβαίνει συνήθως με τις παραστάσεις τους.»

Sharkskin Girl (Σχόλια από την παράσταση «Άμλετ» του Γούστερ Γκρουπ, όπως παρουσιάστηκε στη Νέα Υόρκη, τον Μάρτιο του 2007)

INFO: Το ταξίδι των Γούστερ Γκρουπ στην Ελλάδα δεν θα μπορούσε παρά να έχει αφετηρία την πιο πολυσυζητημένη τους παράσταση: τον Άμλετ.

12 , 13, 14 & 15 Ιουνίου | Πειραιώς 260 Δ

τραγούδι

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 | 39

Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

ΣΑΜΠΟΤΑΖ, ΘΑ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΥΜΕ ΣΑΜΠΟΤΑΖ Λένε ότι η Λένα Πλάτωνος είναι, για την ελληνική ηλεκτρονική σκηνή, ό,τι είναι για την παγκόσμια η Λόρι Άντερσον. Άλλοι πάλι λένε ότι είναι καλύτερη από τη Λόρι Άντερσον. Το καλοκαίρι επιστρέφει.

Η επιστροφή της Λένας Πλάτωνος ...και επιλογές από τους στίχους της Aπό τον ΤΗΛΕΜΑΧΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ

Τις προάλλες και με δραματική καθυστέρηση αγόρασα το βιβλίο της Λένας Πλάτωνος Τα λόγια μου (Εκδόσεις Οδός Πανός). Μου είπε (μάλλον απροσδόκητα) ο κύριος που τα πουλούσε: «Βλέπεις; Παίρνεις το προτελευταίο, είναι το best seller μας φέτος. Σκεφτόμουν να φέρω κι άλλα, αλλά πώς θα προλάβει το φορτηγό να έρθει, αύριο τελειώνουμε…» Δεν υπάρχουν λόγια για τη μουσική καριέρα της. Προτίμησα να διαβάσω το βιβλίο ως ποίηση, χωρίς μουσική.

1. Έρωτες το καλοκαίρι: Άρχισα να γράφω ένα τραγούδι βλέποντας ένα σήριαλ στην τηλεόραση, σε άλλες εποχές, στη Νορμανδία, στις αρχές του αιώνα, στην παραλία... το καλοκαίρι, έρωτες το καλοκαίρι... έρωτες...

2. Μπλε: Βέβαια έχεις μπει στα όνειρά μου για τα καλά. Χτες το βράδυ πάλι, σ’ άγγιξα για πρώτη φορά, και μετά δεν ξέρω πώς, βρέθηκα σε ένα καμπαρέ, και φώναζα στις πόρνες ότι πριν, όλα ήταν μαύρα, ενώ τώρα είναι μπλε.

3. Μια άσκηση Φυσικής Άλυτη: ομοιόμορφες

αδιάβροχες φωνές σε ποτ πουρί εκατομμυρίων χιτ, πάνω στο ίδιο μπιτ [...] Θεέ μας υπολογιστή, εννοούμε να σε περιμένουμε για τη λειτουργία σε τροχιά οριστική, διαστρική, έστω και ασύλληπτη.

4. Τι Νέα Ψιψίνα; Του συστήματος η συστολή και η διαστολή συχνά μας έχει εγκαταλείψει σ’ ένα σταθμό με μια βαλίτσα, που όμως μέσα της υπάρχει η κόκκινη καρφίτσα που σύντομα θα σπάσει του σύμπαντος την πλαστική στολή.

5. Κι ακούμε «σ’ αγαπώ»: Ναι, κοιτάμε προς τα άστρα και τα ρωτάμε (τότε μερικά κλαδιά σπάνε), βάζουμε το δάχτυλό μας κοντά στο στόμα της γάτας και τη ρωτάμε (τότε αυτή χασμουριέται), κι όμως ξαφνικά χτυπάει το τηλέφωνο κι ακούμε: σ’ αγαπώ σ’ αγαπώ.

6. Το Βιμπραφόν: Έχεις ακούσει Βιμπραφόν; Προχτές ένα κοριτσάκι με ρωτούσε τι κρύβει το βραχιόλι που φοράω. Και γω σου λέω τώρα, κρύβει, μια σειρά από Βιμπραφόν.

7. Μάρκος: γιατί – γιατί – σήμερα – που ο ήλιος – με κινήσεις – θεού – ηδονιστή – τα φύλ-

λα – των δέντρων – γυαλίζει – απάνω - στα παγκάκια - γιατί - γιατί ο Μάρκος να λείπει 8. Υπεραγορά [Ι]: Οι τελευταίες γενιές των κοριτσιών των ταμείων, πατάνε τα πλήκτρα των αριθμομηχανών μηχανικά και οι σκέψεις τους ποιος ξέρει πού πετάνε, σε ποια τοπία σεισμικά σε ποια ροδοσταχτιά ουτοπία... με βλέμμα απλανές βγάζουν απ’ το στόμα τους, άφωνες χάρτινες κραυγές λογαριασμών.

9. Ηδύποτο Ρουμπίνι: Είναι μια παραλία. Μάλλον σαν άκρη του κόσμου...Όμως όλες οι προηγούμενες εικόνες, φράσεις, φαίνονται μέσα, μόνο, μέσα από ένα κολωνάτο ποτήρι, αστραφτερή διαφάνεια που περιέχει ένα ηδύποτο ρουμπίνι 10. Μάγισσες: Ήρθαν και οι μάγισσες, που τα όνειρα τα κάνουν πράξεις. Εσένα θα σου στείλουν τα πολυπόθητα άλογα, κατάλευκες εκρήξεις τους χάρτες θα τους κρύψεις και θα θυμάσαι, πως μια γυναίκα θα σ’ αγαπήσει όποιος και να ’σαι 11. Ουρανία [Ι]: Το τελευταίο βαλς του Ρο-

μαντισμού. Σε μεγαλοπρεπείς βεράντες δεσποινίδες με οργάντζες κύριοι διστακτικοί, το χορεύουν... ναυαγοί ασημένιοι λίγο πριν ο ήλιος εκραγεί. Λίγο πριν λειώσει η γη. Την ιστορία τους τελειώνουν εκεί. Στον πλανήτη που έχουν γεννηθεί. Σημείωση: η επιλογή έγινε από τους υπεύθυνους του blog enteka, βλ. http://enteka.blogspot. com/2006/06/blog-post_23.html

INFO: Η Λένα Πλάτωνος επιστρέφει με τραγούδια από συλλογές που έκαναν το κοινό της να τη λατρέψει: Μάσκες ηλίου, Λεπιδόπτερα, Καρυωτάκης... Αλλά, προφανώς, και με αρκετές ακόμα εκπλήξεις - που για την ώρα είναι μυστικό. Συναυλία με τη Λένα Πλάτωνος 28 Ιουλίου | Ηρώδειο

τραγούδι

40 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

Νίκο, παίξε! Ένας σκηνοθέτης του κινηματογράφου, στις ταινίες του οποίου ο συνθέτης και τραγουδιστής Νίκος Πορτοκάλογλου γράφει τη μουσική, υποδέχεται την είδηση ότι, φέτος, ο αγαπημένος του μουσικός και οι φίλοι του θα τραγουδήσουν στο Ηρώδειο. Από τον ΣΩΤΗΡΗ ΓΚΟΡΙΤΣΑ

ΒΑΛΚΑΝΙΖΑΤΕR Ο Νίκος Πορτοκάλογλου συνεχίζει να δεσπόζει σε μια σκηνή που έχει ανάγκη την πνευματικότητα, την ευστροφία και το καλλιτεχνικό ρίσκο.

