Kempens Landschap Geg arandeerd
m e i 2 0 1 9 | N i e uws b r i ef 44
Molen In Stormen Sterk
Molenaar In Stormen Sterk » Pagina 5
Samen Sterk voor Kempens Landschap » Pagina 6 Landgoed Heeswijk » Pagina 8
Gegarandeerd Kempens Landschap Kempens Landschap zorgt voor waardevolle landschappen en historische gebouwen om ze veilig te stellen voor de toekomst. Er is beslist een interessant domein in je buurt. Ga er eens kijken!
Jan De Haes
Onze domeinen 1. De Poppelaer - Brecht 2. Bel - Geel 3. De Caters - Schilde 4. Buitengoor-Meergoren - Mol 5. Boerderij Wortel-Kolonie - Hoogstraten 6. Heidehuizen - Mol 7. Berkenbossen - Mol 8. Kempense Heuvelrug - Herentals 9. Zwartgoorheide - Vosselaar 10. De most - Balen 11. Volsbergenbossen - Balen 12. (Achterste) Keiheuvel - Balen 13. De Hellekens - Herentals 14. Volmolen - Mol 15. Amoco - Geel 16. Kalvarieberg - Geel 17. Molse Heide - Meerhout 18. Rijsbergdijk - Balen 19. Pelerheide-Schrieken - Beerse 20. Speelbergenbos - Heist-op-den-Berg 21. Blauwbossen - Hoogstraten 22. Rooise Loop - Oud-Turnhout 23. Blommerschot - Zandhoven 24. Glaverbel - Mol 25. Helschot - Laakdal 26. Achterbos - Mol 27. Koude Beekvallei - Borsbeek, Mortsel
2
Nieuwsbrief 44 Kempens Landschap
Kathleen Helsen
Vzw Kempens Landschap werd opgericht in november 1997 op initiatief van het provinciebestuur Antwerpen en een veertigtal Kempense gemeentebesturen, mede in uitvoering van een beleidslijn in het provinciaal bestuursakkoord. Vzw Kempens Landschap is actief in een 60-tal gemeenten in de provincie Antwerpen. Als organisatie kan ze voor Vlaanderen uniek en exemplarisch genoemd worden. Het is immers geen natuur- of monumentenvereniging, maar een landschapsvereniging. Vzw Kempens Landschap stelt bij al haar domeinen een multidisciplinaire aanpak voorop. Het landschap heeft immers niet alleen een natuurfunctie, we wonen, werken en ontspannen er ook. Dat alles vraagt een geïntegreerd beheer en juist daarin maakt onze vereniging zich sterk. Momenteel heeft vzw Kempens Landschap ruim 1000 ha in eigendom.
28. Roosendael - Sint-Katelijne-Waver 29. Scherpenbergmolen - Malle 30. Ter Speelbergen - Putte 31. De Welvaert - Zoersel 32. De Merode - Westerlo, Herselt, Laakdal 33. Noenheuvel - Brecht 34. Molen ‘In Stormen Sterk’ - Lille 35. Frac - Turnhout 36. Goriënberg-Den Ellenboog – Retie 37. Laakvallei - Beerse 38. Schrieken - Ravels 39. Kapelletje Celen -Heist-op-den-Berg 40. Biesbesbos - Boechout 41. Kruiskensberg - Herenthout, Nijlen 42. Spoorwegfort - Duffel 43. Philipsbos - Grobbendonk 44. Vallei van de grote Nete - Heist-op-den-Berg 45. Steenovensbos - Merksplas 46. Bleke Heyde - Wuustwezel 47. Beddermolen - Westerlo 48. Hof ter Linden - Edegem 49. Park Franciscanessen - Wuustwezel 50. Park Redemptoristen - Essen 51. Umicore - Olen 52. Frijthout - Hove 53. Kasteelhoeve d’Ursel - Grobbendonk 54. Spoorlijn Kwartier Noord - Brasschaat 55. Park Hof ter Borght - Hulshout 56. Kolonie - Hoogstraten
57. Zwarte Molen - Lille 58. Beersgat - Wuustwezel 59. Abdijpark - Hemiksem 60. Wintertuin - Sint-Katelijne-Waver 61. Den Aert - Herentals 62. Zellaer - Bonheiden 63. Boshoek - Hove 64. Noeveren-EMABB - Boom 65. De Notelaer - Bornem 66. Het Hof – Vosselaar 67. De Merel - Brecht 68. Hof ter Laken - Heist-op-den-Berg
INBRENG EXPERTISE 1. Ursulineninstituut - Sint-Katelijne-Waver 2. Kapel - boerderij - Merksplas 3. Dorpskern Gestel - Berlaar 4. Dorpskern Weelde - Ravels 5. Jan Vlemincktoren - Wijnegem 6. Douaneloods - Essen 7. Kerkruïne Sint-Michiels - Hulshout 8. Gemeentepark - Boom 9. Fort van Kessel - Nijlen 10. Fort 4 - Mortsel 11. Het Witte Huis - Arendonk
Beste lezer,
Begin dit jaar legde er in elke gemeente een nieuwe bestuursploeg de eed af om de komende jaren het lokaal beleid vorm te geven. Sinds de oprichting van Kempens Landschap werkt onze organisatie nauw samen met de – ondertussen 64 – aangesloten gemeenten. Op provinciaal niveau werd er na de verkiezingen een nieuwe deputatie samengesteld. Mevrouw Kathleen Helsen en de heer Jan De Haes zetten zich voortaan samen als gedeputeerden en covoorzitters in voor onze organisatie. Verder in deze nieuwsbrief stellen we hen graag aan u voor. Ondertussen is het al volop lente en met de start van het toeristisch seizoen gingen de spoorfietsen, de eTuktuks en het klompenbelevingspad weer open. Verder zijn het fort van Duffel en de molen In Stormen Sterk beide al vijf jaar vaste publiekstrekkers in het aanbod van Kempens Landschap! In april 2014 werd het spoorwegfort van Duffel plechtig geopend voor het publiek. Dankzij verschillende Europese projecten kon Kempens Landschap het fort en zijn omgeving restaureren en opwaarderen. Sindsdien is het spoorwegfort een levendige plek geworden voor wandelaars, bezoekers en gasten van brasserie De Krone. Meer dan 10.000 nieuwsgierigen bezochten het fort van Duffel tijdens een rondleiding met één van onze vrijwillige fortgidsen. Op 16 juni wordt het fort nog eens extra in de kijker gezet. Vijf jaar geleden opende ook de molen In Stormen Sterk na een grondige restauratie. Vrijwillige molenaar Gust Smits zet zich sindsdien samen met 3 andere molenaars in om het monument aan het publiek te tonen. We laten hem graag aan het woord over ‘zijn’ molen. Wie houdt van statige kastelen moet zeker eens een bezoek brengen aan Landgoed Heeswijk van onze Nederlandse partner Brabants Landschap, waarover je meer leest op de laatste pagina. Veel leesplezier gewenst, Kempens Landschap
Nieuwsbrief 44 Kempens Landschap
3
AGENDA! Spoorfietsen Tot 4 november | Fortsteenweg | 2970 Kapellen | betalend
Trap in totaal 10 km over een verlaten militaire spoorlijn. Het traject brengt je langs een natuurgebied en pauzeren doe je aan een oud vliegveld. www.spoorfietsen.be
eTuktuks Tot 4 november | Heistraat 2 | 2430 Laakdal | betalend
Ontdek het platteland rondom Laakdal vanuit een elektrisch aangedreven Tuktuk. Kies een uitgestippelde route en zoef tussen de velden en historische bezienswaardigheden. www.etuktuks.be
Fortendag zondag 16 juni | 13:00 – 18:00 uur | Mechelsebaan 249 | 2570 Duffel | gratis
Het fort is vijf jaar open en dat wordt gevierd! Volg een gratis rondleiding met een fortgids en dompel je helemaal onder in de wereld van het militair erfgoed op een infomarkt. www.fortduffel.be
Pitkamperen bij Paviljoen De Notelaer Van 30 juni tot 15 september | Notelaerdreef 2 | 2880 Bornem | betalend
Word deze zomer wakker in de natuur! Boek vanaf 14 mei online een unieke overnachting hoog in de bomen. De boomtenten zijn elk jaar razendsnel uitverkocht dus wees er snel bij!
