Kempens Landschap Geg arandeerd
m e i 2 0 1 8 | N ieuws b r i ef 41
Wandelpret met Vossenstreken
» Pagina 8
Samenwerking is natuurlijke kruisbestuiving » Pagina 5 Wollige grazers » Pagina 7
Gegarandeerd Kempens Landschap Kempens Landschap zorgt voor waardevolle landschappen en historische gebouwen om ze veilig te stellen voor de toekomst. Er is beslist een interessant domein bij u in de buurt te vinden. Ga er eens kijken!
Inga Verhaert
Peter Bellens
Onze domeinen 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
2
De Poppelaer / Noenheuvel - Brecht Geel-Bel - Geel-Bel De Caters - Schilde Wortel- en Merksplas-kolonie - Hoogstraten, Merksplas Heidehuizen - Mol Buitengoor-Meergoren / Berkebossen - Mol Kempische Heuvelrug - Herentals Zwartgoorheide - Vosselaar De Most - Balen Glaverbel - Mol De Keiheuvel - Balen De Hellekens - Herentals Amocobos - Geel Kalvarieberg - Geel Rijbergerdijk / Gompel - Mol Pelerheide / De Diepte - Beerse Speelbergenbos - Heist-op-den-Berg Ter Speelbergen - Putte Blauwbossen - Hoogstraten Rooise Loop - Oud-Turnhout Blommerschot - Zandhoven Helschot - Laakdal Achterbos - Mol Koude Beek - Borsbeek/Mortsel
Nieuwsbrief 41 Kempens Landschap
25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52
Vzw Kempens Landschap werd opgericht in november 1997 op initiatief van het provinciebestuur Antwerpen en een veertigtal Kempense gemeentebesturen, mede in uitvoering van een beleidslijn in het provinciaal bestuursakkoord. Vzw Kempens Landschap is actief in een 60-tal gemeenten in de provincie Antwerpen. Als organisatie kan ze voor Vlaanderen uniek en exemplarisch genoemd worden. Het is immers geen natuur- of monumentenvereniging, maar een landschapsvereniging. Vzw Kempens Landschap stelt bij al haar domeinen een multidisciplinaire aanpak voorop. Het landschap heeft immers niet alleen een natuurfunctie, we wonen, werken en ontspannen er ook. Dat alles vraagt een geïntegreerd beheer en juist daarin maakt onze vereniging zich sterk. Momenteel heeft vzw Kempens Landschap ruim 1000 ha in eigendom.
Roosendael - Sint-Katelijne-Waver De Merode - Westerlo, Herselt, Laakdal Scherpenbergmolen - Malle De Welvaert - Zoersel FRAC - Turnhout Molen ‘In Stormen Sterk’ - Lille Den Ellenboog / Goriënberg - Retie Laakvallei - Beerse De Schrieken - Ravels Biesbesbos - Boechout Zr. Franciscanessen - Wuustwezel Fort van Duffel - Duffel Nete-vallei - Heist o/d Berg Philipsbos - Grobbendonk Militaire spoorlijn - Kapellen-Brasschaat Bleke Heyde - Wuustwezel Beddermolen - Westerlo Hof Ter Linden - Edegem Kapelletje Celen - Heist-op-den-Berg Kruiskensberg - Herenthout/Nijlen Steenovenbos - Merksplas Redemptoristen - Essen Umicore - Olen Fruythout - Hove Kasteelhoeve - Grobbendonk Park Hof ter Borght - Hulshout Zwarte Molen - Lille Beersgat - Wuustwezel
53 54 55 56 57 58 59
Sint-Bernardusabdij - Hemiksem Ursulineninstituut - Sint-Katelijne-Waver De Ghellinck - Herentals Domein Zellaer - Bonheiden Gasthuishoeves - Hove De Notelaer – Bornem site Lauwers – Boom
INBRENG EXPERTISE A. Kapel - boerderij - Merksplas B. Douaneloods - Essen C. Fort van Lier - Lier D. Gestel - Berlaar E. Weelde - Ravels F. Kerkruïne Sint-Michiels - Hulshout G. Jan-Vlemincktoren - Wijnegem H. Gemeentepark - Boom I. Fort van Kessel - Nijlen J. Fort 4 - Mortsel K. Het Witte Huis - Arendonk Wilt u meer informatie over onze domeinen? Ga dan naar www.kempenslandschap.be en klik op het domein van uw keuze.