Κάτι μαγειρεύω. Χτυπάει το τηλέφωνο. Είναι ο Νίκος Πορτοκάλογλου. Ρωτάει πώς θα μου φαινόταν αν έπαιζε το καλοκαίρι στο Ηρώδειο. Μια στιγμή, του λέω, να πάω να χαμηλώσω την φωτιά. Αλήθεια του είπα. Άλλο αν κέρδισα και λίγο χρόνο. Πηγαίνοντας στην κουζίνα, το πρώτο πράγμα που μου ήρθε στο μυαλό ήταν η γνωριμία το 1985. Σ’ ένα τακτοποιημένο σπίτι στη Νέα Σμύρνη να μιλάμε για βίντεοκλιπ του «Υπάρχει λόγος σοβαρός» των ΦΑΤΜΕ. Πολλή σιωπή, μεγάλες παύσεις, αμφιβολίες, σιγουριά μηδέν, ελαφρώς κατάθλιψη. Ν’ ακούγονται μάλιστα και αθόρυβα βηματάκια στο διάδρομο ενώ μου έχει πει ότι το σπίτι είναι αδειανό. Εφτά χρόνια μετά σ’ ένα υπόγειο στουντιάκι στο Νέο Κόσμο μετά από μεγάλη συζήτηση,καταλήγουμε ότι ο κινηματογράφος δεν χρειάζεται την μουσική. Ας πάει ο καθένας σπίτι του, εγώ με την ταινία μου, αυτός με τον δίσκο του. Τρία χρόνια όμως αργότερα, ίσως επειδή έχει μια λαμπερή λιακάδα, σ’ ένα μικρό σαλονάκι στου Παπάγου φτάνουμε στο άλλο άκρο. Να πλημμυρίσουμε σχεδόν τη νέα ταινία με μουσική. Ίσως επειδή το ευχαριστηθήκαμε, ίσως επειδή μας είπαν μπράβο πολλοί συμπατριώτες, το δέσαμε σκοινί κορδόνι. Το συνεχίσαμε και στην επόμενη και στην μεθεπόμενη. Ασχέτως τώρα από τα μπράβο. Σαν να μας ικανοποιεί πλέον η ίδια η περιπέτεια της συνεργασίας και όχι τόσο το αποτέλεσμα και η αποδοχή του. Μιλώ τουλάχιστον για εμένα. Χαμηλώνοντας τη φωτιά, μην κάψω και το φαϊ τώρα για το Ηρώδειο, καταλαβαίνω ότι η πορεία του Νίκου από Νέα Σμύρνη, πήγε Νέο Κόσμο, ανέβηκε Παπάγου, προχώρησε στο Χαλάνδρι, μετά στο Πήλιο, στη Θεσσαλονίκη και συνεχίζει προς Βορράν. Κανονικά δηλαδή το πρόγραμμα τώρα έπρεπε να έχει καμιά Βιέννη, άντε κι ένα Ρόγιαλ Αλμπερτ Χωλ. Τι πισωγύρισμα είναι αυτό το Ηρώδειο; Εζιστρέφω και αντ’ αυτού ακούω τον εαυτό μου να λέει: Τι σε προβληματίζει; Που ανάμεσα σε άλλους έχουν παίξει εκεί και διάφοροι ακατονόμαστοι; Για σκέψου πού έχεις παίξει εσύ και θα ανατριχιάσεις. Από πού και ώς πού όμως απέκτησε ο χώρος τόση πια σημασία για το αν αυτό που συμβαίνει εντός του έχει νόημα ή όχι; Αν ο χώρος σε αναγκάσει όση ώρα παίζεις να τον σκέφτεσαι είσαι άξιος της τύχης σου. Αν τα καταφέρεις να τον ξεχάσεις, εύγε. Ωραίο στοίχημα δεν είναι; Παίξε.

Φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

____________________ Ο Σωτήρης Γκορίτσας είναι σκηνοθέτης κινηματογράφου. Έχει σκηνοθετήσει τις ταινίες Δέσποινα (1990), Απ’ το χιόνι (1993), Βαλκανιζατέr (1997), Brazilero (2001), Παρέες (2007).Από το πολύ επιτυχημένο εμπορικά Βαλκανιζατέr και μετά, ο Νίκος Πορτοκάλογλου έχει γράψει τις μουσικές σε όλες τις ταινίες του Γκορίτσα.

INFO: Ο Νίκος Πορτοκάλογλου εμφανίζεται μαζί με την Χαρούλα Αλεξίου, την Ελευθερία Αρβανιτάκη, την Ελένη Τσαλιγοπούλου, την Ανδριάνα Μπάμπαλη, το Νίκο Ζιώγαλα και πολλούς ακόμη φίλους του. Ηρώδειο | 6 & 7 Ιουλίου

θέατρο

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 | 41

Email

Subject:

“Kouklospito” me… nanous! ΝΑΝΟΣ ΚΑΙ ΧΙΟΝΑΤΗ Όσοι και όσες δεν μπορούν να αρθούν υπεράνω της πολιτικής ορθότητας δύσκολα μπορούν να αποδεχθούν ό,τι συμβαίνει σε αυτή την παράσταση.

Ο ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΣΧΗΜΑ Ο πολυβραβευμένος συγγραφέας και σκηνοθέτης Λι Μπρούερ είναι ιδρυτικό μέλος των Mabou Mines καθως επίσης και στιχουργός αλλά και συνδημιουργός σημαντικών πρωτότυπων πειραματικών παραστάσεων που έχουν περιοδεύσει ανά τον κόσμο, μια από τις οποίες είναι και το Κουκλόσπιτο. Οι Mabou Mines καταγράφηκαν στην αβάν γκαρντ σκηνή ήδη από τη δεκαετία του 1970 - και συνεχίζουν να διεκδικούν την απόκλιση από τον ακαδημαϊσμό και την «ευπρέπεια» των «κατεστημένων» απόψεων για το θέατρο.

Sender: Niki Orfanou

Tha deis nanous, mpolikous nanous. Kai gunaikes, alla autes einai dimetres, i sxedon. Ki an nomizeis oti milaw gia ta kanourgia epeisodia tou “Nip/Tack”, exases.

Milaw, bebaia, gia to“Kouklospito” tou Ibsen, stin ekdoxi tou amerikanou theatrikou skinotheti Lee Breuer (twn Mabou Mines, diladi) pou tha doume to kalokairi sto festibal. Last year parousiastike sto Edinburgh kai oi antidraseis itan poikilles. Kai oxi adika.