www.terranova.be
4
Nieuwsbrief 44 Kempens Landschap
Gust Smits
Molenaar In Stormen Sterk
Al vijf jaar kan je elke laatste zondag van de maand de prachtige molen In Stormen Sterk in Gierle bewonderen. Kempens Landschap kocht het monument in 2006 aan waarna de gemeente Lille de molen in erfpacht nam. In 2014 ging hij na een grondige restauratie weer open voor het publiek. Gust Smits zorgt er samen met 3 andere vrijwillige molenaars voor dat de imposante molen zijn wieken uitslaat. Met veel plezier vertelt hij over zijn ambacht. Gust zit al heel zijn leven in graan, molens en malen vanuit zijn voormalig werk in een industriële maalderij en een veevoederfabriek. Hij woont al 40 jaar in Gierle vlakbij de molen In Stormen Sterk. Toen Kempens Landschap de oude molen aankocht om hem te restaureren, besloot Gust een molenaarscursus te volgen. Zo’n cursus is stevige kost, je moet er met goesting aan beginnen, zegt hij. Als molenaar ben je dan ook verantwoordelijk voor je molen en de veiligheid van de bezoekers. Het blijft een industriële omgeving en je moet de veranderende sterkte en richting van de wind en het weer goed opvolgen.
‘zijn’ molen om te kijken of alles in orde is. De molenaars houden een oogje in het zeil en voeren zelf kleine herstellingen uit aan het houten binnenwerk. Mensen staan steeds versteld van de mechaniek van de molen, vertelt Gust. Zonder computers of afstandsbediening kan de molen, enkel aangedreven door
windkracht, graan malen. Vooral kinderen vinden het indrukwekkend dat de molenaar met één hand een molensteen van 1000 kg kan opheffen! Toch blijft het een echt ambacht: molenaar zijn is mijn fitness, lacht hij. Ondertussen is het alweer tijd om ‘de lakens op te vouwen’ voor die dag en gaat hij samen met een collega aan de slag om de molen stil te leggen tot een volgende zondag. Meer info: Molenstraat znr. | 2275 Lille Elke laatste zondag van de maand toegankelijk www.lille.be
Samen met enkele andere enthousiaste kandidaat-molenaars volgde Gust de restauratiewerken met interesse op. Sinds de opening in 2014 engageert hij zich om de molen elke maand voor het publiek open te stellen, wind of geen wind. Ook tijdens de week komt hij geregeld langs
Nieuwsbrief 44 Kempens Landschap
5
Jan De Haes en Kathleen Helsen
Samen sterk voor Kempens Landschap Kempens Landschap werd in 1997 opgericht op initiatief van de provincie Antwerpen en een veertigtal gemeentebesturen. De voorbije jaren bleef de provincie steeds nauw betrokken bij de werking van onze organisatie. Sinds december 2018 is er een nieuwe samengestelde deputatie aan de slag om het dagelijks bestuur van de provincie Antwerpen in goede banen te leiden. De heer Jan De Haes en mevrouw Kathleen Helsen namen Kempens Landschap onder hun vleugels. Tijd dus om de nieuwe covoorzitters enkele vragen te stellen. Waar liggen uw roots?
Jan De Haes: ‘Mijn roots liggen in Heist-Op-Den-Berg en mijn jeugd was nauw verbonden met het provinciaal groendomein De Averegten. Wanneer de toenmalige eigenaars het privédomein in 1970 wilden verkopen en verkavelen, hielp mijn vader als OCMW voorzitter mee om dit prachtig stukje natuur te redden. Dat was voor die tijd nogal wat hoor: ‘bomen kopen’! Als gedeputeerde ben ik nu onder andere bevoegd voor recreatie en groendomeinen en het is dan ook een voorrecht om opnieuw bij De Averegten betrokken te worden.’