Een bosbad aub Beste lezer,
Last van stress en vermoeidheid? Dan moet u dringend eens gaan bosbaden. De term waaide een tijd terug over uit Japan, waar Shinrin-yoku of bosbaden al langer ingeburgerd is. Een Japans studie naar het fenomeen toont aan dat wie zich in een bos onderdompelt minder stress heeft, gelukkiger wordt en een betere weerstand krijgt. Ook bij ons komt de relatie tussen gezondheid en welzijn enerzijds en contact met de natuur anderzijds steeds vaker in de aandacht. Maak er dus een gewoonte van om geregeld naar buiten te gaan! Met meer dan 55 domeinen in 65 gemeenten vindt u bij Kempens Landschap alvast een mooi aanbod. Sinds dit voorjaar kunt u ook het prachtige historische park bij kasteel Zellaer in Bonheiden verkennen. Hier staan oude monumentale bomen zoals Ginko, Pterocarya en Linde. Kortom een ideale omgeving voor een bosbad. Na een deugdzame wandeling door het park van Hof ter Linden in Edegem kunt u vanaf begin mei terecht in de nieuwe brasserie Hof ter Linden in het koetshuis. Dit voorjaar start ook de verhuur van eTuktuks vanuit de historische stoomzagerij in Laakdal. Met deze elektrisch aangedreven wagentjes kunt u de groene streek van de Merode ontdekken. Lees verder en maak kennis met het concept van Slow Cabins. Graag stellen we verder in deze nieuwsbrief onze meest aaibare collega’s aan u voor: de schapen die grazen op verschillende domeinen van Kempens Landschap. Wie ook jongere generaties warm wil maken voor een wandeling, kan uitpakken met de gratis wandelapp Vossenstreken. Veel leesplezier gewenst, Kempens Landschap
Nieuwsbrief 41 Kempens Landschap
3
AGENDA 6 mei 2018 | 10:00 tot 17:00 uur
Werfbezoek Douaneloods
Hemelrijk znr. | 2910 Essen gratis Bezoek de douaneloods, een statig gebouw uit 1902 dat volledig gerestaureerd wordt. www.kempenslandschap.be
20 mei 2018 | 12:00 tot 18:00 uur
Kasteelfeesten Zellaer
Zellaerdreef 1 | 2820 Bonheiden Gratis – picknick betalend Na de nodige beheerwerken is het prachtige park van domein Zellaer klaar voor bezoek! Van 12 tot 14:00 is er een lekkere picknick (reserveer op voorhand). Vanaf 13:00 uur zijn er rondleidingen en gratis animatie. www.bonheiden.be/kasteelfeesten
20 mei 2018 | 13:00 tot 18:00 uur
Fortengordel
Mechelsebaan 249 | Duffel | gratis Ook het fort van Duffel staat paraat tijdens de tiende editie van de Fortengordel! Volg een korte rondleiding met één van de vrijwillige gidsen of bekijk een mini-tentoonstelling over het verdrag van Versailles. De dag krijgt klank met verschillende optredens. www.fortengordel.be
Vanaf 30 mei 2018
eTuktuks in de Merode
Heistraat 2 | 2430 Laakdal Nieuw! Huur een elektrische tuktuk en verken het mooie Merode gebied rond de stoomzagerij in Laakdal. Kies een route en vertrek. www.etuktuks.be
24 juni 2018
Feest in Frijthout!
Hove | gratis Verken mee het pas aangelegde landschapspark Frijthout op de grens van Hove en Boechout. www.kempenslandschap.be
Juli en augustus
Adellijk pitkamperen
Notelaerdreef 2 | 2880 Bornem In juli en augustus kunt u opnieuw komen pitkamperen bij paviljoen De Notelaer, boeken kan vanaf mei. Meer informatie www.notelaer.be en www.terranova.be
4
Nieuwsbrief 41 Kempens Landschap
Xavier Leclair
Samenwerking is natuurlijke kruisbestuiving
In het najaar streek er een Slow Cabin neer op het domein van de Zusters Franciscanessen in Wuustwezel. Dit kleine houten huisje is mobiel, modulair en volledig “off grid”. Ingeplant achteraan het domein kan je er even verblijven om … helemaal niets te doen, weg van de wereld. Tijd voor wat meer tekst en uitleg van Xavier Leclair, de man achter Slow Cabins. Het concept van Slow Cabins speelt in op de tendens van onthaasten, tragere, betere en duurzamere vormen van lokaal toerisme. Onze huisjes worden tijdelijk neergepoot op afgelegen plekken in het groen die gemakkelijk bereikbaar zijn vanuit een stad. Mensen die even aan de stadsdrukte en de dagelijkse hectiek willen ontsnappen, kunnen tijd en rust opzoeken in één van onze cabins. Zonder veel te moeten meenemen, zonder bij het boeken al te weten waar de reis precies heen gaat. Het idee groeide uit een onderzoeksproject met internationale universiteitsstudenten. Met de cabins willen we een alternatief reisaanbod dichtbij huis aanbieden. Even weg van de massa, alleen op een mooie plek. De huisjes ogen klein, maar zijn doordacht en multifunctioneel ontworpen. Zo kan je er in overnachten maar ook inspirerend vergaderen in het
groen. De zelfstandige units hebben een verwaarloosbare impact op hun omgeving: de nodige energie komt van zonnepanelen op het dak, wordt opgeslagen in intelligente batterijsystemen, terwijl een droogtoilet en een circulaire douche op regenwater de rest doet. Een verblijf in een cabin moet vooral ook inspireren om zorgzamer met het milieu om te springen.
In Wuustwezel staat een ‘time for two’ cabin en er logeerden ondertussen zo’n 60 koppels. In het gastenboek wordt het concept, de mooie locatie en stijlvolle cabin duchtig geprezen. Er gebeurde hier zelfs al een huwelijksaanzoek! De cabin blijft hier nog even staan en verhuist dan naar een andere plek, wie weet opnieuw naar een domein van Kempens Landschap. Wat de toekomst nog brengt? Slow Cabins heeft internationale ambities! Meer informatie: www.slowcabins.be
Bij de opstart van het project ging Slow Cabins op zoek naar ‘early adopter’ partners. Al snel bleek Kempens Landschap open te staan om dit innovatief concept te ondersteunen en realiseren. Vanaf de eerste kennismaking was ik aangenaam verrast van het draagvlak en netwerk van Kempens Landschap en de prachtige domeinen die ze beheren. De samenwerking is een soort natuurlijke kruisbestuiving geworden en verloopt heel goed.
Nieuwsbrief 41 Kempens Landschap
5
Wollige grazers bij
Maak kennis met de meest aaibare medewerkers van Kempens Landschap: schapen! Deze wollige grazers worden al jarenlang ingezet om bermen, open plekken en bosranden te begrazen. Vandaag wordt schapenbegrazing ingezet op vijf domeinen van Kempens Landschap. Daarvoor werkt Kempens Landschap samen met drie herders. Kudde in het landschap
Sinds 2009 worden de bermen van de majestueuze dreven van Wortel- en Merksplas-Kolonie kort gehouden door grazende schapen. De grote kudde van vzw Kemp wordt door de herder met zijn hond behendig op weg gezet. Tussen april en oktober doen de 200 schapen het hele parcours zo’n drie keer. Voor voorbijgangers is het een fraai beeld dat stilaan ingeburgerd is in de Koloniën. In Bezoekerscentrum Kolonie 5-7 kan je zelfs opzoeken waar de kudde op dat moment aan het grazen is. Ook in het Philipsbos in Grobbendonk worden de dreefbermen één keer per jaar onder handen genomen door een kudde schapen.
Schapen in het bos
Ook in het bos zorgt meer variatie voor een
6
Nieuwsbrief 41 Kempens Landschap
betere biodiversiteit. Daarom ontwikkelt Kempens Landschap er open plekken met heide en graduele bosranden. Om die goed te beheren, worden kleine kuddes van zo’n 20 tot 50 grazende schapen ingezet. In deze domeinen grazen de schapen twee keer per jaar een tijdje in een omheinde zone. Dat gebeurt in de Heidehuizen in Mol, het Philipsbos in Grobbendonk en in de Blauwbossen in Hoogstraten door herder Dirk Vansant en in Kruiskensberg in Herenthout door herder Bart Van Lommel.
Zeg niet zomaar schaap
Wist je dat er heel wat verschillende schapenrassen bestaan? Zo zweert vzw Kemp bij Kempische heideschapen terwijl andere herders een mix van verschillende rassen in één kudde samenbrengen. De schapen die voor de begrazing gebruikt
worden, zijn veelal oude rassen die in de moderne veeteelt niet meer gebruikt worden. Zo’n zeldzaam geworden rassen worden ook ‘levend erfgoed’ genoemd. Sommige rassen werden vroeger gekweekt voor wolproductie, andere rassen zijn dan weer gekend om hun lekkere melk of vlees.
Ecologische meerwaarde
De schapenbegrazing is niet alleen mooi om te zien, het is ook goed voor de natuur. Schapen lusten naast gras ook struiken zoals heide en jonge opschietende twijgen van bomen. Door de begrazing behouden de open plekken in het bos hun karakter en kan de heide zich verjongen. Tegenover mechanisch maaien zijn er ook voordelen. Je moet geen machines gebruiken, er is geen maaiafval en de natuur krijgt meer structuur en variatie. Bij mechanisch maaien worden alle planten tot op dezelfde hoogte teruggezet. Schapenbegrazing zorgt voor meer variatie in grashoogte waardoor de bermen of open plekken ook meer verschillende dieren en plantensoorten aantrekken.
  Kempens
Landschap
Herder Bart Van Lommel
Nieuwsgierige ogen kijken ons aan in de stal. Dit zijn de schapen die het snelst zullen lammeren, zegt Bart. Zijn kudde van zo’n twintig ooien krijgt de beste zorgen. Buiten lopen lammetjes en schapen in de wei, de kleintjes groeien razendsnel. Bart selecteert de schapen op hun karakter en ras. De meeste wollige grazers zijn Belgische Melkschapen maar op de wei staan ook Zwarte Bles schapen, Swifter schapen en Romanov schapen.
kocht er in 2009 enkele percelen grond aan. Bart vond er een ideaal plekje om zijn schapen naartoe te brengen en nam contact op met Kempens Landschap. De begrazing is perfect om de open plekken en bosranden te onderhouden. Voor de schapen zelf is het ook eens iets anders. Hier vinden ze een grote variatie aan planten en struiken die een goede afwisseling vormen op hun dieet. Ze grazen steeds in een afgesloten stuk en overnachten ter plekke in een schuilhok.
Het is een grote hobby, vertelt Bart enthousiast. Vroeger hield zijn vader thuis schapen en Bart blies die traditie nieuw leven in. Voorlopig kan hij zijn kudde de baas zonder de hulp van een herdershond. De dieren herkennen hem en volgen hun hoeder zonder tegensputteren naar de stal.
Herder Bart heeft nog ambitieuze toekomstplannen. Zo volgde hij al een cursus kaasmaken en droomt hij over een educatieboerderij of een zorgboerderij. Schapen zijn dankbare dieren; door hun hoge aaibaarheidsfactor worden kinderen meteen enthousiast als ze hen zien.
Schapen op vakantie in Kruiskensberg
Als beloning krijgen ze een emmer met lekker voer. In juni en september gaan de schapen elk jaar een weekje op vakantie naar Kruiskensberg. Dit wandelbos van 10 hectare groot ligt op de grens van Herenthout en Nijlen. Kempens Landschap
Nieuwsbrief 41 Kempens Landschap
7
Gluren bij de buren
Wandelpret met Vossenstreken De domeinen van het Brabants Landschap zijn dichterbij dan u denkt! Graag nodigen we u uit om één van de landschappen van onze partnerorganisatie te ontdekken. Voor kinderen en hun (groot)ouders ontwikkelde Kempens Landschap samen met Brabants Landschap en Natuurmuseum Brabant de speelse wandelapp Vossenstreken. Volg buitenbaas Robin
Buitenbaas Robin en zijn trouwe vriend Vosje nemen jong en oud op sleeptouw, zij kennen alle gebieden als hun broekzak. Onderweg krijgen de kinderen leuke opdrachten die ze in de natuur mogen uitvoeren. Zo leren ze spelenderwijs over planten, dieren maar ook over de geschiedenis van de gebieden waarin ze wandelen. Verwacht geen saaie wandeling maar een avontuurlijke tocht: een beetje vuil worden is toegestaan!
Kies een route
De eerste twee routes werden tijdens de zomer van 2016 voorgesteld. Ondertussen zijn er maar liefst 47 wandelingen op 17 locaties beschikbaar. Per route of locatie kunt u kiezen uit twee of meer themawandelingen. Zo kunnen kinderen bij kasteel Tongelaar speuren naar dassen
of in landgoed Haanwijk ontdekken hoe de Romeinen er 2000 jaar geleden leefden. Een route gelopen? Dan zijn er badges te verdienen. Wie vijf badges verzamelt kan een leuke attentie aanvragen. De routes vertrekken meestal op plaatsen waar er ook een horecagelegenheid is om iets te drinken of eten.
Gratis wandelapp
De Vossenstrekenapp wordt gratis aangeboden op Google Play en de App Store. Al meer dan 8000 mensen gebruiken de app om de natuur in te trekken. De missie van Kempens Landschap, Natuurmuseum Brabant en Brabants Landschap om gezinnen aan te sporen om op ontdekking te gaan is dus geslaagd. Het aanbod wordt bovendien nog uitgebreid. Op 20 mei, tijdens de kasteelfeesten in Zellaer, lanceert Kempens Landschap de volgende route.
Meer informatie: www.vossenstrekenapp.com
Deze bedrijven en organisaties ondersteunen onze activiteiten: Vito – Mol Sibelco/NZM nv - Dessel NV Luyckx - Brecht KPMG Fiduciaire - Brussel Vanhout nv - Geel Pidpa - Antwerpen Erfgoed & Visie - Oostmalle Greenroad NV - Heusden Antea Group - Antwerpen Groep Van Roey - Rijkevorsel Eandis - Melle De Kleine Boerderij BVBA - Rijkevorsel DWE bvba - Turnhout
8
Nieuwsbrief 41 Kempens Landschap
Arx - Tremelo Tuinarchitectuur Moris - Berlaar Verstraete & Vanhecke NV - Wilrijk Havenbedrijf Antwerpen - Antwerpen Lintacker Consulting BVBA - Boechout Bouwmaterialen Van Den Broeck - Lier Borg-Bouw - Lille Scheyck bvba - Laakdal Recova Nv- Berlaar ichoosr BVBA - Antwerpen Bailleul ontwerpbureau BVBA - Gent Het Beeld van Morgen – Beringen
Uitgever vzw Kempens Landschap Peredreef 5 - 2580 Putte Tel: 015 / 22.82.33 www.kempenslandschap.be Fotografie James van Leuven Kempens Landschap Sigrid Spinnox Jonas Verhulst (Slow Cabins)
Abonnementen België/buitenland € 10 per jaar. Jaarabonnementen gaan automatisch in na ontvangst van uw overschrijving op rek.nr. BE88 0682 2507 0541 t.n.v. vzw Kempens Landschap te Putte. U ontvangt dan drie nummers.
Tekst vzw Kempens Landschap Volg ons op: