ព្រះរាជជីវប្រវត្តិ សម្ដេចព្រះសុមេធាធិបតី ហួត តាត

ព្រះរាជជីវព្រវត្តិ សម្ដេចព្រះសុ ម្ដធាធរ ិ ត្ី ហួត្ តាត្

ជីវរបវត្តិសេង៫ប t រពះនាមេដើម៖

ហួត្ តាត្

រពះនាមេពញ៖

សេមេចរពះមហាសុេមធាធិបត្ី ហួត្ តាត្ រពះសងើ៭រាជ គណៈមហានិឿយ

របសូត្៖

ៃង៮អាទិត្ើយ ១៥េ ើត្ ែ​ែបុសើឝ ៅថើាំេរាង ចតាវស ើ ័ ព.ស.២៤៣៥/គ.ស.១៨៩២

រសុ

ភូមិផើារឧដេហង៬ ឃុាំវាំងោស់⁣ រសុ ឧដេហង៬ េែត្ត ាំពង់សពឺ

ាំេណើត្៖⁣

សុគត្៖

ព.ស.២៥១៩/គ.ស.១៩៧៥ (៨៤ៅថើាំ)

៊នៈ ៖

សេមេចរពះសងើ៭រាជ (គណៈមហានិឿយ)

រទង់ឿន់ត្ាំែណង៖ ពី ព.ស.២៥១៣ ដល់ ព.ស.២៥១៩ (៦ៅថើាំ) នហងសម័យសាធារណរដឋែ​ែមរ បនតពី៖

សេមេចរពះមហាសុេមធាធិបត្ី ជួន ណាត្ រពះសងើ៭រាជ គណៈមហានិឿយ

បនតេ៉យ៖

សេមេចរពះមហាសុេមធាធិបត្ី េទព វងើឝ រពះសងើ៭រាជ គណៈមហានិឿយ

សេមេចរពះមហាសុេមធាធិបត្ី ហួត្ តាត្ សេមេចរពះសងើ៭រាជ ៃនគណៈមហានិឿយ ំ សេមេចរពះសងើ៭រាជអង៬ទ៥ ី ៃនគណៈមហានិឿយ ៃនរពះរាំណាចរ

មពហំ េហើយរត្ូវបានោត្់

ទុ ំមហាបុរសែ​ែមរទី២។ សេមតចរពះមហាសុេមធាធិបត្ី ហួត្ តាត្ ំសមាជិ គណៈ មមឿរេរៀបចាំ និង ពិនិត្ើយវចនានុរ មែ​ែមរ និង ំអន មានចាំែណ គុណូបឿរៈដ៏សាំៀន់ នហងរពះពុទធសាសនា អ ើឝរសា ស្តសត របៃពណីំត្ិ, វិទើាសាឍន ើ ពុទសា ធ សនបណឋិត្ើយ និង សាលាបាលីំន់ែពស់ េហើយរពះអង៬ំ លើាណ មិត្ត និង សហឿរីរបស់សេមតចសងើ៭រាជមហាបុរសែ​ែមរទី១ ជួន ណាត្ ។ សេមតចរពះមហាសុេមធាធិបត្ី សងើ៭រាជ ហួត្ តាត្ របសូរត្េៅៃង៮អាទិត្ើយ ១៥េ ើត្ ែ​ែបុសើឝ ៅថើាំេរាង ចតាវស ើ ័ ព.ស២៤៣៥ គ.ស ១៨៩២ េៅភូមិផើារឧដុង៬ ឃុាំវាំងោស់⁣ រសុ ឧដេហង៬ េែត្ត ាំពង់ សពឺ ។ រពះអង៬មាន បិតានាម ហុ េសង េៅ ហួត្ មាតានាម ែង៉ត្ និងមានបងបសឡនចាំនួន ០៤នា ់គឺ ៖ ១. អន រសី ហួត្ ⁣ស៊ុន ២. អន រសី ហួត្ ហួយ ៣. ែលអនសេមេចផ្ណើល់ និង ៤. េលា ហួត្ ⁣រគុយ អាយុ ៧ៅថើាំ ុមារហួត្ តាត្ រត្ូវបានមាតាបិតានា​ាំេៅេរៀនអ ើឝរសាស្តសតំត្ិ េលែនពវនត នហង សាំណា ់រពះធមមេែសាោរើយ មាស គង់េៅវត្តរបាង៬ រហូត្េចះអាន សរេសរចើាស់លាស់ អាចេរបើឿរ បាន។ អាយុ ១៣ៅថើាំ បួសំសាមេណរ នហងសាំណា ់រពះធមមេែសាោរើយ មាស។ សាមេណរ ហួត្ តាត្ បានបាំេពញឧបជើាយវត្ត១វសើា រពះធមមេែសាោរើយ ំឧបជើាយ៍ ៏អនិច៯ធមមេៅ។ សាមេណរ ៏េៅេរៀន េៅវត្តឧណាណើេលាម រ ុងភនាំេពញ នហងសាំណា ់រពះធមមលែ ិ ិត្ សូរ ំ មអយរពះឧបជើាយ៍ ឿលេលា េៅ មានរពះ ជនមែត្ងបាន ផ្ញើាំឲើយេមើលែុសរត្ូវ សាមេណរ ហួត្ តាត្េនាះផង។ រពះធមមលែ ិ ិត្ សូរ អនិច៯ធមមេ៉យជរាពាធ នា​ាំឲើយសាមេណរ ហួត្ តាត្ អស់ទីពឹងពាំនា ់ដូច មុន ប៉ុែនេមេងេនះេនន អាយុ ១៧ៅថើាំ េលា បានត្ស៊ូរបឹងែរបងេរៀនសូរត្ ដល់ អាយុ ១៩ៅថើាំ បានេចះដឹង អាចបេរងៀនបាន េហើយេលា

៏េធវើំអាោរើយបេរងៀនរពះៃរត្បិដ ផង ែាំេរៀនែលអនឯងផង នា​ាំឲើយមាន ត្ ិ តិ

ស័ពទលើបីរនទឺៅងើយ រហូត្ដល់រពះ មហាសងើ៭រាជ េទៀង េរបាសរបណីដល់សាមេណរ ហួត្ តាត្ ំេរចើន។