Giati o Breuer kanei mia… kuriolektiki theatriki metafrasi tou “Kouklospitou”: oi gunaikes einai pagideumenes s’ ena kosmo ftiagmeno apo andres pou einai polu micros gi’ autes. Etsi, epi skinis exoume to kouklospito me andres misi pithami, kai gynaikes pou arnountai na paradextoun to alithino tous anastima (kai, epomenws, na epanastatisoun…)

Polla kai glafura symvainoun sto kouklospito tou Lee Breuer. Parakolouthoume tous nanous na vgazoun ta swvrakakia tous kai na ekthetoun tous pisinous tous sti thea tou koinou. Na kavaloun stin plati twn gunaikwn. Na epididontai se stomatiko erwta kai alles, as poume, erwtotropies (kapoioi tha to elegan kai « freak show »…)

I parastasi exei, wstoso, kai ta usual tricks tou Lee Breuer, opws to paixnidi me tis fwnes: I Nora milaei me mia tsirixti fwni pou thumizei cartoon, enw oi andres -nanoi me mia geloia pseuto-boreia profora pou mallon fernei pros ekeini tou epithewriti Klouzo…

Vevaia, eurimatika itan kai ta asteiakia gia ton pianist pou sunodeuei tous ithopoious (kamia euthuni den ferei o Ibsen gi’ auta, ennoeitai…)

Opws kai na exei, ena einai sigouro: s’ aresei, den s’ aresei, I parastasi tha sou meinei… unforgettable!

ΙΝFO:

Μabou Mines, Το κουκλόσπιτο του Ερρίκου Ίψεν, σε σκηνοθεσία: Λι Μπρούερ με τους άνδρες ηθοποιούς πραγματικούς νάνους. Πειραιώς 260Δ | 21-24 Ιουλίου

Link: www.disney.com

θέατρο

42 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

Φωτογραφία: Stefan Okołowicz

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΣΥΝΩΜΟΣΙΑ Πόσα δράματα μπορούν να κρύβονται πίσω από τον καναπέ; Το πολωνικό θεατρικό συγκρότημα ΤR Warszawa θέτει τα ερωτήματα και, ίσως, δίνει κάποιες απαντήσεις.

Krum

Το έπος της ασημαντότητας Ό,τι κι αν συμβεί, μπορείς πάντα να επιστρέφεις στο σπίτι σου. Αλλά πάλι, γιατί να το κάνεις;

INFO:

Aπό τη ΝΑΤΑΣΑ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ

Ύστερα από μια περιπλάνηση στην Αμερική, ο Kρουμ γυρίζει σπίτι του ανακοινώνοντας στη μητέρα του και στον περίγυρό του, που τον υποδέχονται, ότι στις αποσκευές του δεν υπάρχουν δώρα, δεν έχει να διηγηθεί καμία ιστορία από το ταξίδι του - γιατί κοινώς απέτυχε. Οι άνθρωποι που τον ξαναβλέπουν σίγουρα δεν απογοητεύονται, αλλά πάλι δεν ενθουσιάζονται κιόλας. Η αίσθηση που υπάρχει είναι μιας κοινωνίας που παραλύει, περιμένοντας κάποιο γεγονός που θα δώσει νόημα στην πραγματικότητά της. Αντ’ αυτού, το μόνο που υπάρχει είναι μια διαδοχή γεγονότων: γέννες-γάμοι-κηδείες. Μέσα σε μια χαοτική

δράση που επιλέγουν οι υπόλοιποι χαρακτήρες του έργου, ο κεντρικός ήρωας παραμένει παθητικός. Ο Kρουμ μοιάζει με παρατηρητή μιας ιστορίας, που όμως αφηγείται τα δικά του όνειρα και τους δικούς του φόβους. Το έργο είναι γραμμένο το 1975 από τον Ισραηλινό Χάνοχ Λέβιν, ο οποίος θεωρείται από τους πιο συναρπαστικούς θεατρικούς συγγραφείς της χώρας του. Ο Λέβιν, o οποίος σκηνοθετούσε ο ίδιος τα περισσότερα έργα του, με τον Κρουμ κατάφερε να δημιουργήσει μια επική δουλειά με αφορμή τα μικρά και τα ασήμαντα της ζωής. Από τον Μπέργκμαν, κοντά στον οποίο θήτευσε, δεν κράτησε την

τελετουργία και τα δύσκολα, κράτησε, όμως, τη μεστότητα και την ωριμότητα. Ο Κριστόφ Βαρλικόφσκι δεν είναι η πρώτη φορά που σκηνοθετεί για λογαριασμό της πολωνικής αβάν γκαρντ θεατρικής ομάδας TR Warszawa. Έχοντας κερδίσει ήδη την προσοχή στην χώρα του, αλλά και σε διεθνή φεστιβάλ, ο σκηνοθέτης έχει ήδη καταφέρει να τον συνοδεύει η φήμη του θεατρικού προβοκάτορα. Η μεγαλύτερη επιτυχία αυτού του έργου οφείλεται στο ότι μια παράσταση τριών σχεδόν ωρών, χωρίς διάλειμμα, μπορεί να είναι ευχάριστη, ενδιαφέρουσα – και απολαυστική.

TR Warszawa: Krum του Χάνοχ Λέβιν Σκηνοθεσία: Κριστόφ ΒαρλικόφσκιΠειραιώς 260 | 16-18 Ιουλίου Ο πολυβραβευμένος Ισραηλινός θεατρικός συγγραφέας Χάνοχ Λέβιν πέθανε το 1999 αφήνοντας πίσω του μια πλούσια κληρονομιά ως σκηνοθέτης, ποιητής αλλά κυρίως ως δραματουργός - έγραψε πάνω από 50 θεατρικά έργα. Το είδος όπου διέπρεψε ήταν η πολιτική σάτιρα, παρά τα προβλήμτα λογοκρισίας που αντιμετώπισε όσο ζούσε. Σήμερα θεωρείται από τους σημαντικότερους συγγραφείς της χώρας του.

διευκρινίσεις

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 | 43

Όσα δεν καταλάβατε διαβάζοντας το πρόγραμμα...

Aπό τη ΜΑΡΙΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ

Τρώγοντας έρχεται η μουσική Μια όπερα σε «επτά γεύματα» και όχι σε επτά πράξεις – ως είθισται – θα παρακολουθήσετε στην Πειραιώς το καλοκαίρι, γιατί αυτή είναι η μονάδα μέτρησης του έργου. Οι ήρωες κινούνται μονίμως γύρω από ένα τραπέζι (για φαγητό, για τσάι, για καφέ...) πάνω στο οποίο και εκτυλίσσεται το δράμα της Πληγής του 31χρονου Χαράλαμπου Γωγιού. Η Πληγή δεν είναι άλλη από το Μοιραίο πάθος, το μυθιστόρημα της Τζόζεφιν Χαρτ που μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη από τον Λουί Μαλ με πρωταγωνιστές τον Τζέρεμι Άιρονς και τη Ζυλιέτ Μπινός και κάνει τώρα την παρθενική του εμφάνιση ως όπερα σαρκαστικού χαρακτήρα. Ο αριθμός 7 εναλλάσσεται με τον αριθμό 3 δημιουργώντας διάφορα μαθηματικά μοντέλα που διατρέχουν όλο το έργο: τρία μέρη, τρία δωμάτια, 7 γεύματα, 7 τραγικά στάδια, 21 σκηνές, συνδυαζόμενα

με αντίστοιχους αριθμούς σε νότες που κάνουν το «παιχνίδι» όχι μόνο μουσικό, αλλά και αριθμητικό. Η ίδια η Τζόζεφιν Χαρτ, που ελπίζουμε να είναι παρούσα στην πρεμιέρα του έργου, δεν έχει μόνο παραχωρήσει τα δικαιώματα, αλλά έχει χαρακτηρίσει το λιμπρέτο για την όπερα «συναρπαστικό». Σημειωτέον, η Χαρτ που έχει διακριθεί και ως σκηνοθέτης στο Γουέστ Εντ του Λονδίνου, είχε πολλές αντιρρήσεις για την ταινία γιατί, κατά τη γνώμη της, «έπαιρνε το βιβλίο πολύ στα σοβαρά». Ο Γωγιός αντίθετα, εισάγει το χιούμορ μέσα σ’ όλη τη δραματικότητα του έργου αναγνωρίζοντας τη «γελοιότητα των καταστροφικών ερώτων». Σ’ αυτό βοηθάει και το τραγούδι της όπερας, όπως τονίζει. «Πρέπει να σκεφτεί κανείς γιατί οι άνθρωποι τραγουδάνε, αντί να μιλάνε. Το κάνουν όταν θέλουν να ρίξουν το νοητικό τους επίπεδο, όταν θέλουν να βγάλουν την άναρθρη κραυ-

γή του ζώου που κρύβεται κάτω από το πολιτισμένο τους δέρμα. Γι’ αυτό και ανέκαθεν συνευρίσκονταν γύρω από τραγουδιστικούς πυρήνες. Το τραγούδι κάνει τους ανθρώπους ίδιους. Τους κάνει –έστω πρόσκαιρα- να σκέφτονται, να αισθάνονται, να πονάνε με τον ίδιο τρόπο». Τι πιο κατάλληλο από το Μοιραίο πάθος για να υπηρετήσει αυτό το σκοπό; Η ιστορία του αρχετυπική, υπερβαίνει το χώρο και χρόνο. Θυμίζουμε πως στο μυθιστόρημα, που διαβάζεται απνευστί, ένας 50χρονος συντηρητικός υπουργός στη Βρετανία, που έχει μια πετυχημένη καριέρα και οικογένεια, βυθίζεται στο πάθος του για την νεαρή ερωμένη του γιου του η οποία κουβαλά ένα τραυματικό παρελθόν. Ο ερωτισμός θα ανυψώσει και θα καταστρέψει τα πάντα, το ένστικτο θα αντιπαλέψει με τη λογική και όλα θα κλείσουν στη φράση-κλειδί της ηρωίδας: «Οι άνθρωποι που έχουν πληγωθεί είναι επικίνδυνοι. Ξέρουν ότι μπορούν να επιζήσουν»!

Φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

Φαίδρα, όπως Φωφώ

Γιατί και διότι

«Χατζιδάκις, διότι μαθαίνω…» Ένας καλλιτέχνης της νεότερης γενιάς εξηγεί τι ζητάει στο Φεστιβάλ

Γιάννης Χαρούλης

Τραγουδιστής και το ίνδαλμα των νέων που συγκινούνται με το λεγόμενο έντεχνο τραγούδι. Συμμετέχει στην παράσταση «X SKHNHS – Αυτά που έκαψαν το σανίδι» του Σταμάτη Κραουνάκη, όπου και θα τραγουδήσει Μάνο Χατζιδάκι. Γιατί Χατζιδάκι; Δηλώνει στην εφ: “Τα πρώτα μου ακούσματα δεν ήταν ο Μάνος Χατζιδάκις. Τον ανακάλυψα αρκετά μεγάλος – αλλά χάρη σ’ αυτόν μυήθηκα πραγματικά στη μουσική. Ο γάμος της παράδοσης με τη δύση, που καθρεφτίζεται στη δουλειά του, με έφερε πιο κοντά στα κλασικά έργα. Και κάθε φορά που προσπαθώ να τραγουδήσω κάτι απο τα έργα του Χατζιδάκι είναι για μένα μια μελέτη. Μαθαίνω – αλλά δύσκολα μου φαίνεται ότι θα πω με σιγουριά πως ότι έχω μάθει έπιασε τόπο. Διότι αυτό μου έμαθε ο Χατζιδάκις. Να είμαι ανικανοποίητος. Να μελετώ. Να προσπαθώ. Κι αν δεν έχω να κατακτήσω κάτι καινούριο, να μάθω να σωπαίνω».

«Νησιωτικό δράμα» θα ανεβάσει ο Γιώργος Οικονόμου με το ΔΗΠΕΘΕ Ρόδου κι όλοι αναρωτιόμαστε τι είναι αυτό το «πρωτοεμφανιζόμενο» είδος. Δεν είναι άλλο από την ευρυματική φαντασία του πρόσφατα βραβευθέντος συγγραφέα Βασίλη Αλεξάκη που υπογράφει το δράμα Μη με λες Φωφώ. Ποια είναι η Φωφώ; Όχι καμιά λαϊκή ηρωίδα, όπως υποδηλώνει το όνομά της, αλλά η Φαίδρα του Ευριπίδη. Οσο για το έργο είναι η συνέχεια της ομώνυμης τραγωδίας του αρχαίου ποιητή, εξ ου και δράμα, που βρέθηκε σε χειρόγραφη μορφή σε ένα δημοτικό σχολείο της ορεινής Αρκαδίας. Γιατί νησιωτικό; Διότι διαδραματίζεται σ’ ένα μικροσκοπικό ξερονήσι, όπως αποκαλύπτει ο συγγραφέας. «Χιλιάδες χρόνια μετά, σήμερα δηλαδή, η Φαίδρα και οι τροφός της (η Οινώνη), βρίσκονται σε ένα ερημονήσι, όχι μεγαλύτερο από μια γκαρσονιέρα και περιμένουν. Τι περιμένουν; Να περάσει κάποιο πλοίο ή να φανεί το θαλάσσιο τέρας που προκάλεσε το χαμό του Ιππόλυτου. Περιμένοντας, τσακώνονται, συμφιλιώνονται, πετάνε βότσαλα στη θάλασσα, γελούν, ξυπνάνε άλλοτε με κέφι και άλλοτε όχι. Ξαφνικά εμφανίζεται ένας Ελληνοαμερικάνος με το φουσκωτό του και τους κεφτέδες της μαμάς του. Διηγείται τις περιπέτειες του στην Αμερική που δεν απέχουν πολύ από τις περιπέτειες του Θησέα. Κάποτε εμφανίζεται και το τέρας...». Τι είναι όλα αυτά που εμπλέκουν τον Ευροπίδη, τον Corneille και όλα τα μυθολογικά μας «ιερά τέρατα»; Ενα χιουμοριστικό συγγραφικό μενού αφιερωμένο στη μνήμη του Μπέκετ. Γιατί οι γνώστες θα αναγνωρίσουν στις σκηνές από το ερημονήσι τον Γκοντό και τις Ευτυχισμένες μέρες. Εξάλλου μια συντομότερη εκδοχή του έργου αυτού με τίτλο Ο Σαμ, η Φαίδρα κι εγώ παρουσιάστηκε από το γαλλικό ραδι-

οφωνικό σταθμό Φρανς Κυλτύρ προς τιμήν του Μπέκετ λίγο μετά το θάνατό του. Σημειωτέον, η παράσταση δανείζεται για λίγο από το Ηρώδειο τον Νίκο Πορτοκάλογλου που θα γράψει τη μουσική του δράματος...

Άννα Καλουτά, Μάρθα Βούρτση... Την «Εθνική Ελλάδος» θα κατεβάσει ο Σταμάτης Κραουνάκης στο Ηρώδειο για την παράσταση «X SKHNHS – Αυτά που έκαψαν το σανίδι». Τραγούδια που από το σανίδι πέρασαν στις παρέες και από τις παρέες στη συλλογική μνήμη. Κι όταν λέμε μουσική παράσταση μην φανταστείτε μόνο τραγουδιστές. Την τιμητική τους θα έχουν οι ηθοποιοί και μάλιστα κάποιοι από τους παλιότερους που ανυπομονούμε να τους δούμε “live”. Από την Άννα Καλουτά και τη Ζωζώ Σαπουντζάκη ώς τη Μάρθα Βούρτση και τη Μάρω Κοντού. Παλιοί και νέοι (με πολλές εκπλήξεις) σε ένα μεγάλο πάρτι αισθημάτων και αναμνήσεων με οικοδεσπότη τον Σταμάτη Κραουνάκη (ποιος θα το έκανε καλύτερα;) και κείμενα και παρλάτες της Λίνας Νικολακοπούλου. Ο αριθμός των συμμετεχόντων, που απ’ ό,τι μαθαίνουμε όλοι τους δέχτηκαν με χαρά, έχει φτάσει αισίως τους 17. Αναμένουμε τα υπόλοιπα ονόματα....

Εσπρέσο στρέτο «Kαφενεία....», χώροι εγκαταλελειμένοι, ξεχασμένοι από το χρόνο, κρυμμένοι πια στα ισόγεια των πολυκατοικιών της Αθηνών, γεμάτοι με ηλικιωμένους που χαρτοπαίζουν και αφηγούνται ιστορίες από το παρελθόν. Αυτή η εικόνα ενέπνευσε τον Δημήτρη Κουρτάκη που σκηνοθετεί στην Πειραιώς την παράσταση Καφενείο. Σε αυτούς τους «προς εξαφάνιση» χώρους αναπτύσσεται εννίοτε ένας λόγος ποιητικός, που κινείται ανάμεσα στο μύθο και την ιστορία. Οι εννέα άντρες της παράστασης (και μιά γυναίκα που σερβίρει) σαν εγκατεστημένοι εκεί από χρόνια, θα ανασύρουν ιστορίες από την αρχαία ελληνική γραμματεία, από τον Όμηρο, τον Ηρόδοτο, τον Πλούταρχο, τον Παυσανία..., από περιηγητές και ημερολόγια ανασκαφών, και θα τις αφηγηθούν σαν προσωπικά βιώματα. Πάντοτε μέσα στην ατμόσφαιρα που επιβάλλει το σκηνικό του καφενείου, το οποίο και επιμελείται μια σπουδαία αμερικανίδα σκηνογράφος και ενδυματολόγος, η Mάρσα Γκίνσμπεργκ που δραστηριοποιείται σε μεγάλα θέατρα της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Με τον Δημήτρη Κουρτάκη γνωρίστηκε για πρώτη φορά στο Βερολίνο σε μια «εγκατάσταση» στην οποία δούλεψαν απο κοινού, και τώρα έρχεται ως σκηνογράφος του για να στήσουν ένα σκηνικό που υπόσχεται πολλές εκπλήξεις ! Περισσότερες διευκρινίσεις στο επόμενο τεύχος...

44 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

Άλλες εκδηλώσεις

εκδηλώσεις

Ωδείο Ηρώδου Αττικού

1, 3, 5, 7 Ιουνίου Εθνική Λυρική Σκηνή Τουραντότ του Τζιάκομο Πουτσίνι, μουσική διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός, διανομή: Τζανίς Μπερντ, Φράνκο Φαρίνα, Χάρης Ανδριανός, Δημήτρης Καβράκος, Έλενα Κελεσίδη, Κώστας Μαυρογένης, Δημήτρης Σιγαλός, Δημήτρης Στεφάνου, Νίκος Στεφάνου | 11 Ιουνίου Paul Taylor Dance Company | 16-17 Ιουνίου Μπαλέτο του Τόκιο – Σιλβί Γκιλέμ | 21 Ιουνίου Gospel at Colonus | 23 Ιουνίου Ensemble Intercontemporain Des canyons aux etoiles… του Ολιβιέ Μεσάν, μουσική διεύθυνση: Σουζάνα Μάλκι, σολίστ: Δημήτρης Βασιλάκης, Ζαν-Κριστόφ Βερβουάτ, Μισέλ Σερουτί, Σαμουέλ Φαβρ | 30 Ιουνίου Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης Επεισόδιο από τη ζωή ενός καλλιτέχνη του Μπερλιόζ, μουσική διεύθυνση: Μύρων Μιχαηλίδης | 8 Ιουλίου Maggio Musicale Fiorentini, διευθυντής Ορχήστρας: Ρικάρντο Μούτι | 11 Ιουλίου Ορχήστρα Παρισίου Αφιέρωμα στον Ραβέλ, μουσική διεύθυνση: Κριστόφ Έσενμπαχ | 13 Ιουλίου Κ.Ο.Ε.Μ. Σταύρου Ξαρχάκου Αφιέρωμα στον Μάνο Χατζιδάκι | 14 Ιουλίου Ορχήστρα της Όπερας του Μπολσόι, μουσική διεύθυνση: Αλεξάντερ Βεντέρνικοφ | 16 Ιουλίου Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου | 18 Ιουλίου Λύκειον των Ελληνίδων | 26 Ιουλίου Sadler’s Wells Sutra | 29 Ιουλίου Ελληνοτουρκική Ορχήστρα Νέων, διεύθυνση ορχήστρας: Βλαντιμίρ Ασκενάζι | 31 Ιουλίου Συναυλία με τον Πάολο Κόντε

Πειραιώς 260

1-3 Ιουνίου Χώρος Δ, Paso Doble Josef Nadj Les Philosophes | 6-7 Ιουνίου Χώρος Δ ,Theseum Ensemble Πεθαίνω σα χώρα του Δημήτρη Δημητριάδη, σκηνοθεσία: Μιχαήλ Μαρμαρινός | 25-27 Ιουνίου Χώρος Δ, Μασκαράτα του Μιχαήλ Λέρμοντοφ, σκηνοθεσία: Στάθης Λιβαθηνός | 29-31 Ιουλίου Περιμένοντας τον Γκοντό του Σάμιουλ Μπέκετ, σκηνοθεσία: Τσεζάρις Γκραουζίνις, μετάφραση: Ασπασία Παπαθανασοπούλου, ερμηνεύουν: Μάρω Παπαδοπούλου, Αγγελική Στελλάτου, Μανώλης Μαυροματάκης, Ταξιάρχης Χάνος, Χρήστος Σαπουντζής | 8-10 Ιουνίου Χώρος Η, Compagnie Maguy Marin Turba, καλλιτεχνική σύλληψη: Μαγκί Μαρέν, Ντενίς Μαριότ | 15-16 Ιουλίου Χώρος Η, Αλέν Μπουφάρ Not a love song Βέρα Μαντέρο | 21-22 Ιουλίου Χώρος Η, Dissonart Πληγή, όπερα σε επτά γεύματα βασισμένο στο μυθιστόρημα Μοιραίο πάθος της Τζόζεφιν Χαρτ, προσαρμογή: Χαράλαμπος Γώγιος, Γιάννης Φίλιας, μουσική διεύθυνση: Βασίλης Χριστόπουλος | 30-31 Ιουλίου Χώρος Η, Εκσκαφή, σύλληψη - σκηνοθεσία: Δημήτρης Κουρτάκης, χορογραφίες: Κωνσταντίνος Ρήγος, ερμηνεύουν: Νίκος Κουρής, Θέμις Μπαζάκα, Ακύλλας Καραζήσης

Μέγαρο Μουσικής

21-23 Ιουνίου Μικροσκοπικό Θέατρο, Tu amor revolucionario Αναστασία Λύρα | 27 Ιουνίου Αίθουσα Φίλων, Les Talens lyriques Κριστόφ Ρουσέ | 7, 9 Ιουλίου Αίθουσα Τριάντη, Όνειρο Καλοκαιρινής Νυκτός του Μπέντζαμιν Μπρίττεν, διεύθυνση ορχήστρας: Κωνσταντίνος Καρύδης | 15-16 Ιουλίου Αίθουσα Τριάντη , Όπερα των Μπολσόι Boris Godunov του Μόντεστ Μουσόργκσκι, μουσική διεύθυνση: Αλεξάντερ Βεντέρνικοφ, σκηνοθεσία: Αλεξάντερ Σοκούροβ | 10-11 Ιουλίου Αίθουσα Σκαλκώτα, Όπερα της Λυόν Curlew River του Μπέντζαμιν Μπρίττεν, διεύθυνση ορχήστρας: Κωνσταντίνος Καρύδης

Αίθουσα Μητρόπουλου-Σκαλκώτα

19 Ιουνίου Quatuor Diotima Bartok String Quartet No.6 (1939), Dusapin String Quartet No.4 (1997), Janacek String Quartet No.2 Intimate Letters (1928) πρώτο και δεύτερο βιολί: Νάαμαν Σλουχίν, Γιου Πένγκ Ζάο, βιόλα: Φρανκ Σεβαλιέ, τσέλο: Πιέρ Μορλέ | 20 Ιουνίου Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο: Γεώργιος Δεμερτζής, Δημήτρης Χανδράκης, Αγγέλα Γιαννάκη, Άγγελος Λιακάκης | 24 Ιουνίου Συναυλία Θεόδωρου Αντωνίου | 25 Ιουνίου Bartok Quartet | 26 Ιουνίου Chilingirian Quartet: Λέβον Τσιλιγκίριαν, Ρίτσαρντ Άιρλαντ, Σούζι Μεζάρος, Φιλίπ ντε Γκρουτ | 27 Ιουνίου Ρεσιτάλ του Φαζίλ

Σχολείον

22-23 Ιουνίου Θέατρο, Ανδρομάχη του Ρακίνα, σκηνοθεσία: Ζαν Κριστόφ Σεΐ | 29-30 Ιουνίου Θέατρο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Ρόδου Μη με λες Φωφώ του Βασίλη Αλεξάκη | 10 Ιουλίου Θέατρο Ελληνικός Χορός | 19-21 Ιουλίου Θέατρο, Βάκχες, Πρώτη Ανάγνωση, σκηνοθεσία: Θωμάς Μοσχόπουλος | 22 Ιουλίου Θέατρο, Taksim Trio | 24 Ιουλίου Θέατρο, Buika | 25 Ιουλίου Θέατρο, Nazeri and Moradi Group Μουσική Ταμπούρ από το Ιράν, Αλί Ακμπάρ Μοραντί, Σαχράμ Ναζερί, Πεζμάν Χαντάντι και ο Ματθαίος Τσαχουρίδης | 26-27 Ιουλίου Θέατρο, Μάρτα Σεμπαστιέν | 1-5 Ιουλίου Θέατρο της Σιωπής Αναζητώντας τον Οιδίποδα, κείμενο - σκηνοθεσία: Ασπασία Κράλλη, ερμηνεύουν: Γιώργης Τσαμπουράκης, Μαλαματένια Γκότση, Ασπασία Κράλλη, Δημήτρης Μίκιος, Ιάσων Bitter–Κουρούνης, Κώστας Κορωναίος | 7 Ιουλίου Ελληνικός Χορός | 15-20 Ιουλίου Κουαρτέτο του Χάινερ Μίλλερ, σκηνοθεσία: Ρενάτε Τζετ, ερμηνεύουν: Μπέτυ Αρβανίτη, Χρήστος Στέργιογλου | 27-31 Ιουλίου Βρυκόλακες του Ερρίκου Ίψεν, σκηνοθεσία: Έκτορας Λυγίζος, ερμηνεύουν: Πολυξένη Ακλίδη, Νίκος Γεωργάκης, Ανέζα Παπαδοπούλου, Θάνος Σαμαράς

Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου

25-26 Ιουλίου Αμφιθέατρο Σπύρου Ευαγγελάτου Φοίνισσες του Ευριπίδη | 1-2 Αυγούστου Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας Ορέστης του Ευριπίδη, σκηνοθεσία: Σλόμπονταν Ουνκόφσκι | 8-9 Αυγούστου Εθνικό Θέατρο Οιδίπους επί Κολωνώ – Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή, σκηνοθεσία: Ρούλα Πατεράκη, ερμηνεύουν: Μιχαήλ Μαρμαρινός, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Ηλίας Λογοθέτης, Δημήτρης Πιατάς, Αιμίλιος Χειλάκης, Μάνια Παπαδημητρίου | 15-16 Αυγούστου ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας Μήδεια του Ευριπίδη, σκηνοθεσία: Βλαντιμίρ Βασίλιεφ, ερμηνεύει η Λυδία Κονιόρδου | 22-23 Αυγούστου Αγαμέμνων του Αισχύλου, σκηνοθεσία: Άντζελα Μπρούσκου, ερμηνεύουν: Αμαλία Μουτούση, Μηνάς Χατζησάββας

Ανένταχτα

Jiri Kylian | Ζωή Δημητρίου | Synch: Το σύγχρονο πρόσωπο της παγκόσμιας ηλεκτρονικής μουσικής σκηνής στην Τεχνόπολη και στο μουσείο Μπενάκη.

οι επιλογές σας στ’ άστρα

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 | 45

STAR WARS

Η τύχη σου στα άστρα - λέμε τώρα... Από τον ΑΓΓΕΛΟ ΓΚΑΓΚΑΡΙΝ ΚΡΙΟΣ

ΤΑΥΡΟΣ

ΔΙΔΥΜΟΙ

ΚΑΡΚΙΝΟΣ

ΛΕΩΝ

(21 Μαρτίου – 19 Απριλίου)

(20 Απριλίου – 20 Μαΐου)

(23 Αυγούστου – 22 Σεπτεμβρίου)

Υπάρχει βέβαια μία αναστάτωση αλλά όχι και καμία καταστροφή. Βοηθάει να θυμηθείς ότι το επαγγελματικό δεν είναι ζήτημα υπαρξιακό, παρά μόνον ως προς το ότι σε καλεί να πάρεις μιαν απόφαση: αποφάσισε τι θέλεις πραγματικά. Δεν μπορείς να τα έχεις όλα – το ξέρεις αυτό, αλλά χρειάζεται δουλειά για να καταλήξεις στην χρυσή λύση που ούτε θα σε απογειώνει αλλά ούτε και θα σε γειώνει εντελώς. Η υγιής κατάσταση στην οποία θα πρέπει να καταλήξεις θα βρεθεί με κόπο, μελέτη και περίσκεψη. Πήγαινε να δεις μια θεατρική παράσταση – κάτι κλασσικό, δομημένο, άρτιο. Καμιά φορά παρατηρώντας κάποιον που παρατηρεί τη ζωή, παρατηρούμε το πώς παρατηρεί ο εαυτός μας και μαθαίνουμε κάτι καινούργιο – σε μπέρδεψα; Ωραία!

(22 Ιουνίου – 22 Ιουλίου)

(23 Ιουλίου – 22 Αυγούστου)

Άντε επιτέλους, ανάσανες! Είσαι πια σε θέση να ξανασυναντηθείς με τους ανθρώπους που μετρούν για σένα, να ανοίξεις παρατημένες συζητήσεις, φακέλους που έπιασαν σκόνη κι όμως δεν μπήκαν ποτέ στο συρτάρι. Σήκωσε τα μανίκια σου τώρα που μπορείς και δούλεψέ τα. Άσε τη ζέστη και τη γλύκα σου να λιώσουν τα παλιά χιόνια και πάτα γερά σε στεγνό πια έδαφος, γιατί τα επαγγελματικά σου θα πάρουν σύντομα γόνιμη τροπή και θα είναι κρίμα να μην έχεις ως τότε τα ινία της ίδιας σου της ισορροπίας. Προτείνω χορό. Δες τι παραστάσεις ανεβαίνουν και διάλεξε στην τύχη – αφού παρασταθείς σε άλλων τα γερά πατήματα, πάρε τον/την συνοδό σου και πηγαίνετε για χορό. Δοκίμασε το βήματα σου σε ό,τι ήχο ορέγεσαι – σάμπα, φλαμένγκο ή χάουζ, μία ή άλλη: σημασία έχει να χορέψεις. Το λέει κι ο Λουκιανός: πολεμιστής και χορευτής, δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.

(21 Μαΐου – 21 Ιουνίου)

Είδες που τελικά κοψοχολιάστηκες για το τίποτα; Μπόρα ήταν και πέρασε. Άσε τις λαχτάρες του πρόσφατου παρελθόντος να σε διδάξουν πως τίποτα δεν είναι τόσο φοβερό όσο δείχνει αρχικά. Βγες απ’ το καβούκι σου καρκινάκι και άνοιξε παρτίδες με τα άλλα ζώα. Η επικοινωνία και η ανταλλαγή θα σε βοηθήσουν κοινωνικά, επαγγελματικά, οικονομικά αλλά και συναισθηματικά και ψυχολογικά. Δες τι διαλέξεις γίνονται στη Στοά του Βιβλίου, στο Μουσείο Μπενάκη, γενικά. Μετά μείνε για το τζάμπα κρασί και το φοντάν, μίλα σε έναν άγνωστο, δώσε το τηλέφωνό σου. Ήρθε η ώρα για αλισβερίσι.

Αγαπημένοι λέοντες ψυχραιμία. Το μυαλό σας έχει μπει στην επιτάχυνση και οι δρόμοι γλιστρούν ακόμη από τα χιόνια. Ίσως πέσετε, και θυμηθείτε ότι οι μελανιές από τις πρόσφατες πτώσεις δεν έχουν ακόμη πλήρως ιαθεί. Η λύση δεν είναι να περάσετε αλυσίδες στα σπορτέξ σας αλλά να μπείτε για λίγο στην αργή κίνηση – έστω και για διάλειμμα, μια ευχάριστη αλλαγή βρε αδερφέ! Χαλαρώστε, δώστε στους άλλους μια ευκαιρία να σας γνωρίσουν καλύτερα και θα δείτε πως τελικά ίσως να μην είναι εκείνοι οι απρόσιτοι της υπόθεσης… Στο εν τω μεταξύ κάντε και καμιά δουλειά – αν συνεχίζετε να κοιτάτε την οθόνη με βλέμμα απλανές αναμασώντας τη γεύση του άλλου, δε μπορώ να σας προτείνω και να βγείτε το βράδυ για να γιορτάσετε τέτοια παραγωγικότητα!

Οι ζωές δεν συγκρίνονται. Δε μπορείς αν συγκρίνεις τον εαυτό σου με κανέναν άλλον, παρά μόνον όταν θα έχετε και οι δύο πεθάνει, πράγμα που προφανώς δεν θα είσαι σε θέση να κάνεις ποτέ. Άρα, άσε κατά μέρος τις συγκρίσεις που πάντα σε αφήνουν, στα ίδια σου τα μάτια, φτωχό συγγενή της ευτυχίας και ανασκουμπώσου. Υπάρχουν ένα σωρό πράγματα που μπορείς να κάνεις για να βελτιώσεις τη δημιουργικότητα και τα ερωτικά σου. αυτό που χρειάζεται είναι προσοχή στις λεπτομέρειες των χειρισμών σου, κάτι που άλλωστε είναι το φόρτε σου. Πήγαινε σε μια έκθεση ζωγραφικής. Παρατήρησε τις γραμμές, το φως, τους όγκους, τα φανταστικά σύμπαντα που ξεδιπλώνονται με πλήρη λεπτομέρεια μπροστά σου και θυμήσου: αυτό που κοίταζες προηγουμένως ήταν απλός ένα λευκός καμβάς.

ΖΥΓΟΣ

ΣΚΟΡΠΙΟΣ

ΤΟΞΟΤΗΣ

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ

ΥΔΡΟΧΟΟΣ

ΙΧΘΥΣ

(23 Σεπτεμβρίου – 23 Οκτωβρίου)

(24 Οκτωβρίου – 21 Νοεμβρίου)

(22 Νοεμβρίου – 21 Δεκεμβρίου)

(22 Δεκεμβρίου – 19 Ιανουαρίου)

(20 Ιανουαρίου – 18 Φεβρουαρίου)

(19 Φεβρουαρίου – 20 Μαρτίου)

Με τις συναισθηματικής φύσης ταλαιπωρίες που τράβηξες τον τελευταίο καιρό πρέπει να νιώθεις ιδιαιτέρως περήφανος που βγήκες απ’ την άλλη και μάλιστα αρτιμελής. Τώρα ώρα να δουλέψεις κι εσύ τα θεματάκια σου σαν όλο τον κόσμο. Πρώτον σταμάτα να φοβάσαι ότι κάποιον θα δυσαρεστήσεις με το να πεις τι νιώθεις, τι θες και τι χρειάζεσαι. Νομίζεις ότι οι άλλοι δεν αισθάνονται ότι κάτι δεν πάει καλά; Φυσικά και το αισθάνονται αλλά αδυνατούν να φανταστούν σε σχέση με τι ακριβώς και σε ποιο βαθμό. Με το να μην λες τίποτα χάνεις την εμπιστοσύνη τους. Με το να εκφράζεις έστω και πράγματα δύσκολα ή δυσάρεστα κερδίζεις πόντους – δεν υπάρχει σχέση χωρίς τριβή και δε γίνεται τριβή δίχως σύγκρουση. Δεύτερον, καιρός να δώσεις άλλη μια ευκαιρία στα καλλιτεχνικά δρώμενα της πόλης. Η ανάγκη για πνευματικότητα δεν σιγεί όταν την ταΐζεις μόνο Πάνια.

