Kempens Landschap - nieuwsbrief 50

Kempens Landschap Geg arandeerd

M a a r t 2 0 2 1 | N i e uws b r i ef 50

Logeren bij de Beddermolen

Pagina 4

Nieuwe Erfgoedstichting » Pagina 6 Dwergenbos groeit » Pagina 7

Gegarandeerd Kempens Landschap Stichting Kempens Landschap zorgt voor waardevolle landschappen en historische gebouwen om ze veilig te stellen voor de toekomst. Er is beslist een interessant domein in uw buurt. Ga er eens kijken!

Jan De Haes

Onze domeinen 1. De Poppelaer - Brecht 2. Bel - Geel 3. De Caters - Schilde 4. Buitengoor-Meergoren - Mol 5. Boerderij Wortel-Kolonie - Hoogstraten 6. Heidehuizen - Mol 7. Berkenbossen - Mol 8. Kempense Heuvelrug - Herentals 9. Zwartgoorheide - Vosselaar 10. De most - Balen 11. Volsbergenbossen - Balen 12. (Achterste) Keiheuvel - Balen 13. De Hellekens - Herentals 14. Volmolen - Mol 15. Amoco - Geel 16. Kalvarieberg - Geel 17. Molse Heide - Meerhout 18. Rijsbergdijk - Balen 19. Pelerheide-Schrieken - Beerse 20. Speelbergenbos - Heist-op-den-Berg 21. Blauwbossen - Hoogstraten 22. Rooise Loop - Oud-Turnhout 23. Blommerschot - Zandhoven 24. Glaverbel - Mol 25. Helschot - Laakdal 26. Achterbos - Mol 27. Koude Beekvallei - Borsbeek, Mortsel 28. Roosendael - Sint-Katelijne-Waver 29. Scherpenbergmolen - Malle 30. Ter Speelbergen - Putte

2

Nieuwsbrief 50 Kempens Landschap

Kathleen Helsen

Stichting Kempens Landschap werd opgericht in november 1997 op initiatief van het provinciebestuur Antwerpen en een veertigtal Kempense gemeentebesturen, mede in uitvoering van een beleidslijn in het provinciaal bestuursakkoord.

Kempens Landschap is actief in een 60-tal gemeenten in de provincie Antwerpen. Als organisatie kan ze voor Vlaanderen uniek en exemplarisch genoemd worden. Het is immers geen natuur- of monumentenvereniging, maar een landschapsvereniging. Kempens Landschap stelt bij al haar domeinen een multidisciplinaire aanpak voorop.

Het landschap heeft immers niet alleen een natuurfunctie, we wonen, werken en ontspannen er ook. Dat alles vraagt een geïntegreerd beheer en juist daarin maakt onze vereniging zich sterk.

Momenteel heeft Kempens Landschap ruim 1000 ha in eigendom.

31. De Welvaert - Zoersel 32. De Merode - Westerlo, Herselt, Laakdal 33. Noenheuvel - Brecht 34. Molen ‘In Stormen Sterk’ - Lille 35. Frac - Turnhout 36. Goriënberg-Den Ellenboog – Retie 37. Laakvallei - Beerse 38. Schrieken - Ravels 39. Kapelletje Celen -Heist-op-den-Berg 40. Biesbesbos - Boechout 41. Kruiskensberg - Herenthout, Nijlen 42. Spoorwegfort - Duffel 43. Philipsbos - Grobbendonk 44. Vallei van de grote Nete - Heist-op-den-Berg 45. Steenovensbos - Merksplas 46. Bleke Heyde - Wuustwezel 47. Beddermolen - Westerlo 48. Hof ter Linden - Edegem 49. Park Franciscanessen - Wuustwezel 50. Park Redemptoristen - Essen 51. Umicore - Olen 52. Frijthout - Hove 53. Kasteelhoeve d’Ursel - Grobbendonk 54. Spoorlijn Kwartier Noord - Brasschaat 55. Park Hof ter Borght - Hulshout 56. Zwarte Molen - Lille 57. Beersgat - Wuustwezel 58. Abdijpark - Hemiksem 59. Wintertuin - Sint-Katelijne-Waver 60. Den Aert - Herentals 61. Zellaer - Bonheiden 62. Boshoek - Hove

63. Noeveren-EMABB - Boom 64. De Notelaer - Bornem 65. Het Hof - Vosselaar 66. De Merel - Brecht 67. Hof Ter Laken - Heist-op-den-Berg 68. Site Wienerberger - Niel 69. Dwergenbos – Zoersel 70. Kopberg – Balen