ៅថើាំ ១៩១២ សាមេណរ ហួត្ តាត្ មានអាយុ ២០ៅថើាំបរិបូណ៌ ែដល ាំពុងំប់ចិត្តេរៀនរពះៃរត្ បិដ េ៉យ មា្ើាំងសទ្តើដ៏បរិសុទធ បានសូមឧបសមើប័ទ[៣]ំ ភិ ៫ហ នហងពុទធសីមាវត្ត ឧណាណើេលាម មានរពះ មហាសងើ៭រាជ េទៀង ំឧបជើាយ៍ មានរពះវនរ័ត្ ោន់ និង េលា រគូវិមលធមម គង់ ំឧបសមើបទ្ោរើយ ែដលមាន រពះឧបជើាយ៍របទ្នបើបញ្ញត្ិតថា “វជិរបើបេ្ញ”ើ ។ តា​ាំងពីឧបសមើបទ្េហើយ ភិ ៫ហ ហួត្ តាត្ ឿន់ែត្ែិត្ែាំពើាយាមសិ ើាេរៀនសូរត្េទវេឡើង។ ៅថើាំ ១៩១៣ បានរបឡងំប់មហា៤របេយាគ ែដលំរបេយាគផុត្ថាថើ ់ នហងសម័យេនាះ េៅវិហាររពះ ែ វមរ ត្ រ ុងភនាំេពញ នា​ាំឲើយអាោរើយ និង មស្តនេីសងើ៭រគប់អង៬េស៮ើចសរេសើរ។ វត្តរបត្ិបត្តិែដលសទធិវិហារិ រត្ូវេធវើចាំេពាះឧបជើាយ៍របស់ែលអន៖ 

រគូបេរងៀនធម៌ ឬរគូបេរងៀនចើាប់ ។ ព. ពុ. រពះេងរៈ ែដលភិ ៫ហឬសាមេណរសូមនិសើឝ័ យរបគល់ែលអនឲើយេលា រត្ួត្រតាសតីថា ទូនាមើនបេរងៀនរបេៅ។



ឿរដល់នូវភាពំភិ ៫ហ ឬឿរបានំភិ ៫ហភាព គឺឿរបួសំភិ ៫ហ ឬឿរបាំបួសសាមេណរ ឲើយបានំភិ ៫ហ ( េ៉យញត្តច ិ ត្ុត្ថ មមវោតាមល ៫ណបើបញ្ញត្តិ នហងវិន័យពុទសា ធ សនា ) : បានឧបសមើប័ទ សេរមចឧបសមើបទ្េៅេវលា...។



េលា រគូសូរត្



(សាំ. បា. ឧបសមើបទ្, ឬសាំ. ឧបសមើបទ៑ ៏មានែលះ )

សមណស ែេិ ដលសេមេចបានទទួល៖ 

ៃង៮ទី២២ ែ​ែ

៪៉ ៅថើាំ១៩២២ សេមេចរពះមហាសងើ៭រាជ របទ្ន៊ននេរស ំ េិ រពះ

រគូសងើ៭វិំជើ។ 

ៅថើាំ ១៩១៩ រាជឿរែត្ងតា​ាំងំរ ុមជាំនុាំេរៀបចាំបេង៪ើត្វចនានុរ មែ​ែមរ។



ៅថើាំ ១៩២២ រាជឿរោត្់ឲើយេៅេរៀនភាសាសាំស្តស៪ឹត្ អ ើឝរងម ែ​ែមរបុរាណ និង របវត្តិពុទធ សាសនាេៅបរេទស នហងសាំណា ់េលា លវី ហវីណូត្៍ ោងហាវើងសាលាបារា​ាំងែសស េៅអាសុីអាេគនយរ៍ ុងហាណូយ ំមួយនឹងរពះរគូសងើ៭សតាឍើ ជួន ណាត្។



ៅថើាំ ១៩២៤ ម ពីហាណួយវិញ រាជឿរែត្ងតា​ាំងំសាស្តសាញើោរើយបេរងៀនភាសាសាំស្តស៪ឹត្ េៅសាលាបាលីំន់ែពស់។



ៅថើាំ ១៩២៥ រាជឿរែត្ងតា​ាំងំសមាជិ ពិនិត្ើយវិ្ញើសាៃនេសៀវេៅទ្ាំងឡាយែដល រគឹះសាឍើនេនាះ រត្ូវេបាះផើាយ។



ៅថើាំ ១៩២៨ រាជឿរោត្់តាង ាំ ឲើយេធវើបរិវដេ គមនាគមន៍ ែដន ូសា​ាំងសុីន ំមួយនឹង អធិបត្ីៃនរពះរាជបណាណើល័យ មពហំ េដើមើបីពនើយល់រពះសងើ៭ និង រគហសថំត្ិែ​ែមរ ឲើយ

េពញចិត្តសិ ើាអ ើឝរសាស្តសេំត្ិែ​ែមរំេដើម។

េរឿយម ំត្ាំណាងយាើង

ែពង់ែពស់ ៃនរពះ រុណាអមាចើស់ជីវិត្េលើត្ើបឡង ំមួយនឹងអធិបត្ីៃនរបេទសឥណឋូចិន បារា​ាំងែសស េដើមើបីពនើយល់រាស្តសេអាំពីរបេយាជន៍ និង ឿរបេង៪ើត្ពុទធសាសនបណឋត្ ិ ើយ។ 

ៅថើាំ ១៩៣១ សេមេចសុីសុវត្ថិមុនីវងើឝ របទ្នសមណស័ េ​េិ ឡើងទីំ វិសុទវធិ ងើឝ ទីរាំគ ណៈ ត្ ិ តិយស ៅថើាំេនាះែដររាជឿរឲើយនិមនេ​េៅរ ុងេវៀងចនទន៍ និង ហលអងរពះបាង របេទសលាវំមួយនឹងរពះសាសនេសាភ័ណ ជួន ណាត្ ំត្ាំណាងរបេទសែ​ែមរ នហង មហាសននបា ិ ត្ៃនពិធីបុណើយពុទធសាសនបណឋត្ ិ ើយៃនរបេទសលាវផង និង ឿររបជុាំេដើមើបី បេង៪ើត្សាលាបាលីំន់ែពស់ នហងរបេទសលាវផង។



ៅថើាំ ១៩៣៥ រត្ូវបានោត្់តាង ាំ ឲើយេៅបេរងៀនសាំស្តស៪ឹត្ និង ភាសាែ​ែមរេៅវិទើាល័យរពះ សុីសុវត្ថិ ភនាំេពញ និង ទទួលំអធិបត្ីរងរ ុមជាំនុាំែរបៃរត្បិដ េៅពុទធសាសនបណឋិ ត្ើយ។



ៅថើាំ ១៩៤០ បានេឡើងំរពះសា ើយវងើឝ ហួត្ តាត្ ទីរាំគណៈថាថើ ់រត្ី ។



ៅថើាំ ១៩៤៤ ំរពះរគូសូរត្សាញើាំ វត្តឧណាណើេលាម។



ៅថើាំ ១៩៤៥ េឡើងំរពះមហាវិមលធមម និង ោអធិបត្ីៃនេងរសភាំន់ែពស់ ែដលធា្ើប់ េធវើំសមាជិ េរចើនៅថើាំម េហើយ។



ៅថើាំ ១៩៤៧ រត្ូវបានែត្ងតា​ាំងំសមាជិ គណៈ មមឿរវបើបធម៌ែផន អ ើឝរ “ ” ែដល េរឿយម េឡើងំអនុរបធានៃនគណៈ មមឿរវបើបធម៌ជន ាំ ួសសេមេច ជួន ណាត្ ែដល លាឈប់ នហងេពលរពះអង៬មាន រណីយ ច ិ ៯េរចើនេព ។



ៅថើាំ ១៩៤៣,១៩៤៨,១៩៥១ និង ៅថើាំ ១៩៥៤ សេមេចរត្ូវបានែត្ងតា​ាំងំសមាជិ េឆលើយឆលងសាសាលាចុងបូពា។ ើ



ៃង៮ទី ២៦ ឧសភា ១៩៤៨ បានេឡើងំរពះេពាធិវ័ងើឝ ទីរាំគណៈថាថើ ់ឯ និង ែត្ងតា​ាំងំោងហាវើងសាលាបាលីំន់ែពស់ និង ំអធិបត្ីៃនរ ុមជាំនុាំរពះៃរត្បិដ េៅពុទធសាសនបណឋិត្ើយ។



ៃង៮ទី ២៨ វិច៰ិឿ ១៩៥៥ រាជឿរែត្ងតា​ាំងំអេគើធិឿរៃនពុទធិ សិ ើា នហងរពះរាំណា ចរ



មពហំ។

ៃង៮ទី ២៤ ែ​ែ

៪៉ ៅថើាំ១៩៦៤ បានទទួលរពះ៊នៈដ៏ែពង់ែពស់ំទីរបឹ ើាំទីសេមេច

រពះេពាធិវ័ងឝើ តាមរពះរាជរ ឹត្ើយេលែ៥ រវ ចុះៃង៮ទី ២៤ ែ​ែ 

៪៉ ៅថើាំ ១៩៦៤។

ៅថើាំ ១៩៦៩ េរឿយពីសេមេចរពះសងើ៭រាជ ជួន ណា ចូលរពះទីវង៬ត្េៅ សេមេចរពះ េពាធិវ័ងឝើ ហួត្ តាត្ បានទទួល៊នៈំរពះមហាសុេមធាធិបត្ី សេមេចរពះសងើ៭រាជ។

សេមេចរពះរបមុែរដឋរទង់របេគនេរគឿងឥសើឝរិយយស មហាសិរីវឌើឍន៍សុវតាឍើរា ចាំេពាះសេមេចរពះេពាធិវ័ងើឝ ហួត្ តាត្

ច ិ ៯ឿរៃរបេរមើសាសនា៖ 

ៃង៮ទី ០៩ ែ​ែវិច៰ិឿ ៅថើាំ ១៩៥២ សេមេចរពះេពាធិវ័ងើឝ ហួត្ តាត្ រត្ូវរាជរ៉ដភ ើ ិបាល ែត្ងតា​ាំងំរបធានគណៈរបត្ិភូ ត្ាំណា​ាំងពុទធសាសនា មពហំ េៅរបេទសជប៉ុន ចូលរួម មហាសននបា ិ ត្េលើ ទី២ ៃនពុទធិ សមាគមពិភពេលា េៅត្ូ ើយឡ និង រ ុងេផើឝងេទៀត្ នហងរបេទសេនះរយៈេពល ១ែ​ែ ២០ៃង៮។



ៃង៮ទី ១៦ ែ​ែមិងុនា ៅថើាំ ១៩៥៣ រពះ រុណាជីវិត្េលើត្ើបឡង នេរាត្េម សីហនុ រាំនុ ្ញើត្សេមេចរពះេពាធិវ័ងើឝ រពះមហាបាើង ៀត្់ េដើមើបីសេង៪ត្ឿរសិ ើា េៅពុទធិ មហា វិទើាល័យនានា េៅរបេទសៃង។ រត្ឡប់ម វិញរាយឿរណ៍ថាវើយសេមេចអគ៬សាសនូប ត្ថមភ រទង់អនុ្ញើត្ឲើយបេង៪ើត្ពុទធិមហាវិទើាល័យរពះសីហនុរាជ សរមាប់បពវជត្ ិ ំត្ិែ​ែមរ េ៉យរពះរាជរ មេលែ៨៧៩ ន.ស. ចុះៃង៮ទី ០១ ែ​ែ



៪៉ ៅថើាំ ១៩៥៤។

ៃង៮ទី២៣ ែ​ែមីនា ៅថើាំ ១៩៥៤ សេមេចរពះេពាធិវ័ងើឝ ំរបធានរបត្ិភូែ​ែមរេៅរបេទស ជប៉ុន ចូលរួមសននិសទ ិ អនេរំត្ិ េដើមើបីែសវងរ សនេភា ិ ព នហងពិភពេលា ។ ដាំេណើរ េលើ េនះអស់រយៈេពល ២ែ​ែ ២០ៃង៮។



ៃង៮ទី១២ ែ​ែវិច៰ិឿ ៅថើាំ១៩៥៤ បាននិមនេ​េៅរបេទសភូមាចូលរួមេធវើឆដឋសៃគើយនា និង ចូលរួមសននិសទ ិ េលើ ទី៣ ៃនពុទធិ សមាគមពិភពេលា ែដលេធវើេៅទីរ ុងរ៉ង់ហ៬ឡន។



ៃង៮ទី ០៧ ែ​ែធនឡ ៅថើាំ ១៩៥៥ សេមេចរពះេពាធិវ័ងើឝ ំមួយេលា យឹម ែវ៉ន ទីរបឹ ើា បេច៯ េទស េៅពុទធិ វិទើាល័យរពះសុរារមឹត្ និង េលា ឿន់ េម៉ងេើ ំេវយើាវច៯ រ នហងដាំេណើរទសើឝនាពិនិត្ើយឿរសិ ើាេលើ ទី២ េៅរបេទសៃងមេងេទៀត្។



ៃង៮ទី០៣ ែ​ែវិច៰ិឿ ៅថើាំ១៩៥៦ សេមេចរពះេពាធិវ័ងើឝ អមដាំេណើរេ៉យេលា ំ ទន់ សាស្តសាញើោរើយពុទធិ វិទើាល័យបាននិមនេ​េៅេធវើទសើឝន ិច៯ េៅសហរដឋអាេមរិចអស់រយៈ េពល ៣ែ​ែ តាមឿរនិមនេរបស់រ៉ដើភិបាលអាេមរិច េ៉យបានយល់រពមពីរាជរ៉ដើផិបា លែ​ែមរ។