Kathleen Helsen: ’Ik ben geboren en getogen in het kleine, maar zeer levendige dorp Blauberg. Het is een stukje Zuiderkempen dat niet meteen een belletje doet rinkelen, en toch heeft elke Vlaming en Nederlander er indirect al van gehoord. De jonge Alfons de Ridder kwam er geregeld op bezoek bij zijn tante, die er een herberg uitbaatte recht tegenover de kerk. In de buurt lag ook een natuurdomein, het Helschot. De Ridder werd later één van onze bekendste schrijvers onder het pseudoniem Willem Elsschot. Het dorp stond model voor Groendal in zijn roman “De verlossing”. Vandaag vind je er nog altijd een gezellig eethuis met die naam.’
Heeft u voeling met natuur en erfgoed?
Kathleen Helsen: ‘Ik woon in het Merodegebied, het land van paters en prinsen. Natuur en erfgoed zijn dé troeven van deze streek. Bovendien ben ik in mijn woonplaats Herselt 30 jaar lang als schepen bevoegd geweest voor het erfgoedbeleid.’ Jan De Haes: ‘Tijdens mijn jeugdjaren kreeg ik niet alleen voeling met natuur maar ook met erfgoed. Als kind gingen we vaak spelen in de bosweilanden van het Pelgrimhof of in het nabijgelegen domein van Ter Speelbergen. Vandaag is de hoeve trouwens de uitvalsbasis van Kempens Landschap.’
Jan De Haes op Hof ter Laken in Heist-op-den-Berg
6
Nieuwsbrief 44 Kempens Landschap
Kathleen Helsen aan de Beddermolen in Westerlo
Kende u voordien al domeinen van Kempens Landschap?
Jan De Haes: ‘Ja, zowel vanuit mijn toeristische achtergrond als liefhebber van de streek. Het is bijzonder hoe deze vertrouwde domeinen nu op een andere manier mijn pad kruisen. Neem nu Hof ter Laken in Heist-Op-Den-Berg. Mijn echtgenote en ik maken graag lange wandelingen, waarbij we vroeger wel eens het kasteeldomein passeerden. We stelden ons dan de vraag wat de toekomst voor dit waardevolle erfgoedpareltje zou brengen. Het is bijzonder dat ik als covoorzitter nu mee kan nadenken over een zinvolle herbestemming van de gebouwen en de opwaardering van het park.’ Kathleen Helsen: ‘Absoluut. Ik woon in de buurt van het ven De Witput in Herselt en het Klompenmuseum in Veerle-Laakdal, om maar twee voorbeelden te geven. Maar dat het aanbod van Kempens Landschap zó rijk zou zijn, had ik nooit kunnen vermoeden. Wat een weelde!’
Welke wensen heeft u voor Kempens Landschap?
Kathleen Helsen: ‘Ik wil de werking van Kempens Landschap, die de voorbije jaren door zovele mensen is opgebouwd, verderzetten om alle waardevolle domeinen in onze provincie die het lokale niveau overstijgen, te bewaren én ze een mooie toekomst te geven, op zo’n manier dat iedereen ervan kan genieten.’
Jan De Haes: ‘Ik vind het erg belangrijk dat we een duurzaam financieringsmodel vinden voor al het patrimonium dat we onder onze vleugels nemen, waarbij de bestemming ervan steeds beantwoordt aan de erfgoed- en natuurwaarden die we naar voor schuiven. Daarenboven wil ik daarbij steeds streven naar een recreatieve meerwaarde voor de ‘streekholder’, en in het bijzonder de belastingbetaler.’
Welke accenten zou u graag leggen de komende jaren tijdens uw covoorzitterschap?
Jan De Haes: ‘Ik wil zoveel mogelijk mensen warm maken voor ons provinciaal erfgoed door in te zetten op de beleving ervan. Wie een erfgoedsite zoals een park of een kasteel bezoekt, wil tot rust komen in de natuur maar ook leuke momenten beleven met familie of vrienden. Hier kunnen we op inspelen door met een gericht investeringsbeleid het historische karakter van de domeinen in de verf te zetten.’ Kathleen Helsen: ‘Ik zou de werking van deze organisatie nog willen versterken binnen de gebiedsgerichte projecten van de provincie Antwerpen. Ik ben ervan overtuigd dat we door de krachten te bundelen een sterker beleid kunnen voeren en tot nog mooiere resultaten kunnen komen, waar de verschillende regio’s nog aantrekkelijker en sterker van zullen worden.’
