Kempens Landschap Geg arandeerd
a p r i l - m e i - j uni 2 0 1 4 | N i e uws b r i ef 28
Winnaars EU-Prijs Cultureel Erfgoed / Europa Nostra-prijzen 2014 bekendgemaakt » Pagina 3
Spoorwegfort opent zijn poorten » Pagina 6 Graag stellen wij u voor: Jo Hageman » Pagina 7 In Stormen Sterk maalt weer in volle glorie » Pagina 8
Gegarandeerd Kempens Landschap Dit zijn de domeinen in eigendom of beheer van vzw Kempens Landschap, met als doel het behoud van ons erfgoed voor u en de generaties na ons. Er is beslist een interessant domein bij u in de buurt te vinden. Ga er eens kijken!
Vzw Kempens Landschap werd opgericht in november 1997 op initiatief van het provinciebestuur Antwerpen en een veertigtal Kempense gemeentebesturen, mede in uitvoering van een beleidslijn in het provinciaal bestuursakkoord. Vzw Kempens Landschap is actief in een 60-tal gemeenten in de provincie Antwerpen. Als organisatie kan ze voor Vlaanderen uniek en exemplarisch genoemd worden. Het is immers geen natuur- of monumentenvereniging, maar een landschapsvereniging. Vzw Kempens Landschap stelt bij al haar domeinen een multidisciplinaire aanpak voorop. Het landschap heeft immers niet alleen een natuurfunctie, we wonen, werken en ontspannen er ook. Dat alles vraagt een geïntegreerd beheer en juist daarin maakt onze vereniging zich sterk. Momenteel heeft vzw Kempens Landschap zo’n 800 ha in eigendom.
Inga Verhaert
Peter Bellens
1 De Poppelaer / Noenheuvel - Brecht 2 Geel-Bel - Geel-Bel 3 De Caters - Schilde 4 Wortel- en Merksplas-kolonie - Hoogstraten, Merksplas 5 Heidehuizen - Mol 6 Buitengoor-Meergoren / Berkebossen - Mol 7 Kempische Heuvelrug - Herentals 8 Zwartgoorheide - Vosselaar 9 De Most - Balen 10 Volmolen / Volbergbossen - Mol 11 De Keiheuvel - Balen 12 De Hellekens - Herentals 13 Amocobos - Geel 14 Kalvarieberg - Geel 15 Rijbergerdijk / Gompel - Mol 16 Pelerheide / De Diepte - Beerse 17 Speelbergenbos - Heist-op-den-Berg 18 Ter Speelbergen - Putte 19 Blauwbossen - Hoogstraten 20 Rooise Loop - Oud-Turnhout 21 Blommerschot - Zandhoven 22 Helschot - Laakdal 23 Achterbos - Mol 24 Koude Beek - Borsbeek 25 Roosendael - Sint-Katelijne-Waver 26 De Merode - Westerlo, Herselt, Laakdal 27 Scherpenbergmolen - Malle 28 De Welvaert - Zoersel 29 FRAC - Turnhout 30 Molen ‘In Stormen Sterk’ - Lille 31 Den Ellenboog / Goriënberg - Retie 32 Laakvallei - Beerse 33 De Schrieken - Ravels 34 Speel- en vredesbos - Boechout 35 Zr. Franciscanessen - Wuustwezel 36 Fort van Duffel - Duffel 37 Nete-vallei - Heist o/d Berg 38 Bouwelse Heide - Grobbendonk 39 Gestel - Berlaar 40 Militaire spoorlijn - Kapellen-Brasschaat 41 Bleke Heyde - Wuustwezel 42 Beddermolen - Westerlo 43 Hof Ter Linden - Edegem 44 Kapelletje Celen - Heist-op-den-Berg 45 Kruiskensberg - Herenthout 46 Steenovenbos - Merksplas 47 Redemptoristen - Essen 48 Umicore - Olen 49 Weelde - Ravels 50 Fort van Lier - Lier Inbreng Expertise 1 Ursulinen instituut - Sint-Katelijne-Waver 2 Kapel - boerderij - Merksplas 3 Ravenhof - Stabroek 4 Rangeerstation - Essen Wilt u meer informatie over onze domeinen? Ga dan naar www.kempenslandschap.be en klik op het domein van uw keuze.
2
Nieuwsbrief 28 Kempens Landschap
Winnaars EU-prijs Cultureel Erfgoed / Europa Nostra-prijzen 2014 bekendgemaakt
Kempens Landschap krijgt als eerste Belgische vereniging Europese Prijs voor Cultureel Erfgoed De Europese Commissie en de vereniging Europa Nostra hebben op 20 maart de winnaars bekendgemaakt van de belangrijke prijs voor cultureel erfgoed. De 27 winnaars – waaronder Kempens Landschap – werden gekozen uit 160 voorgedragen projecten uit 30 landen. Ze worden beloond voor hun prestaties in vier categorieën: ‘conservatie’, ‘onderzoek’, ‘bijzondere inzet’, en ‘onderwijs, opleiding en bewustmaking’. Eind september 2013 werd Kempens Landschap door dhr. Paul van Schoors – voorzitter van de vzw Roosendael - voorgedragen voor de Europa Nostra Award in de categorie ‘verdienstelijke erfgoedorganisatie’. Grote troeven waren de kwaliteit en de buitengewoon grote omvang van het werk dat Kempens Landschap verricht, evenals de inventiviteit en doelgerichte samenwerking van het klein maar deskundig team. De vaststelling dat steeds meer eigenaars, beheerders en overheden aankloppen bij Kempens Landschap is hiervan het beste bewijs. Dit is ook meteen een garantie voor de toekomst. De EU-cultuurprijs is een erkenning voor bijzondere verdiensten op het gebied van bescherming van het cultureel erfgoed. Het fort van Duffel, de Beddermolen te Westerlo en de molen in Lille zijn voorbeelden hiervan. De award is een bevestiging dat de provincie Antwerpen 17 jaar geleden met de oprichting van Kempens Landschap de juiste beslissing heeft genomen. De jury liet verstaan dat ze sinds de goedkeuring van de Europese Landschapsconventie
10 jaar geleden, nauwelijks een effectiever voorbeeld heeft gezien van de uitwerking van deze Europese visie. Kempens Landschap is een unieke vereniging in Vlaanderen, werkzaam op het grondgebied van de provincie Antwerpen. Misschien kan deze award een hefboom betekenen om, naar analogie met Nederland, deze werking uit te breiden naar heel Vlaanderen. Alvast sterkt de Europa Nostra Award Kempens Landschap – samen met haar partners - om op de ingeslagen weg verder te gaan.
Oostenrijkse president Heinz Fischer. Androulla Vassiliou, Europees commissaris voor Onderwijs, cultuur, meertaligheid en jeugdzaken, en Plácido Domingo, operazanger en voorzitter van Europa Nostra, zullen samen de prijzen uitreiken. Per categorie worden ook de winnaars van de “Grand Prix van 10.000 euro” bekendgemaakt; net als de publieksprijs.
Ook uw stem waard! Kempens Landschap maakt kans om ook de publieksprijs te winnen. Hierbij kunnen we uw hulp gebruiken. Nog tot 22 april kan u online stemmen via: http://vote.europanostra.org. We rekenen alvast op uw stem! De prijzen voor 2014 worden uitgereikt op het jaarlijkse Europees Erfgoedcongres van Europa Nostra op 5 mei 2014 in Wenen, dat wordt gehouden onder auspiciën van de
Nieuwsbrief 28 Kempens Landschap
3
Een terugblik op 2013 Dineren met de Vrienden van de Smaak, een boom planten in het Geboortebos in Borsbeek of meevieren tijdens het openingsweekend van de paters Redemptoristen: in 2013 kon u deelnemen aan tal van druk bezochte evenementen. Het unieke en in samenwerking met vzw Emma端s georganiseerde maisdoolhof trok in september maar liefst 9000 bezoekers naar domein Ter Speelbergen. De nachtelijke tocht door het doolhof was voor velen een onvergetelijke belevenis. Kempens Landschap organiseert ook in 2014 verschillende evenementen waar u van harte welkom bent!
4
Nieuwsbrief 28 Kempens Landschap
Evenementen kalender 2014 vrijdag 25 april
Kapelstraat | 2330 Merksplas (Merksplas-Kolonie)
Opening gerestaureerde kapel Aanvang 20.00 uur Lichtschouwspel en Receptie. Inschrijven kan tot 20 april via info@skl.provant.be (vermelding aantal personen)
Zondag 4 mei
Mechelsebaan 249 | 2570 Duffel
Opening fort van Duffel 10.00 uur - 17.00 uur doorlopende gidsbeurten. vanaf 13.00 uur animatie voor jong en oud. Belevingstentoonstelling doorlopend vrij toegankelijk. www.fortduffel.be
zaterdag 10 mei
Oude centrum, Torenstraat | 2381 Weelde (Ravels)
Terug naar het weelde van weleer
14.30 uur - 18.00 uur Ontdek hoe de toekomst van Weelde eruit ziet. Mudballs gooien, Vlaamse kermis, terras en animatie voor jong en oud. www.kempenslandschap.be
zondag 18 mei
Mechelsebaan 249 | 2570 Duffel
Fortengordel van provincie Antwerpen 10.00 uur - 18.00 uur www.fortengordel.be
zaterdag 7 juni
Bredabaan 736 | 2950 Wuustwezel
Vrienden van de Smaak Aanvang 17.30 uur Rondreizend restaurant. Setting domein Franciscanessen. Vooraf inschrijven. www.vriendenvandesmaak.be
Zondag 29 juni
Kapelstraat | 2330 Merksplas (Merksplas-Kolonie)
Koloniehappening
Wedstrijd schapen drijven, Boerenmarkt en Animatie voor jong en oud. www.kempenslandschap.be
Nieuwsbrief 28 Kempens Landschap
5
Spoorwegfort opent zijn poorten
Bezoek het fort in Duffel!
Het fort van Duffel werd in de late 19de eeuw gebouwd als onderdeel van de buitenste fortengordel rond Antwerpen. Het moest de spoorweglijn Brussel-Antwerpen verdedigen tegen vijandige invallen. Het complex is opgetrokken in een unieke gemengde bouw van betonnen gewelven en bakstenen muren. Ook is er een onderaardse gang die de verschillende delen van het militair monument verbindt.
Kempens Landschap kocht het fort aan in 2009 om samen met de gemeente Duffel een nieuwe bestemming te zoeken voor dit militair erfgoed. In 2012 werd het fort beschermd als monument en kregen de toekomstplannen vorm. De voorbije jaren werd hard gewerkt aan de restauratie van het fort. Op zondag 4 mei is het eindelijk zover: die dag opent het fort na 40 jaar opnieuw zijn poorten voor het grote publiek! We nodigen u graag uit om die dag tussen 10.00 uur en 17.00 uur het fort te komen ontdekken. Ook nadien bent u steeds van dinsdag tot en met zondag welkom in het fort. U kan het complex vrij bezoeken op eigen tempo. Voor echte avonturiers staat een deskundig team van fortgidsen klaar. Vanaf mei kan u voor een hapje of drankje terecht in Brasserie De Krone, gelegen in het fort. Deze bijzondere brasserie wordt deels uitgebaat door jongeren met een AutismeSpectrum-Stoornis. Zij kunnen hier onder begeleiding hun eerste werkervaring opdoen.
Beleef het fort van binnen uit Bezoekt u het fort individueel of met een kleine groep? Mis dan de nieuwe belevingstentoonstelling in het fort zeker niet. Dompel u onder in de bouwgeschiedenis, de functies en het oorlogsverleden van dit monument. Ook de huidige natuurwaarde door de typische flora en fauna van het fort komt aan bod doorheen deze interessante tentoonstelling.
6
Nieuwsbrief 28 Kempens Landschap
gluren in donkere hoeken Wilt u alle geheime plekken van het fort ontdekken? Laat u dan rondleiden door een van de fortgidsen. Zij nemen u mee door de onderaardse gangen van het fort en belichten letterlijk de geheimen van dit militaire monument. Een belevenis waarbij u terug stapt in de tijd en de leefomstandigheden van de voormalige gebruikers en bewoners kunt voelen. Misschien stuit u ook op sporen van een van de vleermuizensoorten die vandaag in het fort wonen.
Een rondleiding boeken
Meer info, boekingen
en inschrijvingen
Vzw Kempens Landschap Tel: 015 22 82 33 E-mail: info@skl.provant.be
Openingsuren van het fort en Brasserie De Krone
Maandag gesloten Dinsdag tot vrijdag: 11.00 uur tot 21.00 uur Zaterdag: 11.00 uur tot 22.00 uur Zondag: 11.00 uur tot 21.00 uur
De prijs voor ĂŠĂŠn gidsbeurt is e 3,- p.p. met een minimum van e 30,- per groep.
Mechelsebaan 249 | 2570 Duffel Toegang tot het fort en de tentoonstelling is gratis. ď‚Ą
Aansluiten bij een georganiseerde
www.fortduffel.be
rondleiding
Elke laatste zondag van de maand (vanaf 25 mei) kan u om 14.00 uur individueel aansluiten bij een georganiseerde rondleiding. Deelname kost e 3,- per persoon. Vooraf inschrijven is verplicht.
Graag stellen wij u voor: Jo Hageman
Extra inspanning voor Kempens Landschap Al vanaf de oprichting heeft het bedrijfsleven inte-
resse voor de activiteiten van vzw Kempens Landschap. Sinds enige tijd neemt Jo Hageman het verwerven van
donateurs voor zijn rekening. Interesse voor en betrokkenheid bij erfgoed is zijn drijfveer. Zijn enthousiasme is voor menig bedrijf een reden om zich voor Kempens Landschap te engageren.
Toen het aantrekken van nieuwe donateurs ter sprake kwam, haakte Jo Hageman daar direct op in. Vanuit zijn professionele activiteiten is hij ervan overtuigd om tal van mensen en bedrijven, met een sterke interesse voor erfgoed, te kunnen benaderen en te engageren voor Kempens Landschap. “Let wel, niet alleen de interesse moet de drijfveer zijn. Vooral vind ik het getuigen van maatschappelijke verantwoordelijkheid dat er - soms zelfs privé - gelden worden vrijgemaakt.” Jo Hageman wist zo op korte termijn al verschillende donateurs aan te brengen. Jo Hageman startte zijn carrière binnen de IT-sector. Ruim 10 jaar geleden stapte hij over naar de filmindustrie. Hier houdt hij zich vooral bezig met de financiering van grootschalige audiovisuele producties via de zogenaamde
‘tax shelters’. Juist hierdoor heeft hij “de juiste contacten”. Het deelnemen aan culturele projecten kent fiscale voordelen, zo ook het ondersteunen van maatschappelijk relevante doelen, zij het in wat beperkte mate. Vaak blijken deze voordelen echter niet de enige redenen te zijn voor donateurs. Jo Hageman is ambitieus. Op korte termijn verwacht hij een dertigtal bedrijven als donateur te kunnen engageren voor Kempens Landschap. Op langere termijn hoopt hij dit aantal te doen aangroeien tot zo’n vijftig tot zestig bedrijven. “Een belangrijk aantal om van een voldoende kritische massa te doen spreken. Met een sterke support kan de ‘club’ immers zichtbaar gemaakt worden en van zich laten spreken. In dat verband denk ik aan speciaal georganiseerde bijeenkomsten voor deze groep donateurs. Met als doel elkaar beter te leren kennen en wellicht gezamenlijk activiteiten en projecten te realiseren”. Het zijn bedrijven die gevestigd of actief zijn in de provincie Antwerpen en die de doelstelling van Kempens Landschap een warm hart toedragen, waarop Jo Hageman zich richt. Om meer te weten over de mogelijkheden om Kempens Landschap te ondersteunen, kunt u met hem contact opnemen via www.kempenslandschap.be/wordt-donateur
Nieuwsbrief 28 Kempens Landschap
7
In Stormen Sterk
maalt weer in volle glorie Op 1 april werd het glas geheven op een geslaagd restauratieproject. Samen met de gemeente Lille gaf Kempens Landschap de windmolen ‘In Stormen Sterk’ een nieuw leven. Deze stenen grondzeiler onderging sinds 2006 een grondige binnen- en buitenrestauratie. Voortaan zal hij opnieuw maandelijks de wieken uitslaan voor het grote publiek. De geschiedenis van de huidige molen van Gierle, gelegen in de Molenstraat, reikt terug tot het jaar 1499. Op dat moment werd een houten staakmolen opgericht in opdracht van de heer van Turnhout. Hij maalde voor het eerst op kerstdag 1500. In de eeuwen daarna werd de molen meermaals vernield of afgebrand. Men bouwde echter steeds een nieuwe molen in de plaats. Zo ook in november 1836, toen een orkaan de standaardmolen omver blies. Het jaar erop kreeg molenaar Jan Frans De Backer de toelating om een nieuwe molen op te richten. Deze keer bouwde hij een robuuster stenen exemplaar. De molen uit 1837 is een stenen grondzeiler van het type buitenkruier. Dit wil zeggen dat de wieken aan de buitenkant worden opgezeild en met een kruishaspel naar de wind worden gezet. Deze wieken hebben een spanwijdte van maar liefst 26,5 meter, wat de molen een van de grootste in het land maakt. De molen maalde tot 2003 en wachtte sindsdien op een grondige restauratie. In 2006 kocht vzw Kempens Landschap de molen en het omliggende grasplein aan om ze opnieuw te herstellen. Dit gebeurde in nauwe samenwerking met de gemeente Lille, die de molen in erfpacht nam. Tijdens de jaren die volgden, werden in verschillende fasen de romp en het binnenwerk van de molen volledig gerestaureerd. Recent werden deze werken opgeleverd.
Breng een bezoek aan de molen Kom de gerestaureerde molen bewonderen! Dankzij een team van vier vrijwillige molenaars van de vzw Levende Molens blijft de molen in beweging. Elke laatste zondag van de maand kan u hem tussen 13.00 u en 17.00 u een bezoek brengen. Als er genoeg wind is, zal u de molen in volle actie aantreffen. Molenstraat | 2275 Lille
Deze bedrijven en organisaties ondersteunen onze activiteiten: Studiecentrum voor Kernernergie - Mol Vito - Mol Sibelco/NZM nv - Dessel BP Chembel - Geel NV Luyckx - Brecht IVEKA - Turnhout Belgoprocess - Dessel KPMG Fiduciaire - Brussel Nike - Laakdal Vanhout nv - Geel Pidpa - Antwerpen Erfgoed & Visie - Oostmalle
Greenroad NV - Heusden Antea Group - Anwerpen Groep Van Roey - Rijkevorsel Eandis - Antwerpen Costermans villa projecten nv - Schilde Oprins Plant NV - Rijkevorsel Zakenkantoor Gorris - Heist-op-den-Berg DWE bvba - Turnhout Falcade bvba - Antwerpen Arx - Tre–melo Tuinarchitectuur Moris - Berlaar OPMS - Malle
Uitgever vzw Kempens Landschap Peredreef 5 - 2580 Beerzel-Putte Tel: 015 / 22.82.30 www.kempenslandschap.be Fotografie James van Leuven Flightcam Raf Ketelslagers Tekst vzw Kempens Landschap
Ontwerp & opmaak CreCs, bureau voor visuele communicatie Abonnementen België/buitenland € 10,- per jaar. Jaarabonnementen gaan automatisch in na ontvangst van uw overschrijving op rek.nr. 068-2250705-41 t.n.v. vzw Kempens Landschap te Putte. U ontvangt dan drie nummers. Volg ons op:
8
Nieuwsbrief 28 Kempens Landschap