ៃង៮ទី០២ ែ​ែវិច៰ិឿ ៅថើាំ១៩៧៥ សេមេចដឹ នា​ាំគណៈរបត្ិភូែ​ែមរ េៅរបេទសលាវ ចូល រួមបុណើយពុទធសត្វត្ើឝទី២៥ េៅទីរ ុងេវៀងចនទន៍ និង រ ុងហលអងរពះបាង។



ៃង៮ទី១៥ ែ​ែមិងុនា ៅថ១ ើាំ ៩៥៨ រត្ូវបានពុទធិ សមាគមចិន និមនេ​េៅទសើឝនារបេទសចិន រយៈេពល ១ែ​ែ នលះ។



ៅថើាំ១៩៥៩ រាជរ៉ដើភិបាល មពហំ ោត្់តា​ាំងសេមេចំត្ាំណាងចូលរួមបុណើយអនុឆ ដឋសៃគើយនា េៅរ ុងរ៉ង់ហ៬ឡន ំមួយនឹងេលា ំ ទន់ សាស្តសាញើោរើយពុទធិ វិទើាល័យរពះ សុរារមឹត្ អស់រយៈេពល ២សបាញើហ៍។ បនាណើប់ពីេនាះនិមនេបងឞអសេៅេ​េរពពុទធបូជនីយ ៉ដើននានា េៅរបេទសឥណាឌើ ចាំនួន ១ែ​ែ េហើយឆលងេៅេឿះសិរីលៃកើ េដើមើបីេធវើ អភិវនទន៍រពះចង៪ឡមែ វ និង ទសើឝនាសាលាេរៀនៀងពុទធសាសនា េៅទីេនាះចាំនួន ២ស បាញើហ៍េទៀត្។

បុពវេហត្ុែលះៗ សេីពីជេមា្ើះរវងរ ុមធម៌ោស់ និង ធម៌ង៖ មី បនាណើប់ពស ី េមតចរពះសងើ៭រាជគណៈមហានិឿយ និល េទៀង ចូលទីវង៬ត្បានរបមាណំ១ៅថើាំ េទើបរពះ រុណា សុីសុវត្ថិ សពវរពះទ័យែត្ងតា​ាំងរពះេងរៈ ែ អ៊ុ គង់េៅវត្តឧណាណើេលាម រ ុងភនាំេពញ ំរពះធមមលែ ិ ិត្ រពះសងើ៭នាយ គណៈមហានិឿយេៅ ព.ស ២៤៥៨ គ.ស ១៩១៤ ។ សម័យេនាះ រពះសងើ៭គង់ នហងវត្តឧណាណើេលាម ំរពះមហាេងរៈ មានសមណស តិ និង វ័យ របហា ់របែហលេថើ នឹងរពះអង៬ េហើយរពះេងរៈអង៬ែលះេទៀត្មានចាំេណះវិំែ ជើ ពង់ែពស់ំងេនាះ េទើបពុាំ សូវមានឿរេ​េរពេឿត្ែរ ងចាំេពាះរពះសងើ៭នាយ អង៬េនះេឡើយ ។ េហត្ុេនះ េៅ នហងវត្តឧណាណើ េលាម ំវត្តរបមុែ ៃនរពះពុទធសាសនាមហានិឿយេនាះ មានភាពរឿាំរ ូសេរចើន មិនសូវេរៀបរយស ណាតើប់ធាថើប់េឡើយ េហើយ ព ៏ មា ុាំ នឿរសិ ើារ ែុសរត្ូវ នហងឿររបត្ិបត្តិរពះពុទធសាសនា ែដរ េពាលគឺ របត្ិបត្ិតា ត មទាំេនៀមទាំលាប់សុទធសាធ ។ ៃង៮មួយ ំេពលជិត្ចូលវសើា មានអន អង៬មាចើស់១អង៬ ( នាម..? ) ទាំនងំេ៉យេហត្ុបាន េឃើញភាពៅគើាំឆ៬ងៃនភិ ៫ហ សាមេណរ នហងវត្តេនះំេដើមេនាះ បានេៅទូលេសនើរសេមតចរពះសងើ៭នាយ

ែ អ៊ុ សុាំបេង៪ើត្េអាយមានរពះសងើ៭សាំែដងរពះវិន័យ នហងវិហារវត្តឧណាណើេលាម រាល់រារត្ី េដើមើបីេអា យ ភិ ៫ហ សាមេណរសាឌើប់រហូត្ដល់េចញវសើា ។ សេមតចរពះសងើ៭រាជ ៏សពវរពះទ័យ និង បានសរមឹត្សរមា​ាំងរពះសងើ៭ នហងវត្តឧណាណើេលាម បាន ៣អង៬ែដលំអន មានភាពេឆលៀវៅ្ើត្ែផន ៀងធម៌វិន័យ ។ រពះភិ ៫ហ៣រូបេនាះគឺ រពះរគូវិមលប្ញើ អ៊ុ៊ុំ ស៊ូ, រពះរគូសងើ៭សតាឍើ ជួន ណាត្ និង រពះរគូ សងើ៭វិំជើ ហួត្ តាត្ ។ ទទួលបានឿត្ពវ ិច៯ដ៏ សាំៀន់េនះ រពះរគូទ្ាំង៣រូបែដលមានរបត្ិពលែផន ធម៌វិន័យរសាប់ េហើយេនាះ ៏បែនថមឿរសាំភីរបស់ែលអន នហងឿរសិ ើារសារំវរាវរ ឬ សគល់ ៃន រពះវិន័យេទវេឡើង េហើយនា​ាំយ ម សាំែដង និង បេរងៀនដល់ភិ ៫ហសាមេណរ នហងអារាមេនះ ។ មិនយូរប៉ុនាមើន បនាណើប់ពីបានសាឌើប់ និង បានេរៀនម ភិ ៫ហសាមេណរំេរចើន នហងវត្តឧណាណើេលាម ោប់េផតើមភាឈើ ់រលឹ និង េមើលេឃើញពី ាំហុសែដលបានរបត្ិបត្តិ នលងម ំេហត្ុនា​ាំេអាយ មានឿរ និយាយេថេើ រចើនេឡើងៗំេរៀងរាល់ៃង៮អាំពីផលឡវរបត្ិបត្តិែុស និង រត្ូវ ។ របឿរេនះបានបណាតើលេអាយសេមតចរពះសងើ៭នាយ និង រពះមហាេងរៈមួយចាំនួន នហងជួរ រាំគណៈេ ើត្េទ្មនសើឝយាើងៃរ ែលង ( ត្ើបិត្អន ទ្ាំងេនាះ ៏របត្ិបត្តិែបបមាន ាំហុសេនាះែដរ ) ។ មិនែត្ប៉េុ ណាណើះេសាត្ ពួ មនុសើឝថាថើ ់ ាំពូលៃនរពះពុទធសាសនាមហានិឿយ នហងរបេទស មពហំទ្ាំង េនះបានេពាលេលើ េទ្ស៉ រ់ ពះសងើ៭េ មងៗ ែដលមានរពះរគូទ្ាំង៣រូបំរបមុែេនះថា េពាល ពា ើយេផតសផ្ឌើស បៃកើច់ បង៫ហស ពីទាំេនៀម ទាំលាប់ោស់ែដលពួ ែលអនធា្ើប់បានរបត្ិបត្តិ ំយូរលង់ណាស់ ម េហើយ និង បានហាមែត្់ភិ ៫ហសាមេណរ ែលងេអាយេៅសាឌើប់េៅេរៀនេទៀត្ ។ មមវិធីសាំែដងវិន័យ ៏ចប់រត្ឹមេនះ ប៉ុែនតចរនតៃនឿរចង់ដឹង ែុស និង រត្ូវពិត្របា ដេនះ មិន បាន បញ្៯ប់រត្ឹមេនះេទ េហើយមនសិឿរេនះ រឹត្ែត្ៀ្ើាំងឿ្េើ ឡើង ។

ចាំែណ រពះរគូទ្ាំង៣រូប ៏បាន

បែនថម ឿរពើាយាមសិ ើាពិនិត្ើយគមពីរនានា ( ឿលេនាះសុទធែត្ំគមពីរភាសាបាលី ) របស់ែលអនឿន់ែត្ ៀ្ើាំង និង រប បេ៉យឆនទៈេមាះមុត្ំងមុន េ៉យសារពួ េលា យល់ និង របា ដថា អវីែដលពួ េលា បាន និង ាំពុងេធវេើ នាះគឺពិត្ំរត្ឹម និង រត្ូវ ឥត្មានេលសៀងរបាសោ ពីពុទធដីឿេឡើយ េហើយ ៏ របា ដ នហងចិត្តថា រាល់ ោ ិ ចើនុ ិច៯េនាះ ត្ើបិត្ែត្ចិត្តបៃកើច់ បាំបា អ ់ ន ដៃទ ឬ ថាឥោឆើះថើនស ិ បុគ៬លណា មាថើ ់ ឬ ថាេ៉យសារមហិចតា ៰ ឌើរបាថាថេើ លើ ត្ាំេ ើងែលអនឯង ៏េទ ប៉ុែនតគឺេដើមើបីេសច តីចាំេរីន និង ភាពរត្ឹម និង រត្ូវៃនរពះពុទធសាសនា េអាយពុទធសាសនិ មានរបាំឈើ របាសោ ឿរេជឿ និង របត្ិបត្តិទ្ាំងភាព ងងឹត្ ងងល់ និង េសច តីចាំេរីនដល់របេទសំត្ិពិត្ៗ ។ នឹងថាឿរេពាលអះអាងទ្ាំងេនាះំគាំនិត្

របស់ ពួ េលា ផ្ណើល់ ៏មិនែមន ប៉ុែនតវិន័យទ្ាំងេនាះមានែចង នហងគមពីរនានា មានរពះរត្័យបិដ ំអា ទិ៍ េ៉យពិត្ រេន់ែត្ថា គមពីរទ្ាំងេនាះំភាសាបាលី ែដលពួ អន របឿន់បុរាណនិយមមិនេចះ ឬ មិន ែវល់ នហងឿរពិនត្ ិ ើយែត្ប៉ុេណាណើះ ។ ពា ើយថា “ ធម៌ោស់ ” និង “ ធម៌ងមី ” ៏បានោប់បដិសនធេិ ឡើង ង នហ ទឹ ដីែ​ែមរោប់ពីេពលេនាះ េពាលគឺេចញពីវត្តឧណាណើេលាម ។ រ ុមែដលរបឿន់ៀជើប់រេបៀបរបត្ិបត្តិរពះពុទធសាសនាតាមទាំលាប់ ត្ៗ េថើពីបុរាណ ( េទ្ះំទាំលាប់េនាះមិនរត្ឹរត្ូវតាមពុេទ្តើវទ តី ) េៅថា “ ពួ ធម៌ោស់ ” េហើយពួ េនះ មិនរវីរវល់ នឹងសិ ើា ពិនិត្ើយ េផទៀងផ្ណើត្់ំមួយនឹងគមពីរដីឿរែដលំេ​េលរគឹះៃន រពះពុទធសាសនា េឡើយ ។ រ ុមែដលសិ ើាពិនិត្ើយ និង របត្ិបត្តិតាមែដលមានែចង នហងគមពីរដីឿរ េហើយហាើនែ ែរប របសិនេបើេឃើញថាទាំលាប់ណាែុស ។ រ ុមរត្ូវបានេៅថា “ រ ុមធម៌ងមី ” ។ សេមតចរពះមហាសុេមធាធិបត្ី ហួត្ តាត្ បានបេញ្៯ញទសើឝនៈថា “ ពា ើយ ធម៌ោស់ និងធម៌ងមី េនះ ំពា ើយអពវមង៬ល អន បេង៪ើត្េអាយមានពា ើយេនះ ំ ាំហុសដ៏ធាំសេមើបើម និង គួរេអាយ េសា សាឌើ យយាើងៃរ ែលង េរពាះេធវើេអាយសង៬មពុទធសាសនិ ែ​ែមរែប បា សា ់ មគ៬ី ” ។ េៅ នហងពិធថា ី វើយសញ្ញបរត្ មហាបណឋិត្ អ ើឝរសាស្តសតែ​ែមរ ដល់ សេមតចរពះសងើ៭រាជ ជួន ណា ត្ នាៃង៮ទី២៨ ែ​ែឧសភា ៅថើាំ ១៩៦៧ រពះរបមុែរដឋ នេរាត្តម សីហនុ បានមានរពះបនទឡលថា “ អន ែលះ និយាយែុសទ្ាំងរសុងថា េៅ នហងសាសនាេយើងមានធម៌ងមី ធម៌ោស់ ។ តាមឿរពិត្េយើង ពុមា ាំ នធម៌២ េទ មានែត្១គត្់ ។ ែដលនិយាយថា ធម៌ងមីេនាះ គឺឿរែដលែាំសរមឹត្សរមា​ាំងរពះសាសនា េអាយផុត្ អាំពីជាំេនឿែុស អាំពីឿរយល់ហួសេហត្ុផល និង ទមា្ើប់ែុស គឺពុាំែមនេធវើេអាយ រពះពុទធសាសនាេៅំ ែបបងមីេទ ។ ឿរពិត្គឺេធវេើ អាយរពះសាសនារត្ឡប់េៅរ របភពេដើមដ៏រត្ឹម រត្ូវលសវិញែត្ប៉ុេណាណើះ ” ។ សេមតចរពះធមមលែ ិ ិត្ ែ អ៊ុ រពះសងើ៭នាយ គណៈមហានិឿយ និង រពះមហាេងរៈមួយ ចាំនួនែដល សថិត្េៅ នហងជួររាំគណៈ ំេមេឿ្ើង រ ុមអភិរ័ ើឝែបបបុរាណនិយម ។ រ ុមេនះ ៏បាន របៅាំង៉ច់ ៀត្ផងែដរនូវឿរសិ ើាែផន បរិយត្ិតធម៌ ែដលត្រមូវេអាយប ែរបគមពីររពះពុទធសាសនា ពីភាសាបាលី ម ំភាសាំត្ិ ។ រ ុមបុរាណនិយម េនះ ៏បានរបៅាំងផងែដរ នឹង ឿរយ គមពីរ ដីឿរពះពុទធសាសនា ម េបាះពុមពំេសៀវេៅែដលេរបើរ ៉ស េ៉យរ ុមេនះបានត្រមូវេអាយរ ើា គមពីរដីឿនានា េអាយ េៅំសាស្តសាឌស ើ លឹ រឹត្ ដែដល ។

ប៉ុែនតរពះរគូសងើ៭សតាឍើ ជួន ណាត្ , រពះរគូសងើ៭វិំជើ ហួត្ តាត្ , រពះរគូវិមលប្ញើ អ៊ុ៊ុំ ស៊ូ និង រពះបវរៈណវិំជើ លវី ឯម បានបែនថមឿរពើាយាមរិត្ែត្ៀ្ើាំងឿ្ើ នហងឿររសាវរំវចងរ ង ំេសៀវេៅ ដូចំេសៀវេៅ សាមេណរវិន័យ , ភិ ៫ហបាត្ិេមា ៫សេង៫ប , បពវំជើែនធ សេង៫ប, សីមាវិនិច៰័យសេង៫ប , គ ហិបើបដិបត្ត និង ឋិន ៫នធ ំេដើម េបើេទ្ះំរត្ូវបានរ ុមសេមតច រពះសងើ៭នាយ ែ អ៊ុ បង៪ំ ឧបសគ៬រារា​ាំងយាើងណា តី ។ ទាំនាស់ នហងរពះពុទធសាសនាបានរី រាល៉ល តា​ាំងពីថាថើ រា ់ ជធានីរហូត្ដល់ េែត្ត ែណឋ ជនបទ ទូទ្ាំងរបេទស ែដលនា​ាំេអាយសាមគ៬ីភាពរបស់ពុទធបរិស័ទែ​ែមរជួបភាពេរបះៅយាង ើ ជូរចត្់ រហូត្ដល់ រពះធមមលែ ិ ិត្ រពះសងើ៭នាយ ែ អ៊ុ បានេធវពា ើ ើយបណតឹងេៅរ សួងធមមឿរ េដើមើបីសុាំរពះរាជ អនតរាគមន៍ពីរពះ រុណា សុីសុវត្ថិ ។ បនាណើប់ពរី ពះរាជសវនាឿរ និង រំបសពវេសច ម តី រពះ រុណាបានមានរពះបនទឡលសរេសើរ យាើងៃរ ែលងចាំេពាះ ច ិ ៯ឿររបស់រពះេងរៈ ទ្ាំង៤អង៬េនះ និង បានរពះរាជទ្នរបា ់រៃវើន់ ចាំនួន ២០ េរៀល ( ឿលេនាះចាំនួនេនះមិនែមនត្ិចេឡើយ ) ដល់រពះរគូសងើ៭សតាឍើ ។ េសាត្ឯរពះ រុណា មុនីវងើឝ ែដលឿលេនាះរទង់េៅំ រពះអង៬មាចើស់ េៅេឡើយេនាះ រទង់ ែត្ងមានឿរសពវរពះទ័យចាំេពាះ ោ ិ ចើនុ ិច៯របស់រពះភិ ៫ហទ្ាំង៤ រូបេនះំៀ្ើាំង េហើយមានេពលែលះបាន មាន បនទឡលំមួយរពះ រុណា សុីសុវត្ថិ ថា “ រពះសងើ៭ោស់ៗទ្ាំងេនាះ ( រ ុមរបស់ សេមតច ែ អ៊ុ ) េមើនេចះអវេី សាះ អាងែត្ ែលអនឯងំមនុសើឝោស់ ំអន ធាំ​ំងេគ មានគាំនិត្ះថើនស ិ េគ មិនចង់េអាយ េគេចះដឹង.. គួរែត្ដ េចញពីត្ាំែណងេទើបសម ” ។ រ ុមេនះមិនបានបញ្៯ប់រត្ឹមេនះេឡើយ េហើយបានបនតរបៅាំងនឹង ោ ិ ចើនុ ិន៯របស់រពះរគូ អនាគត្ មហាបុរសរបវត្តិសាស្តសតែ​ែមរទ្ាំងេនះេ៉យរបឿរេផើឝងៗេទៀត្ ែដល នហង ៏មានទ្ាំង ុងើឝីយ៍ េសនាបត្ី ៃន រ សួងធមមឿរ ៏ហា មា ់ នទាំេនារេៅៀងរ ុមបុរាណនិយមែដរ និង មានចាំែណ

នហងឿរបនទច់

បៃអើ ់នូវឿរេបាះពុមំ ព េសៀវេៅរបស់រពះភិ ៫ហអនាគត្បណឋិត្ទ្ាំងេនះ ។ គណៈ មមឿរមួយរត្ូវបានរបឿសែត្ងតា​ាំេឡើងេៅៃង៮ទ៣ ី ០ ែ​ែ

៪៉ គ.ស ១៩៣៧ ែដល

មានសមាជិ ៤រូបេដើមើបីសិ ើាពីភាពេផើឝងេថើរវងធម៌ោស់ និង ធម៌ងមី និង េដើមើបីរ មេធើាបាយបនើាត្់ បង់នូវជេមា្ើះសាសនានាេពលេនាះ ។ សមាជិ ទ្ាំងបួនរូបេនាះគឺ រពះរគូសាំសតាឍើ ជួន ណាត្, រពះរគូ សងើ៭វិំជើ ហួត្ តាត្, ភិ ៫ហ អ៊ុ៊ុំ ស៊ូ និង ភិ ៫ហ េមឿង ។

អន របាជញំត្ិបារា​ាំងមាថើ ់េះមើះ លវី ហវីណូត្៍ ំោងហាវើងសាលាបារា​ាំងែសស ( សាលាចុងបូពពា ៌ ) នាទីរ ុង ហាណូយ បានម ដល់របេទសែ​ែមរេៅ​ៅថើាំ១៩២២ នហងេបស

មម ពិនត្ ិ ើយេមើល ច ិ ៯ឿរេៅ

នគរវត្ត និង ឿរសិ ើានានាេៅរបេទសែ​ែមរ ។ េលា ហវីណូត្៍ ំអន សាណើត្់ ជាំនាញនូវភាសាបាលី សាំ ស្តស៪ឹត្ និង អ ើឝរែ​ែមរបុរាណ ែដលមានោរិ េលើផ្ណើាំងងមនានា ។ េលា យល់ថា ែ​ែមរមិនគួរសិ ើាភាសា ឡាតា​ាំង េទៀត្េទ េរពាះមិនមានអវីពា ់ព័នន ធ ឹងអ ើឝរសាស្តសតំត្ិរបស់ែលអន េហើយ ថាេៅសាលាធាំៗ ែ​ែមរ គួរសិ ើា ភាសាបាលី និង សាំស្តស៪ឹត្ ត្ើបិត្ភាសាែ​ែមរមានទាំនា ់ទាំនងយាើង េរចើនំមួយភាសាទ្ាំងពីរេនះ ។ េលា បានេមើលេឃើញេទៀត្ថា ឥឡឡវេនះ ភាសាបាលីមានអន សិ ើាេរចើនគួរសមេហើយ ប៉ុែនត េៅមិនទ្ន់មានអន សិ ើាភាសាសាំស្តស៪ឹត្េសាះេឡើយ េហត្ុេនះេលា បានពិេរេះំមួយ ឡឺេរ៉សុីដង់ត្៍ ស៊ូេប៉រេី យើរ ( របោាំេៅ មពហំ ) ថារត្ូវបញ្៱ឡនរពះសងើ៭ែ​ែមរពីរូបែដលមានចាំណះវិំជើចើាស់លាស់ ែផន ភាសាបាលី ( ៃយរសួលបេរងៀនភាសាសាំស្តស៪ឹត្ េរពាះភាសាទ្ាំងពីរេនះរបហា ់របែហលេថើ ) េៅទី រ ុងហាណូយ េហើយេលា នឹងបេរងៀនេ៉យផ្ណើល់ បនាណើប់ម នឹងបញ្៱ឡនរពះសងើ៭ ទ្ាំងពីររូបេនាះ េអា យរត្ឡប់ម បណតតះបណាតើលភាសាេនះេៅ មពហំវិញ ។ រាជឿរែ​ែមរេរជើសេរីសរពះសងើ៭បានមួយរូបគឺរពះរគូសងើ៭សតាឍើ ជួន ណាត្ ែដលឿលេនាះ រពះអង៬មាននាទីំសាស្តសាឌើោរើយបេរងៀនភាសាបាលីេៅសាលាបាលី ំន់ែពស់ ( ពុទធិ ស ល វិទើាល័យ រពះសុរារមឹត្ ) ។ រពះរគូសងើ៭ សតាឍើ បានមានរពះេងរដីឿថា “ េបើរាជឿរបញ្៱ឡនរពះសងើ៭អង៬ណាទីៃទពី រពះរគូ សងើ៭វិំជើ ហួត្ តាត្ េនាះ រពះអង៬នឹងមិននិមនតេៅសិ ើាេឡើយ ត្ើបិត្មានែត្រពះរគូរូបេនះេទ ែដលមាន ចាំេណះវិំែជើ ផន ភាសាបាលី និង សាំស្តស៪ឹត្េនះរសាប់ េសាត្ឯអាធើារស័យ ៏រត្ូវេថើំមួយ នឹងរពះអង៬ផង េទៀត្ ” ។ េ៉យេហត្ុេនះ រពះរគូសងើ៭វំជើ ៃន េយើង ៏បានរត្ូវបញ្៱ឡនេៅសិ ើា េៅទីរ ុងហាណូយ ំមួយរពះរគូសងើ៭សតាឍើ ជួន ណាត្ េទៀត្។ ពួ អន របឿសែលអនថា ំអន ធម៌ោស់ េពលបានដឹងថា រពះរគូទ្ាំងពីររូបែដលំអន ដឹ នា​ាំ ឿរសិ ើាែ ែរបនូវឿររបត្ិបត្តិែុសឆ៬ងេអាយរត្ឡប់ំរត្ឹមរត្ូវ វិញតាមពុទធបញ្ញត្តិេនះ រត្ូវបាន រាជ ឿរេរជើសេរីសបញ្៱ឡនេអាយេៅសិ ើាេៅហាណូយយាើងេនះ ពួ េនះមានឿរសបើាយចិត្ត េហើយ បាន ផើឝពវផើាយថា ឿរបញ្៱ឡនេនះំេលសែដលរាជឿរេបាះបង់ភិ ៫ហទ្ាំងេទវេនះេោលែត្ ប៉ុេណាណើះ េហត្ុេនះ មុែំនឹងមិនមានៃង៮ណាបានរត្ឡប់ម រសុ ែ​ែមរវិញេឡើយ ។

រពះ រគូមានសារំត្ិំបណឋិត្មិនមានេទ្មនសើឝនឹងេរឿងេនះេឡើយ េលា បានែិត្ែាំសិ ើា មិនែត្ភាសាសាំស្តស៪ឹត្េឡើយ េលា ែងមទ្ាំងបានសិ ើានូវអ ើឝរសិលាោរិ និង ែសវងយល់ពីជីវភាព រសុ េទសេៅទីេនាះផងែដរ ។ របមាណំពីរៅថើាំេរឿយម អនាគត្មហាបុរសរបស់េយើង ទ្ាំងេទវ រត្ូវបានបញ្៱ឡនរត្ឡប់ម មាត្ុរបេទសវិញ េហើយរពះរគូសងើ៭សតាឍើ ជួន ណាត្ រត្ូវបានេអាយ បនត ច ិ ៯ឿរំសាស្តសាឌើោរើយ ភាសា បាលីត្េៅេទៀត្ ែណៈរពះរគូ សងើ៭វិំជើ ហួត្ តាត្ រត្ូវបានែត្ង តា​ាំងំសាស្តសាឌើោរើយបេរងៀន ភាសាសាំ ស្តស៪ឹត្េៅសាលាបាលីំន់ែពស់ េហើយ ំ ៏ សាស្តសាឌើោរើយភាសាសាំស្តស៪ឹត្ដាំបូងេគេៅ មពហំ ោប់ តា​ាំងពីឿរ ដួលរលាំអាណាចរ អង៬រ ។ ចាំេណះដឹង និង ឿរ សាង៖ សេមេចរពះេពាធិវ័ងើឝ ហួត្ តាត្ មានចាំេណះវិំជើៀងផលឡវេលា និង សាសនាដូចត្េៅេនះ៖ 

េចះភាសាបាលី យាើងសាណើត្់ជនា ាំ ញ



េចះអ ើឝរេទវនាគិរី និង ភាសាសាំស្តស៪ឹត្យាើងលសត្ ិ លសន់



េចះភាសាបារា​ាំង និង អង់េគលសលមមេរបើឿរបាន



េចះភាសាៃង លាវ អាចនិយាយបាន និង សរេសរបាន



េចះអានអ ើឝរងមែ​ែមរបុរាណ។

សេមេចសងើ៭រាជ ហួត្ តាត្ និមនេម ដល់ ែនលងតា​ាំងពិពណ៌ពុទធសាសនា (ភនាំេពញ ១៩៥១)

គិត្រត្ឹមពីេពលែដលេឡើងឿន់ត្ាំែណងំោងហាវើងពុទធិ វិទើាល័យម សេមេចបានបេង៪ើត្៖ 

គិលាន៉ដើនមួយសរមាប់សមណនិសើឝិត្ពុទធិ វិទើាល័យពើាបាលជាំងឺ



សុាំរ៉ដើភិបាលបេង៪ើនថាថើ ់េរៀន ែដលមានសិសើឝដល់េៅ ២០០នា ់ចូលេរៀនេៅ រគឹះសាឍើនសិ ើាេនះ



សុាំែ ែរបេះមើះពីសាលាបាលីំន់ែពស់ េៅំពុទធិ វិទើាល័យរពះសុរារមិត្ និង ែ ែរប មមវិធីបេរងៀនឲើយចេរមើនៀងផលឡវសាសនា និង ផលឡវេលា



សុាំបេង៪ើត្អេគើធិឿរ៉ដើនសិ ើាមួយេៅភនាំេពញ និង ែ ែរបពីសាលាបាលីរង ឲើយេៅ សាលាំពុទធិ បឋមសិ ើាវិញ និង ែ ែរប មមវិធីសរមាប់បេរងៀនេទៀត្



ៅថើាំ ១៩៦៥ បានេសនើឲើយេរៀបចាំែ ែរបទរមង់សាលាពុទធិ បឋមសិ ើាមេងេទៀត្ េដើមើបីឲើយ សាលាេនះ មានជាំហររឹងបុឹង និង ដាំេណើរឿរលស



សាង ុដិ សាលាធមមមនទីរ សាលាពុទធិ បឋមសិ ើា សាលាបឋមសិ ើា អនុវិទើាល័យ េៅរសុ ឧដុង៬ វិហារេបត្ុងេៅវត្តរបាង៬



ៅថើាំ ១៩៦៦ សាងមណឋលសុែភាបមួយេៅទីរបជុាំជនឧដុង៬ សមិទផ ធិ លេផើឝង នហងវត្ត ឧណាណើេលាមមានដូចំ៖ ឧប៉ដើនសាលា ុដិ និងពុទធិ បឋមសិ ើាំេដើម



ោត្់ែចង សាងអាេរសិ ា ើ ឲើយេ ើត្េឡើងយាើងសមរមើយ នហងបរិេវណពុទធិ មហាវិទា ើ ល័ យរពះសីហនុរាជ និង ពុទធិ វិទើាល័យរពះសុរារមិត្ ែដលមានសេមេចសីហនុំ របមុែរដឋបរិោចើគរពះរាជរទពើយផ្ណើល់

េរគឿងឥសើឝរិយយស ែដលសេមេចទទួលបាន៖ 

ៃង៮ទី១៨ ុមភៈ ៅថ១ ើាំ ៩៣២ េម៉យមាស មុនីសារភណឋៃនរបេទស មពហំ



ៃង៮ទី១៩ វិច៰ិឿ ៅថើាំ១៩៣២ េម៉យសឹវើលីេយ អសើឝរិទធិ ដាំរី១លាន និងេសវត្ឆរត្រ ុង ហលអងរពះបាង



ៃង៮ទី០១ ម រា ៅថើាំ១៩៤៤ េម៉យសឹវើលីេយ ដឺឡាេឡសើយហងដូេនើរ ៃនរបេទសបារា​ាំង



ៃង៮ទី០៦ វិច៰ិឿ ៅថើាំ១៩៥២ េម៉យ េសន



ៃង៮ទី០៥ េមសា ៅថើាំ១៩៦២ េម៉យវរេសនា



ៃង៮ទី១៩ ឧសភា ៅថ១ ើាំ ៩៦៤ េម៉យ មហាសិរីវឌើឍន៍សវុ តាឍើរា

សេមេចរពះរបមុែរដឋរទង់របេគនេរគឿងឥសើឝរិយយស មហាសិរីវឌើឍន៍សុវតាឍើរា ចាំេពាះសេមេចរពះេពាធិវ័ងើឝ ហួត្ តាត្

សាថើរពះហសតែត្ងនិពនធ៖ សេមេចបានបនើឝល់ទុ នូវគមពីរដីឿែដលបានែរបពីភាសាបាលីម ំភាសាែ​ែមរ ំេរចើនចើាប់ មានេៅតាមបណាណើល័យំត្ិ មពហំ បណាណើល័យពុទធសាសនបណឋិត្ើយ និង បណាណើេរឯ ជនែលះេទៀត្ ែដលបានេបាះពុមពផើាយមានដូចំ៖ 

េសៀវេៅសាមេណរវិន័យ



ប ណ ិ ណ បរិត្ត



សត្តបរិត្ត និង ទ្វើទសបរិត្ត



សុរាេមរយ ថា



សីមាវិនិច៰័យ



អ ៫េទ្ស ថា



សិៃគើេលាវទសូរត្



សារេទសនា



ធមមសង៬ហៈ



េវយើា រណ៍សាំស្តស៪ឹត្



ពុទធសាសនាសេង៫ប នហងែផន យុវពុទធិ សិ ើាសរមាប់យុវជនសិ ើា



ភិ ៫ហអបរិហានីយធមមសូរត្



ឥទធិបាទបរិយាយ



អរិយរទពើយបរិយាយ



សាមគ៬ីធម៌



ឧប េ៪ិ លសធម៌



ពុទធសាសន៍សេង៫ប



រដឋបាលសូរត្



ពុទធិ សិ ើាបច៯ហបើបនន



ឿររបារស័យរឭ ចាំេពាះបងបសឡន



ែសវងយល់អាំពីអង៬រ



លើាណមិត្ត ។ល។

សេមេចសងើ៭រាជ ជួន ណាត្ ហួត្ តាត្ និង ្ញើ ឿរបឺុែឡស ( ូសា​ាំងសុីន ៅថើាំ ១៩៣៩)

ដ រសង់េចញពី http://puthtannbona.wordpress.com េ៉យ៥០០០ៅថើាំ