INBRENG EXPERTISE 1. Ursulineninstituut - Sint-Katelijne-Waver 2. Kapel - boerderij - Merksplas 3. Dorpskern Gestel - Berlaar 4. Dorpskern Weelde - Ravels 5. Jan Vlemincktoren - Wijnegem 6. Douaneloods - Essen 7. Kerkruïne Sint-Michiels - Hulshout 8. Gemeentepark – Boom 9. Fort van Kessel - Nijlen 10. Fort 4 – Mortsel 11. Ravenhof - Stabroek 12. Kasteelruïne Ter Elst - Duffel 13. Abdijpark - Bornem 14. Berlaarhof – Berlaar 15. Pastorij Houtvenne – Hulshout 16. Molen – Ranst 17. Pastorij – Meerhout 18. Eendekooi – Bornem 19. Kapellekens – Mol 20. Pastorij Poppel - Ravels

Perspectief Beste lezer, Eind 2020 bereikte ons droevig nieuws over onze voormalige covoorzitter Peter Bellens. Op 21 december is hij onverwachts overleden in Herentals. In deze nieuwsbrief willen we hem daarom ook herinneren en bedanken voor zijn inzet als covoorzitter.

De lentezon doet iedereen uitkijken naar betere tijden. Gelukkig bent u steeds welkom op de domeinen van Stichting Kempens Landschap. Afgelopen winter voerden we in samenwerking met de betrokken gemeenten en andere partners beheerwerken uit in verschillende domeinen om ze klaar te stomen voor de toekomst. Zo ruimde een aannemer overtollig slib in de gracht rond een toekomstige natuuroase bij het domein van Hof Ter Laken in Heist-opden-Berg. Bij de Witput in Herselt werden er vier amfibietunnels aangelegd zodat de velen padden, kikkers en salamanders op een veiligere manier naar hun voortplantingspoelen kunnen trekken. In Borsbeek krijgt de Diepenbeek in de Koude Beekvallei een natuurlijker uitzicht. Stap voor stap herstellen we zo het landschap!

Heeft u ook nood aan perspectief? Plan dan alvast fijne uitstappen in het vooruitzicht. Zodra het kan, zal Stichting Kempens Landschap opnieuw heel wat buiten- en binnen activiteiten organiseren waarvan u in klein gezelschap kan genieten. In het molenhuis bij de Beddermolen opent er in april alvast een gezellige en comfortabele vakantiewoning voor maximaal 10 personen.

Ideaal om de mooie streek van de Merode te verkennen. Meer hierover leest u verder in de nieuwsbrief. Terwijl dit alweer de vijftigste nieuwsbrief van Kempens Landschap is, staat in Vlaams-Brabant een gloednieuwe provinciale Erfgoedstichting in de startblokken. In het Dwergenbos in Zoersel groeit er een nieuw bos, dankzij de inzet van verschillende partners en lokale schoolkinderen. Tenslotte zetten we graag het fort van Kessel in de schijnwerpers.

Alvast veel leesplezier gewenst, Stichting Kempens Landschap

Nieuwsbrief 50 Kempens Landschap

3

Ontspannen in een eeuwenoud molendomein

De Beddermolen

De voorbije jaren transformeerde de Beddermolen onder toezicht van Stichting Kempens Landschap naar een knap landschappelijk en historisch domein. De molen met bijhorend erf is een zeldzaam bewaard voorbeeld van een typisch Kempens molenerf. Na de nodige restauraties en inrichtingswerken is het domein nu niet alleen veiliggesteld, maar ook klaar voor een nieuwe toekomst!

Molenbezoek

De abdij van Tongerlo richtte hier wellicht al in de vijftiende eeuw een molen op. De houten molen werd verschillende keren hersteld en heropgebouwd na schade door storm of brand. In 2016 ging een molenbouwer aan de slag om de molen te restaureren en nieuw binnenwerk te geven.

Hierdoor kan de molen sinds 2017 opnieuw de wieken uitslaan! Vrijwillige molenaars geven bezoekers met plezier een korte rondleiding in de molen. Elke eerste en derde zondag van de maand stellen zij de Beddermolen open tussen 13:00 en 17:00. Op vraag ontvangen ze ook op andere momenten bezoekers.