Nieuwsbrief 44 Kempens Landschap
7
Gluren bij de buren
Landgoed Heeswijk In het buitengebied van de stad ’s-Hertogenbosch ontstonden er tientallen landgoederen met kastelen en landhuizen. De organisatie Brabants Landschap kon maar liefst acht van deze domeinen veiligstellen, waaronder het landgoed Heeswijk. Hier vind je 106 hectare groene omgeving met dreven, landerijen, een historisch park en het statige kasteel Heeswijk. Die combinatie van natuur en erfgoed maakt van Heeswijk een echte aanrader. Landgoed
Brabants Landschap beheert het landgoed en zorgde ervoor dat de beek de Aa opnieuw natuurlijk meandert door het landschap. Hierdoor trekt de omgeving weer allerlei insecten aan zoals libellen. Ook voor dassen is dit landschap ideaal. Een mooi zicht heb je vanuit de nieuwe uitkijktoren “Heeskijk”. Wie wil kan een aangeduide wandeling van ongeveer 4 km door het domein volgen. Tijdens de zomermaanden en najaar kan je hier ook rondleidingen volgen.
Kasteel Heeswijk
Al rond het jaar 1000 werd op het domein
een versterkte gebouw neergezet. Het huidige kasteel kreeg vorm in de negentiende eeuw. Van dinsdag tot en met zondag is dit Brabants topmonument toegankelijk voor het publiek. Bezoekers kunnen de torens beklimmen, de rijke kasteelzalen verkennen en van de kasteeltuin genieten. Op zondag worden er geregeld concerten georganiseerd. Een hapje eten of iets drinken kan in brasserie het Koetshuis.
delapp voor (groot)ouders en hun (klein) kinderen. De 47 wandelingen op 17 locaties in Vlaanderen en Brabant die je gratis kan downloaden gidsen je spelenderwijs door mooie domeinen. In Kasteel Heeswijk kan je kiezen uit drie themaroutes: Pracht en Praal over opsmuk in de dierenwereld, Spetter Pieter Pater over watervogels en Vriend of Vijand over de vos.
Vossenstrekenapp
Kempens Landschap ontwikkelde samen met Brabants Landschap en het Natuurmuseum Brabant een knotsgekke wan-
Meer info
Open van dinsdag tot en met zondag Kasteel 4 5473 VA Heeswijk-Dinther parking aanwezig www.brabantslandschap.nl www.kasteelheeswijk.com www.vossenstrekenapp.com
Deze bedrijven en organisaties ondersteunen onze activiteiten: Vito – Mol Sibelco/NZM nv – Dessel NV Luyckx – Brecht KPMG Fiduciaire – Brussel Pidpa – Antwerpen Erfgoed & Visie – Oostmalle Greenroad NV – Heusden Antea Group – Antwerpen Groep Van Roey – Rijkevorsel Eandis – Melle De Kleine Boerderij BVBA – Rijkevorsel
Arx – Tremelo Tuinarchitectuur Moris – Berlaar Verstraete & Vanhecke NV – Wilrijk Havenbedrijf Antwerpen – Antwerpen Lintacker Consulting BVBA – Boechout Borg–Bouw – Lille Scheyck bvba – Laakdal Recova Nv– Berlaar ichoosr BVBA– Antwerpen Bailleul ontwerpbureau BVBA – Gent Het Beeld van Morgen – Beringen
Uitgever vzw Kempens Landschap Peredreef 5 - 2580 Putte Tel: 015 / 22.82.33 www.kempenslandschap.be
Abonnement Word voor €10 per jaar beschermer van Kempens Landschap en ontvang drie keer per jaar onze nieuwsbrief in de bus!
Fotografie James van Leuven Kempens Landschap Maria van der Heyden Roel Diepstraten
Meer info op www.kempenslandschap.be/nl/ steun.
Tekst vzw Kempens Landschap
8
Nieuwsbrief 44 Kempens Landschap
Volg ons op: