Kl nwsbrf 29

Kempens Landschap Geg arandeerd

ju li- au g us t us - s e p t e m b e r 2 0 1 4 | N i euws b r i ef 29

Fiets mee in het spoor van de militairen! » Pagina 8

Grand Prix bij Europa Nostra » Pagina 3 Unieke lichtstraat hersteld » Pagina 6 Jan-Vlemincktoren in Wijnegem » Pagina 7

Gegarandeerd Kempens Landschap Dit zijn de domeinen in eigendom of beheer van vzw Kempens Landschap, met als doel het behoud van ons erfgoed voor u en de generaties na ons.

Er is beslist een interessant domein bij u in de buurt te vinden. Ga er eens kijken!

Vzw Kempens Landschap werd opgericht in november 1997 op initiatief van het provinciebestuur Antwerpen en een veertigtal Kempense gemeentebesturen, mede in uitvoering van een beleidslijn in het provinciaal bestuursakkoord.

Vzw Kempens Landschap is actief in een 60-tal gemeenten in de provincie Antwerpen. Als organisatie kan ze voor Vlaanderen uniek en exemplarisch genoemd worden. Het is immers geen natuur- of monumentenvereniging, maar een landschapsvereniging. Vzw Kempens Landschap stelt bij al haar domeinen een multidisciplinaire aanpak voorop. Het landschap heeft immers niet alleen een natuurfunctie, we wonen, werken en ontspannen er ook.

Dat alles vraagt een geïntegreerd beheer en juist daarin maakt onze vereniging zich sterk.

Momenteel heeft vzw Kempens Landschap zo’n 850 ha in eigendom.

Inga Verhaert

Peter Bellens

1 De Poppelaer / Noenheuvel - Brecht 2 Geel-Bel - Geel-Bel 3 De Caters - Schilde 4 Wortel- en Merksplas-kolonie - Hoogstraten, Merksplas 5 Heidehuizen - Mol 6 Buitengoor-Meergoren / Berkebossen - Mol 7 Kempische Heuvelrug - Herentals 8 Zwartgoorheide - Vosselaar 9 De Most - Balen 10 Volmolen / Volbergbossen - Mol 11 De Keiheuvel - Balen 12 De Hellekens - Herentals 13 Amocobos - Geel 14 Kalvarieberg - Geel 15 Rijbergerdijk / Gompel - Mol 16 Pelerheide / De Diepte - Beerse 17 Speelbergenbos - Heist-op-den-Berg 18 Ter Speelbergen - Putte 19 Blauwbossen - Hoogstraten 20 Rooise Loop - Oud-Turnhout 21 Blommerschot - Zandhoven 22 Helschot - Laakdal 23 Achterbos - Mol 24 Koude Beek - Borsbeek/Mortsel 25 Roosendael - Sint-Katelijne-Waver 26 De Merode - Westerlo, Herselt, Laakdal 27 Scherpenbergmolen - Malle 28 De Welvaert - Zoersel 29 FRAC - Turnhout 30 Molen ‘In Stormen Sterk’ - Lille 31 Den Ellenboog / Goriënberg - Retie 32 Laakvallei - Beerse 33 De Schrieken - Ravels 34 Speel- en vredesbos - Boechout 35 Zr. Franciscanessen - Wuustwezel 36 Fort van Duffel - Duffel 37 Nete-vallei - Heist o/d Berg 38 Bouwelse Heide - Grobbendonk 39 Militaire spoorlijn - Kapellen-Brasschaat 40 Bleke Heyde - Wuustwezel 41 Beddermolen - Westerlo 42 Hof Ter Linden - Edegem 43 Kapelletje Celen - Heist-op-den-Berg 44 Kruiskensberg - Herenthout 45 Steenovenbos - Merksplas 46 Redemptoristen - Essen 47 Umicore - Olen 48 Weelde - Ravels 49 Fruythout - Hove INBRENG EXPERTISE 1 Ursulinen instituut - Sint-Katelijne-Waver 2 Kapel - boerderij - Merksplas 3 Ravenhof - Stabroek 4 Rangeerstation - Essen 5 Fort van Lier - Lier 6 Gestel - Berlaar Wilt u meer informatie over onze domeinen?

Ga dan naar www.kempenslandschap.be en klik op het domein van uw keuze.

2

Nieuwsbrief 29 Kempens Landschap

Winnaar EU-prijs Cultureel Erfgoed / Europa Nostra-prijzen 2014

Grand Prix bij Europa Nostra Beste lezer,

Met veel trots stellen we onze 29ste nieuwsbrief aan u voor. De voorbije maanden werkte ons team volop verder aan de vele projecten en domeinen waarrond Kempens Landschap al meer dan 16 jaar draait.

Toch is het af en toe tijd om even stil te staan bij en terug te blikken op onze voorbije werking.

Bijvoorbeeld toen onze organisatie, vzw Kempens Landschap, op 5 mei in het Weense Burgtheater de ‘Europese Prijs voor Cultureel Erfgoed’ mocht ontvangen uit handen van Androulla Vassiliou, Europees commissaris voor Onderwijs, cultuur, meertaligheid en jeugdzaken en Plácido Domingo, operazanger en voorzitter van Europa Nostra.

Deze ‘Europa Nostra Awards’ worden elk jaar uitgereikt door de erfgoedorganisatie Europa Nostra. Kempens Landschap kreeg deze prestigieuze prijs voor haar volledige werking als verdienstelijke erfgoedorganisatie. De jury liet verstaan dat ze sinds de goedkeuring van de Europese Landschapsconventie 10 jaar geleden, nauwelijks een effectiever voorbeeld heeft gezien van de uitwerking van deze Europese visie. Als kleine landschapsvereniging zijn we daarom ook bijzonder trots op deze Europese erkenning. Het is een schouderklopje van Europa en bevestigt dat we de juiste weg zijn ingeslagen. Meer nog: Kempens Landschap sleepte onverwachts ook de extra Grand Prix in de categorie ‘bijzondere inzet’ of ‘dedicated service’ in de wacht!

Ondertussen staat onze award al ruim twee maanden op kantoor te pronken en hervatten we ons werk. Toch blijven we fier en voelen we ons gesterkt in onze werking. Zo konden we dit voorjaar enkele restauraties afronden en nieuwe toeristisch-recreatieve projecten lanceren.

Lees er alles over op de volgende pagina’s!

Wilt u deze zomer ook van ons erfgoed genieten? Dan geven we u graag volgende tip mee: kom tot rust in een van onze domeinen en dompel u onder in het Kempens landschap!

Veel leesplezier gewenst, Kempens Landschap

Nieuwsbrief 29 Kempens Landschap

3

DOORLOPEND Hoeve Den Eik 3 | 2430 Laakdal

Klompenbelevingspad 13.30 - 17.30 uur in juli en augustus dagelijks 13.30 - 17.30 uur in september elke zaterdag en zondag Bent u een held op klompen? Test het zelf op ons klompenbelevingspad in Laakdal!

Hier wisselt u uw schoenen even in voor een stel echte klompen uit populierenhout.

Hiermee kan jong en oud een speciaal daarvoor aangelegd pad trotseren met verschillende ondergronden waar u overheen moet stappen of klauteren op klompen. Op zaterdag en zondag kan u ook het klompenmuseum bezoeken.

Bij Afspanning Den Eik kan u terecht voor een hapje of een drankje. www.klompenmuseum.be

4

Nieuwsbrief 29 Kempens Landschap

ZOMEREN MET KEMPENS LANDSCHAP! AGENDA

ELKE VRIJDAGAVOND IN JULI EN AUGUSTUS Rozendaal znr | 2860 Sint-Katelijne-Waver

Terrasconcerten in domein Roosendael telkens om 20.00 uur (gratis) Vlakbij Mechelen ligt domein Roosendael: een prachtige voormalige abdijsite in het groen.

Het loont absoluut de moeite om hier eens te komen wandelen, fietsen of zelfs verblijven!

Pauzeren kan u aan het café gelegen in het domein. Deze zomer worden de terrasgangers nog extra verwend door gratis terrasconcerten van verschillende artiesten en groepen.

Kijk op de website om de volledige kalender te raadplegen. www.roosendael.be

WOENSDAG 6 AUGUSTUS Collegelaan 70 | 2910 Essen

Vlaanderen muziekland 19.00 - 22.30 uur (gratis) Ook dit jaar stelt de vzw Kempens Landschap het domein van de paters Redemtoristen in Essen open voor het evenement Vlaanderen muziekland. Op woensdag 6 augustus dient het groendomein van dit historische klooster- en scholencomplex als ideale locatie voor de opnames van het zomerse tv-programma in samenwerking met Radio 2. Kom gratis genieten van een show gepresenteerd door Geena Lisa en opgeluisterd door verschillende optredens! www.een.be

ZATERDAG 30 AUGUSTUS

Molenwijk 74 | 2260 Westerlo

Wereldcinema met wok en live muziek 20.00 - 23.30 uur (betalend, vooraf reserveren) De Beddermolensite in Westerlo wordt voor 1 avond omgetoverd tot een cinema.

Bij mooi weer geniet u in de buitenlucht van de film ‘Almanya, Wilkommen in Deutschland’.

Bij regenweer verhuist de cinema naar de schuur van de molen. Terwijl u naar akoestische muziek luistert, kan u proeven van een wokschotel naar keuze. www.terranova2014.be

ZONDAG 31 AUGUSTUS

Landloperskapel Kapelstraat znr | 2330 Merksplas

Jef Neve en de helden van het thuisfront 13.30, 17.00 en 20.30 uur voorstellingen (betalend, vooraf reserveren) Deze verrassende voorstelling met muzikant Jef Neve en vertelster Lotte Caers voert u terug naar de Eerste Wereldoorlog. Niet de soldaten maar wel de thuisblijvers spelen de hoofdrol in dit stuk. Verwacht u aan live muziek van de televisiereeks ‘In Vlaamse Velden’, lichtprojecties, bewegende figuranten en meer! De landloperskapel in Merksplas-Kolonie leent zich als ideaal kader voor dit schouwspel. www.terranova2014.be

ZATERDAG 6 SEPTEMBER

Militair tafelen met Vrienden van de Smaak

Fort van Duffel | Mechelsebaan 249 | 2570 Duffel 17.30 - 22.30 uur (betalend, vooraf reserveren) Ook dit jaar kan u genieten van een top diner op een unieke locatie met Vrienden van de Smaak. Ditmaal wordt het feestmaal geserveerd in het pas gerestaureerde spoorfwegfort van Duffel. Voordat u aan tafel gaat, ontdekt u het fort tijdens een korte rondleiding. Njam! groentenchef Philippe Van den Bulck stelt voor de gelegenheid een uitgebreid 5-gangenmenu samen met aangepaste wijnen. www.vriendenvandesmaak.be | www.fortduffel.be

Nieuwsbrief 29 Kempens Landschap

5

Succesvolle restauratie in de Landloperskapel in Merksplas

Unieke lichtstraat hersteld

Het behoud en de herontwikkeling van de voormalige landloperskolonies in Merksplas en Wortel ligt aan de basis van het ontstaan van Kempens Landschap. In het voorjaar van 2014 werd een nieuwe stap gezet in dit omvangrijke dossier. Na jaren van verval werd de unieke lichtstraat van de landloperskapel in Merksplas hersteld en opnieuw zichtbaar gemaakt. Hierdoor kan u de kapel terug bewonderen in haar oorspronkelijke staat.

De Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaartkapel in Merksplas-Kolonie is een van de meest merkwaardige gebouwen op de kolonies.

Deze monumentale kapel - ontworpen door Victor Besme - werd ingewijd in 1890. Het bijzondere aan dit gebouw is het gebruik van industriële elementen binnen een religieus interieur. Zo is de kapel opgebouwd uit gietijzeren zuilen met gouden versiering. Vooral de ingenieuze lichtstraat die over de hele lengte van het schip loopt, is uniek. Door licht vanaf het dak te laten binnenvallen op de kerkgangers kon men de landlopers zelfs tijdens de misvieringen goed in de gaten houden. Door de jaren heen was de kapel haar charme deels verloren. De lichtstraat werd afgedekt en tussen het schip en het koor werd in de jaren ’60 een muur gebouwd.

In 2007 was de vervallen lichtstraat een van de 15 kanshebbers in het tv-programma ‘Monumentenstrijd’ van de VRT. In dit programma streden verschillende monumenten in nood voor een restauratiebudget van

6

Nieuwsbrief 29 Kempens Landschap

€ 500.000. Jammer genoeg sleepte de lichtstraat de hoofdprijs niet in de wacht.

Men bleef echter niet bij de pakken neer zitten: de nodige financiële middelen werden als-nog verzameld en zo kon dit als monument beschermde gebouw hersteld worden.

Kempens Landschap adviseert de gemeente Merksplas - die de kapel in eigendom heeft en coördineert het beheer en de restauratie van de kolonies. De restauratie van de lichtstraat is onderdeel van de tweede fase van een in totaal 10 fasen tellend masterplan voor de restauratiewerken. In deze tweede fase werden de daken van de kapel hersteld en de storende muur afgebroken. Ook de lichtstraat werd opnieuw vrijgemaakt en hersteld.

Het resultaat mag er zijn: sinds kort kan u de kapel opnieuw beleven als een lichte en open ruimte. Op 25 april werd de lichtstraat feestelijk ingehuldigd. Wilt u het resultaat zelf komen bewonderen? Kom dan naar het concert van Jef Neve en de helden van het thuisfront op zondag 31 augustus. 

Monument zoekt nieuwe gebruiker(s)!

Jan-Vlemincktoren in Wijnegem Kempens Landschap is momenteel actief in 65 Antwerpse gemeenten en bouwde reeds ruime expertise op rond de herbestemming van historische gebouwen in het Kempense landschap. De gemeente Wijnegem deed

daarom beroep op onze organisatie voor de lancering van een partneroproep voor de Jan-Vlemincktoren.

Dit beschermd monument uit de 16de eeuw wacht op een nieuwe duurzame bestemming.

of organisaties die een nieuwe functie in de Jan-Vlemincktoren willen onderbrengen en hier in willen investeren.

Een mogelijke nieuwe functie voor de Jan-Vlemincktoren mag zowel een privékarakter als een openbaar karakter hebben. Het is dus mogelijk om er bijvoorbeeld een privéwoning of praktijk in te richten. Belangrijk is wel dat de nieuwe bestemming de draagkracht van het omliggende park niet mag overschrijden.

Ook de meerwaarde voor de gemeente Wijnegem speelt mee in de eindbeslissing van het college.

De Jan-Vlemincktoren ligt in het historische Wijnegemhof in het centrum van de gemeente Wijnegem. Dit park bestaat al meer dan 700 jaar en maakte oorspronkelijk deel uit van het ‘Hof Ter Borcht’. Het gebouw zelf dateert uit de 16de eeuw en is het enige overblijfsel van het Spaanse waterkasteel ‘Wijnegemhof’. De toren deed dienst als toegangspoort en duiventoren.

Heeft u zelf een idee of kent u potentiële geïnteresseerden?

Kandidaten kunnen nog tot 30 september 2014 een voorstel voor herbestemming indienen bij de gemeente. Het volledige oproepdossier kan u terugvinden op www.wijnegem.be.

Kandidaten kunnen nog tot 30 september 2014 een voorstel voor herbestemming indienen. 

Het gebouw is in eigendom van de gemeente Wijnegem maar staat al jarenlang leeg. Hierdoor is het dringend toe aan een grondige restauratiebeurt. De gemeente wil de restauratie en een toekomstig gebruik echter graag samen realiseren met een private partner. Daarom lanceerde de gemeente Wijnegem samen met vzw Kempens Landschap een partneroproep om geschikte kandidaten te zoeken. Concreet zoekt men personen

Heeft u vragen over deze of een andere partneroproep van Kempens Landschap? Kent u geïnteresseerden om als private partner in zulk een project te stappen?

Neem dan contact op met Kempens Landschap via info@skl.provant.be of op het nummer 015 22 82 33.

Nieuwsbrief 29 Kempens Landschap

7

Tussen Kapellen en Brasschaat

Fiets mee in het spoor van de militairen!

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd een spoorlijntje aangelegd tussen de forten van Kapellen en Brasschaat. Waar honderd jaar geleden nog gepantserde treinen over het spoor reden, kan u vandaag de dag genieten van een aangename fietstocht over het spoor. Kempens Landschap realiseerde dit project samen met de betrokken gemeentebesturen, Toerisme Vlaanderen, het Vlaams strategisch project ‘Fortengordels rond Antwerpen’ en sociale partners Wotepa vzw, Rotonde vzw en Noorderkempen Actief vzw.

Met het hele gezin fietsen over een spoorweg uit de Eerste Wereldoorlog? Dit kan op de spoorlijn tussen Kapellen en Brasschaat! De tocht start aan de Fortseenweg in Kapellen.

Eerst fietst u 5 km naar Brasschaat doorheen een prachtig natuurgebied van bossen en weilanden. Tijdens de tocht stuit u op enkele bunkers en fietst u over de Antitankgracht uit het interbellum. Pauzeren doet u aan het oudste vliegveld van België. Hier kan u een hapje of drankje nuttigen in het sociaal uitgebate Café Perron Noord. Neem ook zeker een kijkje in de verkeerstoren vanwaar u een mooi zicht krijgt op het vliegveld en de omgeving.

Na een verdiende pauze stapt u daarna weer op de spoorfiets voor de terugtocht naar Kapellen. U kan tot eind september elke dag komen spoorfietsen. Vertrekken is mogelijk om 10.00 uur in de voormiddag of om 14.00 uur in de namiddag.

Een gezinsfiets voor 5 personen huurt u voor € 30. Reserveren is verplicht en doet u het

gemakkelijkst via www.spoorfietsen.be. Daar vindt u ook alle verdere praktische informatie.

We wensen u alvast een aangename fietstocht toe! 

win een spoorfietstocht!

Wilt u kans maken op een gratis spoorfietstocht voor vijf personen?

Beantwoord dan volgende wedstrijdvraag: Door wie werd de spoorlijn aangelegd tijdens WOI? Tip: kijk op www.spoorfietsen.be!

Deelnemen kan tot en met donderdag 14 augustus door het correcte antwoord door te sturen naar info@skl.provant.be met als onderwerp ‘Wedstrijd spoorfietsen’.

Vergeet zeker niet uw naam, voornaam, e-mailadres en telefoonnummer te vermelden.

Uit de deelnemers die de wedstrijdvraag juist beantwoorden, worden 3 winnaars verloot.

Zij krijgen een cadeaubon voor 1 gratis spoorfietstocht op een datum naar keuze.

Deze bedrijven en organisaties ondersteunen onze activiteiten: Vito - Mol Sibelco/NZM nv - Dessel NV Luyckx - Brecht KPMG Fiduciaire - Brussel Nike - Laakdal Vanhout nv - Geel Pidpa - Antwerpen Erfgoed & Visie - Oostmalle Greenroad NV - Heusden Antea Group - Antwerpen Groep Van Roey - Rijkevorsel Eandis - Melle Costermans villa projecten nv - Schilde De Kleine Boerderij BVBA - Rijkevorsel Zakenkantoor Gorris - Heist-op-den-Berg DWE bvba - Turnhout

8

Nieuwsbrief 29 Kempens Landschap

Falcade bvba - Antwerpen Arx - Tremelo Tuinarchitectuur Moris - Berlaar OPMS - Malle Deadline Entertainmentgroup - Berlaar Cipal DV - Geel Brouwerij Duvel-Moortgat - Puurs Bertram BVBA - Sinaai Genea Assotiates NV - Antwerpen Maes Elektro - Pulle Verstraete & Vanhecke NV - Wilrijk Havenbedrijf Antwerpen - Antwerpen Lintacker Consulting BVBA - Boechout Bouwmaterialen Van Den Broeck - Lier Lemmens BVBA - Boechout

Uitgever vzw Kempens Landschap Peredreef 5 - 2580 Beerzel-Putte Tel: 015 / 22.82.30 www.kempenslandschap.be Fotografie James van Leuven Dirk Broeckx Raf Ketelslagers Geoffrey Ketels

Abonnementen België/buitenland € 10 per jaar. Jaarabonnementen gaan automatisch in na ontvangst van uw overschrijving op rek.nr. 068-2250705-41 t.n.v. vzw Kempens Landschap te Putte.

U ontvangt dan drie nummers.

Tekst vzw Kempens Landschap Volg ons op: