jaarverslag KL 2013 by Kempens Landschap

WERKINGSVERSLAG 2013 KEMPENS LANDSCHAP

Voorwoord

De bezorgdheid om de toekomst van het landschap is altijd de drijfveer van Kempens Landschap geweest. Met de aankoop van tal van bedreigde, waardevolle gebieden kon al veel natuur- en cultuurpatrimonium voor het nageslacht worden bewaard. Tevens werd daarmee versnippering van belevingsvolle groengebieden voorkomen. Gaandeweg bouwde Kempens Landschap een expertise op in overlegsituaties, in het opzetten van beheersstructuren en het zoeken naar subsidies, zelfs in grensoverschrijdende projecten. Dankzij het vinden van creatieve oplossingen, inspirerende samenwerkingen en goede partners is Kempens Landschap gegroeid tot de vereniging die ze vandaag de dag is. Hieraan gekoppeld is in de afgelopen 16 jaar ook het werkingsveld van onze vereniging uitgebreid: van 39 gemeenten bij de opstart van Kempens Landschap tot ondertussen 64 gemeenten van de Provincie Antwerpen. Misschien is het ontstaansdossier van de Kolonies in de Noorderkempen wel vaak het voorbeeld geweest voor andere gemeenten. Zeker nu aldaar - samen met vele partners - hard wordt gewerkt om deze sites, ondanks de hoge complexiteit, een fantastische toekomst te geven. Een mogelijk erkenning in 2018 tot UNESCO-werelderfgoed zou alvast een prachtig bewijs van daadkracht zijn. En er liggen nog vele uitdagingen te wachten in onze Provincieâ&#x20AC;Ś Als Kempens Landschap kijken we nu al uit naar de nieuwe Europese programmaperiode, het nieuwe erfgoeddecreet, de uitreiking van de Europa Nostra Awards, â&#x20AC;Ś om samen met onze partners opnieuw resultaat op het terrein te boeken..

Inga Verhaert Covoorzitter

Peter Bellens Covoorzitter

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | VOORWOORD

Essen

Hoogstraten

Kalmthout

Wuustwezel

42 35

49 Kapellen

Brasschaat

Schoten

Nijlen

Kontich

Lier

Duffel

Sint-41 25 KatelijneWaver

39 Berlaar

Putte

Herentals

Mol

Heistop-denBerg

Westerlo

14 13

23 15

Balen

Meerhout Laakdal

Hulshout

Herenthout

Geel

Olen

Dessel

Vorselaar

Grobben donk

Edegem Hove

Turnhout

Kasterlee

34 Boechout

Retie

Zandhoven

Ranst

Oud Arendonk Turnhout

Vosselaar

Lille

Wommelgem

Zoersel

Wijnegem

24 Borsbeek

Beerse

Malle

Schilde

Mortsel

Merksplas

Brecht

Rijkevorsel

Stabroek

Ravels

Herselt

Mechelen

1. De Poppelaer/Noenheuvel - Brecht

18. Ter Speelbergen – Putte

36. Fort van Duffel - Duffel

2. Geel-Bel - Geel-Bel

19. Blauwbossen - Hoogstraten

37. Nete-vallei - Heist o/d Berg

3. De Caters - Schilde

20. Rooise Loop - Oud-Turnhout

38. Bouwelse Heide - Grobbendonk

4. Wortel- en Merksplas-kolonie

21. Blommerschot - Zandhoven

39. Gestel - Berlaar

22. Helschot - Laakdal

40. Militaire spoorlijn – Kapellen-Brasschaat

5. Heidehuizen - Mol

23. Achterbos - Mol

41. Ursulinneninstituut – Sint-Katelijne-Waver

6. Buitengoor-Meergoren/Berkebossen - Mol

24. Koude Beek - Borsbeek

42. Bleke Heyde - Wuustwezel

7. Kempische Heuvelrug - Herentals

25. Roosendael - Sint-Katelijne-Waver

43. Beddermolen - Westerlo

8. Zwartgoorheide - Vosselaar

26. De Merode - Westerlo, Herselt, Laakdal

44. Hof Ter Linden - Edegem

9. De Most - Balen

27. Scherpenbergmolen - Malle

45. Kapelletje Celen - Heist-op-den-Berg

10. Volmolen/Volbergbossen - Mol

28. De Welvaert - Zoersel

46. Kruiskensberg - Herenthout

11. De Keiheuvel - Balen

29. FRAC - Turnhout

47. Steenovenbos - Merksplas

12. De Hellekens - Herentals

30. Molen ‘In Stormen Sterk’ - Lille

48. Redemptoristen - Essen

13. Amocobos - Geel

31. Den Ellenboog/Goriënberg - Retie

49. Ravenhof - Stabroek

14. Kalvarieberg - Geel

32. Laakvallei - Beerse

50. Umicore - Olen

15. Rijbergerdijk/Gompel - Mol

33. De Schrieken - Ravels

51. Weelde - Ravels

16. Pelerheide/De Diepte - Beerse

34. Speel- en vredesbos - Boechout

52. Fort van Lier - Lier

17. Speelbergenbos - Heist-op-den-Berg

35. Zr. Franciscanessen - Wuustwezel

Hoogstraten, Merksplas

BESTUURSORGANEN | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

Landschap: natuur, landbouw, erfgoed en recreatie

In 1997 werd vzw Kempens Landschap opgericht om landschap en natuur- en cultuurpatrimonium in de Antwerpse Kempen veilig te stellen door gericht gebieden aan te kopen, die vanuit landschappelijk oogpunt onder druk staan. Daarnaast fungeert zij als overlegplatform en coรถrdinator voor het behoud van het patrimonium in gemeenschapshanden. Gaandeweg heeft vzw Kempens Landschap zich een heel eigen profiel aangemeten. Als landschapsvereniging zet zij zich in om landschappelijk waardevolle domeinen in de Antwerpse Kempen te bewaren, in stand te houden, integraal te beheren, te ontsluiten en open te stellen voor het publiek. Waar vzw Kempens Landschap staat voor landschapszorg in de breedste zin van het woord, richt zij zich op vier pijlers, die tevens de ankerpunten vormen van het beleid: natuur, landbouw, erfgoed en recreatie.

NATUUR ERFGOED LANDBOUW RECREATIE

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | VOORWOORD

OPRICHTING

Vzw Kempens Landschap1 werd opgericht te Turnhout bij onderhandse akte op 21 november 1997 en dit door de volgende personaliteiten: Adriaensen August, Baeten Arthur, Bierkens Mathieu, Boeckx Jozef, Bouwen Jozef, Cornelissen Alfons, De Gruyter Jan, De Weze Charles, Gebruers August, Geuens Jos,

Helsen Ludo, Hendrickx Marcel, Kersemans Jozef, Luyten François, Otten Walter, Peetermans Luc, Peeters Frans, Schoenmakers Louis, Schrijvers Katrien, Segers Jozef,

Steijnen Eddy, Thys Frans, Van Aperen Arnold, Van Duppen Jozef, Van Dijck Kris, Van Hirtum Guy, Van Krunkelsven Patrick, Van Thielen Jos, Verhagen Mark en Verstraeten Leopold.

De statuten van de vereniging werden gepubliceerd in de Bijlage tot het Belgisch Staatsblad van 23 april 1998 (p. 4098) en geregistreerd onder nr. 7356/98. Derhalve bezit de vereniging de rechtspersoonlijkheid. Op 6 december 2002 werden de statuten - bij toepassing van de wet van 21 juni 1921 – voor een eerste maal gewijzigd. Art. 3 (statutaire doeleinden) werd, in kader van het besluit van 14 december 2001 houdende vaststelling van het premiestelsel voor restauratiewerkzaamheden aan beschermde monumenten, aangepast zodanig dat vzw Kempens Landschap haar rol ter bescherming van landschap in de toekomst optimaal kon blijven vervullen. De eerste alinea van art. 5 werd gewijzigd zodanig dat de aanvaardingsprocedure voor nieuwe leden eenvoudiger werd en art. 10 van de statuten werd aangepast, waardoor de duur van het mandaat in over eenstemming werd gebracht met de duur van de functie als burgemeester. Op 17 december 2004 werd in toepassing van nieuwe vzw-wet van 2 mei 2002 overgegaan tot wijziging van de statuten (merk op: de term “Stichting” bleef behouden, evenwel met toevoeging van de uitdrukking “v.z.w.” in de benaming zelf van de vereniging). Bij het neerleggen van het dossier op de Griffie van de Rechtbank van Koophandel bleek - ondanks voorafgaande toetsing - er een probleem te bestaan met de naamgeving van de vereniging, met name het verder gebruik van de term ”Stichting”. Op 6 juni 2006 werd teneinde verdere juridische problemen te vermijden beslist om de statuten aan te passen door weglating van de term “Stichting” in de benaming en ze in hun geheel en gecoördineerd te hernemen. In het kader van een sterke verankering van de Provincie Antwerpen/gemeente werd bij Algemene Vergadering van 20 december 2011 ingestemd met de wijziging van de statuten van Kempens Landschap en wel met betrekking tot hetgeen opgenomen onder artikel 22, “Ontbinding – vereffening”: Voorheen gekend onder de naam‘vzw Stichting Kempens Landschap’

OPRICHTING | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

De vereniging mag te allen tijde ontbonden worden door de algemene vergadering, wanneer de ontbinding uitdrukkelijk vermeld werd in de oproeping en wanneer ten minste 2/3e van de leden op de vergadering aanwezig of vertegenwoordigd zijn. De ontbinding kan alleen aangenomen worden met een meerderheid van 4/5e van de stemmen van de aanwezige of vertegenwoordigde leden. Wordt op deze vergadering het quorum van 2/3e niet gehaald, dan moet een tweede vergadering worden bijeengeroepen die geldig beraadslaagt, ongeacht het aantal aanwezige of vertegenwoordigde leden mits minstens een 4/5e meerderheid akkoord gaat om de vereniging vrijwillig te ontbinden. Van de ontbinding zal het ontbindingsbesluit, de benoeming en de ambtsbeĂŤindiging van de vereffenaars neergelegd worden op de griffie van de rechtbank van koophandel. Zowel bij vrijwillige als bij gerechtelijke ontbinding zal de algemene vergadering, na vereffening van de passiva, beslissen over het aanwenden van het gebeurlijk actief en dit aan een vereniging, instelling of organisme met een belangloze doelstelling. Er werd bij AV van 20 december 2011 ingestemd, bij toepassing van artikel 6 van de huidige statuten en het (gewijzigde) artikel 8 van de wet van 21 juni 1921, de laatste paragraaf van art. 22 van de statuten te wijzigen in: Zowel bij vrijwillige als bij gerechtelijke ontbinding zal de algemene vergadering, na vereffening van de passiva, beslissen over het aanwenden van het gebeurlijk actief en dit aan de Provincie, respectievelijk de gemeenten betrokken bij de werking van vzw Kempens Landschap. Op 29 maart 2013 werd beslist de statuten aan te passen met enkele wijzigingen die betrekking hebben op de open-monumenten in het bezit van Kempens Landschap.

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | OPRICHTING

BESTUURSORGANEN

2.1

Algemene vergadering

Overeenkomstig de beslissingen van 21 november 1997 en 13 februari 1998 was de eerste Algemene Vergadering samengesteld uit de volgende leden: A. Adriaensen (Retie), J. Ansoms (Wuustwezel), A. Baeten (Herenthout), M. Bierkens (Balen), J. Boeckx (Beerse), K. Bogaerts (Grobbendonk), J. Bouwen (Arendonk), J. Buchmann (Kapellen), A. Cornelissen (Baarle-Hertog), A. De Bie (Stabroek), W. De Bie (Zandhoven), J. De Gruyter -(Rijkevorsel), Ch. De Weze (Provincie), J. Duchesne (Bonheiden), D. Errijgers (Kalmthout), A. Gebruers (Olen), J. Geuens (Provincie), L. Helsen (Provincie), H. Hendrickx (Malle), M. Hendrickx (Turnhout), J. Janssens (Brecht), J. Kersemans (Oud-Turnhout), K. Lens (St. Katelijne Waver), F. Luyten (Mol), A. Martens (Berlaar), D. Nuyts (Schilde), L. Nuyts (Wijnegem), W. Otten (Kasterlee), L. Peetermans (Herselt), F. Peeters (Geel), L. Schoenmakers (Vosselaar), K. Schrijvers (Zoersel), J. Segers (Ravels), E. Steijnen (Vorselaar), F. Thys (Meerhout), A. Van Aperen (Hoogstraten), J. Van Duppen (Lille), K. Van Dijck (Dessel), G. Van Hirtum (Westerlo), P. Van Krunkelsven (Laakdal), J. Van Thielen (Herentals), M. Verhaegen (Hulshout), L. Verstraeten (Merksplas). Ingevolge diverse wijzigingen (o.a. door de verkiezingen van 2000) is de Algemene Vergadering op 1 januari 2004 als volgt samengesteld: F. Schepens (Retie), J. Ansoms (Wuustwezel), A. Baeten (Herenthout), J. Leysen (Balen), A. Adriaensen (Beerse), H. Wouters (Grobbendonk), E. Buijs (Arendonk), K. Helsen (Kapellen), L. Carpentier (Wijnegem), J. Van Leuven (Baarle-Hertog), A. De Bie (Stabroek), W. De Bie (Zandhoven), M. Brughmans (Rijkevorsel), M. De Graef (Provincie), J. Duchesne (Bonheiden), L. Jacobs (Kalmthout), M. Bellens (Olen), J. Geuens (Provincie), L. Helsen (Provincie), H. Hendrickx (Malle), M. Hendrickx (Turnhout), J. Heijkants-Janssens (Vosselaar), J. Janssens (Brecht), J. Kersemans (Oud-Turnhout), P. Rotthier (Mol), Y. Avontroodt (Schilde), W. Otten (Kasterlee), L. Peetermans (Herselt), F. Peeters (Geel), F. Schrauwen (Essen), K. Schrijvers (Zoersel), L. Van Nooten (Ravels), H. Janssens (Vorselaar), F. Thys (Meerhout), A. Van Aperen (Hoogstraten), J. Van Duppen (Lille), M. Meeus (Dessel), G. Van Hirtum (Westerlo), P. Van Krunkelsven (Laakdal), J. Peeters (Herentals), Verbist-Vandewijgaerden (Heist o/d Berg), Vercammen Eddy (Sint-Katelijne-Waver), M. Verhaegen (Hulshout), Vlaeymans Leo (Borsbeek) en F. Wilrycx (Merksplas). Op 11 juni 2004 werd bij toepassing van de artikelen 5 en 10 van de (oude) statuten, dhr. A. Van Genechten (Meerhout) als lid van de vereniging aanvaard. Hij vervangt dhr. Thys. Immers ingevolge zijn ontslag als burgemeester werd hij ook de facto ontslagnemend in de vzw Kempens Landschap. Bijkomend werd bij toepassing van de artikelen 5 en 10 van de (oude) statuten, dhr. P. Gys足brechts (Putte) als nieuw lid van de vereniging aanvaard. De vzw Kempens Landschap kan alzo rekenen op de ondersteuning vanuit 43 gemeenten.

BESTUURSORGANEN | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

Door de wet van 2 mei 2002 en zijn uitvoeringsbesluiten werden fundamentele wijzigingen doorgevoerd in de wetgeving die van toepassing was op de vzw’s en de stichtingen ingevolge de wet van 27 juni 1921. Voor de vzw Kempens Landschap betekende het zich in regel stellen met de nieuwe wetgeving voornamelijk het doorvoeren van tekstuele wijzigingen. Op 17 december 2004 werd de redactie van de nieuwe statuten - met behoud van de voorheen goedwerkende krachtlijnen - goedgekeurd. Bij toepassing van artikel 6 van de gewijzigde statuten werden vervolgens de leden van de -Algemene Vergadering aangeduid als “effectieve leden”. Aangezien de Algemene vergadering wettelijk gezien ook minstens één lid meer moet tellen dan de Raad van Bestuur, werd dhr. J. Mertens, departementshoofd van de Dienst Recreatie, Sport en Toerisme bij het provinciebestuur en in die functie portefeuillehouder van het dossier “vzw Kempens Landschap” mede aangeduid als effectief lid. Alzo kon de samenstelling van de Raad van Bestuur ongewijzigd blijven. Op 13 april 2005 werd, bij toepassing van artikel 6 van de statuten, Dhr. Van Der Plaetsen, burgemeester van de gemeente Wommelgem, als nieuw lid van de vereniging aanvaard. Op 9 december 2005 werden, bij toepassing van artikel 6 van de statuten, Dhr. Verbeeck, -burgemeester van de gemeente Nijlen en Dhr. De Kort, burgemeester van de gemeente Brasschaat als nieuwe leden van de vereniging aanvaard. Bijkomend werd bij toepassing van de artikel 6 van de statuten Dhr. W. Kennes (Kasterlee) als lid van de vereniging aanvaard. Hij vervangt Dhr. W. Otten. Immers ingevolge zijn ontslag als burgemeester werd hij ook de facto ontslagnemend in de vzw Kempens Landschap. Verder werd, in overeenstemming met art. 6 van de statuten, kennisgenomen van het ontslag van Dhr. K. Helsen, burgemeester van de gemeente Kapellen. In overeenstemming met artikel 6 van de statuten werden G. Willemsens (Beerse), L. Aerts (Brecht), K. Van Dijck (Dessel), G. Van Tichelt (Essen), L. Vleugels (Heist-op-den-Berg), R. Gabriëls (Herenthout), T. Gielis (Laakdal), A. Van de Mierop (Rijkevorsel), L. Janssens (Vorselaar), L. Van Hove (Zandhoven) als leden aanvaard op de vergadering van 14 mei 2007. Zij vervangen respectievelijk A. Adriaensen (Beerse), J. Janssens (Brecht), M. Meeus (Dessel), F. Schrauwen (Essen), D. Verbist-Vandenwijngaerden (Heist-op-den-Berg), A. Baeten (Herenthout), P. Van Krunkelsven (Laakdal), M. Brughmans (Rijkevorsel), H. Janssens (Vorselaar) en W. De Bie (Zandhoven). Immers ingevolge hun ontslag als burgemeester werden zij de facto ontslagnemend in de vzw Kempens Landschap. In vervanging van mevrouw De Graef Martine, ontslagnemend lid, werd - bij toepassing van artikel 6 van de statuten - de heer Helsen Koen aanvaard als lid van de vereniging. Op 20 juni 2008 werd, bij toepassing van artikel 6 van de statuten, Dhr. De Vos, burgemeester van de gemeente Duffel als nieuw lid van de vereniging aanvaard. Bijkomend werd bij toepassing van de artikel 6 van de statuten Dhr. W. Stijnen (Turnhout) als lid van de vereniging aanvaard. Hij vervangt Dhr. M. Hendrickx. Immers ingevolge zijn ontslag als burgemeester werd hij ook de facto ontslagnemend in de vzw Kempens Landschap.

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | BESTUURSORGANEN

Op 5 juni 2009 werden vervolgens mevr. I. Pira (Mortsel), mevr. M. Vanderpoorten (Lier), dhr. K. T’Sijen (Boechout), dhr. L. Hofmans (Ranst) als nieuwe leden van de vzw Kempens Landschap aanvaard. Al zo werd de kaap van 50 gemeenten genomen. Op 28 mei 2010 werden dhr. W. Horemans (Berlaar) en dhr. B. Somers (Mechelen) als nieuwe leden aanvaard; Inga Verhaert verving covoorzitter Jos Geuens en dhr. Duchesne (Bonheiden) nam onstlag. Op 1 april 2011 werden dhr. D. Van Mechelen (Kapellen) en dhr. L. Vuylstede de Laps (Hove) als nieuwe leden van de vereniging aanvaard. Dhr. J. Kersemans (Oud-Turnhout), dhr. J. Van Duppen (Lille) en dhr. L. Van Nooten (Ravels) namen ontslag. Zij werden vervangen door resp. dhr. L. Nijs, dhr. P. Diels en dhr. W Luyten. Op 20 december 2011 werden dhr. K. Snyders (Edegem) en dhr. L. Blommaerts (Kontich) als nieuwe leden van de vereniging aanvaard. Dhr. M. Verhaegen (Hulshout), dhr. A. Van Genechten (Meerhout) en dhr. J. Van Leuven (Baarle-Hertog) namen ontslag en werden vervangen door resp. dhr. G. Daems, dhr. J. Engelen en dhr. L. Van Tilburg. Peter Bellens verving covoorzitter Ludo Helsen. Op 29 maart 2013 werden dhr. K. Helsen (Provincie), dhr. E. Buijs (Arendonk), dhr. G. Willemsens (Beerse), dhr. L. Vlaeymans (Borsbeek), dhr. D. De Kort (Brasschaat), dhr G. De Vos (Duffel), dhr. K. Snyders (Edegem), dhr. F. Peeters (Geel), dhr. H. Wouters (Grobbendonk), dhr. A. Van Aperen (Hoogstraten), dhr. L. Vuylsteke de Laps (Hove), dhr. L. Blommaerts (Kontich), mevr. M. Vanderpoorten (Lier), mevr. I. Pira (Mortsel), dhr. P. Gysbrechts (Putte), dhr. F. Schepens (Retie), dhr. A. Van de Mierop (Rijkevorsel), mevr. Y. Avondroodt (Schilde), dhr. E. Vercammen (Sint-Katelijne-Waver), mevr. A. De Bie (Stabroek), dhr. F. Stijnen (Turnhout), dhr. L. Carpentier (Wijnegem), dhr. W. Van der Plaetsen (Wommelgem), dhr. J. Ansoms (Wuustwezel) en mevr. K. Schryvers (Zoersel) vervangen door resp. dhr. B. Peeters (provincie), dhr. L. Caluwé (provincie), dhr. L. Lemmens (provincie), dhr. R. Röttger (provincie), dhr. K. Hendrickx (Arendonk), dhr. M. Smans (Beerse), dhr. D. De Berckelaer (Borsbeek), dhr. J. Jambon (Brasschaat), dhr. M. Van der Linden (Duffel), dhr. K. Metsu (Edegem), mevr. V. Celis (Geel), dhr. H. Cambré (Grobbendonk), mevr. Rombouts (Hoogstraten), dhr. K. Volckaerts (Hove), dhr. E. Jacobs (Kontich), dhr. F. Boogaerts (Lier), dhr. E. Broeckx (Mortsel), mevr. C. De Veuster (Putte), dhr. P. Geuens (Retie), dhr. D. Cuylaerts (Rijkevorsel), dhr. D. Bauwens (Schilde), dhr. K. Sels (Sint-KatelijneWaver), dhr. R. Frans (Stabroek), dhr. E. Brentjens (Turnhout), dhr. I. Wynants (Wijnegem), dhr. F. Gys (Wommelgem), dhr D. Wouters (Wuustwezel) en mevrouw L. Verstreken (Zoersel). Op 22 november 2013 werden vervolgens dhr. G. Vaganée (Bonheiden), dhr. J. Baert (Boom), dhr. L. De boeck (Bornem), dhr. H. Debrabandere (Lint) en mevr. W. Weckhuysen (Rumst) als nieuwe leden van Kempens Landschap aanvaard.

BESTUURSORGANEN | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

2.2

Raad van bestuur

Conform artikel 10 van de statuten heeft de Algemene Vergadering op 21 november 1997, resp. 13 februari 1998 beslist al haar leden aan te duiden als bestuurder van vzw Kempens Landschap. Ingevolge de nieuwe vzw-wet worden thans de termen Raad van Bestuur en bestuurders gebruikt. Op respectievelijk 29 maart 2013 en 22 november 2013 werden dhr. B. Peeters (provincie), dhr. L. Caluwé (provincie), dhr. L. Lemmens (provincie), dhr. R. Röttger (provincie), dhr. K. Hendrickx (Arendonk), dhr. M. Smans (Beerse), dhr. D. De Berckelaer (Borsbeek), dhr. J. Jambon (Brasschaat), dhr. M. Van der Linden (Duffel), dhr. K. Metsu (Edegem), mevr. V. Celis (Geel), dhr. H. Cambré (Grobbendonk), mevr. Rombouts (Hoogstraten), dhr. K. Volckaerts (Hove), dhr. E. Jacobs (Kontich), dhr. F. Boogaerts (Lier), dhr. E. Broeckx (Mortsel), mevr. C. De Veuster (Putte), dhr. P. Geuens (Retie), dhr. D. Cuylaerts (Rijkevorsel), dhr. D. Bauwens (Schilde), dhr. K. Sels (Sint-Katelijne-Waver), dhr. R. Frans (Stabroek), dhr. E. Brentjens (Turnhout), dhr. I. Wynants (Wijnegem), dhr. F. Gys (Wommelgem), dhr D. Wouters (Wuustwezel), mevrouw L. Verstreken (Zoersel) & dhr. G. Vaganée (Bonheiden), dhr. J. Baert (Boom), dhr. L. De boeck (Bornem), dhr. H. Debrabandere (Lint) en mevr. W. Weckhuysen (Rumst) opgenomen in de Raad van Bestuur. Conform artikel 11 van de statuten is de Raad van Bestuur op 21 november 1997 overgegaan tot volgende verkiezing: Covoorzitters: de heren Helsen Ludo en Geuens Jos Penningmeester: de heer Hendrickx Marcel Secretaris: de heer Toelen Danny Op 23 maart 2001 nam Dhr. Toelen ontslag bij de vzw Kempens Landschap gezien zijn benoeming tot Provinciegriffier. De Raad van Bestuur besliste om, bij toepassing van de artikels 10 en 11 van de statuten, de heer Jef Mertens, afdelingschef Dienst recreatie, Sport en Toerisme bij het provinciebestuur, aan te stellen als niet-stemgerechtigde waarnemer en vervolgens als secretaris van de vereniging. Als gevolg van de gewijzigde statuten (zie Algemene Vergadering) werd op 17 december 2004 beslist de tot nog toe gehanteerde formule van covoorzitters te behouden, als dusdanig in de persoon van de heren Jos Geuens en Ludo Helsen, beide gedeputeerden van de Provincie Antwerpen. Als secretaris van de vzw Kempens Landschap werd benoemd de heer Philippe De Backer, thans diensthoofd bij de vereniging. De functie van penningmeester werd afgeschaft.

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | BESTUURSORGANEN

2.3 Commissarissen Conform artikel 15 van de statuten werden door de Algemene Vergadering (21 november 1997 en 23 maart 2001) volgende personen aangeduid om het ambt van commissaris waar te nemen: − de heer Schepens Francis − de heer Van Duppen Jozef Vzw Kempens Landschap zal bij toepassing van de nieuwe vzw-wet van 2 mei 2002 vanaf 1 januari 2006 verplicht zijn een uitgebreide dubbele boekhouding te voeren. Op basis van de gestelde wetscriteria is de vzw Kempens Landschap niet verplicht een erkende bedrijfsrevisor als commissaris aan te duiden. Op 17 december 2004 wordt op de Algemene Vergadering beslist dat de huidige commissarissen hun functie kunnen blijven behouden. Om verwarring te vermijden met de wettelijk voorziene ‘commissaris’ wordt geopteerd voor de term “toezichthouder”. Hun bevoegdheden worden expliciet statutair (artikel 21) vastgelegd, evenals de duur van hun mandaat: 3 jaar. Op 29 maart 2013 werd het mandaat van de toezichthouders, de burgemeesters Paul Diels (Lille) en P. Geuens (Retie), hernieuwd voor een volgende termijn van drie jaar.

2.4

Niet-stemgerechtigde waarnemers

Conform artikel 10 van de statuten heeft de Algemene Vergadering op 21 november 1997 beslist te benoemen tot niet-stemgerechtigde waarnemers:

− de heer Jef Mertens (departementshoofd DRST - Provincie Antwerpen) − de heer De Backer Philippe (diensthoofd)

Met betrekking tot artikel 13 van de nieuwe statuten, werd op de Raad van Bestuur van 17 december 2004 beslist de aanwijzing van niet-stemgerechtigde waarnemers, zoals zij gebeurde bij toepassing van artikel 10 van de oude statuten en vorige beslissingen van de Algemene Vergadering, ongewijzigd te behouden.

BESTUURSORGANEN | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

2.5 Directiecomité Conform artikel 13 van de statuten heeft de Raad van Bestuur op 13 februari 1998 beslist over te gaan tot de instelling van een directiecomité, dat de dagelijkse werking van de vereniging mede zal begeleiden. Om de werking te optimaliseren werd op 23 maart 2001 beslist de werking van het directiecomité te wijzigen. Er werd machtiging gegeven aan de covoorzitters om bij dringende aangelegenheden, en naargelang het geval in afspraak met de bestuurder-burgemeester van de betrokken gemeente, de nodige beslissingen te nemen, mits kennisgeving aan de Raad van Bestuur bij de eerstvolgende vergadering. Naast de covoorzitters fungeerden ook de heer J. Mertens (secretaris) en de heer Ph. De Backer (diensthoofd) als lid van dit directiecomité. In overeenstemming met artikel 2 van de nieuwe vzw-wet bepaalde en preciseerde de Raad van Bestuur op 17 december 2004 de omvang van de bevoegdheden van het directiecomité en de wijze waarop deze die mogen uitvoeren. Beslist werd bij toepassing van de artikel 2 en 13bis van de wet van 21 juni 1921: 1. het bij beslissingen van de Algemene Vergadering van resp. 13 februari 1998 en 23 maart 2001 opgerichte ‘Directiecomité’ op statutaire basis te bevestigen; - de samenstelling van dit Directiecomité in zijn huidige vorm te behouden; 2. het Directiecomité bevoegdheid te geven ten aanzien van : - de voorbereiding van de vergaderingen van de Raad van bestuur en de Algemene Vergadering - handelingen nodig voor de dagelijks werking van de vereniging - handelingen die niet nodig zijn voor de dagelijks werking van de vereniging maar die van gering belang zijn - handelingen die zo dringend zijn dat ze niet kunnen wachten op een tussenkomst van de Raad van Bestuur. Dit geldt o.a. voor het aankopen van onroerende goederen te welken titel ook. Van de genomen beslissing dient evenwel kennis gegeven aan de Raad van Bestuur bij zijn eerstvolgende vergadering 3. de bestaande bevoegdheid tot handelen aldus te bevestigen : - exclusief en gezamenlijk voor wat betreft de aankoop van onroerende goederen, met dien verstande dat, onverminderd een verleende delegatie, de handtekening van minstens twee bestuurders vereist is - de covoorzitters ofwel een covoorzitter en een van de drie gevolmachtigden (De Backer, Mertens, Van der Smissen) voor wat betreft uitgaven boven de 1.500 euro - het diensthoofd en één van de twee andere gevolmachtigden (Mertens, Van der Smissen) voor wat betreft uitgaven onder de 1.500 euro

In het kader van de nieuwe toepassing ‘elektronisch bankieren’ werd op 14 mei 2007 volmacht gegeven aan Ph. De Backer, diensthoofd, om zelfstandig verrichtingen uit te voeren voor uitgaven onder de 1.500 euro. Bijkomend werd aan A. Nagels, stafmedewerker, volmacht gegeven om verrichtingen te doen, weliswaar met een tweede handtekening van een andere gevolmachtigde.

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | BESTUURSORGANEN

2.6 Statutenwijziging Naar aanleiding van het nieuwe onroerend erfgoeddecreet wordt het bij algemene vergadering van 29 maart 2013 ingestemd met de aanpassing van de statuten wat betreft enkele wijzigingen die betrekking hebben op de open-monumenten die Kempens Landschap in bezit heeft. Hieronder de wijzigingen van bepaalde artikels: Toevoeging aan artikel 3: Indien de vereniging huurgelden ontvangt voor de open-monumenten in haar bezit, besteedt de vereniging die integraal aan de instandhouding, de valorisatie, de toegankelijkheid en de ontsluiting van het open monument zelf of eventueel van andere open monumenten waarvan zij eigenaar of erfpachter is. Wordt dat geld besteed aan andere open monumenten waarvan de vereniging erfpachter is, dan ziet de vereniging erop toe dat die bestemming goedgekeurd wordt bij het besluit waarin de restauratiepremie wordt toegekend. Toevoeging aan artikel 11: Indien een beslissing dient genomen te worden over een open-monument, moet aan Onroerend Erfgoed gevraagd worden om een ambtenaar aan te wijzen die als waarnemer de algemene vergadering kan bijwonen. Toevoeging aan artikel 13: Indien een beslissing dient genomen te worden over een open-monument, moet aan Onroerend Erfgoed gevraagd worden om een ambtenaar aan te wijzen die als waarnemer de raad van bestuur kan bijwonen. Toevoeging aan artikel 16: M.b.t. de ten uitvoerlegging van een beslissing van de Raad van Bestuur over het behoud of de restauratie van een open-monument, waarbij een restauratiepremie is betrokken, moet vooraf van Onroerend Erfgoed een goedkeuring bekomen worden; Aanpassing aan artikel 22: Zowel bij vrijwillige als bij gerechtelijke ontbinding zal de algemene vergadering, na vereffening van de passiva, beslissen over het aanwenden van het gebeurlijk actief. Dit zal kosteloos overgedragen worden aan de Provincie of de gemeenten betrokken bij de werking van Kempens Landschap, na akkoord van het agentschap Onroerend Erfgoed m.b.t. het vervreemden van het open-monument of het recht van erfpacht daarop. Deze wijzigingen worden aanvaard en officieel neergelegd bij de Rechtbank van Koophandel.

BESTUURSORGANEN | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | BESTUURSORGANEN

WERKING

3.1 Bestuursorganen Op 29 maart en 22 november 2013 kwamen zowel de Algemene Vergadering als de Raad van Bestuur bijeen.

3.2

Financiering werking

Door de Algemene Vergadering werd op de bijeenkomst van 29 maart beslist de jaarlijkse ledenbijdrage onveranderd vast te stellen op 25 euro. Op de Algemene Vergadering van 20 december 2011 werd, ten behoeve van de werking van de vereniging, reeds beslist om de solidariteitsbijdrage vanwege de gemeenten per 2011 te verhogen van 0.10 euro per inwoner naar 0.20 euro. Ook werd in de Algemene Vergadering van 20 december 2011 al overeengekomen dat, daar waar de vzw Kempens Landschap een onroerend goed verwerft, de tussenkomst van de betrokken gemeente - naast het beheer via een goed rentmeesterschap â&#x20AC;&#x201C; wordt verhoogd van 10 tot 20% van de aankooplast, resp. 30% voor de aankopen van gebouwen boven de 500.000 euro. Tevens is overeengekomen dat, daar waar Kempens Landschap onroerend goed verwerft, de betrokken gemeente (onder coĂśrdinatie van Kempens Landschap), in goed (financieel) rentmeesterschap instaat voor de inrichting en het beheer. In deze context zijn de gemeenten aangeschreven en gevraagd akkoord te gaan met deze beslissingen, die te bevestigen en de nodige voorzieningen te treffen in de gemeentelijke begroting. Voor wat betreft de financiering vanuit de provincie Antwerpen is bekrachtiging bekomen van het verhoogd financieel engagement van de provincie Antwerpen. Concreet vertaalt zich dit in een structurele verhoging van de provinciale werkingsmiddelen met 303.000 per jaar en wel vanaf 2013. Deze beleidskeuze werd mee verankerd bij de begrotings-/besparingsbesprekingen binnen de deputatie/provincieraad.

WERKING | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | WERKING

LANDSCHAPSPROJECTEN

Werking - Projecten

4.1

Landschapsproject ‘de Kolonies’

Vanaf haar oprichting in 1997 heeft Kempens Landschap tal van projecten geïnitieerd en gerealiseerd om de voormalige landloperskolonies van Wortel en Merksplas als unieke landschappelijke eenheid te bewaren. De voorgaande jaren werd sterk de nadruk gelegd op de ontsluiting van het gebied. Inmiddels staan tevens grote restauraties op het programma. Om de restauratie van de Grote Hoeve en Kapel te Merksplas-Kolonie te realiseren, is een masterplan uitgewerkt. Dit omvat een gefaseerd restauratieplan, gekoppeld aan een financieel plan. Daarnaast worden richtlijnen gesteld voor herbestemming van de gebouwen. De focus ligt daarbij op cultuurtoerisme en recreatie voor een breed publiek, met plaats voor zowel dag- als verblijfstoerisme. Het streefdoel is om in tien jaar tijd, van 2011 tot 2021, de restauratie van de site volledig uit te voeren en wel in tien fase

Meerjarenfinanciering (Vlaanderen – Provincie) Op 1 oktober 2012 werd de meerjarenfinanciering ‘Merksplas-Kolonie’ officieel ondertekend door Geert Bourgeois, minister bevoegd voor Onroerend Erfgoed. De toekenning van deze meerjarenfinanciering betekent dat het hoge erfgoed- en toeristisch/recreatief potentieel van het ganse gebied ontwikkeld kan worden. De revalorisatie (restauratie, herbestemming en landschapsherstel) wordt in totaal geraamd op 42.768.114,70 euro, waarvan 60% van de subsidiabele kosten door de Vlaamse Overheid is toege-

LANDSCHAPSPROJECTEN | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

kend. Dit komt neer op een bedrag van 19.951.898,46 euro, gespreid over tien jaren. Uitgaande van de koppelsubsidie is een bijkomende 6.650.632,82 euro gegarandeerd. Om de niet-subsidieerbare kosten op te vangen, ontvangt de gemeente Merksplas een supplementaire bijdrage van de provincie Antwerpen van 11.390.945,49 euro. De resterende kosten worden gedragen door private investeerders en Europese middelen. De eerste fase, de restauratie van de daken van de Grote Hoeve, werd intussen beëindigd. Deze fase behoort overigens niet tot de meerjarenfinanciering. De tweede fase (2012-2013) bestaat uit drie delen: dakrestauratie en herstel van de lichtstraat van de Landloperskapel, gevelrestauratie van het zuidelijk woonstalhuis van de Grote Hoeve en restauratie van de drie open hooischuren van de Grote Hoeve. In november 2012 zijn de werken gestart. De restauratie van de open hooischuren de gevelrestauratie van het zuidelijk woonstalhuis is reeds voltooid, alwaar intussen ook al verschillende evenementen plaatsvonden. Tijdens de derde fase wordt het zuidelijk woonstalhuis gerestaureerd tot bezoekerscentrum en horecazaak. Voor de opmaak van het concept van het bezoekerscentrum is ontwerpbureau Bailleul aangesteld. Om de realisatie ervan te financieren, werd een subsidieaanvraag ingediend bij Toerisme Vlaanderen onder het Impulsprogramma Vlaamse Regio’s. Op 14 november werd het project goedgekeurd, waarmee Kempens Landschap een subsidie ontving van 317.000 euro. De onderstaande Europese subsidies werden bekomen om de restauratiewerken van Fase 1 en 2 te financieren:

- EFRO-dossier ‘De Kolonies in de Noorderkempen’ Dit project heeft als doel de uitstraling van een aantal toegangspoorten te verbeteren om de kolonies recreatief te ontsluiten en om deze bovenlokaal te positioneren op het vlak van natuur, toerisme en recreatie. Het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling voorzag hiervoor 152.000 euro aan subsidies. Kempens Landschap treedt binnen dit project op als promotor en Bouwmaatschappij De Noorderkempen en de gemeente Merksplas als co-promotoren. Het project werd afgesloten in het najaar van 2012 met de succesvolle afronding van tal van werken. Zo werden de wegen van het kruispunt van de vier gebouwen aangepast tot een landschappelijk aangepast kruispunt, waarvan de vorm en het materiaalgebruik refereren naar originele plannen. In het voorjaar werd gestart met de aanleg van de groenwerken. H et schoolgebouw en de speelplaats van het schooltje te Merksplas-Kolonie werden kwaliteitsvol en met respect voor de authenticiteit van het monument gerestaureerd. Het schoolgebouw wordt nu benut als hoofdkantoor van Bouwmaatschappij de Noorderkempen. Als derde deelproject werden de daken van de Grote Hoeve te Merksplas-Kolonie gerestaureerd. Daar waar de restauratiewerken en herbestemming over enkele jaren zal plaatsvinden, werd steeldeck geplaatst. De bedaking van het zuidelijk woonstalhuis werd definitief gerestaureerd.

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | LANDSCHAPSPROJECTEN

- Leader MarkAante Kempen: ‘Licht in de duisternis’ Het project ‘Licht in de duisternis’ werd opgestart in het kader van de voordracht van Wortel- en Merksplas-Kolonie naar UNESCO Werelderfgoed. Het speelt reeds in op de knelpunten die bij een UNESCO nominatie naar voren zullen treden. Specifiek wordt geïnvesteerd in het materieel en immaterieel erfgoed. Om de restauratiekosten van de lichtstraat van de Kapel te beperken, werd een beroep gedaan op Leadersteun. De werken aan de lichtstraat van de Kapel worden gefinancierd voor een bedrag van 157.980,90 euro, zijnde 61% van de totale projectkost van 256.759 euro. Naast een supplementaire provinciale bijdrage wordt de restauratiekost gesteund met 751.695,90 euro vanuit de meerjarenfinanciering. De werken zijn gestart in november 2012. Het doel is het herstel van de historische authenticiteit en de ruimtelijke beleving. Dit wordt gerealiseerd door de restauratie van de bedaking en de lichtstraat en de afbraak van een recenter gebouwde muur tussen koor en schip. Het eindresultaat is het herstel van de oorspronkelijke ruimte en het bekomen van natuurlijke lichtinval door de lichtstraat. Na restauratie zal de Kapel benut worden als polyvalente ruimte.

- InterregIVb NWE - ‘SHARE’ Vorig jaar mei werd het Interreg IVB NWE project SHARE - Safeguarding Heritage and Rural Economies – goedgekeurd. Dit project behelst een internationaal samenwerkingsverband van vier jaar tussen Kempens Landschap, the National Trust (GB), Conseil Général d’Ille et Vilaine (F), Provincie Gelderland (NL), de Nieuwe Hollandse Waterlinie (NL) en Metrhyr Tydfill County Borough Council (GB) als lead partner. De hoofddoelstelling betreft de veiligstelling van landschappelijk en cultureel erfgoed als drijfveer voor economische ontwikkeling en sociale cohesie met Europese uitstraling. De inzet van vrijwilligerswerking speelt hierin een belangrijke rol. Concreet wordt met dit project internationale uitwisseling van expertise en steun beoogd voor de restauratiewerken van de gevel van de zuidvleugel van de Grote Hoeve van Merksplas-Kolonie. De restauratie van de gevelwerken is ondertussen afgerond. De werken zijn gegund aan een bedrag van 660.231,12 euro. Interreg maakte een subsidie vrij van 25.000 euro voor de werken en financiert tevens de communicatie ervan. Voor het vierde jaar op rij zorgde de aanwezigheid van de schapenkudde voor een ecologische en recreatieve meerwaarde van de kolonies. De schapenbegrazing wordt met de steun van Interreg tot 2015 voortgezet om het landschap van de Kolonies op ecologische wijze te beheren en het toeristisch/recreatief potentieel aan te spreken. Voortbouwend op de goede resultaten die het project de voorbije drie jaar behaalde, zowel op vlak van ecologie als recreatie en toerisme, toonden de stad Hoogstraten, de gemeente Merksplas en het Agentschap voor Natuur en Bos hun engagement om de begrazing te blijven ondersteunen. Het begrazingsseizoen gaat midden april van start en loopt tot oktober. In september en oktober kunnen leerlingen van de lagere scholen van Hoogstraten en Merksplas het project wederom bezoeken tijdens de educatieve bezoekdagen. Het start evenement van het SHARE project vond in november 2012 plaats te Merthyr Tydfil (Wales). Op 20 en 21 maart werden de partners ontvangen op Wortel- en Merksplas-Kolonie. Zij kregen een rondleiding doorheen het gebied en bezochten de verschillende infrastructuurprojecten.

LANDSCHAPSPROJECTEN | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

- Interreg Vlaanderen-Nederland: ‘In de Ban van Buiten’ Dit project had als doel de herwaardering, ontwikkeling en ontsluiting van landgoederen in Vlaanderen en Nederland. Het domein Roosendael (Sint-Katelijne-Waver) en landgoed Mattemburgh (Hoogerheide, Nederland) waren reeds in dit project opgenomen. Op deze sites zijn de activiteiten binnen het Interreg project inmiddels afgerond. In 2012 keurde Europa de toevoeging van Merksplas-Kolonie goed. De uitbreiding hield een verhoging in van de subsidies met 300.000 euro. Dit bedrag is gebruikt als aanvulling op de Vlaamse restauratiepremie voor de restauratie van de drie open hoevenschuren van de grote boerderij op Merksplas-Kolonie, een en ander in het kader van het masterplan. De werken startten in november 2012 en werden dit voorjaar afgerond. Met de uitvoeringen te Merksplas werd ‘In de Ban van Buiten’ afgesloten.

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | LANDSCHAPSPROJECTEN

Maatschappij van Weldadigheid: Kolonies op weg naar UNESCO Werelderfgoed Dit project wil de zeven Kolonies van de vroegere Maatschappij van Weldadigheid (in België: Wortel- en Merksplas-Kolonie en in Nederland: Veenhuizen, Frederiksoord/Wilhelmina-oord, Ommerschans en Willemsoord) erkend krijgen als UNESCO werelderfgoed. Het streven is de erkenning te verkrijgen in 2018, ofwel tweehonderd jaar na de oprichting van de Maatschappij van Weldadigheid en 25 jaar na de afschaffing van de wet op de landloperij in België. Als vervolg op de charterondertekening vond op 1 maart de eerste bijeenkomst van de stuurgroep plaats in het Koloniegebied in de provincie Drenthe. Deze stuurgroep bestaat uit Belgische en Nederlandse gedeputeerden, burgemeesters, schepenen en vertegenwoordigers van de Vlaamse minister bevoegd voor Onroerend Erfgoed. Tijdens de vergadering werd het plan van aanpak goedgekeurd. In september diende Kempens Landschap het kandidaatsdossier in van Wortel- en MerksplasKolonie ter nominatie op de indicatieve Vlaamse Werelderfgoedlijst. Het dossier, opgesteld door studiebureau Karvansera, werd positief onthaald. Het behelst een comparatieve analyse van wat Wortel- en Merksplas-Kolonie zo uniek maakt op wereldschaal. Van dit wetenschappelijk dossier werd tevens een publieksbrochure uitgebracht. Op transnationaal niveau werd eveneens de studie naar de ‘Outstanding Universal Values’ (OUV) en ‘Comparatieve Analyse’ (CA) van de zeven Koloniën van Weldadigheid afgerond door het Vlaams-Nederlands studiebureau Karvansera/Steenhuis-Meurs. De onderzoekers stelden vast dat de Koloniën een unieke getuigenis vormen van innovatief landgebruik gekoppeld aan sociale economie. De bevindingen van deze studie werden voorgelegd tijdens de tweede stuurgroepbijeenkomst op 13 september te Hoogstraten. De stuurgroep besliste dat het dossier bij UNESCO zal worden ingediend onder de noemer ‘cultural landscape’ onder de criteria 5 (unieke landschapsontginning) en 6 (immaterieel erfgoed). Daarnaast werd op de tweede stuurgroepbijeenkomst mandaat gegeven tot de opmaak van een concept waarin de attributen en de bufferzones zijn opgenomen. Om het onderzoek, de verschillende evenementen, activiteiten en beslissingen op gepaste wijze en met uitstraling zowel naar België als Nederland toe naar buiten te brengen, werd het Nederlands/Belgisch communicatiebureau Zandbeek/Levuur aangesteld. Dit bureau maakte een communicatieplan op dat afgestemd is op elke betrokken partner binnen het UNESCO project. Tevens staat het bureau in voor de versterking van het bestuurlijk en lokaal draagvlak.

Sociaal economisch project (Universiteit Antwerpen/Pilootproject) Om het sociaal economische gedachtegoed, zoals vastgelegd in de OUV van het UNESCO dossier, terug tot leven te brengen op de Kolonies, wordt toegewerkt naar een samenwerking met de Universiteit Antwerpen. Twee subsidiekanalen werden in deze context aangesproken om onderzoek te kunnen voeren naar een implementatie van een ‘IEP-site’ (sociaal-economische site die een inclusieve economische participatie van kwetsbare burgers nastreeft) op de Kolonies: het raamcontract bij de provincie Antwerpen en ‘Innovatie in de sociale economie 2013’ (Vlaanderen). Het doel is om de oorspronkelijke, sociaal-maatschappelijke bestaansreden en de economische zelfvoorzienende focus van de voormalige Kolonies zoveel mogelijk te vrijwaren. Er wordt nagegaan welke kwetsbare doelgroepen een plaats kunnen vinden op de Kolonies om te participeren in een sociaal innovatief en economisch project.

LANDSCHAPSPROJECTEN | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

Ontwikkeling ‘app’ Wortel- en Merksplas-Kolonie beleefbaar landschap Aansluitend bij de Outstanding Universal Values van de Kolonies en de toeristisch-recreatieve ontwikkelingen, ontstond het idee om een applicatie te ontwikkelen. Deze ‘Kolonie-app’ zal de gebruiker langsheen de belangrijkste bezienswaardigheden, natuurlijke rijkdommen en historische plaatsen leiden die de Kolonies rijk zijn. De app zal gratis kunnen worden gedownload vanuit het onthaalcentrum in de Grote Hoeve van Merksplas-Kolonie. Ook schoolkinderen en andere groepen die verblijven in De Bonte Beestenboel in Wortel-Kolonie (jaarlijks 14.000) kunnen gebruik maken van deze app. Voor hen zal die ter beschikking gesteld worden op demonstratietoestellen. De Raad van Bestuur stemde in met de inhoudelijke invulling van de app en met twee subsidieaanvragen in kader van de financiering voor dit project. Bij de provincie Antwerpen werd een landschapsimpulsproject ingediend onder de titel ‘In de voetsporen van de landlopers’. Op 12 augustus verleende de deputatie van de provincie hier haar goedkeuring aan. Aansluitend werd een aanvraag ingediend bij leadergroep MarkAante Kempen onder de naam ‘Doorheen het landschAP met de Kolonie-APP’. Hierin treedt De Bonte Beestenboel op als promotor en Kempens Landschap als co-promotor. Ook dit project werd goedgekeurd, waarmee in totaal een subsidie van 34.200 euro werd verkregen voor de realisatie van de app.

Prima plattelandsproject Op 7 november mocht Kempens Landschap een prijs in ontvangst nemen van het Vlaams Ruraal Netwerk. Binnen de wedstrijd ‘Prima Plattelandsproject’ werd gezocht naar de beste plattelandsprojecten en –activiteiten in Vlaanderen, gesubsidieerd via het Vlaams Programma voor Plattelandsontwikkeling 2007-2013 (PDPO II). Het leaderproject ‘Landbouw en landschapszorg hand in hand in de Kolonies’ werd bekroond tot Prima Plattelandsproject in de categorie ‘Duurzaam beheer van de open ruimte’ en wel met meer dan het dubbele aantal stemmen (582) ten opzichte van de andere projecten in deze categorie.

PRUP Wortel-Kolonie Naar analogie met Merksplas-Kolonie werd gestart met de opmaak van een Provinciaal Ruimtelijk UitvoeringsPlan voor Wortel-Kolonie. Dit plan moet meer rechtszekerheid bieden in de toebedeling van de landbouwgronden en de functionele invulling van de gebouwen. Studiebureau Antea Group werd hiertoe aangesteld. De doelstelling van het ontsluitingsconcept is om het recreatieve en landschappelijke karakter van Wortel-Kolonie te benadrukken. Onder andere wordt doorgaand autoverkeer ontmoedigd en de toegankelijkheid voor wandelaars, fietsers en ruiters verbeterd. Er is gekozen voor een parkeerzone, gelegen in de dreefstrook tegenover de landlopersboerderij. Tenslotte houdt het PRUP ook rekening met de uitbreiding van de gevangenis in Wortel-Kolonie. Het openbaar onderzoek wordt gestart in het voorjaar van 2014.

Opmaak landschapsbeheerplan Medio 2012 diende Kempens Landschap een landschapsbeheerplan in. Op 4 november werd de aanvraag voor een landschapspremie voor de opmaak van een landschapsbeheerplan voor Wortel-Kolonie goedgekeurd.

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | LANDSCHAPSPROJECTEN

4.2

Landschapsproject ‘de Merode’

In 2004 kocht het Vlaams Gewest de Merode aan, een aaneengesloten groengebied van bijna 1.500 ha dat eeuwenlang eigendom was van de prinsen de Merode. Dit betekende de start van een regionaal project in het kader van een geïntegreerd en gebiedsgericht plattelandsbeleid. Met de verwerving van de Beeltjens en Kwarekken te Westerlo, de Witput te Herselt en gebouw Den Eik te Laakdal kreeg Kempens Landschap er in 2006 in één keer maar liefst 186 ha bos-, natuur- en landbouwgebied bij. Voor het ganse Merodegebied werd vervolgens een integraal plan opgesteld, dat nog immer de leidraad vormt voor de afstemming van bestaande en nieuwe acties met aandacht voor natuur, cultuur, recreatie en de locale economie.

Landinrichtingsproject ‘Witput’ In 2011 werd het Inrichtingsplan Hertberg goedgekeurd. Voor alle maatregelen die hierin werden voorzien, waaronder die ten faveure van de Witput en de Kwacht, kon op 70% subsidie worden gerekend. De gemeente Herselt engageerde zich tot een bijdrage van 10% van de kosten ofwel 4.199,31 euro. In 2012 werd de begroeiing rondom de waterpartijen in de Witput al in hakhoutbeheer gezet. Dit jaar werd aan de Kwacht een regelbare stuw geplaatst. Tevens werd hier geplagd en een draadafsluiting geplaatst om het vee te verhinderen de poel te betreden. Met het plaatsen van een informatiebord werd het landinrichtingsproject ‘Witput’ afgerond.

Landinrichtingsproject ‘Beddermolen’ In 2011 werden Kempens Landschap en de gemeente Westerlo respectieve eigenaar en erfpachter van de Beddermolen te Tongerlo. De intentie was echter al van in het begin om niet alleen de windmolen, maar ook het bijhorende molendomein in zijn geheel veilig te stellen en die als eenheid te bewaren. Om aankoopsubsidies te kunnen bekomen voor deze site, werd dit voorjaar een inrichtingsplan opgemaakt conform het Landinrichtingsproject de Merode. Begin oktober werd dit plan met een positief advies voorgelegd aan Minister Schauvliege. Naast de aankoop van het domein omvat het de restauratie van de gebouwen en de inrichting van het molentalud, het bos, de tuin, de verhardingen en de landbouwgrond. Omtrent de toekomstige aankoop van dit perceel landbouwgrond zijn, naar analogie van de verkoopovereenkomst die voor de molensite werd afgesloten, gesprekken met de eigenaars opgenomen. Vooruitlopend op de aankoop en inrichting van het domein, vonden er tijdens de lente en zomer reeds drie evenementen plaats.

Interreg IVa – ‘Sociale Innovatie: instandhouding klein Religieus Erfgoed (SIRE)’ Sinds 2011 zet Kempens Landschap zich in om klein religieus erfgoed in de Zuiderkempen te herwaarderen. Na eerdere inventarisatie en bouwfysische analyse door Monumentenwacht Antwerpen, is in 2013 gefocust op het realiseren van twaalf voorbeeldrestauraties in Geel, Olen, Herselt, Westerlo, Averbode, Laakdal en Meerhout. De nadruk lag hierbij op structurele en specifiek restauratieve ingrepen die de toekomst van de objecten verzekeren. Verder is er ingezet op de landschappelijke inbedding van deze kapellen, grotten en kruisen door heraanleg of grondig onderhoud van de omliggende plantsoenen via sociale diensteconomie.

LANDSCHAPSPROJECTEN | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

Om de ontsluiting van dit klein religieus erfgoed te verzekeren, is samen met Toerisme Provincie Antwerpen een digitale en papieren fietsroute ontwikkeld. Deze route werd dit voorjaar ingehuldigd.

Klompenbelevingspad – jaargang 2013 Tijdens de derde jaargang van het Klompenbelevingspad hebben ongeveer 5.000 bezoekers het pad bezocht. Ook dit jaar werden de lagere scholen van Laakdal uitgenodigd om deel te nemen aan Open Monumenten Dag Junior en zo op een leerrijke en avontuurlijke manier het pad te trotseren. Het Klompenbelevingspad, de Afspanning en het Klompenmuseum vormen ondertussen al drie jaar samen één groot geheel als zuidelijke toegangspoort tot de Merode. Nog steeds zijn de zowel de kinderen als de volwassenen laaiend enthousiast. Dankzij het ‘Visitor Payback’ systeem werden de investeringen voor het onthaal en het onderhoud van het klompenpad gedeeltelijk gerecupereerd met ongeveer 12.000 euro aan inkomsten. Het pad blijft een toeristische trekpleister voor jong en oud. Om die functie ook naar de toekomst te verzekeren, blijft Kempens Landschap de volgende jaren inzetten op de nodige publiciteitsacties.

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | LANDSCHAPSPROJECTEN

4.3 Landschapsproject

‘Roosendael’ te Sint-Katelijne-Waver

Sinds de aankoop door Kempens Landschap in 2004 heeft de voormalige cisterciënzerinnenabdij een ware transformatie ondergaan. De verschillende (Europese) projecten hebben er tevens voor gezorgd dat Roosendael weer up-to-date is in de sector van de jeugdcentra en dat het landschap stilaan zijn oude grandeur terugkrijgt. Dit jaar werd vooral gewerkt aan het herstel van het natuurlijk en landschappelijk geheel. In 2013 heeft Kempens Landschap meer dan ooit ingezet op de landschaps- en onderhoudspremie (70%-40% financiering) om het domein verder op te waarderen conform de visie die vastgelegd werd in het geïntegreerd landschapsbeheerplan. Mede dankzij aanvulling met een bijdrage door de gemeente Sint-Katelijne-Waver konden dit jaar de volgende inrichtings- en beheerwerken worden uitgevoerd: het herstel van de dolomietpaden en –parking, snoeiwerken aan de lindes in de hoofddreef tussen het poortgebouw en de ringgrachtbrug en het herstel van het zuidelijk gedeelte van de ringgracht. Daarnaast werd een landschapspremie goedgekeurd voor het groenonderhoud op het domein. Deze premie wordt ingezet ter ondersteuning van het huidige beheer door de Landschapsdokters.

LANDSCHAPSPROJECTEN | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

4.4 Landschapsproject

‘Spoorwegfort van Duffel’

Vooruitlopend op definitieve bescherming als monument werden eerder al subsidies verkregen om het spoorwegfort geschikt te maken voor de herdenking van ‘100 jaar Groote Oorlog’. Intussen werd gewerkt aan een passende invulling van het fort als zuidelijke toegangspoort van de buitenste fortengordel rond Antwerpen.

Restauratiepremie Onroerend Erfgoed De herbestemmings- en restauratiecampagne onder financiering van het Europees project ‘Forten en Linies in Grensbreed Perspectief’ is succesvol geweest. Op de resultaten van dit project wordt nu verder geborduurd voor de verdere restauratie en herbestemming van het spoorwegfort van Duffel. In dit kader diende Kempens Landschap een aanvraag in voor een restauratiepremie bij Onroerend Erfgoed. In de zomer van 2013 werd de aanvraag gehonoreerd en zodoende kan gerekend worden op een premie van 80% of 458.611 euro. De resterende eigen inbreng zal dichtgereden worden door de koppeling met Europese subsidies en de gemeente Duffel. Zoekend naar een passende invulling van het fort van Duffel als zuidelijke toegangspoort van de buitenste fortengordel, gaat Kempens Landschap samen met De Krone, job-ervaringscentrum een pilootproject opstarten. Hierbij worden personen met autismespectrumstoornis ingeschakeld bij de opstart van de horecazaak, met name een brasserie en het onthaal in het fort. Om dit pilootproject een duwtje in de rug te geven, is een projectaanvraag ingediend bij de Dienst Welzijn en Gezondheid van de provincie Antwerpen. De kosten van dit project werden geraamd op 60.000 euro. Het project spreidt zich inhoudelijk over drie jaar.

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | LANDSCHAPSPROJECTEN

4.5

Landschapsproject ‘Gestel’ te Berlaar

Om het schilderachtige centrum van Gestel (een beschermd dorpsgezicht) voor de toekomst te behouden en het gebied toeristisch te ontsluiten, werd een herwaarderingsplan opgemaakt. In 2012 konden de eerste restauratiewerken van start gaan. Dankzij subsidies vanuit het ProgrammaDocument PlattelandsOntwikkeling konden deze in 2013 een vervolg krijgen, steeds gecoördineerd door en vanuit Kempens Landschap.

PDPO-dossiers – ‘Gesteld op Gestel: dorpskernvernieuwing in een historisch kader’ en ‘Gesteld op Gestel, fase 2’ Binnen de twee goedgekeurde PDPO-dossiers kon afgelopen zomer allereerst de pastorij worden gerestaureerd. Zowel het exterieur als het interieur werden daarbij onder handen genomen. Vanaf het voorjaar startte vervolgens de heraanleg aan de verhardingen, zijnde het dorpsplein van Gestel, het binnenplein van de pastorij en de toegangsweg naar de kerk. Eind dit jaar werden de voorziene werken afgerond. In totaal kon de gemeente Berlaar, dankzij het werk van Kempens Landschap, rekenen op 260.000 euro subsidie vanuit PDPO. De kerkhofmuur werd op eigen kosten van de gemeente Berlaar gerestaureerd. Voor restauratie van de schandpaal kon, door zijn functie van ZEN-monument (monument ‘zonder enig nut’), op 80% cofinanciering vanuit het Agentschap voor Onroerend Erfgoed worden gerekend. De eigen inbreng kwam van de gemeente zelf. Het resultaat van de totale opwaardering is een ‘soberder’ beeld ten opzichte van de vroegere situatie. Daardoor zal meer aandacht naar de pracht van de gebouwen en naar de schandpaal uitgaan. De omwonenden bleken alvast overtuigd van de meerwaarde en zijn op eigen initiatief hun woningen beginnen herschilderen in de historische kleuren van Gestel.

EFRO-project ‘Pure Kempen, een uitdagend merk’ De hierboven omschreven werken vonden alle hun uitvoering in de dorpskern van Gestel. Door Kempens Landschap werk evenwel ook werk gemaakt van de inrichting van een onthaal- en infopunt aan één van de toegangspoorten tot Gestel, met name dit aan de Legrellestraat. Met cofinanciering vanuit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling konden hier eind 2012 reeds infrastructuren worden geplaatst. Dankzij een bijkomende cofinanciering van 10.000 euro vanuit de provincie Antwerpen, konden in 2013 de andere inrichtingswerken worden uitgevoerd, zijnde de realisatie van een wandelbrug over de beek, een groene parking, een houtkant en de versteviging van een duiker. De gehele realisatie werd afgerond in september. Gezien de hefboomfunctie van het project, werd het complete dossier rond Gestel ingediend als kandidaat voor een ‘Prima Plattelandsproject’.

LANDSCHAPSPROJECTEN | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

4.6

Landschapsproject ‘Kloosterdomein Franciscanessen’ te Wuustwezel

In mei vorig jaar werd Kempens Landschap eigenaar van dit belangrijk religieus erfgoed, tevens groene long voor Gooreind. In dat jaar werd ook het RUP voor het domein goedgekeurd, waarmee de site nu gecatalogeerd is als ‘erfgoedlandschap’.

Leader MarkAante Kempen ‘Sint-Franciscus in de kijker, een verhaal van landschapsherstel en educatie’ Dit jaar werd een nieuw Leaderproject goedgekeurd. Het project behelst het gedeeltelijk herstel van de vijver vooraan op het kloosterdomein. Bijkomend zal een educatief pakket ontwikkeld worden over water in al zijn aspecten. Op de totale projectkost van 48.000 euro kan Kempens Landschap rekenen op een subsidie van 65%, zijnde 31.200 euro. De uitvoering van de werken is voorzien voor begin 2014. Om de eigen inbreng, gedragen door de gemeente Wuustwezel, te verkleinen, is een onderhoudspremie aangevraagd bij Onroerend Erfgoed.

Leader MarkAante Kempen ‘Camping@Heidebloem, een unieke landschapsbelevenis’. Samen met ’t Pleckske vzw heeft Kempens Landschap een nieuw leaderproject ingediend. De ambitie van dit project is de geest van de vroegere bivak aan hoeve De Heidebloem te doen herleven. Anders dan destijds wordt nu een moderne, innovatieve invulling gegeven aan het kamperen. Bezoekers kunnen overnachten in druppelvormige tenten, opgehangen aan bomen. Kempens Landschap heeft zich binnen dit project geëngageerd voor de aankoop van de tenten. ’t Pleckske voorziet in de praktische uitwerking. Het is de bedoeling dat het project de volgende jaren telkens een ander domein binnen het Leadergebied aandoet, zodat jaarlijks een ander domein in de kijker gesteld wordt. Gezien de beperkte middelen binnen Leader MarkAante Kempen werd dit project als eerste op de reservelijst geplaatst.

EFRO-project – ‘Pure Kempen’ Dankzij financiering vanuit dit project werd de Mariagrot, vooraan op het domein, opnieuw in zijn oude luister hersteld.

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | LANDSCHAPSPROJECTEN

SPECIFIEKE PROJECTEN

5.1 Landgoederen ‘Hof Ter Linden’ – Edegem Sinds de aankoop van dit domein in maart van vorig jaar, werd samen met de gemeente Edegem en (het Ondersteunend Centrum van) het Agentschap voor Natuur en Bos (de medeeigenaars) een visie voor het park en de gebouwen bepaald. Na een bestuurswissel blijft het in 2012 vooropgesteld tweesporenbeleid van kracht, met een opsplitsing in aanpak tussen groenbeheer enerzijds en de gebouwen en herbestemming anderzijds. Met betrekking tot het eerste luik werd inmiddels op initiatief van Kempens Landschap gestart met de opmaak van een geïntegreerd beheerplan. Om achteruitgang van het park te vermijden, werd al veel onderhoud uitgevoerd door de Landschapsdokters. Naast het park werd ook inzake de restauratie en herbestemming van het kasteel en de twee koetshuizen naar een gezamenlijke visie toegewerkt. Deze werd door Kempens Landschap neergeschreven in een uitgebreid masterplan voor de gebouwen. Om met de nodige uitvoeringen te kunnen starten, werd een bouwkundige inspectie uitgevoerd, gevolgd door de opmaak van een onderhoudsdossier voor het kasteel en restauratiedossier voor beide koetshuizen. Daarnaast werd reeds via verschillende sporen een zoektocht naar een private ondernemer opgestart. Na gesprekken hieromtrent met Horecapartners bleek dat een dergelijke herbestemming zeker zou aanslaan in de omgeving, mits een goede bereikbaarheid (parking) en een verfijning van het financiële kader werd voorzien.

‘Hof Ter Laken’ – Heist-op-den-Berg Nadat één van de partijen zich medio 2012 had teruggetrokken uit het dossier, moest vorig jaar op zoek worden gegaan naar een alternatieve oplossing voor de veiligstelling en herbestemming van de kasteelsite van Hof Ter Laken. In afwachting van het vinden van een nieuwe private partner, slaagde Kempens Landschap er alvast in om met de drie verkopende partijen van het kasteeldomein tot een principieel akkoord omtrent de prijszetting te komen, evenwel met de vastlegging van het noodzakelijke RUP en het vinden van de nodige partners als opschortende voorwaarde. De aankoop zal daardoor ten vroegste kunnen plaatshebben in het voorjaar van 2014. Bedoeling is tegen dan te weten met welke private partner het project gerealiseerd zal kunnen worden.

‘Kasteel van Grobbendonk’ (eigendom d’Ursel) – Grobbendonk Midden vorig jaar was de adellijke familie d’Ursel in onverdeeldheid gekomen inzake hun ca. 275 ha eigendom in Grobbendonk. Sindsdien zocht zij naar een oplossing voor overdracht (van het beheer) ervan. Tijdens een overleg met de gemeente Grobbendonk hieromtrent, bleek de voornaamste wens van de gemeente erin te bestaan om de kasteelhoeve, die eeuwen geleden het neerhof vormde van het Hof Van Grobbendonk, veilig te stellen en te ontsluiten. Er werd dan ook een eerste aftastend gesprek met de eigenaar Graaf Ghislain d’Ursel georganiseerd. De graaf gaf daarbij

SPECIFIEKE PROJECTEN | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

te kennen dat hij de kasteelhoeve en bijhorende gronden in eigendom wenst te houden, doch de site op zich ontwikkelingskansen wil geven naar de gemeenschap toe. De piste van erfpacht was dan ook een geschikte oplossing. In samenwerking met de gemeente Grobbendonk en de eigenaar werd het afgelopen jaar dan ook een erfpachtovereenkomst opgemaakt om het “Kasteel van Grobbendonk”, zoals het in de volksmond nog steeds noemt, veilig te kunnen stellen. Deze drie-partijenovereenkomst kreeg een duurtijd van 36 jaar, met op het einde een mogelijkheid tot verlenging van 18 jaar. De gemeente en Kempens Landschap zullen het als monument beschermde gebouw na een gefaseerde restauratie op een economisch rendabele manier en met een gemeenschapsfunctie herbestemmen. Ook kunnen zij de omliggende gronden openstellen voor het publiek. Hiertoe zal een jaarlijkse canon van 35.000 euro (geïndexeerd) betaald worden en een eenmalige instapvergoeding van 50.000 euro.

5.2

Sociale Diensteneconomie ‘Landschapsdokters’ Het gestructureerde en vakkundige beheer dat nodig is voor het welslagen in de verschillende domeinen, is voor individuele gemeenten dikwijls moeilijk te behalen. Daarom worden sinds 1 mei 2012 acht voltijdse arbeiders van Natuurwerk vzw ingezet voor het beheer in acht domeinen van Kempens Landschap: het open ruimte landschap rondom Fort III in Borsbeek, het Spoorwegfort van Duffel, Hof Ter Linden in Edegem, het Philipsbos in Grobbendonk, Hof Ter Laeken en Ter Speelbergen in Heist-op-den-Berg, Hof Ter Borght in Hulshout, Domein Roosendael in Sint-Katelijne-Waver en het Kloosterdomein van de Zusters Franciscanessen in Wuustwezel. De Landschapsdokters is een typisch voorbeeld van een win-win-project. Via opleidingen en begeleiding wordt een hoog kwaliteitsniveau in de dienstverlening bereikt, met tevreden opdrachtgevers als resultaat. Aan de andere kant is het aanbod aan uit te voeren taken voor de doelgroepwerknemers boeiend en gevarieerd, wat bovendien hun kansen op de arbeidsmarkt vergroot. De ecologische meerwaarde spreekt voor zich. Bij de start van het eerste werkingsjaar was het vooral zoeken naar een zo efficiënt mogelijke uitvoering van het beheer. Desondanks werden uitstekende resultaten behaald op vlak van het wegwerken van achterstallig beheer, natuur- en landschapsbeheer en toeristische ontsluiting. Het beste bewijs hiervoor zijn de extra aanvragen van verschillende andere gemeenten om vanaf in het tweede jaar mee in te stappen in het project. Gezien de verhoging van acht naar twaalf gemeenten werd de ploeg uitgebreid tot elf voltijdse arbeiders. Op basis van de ervaringen in het eerste jaar kon nu een langere termijnplanning opgesteld worden voor alle domeinen, waarbij de beschikbare middelen en arbeiders maximaal worden benut om een zo goed mogelijk resultaat te blijven behalen. Dit project kwam tot stand mede dankzij de financiering vanuit Vlaamse WSE subsidies (177.733 euro, gemeentelijke bijdragen (121.000 euro) en een subsidie van de provincie Antwerpen (202.416 euro).

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | SPECIFIEKE PROJECTEN

5.3

Strategisch project ‘Fortengordels rond Antwerpen’ – Brasschaat/Kapellen

Reeds drie jaar is Kempens Landschap actief met betrekking tot het dossiertje van de oude militaire spoorlijn tussen het fort/militair kamp van Kapellen en Kamp Noord in Brasschaat. In 2010 heeft Defensie het 6 km lange tracé, dat in WO 1 werd aangelegd door de Duitsers, in afwachting van de verkoop reeds aan Kempens Landschap in concessie gegeven. Door Toerisme Vlaanderen werd hierrond een toeristisch-recreatief project goedgekeurd, kaderend binnen de herdenking van WO 1 in 2014. Daardoor zal de spoorlijn kunnen ontsloten worden via railbikes. In totaal werd voor de verwerving en de inkleding een Vlaamse cofinanciering van 229.392 euro verkregen. Voor de militaire spoorlijn tussen Kapellen en Brasschaat, alsook de ontwikkeling van Kamp Noord in Brasschaat en het kamp van Kapellen werd daar bovenop 138.000 euro aankoopsubsidie verkregen vanuit het Strategisch project ‘Fortengordels rond Antwerpen’. Dit jaar werd ingestemd met de aankoop van de spoorlijn, evenals met een stuk bos gelegen ten noorden van Kamp Noord, de sporenbundels gelegen in het Kamp van Kapellen en een bosstrook ten noorden van het fort van Kapellen. Begin 2014 zullen deze verwervingen opgenomen worden. Het streven is er immers op gericht om het railbikeproject in 2014 te realiseren, 100 jaar na de start van de Eerste Wereldoorlog. In dat verband zijn dit jaar aanbestedingen gedaan om een kwalitatief product te kunnen voorstellen. Deze zien toe op het ontwerpen en vervaardigen van de railbikes, maar ook op het ontwikkelen van een toeristisch-recreatief product in het thema van WO I en het aan het werk stellen van een arbeidersploeg om het groenonderhoud van de spoorlijn op te nemen. In verband met het onthaal van de recreanten is toegewerkt naar een samenwerkingsovereenkomst met de sociale zorginstellingen die instaan voor de herbestemming van Kamp Noord. Vanuit deze samenwerking werd ook nagedacht over de toekomstige landschappelijke ontwikkeling en vormgeving van Kamp Noor, als plaats waar de recreanten zullen halt houden tijdens hun rit met de railbikes. Vanuit de gemeente Brasschaat en de sociale economiepartners werd Kempens Landschap gevraagd om deze aspecten te coördineren. Alvast werd besloten om de vroegere luchtverkeerstoren op de site (een baken langsheen het militair vliegveld en de druk befietste Ploegsebaan) in te kleden als onthaal- en infopunt voor recreanten. Met dit doel voor ogen is op 1 oktober een project ingediend binnen de subsidieoproep ‘Scheldehelden’. Het maximale bedrag van 10.000 euro cofinanciering werd goedgekeurd.

Fort van Lier Midden vorig jaar werd vanuit de stad Lier de vraag gesteld of Kempens Landschap de mogelijkheden wilde bekijken inzake de opname van een dossier rond het fort van Lier. Een opwaardering van de site en inbedding in een ruimer landschappelijk en beleidskader was immers wenselijk. De stad Lier wil binnen de site van het fort een evenwicht bekomen tussen natuurbehoud (vleermuizenhabitat), cultuur, erfgoed, recreatie en openstelling. Als antwoord op deze vraagstelling werd in oktober 2012 een voorstel van aanpak aan de stad overgemaakt. Het nieuwe bestuur bekrachtigde deze visie begin 2013, plus de opname van het dossier door Kempens Landschap.

SPECIFIEKE PROJECTEN | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

De eerste stap binnen dit project vormt de opmaak van een masterplan, waarbij naast het fort en de omwalling ook de omgeving mee wordt opgenomen. Hetzelfde geldt voor bovenlokale projecten die reeds lopende zijn. Om tot een breed draagvlak te komen, wordt tevens een ruime participatie met de bevolking, verenigingen en de verschillende beleidsactoren opgezet. Daarnaast kwam een erfpacht met het Agentschap voor Natuur en Bos ter sprake. Zo’n 3ha bos, grenzend aan de omwalling van het fort, zou door Kempens Landschap in pacht kunnen worden genomen aan een symbolische euro per jaar. Qua visie, beheer en huisstijl van infrastructuren kan de site daarmee gelinkt worden aan de visie voor het fort. Het erfpachtdocument is in opmaak. De Raad van Bestuur gaf alvast machtiging om, mits goedkeuring door de stad Lier, tot ondertekening van de erfpachtakte over te gaan. Voorgesteld werd om het beheer van de fortsite en de percelen van ANB te laten verlopen via het project van de Landschapsdokters.

5.4

Leader MarkAante Kempen

Patrimonium van de Paters Redemptoristen – Essen Op 28 mei verwierf Kempens Landschap de groengebieden van het domein van de paters Redemptoristen in Essen voor een bedrag van 150.013,21 euro. De grootte van het aangekochte domein bedraagt circa 11 hectare en het bestaat uit een kloostertuin, boomgaarden en een bosgedeelte. De zogenaamde missiezone werd niet aangekocht en blijft operationeel tot ten laatste 2022. Tevens verwierf Kempens Landschap een call-optie van twee jaar op het klooster en de kloosterkapel. Hierbij zoekt ze intensief mee naar een herbestemming voor de beide gebouwen. Na de aankoop werd een gezamenlijk overlegplatform opgericht met alle betrokken eigenaars, erfpachters en gebruikers van het historische klooster- en schooldomein. Zowel op communicatief als beheersmatig vlak biedt dit forum kansen om de eenheid te versterken en maatregelen naar een herwaardering van het domein te nemen. Dankzij het Leader project ‘Een eiland in ‘t groen’ kon een vliegende start worden genomen in het wegwerken van achterstallig beheer op de site. Zo werd in het kader van de openstelling voor publiek een veiligheidskap uitgevoerd in de dreven en werd de pater Godtskapel gerestaureerd.

‘Terug naar het/de Weelde van weleer’ – Ravels Vorig jaar werd door de Raad van Bestuur beslist om het oude dorpscentrum van Weelde op te waarderen. Samen met de gemeente Ravels werd besloten om te beginnen met de opmaak van een visie en huisstijl. Aangezien een herwaarderingsplan in analogie van het dossier Gestel vanwege het gebrek aan beschermingsstatus niet mogelijk was, diende dit te gebeuren via een masterplan. Zowel de publieke ruimten als de gebouwen, de groenstructuren, wegen en paden zijn hierin opgenomen. Hetzelfde geldt voor de verschillende functies en aspecten binnen de historische kern.

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | SPECIFIEKE PROJECTEN

Rond de opmaak van het masterplan werd door Kempens Landschap een dossier ingediend bij Leader MarkAante Kempen, ‘Terug naar de/het Weelde van weleer’, dat op 7 december 2012 werd goedgekeurd. Hierdoor kon de kost voor het studiebureau, alsook de projectbegeleiding vanuit Kempens Landschap plus de organisatie van een groot publieksevenement voor 65% gesubsidieerd worden. De resterende middelen kwamen vanuit de gemeente Ravels. Het plan wordt, net als in Gestel het geval was, op een interactieve en participatieve manier uitgewerkt. Tijdens het eerste participatiemoment in juni kwamen daarbij de heraanleg van de omgeving rond de kerk en de herbestemming van de pastorij als actiepunten op korte termijn naar voren. Het meest urgente actiepunt en de eerste prioriteit bleek voor de inwoners en het bestuur evenwel de kwaliteit van de waterpartij rondom de pastorij naar voren (‘de Burcht’). Gezien de prangende vraag naar opwaardering van de Burcht werd, samen met de gemeente Ravels, een tweede dossier ingediend bij Leader MarkAante Kempen met als titel ‘De Burcht terug in haar weelde van weleer: landschapsherstel ‘bottom-up’’. Binnen dit dossier zal werk worden gemaakt van het verwijderen van vegetatie, het herstellen van de betuining en het ruimen van slib via baggeren en het inbrengen van mudballs in de gracht. Daarnaast zijn ook twee publieksevenementen en een educatieve folder voorzien. In totaal heeft het project een kostprijs van 114.476,50 euro. Door de goedkeuring van het project eind 2013 en de daarbij horende cofinanciering van 74.410 euro werd de eigen inbreng voor de gemeente Ravels serieus verlaagd. Het project zal lopen van 1 januari 2014 tot en met 30 juni 2015.

‘Fruit voor de Merel’ – Brecht Tezamen met het Agentschap voor Natuur en Bos heeft Kempens Landschap een creatieve en haalbare constructie uitgewerkt ter veiligstelling van domein de Merel. Deze houdt een gezamenlijke verwerving in van de bosgronden door het Agentschap voor Natuur en Bos en de landbouwgronden door Kempens Landschap. Deze constructie waarborgt een haalbare financiële spreiding van de aankoopkost onder een verantwoorde formule: spreiding van die kost over 18 jaar zonder rente. De gemeente Brecht verklaarde zich alvast bereid tot haar bijdrage - conform het verhoogde gemeentelijke engagement van 20% in de totale aankoopkost. Onroerend Erfgoed keurde een landschapspremie goed voor de afbraak- en opruimwerken van een vijftiental weekendverblijven gelegen in de Gruttosingel of de Noenheuvel en in eigendom van Kempens Landschap. De werken werden uitgevoerd door de firma Godrie uit Brecht tegen een totale kostprijs van 36.396,80 euro. Daarvan werd 70% opgenomen via de verkregen landschapspremie. Daarnaast werden de nodige bosbeheerwerken ingepland, waaronder intensieve bestrijding van invasieve exoten zoals Amerikaanse vogelkers en Japanse duizendknoop en verwijdering van typische tuinbomen zoals Thuja. De werken zijn uitgevoerd door Natuurwerk vzw voor de kostprijs van 5.553,90 euro. Een deel van de kosten (59%) is gefinancierd via een Leaderproject van het Regionaal Landschap De Voorkempen. Daardoor verminderde de eigen inbreng voor de gemeente tot 2.277,099 euro. De Bosgroep Antwerpen Noord nam de kap van een groot deel van de sparrenbestanden voor zijn rekening. De uitvoering is gepland in 2014. Beide beheermaatregelen hebben als doel om inheemse planten- en boomsoorten betere kansen te geven en op termijn een inheems gemengd bos te bekomen.

SPECIFIEKE PROJECTEN | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

Beslist werd eveneens om in het gebied – onder voorbehoud van de goedkeuring van de gemeente Brecht - over te gaan tot aankoop van twee percelen (eigendommen ‘Holsters’ en ‘Vanderveken’) op basis van het pré-akkoord van 1,25 euro/m². Deze prijsstelling is conform alle eerdere aankopen in het gebied.

5.5

PDPO-dossier – ‘(Be)leefbaar erfgoed in ons Kempens landschap; op zoek naar nieuwe bestemmingen, partners en economische dragers’

In september 2012 werd dit PDPO-project goedgekeurd en het loopt sinds januari van dit jaar. Doelstelling van het project is om te onderzoeken hoe de economische impact van het beheer van grote landgoederen zo laag mogelijk kan gehouden worden. Enerzijds tracht Kempens Landschap dit te realiseren door het vinden van partners die een deel van de kosten mee op zich nemen, en anderzijds door het onderzoeken van alternatieve financieringsvormen. Concreet is binnen dit project een bedrag voorzien voor het uitvoeren van marktstudies voor verschillende erfgoedsites die wachten op een herbestemming. Hiertoe werd een samenwerking aangegaan met studiebureau Horeca Partners. Daarnaast werden binnen het PDPO-project een analyse opgestart naar de slaagkansen van verschillende types van alternatieve financiering in onze provincie als samenwerking en win-win tussen de private sector en de overheden. Zo werden o.a. de systemen van giften, sponsering, vrijwilligerswerking, donaties, crowdfunding, streekrekeningen, en dergelijke onderzocht qua mogelijkheden. Dit gebeurde binnen een werkgroep van Antwerpse organisaties. Ook werd van 20 tot 22 oktober een plaatsbezoek gebracht aan Nurture Lakeland (Cumbria, Engeland), alwaar het systeem van ‘visitor giving’ al decennia lang sterk is uitgebouwd. Op 26 november werd de Staten-Generaal van het Antwerpse Platteland aan het thema van alternatieve financiering gewijd. Organisatoren waren Kempens Landschap en vzw Rurant. Doelstelling van de Staten-Generaal was om af te toetsen bij het werkveld of bepaalde vormen van alternatieve financiering kans zouden maken in de Kempen. In navolging hiervan zal Kempens Landschap in 2014 naar een soort van business model inzake alternatieve financiering toewerken. Financieel gezien kan dit studieproject rekenen op 65% cofinanciering (investeringskost: 118.500 euro, subsidie: 77.025 euro, waarvan 53.625 euro cofinanciering voor personeel).

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | SPECIFIEKE PROJECTEN

SPECIFIEKE PROJECTEN | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

5.6

Interreg 2 Zeeën – Heritage Recycled: Ursulineninstituut te Sint-Katelijne-Waver

Gestart in het najaar van 2011 in samenwerking met erfgoedactoren van Engeland (The Churches Conservation Trust en Suffolk Mind), stelt dit project Kempens Landschap in staat de herbestemming van leegstaand (religieus) erfgoed te onderzoeken. Het domein van de Ursulinen is één van de vijf sites die binnen dit project wordt behandeld en kreeg dit jaar de status van monument. Zodoende is er niet enkel erkenning voor het unieke gebouwenpatrimonium, maar is nu ook het domein als eenheid beschermd. In 2013 is verder gewerkt aan een nieuwe beheersstructuur voor het Ursulineninstituut, met aandacht voor de juridische en financiële zijde van het totale plaatje. Om dit dossier te ondersteunen werd van de gelegenheid gebruik gemaakt om een herbestemming te realiseren voor de zogenaamde cryptezaal onder de kloosterkerk. De voormalige theater- en conferentiezaal werd klaargestoomd om vanaf 2014 te worden benut als onderdeel van het gemeentelijke gemeenschapscentrum. Onder begeleiding van Kempens Landschap diende vzw Wintertuin in 2012 het project ‘Wintertuin Revisited’ in bij PDPO met als hoofddoel betere voorzieningen te verschaffen aan individuele en internationale toeristen die het Ursulineninstituut willen bezoeken. In een eerste fase zal via externe expertise een visie worden uitgewerkt om het toeristisch potentieel van het Ursulineninstituut te toetsen aan de werking van de vzw Wintertuin en de draagkracht van de site.

5.7

Uitbreiding Patrimonium bestaande landschapsprojecten Eigendom ‘Nys’ – Geel-Bel In Geel-Bel werd overgegaan tot aankoop van een bosperceel van 53a 27ca, ingekleurd als natuurgebied op het gewestplan tegen de prijs van 7.191,45 euro.

Eigendom ‘De Mey-Sanders’ – Geel-Bel Onder voorbehoud van goedkeuring/instemming door de stad Geel is beslist tot aankoop over te gaan van een perceel van 20a in hetzelfde natuurgebied op basis van het voorakkoord van 1,30 euro/m² of 2.600 euro.

Eigendom ‘Geerts’ – Mol In het projectgebied 15 Kapellekens te Mol werd een 30a 80ca groot perceel aangekocht, op het gewestplan aangeduid als parkgebied, aan 1,50 euro/m² of 4.620,00 euro.

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | SPECIFIEKE PROJECTEN

5.8

Landschapsprojecten in ‘opstartfase’

‘Gronden Umicore’ – Olen Besloten is om, op vraag van en samen met de gemeente Olen, een aantal pistes te onderzoeken met betrekking tot de inrichting en het beheer van enkele gronden in eigendom van Umicore Olen (totale oppervlakte ongeveer 20ha). Kempens Landschap zou hier, op basis van haar expertise, een trekkersrol in kunnen vervullen om tot een sterk totaalproject te komen. Daarin dienen dan de volgende aspecten aan bod te komen: visievorming, in erfpacht name van de gronden, ontsluiting voor zachte recreatie, zoeken naar subsidies en naar manieren van ondersteuning bij het beheer, en zo verder. Hiertoe dient een toekomstvisie te worden opgesteld met inbedding in de omgeving en in een breder beleidskader, een en ander in overleg met het gemeentebestuur, Umicore, regionaal landschap, gebruikers, de omliggende bewoners en betrokken verenigingen. Ter ondersteuning bij het dagelijks beheer van de site zullen arbeiders worden ingezet via de Mina-werking, via het project ‘Landschapsdokters’, regionaal landschap en gebruikers, om zo het gemeentebestuur optimaal te ondersteunen.

Diesterweg’ – Kalmthout Vanuit de gemeente Kalmthout is Kempens Landschap gevraagd om haar expertise in te brengen in het dossier van de Diesterweg. Deze voormalige schoolvilla werd in 1904 opgericht als eerste schoolkolonie van het land. In 1963 werd het domein overgedragen aan de stad Antwerpen en gebruikt in het kader van bosklassen. In de vakanties gebruikte de gemeente Kalmthout het domein voor speelpleinwerking. Gezien de steeds groeiende noodzaak aan restauratie en renovatie van de gebouwen, plande het Antwerpse stadsbestuur enkele jaren geleden de nodige werken. Door een blijvend gebrek aan financiële middelen voor deze renovatie, werd Diesterweg vanaf september echter gesloten. De stad Antwerpen is sindsdien op zoek naar een koper voor het domein. Gezien de historiek van de site en de meerwaarde ervan voor de gemeenschap, onderzoekt Kempens Landschap momenteel de mogelijkheden voor de veiligstelling van deze site.

Ravenhof’ te Stabroek Vanuit de gemeente Stabroek kwam de vraag of Kempens Landschap haar kennis wil inzetten in een nieuw dossier, het Ravenhof. In dit kasteel (eigendom van de gemeente) zijn al decennia lang verschillende sociaal-culturele verenigingen ondergebracht. Het gebruik zou echter beter op elkaar en op het gebouw zelf kunnen afgestemd worden, bijvoorbeeld door herlocalisatie of timesharing. De gemeente heeft daarnaast de ambitie om het kasteel en de bijgebouwen ook ruimer in te zetten en een bredere gemeenschapsfunctie te geven. Zo wordt gedacht aan een ruimte voor congressen, een op toerisme en/of recreatie gerichte invulling, verblijfsmogelijkheden voor passanten per fiets of te voet, een speeltuin voor kinderen, zorgactiviteiten, … Om zicht te krijgen op wat mogelijk is, wordt als eerste stap binnen het proces gedacht om een marktstudie te laten uitvoeren door Horeca Partners.

SPECIFIEKE PROJECTEN | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

Enkele structuren van het kasteel vragen wat onderhoud, terwijl één van de drie bijgebouwen momenteel leeg staat en er minder goed aan toe is. Restauratie/onderhoud en herbestemming zijn dus wenselijk en zullen dan ook mee worden onderzocht.

‘Rangeerstation’ – Essen Inzake het dossier van het Essense rangeerstation en omgeving heeft de Raad van Bestuur besloten om Kempens Landschap haar expertise te laten inbrengen. Het projectgebied is grotendeels in handen van het gemeentelijk autonoom bedrijf van Essen. Dit bedrijf heeft de voormalige douaneloods in 2010 aangekocht van de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen. Het wil de site, die aansluit bij het centrum, nu herontwikkelen. Na de opmaak van een masterplan omtrent de als monument beschermde loods, brak een volgende fase aan waarbij dit plan aan de realiteit dient te worden getoetst. Kempens Landschap zal, naar analogie met andere projecten waarin expertise wordt aangebracht, zich mogen identificeren met het project.

‘Hof van Spruyt’ – Kontich Vanuit de gemeente Kontich is de vraag gesteld aan Kempens Landschap om samen de aankoop van het voormalige Hof van Spruyt te onderzoeken. Van de eeuwenoude kasteelsite blijven vandaag de dag enkel archeologische en landschappelijke restanten over. Het gebied, dat is bestemd als parkgebied en aansluit op het natuurgebied Broekbos, is momenteel in privé bezit. Zowel de gemeente als Kempens Landschap ziet hier potentie om het gebied te verwerven en open te stellen voor het publiek, een en ander gekoppeld aan een herwaardering van de landschappelijke en archeologische aspecten.

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | SPECIFIEKE PROJECTEN

COMMUNICATIE

6.1 Communicatiebeleid De communicatie van Kempens Landschap is er op gericht om beleidsmakers op provinciaal, intermediair en gemeentelijk niveau; media; universiteiten en onderzoeksinstellingen; belanghebbenden en het brede publiek te voorzien van de nodige informatie en documentatie. Daartoe gebruikt Kempens Landschap een veelheid aan communicatiemiddelen – traditionele en nieuwe.

6.2

Europa Nostra

Namens Kempens Landschap deed Paul Van Schoors, voorzitter van Roosendael vzw, een voordacht voor de Europa Nostra Award 2014 in de categorie ‘verdienstelijke erfgoedorganisatie’. Al sinds 1978 worden jaarlijks de ‘Europa Nostra Awards’ uitgereikt aan uitzonderlijke restauratieprojecten. Daarbij worden geldprijzen uitgereikt in vier categorieën, elk ter waarde van 10.000 euro. In januari 2014 wordt een keuze gemaakt uit de ingestuurde kandidaturen. De prijsuitreiking heeft plaats in Wenen op 5 mei 2014. Deze Award zou alvast een mooie erkenning zijn van het werk van de afgelopen zestien jaren.

6.3 Publicaties ‘Weldadigheid in de Kempen’ De werkzaamheden aan het boek ‘Weldadigheid in de Kempen’ werden dit jaar afgerond. Deze uitgave, aantrekkelijk door zijn vlotte leesbaarheid en prachtige illustraties, zal een breed publiek weten aan te spreken. Het boek wordt vanaf 2014 verspreid.

‘Landlopers’ Op 22 februari is in Wortel-Kolonie het boek ‘Landlopers’ voorgesteld. De uitgave werd gerealiseerd door een samenwerking van Kempens Landschap en schrijver Toon Horsten. De financiering en druk van het boek werd ondersteund door Leader MarkAante Kempen en Uitgeverij Atlas. Op de voorstelling waren meer dan 120 geïnteresseerden aanwezig en kan dus een succes genoemd worden. Ondertussen is het boek al aan een tweede druk toe. Het is verkrijgbaar in elke Standaard Boekhandel in België en Nederland.

COMMUNICATIE | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | COMMUNICATIE

6.4 Evenementen Donateursdag Naar jaarlijkse gewoonte werd vanuit Kempens Landschap de donateursdag georganiseerd die dit jaar plaats vond op 4 oktober in het domein van de Zusters Franciscanessen te Wuustwezel. Maar liefst 73 genodigden, zijnde directieleden van onze (potentiële) donateurs en bestuursleden van Kempens Landschap, namen hieraan deel. Het aantal donateurs staat inmiddels overigens op dertig. Met name is dit een verdienste van Jo Hageman, die zich sinds medio 2012 gestructureerd bezig houdt met de werving en sindsdien zorgde voor een verdubbeling van het aantal donateurs.

Maïsdoolhof Ter Speelbergen Voor deze derde editie werd, naast de gemeente Putte en Heist-op-den-Berg, ook de vzw Emmaüs als mede-organisator verwelkomd. Ter ere van haar vijftienjarig bestaan wilde Emmaüs een origineel feestelijk evenement opzetten voor de medewerkers en hun gezin, gekoppeld aan het maïsdoolhof van Ter Speelbergen. Vanuit de samenwerking werden bijdragen voor de organisatie van het doolhof ontvangen van vzw Emmaüs (15.000 euro), de gemeente Heist-op-den-Berg (2000 euro) en de gemeente Putte (1000 euro). Op één maand tijd vonden niet minder dan 9.000 bezoekers hun weg naar en in het doolhof. Opnieuw mocht het project op een ruime persbelangstelling en enthousiaste reacties rekenen.

Studiedag ICOMOS Vlaanderen/Nederland In het kader van het UNESCO traject is het noodzakelijk om regelmatig upstream assistance te krijgen van ICOMOS, het internationale adviesorgaan van UNESCO Werelderfgoed. Een eerste stap tot betrokkenheid werd gerealiseerd tijdens de ICOMOS studiedag op 28 juni te Wortel- en Merksplas-Kolonie. Aan bod kwamen de ‘Outstanding Universal Values’ en de ‘Comparatieve Analyse’ van de Koloniën van de Maatschappij van Weldadigheid. De studiedag was een groot succes, met de hoogste opkomst voor een studiedag ICOMOS Vlaanderen-Nederland ooit. UNESCO-kenners en erfgoed-experts uit zowel Vlaanderen als Nederland woonden de studiedag bij. Men was bijzonder enthousiast over het project op zich, tevens alvast benieuwd naar de verdere proces- en besluitvorming.

Provinciale landschapsdag Jaarlijks organiseert de provincie Antwerpen een provinciale landschapsdag. Gezien de recente ontwikkelingen en de variatie aan thema’s die de Kolonies te bieden hebben, koos de provincie Antwerpen dit jaar voor Wortel- en Merksplas-Kolonie. Op 24 september werden, in de voormiddag, lezingen gegeven, gevolgd door verschillende excursies in de namiddag. Ter gelegenheid van het evenement werd een brochure opgesteld, waarin de onderwerpen van de lezingen waren verwerkt. De landschapsdag mag een groot succes genoemd worden; meer dan honderd erfgoedkenners woonden de infodag bij.

COMMUNICATIE | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

Vrienden van de Smaak Ook dit jaar trad Kempens Landschap weer op als gastheer voor â&#x20AC;&#x2DC;Vrienden van de Smaakâ&#x20AC;&#x2122;. Op 15 juni streek het concept neer op het middenplein van de voormalige landlopersboerderij in Wortel-Kolonie en op 14 september aan de Beddermolen in Westerlo. Gezien de succesvolle samenwerking werd de mogelijkheid besproken om dit concept ook in 2014 verder te zetten, mogelijk in het fort van Duffel.

Geboortebos Borsbeek Op 17 november werd de derde jaarlijkse plantdag van het geboortebos in Borsbeek georganiseerd. Ondanks de koude mocht opnieuw op een ruime opkomst gerekend worden. Een stoet van meer dan 300 mensen, onder wie een 70-tal kinderen, trok gezamenlijk naar het geboortebos om de geboortebomen te planten en de nieuwe geboortebakens feestelijk in te huldigen.

Openingsweekend paters Redemptoristen Op 3 en 4 augustus werd een publieksevenement georganiseerd op het domein van de paters Redemptoristen om de openstelling ervan te vieren en de beheerswerken in de kijker te zetten. Met een zonovergoten picknick en animatie op zaterdag en Vlaanderen Muziekland op zondag was dit openingsweekend goed voor een 6.000 bezoekers.

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | COMMUNICATIE

PATRIMONIUM (PE R 31 DECEMBER 2013)

In eigendom 08.02.99

Brecht

Domein ‘de Poppelaer’

08.02.99

Geel

Bel – Kruiskwacht

5 ha 19 a 24 ca

Bel - Kapucienenberg

1 ha 43 a 00 ca

08.02.99 Geel

20.12.99 Schilde

Domein ‘de Caters’

23.12.99 Hoogstraten

Boerderij Wortel-kolonie

05.01.00 Geel

Bel - Aschberg

01.03.00 Geel

Bel

10 ha 61 a 55 ca

10 ha 46 a 35 ca 2 ha 95 a 53 ca 26 a 85 ca 2 ha 45 a 09 ca

14.04.00 Mol/Balen

Heidehuizen

02.05.00 Geel

Bel - Kapucienenberg

13 ha 93 a 69 ca

07.07.00 Mol

Berkenbossen

7 ha 43 a 01 ca

08.08.00 Herentals

Kempische Heuvelrug

1 ha 13 a 30 ca

19.09.00 Geel

Bel - Kruiskwacht

15.12.00

Mol

Heidehuizen

03.01.01

Vosselaar

Zwartgoorheide

21.05.01

Mol

Heidehuizen

11.07.01

Balen

De Most

27.09.01

Balen

Volbergbossen

2 ha 60 a 06 ca

29.11.01

Mol

Berkenbossen

2 ha 14 a 52 ca

03.01.02

Balen

Keiheuvel

2 ha 34 a 49 ca

1 ha 19 a 20 ca

71 a 90 ca 47 a 50 ca 41 ha 31 a 50 ca 24 a 75 ca 5 ha 08 a 18 ca

11.01.02

Herentals

de Hellekens

05.02.02

Mol

Volmolen

86 a 01 ca

05.06.02

Geel

Eindhoutse Heide

1 ha 76 a 50 ca

24.06.02 Geel

Bel - Kruiskwacht

82 a 70 ca

38 ha 63 a 00 ca

03.09.02

Geel

Kalvarieberg

06.11.02

Geel

Bel

1 ha 91 a 39 ca

12.12.02

Meerhout

Molse Heide

17.12.02

Geel

Bel - Kruiskwacht

06.01.03

Meerhout

Molse Heide

11.03.03

Balen

Rijsbergerdijk - Gompel

1 ha 79 a 90 ca

20.03.03

Geel

Bel - Kruiskwacht

3 ha 74 a 56 ca

28.03.03

Meerhout

Molse Heide

1 ha 93 a 50 ca

10.03.03

Balen

Keiheuvel

1 ha 85 a 50 ca

29.04.03

Beerse

Pelerheide

6 ha 08 a 91 ca

21.05.03

Geel

Kalvarieberg

1 ha 89 a 65 ca

27.06.03

Heist o/d Berg

Pelgrimshof

7 ha 60 a 70 ca

11.09.03

Geel

Bel-Kapucienenberg

30.09.03

Balen

Volbergbossen

08.10.03

Hoogstraten

Blauwbossen

15 ha 12 a 60 ca

17.10.03

Oud-Turnhout

Rooise Loop

5 ha 50 a 42 ca 2 ha 74 a 37 ca

1 ha 66 a 95 ca

46 a 44 ca 52 a 15 ca 1 ha 54 a 70 ca

21 a 06 ca 25 a 90 ca

13.11.03

Zandhoven

Blommerschot

04.12.03

Herentals

Kempische Heuvelrug

09.12.03

Mol

Gompel

10.12.03

Mol

Volmolen

13.01.04

Mol

Berkenbossen

19.03.04

Laakdal

Helschot

26.05.04

Laakdal

Eindhoutse heide

58 a 93 ca

26.05.04

Geel

Bel

42 a 00 ca

10.06.04

Geel

Torfven

16.08.04

Herentals

Kempische Heuvelrug

PATRIMONIUM | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

23 a 74 ca 8 ha 56 a 23 ca 35 a 14 ca 44 a 83 ca 3 ha 48 a 15 ca

2 ha 58 a 30 ca 22 a 77 ca

07.10.04

Balen

Achterste Keiheuvel

26.11.04

Mol

15 Kapellekes

26.11.04

Borsbeek

Koude Beek–Grensscheidingsbeek

01.12.04

Beerse

Schrieken

15.12.04

St.Katelijne-Waver Roosendael

1 ha 02 a 44 ca 34 a 10 ca 23 ha 99 a 48 ca 3 ha 07 a 71 ca 15 ha 90 a 95 ca

21.01.05

Hoogstraten

Blauwbossen

32 a 45 ca

10.02.05

Malle

Scherpenbergmolen

19 a 18 ca

03.08.05

Geel

Bel-Kapucienenberg

17.10.05

Balen

Keiheuvel

28.10.05

Herentals

Kempische Heuvelrug

13.01.06

Mol/Balen

Heidehuizen

14.02.06

Putte

Ter speelbergen

15.02.06

Meerhout

Molsche Heide

21.04.06

Zoersel

De Welvaert

05.07.06

De Merode

186 ha 95 a 14 ca

20 a 18 ca 5 ha 03 a 31 ca 22 a 32 ca 11 ha 61 a 64 ca 76 a 10 ca 1 ha 12 a 25 ca 12 ha 11 a 53 ca

23.08.06

Herentals

Kempische Heuvelrug

29 a 15 ca

24.10.06

Brecht

Noenheuvel

20 a 90 ca

24.11.06

Geel

Bel

31 a 41 ca

13.12.06

Lille

Molen ‘In Stormen Sterk’

17 a 52 ca

22.03.07

Herentals

Hellekens

04.09.07

Turnhout

Frac

15 a 50 ca 8 ha 90 a 00 ca

11.09.07

Brecht

Noenheuvel

10 a 00 ca

19.09.07

Brecht

Noenheuvel

10 a 00 ca

24.09.07

Brecht

Noenheuvel

10 a 75 ca

01.10.07

Brecht

Noenheuvel

10 a 08 ca

01.10.07

Balen

Keiheuvel

09.11.07

Retie

Goriënberg/Den Ellenboog

11.12.07

Brecht

Noenheuvel

11.12.07

Brecht

Noenheuvel

8 a 28 ca

18.01.08

Brecht

Noenheuvel

14 a 20 ca

18.01.08

Brecht

Noenheuvel

12 a 50 ca

10 a 50 ca 1 ha 84 a 61 ca 10 a 00 ca

13.02.08

Brecht

Noenheuvel

10 a 00 ca

19.02.08

Brecht

Noenheuvel

15 a 25 ca

19.02.08

Brecht

Noenheuvel

13.03.08

Beerse

Laakvallei

20 a 00 ca

18.03.08

Brecht

Noenheuvel

20 a 00 ca

18.03.08

Brecht

Noenheuvel

40 a 00 ca

21.04.08

Brecht

Noenheuvel

30.04.08

Borsbeek

Diepenbeekveld

28.05.08

Brecht

Noenheuvel

13 a 35 ca

05.06.08

Ravels

Oud Heyveld

13 ha 68 a 86 ca

25.06.08

Brecht

Noenheuvel

12 a 63 ca

01.07.08

Brecht

Noenheuvel

20 a 00 ca

6 ha 28 a 05 ca

8 a 00 ca 2 ha 48 a 10 ca

13.08.08

Balen

Volbergbossen

69 a 65 ca

19.08.08

Brecht

Noenheuvel

10 a 00 ca

27.08.08

Beerse

Laakvallei

45 a 20 ca

24.10.08

Brecht

Noenheuvel

10 a 50 ca

20.11.08

Borsbeek

Diepenbeekveld

12.01.09

Brecht

Noenheuvel

1 ha 45 a 25 ca 10 a 00 ca

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | PATRIMONIUM

15.01.09

Zoersel

Welvaert

02.03.09

Brecht

Noenheuvel

10.03.09

Retie

Goriënberg/Den Ellenboog

10 a 03 ca 1 ha 30 a 08 ca

24.03.09

Brecht

Noenheuvel

10 a 00 ca

22.04.09

Brecht

Noenheuvel

10 a 00 ca

22.04.09

Brecht

Noenheuvel

10 a 90 ca

23.04.09

Brecht

Noenheuvel

10 a 50 ca

19.05.09

Brecht

Noenheuvel

20 a 00 ca

19.05.09

Brecht

Noenheuvel

10 a 00 ca

19.05.09

Brecht

Noenheuvel

14 a 10 ca

20.05.09

Balen

Kleine Most

30 a 30 ca

20.05.09

Brecht

Noenheuvel

9 a 28 ca

25.05.09

Brecht

Noenheuvel

7 a 94 ca

25.05.09

Brecht

Noenheuvel

11 a 65 ca

25.05.09

Retie

Goriënberg

3 h 62 a 52 ca

10.06.09

Beerse

Laakvallei

1 h 21 a 10 ca

18.06.09

Heist-op-den-Berg Herentalsesteenweg

04.08.09

Brecht

Noenheuvel

10 a 00 ca

28.09.09

Brecht

Noenheuvel

10 a 00 ca

15.10.09

Brecht

Noenheuvel

23.12.09 Herenthout

Kruiskensberg

23.12.09 Duffel

Fort van Duffel

26.01.10 Grobbendonk

Bouwelse Heide

28.01.10

Brecht

Noenheuvel

19.03.10

Balen

Keiheuvel

14 a 72 ca

09 a 30 ca 1 ha 49 a 30 ca 7 ha 34 a 22 ca 41 ha 62 a 81 ca 32 a 83 ca 1 ha 61 a 16 ca

08.04.10

Geel

Bel

21 a 49 ca

24.03.10

Mol

Heidehuizen

- 2 a 10 ca

16.04.10

Heist op den Berg

Vallei van de grote Nete

28.04.10

Hoogstraten

Blauwbossen

28.04.10

Merksplas

eig. Boone

27.05.10

Mol

15 Kapellekes

24.06.10

Wuustwezel

Bleke Heyde

7 ha 35 a 14 ca

07.09.10

Retie

Goriënberg

61 a 33 ca

02.12.10

Brecht

Noenheuvel

11 a 50 ca

22.12.10

Borsbeek

Diepenbeekvelden

84 a 55 ca

12.01.11

Brecht

Noenheuvel

9 a 00 ca

12.01.11

Brecht

Noenheuvel

12 a 23 ca

13 ha 66 a 83 ca 5 ha 58 a 19 ca 10 ha 23 a 45 ca 11 a 31 ca

13.01.11

Geel

Belse Heide

27 a 00 ca

02.02.11

Brecht

Noenheuvel

23 a 89 ca

27.04.11

Brecht

Noenheuvel

20 a 00 ca

04.05.11

Geel

Belse Heide

35 a 00 ca

08.06.11

Herentals

Kempense Heuvelrug

08.07.11

Geel

Belse Heide

12.10.11

Westerlo

Beddermolen

19.12.11

Brecht

Noenheuvel

01.03.12

Edegem

Hof ter Linden

23.03.12

Borsbeek

Diepenbeekvelden

23.03.12

Brecht

Noenheuvel

10 a 00 ca

Keiheuvel

55 a 32 ca

05.04.12 Balen

3 ha 73 a 48 ca

PATRIMONIUM | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013

40 a 98 ca 2 ha 06 a 78 ca 30 a 00 ca 10 a 00 ca 46 ha 02 a 75 ca 71 ca

03.05.12

Balen

Keiheuvel

14.05.12

Wuustwezel

Kloosterdomein

43 a 20 ca

31.05.12

Duffel

Fort van Duffel

32 ha 81 a 64 ca 7 a 28 ca

26.10.12

Brecht

Noenheuvel

19 a 82 ca

23.11.12

Brecht

Noenheuvel

12 a 42 ca

26.11.12

St-Kat-Waver

Roosendael

28.05.13

Essen

Paters Redemptoristen

72 a 45 ca 11 ha 23a 09 ca

03.07.13

Geel

Belse Heide

53 a 27 ca

13.12.13

Brecht

Noenheuvel

10 a 80 ca

19.12.13

Mol

15 Kapellekes

30 a 80 ca

In huur 20.12.99 Mol

Buitengoor-Meergoren 27 ha

18.09.09

Speel & Vredesbos

Boechout

56 a 12 ca 04 ha 16 a 36 ca

Erfpacht 29.09.11

Borsbeek

eig. ANB

1 ha 47 a 95 ca

29.09.11

Boechout

eig. ANB

1 ha 83 a 42 ca

29.09.11

Mortsel

eig. ANB

2 ha 30 a 66 ca

Inbreng expertise 04.12.09

St. Kat. Waver

Urselinnen instituut

9 ha 93 a 93 ca

28.05.10

Merksplas

Kapel-boerderij

4 ha 29 a 35 ca

22.11.13

Stabroek

Ravenhof

3 ha 04 a 55 ca

22.11.13

Essen

Rangeerstation

20 a 86 ca

Verkoopsakkoord

Brecht

Noenheuvel

Heist op den Berg

Hof ter Laken

30 ha 51 a 82 ca

20 a 00 ca

Hulshout

Hof ter Borght

18 ha 32 a 25 ca

Geel

Belse Heide

12 a 04 ca

Algemeen totaal: 832 ha 91 a 23 ca

WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013 | PATRIMONIUM

Vormgeving: Studio Salens Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: James Van Leuven Druk: Debie

V.Z.W. KEMPENS LANDSCHAP Maatschappelijke zetel: p/a provinciehuis Antwerpen Kon. Elisabethlei 22-24 2018 Antwerpen Ondernemingsnummer: 463.095.123

BESTUURSORGANEN | WERKINGSVERSLAG VZW KEMPENS LANDSCHAP 2013