Zdrowie w pigułce
Witaminy DLA ZDROWIA RODZINY Słowo vita (łac.), wchodzące w skład wyrazu witamina, znaczy życie – idealnie obrazuje to rolę, jaką te związki organiczne pełnią w naszym ciele. Nie tylko usprawniają, lecz wręcz warunkują przebieg wielu procesów metabolicznych, i są niezbędne do prawidłowego, harmonijnego funkcjonowania całego organizmu. Choć nie stanowią materiału energetycznego i nie mają wartości odżywczych, ich obecność, w niewielkich ilościach, jest kluczowa. Funkcje witamin Rola witamin w ciele człowieka jest przeogromna. Pełnią one funkcje regulacyjne, działając jako biokatalizatory procesów metabolicznych w komórkach – jako koenzymy lub kofaktory wielu układów enzymatycznych uczestniczą w rozkładzie cukrów, tłuszczów, białek oraz w gospodarce mineralnej organizmu. Odpowiadają m.in. za wzrok (wit. A), wytwarzanie energii (grupa B), krążenie i produkcję krwi (głównie z grupy B) oraz jej krzepliwość (E i K). Są niezbędne do wzrostu i rozwoju kości (A, D i K). Wpływają też na psychikę i koncentrację oraz wzrost odporności. Niektóre z nich, np. A, C i E, wykazują właściwości antyoksydacyjne, chroniąc organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Warto wiedzieć, które witaminy odpowiadają za dany proces i w jakich produktach spożywczych je znajdziemy, aby prawidłowo zbilansować dietę i skutecznie reagować na ewentualne zaburzenia w funkcjonowaniu procesów wewnętrznych.
18 RODZINA ZDROWIA | kwiecień - czerwiec 2021
Marta Nowacka
Źródło witamin Witaminy, poza nielicznymi wyjątkami, są związkami egzogennymi, to znaczy, że organizm ludzki nie jest zdolny do ich samodzielnego wytwarzania (w przeciwieństwie do większości zwierząt). Z tego powodu muszą być dostarczane wraz z pożywieniem lub, w razie potrzeby, przyjmowane w postaci syntetycznych suplementów. Świadome i racjonalne planowanie diety, która zapewni bogate źródło wszystkich najważniejszych składników, gwarantuje prawidłowy rozwój, dobre samopoczucie oraz długotrwałe zdrowie. Wyjątek stanowi tu np. witamina D, która powstaje w skórze człowieka pod wpływem oddziaływania promieni słonecznych, a także witaminy K oraz z grupy B, które wytwarzane są w wyniku funkcjonowania pewnych bakterii w przewodzie pokarmowym.
Kryterium rozpuszczalności Ze względu na właściwości fizykochemiczne, witaminy dzielimy na: rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E i K) – ta grupa związków jest wchłaniana i transportowana wraz z tłuszczami pochodzącymi z diety. Są one magazynowane głównie w wątrobie oraz w tkance tłuszczowej i nerkach. Nie są wydalane tak łatwo, jak witaminy rozpuszczalne w wodzie, dlatego ich nadmiar może prowadzić do toksyczności. rozpuszczalne w wodzie (C oraz witaminy z grupy B) – ta grupa witamin jest łatwo wchłaniana z pożywienia i transportowana do tkanek, ale nie są one w nich magazynowane. Ich nadmiar jest wydalany wraz z moczem lub potem, dlatego powinniśmy na bieżąco dostarczać je z codzienną dietą. Znajdziemy je przede wszystkim w warzywach i owocach oraz mięsie i nabiale.