Vakantiewoning en zaalverhuur

Sinds de zeventiende eeuw al geven de schuur en het molenhuis de molen gezelschap. De molenaar woonde in het molenhuis en legde het graan op zolder te drogen. Zijn dieren stonden in de stal naast de woning. Na de nodige restauratiewerken, richtte Kempens Landschap het huis in tot een gezellige en comfortabele vakantiewoning voor maximaal 10 personen.

Vanaf de paasvakantie kunnen groepen hier van alle rust genieten en de streek van de

4

Nieuwsbrief 50 Kempens Landschap

Merode ontdekken. Het domein biedt nog een troef: de verwarmde en uitgeruste stal is te huur als zaaltje voor private of publieke activiteiten. Tijdens de warmere maanden van het jaar is de authentieke schuur de ideale locatie voor grotere evenementen, waarbij ook het binnenplein en de tuin mee gehuurd kunnen worden.

De Merode

Verken deze mooie streek met een prinsheerlijk verleden. Natuur- en cultuurliefhebbers halen hier hun hart op.

Stichting Kempens Landschap beheert verschillende domeinen in het gebied van de Merode. In de buurt van de Beddermolen is het mooi wandelen in de Beeltjes en de Kwarekken in Westerlo. Zoef rustig door het platteland met een e-Tuktuk vanuit Laakdal of trek eens klompen aan en wandel over het klompenbelevingspad door het bos. Wie wil kan hier gerust enkele dagen vullen!

Meer informatie www.beddermolen.be www.demerodeonline.be

In Memoriam

Peter Bellens Eind 2020 bereikte ons droevig nieuws over onze voormalige covoorzitter Peter Bellens.

Op 21 december is hij onverwachts overleden in Herentals. Van 2011 tot 2018 was Peter gedeputeerde en covoorzitter van Stichting Kempens Landschap.

Peter Bellens volgde Ludo Helsen op als covoorzitter van onze organisatie. Samen met Inga Verhaert zette Peter Bellens zich zeven jaar lang in voor Kempens Landschap. Inga en Peter vormden een mooie tandem. Hun duo speeches gaven pit aan heel wat evenementen, persvoorstellingen en plechtigheden van Kempens Landschap. In 2014 reisde Peter ook mee naar Wenen om de Europa Nostra Award van Kempens Landschap mee in ontvangst te nemen. Peter Bellens had een groot hart voor de Kempen en zijn inwoners. Hij geloofde ook van bij het eerste uur rotsvast in de herbestemming van het Fort van Duffel met ruimte voor een brasserie waar jongeren met een autisme spectrumstoornis opgeleid worden. Vanuit het bestuur, het team en de partners van Kempens Landschap willen we Peter dan ook herdenken voor zijn inzet. Zijn verdiensten hebben een blijvende stempel gedrukt, die we graag bewaren voor toekomstige generaties. We zullen Peter blijven herinneren en wensen zijn familie en vrienden veel sterkte toe met dit verlies.

Nieuwsbrief 50 Kempens Landschap

5

Erfgoedstichting Vlaams Brabant

De mosterd gehaald bij Kempens Landschap!

Goed nieuws: onze organisatie krijgt navolging in de provincie Vlaams Brabant. Stichting Kempens Landschap bestaat bijna 25 jaar en bouwde in die tijd heel wat ervaring op. Onze geïntegreerde werking op het snijvlak van landschap, erfgoed, recreatie en open ruimte krijgt nu ook weerklank elders in Vlaanderen. Op 1 januari 2021 zag de kersverse Erfgoedstichting Vlaams Brabant het levenslicht. Coördinatoren Karen Salaets en Dirk Bollen geven graag een woordje uitleg.

De droom van een erfgoedstichting leeft al enkele jaren in de provincie Vlaams-Brabant. Op meerdere fronten werd immers een hiaat in de erfgoedzorg vastgesteld: zowel wat betreft het eigen (beschermde) provinciale patrimonium, als wat betreft de ondersteuning van lokale besturen ontbrak het aan een gepast instrument om op vlak van restauratie en herbestemming een verschil te kunnen maken.

Lokale besturen schrikken soms terug voor ingrijpende restauratie- en herbestemmingsdossiers, omdat ze er de middelen, de mankracht en de expertise niet voor hebben.

6

Nieuwsbrief 50 Kempens Landschap

We maken er trouwens geen geheim van dat we de mosterd bij Kempens Landschap gehaald hebben. Het succes van jullie organisatie was onze grote inspiratiebron en sterkt ons elke dag in de overtuiging dat het een moeilijke maar haalbare kaart is om iets dergelijks op poten te zetten. We zijn Kempens Landschap overigens enorm dankbaar voor de bijzonder genereuze wijze waarop jullie de opgebouwde expertise met ons delen.