Από τη μία παραδίδεσαι άνευ όρων κι από την άλλη τα παίρνεις που οι άλλοι δεν σέβονται τα όρια σου. Σκέψου: ίσως να τους βοηθούσε να τα σεβαστούν το να τα θέσεις! Καλύτερα να εμπιστεύεσαι τον εαυτό σου ρισκάροντας το να μην αρέσεις σε κάποιους, παρά να εμμένεις στο ηρωικό-μελοδραματικό μοτίβο των ακροτήτων στις οποίες έχεις εθιστεί. Συμπερασματικά, ανανέωσε την εικόνα σου τολμώντας να επικοινωνείς τον πραγματικό σου εαυτό με από κάτω νόημα «σ’ όποιον αρέσουμε». Θα δεις ότι αρέσεις σ’ εκείνους που πραγματικά σου αρέσουν και εσένα! Ως τότε προτείνω μια επίσκεψη στην Εθνική Γλυπτοθήκη. Ο εαυτός, όπως και η ίδια η ζωή δεν είναι παρά ένα γλυπτό που διαρκώς το σμιλεύουμε – ψέματα;

Τώρα που εξαφανίστηκαν από το τοπίο τόσες από τις συνήθεις συνισταμένες της ζωής, δεν είναι ώρα για λύπη, τουναντίον. Όχι δεν είναι κενό αυτό που δημιουργείται, είναι μια ευκαιρία (ή πολλές) για να κάνετε όσα τόσον καιρό αμελούσατε. Νέες γνωριμίες, εκδρομές, μαθήματα, βιβλία, παραστάσεις, όλα εσάς περιμένουν – και αυτός δεν είναι λόγος για μια ακόμη κρίση πανικού. Ξεχωρίστε τα αρνιά από τα ερίφια και χαρείτε με τα καλά νέα αντί να τα αφήνετε να σας αγχώνουν. Το βέλος είναι για να βρίσκει το στόχο, το τόξο για να σας γυμνάζει τους μύες τεντώνοντας το και το απόβραδο για ραστώνη και σπάνιες, μικρές απολαύσεις. It’s OK, happiness permitted.

Αυτό που χρειάζεστε είναι μια ανάπαυλα – λίγος χρόνος για να επεξεργαστείτε αυτά που έχουν συμβεί, να τα χωνέψετε και να αφήσετε το σώμα σας να σας οδηγήσει: εκείνο ξέρει πάντα καλύτερα. Δεν μπορείτε να αποφασίσετε αν θέλετε να φάτε στο τάδε εστιατόριο δίχως να αναλογιστείτε πως περάσατε την τελευταία φορά που φάγατε εκεί, αν τα εδέσματα σας πείραξαν μετά στο στομάχι, τι γεύση σας έμεινε στο στόμα… Σκεφτείτε τα όλα αυτά με την ησυχία σας, δίνοντας ενέργεια στην πράξη της αναθύμησης, κάνοντας την μια ενεργητική πράξη, και έπειτα είμαι σίγουρος πως θα ξέρετε που ακριβώς θέλετε να κλείσετε τραπέζι. Dine out. Η μαγειρική φυσικά και είναι τέχνη.

Έχεις περάσει πολλά. Ο σταυρός σου βαρύς, τα σημάδια βαθιά, ο καϊμότας ανείπωτος. ΟΚ. Κοίτα λίγο γύρω σου τώρα. Σωστά – ένα σωρό κόσμος ισχυρίζεται το ίδιο! Αν κοιταχτείς για λίγο σιωπηλά στον καθρέφτη, σίγουρα θα συμφωνήσεις ότι το φόρεμα της Drama Queen δεν σου πάει και τόσο. Σου πέφτει μάλλον στενό. Σε περιορίζει, σου κόβει την ανάσα, δε σου αφήνει περιθώρια πραγματικής ελευθερίας, η οποία είναι πάντοτε το ζητούμενο, σωστά; Άρα βγάλε το φουστανάκι, άσε το προσωπικό σου δράμα στην άκρη για λίγο και δες μπας και η συνταγή για κάτι άλλο και εξαίσιο είναι απλούστερη απ’ ότι φανταζόσουν. Το απλό δεν είναι κι εύκολο, αλλά τουλάχιστον αξίζει τον κόπο. Αφέσου στη μουσική: Μέγαρο μουσικής, παλαβά DJ sets στον Άνθρωπο ή αγκαλιαστό μπλουζ σ’ ένα σαλόνι με τραβηγμένη τη φλοκάτη – whatever.

Η ανασφάλεια δεν είναι ο εχθρός. Ο εχθρός είναι η παράδοση, η πλήρης νέκρωση, ή η προσποίηση αυτής – ίσως να είναι ακόμη χειρότερο το τελευταίο γιατί δίνεις άλλα αντ’ άλλων σήματα στους άλλους. Η ανασφάλεια λοιπόν που σ’ έχει ζώσει σαν το μαύρο φίδι τελευταία, θέλει χαΐδεμα, θέλει πιατάκι με γάλα στην άκρη της κουζίνας, θέλει αγκαλιά. Και να δεις που ίσως έτσι όπως πίνει το γαλατάκι της μπορεί να μεταμορφωθεί σε μυρμηγκάκι. Και τότε θα μπορέσεις να… το πατήσεις χάμω και να το λιώσεις φυσικά. Αυτός είναι ο στόχος. Εσύ με πασαλειμμένο παπούτσι, η ανασφάλειες όξω από σένα και η κυριαρχία – επιτέλους – της έρμης της κοινής λογικής. Ανάγνωση για σένα: Πλάτωνα, Χατζή, άντε ως και Κοέλο – whatever does it for you.

Εύγε που έχεις αρχίσει να παίρνεις τη ζωή σου στα χέρια σου με έμπρακτο, απτό τρόπο! Ίσως οι άλλοι να θεωρούν την πρόοδο σου αυτονόητη αλλά εσύ ξέρεις πόσα εύσημα αξίζεις! Τώρα λοιπόν που άρχισες να βάζεις ένα-ένα τα σφηνοτουβλάκια στη θέση τους άσε και τον πραγματικό σου εαυτό να αναπνεύσει. Σταμάτα να ντρέπεσαι για σένα, να κρύβεσαι, να καλύπτεσαι, να αυτολογοκρίνεσαι. Αποδέξου εαυτόν με κουσούρια και παραξενιές αλλά και με τα θεία δώρα σου και θα πάθεις πλάκα – μαζί σου και οι γύρω σου. Εσύ είσαι το λουλούδι που αρνείσαι να ποτίσεις κι αυτό δε μοσχοβολά – πότισέ το ντε! Καλά κατάλαβες, σου προτείνω να βγεις και να πιεις. Εννοείται μην οδηγήσεις μετά, αλλά γιατί να μη γίνεις ντέφι; Μη δουν οι άλλοι τι ωραία γελάς και πόσο λάμπεις με το νου ψηλωμένο;

TO TIP ΤΟΥ ΑΣΤΡΟΛΟΓΟΥ Μην περιμένετε να σας πουν από τώρα τα άστρα ποιες παραστάσεις του καλοκαιριού να δείτε. Η ζωή είναι εδώ, κυνηγήστε τη.

ΠΑΡΘΕΝΟΣ

46 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008

κόμικς του Χρήστου Δημητρίου

βινιέτα

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #6 | 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 | 47