Op dit moment zijn we vooral bezig om onze werking voor te stellen bij de lokale besturen en hen uit te nodigen om lid te worden. Onze ambitie is om misschien nog dit jaar, maar zeker vanaf 2022, de eerste verwervingen te kunnen doen, zodat het inhoudelijke verhaal van de Erfgoedstichting dan echt van start kan gaan. En we hopen op langere termijn natuurlijk een even onvervangbare rol te kunnen spelen in onze provincie, als Kempens Landschap dat doet in de provincie Antwerpen!

erfgoedstichting@vlaamsbrabant.be www.vlaamsbrabant.be/erfgoed

Dwergenbos

Meer dan 5.000 bomen en struiken aangeplant

Stichting Kempens Landschap zorgt niet alleen voor bestaande historische landschappen. In Zoersel werken we samen met het gemeentebestuur en Bosgroep Noorderkempen om een nieuw speelbos in te richten. In verschillende fasen wordt een terrein van meer dan vijf hectare omgevormd tot een gevarieerd en waardevol jong bos.

Boscompensatie

In 2018 kocht Stichting Kempens Landschap gronden aan bij de Gestelsebaan in het centrum van Zoersel met verwervings­ subsidies van het Vlaams boscompensatie­ fonds. Omdat de gronden naast een bestaande speelzone liggen en op het gewestplan aangeduid waren als natuuren parkgebied, bleek dit terrein de ideale plaats om aan bebossing te doen. Kempens Landschap, De gemeente & ocmw Zoersel en de Bosgroep Antwerpen Noord werkten samen een visie uit om de kale weilanden om te vormen tot een aantrekkelijk speelbos met poelen en een natuurlijke open speelzone. Het Agentschap voor Natuur en Bos keurde deze visie, opgetekend in een natuurbeheerplan, in 2020 goed. De gemeente richtte daarna in eigen beheer de speelzone in.

Variatie troef

Het nieuwe bos krijgt vorm in drie fasen, waarvan de eerste nu is afgerond. Begin februari plantten zo’n 400 leerlingen in aparte groepjes maar liefst 5.175 bomen en struiken aan in een zone van 2,5 hectare groot. Hoe meer variatie er is in het bos, hoe waardevoller het wordt. Naast grotere bomen is er dus ook ruimte voor kleinere soorten en struiken. Zonnige open plekken en water in het bos trekken vlinders en amfibieën aan. In de vochtigere gedeelten werden soorten zoals zwarte els en wilgen aangeplant. De drogere plekken zijn dan weer ideaal voor zomer- en wintereik en winterlinde.

Groeikansen

Het zal nog decennia duren vooraleer de duizenden boompjes en struiken uitgroeien tot een echt bos. Om het kwetsbare jonge

plantgoed te beschermen, werd een wildraster rond de aanplant gezet. Zo krijgen dieren zoals reeën geen kans om de schors van de bomen op te peuzelen. Ook voor wandelaars blijft het pas aangeplante bos de komende vijftien jaar niet toegankelijk.

Daarna kan er volop in gespeeld worden!

Nieuwsbrief 50 Kempens Landschap

7

Landschap onder de loep

Fort Kessel in Nijlen In de vuurlinie ligt het fort van Kessel allang niet meer. Vandaag is het betonnen pantserfort en zijn omgeving vooral een rustige plek nabij de Nete en de Kesselse Heide. Breng een bezoek aan het fort, ga op stap met de erfgoedapp of maak een wandeling tot aan de oever van de Nete. st

Beschermd monument

De gemeente Nijlen is sinds 1973 eigenaar van het fort, dat bij de aanvang van de Eerste Wereldoorlog zwaar onder vuur was genomen. Stichting Kempens Landschap onderzocht op vraag van de gemeente welke erfgoedwaarde het fort heeft. Dit leidde tot de bescherming van dit militaire erfgoed tot monument in 2018. Onze organisatie nam het fort in beheer om er samen met de gemeente zorg voor te dragen.

raa

t

50

Emblem

jk

lz

di

ak

ge

lla

Vo

Bo

an

gs

tr

aa

t

51

57 52

nd ze gg

Wandeltips

Za

52

e

56 Va

es

tr

aa

t

He

id e

60 d Lin eg

raa t

Ma st e

str

Kessel

ss ven VertrekT o |r e nKerkstraat 4, 2560S Nijlen io n tat

7 km

Gr

oe

ev sh o

id

63

an

65

e

es

tra

61

at

Gro

e

ev sh o

e He

id

62

64

g

en

w

eg

t or

te

e enw

De

t

aat

n

aa

L

d in

aa

tr

eg

e ek

ba ns

sb

es

t Lij s

g

He

of

nw

e erw

h of

nh

tee

at

es

tra

ms

M ast e n

rds

b le

en

e st

tw evi

ek

Elz

Ki

Em

De

55

59

58

Kempens Landschap | Fort van Kessel

www.fortvankessel.be www.erfgoedapp.be www.groenehalte.be

er

Aa

• Ga samen met je (klein)kinderen op stap met soldaat Achille met de gratis Erfgoedapp! Tijdens een korte wandeling rond het fort beleef je de spannende momenten bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog.

• Volg de hieronder aangeduide wandelknooppunten voor een afwisselende wandeling van 7 km.

• De groene haltewandeling ‘Neteland – Kesselse Heide’ van 15,5 km brengt je ook langs het fort.

ker

Fo

st

ra

Su i

rt

n n la a | 67 (vertrek) - 66 Route - 62 - 63 - 64 - 61 - 65F o -r t s t r a a t oor aa st r we u o 55 -O .56 L . V r- 52 - 52 - 51 - 50 - 57 - 58 - K a r p e r w e g 59 - 60 - 61 - 63 - 62 - 67

t

67

Fort van Kessel

at

O .L.

Vrou

66

w es

traa

t

67 Wandelknooppunt 0m

Deze bedrijven en organisaties steunen onze activiteiten: Firma Luyckx NV –- Brecht Brecht VITO –- Mol Mol Sibelco – Melle Fluvius - Dessel Fluvius Fiduciaire KPMG - Melle – Zaventem KPMG NV Vanhout Fiduciaire – Geel - Zaventem NV Vanhout PIDPA – Antwerpen - Geel PIDPA - Antwerpen Erfgoed & Visie bvba – Malle Erfgoed & Visie Anteagroup – Antwerpen bvba - Malle Anteagroup– -Wichelen Greenroad Antwerpen Greenroad Nv Van Roey - Wichelen – Rijkevorsel Nv Van De kleine Roey boerderij - Rijkevorsel bvba – Rijkevorsel De kleine Arx – Tremelo boerderij bvba - Rijkevorsel Arx - Tremelo EBVBA Moris Marc – Berlaar EBVBA Moris Lintacker Consulting Marc - Berlaar bvba – Boechout Scheyck bvba –- Veerle-Laakdal Veerle-Laakdal

8

Nieuwsbrief 50 Kempens Landschap

Provin Groendo Kesselse

250 m

345

Wandelroute

N

Wandelknooppunt Wandelroute

Alg. Ond. Verstraete & Vanhecke nv –- Wilrijk Wilrijk Lintacker Consulting Borg-Bouw nv – Lille bvba - Boechout Borg-Bouw Recova Nv –nv Berlaar - Lille Recova Experts United Nv - Berlaar – Beringen Het Beeld Oteas bvbavan – Booischot Morgen - Beringen Oteas architecten aNNo bvba - Booischot bvba – Gent aNNo architecten Kunst & Vliegwerkbvba – Laakdal - Gent Kunst Luc Van & Thillo Vliegwerk – Essen - Laakdal Luc Van Thillo Melkerij hof ter- Essen Linden – Edegem Melkerij–hof Bailleul Gent ter Linden - Edegem Bailleul Houwelyckx -–Gent Sint-Katelijne-Waver Houwelyckx Jan Van Geet––Sint-Katelijne-Waver Berlaar Jan Van Ibens NVGeet – Antwerpen - Berlaar Ibens NVNV Renotec – Antwerpen – Geel Renotec NV – Geel

Uitgever Stichting Kempens Landschap Peredreef 5 - 2580 Putte Tel: 015 / 22.82.33 www.kempenslandschap.be Fotografie James Van Leuven Provincie Antwerpen Gemeente Zoersel

Tekst Stichting Kempens Landschap Abonnement Word voor €10 per jaar beschermer van Stichting Kempens Landschap en ontvang drie keer per jaar onze nieuwsbrief in de bus!

Meer info op www.kempenslandschap.be/nl/ steun.

Volg ons op:

He

id

e